HLÆSTARÉTTARDÓMAR ÚTGEFANDI HÆSTARÉTTARRITARI Vv. BINDI 1933—1934 REYKJAVÍK RÍKISPRENTSMIÐJAN GUTENBERG MCMXXXVI Registur við dómana árin 1933—1934. Nafnaskrá. A. Einkamál. Bls. Á. Einarsson £ Funk ..........0.000.000 0... 702 Adolf Bergsson ..........000000 0000 nn 992 Áfengisverzlun ríkisins ...........00......... 728, 1024 Ágústa Guðmundsdóttir ...........0.0..0..0....... 465 flfons JÓNSSON, si 589, 924, 121 Andersen, Kr. ...........00000000.. s.n 100 Anna Ólafsdóttir ..........0.00000000.0 0... 970 Ari Þórðarson ...........000000. 0... 363, 534 Arhalds, ÁR ri 114 Árni S. Böðvarsson .......000.000 000 681 Árni Einarsson ..........000..000 0. 773 Árni Sigurðsson ..........20200... 00. 1030 Ásgeir Guðmundsson .............. 362, 506, 887, 925 Ásta Sveinsdóttir ............0000.00 0000. 146 Baltica, vátryggingarfélag ....................... 105 Baugur, sameignarfélag ............2............. 476 Baumann, Valdemar .......00.00.000000. 0... 884 Bendtsen, A. B. ..........000000. 0 ens 990 Benóný Magnússon ........00000000 0000 92 Bergens Assuranceforening ..................... 402 Bergmann, Sigfús ............000.0 000... 415 Bergur Jónsson ...........000000 0000 enn nn 415 Berndsen, Sigurður ............0.00.00000... 990. 1017 Bernhöft, Guido ..........000000.0. 0. 589 Beértelsen, Sophia ..........000000.0 00... Að a a 8 0 496 Bjarnasen, Óskar ...........00000.00.. 0. 847, 923 Bjarni Bjarnason ..........00..00 00... sn “. 88 IV Nafnaskrá. Bls. Bjarni C. Eyjólfsson ...c..0c0e0rnr neee 56 Bjarni Pétursson ...c.0c00 cc... nennt. 146 Blöndal, Guðrún .....000000. 0... nt 629 Breiðfjörð, Guðmundur „.....00000000000000... 869 Brunabótafélag Íslands .....000...0 00.00.0000... 144 Claessen, Eggert ........00.00 0... 0... 41, 491 Danske Lloyd, vátryggingarfélag ............ 229, 816 Davidsson, Johanne ....0.00000 0000. 0 nn. 122 Dóms- og kirkjumálaráðuneytið ......0.0....2..... 101 Dráttarbraut Vestmannaeyja h/f ................. 165 Edvald, Jón S. 20.00.0000... rr 363 Efnagerð Reykjavíkur san sma #00 600 ane á ng 4 as þa 411 Eggerz, Sigurður ...c0.00000... 0... 989, 422 Einar Einarsson ......0.0..0 00. 917 Einar Ólafur Einarsson 22.00.0000... 0... 196 Einar Guðmundsson ......00000 000... 629 Einar Kr. Guðmundsson 22.20.0000... 0... 178 Einar Jónsson .....0000000 00 enn. 205, 289 Einar M. Jónasson 2...0.0.0.00...... 415, 473, 514, 709 Einar Magnússon ....0.0.00.0.. een 1075 Einar Símonarson 2..c.c0cr rr 847 Eiríkur Snjólfsson ....0.000000n err 92 Eiríkur Þorsteinsson ......00000 0... 664, 754 Elisa Jónsdóttir .......00000 0000. nn 930 Ellingsen, O. 2....0.0000n eeen 324 Ermenrekur JÓNSSON ....0000 esne 743 Escallonia b/v G.Y. 631, Eigendur ................ 836 Espholin, Ingólfur 20.02.0000... 0... 000... 992, 993 Eyfirðingur, JÓN J. 20.20.0000... een enn 144 Felix Guðmundsson ......0000.. e.s 189 Filippus Árnason 22.00.0000. 000... 847, 923 Finnbogi Jensson, þrotabú 20.00.0000... 229 Fjeldsted, Lárus .....0000. 0. 589 Flateyjarhreppur .....00000 eeen 415 Flugfélag Íslands h/f 20.00.0000... 0. t te. 501 Freygarður Þorvaldsson ..cc0ccceeeenee ee. 941 Friðfinnur Finnsson .....0.0000 0000... 716 Friðleifur Jóhannsson ..c.0c0cee renn. 121 Friðrik Sigurðsson, þrotabú .c.00000000 000... 436 Friðrik Þorsteinsson ....0000000 nn. 1045 Frystihúsið Svalbarð h/f 0 1011 Nafnaskrá. v BIs. Garðar Þorsteinsson ........0.. 00. 361 Gerðahreppur ..........00000 00. 1000, 1001 Gestur Bjarnason issi 0 en 457 Gestur GúðjóÓNSSON 149 Gísli H. Guðmundsson 2cccccces ccc 1031 Gíslína Sigurðardóttir .......000000.00 000... 1030 Gróa Jóhannesdóttir .........0.0.0....n sn 457 Guðbjörg Jónsdóttir .........00000000.0. 000... 507 Guðjón Einarsson .......2.000 000... 100 Guðjón Þorbergsson .....2000000eesnn 432 Guðmundur Albertsson .....0.0.0.000 00... 887 Guðmundur Bjarnason .....0.0.0000000... 214, 293, 294 Guðmundur I. Einarsson =..0...0000 000. 948 Guðmundur Guðmundsson .........- 380, 491, 744, 770 Guðmundur Hannesson ......000000 0... 189 Guðmundur Jónsson ....000000. 0. 991, 923 Guðmundur Magnússon ....c.00c0.c eeen 361 Guðmundur Ólafsson .......0.0.0 0000 888 Guðmundur Þórarinsson ......00.000 000... 728 Guðmundur Þorkelsson ......000..0.... 824, 991, 992 Gunnar E. Benediktsson ......000..00 0... 943 Gunnar Ólafsson ........0.0000 0. 923 Gunnar Ólafsson ét Go. „20.00.0000 543, 923 Gunnlaugur Sigurðsson ........000.0 00... 55 Hafberg, Engilbert ........0.00000 00... 295 Hafnarfjarðarkaupstaður ......00.00200000......... 584 Hafnarnefnd Siglufjarðar .......00000000. 00... 207 Hafskipabryggja Keflavíkur .......00..0.0... 294, 361 Halldór Guðmundsson ....cc000 0000 362, 496 Halldór BR. Gunnarsson .....0.00cc0c 295 Halldór Þorsteinsson .......00.0.00.000... 664, 750, 754 Halldór Kr. Þorsteinsson 22.00.0000... 402 Hamar h/f ...ccc00.0..e ess 420, 992 Hansen, Ferdinand .......00.0000. 0000. nn... 122 Haraldur Guðmundsson ....0.0.0000c0. en 702 Háskóli Ísláiðs cl. 801 Haukur Ólafsson .........00..0 000. 589 Havstein, Chr. .........2000 0000... 29, 293 Havstein, G. M. .........000000 0... 29, 293 Helga Sigurgeirsdóttir ......2.0.00.0.. 0... 105 Helgi Benediktsson ......0000000... 0... 165, 1085 ví Nafnaskrá. Bls Helgi JÓNSSON ss 00 2 00 00 á ar #00 105 ei 0 0 BÍ 101 Helgi Nikulásson ........000.00000 0000 681 Hellver Bros Ltd. siss 584 Hinar sameinuðu íslenzku verzlanir .............. 114 Hrefna Sigurgeirsdóttir ............. 100, 360, 589, 601 Hvannberg, Jónas sacmcecsensss ss 436 Hvanndal, Ólafur .........00000 000 00n nn 659 Ingerfire s/s, eigendur og vátryggjendur ........., 862 Ingibjörg Helgadóttir ............0.00.0.......... 833 Ingibjörg Stefánsdóttir ....................2...... 196 Ingvar Guðjónsson .......0000000 00... 207 Ísafjarðarkaupstaður ..........0000.00.00... 363, 851 Jens Pálsson ......0.0..00.0neeeens 888 Jóhann Ólafsson £ Co. .....0000000 0 925 Jóhanna M. Björnsdóttir ........000000....0..... 347 Jóhannes Kr. Jóhannesson .....0.000000 0000 295 Jóhannes Jósefsson ......0.0.000000 sn 331 Johnsen, Ásdis .......00.200000 00 560 Johnsen, Gisli J., þrotabú ........00000........,.. 560 Jóknsön, A; J2 mins ass se 936 Jón Arinbjarnarson .......0000000 000 360, 601 Jón Á. Gíslason ........0.0000 0000... 664, 750, 754 Jón. Helgason 3 msn sm ea 0 a 1045 Jón Jónsson .......000000 0... 56, 109 Jón Ólafsson .......0.00. 0... 590, 820, 1043 Tóti: SVEMSEOA, 2 á 5 5 a 744 Jónatan Snorrason ........00.0r sn 205 Jónatan Þorsteinsson ......00000sssen 179 Jósep JÓnssoi 2 ni 4 28 at 2 á 5 5 0 548 Júlíus Kr. Einarsson ......2000000 200 o7 Kári Baldvinsson .......20000 00 sn 385 Karitas Ólafsdóttir .........20000000.. 214, 294 Karl Kristjánsson ......0..0.0000 000 n nn 117 Kjósarsýsla ........00000.00 neee 501 Kleins Efterfölgere ........2.00000 00... 990 Kol £ Salt h/f ........000 0. 862 Kolbeinn Guðmundsson .... 30, 420, 591, 594, 607, 991 Kristinn Guðnason ......0.0.0.ecern nn 83, 88 Kristinn A. Jónsson, þrotabú ........0.........,.. 716 Kristinn Kristjánsson .....0.0.000000n00 nr 346 Kristján Kjartansson ......0000000 000. 100 Nafnaskrá. VII Bls. Kristján Kr. Kristjánsson ......2.00000000...0.0... 179 Kristmundur J. Helgason .......0.000.000.0.000.0. 361 Kristófer Eggertsson ........000000. 00. .0. 0... 943 Kveldúlfur h/f .........0000000 0... 313, 611 Lambastaðir, eigendur ........00.0000.00.0..... 555, 1007 Landsbanki Íslands ........00..00........... 223, 313 Landssmiðja Íslands ..........00000.. 0... 0........ 294 Landsstjarnan h/f ........0.00.00.00000... a 994 Lárus Jóhannesson ...... 1,3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, 20, 1024 Lárus Jónsson .........0eeessss sn 639 Laxdal, Guðrún .........0000. 0000. vnn. 485 Leonhard Sæmundsson ....c.0c00000..s. 743 Lindsay, John sósan 58 Löbeck b/v, eigendur .......0.00000 000... 0... 669 Magnús ÁFSRSÖN 2 a rm Á 336 Magnús Jónsson 30, 295, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 590, 591, 592, 593, 594, 595, 607, 667, 680, 681, 686, 690, 692, 820, 889, 890, 891, 912, 989, 991, 993, 1043, „ccciccceresecnes rs 1044 Magnús, M. Júl. .....00000000nven een 994 Magnús Ólafsson ......0.0000...00.0.. 1000, 1001, 925 Magnús Torfason ......0.0.0.eeeeenene. ve... 56 Margrét Halldórsdóttir „...........0000000.0.0...0.. 858 Markús Eiríksson .......000..0 e.s... 387, 419 Matthias Einarsson .....0.......eeenenenn 192 Methúsalem Jóhannsson 64, 278, 506, 363, 770, 659, 744 Meyvant Sigurðsson .....00..sec0nsnnnn sn 347 Mjólkurfélag Reykjavíkur .......00200.0000... 57, 616 Movinckel, M. ........00000 00 esne sn rn 887 Nathan á Olsen causmismsmsn 891 Nebris b/v, vátryggjendur þess .............0..... 376 Nissen, Jörgen ......0.0000000000 0... nn... 930 Njáll Þorgeirsson v/b S.U. 429, eigendur, vátryggj- endur, skipverjar og landmenn ................ 836 Oddsteinn Friðriksson ........0000000....0..0. 543, 549 Ólafur Jóhannesson iii 0 a nn 680 Ólafur JÓnsson .....00.000 0000 217, 674 Ólafur Magnússon .......0000.00 0000... 555, 1007 Ólafur Þórðarson am na 1005 0 04 0 inna a 1 á 0 0 0 363 Ólafur Þorsteinsson ....0.000.c0eens enn 534 Óli Ásmúðdssön „a 217 VIN Nafnaskrá. BIs Óli Methúsalemsson ..........0.00000... 994 Olíuverzlun Íslands h/f ...........0...0.000........ 1043 Ólöf Ingvarsdóttir .............0..00.000.....0... 635 Óskar Halldórsson .........0..0.0.0 000... 57, 180 Pálína Jóhannsdóttir ..............00000....00.. 1020 Páll Árnason ..........20.0000 0000 nn 114 Páll Bjarnason, dánarbú ..........0.00.00...000... 214 Páll Guðmundsson .............0..0.000. 0000... 362 PAl Hansson a sn ii a á 0 jr 0 BR 473 Páll, JÓNSSON, 202 58 5 6 5 5 8 114, 398 Páll Vídalín Magnússon ..........000000.0 00. 833 Páll Ólafsson ...........000000. 000. 214 Páll. Pálsson si 308 22 54 #50 áð ba 8 á A 5 as 0 nan a 361 Páll ÞOPEISSOR 5 0 man 08 út á a 2 a 694, 948 Pétur Jakobsson ii sið 8 sin eis. #00 í á iði áð 6 a 6 28 BR GL 179 Pétur Magnússon ..............00000 0000. nr. 958 Pétör SVEIMSSO 0 a óð ið sk bb að a a 465 Raftækjaverzlun Íslands, h/f ..............0...... 744 Rammi BR 2 aa pæ án san sin dá A 00 a aa 121 Reykjavíkurkaupstaður 324, 341, 344, 360, 421, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 476, 478, 485, 592, 593, 595, 601, 616, 635, 667, 680, 681, 686, 690, 692, 709, 889, 890, 912, 936, 941, 970, ......0.0.000 sans 1044 Richter, Guðný asna a hið ia á 2 6 á 6 bg á a 4 846 Rikissjöðuf is a ps 4 an a 20 a 411, 415, 639, 728, 1024 Runólfur Runólfsson ...........000000.0000. 847 Samband íslenzkra samvinnufélaga ............... 58 Samtrygging ísl. botnvörpunga .................. 278 DANÁREFÓL MYR 32 3 nia ni as iði Hi á á á 0 5 BG 05 8 að 5 113 Seltjarnarnesshreppur ............0.0..00 0020... 41, 380 Sesselja H. Sigmundsdóttir ...................... 888 SIEEÚS: EHASSOM 4 2 0 að á á gi 0 6 ti 0 8 0 á 884 Sigfús: Jónsson ac 500 #6 6 6 507 Sigfús Sveinsson si sa 989 Siglufjarðarkaupstaður .......................... 362 Sigríður Jónsdóttir ............0.2..0000. 000... 147 Sigurbjörn Halldórsson ............20.0.00...000... 419 Sigurður Bjarnason ............0..00000 0000. n 1011 Sigurður Grímsson ...........00.00000 0. 824 Sigurður Jóhannesson, þrotabú .................. 385 Sigurður Sveinbjörnsson .........02.2.0...00.... 681 Nafnaskrá. IX BIs Sigurgeir Guðbjarnarson ......2000200.0 0. 1085 Sigurgeir Guðjónsson .......00.0.0000 nn. 196 Sigvaldi Jónasson ......0.2000000.00 808 Sindri h/f .........0000 0000 341, 344 Sívertsen, Jón. Þ. isss 801 Sjómannafélag Reykjavíkur ..................... 710 Sjóvátryggingarfélag Íslands .................... 681 Skafti Gunnarsson ........ce.cccessssr 888 Skipaútgerð ríkisins ................ 53, 376, 669, 710 Skiptaráðandinn í Gullbringu- og Kjósarsýslu ..... 180 Skiptaráðandinn í Vestmannaeyjum .......... 205, 543 Skjaldberg, Sig. Þ. seems 994 Skólanefnd Reykjaskóla ..........00000000 0. 674 Skúli, Skúlasðii. sasssa a a 851 Slysatrygging ríkisins .......2..00000..0. 0... 147 Soffia Þórðardóttir, þrotabú ................ 205, 289 Sólrún Jónsdóttir ....cccssessssssssssn 887 Sparisjóður Árnessýslu .......000000.0.0 00. 56 Sparisjóður Ólafsvíkur .........00..00000.... 507 Stefán Árnason .........00se sr 205 Stefán Guðlaugsson .....c0.0000 0 847 Stefán Gunnarsson ....ccccnonscrnr 217 Stefán Th. Jónsson, þrotabú .............0...... 109 Stefán Jóhann Stefánsson ...........00000 0000. 925 Stefán Þorláksson ...........00 000 924 Steingrímur Guðmundsson .....0.00.0.0 0 385 Steinunn P. Bentsdóttir ............0.00..0.... 555, 1007 Stokkseyrarhreppur ......000 0000 680 Sveinn Egilsson umsnee ss ss 361 Sveinn á Geiri .......0.000.00.0.nen öl4 Sæberg, B.M. ........000000ð 0 nn 1043 Sæmundur Jónsson .......0.0.0.0 00. 57 Söfnunarsjóður Íslands ........0000.00.00 000. 709 Sölvi Valdimarsson .........020.0... 1020 Tang á Riis, firma ....... 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, 20 Theódór N. SigurgeiIsSOn ......0.00.. 808 Thorarensen, Stefán ........0020000.00 192 Thorlacius, Haraldur ........200022000 0... 816 Thorlacius, Magnús .....0...000000n00nn 991 Thoroddsen, Þórður J. .....00.00.0.0000.. 64, 990, 1017 Thors, Ólafúr siminn 1075 X Nafnaskrá. Bls Timburverzlun Árna Jónssonar ........000000.... 924 Titan. h/f cecmssms ms am sn 0 0 478 Tómas Hallgrímsson .......2.000.00. 0... 331 Týfés, JÓFÚNM „2 5 á a a 989 Tynes, Ole ac 25 aaa a a 2 0 0 #0 0 ii 8 989 Uddeholms Aktiebolag .......0020000 00... 993 Usines Gonzales Coch S/A ....000000 387, 419 Útibú Landsbanka Íslands, Ísafirði .............. 336 Útibú Landsbanka Íslands á Selfossi .............. 436 Útibú Útvegsbanka Íslands, Seyðisfirði ...... 109, 114 Útvegsbanki Íslands h/f 548, 560, 611, 664, 709, 716, 750, 754, 869, 958 ....2000000nr enn 993 Valbjörg Kristmundsdóttir .........000.0..... 694, 948 Valgerður Sigurðardóttir .........00.0.0000000.2... 847 Valur h/f, þrotabú .....0..2000 00. 117, 223 Verzlun A. á P. Kristjánssona .....0.000000.0... 398 Verzlunarfélag Vestmannaeyja .......000.00.0. 0... 149 Vestmannaeyjakaupstaður ........0000000 00... 419 Vilhjálmur Skúlason ......0.0020000. 00... 851 Vörubilastöð Reykjavíkur .........0.002..2... 432, 858 Vörubilastöðin í Reykjavík .......00.000000.000.... 1031 Wm. Gollin £ Sons Æ Co. „20.00.0000 56 Zoöga, Margrét ......02.020 0000 179 Þórarinn Dúason ........00000 seen 420, 924 Þorbergur Friðriksson .......2000.0.0 00... 549 Þorbergur Guðmundsson .........0.0.... 664, 750, 754 Þorgerður Einarsdóttir ........00000000.0 0... 203 Þorkell Jófissöð. „ix a 83 Þorleifur Jónsson ......0.0000 0. 943 Þorsteinn Jónsson ......00000 0000. 121, 923 Þorsteinsson, Hulda .......0000.0.0s. 00... 178 B. Opinber mál. Aðalsteinn, Pálsson 22 523 0 58 5 2 8 0 298 Ágúst Jóhannesson ......00...00 0 855 Anna Friðriksdóttir ...........20.0000. 0... 790 Árni Jóhannesson a 5 5 5 8 2 rá 0 0 76 Ársæll Halldórsson ........0000000 0. 793 Ásmundur Bjarni Helgason ......2.00000. 00... 635 Birgir Kristjánsson ......0..0000.000 0... 468 Bjarni Bjarnason ....200000000c0 nn 605, 522 Nafnaskrá. XI Bls. Björgvin Bjarnason .....0.000.0000000 0... 967 Björgvin Sigmar Stefánsson .......00.00.000..... 995 Björn Gislason ........0000. 000. 52, 236 Brennan, Sidney ......cccccecernnnnn 197 Busk, Knud s.c0..0... 784 Carlson, Ferdinand ......000.000.0..00..nn 440 Einar M. Einarsson ........0.ee.een senn 821 Einar Þ. Helgason ........0.0n.een0vn0 nn 74ð Finnbogi Rútur Valdimarsson .........0.00.0.0..... 982 Friðbjörn Þorkelsson .....00000000 0. 151 Guðjón Guðjónsson ...c..ccceneennn nn 23 Guðjón Helgi Kristjánsson 2.....200020000.... 995 Guðmundur Jónsson ....0.c.200.0nnsn 170 Guðmundur Ragnar Magnússon ...........0..0.02... 1072 Guðmundur Sigurðsson ....2000000000. 0. 48 Gunnar Ingimundarson ....c0.00000000 0... 1045 Hafliði Gíslásón „rs 43 Halldór Óskar Stefánsson .......00200 0. 35 Hallgrímur Pétur Hólm Aðalbjörnsson .......... 696 Hallgrímur Brynjólfsson .....2000002000 0... 1049 Hallgrimur Guðmundsson 20.00.0000... 409 Hans Adolf Helgason ......0.0e0ccs00n. 963 Hansína Inga Pétursdóttir .................. 52, 236 Helgi Einarsson s.cc.c0eescaurnr 468 Helgi Benediktsson .....0.0.00000.... 440, 1054, 599 Helgi Benónýsson 20.00.0000. 440 Helgi Guðmundsson 20.00.0000... 328 Helgmundur Gunnar Alexandersson .............. 828 Hermann Jónsson .....c..cccee ss 156 Hjálmgeir Júlíusson ......0.00.000 000... 35 Hjálmtýr Guðvarðsson ....0.00.00 00... 625 Hjaltested, Sigurður .......0003 0000. 790 Hjalti Benónýsson ....0.00000.00 00 34, 180 Hólm, Elías Finnsson ....0.0000000 nn 429 Hrefna Þorsteinsdóttir ......2.00.0..0.0 0 67 Ingibjartur Magnússon 20.00.0000... 618 Ívar Jörgen Sigurbjörnsson ..........00.0....... 357 Jafet Sigurðsson ....00..0000 000... 596 Jakob Hinrik Helgason ....0..0.0000.0.0 952 Johnsen, Gísli J. .....0000000.neneesssann 126 350 Jón JÓMSSEI 2 22 2 28 8 23 0 050 a ai 5 XI Nafnaskrá. BIs Jón Ragnar Jónsson ....c0000000 0 enn. 368 Jón Ólafsson ........00000 seen 790 Jón Straumfjörð Ólafsson .......000000 000... 625 Kemp, Adam Emil .......0000000. nn... 784 Kjartan Pétursson ......00000000 000... 520 Kolm, Fritz .......00000000 00. 536 Kristensen, Karl .......000200000 000. 1070 Kristinn Steinar Jónsson .......20000000 00... 1014 Kristján Sigurmundsson ....0..0.000000 0... 350 Lárus Jóhannesson .....0000.e0ene es 705 Lunder, Hermann .......0.00000 000. e. nn 599 Magnús Eiríksson ......0.0000000 00... 23 Magnús V. Guðmundsson ....ccccc0cc en... 979 Magnús Jóhannesson .......0000000e nn... 915 Manscher, Niels ......0.0000000 0. en re. 126 Margrét Þorsteinsdóttir ......00000000 000... 368 Miller, Martin ........000.00. 0000 762 Oddsteinn Friðriksson ......0000000.0. 00... 481 Ólafur Guðjónsson .....00000000.n00 nn 1079 Ólafúr Jónsson cms si 0 0000 0 507 Ólafur Ólafsson ......0.00.00.00 nr 468 Ólafur Kjartan Ólafsson .......00000000..... 625, 967 Ólafur Baldvin Þórarinsson ......00000000....... 468 Olesen, Martinus ......0.000000 0000. 551 Óskar Lárusson .......00.0esessee rn. 76 Páll Pálsson ........eeeece ess 517 Ragnars, JÓn ......002000000.n nn 463 Shaughnessy, James ....222000000. senn 200 Sigfús Guttormsson .....0000000n nn 172 Sigurður Sivertsen SNOFrASON „.ccccccr 892 Sigurður Sveinbjarnarson ........00.000 0000... 810 Sigvaldi Jónasson .....00000000 00 881 Skúli Sigurðsson .....0..0000000 sn n rn 979 Snæbjörn Guðmundsson ......00000. 00. 657 Stefán Marinó Stefánsson .....0.0000000 00... 967 Steinn Guðmundsson 22.00.0000... nn 23 Strandberg, Árni J. ......2..000. 0... 348 Ström, Viktor ........0000..n enn 76 Turk, Max ..ccc0eecssssðs 96 Vernharður Eggertsson .....00.0000000...... 171, 874 Visser, Jakob ......0.000.0re0nnnn ven 182 Nafnaskrá. Þórbergur Þórðarson ....0.c000000000n.0nn nr. Þorkell Kristjánsson .....0000000. 0... Þormar, Konráð Pálsson .......00000000........ Þorsteinn Gíslason ....ccccececcncennr Þorsteinn Jónsson ...0...000ee0nennn Þorvaldur Kristján Ólafsson XII Bls. 982 468 780 468 721 373 Atriðisorð. Abúð. Ábyrgð. Aðflutningsgjald. Aðför. Sjá fjórnám, fógeta- gerðir, lögtak, innsetning- argerðir, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. Sjá viðskiptatilkynningar. Aðild. Sbr. umboð. Aðkomuskip, læknisskoðun. Sjá sóttvarnir. Áfengislagabrot. Sbr. bif- reiðar, itrekun, refsingar, ölvun. Afli, upptaka. Sjá refsingar. Áfryjun. Sbr. málasam- steypa. Aldur. Almennur friður. Analogia. Sjá lög, lögjöfn- uður. Árekstur skipa. Arfur, arfleiðsla. Áverki. Sjá líkamsáverkar. Atvinnufyrirtæki. Bankar. Bankatrygging. Barnsfaðernismál. Betrunarhúsvinna. Sjá refs- ingar. Bifreiðar. Sbr. áfengislaga- brot, félagsskapur, játning, refsingar. Bifreiðaeftirlitsmenn. Sjá mat og skoðun. Björgun. Blóðrannsókn. Bókhald. Sjá bækur. Botnvörpuveiðar. veiðalög. Brenna. Brunabætur. Sjá vátrygging. Bryggjugjald. verzlunar- Sjá fisk- Dagsektir. Dánarbætur. Dómar og úrskurðir. Sbr. frá- vísun, ómaksbætur, ómerk- ing, opinber mál, réttar- farslög, útivist aðilja. Dómarar. Sbr. dómgengi, dómsgerðir, dómstólar, embættis- og sýslunar- menn, málskostnaður, op- inber mál, réttarfarslög, Dómgengi. Dómsgerðir. Dómstólar. Drengskaparheit. Sjá eiður. Dýraverndun. Efnarannsóknastofa rikisins. Eftirgrennslan afbrota. Sbr. mat og skoðun. Eiður. Sbr. barnsfaðernismál, opinber mál, sönnun, vitni. Atriðisorð. XV Eignarréttur. Eignaupptaka. Sjá refsingar. Einfalt fangelsi. Sjá refsingar. Embættis- og sýslunarmenn. Sbr. dómarar, efnarann- sóknastofa ríkisins, endur- skoðendur, lögregla, lög- reglustjórar, málflutnings- menn, mat og skoðun, op- inber mál, skattar oggjöld. Embættistakmörk yfirvalda. Embættisvottorð. Sjá mat og skoðun. Endurgreiðsla. Sbr. leiga. Endurheimta. Sjá endur- greiðsla. Endurskoðendur. Erindisrekstur. Sjá óbeðinn erindisrekstur. Erlendar þjóðir. lendar þjóðir. Eyðilegging fjármuna. Sjá út- Fangelsi. Sjá refsingar. Fasteignagjald. Fátækrastyrkur. Sjá meðlag. Félagsskapur. Sbr. hlutafé- lög, samvinnufélög. Firma. Sjá hlutafélög, sam- vinnufélög. Fiskveiðalög. Fjármál hjóna. Sjá hjóna- band. Fjárnám. Sbr. lögtak, ómerk- ing, veð, veðskuldabréf. Fjársvik. Sjá sviksamlegt at- hæfi. Fógetagerðir. Sjá fjárnám, kyrrsetning, lögbann, lög- tak, útburðargerðir. Foreldrarogbörn. Sjá meðlag. Forsendur. Sbr. endur- greiðsla, kaupogsala, samn- ingar, sönnun, verksamn- ingar, vinnusamningar. Framboð. Sjá tilboð. Framsal kröfuréttinda. Frávisun. Sbr. ómerking. Frelsisröskun. Frestir. Fyrirvari. Sjá viðskiptatil- kynningar. Fyrning kröfuréttinda. Gagnsakir. Sjá áfrýjun mála- samsteypa. Gallar á seldum hlut. Sjá kaup og sala. Gengi. Gjafsókn, gjafvörn. Gjalddagi. Gjaldþrotaskipti. Greiðsludráttur. Sbr. viðtöku- dráttur. Gæzluvarðhald. Sbr. máls- kostnaður, opinber mál. Hafning máls. Sbr. ómaks- bætur. Haldsréttur. Heimvísun. Sjá ómerking. Hjákvæmileg lög. Hjónaband. Sbr. meðlag. Hlutafélög. Hlutdeild. Sbr. áfengislaga- brot. Húsleit. Sbr. eftirgrennslan afbrota. Hylming. Iðgjöld. Sjá einnig skaða- bætur. XVI Atriðisorð. Íkveikja. Sjá brenna. Lögreglustjórar. Ill meðferð á skepnum. Sjá #Lögtak. dýraverndun. Innsetningargerðir.Sjáeinnig Málasamsteypa. fjárnám, skaðabætur. Málflutningslaun. Itrekun. Játning. Sbr. sönnun. Kaup og sala. Sbr. samning- ar, skuldir, skuldamál. Kaupfélög. Sjá samvinnufé- lög. Kaupmáli. Sjá hjónaband. Konungleg umboðsskrá. Sjá dómarar. Kynferðisbrot. Kynsjúkdómar. Sjá kynferð- isbrot. Kyrrsetning. Landamerkjamál. Landhelgi. Sjá brot. Leiðbeiningarskylda dómara. Leiga. Likamsáverkar. Líkur. Loforð. Sjá samningar, verk- samningar, vinnusamn- ingar. Læknar. Sjá einnig mat og skoðun. Lög, lögjöfnuður. Lögbann. Löggæzlumenn. Sjá lögregla. Lögheimili. Sjá skattar og gjöld, varnarþing. Lögráðamenn. Lögregla. Lögreglusamþykktir. fiskveiða- Málflutningsmenn. Sbr. um- boð. Málflutningur. Sbr. réttar- farslög, útivist aðilja. Málshöfðun. Málskostnaður. Sbr. ómaks- bætur. Manndráp. Mat og skoðun. Meðalganga. Sjá málasamsteypa. Meðdómsmenn. Meðlag. Meiðyrði. Sjá ærumeiðingar. Mjólkurlöggjöf. áfrýjun, Nauðgun. Neyðarvörn. Nytjastuldur. aður. Sjá þjófn- Óbeðinn erindisrekstur. Ofbeldi. Sjá einnig líkams- áverki. Ómaksbætur. Sbr. málskostn- aður. Ómerking. Sbr. frá vísun, rétt- arfarslög. Opinber mál. Sbr. dómarar, iðgjöld, líkur, málasam- steypa, málshöfðun, máls- kostnaður, mat og skoðun, ómerking, refsingar, skaða- bætur, sönnun. Opinberareignir. Sjá bryggju- gjald. Atriðisorð. Prentfrelsi. Refsingar. Reikningslán. Sjá samningar. Reklamation. Sjá viðskipta- tilkynningar. Réttarfarslög. Sbr. aðild, á- fryýjun, dómar og úrskurðir, dómarar, frávísun, frestir, málasamsteypa, málflutn- ingsmenn, málflutningur, málshöfðun, málskostnað- ur, ómaksbætur, ómerking, réttarfarssektir. Réttarfarssektir. Réttarmál. Réttarvottar. Sakaínál. Sjá opinber mál, refsingar, saknæmi. Sakaukamál. Sjá málasamsteypa. Sakhæfi. Saknæmi. Sbr. áfengislaga- brot, bifreiðar, refsingar. Samningar. Sbr. kaup og sala, skaðabætur, skuldir, sönn- un, verksamningar, vinnu- samningar. Samvinnufélög. Sáttir. Sauruglegt athæfi. Sjá kyn- ferðisbrot. Sektir. Sjá refsingar. Siglingar. Sjá árekstur skipa, björgun, fiskveiðalög, sjó- dómur, sjódómsmál, sjó- veð, varðskip. Sjóðþurrð. Sjódómur, sjódómsmál. Sjóvátrygging. Sjá vátrygging. áfrýjun XVII Sjóveð. Sbr. veð. Skaðabætur. Sbr. félagsskap- ur, kaup og sala, samn- ingar, skuldir, vinnusamn- ingar, verksamningar. Skattar og gjöld. Skilorðsbundnir dómar. Sjá dómar og úrskurðir. Skip, skipverjar. Sjá árekst- ur skipa, björgun, fisk- veiðalög, sjódómur, sjó- dómsmál, sjóveð, varðskip, vátrygging, vinnusamning- ar. Skipti. Sjá arfur,gjaldþrota- skipti, ómerking. Skjalafals. Skjöl. Sjá mat og skoðun, sönnun. Skuldabréf. Sbr. veðskulda- bréf. Skuldajöfnuður. Skuldir, skuldamál. Sbr. á- byrgð, fyrning, kaup og sala, samningar, skaðabætur, sönnun, verksamningar, vinnusamningar. Skuldskeyting. Sjá einnig á- byrgð. Slysatrygging. Smjörlíki. Sóttvarnir. Stefnur. Sbr. málshöfðun. Sviksamlegt athæfi. Sjá einnig gjaldþrotaskipti. Sönnun. Sbr. eftirgrennslan afbrota, eiður, húsleit, játn- ing, mat og skoðun, vitni. Tilboð. XVII Tilraun. Tollar. Umboð. Umboðssala. Uppboð. Útburðargerðir. Útivist aðilja. Sbr. ómaks- bætur. Útlendar þjóðir. Útsvar. Sjá skattar og gjöld. Varðskip. Varnarþing. Vátrygging. Veð. Sbr. sjóveð. Veðskuldabréf. Sbr. skulda- bréf. Veðurstofan. Veiðarfæri, upptaka. Sjá refs- ingar. Veitingasala. Venja. Verðtollur. Sjá tollar. Verkkaup. Verksamningar. Verzlunarbækur. Verzlunarfyrirtæki. vinnufyrirtæki. Verzlunarhættir(óréttmætir). Sjá at- Atriðisorð. Verzlunarráð Íslands. Verzlunarskuldir, verzlunar- viðskipti. Sjá kaup og sala, samningar, skuldajöfnuð- ur, skuldir, skuldamál. Vextir. Viðskiptatilkynningar. Viðtökudráttur. Vinnusamningar. Vitni. Víxlar. Vörumerki. Vörutollur. Sjá tollar. Yfirvöld. Sjá dómarar, dóm- stólar,embættistakmörk yf- irvalda, skattar og gjöld. Þinglýsingar. Þingmál. Sjá réttarmál. Þingsafglöp. Sjá ómerking. Þingvottar. Sjá réttarvottar. Þjófnaður. Þjófneyzla. Sjá hylming. Ærumeiðingar. Ökuskirteini. Sjá bifreiðar, refsingar. Ölvun. Sbr. áfengislagabrot, bifreiðar. Efnisskrá. Ábúð. Bls. A seldi B eignar- og ábýlisjörð sína 1918, en Á rak á- fram búskap á jörðinni. Með yfirlýsingu, dags. 24. maí 1921, þinglesinni 24. júní 1925, kveður A, að svo hafi samizt með honum og B, að B væri heimil notkun og ábúðarréttur á téðri jörð fyrir sig eða aðra, sem hann visaði á. B. veðsetti C jörðina, og var hún lögð C út sem ófullnægðum veðhafa. Talið, að B hefði, samkvæmt greindri yfirlýsingu A, haft rétt til að byggja honum út af jörðinni, og þar sem jörðin var veðsett C með öllum réttindum, þá hefði hann (C) við útlagninguna og siðar kona hans öðl- azt rétt til að byggja A Út cc.ccc0.0nrr 629 Ábyrgð. A greiddi, meðan á skiptum á þrotabúi B stóð yfir, fjárhæð nokkra upp í ábyrgarskuldbinding, sem A hafði tekizt á hendur gagnvart banka fyrir B. Bank- inn lysti kröfum sinum að fullu, einnig þeim, sem A ábyrgðist, í þrotabúið og fékk greiddan hundraðs- hluta af þeim samkvæmt efnahag búsins. Af þess- um sökum gat A ekki krafið þrotabúið um greiðslu á endurgjaldskröfu sinni á hendur B og þá ekki heldur greitt með henni kröfu, sem þrotabúið átti á hendur honum (A) 2..0cccceoesens se... 109 A, sem komið hafði sild til frystingar og geymslu í frystihúsi, fullyrti, þegar hann var krafinn um end- urgjald fyrir frystinguna, að framkvæmdarstjóri frystihússins, sem í millibilinu var látinn, hefði lofað honum (A), að taka að sér greiðslu endur- gjaldsins. Talið, að jafnvel þó sannað væri, að slíkt loforð hefði verið gefið, þá gæti það ekki leyst A undan greiðslu, með því að greiðslan hefði ekki verið innt af hendi til frystihússins ........... ee. 1011 XX Efnisskrá. Maður dæmdur til að greiða fjárhæð handhafaskulda- bréfs, sem hann með áritun hafði tekizt á hendur sjálfsskuldarábyrgð Á mana a 0 veði á FE RS BE AIR Sn Aðflutningsgjald. Hinn svonefndi bitri kakaosmassic eða kakaodeig, sem er notað sem efnivara í súkkulaði og kakaodutt, hvorki talið falla undir ákvæði tolllaganna um súkkulaði né kakaoduft og þessvegna ekki heimilt að krefja um aðflutningsgjald af greindri vöru- tegund „....cc000dseeerrðnnnn nn annann Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, lögtak, innsetningargerðir, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. Sjá viðskiptatilkynningar. Aðild. Sbr. umboð. Sýknukrafa byggð á því, að handhafi handhafaskulda- bréfs væri ekki réttur heimildarmaður að því, ekki tekin til greina 00.00.0000 een enn nr nr nn Móðir 10 ára drengs, sem varð fyrir bifreið og hlaut meiðsli af, sækir eiganda bifreiðarinnar til skaða- bóta útaf meiðslunum .....00000. ee... Í máli gegn eiganda bifreiðar til skaðabóta útaf bil- slysi er vátryggingarfélagi því, sem bifreiðin var tryggð hjá, stefnt til að gæta réttar sins ......... Dóms- og kirkjumálaráðuneytið aðili máls, varðandi landamerki prestsseturs og bændaeignar.......... A, sem átti veð í fasteign samkvæmt 10. gr. tilsk, 18. febrúar 1847, krafðist uppboðs á fasteigninni. Á uppboðinu, sem var löglega auglýst, var ekki mætt af hálfu A, en fógetinn lét uppboðið fara fram allt að einu. A áfrýjaði og krafðist, að uppboðið væri fellt úr gildi og afsalið, sem gefið var út samkvæmt því, væri dæmt ógilt og loks, að stefndir væru dæmdir in solidum til að greiða málskostnaðinn. A stefndi uppboðshaldara persónulega, eiganda fasteignarinnar og uppboðskaupandanum ........- Ekkja talin eiga aðild til að krefjast dánarbóta þeirra, Bls. 64 411 64 101 Efnisskrá. sem, samkvæmt lögum nr. 73 frá 1928, á að greiða vegna hvers skilgetins barns innan 15 ára ....... A kenndi B barn. Við rannsókn málsins kom í ljós, að C hafði einnig á getnaðartimanum haft samræði við A. Mál virðist hafa verið höfðað gegn B og C, en dómsúrslit í héraði urðu þau, að Á var veittur kostur á fyllingareiði um, að B væri eða gæti verið faðir barnsins. B áfrýjaði héraðsdóminum og stefndi bæði A OB 2 í vii ao mlið somiði Mike 0 vaði á nue að. a nn Kröfu, sem mál var rekið útaf fyrir sjórétti, var lýst í þrotabú, og kvað skiptaráðandi upp úrskurð þess efnis, að krafan skyldi ekki tekin til greina. Kröfu- hafinn áfrýjaði úrskurðinum til ómerkingar og og stefndi skiptaráðanda og tveimur kröfuhöfum öðrum í búinu, sem mættu á skiptafundi, þegar krafa áfrýjanda var þar til meðferðar ............ Þrir menn, er í félagi höfðu með verksamningi tekið að sér að byggja hús, sækja sem samaðiljar mál útaf verksamningnum ..ccc00ccc00sseenser Togari rakst á varðskip, og varð varðskipið fyrir skemmdum. Við sjóferðaprófið útaf árekstrinum var það tekið fram, að hæstaréttarmálflutnings- maðurinn Á tæki á móti stefnu í málinu, en jafn- framt var þvi lýst yfir af öðrum manni B, að hann (B) tæki á sig ábyrgð af afleiðingum væntanlegrar málsóknar í tilefni af árekstrinum. Málinu þótti af þessum sökum réttilega beint gegn B ............ A gerðist á uppboði kaupandi að útistandandi skuld- um þrotabús og fékk eignarafsal að þeim hjá sýslu- manni þeim B, sem með þrotabúið fór. Eftir að B hafði verið vikið frá embætti, krafði hann A um meiri hluta andvirðis skuldanna og færði þá á- stæðu fyrir kröfu sinni, að ríkissjóður hefði gert hann (B) ábyrgan fyrir kaupverði þeirra og að hann hefði staðið ríkissjóði skil á því. Sannað í málinu, að krafa B á hendur Á útaf nefndum skuldakaup- um hafði verið tekin fjárnámi af ríkissjóði hjá B og hann þannig ekki réttur aðili málsins ........ Bú A var tekið til gjaldþrotaskipta eftir kröfu lánar- drottins. Nauðsynlegt að stefna bæði honum og skiptaráðanda, þegar úrskurðinum var áfrýjað.... XKI Bls. 147 196 376 173 543 XXII Efnisskrá. Bis. Hjón áfrýja lögtaki fyrir útsvari sem á þau hafði verið lagt í sameiningu. Eiginmaðurinn, sem ekki er hæstaréttarmálflutningsmaður, flytur málið í hæstarétti .......0000000e000n nn. Í á 601 Tíu skipverjar á einu að arðskiptir ríkisins töldu, að þeim hafði verið sagt upp starfi þeirra með ónóg- um uppsagnarfresti og þeir ættu þannig kröfu til vangreidds kaups og fæðispeninga. Í stað þess að hver þeirra sækti sína kröfu í sérstöku máli fram- selja þeir allir sjómannafélagi Reykjavikur kröf- urnar, en það sækir siðan í einu og sama máli skipaútgerð ríkisins til greiðslu þeirra allra ...... 710 Háseti á vélbát sækir kaup sitt fyrir dómi á hendur þrotabúi útgerðarmanns og stefndi jafnframt eig- anda vélbátsins til að þola dóm um sjóveð í vél- bátnum fyrir kaupinu. Eigandi vélbátsins áfrýjar síðan héraðsdóminum vegna sjóveðsins og stefnir þrotabúinu og hásetanum ....0.0000000.. 0... 716 Mál höfðað útaf vinkaupum hjá áfengisverzlun ríkisins. Stefnt var forstjóra áfengisverzlunarinnar og fjár- málaráðherra f. h. ríkissjóðs ...... sun ssaass 128, 1094 Mjólkurbú talið vera réttur aðili samkvæmt 16. gr. laga nr. 84 frá 1933, um varnir gegn Óréttmætum verzlunarháttum, til að kæra fyrirsvarsmenn hluta- félags fyrir notkun vörumerkis. ereneene0. ss 790 Í máli til skaðabóta útaf bilslvsi áfrýjar iðin félag það, sem billinn var tryggður hjá, héraðs- dóminum til hæstaréttar, enda þótt vátryggingar- félagið hefði ekki verið formlegur aðili í héraði. Þetta talið heimilt, þar eð bifreiðastöð sú, er átt hafði bílinn, var eftir uppkvaðningu héraðsdómsins leyst upp, wmboðsmaður vátryggingarfélagsins hafði mætt á sáttafundi, félagið tekið þátt í vörn málsins í héraði og stefndi í hæstarétti hafði ekk- ert við málsskot áfrýjanda áð athuga ..........,. 816 Eigendur, vátrvggjendur, skipverjar og ða vél. skips, sem hafði orðið fyrir árekstri við annað skip, höfða í sameiningu mál til skaðabóta gegn eiganda hins skipsins ..... á hingað 8 BAR 3 ee 36 Vörubílastöð Reykjavíkur ekki talin bera að Svara til sakar útaf ætluðum skemmdum, sem bifreiðar- | Efnisskrá. XKIH stjóri frá stöðinni olli við flutning húsmuna, þar sem ekki varð litið svo á, að téð vörubilastöð kæmi fram við samninga um akstur sem verksali eða ræki aðra sjálfstæða starfsemi en að vera miðlari milli eiganda og notenda bifreiðarinnar. . Tveir bræður, sem tóku við og erfðu eignir dánarbús, taldir eiga standa skil á útsvari, sem á dánarbúið rar lagt 2.2.0.00000 000 sense nernn nenna á Sök útaf rúðubroti í húsi, sem varðaði við 298. gr. hegningarlaganna, talin réttilega sótt í opinberu máli, með því að ákærði raskaði almennum friði í sambandi við þessar athafnir sínar ............. A, sem var umboðsmaður firma og hafði vörur þess í vörzlum sinum, eyddi að nokkru vörunum og að nokkru fé, sem hann hafði fengið inn við sölu þeirra. Í sakamáli, sem höfðað var gegn A, eftir að hann var orðinn gjaldþrota, varð ekki dæmt um, hvort téð skuldasöfnun væri refsiverð gagn- vart firmanu, með því að það gerði enga refsi- kröfu á hendur A cicccccessseesssssssa ss Framkoma manns, sem stolið hafði verið frá kr. 29,15, túlkuð þannig, að hann krefðist málshöfðunar gegn sakborningi, sbr. 2. málsgr. 6. gr. laga nr. 51 1928 Aðkomuskip, læknisskoðun. Sjá sóttvarnir. Afengislagabrot. Sbr. bifreiðar, itrekun, ölvun. Maður dæmdur til refsingar samkvæmt 2. málsgr. 13. gr. laga nr. 64 frá 1930, sbr. 1. gr. sömu laga, vegna þess, að hann þótti ekki hafa gert grein fyrir á- fengi, sem fannst í vörzlum hans ............ 170, Maður dæmdur fyrir bruggun áfengis ....... 517, 605, Maður dæmdur fyrir bruggun áfengis í söluskyni 187, 328, 348, 573, 409, 855, 967, Maður og kona dæmd fyrir sölu AleNgIS 0 enni Maður dæmdur til refsingar samkvæmt reglugerð nr. 108 frá 1931, sem sett var samkvæmt heimild í 45. gr. laga nr. 64 frá 1930, fyrir að fara með 2 flöskur af portvíni, sem hann hafði keypt í áfengisverzlun ríkisins, inn á veitingahús ..0..cc0eecneeneenen00. Sex menn dæmdir fyrir brot á áfengislögum nr. 64 frá Bls. 85 Sol 952 126 "I =t 1049 193 1070 368 129 XKIV Efnisskrá. 1930, einn fyrir bruggun og sölu eftir 6. gr. sbr. 30. gr. og 11, gr. sbr. 32. gr. laganna, annar fyrir sölu eftir 11. sbr. 32. gr., og tveir fyrir aðstoð við sölu eftir 42. gr. og loks tveir fyrir að neyta áfengis á veitingahúsi samkv. 24. gr. 1. málsgr. sbr. 41. gr.1. málsgr. tilvitnaðra laga .......000000000. 0000... Maður sýknaður af kæru fyrir að hafa verið ölvaður á opinberri skemmtisamkomu. Lögregluþjónn og tollgæzlumaður báru, að kærði hefði verið ölvað- ur, en fjórir menn aðrir, að hann hefði ekki verið ölvaður Þrir menn dæmdir fyrir brot á áfengislögum nr. 64 frá 1930, einn eftir 2. málsgr. 13. gr., sbr. 1. gr., sömu laga, vegna þess, að hann gerði ekki grein fyrir á- fengi, sem fannst í vörzlum hans, og hinir tveir eftir 42. gr. fyrir aðstoð við flutning og geymslu á áfenginu Maður dæmdur til refsingar fyrir innflutning áfengis eftir 12. gr. laga nr. 69 frá 1928 um einkasölu á Áfengi .......0000n0n sens Veitingamaður dæmdur til refsingar eftir 23. gr. laga nr. 64 frá 1930 og 7. gr. lögreglusamþykktar fyrir Mosfellshrepp í Kjósarsýslu fyrir að veita gestum vín í veitingahúsi sinu. Sami veitingamaður enn- fremur sviptur veitingaleyfi í 3 mánuði samkvæmt 40. gr. áfengislaganna .....0ceecssoeenssessnn Maður dæmdur til refsingar sumpart eftir 1. gr. sbr.2. tölulið 27. gr. áfengislaganna nr. 64 frá 1930 og sum- part eftir 1. og 11. gr. sbr. 1. tölul. 27. gr. og 32. gr. sömu laga fyrir að flytja í land áfengi úr útlena- um togara; svo var hann dæmdur eftir 16. gr., sbr. 36. gr. téðra laga, fyrir ölvun á almannafæri. Hins- vegar var sökunautur sýknaður af kæru fyrir að hafa neytt vins á opinberum veitingastað, með því að ekki varð séð, að hann hefði nokkurntíma verið spurður um þetta atriði, meðan á rannsókn mál- SÍNS SÍÓð ...0000000000nssssse Bifreiðarstjóri dæmdur til sektar og sviftur ökuleyfi æfilangt fyrir að aka bifreið undir áhrifum 4- fengis Í annað sinn ....cc00ceecesesssnnrn Tveir menn sýknaðir af kæru um að hafa verið ölv- aðir á almannafæri 2..ccc00000000 0 „iði Bls. 468 481 705 881 952 Efnisskrá. XXV Bls. I framsæti bifreiðar fannst flaska með slatta í af heima- brugguðu áfengi. Varhugavert þótti að gera bif- reiðarstjórann, sem neitaði að vita nokkur deili á flöskunni, ábyrgan fyrir henni samkvæmt 2. málsgr. 13. gr. laga nr. 64/1930, með því að í Þifreiðinni voru 13 farþegar, sem hver um sig virtist hafa get- að stungið flöskunni í framsætið ................. 1045 Fangelsisrefsing og sektir dæmd sama manni í sama máli fyrir brot á áfengislöggjöfinni . 187, 625, 855, 967 Afli, upptaka. Sjá refsingar. Áfrýjun. Sbr. málasamsteypa. Bifreið ók á tvö hross og fótbraut þau. Bifreiðareig- andinn samþykkti, að dómur yrði lagður á greiðslu- skyldu hans vegna bifreiðarinnar í refsimáli á hendur bifreiðarstjóranum. Refsimálinu var skotið af hálfu valdsstjórnarinnar til hæstaréttar, en bif- reiðareigandanum ekki stefnt og sjálfur áfrýjaði hann ekki málinu að því leyti, sem það varðaði hann. Af þessum sökum var talið, að ekki yrði dæmt í hæstarétti um niðurfærslukröfu verjanda kærða á skaðabótafjárhæð þeirri, sem bifreiðareig- andanum hafði verið gert að. greiða í héraði..... 43. Bilstjóri stefndir tveimur mönnum sem eigendum. bif- reiðastöðvar til greiðslu vinnulauna. Þeir dæmdir í héraði in solidum, en aðeins annar þeirra áfrýj- ar dQÓMNUM 2coccceeeseð sr 83, 88 A, sem átti veð í fasteign samkvæmt 10. gr. tilskipunar 18. febrúar 1847, krafðist uppboðs á fasteigninni. Á uppboðinu, sem var löglega auglýst, mætti A ekki, en fógetinn lét uppboðið fara fram allt að einu. Á áfrýjaði uppboðinu til ómerkingar og stefndi uppboðshaldara persónulega, eiganda fasteign- arinnar og kaupanda hennar á uppboðinu. Upp- boðið var ómerkt og hinir stefndu voru allir in solidum dæmdir til greiðslu málskostnaðar. Upp- boðinu var að vísu áfrýjað síðar en svo, að máls- kostnaðarkröfu yrði komið fram gegn uppboðs- haldara eftir 33. gr. hæstaréttarlaganna, en hæsti- réttur taldi heimildina til að koma kröfu þessari XXVI Efnisskrá. að felast í því, að athafnir uppboðshaldara hefðu í raun réttri verið aðalástæða áfrýjunarinnar .... Verzlunarfélag var sótt til greiðslu kaupkrafna og var það í héraði dæmt til að greiða þær. Það áfrýjaði málinu. Eftir útgáfu áfrýjunarstefnunnar varð fé- lagið gjaldþrota. Verzlunarstjórinn heldur áfram málinu fyrir hæstarétti með samþykki skiptaráð- anda, en á sinn kostnað ........ á 3 GUÐ 8 BER) 60 5 ned Á að Úrskurði um kröfu, gerða í þrotabú, áfrýjað. Stefnt var skiptaráðanda f. h. þrotabúsins og banka, sem mótmælti kröfunni .......000000 000... - 109, Fógeti skyldaði mann með úrskurði að láta ýmis skjöl af hendi að viðlögðum dagsektum. Síðar gerði fó- getinn fjárnám fyrir dagsektunum. Úrskurðinum um fjárnámið var áfrýjað, en ekki úrskurðinum um dagsektirnar, eða aðfarargrundvellinum. Fjárnámið var allt að einu fellt úr gildi, þar eð fjárnáms- grundvöllurinn var talinn markleysa ...... BR A kenndi B barn. Við rannsókn málsins kom í Tjás, að C hafði einnig á getnaðartimanum haft samræði við hana. Í undirrétti var barnsmóður veittur kost- ur á fyllingareiði um, að B gæti verið faðir barns- , ins. B áfrýjaði málinu og stefndi bæði A og C Úrskurði skiptaréttar um kröfu í þrotabú áfrýjað, Skiptaráðanda og tveim kröfuhöfum, sem mættu á skiptafundi, þegar úrskurðurinn gekk, stefnt ..... A áfrýjar uppboðsgerð til hæstaréttar, en henni var vísað frá dómi. Síðan skýtur A uppboðsgerðinni að nvju til hæstaréttar samkvæmt 27. gr. aa nr. 22 frá 1919 um hæstarétt ........... sim EÐ Nauðungaruppboði áfrýjað af gerðarþola. Hari stefndi uppboðsbeiðanda, uppboðskaupanda, uppboðshald- ara, og loks einum manni í viðbót til að gæta réttar sins ........ á ama a ni Han sniða á ng Nauðungaruppboði áfrýjað til ómerkingar. Var ómerk- ingarkrafan m. a. byggð á atriði, sem gerzt hafði, áður en fjárnámið, sem var grundvöllur uppboðs- ins, var gert. Með því að fjárnámið hafði áður verið staðfest í hæstarétti, gat þessi ástæða ekki haggað gildi uppboðsins .......2.. á a á ii Í RE Varakrafa í hæstarétti um ældker á skaðabótum, sem Bls. 114 149 436 165 205 115 415 115 Efnisskrá. KXVII héraðsdómarinn hafði gert áfrýjanda að greiða, ekki tekin til greina, með því að ástæður þær, sem varakrafan var byggð á, voru of seint fram RÖMNAF 2 0. gin0 0. á 3 BAÐA BA menn at ag Þegar áfrýjað er töku bús til gjaldþrotaskipta eftir kröfu lánardrottins, þarf bæði að stefna honum og skiptaráðanda ........ EÐ 5 á 2 Hjón áfrýja úrskurði um að lögtak skuli gert hjá þeim fyrir útsvari, sem á þau hafði verið lagt í samein- ingu. Eiginmaðurinn, sem ekki er hæstaréttarmál- flutningsmaður, flutti málið í hæstarétti .......... Háseti á vélbát sækir kaup sitt fyrir sjódómi á hendur þrotabúi útgerðarmanns og stefnir jafnframt eiganda vélbátsins til að þola dóm um sjóveð í vélbátnum. Eigandi vélbátsins áfrýjar síðan héraðsdóminum J vegna sjóveðsins og stefnir skiptaráðanda f. h. þrotabúsins og hástanum ............. ið á á Slys hlauæt af akstri bifreiðar fyrir óvarlegan akstur bifreiðarstjórans. Bifreiðastöð sú, sem átti bíl- inn, var dæmd til að greiða skaðabætur í héraði. Eftir uppkvaðningu héraðsdómsins var bifreiða- stöðin leyst upp, en vátryggingarfélag það, sem bifreiðin var tryggð hjá, áfrýjaði málinu. Talið var, að málið mætti dæma að efni til í hæstarétti, þar sem svo var ástatt um bifreiðastöðina sem áður segir, umboðsmaður vátryggingarfélagsins hafði mætt bæði á sáttafundi í málinu og tekið þátt í vörn þess í héraði, enda þótt vátryggingar- félagið væri þar ekki formlegur aðili. Loks hafði stefndur í hæstarétti ekkert við málskotið að at- UA as a BE BR #8 6 eu Ea a Barnsfaðernismál, sem Hærri hafði verið í hrestaséáti, tekið þar til meðferðar að nýju samkvæmt heim- ild í 30. gr. hæstaréttarlaganna .........00....0... Sagt, að ákvæði héraðsdóms um sekt á hendur mál- flutningsmanni fyrir ósæmilegan rithátt yrði ekki breytt, þar eð héraðsdóminum hefði ekki verið áfrýjað að því leyti........... it SJ 3 I á iði Úrskurði um kröfu, gerða í þrotabú, áfryjað. Stefnt var skiptaráðanda og kröfuhafa, sem borið hafði fram mótmæli..... 2 Feu 68 a pm él tat. á FGÐIÐ BER ÞÚ BIs. 674 601 716 816 948 1031 385 XKVIII Efnisskrá. Með þvi að dómi var ekki gagnáfrýjað, varð honum ekki breytt stefnda í hag ........00000... 196, 473, Með því að ágrip dómsgerða lá ekki fyrir og stefndi mótmælti fresti, var máli vísað frá hæstarétti 360, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 590, 820, 889, 890, Dómsathöfnum áfrýjað til staðfestingar 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 17, 18, 20, 30, 64, 214, 313, 387, 491, 681, 686, 690, 692, 770, 846, Héraðsdómara stefnt til ábyrgðar við áfrýjun opin- bers máls .....00000.ssnen ner 236, 440, Áfrýjunarleyfi .... 109, 114, 205, 278, 543, 611, 690, 716, Áfrýjunarleyfi var dagsett degi seinna en áfrýjunar- stefna. Þetta ekki talið valda frávísun frá hæsta- rétti ex officio, þar sem fyrir lá yfirlýsing dóms- málaráðuneytisins um, að það hefði heitið áfryj- anda leyfinu sama dag og stefnan var gefin út... Nowvaleyfi .....2000.000000 renn rnrtrrnr nn 884, Ekki skýrt frá því berum orðum í dómi hæstaréttar, hvaða kröfur aðiljar höfðu gert fyrir hæstarétti 192, 402, A gaf út veðskuldabréf til handhafa með veði í húsi samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885. B, sem varð eig- ándi bréfsins, gerði fjárnám í húsinu og var hon- um útlagt það á uppboði sem ófullnægðum veð- hafa. Nokkrir menn, sem mætt höfðu á uppboð- inu, kváðust eiga lóðina undir húsinu. Áfrýjuðu þeir fjárnáminu og uppboðinu til ómerkingar og stefndu bæði B og A án þess þó að gera nokkrar kröfur á hendur A. A, sem borið hafði fram möót- mæli við fjárnámið og uppboðið, áfrýjaði einnig dómsathöfnum þessum til ómerkingar og stefndi B og aðaláfrýjendum án þess þó að gera sérstakar kröfur á hendur þeim síðarnefndu ............... Úrskurður um uppboð og uppboðsgerð fellt úr gildi, með því að þessar dómsathafnir hvildu á fjárnámi, sem ómerkt Var ....00.eeensnser rns öðð, Protabú A höfðaði mál gegn konu hans (B) til riftun- ar kaupmála, sem þau hjónin höfðu gert, um hús- eign m. m. Ennfremur var banka stefnt til að þola riftun á veði, sem B hafði veitt honum í húsinu. Í héraði voru kröfur þrotabúsins um riftun kaup- Bls. 930 891 1017 1054 941 681 948 669 ööð 1007 Efnisskrá. XKIK málans teknar til greina, en ekki krafan um rift- un veðsetningarinnar. B áfrýjaði til breytinga og stefndi þrotabúinu. Auk þess stefndi B bankanum til að gæta réttar sins án þess að gera nokkrar kröfur á hendur honum. Áfrýjandi dæmdur til að greiða bankanum málskostnað, með því að ástæðu- laust hefði verið að stefna honum fyrir hæstarétt Fjárnám staðfest í hæstarétti, með því að hat á hvíldi á dómi, sem staðfestur VAr a0.c000.. . 336, Aldur. Refsing stúlku, sem dæmd var fyrir brot á ýmsum greinum bifreiðarlaganna og 200. gr. hegningarlag- anna, ákveðin með hliðsjón af 38. gr. hegningar- laganna, þar eð sökunautur var aðeins 17 ára, þegar brotin voru framin ......... Bið ORÐ a 3 all ga Við mat á skaðabótum, sem eigandi bifreiðar var dæmdur til að greiða dreng á 11. ári, er fyrir bíl hans varð, var tekið tillit til þess, að drengurinn sýndi af sér mjög mikla óvarkárni með því að hlaupa á Þifreiðina .....00.000000 0000. 0nn.000..0.. Skylda dvalarsveitar til að greiða móður óskilgetins barns fúlgu samkvæmt lögum nr. 15 frá 1927 og konu, sem skilin er að borði og sæng við mann sinn, meðgjöf með börnum þeirra samkv. 60. gr. laga nr. 39 frá 1921 bundin við 16 ára aldur barna, sbr. 19. og 25. gr. laga nr. 46 frá 1921 og 3. og 19. gr. fátækralaga nr. 43 frá 1927 kanna a sr Almennur friður. Sök út af rúðubroti í húsi talin réttilega sótt í opin- beru máli, með því að ákærði raskaði almennum friði í sambandi við þessar athafnir sinar ....... . Analogia, sjá lög, lögjöfnuður. Árekstur skipa. Skaðabótakröfu hrundið, með því að það skip, sem krafizt var bóta fyrir, þótti eiga sök á árekstrinum Eiganda skips, sem sök átti á árekstri á annað skip, dæmt að greiða bætur .......000000.. a 2 envaði ES Bls. 560 824 oO I“ NXK Efnisskrá. Bls. Arfur, arfleiðsla. Hjónin A og B, sem ekki áttu lifserfingja, gerðu gagn- kvæma erfðaskrá. Í erfðaskránni var m. a. fóstur- syni þeirra C ánöfnuð fjárhæð kr. 20000,00, og mátti hann kjósa um, hvort hann vildi heldur taka við gjafarfi sinum í peningum eða fá tilgreinda jörð - kr. 5000,00. Eignir þeirra, er afgangs yrðu tilgreindum gjöfum, skyldu falla til háskóla Íslands. Ennfremur var svo ákveðið í skránni, að ef A eða B eða bú þeirra yrði að innleysa reikningslán, sem A hafði ábyrgzt fyrir C í banka, skyldi sú fjárhæð koma til frádráttar gjafarfinum. Talið, að B með því að taka við félagsbúinu samkv. erfðaskránni að A látnum, hefði skuldbundið sig til að hlita henni og B þessvegna óheimilt að ákveða með breytingu á erfðaskránni, að reikningslánið, sem A hafði orðið að greiða, skyldi ekki koma til frá- dráttar gjafarfi C. B hafði falið GC, að hefja og ráð- stafa viðtökuskirteini hennar við banka. Í þessu ekki talin felast afhending til eignar á innistæðu þeirri, sem skirteinið hljóðaði um, enda lagði C mestan hluta fjárhæðarinnar inn á nýtt innláns- skirteini, er hljóðaði á nafn B. Vegna trúnaðar- sambandsins milli B og C var nafnritun B á siðar- nefnt skírteini, sem C siðar hóf í bankanum, ekki talin merkja annað en heimild handa C til að ráð- stafa fjárhæðinni. Sama talið gilda um handhafa- veðskuldabréf, að fjárhæð kr. 3000,00, sem C hafði í vörglum sinum og taldi B hafa gefið sér. Með því að C hafði ekki skilað búinu tóðum verðmæt- um, var krafa hans um að fá */s téðrar jarðar út- lagða ekki tekin til greina gegn mófmælum há- SKÓLANS. ris 5 org á annppa a á ná 4 05600 sinai # vn se 801 Atvinnufyrirtæki. A og B, sem dæmd voru fyrir brot gegn ýnsum grein- um 26. kap. hegningarlaganna, svipt rétti til að reka eða stjórna verzlun eða atvinnufyrirtæki, A æfilangt en B 2 ár frá birtingu dómsins að telja Lo 2 o Efnisskrá. XXKI BIs. Bankar. Útvegsbanki Íslands h/f sýknaður af kröfu starfsmanns bankans um uppbót á laun sin fyrir nokkurn hluta þess tíma, sem hann hafði unnið í bankanum, með því ekki var talið sannað, að til væri ákveðnar reglur um flokkun og launakjör starfsmanna bank- ans og starfsmanninum hafði ekki verið gefið bind- andi loforð um launahækkun ........2000000000.. Bankatrygging. Það talin venja, ef vard er seld gegn bankatryggingu, þá sé tryggingin sett og seljanda send skilriki um þetta, áður en seljandi afgreiði vöruna frá sér .. Barnsfaðernismál. A kenndi B barn. Við rannsókn málsins kom í ljós, að GC hafði einnig á getnaðartímanum haft samræði við A. Í héraði var barnsmóður veittur kostur á fyllingareiði um, að B væri eða gæti verið faðir barnsins. B áfrýjaði málinu, og í hæstarétti voru þeir B og C dæmdir til þess in solidum að gefa með barninu. Hinsvegar varð ekki ákveðið í hæstarétti um greiðslu til A samkvæmt 29. gr. laga nr. 46 frá 1921, með því að hún hafði ekki áfrýjað héraðs- dóminum af sinni hálfu ...... saa aað aa TA sa í Bi A, sem var þunguð, höfðaði mál gegn B samkvæmt 6. gr. laga nr. 46. frá 1921 til viðurkenningar faðerninu. Héraðsdómurinn var kveðinn upp 8. júni 1932. Hinn 25. júlí s. á. Ól A barnið 2.....000000000.. ha Barnsmóður og viðkomandi manni kom saman um það, hvenær þau hefðu haft fyrst samfarir, en 243 dögum eftir þann dag ól konan barnið. Þetta atriði talið veita líkur gegn því, að barnið væri ávöxtur af samförunum. Samkvæmt blóðrannsókn, fram- kvæmdri af forstöðumanni rannsóknarstofu háskól- ans, gat maðurinn ekki verið faðir barnsins og var hann þessvegna sýknaður ........ ba rm Í barnsfaðernismáli milli A og B var svo ákveðið, að ef B synjaði fyrir það með eiði innan 40 daga frá birtingu dómsins að hafa haft samfarir við Á á ákveðnu tímabili, skyldi hann vera sýkn af kröfum 95, 38 19, 46. 8 7 6 5 KXKII Efnisskrá. hennar. Dómurinn var birtur B. 28. des. 1933, 1 tók út eiðstefnu 2. febrúar 1934 og var eiðstefnan birt A 24. s. m., og fór eiðvinningin fram 15. mai s. á. Talið, að ekki hefði orðið eiðfall af hálfu B, þar sem hann bauð sig fram til eiðvinningar. innar innan eiðsfrestsins með úttekt eiðsstefnunnar Barnsmöóðir talin hafa svo mikið til styrktar málsstað sín. um, að henni var veittur kostur á fyllingareiði 930, Eiðsfrestur í barnsfaðernismáli ákveðinn 10 vikur talið frá uppkvaðningu hæstaréttardómsins........ 930, Í héraði var barnsmóður veittur kostur á fyllingareiði og eiðsfresturinn miðaður við uppsögn lögreglu. réttardómsins. Eiðsfresturinn leið án þess að barns. móðir fengi vitneskju um úrslit málsins. Hún áfrýj. aði, og hæstiréttur setti henni nýjan eiðsfrest, 4 vik- ur frá uppkvaðningu hæstaréttardómsins ........., Betrunarhúsvinna. Sjá refsingar. Bifreiðar. Sbr. áfengislagabrot, félagsskapur, játning, Bifreiðarstjóri dæmdur til sektar eftir lögum nr. 70 frá 1931 um bifreiðar og sviptur ökuleyfi í 1 ár fyrir að aka svo óvarlega fram hjá hrossum, að bifreið. in rakst á tvö þeirra og beinbraut þau, og fyrir að segja ekki til slyssins ..........000.0.000.0 0000... A ók bifreið án handleiðslu löggilts ökukennara, þótt hún hefði hvorki ökupróf né ökuleyfi. Auk þess var hún undir áhrifum áfengis, ók harðara en lög- leyft er og varð mannsbani af gáleysi. Hún dæmd eftir ýmsum greinum bifreiðarlaganna og 200. gr. hegningarlaganna í 15 daga einfalt fangelsi ....... Ekki talið heimilt að svipta mann, sem ekki hefir fengið ökuleyfi, rétti til að fá það siðar að uppfylltum lögmæltum skilyrðum .........22000000 00... Bifreiðarstjóri, sem einnig var eigandi bifreiðarinnar, dæmdur samkvæmt 15. gr. bifreiðarlaganna til að greiða dreng á 11. ári, sem varð fyrir bifreið hans og hlaut heilsutjón af, skaðabætur, með því að ekki var upplýst nægilega, að slysið hefði hlotið að vilja til, þótt bifreiðin hefði verið á hægri ferð og hún hefði þess vegna orðið fyrr stöðvuð Bls. 948 948 1020 43 67 67 Efnisskrá. XXKIII Bifreiðar A og B rákust á. A höfðaði mál gegn B til skaðabóta útaf skemmdum þeim, sem urðu á bif- reið hans. Sagt, að aðiljar ættu að bera skaðann að tiltölu við sök Þifreiðarstjóranna hvors um sig Bifreiðarstjóri dæmdur samkvæmt 15. gr. bifreiðalag- anna til að greiða ekkju manns, sem lézt af meiðsl- um, er hann hlaut af því, að bifreiðin rakst á hann, skaðabætur, með því að bifreiðarstjóranum tókst ekki að sanna, að slysið hefði hlotið að vilja til, þótt hann hefði sýnt þá aðgæzlu, sem honum sem ökumanni var skylt að gæta ................0.... Bifreiðarstjóri dæmdur tilsekta og æfilangs missis öku- leyfis fyrir akstur undir áhrifum áfengis í annað sinn Bifreiðarstjóri dæmdur til sekta og missis ökuleyfis í eitt ár fyrir að aka bifreið hraðar en lög leyfa undir áhrifum áfengis og fyrir árekstur af gáleysi á aðra bifreið .........0202000000 0... Svipting ökuleyfis í dómi undirréttarins talin frá birt- ing þess dóms. Hæstiréttur reiknaði ökuleyfis- sviptinguna frá þeim tíma, að ökuleyfið var tekið af bilstjóranum.........00.000000 ss rr Bifreiðarstjóri dæmdur fyrir gálauslegan akstur, sem mannsbani hlauzt af ........000.0000 000... 696, Bifreiðarstjóri sýknaður af ákæru fyrir að hafa orðið mannsbani fyrir gálauslegan akstur ......,,.,...... Bifreiðarstjóri dæmdur fyrir gálauslegan akstur, sem slys hlauzt af. Honum jafnframt gert að greiða SKAÓABÆLGP í 028 2 a a8 5 3 ii á Bi í EIN Bara 2004 Lg a Maður dæmdur til refsingar fyrir að aka bifreið án ökuleyfis og undir áhrifum áfengis............... Bifreiðareigandi dæmdur til að greiða manni, sem varð fyrir bifreiðinni og fótbrotnaði, skaðabætur sam- kvæmt 15. gr. bifreiðalaganna ............,....... Maður, sem var undir áhrifum vins, stjórnaði bifreið, er þannig var ástatt um, að vél hennar varð ekki sett í gang, þar eð benzinið var þrotið. Hin dregna bifreið var ekki talin hníga undir skilgreininguna i 1. gr. bifreiðalaganna, og var bifreiðarstjórinn þess vegna sýknaður af kæru valdstjórnarinnar .. Bifreiðarstjóri sýknaður af kæru fyrir að hafa verið undir áhrifum víns við bifreiðaakstur. Sagt, að Bls. 192 457 463 618 745 771 816 1014 XXXIV Efnisskrá. Bls. hann hefði dreypt litilsháttar á áfengi til að verja heilsu sina, eftir að hann var orðinn votur við að hjálpa bifreiðum, sem fastar höfðu orðið Í sandi, og ekið siðan óaðfinnanlega 7—9 km í myrkri og regni torfæra leið. Fundið var að því við undir- dómarann, að hann tók ökuskirteinið af kærða, enda þótt þá væri óráðið, hvort dóminum yrði áfrýjað og engar varúðarráðstafanir gerðu töku þess nauðsynlega .....00000000.0 ert egn tenn 1045. Bifreiðarstjóri dæmdur til þess að greiða sekt og svipt- ur ökuleyfi í eitt ár fyrir að aka bifreið undir áhrifum vins svo óvarlega, að slys hlauzt af, og fyrir að hafa tvo menn í framsæti hjá sér ....... 1079 Refsiákvæði 14. gr. laga nr. 70 frá 1931 um notkun bif- reiða, einnig látin taka til brota á 15. gr. sömu DE nú rn a nr RA BR FE 618, 745, 1079 Eftirlitsmaður bifreiða lýsir yfir því fyrir rétti sem áliti sínu, að ekki sé unnt að stöðva bifreið á 40 km hraða á hálfri annari lengd sinni, nema heml- arnir séu góðir og vegurinn þUFr 2ccccc00000..0.. 696 Bifreiðaeftirlitsmenn. Sjá mat og skoðun. Björgun. Kolaskip, sem statt var ca. 35 sm. SA af Reykjanesi, lenti í aftaka veðri og stórsjó. Reið brotsjór yfir skipið og skolaði skipstjóra, 1. stýrimanni og ein- um háseta útbyrðis. Efri og neðri stjórnpallur brotnuðu gersamlega, og ennfremur missti skipið stýrisumbúnað, áttavitann, lóðlinu, sjókort og skips- bækur. Togari kom samkvæmt hjálparbeiðni á vett- vang og fylgdi skipinu til Reykjavíkur. Verk togar- ans talið aðstoð, en ekki björgun, sökum þess, að kolaskipið hafði komið fyrir bráðabirgða-stýrisút- búnaði, sem notast mátti við, gufuvél skipsins var i góðu lagi og loftskeytatæki þess nothæf. Skipið, ásamt farmi, var metið á kr. 310368,00, en þóknun fyrir aðstoð togarans þótti hæfilega metin kr. 10000,00 ....ceesnnnrnnnnrrrrrrr rs 402 Botnvörpungurinn „Lúbeche strandaði 2 sm. NV af Strandavita. Tvö varðskip drógu togarann af grunni. Efnisskrá. XKXV Verðmæti togarans metið kr. 149719,00. Björgunar- laun ákveðin kr. 35000,00 ........00.00. 00 Mál höfðað til greiðslu björgunarlauna ómerkt vegna formgalla „...........00000000 000 Blóðrannsókn. Sérfræðingur í kynsjúkdómum framkvæmir blóðrann- sókn á manni, og kemst að raun um, að hann er haldinn kynsjúkdómi .............00.000 000 Úrslit barnsfaðernismáls látin velta á blóðrannsókn, sem forstöðumaður rannsóknarstofu háskólans framkvæmdi á barnsmóður, barninu, og viðkom- AN A a á á iðin á ii á FB Á ið á nn a vn í nia 5 Blóðrannsókn í Þbarnsfaðernismáli skar ekki úr um TAÖEFNIÐI 3 á at 2 á hið ið a ið á ati 4 AB a Bókhald. Sjá verzlunarbækur, Botnvörpuveiðar. Sjá fiskveiðalög. Brenna. Tveir menn dæmdir til refsingar fyrir íkveikju í húsi eftir 1. mgr. 283. gr. hegningarlaganna, sbr. 55. gr. sömu laga .............20.0000 0000 Maður dæmdur til refsingar eftir 1. mgr. 283. gr. hegn- ingarlaganna fyrir íkveikju í húsi ................ Brunabætur. Sjá vátrygging. Bryggjugjald. Það talin almenn regla, að opinberar eignir séu frjálsar almenningi til afnota með þeim skilyrðum og takmörkunum, sem lög þau, er um þær eru sett, og ákvæði, sett samkvæmt þeim lögum, hafa að geyma. Gjald, sem bæjarstjórn heimti af notanda bæjarbryggju, ekki talið löglega álagt af greindum ástæðum „............00 000. Dagsektir. Sagt, að fógeta hafi brostið vald til að ákveða dag- sektir á hendur gerðarþola, til þess að þvinga Bls. 669 847 156 35 828 363 XXXVI Efnisskrá. hann til að afhenda skjöl, sem hann var krafinn um. Úrskurður fógeta téðs efnis þess vegna talinn markleysa .....0000.00eteeðer nest tn r nn. Stjórnendur félagsskaparins > Vörubilastöðin í Reykja- vík dæmdir til þess, að viðlögðum dagsektum, að viðurkenna Þilstjórann Á, sem vikið hafði verið úr téðum félagsskap, löglegan meðlim stöðvarinn- ar og afhenda honum félagsmerki stöðvarinnar .. Dánarbætur. Bifreiðarstjóri dæmdur til þess samkvæmt 15. gr bif- reiðalaganna að greiða ekkju manns, sem varð fyrir bifreið hans og lézt af meiðslum þeim, er hann hlaut af því, skaðabætur. Bæturnar metnar kr. 10000,00 ...c0000eee err ensr str Sagt, að það sé alveg heimildarlaust að krefjast þess, að skilgetið barn skuli vera fætt fyrir lát föður sins, til þess að ekkjan, sem rétt hefir til bóta hjá slysatryggingu ríkisins, geti fengið lögmælta við- bótartrygging vegna BARNSINS a as 5 óð á á 8 á á Dómar og úrskurðir. Sbr. frávísun, ómaksbætur, ómerking, opinber mál, réttarfarslög, útivist aðilja. Kveðinn upp skilorðsbundinn refsidómur samkvæmt lögum nr. 39 frá 1907 23, 48, 126, 350, 440, 507, 635, 696, 757, 780, 784, 979, Ákveðið, að refsing sökunauts skyldi því aðeins vera skilorðsbundin samkvæmt lögum nr. 39 frá 1907, að hann greiddi dæmdar skaðabætur innan 30 daga frá birtingu hæstaréttardómsins............. A falsaði reikninga læknis, framvísaði þeim hjá fiski- hlutafélagi og fékk þá greidda. Meðan rannsókn vegna skjalafalsins stóð yfir, var Á látinn afplána sekt samkvæmt áfengislögunum. Viku eftir að A hafði til fullnaðar meðgengið skjalafalsið og eftir að hann hafði verið látinn laus úr varðhaldi, drýgði hann fataþjófnað á hóteli einu. Þjófnaðurinn þótti leiða til þess, að skilyrði brysti til að fresta fulln- ustu refsingarinnar samkvæmt lögum nr. 39 frá 1907 Ekki þótti heldur vera lögmælt skilyrði fyrir hendi til að fresta fullnustu refsingar B, sem í samráði við BIs. 165 1031 457 147 357 76 Efnisskrá. XKXVII A stal fötunum, með því að B drýgði þjófnaðinn aðeins skömmu eftir að 5 ár voru liðin frá upp- kvaðningu eldri refsidóms yfir honum ........... Talið, að skilyrði væru fyrir hendi til að láta refsingu, sem Á var dæmdur í eftir 186. og 212. gr. hegning- arlaganna, fyrir árás á kvenmann, vera skilorðs- bundna samkvæmt lögum nr. 39 frá 1907......... A, sem áður hafði verið dæmdur fyrir hylming skil- orðsbundið, nú dæmdur fyrir tilraun til innbrots- þjófnaðar. Ekki talið rétt, að gera siðari dóminn SKIJÖPÓSBUNAIRR 0 Fógeti talinn hafa án heimildar úrskurðað mann, að viðlögðum dagsektum, til að afhenda skjöl, sem hann var krafinn um. Úrskurðurinn skoðaður markleysa og ekki fjárnámsgrundvöllur, enda þótt honum hefði ekki verið áfrýjað ........00000000.. Sagt, að ekki hefði orðið eiðfall af hálfu manns, sem veittur var kostur á aðildareiði í barnsfaðernis- máli, enda þótt sjálf eiðvinningin færi fram eftir lok eiðvinningarfrestsins, þar eð téður aðilji með úttekt eiðsstefnunnar bauð sig fram til eiðvinning- arinnar innan eiðvinningarfrestsins............... Í barnsfaðernismáli var barnsmóður veittur kostur á fyllingareiði um faðerni barnsins og eiðvinningar- fresturinn miðaður við uppkvaðningu lögreglurétt- ardómsins. Barnsmóðirin fékk ekki vitneskju um úrslit málsins fyrr en eiðvinningarfresturinn var liðinn. Hún áfrýjaði málinu, og hæstiréttur setti henni nýjan eiðvinningarfrest ............2.0.200.. Fógeti framkvæmdi fjárnám hjá A, sem ekki var heima, og tók fjárnámi húseign, sem kona hans (B) kvað vera séreign sina. Hæstiréttur taldi fógeta hafa van- rækt að rannsaka málavexti, leiðbeina konunni sam- kvæmt 41. gr. aðfararlaganna og kveða upp úr- skurð um sakáreflið 2 5 í 5 aa a ao á a Verjandi tveggja ákærðra í opinberu máli krafðist þess, að framhaldsrannsókn yrði haldin um ýmis atriði, er verjandi taldi skipta máli um sekt eða sýknu hinna ákærðu. Var krafa verjandans tekin undir sérstakan úrskurð í hæstarétti. Ekki þótti ástæða til, að taka kröfu þessa til greina ................ Bls. 76 48 784 165 833 1020 122 KXKVIII Efnisskrá. Bls. Dómarar. Sbr. dómgengi, dómsgerðir, dómstólar, embættis- og sýslunarmenn, málskostnaður, opin- ber mál, réttarfarslög. Uppboðshaldara, sem haldið hafði uppboð, þótt upp- boðsbeiðandi mætti ekki, stefnt við áfrýjun upp- boðsins og hann dæmdur til að greiða málskostn- að, þrátt fyrir það, að uppboðinu væri áfrýjað síð- ar en svo, að slikri kröfu mætti koma að sam- kvæmt 33. gr. hæstaréttarlaganna. Þessi málalok byggð á því, að athöfn hins stefnda uppboðshald- ara, með þeim hætti, sem hún fór fram, hefði í raun réttri verið aðalástæða áfrýjunarinnar .,.... 114 Dómur og meðferð máls, sem rekið hafði verið fyrir merkjadómi Siglufjarðarkaupstaðar, ómerkt ex offi- cio, með því að dómsgerðirnar báru það eigi með sér, að meðdómsmennirnir hefðu unnið eið eða drengskaparheit, áður en þeir leystu dómsstarf þetta af hendi 2 2035 á asna á sta #5 GB BE BR Sn. a ogs 121 Við áfrýjun opinbers máls var héraðsdómaranum stefnt til ábyrgðar samkvæmt ósk ákærða, og var hann sakaður um það eitt, að auglýst var á fregnmiða á götum viðkomandi kaupstaðar, daginn eftir upp- kvaðningu dómsins, að þann dag kæmi nafngreint blað, sem dómarinn var útgefandi og ábyrgðar- maður að, út með héraðsdóminn Í málinu. Sagt, að þessi ráðstöfun héraðsdómarans væri eigi dóms- athöfn og yrði þess vegna eigi lagður dómur á hana í málinu. Héraðsdómara dæmdur maáls- kostnaður í jon á sir á 4 A á nr á á ER 1054 Héraðsdómara stefnt til ábyrgðar við áfrýjun opinbers máls samkvæmt ósk ákærðu, en sakir þær, sem á hann voru bornar, ekki taldar vera á rökum byggð- ar og honum dæmdur málskostnaður........ 236, 440 Í opinberu máli út af árekstri milli lögreglubifreiðar- innar í Rvík og annarrar bifreiðar, vék lögreglu- stjóri sæti. Rökstuddi hann úrskurð sinn með því, að eðlilegt væri að hann viki sæti, þar sem rann- sóknin ætti að fjalla um, hvort einn af undirmönn- um hans hefði átt sök á slysinu. Hæstiréttur taldi, að þessi ástæða leiddi ekki til þess, að dómarinn hefði átt að víkja Sæti ........000. 00. 618 Efnisskrá. KXKIK Dómari samkvæmt konunglegri umboðsskrá fer með Vili a í 0 6 5 nv mn il AÐ 639, 657, Í sakamáli var þess krafizt, að rannsóknardómari viki sæti. Þessi krafa ekki talin hafa við nein rök að styðjast .........00sr ess nnrerrararrrnnr rn Dómgengi. Lögfræðingi var falið með konunglegri umboðsskrá að framkvæma réttarrannsóknir Í tilefni af brotum á áfengislöggjöfinni, en hins vegar ekkert tekið fram um, að >commissariuse hefði umboð til að dæma mál, sem honum var falið að rannsaka. Hæstirétt- ur ómerkti þess vegna ex officio dóm, dæmdan af COMMISSAPIL .......00000000 sr Meðan stóð á rekstri máls í héraði gegn hlutafélagi, var bú þess tekið til gjaldþrotaskipta. Var málið síðan dæmt af hinum reglulega héraðsdómara. Ekki talin ástæða til að ómerkja ex officio aðgerðir dómarans eftir upphaf gjaldþrotaskiptanna, þar eð löggjafinn hefir falið sama manni almenn dóms- störf í héraði og skiptameðferð búa og in casu engin ástæða til að ætla, að hinn reglulegi dómari hefði ekki getað litið hlutdrægnislaust á alla mála- Dómsgerðir. Með því að áfrýjandi hafði ekki lagt fram ágrip dóms- gerða, er mál hans skyldi flutt, en stefndi mót- mælti fresti, var málinu vísað frá dómi 360, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 590, 820, 889, 890, Máli var áfrýjað sem aðalsök og gagnsök. Málinu í heild vísað frá hæstarétti, með því að hvorugur aðilja hafði lagt fram ágrip dómsgerða og þeir neituðu hvor öðrum um frest .......0000000000.0. Dómstólar. Regla sú, sem leiðir af A. gr. laga nr. 46 frá 1926 um útsvör, að dómstólarnir eiga ekki úrskurðarvald um fjárhæð útsvara, ekki talin taka til annars en úrskurðar um útsvarshæð af löglegum útsvarsstofni Bls. 821 236 657 117 891 420 485 XL Efnisskrá. Drengskaparheit. Sjá eiður. Dýraverndun. Bifreiðarstjóri dæmdur fyrir brot gegn 1. gr. laga nr. 34 frá 1915 fyrir að vanrækja að segja til þess, að tvö hross höfðu orðið fyrir bifreið hans og fót- BROAÐ as sissiig Í vip eriðpð Á braðid í úilt í ÞÐR ai þS 8 5 á an Efnarannsóknarstofa ríkisins. Styrkleiki bruggaðs áfengis prófaður af efnarannsóknar- Bls. stofu ríkisins 170, 187, 373, 517, 605, 625, 855, 1045, 1049, 1070 Efnarannsóknarstofa ríkisins segir álit sitt um orsök að sprengingu, sem varð Í vélarrúmi skips ....,,. Sama rannsóknarstofa gefur álitsgjörð til afnota í máli um það, hvort vara væri tollskyld eftir tolllögunum Eftirgrennslun afbrota. Sbr. mat og skoðun. Eldur kom upp í húsi. A gólfi í geymsluhúsi, þar sem eldurinn kom upp, fannst flaska, sem benzin hafði verið á. Lögreglunni tókst strax að upplýsa, að A hafði kvöldið fyrir brunann verið að reyna að fá benzin á samskonar flösku og fannst á brennu- staðnum svo og að A og B hefðu verið á ferli um nóttina. Þetta leiddi til þess að grunurinn beindist að nefndum mönnum ........0000000000n nn Komið var að tveim mönnum, sem voru um nótt að brjótast inn í sumarbústað í Mosfellssveit. Söku- nautar komust undan án þess þeir yrðu þekktir. Lögreglan mældi spor sökunautanna í leirflagi og bar saman við skó manna þeirra, sem grunaðir NÖFN Úti BRÓ 1. ser a bona á a ða a a Lögreglan rannsakar vegsummerki á stað, sem Þilslys VAÐI ans enn í si silki á itina á iði á þr á ið 67, 810, Veitingamaður var sakaður um að veita ólöglega vin í veitingahúsi sinu. Leitað var vitneskju hjá áfengis- verzlun ríkisins um vínkaup hans þar............ Sagt, að með skýrslum löggæzlumanns væri það sann- að, að veitingamaðurinn A hefði eftir lögboðinn veitingatíma hleypt gestum inn í veitingahús sitt og borið þeim veitingar fram á nótt ............. Tvö hross fundust fótbrotin meðfram þjóðvegi. Á veg- 411 915 Efnisskrá. inum fundust brot úr bifreiðargleri. Einnig upp- lýstist, að bilstjórinn A hafði um þetta leyti ekið þessa leið og að luktargler hafði brotnað úr bif- reið hans. Var A þessvegna sakaður um að hafa orðið valdur að slysinu ........000000. 00.00.0000... Lýst vegummerkjum á húsi, þar sem brotist hafði verið inn og stolið .........0.00.. 23, 76, 874, 979, Lýst vegsummerkjum á húsi, sem kveikt hafði verið i 35, Eiður. Sbr. barnsfaðernismál opinber mál, sönnun, vitni. Það talið rýra sönnunargildi vitnisburðar vitna, sem báru um ölvun manns, að þau voru ekki látin stað- festa framburð sinn með Eiði ........00000000.0... Manni, sem veittur var kostur á aðildareiði í barns- faðernismáli, ekki talið hafa orðið eiðfall, enda þótt sjálf eiðvinningin færi fram eftir lok eiðvinningar- frestsins, þar eð téður aðilji með úttekt eiðsstefn- unnar bauð sig fram til eiðvinningarinnar innan eiðvinningarfrestins ........22000.00.0.0.e. nn... Í héraði var mál, sem höfðað var gegn vátryggingar- félagi til greiðslu brunabóta, látið velta á því, hvort umboðsmaður vátryggingarfélagsins treystist að synja fyrir það með eiði, að honum hefði verið kunnugt um ákveðið málstilvik. Hæstiréttur byggði niðurstöðu sina Á ÖÖFU „.....0000000 000 Varakröfu aðilja um að úrslit máls yrðu látin velta á eiði hans hrundið .......00000000 0000... Maður, sem gefið hafði vottorð til afnota í máli, treyst- ist ekki til að vinna eið að einu atriði í vottorðinu, þegar hann átti að bera um það sem vitni í málinu Eignarréttur. Fyrirsvarsmenn hlutafélags voru kærðir fyrir að nota vörumerki, sem færi í bága við ákvæði laga nr. 32/1933 um tilbúning og verzlun með smjörlíki og laga nr. 84/1933 um varnir gegn óréttmætum verzl- unarháttum. Hinir kærðu færðu sér til varnar, að vörumerkið hefði verið skrásett fyrir gildistöku téðra laga og, ef meina ætti þeim notkun vöru- merkisins, væru þeir sviptir eign sinni, en það gæti XLI Bls. 43 995 828 481 833 229 824 432 XLII Efnisskrá. Bls. ekki orðið, nema gegn fullum bótum samkvæmt 63. gr. stjórnarskrárinnar. Þar sem nú nefnd lög hefðu ekki fyrirmæli um slíkar bætur, gætu þau ekki tekið til vörumerkis þeirra. Þessum varnar- ástæðum var hrundið. Sagt, að einkaréttur sá, sem hlutafélagið við skrásetninguna öðlaðist til vöru- merkisins, girti ekki fyrir það, að löggjafarvaldið setji almennar reglur um verzlunarhætti og heiti varnings eða breyti með lögum þvi ástandi, sem var, þegar einkarétturinn var veittur. Vörumerkja- rétturinn sé háður hinni almennu löggjöf eins og húfi, éf á HVÉFJUM tA sr 00 a 2 an ra se 790 Talið, að til þess að sagt verði, að maður eigi tiltekna eign á ákveðnum stað, verði sú eign að vera stað- bundin með einhverjum hætti. Sumum eignum sé svo farið, að þær séu eigi þannig staðbundnar. Um kröfuréttindi, þ. e. heimild manns til að heimta fjár- greiðslu af öðrum manni, verði það þannig ekki sagt, að kröfuhafi eigi þá eign á tilteknum stað, og gildi það jafnt, hvort sem krafan sé bréfuð eða ó- Bréfuð a a 3 08 a a stan á ai á á aði á at a KÍ á SR á A á 8 EÐ 485 Eignaupptaka. Sjá refsingar. Einfalt fangelsi. Sjá refsingar. Embættis- og sýslunarmenn. Sbr. dómarar, efnarannsóknarstofa rikisins, endur- skoðendur, lögregla, lögreglustjórar, málflutnings- menn, mat og skoðun, opinber mál, skattar og gjöld. Innheimtumaður Lands- og bæjarsimastöðvarinnar | Reykjavik talinn opinber sýslunarmaður og þess- vegna dæmdur fyrir sjóðþurrð eftir 136. gr. 1. mgr, sbr. 145. gr. sbr. einnig 34. gr. 1. mgr. hinna al- mennu hegningarlaga ........ ao..ccccc0nn0r 522 Dómsmálaráðherra talinn hafa haft réttmæta ástæðu til að vikja yfirlækni við Nýja spítalann á Kleppi frá stöðu sinni án þess að yfirlækninum gæti borið neinar bætur fyrir það, með því hann þótti sökum drykkjuskapar vera ófær til að gegna téðu starfi 639 Bankafulltrúi í Landsbanka Íslands talinn opinber sýsl- Efnisskrá. XLIII Bls. unarmaður og dæmdur til refsingar eftir 134. gr., sbr. 145. gr. hinna almennnu hegningarlaga, fyrir rangar færslur í bókum Landsbankans, sem hann hafði framkvæmt til að leyna fjárdrætti sinum... 721 Maður dæmdur til refsingar eftir 102. gr. hegningar- laganna fyrir árás á lögreglustjóra ...........2... 180 Maður dæmdur til refsingar eftir 101. gr. hegningar- laganna og 3. gr. lögreglusamþykktar Reykjavikur fyrir að leitast til með ofbeldi að tálma lögreglu- þjóni í starfi sínu ecccccccccccennnnerr enn 1072 Embættistakmörk yfirvalda. Bæjarstjórn Ísafjarðar taldi sig hafa einkarétt til upp- skipunar við bæjarbryggju téðs kaupstaðar, en leyfði mönnum að annast sjálfum uppskipun vara gegn sérstöku gjaldi, sem koma átti i stað þess hagnaðar, er hafnarsjóður annars hefði haft af uppskipun varanna. Talið, að um umráð og afnot bryggjunnar færi eftir hafnarlögum Ísafjarðar nr. 34 frá 1922 og í þeim væri ekki að finna heimild til slíkra takmarkana á afnotum bryggjunnar, en um opinberar eignir eins og bryggju þessa yrði að teljast gilda sú almenna regla, að þær séu frjálsar almenningi til afnota með þeim skilyrðum og tak- mörkunum, sem lög þau, sem um þær eru sett, og ákvæði, sett samkvæmt þeim lögum, hafa að geyma. Maður, sem bæjarstjórnin sótti til greiðslu bryggju- gjaldsins, var þessvegna sýknaður ...........2.... 363 Sagt, að reglan í 24. gr. laga nr. 46 frá 1926 um útsvör, sú, að dómstólarnir eigi ekki úrskurðarvald um upphæð útsvara, taki ekki til annars en úrskurðar um útsvarsfjárhæð af löglegum útsvarsstofni. Úr- skurður fógeta um að lögtak fyrir útsvari, sem að nokkru var lagt á ólöglegan útsvarsstofn, skyldi fram fara, var þess vegna felldur úr gildi ........ 485 Greiðsluskylda dvalarsveitar annars hjóna til þess eftir 60. gr. laga nr. 39 frá 1921, sbr. lög nr. 15 frá 1927, sögð vera þeim takmörkunum háð, að viðkomandi stjórnarvald meti þörfina hverju sinni, þó þannig, að greiðsla fari ekki fram úr því, sem aðili mundi fá eftir reglunum um framlag fátækrastyrks, ef því XLIV Efnisskrá. Bls. væri að skipta, og heldur ekki hærri fúlgu en í skilnaðarskilmálum eða staðfestum samningi milli hjóna sSÉÐIT gs sa á ss á eið 6 3 0 5 5 A 3 BR Á RN RS nn 970 Sagt, að ráðherra geti ekki, svo gilt sé, ráðið starfs- menn Í þjónustu ríkisins með þeim kjörum, að starfsmennirnir, þótt þeim sé vikið frá starfi sínu fyrir réttmætar orsakir, eigi eftir sem áður rétt til launagreiðslu úr ríkissjóði ...........000000... 639 Embættisvottorð. Sjá mat og skoðun. Endurgreiðsla. Sbr. leiga. A taldi sig heimilisfastan í Seltjarnarneshreppi og greiddi þar útsvar. Eftir að hæstaréttardómur hafði gengið um, að hann ætti að lögum heimilisfang í Reykjavík og væri þar útsvarsskyldur, krafði hann Seltj.hrepp um endurgreiðslu útsvarsins. Hæsti- réttur tók þessa kröfu til greina, enda þótt A hefði á sinum tima greitt útsvarið fyrirvaralaust ....... 380 Talið, að um innflutning og álagning á hin svonefndu spánarvin hefði farið fyrst eftir lögum nr. 62 frá 1921 og siðar eftir lögum 69 frá 1928 og að rikis- stjórnin hefði haft, samkvæmt 11. gr. hvorra tveggja téðra laga, heimild til að ákveða smásöluverð spánarvinanna. Krafa um endurgreiðslu á þeirri fjárhæð, sem áfengisverzlunin hafði, um ákveðið tímabil, lagt fram yfir 75%o á vin þau, sem hún seldi einum af viðskiptamönnum sinum í smásölu, ekki tekin til greina, þar eð heldur ekki var talið unnt að fullyrða, að reglugerðarákvæði hefði bundið hámark verðframfærslunnar við 7590 ............ 728 Dómsmálaráðherra veitti ÁA árið 1928 leyfi til sölu spánarvína á veitingahúsi sínu með þeim skilyrð- um, að forráðamenn áfengisverzlunar ríkisins á- kvæðu útsöluverð vínanna og Á fengi 109/0 af þvi. A ekki talinn eiga endurgreiðslurétt til þeirrar fjár- hæðar, sem hann á því tímabili, sem hann hafði vinsöluleyfið, hafði greitt áfengisverzlunni fram yfir þá hámarksálagningu, er lög leyfðu á vinin í heildsölu, þar eð ekki varð litið svo á, að það hafði verið veruleg forsenda af hans hálfu að hámarks- Efnisskrá. álagningunni væri nákvæmlega fylgt, svo framar- lega sem álagningin yrði ekki það há, að hún drægi úr sölunni, en Á byggði ekki kröfur sinar á tapi af þessari síðastnefndu ástæðu „............. Maður, sem greitt hafði með fyrirvara innflutnings- gjald af hinum svonefnda bitra kakao>massa< eða kakaodeigi talinn hafa rétt til að krefja ríkissjóð um endurgreiðslu á téðu gjaldi, með því að heim- ild brast til að krefjast aðflutningsgjalds af greindri VÖFU ll. Endurheimta. Sjá endurgreiðsla. Endurskoðendur. Löggiltum endurskoðanda falið að rannsaka bókhald veðdeildar Landsbanka Íslands til að komast að raun um, hversu stórri fjárhæð fjárdráttur eins bankafulltrúans næmi .....000c00.0s.. nn. Löggiltur endurskoðandi rannsakar og segir álit sitt um reikninga féhirðis bankaútibús, er sakaður var um SJÓÖPUFTð „..0ccceenenrrnrrnnr nn Löggiltur endurskoðandi rannsakar og segir álit sitt um bókhald gjaldþrota manns l...c.c000000.00..0. Löggiltur endurskoðandi rannsakar og gefur skýrslu um álagning áfengisverzlunar ríkisins á hin svo- nefndu spánarvin .icccccceeeesrsnernne nanna Erlendar þjóðir. Sjá útlendar þjóðir. Eyðilegging fjármuna. Maður dæmdur til refsingar samkvæmt 298. gr. hegn- ingarlaganna fyrir að brjóta rúður í húsi Í ölæði. Fangelsi. Sjá refsingar. Fasteignagjald. Fasteignagjald samkvæmt 2. gr. b-lið laga nr..36 frá 1924 um bæjargjöld í Reykjavík talið eiga að reikn- ast af lóðum ásamt mannvirkjum þeim, sem á þeim eru ..... si XLV BIs. 1024 411 721 892 126 728 952 936 XLVI Efnisskrá. Bls. Fátækrastyrkur. Sjá meðlag. Félægsskapur. Sbr. hlutafélög, samvinnufélög. Þrir menn, sem tekið höfðu að sér með verksamningi að byggja hús, sækja mál saman útaf verksamn- ÍMEÐU is á bi á á 8 EÐ EÐ ER 0 á 217 Bifreiðarstjóri höfðaði mál gegn A og B sem eigend- um bifreiðarstöðvar til greiðslu vinnulauna. Hér- aðsdómarinn taldi, að hæstaréttarmálflutnings- maðurinn GC, sem kvaðst flytja málið fyrir báða hina stefndu, hefði ekki, eftir þvi, sem fyrir lá, um- boð til að flytja málið fyrir B. Var málið þessvegna dæmt að þvi, er varðaði B, eftir framlögðum skjöl- um og skilrikjum. Sú varnarástæða C, að B hefði verið genginn úr félagsskapnum á þeim tima, er hin umstefnda krafa hefði átt að verða til, ekki tekin til greina gegn mótmælum stefnanda. Voru A og B dæmdir in solidum til greiðslu í héraði. A áfrýjaði til breytinga og fékk hina dæmdu fjár- hæð lækkaða 3200 4 2 23 as a 50 in á 83, 88 Bifreiðarstjóranum A, sem var meðlimur í félagsskapn- um >Vörubílastöðin í Reykjavík<, var vikið úr nefndum félagsskap. Talið var, að til þessa hefðu ekki verið lögmætar ástæður og voru stjórnendur stöðvarinnar dæmdir til þess að viðlögðum dag- sektum að viðurkenna A löglegan meðlim í stöð- inni og afhenda honum félagsmerki. Auk þess voru stjórnendurnir f. h. stöðvarinnar dæmdir til að greiða A skaðabætur fyrir það atvinnutjón, sem hann hafði beðið við brottvikninguna ............ 1031 Firma. Sjá hlutafélög, samvinnufélög. Fiskveiðalög. Togaraskipstjóri sakfelldur fyrir ólöglegar fiskveiðar í landhelgi ......0.0000.. 200, 96, 182, 536, 762, 797, 529 Togaraskipstjóri sýknaður af kæru um ólöglegar fisk- veiðar í landhelgi .......000000000 0000 298 Togaraskipstjóri sakfelldur fyrir ólöglegan umbúnað veiðarfæra í landhelgi ........0..00000.. 0000 551 Efnisskrá. XLVII -Bls. Togaraskipstjóri dæmdur til fangelsisrefsingar fyrir Í- trekað brot gegn lögum nr. 5 frá 1920............. 797 A, formaður Í Keflavik, undirgekkst 1. nóv. 1931 að greiða kr. 500,00 í hreppssjóð Gerðahrepps til að losna undan refsiábyrgð samkvæmt reglugjörð nr. 57 frá 1923 vegna veiða með dragnót undan Gerða- hreppi og gegn þvi, að landhelgin yrði opnuð fyrir dragnótaveiðum frá Keflavikurhreppi og að miði Varaðsvitanna saman, enda væri leyfilegt að liggja með dragnót á greindri línu og kasta til norðurs. Síðar var A dæmdur til að greiða téða fjárhæð, þar eð atvinnumálaráðherra gaf út reglugerð, sem leyfði, að landhelgin yrði opnuð fyrir dragnóta- veiðar frá 15. okt. til 30. nóv. nefnt ár, en, eins og málum var háttað, gat A ekki vænzt þess, að land- helgin yrði opnuð lengur. Í reglugjörðinni, sem leyfði dragnótaveiðar á nefndu svæði, var ekki vikið að því, að bátar mættu liggja á takmarkalin- unni og kasta til norðurs, en gildi skuldbindingar A ekki talið geta oltið á þessu, enda ekki talið lik- legt, að um það hefði verið fengizt, þótt veitt hefði verið á téðan hátt ......0.cc0nenenernenennn0en 00. 1001 Fjármál hjóna. Sjá hjónaband. Fjárnám. Sbr. lögtak. Fjárnám, sem fógeti hafði gert í húseign fyrir dóm- skuld á hendur A, fellt úr gildi í hæstarétti, með því húseignin var talin séreign konu A. Voru þessi málalok byggð á þvi, að þriðji maður, sem lagt hafði fram fé til að kaupa téð hús, ætlaðist til að konan nyti húseignarinnar án þess að lánardrottnar manns hennar gætu gengið að henni ............. 122 Fjárnámsgjörðir Í eignum firma staðfestar í hæstarétti 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, 20 Fógeti skyldaði A með úrskurði, uppkveðnum 21. des. 1928, til að afhenda skjöl og skilríki, sem væru í vörzlum hans (A), tilheyrandi hlutafélagi nokkru, að viðlögðum kr. 50,00 dagsektum. Við innsetning- argjörð, sem fram fór hjá A um 3 árum siðar, eða XLVIII Efnisskrá. 2. nóv. 1931, fundust téð plögg í vörzlum hans. Kröfðust nú forráðamenn hlutafélagsins fjárnáms hjá A fyrir dagsektunum, sem taldar voru þá að nema kr. 52000,00, og úrskurðaði fógeti hinn 4. nóv. 1931, að fjárnámið skyldi fram fara. Úrskurðinum frá 4. nóv. 1931 var skotið til hæstaréttar. Talið, að fógeta hefði brostið vald til að þvinga A með dag. sektum til að afhenda plöggin og úrskurðurinn frá frá 21. des. 1928, sem ekki var áfrýjað, þessvegna verið lögleysa og ekki fjárnámsgrundvöllur. Var fjárnámið því fellt úr gildi ....................... Fjárnám ómerkt sökum ólöglegrar málasamsteypu .., A. sótti B til greiðslu seldra skulda. B var sýknaður, sakir þess að upplýst var, að krafa A á hendur B hafði verið tekin fjárnámi hjá A af G............ Fjárnám, framkvæmt í fasteign samkvæmt handhafaveð- skuldabréfi, fellt úr gildi, af þeim sökum að ekki var talið að frestskilyrðum 15. gr. laga nr. 29 frá 1885 væri fullnægt ..............00.. 000 Fjárnám fellt úr gildi í hæstarétti ex officio, með því að veðskuldabréfi því, sem fógetinn hafði talið fjárnámsheimildina felast í, hafði ekki verið þinglýst A, sem var prófessor við háskólann, átti sumarbústað að Árnesi í Þingvallasveit og jörðina Úlfljótsvatn í Grimsnesi. Fógetaréttur var settur í sumarbú- staðnum 2. mai 1933 og var þá gert fjárnám í jörð- inni Úlfljótsvatni fyrir dómskuld á hendur A. Hann áfrýjaði og krafðist ómerkingar á fjárnáminu og færði fram þær ástæður, að gjörðin hefði ekki verið byrjuð að heimili hans Úlfljótsvatni, að fjár- námið hefði verið framkvæmt í fasteign í annari þinghá, að honum hefði verið meinað að benda á eignir til fjárnáms og að virðing fógetaréttarvott- anna hefði verið af handahófi m. m. Með því að A hafði ekki verið skráður á manntal í Reykjavík 1932 heldur skrifað sig til heimilis að Árnesi til fardaga 1933, þá var talið heimilt að byrja fjár- námið þar. Ennfremur sagt, að þar sem því hefði ómótmælt verið haldið fram, að A hefði verið að- varaður um fjárnámið, þá hefði hann með því að láta ekki mæta við fjárnámið fyrirgert rétti sínum BIs. 165 214 473 491 st a að benda á eignir til fjárnáms. Loks þótti sá ágalli, að fjárnámið var ekki byrjað á Úlfljótsvatni, ekki eiga að valda ómerkingu þess, þar sem ekkert kom fram, sem gerði virðing fógetavottanna á téðri jörð tortryggilega si.is ene 1 #00 in Fjárnámsgjörð áfrýjað til staðfestingar ............... Talið, að skilyrðum 15. gr. laga nr. 29 frá 1885 verði að fullnægja skilyrðislaust, til þess að fjárnám megi gjöra eftir henni. Fjárnám í húsi, sem veðsett hafði verið samkvæmt téðu lagaboði, fellt þess- vegna úr gildi, með því að óvissa ríkti um það, hver eða hvort nokkur 1óðarréttindi fylgdu húsinu Fjárnám staðfest í hæstarétti, með því að dómurinn, sem það byggðist á, var staðfestur ........... 336, Fjársvik. Sjá sviksamlegt athæfi. Fógetagjörðir. Sjá fjárnám, kyrrsetning, lögtak, útburðargjörðir. Foreldrar og börn. Sjá meðlag. Forsendur. Sbr. endurgreiðsla, kaup og sala, samn- ingar, sönnun, verksamningar, vinnusamningar. Gert ráð fyrir því, að maður, sem lofað hefir að kaupa eða keypt hefir hlutabréf í hlutafélagi, geti ekki rift kaupunum vegna þess, að sú forsenda hans, að félaginu sé fjárhagslega vel borgið, reyn- ISt FÖNg aa í ása ai að a a Framboð. Sjá tilboð. Framsal kröfuréttinda. Tiu skipverjar á einu af varðskipum ríkisins, sem töldu að sér hefði verið sagt upp starfi með of skömmum uppsagnarfresti, framseldu sjómannafé- lagi Reykjavíkur kröfur sinar, og sótti síðan nefnt félag skipaútgerð ríkisins í einu og sama máli til greiðslu allra krafnanna ......00000000.0.......... Tveir málfærslumenn fá hjá kaupanda bifreiðar fram- selda skaðabótakröfu hans á hendur seljanda Efnisskrá. XLIX Bls. 607 690 1007 824 501 710 Efnisskrá. hennar vegna ólögmætrar innsetningargjörðar, sem fógeti eftir kröfu seljandans framkvæmdi, en hæsti- réttur síðar felldi úr gildi .....................,., Í vátryggingarskilmálum fyrir bifreið var bannað að selja eða veðsetja öðrum réttindi þau, sem vátrygg- ingarskirteinið veitti án samþykkis vátryggingar- sala. Sagt, að þetta ákvæði væri ekki til fyrirstöðu framsali á kröfu til vátryggingarfjár fyrir tjón, sem þegar er orðið .......000000000eenaenenn nn Frávísun. Sbr. ómerking. a. Frá héraðsdómi. Kröfu, sem mál var rekið útaf fyrir sjórétti, var lýst í þrotabú, og kvað skiptaráðandi upp úrskurð um, að krafan skyldi ekki tekin til greina. Þessum úr- skurði var áfrýjað, og var hann ómerktur í hæsta- rétti, en málinu þó ekki vísað frá skiptaréttinum, með því að gera mátti ráð fyrir, að dómkrafa um sama efni kæmi fyrir skiptaréttinn á sinum tíma. Prófessor í lögum við háskóla Íslands, sem mál var rekið gegn fyrir bæjarþingi Reykjavikur, krafðist frávísunar málsins, þar eð varnarþing hans væri austur í Árnessýslu. Þessi krafa var ekki talin á rökum byggð, með því að téður prófessor varð að búa í Reykjavík 8-9 mánuði á ári vegna starfa sins, hafði þar íbúð á leigu og var tekinn þar á- samt fjölskyldu sinni á manntal ......... 30, 681, A, sem vann á Þifreiðastöð, var hinn Í. des. 1931 sagt upp starfi sinu fyrirvaralaust. Hann höfðaði mál gegn bifreiðastöðinni og krafðist í sáttakæru kaups um tímabilið frá 1. okt. 1931 til loka þess árs, en í stefnu frá 1. des. 1931 til loka febrúar 1932. Þar sem sáttanefndarmenn vottuðu, að leitað hefði verið sátta um kröfu þá, sem i stefnunni greindi, og umboðsmaður stefnda við sáttaumleitanina hreyfði engum mótmælum gegn því, þótti ekki á- stæða til frávísunar málsins ex officio .......,... Í máli, sem þrotabú höfðaði til riftunar kaupmála hjóna, samkvæmt 27. gr. laga nr. 25 frá 1929 um gjaldþrotaskipti, var af hálfu stefnda krafizt frá- vísunar málsins með þeim rökum, að málið hefði Bls. 925 105 205 686 432 Efnisskrá. hvorki verið höfðað nægilega tímanlega né rekið með hæfilegum hraða, svo sem fyrir er mælt í 30. gr. greindra laga. Talið, að krafa þessi væri ekki á rökum byggð as si áa ið á 6 Gert var lögtak hjá A til fullnustu útsvarskröfu. Hann höfðaði mál í héraði um lögmæti gerðarinnar sam- kvæmt 12. gr. laga nr. 29 frá 1885. Málinu frávisað, með þvi að það var of seint höfðað samkvæmt téðri lagagrein 03 sas ið 0 á Kröfu um skaðabætur á hendur manni, sem hafði gert sig sekan um nytjastuld á bifreið, fyrir skemmdir á Þifreiðinni, vísað frá dómi, með því að allar upplýsingar vantaði um, hversu mikilli fjárhæð skemmdirnar námu ........20000000 0000... b. Frávísun frá hæstarétti. A áfrýjar uppboðsgerð til hæstaréttar, en henni er þar vísað frá dómi. Síðan skýtur A uppboðsgerðinni að nýju til hæstaréttar samkvæmt 27. gr. laga nr. 22 frá 1919 um hæstarétt .........20000000 0... A var stefnt fyrir hæstarétt. Á stefnuna var ritað, að hún væri A löglega birt og nafnritun hans undir, en hvorki stefnuvottar né notarius publicus höfðu vottað, að stefndur hefði undirritað greinda yfir- lýsingu. Með því að stefndur mætti ekki, var mál- inu visað frá dómi ex Officio .................. - Máli var vísað frá hæstarétti, með því að ágrip dóms- gerða hafði eigi verið lagt fram, en stefndur mót- mælti fresti, sem áfrýjandi beiddist, þegar málið var þingfest ..........0.00000 0000 n enn , Áfrýjanda neitað um frest vegna mótmæla stefnda og málinu visað frá hæstarétti. 360, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 128, 590, 592, 820, 889, 890, Máli hafði verið áfrýjað sem aðalsök og gagnsök, en var, bæði aðalsök og gagnsök, visað frá hæstarétti, með því að hvorugur málsaðilja hafði lagt fram ágrip dómsgerða og þeir neituðu hvor öðrum um frest ga ögn á 0004 a a 53 a a þan Frelsisröskun. Maður dæmdur samkvæmt 212. gr. hegningarlaganna LI Bls. ö60 692 963 415 694 295 891 420 LII Efnisskrá. fyrir að veitast að kvenmanni, skella henni niður í götu og leggjast þar ofan á hana ............... Frestir. Áfrýjanda var veittur nokkur frestur, þó ekki eins langur og hann krafðist, gegn mótmælum stefnda, með þvi að áfrýjandi kvaðst þurfa að ferðast til Kaupmannahafnar vegna væntanlegrar sáttar í MÁ 2 a á ni á es á a 0 0 00 a ni a na a 4 Áfrýjanda synjað um frest vegna mótmæla stefnda og málinu vísað frá hæstarétti .... 360, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 590, 592, 820, 889, 890, Máli áfrýjað sem aðalsök og gagnsök. Málinu í heild frávisað frá hæstarétti, með þvi að hvorugur að- ilja hafði lagt fram ágrip dómsgerða og þeir neit- uðu hvor öðrum um frest .....00000000000 00... Áfrýjanda veittur frestur til sóknar máls í hæstarétti, eftir að frávísunarkröfu stefnda hafði verið hrundið ........00.. Bia á 0 a a a FÁ Sn an 591, Áfrýjanda synjað um þann frest, sem hann krafðist aðallega, en veittur sá frestur, sem hann krafðist til vara, enda samþykkti stefndi þann frest ...... Frestur veittur samkvæmt 41. gr. hæstaréttarlaganna til að sameina málið öðru hæstaréttarmáli ....... Stefnda synjað um þann frest, sem hann krafðist að- allega, en veittur sá frestur, sem hann krafðist til vara, enda samþykkti áfrýjandi þann frest: ai Áfrýjanda synjað um frest gegn mótmælum stefnda, með því að opinber réttarrannsókn, sem áfrýjandi hafði krafizt í málinu, var ekki talin geta haft þýðingu um gildi dómsathafna þeirra, sem áfrýj- Að VAF ..llcssssesss ess snnssssssnrsan A, sem af C hafði fengið framselt veðskuldahréf með veði í fasteign B, taldi skuldina alla fallna í gjald- daga vegna vanskila. Féllst fógetinn á þetta og framkvæmdi fjárnám Í eiginni. A áfrýjaði fjárnám- inu til staðfestingar, en B gagnáfrýjaði til breytinga og krafðist og fékk frest til að leiða vitni um, hvort A hefði verið kunnugt um, að C hefði fyrir fram- salið veitt honum (B) gjaldfrest .................. Eftir að hæstaréttarmálflutningsmennirnir höfðu hald- Bls. 48 29 891 420 595 593 594 709 846 Efnisskrá. ið frumræður sinar í máli einu í hæstarétti, ósk- aði umboðsmaður áfrýjanda frests til næsta dags til að upplýsa málsatriði. Með því að umboðsmaður stefnda mótmælti frestinum og áfrýjandi hafði haft yfrið nægan tíma til að afla upplýsinganna, var synjað um frestinn siss sim 6 a 0204 6 á bið á út á á ka Verjanda tveggja ákærðra í sakamáli veittur með úr- skurði frestur til að semja vörn í málinu ........ Stefndur í héraði óskaði framhaldsfrests til að leiða vitni, en stefndandi mótmælti frestinum. Lögðu að- iljarnir ágreininginn undir úrskurð eða málið í dóm, ef synjað yrði um frestinn ................. Fyrirvari. Sjá viðskiptatilkynningar. Fyrning kröfuréttinda. A, sem var í þjónustu verzlunarinnar B árin 1920— 1923, var í árslok 1923 talinn í bókum verzlunar- innar skulda henni fjárhæð nokkra. A gekk aftur i þjónustu B um áramótin 1928—1929. Fyrningar- frestur á áðurnefndri skuld var þá liðinn og þar sem B tókst ekki að sanna, að A hefði viðurkennt skuldina með mótmælalausri viðtöku á reikning- um eða á annan hátt, var Á sýknaður af kröfum B.um gréiðsli cs 0 á siss atn00 5 á lisa á á arariða á eiri Fa Gagnsakir. Sjá málasamsteypa. Gallar á seldum hlut. Sjá kaup og sala. Gengi. Lögð til grundvallar í máli umsögn Verzlunarráðs Is- lands, þess efnis, að seljandi vöru beri ábyrgð á gengisfalli þar til skuld er gjaldkræf, ef aðeins er selt í sterlingspundum án þess að nánar sé tekið fram um gengi þess gagnvart gulli eða öðrum JAHERNA 0 a a á Firma tókst á hendur að selja fyrir banka sildarafurðir og seldi þær gegn sterlingspundum. Taldi firmað sér síðan heimilt að greiða £ með kaupgengi banka. Rétturinn taldi firmanu skylt að greiða £ með Skráðu SÖÍMBÉNBL 0. LIII Bls. 1000 ö2 1017 943 387 LIV Efnisskrá. Gjafsókn, gjafvörn. Gjafsóknarmál eða gjafvarnarmál .. 147, 196, 205, 289, 457, 555, 1020, Skipuðum talsmanni í hæstarétti í gjafsóknarmáli eigi dæmd málflutningslaun, með því að hann hafði eigi krafizt þeirra.........0.00. ene une nn Gjalddagi. Talið, að gjalddagi handhafaveðskuldabréfs, í þeirri merkingu, sem það orð er notað í 15. gr,, laga ur. 29 frá 1885, sé, eftir að bréfið er gjaldkræft, fyrst kom- inn þann dag, sem handhafi bréfsins skorar á skuldunaut að greiða .......20000000.e0n ns A, sem hafði atvinnu af því að byggja hús og selja, fékk lánað byggingarefni hjá firma, og var svo um samið, að það skyldi greitt, þegar húsið væri selt. Álitið, að, þrátt fyrir þetta orðalag, yrði að telja gjalddaga úttektarinnar kominn a. m. k. hæfileg- um tíma eftir að byggingu hússins var lokið, þar sem ekki varð talið, að tilætlun aðiljanna hefði verið, að skuldin stæði inni hjá A ótakmarkaðan tíma vaxtalaus, enda hafði firmað lánað ÁA bygg- ingarefni til þriggja annarra húsa og fengið and- virðið greitt, þegar hvert einstakt hús var komið upp Veðskuldabréf talið allt fallið í gjalddaga samkvæmt ákvæðum bréfsins, með því að afborganir voru ekki inntar af hendi á réttum gjalddaga ......... Gjaldþrotaskipti. a. Upphaf gjaldþrotaskipta. A hafði staðið í föstu viðskiptasambandi við firma árin 1925—1932, og var kominn í háa skuld við það samkvæmt reikningum þess. Firmað krafðist gjald- þrotaskipta á búi A og hélt þvi ómótmælt fram, að A hefði árlega verið sendur viðskiptareikningur og hefði A ekki mótmælt honum fyrr en í skiptarétt- inum. Með því að sannað var með árangurslausri kyrrsetningu og uppskrift búsins, að A átti ekki óveðsettar eignir fyrir skuld firmans, var úrskurð- ur fógetans um, að bú hans skyldi tekið til gjald- þrotaskipta, staðfestur ........000000000 0000... Bls. 1031 1020 491 Efnisskrá. LV Bls. b. Riffun ráðstafana. Með kaupmála, tilkynntum til kaupmálabókar hinn 3. sept. 1927, ákváðu hjónin Á og B, að tilgreind hús- eign þeirra með öllu múr- og naglföstu, lóð og mannvirkjum, skyldi vera séreign konunnar B og félagsbúi hjónanna óviðkomandi. Sama skyldi gilda um alla innanstokksmuni, sem þau áttu, er kaup- málinn var gerður, eða síðar kynnu að eignast. Í nóv. 1930 framseldi A bú sitt til gjaldþrotaskipta, og var greindum eignum til að byrja með hald- ið utan við gjaldþrotaskiptin. Búið höfðaði sið- an mál á hendur B til riftunar kaupmálanum og fékk þá kröfu sina tekna til greina, með því að B þótti ekki hafa tekizt að sanna, að A hefði átt nægilegt fé fyrir skuldum, þegar kaupmálinn var gerður, sbr. 27. gr. laga nr. 25 frá 1929 um gjald- þrotaskipti. Með veðbréfi, dags. 23. des. 1927, veð- setti B Útvegsbanka Íslands h/f téða húseign. Í riftunarmálinu stefndi þrotabúið bankanum einnig til riftunar veðsetningarinnar samkvæmt 28. gr. gjaldþrotalaganna. Ekki var talið, að af hálfu þrota- búsins hefði verið færð fram sönnun fyrir réttmæti þessarar kröfu .....0c0.eeeeeeennnceeernne0 0... 560 c. Refsiverðar athafnir í sambandi við gjaldþrot. Sjá einnig sviksamlegt atferli. Maður dæmdur eftir 263. gr. hegningarlaganna fyrir að greiða einum af skuldheimtumönnum sinum skuld, eftir að hann hlaut að sjá fyrir yfirvofandi gjaldþrot sitt ........000000nn ann en000r 0... 0... 126 Sami maður sýknaður af ákæru fyrir að hafa veðsett fyrir skuldum sinum veðdeildarbréf annars manns, sem ákærður hafði í vörzlum sinum, með því að varhugavert þótti að staðhæfa, að ákærði hefði veðsett bréfið með þeim ásetningi, að auðga sig á kostnað eiganda bréfsins ......c0000000.000..000.% 126 Sami maður sýknaður af ákæru eftir 262. gr. hegning- arlaganna fyrir að hafa eytt vörum, er hann sem umboðsmaður firma hafði Í vörzlum sinum, en ekki var dæmt um, hvort skuldastofnun þessi var refsiverð gagnvart firmanu, þar sem engin refsi- LVI Efnisskrá. krafa var gerð af hendi þess. Einnig var hann sýknaður af ákæru fyrir að hafa næstu árin fyrir gjaldþrotið bókfært fasteignir sínar með mun hærra verði en hann hafði áður gert. Loks var hann sýknaður af ákæru fyrir að hafa fært húseign, sem með kaupmála hafði verið gerð að séreign konu hans, á efnahagsreikningi sinum.................. Annar maður sýknaður af ákæru fyrir ætlaða hlutdeild Í síðastnefndu verki .......0.2.20000) 000 Kona dæmd eftir 262. gr. hegningarlaganna fyrir að farga eignum sinum eftir að hún sá fyrir yfirvof- andi gjaldþrot, svo og fyrir óreiðu í bókhaldi eftir 2. málsgr. 264. gr. sömu laga ...................., Manni, sem stóð fyrir verzlun áðurnefndrar konu, refs- að eftir 262. gr., sbr. 48. og 2. málsgr. 264. gr., sbr. 48. gr. hegningarlaganna ........2.0.000000 0000, A og B svipt rétti til að reka eða stjórna verzlun eða atvinnufyrirtæki, A æfilangt og B í tvö ár frá birt- ing dómsins samkvæmt 8. gr. laga nr. 25 frá 1929 Greiðsludráttur. Sbr. viðtökudráttur. A gerði samning við erlent firma um kaup á 175 fiski- linum, og átti greiðslan fyrir þær að vera banka- tryggð. Þegar til kom, neitaði firmað að senda vör- una fyrr en Á stæði skil á fjárhæð, sem hann skuld. aði firmanu vegna umboðssöluvara, sem hann hafði fengið hjá firmanu. Síðar bar firmað einnig fyrir sig, að því hefði ekki borið skylda til að senda vöruna fyrr en bankatryggingin væri í lagi. Talið, að um greiðsludrátt af hálfu firmans hefði ekki verið að ræða, og var það þess vegna sýknað af skaðabótakröfu Á 0 1 1006 4 á 0000 6 3 va 5 sn Veðskuldabréf talið allt fallið í gjalddaga, með því að afborganir af því voru ekki inntar af hendi á rétt. A JARA 0. 0 á á 0000 á á á éta á hn a tr ER Gæzluvarðhald. Sbr. málskostnaður, opinber mál. A var dæmdur til refsingar eftir 2. málsgr. 13. gr. laga nr. 64 frá 1930, en með því að honum hafði verið haldið í gæzluvarðhaldi í 12 daga, án þess hann Bls. 126. 126 236 236. 236 387 770 Efnisskrá. með framkomu sinni hefði við rannsókn málsins gefið tilefni til þess, þótti mega ákveða samkvæmt lögjöfnun frá 59. gr. hegningarlaganna, að gæzlu- varðhald kærða kæmi í stað refsingar þeirrar, sem hann hafði unnið til .......00000.0..0 0000 Vítt, að héraðsdómari hefði haldið sakborningi að þarflausu í gæzluvarðhaldi í 6 daga.............. Refsing bankafulltrúa, sem gert hafði sig sekan um fjársvik og rangar færslur í bækur bankans, var af héraðsdómaranum metin með hliðsjón af þvi, hversu lengi hann hafði setið í gæzluvarðhaldi. Hæstirétt- ur þyngdi refsinguna án þess að minnast sérstak- lega á gæzluvarðhaldsvistina ......,.............. Mál hafið 3 ii áð.s s.mæienliá 3 BR JR TRUE nuna a ap á VR 5 Haldsréttur. Krafa um greiðslu fyrir viðgerð á bifreið talin tryggð með haldsrétti í bifreiðinni. Eigandi bifreiðarinn- ar hafði að vísu ekki beðið um viðgerðina, heldur nafngreindur bilstjóri, en eigandinn, sem var við- staddur, þegar bifreiðin var sótt til viðgerðar, lét það afskiptalaust og afhenti viðgerðarmanni jafn- framt rafgeymi, sem hann bað um að yrði hlað- inn og settur í Þifreiðina................0....... Heimvísun. Sjá ómerking. Hjákvæmileg lög. Sagt, að forstjóra skipaútgerðar ríkisins og skipverjum á varðskipi væri heimilt að afsala sér í ráðningar- samningi skipverja þeim þriggja mánaða uppsagn- arfresti, sem ákveðinn er í 4. gr. laga nr. 63 frá 1928, sa ist á á ba á áa a a #0 á ós 5 di a a nt á eig á 5 Hjónaband. Sbr. meðlag. A lagði fram fjárhæð til að hjálpa giftri konu til að eignast hús yfir höfuðið. Hann ætlaðist til, að kon- an nyti hússins án þess að lánardrottnar manns LVI Bls. 1049 963 721 989 ö14 710 LVIII Efnisskrá. hennar gætu gengið að því. Talið, að húsið væri af nefndum ástæðum séreign konunnar samkvæmt 18. gr. laga nr. 3 frá 1900, sbr. nú 2. tölulið 23. gr. laga nr. 20 frá AÐD3: riða anna á ið Á 5 EÐ á BÖR EG á Ba Sagt, að málskostnaður, sem konu var dæmdur, skyldi vera séreign hennar .i..ccceeenenneerneet ern... Hjónin A og B, sem gengu að eigast 1912, gerðu með sér kaupmála 8. ágúst 1922. Því var ómótmælt haldið fram, að kaupmálinn hefði verið þinglesinn, en hins vegar hafði hann ekki hlotið konunglega staðfestingu, sbr. 3. gr. laga nr. 3/1900. Ekki tekin afstaða til gildis kaupmála þessa ......0000...02.. Með kaupmála hjónanna A og B, tilkynntum til kaup- málabókar 3. sept. 1927, var ákveðið, að tilgreind húseign ásamt öllum innanstokksmunum, sem þau áttu eða kynnu að eignast, skyldi vera séreign kon- unnar B. Í nóv. 1930 varð Á gjaldþrota. Í riftun- armáli milli þrotabúsins og B var kaupmálinn felld- ur úr gildi, með því að B tókst ekki að sanna, að A hefði átt nægilegt fé fyrir skuldum, þegar kaup- málinn var gerður, sbr. 27. gr. laga nr. 25 frá 1929 Kveðið á um það, að löggerningur sá, sem kaupmáli milli hjóna hefir að geyma, fari fram þann dag, sem kaupmálinn er tilkynntur til kaupmálabókar- innar, sbr. 38. og 80. gr. laga nr. 20 frá 1923. Enn- fremur sagt, að þrátt fyrir orðalag 27. gr. téðra laga, hvili sönnunarbyrði þess, að þrotamaður hafi átt fyrir skuldum, þegar þargreindir gerningar fóru fram, á viðsemjanda þrotamanns „....0000000000., Sagt, að hvorki 28. gr. laga nr. 46/1926 né önnur ákvæði útsvarslaganna girði fyrir það, að beita enn þeirri aðferð, sem tiðkaðist áður en útsvarslögin komu í gildi, að leggja sameiginlegt útsvar á hjón, sem ekki hafa algert fjárfélag, en búa þó saman ...... Hlutafélög. Sýslunefnd Kjósarsýslu samþykkti á fundi sinum 1931 að kaupa hlutabréf í Flugfélagi Íslands h/f. Var samþykktin birt í fundargerðum sýslunefndarinnar. Síðar komst félagið í fjárþrot og voru eignir þess teknar til meðferðar af skilanefnd. Á sýslufundi BIs. 122 122 122 560 560 601 Efnisskrá. LIX BIs. 1932 lýsti oddviti yfir því, að hann hefði ekki >form- lega< tilkynnt hlutafélaginu kaupin, en samt var hann og formaður hlutafélagsins sammála um, að þeir hefðu talast við um þau eftir sýslufundinn 1931. Hæstiréttur taldi samt ekki næga sönnun fyrir því, að kaup hefðu farið fram ................0... 501 Sagt, að framkvæmdastjóri hlutafélags hefði ekki haft heimild til að veðsetja eignir þess til tryggingar skuldum annarra manna né heldur að stjórn þess hefði haft heimild til að samþykkja slíka veð- Set. í aði á ss á aa BK A eos rn 8 aa Þe Hlutafélag, sem fékkst við útgerð, talið eiga heimilis- fang í Reykjavik og útsvarsskylt þar, enda þótt skip þess væri skrásett í Hafnarfirði, með því að framkvæmdastjóri og a. m. k. meiri hluti stjórnar þess bjó í Reykjavík, félagið hafði þar skrifstofu sína og skipið var að mestu gert þaðan út umrætt útsvarsár og framan af gjaldárinu................ 344 223 Hlutdeild. Sbr. áfengislagabrot. Þrir menn dæmdir fyrir verknað þann, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna, að því er tvo varðaði, sbr. 55. gr., og, að þvi er varðaði hinn þriðja, sbr. 48. gr. hegningarlaganna. Var refsingin ákveðin samkvæmt 7. gr. sbr. 6. gr. laga nr. 51 frá 1928. Fjórði maðurinn, sem svaf í herbergi eins hinna þriggja, sem þátt tóku í þjófnaðinum, varð áskynja um, að stolnu vini var komið fyrir í her- berginu. Héraðsdómarinn taldi hann hafa brotið 240. gr. hegningarlaganna með því að skýra lög- reglunni ekki frá þessu og lét hann undirgangast sektagreiðslu. Hæstiréttur vitti dómarann fyrir þetta 23 Tveir menn dæmdir fyrir íkveikju eftir 1. mg. 283. gr. hegningarlaganna, sbr. 55. gr. sömu laga ......... 35 Tveir menn dæmdir fyrir þjófnað, annar eftir 6. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 48. gr. hegningarlaganna, en hinn eftir 6. gr, sbr. 8. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 48. gr. hegningarlaganna .............00..0... 76 Maður og kona dæmd eftir ýmsum greinum 26. kap. hegn- ingarlaganna og fyrir samverknað eða, að því er konuna varðaði, eftirfarandi hlutdeild í þeim brotum 236 LX Efnisskrá. Maður dæmdur til refsingar eftir 262. gr. hegningarlag- anna, sbr. 48. gr. sömu laga ........00000000000... Maður dæmdur fyrir hlutdeild í tilraun til innbrots- þjófnaðar eftir 7. gr. laga nr. öl frá 1928, sbr. 46. og 48. gr. hegningarlaganna .......00000000000.... Tveir menn dæmdir fyrir verknað þann, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna, eftir 6. sbr. 7. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 45. og 55. gr. hegningar- laganna .......000000eeenensrnneðs str Maður dæmdur fyrir verknað þann, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna eftir 7. sbr. 8. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 48. gr. hegningarlaganna Húsleit. Sbr. eftirgrennslan afbrota. Húsleit gerð til upplýsingar um bruggun áfengis 170, 187, 328, 348, 373, 468, 605, 625, 793, Húsleit gerð í þjófnaðarmálum ....0.00000.0... 23, 76, Hylming. B. brauzt ásamt tveimur mönnum öðrum um nótt inn í áfengisverzlun og stal þar víni. A, sem þessa nótt svaf í herbergi B, varð þess áskynja, að stolnu vini var komið fyrir í herberginu. Héraðsðómar- inn taldi A hafa brotið 240. gr. hegningarlaganna með því að skýra lögreglunni ekki frá þessu og ákvað honum sektarhegningu. Sagt, að Á með téðu afskiptaleysi hefði hvorki gerzt brotlegur við 240. gr. hegningarlaganna né aðrar réttarreglur, og var dómarinn vittur fyrir að ákveða A sektarhegninguna Iðgjöld. Sjá einnig skaðabætur. Sökunautur einn eða fleiri dæmdir til að greiða skaða- bætur jafnframt refsingu í opinberu máli 23, 48, 76, 357, 522, 635, 721, 745, 771, 180, 892, 952, Iðgjöld ekki dæmd í opinberu máli, með þvi að þeirra var ekki kraft 53 an ss a a Íkveikja. Sjá brenna. Ill meðferð á skepnum. Sjá dýraverndun. Bls. 440 784 2 a I Efnisskrá. Innsetningargerðir. Sbr. skaðabætur. Dæmdar skaðabætur vegna ólögmætrar innsetningar- GErÐAr ...cc0csene eee stsesrsnns sn Ítrekun. Maður dæmdur fyrir ítrekaðan þjófnað ........... 76, Maður dæmdur fyrir itrekað brot á áfengislöggjöfinni 348, 368, 373, 409, 605, 855, Maður, sem áður hafði verið dæmdur fyrir hylming, dæmdur fyrir tilraun til innbrotsþjófnaðar í 6 mán- aða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi óskil- orðsBbundið ..cccee sið Togaraskipstjóri dæmdur fyrir ítrekaðar botnvörpu- veiðar í landhelgi til sektar og fangelsis ......... Bifreiðarstjóri dæmdur til sektar og æfilangs missis ökuleyfis fyrir akstur undir áhrifum áfengis í ann- Að I a a ina Á A A BR Játning. Sbr. sönnun. Þrir menn voru sannir að sök um að hafa brotist inn í hús áfengisverzlunarinnar á Ísafirði og stolið það- an víni. Saknað var 95 fl. af fimm vintegundum, en sökunautar játuðu að hafa stolið 58 fl. Í opinberu máli á hendur sakborningum voru þeir einungis dæmdir til að greiða andvirði þeirra flaskna, sem þeir játuðu að hafa stolið og ekki voru greiddar eða skilað aftur. Við ákvörðun iðgjalda fyrir þær flöskur, sem ekki voru áður greiddar eða skilað, var lagt til grundvallar, að þær hefðu verið þeirr- ar tegundar, sem lægstu verði voru seldar eftir því, sem Hl Ná a í a sr í EB (ER Enda þótt styrkleiki bruggaðs áfengis hefði ekki verið mældur, þótti mega gera ráð fyrir, að hann hefði verið yfir lögleyfðu marki, þar sem kærði kannað- ist við að svo væri, og að hann hefði selt flösk- una af áfenginu á kr. 8,00 til 10,00 ..........0.... Maður dæmdur samkvæmt játningu sinni fyrir brugg- un og sölu áfengis. Ekki sjáanlegt af dómnum, hvort styrkleiki áfengisins hafði verið mældur ... A viðurkenndi að hafa lent í áflogum við B, kastað flösku í andlit honum (B) og haldið á búrhnif, er LXI Bls. 925 874 967 184 197 463 23 328 409 LXII Efnisskrá. þeir flugust á, en þóttist hafa átt hendur sinar að verja, með því að B hefði fyrst tekið stól, og hafi hann (A) haldið, að B ætlaði að berja hann með stólnum. Vitni voru engin til frásagnar um sjálfa viðureignina. A var dæmdur eftir 205. sbr. 208. gr. hegningarlaganna til refsingar fyrir þá á- verka, sem B hlaut í áflogunum ....00.000000.0... Sakborningur játar að hafa framið ýmsa þjófnaði 76, Tveir menn játa á sig ýmsa þjófnaði ................. Maður, sem ók á lögreglubifreið og olli slysi, viður- kenndi, að árekstur hefði stafað af þvi, að hann hefði ekki tekið nógu vel eftir veginum framundan sér Maður játar að hafa framið í ölvunarástandi rúðu- brot:4 húsi sessa 5 sat á a atm á vóna á pilla á 1000 #00 6 Veitingamaður játar að hafa veitt aðsvifandi gestum mat og öl eftir lögboðinn veitingatíma ........... A, sem ók Þil þannig að ökuslys hlauzt af, játaði, að hún hefði þrisvar sama kvöldið neytt áfengis, en neitaði að hafa fundið til áhrifa þess. Eitt vitnið bar, að það hefði séð, að A var hreyfari en venju- lega eftir vinnautnina. A dæmd eftir 3. málsgr. 5. gr. bifreiðarlaganna og 20. gr. laga nr. 64/1930.... A, sem ók Þil þannig, að ökuslys blauzt af, viður- kenndi, að hann hefði neytt vins við aksturinn, en neitaði að hafa fundið til áhrifa þess. Hann var dæmdur eftir 5. gr. bifreiðarlaganna og 20. gr. laga nr. 64/1930 ......00000eennsseernasnnn A, sem fékkst við útgerð, tók fé að láni til útgerðar- innar hjá banka B. og veðsetti fisk, veiddan og óveiddan, til trvggingar láninu. Seinna seldi A firma einu fiskinn, en ráðstafaði ekki andvirðinu til veðhafa. Gekk nokkur hluti þess til lúkningar skuldum A við firmað. B höfðaði síðar mál f. h. þrotabús A, sem í millibilinu var orðinn gjald- þrota, gegn firmanu til riftingar samkvæmt gjald- þrotalögunum á skuldagreiðslum A til firmans árið 1930 og lagði þá til grundvallar reikninga firmans við A. Sagt,að í þessum athöfnum B fælist engin viðurkenning um það, að B ætti enga kröfu á hendur firmanu eftir almennum reglum útaf kaup- um þess á veðsetta fiskinum .......000000000..... Bls. 507 874 979 618 952 881 67 618 Efnisskrá. LXIII BIis. Kaup og sala. Sbr. samningar, skuldir, skuldamál. A, sem átti jörð í sveit og hóf búskap á henni, keypti af fyrv. leiguliða B hús þau, sem B átti á jörðinni, svo og búpening og búslóð alla. Í skuldabréfi, sem A gaf út fyrir meiri hluta kaupverðsins, var svo kveðið á, að B skyldi taka skuldabréfið eða eftir- stöðvar þess með fallu nafnverði sem greiðslu, ef B eða einhver sona hans endurkeypti hið selda af A. B ekki talinn skyldur til þessa, þó að dóttir hans trúlofaðist og giftist syni A. Var Á þessvegna dæmdur til að greiða eftirstöðvar kaupverðsins ... 30 A og B gerðu með sér samning þess efnis, að Á seldi B 2000—2450 skpd. af sólþurkuðum línustórfiski og var svo ákveðið, að 509/o fisksins skyldi ekki vera smærri en svo, að mest 32 fiskar færu í hvern 50 kg. pakka, en afgangurinn ekki minni en svo, að 40—50 fiskar færu í pakka. Verðið var tiltekið kr. 109,50 pr. skpd. af nr. 1, en kr. 99,50 pr. skpd. af nr. II. stærri tegundinni og kr. 91,50 pr. skpd. af nr. II. minni tegundinni, allt að afhendast á höfn- um norðanlands á tilteknum tíma. Í athugasemd i niðurlagi samningsins var sagt, að seljandinn A sé fús til að afhenda Í næstu viku 2000 pk. af fiski (1600 pk. af 35 fiska pökkum og 400 pk. af 32 fiska pökkum). Verð fyrir fisk þennan var ákveðið í at- hugasemdinni kr. 108,00 pr. skpd. af nr. I. og kr. 98,00 pr. skpd. af nr. II. Talið að athugasemdin í niðurlagi samningsins fæli aðeins Í sér undantekn- ingu frá aðalákvæðum samningsins um afhending- artíma og um verð á þeim hluta fisksins, er at- hugasemdin varðaði, en ekki talið, að A hefði gegn mótmælum B sannað, að fiskurinn í 35 fiska pökk- um ætti ekki að teljast með smærri fisktegundinni 58 Erlent firma neitaði að senda hérlendum manni A vörur, sem um var samið, að hann keypti af þvi, nema með því skilyrði, að ýmis eldri viðskipti að- iljanna yrðu áður gerð upp. Síðar bar firmað einnig fyrir sig, að það hefði ekki þurft að senda vöruna fyrr en umsamin bankatrygging væri í lagi. Eftir því hvernig viðskiptum aðiljanna var háttað, þótti þessi framkoma firmans réttmæt og LXIV Efnisskrá. Bls. var það sýknað af skaðabótakröfu A vegna afhend. ingardráttar. A hafði einnig pantað hjá sama firma vörur handa þriðja manni og fékk vörurnar af- hentar með fyrirmælum um að láta þær ekki af hendi nema gegn staðgreiðslu eða bankatrygsingu. A ráðstafaði siðan vörunum, en gerði firmanu ekki skil á andvirðinu. Hann var þessvegna dæmdur til að greiða firmanu vörurnar eftir reikningi þess 387 A, sem keypt hafði Kelvin-mótor af B, neitaði að greiða nokkurn hluta kaupverðsins, þar eð mótor- inn gæti ekki brennt hráolíu, eins og tilskilið hefði verið. A var dæmdur til að greiða mótorinn að fullu, með þvi að gera varð ráð fyrir, að mótor- inn hefði með vitund A verið steinoliumótor, sem þó gæti notað hráoliu, þegar hann gengi með full- um krafti, og A ekki talinn hafa hnekkt því, að hann hefði valið of litinn dynamó í mótorinn til þess, 773 Kaupfélög. Sjá samvinnufélög. Kaupmáli. Sjá hjónaband. Konungleg umboðsskrá. Sjá dómarar. Kynferðisbrot. Maður dæmdur til refsingar samkvæmt lögum nr. 6 frá 1924 fyrir að hafa haft samfarir við unnustu sina og síðar konu sína á þeim tíma, er hann vissi sig eða hafði grun um að hann væri haldinn kyn- sjúkdómi, og þannig waldið þvi, að hún smitaðist af sjúkdóminum .....0000000000ne nv ev 156 Maður dæmdur m. a. fyrir brot gegn 186. gr. hegning.- arlaganna fyrir að veitast að kvenmanni á götu í Reykjavik, skella henni ofan í götuna, fletta upp um hana kjólnum og hóta að taka hana með valdi en án þess þó að framkvæma nokkuð í þá átt .., 48 Kynsjúkdómar. Sjá kynferðisbrot. Kyrrsetning. Kyrrsetningargjörðir í eignum firma staðfestar 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, 2 Efnisskrá. LXV BIs. Skipverjar kyrrsetja linuveiðagufuskip til tryggingar káupkröfum sínum ati 2 ss a 0 6 #04 #0 149 Sannað með árangurslausri kyrrsetning, að Á ætti ekki veðsettar eignir fyrir skuldum sinum við firma, og krafðist löghaldsbeiðandi því gjaldþrotaskipta ábúiA 543 Landamerkjamál. Landamerkjadómur hafði vísað máli um landamerki prestsseturs frá, þar eð hann taldi prest hafa gert bindandi sætt um sakarefnið. Hæstiréttur taldi prest ekki hafa haft heimild til án sérstaks sam- þykkis kirkjustjórnarinnar að sættast á málið og ómerkti þessvegna merkjadóminn og vísaði mál- inu heim til dómsálagningar að efni til .......... 101 Landhelgi. Sjá fiskveiðabrot. Leiðbeiningarskylda dómara. Fógeti fór heim á heimili A til að framkvæma fjárnám hjá honum fyrir dómskuld á hendur honum. Var A fjarverandi. Kona hans, sem heima var, gat ekki bent á eignir, er A ætti, en skýrði frá því, að hún hefði þá nýlega keypt húseign, sem hún teldi sér- eign sína. Fógeti framkvæmdi samt, samkvæmt kröfu dómhafa, fjárnám í eigninni án þess að leið- beina konunni samkvæmt 4i. gr. aðfararlaganna, rannsaka málavexti eða kveða upp rökstuddan úrskurð. Talið, að fógeti hefði þó átt að sjá að leið- beiningar var þörf og að konan var ósamþykk, að að eignin yrði tekin fjárnámi..................... 122 Leiga. A leigði B sildarbryggju ásamt plássi upp af bryggj- unni frá 1. júni til 31. des. 1930. Skyldi bryggjan og pallurinn vera í leigufæru ástandi og ofani- burður settur í svo mikinn hluta upplagsplássins, sem væri nægilega stórt fyrir ákveðinn fjölda af sildartunnum. Samþykkti B víxil fyrir leigufjár- hæðinni. Hinn 8. júlí 1930 sendi B skeyti til A, þar sem hann sagði leigusamningnum slitið, með því að hann taldi að söltunarplássið væri óafhent LXVI Efnisskrá. og auk þess ekki í leigufæru ástandi samkvæmt samningnum. A mótmælti þessu og notfærði sér vixilréttinn. B höfðaði síðan mál gegn Á til endur- greiðslu leigunnar. Var Á sýknaður í héraði. Í hæstarétti krafðist B frádráttar á umsamdri leigu vegna þess: a) að bryggjan hefði verið nokkurn hluta samningstímans í óleigufæru ástandi og b) sildarverkunarplássið ekki eins stórt og áskilið var í samningnum. Á var sýknaður, vegna þess, að B hafði ekkert tjón beðið af því að bryggjunni var áfátt við upphaf samningstimans, enda hægt að gera bryggjuna leigufæra á 1-2 dögum og leigusali til- búinn til þessa svo og til að bera ofan í viðbótar- söltunarpláss, ef með þyrfti, en því var ómótmælt haldið fram af A, að það tæki aðeins Í dag að bera ofan í nægilegt pláss til viðbótar............ Líkamsáverkar. Maður dæmdur til refsingar samkvæmt 205. gr. sbr. 2. lið 204. gr. hegningarlaganna fyrir miskunnar- lausa meðferð á barni, sem var Í umsjá hans ,... Maður dæmdur til refsingar samkvæmt 205. gr. hegn- ingarlaganna fyrir að greiða manni högg á auga 357, Maður dæmdur til refsingar samkvæmt 205. gr. sbr. 208. gr. hegningarlaganna fyrir að veita manni líkamsáverka í áflogum .....000000000n0nn Bifreiðarstjóri varð af óvarkárni sök Í árekstri bifreiða. Hann var sýknaður af ákæru fyrir að hafa orðið brotlegur gegn 209. sbr. 206. gr. hegningarlaganna, með því að meiðsli þau, sem hlutust af árekstrin- um, voru ekki svo alvarleg, að lýsingin í 206. gr. ætti við UM þál d..0.00 nest rnrrrenr nr Manni einungis stefnt til ábyrgðar eftir 17. kap. hegn-- ingarlaganna, áfengis- og bifreiðalögunum. Þess- vegna ekki talið heimilt að dæma hann eftir 206. gr. sbr. 209. gr. hegningarlaganna .........2...0...... Líkur. Kona kærði mann sinn fyrir að hafa smitað hana af kynsjúkdómi ogleynt hana sjúkdómnum, þegar þau gengu að eigast. Allur framburður konunnar var Bls. 207 172 780 507 618 67 Efnisskrá. LXVII BIs. studdur af sterkum likum, svo sem þeim, að mað- urinn neitaði syo lengi sem þess var kostur, að hann hefði haft samfarir við aðrar konur hér á landi en unnustu sina og duldi prest þann, er gaf hann og unnustu hans saman, sjúkdómsins. Hæsti- réttur taldi fram komnar nægar sannanir fyrir þvi, að hann hefði gerzt brotlegur við lög nr. 6 frá 1924 um breytingu á 182. gr. hegningarlaganna ... 156 Barnsmóður og viðkomandi manni kom saman um það, hvenær þau hefðu haft fyrst samfarir, en 243 dög- um eftir þann dag ól konan barnið. Þetta talið veita líkur gegn því, að barnið væri ávöxtur af samförumum si a á 465 Togari var staddur á fisksvæðinu inni í landhelgi nieð lifandi fisk á þilfari og vörpuna í ólöglegu ásig- komulagi, þannig, að engan sérstakan undirbúning þurfti til að kasta henni í sjóinn og byrja veiðar. Þetta og annað það, er upplýst var í málinu, talið veita líkur fyrir því, að kærður hefði verið að veiðum í landhelgi, en gegn neitun hans þótti þó ekki næg sönnun fengin fyrir þessu ............., öðl Konan A fór frá heimili sinu og skildi son sinn, 9 ára að aldri, eftir heima. Þegar A kom heim aftur, sagði sonur hennar henni, að B hefði komið þar, meðan hún var fjarverandi, og sent hann (dreng- inn) Í næsta hús. Varð Á þess nú vör, að peningar, sem hún hafði átt í íbúðinni, að fjárhæð kr. 29,15, voru horfnir. Við leit hjá B, fundust á honum kr. 4,13 og undir klæðaskáp í herbergi hans fundust í seðlum kr. 25,00. Þetta talin,næg sönnum fyrir þvi, að B hefði framið þjófnaðinn................ 751 Veitingamaður var sakaður um að veita ólöglega vin í veitingahúsi sínu. Áfengiskaup sakbornings hjá áfengisverzlun ríkisins þóttu vera líkur fyrir að SVÖ: VÆL asðið á hið 3 dan a A á ki nn 881 A kenndi B Þarn. Í málinu upplýstist, að B hafði skrifað A bréf, þar sem hann að visu virtist færast undan faðerninu, en innan í bréfið lagði hann bly- antsskrifaðan miða, sem á var ritað: >Vertu hug- hraust, ég hjálpa þér eftir mætti. Af öðru bréfi B til A varð ráðið, að B teldi sér skylt að veita LXVIII Efnisskrá. A peningahjálp. Greind atriði voru talin líkur fyrir málstað Á. „xi 5 á 8 ss 0 6 unn nn A var ákærður fyrir að hafa falsað fylgibréf með vör- um og notað það sem heimild til þess að fá af- hentar vörurnar, sem lágu á skipaafgreiðslu og ekki mátti láta af hendi nema gegn fylgibréfi, sem selj- andi sendi kaupanda ásamt póstkröfu yfir andvirði varanna. Talið, að nægilega sterkar líkur væri fram- komnar fyrir því að A væri sekur ............... Loforð. Sjá samningar, verksamningar, vinnusamningar. Læknar. Sjá einnig mat og skoðun. Talið, að viðkomandi ráðherra hefði haft réttmæta ástæðu til að víkja yfirlækni við Nýja spítalann á Kleppi frá starfi sinu án þess að yfirlækninum gæti borið neinar bætur fyrir það, með því að hann þótti sökum drykkjuskapar vera ófær til að gegna téðu starfi .......00000000 0 nn... nn. 0... Lög. Lögjöfnuður. Talið, að heimild bresti til að beita ákvæðum áfengis- og bifreiðalaganna um svipting ökuleyfis analogice til að svipta þann, sem ekki hefir ökuleyfi, rétti til að fá það síðar .....000000e0ðenencn rn. Ákvæði 46. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2 frá 1930 um hámarkshraða bifreiða á því svæði, sem samþykktin nær yfir, talið vera enn í gildi, sbr. 5. málsgr. 6. gr, laga nr. 70 frá 1931 ......... Sagt, að presta bresti heimild til að útkljá ágreining um landamerki prestssetursjarða með sætt, nema heimild til þess hafi verið gefin sérstaklega eða lyti a 3 en 0 ee RE RSG 5 A Talið, að sú almenna regla löggjafarinnar, að dómsat- hafnir fari því aðeins fram, að sá mæti, sem um þær biður, gildi einnig um fasteignauppboð sam- kvæmt kröfu einstakra manna ..... Á fia smm Húseign talin séreign giftrar konu samkvæmt 18. gr. laga nr. 3. frá 1900, sbr. nú 2. tölulið 23. gr. laga nr. 20 frá 1923, með því að þriðji maður, sem Bls. 948 639 67 92 101 114 Efnisskrá. LXIX hjálpaði konunni með fjárframlögum til að eignast húsið, ætlaðist til að lánardrottnum manns hennar væri það óviðkomandi .........000200000 000... Talið, að >orðin á sama stað< í 18. gr. laga nr. 54 frá 1915 um stofnun Brunabótafélags Íslands eigi ein- ungis við rústir hins brunna húss................, Ekkja látins manns talin eiga aðild til að sækja slysa- trygging ríkisins um bætur þær, sem samkvæmt lögum nr. 73 frá 1928 bar að greiða vegna hvers skilgetins barns þeirra hjóna .................... Bifreiðar A og B rákust á. A höfðaði mál gegn B til bóta fyrir skaða þann, sem varð á bifreið hans. Talið, að málsaðiljum bæri samkvæmt lögjöfnuði frá 2. málsgr. 225. gr. siglingalaga nr. 56. frá 1914 og 3. málsgr. 31. gr. laga um loftferðir nr. 32 frá 1929 og með hliðsjón af 16. gr. laga um notkun bifreiða nr. 56 frá 1926 að bæta skaða þann, sem hlauzt af árekstri bifreiðanna, að tiltölu við sök bifreiðastjóranna hvors um sig ................... Sagt, að það sé almenn regla, að opinberar eignir séu frjálsar almenningi til afnota með þeim skilyrðum og takmörkunum, sem lög þau, sem um þær eru sett og ákvæði, sett samkvæmt. þeim lögum, hafa Að GEYMA ......0.00000n enn Ekki talið heimilt að krefja um aðflutningsgjald af hinum svonefnda bitra kakao>massa eða kakaodeigi, sem er notað sem efnivara í súkkulaði og kakao- duft, hvorki þannig, að kakaodeigið félli undir súkkulaði eða kakaóduft, sem ber að greiða að- flutningsgjald af eftir 1. gr. tolllaganna, né að krafið yrði um aðflutningsgjald af því samkvæmt lögjöfnuði frá greindum ákvæðum tolllaganna .... Fjárnámsgerð ómerkt vegna ólöglegrar málasamsteypu samkvæmt konungsbrefi frá 3. jan. 1755 .......... Maður dæmdur eftir 12. gr. laga nr. 69 frá 1928 fyrir innflutning áfengis ...........0..0.000.0 000... Forstjóra skipaútgerðar ríkisins og skipverjum á varð- skipi talið heimilt að afsala sér í ráðningarsamn- ingi skipverja þeim þriggja mánaða uppsagnarfresti, sem ákveðinn er í 4. gr. laga nr. 63 frá 1928 ..... Litið svo á, að einkaréttur sá, sem hlutafélag öðlaðist Bls. 122 144 147 192 363 411 214 705 710 LXX Efnisskrá. við skráning vörumerkis, væri háður hinni al- mennu löggjöf, eins og hún er á hverjum tíma... Sagt, að fasteignagjald samkvæmt 2. gr. b-lið laga nr. 36 frá 1924 um Þæjargjöld í Reykjavik beri að reikna af lóðum ásamt mannvirkjum, sem á þeim GE as ss á gaga á 0000 end Á BALDRI EF FIS BB 5 ólán a Talið, að sérreglan í 3. lið 38. gr. laga nr. 36 frá 1921 um skatt samvinnufélaga til sveitar- og bæjarsjóða sé ekki numin úr gildi með hinni yngri löggjöf um tekjur bæjar- og sveitarsjóða ......0.00000... Gæzluvarðhald kærða í máli útaf brotum á áfengislög- gjöfinni látið samkvæmt analogiu 59. gr. hegning- arlaganna koma í stað refsingar þeirrar, sem hann hafði unnið til .ccccceesesenssrenns sn Refsing stúlku, sem dæmd var fyrir brot á 200 gr. hegningarlaganna og ýmsum greinum bifreiðalag- anna, metin með hliðsjón af 38. gr. hegningarlaganna, með því að hún var aðeins 17 ára, þegar brotið var framið .....00000eeesnserenetnnn nn Við mat skaðabóta til handa dreng á 11. ári, sem hlaut heilsutjón vegna þess að bill ók á hann, var tekið tillit til þess að drengurinn sýndi af sér óvar- KÁFNI se a ms a Sagt, að gjalddagi handhafaveðskuldabréfs samkvæmt 15. gr. laga nr. 29 frá 1885 sé þá fyrst kominn, er skuldin er gjaldkræf og handhafi skuldabréfsins skorar á skuldunaut að greiða .......00000.00000.. Sagt, að gildistaka kaupmála milli hjóna miðist við þann dag, sem kaupmálinn er tilkynntur til kaup- málabókarinnar ......0.0.00000 ene nn Talið, að ríkisstjórnin hafi hvorki verið bundin af lög- um né reglugerðarákvæðum um hámark verðfram- færslu hinna svonefndu spánarvina Í smásölu, sbr. 11. gr. laga nr. 62 frá 1921 og 11. gr. laga nr. 69 frá 1928 og reglugerð nr. 67 frá 1928 „22.00.0000... Sjóveð dæmt skipverja á fiskiskipi samkvæmt 2. tölu- lið 236. gr. laga 56/1914 fyrir kaupi hans, sem metið var eftir ákveðnum aflahlut skipsins ........ 289, Gert ráð fyrir, að andsönnun verði komið fram gegn vátryggingarhæð samkvæmt vátryggingarskírteini, sem verðsett er, sbr. 9. gr. laga nr. 17 frá 1914... Bls. 790 936 616 1049 67 491 728 716 278 Efnisskrá. LXXI Talið, að ákvæði 28. gr. útsvarslaganna girði ekki fyrir að leggja sameiginlegt útsvar á hjón, sem ekki hafa algert fjárfélag, en búa þó saman ................ Fjárnám í húsi, sem veðsett hafði verið samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885, fellt úr gildi, með því að ó- vissa þótti vera um, hver eða hvort nokkur lóðar- réttindi fylgdu húsinu ........00000000. 00... 0... Lögbann. Banki taldi sig eiga veðrétt í fiski, sem var í vörzlum bús útgerðarmanns, sem orðinn var gjaldþrota, og lagði bankinn lögbann við því, að andvirði fisks- ins yrði afhent hlutafélagi, sem taldi sig hafa SKR an ór a Löggæzlumenn. Sjá lögregla. Lögheimili. Sjá skattar og gjöld, varnarþing. Lögráðamenn. Móðir 10 ára drengs, sem varð fyrir bifreið og hlaut meiðsli af, sækir eiganda bifreiðarinnar til skaða- bóta f. h. drengsins .......0.000ne ner Lögráðamaður fer með mál manns, er ófjárráða var sökum æsku. 0 a Lögregla. Maður dæmdur eftir 101. gr. hegningarlaganna og 3. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2 frá 1930 fyrir að leitast við með ofbeldi að tálma lögreglu- þjóni í starfi SÍNU ......00000000nnene nr Lögreglan lýsir vegsummerkjum á stað, þar sem bil- slys VArð 2....0000ð0n san 67, 810, Sagt, að með skýrslum löggæzlumanns væri það sann- að, að veitingamaðurinn A hefði hleypt gestum inn í veitingahús sitt og borið þeim veitingar eftir lög- boðinn lokunartilars ss Lögreglusamþykktir. Lög nr. 70 frá 1931 ekki talin hafa breytt ákvæðum 46. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2 frá 1930 Bls. 601 1007 223 92 485 1072 915 Ss1 LXXII Efnisskrá. Bls. um ökuhraða bifreiða á því svæði, sem samþykkt- in nær yfir, sbr. 5. málsgr. 6. gr. téðra laga ....., 92 Maður dæmdur til refsingar eftir 15. gr., sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavikur fyrir að láta hif- reið sina standa óhreyfða hálfa aðra klukkustund í Pósthússtræti 2 3054 á aa 6 á atase 5 á agaaið á 5 á 5 ii 3 463. Maður dæmdur til refsingar eftir 46. gr., sbr. 96. gr., sömu lögreglusamþykktar fyrir ólöglegan bílakstur 92. 696, 777, 915 Maður dæmdur til refsingar eftir 7. gr., sbr. 96. gr. sömu lögreglusampykktar fyrir ölvun á almanna- æð Á 0 2 ann. nan a mi 5 Á RF A AÐ Á 463, 1072 Maður talinn hafa brotið 43. gr., sömu lögreglusamþykkt- ar með því að aka án ljósa á þeim tíma, þegar bíl- ljós eiga að vera tendruð .........0..0000000000.. 192 Maður dæmdur til refsingar eftir 48. gr. lögreglusam- þykktar Vestmannaeyja nr. nr. 41/1928 fyrir að aka bíl undir áhrifum áfengis ........0002000.0. 0000. 1079 Maður sektaður samkvæmt 3. gr. sbr. 96. gr. lögreglusam- þykktar Reykjavikur fyrir á götu úti að slíta af jakkaermi drengs merki, sem á var letrað: Sam- fylking gegn fasisma .........020000000 0000... 520 Lögreglustjórar. Maður dæmdur til refsingar eftir 102. gr. hegningarlag- anna fyrir árás á lögreglustjóra ...............,.. 180 Lögtak. Lögtaksréttur talinn fallinn niður fyrir útsvari, með því að ákvæði 2. gr. lögtakslaganna um, að lögtaks- beiðni sé af beiðanda fylgt fram með hæfilegum hraða, var ekki fullnægt ...............000....... 341 Gert var lögtak hjá A til fullnustu útsvarskröfu á hendur honum. Hann höfðaði mál í héraði um lögmæti gerðarinnar samkvæmt 12. gr. laga nr. 29 1885. Málinu var visað frá dómi, með þvi að það var of seint höfðað samkvæmt téðri lagagrein „.. 692 Hjónin A og B skulduðu útsvar fyrir árin 1929, 1930, og 1932 og viðbótarútsvar 1931. Úrskurður fógeta um að lögtak skyldi fram fara gekk um útsvarið 1929 19. ágúst og 19. nóv. 1929, um útsvarið 1930 Efnisskrá. LXXIII 21. júlí og 27. nóv. 1930, en lögtaksgerðunum ekki haldið áfram fyrr en 28. jan. 1933. Því skilyrði 2. gr. lögtakslaganna, að beiðandi fylgi fram lögtak- inu með hæfilegum hraða, eigi talið fullnægt um útsvörin 1929 og 1930 og lögtaksgerðin að því leyti þess vegna felld úr gildi ......................... Lögtaksréttur ekki talinn fallinn niður fyrir útsvari samkvæmt 2. gr. laga nr. 2 frá 1885, þar eð lögtaks- ins var krafizt áður en fresturinn eftir nefndu ákvæði var liðinn og málinu var frestað af fógeta eftir beiðni beggja aðilja, sem óskuðu að skýra málið nánar ..........000000n00nnnse Lögtaks hjá A, búsettum í Reykjavík, var krafizt 11. nóv. 1932, en lögtaksgerðin fór fram hinn 11. ágúst 1933. A bar fyrir sig m. a., að lögtaksrétturinn væri fyrndur. Sagt, að með tilliti til þess mikla fjölda lögtaka, er árlega þarf að framkvæma í Reykjavík, verði að telja lögtaksbeiðninni framfylgt með nægi- legum hraða ..........00000000eseenn nr Lögtak fyrir útsvari fellt úr gildi, með því að aðeins einn réttarvottur var við lögtaksgerðina og ekki sást, að nokkur virðing á hinum lögteknu munum hefði fram farið sas á 256 6 006 að á Éi ð Lögtak fyrir útsvari fellt úr gildi, með því að aðeins einn réttarvottur var við lögtaksgerðina „......... Málasamsteypa. A. Opinber mál. Þrir menn sóttir í sama máli til refsingar fyrir inn- brotsþjófnað og hlutdeild í þeim þjófnaði. Sak- borningar auk þess dæmdir in solidum til greiðslu skaðabóta sasssa 3 2 8 óð 9 5 8 3 5 á á nn. a an á Tveir menn sóttir í sama máli til refsingar fyrir í- Kveikju. ís ári a in ni BR A BR AB RA a anne a É amen á 4 Eða Þrir menn dæmdir í sama máli vegna þjófnaðarbrota, sem tveir þeirra höfðu framið í sameiningu, og þjófnaðarbrota, sem einn þeirra hafði framið einn saman. Í sama máli var einn hinna ákærðu auk þess dæmdur fyrir skjalafals ..................... Maður sóttur í sama máli fyrir brot á bifreiðalögum og dýraverndunarlögum .......0000.0.0 000 Bls. 601 851 912 912 941 23 35 76 LXXIV Efnisskrá. Maður sóttur í sama máli fyrir brot á frekast og 17. kap. hegningarlaganna BR 3 BR pe Maður sóttur í sama máli fyrir brot gegn 26. kag. Beg ingarlaganna og ætlað brot gegn tolllögunum Tveir menn sóttir Í sama máli fyrir ætlað brot gegn 26. kap. hegningarlaganna ......... EÐ SR RA ER Maður dæmdur í sama máli fyrir brot gegn 12. kap. hegningarlaganna og 16. gr. áfengislaganna ..... Maður og kona sótt til refsingar í sama máli fyrir brot gegn ýmsum greinum 26. kap hegningarlaganna, sanverlarað og, að því er konuna varðaði, einnig eftirfarandi hlutdeild í slíkum brotum............ Tveir menn prófaðir og dæmdir Í sama máli fyrir sviksamlegt atferli ........0.000.0. 0... 0000... Maður saksóttur í sama máli fyrir Mamsmeiðingar og brot á lögreglusamþykkt......0..0000 00.00.0000... Tveir menn sóttir saman fyrir ólöglega aðln áfengis Tveir menn sóttir saman til refsingar eftir þeim greinum 26. kap. hegningarlaganna, er rarða gjaldþrot. Maður sóttur í sama máli til refsingar eftir áfengis-. og bifreiðalögunum og lögreglusamþykkt Reykjavíkur Maður sóttur í sama máli fyrir brot á áfengis- og bif- reiðalögunum, svo og fyrir ætlað brot á 18. kap. hegningarlaganna ar a arena: á BT á á A á 6 á jr Sg SR Sex menn dæmdir í sama máli fy rir brot á áfengislög- unum, einn fyrir bruggun og sölu, einn fyrir sölu, tveir fyrir aðstoð eftir 42. gr., og tveir fyrir að neyta áfengis á veitingahúsi .......020000000.2..,. Þrir menn dæmdir fyrir brot á áfengislögunum, einn vegna þess, að hann gerði ekki grein fyrir áfengi, sem fannst í vörzlum hans, og hinir tveir eftir 49, gr. sömu laga fyrir aðstoð við flutning og geymslu áfengisins l...ccccccn enn... RS 3 ER Ea Maður sóttur í sama máli fyrir nytjastuld og brot á bifreiðalögunum ......000.000.. #3 Ð ÐÐ A Bli 71 , Maður dæmdur í sama máli fyrir líkamsáverka, brot á áfengislögunum og lögreglusamþykkt ........... Þrír menn sóttir saman til refsingar fyrir brot á lög- um nr. 32/1933 um tilbúning og verzlun með smjör líki og lögum nr. 84/1933 um varnir gegn Óréttmæt- um verzlunarháttum ......000.0 000... á í Þa Bls. 696 126 180 463 618 468 625 963 780 Efnisskrá. LXXV Maður dæmdur til refsingar Í sama máli fyrir brot á áfengislögunum og lögreglusamþykkt ............. Tveir menn dæmdir í sama máli fyrir tilraun til inn- brotsþjófnaðar .......0.00essesnsesssn rr Maður sóttur í sama máli til refsingar fyrir brot á 17. kap. hegningarlaganna, áfengis- og bifreiðalögunum Maður dæmdur í sama máli fyrir brot gegn lögum nr. 51 frá 1928, 298. gr. hegningarlaganna og brot gegn sóttvarnar- og áfengislögunum ................... Þrír menn dæmdir í sama máli fyrir brot gegn áfeng- islögunum ..........00000.eneseðenn nr Maður dæmdur í sama máli fyrir brot gegn 12. kap. hegn- ingarlaganna, áfengislögunum og lögreglusamþykkt Sökunautur einn eða fleiri dæmdir til að greiða skaða- bætur jafnframt refsingu í opinberu máli 23, 48, 76, 357, 522, 635, 721, 745, 777, 780, 892, 952, Eigandi bifreiðar dæmdur til að greiða skaðabætur vegna skaða, er bifreið hans olli, í opinberu máli á hendur Þifreiðarstjóranum ..................... Skaðabótakröfu, sem gerð var í refsimáli á hendur söku- naut, vísað frá dómi vegna skorts á upplýsingum B. Einkamál. 1. Kröfusamlag. a. Lagðar saman fleiri en ein krafa af hálfu sækjanda: Dómur í kyrrsetningarmáli og fjárnám samkvæmt BÖÐUM na í sma ra. 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, Fjárnám ómerkt sökum ólöglegrar málasamsteypu Dómi og fjárnámi samkvæmt honum áfrýjað í einu lagi ......0..00000 0000... 336, Dómur til viðurkenningar skuldar og sjóveðs 149, 289, Fjárnáms- og uppboðsgerð ásamt úrskurðum áfrýj- áð Í in lafði í inn á enn en a gg gr 35ð, b. Gagnkröfur. A höfðar mál gegn B til greiðslu skuldar, en B er sýknaður í héraði. Á áfrýjar, en B gagnáfrýjar til hækkunar málskostnaðar þess, sem honum var dæmdur í héraði .....0.0000000.0 00. A sótti B fyrir einkalögreglurétti til greiðslu vinnulauna, en viðurkenndi það í málinu í Bls. 784 915 967 1072 995 43 963 20 214 824 716 1007 ö8 LXXVI Efnisskrá. Bls. héraði, að vinnulaunin hefðu átt að ganga upp í húsaleigukröfu B á hendur honum. B talið af þessari ástæðu heimilt að koma húsa- leigukröfu sinni að til skuldajafnaðar við kröfu A án gagnsóknar fyrir einkalögreglu- ÞÓR „0 5 assa í kn 295 A er stefnt af B til greiðslu verzlunarskuldar, en A höfðar gagnsök til greiðslu verkkaupskröfu með eða án skuldajafnaðar, sem honum hafði verið framseld af C á hendur B ............ 398 Eigandi vélskips sækir vátryggingarfélag tilgreiðslu brunatjóns, sem varð á skipinu. Málið var í héraði látið velta á eiði umboðsmanns vá- tryggingarfélagsins. Vátryggingarfélagið áfryj- aði sér til algerðrar sýknu, en bú vátrygging- artaka hinsvegar til skilyrðislausrar greiðslu vátryggingarljárins ið Sn 3 BR EÐ 2 ve. 229 Fiskiskip strandaði og var dæmt óbætandi. Vaá- tryggingartakinn krafði hlutaðeigandi vátrygg- ingarfélag um vátryg sgingarfjárhæð þá, sem skip, vistir, veiðarfæri og afli var tryggt fyrir, en fékk aðeins litinn hluta af kröfu sinni tek- inn til greina í héraði. Hann áfrýjaði og gerði sömu kröfu og í héraði. Vátryggingarfélagið gagnáfrýjaði sér til sýknu eða frekari niður- færslu kröfunnar .....0000000000 0000... 278 Gagnkrafa gerð til sjálfstæðs dóms í máli ... 30, 387 Dómi, sem dæmdi skipinu Á þóknun fyrir aðstoð, veitta skipinu B, skotið til hæstaréttar af hálfu beggja aðilja ......0.0000.0. 0000... 402 Dómi, sem dæmdi vátryggingarfélag til að greiða ekkju manns, sem lézt af völdum bÞilslyss, dánarbætur, skotið til hæstaréttar af hálfu beggja aðilja .......000000. enn ene enn 457 A gerir fjárnám í fasteign B samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885. A áfrýjar til staðfestingar, en B gagnáfrýjar og krefst aðallega að málinu sé frestað en til vara ómerkingar ............,, 491 A höfðaði mál gegn félagsskapnum >Vörubila- stöðin Í Reykjavik< vegna brottvikningar það- an. Í héraði voru kröfur hans aðeins að Efnisskrá. LXXVII Bls. nokkru leyti teknar til greina. Hann áfrýjaði og krafðist dóms samkvæmt kröfum sínum í héraði, en vörubilastöðin gagnáfrýjaði sér til SÝRU 3 2 ai á 5 ii 00 á a ár a A A höfðaði mál gegn B til refsingar fyrir meið- yrði og til ómerkingar ummælanna. B var dæmdur í sektir í héraði og áfrýjaði sér til sýknu, en A. gagnáfrýjaði til hækkunar refs- ingarinnar ..........0000.. 000... 0... 189, 1075 2. Fleiri en einn aðilji sóknar- eða varnarmegin. a. Fleiri sækjendur en einn. Þrir verksalar sækja mál saman út af verksamningi 217 Hjón sækja mál út af útsvari, sem á þau hafði verið lagt Í sameiningu ....0..00.0000 000... 601 Eigendur, vátryggjendur, skipverjar og landmenn vélskips, sem orðið hafði fyrir árekstri, höfða í sameiningu mál gegn eiganda hins skipsins 836 Eigendur vélbátsins A höfða í sameiningu mál gegn eigendum vélbátsins B til greiðslu björg- ara ns í 2 að á 0 6 nn Eigendur og vátryggjendur skips sækja Í samein- ingu eiganda kolakrana til greiðslu skaðabóta vegna tjóns, sem kolakraninn olli skipinu... 862 A framseldi tveimur málfærslumönnum bótakröfu sína á hendur firma, sem selt hafði honum bifreið, vegna ólögmætrar innsetningargerðar í bifreiðina. Málfærslumennirnir höfðuðu mál og voru þeim dæmdar skaðabætur, þó ekki eins háar og þeir höfðu gert kröfu til. Firm- að áfrýjaði sér til sýknu, en málfærslumenn- irnir til að fá bæturnar hækkaðar .......... 925 A, sem gefið hafði út til handhafa skuldabréf með veði í húsi samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885, og nokkrir. menn, sem áttu Í sameiningu lóð undir húsinu, áfrýjuðu saman til ómerkingar fjárnámi og. uppboði, sem handhafi bréfsins hafði látið gera Í húsinu „.......00.00..0.... 1007 Þ. Fleiri verjendur en einn. Skiptaráðanda og mótmælanda kröfu stefnt við áfrýjun. úrskurðar um kröfuna 109, 205, 385, 436 A bað um uppboðssölu á fasteign, sem hann átti 1031 847 LXXVIII Efnisskrá. Bls. veð í. Þegar uppboðið átti fram að fara, mætti A ekki, en uppboðshaldari lét uppboðið allt að einu fram fara. A áfrýjaði uppboðinu til ómerkingar og stefndi uppboðshaldara, upp- boðskaupanda og veðsala ...........000..... 114 A kenndi B barn, en C hafði einnig á getnaðar- tímanum haft samfarir við A. Í héraði var A dæmdur fyllingareiður um að B gæti verið faðir barnsins. B áfrýjaði og stefndi bæði A ogC 196. Í máli gegn verzlun var sameigendum hennar stefnt 214 A áfrýjaði til ómerkingar uppboði á eignum sin- um. Hann stefndi uppboðshaldara, uppboðs- beiðanda, næstbjóðanda, sem eignirnar voru útlagðar með samþykki hæstbjóðanda, og auk þess fjórða manni til að gæta réttar sins.... 415 Úrskurði um töku bús til gjaldþrotaskipta áfrýj- að til hæstaréttar. Stefnt var skiptaráðanda og gjaldþrotabeiðanda.........2.00.00.000... 543. A gaf út veðskuldabréf til handhafa með veði í húseign samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885. B, sem siðar eignaðist veðskuldabréfið, gerði fjár- nám í húsinu og var honum það útlagt sem ófullnægðum veðhafa. Nokkrir menn, sem mætt höfðu á uppboðinu, kváðust eiga lóðina undir húsinu. Áfrýjuðu þeir fjárnáminu og uppboðinu til ómerkingar og stefndu bæði B og A, án þess þó að gera nokkrar kröfur á hendur A. A, sem borið hafði fram mótmæli við fjárnámið og uppboðið, áfrýjaði einnig réttarathöfnum þessum til ómerkingar og stefndi B og aðaláfrýjendum, án þess þó að gera sérstakar kröfur á hendur þeim siðast- nefndu ......000000 0000 Þrotabú höfðar mál gegn konu hins gjaldþrota manns til ónýtingar kaupmála, sem þau hjón. in höfðu gert um húseign m. m., og stefnir ennfremur banka til að þola ógildingu á veði, er konan hafði veitt honum í húseigninni, Konan áfrýjaði héraðsdómnum og stefndi þrotabúinu og ennfremur bankanum, sem var sýknaður í héraði, til að gæta réttar sins... 560 Gt ot Gt Efnisskrá. LXKIX Þrir víxilskuldarar sóttir í sama máli .. 664, 750, Háseti á vélbát sækir kaup sitt fyrir dómi á hend- ur þrotabúi útgerðarmanns og stefnir jafn- framt eiganda vélbáts þess, sem hann réri á, til að þola dóm um sjóveð í bátnum fyrir kaupinu. Eigandi vélbátsins áfrýjaði síðan héraðsdóminum vegna sjóveðsins og stefndi hásetanum og þrotabúinu .................. Mál er höfðað út af vinkaupum hjá áfengisverzl- un ríkisins og forstjóra áfengisverzlunarinn- ar og fjármálaráðherra stefnt........... 728, Málflutningslaun. A hafði flutt mál fyrir B og krafði B um laun fyrir málflutninginn samkvæmt lágmarkstaxta Málflutn- ingsmannafélags Íslands. B var dæmdur til að greiða hina kröfðu fjárhæð, með þvi að ekki var talið sannað, að A hefði heitið honum að flytja málið fyrir lægri fjárhæð ........................ Málflutningsmanni í gjafsóknarmáli eigi dæmd mál- flutningslaun í hæstarétti, með því að hann hafði eigi krafizt þeirra ai á eta 2 100 á 000 á ya a á ea á a ia 5 Í opinberu máli ákvað héraðsdómarinn ekki skipuðum verjanda ákærða málsvarnarlaun, þrátt fyrir kröfu verjandans um þál scccccoccecncnssensn Málflutningsmenn. Sbr. umboð. Sagt, að allmikill dráttur hefði orðið á opinberu máli i hæstarétti en samt ekki talin ástæða til að vita verjanda, vegna þess, hve umfangsmikið málið var Málflutningsmaður vittur fyrir drátt á máli í hæsta- TEL an a ant á ta á aað ens 0 nn enn een 331, 529, 537, Dráttur á opinberu máli talinn réttlættur ............ Málflutningsmanni ekki dæmd málflutningslaun, með því að hann hafði eigi krafizt þeirra............. Málflutningsmaðurinn A var með héraðsdómi sektaður fyrir ummæli í sóknarskjali og ummælin dæmd dauð og ómerk. Í hæstarétti fór talsmaður aðalá- frýjanda þess á leit fyrir hönd A, að sektarákvæði hins áfrýjaða dóms yrði úr gildi fellt. Sagt, að þar sem héraðsdómnum hefði ekki verið áfrýjað Bls. 754 716 1024 824 1020 1054 236 560 762 1020 LXXK Efnisskrá. að þessu leyti, yrðu þessi tilmæli þegar af þeirri ástæðu ekki tekin til greina .........00..000..0.., Firma málflutningsmanna fær framselda skaðabóta- kröfu B á hendur C fyrir ólögmæta innsetningar gerð í bifreið og sækir hana síðan fyrir dómi ... Fundið að því í héraðsdómi, að gögn þau, sem talin voru skipta máli um úrslit málsins, hefðu verið lögð fram á erlendri tungu og án þess að þýðing á íslenzku. fylgði sic siss Málflutningur. Sbr. réttarfarslög, útivist aðilja. Mál skriflega flutt samkvæmt 38. gr. hæstaréttarlag. anna ..1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, 20, 30, 64, 101, 117, 121, 165, 214, 341, 344, 385, 387, 534, 505, 681, 686, 690, 692, 716, 750, 754. 770, 833, 884, 912, 943, 948, 1017, Málshöfðun. Í opinberu máli útaf bílslysi, sem maður beið bana af og annar maður hlaut af alvarleg meiðsli, þar á meðal brot á hálslið, var aðeins stefnt til ábyrgðar fyrir brot gegn 17. kap. hegningarlaganna, áfengis- og Þifreiðarlögunum. Af þessum ástæðum þótti ekki heimilt að dæma sökunaut fyrir brot á 206, sbr. 209. gr. hegningarlaganna ............0......, Í sakamáli á hendur manni til refsingar fyrir líkams- áverka kom fram skaðabótakrafa á hendur ákærða. Dómur var samt ekki lagður á téða kröfu í mál- inu, með því að hennar var hvorki getið í tilkynn- ingu til ákærða um málshöfðun gegn honum né í aukaréttarstefnunni ..........00000 00... 0... Stefna í sakamáli fyrir sjóðþurrð á hendur innheimtu- manni lands- og bæjarsímastöðvarinnar í Reykja- vík var bundin við 26. kap. hegningarlaganna. Talið þrátt fyrir þetta heimilt að dæma téðan innheimtu- mann fyrir brot á 13. kap. hegningarlaganna...., Talið, að ekki hefði orðið slíkur dráttur á höfðun máls gegn viðsemjanda gjaldþrotamanns til riftunar ráð- stöfunum að vísa bæri málinu frá dómi af þeim sökum, sbr. 30. gr. laga nr. 25/1929 ............... A var sakaður um að hafa stolið kr. 29,15 frá B. Dóm- aranum láðist að fá ótvíræða yfirlýsingu B um það, Bls. 1031 387 1020 67 507 Efnisskrá. LXXKI að hann krefðist málshöfðunar samkvæmt 2. máls- gr. 6. gr. laga nr. 51 frá 1928, en þar sem B krafð- ist afhendingar á hinum stolnu peningum og þess var ekki kostur nema dómur gengi í málinu, þá þótti mega skýra þessa kröfu svo, að í henni feld- ist krafa um málshöfðun .......00000000 0000... I stað þess að höfða mál eftir 2. málsgr. 6. gr. laga nr. 51/1928, höfðaði dómarinn mál eftir 230. gr. hegningarlaganna, sem er úr lögum numin. Með því að ákærða mátti vera það ljóst, fyrir hvaða verknað mál skyldi höfðað gegn honum, þótti þessi misgáningur dómarans ekki eiga að varða ómerkingu málsins .......00000ee000enne0n0.n 0... Héraðsdómari höfðaði mál gegn manni og dæmdi hann fyrir brot á áfengis- og sóttvarnarlögunum án þess að nefna nokkur sérstök áfengis- eða sóttvarnar- lög eða við hvaða greinar þeirra brotin vörðuðu. Í hæstarétti var bætt úr þessu, en dómarinn lát- inn sæta Vitna á sið á ara va a a Í refsimáli var sakborningur dæmdur í héraði með sama dómi fyrir nytjastuld, bifreiðalagabrot, á- fengislagabrot, eyðilegging fjármuna o. fl. Hæsti- réttur dæmdi um bifreiðalagabrotið og nytjastuld- inn að efni til, en ómerkti undirréttardóminn að öðru leyti, með því að ákærða hafði ekki verið gert aðvart um að mál yrði höfðað gegn honum fyrir hin önnur Þrot....00000000000ne nes enn. n0. A, sem var þunguð, höfðaði mál gegn B til viðurkenn- ingar faðerninu samkvæmt 6. gr. laga nr. 46 frá 1921. Héraðsdómurinn var kveðinn upp hinn 8. júní 1932, en hinn 25. júlí s. á. ól A barnið ...... A vátryggði húsmuni sína til muna of hátt og kveikti síðar í húsinu. Mál var aðeins höfðað gegn honum eftir 28. kap. hegningarlaganna. Talið, að af þess- um sökum hafi ekki komið til mála að dæma hann fyrir brot gegn ákvæðum 26. kap hegningarlaganna Málskostnaður. Sbr. ómaksbætur. Í einkamálum. 1. Málskostnaður látinn falla niður: Skorið úr um uppsagnarfrest í vinnusambandi Bls. 751 952 963 828 LXXXII Efnisskrá. Bls. milli bifreiðastöðvar og bÞifreiðarstjóra, sem var ráðinn hjá stöðinn um óákveðinn tíma með ákveðnu mánaðarkaupi. Í héraði voru tveir menn dæmdir sem sameigendur Þbifreiða- stöðvarinnar. Einungis annar þeirra áfrýjaði málinu til breytingar .......00000000.0..... 83, 88 Dóms- og kirkjumálaráðuneytið áfrýjar frávisunar- dómi í landamerkjamáli milli prestssetursjarðar og bændaeignar. Landamerkjadómurinn ó- merktur og málinu vísað heim ............... 101 Bifreiðar A og B rákust á. A höfðaði mál gegn B til greiðslu skaðabóta vegna skemmda á bifreið A. Í héraði var B sýknaður, en í hæstarétti var hann dæmdur til að greiða */s skaðans „, 192 Í héraði var A gefinn kostur á fyllingareiði um að B gæti verið faðir barns hennar. B áfryj- aði og stefndi A og C, sem á getnaðartimanum einnig hafði haft samræði við A. B og GC voru dæmdir in solidum til að gefa með barninu, en B var dæmdur til að greiða þóknun til tals- manns ÁA í héraði, en þóknun talsmanns A í hæstarétti var lögð á ríkissjóð (málið gjaf- sóknarmál). Málskostnaður að öðru leyti lát- inn falla niður ........0.0.eecesessssssr 196 Leyst úr deilu um skilning á ákvæðum verksamnings 217 Úrskurði um lögtak fyrir ógreiddu útsvari áfrýjað. Einungis deila um útsvarsfjárhæð ............ 324 Lögtaksgerð fyrir útsvari áfrýjað og hún felld úr BI nn 0 a RS 341 A endurheimtir greitt útsvar til sveitarfélags, eftir að dómur var fallinn í hæstarétti um að hann væri þar ekki útsvarsskyldur ................. 380 Héraðsdómur dæmdi björgunarlaun fyrir hjálp veitta skipi. Hæstiréttur taldi, að einungis hafði verið um aðstoð að ræða. Eiganda skips þess, sem aðstoðin var veitt, gert að greiða málskostnað fyrir sjódómi, en málskostnaður fyrir hæstarétti látinn falla niður ........,... 402 Skorið úr deilu um, hvort sýslunefnd hefði gefið Flugfélagi Íslands h/f bindandi loforð um kaup hlutabréfs. Sýslunefndin var sýknuð í hæstarétti 501 Efnisskrá. LXXKXIII Mál varðandi gildi kaupmála milli hjóna ......... Banki stefndi firma til greiðslu skuldar. Firmað var sýknað að mestu leyti, en málskostnaður var látinn falla niður í báðum réttum, með því að ekki var mætt af hálfu firmans á sáttafundi Í barnsfaðernismáli mætti stefndur ekki. Sönnun þótti bresta fyrir þvi, að honum hefði verið birt hæstaréttarstefnan, og var málinu vísað ÍRÁÁÓI ng 23 sta seina #88 6 1 GR EG á á annann 20 Leyst úr deildu um, hvort Skipaútgerð ríkisins hefði sagt 10 skipverjum á varðskipi upp með nægilegum fyrirvara. Skipaútgerðin sýknuð... Banki áfrýjar dómi sjóréttar, sem dæmdi háseta lögveð fyrir andvirði aflahluta sins í vélbát, sem bankinn átti. Sjódómurinn staðfestur .... Ágreiningur um, hvort áfengisverzlun ríkisins hefði lagt meira á hin svonefndu spánarvin, en lög leyfðu. Þetta ekki talið, en málskostnaður lát- inn falla niður í báðum réttum .............. Skorið úr deilu um, hversu mikla fjárhæð C bæri úr búi hjónanna A og B samkvæmt gagn- kvæmri erfðaskrá þeirra og hvort viðauki við erfðaskrána, sem Á gerði eftir lát B, væri gildur Áskilnaður um, hvort eiðvinningarfrestur í barns- faðernismáli hefði verið látinn hjá líða ónot- RÖÐ aj á 3 FE REB RE Á BR AR 0 muna 2 a Vörubílastöð Reykjavíkur sótt til greiðslu skaða- bóta, sem bifreiðarstjóri hafði valdið við flutn- ing húsmuna. Vörubílastöðin var sýknuð, með því að hún var talin einungis miðlari milli eiganda og notenda bifreiðarinnar ............ Bætur dæmdar vegna innsetningargerðar í bifreið, sem dæmd var ólögmæt í hæstarétti ......... Spurning um, hvort greiða bæri samkvæmt 1. og 2. gr. laga nr. 36 frá 1924 gjöld af mannvirkj- um á lóðum í Reykjavík ..................,.. A sóttur til greiðslu skuldar, en hún reyndist vera fyrnd ............0.0 000 Fyrverandi starfsmaður í banka sækir bankann til greiðslu launaviðbótar, sem hann taldi að sér hefði verið lofuð. Bankinn var sýknaður .... Bls. 560 611 694 710 716 728 801 833 936 943 958 LXXXIV Efnisskrá. Bls. Kona, sem skilin var við mann sinn að borði og sæng, sótti Reykjavikurkaupstað til greiðslu meðlags samkvæmt 60. gr. laga nr. 39 frá 1921, en fékk kröfur sínar ekki teknar til greina... 970 A veiddi haustið 1931 fisk með dragnót í landhelgi undan landi Gerðahrepps Í Gullbringusýslu og gerðist þarmeð brotlegur við ákvæði reglu- gerðar nr. 57 frá 1923. Fyrir tilstilli dómsmála- ráðherra gekk hann siðar að því að greiða kr. 500 til Gerðahrepps, ef ýmsum skilyrðum yrði fullnægt. A, sem taldi skilyrðin brotin, neitaði að greiða, en var til þess dæmdur............ 1001 Veitingamaður krafði áfengisverzlun ríkisins um endurgreiðslu á fjárhæð, sem hann taldi sig hafa greitt henni fram yfir það, er mest mætti að lögum leggja á vinin. Með því að hann hafði fengið þann ágóða, sem honum samkvæmt samningum við áfengisverzlunina bar, var hún sýknuð ......000e0000e0 nv... 1024 9. Sá, er áfrýjar dómsathöfn til breytinga og fékk þá kröfu að öllu eða öllu verulegu leyti tekna til greina, fékk sér dæmdan málskostnað 114, 117, 122, 165, 205, 223, 229, 278, 344, 465, 485, 491, 555, 601, 629, 639, 664, 750, 754, 884, 912, 941, 1007, 1031 3. Sá, sem áfrýjar dómsathöfn til breytinga, en hún var staðfest að öllu eða öllu verulegu leyti, var dæmdur til að greiða málskostnað 41, 58, 92, 105, 109, 144, 147, 149, 189, 207, 289, 295, 313, 331, 336, 363, 376, 398, 411, 415, 432, 436, 457, 473, 476, 478, 496, 514, 543, 560, ö84, 607, 616, 659, 674, 702, 773, 808, 816, 824, 836, 847, 851, 862, 869, 1011, 1075 4. Eigandi botnvörpuskips, sem bjargað hafði verið af varðskipi, áfrýjaði héraðsdómi, sem dæmdi hann til að greiða kr. 42000,00 í björgunarlaun Björgunarlaunin voru í hæstarétti færð niður í 35000,00 og skipaútgerð ríkisins dæmd til að greiða málskostnað i hæstarétti............... 669 . A, sem hafði veð í fasteign samkvæmt 10. gr. tilsk. 18. febr. 1847, krafðist uppboðs á fasteigninni. Þegar uppboðið átti fram að fara, mætti Á ekki en uppboðshaldari lét uppboðið allt að einu at 6. 7. 10. 11. 12. Efnisskrá. LXXXV fram fara. A áfrýjaði uppboðinu til ómerkingar og stefndi m. a. uppboðshaldara til greiðslu málskostnaðar. Sagt, að enda þótt uppboðinu sjálfu væri áfrýjað siðar en svo, að slíkri kröfu mætti koma að samkvæmt 33. gr. hæstaréttar- laganna, þá bæri uppboðshaldara þó að greiða málskostnaðinn í hæstarétti, þar sem athöfn hans væri í raun og veru aðalástæða áfrýjun- ÞÍNA ss á ölið á BR í á 00 78 #18 2 á 1 3 GR 8 3 BR 8 5 nn Málskostnaður í gjafsóknarmálum og gjafvarnar, sjá gjafsókn og gjafvörn. Málskostnaður í eiðsmálum.............. 930, 948, Ómerkingardómar.: a. Mál ómerkt ex officio og stefndir dæmdir til greiðslu málskostnaðar............. 121, b.Mál ómerkt ex officio og málskostnaður látinn falla niður ........200000.0.00000... c. Sá, er áfrýjaði máli til ómerkingar, fékk sér dæmdan málskostnað í hæstarétti 165, 205, 550, 912, 941, Sagt, að málskostnaður, sem giftri konu var dæmd- ur, skyldi vera séreign hennar................ Áfrýjun til staðfestingar: Aðilja, sem áfrýjaði til staðfestingar og fékk þá kröfu tekna til greina, dæmdur málskostnaður, með því að stefndi hafði gert ráðstafanir til að áfrýja til breytinga og með þvi gefið hinum ástæðu til sinnar áfrýjunar 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, 20, 30, 64, 214, 313, 387, 681, 686, 690, 692, 770, Fleiri aðiljar en einn: Fleiri aðiljum en einum dæmdur málskostnaður í einu lagi ...... 109, 415, 436, 664, 750, 754, 836, Samaðiljar dæmdir til greiðslu málskostnaðar í hæstarétti in solidum .........000.00.00 0... Málskostnaður fellur niður, ef hans er ekki krafizt af þeim, er annars hefði fengið hann dæmdan sét tl háða. 2 2592 á 9003 S55 5 RA 5 al A höfðar mál gegn B til greiðslu skuldar, en B er sýknaður í héraði. A áfrýjar til að fá dóm yfir B, en B gagnáfrýjar til hækkunar málskostnaðar þess, sem honum var dæmdur i héraði ................ Bls. 114 1020 847 385 1007 122 1017 847 114 1020 LXXXVI Efnisskrá. II. Í opinberum málum. 1. Aðili dæmdur sekur: a. Sökunautur einn og þá dæmdur til greiðslu málskostnaðar 43, 48, 67, 96, 156, 170, 172, 180, 182, 187, 200, 328, 348, 357, 373, 409, 429, 463, 507, 517, 520, 522, 529, 536, 551, 596, 605, 618, 635, 696, 705, 721, 745, 757, 762, 777, 780, 793, 797, 828, 855, 874, 881, 892, 915, 952, 963, 1614, 1049, 1054, 1070, 1072, b. Fleiri en einn aðili sakfelldir í sama máli og dæmdir til greiðslu málskostnaðar, allir in solidum 23, 35, 76, 236. 350, 368, 440, 468, 625, 784, 790, 967, 979, Hver af fleiri sakfelldum dæmdur til að greiða kostnað af gæzluvarðhaldi sínu .......... 236, Hver af fleiri sakfelldum dæmdur til að greiða sínum sérstaka talsmanni málflutningslaun ... 9. Dómur ómerktur. Ríkissjóði gert að bera áfrýjun- arkOStNaði 2 a ai á 4 aða 2 3 ik 3 ES 657, 3. Aðili sýknaður: a. Einn maður hafður fyrir sökum og rikissjóði gert að greiða málskostnað 298, 481, 810 1014, b. Tveir hafðir fyrir sökum. Annar sýknaður hinn sakfelldur .........00000. 00.00.0000. 126, c. Þrír menn hafðir fyrir sökum. Tveir dæmdir, en einn sýknaður .......0000000 00.00.0000... 4. Héraðsdómara stefnt til ábyrgðar við áfrýjun opin- bers máls samkvæmt ósk ákærða, en sakir þær, sem á hann voru bornar, ekki taldar á rökum byggðar og honum dæmdur máls- köstnaður it ss 502 í apa ú á a a nt a 5 236, 440, Manndráp. Bifreiðarstjóri talinn hafa orðið mannsbani fyrir gá- leysislegan akstur .........000000 000... 67, 696, Bifreiðarstjóri sýknaður af ákæru fyrir að hafa orðið mannsbani fyrir gáleysislegan akstur ............. Mat og skoðun. Tveir menn, sem framið höfðu íkveikju, rannsakaðir af geðveikralækni, og taldi hann þá ekki vera Bls. 1079 1045 982 440 1054 o ot 810 Efnisskrá. LXXXVII geðbilaða, en hinsvegar á lágu andlegu þroska- StÍgi Læknir lýsir áverka á dreng, sem varð fyrir biíl- SÍÝSI sosera á á exi00 á 0000 0 a Á Yfirlæknir við Landsspitalann lýsir áverkum á fólki, sem varð fyrir bilslysi .........000... 67, 696, 810, Verkfræðingur gerir uppdrátt af stað, sem bilslys Varð Á .....c0nsesssns sr 67, Í opinberu máli gegn manni fyrir brot á lögum nr. 6 frá 1924 gefur landlæknir álitsgerð um, hve lang- ur tími líði frá smitun syfilis þar til einkenni annars stigs sjúkdómsins koma í ljós 2... Í máli út af leigu á síildarbryggju, ásamt sildarverk- unarplássi, krafðist leigutaki frádráttar á umsam- inni leigu, með þvi að hann taldi, að sildarverk- unarplássið væri minna en um Var samið. Um þetta studdist leigutaki við umsögn tveggja dóm- kvaddra manna. Mat hinna dómkvöddu manna var ekki lagt til grundvallar, bæði af þvi, að það þótti ekki nákvæmt og eins af hinu, að leigusali hélt því ómótmælt fram, að plássið hefði mátt stækka á einum degi og að leigutaka hefði verið heitið því, ef með þyrfti ......0000000eeeneunenne nn Samkvæmt verksamningi um byggingu verzlunarhúss áttu þargreindir menn að taka húsið út eftir smíði þess. Ekki talið sannað, að umboð þeirra næði til þess að skera úr ágreiningi um, hvort smíði tveggja sýningarrúma fælist í því verki, sem verk- salar áttu að leysa af hendi gegn því endurgjaldi, sem ákveðið var í samningnum fyrir byggingu hússins an ia a a nn a Te a nn inn á Mælingar og staðarákvarðanir varðskipsforingja í mál- um út af brotum á fiskveiðalöggjöfinni lagðar til grundvallar ........ 96, 182, 200, 529, 536, 551, 762, Staðarákvarðanir forstöðumanns stýrimannaskólans lagðar fram í málum út af brotum á fiskveiðalög- gjöfinni „......000000. 0000... 182, 200, 529, Í opinberu máli á hendur togaraskipstjóra fyrir brot á fiskveiðalöggjöfinni ákveða þrir kunnáttumenn stað varðskipsins á vissum tímamörkum ......... Í opinberu máli gegn þýzkum togaraskipstjóra fyrir Bls. 35 92 915 810. 156 207 217 797 536 298 LXXXVIII Efnisskrá. brot á fiskveiðalöggjöfinni var lagt fram álitsskjal frá þýzkum sérfræðingi í siglingafræðum .... 529 Í máli gegn brezkum togaraskipstjóra fyrir brot á fisk- veiðalöggjöfinni er lögð fram staðarákvörðun, gerð af skipherra á brezku varðskipi ................,. Sérfræðingur í kynsjúkdómum framkvæmir blóðrann- sókn á manni, sem haldinn var kynsjúkdómi .... Héraðslæknir segir álit sitt um útlit og heilbrigðis- ástand barns til afnota í opinberu máli gegn hús- bónda þess fyrir illa meðferð á þvi ............,. Læknir lýsir likamsáverka, sem manni hafði verið VEI á 0 en a 5 Á 5 AÐ EÐ 5 á 357, 507 Læknir á Landakotsspitala lýsir áverka á manni, a varð fyrir bilslysi .........00000000 00.00.0000... Lögð fram læknisvottorð um heilbrigðisástand fólks sem varð fyrir Þilslysi.......000000oeee000n 0... Bifreiðaeftirlitsmenn ríkisins athuga ásigkomulag bÞif- reiðar, eftir að slys hefir orðið .................,. Álitsgerð forstöðumanns fæðingardeildar Landsspital- ans lögð fram í máli um faðerni barns um, hvort barn geli verið ávöxtur af samförum 243 dögum fyrir fæðingu þess .....00000000 nn. se rn Úrslit barnsfaðernismáls látin velta á blóðrannsókn sem forstöðumaður rannsóknarstofu háskólans framkvæmdi á barnsmóður, barninu og manni þeim, sem móðir þess kenndi það ..............,. Dómkvaddir menn meta skip, ásamt farmi, sem bjarg- að hefir verið eða veitt aðstoð af öðru skipi, til afnota í máli um björgunarlaun eða þóknun fyrir aðstoðina .....ccccessesre 402, Eftirlitsmaður bifreiða lýsir yfir því fyrir rétti sem áliti sínu, að ekki sé unnt að stöðva bifreið á 40 km hraða á hálfri annari lengd hennar, nema hemlarnir séu góðir og vegurinn þurr .........,. Eftirlitsmenn bifreiða kveða það álit sitt, að meiri að- gæzlu og nákvæmni þurfi við að stjórna bifreið, sem dregin er af annari, en bifreið, sem knúin er af Big Vél Vélaeftirlitsmaður ríkisins segir álit sitt um orsök að eldsuppkomu, sem varð í vélarrúmi vélskips ..... Verzlunarráð Íslands lætur í té álitsgerð í máli um, Bls. 536 200. 156. 172 780 816 618 915 465 465 669 696 1014 229 Efnisskrá. LXXXIX BIs. hvort umboðslaun, sem firma hafði reiknað sér fyrir sölu sildarafurða, gætu talizt ósanngjörn ... 611 Aflað vitneskju um veðurhæð á tilteknum tíma, til af- nota í máli, hjá Veðurstofunni ..........000.000... 862 Meðalganga. Sjá áfrýjun, málasamsteypa. Meðdómsmenn. Merkjadómur og meðferð málsins fyrir merkjadómin- um ómerkt ex officio, með því að dómsgerðir máls- ins báru það eigi með sér, að meðdómsmennirnir hefðu unnið eið eða drengskaparheit, áður en þeir leystu dómsstarfið af hendi .......00.000000.000.. 121 Meðlag. Talið, að annað hjóna Á, sem skilið er að borði og sæng, geti samkvæmt 60. gr. laga nr. 39 frá 1921 innheimt meðlag það, sem hinu hjóna B í skiln- aðarleyfinu er gert að greiða A vegna barna þeirra, hjá dvalarsveit sinni (A) eftir þeim reglum, sem settar eru í lögum nr. 15 frá 1927, þar á meðal þeirri reglu, að dvalarsveit A sé óskylt að greiða hærri fúlgu en meðalmeðlagi í dvalarsveit barns nemur eða hærri fulgu en í skilnaðarskilmálum segir. Ennfremur talið, að greiðsluskylda dvalar- sveitar á meðlögum barna sé þeirri takmörkun háð, að foreldri barns, sem greiðslunnar krefst, eða aðrir lögskyldir framfærslumenn, séu eigi megn- ugir að framfæra það án sveitarstyrks. Greiðslu- skylda dvalarsveitar annars hjóna til þess (A) eftir 60. gr. laga nr. 39 frá 1921, sbr. lög nr. 15 frá 1927, talin vera þeim takmörkunum bundin, að viðkom- andi stjórnarvald meti þörfina að hverju sinni, þó þannig, að greiðsla fari ekki fram úr því, sem að- ilji mundi fá eftir reglum um framlag fátækrastyrks, ef því væri að skipta, og heldur ekki hærri fúlgu en í skilnaðarskilmálum eða í staðfestum samningi milli hjóna segir. Sagt, að það, sem þannig sé greitt, beri að skoða sem fátækrastyrk til hins hjónanna, sem meðlagsskylt er (B), unz sýnt þyki, að B geti ekki endurgreitt slíkt framlag, en ótvi- XC Efnisskrá. Bls. ræða heimild þyrfti til, að bæjar- eða sveitarsjóð- ur greiddi slíkt framlag ótakmarkaðan tíma, án þess að það yrði talinn sveitarstyrkur til þess hjóna, er við því tekur ...1..00000000 0... 970 Meiðyrði. Sjá ærumeiðingar. Mjólkurlöggjöf. Maður dæmdur í sekt fyrir brot gegn lögum nr. 97 frá 1933 um heilbrigðisráðstafanir um sölu mjólkur Og TJÓMA. ax í sara a á BU á Á if á nia nn gá 3 EÐ 596 Nauðgun. A réðist á konu, sem hann sá á götu í Reykjavík, skellti henni niður í götuna, lagðist ofan á hana, fletti upp um hana kjólnum og hótaði að taka hana með valdi, en framkvæmdi þó ekki neitt í þá átt. A var ekki dæmdur eftir 169. gr. sbr. 46. gr. hegn- ingarlaganna, heldur eftir 186. og 212. gr. sömu laga 48 Neyðarvörn. A veitti B áverka í áflogum, en þóttist hafa átt hendur sinar að verja, Á viðurkenndi að hafa kastað flösku í andlit B og haldið á búrhnif, þegar þeir flugust á. Vitni voru engin til frásagnar um sjálfa viður- eignina. Ekki þótti ástæða að ætla, að um neyðar- vörn hefði verið að ræða .....c.c0c0cds 507 Nytjastuldur. Sjá þjófnaður. Óbeðinn erindisrekstur. A framkvæmdi ketilhreinsun í linuveiðagufuskipi hluta- félags að beiðni annars endurskoðanda félagsins. Vélstjóri, sem falin var umsjón með verkinu, vott- aði, að verkið hefði verið framkvæmt og að það hefði verið nauðsynlegt, þar eð ketillinn hefði legið undir skemmdum, ef verkið hefði ekki verið fram- kvæmt. Einn stjórnenda hlutafélagsins var genginn úr hlutafélaginu, annar vegna einkaástæðna sinna útilokaður frá að gæta hagsmuna félagsins og sá þriðji hófst ekki handa. Talið, að ráðstöfun endur- Efnisskrá. urskoðandans væri óbeðinn erindisrekstur fyrir fé- lagið og þessvegna væri því skylt að greiða A verk- kaupið, með því einnig að verkið var óaðfinnan- lega af hendi leyst ......0..00eenenn0n nn Ofbeldi. Sjá einnig likamsáverki. Maður dæmdur m. a. eftir 212. gr. hegningarlaganna fyrir að veitast að kvenmanni, skella henni niður i götu, leggjast ofan á hana og fletta upp um hana KJÓNUM í 2 3 eri á ed á an #0 a a nn Á a a a Ómaksbætur. Sbr. málskostnaður. Dæmdar stefnda í hæstarétti, af því að áfrýjandi sótti ekki þing eða lagði ekki fram dómsgerðir eða hóf mál 55, 56, 57, 100, 178, 179, 293, 294, 295, 347, 360, 421, 423. 424, 425, 426, 427, 428, 589, 590, 592, 820, 887, 888, 889, 890, 891, 925, 989, 990, 991, 1030, 1043, Mál hafið af áfrýjanda. Annar hinna stefndu mætti og krafðist ómaksbóta. Sagt, að þar sem stefnan hefði verið afturkölluð og afturköllunin birt fyrir stefnda, yrði bótakrafan ekki tekin til greina gegn mót- mælum áfrýjanda .....0..000ee0nsesnrrn Ómerking. Sbr. frávísun, réttarfarslög. a. Einkamál. Landamerkjadómur hafði vísað máli um landamerki prestsseturs frá, með því að hann taldi prest hafa áður fyrir sama dómi gert bindandi sætt við eig- anda viðkomandi jarðar um landamerkin. Hæsti- réttur taldi, að þótt líta mætti svo á, að presti hefði verið veitt heimild til að taka á móti stefnu og halda uppi málstað kirkjustjórnarinnar sam- kvæmt 12. gr. laga nr. 41/1919, þá hefði prest samt brostið heimild til að útkljá málið með sætt, þar sem það var ekki beinlínis tekið fram. Var landa- merkjadómurinn þessvegna ómerktur og málinu vísað heim til dómsálagningar að efni til........ Meðan stóð á rekstri máls á hendur hlutafélagi, var bú þess tekið til gjaldprotaskiptameðferðar. Málið var tekið til dóms og dómur uppkveðinn af hinum reglulega héraðsdómara. Í dómi hæstaréttar segir, XCI Bls. 117 48 1045 363 101 XCII Efnisskrá. að með því að löggjafinn hafi falið sama embætt. ismanni almenn dómsstörf í héraði og skiptameð- ferð búa og engin ástæða til að ætla, að héraðs- dómarinn hefði haft nokkur þau afskipti af sakar- efninu, er hefðu valdið því, að hann gæti ekki litið óhlutdrægt á málavöxtu, þá væri ekki tilefni til að ómerkja aðgerðir hans í málinu ex officio, eftir að hann tók bú hlutafélagsins til gjaldþrotaskipta Kröfu, sem mál var rekið útaf fyrir sjórétti, var lýst í þrotabú. Skiptaráðandi kvað upp úrskurð um, að krafan skyldi ekki tekin til greina við skiptin, enda þótt honum væri kunnugt um, að mál á hendur búinu væri fyrir sjódómi. Skiptaréttarúrskurðinum var áfrýjað og hann ómerktur, en málinu var þó ekki vísað frá skiptaréttinum, með því að gera mátti ráð fyrir að dómkrafa um sama efni kæmi fyrir hann á sínum tíma .....000000000.0. 00... Mál, sem rekið hafði verið fyrir merkj adómi Siglutj arðar, ómerkt ex officio í hæstarétti, með því að dóms- gerðirnar báru það eigi með sér, að meðdómsmenn- irnir hefðu unnið eið eða drengskaparheit, áður en þeir leystu dómsstarfið af hendi ............. Fjárnámsgerð ómerkt sökum ólöglegrar málasamsteypu Skiptaréttarúrskurður ómerktur ex officio, sakir þess, að skiptaréttargerðir þær, sem fram voru lagðar í mál- inu, sýndu það eigi, að sáttatilraun hefði farið fram um ágreiningsatriðið, eins og fyrir er skipað í 38. gr. skiptalaga nr. 3 frá 1878 .....0.0000022... Þa Veðskuldabréfi, sem fógeti taldi fjárnámsheimild felast í, hafði ekki verið þinglýst, sbr. 15. gr. laga nr. 29 frá 1885, og var fjárnámið því fellt úr gildi og enn- fremur uppboð, sem hvildi á fjárnáminu........, Sjóréttardómur um björgunarlaun milli eigenda tveggja báta, sem vátryggðir voru Í Bátaábyrgðarfélagi Vestmannaeyja, ómerktur ásamt málsmeðferð, þar sem það óhjákvæmilega skilyrði brast fyrir því, að dómur yrði lagður á málið að efni til, að stjórn bátaábyrgðarfélagsins hefði samkvæmt 15. gr. laga félagsins, sem eigendur bátanna höfðu undirgengizt með því að tryggja báta sina í félaginu, ákveðið borgun fyrir hjálpina ...... BR FE RIÐ RE Í bona. Á pör Bls. 117 121 214 385 et Et = Efnisskrá. XCIlI Lögtak fyrir útsvari ómerkt samkvæmt kröfu gerðar- þola, með því að einungis einn réttarvottur var við lögtaksgerðina og ekki sást, að nokkur virðing á hinum lögteknu munum hefði fram farið......... Lögtak fyrir útsvari fellt úr gildi samkvæmt kröfu gerðarþola, með því að einungis einn réttarvottur hafði undirritað bókunina um lögtaksgerðina .... A hafði beðið um uppboð á fasteign, sem veðsett var sam- kvæmt ákvæðum 10. gr. tilsk. 1847. Var krafa hans tekin til greina og uppboðið auglýst, eins og lög standa til. A uppboðinu var ekki mætt af hálfu uppboðsbeiðanda, en uppboðshaldari lét uppboðið allt að einu fara fram. Þetta talin lögleysa og upp- boðið ómerkt af þeim sökum..................... Fjárnám, gert í húsi samkvæmt heimild í skuldabréfi, sbr. 15. gr. laga nr. 29 frá 1885, ásamt eftirfarandi uppboði ómerkt, með því að óvissa ríkti um, hver eða hvort nokkur lóðarréttindi fylgdu húsinu .... Kröfu, þess efnis, að héraðsdómur yrði ómerktur og málinu vísað frá undirréttinum, hrundið ......... Kröfu um ómerking fjárnámsgerðar hrundið ......... b. Opinber mál. Með konunglegri umboðsskrá var lögfræðingnum A falið að halda réttarrannsóknir í tilefni af brotum á áfengislöggjöfinni, en hins vegar var ekkert tekið fram um það, að A hefði umboð til að dæma mál, sem honum var falið að rannsaka. Dómur, sem A dæmdi, var þess vegna ómerktur ex officio ...... Dómari samkvæmt konunglegri umboðsskrá talinn hafa vanrækt að rannsaka nægilega og dæma um þau atriði, sem sekt eða sýkna ákærða virtist velta á að miklu leyti. Öll meðferð málsins fyrir aukarétt- inum og hinn áfrýjaði dómur var þess vegna ómerkt og málinu vísað heim í hérað til nýrrar rannsóknar ........00000 00 ss Í opinberu máli var sakborningur dæmdur í héraði fyrir nytjastuld, bifreiðalagabrot, eyðilegging fjár- muna o. fl. Hæstiréttur dæmdi um Þifreiðalagabrotið og nytjastuldinn að efni til, en ómerkti héraðs- dóminn að öðru leyti, með þvi að ákærða hafði Bls. 912 941 114 1007 560 869 657 821 XCIV Efnisskrá. ekki verið gert aðvart um, að mál yrði höfðað gegn honum útaf öðrum brotum ..........0...... Opinber mál. Sbr. dómarar, iðgjöld, líkur, mála- samsteypa, málshöfðun, málskostnaður, mat og skoðun, ómerking, refsingar, skaðabætur, sönnun, 1. Mál, er sæta opinberri meðferð. Sök út af rúðubroti í húsi talin réttilega sótt í opin- beru máli, með því að ákærði raskaði almennum friði í sambandi við þessar athafnir sinar, sbr. 298, gr. hegningarlaganna .....0000c0e0nenenrnnen. 0. 9. Mál, er sæta opinberri meðferð eftir kröfu þess, er órétti hefir verið beittur. ; A, sem var umboðsmaður firma og hafði vörur þess í vörzlum sinum, eyddi að nokkru vörunum og að nokkru fé, sem hann hafði fengið inn við sölu þeirra. Í sakamáli, sem var höfðað gegn A, eftir að hann var orðinn gjaldþrota, varð ekki dæmt um hvort skuldasöfnun þessi væri refsiverð gagnvart firmanu, með því að það gerði enga refsi- KR um 2 a 0 0 nn an á 3. Gallar á meðferð opinberra mála. Vítt, að rannsóknardómari hafði talið mann brotlegan við 240. gr. hegningarlaganna og lokið máli hans með sætt um sektagreiðslu fyrir það eitt, að hann skýrði lögreglunni ekki frá því, að hann varð áskynja um, að stolnu vini var komið fyrir í her- bergi, sem hann svaf í, en herbergið tilheyrði manni, sem tók þátt í þjófnaðinum.............., Átalið, að í rannsókn út af bilslysi, sem mannsbani hlauzt af, var ekki tekin skýrsla fyrir rétti af manni, sem slasaðist, enda þótt þess hefði verið köst 3 3 saa á tat á æt á rr vá nn Talið aðfinnsluvert, að í refsimáli út af skjalafalsi fylgdu hinir fölsuðu reikningar ekki dómsgerðumn málsins til hæstaréttar ........000000. 0... Fundið að því í opinberu máli gegn manni fyrir illa meðferð á barni, sem komið hafði verið fyrir hjá honum, að ekki hafði verið aflað nægilegra upp- Bls. 963 952 23 67 76 Efnisskrá. XCV Bls. lýsinga um húsakynni á heimili ákærða né um andlegan þroska barnsins .....2..00000000. 0... 172 Fundið að því, að áfengisstyrkleiki bruggaðs áfengis hafði ekki verið reyndur og að rannsóknardómar- inn hafði ekki látið úrskurð sinn um húsleit hjá kærða í dómsgerðirnar .....2200.00 00... 328 Fundið að því í opinberu máli gegn bifreiðarstjóra fyrir ógætilegan akstur, sem slys hlauzt af, að bif- reiðin var ekki athuguð, þegar færi gafst til þess eftir slysið, að vegarbreiddin var ekki mæld og að ekki fylgdi málsskjölunum uppdráttur af þeim kafla vegarins, sem máli skipti ....0.0.0000.0.0. 000... 745 Vítt, að rannsóknardómari hafði ekki fengið ótviræða yfirlýsingu manns, sem peningum hafði verið stolið frá, að hann krefðist málshöfðunar samkvæmt 2. mgr. 6.gr. laga nr. 51/1928, að dómarinn höfðaði mál gegn ákærða fyrir brot gegn 230. gr. hegningarlag- anna í stað 2. mgr. 6. gr. laga nr. öl frá 1928, að dómarinn dæmdi ákærða fyrir brot á 230. gr. hegn- ingarlaganna í stað 2. mgr. 6. gr. laga nr. öl frá 1928 og .að ekki var getið berum orðum í prófum málsins eða dómi, að kr. 25,00, sem fundust undir klæðaskáp í herbergi ákærða, hefðu verið í pen- ingaseðlum sömu tegundar og þeir peningar, er SO NAP. ns ER a á Á a a 8 751 Vítt, að dómari útvegaði ekki fæðingarvottorð ákærða, að læknisvottorð um áverka, sem ákærður veitti manni, var ekki fengið fyrr en eftir að dómur var genginn í héraði — en héraðsdómarinn taldi kær- andann eiga að útvega það — og loks að ákærð- um var ekki veittur kostur á að fá sér skipaðan FAS nn 2 oa #0 RT 780 Telpa varð fyrir bíl, sem rann til á svelli á götu, og beið bana af því. Í opinberu máli gegn bifreiðar- stjóranum var fundið að því við héraðsdómarann, að ákærður var ekki spurður um, hvenær hann varð fyrst svellsins var á götunni, að ekki var leit- að skýrslna um það, hvort svell eða hálka var á vegi þeim, er bilstjórinn hafði ekið daginn, sem slysið varð, og að engra upplýsinga var leitað um stærð eða aldur telpunnar, sem fyrir bílnum varð 810 XCVI Efnisskrá. Fundið að því, að maður, ákærður fyrir ýmis brot, var aldrei spurður um það atriði, hvort hann hefði neytt áfengis á opinberum veitingastað, enda þótt vitni hefði borið, að svo hefði verið. Ennfremur vitt, að dómarinn hafði ekki greint nægilega glöggt brot ákærða í dóminum og alls ekki látið laga nr. 51/1928 getið, þótt þau lög væru brotin, né heldur nefnt nokkur sérstök áfengis- eða sóttvarnarlög, enda þótt ákærður væri dæmdur fyrir brot, sem vörðuðu við þau lög .......0000000 00... 0... Vítt, að héraðsdómari gerði sig beran að drætti á op- inberu máli, hélt ákærða að þarflausu í gæzluvarð- haldi, sameinaði refsiákvæðum í dómi sinum refsi- ákvæði eldri skilorðsbundins dóms og skilgreindi ekki þau áfengis- og bifreiðalög, sem hann dæmdi æft 3 sm eins a sana: á pa á stgpdlir ssaia í ten etuen v easy 6 gigg É 5 5 Það talið athugavert við meðferð opinbers máls, að aukaréttardómurinn var ekki birtur dómtfellda, fyrr en mörgum mánuðum eftir uppkvaðningu hans, og að ekki voru útveguð hegningarvottorð Ákæra í í 5 es 4 ta á li 5 A bt á á pit sanna ina á BRE Fundið að því, að rannsókn opinbers máls væri ófull- KOMI = að í 6 sið 3 þina 5 Ei á ki 6 a á 0 a Bilstjóri var kærður fyrir brot á áfengis- og bifreiða- lögunum. Í héraðsdóminum var skýrt frá því, að flaska af heimabrugguðu áfengi hefði fundizt í framsæti bifreiðarinnar og að kærður hefði neitað að vita deili á henni, en ekki lagður dómur á það berum orðum, hvort kærði skyldi sýkn eða sekur að þessu leyti. Þetta átalið í hæstarétti. Jafnframt fundið að þvi, að héraðsdómarinn tók ökuskir- teinið af kærðum sama dag, sem héraðsdómurinn var uppkveðinn, enda þótt þá væri óráðið, hvort dóminum yrði áfrýjað og engar varúðarráðstafanir gerðu töku þess nauðsynlega .......200000.00...,, Vittur dráttur af hálfu héraðsdómara ...............,, Dráttur dómara á rannsókn opinbers máls talinn rétt- lættur ......0000e.eeeeeeessseesss 4. Nýjar upplýsingar. Rannsóknardómari skyldaður til þess með úrskurði að Bls. 963 1045 507 236 Efnisskrá. XCVI afla frekari upplýsinga og máli frestað á meðan í hæstarétti .........20..000eee enn 34, Krafa verjanda tveggja ákærðra í opinberu máli um að framhaldsrannsókn yrði látin fara fram í málinu tekin undir sérstakan úrskurð, en kröfunni synjað Opinberar eignir. Sjá bryggjugjald. Prentfrelsi. Ábyrgðarmaður blaðs sektaður fyrir meiðandi ummæli um. mann. í blaðinti. si ass etee 070 6 070 6 0 0. 6 a á Í meiðyrðamáli í tilefni af nafnlausum greinum í blaði var það talið, samkvæmt tilsk. frá 9. maí 1855 um prentfrelsi, óheimilt gegn mótmælum útgefanda og ábyrgðarmanns blaðsins að leiða vitni til að fá það upplýst, hvort aðrir menn hefðu staðið á bak við hann um útgáfu blaðsins ........000000000 000... Ritstjóri og ábyrgðarmaður Alþýðublaðsins, sem á- kærður var fyrir brot gegn 9. kap. hinna almennu hegningarlaga, sýknaður, með þvi að blaðagrein sú, sem málið var höfðað í tilefni af, var undirrituð fullu nafni höfundar hennar ...........00000000.. Ritstjóri og ábyrgðarmaður dagblaðs dæmdur til refs- ingar fyrir óundirritaða meiðyrðagrein, sem birt- íst. í blaði Hansa si 000 sa ea Refsingar. 1. Almennt. Refsing sökunauts, sem dæmdur var eftir áfengis- og bifreiðalögunum og 200. gr. hegningarlag- anna, ákveðin með hliðsjón af 38. gr. hegningar- laganna, með því að hann var aðeins 17 ára, þegar brotin voru framin sc ei saa 00 enn Gæzluvarðhald kærða í opinberu máli útaf brotum á áfengislögunum látið, samkvæmt analogiu 59. gr. hegningarlaganna, koma í stað refsingar þeirrar, sem hann hafði unnið til ........000000000 0000... Héraðsdómari ákveður sektarhegningu án þess að til málshöfðunar komMi......00000000 ner Sagt, að togaraskipstjóra hefði hlotið að vera það ljóst, að hann var að veiðum Í landhelgi, áður og þegar Bls. 599 189 534 982 1075 1049 23 XCVII Efnisskrá. skip hans var tekið. Var hann þessvegna samkvæmt 5. gr. laga nr. 5 frá 1920 dæmdur í aukarefsingu, sem ákveðin var 2 mánaða einfalt fangelsi ....... Refsing A, sem dæmdur var fyrir brot gegn mörgum ákvæðum 26. gr. hegningarlaganna, metin með hlið- sjón af 58. gr. sömu laga ........ JB BIÐ Á ið ER a a 0 nn Fangelsisrefsing og sekt dæmd sama manni í sama máli fyrir brot á áfengislöggjöfinni.. 187, 625, 855, Refsiákvæði 14. gr. laga nr. 70 frá 1931, um notkun bif- reiða, einnig látin taka til brota á 15. gr. sömu liga 3 3 na sú a á 618, 745, 2. Einstakar refsilegundir. a. Sektir dæmdar 43, 96, 170, 180, 182, 187, 189, 200, 328, 368, 373, 409, 429, 440, 463, 468, 517, 520 529, 536, 551, 596, 605, 618, 625, 705, 745, 762, 790, 793, 797, 855, 881, 952, 967, $82, 1070, b. Einfalt fangelsi ...........20...0... 67, 126, 328, 696, c. Fangelsi við venjulegt fangaviðurværi 23, 48, 76, 156, 172, 187, 236, 348, 350, 357, 373, 409, 440, 468, 507, 625, 757, 777, 780, 784, 855, 915, 952, 963, 967, 979, 995, 1054, 1070, d. Betrunarhúsvinna .... 35, 236, 522, 635, 721, 828, 874, e. Eignir dæmdar upptækar: 1) Bruggunartæki og áfengi gert upptækt. 170, 187, 328, 348, 373, 409, 468, 605, 625, 855, 1049, 2) Afli og veiðarfæri botnvörpunga gerð upptæk 96, 182, 200, 529, 536, 762, f. Svipting réttinda: 1) Bifreiðarstjóri sviptur ökuleyfi ..... 43, 463, 618, 2) Maður sviptur rétti til að reka eða stjórna verzI- un eða atvinnufyrirtæki ................,... 3) Maður sviptur veitingaleyfi ..................... Reikningslán. Sjá samningar. Reklamation. Sjá viðskiptatilkynningar. Bls. 197 236 967 1079 1075 797 1072 892 1070 797 696 Efnisskrá. XCIX Bls. Réttarfarslög. Sbr. aðild, áfrýjun, dómar og úr- skurðir, dómarar, frávisun, frestir, málasamsteypa, málflutningsmenn, málflutningur, málshöfðun, málskostnaður, ómaksbætur, ómerking, réttarfars- sektir, sáttir, stefnur, útivist aðilja, varnarþing, vitni, þingsafglöpun. A kyrrsetti eignir B fyrir kröfu á hendur honum og höfðaði siðan mál á hendur honum til staðfestingar kyrrsetningunni. B mætti í réttinum, en hreyfði engum mótmælum, og voru kröfur A þegar af þeirri ástæðu teknar til greina. 1,3,6,8,10,13,15,18, 20 Þrautavarakrafa áfrýjanda tekin til greina í hæstarétti, enda þótt hún væri ekki berum orðum framsett í héraði, með því að telja mátti þrautavarakröfuna innifólgna í dómkröfu áfrýjanda í héraði sem hið minna Í hinu Meira .........00000000 0000... 58 Krafa áfrýjanda, sem var varnaraðili í undirrétti, um að nokkrir liðir í skuldakröfu á hendur honum væru felldir niður, tekin til greina, með því að stefndi hafði ekki aflað upplýsinga um liðina, enda þótt honum hefði verið þess nægur kostur. Sami áfrýjandi dæmdur til að greiða kaup skip- verja á linuveiðagufuskipi, með því að honum tókst ekki að rökstyðja staðhæfingu sína um, að kaupið væri greitt og skýrsla hans reyndist röng í verulegum atriðum .........0000000 000... 149 Talið, að undantekningu frá þeirri almennu reglu lög- gjafarinnar, að dómsathafnir fari því aðeins fram, að sá mæti við þær, sem um þær biður, sé ekki að finna að þvi er varðar fasteignauppboð ...... 114 A höfðar mál gegn B til greiðslu skuldar. B lét mæta í málinu og taka frest, en tók samt ekki til and- svara. Voru dómkröfur A þegar af þeirri ástæðu teknar til greina si 55 6 6 aisseia á á á á á biðið á lið a á 214 Togari veitti skipi, sem orðið hafði fyrir sjóskaða, hjálp, sem talin var aðstoð en ekki björgun. Hæstiréttur felldi úr gildi ex officio ákvæði héraðsdómsins um sjóveðrétt í skipinu til handa eiganda togarans fyrir þóknun þeirri, sem honum var dæmd ...... 402 Talið heimilt í máli, sem rekið var fyrir einkalögreglu- rétti útaf vinnulaunum, að koma að til skuldajafn- Cc Efnisskrá. aðar án gagnsóknar kröfu útaf húsaleigu, með því að viðurkennt var í héraði af þeim aðilja, sem gerði kröfu til vinnulaunanna, að þau hefðu átt að ganga upp Í húsaleigu .......... a hn a mun # 0700 sendi A höfðaði mál gegn B, en málinu var visað frá vegna formgalla. A höfðaði siðan nýtt mál sama efnis og lagði fram í því varnarskjöl umboðsmanns B frá fyrra málinu. Sagt í héraðsdóminum, að ekki þætti fært að telja B bundinn af málflutningi fyrra mál- sins Í síðara Málinu ......00000000 0000... 00... A var ráðinn yfirsmiður skólahúss. Eftir að aðalsmiði hússins var lokið, var smiðinni hætt um nokkra mánuði. Við endurupptöku verksins var annar yfir- smiður ráðinn. Þetta talin samningsrof gegn Á og honum, samkvæmt kröfu hans, dæmt það kaup, sem hann hefði fengið sem yfirsmiður. Í hæsta- rétti krafðist skólanefndin niðurfærslu bótanna, en sú krafa var ekki tekin til greina, með því að eng- ar varakröfur um lækkun skaðabótanna voru gerðar í héraði og ástæður fyrir slíkum kröfum of seint fram komnar í hæstarétti .......000000..0 0... Árið 1930 fékk banki samkvæmt lögum nr. 34 frá 1997 veð í fiski A, veiddum og óveiddum. Síðar seldi A firma einu fiskinn. Veðhafi fékk ekkert af andvirð- inu, en nokkuð af þvi gekk upp Í viðskipti A og firmans. Bú A var siðan tekið til gjaldþrotaskipta og höfðaði bankinn f. h. þrotabúsins mál gegn firmanu til riftunar samkvæmt gjaldþrotalögunum á skulda- greiðslum A til firmans 1930. Í þessum aðgerðum ekki talin felast viðurkenning bankans um, að hann ætti ekki kröfur á hendur firmanu vegna kaupa hins veðsetta fisks eftir almennum skaðabótareglum... A, sem varð fyrir bílslysi, krafðist kr. 5000,00 skaða- bóta ásamt 69%/o vaxta af þeirri fjárhæð frá þeim tima, er slysið varð, til greiðsludags. Í dómi hæsta- réttar segir, að með því að krefjast sýknu í mál- inu hafi stefndi í héraði nægilega mótmælt vaxta- kröfunni. Var krafa áfrýjanda um lækkun vaxt- anna því tekin til greina og þeir aðeins dæmdir 59 frá sáttakærudegi af þeirri fjárhæð, sem til greina var tekin .....0.00000.00 00. 0en 0... 0... Bls. 496 674 313 Efnisskrá. Aðaláfrýjandi mótmælti öllum kröfum gagnáfrýjanda. Vextir þessvegna dæmdir gagnáfrýjanda einungis frá sáttakærudegi, enda þótt vöxtunum væri ekki sérstaklega mótmælt........0000000.0000. BE Á Réttarfarssektir. A, sem ákærður var í opinberu máli, lagði fram ásamt vörn sinni skjal, þar sem höfð voru ósæmileg um- mæli um héraðsdómarann og fleiri nafngreinda menn. A var dæmdur í réttarfarssekt í því máli. Talið, að ákvæði héraðsdóms um sekt á hendur mál- flytjanda fyrir rithátt yrði ekki breytt í hæstarétti, með því að héraðsdómnum hefði ekki verið áfrýj- að að þessu leyti ........0000000neen een... Réttarmál. Fundið að því í héraðsdómi í einkamáli, að sögn þau, sem talin voru að skipta aðallega máli, hefðu verið lögð fram á erlendri tungu og án þess að þýðing á íslenzku fylgdi ..........00000000 00... 0... Réttarvottar. Lögtaksgerð felld úr gildi, með því að einungis einn réttarvottur var við réttarathöfn þessa ....... 912, Sakamál. Sjá opinber mál, refsingar, saknæmi. Sakaukamál. Sjá áfrýjun, málasamsteypa. Sakhætfi. Að framkvæmdri rannsókn taldi geðveikralæknir tvo menn, sem framið höfðu íkveikju, ekki geðbilaða, en hinsvegar á lágu andlegu þroskastigi. Þeir taldir sakhæfir..........002000e0nneeenssssr a Maður dæmdur eftir 186. og 212. gr. hegningarlaganna fyrir í ólæði að veitast að kvenmanni, skella henni niður í götu og leggjast ofan á hana ............. Saknæmi. Sbr. áfengislagabrot, bifreiðar, refsingar. A, sem svaf í herbergi, sem stolnu víni var komið fyrir í, skýrði lögreglunni ekki frá vitneskju sinni um cl Bls. 925 440 1031 387 941 35 48 cl Efnisskrá. það. Dómarinn taldi A hafa brotið 240. gr. hegn- ingarlaganna með þessu og ákvað honum sekta- hegningu. Með því að A hafði ekki unnið til refs- ingar með téðu afskiptaleysi, var dómarinn vittur fyrir þetta í 000 ai á 0000 0 0 000 nanna 000 #00 0 Bifreiðarstjóri dæmdur fyrir brot gegn 1. gr. laga nr. 34 frá 1915, um dýraverndun, fyrir að fella undan að segja til þess, að tvö hross höfðu orðið fyrir bifreið hans og fótbrotnað ........... 2 5 Á sr A talinn við akstur bifreiðar hafa orðið mannsbani af gáleysi og dæmd eftir 200 gr. hegningarlaganna til fangelsisvistar. Á einnig dæmd fyrir brot gegn ýms- um greinum bifreiðarlaganna og 20. gr. áfengis- laganna fyrir að aka bil, þótt hún hefði hvorki ökupróf né ökuleyfi, fyrir að aka hraðar en lög leyfa og undir áhrifum áfengis ................. Maður dæmdur til refsingar fyrir brot gegn 205. sbr. 2. lið 204. gr. hegningarlaganna fyrir illa meðferð á barni ...... or GR EB A, sem haldinn var kynsjúkdómi, hafði samfarir við unnustu sína og siðar konu sina og smitaði hana af kynsjúkdómnum. Hann var dæmdur eftir lög- um nr. 6/1924, með því að sannað þótti, að hann hefði þá vitað eða haft grun um sjúkdóminn .... Maður dæmdur eftir 263. gr. hegningarlaganna fyrir að greiða einum lánardrottna sinna skuld, þegar hann sá fyrir yfirvofandi gjaldþrot sitt, en sýknaður af öðrum ákærum eftir 26. kap. hegningarlaganna Talið sannað, að Á hefði vitað, að B, sem A veittist að, væri í stöðu lögreglustjóra og væri að gegna henni, þegar árásin átti sér stað. Var Á þessvegna dæmdur eftir 102. gr. hegningarlaganna .......... A og B dæmd fyrir brot gegn ýmsum greinum 26. kap. hegningarlaganna og hlutdeild í slíkum brotum A dæmdur eftir 255. gr. hegningarlaganna og B eftir 259. gr. sömu laga fyrir sviksamlega meðferð á handhafaskuldabréfi, sem þriðji maður átti og þeir fengust við sölu á ..... A dæmdur eftir 262. gr. hegningarlaganna fyrir að selja B bifreið til málamynda, þegar hann (Á) sá gjald- þrot sitt yfirvofandi. Í sama máli var B dæmdur Bls. 43 67 126 180 236 350 Efnisskrá. eftir 262. gr., sbr. 48. gr. sömu laga, með því að líta varð svo á, að honum hefði verið svo kunnur efnahagur A, að honum hefði verið ljóst, að A með afsalinu var að svíkja kreditora sina ........ Maður dæmdur eftir 205. sbr. 208. gr. hegningarlaganna fyrir að veita öðrum manni likamsáverka í áflogum Innheimtumaður lands- og bæjarsímastöðvarinnar í Reykjavík dæmdur fyrir sjóðþurrð eftir 136. gr. 1. mgr., sbr. 145. gr. sbr. einnig 34. gr. hegningar- laganna, siss í sita 3 08 5 ann ep era at na Á ir Maður dæmdur eftir 271. gr. hegningarlaganna fyrir að hafa heimildarlaust skrifað nöfn tveggja manna sem útgefanda og ábekings að víxli .............. Bifreiðarstjóri talinn að hafa orðið mannsbani af gá- leysi og dæmdur eftir 200. gr. hegningarlaganna i fangelsi og til að missa ökuskirteini .......... 696, Bankafulltrúi dæmdur fyrir sviksamlegt athæfi og fyrir ranga færslur í bókum Landsbankans til að leyna fjárdrátti sínum eftir 134. gr. sbr. 145. gr. hegn- ingarlaganna og eftir 255. gr. sömu laga .......... Talið sannað, að A hefði stolið peningum, sem geymdir voru í pappakassa í íbúð, sem hann hafði gengið um. Hann dæmdur eftir 2. mgr. 6. gr. laga nr. 51/1928 Maður dæmdur fyrir nytjastuld eftir 238. hgl..... 777, Maður dæmdur fyrir að veita öðrum manni líkams- áverka ettir 205. gr. hgl. .....0..0.0000...0... 357, Tveir menn dæmdir fyrir tilraun til innbrotsþjófnaðar Þrir menn dæmdir fyrir brot gegn lögum nr. 32 frá 1933, um tilbúning og verzlun með smjörlíki, og lögum nr. 84 frá 1933, um varnir gegn óréttmæt- uti: verzlunarháttum assa á ua 8 578 8 á reina þa Á Bifreiðarstjóri sýknaður af ákæru fyrir að hafa orðið mannsbani af gáleysi .....c...0000esss.nn san... Ekki talið, að skilyrði væri fyrir hendi til að refsa bil- stjóra fyrir brot gegn 209. sbr. 206. gr. hegningar- laganna vegna meiðsla, sem farþegi í bíl, sem bíl- stjórinn Ók á, Varð fyrir .......2000000000 000... Menn dæmdir fyrir íkveikju, framda af ásettu ráði 35, Menn dæmdir fyrir ýmiskonar þjófnaði 76, 874, 952, 979, Gjaldkeri útibús Útvegsbanka Íslands h/f dæmdur fyrir sjóðþurrð eftir 255. gr. hegningarlaganna ......... CIIl Bls. 440 507 522 635 915 721 751 963 780 784 790 810 618 828 995 CIV Efnisskrá. Maður dæmdur eftir 298. gr. hegningarlaganna fyrir að brjóta rúður í húsi „02.00.0000... ae 00... 00... Maður dæmdur eftir 4. málsgr. 83. gr. hegningarlaganna fyrir ummæli um hinn þýzka kanælara og stjórn þýzka ríkisins ......0000000e.nnen en ene nn Maður dæmdur fyrir brot gegn ýmsum greinum 26. kap. hegningarlaganna .........0002000 00.00.0000. Maður dæmdur eftir 101. gr. hegningarlaganna fyrir að veitast að lögregluþjóni.......0..00000 0000... Maður dæmdur fyrir innflutning áfengis eftir 12. gr. laga nr. 69 frá 1928 ......00000000 0000 nn Samningar. Sbr. kaup og sala, skaðabætur, skuldir, sönnun, verksamningar, vinnusamningar. Sýslunefnd Kjósarsýslu samþykkti á fundi sinum 1931 að gerast kaupandi að hlutabréfi í Flugfélagi Ís- lands h/f. Samþykkt þessi var birt í fundargerðum sýslunefndarinnar. Nokkru síðar komst félagið í fjárþrot og voru eignir þess teknar til meðferðar af skilanefnd og krafði hún sýslunefndina um greiðslu hlutafjárins. A sýslufundi 1932 lýsti odd- viti yfir því, að hann hefði ekki >formlegac< til- kynnt hlutafélaginu kaupin. Við flutning málsins var af hálfu oddvitans sagt, að hann og formaður félagsins hefðu að vísu talast við um kaupin eftir að þau voru samþykkt af sýslunefndinni, en ekk- ert loforð þá gefið um greiðslu fjárhæðarinnar. Hæstiréttur taldi ekki fram komna næga sönnun fyrir því, að kaup hefðu fram farið .............. A seldi B eignar- og ábýlisjörð sina, en A rak samt á- fram búskap á jörðinni. B veðsetti siðar GC jörð- ina og var hún útlögð honum sem ófullnægðum veðhafa. Talið, að B hefði samkvæmt samningum við A haft heimild til að byggja A út og þar sem jörðin var veðsett C með öllum réttindum, þá hefði C við útlagninguna og siðar kona hans öðl- azt rétt til að byggja A Út ......000...0000. 000... A, sem hafði atvinnu af því að byggja og selja hús, fékk lánað byggingarefni hjá firma, einu og var svo um samið, að það skyldi greitt, þegar húsið væri selt. Það talin hafa verið forsenda af hálfu firm- Bls. 952 982 1054 1072 705 501 629 Efnisskrá. CV Bls. ans, að það fengi byggingarefnið greitt a. m. k. inn- an hæfilegs tima frá því að smiði hússins var lokið, með því að ekki yrði litið svo á, að það hefði verið tilætlun aðiljanna, að skuldin stæði inni hjá Á vaxta- laust ótakmarkaðan tíma, enda hafði firmað lán- að A byggingarefni til þriggja annarra húsa og fengið andvirðið greitt, þegar hvert einstakt hús var komið UPP <.cc00000e0r essa 702 Fyrir atbeina dómsmálaráðherra skuldbatt A sig hinn 1. nóv. 1931 til að greiða 500 krónur í hreppssjóð Gerðahrepps til að losna undan refsiábyrgð vegna veiða með dragnót undan Gerðahreppi og gegn því að landhelgin yrði opnuð fyrir dragnótaveiðar frá Keflavikurhreppi og að miði Varaósvitanna saman, enda væri leyfilegt að liggja á greindri línu og kasta til norðurs. Á var dæmdur til að greiða téða fjárhæð, með því að atvinnumálaráðherra leyfði, að landhelgin væri opnuð frá 15. okt. til 30. nóv. nefnt ár, en, eins og málum var háttað, gat A ekki vænzt þess, að landhelgin yrði opnuð lengur. Í leyfinu var ekki minnzt á, að bátar mættu liggja á takmarkalinunni og kasta til norðurs, en gildi skuldbindingarinnar var ekki talið geta oltið á þessu, enda ekki talið líklegt, að um það hefði verið fengizt, þótt veitt hefði verið á greindan hátt 1001 Maður hafði gert reikningslánsamning við bankaútibú. Er frá leið komst skuldin upp yfir þau takmörk, sem sett voru Í samningnum. Varð það þá að sam- komulagi, að leggja til hliðar sem moratorium nokkurn hluta skuldarinnar gegn þvi skilyrði, að skuldari greiddi eftirstöðvarnar skilvislega. Með því að vanefndir urðu á þessu, var útibúið talið seta gengið að skuldara fyrir allri reikningsláns- fjárhæðinni a es ns 00 #00 en 1 air q a time: a aerea að vg 336 Sagt, að A, sem seldi B ákveðið magn af. fia hefði ekki gegn mótmælum B tekizt að sanna, að at- hugasemd í niðurlagi samnings þeirra um fisk- kaupin fæli í sér annað og meira en undantekn- ing frá aðalákvæðum samningsins um afhendingar- tíma og verð á þeim hluta hins selda fisks, er til- tekinn var í athugasemdinni ................0002.. 58 CvVI Efnisskrá. Samvinnufélög. Talið, að sérreglan um skatt samvinnufélaga til sveit- ar- og bæjarsjóða í 3. lið 38. gr. laga nr. 36 frá 1921 sé ekki numin úr gildi með hinni yngri löggjöf um tekjur bæjar- og sveitarsjóða .......0.......0...., Sáttir. Landamerkjadómur hafði vísað máli um landamerki prestsseturs frá, með því að hann taldi prest hafa gert bindandi sætt um sakarefnið. Hæstiréttur taldi prest ekki hafa haft heimild að sættast á málið og ómerkti þess vegna merkjadóminn og vísaði mál- inu heim til dómsálagningar að efni til .......... Skiptaréttarúrskurður ómerktur ex officio vegna vönt- unar á sáttatilraun .......0.0..0.000 0. Manni, sem vann á bifreiðastöð, var sagt upp starfi sinu frá 1. des. 1931. Hann krafðist í sáttakæru kaups yfir tímabilið frá 1. okt. 1931 til loka þess árs, en í stefnu frá 1. des. s. á. til loka febrúar 1932, Þar sem sáttanefndarmenn vottuðu, að leitað hefði verið sátta um kröfu þá, sem í stefnunni greindi og umboðsmaður stefndu við sáttaumleitanina hreyfði engum mótmælum, þá þótti ekki ástæða til að vísa málinu frá dómi ex officio ............... Ekki tekið mark á vottorði sáttanefndarmanna í sátta- fundargerð um, að skuldari hefði boðið fram kr. 700,00 á sáttafundi til greiðslu skuldar, með því að sáttanefndarmönnum er óheimilt að votta nokkuð um sáttatilboð aðilja .......002.00 00 Krafa stefnda um að máli yrði vísað frá dómi, sökum þess, að sáttakæra hefði ekki verið löglega birt, ekki talin á rökum byggð, enda sótti stefndur sáttafumð 2 3 5 aa á á ag 5 ta á 5 ag a 5 a a 681, Aðili dæmdur samkvæmt tilsk. 11. ágúst 1819, 1. gr., til að greiða sekt í ríkissjóð, vegna þess, að hann sótti ekki sáttafund .........0000.0 000 A höfðaði mál á hendur firma einu til greiðslu skuld- ar. Firmað var að mestu leyti sýknað, en máls- kostnaður var látinn falla niður í héraði og hæsta- rétti, með því að firmað lét eigi mæta við sátta- umleitan Í málinu .......0.00000 0. Bls. 616 101 385 432 496 686 824 Efnisskrá. CVII Bls. Sauruglegt athæfi. Sjá kynferðisbrot. Sektir. Sjá refsingar. Siglingar. Sjá árekstur skipa, björgun, fiskveiða- lög, sjódómur, sjódómsmál, sjóveð, varðskip, vá- trygging. Sjóðþurrður. Innheimtumaður lands- og Þæjarsímastöðvarinnar í Reykjavík talinn opinber sýslunarmaður og þess vegna dæmdur fyrir sjóðþurrð eftir 136. gr. 1. mgr., sbr. 145. gr, sbr. einnig 34. gr. Í. mgr. hinna al- mennu hegningarlaga ........0.00000 0... 922 Féhirðir útibús Útvegsbanka Íslands h/f í Vestmanna- eyjum dæmdur fyrir sjóðþurrð eftir 255. gr. hinna almennu hegningarlaga 22.00.0202... 000. 892 Sjódómur. Sjódómsmál. Mál út af kaupkröfu skipverja á línuveiðagufuskipi .. 149 Mál til viðurkenningar sjóveðrétti ........... 289, 402, 716 Mál vegna árekstrar skipa ...... á 3 a a 5 5 -. 316, 836 Mál út af björgunarlaunum eða ðstaður . 402, 669, 847 Mál um skaðabætur vegna skenmda, sem urðu á skipi af völdum kolakranans í Reykjavík ............ 2. 862 Sjóvátrygging. Sjá vátrygging. Sjóveð. Sbr. veð Viðurkenndur með dómi sjóveðréttur í linuveiðagufu- skipi til tryggingar greiðslu á kaupkröfum skip- NÆLA. 3 agi 5 iði GR #08 ES 8 SR ER BI ER 149 Samið var svo um kaup skipverja á vélbát, sem gekk til fiskveiða, að hann skyldi hafa ákveðinn hluta af afla skipsins, en útgerðarmaður tók allan aflann til sin og færði skipverjanum andvirði hlutar hans til tekna. Talið, að með þessu hafi verið einungis ákveðinn sá háttur, sem hafa skyldi um útreikning á kaupi skipverjans og var skipverjanum þess vegna dæmdur sjóveðréttur fyrir innieign sinni hjá útgerðarmanninum....... ekkna a í „ee 289, 716 GVII Efnisskrá. Togari veitti skipi, sem orðið hafði fyrir sjóskaða, hjálp, sem talin var aðstoð, en ekki björgun. Hæstiréttur felldi úr gildi ex officio ákvæði héraðsdómsins um sjóveðrétt í skipinu til handa eiganda togarans fyrir þóknun þeirri, sem honum var dæmd............ Skaðabætur. Sbr. kaup og sala, samningar, skuldir, vinnusamningar, Verksamningar. Þrir menn urðu uppvísir að þvi, að hafa brotizt inn í vingeymslu áfengisverzlunar og stolið þar víni. Saknað var 95 flaskna af 5 vintegundum, en söku- nautar játuðu einungis að hafa stolið 58 flöskum. Sakborningar voru einungis dæmdir til að greiða andvirði þeirra flaskna, sem þeir játuðu að hafa tekið og ekki voru þegar greiddar eða skilað aft- ur. Við ákvörðun iðgjalðanna var lagt til grund- vallar, að vinflöskurnar hefðu verið þeirrar teg- undar, sem lægstu verði voru seldar eftir því sem til vannst 200... a igunnnnn; a sknöiði E ðid á sone a se A veittist að konu einni og var dæmdur fyrir það eftir 186. og 212. gr. hegningarlaganna. Hann bauð sið- ar fram og greiddi skaðabætur fyrir fataskemmdir og meiðsli, sem konan varð fyrir.......... a Í refsimáli á hendur bilstjóra út af bilsly si samþykkti eigandi bilsins, að dæmt væri um skaðabótakröfu á hendur honum vegna slyssins. Hann krafðist nið- urfærslu skaðabóta í hæstarétti. Sagt, að um þessa kröfu hans yrði ekki dæmt, með því að hvorki hefði málinu verið áfrýjað af hans hálfu né hon- um stefnt af hálfu valdstjórnarinnar.............. Bifreiðareigandi dæmdur til að greiða dreng á 11. ári skaðabætur vegna varanlegs heilsutjóns, sem dreng- urinn hlaut af því að bifreiðin ók á hann. Við á- kvörðun bótanna var tekið tillit til þess, að dreng- urinn sýndi af sér mikla óvarkárni .............. Bifreiðar A og B rákust á. Á höfðaði mál gegn B til greiðslu skaðabóta vegna skemmda þeirra, sem urðu á Þifreið hans við áreksturinn. Talið, að máls- aðiljum bæri að bæta skaðann að tiltölu við sök bifreiðastjóranna hvors Um Sig 2...000000000.. Banki lánaði A fé til útgerðar og fékk veð í fiski, Bls. 402 48 43 92 192 Efnisskrá. veiddum og óveiddum, samkvæmt lögum nr. 34 frá 1927. Síðar seldi A firma einu fiskinn, en greiddi ekki andvirðið til bankans. Firmað var sýknað af kröfu bankans til greiðslu skaðabóta í tilefni af þvi, að bankinn missti veðsins eða andvirðis þess, með því að upplýst var talið, að það væri venja, að veðsalar ráðstöfuðu fiski, veðsettum samkvæmt téð- um lögum, án afskipta veðhafa, og að kaupendur slíks fisks hefðu venjulega greitt andvirði hans til veðsala án athugasemda af hálfu veðhafa, en hins vegar ósannað, að forsjárimenn firmans hefðu vit- að eða átt að vita, að veðsali tæki við andvirði fisksins með þeim ásetningi, að gera veðhafa tjón Bifreiðarstjóri dæmdur til þess samkvæmt 15. gr. bif- reiðalaganna að greiða ekkju manns, sem lézt af meiðslum, er hann hlaut af þvi, að bifreið rakst á hann, skaðabætur, með því að ekki var sannað, að slysið hefði hlotið að vilja til, þótt bifreiðarstjór- inn hefði sýnt þá aðgæzlu, sem honum sem öku- manni var skylt að gæta .......2.... ka lt a A hafði veitt B líkamsáverka. Í röflaði á Ísnðar A krafðist B skaðabóta, en dómur var ekki lagður á skaðabótakröfuna í því máli. Dómarinn hafði sem sé einungis sagt ákærða frá, að skaðabótakrafan væri fram komin, en ekki leitað álits hans um hana og hvorki getið hennar Í tilkynningunni til ákærða um málshöfðun né í aukaréttarstefnunni ......... A, sem veitti B líkamsáverka, dæmdur til að greiða B skaðabætur fyrir læknishjálp og kostnað vegna áverkans 20... a - 351, A skrifaði sem ábekingur á víxil fyrir C, en áskildi sér við hann, að vixilinn mætti aðeins selja, ef tiltekn- um skilyrðum yrði fullnægt. C seldi síðan vixilinn án þess að fullnægja skilyrðunum, og hjálpaði D honum við söluna. Ekki talið sannað, að D hefði haft slíka vitneskju um misfellur C gegn A, að D hefði með því bakað sér skaðabótaskyldu gegn A Innheimtumanni lands- og Þæjarsimastöðvarinnar í Reykjavík, sem dæmdur var til refsingar fyrir sjóð- þurrð, gert að endurgreiða fé það, er hann hafði dregið sér ......0000000 0... enn taka a jag á CIX Bls. 313 157 507 780 659 CK Efnisskrá. Bifreiðarstjóri, sem olli slysi fyrir ógætilegan akstur, dæmdur til að greiða skaðabætur ................ Maður, sem gerði sig sekan um nytjastuld á bifreið, dæmdur í refsimáli til að greiða eiganda bifreiðar- innar kostnað og timatap við að elta ákærða Bankafulltrúi í Landsbanka Íslands, sem tekið hafði við hiá ýmsum viðskiptamönnum bankans árgjalds- greiðslum á veðdeildarlánum og stungið þeim í sinn vasa, dæmdur í sakamáli til að greiða bank- anum féð ........ á AR á EÐ EÐ EG BR) 8 EA á Bað se 2 Eigandi kolakranans í Reykjavik talinn eiga að bera skaða þann, sem hlauzt af þvi, að kraninn rakst á og skemmdi skip, sem verið var að skipa kolum upp úr, með því að mönnum þeim, sem af hálfu eigandans unnu við kolakranann, mátti vera það ljóst, að samfara vinnu við hann í því hvassviðri, sem þá var, hlaut að vera allmikil hætta ........ Bifreiðareigandi dæmdur samkvæmt 15. og 16. gr. laga nr. 70 1931 til að greiða skaðabætur, sem hlutust af akstri bifreiðar ...... á BIÐ 8 ÞE 88 BE 6 SN 5 0 BN 2 Vörubilastöð Reykjavíkur sýknuð af skaðabótakröfu vegna skemmda, sem Þifreiðarstjóri frá stöðinni var sakaður um að hafa valdið við flutning hús- muna, með því að ekki var litið svo á, að nefnd vörubílastöð kæmi fram við samningana sem verk- sali eða ræki aðra sjálfstæða starfsemi en að vera miðlari milli eiganda og notenda Þifreiðarinnar .. Féhirðir útibús Útvegsbanka Íslands h/f í Vestmanna- eyjum, sem gert hafði sig sekan um sjóðþurrð, dæmdur í sakamáli til að greiða téðu útibúi skaða- bætur 22.00.0202... A, sem keypt hafði bil, að áskildum eignarrétti af hálfu seljandans, unz kaupverðið væri að fullu greitt, var með úrskurði fógeta sviptur yfirráðum yfir bif- reiðinni samkvæmt kröfu seljanda, með því hann var talinn hafa vanefnt kaupsamninginn. Hæstirétt- ur felldi úrskurðinn úr gildi. Tveir málfærslumenn, sem A framseldi skaðabótakröfu sina á hendur selj- anda bifreiðarinnar vegna afnotamissis hennar, fengu sér dæmdar Bæti a næ á 2 3 00 5 ina á pt 8 3 8 A, sem dæmdur var eftir 298. gr. hegningarlaganna fyrir Bls. 745 771 721 862 816 858 892 Efnisskrá. að brjóta rúður í húsi, var dæmdur í sakamáli til að greiða húseigandanum skaðabætur. Hinsvegar var hann ekki dæmdur til að greiða bætur fyrir stolinn fisk, með því að krafa um iðgjöld fyrir hann kom ekki fram í málinu .................... Í refsimáli á hendur manni fyrir nytjastuld á bifreið var krafa eiganda Þifreiðarinnar um bætur fyrir skemmdir á bifreiðinni ekki dæmd vegna skorts á upplýsingum um skemmdirnar ................... Tveir menn, sem brutust niður í vélrúm vélbáts og stálu þar og skemmdu muni, dæmdir í refsimáli til að greiða eiganda bátsins bætur............... Skaðabótakröfu útaf lögtaksgerð fyrir útsvari, sem felld var úr gildi, hrundið. Gerðarþoli kvaðst hafa haft kostnað af geymslu hinna lögteknu fjármuna og orðið að vera án þeirra. Sagt, að um atriði þessi, þó rétt væru, mætti gerðarþoli kenna sjálfum sér, með því að hann hefði miklu fyrr getað fengið dóm í hæstarétti um lögmæti lögtaksgerðarinnar. Bifreiðarstjóra dæmdar bætur vegna ólögmætrar brott- vikningar úr félagsskapnum >Vörubilastöðin í Reykjavíki 2420 á 006 3 0 0 Á tn Skattar og gjöld. Útsvör. A neitaði að greiða útsvar það, er hreppsnefnd hafði lagt á hann, með þvi að hann taldi, að ranglega hefði verið látið farast fyrir við álagning útsvarsins að taka tillit til breyttra ástæðna hans á gjaldár- inu, sbr. 3. lið 4. gr. laga nr. 46/1926, um útsvör. Sagt, að lögtaksgerðin skyldi fram fara, með því að mótbárur ÁA gætu einungis haft þýðingu um á- kvörðun fjárhæðar útsvarsins, en um það atriði hefðu dómstólarnir ekki úrskurðarvald .......... Úrskurður atvinnumálaráðuneytisins um útsvarshæð fullnaðarúrskurður „.........00.000 0... Hlutafélag, sem fékkst við útgerð, talið útsvarsskylt í Reykjavík, með því að það hafði þar skrifstofu sína, þar bjó framkvæmdarstjóri þess og a. m. k. meiri hluti stjórnar útsvarsárið og gjaldárið og skip félagsins var gert þaðan út að mestu útsvars- CKI Bis. 952 963 995 912 1031 41 324 CKII Efnisskrá. Bls. árið og framan af gjaldárinu. Ekki talið nægilegt til að hnekkja þessari niðurstöðu, að félagið og skip þess var skrásett í Hafnarfirði............... 344 Sameignarfélag, sem átti landareign og seldi af henni, talið útsvarsskylt af skuldlausum eignum, sem það hafði nokkurn arð af ........00.20.00 00... 476 Hlutafélag, sem átti fasteignir og seldi þær smám sam- an, talið útsvarsskylt af eignum sinum og tekjum af ÞEIM „...00.0000n erna 478 Niðurjöfnunarnefnd Reykjavíkur lagði útsvar á gjald- ER búsettan erlendis, og lagði til grundvallar út- varshæðinni ekki einungis fasteignir hans hér á landi heldur og verðbréfaeign og bankainnistæðu. Þetta var talinn ólöglegur útsvarsstofn. Var sú nið- urstaða byggð á því, að ákvæði 7. gr. útsvarslag- anna um, að einungis verði lagt útsvar á mann, bú- settan erlendis, vegna eigna hans hér og tekna af þeim, taki til fasteigna og tekna af þeim, en ekki til kröfuréttinda, með því að ekki verði sagt um kröfuréttindi, að kröfuhafi eigi þau á ákveðnum stað, og skipti í því efni ekki máli, þó að bréf, þegar um bréfaða kröfu er að ræða, sé seymt á á- kveðnum stað. Þar sem nú regla sú, sem leiðir af 24. gr. útsvarslaganna, um að dómstólar eigi ekki úrskurðarvald um upphæð útsvara, ekki var talin taka til annars en úrskurðar um útsvarshæð af löglegum útsvarsstofni, þá var fellt úr gildi lögtak, sem fógetinn hafði framkvæmt fyrir téðu útsvari 485 Erlent firma, sem átti fasteignir í Hafnarfirði, ekki talið þar útsvarsskylt, með þvi að ganga varð út frá, að firmað hefði engan arð haft af þeim, hvorki á út- svarsárinu né gjaldárinu, sbr. 6. gr. B, 11. og 7. gr. laga nr. 46/1926 ......000000000r ne rn ner nr nnr nr. 584 Hvorki 28. gr. né önnur ákvæði útsvarslaganna talin girða fyrir það, að beita enn þeirri aðferð, sem tíðkaðist áður en útsvarslögin komu í gildi, að leggja sameiginlegt útsvar á hjón, sem ekki hafa algert fjárfélag, en búa þó saman ..........20.... 601 Prófessor Í lögum við háskólann talinn útsvarsskyldur í Reykjavík, með því að hann varð að dvelja þar 8--9 mánuði á ári vegna starfa sins, hafði þar i- Efnisskrá. CXIII búð á leigu og hann og fjölskylda hans voru tekin á manntal þar. Sú staðhæfing gjaldþegns, að utan- réttarsætt hefði komizt á um útsvarið, var ekki talin SÖNNUð „.....2..00.000 ner 681, 686, Kona ein, sem bjó á Ísafirði, dó 1930. Synir hennar, tveir, sem voru einkaerfingjar hennar, tóku við búinu með fullri ábvrgð skulda þess án íhlutunar skiptaráðanda. Rak dánarbúið verzlun og átti eign- ir á Ísafirði 1931. Útsvar talið réttilega lagt á búið 1932 og réttilega heimt af bræðrunum ............ Skilorðsbundnir dómar. Sjá dómar og úrskurðir. Skip. Skipverjar. Sjá árekstur skipa, björgun, fisk- veiðalög, sjódómur, sjódómsmál, sjóveð, varðskip, vátrygging, vinnusamningar, Skipti. Sjá arfur, gjaldþrotaskipti, ómerking. Skjalafals. Maður dæmdur til refsingar eftir 270. gr. hegningar- laganna fyrir að falsa læknisreikninga............ Maður dæmdur til refsingar eftir 271. gr. hegningar- laganna fyrir í heimildarleysi að hafa ritað nöfn tveggja manna á vixil seen Bankafulltrúi í Landsbanka Íslands, sem framkvæmdi rangar færslur í bókum bankans, til þess að leyna fjársvikum sinum, dæmdur eftir 134. gr. hegningar- laganna, sbr. 145. gr. sömu laga .................. Á, sem að formi til hafði heimild til að gefa út hluta- bréf fyrir hlutafélag, gaf út til sjálfs sín 5 hlutabréf og veðsetti þau síðan, án þess félaginu kæmi end- urgjald fyrir, ásamt hlutabréfum, sem hann átti sjálfur. Síðar breytti hann númerum á nokkr- um þeirra bréfa, sem hann veðsetti. Þetta var ekki talið skjalafals heldur einungis einn þáttur í hinni sviksamlegu meðferð á hlutabréfunum. Sama manni refsað eftir 276. gr. hegningarlaganna fyrir að falsa fylgibréf með vörum og nota síðan hið falsaða bréf til að fá sér afhentar vörurnar hjá afgreiðslustöð skipa .....2.0.00.0000.. 000. Bls. 912 831 76 635 721 XIV Efnisskrá. . Bls. Ekki talin framkomin næg sönnun fyrir að Á, sem á- kærður var fyrir brot gegn 27. kap. hegningarlag- anna, væri sekur .......00.000. 00... e nr 0 rn. 350 Skjöl. Sjá mat og skoðun, sönnun. Skuldabréf. Sbr. veðskuldabréf. A, sem með áritun á handhafaskuldabréf hafði tekizt á hendur sjálfsskuldarábyrgð á skuldinni, var dæmd- ur til að greiða hana, með því að hann gat ekki sannað þá staðhæfingu sina, að handhafi bréfsins hefði vitað um skilyrði, er A hafði sett aðalskuld- aranum fyrir notkun bréfsins né að aðalskuldari hefði greitt handhafa afborgun af skuldinni ...... 64 Skuldajöfnuður. Sjá einnig ábyrgð. A sótti B fyrir einkalögreglurétti til greiðslu vinnu- launa, en viðurkenndi það í málinu i héraði, að vinnulaunin hefðu átt að ganga upp Í húsaleigu- kröfu B á hendur honum. B talið af þessari á- stæðu heimilt að koma húsaleigukröfu sinni að til skuldajafnaðar við kröfu A án gagnsóknar fyrir einkalögregluréttinum ......000.0. 0... 0... 295 A var sóttur af B tilgreiðslu verzlunarskuldar. Á höfð- aði gagnsök til greiðslu á verkkaupskröfu, sem C hafði framselt honum á hendur 8B. Með þvi að B hafði fyrir framsalið greitt C verkkaupið gat skulda- jöfnuður ekki komið til greina „02.00.0000... 398 Maður skuldaði þrotabúi kr. 12100,00 vegna varnings og peninga, sem hann hafði tekið út í verzlun þrota- manns, en átti hinsvegar kr. 2333,33 kaupkröfu á hendur búinu. Þrotabúinu talið heimilt að skulda- jafna kaupkröfunni ......0000.0. een. 109 Skuldir, Skuldamál. Sbr. ábyrgð, fyrning, kaup og sala, sammingar, skaðabætur, sönnun, verksamn- ingar, vinnusamnin gar. Maður dæmdur til að greiða skuld, að nokkru leyti bréfaða, vegna kaupa á húsum og áhöfn á jörð í sveit, með því að staðhæfing hans um, að hann samkv. ákvæðum kaupsamningsins væri leystur und- an þessari skyldu, hafði ekki við rök að styðjast . 30 Efnisskrá. CXV Bls. A pantaði hjá erlendu firma vörur handa B. Voru vör- urnar sendar til Reykjavíkur og áttu að afhendast gegn farmskirteini í Landsbanka Íslands. B inn- leysti ekki vörurnar. A fékk nú vörurnar afhentar samkvæmt leyfi firmans, en með ákveðnum fyrir- mælum um, að hann mætti ekki láta þær af hendi nema gegn staðgreiðslu eða bankatryggingu. A ráð- stafaði síðan vörunum, en gerði firmanu ekki skil á andvirði þeirra. Var A þessvegna dæmdur til að greiða vörurnar eftir reikningi firmans .......... 387 Maður dæmdur til að greiða verzlunarskuld, með þvi að henni var ekki sérstaklega mótmælt, en krafa, sem hann óskaði að skuldajafna með, var ekki talin á rökum BYGGÐ ma in a 398 Á gerðist á uppboði kaupandi að útistandandi skuld- um þrotabús og fékk eignarafsal að þeim hjá skipta- ráðandanum B. Eftir að B hafði verið vikið úr emb- ætti krafði hann A um meiri hluta andvirðis skuld- anna, með því að ríkissjóður hefði gert hann (B) ábyrgan fyrir kaupverði þeirra og hann staðið rikis- sjóði skil á því. Í málinu upplýstist, að krafa B á hendur A hafði verið tekin fjárnámi hjá B af ríkis- sjóði, og var B þannig ekki réttur aðili málsins . 473 Skuldari mótmælti þvi, að hann yrði dæmdur til að greiða vexti af skuld og málskostnað í héraði sök- um viðtökudráttar af hálfu kröfuhafa. Talið ósann- að, að um viðtökudrátt hefði verið að ræða og kröfu skuldara þess vegna hrundið.............,. 496 A hafði komið síld til frystingar og geymslu í frysti- húsi. Þegar hann var krafinn um frystingar- og sgeymslugjaldið, staðhæfði hann, að framkvæmdar- stjóri frystihússins, sem í millibilinu var látinn, hefði: lofað honum að taka að sér greiðslu þess. Talið, að jafnvel þótt sannað væri, að slíkt loforð hefði verið gefið, þá gæti það ekki leyst A undan greiðslu endurgjaldsins, með því að það hefði ekki verið greitt til frystihússins .......0.............. 1011 Skuldskeyting. Vörubilastöðin A var lögð undir vörubílastöðina B. Forstöðumaður vörubilastöðvarinnar A hafði á CXVI Efnisskrá. sínum tíma ráðizt í þjónustu hennar með þeim kjörum, að hann hefði kr. 350,00 í mánaðarkaup og 3 mánaða uppsagnarfrest. Ekki talið sannað, að vörubilastöðin B hefði tekizt á hendur aðrar skuld. bindingar vörubilastöðvarinnar Á gagnvart téðum manni en að sjá honum fyrir atvinnu og 350,00 króna mánaðarkaupi, meðan uppsagnarfrestur hans við vörubilastöðina A var að renna Út Slysatrygging. Ekkja talin aðili dánarbóta þeirra, er ræðir um Í 5 gr. næstsíðustu málsgr. laga nr. 73 frá 1928. Sagt, að héimildarlaust sé að krefjast þess, að skilgetið barn skuli vera fætt fyrir lát föður sins, til þess að ekkja hans, sem dánarbótaréttinn hefir, geti fengið lög- mælta viðbótarfjárhæð greidda fyrir barnið ...... Smjörlíki. Þrir menn dæmdir til refsingar eftir 4. gr., sbr. 13. gr., laga nr. 32 frá 1933, um tilbúning og verzlun með SJÖ a nn 0 5 ii a 0 a Sóttvarmnir. Dæmt fyrir brot á lögum nr. 34 frá 1902 og nr. 31 frá 1993 ..0...rr err r rr Stefnur. Sbr. málshöfðun. Í aukaréttarstefnu á hendur ákærðum í refsimáli útaf likamsáverka var ekki getið skaðabótakröfu, sem gerð hafði verið á hendur honum útaf áverkanum. Dómur var ekki lagður á skaðabótakröfuna m. a. af þessari ástæðu .....0000...0..0nnr0t 00... Í máli gegn sýslunefnd Í. h. sýslusjóðs var sýslunefna- armönnunum ekki stefnt öllum, heldur einungis oddvita sýslunefndar. Með því að mótmælum var ekki hreyft af hálfu oddvitans, sem mætti í mál- inu, þótti ekki ástæða til að vísa málinu frá dómi af þeim sökum ...ccc0000reeneren err r nr. A var stefnt fyrir hæstarétt. Á stefnuna var ritað, að hún væri honum löglega birt og nafnritun hans undir, en hvorki stefnuvottar né notarius publicus Bls. 432 147 790 507 501 Efnisskrá. CXVII Bls. höfðu vottað, að A hefði undirritað greinda yfir- lýsingu. Þar sem A mætti ekki eftir stefnunni, var málinu vísað frá dómi ex officio ................. 694 1 barnsfaðernismáli var ætluðum barnsföður gefinn kostur á synjunareiði. Barnsmóðirin mótmælti, að eiðvinning. færi fram, en héraðsdómarinn tók mót- mælin ekki til greina. Í hæstarétti byggði hún mót- mælin m. a. á því, að stefnan í eiðvinningarmál- inu hefði ekki verið löglega birt, með þvi að hún hefði ekki verið birt á lögheimili hennar. Þessi krafa var ekki tekin til greina, með því að stefn- an var Þirt fyrir barnsmóður á dvalarstað henn- ar án þess hún hreyfði mótmælum, enda mætti hún samkvæmt stefnunni fyrir dómi ............. 833 Héraðsdómara stefnt til ábyrgðar við áfrýjun opin- BES MS st a 236, 440, 1054 Sviksamlegt athæfi. Sjá einnig gjaldþrotaskipti. A dæmdur til refsingar samkvæmt 253. gr. hegningar- laganna fyrir að stofna til vörulána erlendis, sem augljóst þótti, að hann hvorki gat gert sér vonir um að borga né ætlaði sér að borga. Sami maður dæmdur eftir sama hegningarákvæði fyrir að blekkja B til að senda honum (A) fé til útlanda og til að leysa út vörur, sem A hafði pantað erlendis, en vörur þessar átti samkvæmt loforðum ÁA að selja hér á landi og andvirðið að renna til B til lúkn- ingar skuldar A. Vörurnar voru seldar hér, en and- virðið rann að mestu til framfærslu A og konu, sem hann rak verzlun í félagi við. Nefnd kona dæmd til refsingar samkvæmt 253. gr., sbr. 56. gr., hegningarlaganna fyrir hlutdeild í greindum af- brotum. A dæmdur fyrir brot gegn 259. gr. hegn- ingarlaganna fyrir að gera B ekki grein fyrir and- virði síldar, sem A seldi í Hamborg, en A kvað síldina hafa selzt illa og litið hafa orðið afgangs kostnaði. A dæmdur ennfremur samkvæmt 259. gr. hegningarlaganna fyrir að standa C ekki skil á and- virði vara, sem A seldi í umboðssölu fyrir C. Vör- ur þessar hafði A pantað frá útlöndum, C leysti þær út, fékk A þær í umboðssölu og átti andvirði CXVIII Efnisskrá. þeirra m. á. að ganga upp í eldri skuld A við C, en A notfærði sér andvirðið að mestu til fram. færslu. Félagskona A dæmd fyrir þátttöku í síðast- nefndum verknaði samkvæmt 259. gr. hegningar- laganna, sbr. 56. gr. sömu laga. Þá var og A dæmad- ur samkvæmt 259. gr. hegningarlaganna fyrir að nota ekki, eins og um var samið, andvirði tveggja vixla, sem E skrifaði upp á fyrir A, til að losa E við ábyrgðarskuldbindingar við þriðja mann. B hafði keypt hús nokkurt af F. Borgaði hann nokk- urn hluta andvirðisins Í peningum og vörum, en gaf út skuldabréf fyrir eftirstöðvunum. A bauðst síðan til að selja húsið fyrir B. Gaf nú B Á afsal fyrir húsinu og átti afsalið milli aðilja þessara að skoðast sem söluumboð. Afhenti A F húsið nú aft- ur til eignar, ónýtti afsölin og fékk veðskuldabrétið til ónytingar. Tapaði B þannig öllu því fé, er hann hafði greitt upp í andvirði hússins. A var refsað fyrir þetta samkvæmt 254. og 250. gr. hegningarlag- anna. Loks var A dæmdur til refsingar samkvæmt 255. gr. hegningarlaganna, sbr. 46. gr. sömu laga, fyrir að gera ráðstöfun til að stofna veðrétt í vör- um til handa erlendu firma, sem GC hafði öðlazt réttindi yfir. Kona sú, sem Á rak verzlun í félagi við, dæmd eftir 255. gr. hegningarlaganna, sbr. 46. gr. sömu laga, fyrir að framkvæma siðastnefndan verknað í félagi við A ....0.0.0.0 000. A hafði tekizt á hendur að selja handhafaveðskuldabréf fyrir B og skuldbundið sig til að skila aftur bréfinu eða ákveðnu andvirði þess. Á seldi síðan bréfið fyrir lægra verð en hann hafði heimild til og hélt sjálf- ur nokkru eftir af andvirðinu. Þetta athæfi talið refsivert samkvæmt 255. gr. hegningarlaganna. C, sem tók að sér að framkvæma söluna fyrir A, fékk kaupanda að bréfinu, en leyndi A þvi, keypti sjalf- ur bréfið fyrir mun lægra verð en viðsemjandi G síðan keypti það fyrir. Þessi verknaður C talinn varða við 259. gr. hegningarlaganna. C var hins vegar sýknaður af hlutdeild í broti A. Að vísu þótti mega gera ráð fyrir, að G hefði verið það ljóst, að A var ekki eigandi bréfsins, heldur ætti að reyna E 31s. Efnisskrá. CXIX Bls. að selja það, en hinsvegar þótti ekki fullsannað, að C hefði vitað um, með hvaða kjörum A mátti séljá bjéfið. ... . 220. 4 á ii 0 2 a GA á 350 A dæmdur samkvæmt 262. gr. hegningarlaganna fyrir að gefa B til málamynda afsal fyrir bifreið, til þess að svipta skuldheimtumenn sína verðmætum, eftir að hann hlaut að sjá, að gjaldþrot sitt var yfir- vofandi. Sami maður sýknaður af ákæru fyrir að hafa framselt tveimur málfærslumönnum skaða- bótakröfu á hendur firma útaf innsetningargerð í téða bifreið, með því að ekki var talið sannað, að skaðabótakrafan væri nokkurs virði. B, sem af- sal fékk fyrir bifreiðinni, var dæmdur eftir 262. gr. hegningarlaganna, sbr. 48. gr. sömu laga, með því að talið var, að honum hefði verið svo kunnur efnahagur A, að honum hefði verið það ljóst, að málamynwdaafsalið hefði verið gert til að svíkja lánardrottva A. Ekki talið sannað, að C, sem samdi afsalið fyrm bifreiðinni, hefði verið það ljóst, að samningar a og B um bifreiðina hefðu verið sýnd- arverk. C. þes vegna sýknaður .................. 440 Bankafulltrúi í Landsbanka Íslands dæmdur eftir 255. gr. hegningarlAganna fyrir að innheimta árgjalds- greiðslur á veðdeildarlánum hjá ýmsum viðskipta- mönnum bankans og stinga téðum greiðslum í SÍN NASA gin á sg á úldin nn a nr á a ni 721 Féhirðir við útibú Útvegsbanka Íslands h/f í Vestmanna- eyjum dæmdur fyrir sjóðþurrð eftir 255. gr. hegn- ÍABAFABANNA . 2 ns á á a á 5 a á a Á ga ár 892 A var í stjórn hlutafélags og hafði eyðublöð að hluta- bréfum félagsins í vörzlum sinum með undirskrift stjórnenda félagsins og hafði hann þannig að formi til heimild til að gefa út hlutabréf. Talið sannað, að hann hefði gefið út til sjálfs sín og veðsett sið- an 5 hlutabréf án þess að hlutafélaginu kæmi end- urgjald fyrir bréfin. Þessi verknaður talinn varða við 255. gr. hegningarlaganna. Sami maður dæmdur eftir 259. gr. sömu laga fyrir að selja öðrum manni í hendur ávísanir á banka, þar sem ákærður átti enga innistæðu til greiðslu ávísanna. Loks var sami maður dæmdur eftir 259. gr. hegningarlag- CXX Efnisskrá. anna fyrir að hafa við lögtaksgerð visað á vélbát til lögtaks, sem hann hafði fest kaup á og hafði í vörzlum sinum, en ekki fengið afsal fyrir, enda ekki greitt kaupverð hans að fullu ............... Sönnun. Sbr. eftirgrennslan afbrota, eiður, hús- leit, játning, mat og skoðun, vitni. 1. Einkamál. Deila um skilning á fisksölusamningi. Talið, að selj- anda hafi ekki tekizt að sanna, að athugasemd í niðurlagi samningsins fæli í sér annað og meira en undantekning frá aðalákvæðum samningsins um af- hendingartima og verð á þeim hluta hins selda fisks, er í athugasemdinni greindi ................ Bifreið rakst á mann, svo hann hlaut meiðsli af. Bif- reiðarstjóri ekki talinn hafa sannað, að slysið hefði hlotið að vilja til, þótt hann hefði sýnt þá að- gæzlu, sem honum sem ökumanni var skylt að gæta, sbr. 15. gr. bifreiðalaganna .............. 92, A, sem átt hafði bifreið, er fyrir skemmdum varð, eftir að hann seldi hana, sótti vátryggingarfélag hennar til skaðabóta. Ekki talið sannað, að vátryggjandi hefði tekizt á hendur gagnvart Á nokkra sjálfs- stæða ábyrgð á tjóni á bifreiðinni ............... Samkvæmt beiðni endurskoðanda hlutafélags fram- kvæmdi A hreinsun á katli í linuveiðagufuskipi fé- lagsins. Ekki talið sannað, að of langur tími hefði far- ið til verksins með þeim mannafla, sem að þvi vann Skipverjum á líinuveiðagufuskipi dæmdar vinnulauna- kröfur þeirra að mestu leyti, með þvi að útgerðar- manni tókst ekki að sanna staðhæfingu sína um, að skipverjar hefðu þegar fengið greiðslu, enda reyndist skýrsla útgerðarmanns röng í ýmsum at- TUMA... 4 5 á ii á a A Ekki talið sannað, að mönnum, sem fengnir voru af verkkaupa og verksala til að taka út nýbyggt verzl- unarhús, hefði verið falið að skera úr því, hvort tvö sýningarrúm eða skápar hefðu verið undan- þegnir því verki, sem verksali átti að leysa af hendi fyrir það endurgjald, sem ákveðið var í SAMNÍNGNUM .......00.000 00 ðð rr Bls. 1054 457 117 149 Efnisskrá. CXKXI Bis. Afli fiskiskips, sem strandaði og var dæmt óbætandi, hafði verið vátryggður á £ 3500 með >verðsettu vá- tryggingarskirteini<. Vátryggingarsali, sem taldi, að aflinn í skipinu hefði getað verið í mesta lagi £ 285 virði, var dæmdur til að greiða £500, með því að ekki varð staðhæft, að vátryggður hefði sett vátryggingarfjárhæðina ósanngjarnlega háa ....... 278 Ekki talið sannað, að fyrirsjármenn firma eins, sem keypti fisk, sem veðsettur hafði verið samkvæmt lögum nr. 34 frá 1927, hefðu vitað eða átt að vita, að veðsali tæki við andvirði fisksins með þeim á- setningi að láta það ekki renna til veðhafa. Firm- að þessvegna sýknað af skaðabótakröfu veðhafa 313 Starfsmaður á hóteli, sem hafði á hendi bókfærslu hótelsins og móttöku gesta, krafðist bóta vegna þess, að honum var sagt upp stöðu sinni fyrirvara- laust. Voru honum dæmdar bætur, sem samsvör- uðu þriggja mánaða launum, þar sem hóteleigand- anum tókst ekki að sanna, að samkvæmt ráðningar- samningi starfsmannsins hefði mátt segja honum upp fyrirvaralaust, en þær sakir, sem hóteleigand- inn bar á hann, þóttu sumar ekki leiða til fyrir- varalausrar uppsagnar og aðrar ekki sannaðar. Hinsvegar ekki talið sannað, að bókhaldarinn, sem bjó utan hótelsins, hefði átt, auk peningakaups, að tá hjá hóteleigandanum endurgreidda húsaleigu þá, sem hann greiddi útí bæ.................... 331 Litla Vörubílastöðin í Reykjavík var 1931 lögð undir Vörubilastöð Reykjavíkur. Eigi talið sannað, að síðastnefnd stöð hefði tekið að sér gagnvart A, sem unnið hafði á Litlu-Vörubílastöðinni með 350 kr. kaupi á mánuði og átti þar rétt á 3 mánaða upp- sagnarfresti, aðrar skuldbindingar Litlu-Vörubila- stöðvarinnar en að sjá Á fyrir vinnu í 3 mánuði með 350,00 kr. mánaðarkaupi. Hinsvegar var talið sannað, að A hefði, eftir 3 mánaða vinnu hjá Vöru- bilastöð Reykjavíkur, verið ráðinn aðstoðaraf- greiðslumaður við þá stöð með föstu mánaðar- kaupi, en án ákveðins uppsagnarfrests ........... 432 Skuldari ekki talinn hafa sannað, að um viðtökudrátt af hendi skuldareiganda hefði verið að ræða .... 496 CXXII Efnisskrá. Bls. Ekki talið sannað, að sýslunefnd Kjósarsýslu hefði lof- að að kaupa hlutabréf í Flugfélagi Íslands h/f, enda þótt kaupin hefðu verið samþykkt á sýslu- fundi, þeirra getið í sýslufundargerðum, sem út voru gefnar, oddviti sýslunefndar og formaður flugfélagsins hefðu síðar talað saman um kaupin og sýslumaður gefið þá yfirlýsingu á sýslu- fundi, að hann hefði ekki >formlega< lofað kaup- UNUM rr á á Á 501 Ekki talið sannað, að erlent firma ætli Hlutabréf í fyrir- tæki í Hafnarfirði, og varð skylda þess til þess að greiða þar útsvar þegar af þeirri ástæðu ekki byggð á slíkri eign .......2.0.00000 0... err. 584 Firma eitt annaðist sölu á sildarafurðum fyrir banka og reiknaði sér 4?) í sölulaun. Ekki talið sannað, að samið hefði verið um lægri sölulaun né að þessi sölulaun væru ÓSANDBJÖFN „..000000 611 Sagt, að þrátt fyrir orðalag 27. gr. laga nr. 25 frá 1929 um gjaldþrotaskipti, hvíli sönnunarbyrði þess, að þrotamaður hafi átt nægilegt fé fyrir skuldum, þeg- ar löggerningar þeir, er ræðir um Í greininni, fara fram, á viðsemjanda þrotamanns 02.00.2000... 560 A skrifaði sein ábekingur á vixileyðublað fyrir G, en áskildi sér við hann, að hann mætti ekki setja ut- gáfu- né greiðsludag á eyðublaðið og selja víxilinn, nema hann fengi að auki tvo nafngreinda menn sem ábekinga á hann. C seldi vixilinn án þess að fullnægja þessu skilyrði. D vísaði C á kaupanda að vixlinum og áskildi sér að fá nokkuð af and- virði vixilsins upp Í eldri viðskipti sín við C. Ekki talið sannað, að D hefði haft slíka vitneskju um misfellur GC við A, að hann (D) með því hefði bakað sér skaðabótaskyldu gagnvart Á ........... 659 Barnsmóður og viðkomandi manni kom saman um, hvenær þau hefðu haft fyrst samfarir, en 243 dög- um eftir þann dag ól konan barnið. Þetta atriði talið veita líkur gegn því, að barnið væri ávöxtur af samMfÖfuU 465 Bifreiðareigandi dæmdur til að greiða skaðabætur vegna ökuslyss, með því að ekki var sannað, að slysið hefði hlotið að vilja til, ef ökumaður hefði Efnisskrá. CKKIII sætt þeirrar varkárni, sem honum var skylt að sæta, sbr. 15. gr. laga nr. 70/1931. á Ekki talið sannað, að élflntningsmaðarinn A hefði tekið að sér að flytja mál fyrir B fyrir lægri þókn- un en samkvæmt lágmarkstaxta málflutningsmanna- félags Íslands .....000000. 0... Á BR hn a gs Skipverjar á varðskipi, sem Í ráðningarsamningi höfðu afsalað sér uppsagnarfresti þeim, sem getur í 4. gr. laga nr. 63 frá 1928, ekki taldir hafa sannað, að hjá þeim hefði síðar verið vakið réttmætt traust á þvi, að þeir fengju uppsagnarfrest samkvæmt greind- um lögum. Ekki heldur talið sannað, að þeir hefðu slegið varnagla um uppsagnarfrest, þegar þeir voru afskráðir eða tóku við kaupi sínu .............. á Ekki talið sannað, að krafa vegna ætlaðrar verra: skuldar hefði verið viðurkennd af þeim, sem til skuldar var talið hjá, eftir að fyrningarfrestur hófst Talið sannað, að rakarasveinn hefði sýnt svo ótilhlýði- lega framkomu á rakarastofu, að rakaranum hefði verið heimilt að vísa honum á brott án þess að greiða þá fjárhæð, sem hann hafði undirgengizt að greiða, ef hann segði sveininum fyrirvaralaust upp Talið ósannað, að handhafi handhafaskuldabréfs væri ekki réttur heimildarmaður að því ............... 2. Opinber mál. Sjá einnig sviksamlegt athæfi. Þrir menn, sem stálu vini úr áfengisverzlun, voru ein- ungis dæmdir til að greiða andvirði þeirra flaskna, sem þeir játuðu að hafa stolið og ekki voru þeg- ar greiddar eða skilað aftur, en ekki andvirði 37 flaskna, sem auk þess var saknað. Við ákvörðun iðgjaldanna var lagt til grundvallar, að flöskurnar, sem sakfelldum var gert að greiða bætur fyrir, hefðu verið þeirrar tegundar, sem lægstu verði voru seldar, eftir því sem til vannst. Klein Í exlpgð Kona kærði mann sinn fyrir að hafa saltað hana af kynsjúkdómi og leynt hana sjúkdómnum, þegar þau gengu að eigast. Framburður konunnar þótti miklu trúverðugri en mannsins, enda studdur af öllum upplýstum málsatvikum, svo sem þeim, að maðurinn neitaði svo lengi sem þess var kostur, Bls. 816 824 710 943 884 64 CXXIV Efnisskrá. að hann hefði haft samfarir við aðrar konur hér á landi en unnustu sina og duldi prest þann, sem gaf þau saman, sjúkdómsins. Var maðurinn þess- vegna dæmdur brotlegur við lög nr. 6 frá 1924... Enda þótt styrkleiki bruggaðs áfengis hefði ekki verið mældur, þótti mega gera ráð fyrir, að hann hefði verið yfir lögleyfðu marki, með því að kærði kann- aðist við, að svo væri og að hann hefði selt flösk- una af áfenginu á kr. 8,00—10,00......... á 8 8 5 5 þið á A var ákærður fyrir að hafa falsað nafn manns. Ekki þóttu fram komnar nægar sannanir fyrir sekt A. Tvö hross fundust fótbrotin með fram þjóðvegi. Á veg- inum fundust brot úr bifreiðargleri. Í málinu fékkst vitneskja um, að Þilstjórinn A hefði um þetta leyti ekið þessa leið og að luktargler hafði brotnað úr bifreið hans. Var hann þessvegna sakaður um að hafa orðið valdur að slysinu ........000000000.,.. Veitingamaður var sakaður um að veita ólöglega vin á veitingahúsi sínu. Leitað var vitneskju hjá áfeng- isverzlun ríkisins um vinkaup hans .............. Maður dæmdur eftir 2. málsgr. 13. gr. áfengislaga nr. 64/1930, sbr. 1. gr, vegna þess, að áfengi fannst í vörslum hans og að hann gerði ekki nægilega grein fyrir, hvernig það var þangað komið ......... 170 Ekki talið sannað, að togari, sem tekinn var á fisksvæð. inu inni í landhelgi með lifandi fisk á þilfari og vörpuna í ólöglegu ásigkomulagi, þannig, að engan sérstakan undirbúning þurfti til að kasta henni í sjóinn og byrja veiðar, hefði verið að veiðum í landhelgi ........000000 0000 nn ett Konan A saknaði peninga, sem hún átti geymda | í- búð sinni. Sonur hennar, 9 ára, sagði henni, að B hefði gengið um íbúðina, meðan hún var fjarver- andi. Við leit hjá B fundust í vösum hans og í j- búð hans sama fjárhæð og konan saknaði. Næg sönnun talin fram komin fyrir þvi, að B hafi framið þjófnaðinn .......000000r een ennnreenarr nn Talið sannað, að togaraskipstjóra hefði hlotið að vera það ljóst, að hann var að veiðum í landhelgi, áð. ur og þegar skip hans var tekið. Var hann þess vegna samkvæmt 5. gr. laga nr. 5 frá 1920 dæmad- Bls. 156 328 350 43 881 1049 öðl 157 Efnisskrá. CXKV ur í aukarefsingu, sem ákveðin var 2 mánaða ein- falt fangelsi .......00.0000 0 ev eee renn A játaði að hafa lent í áflogum við B, varpað flösku í höfuð honum (B) og haldið á búrhnif, þegar áflog- in áttu sér stað. A þóttist hafa átt hendur sinar að verja, með því að B hefði fyrst tekið stól og hafi hann (A) haldið, að B ætlaði að berja hann með stólnum. Vitni voru engin til frásagnar um sjálf áflogin. A dæmdur eftir 205. gr., sbr. 208. gr., hegn- ingarlaganna fyrir þá áverka, sem B hlaut í áflog- aa sm á td ri a ei lr a Sagt, að með skýrslum löggæzlumanns væri það sann- að, að veitingamaðurinn Á hefði eftir lögboðinn veitingatíma hleypt gestum inn í veitingahús sitt og borið þeim veitingar fram á nótt ............. Í framsæti bifreiðar, sem ekið var áleiðis frá Stokks- eyri og upp í Landréttir, fannst flaska með slatta í af heimabrugguðu áfengi. Varhugavert þótti að gera bilstjórann, sem neitaði að vera kunnugt um flöskuna, ábyrgan fyrir henni samkvæmt 2. málsgr. 13. gr. laga nr. 64/1930, með því að í bifreiðinni voru 13 farþegar, sem hver um sig gat hafa stung- ið flöskunni í framsætið „.....200000000.0. 00... A ók bíl með þeim hætti, að ökuslys hlauzt af. Hún játaði, að hún hefði þrisvar sama kvöldið neytt áfengis, en neitaði að hafa fundið til áhrifa þess. Eitt vitni bar, að það hefði séð, að A var hreyfari venju fremur eftir vinnautnina. Á dæmd eftir 3. málsgr. 5. gr. bifreiðalaganna og 20. gr. laga nr. GAJLDRÓ... . „0 0 an á á en a á a Talið ósannað, að tveir menn hefðu verið ölvaðir á álnanháfæti 0 a Tilboð. Krafa skuldara um sýknu af vaxtagreiðslu og máls- kostnaði í héraði ekki tekin til greina, með því að honum tókst ekki að sanna, að hann hefði boðið fram lögmæta greiðslu skuldarinnar á gjalddaga . Tilraun. A veittist að kvenmanni, sem hann hitti á götu, skellti Bls. 797 507 881 1045 67 995 496 CKXKVI Efnisskrá. henni niður, fletti hana klæðum, lagðist ofan á hana og hafði í hótunum um að nauðga henni, en framkvæmdi þó ekkert í þá átt. Mál var höfðað segn honum fyrir brot gegn 16. og 20. kap. hegn- ingarlaganna. A var ekki talinn hafa gert tilraun til að nauðga konunni, heldur dómfelldur eftir 186. og 212. gr. hegningarlaganna ...............,. Menn dæmdir fyrir tilraun til innbrotsþjófnaðar 784, A og B, sem ráku verzlun í félagi, dæmdir til refsing- ar samkvæmt 255. gr. hegningarlaganna, sbr. 46. gr. sömu laga, fyrir að gera ráðstöfun til að stofna veðrétt í vörum, sem C hafði öðlazt réttindi yfir, til handa erlendu firma ......0020000 0000 Tollar. Maður, sem veitti skipaafgreiðslu forstöðu, var kærð- ur til refsingar eftir tolllögum nr. ód frá 1911, lög- um um verðtoll nr. 47 frá 1926 og lögum um vöru- toll nr. 54 frá 1926 fyrir að vörur voru teknar af afgreiðslunni og settar í verzlun hans, án þess að jafnframt væri greiddur af þeim tollur. Kærður /ar sýknaður, með því að ekki var talið sannað, að þetta hefði verið gert að hans fyrirlagi ....., Talið, að brostið hefði heimild til að krefja um að- flutningsgjald af hinum svonefnda bitra kakao- >massa< eða kakaodeigi, sem litið var á sem sér- staka vörutegund .........000000 000 Umboð. Móðir 10 ára drengs, sem varð fyrir Þifreið og hlant meiðsli af, sækir eiganda bifreiðarinnar til skaða- bóta fyrir hönd drengsins ......220000000. 0... Bilstjóri stefndi tveimur mönnum sem eigendum bif- reiðarstöðvar til greiðslu vinnulauna. Sagt í hér- aðsdóminum, að eftir því, sem fyrir lægi í málinu, hefði hæstaréttarmálflutningsmaður sá, sem tók til andsvara, ekki umboð nema annars hinna stefndu til að flytja málið .......0...0.0.0.. 3 A 83, Verzlunarfélag var sótt til greiðslu kaupkrafna skip- verja, sem unnið höfðu á línuveiðagufuskipi þess, og var það dæmt í héraði til að greiða kröfurnar. Bis. 48 874 236 126 411 88 Efnisskrá. CKXVII Félagið áfrýjaði málinu. Eftir útgáfu áfrýjunar- stefnunnar varð félagið gjaldþrota. Verzlunarstjór- inn hélt áfram málinu fyrir hæstarétti á sinn kostn- að, en með samþykki skiptaráðanda....... á ða 5 Dóms- og kirkjumálaráðuneytið ákvað, að deila um landamerki prestsseturs og annarar jarðar skyldi útkljázt samkvæmt lögum nr. 41 frá 1919, og til- kynnti biskup presti þetta. Þegar málið kom fyrir landamerkjadóm, gerði prestur og viðkomandi bóndi sátt um landamerkin, en ráðuneytið vildi ekki una sáttinni og krafðist, að landamerkjadóm- ur tæki málið til meðferðar að nýju. Landamerkja- dómurinn taldi sáttina bindandi og visaði málinu frá dómi, en hæstiréttur taldi, að prestur hefði ekki haft heimild til, án samþykkis kirkjustjórn- arinnar, að gera samning um landamerki prests- setursins. Sagt, að þó að lita mætti svo á, að í til- kynningu biskups fælist umboð handa prestinum samkvæmt 12. gr. laga nr. 41 frá 1919, þá félli þar ekki undir heimild til að útkljá ágreininginn með sætt, með því að slík heimild var ekki ótvírætt eða sérstaklega gefin. Var landamerkjadómurinn þvi ómerktur og málinu vísað heim í hérað til dóms- álagningar að efni til........... ás da a a 1 Ba í á þá Hérlendur kaupmaður stefnir hæstaréttarmálflutnings- manni í Reykjavík f. h. erlends firma útaf viðskipt- um kaupmannsins ogfirmans. Hæstaréttarmálflutn- ingsmaðurinn gagnstefndi aðalstefndanda til greiðslu vara, sem firmað hafði sent kaupmanninum ..... A flytur fyrir hæstarétti mál vegna útsvars, sem lagt hafði verið á hann og konu hans í sameiningu Umboðssala. Firma tókst á hendur að selja fyrir banka sildaraf- urðir, sem bankinn hafði til ráðstöfunar. Firmað reiknaði sér og dró frá söluandvirði vörunnar 4 9/o í umboðslaun. Ekki talið sannað, að samið hefði verið um lægri sölulaun né að þessi sölulaun væru ÓSANNGJÖrN ......... a a á an a a Umboðslaun af vörum, sem hérlendur maður seldi fyrir erlent firma, talin vera, eftir því sem fyrir Bls. 149 101 387 601 611 CXXVIII Efnisskrá. Bls. lá, 2!/29/6 af fjárhæð þeirri, sem um var að TÆÐA: simi í böð á iði á vð þr a 3 A FR Á BK A a 387 Uppboð. Talið, að undantekning frá þeirri almennu reglu lög- sjafarinnar, að dómsathafnir fari því aðeins fram, að sá mæti, sem um þær Þiður, sé ekki að finna að því er varðar fasteignauppboð. Uppboð, sem fógeti lét fram fara, þótt sá mætti ekki, sem um það hafði beðið, fellt þessvegna úr gildi í hæsta- rétti eftir kröfu uppboðsbeiðandans ............,. 114 Nauðungaruppboði var áfrýjað til ómerkingar. Í fyrsta lagi var krafan byggð á atriði, sem gerzt hafði áður en fjárnámið, sem var grundvöllur uppboðsins, fór fram. Með því að fjárnámið hafði áður verið stað- fest í hæstarétti, gat þessi ástæða ekki haggað gildi uppboðsins. Í öðru lagi var ómerkingarkrafan byggð á því, að ekki hefði verið getið í uppboðsauglýsingu, hver ætti eignir þær, sem selja átti, þar hefði ekki verið greint, fyrir hverju ætti að selja eignirnir og ekki hefði verið nægilega kveðið á um það, hvar halda ætti uppboðið. Þessum ástæðum var hrundið, með þvi að eignirnar voru skýrt tilgreindar í upp- boðsauglýsingunni, berum orðum var þar sagt, að eignirnar ætti að selja til lúkningar tiltekinni dóm- skuld og ennfremur, að uppboðið yrði haldið í Flatey á Breiðafirði. Loks var þvi ómótmælt haldið fram, að auglýst hefði verið í Flatey að morgni uppboðs- dagsins, í hvaða húsi uppboðið skyldi hefjast. Í þriðja lagi var krafan um ómerkingu byggð á því, að ósamræmi væri milli fjárnámsgerðar og uppboðs- auglýsingar, en sannað var, að svo hefði ekki verið 415 Úrskurður um uppboð og uppboðsgerð felld úr gildi, með því að þessar réttargerðir hvíldu á fjárnánii, er ómerkt var........0000000een0n00 000... 055, 1007 Útburðargerðir. A seldi B eignar- og ábýlisjörð sína, en hélt samt á- fram að reka búskap á jörðinni. Síðar lýsti Á yfir því, að B eða þeim, sem hann benti á, væri heimil notkun og ábúð á jörðinni. B veðsetti C jörðina Efnisskrá. CKKIK og var hún síðar lögð C út sem ófullnægðum veð- hafa. Sagt, að þar sem GC var veðsett jörðin með öllum þeim réttindum, sem B hafði yfir henni, þá hefði C og siðar kona hans öðlazt þann rétt, sem A hafði veitt B til að byggja honum (A) út ...... Útivist aðilja. Sbr. ómaksbætur. Útivistardómar 55, 56, 57, 100, 178, 179, 180, 293, 294, 347, 361, 362, 419, 420, 506, 507, 548, 549, 589, 635, 680, 681, 748, 741, 887, 888, 923, 924, 925, 989, 990, 991, 992, 993, 994, 1043, 1044, 1045, Útlendar þjóðir. Maður dæmdur til refsingar eftir 4. mgr. 83. gr. hegn- ingarlaganna fyrir að rita í dagblað meiðandi og móðgandi greinar um hinn þýzka kanzlara og stjórn Þýgkalands „22.00.0000... Útsvar. Sjá skattar og gjöld. Varðskip. Sagt, að svo verði að lita á, að skipaútgerð ríkisins og skipverjum á einu varðskipanna hafi verið full- komlega heimilt að afsala sér í ráðningarsanningi þeim þriggja mánaða uppsagnarfresti, sem ákveð- inn er í 4. gr. varðskipalaga nr. 63 frá 1928 ...... Togaraskipstjóri var sakaður um að hafa verið að veiðum í landhelgi. Bókanir í skipsbækur varð- skipsins um ferðir varðskipsins og togarans á þeim tíma, er máli skipti, svo og þá framkvæmdar horn- mælingar taldar svo óábyggilegar og ósamrýman- legar, að þær yrðu ekki lagðar til grundvallar í A a á sk ant nagar Bride á sn ni al rn aða #0 Skipherra á varðskipi voru gefnar að sök ýmsar ávirð- ingar Í starfi hans og var dæmt um sakaratriðin í héraði. Hæstiréttur taldi, að héraðsdómarinn hefði /anrækt að rannsaka nægilega og dæma um þau atriði málsins, sem sekt eða sýkna ákærða ylti á. Var héraðsdómurinn og meðferð málsins fyrir auka- réttinum því ómerkt,........... FE nn spena Bls. 629 1085 982 710 298 KKK Efnisskrá. Varnarþing. I. Einkamdl. Varnarþing prófessors í lögum við háskólann talið vera Í Reykjavík, enda þótt hann sjálfur teldi það vera austur í Árnessýslu .................. 30, 681 Lögtak talið mega hefja, þar sem fjármunir gjörðarþola eru án tillits til lögheimilis hans, sbr 33 gr. 1. 19/1887. Mál út af árekstri skipa undan Reykjanesi rekið í Réykjávik „2. a a 0 5 Mál til launa fyrir björgun skips, sem strandað hafði við Selvog, rekið í Reykjavík..................... Mál til skaðabóta gegn eigendum brezks togara, sem rakst á íslenzkt vélskip undan Austurlandi og sökkti því, rekið með samkomulagi aðilja fyrir sjó- rétti Reykjavíkur ........0.0.000 0000... II. Opinber mál. Mál á hendur Þilstjóra, fyrir brot á dýraverndunar- lögunum og bifreiðalögunum, framið austur í Ár- nessýslu, rannsakað og dæmt í Reykjavík ........ Togari tekinn undan Skaftafellssýslum, en mál hans rekið í Reykjavík ............... 96, 529, 536, Sol, Togari tekinn norður af Bolungavík, en málið rann- sakað og dæmt á Ísafirði ....................0.... Togari tekinn undan Skaftafellssýslum, en málið rann- sakað og dæmt í Reykjavík ...................... Togari tekinn undan Reykjanesi, en málið rannsakað og dæmt í Reykjavík .......0.000000 0000... Togari tekinn við Snæfellsnes, en málið rannsakað og dænt í Reykjavík dc00s senn sn Sex menn, allir til heimilis í Reykjavík nema einn, sem búsettur var á Akranesi, drýgðu brot á áfeng- islöggjöfinni í Reykjavík og á Akranesi. Mál þeirra allra rannsakað og dæmt í Reykjavík ..........,. Tveir menn, búsettir í Reykjavík, gerðu tilraun til inn- brotsþjófnaðar í sumarbústað í Mosfellssveit. Mál þeirra var rannsakað og dæmt í Reykjavík....... Maður, búsettur í Rangárvallasýslu, var tekinn í Vest- mannaeyjum með áfengi, sem hann hafði bruggað heima hjá sér. Mál hans var rannsakað og dæmt í Vestmanna€yjum lc. Bls. „ 666 912 376 669 836 13 102 197 182 200 298 468 784 Efnisskrá. CXKKXI Bls. Vátrygging. Vátryggjandi sýknaður af kröfu um að greiða bætur fyrir spjöll á bifreið, sem stöfuðu af þvi, að bif- reiðin hafði oltið út af veginum. Það talin >stök ógætni<, að vátryggður ók bifreiðinni, þegar slysið varð, á 20 -25 km hraða, fullri af fólki, ljóslausri Í rigningu, dimmu og þoku svo mikilli, að hann sá ekki til vegbrúnarinnar. Vátryggjandi var sóttur Í téðu máli til skaðabóta af þriðja manni, A, sem átt hafði bifreiðina, selt hana vátryggðum, fengið veðrétt í henni og vátryggingarfénu og síðar skaða- bótakröfuna á hendur vátryggjanda framselda. Ekki var talið sannað, að vátryggjandi hefði tek- izt á hendur gagnvart Á nokkra sjálfstæða ábyrgð á tjóni á Þifreiðinni og var honum þess vegna heimilt að hafa uppi Í máli við ÁA hinar sömu varnir, sem hann hefði mátt flytja fram í máli við vátrýggðai ..... a á ss á sn na en 105 Brunnið hús varð ekki endurbyggt á brunarústunum, með því að það var ekki leyfilegt samkvæmt skipu- lagsuppdrætti viðkomandi kauptúns. Brunabótafé- lagi Íslands var ekki talið heimilt, að draga 15%/o frá brunabótafjárhæð hússins samkvæmt 18. gr. laga nr. 54 frá 1915, með því að orðin >á sama staðc í nefndu lagaákvæði táknuðu rústir hins brunna húss og almannahagur heimtaði, að vikið væri frá ákvæðunum um endurbyggingu á sama stað ..... 141 Vátryggjanda talið óskylt að bæta brunatjón á skipi. Skip þetta notaði benzin í vélarrúmi, en bruna- tjón á skipum, sem svo stóð á um, var samkvæmt vátryggingarskilmálunum tvímælalaust undantekið vátryggingunni. Tryggingartaki kvaðst ekki hafa þekkt þetta ákvæði tryggingarskilmálanna, sem voru á dönsku, en það mál tjáði hann sig ekki skilja. Auk þess kvað hann, að umboðsmanni vá- tryggjanda hefði verið kunnugt um, að til vélarinn- ar þurfti að einhverju leyti benzin. Vitneskja um- boðsmanns vátryggingarsala um síðastnefnt atriði var ekki talin skipta máli, þegar vegna þess, hversu miklir ágallar voru á fullnægingu vátryggingarskil- málanna um vél, vélarrúm og slökkvitæki skipsins 229 i? CKXXII Efnisskrá. Fiskiskip strandaði og var talið óbætandi. Afli þess var vátryggður fyrir £ 500. Vátryggingarsali neitaði að greiða þessa fjárhæð, með því að hann taldi, að raunverulegt verðmæti þess afla, sem mestur hefði getað verið í skipinu, er það strandaði, hefði ekki getað numið meiru en £ 285. Vátryggingarsali var samt dæmdur til greiðslu, með því að hér var um „verðsett vátryggingarskirteinie að ræða og ekki var hægt að staðhæfa, að vátryggður hefði sett vá- tryggingarfjárhæðina ósanngjarnlega háa. Sama vá- tryggingarsala gert, samkvæmt almennu reglunni í 23. gr. laga nr. 17 frá 1914, að greiða kostnað við sjótjónsreikningsgerð Í Englandi. Endurvátryggj- andi áskildi sér að visu, að fá þenna kostnað greiddan og í vátryggingarskirteininu sagði, að á- kvæði þess skyldu einskorðuð við ákvæði endurvá- tryggingarskirteinanna. En þessi almenna tilvísun var ekki talin nægileg til að beina athygli vátryggða að nefndu atriði, sem ekki var sannað, að hann vissi um á annan hátt. Sama tryggingarsala talið skylt samkvæmt 23. gr. áðurnefndra laga að greiða skips- höfn hins strandaða skips fyrir vinnu við björgun og eftirlit á strandstaðnum, en hinsvegar sýknaður af að greiða uppihald skipverja á strandstað og fæði og fargjald þeirra þaðan til Reykjavikur .... Veð. Sbr. sjóveð. Maður, sem í verki og framkvæmd annaðist útgerðar- stjórn á fiskiskipi hlutafélags, veðsetti tveimur bönkum til tryggingar lánum fisk, veiddan og ó- veiddan, í einu lagi af fjórum skipum, þremur, sem hann átti sjálfur og ennfremur af skipi hluta- félagsins. Á þenna hátt batt hann afla síðastnefnds skips eigi aðeins til tryggingar lánum til útgerðar þess skips heldur einnig í ríkum mæli til tryggingar lánum handa sjálfum sér. Talið, að framkvæmdar- stjórinn hefði ekki haft heimild til að veðsetja eignir hlutafélagsins til tryggingar skuldum annarra manna né að stjórn þess hefði haft heimild til að samþykkja slíka veðsetningu. Téð veðsetning var þessvegna metin ÓÐIld „.....0000 0000 nn Bls. 278 Efnisskrá. CXXXIII A, sem fékkst við útgerð, tók fé að láni hjá banka til útgerðarinnar og veðsetti fisk, veiddan og óveiddan, til tryggingar láninu. Seinna seldi A firma einu fiskinn, en ráðstafaði ekki andvirði því, sem firm- að greiddi honum, til veðhafa. Bankinn höfðaði skaðabótamál gegn firmanu útaf fiskkaupunum, en það var sýknað með þeim rökum, að hér væri um sjálfsvörzluveð í heildarsafni hluta að ræða, að upplýst væri í málinu um þá venju, að veðsalar ráðstöfuðu fiski, veðsettum samkvæmt lögum nr. 34/1927, án nokkurra afskipta veðhafa og kaupendur sliks fisks greiddu venjulegt andvirði hans til veð- sala án athugasemda veðhafa, en hinsvegar ekki sannað, að fyrirsjármenn firmans hefðu vitað eða átt að vita, að veðsali tæki við andvirði fisksins með þeim ásetningi að gera veðhafa tjón........, A veitti B veðrétt í ákveðinni tölu sauðfjár sins. Var i veðbréfinu kveðið á um aldur fjárins, kyn þess og sauðfjármarkið á því og gert ráð fyrir, að veð- sali setti aðrar jafngóðar kindur í stað þeirra, sem kynnu að farast eða vera fargað. Talið, að hið veð- setta sauðfé væri einungis einkennt eftir tegund sinni en ekki sérgreint. Með því að það er aðal- regla íslenzks réttar, að samningsveð verði aðeins stofnað í einstaklega ákveðnum verðmætum, var téð veðsetning metin ógild, þannig, að hún veitti ekki forgangsrétt til andvirðis sauðfjárins í þrota- búi veðsala framar öðrum lánardrottnum ........ Rétthæð í veði fyrir vöxtum ákveðin samkvæmt lög- ÚT, 2: TA: TOO 1q05.0r5 ease: a vrena.r eiesia á te a Veðskuldabréf talið fallið allt í gjalddaga samkvæmt ákvæðum bréfsins, með því að afborganir voru ekki inntar af hendi á réttum gjalddaga............... Húseign hafði verið sett að veði til tryggingar vixil- skuldum við banka, bæði þeim, sem þegar voru stofnaðar, og eins þeim, er síðar yrðu stofnaðar. Þetta metið löglegt og fjárnámsgerð í veðinu stað- festi... 0 sauna: á venst Bredkh RIÐA ÁN benna save Á #0 á gig 3 5 Veðskuldabréf. Sbr. skuldabréf. Talið, að um handhafabréf gildi yfirleitt sú regla, að BIs. 313 436 336 710 869 CXXKIV Efnisskrá. skuldarar samkvæmt þeim séu ekki skyldir að greiða, fyrr en þeir eru krafðir um greiðslu. Enn- fremur talið, að það sé í samræmi við nefnda reglu, að gjalddagi handhafaveðskuldabréfs í þeirri merkingu, sem 15. gr. laga nr. 29 frá 1885 notar orðið gjalddagi, sé fyrst kominn þann dag, sem handhafinn skorar á skuldara að greiða. Slík greiðsluáskorun talin felast í tilkynningu, Þirtri af stefnuvottum, um að fjárnám yrði látið fara fram að þremur dögum liðnum frá birtingu tilkynning- arinnar. Frestskilyrði 15. gr. um að fjárnám skuli ekki gera fyrr en liðinn er hálfur mánuður frá gjalddaga eigi talið fullnægt, með því að fjárnámið hófst á 7. degi frá birtingu téðrar tilkynningar. Loks var nefnd tilkynning ekki talin fullnægja skil- yrði 15. gr. um, að búi skuldunautur á hinni veð- settu eign, þá skuli með þriggja daga fyrirvara birta honum með stefnuvottum, hvenær gerðin skuli fram fara, með því að þriggja daga frestur- inn var liðinn mörgum dögum áður en fjárnámið mátti g€ra „22.00.0000... ene nnt rðr Fjárnám í húsi, sem veðsett hafði verið samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885, fellt úr gildi ex officio, með því að skilyrði téðs lagaákvæðis um, að bréfið sé þinglesið, var ekki fullnægt .......0000000 000... Fjárnám í húsi, sem veðsett hafði verið samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885, fellt úr gildi, með þvi að óvissa ríkti um, hvort nokkur eða hver lóðarréttindi fylgdu húsinu og þannig skilyrðum nefnds ákvæðis ekki fullnægt ....0.00.000 00 n en nrrnr arnar Veðurstofan. Aflað vitneskju hjá Veðurstofunni um veðurhæð á til- teknum tíma til afnota í Máli ....00.0000000.. 0... Veiðarfæri, upptaka. Sjá refsingar. Veitingasala. Veitingamaður dæmdur eftir 7. gr. lögreglusamþykktar fyrir Mosfellshrepp í Kjósarsýslu fyrir að bera gestum veitingar eftir lögboðinn veitingatíma og Bls. 491 1007 862 Efnisskrá. CXKXV eftir 23. gr. áfengislaga nr. 64/1930 fyrir að veita gestum vin í veitingahúsinu. Auk þess var sakborn- ingur sviptur veitingaleyfi í 3 mánuði ........... Venja. Ekki taldar vera fyrir hendi neinar fullnægjandi upp- lýsingar um venju varðandi uppsagnarfrest í vinnu- sambandinu milli bifreiðastöðvar og bilstjóra, sem ráðinn er um óákveðinn tima með ákveðnu mán- aðarkapi „......0000.000 sense snara... Sama talið gilda um vinnusambandið milli bifreiða- stöðvar og afgreiðslumanns á stöðinni ........... Talið upplýst, að það hafi verið venja, að veðsalar ráðstöfuðu fiski, veðsettum samkvæmt lögum nr. 34/1927, án nokkurra afskipta veðhafa og að kaup- endur slíks fisks hafi venjulega greitt andvirði hans til veðsala án nokkurra athugasemda af hálfu veðhafa .........000sr0 ens Það talið af héraðsdómara venja, að ef vara er seld gegn bankatryggingu, þá sé tryggingin sett og selj- anda send skilriki um þetta, áður en seljandi af- greiðir vöruna frá sér ......0000000 0... ene nn0 0... Verðtollur. Sjá tollar. Verkkaup. A framseldi B kröfu, sem hann (A) taldi sig eiga á C fyrir hirðingu á vél og aðra vinnu við vélbát. Talið sannað, að C hefði verið búinn að greiða Á verk- kaupið, áður en framsalið á kröfunni fór fram... Verksamningar. Þrir menn tóku að sér með verksamningi að byggja verzlunarhús. Á uppdrætti að húsinu voru sýnd tvö sýningarrúm, merkt bókstafnum Y og laus við sjálft húsið. Á sama uppdrætti voru sýnd önnur sýningarrúm, merkt bókstafnum X og áföst hvort sínum gafli hússins. Í útboðsskilmálunum, sem voru eldri en verksamningurinn, var sagt, að út- stillingarskápar framan við búðina >fylgi ekki með í útboðinu<, en í verksamningnum var sagt, að 2 BIs. 881 83 432 313 398 398 CXXXVI Efnisskrá. „sýningarskápar< séu undanskildir því verki, sem verksalar ættu að inna af hendi fyrir þar tilskilið endurgjald. Af verksamningnum var talið mega ráða það, að einungis tvö af greindum fjórum sýn- ingarrúmum væru undanskilin því verki, sem verk- salar áttu að leysa af hendi fyrir það endurgjald, sem ákveðið var í samningnum, enda ekki ágrein- ingur um, að verkkaupandi ætti að greiða kostn- aðinn við gerð sýningarrúmanna Y. Framkoma verksala, sú að taka athugasemdalaust við glugga- verkteikningu, sem sýningarrúmin X, en ekki sýn- ingarrúmin Ý, voru sýnd á, og að leggja athuga- semdalaust til efni og vinnu í sýningarrúmin X, talin styrkja framangreindan skilning. Var verk- kaupandi af téðum ástæðum sýknaður af kröfu verksala um að greiða sérstaklega kostnaðinn við gerð sýningarrúmanna Á ..........00%........0 Verzlunarbækur. Maður sýknaður af ákæru fyrir að hafa næstu árin á undan gjaldþroti sinu bókfært fasteignir sínar með mun hærra verði en hann hafði áður gert og enn- fremur fyrir að hafa fært húseign sina, sem með kaupmála hafði verið gerð séreign konu hans, á efnahagsreikningi sinum ..........0.............., Kona dæmd fyrir óreiðu í bókhaldi eftir 2. málsgr. 264. gr. hegningarlaganna. Manni, sem stóð fyrir verzlun greindrar konu, refsað eftir 2. málsgr. 264. gr. hegningarlaganna, sbr. 48. gr. sömu laga ...... Veræzlunarfyrirtæki. Sjá atvinnufyrirtæki. Verzlunarhættir (óréttmætir). Fyrirsjármenn hlutafélags dæmdir til refsingar sam- kvæmt a-lið 1. gr. laga nr. 84 frá 1933 um órétt- mæta verzlunarháttu .........0000000.0. 0 Verzlunarráð Íslands. Sbr. gengi. Verzlunarráðið lætur í té álitsgerð í máli um, hvort umboðslaun, sem firma hafði reiknað sér fyrir sölu sildarafurða, gætu talizt ósanngjörn Bls. 217 126 236 790 Efnisskrá. CXXXVII Verzlunarskuldir, verzlunarviðskipti. Sjá kaup og sala, samningar, skuldajöfnuður, skuld- ir, skuldamál. Vextir. Rétthæð vaxta í veði metin samkvæmt lögum nr.23 frá 1901 Skuldari taldi skuldareiganda hafa gert sig beran að viðtökudrætti og krafðist þess vegna sýknu af að greiða vexti af skuldinni. Krafa hans var ekki talin hafa við rök að styðjast .........000.0.e0000... Vextir aðeins dæmdir frá sáttakærudegi, enda þótt þeirra væri krafizt frá fyrri tima . 457, 496, 611, 702, I refsimáli á hendur bankafulltrúa í Landsbanka Ís- lands fyrir sviksamlegt athæfi og rangar færslur í bækur bankans, var sökunautur dæmdur til að greiða bankanum skaðabætur. Vextir voru dæmdir af bótafjárhæðinni frá þeim degi, er krafan um skaðabæturnar kom fram.......2000000 0000... A, sem var innheimtumaður lands- og bæjarsímastöðv- arinnar í Reykjavik, var hinn 27. des. 1932 kærð- ur fyrir sjóðþurrð. Fé það, sem hann hafði dregið sér frá Landssíma Íslands, var hann dæmdur til að greiða með 5 %/ó vöxtum frá 1. jan. 1933. Af sjóð- þurrð hans við bæjarsíma Reykjavíkur var engra vaxta krafizt og var A því dæmdur til að greiða þá fjárhæð án vaxta .....d.s0esseessssrans Féhirðir við útbú Útvegsbanka Íslands í Vestmanna- eyjum, sem gert hafði sig sekan um sjóðþurrð, dæmdur til að endurgreiða féð án vaxta, með því að þeirra var ekki krafizt ........02.2000000.000.. A, sem varð fyrir bilslysi, krafðist kr. 5000,00 skaða- bóta, ásamt 69/o vaxta af þeirri fjárhæð frá þeim tíma, er slysið varð og til greiðsludags. Með því að stefndi í héraði krafðist sýknu í málinu, þótti hann þar með hafa nægilega mótmælt vaxtakröf- unni. Mótmæli áfrýjanda um vextina voru því tekin til greina og þeir aðeins dæmdir 5 */o frá sáttakæru- degi af þeirri fjárhæð, sem A var dæmd ......... Vextir dæmdir 6?/o frá fyrri tíma en útgáfu gestaréttar- stefnu, að því er virðist vegna þess, að varakrafa var ekki gerð um niðurfærslu vaxtanna.......... Bls. 336 496 925 721 816 CXXXVIII Efnisskrá. Vextir dæmdir samkvæmt í. málsgr. 38. gr. laga nr. 39 frá 1922 um lausafjárkaup ......00000..... 58, 387, Vextir aðeins dæmdir frá stefnudegi, enda þótt þeirra væri krafizt frá fyrri tíma. Málið rekið fyrir gesta- PÉ rn sena a e000n á ið EB GR BR 3 IR Á EB a 380, Maður dæmdur til að greiða bankaútibúi skuld, sam- kvæmt reikningslánssamningi, ásamt 7!/29/, vöxtum Vextir dæmdir frá fyrri tímamarki en útgáfu gestarétt- arstefnu, enda mætti stefndur í réttinum og hreyfði engum mótmælum við kröfum stefnanda 1, 3, 6, 8, 10, 13, 15, 18, Háseti á vélbát, sem róið var til fiskjar, krafði útgerð- armann um kaup sitt ásamt 6% vöxtum frá ver- tiðarlokum. Hásetanum var dæmt í héraði kaupið ásamt 59/o vöxtum frá téðu timamarki, þrátt fyrir það, að málið var höfðað löngu seinna og þrátt fyrir mótmæli útgerðarmanns. Í hæstarétti var ekki krafizt breytinga á héraðsdóminum að þessu leyti Skaðabætur útaf árekstri skipa dæmdar ásamt 5?/o vöxtum frá tímamarki, sem löngu var liðið, þegar málið var höfðað, enda var ekki hreyft athuga- semdum um upphafsdag vaxtanna af hálfu þess, er sóttur var til greiðslu .........0000000 000... Skipverji á vélbát, sem róið var til fiskjar, krafði út- gerðarmann um kaup sitt ásamt 6 vöxtum frá vertiðarloknm, enda þótt málið væri höfðað miklu seinna. Krafan um upphafsdag og hæð vaxtanna tekin til greina, enda hreyfði stefndur ekki mót- mælum að þessu leyti ......20000000.0 0... Viðtökudráttur. A, sem krafinn var um skuld, krafðist sýknu af að greiða vexti af henni og byggði það á þvi, að hann hefði boðið fram greiðslu hennar á réttum gjald- daga. Þessi krafa var ekki tekin til greina, með því að ósannað var, að um viðtökudrátt hefði verið að ræða af hálfu skuldara .......00000000 0000 Viðskiptatilkynningar. A var veturinn 1929 ráðinn bifreiðarstjóri hjá bifreiða- stöð um óákveðinn tima með ákveðnu mánaðar- Bls. 713 1001 20 716 836 289 496 Efnisskrá. CXXKIX Bls. kaupi. Í nóv. 1931 var honum sagt upp starfinu fyrirvaralaust og jafnframt greiddar eftirstöðvar kaups. Spurði A þá vinnuveitanda, hvort hann fengi ekki kaup lengur en til uppsagnardags. Þessu neit- aði vinnuveitandinn, en A svaraði, að þeir myndu sjá, hvernig það færi. A talinn með þessum um- mælum hafa gefið nægilega í skyn, að hann vildi halda óskertum þeim rétti til frekari greiðslu, sem hann kynni að hafa vegna of stutts uppsagnar- frests. A þess vegna ekki talinn hafa fyrirgert rétti sínum í þessu efni, enda þótt hann setti ekki fyrir- vara um hann í kvittunina fyrir því kaupi, sem honum var greitt við uppsögnina ................ 88 Þrír verksalar, sem með verksamningi höfðu tekið að sér byggingu verzlunarhúss, töldu, að gerð tveggja sýningarrúma væri ekki innifalin í því verki, sem þeir áttu að leysa af hendi fyrir það endurgjald, er í samningnum var ákveðið. Það talið veikja málstað þeirra, að þeir tóku athugasemdalaust við gluggaverkteikningu, sem sýningarrúmin voru sýnd á, og lögðu athugasemdalaust til vinnu og efni í sýningarrúmin, enda þótt í samningnum segði, að verksölum bæri sérstakt endurgjald >vegna breyt- inga á efni og tilhögun frá því, sem umsamið var, ef breytingin hefði aukinn kostnað í för með sér, og þá skyldi semja sérstaklega í hvert sinn, áður en verkið væri af hendi leyst .........0...0000... 217 Nokkrir skipverjar á varðskipi höfðu Í ráðningarsamn- ingi afsalað sér þeim uppsagnarfresti, er getur í lögum nr. 63/1928. Eftir að skipverjar þessir voru farnir úr skiprúmi, héldu þeir því fram, að þeim hefði þrátt fyrir orðalag ráðningarsamningsins verið veitt ástæða til að ætla, að þeir skyldu njóta upp- sagnarfrests eftir téðum lögum. Það talið mæla á móti þeim, að ekki var sannað, að þeir hefðu slegið neinn varnagla um uppsagnarfrest, þegar þeir voru afskráðir úr skiprúmi eða þegar þeir tóku við kaupi SÍÐU sta snid á 56 á ti á ná nn 0 eimi 710 A gerði samning við erlent firma um vörukaup, og átti greiðslan fyrir vöruna að vera bankatryggð. Þegar til kom, neitaði firmað að senda vöruna fyrr en A CXL Efnisskrá. stæði skil á fjárhæð, sem hann skuldaði firmanu. Síðar bar firmað einnig fyrir sig, að því hefði ekki borið skylda til að senda vöruna, fyrr en banka- tryggingin væri í lagi. Sagt, að firmað hefði ekki bakað sér skaðabótaskyldu gegn Á með þessari framkomu sinni .......0.0.00000ener ns A taldi sig heimilisfastan í Seltjarnarnesshreppi og greiddi þar útsvar. Síðar var kveðið á um það með dómi hæstaréttar, að A væri útsvarsskyldur í Reykjavík. Krafði Á nú Seltjarnarnesshrepp um endurgreiðslu útsvarsins og fékk þá kröfu tekna til greina, þrátt fyrir það, að hann hafði á sinum tíma greitt útsvarið án þess að slá varnagla um endurgreiðslu ......2.00000000 ee enenen nr Firma, sem krafið var um aðflutningsgjald af hinum svonefnda Þitra kakao->massa< eða kakao-deigi, greiddi aðflutningsgjaldið með fyrirvara og höfð- aði síðan mál gegn ríkissjóði til endurgreiðslu þess Sagt, að ekki kæmi til álita, hvort Á með mótmæla- lausri viðtöku reiknings hefði viðurkennt fyrnda skuld, með því að ekki var upplýst gegn neitun 4, að hann hefði nokkurn tíma fengið slíkan reikning Vinnusamningar. Bifreiðarstjóri ráðinn við bifreiðastöð um óákveðinn tima með ákveðnu mánaðarkaupi. Ekki talið upp- lýst um neina fasta venju um uppsagnarfrest í slíku vinnusambandi. Hinsvegar talið, að bifreið- arstjóra, sem svo væri ástatt um, bæri einhver uppsagnarfrestur, og var mánaðarfrestur metinn hæfilegur ...........0.0000. en senee senn 83 Skipverjum á linuveiðagufuskipi dæmdar vinnulauna- kröfur þeirra að mestu leyti, með þvi að útgerð- armanni tókst ekki að sanna staðhæfingu sína um, að þær væru greiddar, enda reyndist skýrsla hans röng í ýmsum atriðum. Tveir kröfuliðir voru þó dregnir frá, með því að þeir töldust ekki nægilega upplýstir gegn skorinorðum mótmælum útgerðar- TAÐ „0 í ki kA 3 BIÐ Á a a ng þf BI á Starfsmaður á hóteli, sem hafði á hendi bókfærslu hótelsins og móttöku gesta, krafðist bóta vegna Bls. 387 380 411 943 88 149 Efnisskrá. CXLI Bls. þess, að honum var sagt upp stöðu sinni fyrir- varalaust. Fékk hann sér dæmdar bætur, sem sam- svöruðu þriggja mánaða launum, með því að hótel- eigandinn gat ekki sannað staðhæfingu sína um, að starfsmanninum hefði ekki borið uppsagnarfrestur, og sakir þær, sem hóteleigandinn bar á hann, þóttu sumar ekki leiða til fyrirvaralausrar upp- sagnar og aðrar ekki sannaðar. Hinsvegar þótti ekki sannað, að starfsmaðurinn, sem bjó utan hótels- ins, hefði kröfu til að fá endurgreidda hjá hótel- eigandanum þá húsaleigu, sem hann greiddi úti í bæ 331 Talið sannað, að maður væri ráðinn aðstoðarafgreiðslu- maður við Þifreiðastöð með föstu mánaðarkaupi. Ekki talið upplýst, að myndazt hefði föst venja um uppsagnarfrest í slíku vinnusambandi. Var eins mánaðar uppsagnarfrestur metinn hæfilegur ..... 432 Í gerðabók byggingarnefndar fyrir skólahús var m. a. látið svo ummælt, að ÁA væri ráðinn yfirsmiður við bygginguna. Nokkru síðar var bygging skólans hafin samkvæmt fundarsamþykktinni undir stjórn A. Þegar aðalsmiði hússins var lokið, var smiðinni hætt um nokkra mánuði, með þvi að þá var hægt að taka húsið til notkunar sem skóla. Við endur- upptöku verksins var annar yfirsmiður ráðinn, án þess A hefði verið sagt upp eða nokkuð tilkynnt um það áður. Þetta voru talin samningsrof gagn- vart A og honum dæmt það kaup, sem honum hefði borið sem yfirsmið, enda voru í héraði eng- ar varakröfur gerðar um lækkun bótanna og ástæð- ur þær, sem slíkar varakröfur áttu að byggjast á, fyrst fram færðar í hæstarétti og þannig of seint fan Kötar xssa sá assa 4 á pr 5 4 0 á vg 674 Skipverjum á varðskipi talið heimilt í ráðningarsamn- ingi að afsala sér þeim þriggja mánaða uppsagnar- fresti, sem ákveðinn er í 4. gr. laga nr. 63 trá 1928 710 Rakarasveinninn A hafði ráðizt til rakarans B og var svo samið um þeirra á milli, að ef B segði A upp fyrir tiltekið tímamark, skyldi B greiða A ákveðna fjárhæð. A talinn hafa hagað sér þannig á rakara- stofunni, að B hefði verið heimilt að vísa honum á braut án þess að greiða honum bæturnar...... 881 CXLH Efnisskrá. Bis. Talið, að Þifreiðarstjóranum A hefði án lögmætra á- stæðna verið vikið úr félagsskapnum > Vörubílastöðin í Reykjavik< og voru stjórnendur téðrar stöðvar skyldaðir til þess að viðlögðum dagsektum að viðurkenna A löglegan meðlim í stöðinni og af- henda honum félagsmerki. Auk þess voru stjórn- endurnir f. h. stöðvarinnar dæmdir til að greiða A skaðabætur fyrir það atvinnutjón, sem hann hafði beðið við að vera vikið úr félagsskapnum...... -. 1031 Vitni. Kynsjúkdóma- -læknir ber vitni í opinberu máli útaf brotum á lögum nr. 6 frá 1924. á a Á li 3 Bjön ., 156 Gjaldprota maður leiddur sem vitni í máli, sem þrota- bú hans átti í við vátryggingarfélag ....... á SS á 229 Ýmis vitni báru, að þau hefðu keypt áfengi af A og B. Kærðu ekki dæmd fyrir aðra áfengissölu en þá, sem a. m. k. tvö vitni voru samtímis við........, 368 Lögregluþjónn og tollþjónn kærðu mann fyrir að hafa verið ölvaður á opinberri danssamkomu. Þrjú önnur vitni, sem voru með kærða á dansleiknum, töldu hann ekki hafa verið ölvaðan. Það talið rýra sönnunargildi vitnisburðar lögreglupjónsins og toll- þjónsins, að vitni þessi voru ekki látin staðfesta framburð sinn með eiði. Kærði var sýknaður ..., 481 Bifreiðarstjóri var sakaður um að hafa ekið á tvö hross og fótbrotið þau. Hann játaði á sig verknaðinn undir rannsókn málsins. Menn, sem í bilnum voru, þegar slysið varð, voru yfirheyrðir, en enginn þeirra kvaðst hafa orðið slyssins var ..... Bið ið Á gj 43 Í meiðyrðamáli vegna ummæla í nafnlausum áreð í blaði var það talið óheimilt, samkvæmt tilsk. 9. mai 1855, gegn mótmælum útgefanda og ábyrgðar- manns blaðsins, að leiða vitni til að fá það upp- lýst, hvort aðrir menn hefðu staðið á bak við hann um útgáfu blaðsins .....2.0020000000n00n. 0... 534 Farþegar í bifreið bera vitni um aðdraganda að bit- reiðarslysi .......200000.00 nn. ne... ið 5 Á ai 67, 1079 Sjónarvottar að bilslysi bera vitni um það og aðdrag- anda ÞESS sccccceseenesennrner err 696, 810, 915 Fyrverandi bankastjóri (A) ber vitni um undirbúning Efnisskrá. CKLII að umboðssölusamningi, sem hann sem bankastjóri gerði við firma eitt. Vitnisburðinum var mótmælt á þeim grundvelli, að A hefði verið við málið rið- inn á sínum tíma sem samningsaðili og ætti auk þess sæti í bankaráði bankans ...... Beita vg: þegið Eftirlitsmaður bifreiða Þer fyrir rétti, að ekki sé unnt að stöðva bifreið á 40 km. hraða á hálfri annari lengd hennar, nema hemlarnir séu góðir og vegur- inn þurr 200... ap á AÐ) á þá ft að í á Vitni, sem dæmt hafði verið með dómi hæstaréttar til 3 mánaða fangelsisrefsingar við venjulegt fanga viðurværi fyrir stórfellda áfengissmyglun og með öðrum dómi sama réttar fyrir brot gegn 259. gr. hegningarlaganna í 30 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, ekki talið algerlega lögfult ....... Vitni gert að greiða þingvitisbætur, með því að það mætti ekki eftir vitnastefnu ........00.... Víxlar. Gjalddagi vixils var 1. des. 1932, sem bar upp á fimmtu- dag. Víxillinn var afsagður mánudaginn 5. des. s. á. Afsögn talin hafa farið fram síðar en 41. gr. vix- illaganna frá 1882 ákveða, með þvi að 1. des. 1932 var ekki að lögum helgur dagur, og vixileigandi þessvegna glatað vixilrétti sinum ........ 664, 750, Maður, sem skrifað hafði sem ábekingur á víxil, er af- sagður hafði verið vegna greiðslufalls, dæmdur til að greiða víxilfjárhæðina, með því að hann gat ekki sannað þá staðhæfingu sína, að handhafi vix- ilsins hefði verið mala fide um ráðstöfunarétt sam- þykkjanda að víxlinum, þegar hann fékk vixilinn Vörumerki. Vörumerki hlutafélags talið fara í bága við 4. gr. laga nr. 32 frá 1933, um tilbúning og verzlun með smjör- líki o. fl. Voru forráðamenn félagsins sektaðir eftir greindum lögum, enda þótt vörumerkið hefði verið skrásett, áður en lögin gengu Í gildi...... á alið á töf Vörutollur. Sjá tollar. Bls. 611 696 824 1017 TÖ4 1017 790 CXLIV Efnisskrá. , Bls. Yfirvöld. Sjá dómarar, dómstólar, embættistak. mörk yfirvalda, skattar og gjöld. Þinglýsingar. Í skuldabréfi með veði í fasteign var svo ákveðið að gera mætti fjárnám í veðinu samkvæmt 15. gr. laga nr. 29 frá 1885, ef vanskil yrði um greiðslu skuld. arinnar. Fjárnám, sem gert hafði verið í eigninni eftir veðbréfinu, fellt úr gildi ex officio í hæsta. rétti, með því að ákvæðum iéðrar greinar um að bréfinu skuli þinglýsa var ekki fullnægt.......... 555 Þingmál. Sjá réttarmál. Þingsafglöpun. Sjá ómerking, opinber mál. Þingvottar. Sjá réttarvottar. Þjófnaður. 1. Nytjastuldur. Maður dæmdur eftir 238. gr. hegningarlaganna fyrir að aka í leyfisleysi í annars manns bifreið .. 777, 9gg 2. Einfaldur þjófnaður. Þrir menn dæmdir fyrir þjófnað. Var einn þeirra dæmdur eftir 6. gr., sbr. að nokkru 7. gr. laga nr. 51/1928, fyrir að brjóta glugga í ljósmyndastofu, reka hendina inn um opið og stela þaðan ljós- mynd. Hinir báðir dæmdir eftir 6. gr. laga nr. 51 1928, sbr. 48. gr. hegningarlaganna, og að þvi er annan þeirra varðaði 8. gr. laga nr. 51/1928, fyrir fataþjófnað á kaffihúsi ........0..0000000...2.... 76 Maður dæmdur eftir 2. málsgr. 6. gr. laga nr. 51/1928 fyrir að stela peningum, sem geymdir voru Í pappa- kassa í íbúð, er sökunautur kom inn í .........., 757 Maður fór inn í fiskverkunarhús, sem stóð opið, og stal þaðan fiski. Honum var refsað eftir 6. gr. laga fi. SL T028,. LL 202 5 nia Á a #0 á 952 3. Stórpjófnaður. Tveir menn brutust inn í áfengisverzlun með þeim Efnisskrá. CXLV Bls. hætti, að þeir ýttu hurðinni frá stafnum að ofan svo mikið, að þeir komu kústskafti milli hurðar og dyrastafs og sprengdu síðan falsinn frá karm- inum. Kölluðu þeir síðan þriðja mann til, og drýgðu allir þrir vinþjófnað. Tveir hinir fyrnefndu taldir hafa gerzt sekir um verknað þann einn, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna, sbr. 55. gr. sömu laga, en þriðji maðurinn um verknað samkvæmt sama tölul. 231. gr. hegningarlaganna, sbr. 48. gr. þeirra. Var sökunautum öllum refsað eftir 7. gr. sbr. 6. gr. laga nr. 51/1928 ............. 23 Maður fór inn um glugga í húsi Slátursfélags Suður- lands og drýgði þar þjófnað. Gerðist hann þar með sekur um einn þann verknað, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna og var refsað eftir 7. gr. laga nr. 51/1928 .....00000eneeeererererr renna 76 Tveir menn brutust inn í sumarbústað í því skyni að stela þar, en komið var að þeim, áður þeim tæk- ist að drýgja þjófnaðinn. Verknaður þeirra var þannig ein þeirra athafna, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna, sbr.1. málsgr. 46. gr., og að því er annan sökunautanna varðaði, einnig 48. gr. sömu laga. Var refsing annars hinna ákærðu metin eftir 7. gr. sbr. 8. gr. laga nr. 51/1928 og 46. gr. hegningarlaganna, en refsing hins sakborningsins eftir 7. gr. laga nr, 51/1928, sbr. 46. og 48. gr. hegn- ingarlaganna .......00seeensseenerer ennta Maður braut rúðu í glugga Í verzlunarhúsi, fór inn um gluggann og drýgði þar þjófnað. Gerðist hann með þessu sekur um einn þann verknað, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna, og var refsað samkvæmt 8. gr. laga nr. 51/1928. Sami maður var einnig dæmdur eftir sömu ákvæðum, sbr. 46. gr. hegningarlaganna, fyrir að sprengja upp dyr á geymslukjallara vinverzlunar ríkisins og drýgja þar tilraun til þjófnaðar ......0c00000000.0.0.0...0. 874 Maður skreið inn um glugga á fiskverkunarhúsi og stal þar fiski. Stuldur þessi var ein þeirra athafna, sem lýst er í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna og var manninum refsað eftir 7. gr. laga nr. 51/1928 . 952 Tveir menn brutust inn í ýmis hús og drýgðu þar 784 CXLVI Efnisskrá. þjófnaði og tilraun til þjófnaðar. Auk þess gerðu þeir tilraun til að brjóta upp sjálfsala. Athafnir þeirra hnigu þannig að nokkru undir lýsinguna í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna. Var þeim refsað eftir 6. og 7. gr. laga nr. 51/1928, sbr. 45. og 55. gr. hegningarlaganna .......20000000ene nenna nn Tveir menn brutust niður í vélarúm vélbáts og stálu þaðan ýmsum hlutum. Athöfn þessi hnigur undir lýsinguna í 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna. Var sökunautum refsað samkvæmt 7. gr., sbr. 8. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. ennfremur 1. málslið 48, gr. hegningarlaganna að þvi er varðaði annan hinna, sékt, í 2 á sin á a á á Íejö Á Á A eiði 8 á rt þa á 3 ið 8 5 Þjófneyzla. Sjá hylming. Ærumeiðingar. Ábyrgðarmaður blaðs sektaður samkvæmt 219. gr. hegn- ingarlaganna fyrir meiðandi ummæli um mann í blaði 45 ai a aða á 2 is á a á ir a BR 5 0 Sa Ábyrgðarmaður blaðs sektaður samkvæmt 217. sbr, 218. gr. hegningarlaganna fyrir meiðyrði í óundir- ritaðri grein í blaðinu ........200000000. 000... Ökuskírteini. Sjá bifreiðar, refsingar. Ölvun. Sbr. áfengislagabrot, bifreiðar. Maður dæmdur fyrir ölvun á almannafæri .. 180, 780, Maður sýknaður af kæru fyrir ölvun á opinberri skemmtisamkomu ......0000000 0000. A og B voru kærðir fyrir að hafa verið ölvaðir á a|- mannafæri. Sagt, að kærðu hafi verið einir til frá- sagnar um áfengisneyzlu sina á þeim tíma, sem máli skipti, og sannanir ekki fram komnar fyrir ölvun þeirra less en BIs. 979 995 189 1075 1072 481 Gt 6. 1 9. 10. 11. Efnisskrá. Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þórarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning og fjárnám ...... a 80 þr p þ sur Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þorarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning og FJARA 030 úði si an 0 eg enn á Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þórarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þórarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning og fjárnám ........000 00 rr Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þórarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning og FJÓRAR 0 á rá Lárus Jóhannesson, f. h. Ísleifs Jónsson- ar gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang € Riis. Kyrrsetning og fjárnám ........ Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þórarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning og fjárnám 2... Lárus Jóhannesson, f. h. Magnúsar Jóns- sonar gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang é Riis. Kyrrsetning og fjárnám ........ Lárus Jóhannesson gegn Ágúst Þórarins- syni, f. h. Tang £ Riis. Kyrrsetning og FJÁR rs Réttvísin gegn Magnúsi Eiríkssyni, Steini Guðmundssyni og Guðjóni Guðjónssyni. Innbrot .......00000 0. ns G. M. Havstein gegn Garðari Þorsteins- syni, f. h. dánarbús Chr. Havstein. Frest- veiting ........0.00. 0000 ene. > ER R so = SR ss =xX ss Nn AÐ a Dómur BIis. 10 13 18 20 23 1 12. 13. 21. Dómur Bis. Kolbeinn Guðmundsson gegn Magnúsi Jónssyni. Skuldamál ..........0...02.... 164 Réttvísin og valdstjórnin gegn Hjalta Benónýssyni. Úrskurður ............... 164 Réttvísin gegn Halldóri Óskari Stefáns- syni og Hjálmgeiri Júlíussyni. Íkveikja .. 1% Eggert Claessen gegn hreppsnefnd Sel- tjarnarneshrepps. Útsvarsmál .......... 2: Valdstjórnin gegn Hafliða Gíslasyni. Bif- reiðalagabrot m. M. 2... 254 Réttvísin gegn Guðmundi Sigurðssyni. Brot g. 212 og 186. gr. hegnl. ........ 304 Réttvísin gegn Birni Gíslasyni og Hansinu Ingu Pétursdóttur. Úrskurður .......... 304 Gunnlaugur Sigurðsson gegn Pálma Lofts- syni, f. h. Skipaútgerðar ríkisins. Útivist- ardómur. Ómaksbætur ...........000... 304 Jón Jónsson gegn Sparisjóði Árnessýslu og Magnúsi sýslumanni Torfasyni. Úti- vistardómur. Ómaksbætur ............. 304 Bjarni C. Eyjólfsson gegn L. Fjeldsted. í. h. Wm. Collin á Sons £ Co. Útivistardómur. Ómaksbætur 22.00.0000... 304 „ Óskar Halldórsson gegn Sæmundi Jóns- syni. Útivistardómur ............0.0.... 30 Júlíus Kr. Einarsson gegn Eyjólfi Jó- hannssyni, f. h. Mjólkurfélags Reykjavíik- ur. Útivistardómur. Ómaksbætur ....... 304 Samband íslenzkra samvinnufélaga gegn John Lindsay og gagnsök. Fisksölusamn- ÍNA? 22.02.2000 65 Metúsalem Jóhannsson gegn Þórði J. Thoroddsen. Staðfesting ..........0.... sg Réttvísin og valdstjórnin gegn Hrefnu Þorsteinsdóttur. Brot g. 200. gr. hegnl. Br a aa. a 5 5 a 8 Réttvísin gegn Árna Jóhannessyni, Viktor Ström og Óskari Lárussyni. Stuldur .... 1% Kristinn Guðnason gegn Þorkeli Jónssyni. VINNUUPPSÖEN 2.00cc0r0n 1% 30 41 43 48 ö2 a =1 ot =1 öð 64 29. 30. 38. 39. 40. 41. Kristinn Guðnason gegn Bjarna Bjarna- syni. Vinnuuppsögn 2c0.cc000. Eiríkur Snjólfsson gegn Jóninu Benónýs- dóttur, f. h. Benónýs Magnússonar. Bæt- ur fyrir bifreiðaslys .......00.0..0.... Valdstjórnin gegn Max Turk. Botnvörpu- el Dð li Bað gt a á a Kristján Kjartansson gegn Alfons Jóns- syni, f. h. Kr. Andersen. Útivistardómur. Ómaksbætur .....0c.0.. Guðjón Einarsson gegn Hrefnu Sigur- geirsdóttur. Útivistardómur. Ómaksbætur Dómsmálaráðuneytið gegn eiganda Þurs- staða. Helga Jónssyni. Landamerkjamál Helga Sigurgeirsdóttir gegn h/f Trolle á Rothe, f. h. vátryggingarfélagsins Baltica. Framsal vátryggingarbóta ..... Lárus Jóhannesson, f. h. Jóns Jónssonar gegn Ara Arnalds bæjarfógeta, f. h. þrota- bús Stefáns Th. Jónssonar og Haraldi Guð- mundssyni, f. h. útibús Útvegsbankans á Seyðisfirði. Kaup greitt með skuldajafnaði Lárus Jóhannesson, f. h. Hinna samein- uðu íslenzku verzlana í Likvidation gegn Uppboðshaldaranum á Seyðisfirði, Ara Arnalds bæjarfógeta, Haraldi Guðmunds- syni, f. h. Útvegsbanka Íslands á Seyðis- firði og Páli Árnasyni útgerðarmanni. Ómerking uppboðs 22.00.0000... Karl Kristjánsson gegn Magnúsi bæjarfó- geta Jónssyni, f. h. brotabús h/f Valur. Óbeðinn erindisrekstur ................ Hlutafélagið „Rammi“ gegn Alí. Jóns- syni, Friðleifi Jóhannssyni og Þorsteini Jónssyni. Ómerking ......0...0....... Johanne Davidsson gegn Ferdinand Han- sen. Ógilding fjárnáms ......2.00.02... Réttvísin og valdstjórnin gegn Gísla J. Johnsen og Niels Mancher. Skuldagreiðsla er fyrirsjáanlegt skyldi gjaldþrot ...... LL Dómur Bls. 100 100 101 105 109 114 121 122 126 1V 40. 4. 48. 49. 90. Halldór Stefánsson. f. h. Brunabótafélags Íslands gegn Jóni J. Eyfirðing. Brunabætur Bjarni Pétursson gegn Ástu Sveinsdóttur Útivistardómur ........0.00. 0. Halldór Stefánsson. f. h. Slysatryggingar ríkisins gegn Sigríði Jónsdóttur. Dánar- Þætur sasssa Helgi Benediktsson, f. h. Verzlunarfélags Vestmannaeyja. gegn Guðmundi Ólafs- syni, f. h. Gests Guðjónssonar. Kaup- krafa með sjóveði .......0..000..... Réttvísin gegn Hermanni Jónssyni. Brot g. Il mr. 6, frá 1924 .................. Helgi Benediktsson gegn Gunnari Ólafs- syni, Þorsteini Johnson og Jóni Ólafssyni, tf. h. h/f Dráttarbraut Vestmannaeyja. Fjárnám ......00.0. 0 sr Valdstjórnin gegn Guðmundi Jónssyni. áfengislagabrot ......0.0.000 000. Réttvísin gegn Sigfúsi Guttormssyni. Brot g. 205, sbr. 2. lið 204. gr. hegnl. ...... Hulda Þorsteinsdóttir gegn Einari Kr. Guðmundssyni. Útivistardómur. Ómaks- bætur ........0022 0. Jónatan Þorsteinsson gegn Margréti /oéga. Útivistardómur. Ómaksbætur .......... Kristján Kr. Kristjánsson o. fl. gegn Pétri Jakobssyni. Útivistardómur ............ Óskar Halldórsson gegn skiptaráðanda Gullbringu- og Kjósarsýslu. Útivistar- ÁÓMUr 22... Réttvísin og valdstjórnin gegn Hjalta Benónýssyni. Brot g. 102. gr. hegnl. Valdstjórnin gegn Jakob Visser. Botn- vöruveiðabrot asian ss Valdstjórnin gegn Þorvaldi Kristjáni Ólafssyni. Bruggun ................... Felix Guðmundsson gegn Guðmundi Hannessyni og gagnsök. Meiðyrði ...... Stefán Thorarensen gegn Matthíasi Ein- arssyni. Bifreiðaárekstur .............. 146 147 149 156 178 179 179 180 180 182 v Dómur Bls. 59. Sigurgeir Guðjónsson gegn Ingibjörgu Stefánsdóttur og Einari Ólafi Einarssyni. Barnsfaðernismál. ..........0..0.0...... S6 196 60. Valdstjórnin gegn James Shaughnessy. Botnvörpuveiðabrot. ..........0...2.... 106 900 61. Einar Jónsson gegn Kristjáni Linnet bæj- arfógeta sem skiptaráðanda í þrotabúi Soffíu Þórðardóttur, Stefáni Árnasyni og Jónatan Snorrasyni. Ómerking ......... 1% 905 62. Böðvar Bjarkan, f. h. Ingvars Guðjónsson- ar gegn hafnarnefnd Siglufjarðar, f. h. hafnarsjóðs. Leiga .................... 1% 907 63. Benedikt Jónsson, f. h. Karitasar Ólafs- dóttur gegn eigendum timburverzlunar Páls Ólafssonar, þeim dr. jur. Birni Þórð- arson, f. h. dánarbús Páls Bjarnasonar, Páli Ólafssyni og Guðmundi Bjarnasyni. Fjárnám .........000000 000 64. Stefán Gunnarsson gegn Óla Ásmunds- syni, Ólafi Jónssyni og Einari Einarssyni Verksamningur ..........0.. 0... 19 217 65. Þrotabú h/f Valur gegn Landsbanka Ís- lands. Veðsetning ..........00000....... “928 66. GC. A. Broberg, f. h. vátryggingarfélags- ins Danske Lloyd gegn Birni Þórðarson lögmanni, f. h. þrotabús Finnboga Jens- sonar og gagnsök. Brunatjón ............ 6 67. Réttvisin gegn Birni Gíslasyni og Hansínu Ingu Pétursdóttur. Svik ................ Gr 68. Metúsalem Jóhannsson gegn Samtrygging isl. botnvörpunga og gagnsök. Vátrygging 314 27g 69. Bæjarfógeti Vestmannaeyja, f. h. þrotabús Soffíu Þórðardóttur gegn Einar Jónssyni. Formannskaup .......0.00000 000. 1 289 70. G. M. Havstein gegn Garðari Þorsteins- syni, f. h. dánarbús Chr. Havstein. Úti- vistardómur ........000..%0. 312 293 71. Guðmundur Bjarnason gegn Garðari Þor- steinssyni, f. h. Þorgerðar Einarsdóttur. Útivistardómur. Ómaksbætur .......... 214 ut 19 is 2 hö = > 1z is sð et to ææ 5 314 293 VI 72. 73. 78. 79. 80. 1. 82. 83. 84. 85. 86. Guðmundur Bjarnason gegn Benedikt Jónssyni, f. h. Karitasar Ólafsdóttur. Úti- vistardómur. Ómaksbætur .............. Óskar Halldórsson, f. h. Hafskipabryggju Keflavíkur s/f gegn forstjóra Landssmiðju Íslands, Ásgeiri Sigurðssyni. Útivistar- BÓMUR a Magnús Jónsson, próf. juris gegn Halldóri R. Gunnarssyni. Frávísun ............. Jóhannes Kr. Jóhannesson gegn Engilbert Hafberg. Skuldajöfnuður .............. Valdstjórnin gegn Aðalsteini Pálssyni. Sýknudómur ....00000 0. H/f Kveldúlfur gegn Landsbanka Íslands og gagnsök. Fiskveð ...........0...... O. Ellingsen gegn bæjarstjórn Reykjavík- ur. Útsvarsmál ........00000 00... Valdstjórnin gegn Helga Guðmundssyni. Áfengislagabrot .........0..000000.... Jóhannes Jósefsson gegn Tómasi Hall- grimssyni. Skaðabætur vegna vinnu- UPÞSAGNAr „..i.c.00 nn Magnús Árnason gegn útbúi Landsbanka Íslands, Ísafirði. Reikningslánssamningur Bæjargjaldkeri Reykjavíkur, f. h. bæjar- sjóðs gegn h/f Sindri. Fyrning lögtaks- réttar fyrir Útsvari .....00.000. 0... Bæjargjaldkeri Reykjavikur, f. h. bæjar- sjóðs gegn h/f Sindri. Útsvarsmál ...... Meyvant Sigurðsson gegn Jóhönnu M. Björnsdóttur. Útivistardómur. Ómaks- hæfi ls a Valdstjórnin gegn Árna J. Strandberg. Bruggun ........0000 0... Réttvísin gegn Kristjáni Sigurmundssyni og Jóni Jónssyni. Brot g. 255. og 259. gr. hegnl. .......0.. 550 000. Réttvísin og valdstjórnin gegn Ívari Jörgen Sigurbjörnssyni. Brot g. 205. gr. hegnl. „02.00.0000 Dómur Bis. 314 2% 3 9 294 298 313 324 328 331 336 341 344 88. 89. 90. 91. 94. 95. 96. 97. 98. 99; 100. 101. 102. Jón Arinbjarnarson og kona hans Hrefna Sigurgeirsdóttir gegn bæjargjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs. Frávísun Páll Pálsson gegn Guðmundi Magnússyni. Útivistardómur .......00.0. 0. Kristmundur J. Helgason gegn Sveini Egilssyni. Útivistardómur ............ Stjórnendur hafskipabryggju Keflavikur gegn Garðari Þorsteinssyni. Útivistar- dóminn“ sa a Ta Ína sg 1 Páll Guðmundsson gegn Ásgeiri Guð- mundssyni. Útivistardómur .......... Halldór Guðmundsson gegn bæjarfóget- anum á Siglufirði, f. h. bæjarsjóðs. Úti- vistárdómur sú. Metúsalem Jóhannsson gegn Ara Þórðar- syni og Ólafi Þórðarsyni. Mál hafið Bæjarstjórn Ísafjarðar gegn Jóni S. Ed- vald. Leyfisgjald af bæjarbryggju Valdstjórnin gegn Jóni R. Jónassyni og Margréti Þorsteinsdóttir. Áfengislagabrot Valdstjórnin gegn Þorvaldi Kristjáni Ól- afssyni. Bruggun ......00.%. 00... Pálmi Loftsson, f. h. Skipaútgerðar rík- isins gegn Þorsteini Þorsteinssyni, f. h. vátryggjénda b/r Nebris. Skaðabætur út af rekst 5 gt æi en a a Guðm. Guðmundsson. gegn hreppsnefnd Seltjarnarneshr. Endurgreiðsla útsvars Sveinn Bjarnason, f. h. Kára Baldvins- sonar gegn skiptaráðandanum í Eyja- fjarðarsýslu, f. h. þrotabús Sigurðar Jó- hannessonar og Steingrími Guðmunds- syni. Ómerking .........0..0.0.0...... Garðar Þorsteinsson, f. h. Usines Gon- sales Coch S/A gegn Markúsi Einarssyni. VASK 0. amti mn Páll Jónsson gegn Verzlun A. £ P. Krist- jánssona. Framsal þegar greiddrar verk- kaupskröft .....0...0000 0... VII Dómur Bis. 2% 2% 2% 29 2% 2% 2% %0 R AR 1846 360 361 361 361 362 302 363 368 368 373 376 380 385 387 398 vill 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. Halldór Kr. Þorsteinsson gegn Carli Finsen, f. h. Trolle £ Rothe h/f, vegna Bergens Assuranceforening og gagnsök. Björgunaraðstoð ..............0.00.... Valdstjórnin gegn Hallgrimi Guðmunds- syni. Bruggun .........0..00..0....000.... Fjármálaráðherra, f. h. ríkissjóðs gegn Efnagerð Reykjavíkur h/f. Vara eigi tal- in aðflutningsgjaldsskyld .............. Einar M. Jónasson gegn Fjármálaráð- herra, f. h. ríkissjóðs, hreppsnefnd Flat- eyjarhrepps, Bergi Jónssyni sýslum. og Sigfúsi Bergmann kaupfélagsstj. Uppboð Markús Einarsson gegn Garðari Þor- steinssyni, f. h. Gonzales Coch S/A. Útiv.dómur ..........000 0. Sigurbjörn Halldórsson gegn bæjarstjóra Vestmannaeyja, Jóhanni Gunnari Ólafs- syni, f. h. hafnarsjóðs, og bæjargjaldkera Magnúsi Sveinssyni, f. h. bæjarsjóðs. Útiv.dómur ........0. Þórarinn Dúason o. fl. gegn h/f Hamar Reykjavík. Útiv.dómur ............... Magnús Jónsson gegn Kolbeini Guð- mundssyni og gagnsök ................ Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur f. h. bæjarsjóðs. Frávísun. Ómaksbætur. ........0.. 00 Magnús Jónsson gegn Sigurði Eggerz. RRÁVÍSUN, 3 2 a 00 20 a 0 5 5 5 5 Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur f. h. bæjarsjóðs. Frávisun. Ómaksbætur ...........000.. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur f. h. Reykjavíkurbæjar. Frá- vísun. Ómaksbætur „.......0...00...... Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur f. h. bæjarsjóðs. Frávísun. Ómaksbætur .......00000000 00 Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Dómur Bls. Bók 3040 3%6 402 409 4t1 415 419 419 420 420 421 422 423 424 425 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. Reykjavíkur f. h. bæjarsjóðs. Frávisun. Ómaksbætur .........0...... 0. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur f. h. bæjarsjóðs. Frávísun. Ómaksbætur .......0000000 2. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur f. h. bæjarsjóðs. Frávísun. Ómaksbætur ........0000.0 Valdstjórnin gegn Elíasi Finnsyni Holm. Áfengislagabrot ...............00..... Stjórn Vörubilastöðvar Reykjavíkur gegn Guðjóni Þorbergssyni. Vinnusamningur Jónas Hvannberg gegn skiptaráðandan- um í Árnessýslu, f. h. þrotabús Friðriks Sigurðssonar og útibúi Landsbanka Ís- lands á Selfossi. Sjálfsvörsluveð í heildarsafni hluta .................... Réttvisin gegn Ferdinand Carlson, Helga Benónýssyni og Helga Benediktssyni. Brot g. 262. og 262,, sbr. 48. gr. hegnl. .. Gestur Bjarnason gegn Gróu Jóhannes- dóttur og gagnsök. Dánarbætur ........ Valdstjórnin gegn Jóni Ragnars. Bifreiða- og áfengislagabrot .................... Pétur Sveinsson gegn Ágústu Guðmunds- dóttur. Barnsfaðernismál .............. Valdstjórnin gegn Ólafi Ólafssyni, Þorkeli Kristjánssyni, Ólafi Baldvin Þórarins- syni, Birgi Kristjánssyni, Þorsteini Gisla- syni og Helga Einarssyni. Áfengislagabrot Einar M. Jónasson gegn Páli Hannes- syni. Aðildarleysi .................... Sameignarfélagið „Baugur“ gegn bæjar- gjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs. Útsvarsmál ............0 0. H/f „Títan“ gegn bæjargjaldkera Reykja- víkur, f. h. bæjarsjóðs. Útsvarsmál .... Valdstjórnin gegn Oddsteini Friðrikssyni. SÝRNUÁÓMUP img Eggert Claessen, f. h. Guðrúnar Laxdal IX Dómur Bls. M, 426 M, 427 M, 428 M; 429 %1 432 %1 436 %1 440 %1 457 10, 463 1%, 465 1%, 468 1%, 473 1%, 476 204, 478 20, 481 Dómur Bs. gegn bæjargjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs. Útsvarsmál ................ 2%, 485 132. Eggert Claessen gegn Guðmundi Guð- mundssyni og gagnsök nr. 98/1933. Fjár- nám Ógilt .......00000000 0... 244, 491 133. Sophia Bertelsen gegen Halldóri Guð- mundssyni. Vanefndir ................ 2%, 496 134. Sýslunefnd Kjósarsýslu gegn flugfélagi Íslands h/f. Hlutafjárframlag .......... 2%, 501 135. Ásgeir Guðmundsson gegn Metúsalem Jóhannssyni. Útiv.dómur .............. 2%, 506 136. Guðbjörg Jónsdóttir og Sigfús Jónsson gegn stjórn Sparisjóðs Ólafsvíkur. Útiv.dómur .......000000 00 24, 507 137. Réttvísin gegn Ólafi Jónssyni. Brot g. 205., sbr. 208. gr. hgnl. .....0..00... 40, 507 138. Einar M. Jónasson gegn Sveini Ásmunds- syni, f. h. Sveins og Geira. Haldsréttur '%s 5 139. Valdsstjórnin gegn Páli Pálssyni. Bruggun '%> 517 140. Valdstjórnin gegn Kjartani Péturssyni. Lögreglusamþykktarbrot .......0...... lð%., 520 141. Réttvísin gegn Bjarna Bjarnasyni .Sjóð- þúrður 2... 154, 529 149. Valdstjórnin gegn Hermann Lunder. Botnvörpuveiðabrot ..c..00000.. 00... 184, 599 143. Ari Þórðarson gegn Ólafi Þorsteinsyni. Vitnaleiðsla .......0.00000 0... 184. 584 144. Valdstjórnin gegn Fritz Kolm. Botn- vörpuveiðabrot .....0.00000 0... 204. 536 145. Oddsteinn Friðriksson gegn skiptaráð- andanum í Vestmannaeyjum og firmanu Gunnar Ólafsson £ Co .....0.0. 0... 204, 543 (46. Guðmundur Í. Einarsson og Jósef Jóns- son gegn aðalbankastjóra Útvegsbanka Íslands, f. h. bankans. Útiv.dómur ...... 20. 548 147. Þorbergur Friðriksson gegn Gunnari Ólafssyni, f.h. þrotabús Oddsteins Frið- rikssonar. Útiv.dómur ............. 204. 5409 Hæstaréttardómar Útgefandi: Hæstaréttarritari. KIV. árgangur. 1933. Mánudaginn 9. jan. 1933. Nr. 101/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) segn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £ Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfarandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 98. maí 1932: Kyrrsetning sú, sem gerð var í fógetarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 7. þ. m., samkvæmt beiðni stefnanda, hæstaréttarmálaflutningsmanns, Lár- usar Jóhannessonar í Reykjavík, á útistandandi skuldum og verzlunaráhöldum verzlunar Tang á Riis, til trygging- ar kröfu hans á hendur firmanu Tang £ Riis, framseldri honum af Útvegsbanka Íslands h/f, að upphæð kr. 21592,86 — tuttugu og eitt þúsúnd fimm hundruð níutiu og tvær — kránur 86 aura, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heimilast stefnanda að gera fjárnám til upp- boðssölu í hinum kyrrsettu munum til lúkningar skuld- arupphæðinni ásamt 8% ársvöxtum af henni frá 1. þ. m. að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefnandanum 950 — níu hundruð og fimmtíu — krónur í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá lög- legri birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja og var 1 2 því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var þá aftur fyrir tekið, var ekki mætt af hálfu stefnda, og er málið því flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og dæmt sam- kvæmt N. L. 1-4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útgefinni 30. júli f. á., skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 21592,86 auk vaxta og málskostnaðar, uppkveðn- um í gestarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. mai f. á. og fjárnámi samkvæmt honum, er gert var 25. júní s. á. af fógetarétti sömu sýslu í innanstokksmunum og útistandandi skuldum firmans Tang £ Riis í Stykkishólmi, og krefst á- frýjandi staðfestingar á dómi þessum og fjárnáms- gerð, auk málskostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að at- huga, verður að taka kröfu áfrýjanda um staðfest- ingu þeirra til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum dómsathöfnum til breytingar sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málsskots síns og þykir þvi rétt að dæma stefnda til að greiða hon- um málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostn- aðurinn ákveðinn kr. 70. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámsgerð skal óraskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang á Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. 3 í málskostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfryjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 9. þ. m., er risið út af skuld firmans Tang £ Riis við Út- vegsbanka Íslands h/f, framseldri til stefndanda. Hefir stefnandi 7. þ. m. kyrrsett útistandandi skuldir og verzl- unaráhöld verzlunar Tang £ Riis í Stykkishólmi til trygg- ingar kröfunni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrr- setningargerðinni. Krefst hann þess að kyrrsetningin verði staðfest og honum tildæmdur réttur til að gera fjár- nám til sölu við uppboð í hinum kyrrsettu munum til lúkningar hinni umstefndu skuld að upphæð kr. 21592,86 ásamt 8% ársvöxtum frá á þ. á. til greiðsludags. Auk þess krefst hann þess, að sér verði tildæmdar kr. 950,00 í málskostnað. Stefndur, Ágúst Þórarinsson, mætti í réttinum, en hreyfði engum mótmælum gegn kröfu stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð því til fyrirstöðu, að dómkröfur stefnandans verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnandanum 950 kr. í máls- kostnað. Mánudaginn 9. jan. 1933. Nr. 103/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) Segn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £ Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfarandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness og Hnappadalssýslu 28. maí 1932: Kyrrsetning sú, er gerð var í fógetarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 7. þ. m., samkvæmt kröfu stefnanda, hæstaréttarmálaflutningsmanns Lárusar 4 Jóhannessonar Í Reykjavík, í fasteignum í Skógarnesi, eign firmans Tang á Riis, til tryggingar kröfu hans á hendur firmanu, framseldri honum af firmanu H. Benediktsson £ Co., að upphæð 1568 — eitt þúsund fimm hundruð sextíu og átta krónur 74 aurar, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heimilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hinum kyrrsettu fast- eignum til lúkningar skuldarupphæðinni ásamt 6% árs- vöxtum af henni frá Á 1932 að telja þar til greitt er, Loks greiði stefndur stefnandanum 216 — tvö hundruð og sex- tán — krónur Í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá lög- legri birtingu hans. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var þvi þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var þá aftur fyrir tekið, var ekki mætt af hálfu stefnda, og er málið því flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og dæmt samkvæmt N. L. 1-4-32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útg. 30. júli f. á., skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 1568,74 auk vaxta og máls- kostnaðar, uppkveðnum í gestarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. mai f. á. og fjárnámi sam- kvæmt honum, er gert var 22. júní s. á. í fasteign- um firmans Tang á Riis í Skógarnesi af fógeta- rétti sömu sýslu, og krefst áfrýjandi staðfestingar á dómi þessum og fjárnámsgerð, auk málskostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að at- huga, verður að taka kröfu áfrýjanda um staðfest- ingu þeirra til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum 5 dómsathöfnum til breytingar sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málskots síns og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða honum málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostnað- urinn ákveðinn kr. 70. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámsgerð skal óraskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang £ Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti að við- lagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 9. þ. m., er risið út af skuld firmans Tang £ Riis við firm- að H. Benediktsson £ Co., framseldri til stefnanda. Hefir stefnandinn 7. þ. m. kyrrsett fasteignir firm- ans Tang á Riis í Skógarnesi til tryggingar kröfunni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrrsetningin verði staðfest og honum til- dæmdur réttur til að gera fjárnám til sölu við uppboð á hinum kyrrsettu munum til lúkningar hinni umstefndu skuld, að upphæð kr. 1568,74 ásamt 6% ársvöxtum frá % þ. á. til greiðsludags. Auk þess krefst hann þess, að sér verði tildæmdar kr. 216,00 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum en hreyfði engum mótmæl- um gegn kröfu stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé því til fyrir- stöðu að dómkröfur stefnandans verði teknar til greina. Ber þvi að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnandanum 216 kr. í málskostnað. Mánudaginn 9. jan. 1933. Nr. 104/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) segn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £. Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 98. maí 1932: Kyrrsetning sú, er gerð var Í fógetarétti Snæ. fellsness- og Hnappadalssýslu 7. þ. m. samkv. kröfu hæsta- réttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar í Reykjavík, í húseign firmans Tang á Riis á Bryggju til tryggingar víxilkröfu hans á hendur firmanu Tang g Riis, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heim- ilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hjnni kyrrsettu húseign til lúkningar vixilskuldinni kr. 790,09 ásamt 6% ársvöxtum af henni frá % 1932 að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefnandanum 2,40 kr. í innheimtuþóknun og 166,00 kr. í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans, að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði tf. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var þá aftur fyrir tekið, var ekki mætt af hálfu stefnda, og hefir málið því verið flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt sam- kvæmt N. L. 1—4-—-32 og 2. gr. tilsk. 3. júni 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útgefinni 30. júlí f. á., skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á 720,00 kr. ásamt vöxtum og málskostnaði, uppkveðnum í gestarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí f. á. og krafizt staðfestingar á dóminum, auk málskostnaðar. 7 Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dóm þenna að athuga, verð- ur að taka kröfu áfrýjanda um staðfestingu dóms- ins til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hálfu stefnda, að hann mundi áfrýja dómi þessum til breytingar, sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málskots síns og þykir því rétt að dæma stefnda til þess að greiða áfrýjanda málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostnaðurinn ákveð- inn 70 kr. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi skal óraskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang á Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrvjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem höfðað er með gestaréttarstefnu, útg. 9. þ. m., er risið út af víxilskuld firmans Tang á Riis sam- kv. víxli, útg. %1 Í. á., gjaldf. % þ. á., að upphæð kr. 720,00. Hefir stefnandinn 7. þ. m. kyrrsett húseign firmans Tang á Riis á Brvggju í Eyrarsveit til tryggingar kröfunni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrrselningin verði staðfest og honum til- dæmdur réttur til að gera fjárnám til sölu við uppboð í hinni kyrrsettu eign til lúkningar hinni umstefridu skuld ásamt 6% ársvöxtum frá % þ. á. til greiðsludags og 14% innheimtuþóknun. Auk þess krefst hann að sér verði til- dæmdar kr. 166,00 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum en hreyfði engum mótmæl- um gegn kröfu stefnanda. — 8 Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé því til fyrir- stöðu að dómkröfur stefnanda verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnandanum 166 kr. í máls- kostnað. Mánudaginn 9. jan. 1933. Nr. 105/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £: Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og fjár- námi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí 1932: Kyrrsetning sú, er gerð var Í fógetarétti Snæ- fellsness- og Hnappadalssýslu 7. þ. m., samkv. kröfu hæsta- réttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar í Reykja- vík, í vélbátnum „Ægir“, til tryggingar vixilkröfu hans á hendur firmanu Tang á Riis, að upphæð 5000 — fimm þúsund — krónur, staðfestist sem löglega gerð og fram- fylgt. Jafnframt heimilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hinum kyrrsetta vélbát til lúkningar víxil- skuldinni ásamt 6% ársvöxíum frá 1%% 1932 að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefnandanum 16 — sextán — krónur 67 aura í innheimtuþóknun og 497 — fjögur hundruð níutíu og sjö — krónur í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans, að viðlagðri að för að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var þá aftur fyrir tekið, var ekki mætt að hálfu stefnda, 9 og hefir málið því verið flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og dæmt sam- kvæmt N. L.1—4—-32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útgefinni 30. júlí f. á., skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 5000,00 auka vaxta og málskostnaðar, uppkveðnum í gesta- rétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí f. á., og fjárnámi, sem gert var í fógetarétti sömu sýslu 22. júní s. á. í vélbátnum „Ægir“, og krefst áfrýj- andi staðfestingar á dómi þessum og fjárnámi, auk málskostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að at- huga, verður að taka kröfu áfrýjanda um staðfest- ingu þeirra til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum dómsathöfnum til breytingar, sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málsskots sins og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða honum málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostnað- urinn ákveðinn 70 kr. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámi skal ó- raskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang £ Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri að- för að lögum. 10 Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 9. þ. m., er risið út af víxilskuld firmans Tang £ Riis, sam- kv. víxli, útg. 1% 1931, gjaldf. 1% 1932, að upphæð kr. 5000,00. Hefir stefnandinn "7. þ. m. kyrrsett vélbátinn „Ægir“, eign firmans Tang og Riis, til tryggingar kröf- unni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetning- unni. Krefst hann þess, að kyrrsetningin verði staðfest og honum tildæmdur réttur til að gera fjárnám til sölu við uppboð í hinum kyrrsetta vélbát til lúkningar hinni um- stefndu skuld ásamt 6% ársvöxtum frá 104 1932 til greiðslu- dags og 4% innheimtuþóknunar. Auk þess krefst hann, að sér verði tildæmdar kr. 497,00 í málskostnað. Stefndi mætti í réttinum og hreyfði engum mótmælum gegn kröfum stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert sér, er sé því til fyrir- stöðu, að dómkröfur stefnandans verði teknar til greina. Ber því að gera það, og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnanda 497 kr. í málskostnað. Mánudaginn 9. jan. 1933. Nr. 106/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £ Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfylgjandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. mai 1939: Kyrrsetning sú, sem gerð var í fógetarétti Snæ- fellsness- og Hnappadalssýslu 7 þ. m., samkv. kröfu hæsta- réttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar í Reykja- vík, í vélskipinu „Hans“, til tryggingar vixilkröfu á hend- ur firmanu Tang g£ Riis, að upphæð 589 — fimm hundruð áttatíu og níu — krónur 58 aura, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heimilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hinu kyrrsetta skipi til lúkning- 11 ar víxilskuldinni ásamt 6% ársvöxtum af henni frá % 1932 að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefnandan- um Í eina — krónu 97 aura Í innheimtuþóknun og 166 — eitt hundrað sextíu og sex — krónur í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði í. á, var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var þá aftur fyrir tekið, var ekki mætt af hálfu stefnda, og er málið því flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt samkvæmt N. L. 1—4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útgefinni 30. júlí f. á., skotið til hæstaréttar dómi, til greiðslu á kr. 589,58 auk vaxta og málskostnaðar, uppkveðnum í sestarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí Í. á. og fjárnámi samkvæmt honum, sem gert var í fógetarétti sömu sýslu 22. júní s. á. í vélskipinu „Hans“, og krefst áfrýjandi staðfestingar á dómi þessum og fjárnámi, auk málskostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að at- huga, verður að taka kröfu áfrýjanda um stað- festing þeirra til greina. Með því að áfryjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum dómsathöfnum, sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málsskots síns og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða honum málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostnaður ákveðinn 70 kr. m 12 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámi skal ó- raskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang £ Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 9. þ. m., er risið út af víxilskuld firmans Tang á Riis, sam- kv. vixli, útg. %o f. á., gjaldf. % þ. á., að upphæð kr. 589,58. Hefir stefnandinn 7. þ. m. kyrrsett vélskipið „Hans“ eign firmans Tang £ Riis til tryggingar kröfunni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrrsetningin verði staðfest og honum tildæmdur rétt- ur til að gera fjárnám til sölu við uppboð í hinni kyrr- settu eign til lúkningar hinni umstefndu skuld ásamt 6% ársvöxtum af henni frá % þ. á. til greiðsludags og 14% innheimtuþóknun. Auk þess krefst hann, að sér verði til- dæmdar kr. 166,00 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum en hreyfði engum mótmæl- um gegn kröfum stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé því til fyrir- stöðu, að dómkröfur stefnandans verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefnda til að greiða stefnandanum 166 kr. í málskostnað. 13 Mánudaginn 9. jan. 1932. Nr. 107/1932. Lárus Jóhannesson, f. h. Ísleifs Jóns- sonar (Sjálfur) gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang á Riis Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfylgjandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. mai 1939: Kyrrsetning sú, er gerð var í fógetarétti Snæ- fellsness- og Hnappadalssýslu 11. þ. m., samkv. kröfu hæstaréttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar, Í fasteignum verzlunar Tang á Riis í Stykkishólmi, til trygg- ingar kröfu Ísleifs Jónssonar verkstjóra í Stykkishólmi, á hendur firmanu Tang og Riis, að upphæð 3932 — þrjú þúsund níu hundruð þrjátíu og tvær krónur og 19 aurar, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heim- ilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hinum kyrrsettu eignum til lúkningar skuldarupphæðinni, ásamt 6% ársvöxtum af henni frá % 1932 að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefnandanum 403 — fjögur hundruð og þrjár — krónur í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans, að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði Í. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var aftur tekið fyrir, var ekki mætt af hálfu stefnda. Málið hefir því verið skriflega flutt samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt sam- kvæmt N. L.1—4-32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útg. 30. júlí f. á.. skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 3932,19 14 auka vaxta og málskostnaðar, uppkveðnum 28. maí Í. á., í gestarétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu, og fjárnámi, sem gert var 25. júní s. á. Í fógetarétti sömu sýslu í fasteign firmans Tang á Riis í Stykk- ishólmi, og krefst áfrýjandi staðfestingar á dómi þessum og fjárnámi. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við framannefndar dómsathafn- ir að athuga, verður að taka kröfu áfrýjanda um staðfestingu þeirra til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja áðurnefndum dóms- athöfnum, sem hann og gerði, enda þótt hann félli frá þeirri áfrýjun síðar, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málsskots sins, og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða honum málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostnaðurinn ákveðinn A er Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámi skal 6- raskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang á Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, f. h, Ís- leifs Jónssonar, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 11. þ. m., er risið út af skuld firmans Tang £ Riis við Ís- leif Jónsson, verkstjóra í Stykkishólmi. Hefir stefnandi 11. Þ. m. kyrrsett fasteignir verzlunar Tang g£ Riis í Stykk- ishólmi, til tryggingar kröfunni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrr- 15 setningin verði staðfest og honum tildæmdur réttur til að gera fjárnám til sölu við uppboð í hinum kyrrsettu mun- um til lúkningar hinni umstefndu skuld að upphæð kr. 3932,19, ásamt 6% ársvöxtum frá 7 1932 til greiðsludags. Auk þess krefst hann þess, að sér verði tildæmdar kr. 403,00 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum og hreyfði engum mótmælum gegn kröfum stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé því til fyrir- stöðu, að dómkröfur stefnandans verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnandanum 403 kr. í málskostnað. Mánudaginn 9. janúar 1932. Nr. 108/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang á Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfarandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí 1932: Kyrrsetning sú, sem gerð var í fógetarétti Snæ- fellsness- og Hnappadalssýslu 11. þ. m., samkv. kröfu hæstaréttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar í Reykjavík, í fasteignum Og útistandandi skuldum verzlun- ar Tang á Riis á Sandi, til tryggingar víxilkröfu hans á hendur firmanu Tang á Riis, að upphæð 15000 — fimm- tán þúsund — krónur, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heimilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hinum kyrrsettu eignum til lúkningar vixilsskuldinni ásamt 6% ársvöxtum af henni frá 1% 1932 að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefn- andanum 50 -— fimmtíu — krónur í innheimtuþóknun og 734 — sjö hundruð þrjátíu og fjórar — krónur og 50 aura í málskostnað. 16 Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á, var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var aftur tekið fyrir, var ekki mætt af hálfu stefnda og hefir málið því verið flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt sam- kvæmt N. L. 1—4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útg. 30. júlí f. á. skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 15000.00 auk vaxta og málskostnaðar, uppkveðnum í gesta- rétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. mai. f. á., og fjárnámi, sem gert var Í fógetarétti sömu sýslu 24. júní s. á. í fasteignum og útistandandi skuldum firmans Tang á Riis á Sandi, og krefst áfrýjandi staðfestingar á dómi þessum og fjárnámi auk málskostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að at- huga, verður að taka kröfu áfrýjanda um stað- festingu þeirra til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum dómsathöfnum til breytingar, sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málskots sins, og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða hon- um málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostn- aðurinn ákveðinn 70 kr. 17 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámi skal ó- raskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang £ Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 11. Þ. m. er risið út af víxilskuld firmans Tang £ Riis, samkv. víxil, útg. 1%% 1931, gjaldf. 1%% 1932, að upphæð 15000 kr. Hefir stefnandinn 11. þ. m. kyrrsett fasteignir og útistandandi skuldir verzlunar Tang á Riis á Sandi til tryggingar kröfunni, og höfðað mál þetta til staðfest- ingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrrsetningin verði staðfest og honum tildæmdur réttur til að gera fjár- nám til sölu við uppboð í hinum kyrrsettu eignum til lúkningar hinni umstefndu skuld ásamt 6% ársvöxtum af henni frá 1%4 1932 til greiðsludags og 14% innheimtuþókn- un. Auk þess krefst hann að sér verði tildæmdar kr 734.50 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum og hreyfði engum mótmæl- um gegn kröfum stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé því til fyrir- stöðu, að dómkröfur stefnanda verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefnda til að greiða stefnandannm kr. 734.50 í máls- kostnað. 18 Mánudaginn 9. janúar 1932. Nr. 109/1932. Lárus Jóhannesson, f. h. Magnúsar Jónssonar (Sjálfur) gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £ Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfylgjandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 98. maí 1932: Kyrrsetning sú, sem gerð var í fógetarétti Snæ- fellsness- og Hnappadalssýslu 11. þ. m., skv. kröfu hæsta- réttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar í Reykja- vík, í lausafé tilheyrandi verzlun Tang á Riis á Sandi til tryggingar kröfu Magnúsar Jónssonar bókhaldara í Stykk- ishólmi á hendur firmanu Tang £ Riis að upphæð 2385 — tvö þúsund þrjú hundruð áttatíu og fimm — krónur 23 aurar, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafn- framt heimilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðs- sölu í hinum kyrrsettu munum til lúkningar skuldarupp- hæðinni, ásamt 6% ársvöxtum af henni frá 144 1932 að telja þar til greitt er. Loks greiði stefndur stefnandanum 282.50 — tvö hundruð áttatíu og tvær — krónur í máls- kostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var þá aftur tekið fyrir, var ekki mætt af hálfu stefnda og hefir málið því verið flutt skriflega samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt samkvæmt N. L. 1-4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. 19 Áfrýjandi hefir með stefnu, útg. 30. júlí f. á., skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 2385,23 auk vaxta og málskostnaðar, uppkveðnum í gesta- rétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. mai í. á., og fjárnámi, sem gert var í fógetarétti sömu sýslu 24. júní s. á. í ýmsum lausafjármunum firm- ans Tang £ Riis á Sandi, og krefst áfrýjandi stað- festingar á dómi þessum og fjárnámi auk máls- kostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að at- huga, verður að taka kröfu áfrýjanda um staðfest- ingu þeirra til greina. Með þvi að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum dómsathöfnum til breytingar, sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málskots sins, og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða hon- um málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostn- aðurinn ákveðinn 70 kr. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámi skal ó- raskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang “ Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, f. h. Magnúsar Jónssonar, 70 kr. í málskostnað fyr- ir hæstarétti að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 1% 1932, er risið út af skuld firmans Tang £ Riis við Magn- 20 ús Jónsson, bókhaldara í Stykkishólmi. Hefir stefnandi 11. þ. m. kyrrsett 3 uppskipunarbáta og smábát, vöruflutn- ingabifreið og peningaskáp og skrifborð, eign verzlunar Tang á Riis á Sandi til tryggingar kröfunni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrrsetningin verði staðfest og honum tildæmad- ur réttur til að gera fjárnám til sölu við uppboð í hinum kyrrsettu munum til lúkningar hinni umstefndu skuld að upphæð kr. 2385,23 ásamt 6% ársvöxtum af henni frá 1% þ. á. til greiðsludags. Auk þess krefst hann þess að sér verði tildæmdar kr. 282,50 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum og hreyfði engum mótmæl- um gegn kröfum stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé því til fyrir- stöðu, að dómkröfur stefnandans verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnandanum kr. 282,50 í máls- kostnað. Mánudaginn 9. jan. 1932. Nr. 110/1932. Lárus Jóhannesson (Sjálfur) gegn Ágúst Þórarinssyni, f. h. Tang £ Riis (Enginn). Áfrýjað til staðfestingar kyrrsetningardómi og eft- irfylgjandi fjárnámi. Dómur gestaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí 1932: Kyrrsetning sú, er gerð var Í fógetarétti Snæ- ellsness- og Hnappadalssýslu 11. b. m. samkv. kröfu hæstaréttarmálaflutningsmanns Lárusar Jóhannessonar í Reykjavík, í vörubirgðum verzlunar Tang á Riis, að upp- hæð 5100 — fimm þúsund og eitt hundrað — krónur, staðfestist sem löglega gerð og framfylgt. Jafnframt heim- ilast stefnanda að gera fjárnám til uppboðssölu í hinum kyrrsettu munum til lúkningar víxilskuldinni, ásamt 6% ársvöxtum af henni frá 1% 1932 að telja og þar til greitt 21 er. Loks greiði stefndur stefnandanum 17 — seytján — krónur í innheimtuþóknun og 470 — fjögur hundruð og sjötíu — krónur og 50 aura í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 3 sólarhringa frá löglegri birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á., var mætt í því af hendi beggja aðilja, og var því þá frestað til dezembermánaðar. En þegar það var aftur tekið fyrir, var ekki mætt af hálfu stefnda, og hefir málið því verið flutt skriflega samkvæmt 1. lið ð8. gr. hæstaréttarlaganna og er það dæmt samkvæmt N. L.1—4-32 og 2. gr. tilsk. 3. Júni 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útg. 30. júlí f. á. skotið til hæstaréttar dómi til greiðslu á kr. 5100,00 auk vaxta og málskostnaðar, uppkveðnum í gesta- rétti Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 28. maí. f. á. og fjárnámi, sem gert var í fógetarétti sömu sýslu 24. júní s. á. í vörubrigðum firmans Tang á Riis á Sandi og krefst áfrýjandi staðfestingar á dómi þessum og fjárnámi auk málskostnaðar. Með því að skjöl málsins bera það ekki með sér, að neitt sérstakt sé við dómsathafnir þessar að athuga, verður að taka kröfu áfrýjanda um stað- festingu til greina. Með því að áfrýjanda var sagt það af hendi stefnda, að hann mundi áfrýja framannefndum dómsathöfnum til breytingar, sem hann og gerði, enda þótt hann félli síðar frá þeirri áfrýjun, þykir áfrýjandi hafa haft ástæðu til málskots síns, og þykir því rétt að dæma stefnda til að greiða hon- um málskostnað fyrir hæstarétti, og er málskostn- aðurinn ákveðinn 70 kr. 22 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámi skal ó- raskað. Stefndi, Ágúst Þórarinsson, f. h. Tang á Riis, greiði áfrýjanda, Lárusi Jóhannessyni, 70 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með gestaréttarstefnu, útg. 14 1932, er risið út af víxilskuld firmans Tang á Riis samkv. víxli, útgefnum 3%s 1931, gjaldf. 1% 1932, að lið hæð kr. 5100,00. Hefir stefnandinn 11. þ. m. kyrrsett vöru- birgðir verzlunar Tang á Riis á Sandi til tryggingar kröf- unni og höfðað mál þetta til staðfestingar kyrrsetningunni. Krefst hann þess, að kyrrsetningin verði staðfest og hon- um tildæmdur réttur til að gera fjárnám, til sölu við upp- boð, í hinum kyrrsettu munum til lúkningar hinni um- stefndu skuld ásamt 6% ársvöxtum af henni frá 1% þ. á. til greiðsludags og 4% innheimtuþóknun. Auk þess krefst hann að sér verði tildæmdar kr. 470,50 í málskostnað. Stefndur mætti í réttinum og hreyfði engum mótmæl- um gegn kröfum stefnanda. Af málsskjölunum verður ekkert séð, er sé þvi til fyr- irstöðu, að dómkröfur stefnanda verði teknar til greina. Ber því að gera það og virðist eftir atvikum rétt að dæma stefndan til að greiða stefnandanum kr. 470,50 í máls- kostnað. 23 Miðvikudaginn 11. jan. 1933. Nr. 174/1932. Réttvísin (Sveinbjörn Jónsson). segn Magnúsi Eiríkssyni, Steini Guð- mundssyni og Guðjóni Guðjónssyni (Guðmundur Ólafsson). Innbrotsþjófnaður. Dómur aukaréttar Ísafjarðar 28. apríl 1932: Ákærðir, Magnús Eiríksson og Steinn Guðmundsson, sæti hvor um sig 10 mánaða betrunarhússvinnu og ákærður, Guðjón Guðjónsson, 2 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviður- væri. En fullnustu refsingarinnar skal frestað og hún niður falla eftir 5 ár frá uppsögn dómsins ef skilorð laga nr. 39, 16. nóv. 1907, eru haldin. Ákærðir greiði allir in solidum forstjóra áfengisverzl- unarinnar hér kr. 254,00 í iðgjöld. Ennfremur greiði ákærðir, Magnús Eiríksson og Steinn Guðmundsson, honum in solidum kr. 285,50 í iðgjöld. Svo greiði allir hinir ákærðu in solidum allan af mál- inu löglega leiðandi kostnað þar á meðal varnarlaun hins skipaða talsmanns síns, cand. jur. Óskars Borg, 50,00 krónur. Ídæmd iðgjöld greiðist innan 15 daga frá löglegri birt- ingu dómsins, og honum að öðru leyti að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Hinir ákærðu, Magnús Eiríksson og Steinn Guð- mundsson, hafa gerzt sekir um verkað þann einn, sem lýst er í 231. gr. 4. tölul. almennra hegningar- laga, sbr. við 55. gr. sömu laga, en ákærði Guðjón Guðjónsson, um verknað samkvæmt sama tölulið 231. gr. hegningarlaganna, sbr. 48. gr. þeirra. Þykir hegning þeirra hæfilega ákveðin, samkvæmt 7., sbr. 6. gr. laga nr. 51 frá 7. maí 1928, hinna tveggja fyrst- 24 nefndu 4 mánaða fangelsi við venjulegt fangavið- urværi, en hins síðastnefnda 2 mánaða samskonar fangelsi. En fresta skal fullnustu refsingarinnar og niður skal hún falla að fimm árum liðnum, ef skilorð laga nr. 39/1907 verða haldin, eins og í hin- um áfrýjaða dómi segir. Samkvæmt skýrslu forstjóra Áfengisverzlunar ríkisins á Ísafirði var alls saknað um 95 fl. af 5 vin- tegundum með mismunandi útsöluverði. Sannað er að hinir ákærðu hafa tekið alls 58 fl., en ekki er upplýst af hvaða tegund eða með hvaða útsölu- verði þær hafa verið, nema þær 32 flöskur, sem aft- ur var skilað eða greiddar voru. Þegar ákveða skal iðgjöld fyrir þær 26 fl., sem ekki var skilað eða greiddar voru, verður því að leggja það til grund- vallar, að þær hafi verið þeirrar tegundar, sem lægsta verði voru seldar, eftir því sem til vinnst, og gátu þá af þessum 26 fl. 4 hafa verið seldar á kr. 8,50, 15 á kr. 7,00 og 7 á kr. 9,50, og verður það sam- tals kr. 205,50. Með því að engar sannanir eru fram komnar um það, að þær nálægt 37 fl., sem saknað var fram yfir þá tölu, er hinir ákærðu játa sig hafa tekið, hafi horfið af völdum þeirra, þá verða þeir ekki dæmdir í þessu máli til þess að greiða andvirði þeirra. Ber því að dæma hina ákærðu til að greiða in solidum kr. 205,50 í iðgjöld. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um greiðslu sakar- kostnaðar í héraði þykir mega staðfesta. Svo greiði hinir ákærðu in solidum allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 80,00 kr. til hvors. Í héraði bendluðust 4 aðrir menn við mál þetta, og hefir því eigi verið áfrýjað að því leyti. Þrir 25 þeirra töldust hafa veitt aðstoð sína til þess að koma þýfinu undan. Öllum þessum 4 mönnum ákvað rannsóknardómarinn sektarhegningu, án þess að til málshöfðunar kæmi. Einn þessara manna, Eggert Haraldsson, hafði sofið í herbergi ákærða, Guðjóns Guðjónssonar, nóttina, sem þjófnaðurinn var fram- inn. Vaknaði hann er hinir ákærðu komu inn í her- bergið um nóttina með nokkuð af áfenginu og fékk þá grun, eða jafnvel vissu um að það mundi vera þeim ófrjálst. Hann neytti einskis af áfenginu og tók engan þátt í brotinu, beint eða óbeint. Um morg- uninn fór hann alfarinn úr herberginu. Rannsókn- ardómarinn telur Eggert þennan hafa gerzt brot- legan við 240. gr. hegningarlaganna fyrir það eitt, að hann skýrði lögreglunni ekki frá því hvers hann hafði orðið áskynja, og ákvað honum þvi 60,00 kr. sektarhegningu. Taldi dómarinn sig hafa heimild til að lúka máli Eggerts með þessum hætti „sam- kvæmt“ analogiu“ „6. gr. laga nr. 51 1928“. Með því að ekki verður séð, að nefndur Eggert Haraldsson hafi með fyrr nefndu afskiptaleysi sinu gerzt brot- legur eftir 240. gr. hegningarlaganna eða öðrum réttarreglum, þá verður að átelja það, að rannsókn- ardómarinn hefir ákveðið honum sektarhegningu þessa. Því dæmist rétt vera: Hinir ákærðu, Magnús Eiríksson og Steinn Guðmundsson, sæti 4 mánaða og ákærði, Guð- jón Guðjónsson, 2 mánaða fangelsi við venju- legt fangaviðurværi. En fresta skal fullnustu refsingarinnar og niður skal hún falla að 5 ár- um liðnum, ef skilorð laga nr. 39 1907 verða 26 haldin. Svo greiði allir hinir ákærðu in solid- um forstjóra Áfengisverzlunar ríkisins á Ísa- firði kr. 205,50 í iðgjöld. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um greiðslu sak- arkostnaðar í héraði eiga að vera óröskuð. Loks greiði hinir ákærðu in solidum allan á- frýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin mál- flutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálaflutnings- mannanna Sveinbjarnar Jónssonar og Guð- mundar Ólafssonar, 80 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af réttvísinnar hálfu höfðað gegn ákærð- um Magnúsi Eiríkssyni vélstjóra, Steini Guðmundssyni sjómanni og Guðjóni Guðjónssyni matsveini, Öllum til heimilis á Ísafirði, fyrir stórþjófnað og þjófnað til refs- inga, greiðslu iðgjalda og málskostnaðar og eru atvik og tildrög málsins upplýst sumpart með eigin játningu og sumpart á annan hátt, þau, er hér greinir. Aðfaranótt 26. febr. þ. á., kl. um 4 f. h., komu ákærðir, Magnús Eiríksson og Steinn Guðmundsson, er bjuggu í vélskipinu „Valbjörn“, er lá við hafnarbryggjuna hér í bænum, sér saman um að brjótast inn í áfengisverzlunina, sem er skúr eða Þbakhýsi við húseignina nr. 3 við Hafn- arstræti hér í bænum, spölkorn fyrir sunnan hafnarbryggj. una. Brutust ákærðir inn í búðina með þeim hætti, að þeir ýttu hurðinni frá stafnum að ofan svo mikið, að þeir komu kústskafti á milli hurðar og dyrastafs og sprengdu svo fals- inn á karminum frá dyrastafnum. Fóru svo um borð í vélbátinn, en ákærður, Steinn, vakti meðákærðan, Guðjón Guðjónsson, er svaf í skipinu, sagði honum frá hvað þeir Magnús höfðu aðhafst og spurði 27 hvort hann vildi eigi koma með þeim og ná sér í áfengi, vildi Guðjón það og klæddist, fór svo með þeim Magnúsi og Steini upp að áfengisbúðinni. Tóku þeir þar fyrst nokkrar vinflöskur og réttu út til Guðjóns, er stóð úti fyrir dyrunum og vildi eigi fara inn í búðina í það sinn, báru þeir svo vínið allir í félagi Í vösum sínum um borð í v/s Valbjörn og fálu það í lyftingu skipsins, jafnframt neyttu þeir úr einni flösku víns í það sinn, en fóru svo enn tvær ferðir upp í áfengisbúðina, tóku það sem þeir gátu borið af vinflöskum í vösum sínum og fluttu um borð í Val- björn. Alls fluttu þeir 58 vinflöskur út í skipið. Létu svo 51 flösku í poka, fluttu þar af 28 flöskur upp í hús við Mjó- götu 8 hér í bænum og fólu í skúffu undir legubekk í her- bergi, er Guðjón leigði þar. En 23 flöskur fluttu þeir upp í hús svonefnt Grund ofar í bænum og fólu þar í skúffu undir legubekk í herbergi, er Steinn leigði þar. Úr þrem flöskum víns drukku ákærðir, ein flaskan brotnaði hjá þeim, og 3 gáfu þeir þriðja manni. Að réttarins áliti hafa ákærðir, Magnús Eiríksson og Steinn Guðmundsson, með greindu atferli orðið sekir um innbrotsþjófnað og ber að heimfæra brot þeirra, sem báðir eru komnir yfir lögaldur sakamanna, hinn fyrr- nefndi fæddur 24. júni 1899 og síðarnefndi 16. dezember 1904, undir 231. gr. sbr. 55. gr. hinna alm. hegningarlaga 25. júní 1869 og þykir refsing þeirra, er áður hafa eigi sætt ákæru eða refsingu fyrir neinn glæp, vera hæfilega metin 10 mánaða betrunarhússvinna fyrir hvorn þeirra. Að því ákærðan, Guðjón Guðjónsson, snertir, þá átti hann engan þátt í innbrotinu í áfengisverzlunina. Að réttarins áliti er brot hans í því fólgið, að hann aðstoðaði þá Magn- ús Eiríksson og Stein Guðmundsson við að taka vínið úr áfengisverzluninni og flytja þaðan, hagnýta sér það og koma því undan og þykir refsing hans, sem kominn er yf- ir lögaldur sakamanna, fæddur 16. jan. 1910, hefir áður sætt 50,00 kr. áfengislagasekt, og 25,00 kr. sekt fyrir brot á 156. gr. hinna almennu hegningarlaga, en annars eigi sætt ákæru eða refsingu fyrir neinn glæp, hæfilega metin 2 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi. samkv. 6. gr. 1. nr. 51, 1928 sbr. 48. gr. hinna alm. hegningarlaga og með tilliti til eðli glæpsins, sérstaklega að eigi virðist 28 svo sem ákærðir hafi framið brotið í því skyni að hagn- ast við sölu á víninu, heldur afla þess til neyzlu og að Þeir könnuðust greiðlega við afbrotið, þá þykir mega á- kveða samkvæmt í. gr. laga nr. 39, 1907 sbr. 4. gr. laga nr. 51, 1928 að því er ákærðu Magnús oð Stein snertir, að fullnustu refsingar allra hinna ákærðu skuli frestað og hún niðurfalla eftir 5 ár frá uppsögn dómsins ef fullnægt verður lögmætum skilyrðum. - Að því greiðslu iðgjalda snertir þá hefir forstjóri á- fengisverzlunarinnar hér, skýrt réttinum frá, að hann samkvæmt bókum og vöruupptalningu sakni eftir inn. brotið í verzlunina 95 flöskum vins fyrir kr. 855.00 með útsöluverði og geti eigi verið að ræða um mistalningu, er nemi meiru en í hæsta lagi 23 flöskum og krefst því iðgjalds fyrir það af víninu, er eigi hefir verið skilað aft- ur. Þykir verða að taka kröfu þessa til greina, þó Þannig, að gera verði að vanti 3 flöskur, vegna mistalningar og telst verð þeirra krónur 28.50. Verður iðgjaldakrafan því kr. 826.50. Það þykir vera nægilega upplýst, að ákærðir tóku úr áfengisverzluninni að minnsta kosti 58 víinflöskur og ber að telja útsöluverð hverrar flösku kr. 9.50 eða sam- tals kr. 541.00, þar af er endurgreitt kr. 287.00, óskilað er því víni fyrir krónur 254.00, er hinum ákærðu bera að greiða „in solidum“ til forstjóra Áfengisverzlunar ríkis. ins, hér. Um eftirstöðvar iðgjaldakröfunnar kr. 285.50 er það að athuga, að þar eð ákærði, Magnús og Steinn, voru einir um áð brjótast inn í áfengisverzlunina og að Steinn, er síð- astur gekk um búðina, skildi dyrnar eftir opnar svo að nokkurt bil var á milli hurðar og dyrastafs, þykir verða að gera þá ábyrga fyrir þeim hluta vínsins, er ekkert hefir orðið upplýst um, hvernig hvarf úr áfengisverzluninni og dæma þá in solidum að greiða forstjóra áfengisverglun- arinnar þennan hluta iðgjaldanna eða krónur 285.50, Svo ber hinum ákærðu að greiða in solidum allan af málinu löglega leiðandi kostnað þar á meðal varðhalds- kostnað og laun hins skipaða talsmanns síns 50.00 kr. Það vottast að meðferð málsins hefir verið vitalaus. 29 Miðvikudaginn 11. jan. 1933. Nr. 70/1932. G. M. Havstein gegn Garðari Þorsteinssyni, f. h. dánarbús Chr. Havstein. Úrskurður hæstaréttar. Mál þetta var þingfest í októbermánuði f. á., en flutningi þess var þá frestað þar til í þessum mán- uði. En er það skyldi fyrirtekið í dag bað áfrýj- andi um frest þar til í næstkomandi marzmánuði með því að honum hefði nú nýlega borizt tilboð frá aðstandendum dánarbúsins, sem eru í Kaup- mannahöfn, um að jafna ágreiningsefnið án að- gerða dómstólanna og ætli hann að fara bráðlega til Kaupmannahafnar til samninga við hlutaðeig- endur. Stefndur hefir ekki mótmælt því, að þetta sé rétt en lengri fresti en fram til loka þessa mán- aðar vill hann ekki veita. Með því að hinn umbeðna frest virðist munu þurfa, til þess, að málið mætti verða útkljáð með þeim hætti, sem áfrýjandi hefir framfært, þykir rétt að veita hann. Því úrskurðast: Hinn umbeðna frest skal veita. Mánudaginn 16. jan. 1933. Nr. 113/1932. Kolbeinn Guðmundsson (Sveinbjörn Jónsson) gegn Magnúsi Jónssyni (Enginn). Greiðsludómi áfrýjað til staðfestingar. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 12. maí 1939: Gagn- stefnandi, Magnús Jónsson, greiði aðalstefnandanum Kol- beini Guðmundssyni, kr. 7349,00 ásamt 6%- ársvöxtum af kr. 6000,00 frá 1. okt. 1930 til 1. okt 1931, af kr. 6360,00 frá Þeim degi til 27. nóv. s. á. og af kr. 7708,00 frá Þeim degi til greiðsludags og kr. 450,00 í málskostnað, allt innan fimmtán daga frá lögbirtingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Stefndi hefir hvorki mætt né látið mæta við fyr- irtekt máls þessa í hæstarétti, þótt honum hafi ver- ið löglega stefnt og hefir málið því verið flutt þar skriflega samkv. 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er það dæmt samkv. N. L.1-4—32 og 2. gr. til- sk. 3. júní 1796. Áfrýjandi hefir með stefnu, útgefinni 23. sept. þ. á., skotið til hæstaréttar dómi, uppkveðnum á bæjarþingi Reykjavíkur 12. maí f. á., til greiðslu á kr. 7348,00 ásamt vöxtum og málskostnaði og hef- ir hann krafizt þess, að dómurinn verði staðfest- ur og að stefndur verði dæmdur til að greiða sér málskostnað í hæstarétti eftir mati réttarins. Með því að skjöl málsins bera það eigi með sér, að neinir þeir gallar séu á meðferð málsins í hér- aði, er útiloki það, að staðfestingarkrafa áfrýjanda verði tekin til greina, ber að staðfesta dóminn. 31 Þar sem stefndi hafði tekið áfrýjunarstefnu í máli þessu 28. mai f. á. dóminum til breytingar, er að vísu síðar var afturkölluð og þar með veitt áfrýjanda nokkra ástæðu til að áfrýja til staðfest- ingar, þykir rétt að dæma stefnda til að greiða á- frýjanda málskostnað .i hæstarétti, er ákveðst 100 kr. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur staðfestist. Stefndi Magnús Jónsson, greiði áfrýjanda, Kolbeini Guðmundssyni, 100 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti. Dóminum að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er, eftir árangurslausa sáttatilraun, höfðað fyrir bæjarþinginu með stefnu, útgefinni 2. dez. f. á., af Kolbeini Guðmundssyni, trésmið, Þingholtsstræti 26, hér i bæ gegn Magnúsi Jónssyni, prófessor í lögum, Laugaveg 3, hér í bænum til greiðslu skuldar, að upphæð kr. 7348,00 ásamt 6% ársvöxtum af kr. 6000.00 frá 1. okt. 1930 til 1. okt. f. á., af kr. 6360,00 (af þessari upphæð eru kr. 360,00 vextir) frá þeim degi til sáttakærudags 27. nóv. Í. á. og loks af kr. 7708,00 frá þeim degi til greiðsludags og máls- kostnaðar að skaðlausu. Málavexti kveður stefnandi þá, að vorið 1929, hafi hann verið búinn að búa 26 ár sem leiðuliði stefnds á jörðinni Úlfljótsvatni í Grafningi, en þá orðið að fara þaðan sökum þess, að stefndur hafi vor þetta sjálfur byrj- að búskap þar. Hafi það þá orðið að samkomulagi með honum og stefndum, að stefndur keypti af honum hús þau, er hann hafi átt á jörðinni svo og búpening og búslóð alla. Kveður stefnandi stefndan hafa um áramótin 1929 og 1930 skuldað sér út af kaupum þessum kr. 11000,00. Hafi kr. 8000,00 af upphæð þessari verið í skuldabréfi, útgefnu af 32 stefndum 23. okt. 1929, en kr. 3000,00 ósamningsbundnar. Skuldabréf þetta hafi átt að greiðast á 4 árum með 2000 króna afborgun á ári, er færi fram í fyrsta skipti 1. okt. 1930. Nú hafi stefndur aðeins greitt upp í bréfið eina af- borgun og standi því eftir af því kr. 6000,00 og séu þær eftirstöðvar allar fallnar í gjalddaga vegna vanskila stefnds. Upp í ósamningsbundnu skuldina hafi stefndur hinsvegar greitt 1652,00 (af þeirri greiðslu hafi kr. 300,00 verið færðar af vangá inn á bréfið) og standi þá eftir af henni kr. 1348,00. Upphæðir þessar kr. 6000,00, kr. 1348,00 nemi samtals hinni umstefndu kröfu og þar sem stefndur hafi verið algerlega ófáanlegur til þess að greiða þær, sé mál þetta höfðað. Stefndur hefir mótmælt kröfum stefnanda og krafizt þess aðallega að máli þessu verði vísað frá dómi, og máls- kostnaðar hefir hann krafizt hvernig sem málið fer. Frávísunarkröfuna byggir stefndur á því, að lögheimili hans og varnarþing séu að Árnesi og Úlfljótsvatni í Árnes- sýslu, en hann eigi ekki heima hér í bænum og sé því al- gerlega óheimilt að höfða mál út af hinni umstefndu kröfu hér. Stefnandi hefir hinsvegar eindregið mótmælt frávísun- arkröfu stefnds og haldið því fram, að dvöl stefnds hér í bænum sé þannig háttað, að hann verði að teljast heim- ilisfastur hér, og sé því mál þetta réttilega höfðað fyrir bæjarþinginu. Það er vitanlegt, enda in confesso í málinu, að stefndur hefir fasta atvinnu hér sem prófessor í lögum við Háskóla Íslands, og verður vegna þessarar atvinnu að dvelja hér í bænum að mestu leyti ca. 9 mánuði ársins. Þá kemur það og fram, að stefndur mun hafa leigða hér íbúð allan árs- ins hring og að nokkur hluti fjölskyldu hans dvelst hér allmikinn hluta árs (a. m. k. meðan kennsla stendur yfir í nrenntaskólanum). Þykir því verða að fallast á það hjá stefnanda, að stefndur megi teljast búsettur hér, þannig að heimilt sé að stefna honum til að svara til sakar hér fyrir bæjarþinginu og verður þá frávísunarkrafa hans ekki tek- in til greina. Til vara hefir stefndur krafizt sýknu af kröfum stefn- anda. Jafnframt hefir hann að undangenginni árangurs- lausri sáttaumleitun gagnstefnt aðalstefnanda með stefnu, 33 útgefinni 2. marz s. l., og gert þær réttarkröfur í gagnsök- inni, að aðalstefnandi verði dæmdur til þess að endur- greiða honum kr. 2300,00, er hann hafi ofgreitt og færðar séu inn á fyrgreint skuldabréf, svo og til að skila skulda- bréfinu og loks til málskostnaðargreiðslu í gagnsök. Sýknukröfuna af kröfum aðalstefnanda í aðalsök og kröfur sínar í gagnsök byggir gagnstefnandi á því, að í umræddu skuldabréfi er svo ákveðið, að hann skuli skyld- ur að taka skuldabréfið eða eftirstöðvar þess með fullu nafnverði sem greiðslu ef aðalstefnandi eða einhver sona hans endurkaupir hið selda af gagnstefnanda. Nú kveður sagnstefnandi skilyrði þetta eiginlega komið fram, þannig að eitt barna aðalstefnanda, dóttir hans, taki við um- ræddum verðmætum og eigi því kaupin að ganga til baka að því leyti sem þau séu ekki þegar uppgerð, en auk þess telur gagnstefnandi sig eiga heimtingu á að fá fyrirgreind- ar kr. 2300,00 endurgreiddar, þar sem þær hafi verið inntar af hendi um skyldu fram og undir röngum og brestandi forsendum. Aðalstefnandi hefir mótmælt framangreindri sýknu- ástæðu gagnstefnanda svo og kröfum hans í gagnsök og krafizt sýknu af þeim. Loks hefir hann krafizt fulls máls- kostnaðar í gagnsök. Af framangreindu skuldabréfsákvæði er það ljóst, að að- alstefnandi hefir haft rétt til að nota umrætt skuldabréf eða eftirstöðvar þess sem greiðslu til gagnstefnanda ef um endurkaup frá honum væri að ræða. Hinsvegar virðist aðalstefnanda ekki hafa borið nein skylda til þessa. Nú kemur það ekki fram í málinu að nokkur endurkaup hafi farið fram hjá aðalstefnanda eða ættingjum hans á eign- um þeim, sem gagnstefnandi keypti af honum. Og þó dóttir aðalstefnanda kunni að vera trúlofuð syni gagnstefnanda og giftist honum síðar og verði á þennan hátt aftur að- njótandi að einhverju leyti verðmæta þeirra, sem gagn- stefnandi hefir fengið frá föður hennar, skiptir það að áliti réttarins engu máli um gildi gerðra kaupa milli aðilja máls þessa eða skyldu gagnstefnanda til þess að greiða kaupverð það, sem stefnt er til greiðslu á. En einmitt á þessu atriði virðist gagnstefnandi byggja efniskröfur sín- ar í málinu og verður því ekki séð, að þær hafi við rök að styðjast. 34 Úrslit málsins verða þá þau hér fyrir réttinum, að að- aðalstefnandi verður algerlega sýknaður af kröfum gagn- stefnanda í gagnsökinni, en dómkröfur hans (aðalstefn- anda) í aðalsök hinsvegar teknar til greina að öllu leyti, enda hefir gagnstefnandi ekki mótmælt kröfuupphæð- inni í aðalsök sérstaklega sem of hárri, né heldur vöxtun- um. Loks ber gagnstefnanda að greiða aðalstefnanda máls- kostnað í aðalsök og gagnsök og ákveðst hann kr. 450,00. Mánudaginn 16. jan. 1933. Nr. 175/1932. Réttvísin og valdstjórnin gegn Hjalta Benónýssyni. Úrskurður hæstaréttar. Rannsóknardómarinn í máli þessu hefir ekki tekið skýrslu af lögreglustjóranum á Akranesi né af manni þeim, Sigurdóri Sigurðssyni, sem sagður er að hafa komið lögreglustjóranum til hjálpar í viðskiptum hans við ákærða, þeim, er mál þetta er af risið. Og var þó sérstök ástæða til að taka skýrslu af mönnum þessum, þar sem ákærður var ölvaður við umrætt tækifæri og kvaðst muna afar óglögt hvað þá gerðist. Ekki verður heldur séð, að rannsóknardómarinn hafi grenslast eftir þvi, hvort ákærði hafi þekkt lögreglustjórann, sem var ný- kominn í kauptúnið og ekki hafði nein embættis- einkenni á sér, eða hvort ákærði hafi vitað, hvort lögreglustjórinn var að gegna embættiserindum þegar ákærði veittist að honum, eða hvort lög- reglustjóri benti ákærða á, að hann væri þar lög- reglustjóri og að embættisverkum, eftir að viður- 35 eign þeirra hófst. Ekki hefir rannsóknardómarinn heldur reynt til að afla vitneskju um það, hvaða orð hafi milli lögreglustjórans og ákærða fallið við umrætt tækifæri. Með því að umrædd atriði virðast geta skipi verulegu máli um sakarúrslitin, þá verður að skylda rannsóknardómarann til þess að taka skýrslu fyr- ir dómi áður enn dómur verður kveðinn upp í mál- inu fyrir hæstarétti, af áðurnefndum mönnum, um þau, svo og það annað, sem framhaldsrannsókn kann að veita tilefni til. Því úrskurðast: Framannefndar skýrslur og upplýsingar ber að útvega svo fljótt sem verða má. Miðvikudaginn 18. jan. 1933. Nr. 86/1932. Réttvísin (Jón Ásbjörnsson) Segn Halldóri Óskari Stefánssyni og Hjálmgeiri Júlíussyni (Garðar Þorsteinsson). Íkveikja. Dómur aukaréttar Reykjavíkur 18. apríl 1932: Ákærðir, Halldór Óskar Stefánsson og Hjálmgeir Júlíusson, sæti hvor um sig betrunarhússvinnu í 2 ár. Þeir greiði og hvor um sig sinn varðhaldskostnað og kostnað við læknisrann- sókn svo og 50 krónur hvor til skipaðs talsmanns þeirra, Gunnars E. Benediktssonar málaflutningsmanns. Allan annan kostnað sakarinnar greiði þeir annar fyrir báða og báðir fyrir annan. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. 36 Dómur hæstaréttar. Brot hinna ákærðu varðar við 1. málsgr. 283 gr. almennra hegningarlaga sbr. 55. gr. sömu laga, þykir refsing ákærða Halldórs Óskars Stefánsson- ar hæfilega ákveðin 27 mánaða Þbetrunarhúss- vinna, en ákærða Hjálmgeirs Júlíussonar 2 ára betr- unarhússvinna, eins og Í hinum áfrýjaða dómi segir, er staðfesta má með þessari breytingu. Hin- um ákærðu ber að greiða in solidum allan áfrýj- unarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutn- ingslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti 100 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður, þó svo að ákærði, Halldór Óskar Stefánsson, sæti 27 mánaða betrunarhússvinnu. Hinir á- kærðu greiði in solidum allan áfrýjunarkostn- að sakarinnar, þar með talin málflutnings- laun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálaflutningsmann- anna, Jóns Ásbjörnssonar og Garðars Þor- steinssonar, 100 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af réttvísinnar hálfu höfðað gegn Halldóri Óskari Stefánssyni, bakara, til heimilis að Skólavörðustig 13 hér í bænum, og Hjálmgeiri Júlíussyni, verkamanni, til heimilis að Miðstræti 3 A hér í bænum, fyrir brot gegn 28. kapitula almennra hegningarlaga frá 25. júní 1869, sbr. 3! lög nr. 51, 1928, um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegningarlöggjöfinni og viðauka við hana. Ákærðir hafa báðir náð lögaldri sakamanna. Ákærður, Halldór Óskar, fæddur 2. janúar 1899; hann var hinn 2. janúar s. 1. sektaður um 50 krónur til ríkissjóðs fyrir ölv- un á almannafæri, en hefir ekki frekar sætt ákæru eða refsingu. Ákærður Hjálmgeir er fæddur 9. april 1910, hann var hinn 20. maí 1930 sektaður um 40 krónur fyrir brot gegn 10. grein lögreglusamþykktar Reykjavíkur og hinn 4. júní 1931 um 50 krónur fyrir ölvun á almannafæri, en ekki að öðru sætt ákæru eða refsingu. Hinn 15. janúar s.1., klukkan 5.30 árdegis, var slökkvi- liðinu hér í bænum gert aðvart um að eldur væri kvikn- aður í húseigninni nr. 2. við Bankastræti í svonefndum Bernhöftshúsum, sem er húsaþyrping byggð í hvirfingu um port sunnan Bankastrætis og er portið opið út að því. Austan húsa þessara liggur Skólastræti, að vestan er tún, en að sunnan er íbúðarhúsið Gimli, byggt úr steini, og er steinveggur allt frá Skólastræti vestur að túninu á tak- mörkum húseignanna. Hús þessi eru mjög gömul og byggð úr timbri, víðast ein hæð og ris, og er virðingarverð þeirra til brunabóta samtals 53718,00 krónur. Í álmunni milli portsins og Skólastrætis er geymslupláss, sem á um- ræddum tíma var litið notað, en í suðvesturhluta bygg- ingarinnar er brauðgerðarhús, og hafði ríkisstjórnin byrjað þar brauðgerð um siðustu áramót, enda eru húsin eign ríkissjóðs. Í vesturálmunni milli túnsins og portsins er íbúðarhús og brauðsölubúð út við Bankastræti, en þenna hluta húseignanna skilur sund frá brauðgerðarhús- unum. Á þessum tíma var ekki búið í húsunum. Er slökkvi- liðið kom á vettvang, var eldur kviknaður í suðurgafli álmunnar við Skólastræti, en gaflinn á þessum húsum er úr timbri sem aðrir hlutar þeirra, en framangreindur steinveggur byggður upp að honum. Hafði eldurinn læst sig í gaflinum og logaði upp úr þakinu. Veður var gott og var eldurinn strax slökktur, án verulegra skemmda á húsum. Á gólfinu í geymsluhúsinu þar sem eldurinn kom upp, fannst hálffláska; uppmjó og hálslöng, sem benzin hafði verið á, svo og glas undan suðuspritti. Af þessu svo og því að engrar eldsvon var í þessum hluta húsanna, Þótti 38 sýnt að um íkveikju væri að ræða. Tókst lögreglunni strax að upplýsa, að ákærður Hjálmgeir hafði kvöldið fyrir brennuna verið að leita fyrir sér á benzinafgreiðslum að fá benzin á samskonar flösku og fannst á brennustaðn- um svo og að hinir ákærðu hefðu verið saman og á ferli um kvöldið og nóttina. Er þeir síðan voru spurðir um þetta var framburður þeirra svo tortryggilegur, að hann í sambandi við framangreinar upplýsingar leiddi til þess, að þeir voru teknir fastir. Hinn 18. janúar játuðu hinir ákærðu þvi næst, að þeir væru valdir að íkveikjunni og skal nú lýst aðdragandanum að þessum verknaði þeirra og framkvæmd hans, byggt á játningu hinna ákærðu og öðrum þeim gögnum, sem fyr- ir liggja í máli þessu. Högum hinna ákærðu var þannig háttað, að Halldór, sem er bakari að kunnáttu, var atvinnulitill og Hjálm- geir atvinnulaus. Halldór hafði verið giftur, en þau hjón höfðu skilið samvistum nokkru fyrir jól. Bjó hann því einn um þetta leyti og var mjög drykkfelldur, hafði hann á hlaupum, að því er virtist, atvinnu hjá bakara nokkr- um hér í bænum og á sama stað hafði mágur hans at- vinnu til áramóta. Bakari þessi hafði allmikil viðskipti við stofnanir ríkissjóðs fram að nýjári, en missti þá af allmiklum hluta þeirra, er ríkisbrauðgerð var stofnuð í hér umræddum húsum. Var mági Halldórs þá sagt upp atvinnu, en hann fékk þá jafnhraðan fasta vinnu hjá rik- isbrauðgerðinni. Ákærður Halldór hefir skýrt svo frá, að kalt hafi verið yfirleitt í milli hans og tengdafólks hans, og að hann hafi beinlínis hatað hérumræddan mág sinn. Ákærður, Hjálmgeir Júlíusson, var ógiftur, en bjó með 17 ára gamalli stúlku, systur ákærðs, Halldórs. Bjuggu þau saman í Miðstræti 3 A. og virðist ákærður, Halldór, hafa verið þar tíður gestur einkum eftir að hann skildi við konuna. Nokkru eftir nýjár tók Halldór að orða það við Hjálmgeir, að hann ætlaði að brenna ríkisbrauðgerð- arhúsið og fór fram á það við Hjálmgeir, að hjálpa sér við það og hét hann því. Virtust þeir hafa átt tal um þetta nokkrum sinnum og að Hjálmgeir hafi verið treg- ur fyrst í stað. Hinn 14. janúar að kvöldi til, um mat- málstíma, kom Halldór til Hjálmgeirs og systur sinnar í Miðstræti 3, og var þá undir áhrifum áfengis. Fór hann 39 þá fram á það við Hjálmgeir, að þeir framkvæmdu i- kveikjuna þá um nóttina og féllst Hjálmgeir á það. Á- kváðu þeir að nota benzin við íkveikjuna og tók Hjálm- geir að sér að útvega það. Fór hann því út í þeim erind- um og hafði með sér hálfflösku undir það. Leitaði hann fyrst fyrir sér á Lækjartorgi, en fekk það ekki þar, en á benzinstöðinni vestur við Vesturgötu fékk hann loks ben- zin á flöskuna og hafði hann það heim með sér. Sváfu þeir félagar síðan heima hjá Hjálmgeiri til klukkan 2 eftir mið- nætti að þeir vöknuðu og risu úr rekkju til þess að fara til brennunnar. Að undirlagi Halldórs klæddu þeir sig öðruvísi en þeir voru vanir til þess að þeir þekktust síð- ur ef einhver sæi þá. Klukkan milli 2 og 3 fóru þeir sið- an að heiman og hafði Hjálmgeir þá á sér benzinflöskuna og eldspitur. Gengu þeir síðan á staðinn og komu um Skólastræti að húsunum, og er þeir gengu með fram geymsluhúsinu um Skólastræti, sáu þeir að gluggar eru lágir út að Skólastræti og virnet eitt fyrir. Ekki stopp- uðu þeir neitt við húsið að sinni, heldur gengu áfram niður að höfn og fór Hjálmgeir þar um borð í Dettifoss og fékk sér sígarettu. Að því búnu gengu þeir á staðinn aftur og er þeir þá fóru um Lækjartorg, telur ákærður, Halldór, að klukkan hafi verið 3,5 e. miðnætti. Var ætlun þeirra þá að kveikja í brauðgerðarhúsinu sjálfu. Með þvi að þá var tryggast að það brynni svo og vegna þess að við- urinn væri þurrastur og þar af leiðandi eldfimastur sem næst bökunarofninum og íkveikjan þvi auðveldari þar en annarstaðar. Fór ákærður Halldór því inn í portið frá Bankastræti og reyndi að komast þaðan inn í brauðgerð- arhúsið sjálft, en lét Hjálmgeir standa vörð á meðan. En er dyr voru allar læstar og engin tæki fyrir hendi til þess að brjótast inn með, varð hann frá að hverfa við svo bú- ið. Komu þeir sér þá saman um að fara upp á Laugaveg 17, þar sem Halldór hafði húsráð, og ná þar í eitthvert verkfæri til þess að brjótast inn með, og fóru þeir rakleitt þangað. Tók Halldór þar naglbit og hafði með sér og fóru þeir nú á staðinn aftur og eftir tillögu Hjálmgeirs ákváðu Þeir nú, að fara frá Skólastræti inn um glugga inn í geymsluhúsið og kveikja þar í. Gengu þeir nú að syðsta glugganum í geymsluhúsinu. Klippti Halldór virnetið í sundur með naglbitnum, ýtti því til hliðar og skreið Hjálm- 40 geir síðan inn um opið til þess að kveikja í, en Halldór gekk út á hornið hjá búð Hans Petersens kaupmanns og hélt þar vörð. Er Hjálmgeir kom inn í geymsluhúsið byrjaði hann á þvi að kveikja á eldspitu til þess að litast um, og tók hann jafnframt upp benzinflöskuna. Helti hann síðan ben- zininu úr flöskunni upp um gaflþiljurnar, en áður hafði hann bleytt í tusku, sem hann hafði í vasa sinum og stakk henni í rifu á gaflinum. Kveikti hann síðan á eldspítu og bar að tuskunni og stóð þá gaflinn samstundis í björtu báli. Flýtti hann sér þá út. Fóru þeir síðan í skyndi af brunastaðnum, Hjálmgeir suður Skólastræti, en Halldór upp Bankastræti. Mættust þeir síðan og voru samferða heim til Hjálmgeirs aftur. Það verður samkvæmt framangreindu að líta svo á, að íkveikjan hafi verið fullframin og þar sem brauðgerð- arhúsið er sambyggt við geymsluhúsið í raun og veru sama húsið og enginn brunaveggur í milli, má telja víst að það hefði brunnið, hverju sem hefði viðrað, ef ekkert hefði verið aðgert. Ákærður, Halldór, kveður tilgang sinn með þessum verknaði aðallega hafa verið þann, að eyði- leggja atvinnu mágs sins, sem vann í brauðgerðinni eins og framan greinir. Ennfremur hafi hann haft von um Það, að fá atvinnu hjá bakara þeim, sem að framan greinir, ef viðskiptin færðust aftur til hans og vinna ykist þar af leiðandi. Þá ber hinum ákærðu saman um það, að Hall- dór hefir lofað Hjálmgeir að greiða honum 150 króna skuld, ef hann hjálpaði honum við íkveikjuna, og er það sá eini hagnaður, sem upplýst er að Hjálmgeir hafi haft af brennunni. Ákærðir hafa báðir samkvæmt ósk skipaðs Verjanda þeirra, verið rannsakaðir af geðveikralæknum, sem telja hvorugan þeirra geðbilaðan, en hinsvegar á lágu andlegu þroskastigi, og verður samkvæmt þeirri niðurstöðu að telja þá báða full sakhæfa. Afbrot hinna ákærðu beggja ber að heimfæra undir 283. sbr. 55. grein hinna almennu hegningarlaga frá 25. júní 1869, og þykir refsing hvors þeirra, sem sátu í gæzlu- varðhaldi tímabilið frá 18. janúar til 2. apríl s. 1. hæfilega ákveðin betrunarhússvinna í 2 ár. Þeir greiði hvor um sig varðhaldskostnað og kostnað við læknisskoðun, svo og 50 41 krónur hvor til skipaðs verjanda þeirra, Gunnars E. Bene- diktssonar, málaflutningsmanns, en allan kostnað sakar- innar greiði þeir annar fyrir báða og báðir fyrir annan. Skaðabóta hefir ekki verið krafizt undir rekstri máls- ins. Meðferð málsins hefir verið vítalaus. Mánudaginn 23. jan. 1933. Nr. 64/1932. Eggert Claessen (Sjálfur) sesn hreppsnefnd Seltjarnarnesshrepps (Stefán J. Stefánsson). Útsvarsmál. Írskurður fógetaréttar Gullbringu- og Kjósarsýslu 26. apríl 1932: Hin umbeðna lögtaksgerð skal fram fara á á- byrgð gerðarbeiðanda. Dómur hæstaréttar. Með því að viðurkennt er í málinu, að áfrýjandi var útsvarsskyldur í Seltjarnarnesshreppi árið 1930, og með því að ástæður þær, er áfrýjandi styð- ur neitun sína um að greiða útsvarið við, og greind- ar eru Í forsendum hins áfrýjaða úrskurðar, aðeins gátu haft þýðingu um ákvörðun á upphæð útsvars þess, er áfrýjanda var gert að greiða, en um það atriði hafa dómstólarnir eigi úrskurðarvald, ber að staðfesta hinn áfrýjaða fógetaúrskurð að niður- stöðu til. Málskostnað í hæstarétti þykir rétt, að áfrýjandi greiði hinni stefndu hreppsnefnd með 300 kr. 42 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða fógetaúrskurði skal órask- að. Áfrýjandi, Eggert Claessen, greiði stefnda, hreppsnefnd Seltjarnarnesshrepps, málskostn- að í hæstarétti með 300 krónum, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrývjaða dóms hljóða svo: Í erindi oddvita Seltjarnarnesshrepps, dags. 17. febr. í. á., er þess krafizt, að innheimt verði með lögtaki útsvar, að upphæð kr. 2708,00, er lagt hefir verið á hrm. Eggert Claessen, Reynistað, fyrrv. bankastjóra, fyrir gjaldárið 1930, ásamt hreppsvegagjaldi, kr. 5,00 fyrir s. á., svo og dráttarvöxtum af útsvarsupphæðinni frá gjalddaga til greiðsludags. Hafði gjaldandinn eða greiðsluþoli, kært út- svarið sem allt of hátt ákveðið, og krafizt þess, að það yrði lækkað niður í 1200 krónur, bæði miðað við breytt- ar kringumstæður hans, og svo við aðra gjaldendur hreppsins, svo sem við Shellfélagið og h/f Kára, en hreppsnefndin úrskurðaði 14. júlí 1930 að útsvarið skyldi óhaggað standa, og neitaði þá gjaldandinn greiðslu á því nema eftir lögtaki, þ. e. úrskurði eða dómi. Ágreiningur milli hreppsnefndar eða gerðarbeiðanda og gerðarþola er nú, eins og málið liggur fyrir, eingöngu um það, hvort við álagning útsvarsins hafi átt að taka tillit til hinna breyttu kringumstæðna gjaldandans á þvi yfirstandandi gjaldári eða eigi, og hefir hreppsnefndin ó- tvírætt lýst þvi yfir, út af fyrirspurn gjaldandans þar um. að hún við álagning útsvarsins eingöngu hafi miðað við framtal hans til tekna og eignarskatts fyrir árið 1929, eða árið á undan niðurjöfnun umrædds útsvars, eins og ráð sé gert fyrir samkvæmt 2. lið 4. gr. laga um útsvör, nr. 46, 15. júní 1926, eða tekjur gjaldandans síðastliðið ár á undan niðurjöfnun, en ákvæði 3. liðs hinnar tilvitnuðu lagagreinar hafi eigi komið til greina, þar sem um „ó- happ“ gjaldandans eigi hafi verið að ræða fyrr en á gjald- 43 árinu sjálfu, sem taka eigi til greina, Í samræmi við 2. lið greinarinnar, við álagning útsvars 1931, sem og nefndin hafi gert, eða þá ákveðið útsvar gerðarþola aðeins 500 kr. — Gjaldandinn eða gerðarþoli heldur því hinsvegar fram, að ákvæði 3. liðs oft-greindrar lagagreinar, um á- stæður gjaldenda, „höpp“ og „óhöpp“ o. fl. einnig eigi við breyttar kringumstæður gjaldenda á því ári, sem álagn- ing fer fram, sé hreppsnefnd eða niðurjöfnunarnefnd þá um það kunnugt, eins og átt hafi sér stað, að því er hann snertir sem gjaldanda. Það er nú að vísu eigi sérstaklega tekið fram í 3. lið, eins og í öðrum lið greinarinnar, að miðað sé við „síð- astliðið ár“, en þetta er heldur eigi gert eða sagt í 1. gr. oftgreindrar lagagreinar, og þegar þess er gætt, að fyrr tilvitnuð útsvarslög ótvírætt innihalda stefnubreytingu í þessu tilliti, miðað við eldri útsvarslög, sem miklu frem- ur virðast hafa í öllu tilliti miðað við efni, tekjur og á- stæður gjaldenda á því ári, er niðurjöfnun var gerð, enda niðurjöfnun samkvæmt hinum eldri Jögum ákveðin í lok ársins, eða í nóvember ár hvert, en nú á tímabilinu frá febrúar —- maí, virðast ákvæði 3. liðs aðeins verða skilin í samræmi við 2. lið greinarinnar, þannig að eingöngu sé miðað við efni og ástæður hlutaðeigandi gjaldanda næsta ár á undan niðurjöfnun og verður því krafa gerð- arþola, um að ógilda álagning umrædds útsvars hans, sem á ólögmætum grund velli framkvæmda „eigi tekin til greina, og þykir því rétt vera að leyfa framgang hinnar um- beðnu gerðar. Miðvikudaginn 25. jan. 1933. Nr. 180/1932. Valdstjórnin (Bjarni Þ. Johnson) Segn Hafliða Gíslasyni (Sveinbjörn Jónsson). Brot g. 1. um notkun bifreiða og 1. um dýraverndun. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 15. okt. 1932: Kærði, Hafliði Gíslason, sæti einföldu fangelsi í 15 daga. Hann skal og sviftur leyfi til að stjórna bifreið í eitt ár frá upp- 44 kvaðningu dóms þessa og greiða allan kostnað sakarinn- ar, H/f. Fiskimjöl, Reykjavík, greiði Guðmundi Sæmunds- svni, Eyði-Sandvík, kr. 274,00 í iðgjöld innan 15 daga frá lögbirtingu dóms þessa. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Kærði, tempraði ekki ökuhraðann eins og þurfti, og ástæða var til, þá er hann ætlaði að aka fram- hjá hrossunum á ferð þeirri, sem í hinum áfrýjaða dómi segir. Hefir hann þar með brotið 1. máls- grein 6. gr. laga nr. 70 frá 8. sept. 1931. Kærða var það ennfremur vitanlegt, að eitt af hrossunum hafði fótbrotnað sakir árekstrar bifreiðar hans á það, og var honum skylt að segja til þess svo fljótt sem þess var kostur. Hefir kærði með vanrækslu sinni í því efni brotið skyldu þá, er bifreiðarstjór- um er á herðar lögð með fyrirmælum 2. málsgr. Q. gr. nefndra laga. Loks hefir kærði með áður- nefndri vanrækslu sinni gerzt brotlegur við 1. gr. laga nr. 34 frá 3. nóv. 1915. Þykir refsing kærða fyrir brot þessi hæfilega ákveðin 200 kr. sekt til ríkissjóðs, og komi 15 daga einfalt fangelsi í stað sektarinnar, ef hún verður ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Samkvæmt fram- ansögðu þykir rétt, að svifta kærða samkvæmt 4. málsgr. 5. gr. laga nr. 70/1931, rétti til að stjórna bifreið í eitt ár frá uppkvaðningu héraðsdómsins, eins og í honum segir. Svo ber og að staðfesta á- kvæði hins áfrýjaða dóms um greiðslu sakarkostn- aðar í héraði. Loks verður að dæma kærða til að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun til skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 60 kr. til hvors, Af hálfu verjanda fyrir hæstarétti hefir komið fram krafa um niðurfærslu skaðabóta þeirra, sem eiganda bifreiðarinnar var í héraðsdómi gert að 45 greiða eiganda hrossanna. Af hálfu bifreiðareig- andans, sem samþykkti að dómur yrði lagður á greiðsluskyldu hans í refsimálinu á hendur kærða, hefir málinu ekki verið áfrýjað, né heldur hefir bifreiðareiganda verið stefnt af hálfu valdstjórn- arinnar, sem skotið hefir máli þessu til hæstarétt- ar. Ákvæði héraðsdómsins um þetta atriði liggja því ekki fyrir hér til úrlausnar, og verður því ekki dæmt um niðurfærslukröfur verjandans á skaða- bótakröfunni. Því dæmist rétt vera: Kærði, Hafliði Gíslason, greiði 200 kr. sekt í ríkissjóð, og komi 15 daga einfalt fangelsi í stað sektarinnar, ef hún greiðist ekki innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um missi réttar kærða til að stjórna bifreið og um greiðslu sakarkostnað- ar í héraði eiga að vera óröskuð. Kærði greiði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna, Bjarna Þ. Johnson og Svein- bjarnar Jónssonar, 60 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af valdstjórnarinnar hálfu gegn Hafliða Gíslasyni, bílstjóra, til heimilis að Brekkustíg 6 B. hér í bænum, fyrir brot gegn lögum nr. 70, 1931, um notk- un bifreiða og lögum nr. 34, 1915, um dýraverndun. 46 Málavextir eru þeir, er nú skal greina: Laugardaginn 17. september siðastliðinn ók kærði bif- reiðinni R.E. 804 héðan úr bænum með fólk úr Leikfé- lagi Reykjavíkur austur að Eyrarbakka. Aðfaranótt sunnu- dagsins gisti fólk þetta í Tryggvaskála við Ölvesá, en um nóttina fengu 4 menn úr flokknum kærðan til að aka Þeim niður að Eyrarbakka í bifreiðinni, og var klukkan um eitt eftir miðnætti, er farið var frá Ölfusá og því dimmt af nóttu. Er kærði var kominn um það leyti miðja vegu niður að Eyrarbakka, voru 5 eða 6 hross hægra megin á vegin- um. Taldi kærði sig hafa nóg pláss til þess að aka fram hjá þeim vinstra megin og sér þvi óhætt að aka áfram. Er kærði síðan var kominn rétt að hrossahópnum á 30— 35 kílómetra hraða, að þvi er kærði telur, hlupu hrossin allt í einu inn á veginn til vinstri. Bremsaði kærði þá Þegar, en tókst þó ekki að forða árekstri, og urðu hross- in fyrir bílnum, og hrasaði eitt þeirra við áreksturinn fyrir framan Þbilinn. Stöðvaðist nú billinn, og fór kærð- ur út úr og aðgætti, hvort hrossin hefðu meiðst. Sá kærði þá, að eitt hrossið hafði fótbrotnað, og var það annað hross en það, sem aðallega hafði orðið fyrir bílnum, en frekari meiðsla kveðst hann ekki hafa orðið var, enda hafi hann ekki athugað það náið. Á bifreiðinni urðu ekki aðr- ar skemmdir en þær, að glerið brotnaði á annari fram- lugtinni Er nú kærði hafði gengið úr skugga um fyrrgreind meiðsl á einu hrossinu, ók hann burtu án þess að gera nokkuð til að hjálpa skepnunni, og lét engan vita, hvern- ig komið var, enda þótt honum væri það innan handar án minnstu fyrirhafnar þar sem hann nú ók niður að Eyr-. arbakka. Vissi því enginn um slys þetta fyrr en um klukk- an 8 morguninn eftir, að bifreið austan úr Holtum ók um veginn niður að Eyrarbakka. Fundu þá menn þeir, er í bilnum voru, móbrúnt tryppi á veginum, bógbrotið rétt fyrir ofan hné. Gerðu þeir aðvart um þetta og komu þá menn á vettvang og aflifuðu tryppið, en þá kom í ljós við: athugun, að brúnn hestur, sem þarna var rétt hjá, var lær- brotinn, svo að einnig varð að drepa hann. Bæði þessi hross voru eign sama mannsins, Guðmundar Sæmunds- sonar í Eyði-Sandvík, og þykir ekki þurfa að efa eftir því, 47 sem fyrir liggur í málinu, að þau hafi bæði hlotið meiðsl- in af bifreið kærðs umrætt skipti. Þarna á veginum fundust brot úr bifreiðarlugtargleri og jafnframt upplýstist það, að lugtargler hafði brotnað úr bifreið kærðs. Af þessu og því, að kærði hafði ekið þessa leið, féll grunur á hann, og var hann því tekinn til yfirheyrslu hinn 20. september s. 1. og játaði kærði þá eftir langt samtal, að slysið hefði orðið með þeim hætti, er að framan greinir. Hafa menn þeir, er í bílnum voru með kærðum er slysið vildi til, verið yfirheyrðir undir rannsókn málsins, en enginn þeirra kvaðst hafa orðið slyssins var. Með athæfi því, sem að framan er lýst, hefir kærði að áliti réttarins brotið gegn 6. gr. 1. og 2. málsgr., sbr. 14. gr., og 9. gr. 2. mgr., sbr. 5. gr. 4. mgr., og 14. gr. laga nr. 70, 1931, um notkun bifreiða og 1. gr. laga nr. 34, 1915, um dýraverndun. Er ákveða skal refsingu kærðs ber að líta á það, hvi- líka þjáningu hann hefir bakað skepnunum með skeyt- ingarleysi sínu, og að hann eigi aðeins vanrækti skyldu sína um þegar að tilkynna slysið, heldur reyndi einnig í það itrasta að dyljast þess. Að þessu athuguðu þykir refs- ing kærðs, sem ekki hefir áður sætt refsingu fyrir brot gegn bifreiðarlögunum eða dýraverndunarlögunum, hæfi- lega ákveðin 15 daga einfalt fangelsi. Þá verður og að svifta hann leyfi til að stjórna bifreið í eitt ár frá upp- kvaðningu dóms þessa. Hann greiði og allan kostnað sak- arinnar. Eigandi hrossanna, Guðmundur Sæmundsson í Eyði- Sandvík, hefir undir rekstri málsins krafizt þess, að eig- andi bifreiðarinnar R.E. 804, h/f. Fiskmjöl í Reykjavík, verði í máli þessu dæmdur til að greiða sér kr. 274,00 í skaðabætur fyrir umrætt tjón. Hefir h/f. Fiskimjöl látið mæta í málinu vegna kröfunnar og krafizt sýknu með þvi, að félagið sé ekki lögum samkvæmt bótaskylt í þessu til- felli. En með því að ekki verður með tilvísun til fram- anritaðs álitið, að kærði hafi sýnt fulla varkárni, er slys- ið vildi til, og kröfunni hefir ekki verið andmælt sem of hárri, þá verður samkvæmt 16. gr. bifreiðalaganna að fall- ast á kröfu þessa og dæma h/f. Fiskimjöl til þess að greiða 48 Guðmundi Sæmundssyni í Eyði-Sandvik kr. 274,00 skaðabætur innan 15 daga frá lögbirtingu dóms þessa. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 138/1932. Réttvísin (Lárus Jóhannesson) segn Guðmundi Sigurðssyni (Jón Ásbjörnsson). Brot g. 212. og 186. gr. h. alm. hegnl. Dómur aukaréttar Reykjavíkur 26. febrúar 1932: Ákærð- ur, Guðmundur Sigurðsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 3 mánuði. Hann greiði frú Kerff 597 krónur í skaðabætur innan 15 daga frá lögbirtingu dóms þessa. Loks greiði hann allan kostnað sakarinnar, þar á meðal kostnaðinn við gæzluvarðhald sitt. Dómi þessum Þber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt því, sem fram er komið í málinu, virðist mega gera ráð fyrir því, að ákærði hafi hegðað sér vel og prúðmannlega yfirleitt þar til hann framdi brot það, sem í þessu máli greinir. Hann bauð þegar fram riflegar skaðabætur til konu þeirrar, sem fyrir árás hans varð, og hefir samkvæmt óvéfengdri skýrslu verjanda sins hér fyrir dómi, greitt þær að fullu. Af þessum ástæðum þykir mega ákveða, að framkvæmd refsingar þeirr- ar, sem ákærða er dæmd í hinum áfrýjaða domi, skuli fresta og að hún skuli niður falla að fimm ár- um liðnum, ef skilorð laga nr. 39/1907 verða hald- in. Með þessum viðauka þykir mega staðfesta hinn 49 áfrýjaða dóm, bæði um lýsingu hans á málavöxt- um og ákvörðun refsingarinnar, svo og um greiðslu sakarkostnaðar. En með því að ákærði hefir þegar greitt fullar bætur, þykir ekki ástæða til þess, að taka ákvæði um greiðslu þeirra í dóm í málinu fyr- ir þessum dómstóli. Ákærða ber að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skip- aðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 80 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Guðmundur Sigurðsson, sæti 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurvær!, en fresta skal fullnustu refsingarinnar og nið- ur skal hún falla að fimm árum liðnum, ef skilorð laga nr. 39/1907 verða haldin. Svo greiði ákærði allan sakarkostnað í héraði og allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun til skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna Lárusar Jóhannessonar og Jóns Ásbjörnssonar, 80 kr. tii hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af réttvísinnar hálfu höfðað gegn Guð- mundi Sigurðssyni, Vallargötu 9 í Keflavík, fyrir brot gegn ákvæðum 16. og 20. kapitula hinna almennu hegn- ingarlaga frá 25. júní 1869 og lögum nr. 51, frá 1928 um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegningarlöggjöfinni og viðauka við hana. 50 Málavextir eru þessir. Nóttina milli 2. og 3. nóvember réðist ákærður á frú Maríu Kerff, Grettisgötu 64, á götu rétt fyrir framan hús hennar með þeim hætti, sem nú skal greina. Lögregluþjónn, Karl Guðmundsson, sem var á verði í austurbænum þessa nótt, var kl. 2% staddur á gatnamótum Barónsstígs og Laugavegs hjá húsi Árna Sveinssonar. Heyrði lögregluþjónninn þá mannamál efst uppi á Barónsstignum og bar mest á kvenmannsrödd. Skömmu síðar heyrði lögregluþjónninn skerandi neyðar- óp og stökk þegar af stað upp Barónsstíginn. Er lögreglu- þjónninn kom á móts við húsið Barónsstig 33, sem er ann- að hús frá Grettisgötu 64, þá sér hann hvar ákærður lá ofan á kvenmanni þar upp við húsvegginn. Er lögreglu- þjónninn var rétt kominn þar að, stökk ákærður upp og tók á rás niður Barónsstíginn. Náði lögregluþjónninn honum brátt og hálfdróg hann upp Barónsstiginn og inn í forstofu á Grettisgötu 64, sem var heimili frú Kerff, Það- an var hringt á lögreglubilinn og keyrði lögregluþjónn- inn ákærðan í varðhald. Frú Kerff hefir skýrt svo frá, að hún hafi verið að halda heim til sín úr boði þessa nótt, er hún varð fyrir á- rásinni. Fyrst varð hún vör við ákærða er hún kom á horn- ið á Njálsgötu og Barónsstig. Kallaði ákærður þá eitthvað {il hennar, og hrifsaði í hana, en hún sleit sig af honum. Elti ákærður hana síðan, unz hún var komin því sem næst heim til sín, náði ákærður henni aftur, hrifsaði til henn- ar og skellti henni niður á götuna, og lagðist ofan á hana. Stympaðist frúin á móti, en ákærður lá ofan á henni og hafði oftar en einu sinni í hótunum með að taka hana með valdi, en framkvæmdi þó ekkert í þá átt, en sleit kápuna frá henni og fletti upp um hana kjólnum. Í þessum svif- um bar lögregluþjóninn þar að, og lagði ákærður þá á flótta svo sem fyrr segir. Það var úðasuddi þessa nótt, og göturnar blautar og þess vegna urðu föt frúarinnar innri sem ytri gegnforug og eyðilögðust að mestu, Ákærður hefir enga grein getað gert fyrir hvötum sin- um til árásarinnar. Hann kveðst hafa verið svo fullur, að hann muni ekkert eftir viðureigninni. Hann hefir og enga grein getað gert fyrir því, hvar hann hafi verið un kvöld- ið, eða með hverjum hann hafi verið, eða hvernig stóð á því að hann var staddur upp á Barónsstig þessa nótt. öl Lögregluþjónninn, sem kom þarna að, hefir borið það. að sér hafi virzt ákærður mjög fullur, þó hafi hann ekki slagað á hlaupunum, en hálf dottið fram á sig. Sagði hann lögregluþjóninum, að hann hefði verið sleginn í höf- uðið með hamri, en þess sáust engin merki. En þegar lögregluþjónninn var kominn með hann inn í forstofuna á Grettisgötu 64, þá var hann settur þar í stigann og þar datt hann samstundis útaf og sofnaði. Var ómögulegt að vekja hann eftir þetta. Vaknaði ákærður aldrei á leið- inni í hegningarhúsið og í þessu ásfandi skildi lögreglu- þjónninn við hann í varðhaldinu. Frú Kerff hefir borið það, að henni hafi virzt ákærð- ur drukkinn, en þó ekki það sem kallað er útúrdrukk- inn. Í stvympingunum við ákærðan marðist hún á hægra handlegg, hægra læri og mjöðm, en er nú orðin jafngóð af því. Í lögreglurétti Gullbringu- og Kjósarsýslu hafa verið teknar skýrslur af kunningjum ákærða um framkoma hans utan vins og með víni. Fær hann þar þann vitnisburð, að hann sé dagfarsgóður, prúður og vandaður í framkomu, orði og athöfnum, en hugsanir hans og orð verði allt öðru- vísi Þegar hann sé orðinn ölvaður. En aldrei kveðast kunningjar hans hafa vitað til, að hugur ákærða hneigðist til kvenna, hvorki við áfengi eða án þess. Frú Kerff hefir krafizt 597 króna skaðabóta fyrir fata- skemmdir og meiðsli og lagt fram sundurliðaðan reikn- ing. Ákærður hefir lýst því yfir, að hann hafi ekkert við reikning þennan að athuga og tjáð sig fúsan til að greiða þessa upphæð. Ákærður er kominn yfir lögaldur sakamanna, fæddur 14. september 1895. Honum hefir ekki verið refsað áður. Hann sat í gæzluvarðhaldi frá 35 nóvember f. á. Þótt svo megi virðast að tilgangur ákærðs með árás- inni geti tæplega verið annar en Sá, að taka kæranda, frú Kerff, með valdi, þá þykir þó ekki næg ástæða til þess að dæma ákærðan fyrir tilraun til nauðgunar samkvæmt 169. grein hegningarlaganna, þar sem það er viðurkennt, að hann ekki sýndi frúnni nein friðilsatlot í viðureigninni við hana. Ber því að áliti dómarans að heimfæra brot á- kærða undir 212. og 186. grein hinna almennu hegning arlaga og þykir refsing hans hæfilega ákveðin fangelsi við 52 venjulegt fangaviðurværi í 3 mánuði. Svo greiði hann Maríu Kerff 597 krónur í skaðabætur innan 15 daga frá uppsögn dóms þessa. Loks greiði hann allan kostnað sak- arinnar. Þar á meðal kostnaðinn við gæzluvarðhald sitt. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 6/1931. Réttvísin segn Birni Gíslasyni og Hansínu Ingu Pét- ursdóttur. Úrskurður hæstaréttar. Verjandi telur þurfa framhaldsrannsóknar í máli þessu vegna eftirfarandi atriða, er hann telur munu skipta máli um sekt eða sýknu hinna á- kærðu. Út af yfirlýsingu H. nokkurs Hemmingsens í Kaupmannahöfn, dags. 8. dez. 1931, um það, að hann hafi án vitundar ákærða, Björns Gísla- sonar, sett stimpil „Hattaverzlunin á Klappar- stíg“ fyrir ofan samþykki Björns á víxil þann, er gaf tilefni til úrskurðar skiptaréttar Reykja- víkur 24. ágúst 1929 um gjaldþrot ákærðu, Han- sínu Ingu Pétursdóttur og í dómi hæstaréttar 13, 1931 greinir, og að hann hafi búið stimpil þenna til án vitundar ákærða, Björns Gíslason- ar. Telur verjandi, ef þetta reynist rétt, víxil þenna Hansínu Ingu óviðkomandi, og hefði hún því, sem eigandi nefndrar Hattaverzlunar verið ranglega úrskurðuð gjaldþrota. En með því, að næg sönnun var fram komin öð fyrir því, að ákærða, Hansína Inga, var rétti- lega krafin um umgetna víxilskuld, þykir ekki ástæða til að leita frekari upplýsinga um nánari atvik að því, hvernig stimpill Hattaverzlun- arinnar var settur á víxilinn. Framhaldsrann- sókn um þetta atriði virðist því óþörf. Telur verjandi framhaldsrannsókn þurfa um það, hvort Sigurjón Jóhannsson endurskoðandi hafi sumarið 1929 veitt ákærðu, Hansínu Ingu, frest til 1. okt. s. á. til þess að koma bókhaldi sínu í lag, eins og í framlögðu vottorði Björns R. Stefánssonar segir. Fyrir þann dag hafði hún verið úrskurðuð gjaldþrota og hafi því ekki get- að lagað bókhald sitt fyrir þann tíma, þar sem bækur hennar hafi verið frá henni teknar. Þótt þetta væri rétt, þá gæti það ekki leyst hana und- an refsingu eftir 264. gr. hegningarlaganna. Þetta atriði virðist þvi skipta svo litlu máli, að framhaldsrannsókn þess vegna virðist ekki nauðsynleg. Maður nokkur, að nafni Tómas Skúlason, hefir gefið út 3 vottorð í máli þessu, dags. 20. nóv. 1931 og 25. s. m. (rskj. 25, 36 og 46), um ómaks- laun Guðjóns Guðmundssonar, o. fl. Í lögreglu- rétti 17. dez. 1931 kveðst Tómas þessi ekki munu hafa lesið nema eitt vottorða þessara, heldur hafi ákærði,Björn Gíslason, lesið þau upp fyrir honum áður en hann undirritaði þau, og taldi Tómas vafasamt, að þau hafi verið rétt lesin upp fyrir honum. Hefir nú Björn R. Stefánsson útgefið vottorð á rskj. 64 um það, að nefndur Tómas hafi að aflokinni skýrslu sinni fyrir rétti kannazt við það fyrir honum, að eitt vottorða þessara hafi verið lesið upp fyrir honum og að 54 innihald þess væri rétt. Ákærði, Björn Gísla- son, er ekki sakaður í máli þessu um það, að hafa reynt að tæla Tómas eða aðra til falsvitnis, og skiptir þetta atriði að því leyti ekki máli. Ennfremur hefir Tómas þessi gefið þá skýrslu í réttarhaldinu 17. dez. 1931, að hann myndi ekki, hvað í einu vottorða þessara stæði eða um ó- makslaun Guðjóns yfirhöfuð til neinnar hlitar, Það virðast litlar líkur til þess, að hann yrði nú minnisbetri á það atriði, og þegar af þeirri á- stæðu virðist ógerlegt að fresta málinu af nýju til að afla enn skýrslu hans. Telur verjandi þurfa framhaldsrannsókn út af vottorði Geirs Pálssonar, dags. 7. maí 1932, um afhendingu ákærða, Björns Gíslasonar, á eign- arheimild að húseigninni Grundarstig 4 A. hér í bæ. Í vottorði þessu eru engar frekari upplýs- ingar um það atriði en þessi maður hafði áður gefið, og er því framhaldsrannsókn vegna vott- orðs þessa óþörf. Þá telur verjandi framhaldsrannsókn þurfa að fara fram út af vottorðum Páls Jónssonar frá 7. marz 1932 (rskj. 79), Ingibjargar Helgadótt- ur frá 12. apríl s. á. (rskj. 90) og Hannesar Ól- afssonar frá s. d. (rskj. 91), um vöruúttekt Guðjóns Guðmundssonar í hattabúð ákærðu, Hansínu Ingu, og vöruframsal hennar til hans úr sömu búð. Í vottorðum þessum er ekkert nýtt, er máli skipti, og er framhaldsrannsókn þeirra vegna því óþörf. Loks telur verjandi þurfa að rannsaka bók eina, er lögð hefir verið fram yfir skipti hinna á- kærðu við Magnús Blöndahl. Saldo-upphætðin í bók þessari kemur ekki alveg heim við sam- 55 svarandi upphæð í áður framlögðum reikningi frá Blöndahl yfir skipti þessi. En ekki verður séð, að mISsMUnNUrT þessi skipti máli um sekt eða sýknu hinn ákærðu, enda sérstakir torveldleik- ar á frekari rannsókn á þessu atriði, með þvi að Magnús Blöndahl er nú látinn. Samkvæmt framansögðu þykir ekki ástæða til þess að láta framhaldsrannsókn fara fram um áð- urnefnd atriði. Ber því að halda málinu áfram hér fyrir dómi, en veita verður verjanda umbeðinn 4 vikna frest til að semja vörn fyrir hin ákærðu. Þvi úrskurðast: Verjanda veitist 4 vikna frestur til að semja vörn í málinu fyrir hin ákærðu. Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 38/1932. Gunnlaugur Sigurðsson gegn Pálma Loftssyni, f. h. Skipaútgerðar ríkisins. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Gunnlaugur Sigurðsson, er eigi mætir „í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta, 50 kr. í ómaksbætur, að viðlagðri aðför að lögum. 56 Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 83/1932. Jón Jónsson segn Sparisjóði Árnessýslu og Magnúsi sýslumanni Torfasyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Jón Jónsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta í málinu, 40 kr. í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lögum. Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 145/1932. Bjarni C. Eyjólfsson segn L. Fjeldsted, f. h. Wm. Collin ét Sons á Co. Dómur hæstaréttar. Málsókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Bjarni C. Eyjólfsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta í málinu, 30 kr. í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lögum. 57 Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 162/1932. Óskar Halldórsson gegn Sæmundi Jónssyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Óskar Halldórsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. Mánudaginn 30. jan. 1933. Nr. 39/1932. Júlíus Kr. Einarsson gegn Eyjólfi Jóhannssyni, f. h. Mjólkurfé- lags Reykjavíkur. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Júlíus Kr. Einarsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta, 50 kr. í ómaksbætur, að viðlagðri aðför að lögum. 58 Mánudaginn 6. febr. 1933. Nr. 16/1932. Samband íslenzkra samvinnufélaga (Th. B. Lindal) gegn John Lindsay og gagnsök (Jón Ásbjörnsson). Neitun stefnanda að veita móttöku vissu fisk- magni talin réttmæt samkv. fisksölusamningi, krafa áfrýjanda því eigi tekin til greina. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 12. nóv. 1931: Stefndur, John Lindsay, skal vera sýkn af kröfum stefnanda, lóni Árnasonar, f. h. Sambands ísl. samvinnufélaga, í máli þessu. Stefnandinn greiði stefndum kr. 200,00 upp í máls- kostnað innan fimmtán daga frá lögbirtingu dóms þessa að viðlagðri aðför áð lögum. Dómur hæstaréttar. Aðaláfrýjandi hefir hér fyrir dómi krafizt þess, aðallega, að gagnáfrýjandi verði dæmdur til að greiða honum kr. 55600,00, en til vara kr. 38371,88, og til þrautavara kr. 247,41, með 6% ársvöxtum af hverri af þessum kröfum, sem til greina kynni að verða tekin, frá 31. okt. 1930 til greiðsludags. Svo hefir aðaláfrýjandi krafizt málskostnaðar af gagn- áfrýjanda bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Gagnáfrýjandi hefir krafizt sýknu af aðalkröfu og varakröfu aðaláfrýjanda, en þrautavarakröfuna hefir hann samþykkt, bæði í héraði og fyrir hæsta- rétti. Svo krefst gagnáfrýjandi lækkunar á upphæð þeirri, sem honum var dæmd í málskostnað í hér- aði, og málskostnaðar fyrir hæstarétti. Eins og í hinum áfrýjaða dómi segir, áttu að minnsta kosti 50% af hinum selda fiski, samkvæmt 59 samningi málsaðilja 24. sept. 1930, að vera það stór, að ekki færi meira en 32 fiskar í hvern 50 kg. pakka. Athugasemdin í niðurlagi samningsins um það, að seljandi, aðaláfrýjandi málsins, sé fús til að afhenda í næstu viku 2000 pakka, 1600 pakka með 35 fiskum og 400 pakka með 32 fiskum í hverjum, fyrir kr. 108,00 fyrir skp. af fiski nr. 1 og kr. 98 fyrir skp. af nr. 2, felur aðeins i sér undantekningu frá aðalákvæðum samningsins um afhendingartíma og um verð á þeim hluta fisksins, sem athugasemdin tekur til. En hitt að at- hugasemdina eigi að skilja svo, að fiskurinn í 35 fiska pökkunum, sem þar greinir, eigi ekki að teljast með smærri fisktegundinni, þegar ákveða skyldi, hvað gagnáfrýjandi skyldi taka af hvorri tegund fyrir sig eftir aðalákvæði samningsins um stærð fisksins, hefir aðaláfrýjanda ekki tekizt að sanna gegn mótmælum gagnáfrýjanda, og verða því hvorki aðalkrafa né varakrafa aðaláfrýjanda, sem báðar eru byggðar á skilningi hans áðurnefnd- um á athugasemdinni Í niðurlagi samningsins, teknar til greina. Þrautavarakrafa aðaláfrýjanda stafar af því, að gagnáfrýjandi hafði, sakir reikn- ingsskekkju, talið sig hafa tekið við 7,8 pökkum af smærri fisktegundinni meira en hann hafði raun- verulega veitt viðtöku, og telur sér því skylt að greiða andvirði þeirra. Þessa kröfu má telja inni- fólgna í dómkröfu aðaláfrýjanda í héraði, sem hið minna í hinu meira, enda þótt hún væri þar ekki berum orðum framsett. Hún verður því ekki hér talin ný krafa, er ekki megi samrýmast flutningi málsins í héraði. Upphæð kröfu þessarar kr. 247,41, er óvéfengd, eins og áður getur, og ber því að dæma gagnáfrýjanda til að greiða aðaláfrýjanda nefnda 60 upphæð með 6% ársvöxtum frá 31. okt. 1930 til greiðsludagss. Eftir þessum úrslitum þykir rétt að dæma aðal- áfrýjanda til að greiða gagnáfrýjanda máls- kostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti, og þykir málskostnaðarupphæðin hæfilega ákveðin samtals 1000,00 kr. Því dæmist rétt vera: Gagnáfrýjandi, John Lindsay, greiði aðal- áfrýjanda, Sambandi iíslenzkra samvinnufé- laga, kr. 247,41, með 6% ársvöxtum frá 31. okt. 1930 til greiðsludags. Aðaláfrýjandi greiði sagnáfrýjanda í málskostnað fyrir héraðs- dómi og hæstarétti samtals 1000 kr. Dóminum ber að fullnægja að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er, eftir árangurslausa sáttaumleitun höfðað fyrir bæjarþinginu með stefnu, útgefinni 12. febr. s.1., af Jóni Árnasyni, framkvæmdarstjóra, f. h. Sambands ísl. samvinnufélaga, hér í bæ, gegn John Lindsay umboðssala hér í bænum, til greiðslu andvirðis fiskjar svo og sölu- launa samtals að upphæð kr. 55600,00 með 6% ársvöxtum frá 31. okt. f. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skað- lausu eftir mati réttarins. Málavextir eru þeir, að með samningi, dags. 24. sept. f. á., seldi stefnandi, f. h. S. Í. S., stefndum 2000— 2450 skpd. af sólþurkuðum línu stórfiski. Um stærð fiskjarins var svo ákveðið í samningnum, að 50% af honum skyldi ekki vera smærri en svo, að mest 32 fiskar færu í hvern 50 kg. pakka (hafa málflytjendur kallað þá stærð „32 sporða fisk“ og verður því haldið hér á eftir) en afgangurinn skyldi vera eins og fiskurinn félli, þó ekki minni en svo, 61 að 40—50 fiskar færu Í pakka og verður þessi stærð nefnd „$3—-50 sporða fiskur“. Verðið var tiltekið kr. 109,50 pr. skpd. af nr. Í og kr. 99,50 pr. skpd. af nr. 1 af stærri tegundinni, en kr. 109,50 pr. skpd. af nr. Í og kr. 91,50 pr. skpd. af nr. IL af minni tegundinni, fob Akureyri og fleiri höfnum norðanlands. Afskipunin skyldi fara fram í októ- ber, en væri ekki búið að afskipa fiskinn fyrir lok þess mánaðar, skyldi kaupandi greiða andvirði hans gegn vigtar- og matsvottorðum. Í athugasemdum, sem ritaðar eru síðast í samningnum, segir svo, að seljandi sé fús til þess að afhenda í næstu viku 2000 pk. af fiski (1600 pk. af 35 sporða fiski og 400 pk. af 32 sporða fiski). Verð fyrir allan þennan fisk skyldi vera kr. 108,00 pr. skpd. af nr. Í og kr. 98,00 pr. skpd. af nr. Il. Auk kaupverðsins skyldi stefndur greiða seljanda kr. 1,00 í ómakslaun pr. skpd. af fiski þeim, sem keyptur var samkvæmt samn- ingnum, nema þeim 2000 pk., sem um ræðir í athugasemd- unum, af þeim skyldi þóknunin vera aðeins 50 aurar pr. skpd. Afhenti seljandi síðan og stefndur tók á móti í e/s Berthu 30. okt. f. á. 585 pk. af 32 sporða fiski og 2499 pk. af 35 sporða fiski og greiddi stefndur, að því er séð verð- ur, fyrir allan þennan fisk verð það, sem tiltekið er í nið- urlagi samningsins (athugasemdunum). Þá tók stefndur og á móti í þetta skipti 311 pk. af 32 sporða fiski en aðilj- unum virðist koma saman um það, að halda beri þessum fiski utan við samninginn. Bauð seljandi svo enn fram 2126 8/10 pk. af 32 sporða fiski og 2009 pk. af 33—50 sporða fiski. Veitti stefndur öllum 32 sporða fiskinum viðtökur, en neitaði að taka á móti nema 206 pk. af. minni tegundinni eða hafnaði 1804 pk. af henni. Telur stefnandi neitun stefnds gegn því að taka við ofangreindu fiskmagni algerlega óréttmæta og hefir nú höfðað mál þetta á hendur honum til greiðslu andvirðis umrædds fiskjar og sölulauna af honum og nem- ur þetta samtals eftir útreikningi stefnanda, sem ekki hefir verið mótmælt, hinni umstefndu upphæð. Stefndur hefir mótmælt kröfum stefnanda og krafizt sýknu af þeim og málskostnaðar hjá honum eftir gjaldskrá málaflutnings- mannafélagsins eða til vara eftir mati réttarins. Heldur stefndur því fram, að hann hafi haft fulla heimild til þess að neita að taka við áðurgreindu fiskmagni og beri sér því 62 engin skylda til að greiða hina umstefndu upphæð. Byggir hann þessi mótmæli á því, að samkvæmt aðalákvæðum fisksölusamningsins hafi ekki mátt vera meira en 50% af 33—50 sporða fiski. Nú hafi hann tekið á móti í e/s Bertha 585 pk. af 32 sporða fiski. Við þetta bætast svo þeir 2126 8/10 pk. af 32 sporða fiski, er hann hafi mót- iekið síðar. Hafi hann því fengið alls 2711 8/10 pk, af 32 sporða fiski, og samkvæmt fyrrgreindu ákvæði samnings- ins um hlutfallið á milli fisktegundanna, þá hafi sér ekki borið skylda til að taka við meiru af minni tegundinni en 2711 8/10 pk. Í Berthu höfðu farið 2499 pr. pk. af 35 sporða fiski, en hann falli að sjálfsögðu undir 33—-50 sporða fisk, hvað stærðina snertir. Við þetta bætist svo áðurgreindir 205 pk. og hafi hann þá tekið á móti samtals 2704 pk. af minni tegundinni. Að hann hafi ekki við síðari afhend- una tekið við 212 8/10 pk. af 33--50 sporða fiski, telur stefndur eingöngu hafa stafað af skökkum útreikningi, er hafi átt rót sína að rekja til ruglings hjá mönnum, að ým- ist sé fiskmagnið talið í skpd., pökkum eða í smálestum, en brotum sleppt þegar breytt sé á milli nafnanna. Þó hefur stefndur í öðru lagi haldið því fram, að hann hafi haft rétt til þess að neita að taka á móti áðurgreindu magni af hinum framboðna fiski á þeim grundvelli, að meira af honum hafi verið nr. IH en fisksölusamningurinn hafi heimilað eða 25% í stað 20%, er í mesta lagi hafi mátt vera af nr. H eftir samningnum. Stefnandi hefir eindregið mótmælt framangreindum varnarástæðum stefnds og haldið fast við kröfur sinar í málinu. Heldur hann því fram að í niðurlagsákvæði fisksölusamningsins (athugasemdunum) komi fram ný fiskstærð, 35 sporða fiskur, sem alls ekki sé minnzt á í að- alákvæðum samningsins um stærð fiskjarins. Hlutföllin milli stærðanna séu þar önnur eða með öðrum orðum 80% af smærri fiskinum en aðeins 20% af þeim stærri. Og loks sé verðið annað. Telur stefnandi augljóst, að athugasemad- irnar undanskilji fisk þann, sem þar um ræðir (fyrrnefnda 2000 pk.) frá aðalákvæðum samningsins um stærð og verð, en jafnframt telur hann og hefir byggt dómkröfur sínar á Þeim grundvelli, að allur sá fiskur er afhentur hafi verið í e/s Berthu. Þeir 585 pk. af 32 sporða fiski og 2499 pk. af 35 sporða fiski, eða einnig það, sem fram yfir hafi verið 63 2000 pakkana, hafa fallið undir niðurlagsákvæði samnings- ins og bendir á, þvi til stuðnings, að fyrir allan þennan fisk hafi stefndur greitt verð það, sem tiltekið sé í athuga- semdunum. En sé afhendingu þessari þannig haldið utan við aðalákvæði samningsins um Það hver hlutföllin skyldu vera milli fisktegundanna, hafi hinn framboðni 33—350 sporða fiskur ekki numið 50% af magni þvi, er fallið hafi undir nefnd samningsákvæði, og sé því neitun stefnds á- stæðulaus. Gegn mótmælum stefnds verður þó ekki fallizt á fram- angreindar skýringar stefnandans. Í athugasemdunum er beinlínis tekið fram með orðunum, „af ofangreindu fisk- magni“, að þeir 2000 pk., sem þar um ræðir, teljist hluti af því fiskmagni, sem aðalákvæði samningsins fjalla um, og verður þá að sjálfsögðu að ganga út frá því, að þau hafi einnig átt að gilda um 2000 pakkana að svo miklu leyti, sem ekki væri öðruvísi ákveðið í athugasemdunum sjálfum, svo sem er um verðið. Hinsvegar mega ákvæði at- hugasemdanna um stærð fiskjar þess, er þar er talað um, vel samrýmast því aðalákvæði samningsins, að ekki mátti vera meira en 50% af 33--30 sporða fiski, og er því ekki hægt að líta svo á, að ákvæði athugasemdanna hafi átt að breyta aðalsamningsákvæðunum um það hve mikið hafi mátt vera alls af hvorri fiskstærðinni um sig, eins og ' 25 00 Alviðruhamarsviti > 490 327 Sjómerki á Mýrnatanga og reyndist staður bojunnar samkvæmt þessu 0,7 sjómílu innan landhelgislinu. Kærði hefir undir rekstri málsins kannazt við það, að hafa verið að toga á þeim stað, sem bojan var sett út, um það leyti þegar að Ægir stöðvaði togarann „Emma Reimer“ um kl. 12 á miðnætti 2. þ. m. Hinsvegar hefir hann ekki viljað viðurkenna, að mæling varðskipsins væri rétt og vill þar fara eftir mælingum, sem hann og stýri- maður hans gerðu,'en eftir þeim var staður bojunnar ca: 0,2 úr sjómílu fyrir utan landhelgislinuna. Þessar mæling- ar og staðhæfingar kærða geta þó ekki orðið teknar til greina gegn mælingum þeim, sem teknar voru á varðskip- inu, enda fylgdist kærði líka með þeim og gat hann ekk- ert þá fundið við þær að athuga. Samkvæmt þessu verður að telja nægilega sannað í málinu, að kærði hafi verið að toga á landhelgissæðinu og hefir hann með því brotið gegn 1. gr. laga nr. , 18. maí 1920 um bann gegn botn- vörpuveiðum í, landhelgi. 100 Með því að hér er um 1. brot kærða á þessum lögum að ræða og með hliðsjón af að gullverð ísl. krónu er í dag kr. 63.49, þykir refsing hans hæfilega ákveðin sekt að upphæð kr. 15800,00, sem greiðist innan 4 vikna til Landhelgissjóðs Íslands, en afplánist með 8 mánaða ein- földu fangelsi fáist hún ekki greidd. Auk þess skulu öll veiðarfæri, þar með taldir dragstrengir, svo og allur afli innanborðs í áðurnefndum togara vera upptækt og and- virðið renna í sama sjóð. Auk þess greiði kærði allan kostnað málsins, sem orðinn er og verður. Mánudaginn 27. febr. 1933. Nr. 79/1932. Kristján Kjartansson gegn Alfons Jónssyni, f. h. Kr. Andersen. Dómur hæstaréttar. Málsókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Kristján Kjartansson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta í málinu, 60.00 kr. í ómaksbætur að viðlagðri að- för að lögum. Mánudaginn 27. febr. 1933. Nr. 88/1932. Guðjón Einarsson Segn Hrefnu Sigurgeirsdóttur. Dómur hæstaréttar. Málsókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Guðjón Einarsson, er eigi mætir í 101 málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sittt tekið fyrir í hæsta- rétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta í málinu, 60.00 kr. í ómaksbætur, að viðlagðri að- för að lögum. Mánudaginn 13. marz 1933. Dómsmálaráðuneytið (Jón Ásbjörnsson) gegn eiganda Þursstaða, Helga Jónssyni. (Enginn). Landamerkjamál. Ómerking og heimvisun. Dómur landamerkjadóms Mýra- og Borgarfjarðarsýslu 13. júní 1932: Máli þessu vísast frá landamerkjadóminum. Ferðakostnað og dagpeninga dómendanna greiði stefn- andi með 81 kr. Að öðru leyti fellur málskostnaður niður. Dóminum ber að fullnægja innan þriggja sólarhringa frá lögbirtingu, að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Sumarið 1931 kom það í ljós, að ágreiningur var um landamerki milli prestsetursins Borgar og Þursstaða í Mýrarsýslu og ákvað dóms- og kirkju- mála-ráðuneytið að úr ágreiningi þessum skyldi skorið með dómi og tilkynnti biskupi það, en bisk- up tilkynnti það aftur prestinum að Borg, síra Birni Magnússyni með símskeyti 5. sept. 1931 svo hljóðandi: „Stjórnarráðið úrskurðar að landamerkjamálið afhendist allrafyrsta sýslumanni til meðferðar eft- ir lögum 41 frá 1919“. 102 Presturinn mun svo hafa snúið sér til sýslu- mannsins og tók hann málið fyrir 16. s. m. þá mætti í réttinum síra Björn, f. h. prestsetursins og stefndi, Helgi Jónsson, eigandi Þursstaða. Í rétt- arhaldi þessu gerði séra Björn út um landamerkin milli jarðanna með sætt við eiganda Þursstaða, án þess að bera það undir ráðuneytið eða biskup og án þess að hafa fengið heimild til að lúka mál- inu á þann hátt. Dóms- og kirkjumálaráðuneytið vildi eigi viður- kenna, að sætt þessi væri bindandi fyrir kirkju- stjórnina og lagði svo fyrir, að málið skyldi fara fyrir merkjadóm á ný, en með dómi merkjadóms- ins uppkveðnum 13. júní f. á. lauk málinu svo, að dómurinn vísaði málinu frá sér af þeirri ástæðu, að búið væri að gera réttarsætt um deiluatriðið. Þessum dómi hefir dómsmálaráðuneytið skotið til hæstaréttar með stefnu, dags. 4. okt. f. á., en með því að stefndi hefir eigi mætt í hæstarétti, þótt hon- um hafi verið löglega stefnt, hefir málið verið rekið skriflega samkv. 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt eftir N. L. 1-4-—32 og 2. gr. tilsk. 3. júni 1796. Áfrýjandi krefst þess, að hinn áfrýjaði landa- merkjadómur verði dæmdur ómerkur, að málinu verði vísað heim aftur til dómsálagningar að efni til og að stefndi verði dæmdur til að greiða máls- kostnað fyrir hæstarétti. Byggir áfrýjandi ómerk- ingar og heimvísunarkröfuna á því, að síra Björn hafi skort heimild til að gera hina umræddu sætt. Á þetta verður að fallast. Það hefir aldrei verið litið svo á, að prestar séu umráðamenn prest- setranna í þeirri merkingu, að þeir hafi heimild til án samþykkis kirkjustjórnarinnar að gera bind- 103 andi samninga um landamerki prestsetranna. Um- boð eða heimild til nefndrar sættar verður heldur eigi byggt á framan nefndu simskeyti biskups, því þótt líta megi svo á, að í því felist umboð til prestsins til að taka á móti stefnu og halda uppi málstað kirkjustjórnarinnar svo sem fyrir er mælt í 12. gr. laga nr. 41 frá 1919, verður eigi álitið að í slíku umboði felist heimild til að útkljá ágreiðn- ing um landamerki með sætt, nema heimild til þess hafi verið veitt sérstaklega eða ótvírætt. Það ber því að fella hinn áfrýjaða merkjadóm úr gildi og visa málinu heim til dómsálagningar að efni til. Eftir atvikum þykir rétt að málskostnaður í hæstarétti falli niður. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði merkjadómur skal vera ó- merkur og vísast málinu heim til dómsálagn- ingar að efni til. Málskostnaður í hæstarétti fellur niður. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af séra Birni Magnússyni presti á Borg, fyrir hönd prestsetursins Borgar, gegn Helga Jóns- syni, eiganda Þursstaða, og hefir hann gert þær réttar- kröfur, að ákveðið verði af merkjadóminum, hvar merki jarðanna komi saman við Háfslæk, og hvar Hringurinn sé, sem getur um Í landamerkjabréfum jarðanna. Stefndur hefir fyrst og fremst krafizt þess, að málinu verði vísað frá réttinum, með því að áður hafi verið gerð réttarsætt um sama sakarefni og nú liggur fyrir i þessu máli. Fyrst verður því að taka frávísunarkröfu þessa til at- hugunar. Hvort taka beri frávísunarkröfu þessa til greina 104 eða ekki, virðist vera undir því komið, hvort séra Björn hafi, er hann gerði sættina 16. sept. 1931, sjá rskj. 4, haft rétt til að mæta í málinu sem löglegur umboðsmaður Borg- ar, og gera sættina. Samkvæmt 12. gr. landamerkjalaganna eiga eigendur eða fyrirsvarsmenn jarða, sem búsettir eru utan sýslu- félags þess, er jörð liggur í, að hafa innan sýslunnar um- boðsmann, er rétt sé að stefna í landamerkjamálinu, og er ekki annað sýnilegt af málsskjölunum en að ráðuneytið hafi skoðað séra Björn sem umboðsmann og umráðamann jarðarinnar, enda hefir ekki verið bent á neinn annan mann, er réttara hefði verið að kveðja til að mæta, sem umráðamanni Borgar en séra Björn, og ráðuneytið ein- göngu snúið sér til hans um upptekt málsins. Ráðuneytið hefir heldur eigi vefengt gildi sættarinnar á þeim grundvelli, að séra Björn hafi brostið umboð til að gera hana, heldur á þvi að séra Einar Friðgeirsson hafi ekki haft lögfest umboð til að gera samning bann um landamerkin, er sættin vísar til, sbr. rskj. 1, en hvort vísa beri málinu frá eða ekki virðist ekki velta á því hvað séra Einar Friðgeirsson hefir gert viðvíkjandi landa- merkjum þessum heldur á gildi réttarsættarinnar frá 16. sept. 1931. Það verður því ekki annað séð en að rétt hafi verið og löglegt að stefna séra Birni í máli þessu, eða með öðr- um orðum, að hann hafi haft lögfulla heimild til að koma fram í því, hvort heldur sem var stefnandi eða stefndur, en af því leiðir aptur samkvæmt 8. gr. landamerkjalag- anna, að hann hlaut að hafa rétt til að útkljá málið með sætt, því í nefndri grein mæla lögin svo fyrir, að sætta skuli leitað með aðiljum, og væri slíkt ákvæði þýðingar- laust, ef þeir menn, sem löglega er stefnt í málinu, hefðu ekki heimild til að gera út um málið með sætt. Samkvæmt framansögðu verður að líta svo á, sem mál- ið hafi verið löglega útkljáð með sættinni 16. sept. 1931 og beri því að vísa málinu frá réttinum. Dagpeningar dómenda og ferðakostnaður, alls 81 kr., greiðist af stefnanda. Að öðru leyti fellur málskostnaður niður. 105 Mánudaginn 13. marz 1933. Nr. 12/1932. Helga Sigurgeirsdóttir (Garðar Þorsteinsson) segn h/f Trolle og Rothe, f. h. vátrygging- ingarfélagsins Baltica (Sveinbjörn Jónsson). Krafa áfrýjanda byggð á framsali skaðabóta út af tjóni á bifreið eigi tekin til greina með því vá- tryggður hafði fyrirgert rétti tl vátryggingar- bóta. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 14. jan. 1939: Stefnd- ur, Trolle £ Rothe h/f vegna vátryggingarfélagsins „Bal- tica“ h/f, skal vera sykn af kröfum stefnöndu, Helgu Sig- urgeirsdóttur, í máli þessu og falli málskostnaður í því niður. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir fyrir hæstarétti fellt niður kröfu sína um skaðabætur fyrir afnotamissi bifreiðar- innar, en að öðru leyti hefir hann gert sömu kröf- ur sem í héraði, auk kröfu um málskostnað í hæsta- rétti. Stefndi hefir krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi og málskostnaðar í hæstarétti. Áfrýjandi hefir ekki gegn mótmælum stefnda sannað, að hann hafi tekizt á hendur gagnvart á- frýjanda nokkra sjálfstæða ábyrgð á tjóni á bif- reiðinni, þegar hún var kaskótryggð samkvæmt II. og III. í vátryggingarskirteininu. Stefndi hefir þess vegna rétt til þess að hafa uppi hinar sömu varnir, sem hann hefði mátt flytja fram í máli við vá- tryggðan, sem framseldi áfrýjanda væntanlega skaðabótakröfu sína á hendur stefnda. Samkvæmt 4. gr. b. í vátryggingarskirteininu er meðal ann- 106 ars undanskilið bótum tjón, sem vátryggður veld- ur af „stakri ógætni“. Eftir því sem fram er komið í málinu, ók vátryggður bifreiðinni, fullri af fólki, ljóslausri í rigningu, dimmu og þoku svo mikilli, að hann sá ekki til vegbrúnarinnar, og á 20--25 kilómetra hraða, þegar slysið varð. Með þessu verður að telja vátryggðan hafa sýnt staka ógætni, og að hann hafi þar með fyrirgert rétti til skaða- bóta. Með þessum athugasemdum og með því að hin nýju gögn, sem komið hafa fram í hæstarétti, skipta ekki máli um úrslitin, þykir mega staðfesta hinn áfrýjaða dóm. Samkvæmt þessu þykir rétt að dæma áfrýjanda til að greiða stefnda 200 kr. í málskostnað í hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera Óraskaður. Áfrýjandi, Helga Sigurgeirsdóttir, greiði stefnda, H/f Trolle á Rothe, f. h. vátrygging- arfélagsins Baltica h/f, 200 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir árangurslausa sáttaumleitun höfðað fyrir bæjarþinginu með stefnu, útgefinni 23. sept. f. á., af Helgu Sigurgeirsdóttir hér í bæ, gegn Trolle £ Rothe h/f, vegna vátryggingarfélagsins „Baltica“ h/f. til greiðslu vá- tryggingarfjár að upphæð kr. 914,54 og 50 króna skaða- bóta á dag frá og með 21. ágúst f. á. að telja og þar til bif- reiðin R. E. 655 verður leyst úr viðgerð, ásamt 5% árs- vöxtum frá sáttakærudegi 17. sept. f. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu. Málavexti kveður stefnanda þá, að hinn 24. marr f. á. hafi hún með skírteini nr. 15/1722 vátryggt bifreiðina 107 R. E. 655 skyldutryggingu hjá stefndum samkvæmt gild- andi lögum. 8. júlí s. á. hafi hún síðan selt Sigurgeiri Bogasyni bifreiðina og hafi þá jafnframt framangreind trygging verið færð yfir til kaupandans og aukin þanrig að hún hafi einnig náð til skemmda á bifreiðinni vegna óhappa og slysa við akstur. Til tryggingar skaðlausri greiðslu kaupverðsins, kveðst stefnanda hafa fengið 1. veðrétt í bifreiðinni hjá kaupandanum og hafi veðið einn- ig náð til vátryggingarfjárins. Um þessa veðsetningu hafi stefndum verið kunnugt og honum því verið ljóst að hann hafi í raun og veru verið að tryggja sig (stefnöndu) gegn tjóni vegna slysa á bifreiðinni, og telur hún hann með þögninni hafa samþykkt veðsetninguna. Nú hafi umræddri bifreið hlekkzt á nóttina milli 2. og 3. ágúst f. á., hafi hún þá oltið út af veginum í Svínahrauni og skemmzt mjög. Viðgerðarkostnaðinn á bifreiðinni vegna skemmd- anna, sem stefnanda telur stefndan bera ábyrgð á sam- kvæmt vátryggingarskirteininu, kveður hún hafa numið áðurgreindri upphæð kr. 914,54. Þessa upphæð hafi stefnd- ur verið ófáanlegur til þess að greiða þrátt fyrir ítrekað- ar áskoranir og þar sem kaupandi bifreiðarinnar hafi ekki getað greitt viðgerðarkostnaðinn eða eftirstöðvar kaup- verðsins hafi það orðið að samkomulagi með sér og hon- um, að hún tæki bifreiðina aftur, en jafnframt hafi hann framselt sér skaðabótarétt sinn á hendur stefndum vegna umræddra skemmda, en í þeim telur hún innifaldar bæt- ur vegna afnotamissis bifreiðarinnar, sem stefndur hafi orsakað með því að greiða ekki viðgerðarkostnaðinn, þes- ar í stað, er honum hafi verið tilkynnt að viðgerðinni væri lokið, en það hafi verið gert 20. ág. f. á. og hefir stefnanda áætlað þetta tjón kr. 50,00 á dag. Stefndur hefir mótmælt kröfum stefnöndu og krafizt sýknu af þeim og málskostnaðar hjá henni eftir lágmarks- gjaldskrá málaflutningsmannafélagsins. Sýknukröfuna byggir stefndur á því, að stefnanda sé ekki réttur aðili þessa máls, gagnvart honum. Í 8. gr. vá- tryggingarskilyrðanna sé það bannað að veðsetja eða selja öðrum réttindi þau, sem vátryggingarskirteinið veit- ir án samþykkis hans, en hann hafi hvorki samþykkt veðsetninguna beinlínis eða þegjandi né heldur framsal- ið og sé því hvorttveggja ógilt gagnvart sér. Stefnanda 108 hefir nú ekki gegn mótmælum stefnds sannað þá staðhæf- ingu sína, að hann hafi vitað um veðsetninguna til henn- ar á réttindunum samkv. vátryggingarskirteininu og sam- Þykkt hana eða að það hafi verið ætlun stefnds að vá- tryggja aðra hagsmuni en eiganda bifreiðarinnar, þess sem nefndur er í skirteininu, og getur stefnanda því ekki byggt rétt á þessum atriðum. Hinsvegar lítur rétturinn svo á, að þrátt fyrir áðurgreind ákvæði vátryggingarskil- yrðanna sé framsal á kröfu til vátryggingarfjár fyrir tjón sem þegar er orðið, eigi að síður heimilt, því að slíkt framsal ætti á engan hátt að geta breytt eða aukið áhættu vátryggingarsala, en bannið við framsali réttinda sam- kvæmt vátryggingarskírteini, er að sjálfsögðu sett til þess að áhætta hans breytist ekki eða aukist án hans vitund- ar eða samþykkis, svo sem orðið gæti ef aðiljaskipti yrðu að vátryggingu. Verður þvi framangreind sýknukrafa stefnds ekki tekin til greina. Í öðru lagi byggir stefndur sýknukröfuna á því, að eig- andi bifreiðarinnar, vátryggður, sem sjálfur ók henni er slysið varð, hafi orsakað tjónið með ógætni sinni, auk þess sem bifreiðin hafi ekki verið í því ástandi, sem bif- reiðalögin heimta, en eftir vátryggingarskilyrðunum, taki vátryggingin ekki til tjóns, sem verði af þessum ástæðum. Það verður nú að teljast nægilega upplýst við lögreglu- rannsókn, er haldin var út af slysinu, að eigandi bifreið- arinnar, vátryggður, hafi ekið með 20—25 km. hraða á klukkustund, er slysið varð, að svo mikið myrkur var á með regni og þoku, að bifreiðarstjórinn sá ekki til veg- arins, að bifreiðin var algerlega ljóslaus, enda þótt skylt væri að hafa á henni ljós á þessum tíma, að þurkan á fram- rúðunni var biluð svo að bifreiðarstjórinn átti enn verra með útsýn sökum þess og loks að hemlar bifreiðarinnar verkuðu ekki er bifreiðarstjórinn sá hvað verða vildi og ætlaði að stöðva hana með þeim. Rétturinn lítur nú svo á, að vátryggður hafi með því að aka bifreiðinni undir þessum aðstæðum og í því ástandi sem hún var, troð- fullri af fólki (í henni voru 8 farþegar fullorðnir og 1 barn, í stað þess að eftir skoðunarvottorðinu mátti að- eins flytja í henni 6 farþega) gert sig sekan í svo veru- legri ógætni, að tjónið, sem af slysinu varð, sé undanskil- ið vátryggingunni eftir 4. gr. b. lið vátryggingaskilyrð- 109 anna, enda gekkst vátryggður í lögregluréttinum undir refsingu, til þess að losna við málssókn út af framferði sínu, í umrætt skipti. Samkvæmt framansögðu verður þá að fallast á það hjá steindum, að hann beri ekki ábyrgð á tjóni því, á bifreiðinni, sem af slysinu hlauzt, og ber því að taka sýknukröfu hans til greina, en rétt þykir að láta málskostnað niður falla. Vegna þess að bæjarþing hefir ekki verið haldið síð- an 17. dez. f. á. þar til nú, hefir dómur ekki verið kveðinn fyrr upp í máli þessu. Miðvikudaginn 15. marz 1933. Nr. 57/1932. Lárus Jóhannesson, f. h. Jóns Jóns- sonar (Lárus Jóhannesson) gegn Ara Arnalds bæjarfógeta, f. h. þrota- bús Stefáns Th. Jónssonar og Haraldi Guðmundssyni, f. h. útibús Útvegs- bankans á Seyðisfirði (Stefán Jóh. Stefánsson). Kaupkrafa áfrýjanda eigi tekin til greina, með því hún hafði verið löglega greidd með skuldajöfnuði. Úrskurður skiptaréttar Seyðisfjarðarkaupstaðar 23. dez. 1931: Umrædda kröfu Jóns Jónssonar, kr. 2333,33, ber ekki að taka til greina við búskipti þessi. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi máls þessa, Jón Jónsson í Firði, var í þjónustu Stefáns Th. Jónssonar, kaupmanns á Seyðisfirði, frá því 1906 og til 29. apríl 1930 er bú Stefáns var tekið til gjaldþrotameðferðar. Skyldiá- frýjandi hafa 7000 kr. í kaup fyrir árið 1930. Var það samkomulag milli Stefáns og áfrýjanda, að áfrýjandi tæki út í verzlun Stefáns vörur og pen- 110 inga smámsaman árlega upp í kaup sitt, en reikn- ingurinn væri svo gerður upp um hver áramót, og mismunur færður til næsta árs. Hinn 29. apríl 1930 skuldaði áfrýjandi verzlun Stefáns Th. Jónssonar samkvæmt bókum hennar nálægt 12100 krónum — viðskiptareikningurinn hefir ekki verið lagður fram í málinu — en frá þeirri upphæð voru dregn- ar kr. 2333,33, sem er kaup áfrýjanda fyrir mánuð- ina janúar— apríl 1930. Sú krafa er þrotabúið tald- ist eftir þessu eiga á hendur áfrýjanda eða nálægt 9900,00 krónur, var síðan seld útibúi Útvegsbank- ans á Seyðisfirði, og samdi áfrýjandi við það um greiðslu hennar. Enda þótt áðurnefndar kr. 2333,33, hefðu ver- ið dregnar frá fyrrgreindri verzlunarskuld, lýsti á- frýjandi þeim þó í þrotabú Stefáns Th. Jónssonar og krafðizt greiðslu á þeim sem forgangskröfu. Var þessari kröfu áfrýjanda mótmælt af hálfu hins stefnda útibús, með því að hún væri þegar greidd samkvæmt framansögðu, enda neitaði skiptarétt- urinn með úrskurði sínum 23. dez. 1931 að taka kröfuna til greina. Þessum úrskurði ásamt skiptagerð 7. jan. 1939, hefir áfrýjandi að fengnu uppreistarleyfi, skotið til hæstaréttar með stefnu 4. maí f. á., og krafizt þess, að úrskurðurinn verði úr gildi feldur ásamt teðri skiptagerð og að lagt verði fyrir skiptaráðandann að taka skiptin upp aftur og taka kröfu áfrýjanda til greina, sem forgangskröfu við hin endanlegu skipti. Svo krefst áfrýjandi þess, að hinir stefndu verði in solidum dæmdir til að greiða málskostnað fyrir hæstarétti. Hinir stefndu hafa krafizt stað- festingar á úrskurðinum og skiptagerðinni og máls- kostnaðar fyrir hæstarétti. 111 Áfrýjandi byggir kröfur sínar í máli þessu á því, að þrotabúi Stefáns Th. Jónssonar hafi verið óheim- ilt að skuldajafna kaupkröfu sinni við áðurnefnda verzlunarskuld 29. april 1930, af því, að því er virð- ist, að ekki hafi átt að gera upp reikning hans við verzlun Stefáns fyrr en um áramótin 1930/1931 en verzlunarskuldin hafi verið seld fyrir þau áramót. Þótt Stefán Th. Jónsson og áfrýjandi hafi aðeins gert upp skipti sín um áramót, þá þurfti þrotabú Stefáns ekki að draga þá reikningsgerð til þess tíma, enda eðlilegast að gera viðskipti þeirra upp, jafn- skjótt sem bú Stefáns var tekið til skipta og áfrýj- andi hætti starfi sínu í þágu hans. Voru þá og að sjálfsögðu áðurnefndar kröfur hvors á hinn í gjald- daga fallnar. Venja þeirra áfrýjanda og Stefáns um reikningsskil þeirra í millum stóð því þessvegna ekki í vegi, að þrotabú Stefáns gæti þegar, er skipti hófust, látið kaupkröfu áfrýjanda ganga upp Í skuld hans við verzlun Stefáns. Áfrýjandi lítur ennfremur svo á, eftir málflutn- ingi hans fyrir hæstarétti að dæma, að þrotabúið hafi, með því að láta kaupkröfuna ganga upp í verzlunarskuldina svift hann færi á að koma að annari kröfu til skuldajafnaðar, er hann telur sig hafa átt á hendur búinu. Hugsun áfrýjanda virðist vera sú, að búið hafi réttilega selt útibúinu um kr. 9900 af verzlunarskuldinni, en haldið sjálft eftir af henni kr. 2333,33, og að hann hafi áfram átt kaupkröfu sína á hendur því, kr. 2333,33 óskerta. En þar að auki virðist hann telja sig hafa átt kröfu á hendur búinu að upphæð kr. 35000,00, er var svo til komin, að áfrýjandi hafði greitt, meðan á skipt- unum stóð þessa upphæð upp í ábyrgðarskuldbind- ingar, sem hann hafði tekizt á hendur gagnvart Ís- 112 landsbanka fyrir Stefán Th. Jónsson. Telur áfrýj- andi sig geta skuldajafnað þessari upphæð við áð- urnefndar eftirstöðvar verzlunarskuldarinnar, kr. 2333,33, en jafnframt krafið kaupkröfuna greidda sem forgangskröfu úr búinu. Málsaðiljar eru sam- mála um það, að Útvegsbankinn hafi lýst kröfum sínum að fullu, einnig þeim, er áfrýjandi ábyrgð- ist, í þrotabúið og fengið greiddan hundraðshluta úr því af þeim eins og lög standa til og samkvæmt efnahag búsins. Áfrýjandi getur því ekki líka kraf- ið búið um greiðslu endurgjaldskröfu sinnar á hendur aðalskuldara Stefáni Th. Jónssyni, og getur því ekki heldur greitt með henni kröfu, sem búið á á hendur honum. En af þessu leiðir, að kaup- kröfu áfrýjanda gat búið greitt með skuldajöfnuði við verzlunarskuldina, og það gat áfrýjanda engu máli skipt, hvort það var þegar gert með samsvar- andi lækkun á verzlunarskuldinni áður en hún var seld, eða hvort hin aðferðin var höfð, að láta kaup- kröfuna standa ógreidda, en halda samsvarandi upphæð eftir af verzlunarskuldinni óseldri og greiða siðan kaupkröfuna með þeim hluta verzlun- arskuldarinnar. Áfrýjandi hefir því þegar fengið kaupkröfu sína löglega greidda með skuldajöfnuði, og verður þvi, samkvæmt kröfu hinna stefndu, að staðfesta hinn áfrýjaða skiptaréttarúrskurð að niðurstöðu til, svo og skiptagerðina 7. jan. 1932. Eftir þessum úrslitum verður að dæma áfrýj- anda til að greiða hinum stefndu málskostnað fyr- ir hæstarétti, og þykir málskostnaðurinn hæfilega ákveðinn 150 kr. til hvors. 113 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða skiptaréttarúrskurði og skiptagerð skal óraskað. Áfrýjandi, Lárus Jó- hannesson, f. h. Jóns Jónssonar, greiði hinum stefndu, Ara bæjarfógeta Arnalds, f. h. þrota- bús Stefáns Th. Jónssonar og Haraldi Guð- mundssyni, f. h. útibús Útvegsbankans á Seyð- isfirði, málskostnað fyrir hæstarétti með 150 krónum til hvors þeirra, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Samkvæmt upplýsingum á skiptafundinum og samkvæmt bókum þrotabúsins, hefir umrædd kaupkröfu upphæð Jóns Jónssonar, verið tekin til greina, honum til tekna, í viðskiptareikningi hans við þrotabúið, í bókum þrota- búsins, þannig, að skuldarupphæð hans við þrotabúið hef- ir þarmeð orðið þessari upphæð lægri. Þar að auki, samkvæmt upplýsingum á skiptafundinum, hafa samningar orðið um skuldina, á milli kaupanda skuldarinnar og Jóns, á þeim sama grundvelli. Þar sem upphæð þessi hefir þannig verið tekin til greina, Jóni til tekna, virðist ekki geta komið til mála, að hann geti einnig krafizt hennar úr þrotabúinu við skiptin, því það væri að tviborga sömu upphæðina út úr þrota- búinu. 114 Föstudaginn 17. marz 1933. Nr. 48/1932. Lárus Jóhannesson, f. h. Hinna sam- einuðu íslenzku verzlana í Likvidation (Lárus Jóhannesson segn Uppboðshaldaranum á Seyðisfirði Ara Arnalds bæjarfógeta, Haraldi Guðmundssyni, f. h. Útvegsbanka Íslands á Seyðisfirði og Páli Árna- syni útgerðarmanni. (Stefán Jóh. Stefánsson). Uppboðsgerð ómerkt og uppboðsafsal ógilt. Dómur hæstaréttar. Með skuldabréfi 30. nóv. 1927 veðsetti stefndi, Páll Árnason, áfrýjanda með 1. veðrétti sjóhús sitt, er nefnist „Hrólfur“, og stendur utan við svonefnt Strandberg á Seyðisfirði, ásamt meðfylgjandi lóð- arréttindum, til tryggingar skuld, að upphæð kr. 2037,05, ásamt vöxtum og kostnaði af innheimtu, ef til kæmi. Ef staðið yrði í skilum með árlegar, umsamdar afborganir, er vera skyldu kr. 300,00, átti skuldunautur að fá eftir gefnar af skuldinni kr. 537,05. Veðskuldarbréf þetta var þinglesið 3. júlí 1928. Árin 1928 og 1929 voru samtals kr. 500,00, greiddar af skuldinni, en árið 1930 var ekkert greitt. Sakir vanskila þessara voru eftirstöðvar skuldar- innar, kr. 1537,05 fyrirvaralaust fallnar í gjalddaga á miðju ári 1930. Krafðist áfrýjandi því 17. jan. 1931, að veðið yrði selt samkvæmt ákvæðum 10. gr. tilsk. 18. febr. 1847, eins og heimilað var í veð- skuldarbréfinu, á nauðungaruppboði til greiðslu þessarar upphæðar með vöxtum og öllum kostnaði. 115 Vara krafa þessi tekin til greina og uppboðið aug- lýst, eins og lög standa til, og ákveðið, að það skyldi haldið 28. marz 1931. Var meðal annars svo tilskil- ið í uppboðsskilmálunum, að hæstbjóðandi og næstbjóðandi skyldi standa við boð sin 14 daga eft- ir uppboðið, en vera lausir, ef boð yrði ekki sam- þykkt innan þess tíma. Á uppboðinu var alls ekki mætt af hálfu upp- boðsbeiðanda, en uppboðshaldari, hinn stefndi bæjarfógeti, lét uppboðið allt að einu fram fara. Hæstbjóðandi varð umboðsmaður útvegsbankans, og nam boð hans kr. 210,00. Fékk bankinn upp- boðsafsal um 10 mánuðum síðar, eða 1. febr. 1932, án þess að samþykki uppboðsbeiðanda, sem aðeins gat fengið að mjög litlu leyti kröfu sína greidda af uppboðsandvirðinu, væri fengið. Uppboði þessu hefir áfrýjandi, að fengnu áfrýj- unarleyfi 11. marz f. á., skotið til hæstaréttar með stefnu 5. april f. á., og hefir hann krafizt þess, að uppboðið verði úr gildi fellt og uppboðsafsalið dæmt ógilt, og að hinir stefndu verði dæmdir in solidum til greiðslu málskostnaðar. Mætt hefir ver- ið Í málinu af hálfu allra hinna stefndu, og er það sameiginleg krafa þeirra allra, að ofangreindar aðgerðir uppboðshaldarans verði staðfestar og að áfrýjandi verði dæmdur til að greiða þeim máls- kostnað. Áfrýjandi byggir ógildingarkröfu sína á því, að uppboðshaldarinn hefði alls ekki átt að láta upp- boðið fram fara vegna þess, að uppboðsbeiðandi var þar ekki mættur, og að útgáfa afsalsins hafi því einnig verið óheimil. Sú almenna regla lög- gjafarinnar, að dómsathafnir fari því aðeins fram, að sá mæti við þær, sem um þær biður, verður 116 einnig talin ná til uppboðs þessa, með því að und- antekning frá henni um fasteignauppboð eftir kröfu einstakra manna er ekki að finna. Verður því að taka kröfu áfrýjanda um ógildingu uppboðs- ins til greina. En þar af leiðir, að útgáfa uppboðs- afsalsins án samþykkis áfrýjanda, var óheimil, og verður því einnig að dæma þá athöfn ógilda og ónýta uppboðsafsalið. Um málskostnaðarkröfuna á hendur uppboðs- haldaranum athugast, að hún er í raun réttri krafa um ábyrgð á hendur honum fyrir dómsathafnir hans. Uppboðinu sjálfu er áfrýjað síðar en svo, að slíkri kröfu megi koma fram samkvæmt 33. gr. hæstaréttarlaganna, en áfrýjunarstefnan er útgef- in áður en lögmæltur frestur til þess að bera lög- mæti útgáfu uppboðsafsalsins undir æðra dóm var liðinn, en sú athöfn hins stefnda uppboðs- haldara, með þeim hætti, sem hún fór fram, er í raun réttri aðalástæða áfrýjunar þessa máls. Af þessari ástæðu getur hinn stefndi uppboðshald- ari ekki komizt hjá því að verða dæmdur til greiðslu málskostnaðar ásamt hinum meðstefndu. Verður því að dæma hina stefndu in solidum ti! þess að greiða áfrýjanda málskostnað fyrir hæsta- rétti, og þykir málskostnaðurinn hæfilega ákveð- inn 200 krónur. Því dæmist rétt vera: Hin áfrýjaða uppboðsgjörð á að vera ómerk og uppboðsafsalið ógilt. Hinir stefndu, Ari bæjarfógeti Arnalds, Haraldur Guðmundsson f. h. Útvegsbankans á Seyðisfirði og Páll Árna- son útgerðarmaður, greiði áfrýjanda, Lárusi 117 Jóhannessyni, f. h. Hinna sameinuðu íslenzku verzlana í Likvidation, in solidum 200 krónur í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri að- för að lögum. Föstudaginn 17. marz 1933. Nr. 115/1932. Karl Kristjánsson (Stefán Jóh. Stefánsson) gegn Magnúsi bæjarfógeta Jónssyni, h. h. þrotabús h.f. Valur (Enginn). Verkkaup samkv. ráðstöfun byggðri á réttmætum óbeðnum erindisrekstri. Dómur aukaréttar Hafnarfjarðar 2. ágúst 1932: Hinir stefndu, bifreiðarstjóri, Helgi Guðmundsson, stórkaup- maður, Ólafur Gíslason og skipstjóri, Guðmundur Magn- ússon, f. h. h/f „Valur“ í Hafnarfirði, eiga að vera sýknir af kröfum og kærum stefnanda, Karls Kristjánssonar, í máli þessu, er greiði hinum stefndu, f. h. félagsins, 50 krónur í málskostnað. Dóminum að því er idæmdan málskostnað áhrærir, að fullnægja innan 15 daga frá lögbirtingu hans, undir að- för að lögum. Dómur hæstaréttar. Stefndi, sem hefir verið löglega stefnt í máli þessu, hefir hvorki mætt né látið mæta fyrir hæsta- rétti, og er málið því skriflega flutt samkvæmt 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og dæmt eftir N. L. 1—4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Mál þetta var í héraði höfðað gegn stjórn h/f Valur, en meðan stóð á rekstri málsins var bú hlutafélagsins tekið til gjaldþrotaskipta með úr- skurði hins stefnda skiptaráðanda 22. júní 1932, 118 en 5. júlí s. á. var málið tekið undir dóm og dóm- ur uppkveðinn 2. ágúst næstan þar eftir af hinum reglulega héraðsdómara. Með því að löggjafinn hefir fálið sama embættismanni almenn dómsstörf í héraði og skiptameðferð búa og ekki er ástæða til að ætla, að héraðsdómarinn hafi sem skipta- ráðandi haft nokkur þau afskipti af sakarefni þessa máls, áður en hann kvað upp hinn áfrýjaða dóm, er veiti ástæðu til að ætla, að hann hafi ekki getað litið óhlutdrægt á alla málavexti, þykir ekki ástæða til að ómerkja ex, officio aðgjörðir hans í málinu eftir að hann tók bú h/f Valur til gjald- þrotaskipta, og krafa um slíka ómerkingu hefir ekki komið fram af hálfu áfrýjanda. Í nóvember 1930 bað annar endurskoðenda h/f Valur, að því er ætla má, með vitund og vilja hins endurskoðandans, áfrýjanda um að hreinsa ketil- inn í línuveiðagufuskipinu Papey, sem þá var eign félagsins, og var verki þessu ásamt kyndingu á katlinum, sem þótti sérstaklega nauðsynleg, lokið 17. s. m. Gerði áfrýjandi félaginu svofelldan reikn- ing fyrir verkið: Hreinsun á katli, hreinsun á sóti, 4 menn í 209 tíma með 2/50 um tím- ANN 22... kr. 522.50 Kynding á katli, 3 menn í 60 tíma með 1/80 um tímann ....0000000. 0... — 108.00 Samtals kr. 630.50 Hefir vélfræðingur, sem falin var umsjón með verkinu, vottað á reikninginn athugasemdalaust, að það hafi verið framkvæmt. Verður því að telja að verkið hafi verið óaðfinnanlega af hendi leyst, enda hefir engin athugasemd komið fram af hendi 119 stefnda að því leyti. Einnig verður að telja sann- að, að verkið hafi verið nauðsynlegt, með því að áðurnefndur vélfræðingur hefir látið það álit sitt uppi í málinu, að ketillinn hafi legið undir skemmdum, ef hreinsunin hefði ekki verið fram- kvæmd. Af stefnda hálfu hefir verið neitað að greiða verkkaupið, af því að sá, sem bað áfrýjanda um að vinna verkið, hafi brostið heimild til þessarar ráð- stöfunar, með því að framkvæmdarstjóri félagsins eða stjórnendur hafi aðeins haft slíka heimild. Í þessu sambandi er það upplýst, að einn af þrem: ur stjórnendum félagsins hafi þá verið genginn úr félaginu og hættur öllum afskiptum af högum þess, og að annar stjórnandinn, sem jafnframt var fram- kvæmdarstjóri þess, hafi þá vegna einkaástæðna sinna verið útilokaður frá þvi að gæta hagsmuna þess, og loks að þriðji stjórnandinn hafi alls ekki hafizt handa í þessu efni. Af þessum ástæðum verð- ur að telja fyrrnefnda ráðstöfun endurskoðanda félagsins réttmætan óbeðinn erindisrekstur fyrir félagið. Og með því að verkið var óaðfinnanlega unnið, eins og fyrr segir, var því skylt að greiða verkkaupið. Þá er því loks haldið fram, að reikningsupphæð- in sé of há. Sú staðhæfing er þó ekki byggð á þvi, að kaup fyrir hverja klukkustund, sem til vinn- unnar fór, sé sett hærra en venja er til fyrir sams- konar verk, né heldur, að rangt sé frá skýrt í reikn- ingnum um mannfjöldann, er að verkinu vann, eða tímann, sem unnið var, heldur á þvi, að of langur tími hafi til vinnunnar farið með mannafla þeim, er að henni vann. Stefndi hefir þó hvorki með lög- mætri matsgerð á verkinu né á annan hátt leitt 120 sönnur áð því, að óþarflega langur tími hafi til verksins farið með þeim mannafla, sem að því vann. Og verður því mótbára stefnda um greiðslu hinnar umstefndu kröfu á þessum grundvelli ekki tekin til greina. Samkvæmt framansögðu verður að dæma stefnda til þess að greiða áfrýjanda hina kröfðu upphæð, kr. 630,50, með 5% ársvöxtum frá 29. sept. 1931 til greiðsludags. Svo þykir og rétt, eftir þess- um úrslitum málsins, að dæma stefnda til að greiða áfrýjanda málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti, og þykir málskostnaðurinn hæfilega á- kveðinn samtals 300 krónur. Því dæmist rétt vera: Stefndi, Magnús bæjarfógeti Jónsson, í. h. þrotabús h/f Valur, greiði áfrýjanda, Karli Kristjánssyni, kr. 630,50 með 5% ársvöxtum frá 29. september 1931 til greiðsludags, svo greiði stefndi áfrýjanda málskostnað í hér- aði og fyrir hæstarétti með samtals 300 kr. Dóminum ber að fullnægja af eignum þrotabúsins. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta hefir stefnandinn, Karl Kristjánsson, Hafn- arfirði, að undangenginni árangurslausri sáttatilraun, með stefnu útgefinni 9. okt. f. á., höfðað gegn fiskiveiðahluta- félaginu h/f Valur í Hafnarfirði, til greiðslu skuldar, að upphæð kr. 630,50, fyrir hreinsun á gufukatli á s/s Pap- ey, eign félagsins, og kindingu eða upphitun á katli þess- um, en auk skuldarupphæðar þessarar krefst stefnand- inn 5% ársvaxta af henni frá 29. sept. f. á. til greiðslu- dags og máiskostnaðar að skaðlausu eftir mati réttarins. 121 Fyrir hönd hins stefnda hlutafélags, hefir sem stjórn- endum verið stefnt þeim, bifreiðarstjóra, Helga Guðmunds- syni, Hafnarfirði, Ólafi Gíslasyni, stórkaupmanni í Reykja- vík og skipstjóra Guðmundi Magnússyni, Hafnarfirði. Með því að enginn hinna stefndu, fyrir félagsins hönd hefir undir rextri málsins kannast við það, að þeir hafi falið stefnanda að framkvæma verk þau, er fyrr um get- ur, og skuldin er mynduð af, né heldur að þeir, hvorki einn eða allir fyrir hönd félagsins, hafi falið neinum að sjá um framkvæmd þessa, og eigi heldur verður álitið eft- ir atvikum, að um rerum gestio sé eða hafi verið að ræða, svo að skuldbindandi sé fyrir hið stefnda hlutafélag, ber að sýkna hina stefndu, fyrir félagsins hönd af kröfum og kærum stefnanda í máli þessu, og þykir rétt vera, að stefnandi greiði stefndum 50 krónur í málskostnað. Mánudaginn 20. marz 1933. Nr. 78/1932. Hlutafélagið „Rammi“ (Guðm. Ólafsson) segn Alf. Jónssyni, Friðleifi Jóhannssyni og Þorsteini Jónssyni (Enginn). Ómerking. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var tekið fyrir í hæstarétti 31. okt. 1931 var mætt í því af hálfu beggja aðilja. Hefir málinu svo verið frestað hvað eftir annað, samkv. ósk aðilja, en þegar málið var tekið fyrir í hæstarétti 27. f. m. mætti enginn af hálfu hinna stefndu og hefir málið því verið flutt skriflega sam- kv. 38. gr. hæstaréttarlaganna. Í héraði var mál þetta rekið fyrir merkjadómi Siglufjarðarkaupstaðar, og lauk því með dómi 122 merkjadómsins, uppkveðnum 7. febr. 1931 af bæj- arfógeta og tveimur meðdómsmönnum, en með þvi að dómsgerðirnar bera það eigi með sér, að meðdómsmennirnir hafi unnið eið eða dreng- skaparheit áður en þeir leystu dómsstarf þetta af hendi, verður ex officio að ómerkja hinn áfrýjaða dóm og meðferð málsins fyrir merkjadóminum. Samkvæmt kröfu áfrýjanda ber að dæma stefnda til að greiða málskostnað fyrir hæstarétti, og á- kveðst hann 150 kr. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur og meðferð málsins fyrir merkjadóminum á að vera ómerk. Hinir stefndu, Alf. Jónsson, Friðleifur Jó- hannsson og Þorsteinn Jónsson, greiði áfrýj- anda h/f „Rammi“ á Siglufirði 150 kr. í máls- kostnað fyrir hæstarétti að viðlagðri aðför að lögum. Mánudaginn 20. marz 1933. Nr. 49/1932. Jóhanne Davidsson (Lárus Fjeldsted) Segn Ferdinand Hansen (Stefán Jóh. Stefánsson). Fjárnám ógilt. Hið fjárnumda séreign konu. Fjárnámsgjörð fógetaréttar Hafnarfjarðar 1. febr, 1932. Dómur hæstaréttar. Árið 1912 gekk áfrýjandi að eiga mann sinn, Ólaf Davíðsson, kaupmann í Hafnarfirði, og höfðu þau hjón fullkomið fjárfélag, þar til er þau 123 gerðu með sér kaupmála 8 ágúst 1922, er innritað- ur var til þinglýsingar 24. s. m. Samkvæmt skýrslu málflytjanda áfrýjanda hér fyrir dómi hefir hlutað- eigandi valdsmaður tjáð honum, að kaupmálinn hafi og verið þinglesinn, og hefir ekki verið véfengt, að málflytjandinn skýrði hér rétt frá. Hins vegar hefir kaupmálinn ekki hlotið konunglega staðfest- ingu. Í kaupmálanum segir meðal annars, að mað- ur áfrýjanda skuli, frá því er kaupmálinn öðlast gildi, taka við öllum eignum félagsbús þeirra hjóna og svara til allra skulda, er á því hvíla, enda skyldu allar þáverandi og síðar til komnar skuldir félagbúsins vera áfrýjanda óviðkomandi. Ennfremur skyldi allt það, er áfrýjandi kynni að eignast eftir sama tíma, vera séreign hennar og skuldum félagsbúsins þeim, er þá hvíldu á því eða síðar yrðu stofnaðar af manni hennar, óviðkom- andi. Með afsalsbréfi 16. sept. 1931, sem og hafði ver- ið þinglesið, varð áfrýjandi eigandi að húseign- inni við Krosseyrarveg 7 í Hafnarfirði. Var kaup- verðið kr. 7500.00. Var húseign þessi þá óveðbund- in, en kaupverðið var greitt með þeim hætti að áfrýjandi fékk kr. 5500.00 að láni gegn 1. veðrétti í eigninni og greiddi lánsupphæðina upp í kaup- verðið. Til greiðslu eftirstöðva kaupverðsins útveg- aði maður áfrýjanda, sem sjálfur átti þess engan kost að leggja fram fé í því skyni, henni kr. 2000.00 hjá einum vina þeirra hjóna, er lét upphæð þessa í té til þess að tryggja áfrýjanda húsnæði, án þess að taka nokkra tryggingu og með þeim formála, að áfrýjandi endurgreiddi upphæðina, ef og þegar hún gæti. 124 Með dómi gestaréttar Reykjavíkur 8. júní 1931 var Ólafur Davíðsson dæmdur til þess að greiða stefnda þessa máls vixilskuld, að upphæð kr. 350.00, ásamt þóknun, vöxtum og kostnaði. Var svo þann 1. febr. f. á. samkvæmt kröfu stefnda settur fógetaréttur á heimili áfrýjanda til þess að framkvæma fjárnám til tryggingar dómsskuld þessari, að manni hennar fjarverandi. Gat á- frýjandi ekki bent á neinar eignir, er hann ætti þar, en skýrði frá kaupunum á áður nefndri eign, og að hún væri séreign hennar. Krafðist stefndi þess þá að eignin yrði tekin fjárnámi til tryggingar kröfu sinni, og var það þegar gert, án frekari rann- sóknar á málavöxtum, án þess að fógeti leiðbeindi, áfrýjanda samkvæmt 41. gr. aðfararlaganna, enda þótt hann hefði átt að sjá, að leiðbeiningar var þörf, og án þess að kveða upp rökstuddan úrskurð, enda þótt það litla, sem bókað var eftir áfrýjanda, sýndi það, að hún var ósamþykk að eignin yrði tekin fjárnámi. Fjárnámsgerð þessari hefir áfrýjandi skotið til hæstaréttar með stefnu 7. apríl f. á., og krafizt ó- merkingar á fjárnáminu og málskostnaðar. Stefndi hefir krafizt þess, að fjárnámið verði staðfest, og að honum verði dæmdur málskostnaður. Úrslit þessa máls velta ekki á gildi kaupmál- ans gagnvart lánardrottnum manns áfrýjanda. Eft- ir því sem fram er komið í málinu, lagði áður- nefndur þriðji maður, sem fullkunnugt var um hinar bágu fjárhagsástæður áfrýjanda og manns hennar, áðurnefndar 2000 kr. fram í því einu skyni, að hjálpa áfrýjanda til að eignast hús yfir höfuðið á sér. Honum var það ljóst, að þessa mundi því að- 125 eins kostur, að hann veitti til þess þessa hjálp sína. Og hann gerði það með Það fyrir augum, að upp- hæðin yrði ef til vill aldrei endurgreidd, og að framlag hans yrði því Í raun réttri gjöf til áfrýj- anda. Hann ætlaðist til þess að áfrýjandi nyti hús- eignarinnar, án þess að lánardrottnar manns hennar, gætu gengið að henni, enda gat hann ekki að öðrum kosti haft nokkra ástæðu til þess að veita þessa hjálp. Af þessum ástæðum var oftnefnd eign, jafnskjótt sem kaupin á henni gerðust, sér- eign áfrýjanda, samkvæmt 18. gr. laga nr. 3/1900, sbr. nú 2. tölulið 23. gr. laga nr. 20/1923. Ber því að ómerkja hið áfryjaða fjárnám og dæma stefnda til að greiða áfrýjanda 200 krónur, er verði séreign hennar, í málskostnað fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Hin áfrýjaða fjárnámsgerð er úr gildi felld. Stefndi, Ferdinand Hansen, greiði áfrýjanda, Johanne Daviðsson, 200 krónur í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. 126 Miðvikudaginn 29. marz 1933. Nr. 176/1932. Réttvísin og valdstjórnin (Pétur Magnússon) gegn Gísla J. Johnsen og (Jón Ásbjörnsson) Réttvísin (Pétur Magnússon) segn Niels Manscher (Lárus Fjeldsted). Greiðsla til skuldheimtumanns er gjaldþrot skyldi fyrirsjáanlegt. Brot g. 263. gr. hegnl. ; Dómur aukaréttar Reykjavikur 1. ág. 1932: Ákærður, Gísli Jóhannsson Johnsen, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 45 daga. Ákærður, Niels Manscher, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 15 daga. Fullnustu ídæmdrar fangelsisrefsingar skal, að því er ákærðan, Niels Manscher, snertir, frestað og hún falla nið- ur nema ákærður, innan 5 ára frá uppsögn dóms þessa sæti ákæru í opinberu máli fyrir glæp drýgðan af ásettu ráði og sé i því máli dæmdur til þyngri refsingar en sekta. Ákærður, Gísli J. Johnsen, greiði sjálfur skipuðum tals- manni sínum, Jóni Ásbjörnssyni, hrm., 60 krónur í máls- kostnaðarlaun. Ákærður, Niels Manscher, greiði sjálfur skipuðum tals- manni sínum, Lárusi Fjeldsted, hrm., 40 krónur í máls- varnarlaun. Allan annan af málinu löglega leiddan og leiðandi kostn- að greiði hinir ákærðu, Gísli Johnsen og Niels Manscher, að 1, hluta báðir fyrir annan og annar fyrir báða. Eftirstöðv- arnar, %o hluta, greiði ákærður, Gísli Johnsen, einn. Dóminum að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Um veðsetninguna á veðdeildarbréfi Dómhildar Jónsdóttur athugast, að ákærði byggði jafnan í 127 rannsókn málsins heimild sína til þessarar athafn- ar á því, að verðmæti það, sem í bréfinu falst, hafi ekki verið ofmikil þóknun til hans fyrir unnin störf í þágu eiganda bréfsins. Enda þótt samþykki eiganda bréfsins til þess, að ákærði yrði eigandi að bréfinu eða til veðsetningar þess, væri ekki fengið, þykir þó varhugavert, vegna þessarar skýrslu ákærða, að staðhæfa það, að ákærði hafi veðsett bréfið með þeim ásetningi að auðga sig ó- löglega á kostnað eiganda bréfsins. Þykir því verða að sýkna ákærða af ákæru réttvísinnar út af þessu atriði, eins og héraðsdómarinn hefir gert. Sömuleiðis verður að fallast á það, að héraðs- dómarinn hefir sýknað ákærða, Gísla J. Johnsen, af ákærum réttvísinnar út af skuldastofnun hans við h/f Shell á Íslandi á árinu 1930, út af eyðslu hans í eigin þarfir á fé sama félags, út af því að hann færði fasteignir sínar með hækkuðu verði á efnahagsreikningum sínum 1925 og 1928, svo og að hann er sýknaður af kæru valdstjórnarinnar út af brotum á tolllögum. Ekki liggja fyrir fullnægjandi upplýsingar til þess að kveða upp áfellisdóm yfir ákærða, Gísla J. Johnsen, um færslur í bókum hans á útistand- andi skuldum hans eða veiðarfæra-liðnum, sem í hinum áfrýjaða dómi geinir. Rannsókn um þessi at- riði er ábótavant, en með þvi að mjög virðist tvisýnt, að endurnýjuð rannsókn um þau muni nú eftir svo langan tíma, koma að haldi, þyki ekki gerlegt að fyrirskipa framhaldsrannsókn á þessum atriðum. Eins og segir í hinum áfrýjaða dómi, var séreign konu ákærða, Gísla J. Johnsens, húseignin Tún- gata 18 í Reykjavík, færð á efnahagsreikninga hans árin 1927, 1928 og 1929. 128 Að því leyti, sem efnahagsreikningar þessir voru látnir fylgja skattframtali ákærða, er ekkert við færslurnar að athuga. Þar á móti var það rangt í öðr- um samböndum að færa séreignina athugasemda- laust meðal eigna ákærða. Það er upplýst í málinu, að engir aðrir af lánardrottnum ákærða en Íslands- banki, sem vissi að téð fasteign var séreign konu hans, hafa séð efnahagsreikninga þessa, og að ekki var tilgangurinn að sýna þá öðrum. Það verður því ekki staðhæft að færsla þessi hafi verið serð í því skyni að blekkja menn. Verður því ekki álitið að ákærði hafi „fært óráðvandlega til“ í bækur sínar með þessu, og ber því að sýkna hann af ákæru fyrir grot gegn 1. málsgr. 264. gr. almennra hegn- ingarlaga. Þá er loks greiðsla ákærða, Gísla J. Johnsen, í októbermánuði 1930 til firmans H. Benediktsson á Co. Fjárhagsástæður hans voru þá orðnar mjög bágar. Hann virðist hafa skuldað Útvegsbankanum yfir 2300000 krónur, enda vaxtabyrði ákærða talin samkvæmt rekstrarreikningi hans 31. okt. 1999, nema, aðallega af skuldunum við þenna banka yfir 130000 krónur fyrir fyrstu 10 mánuði ársins 1999, Auk skulda sinna við Útvegsbankann virðist á- kærði hafa skuldað öðrum yfir 500000 krónur, skuldir, sem að miklu leyti virðast hafa verið falln- ar í gjalddaga. En skuldir alls hafa verið millj 2800000 og 2900000 krónur. Samkvæmt rekstrar- reikningi fyrir tímabilið 1. jan.—1. okt. 1929 hafa orðið um 260000 króna tap á atvinnurekstri ákærða þenna tíma, og árið 1930 var mjög erfitt öllum út- serðarmönnum hér á landi og eigi síst þeim, er út- gerð ráku í Vestmannaeyjum, eins og ákærði gerði aðallega. Versnaði hagur ákærða þvi stórkostlega 129 þessi tvö nefndu ár. Að vísu voru skifti ákærða við Útvegsbankann árið 1930 allt fram í byrjun nóv- ember mánaðar það ár þannig vaxin, að ákærði mátti af þeim með allmiklum rétti álykta, að bank- inn óskaði ekki fyrir sitt leyti að gera ákærða gjald- þrota, en ákærði gat hvorki vænst þess, að allir aðrir lánardrottnar hans mundu veita honum greiðslufrest, né að Útvegsbankinn vildi auka við skuldir ákærða því, sem þurft hefði til þess að greiða hinum lánardrottnum hans, svo að þeir hefðu ekki að honum gengið. Verður af þessum ástæðum að ætla, að ákærði hafi í októbermánuði 1930, er hann greiddi hina umræddu skuld, hlotið að sjá fyrir yfirvofandi gjaldþrot. Þess vegna verð- ur að álita eins og héraðsdómarinn hefir gert, að ákærði hafi með áðurnefndri athöfn gerzt brotleg- ur við 263. gr. almennra hegningarlaga og þykir refsingin hæfilega ákveðin 30 daga einfalt fangelsi. En með hliðsjón af því, að verðmæti þau, er á- kærði lét af hendi, eru fremur lítil í samanburði við eignir og skuldir hans í heild, þykir mega á- kveða, að fullnustu refsingarinnar verði frestað samkvæmt lögum nr. 39/1907, og að hún skuli nið- ur falla að fimm árum liðnum, ef skilyrði téðra laga verða haldin. Héraðsdómarinn hefir réttilega sýknað með- ákærða Niels Manscher af refsingu fyrir starfsemi hans í þágu ákærða, Gísla J. Johnsen, að öðru leyti en því, er færslu húseignarinnar Túngötu 18 á efna- hagsreikninga ákærða, Gísla, varðar. En af ástæð- um þeim, sem áður segir, og nægja þykja til sýknu ákærða, Gísla J. Johnsen, af þessu ákæruatriði, verður og að sýkna ákærða, Niels Manscher, af þvi. Samkvæmt framangreindum málsúrslitum verð- 9 130 ur, að dæma ákærða, Gísla J. Johnsen, til að greiða allan sakarkostnað í héraði, þar með talin þóknun til skipaðs verjanda hans þar, að undantekinni hinni ákveðnu þóknun til skipaðs verjanda ákærða, Niels Manscher, er greiða skal úr ríkissjóði. Svo ber og að dæma ákærða, Gísla J. Johnsen, til að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun til skipaðs sækjanda fyrir hæstarétti og verjanda hans, 300 kr. til hvors. Þó skal úr ríkissjóði greiða málflutningslaun skipaðs verjanda ákærða, Manschers, fyrir hæsta- rétti, og eru þau ákveðin 150 kr. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Gisli J. Johnsen, sæti 30 daga ein- földu fangelsi, en fresta skal fullnustu refsing- arinnar samkvæmt lögum nr. 39/1907 og nið- ur skal hún falla að 5 árum liðnum, ef skil- orð téðra laga verða haldin. Ákærði, Niels Manscher, á að vera sýkn af ákærum réttvísinnar í máli þessu. Málflutningslaun skipaðs verjanda ákærða, Niels Manscher, í héraði og málflutningslaun skipaðs verjanda hans fyrir hæstarétti, hæsta- réttarmálaflutningsmanns, Lárusar Fjeldsted, 150 krónur, greiðist úr ríkissjóði. Allan annan sakarkostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti, greiði, ákærði, Gísli J. John- sen, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda málsins og verjanda síns fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálaflutningsmannanna 131 Péturs Magnússonar og Jóns Ásbjörnssonar, 300 krónur til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af réttvísinnar og valdstjórnarinn- ar hálfu gegn Gísla Jóhannssyni Johnsen, kaupmanni og útgerðarmanni, Túngötu 18, hér í bænum fyrir brot gegn ákvæðum 26. kapitula hinna almennu hegningarlaga frá 25. júní 1869 og ákvæðum tolllaga fyrir Ísland, nr. o4, 11. júlí 1911, laga um verðtoll nr. 47, 15. júní 1926 og laga um vörutoll nr. 54, 15. júni 1926, svo og af réttvísinnar hálfu gegn Niels Manscher, endurskoðanda, hér í bæ, fyr- ir brot á nefndum kapitula hegningarlaganna. Tildrög máls þessa eru þau, að ákærður, Gísli J. John- sen, sem rekið hafði viðtæka verzlunar- og útgerðarstarf- semi, framseldi í nóvembermánuði 1930 bú sitt til gjald- Þrotaskipta. Eftir að fram hafði farið lögboðin rannsókn út af gjaldþrotunum fyrirskipaði dómsmálaráðuneytið, með bréfi, dags. 21. janúar s. l., að málssókn skyldi höfð- uð gegn gjaldþrota út af eftirtöldum ákæruatriðum: 1. að hann veðsetti veðskuldabréf (á að vera veðdeild- arbréf), að nafnverði kr. 1000.00, er tilheyrði arfahluta Dómhildar Jónsdóttur, er inni stóð hjá honum, fyrir sín- um skuldum í banka. 2. Að hann í október 1930 afhenti H. Benediktsson £ Co. tvö skuldabréf, annað að upphæð kr. 4608,57 og hitt að upphæð kr. 12739.35. 3. Að hann eyddi kr. 47045,10 af fé því og vörum, er hann sem umboðsmaður h/f Shell hafði undir hendi, þannig að refsivist kann að vera eftir 262. gr. hinna al- mennu hegningarlaga. 4. Að hann færði húseignina nr. 18 við Túngötu í Reykjavík, sem með kaupmála, dags. 25. júlí 1927, var gerð að séreign konu hans, frú Ásdisar Johnsen, á efnahags- reikningum sinum. 5. Að hann árin næst á undan gjaldþrotinu bókfærði fast- eignir sínar með mun hærra verði, en hann hafði áður gert. 132 6. Að hann, sem afgreiðslumaður við skipaafgreiðslu lét setja vörur í verzlun sína, er hann greiddi ekki jafn- framt toll af. Ennfremur fyrirskipaði ráðuneytið, að dómur yrði lát- inn ganga um það, hvort meðákærður, Niels Manscher, sem að nokkru leyti hafði haft bókhald ákærða, John- sens, með höndum, hafi gerzt brotlegur gegn ákvæðum 26. kap. hegningarlaganna. Skal nú hér á eftir gerð grein fyrir því, sem komið hefir í ljós við rannsóknina og sannazt, viðvíkjandi of- angreindum ákæruatriðum. I. Gísli J. Johnsen. 1. Til þess að öðlast skilning á aðdraganda og orsök- um gjaldþrotanna er nauðsynlegt að gera grein fyrir efna- hag ákærðs um allmörg ár á undan gjaldþrotaskiptunum. Til grundvallar verða lagðir efnahagsreikningar hans eftir 1921, sem fyrir liggja í málinu, en að áreiðanleika þeirra verður síðar vikið. Við samningu reikninganna var meðákærður, Manscher, ákærðum til aðstoðar. Samkvæmt hinum nefndu efnahagsreikningum var efna- hagur ákærðs árið 1922 og síðar, sem hér segir: 31. dez. 1922: Eignir ...... kr. 1087828,56 Skuldir ...... — 492806,86 Netto eign .. kr. 595021,70 31. dez. 1923: Eignir ...... kr. 1053893,96 Skuldir ...... — 490516,24 Netto eign .. kr. 563377,72 31. dez. 1924: Eignir ...... kr. 1075143,85 Skuldir ...... — 472842,99 Netto eign .. kr. 602300,86 31. dez. 1925: Eignir ...... kr. 1737576,40 Skuldir ...... — 1269746,85 Netto eign .. kr. 467829,55 133 31. dez. 1926: Eignir ...... kr. 2364985,70 Skuldir ......- Ea 1953736,16 Netto eign .. kr. 411349,54 31. dez. 1927: Eignir ...... kr. 2064648,92 Skuldir ...... — 1827911,71 Netto eign .. kr. 236737,21 31. dez. 1928: Eignir ...... kr. 2255552,35 Skuldir ...... — 2037755,67 Netto eign .. kr. 217796,68 31. okt. 1929: Skuldir ...... kr. 2490019,65 Eignir ...... — 2419143,92 Netto skuld .. kr. 70875,78 Nýrri efnahagsreikningar voru ekki gerðir. Samkvæmt efnahagsreikningunum hafa brutto skuldir þannig aukizt á þessum árum um sem næst 2 milljónir króna. Skuldaaukningarnar eru mestar á árunum 1925 og 1926. Stafar hækkunin 1925 að miklu leyti af tapi h/f Geir, togarafélagi í Reykjavík. Aðalskuldir ákærða eru eftir 1924 vixilskuldir við Íslandsbanka. Á efnahagsreikn- ingnum 31. október 1929 eru þær taldar kr. 2007741,93. Þá eru veðskuldir kr. 44250,13 og skuldir við aðra skuld- heimtumenn kr. 419860,92. Samtímis skuldaaukningunni eykst og bókfært verð brutto eigna ákærðs. Nemur hækkunin á ofangreindu tíma- bili (31. dez. 1922 til 31. okt. 1929) um 1400000,00. Mest er hækkunin á árunum 1925 og 1926. Fyrra árið stafar hækkunin aðallega af aukning vörubirgða (220 þús.), úti- standandi skulda (200 þús.), verðbréf (78 þús.) og hækk- un á bókfærðu verði fasteigna um kr. 120666,85. Síðara árið (1926) stafar hækkunin einkum af auknum vöru- birgðum (um 200 þús.), nýjum eignalið „veiðarfæri í mó- torbátum“ (um kr. 88 þús.) og aukningu útistandandi skulda (yfir 200 þús. kr.). Á árinu 1927 rýrna brutto eignir ákærðs af tveimur or- sökum þótt eigi komi það fram á efnahagsreikningi þess árs. Á því ári gerir hann kaupmála við eiginkonu sina, frú Ásdísi Johnsen. Er kaupmálinn dags. 25. júlí 1927 og 134 skrásettur 5. sept. s. á. Með kaupmálanum er húseignin Túngata 18 gerð að séreign konunnar, ásamt innbúi. Á efnahagsreikningi 31. dez. 1926 er Túngata 18 uppfærð á kr. 139887,47 og á fyrri efnahagsreikningum hafði inn- búið verið fært á kr. 30000,00, en það var fært út aftur á efnahagsreikningi pr. 31. dez. 1925. Á árinu 1927 tók eig- inkona hinsvegar að sér að greiða kr. 60000,00 af skuldum ákærðs og tryggði þá upphæð með veði í séreign sinni, Túngötu 18. Nemur því eignalækkunin, sem fram ætti að koma á efnahagsreikningi pr. 31. dez. 1927, af þessum á- stæðum, kr. 79887,47. Í öðru lagi gaf og afsalaði ákærður á þessu ári Vestmannaeyjum spitalabyggingu þar, (sbr. rjskj. nr. 21). Hafði hún ekki verið færð á efnahagsreikn- ingi sem fasteign heldur sem viðskiptamaður og fólgin í eignaliðum „Útistandandi skuldir.“ Nam „spitalaskuldin“ 31. dez. 1927 kr. 64433,71 og er innifalin með þeirri upp- hæð í liðnum „útistandandi skuldir“. Lækkun sú, um 300 þús. kr., sem fram kemur á brutto eignum á efnahags- reikningi 31. dez. 1927 stafar hinsvegar aðallega af minni vörubirgðum (lækkun um 440 þús. kr. á þeim lið. Aftur á móti hækkar eignaliðurinn „veiðarfæri í mótörbátum“ um kr. 47853,51). Eignahækkunin árið 1928, um 190 þús. kr., stafar eink- um af því, að á þvi ári eykur ákærður bátastól sinn um 3 nýja vélbáta og nemur sú hækkun kr. 124676,90, Enn- fremur bætist við ný eign, Roaldseignin á Siglufirði, bók- færð á kr. 90412,79. Loks eru fasteignir í Vestmannaeyjum færðar upp um kr. 65568,46 og afskriftir fyrri ára á þeim og Túngötu 18, sem enn er færð á efnahagsreikningi, færð- ar til baka, samtals kr. 23301,72. Á þessu ári lækkar hins- vegar eignaliðurinn „Útistandandi skuldir“ um rúmlega 100 þúsund krónur, enda var spitalaskuldin afskrifuð á því ári. Á árinu 1929 bætist við ný eign, frystivélahús á Siglu- firði, fært á kr. 45000,00. Á efnahagsreikningi pr. 31. okt. þ. á. eru og fisk- og sildarbrigðir um 185 þús. kr. hærri en um áramótin á undan. Að öðru leyti eru eignir að mestu leyti hinar sömu og um áramótin. 9. Þrátt fyrir það, að bófært verð á eignum ákærðs hækkar á árunum 1925 og 1926 um það, sem fyrr er skýrt frá, er það sýnt, að á þeim árum hefir fjárhagur hans far- 135 ið stórum versnandi og að á þeim tíma myndast aðallega skuldir þær, er hann síðar fékk ekki undir risið. Á árinu 1927 eru orðin mjög áberandi vanskil af hálfu ákærðs á greiðslu rekstrarlána og vaxta af fyrra árs skuldum. Er það einkum ljóst af bréfi útbússtjóra Íslandsbanka í Vest- mannaeyjum til aðalbankans, dags. 15. október þess árs, rskj. nr. 33, en til þess tíma virðist ákærður hafa skipt jöfnum höndum við útbúið og aðalbankann. Gerir útbús- stjórinn þær tillögur, að bankinn annaðhvort hætti frek- ari lánveitingum til atvinnureksturs ákærðs eða setji hann ella undir administration. Nokkru síðar voru skuldir á- kærðs við útbúið fluttar til aðalbankans. Var þá jafnframt gerður samningur milli ákærðs og aðalbankans um skuld- irnar og tryggingar fyrir þeim og greiðsluskilmála. Samn- ingurinn er dags. 23. dez. 1927. Nema vixilskuldirnar þá samtals kr. 1521357,76. Meginhluti vixlanna skyldu verða föst lán, er greiðast áttu með jöfnum afborgunum á 8— 12 árum. Á árinu 1928 fara fram afborganir af vixlum ákærðs í Íslandsbanka í samræmi við samninginn, enda lækka vix- ilskuldirnar á því ári um ca. 90 þús. kr. Hinsvegar aukast skuldir ákærðs við aðra skuldheimtumenn um kr. 287700,19, upp í kr. 533396,41. En alls hækka skuldir hans á árinu um kr. 209843,96. Á árinu 1929 verður auðsjáanlega stórfellt tap á at- vinnurekstri ákærðs. Á efnahagsreikningi pr. 31. okt. 1929 hafa skuldir hans við Íslandsbanka og „ýmsa skuldheimtu- menn“ aukizt frá næstu áramótum á undan um kr. 452263,98, en fisk- og sildarbirgðir eru hinsvegar kr. 185404,92 meiri en um áramótin. Af rjskj. nr. 38 og 39, af- ritum af víxlakonto og vixlavaxtakonto ákærðs við Íslands- banka, má sjá, að víxilskuldir og vixilvaxtaskuldir ákærðs nema um áramótin 1929— 1930 kr. 1779953,61 eða kr. 343234,77 meiru en við næstu áramót á undan. Þegar hér er komið, er það nú sýnilegt, að ákærður fékk ekki staðið við samninginn frá 23. dez. 1927. Hinn 4. nóv. 1929 ritar hann Íslandsbanka bréf, þar sem hann fer þess á leit, að bankinn samþykkti sölu á fiskimjölsverk- smiðju sinni í Vestmannaeyjum til h/f Lýsi og Mjöl, sem tengdasonur ákærðs og börn voru þá að stofna, ásamt verzl- unarfultlrúa hans og meðákærðum, Manscher. Kaupverðið, 136 kr. 223000,00, átti að greiðast þannig, að félagið tæki að sér jafnháa upphæð af áhvílandi veðskuldum ákærðs. Enn- fremur fer ákærður fram á það, að annað hlutafélag h/f Investment, kaupi hlutabréf hans, og fasteignir að ein- hverju leyti, fyrir kr. 257000,00, er greiðast á sama hátt. Eftirstöðvar skulda ákærðs við bankann, kr. 1150000,00, hvíli áfram á atvinnurekstri hans en að bankanum beri því aðeins vextir af upphæð þessari, að fyrirtæki hans gefi hag. Ef hagnaður hvers árs hrekkur ekki til greiðslu vaxtanna, falli þeir niður. Lýsir ákærður því yfir, að komist þessi ráðstöfun til framkvæmda skuli hann reka fyrirtæki sitt í fullu samráði við meðákærðan, Manscher, sem verði trúnaðarmaður bankans gagnvart ákærðum. Salan á verksmiðjunni til h/f Lýsi og Mjöl var sam- þykkt af bankanum, með þeim kjörum, að vaxtagreiðsla til bankans af skuld þeirri, er félagið tæki að sér, þ. e. kaupverðinu, skyldi ákveðast eftir útkomu á þriggja ára tímabili og falla niður sem tap bankans ef hagnaður fé- lagsins á timabilinu nægði ekki til greiðslu þeirra. Hið skráða kaupverð, kr. 223000,00 er því alls ekki raunveru- legt, þar eð bankinn framvegis átti einn að bera alla á- hættu af möguleika félagsins til vaxtagreiðslu. Salan til h/f Investment fór hinsvegar ekki fram og ekki sést, að bankinn hafi samþykkt önnur tilmæli ókærðs í bréfinu frá 4. nóv. 1929. Þó er um áramót 1929—1930 tekið að færa vexti þá, sem fyrir safnast af vixlum ákærða á sérstaka konto, sem nefnd er 8% vaxtakonto G. J. John- sen, og er það að vísu í samræmi við tilmæli ákærðs í bréfinu. Þannig stóðu þá sakir þegar Íslandsbanka var lokað 9. febrúar 1930. Ákærði hélt atvinnurekstri sínum áfram og gerði út báta sína á vetrarvertíðinni, án þess að stofna til nýrra rekstrarlána, enda var kaup verkafólks og sjó- manna fyrst greitt í vertiðarlok, en sjálfur var ákærði umboðsmaður fyrir olíusölu h/f Shell í Vestmannaeyjum og stofnaði til skuldar við það félag á árinu, að mestu fyrir úttekna olíu, kr. 47045,10. Eftir að Útvegsbankinn tók til starfa fékk ákærði nýtt víxillán 1. maí 1930, kr. 258000,00, og sendi bankinn þá jafnframt einn starfsmann sinn til Vestmannaeyja til þess að sjá um að láninu yrði aðallega varið til greiðslu vinnukrafna og sjóveðsskulda, 137 er forgangs nytu. Um sumarið fékk ákærður áframhald- andi rekstrarlán hjá bankanum eftir þörfum og ennfrem- ur fé til þurkhúsbyggingar. Var það hús nærri fullgert, er hann framseldi bú sitt til gjaldþrotaskipta. Þess skal getið hér að kröfur, er lýst hefir verið í þrota- búið, nema samtals (Í A og B og Il A) .. kr. 2765598,55 en söluverð eignanna varð ............ — 1111033,25 og verða þá skuldir umfram eignir ...... kr. 1654565,30 Þessa niðurstöðu má þó vitanlega ekki leggja til grund- vallar fyrir því, með hvaða verði rétt hefði verið að færa á efnahagsreikningi eignir þær, sem til skipta komu, þar eð nauðungarsala verður að jafnaði óhaganlegri en frjáls sala, ekki síst í slæmu árferði. Þær af eignunum, sem ætla má, að ekki hefðu selzt öllu hærra verði í frjálsri sölu eru: 1. Atvinnustöðin í Vestmannaeyjum, útlögð veðhafa, Útvegsbanka Íslands samkvæmt tilboði ........... 00. kr. 309625,00 2. Verðbréf (hlutabréf) 22.00.0000. — 228025,00 3. Fiskur og síld, selt með markaðsverði — 143496,64 Hinsvegar varð útlagningarverð bátanna með veiðar- færum aðeins kr. 161700,00 og er það kr. 228855,79 undir verði því, sem þeir eignarliðir eru færðir með á efna- hagsreikningi pr. 31. október 1929. Ennfremur seldust húseignir á Siglufirði og íbúðarhús í Vestmannaeyjum undir fasteignamati. Þá seldust og útistandandi skuldir fyrir aðeins kr. 19200,00. 3. Hér að framan hefir verið lýst í aðaldráttum hvern- ig efnahag ákærðs hefir verið varið um nokkur ár áður en gjaldþrotaskiptin hófust. Bókfærsla ákærðs hefir verið lögð til grundvallar, en eins og fyrr er getið, og nánar verður vikið að síðar, er hún ekki að öllu leyti ábyggileg um þetta efni. Eftir upplýsingum þeim, er fyrir liggja, er erfitt að ákveða með vissu hvenær efnahag ákærðs er svo komið, að hann á ekki lengur fyrir skuldum. Virðist það og ekki skipta miklu máli í því sambandi, sem hér um ræðir, því í jafn stórfelldum og áhættusömum atvinnu- rekstri og ákærðs, þarf alls ekki að fara saman insolvens og fyrirsjáanlegt gjaldþrot. Hér þarf aðeins að skera úr því, hvort ákærður hafi, á þeim tima, sem um ræðir í 2, 138 og 3. ákæruatriðinu hér að framan, séð eða hlotið að sjá að gjaldþrotið vofði yfir. Af því, sem skýrt hefir verið frá hér að framan, um efnahag ákærðs, virðist mega ráða, að skuldir þær, er á atvinnurekstri hans hvíldu, hafi verið orðnar honum of- viða ekki síðar en 1927. Má draga þá ályktun af því sem síðar kom fram, þótt ekki sé með því sagt að gjaldþrot hafi verið fyrirsjáanlegt á þeim tima. Á árinu 1927 gerir ákærður tiltölulega hagfelldan samning við aðallánar- drottinn sinn, Íslandsbanka, um greiðslu skulda sinna við hann, en þrátt fyrir eftirfarandi góðæri aukast skuldirnar, og á árinu 1929 er fyrirsáanlegt að ekki getur orðið um vaxtagreiðslur að ræða, enda fer ákærður þá fram á það við bankann, að vaxtagreiðslur megi niður falla í fram- tíðinni sem tap bankans, ef atvinnurekstur hans gefi ekki nægan hagnað til greiðslu vaxtanna. Möguleiki ákærðs til áframhaldandi atvinnureksturs er eftir þetta bundinn við það, að bankinn styrki hann áfram með nýjum rekstrar- lánum en veiti greiðslufrest á eldri lánunum og vöxtum af þeim. Þegar svo Íslandsbanka var lokað í febrúar 1930 hlaut ákærða að vera það ljóst, að yrði bankinn gerður upp, gæti ekki hjá því farið, að sama gengi yfir atvinnu- rekstur hans, þar sem útilokað var að hann gæti, eins og þá var komið, fengið stuðning annara lánsstofnana, sem fullnægjandi væri. Ákærða bar því skylda til á þessum tíma að haga gjörðum sínum með yfirvofandi gjaldþrot fyrir augum. Hinsvegar fær rétturinn ekki séð, að honum verði láð það, að hann stöðvaði ekki þá samstundis at- vinnurekstur sinn, því ekki er annað upplýst en að á þeim tima hafi mátt gera ráð fyrir, að hagnaður af útgerð bát- anna á þeirri vertíð, er þá þegar var byrjuð, myndi verða meiri en tilkostnaðurinn, enda fyrirsjáanlegt að mikil verðmæti myndu fara í súginn við stöðvun bátanna á þeim tíma. Skuldarstofnunin við h/f Shell verður því ekki talin refsiverð eftir 262. gr. hegningarlaganna, en hvort hún hefir verið refsiverð gagnvart félaginu skiptir ekki máli hér, þar sem það hefir enga refsikröfu gert. Bankastjórar Útvegsbankans, þeir Jón Ólafsson og Jón Baldvinsson, hafa borið það, sem vitni í málinu, að þeim hafi verið ljóst, þegar er þeir tóku við stjórn bankans, að bankinn myndi bíða mikið tap af ákærðum, en að lán- 139 veitingar til hans á árinu 1930 hafi verið við það miðað- ar, að ekki yrði gengið að honum á þeim tíma, sem ó- hentugt væri fyrir bankann sem skuldheimtumann, að eignunum yrði realiserað. Um fjárveitinguna til þurkhús- byggingarinnar báru bankastjórarnir það, að sökum ó- þurka haustið 1930 hafi verið knýjandi nauðsyn á að reisa hús þetta, ella hefði fiskurinn, sem bankinn átti veð í, orðið meira eða minna ónýtur. Kváðu þeir bankastjórn- ina ekki hafa gefið ákærðum neina ástæðu til þess að ætla að hún myndi styrkja hann til áframhaldandi rekst: urs á nýju framleiðslutímabili. Á sumrinu og um haustið 1930 var orðið fyrirsjáanlegt, að enn myndi verða á því ári stórfellt tap á atvinnurekstr- inum. Hlaut ákærðum þá að vera ljóst að gjaldþrot væru óhjákvæmileg nema Útvegsbankinn veitti honum áfram- haldandi stórlán, m. a. til greiðslu skulda hans við aðra skuldheimtumenn, en fyrir því hafði hann enga tryggingu. Í októbermánuði 1930 afhenti ákærður firmanu H. Bene- diktsson á Co í Reykjavik tvö skuldabréf, sem greiðslu upp í skuld hans við firmað, er þá nam samkvæmt höfuðbók hans kr. 18147,92. Var annað skuldabréfið (Valdimars Bjarnasonar) að upphæð kr. 4608,57, en hitt (Magnúsar Jónssonar) að upphæð kr. 12739,35. Síðarnefnda bréfið var tryggt með veði í fasteign en hið fyrrnefnda óveð- tryggt. Eins og högum ákærðs var háttað á þeim tíma, er afhendingin fór fram, verður að telja, að hann með greiðslu þessari hafi bakað sér refsiábyrgð samkvæmt 263. gr. hegningarlaganna. 4. Eins og fyrr er getið var húseignin Túngata 18 gerð að séreign eiginkonu ákærðs með kaupmála, dags. 23. júlí 1927, og skrásettum 5. sept. s. á. Við gjaldþrotaskiptin taldi ákærður húseignina ekki fram með eignum sínum. Þrátt fyrir kaupmálann færði hann húseignina áfram á efnahagsreikningum sinum pr. 31. dez. 1927, 31. dez. 1928 og 31. okt. 1929 athugasemdalaust sem sína eign. Að vísu er veðskuld á húseigninni kr. 60000,00 talin á efnahags- reikningunum með skuldum ákærðs þessi ár, en þar sem húseignin er færð pr. 31. dez. 1927 eignamegin með kr. 139887,47 eru eignirnar oftaldar, af þessari ástæðu, það ár um kr. 79887,47. Og af sömu ástæðu eru eignirnar of taldar árin 1928 og 1929 um kr. 82887,47 hvort árið. 140 Á efnahagsreikningi pr. 31. dez. 1927 eru „útistandandi skuldir“ ákærðs taldar eignamegin kr. 570065,89. Sam- kvæmt skyrslu endurskoðenda rjskj. nr. 28, nema þær hinsvegar á þessum tíma kr. 451036.14. Stafar skekkjan á efnahagsreikningunum aðallega af því, að ákærður telur „Spítalaskuldina“ kr. 64443,71 með eignunum, en eins og fyrr er getið hafði hann afsalað Vestmannaeyjabæ spital- anum fyrir áramót og átti því að afskrifa skuldina sam- tímis. Að öðru leyti stafar skekkjan af því, að ákærður hefir fært í bókum sínum ýmsar greinar rekstrar síns sem viðskiptamenn og talið nokkuð af skuldum þessara greina með útistandandi skuldum sínum. Árið 1928 er „spítalaskuldin“ afskrifuð á höfuðstóls- reikningi. (Aðalbók B. bls. 75), þá að upphæð kr. 60831,03 (kr. 67831,03 = „verðbréfi Steind. Sæm.“ kr. 7000,00). Samtímis er bókfært verð fasteigna í Vestmannaeyjum hækkað um kr. 65568,46 og ennfremur eru færðar til baka afskriftir á þeim, sem gerðar höfðu verið á árunum 1923 — 1925 kr. 21112,60, og afskriftir á Túngötu 18 kr. 2189,12. Samtals nemur hækkunin kr. 88870,18. Á efnahagsreikn- ingnum pr. 31. dez. 1928 er skráð skuldamegin: „Breyt- ingar á bókfærðu verði fasteigna kr. 28039,15“. Reikn- ingurinn gefur því ástæðu til að ætla, að kr. 60831,03 hafi verið varið til eignaaukningar á árinu, en svo er ekki, heldur eru eignirnar hækkaðar í verði um þessa upphæð, án þess að nokkru sé til þeirra varið, og upphæðin siðan notuð til að afskrifa tap, sem kemur fram við það, að önnur eign, sem talin hefir verið í útistandandi skuldum, er látin af hendi án endurgjalds. Því verur nú ekki neitað, að hinar miklu hækkanir, sem gerðar eru á ýmsum eignaliðum 1925 og síðar og þó einkum misfellur þær, sem að ofan eru nefndar, gefa grun um það, að ákærði hafi haft tilhneigingu til að hækka eignarliðina eftir því sem skuldirnar ukust, í því skyni að fegra efnahaginn. Að því er snertir hækkanir þær, er gerðar voru á Þbókfærðu verði fasteigna, sbr. 5. ákæru- atriðið hér að framan, verður þó ekki talið upplýst, að þar sé um refsiverðar færzlur að ræða. Aftur á móti verður að telja færsluna á Túngötu 18 á efnahagsreikningum 1927—1929 óráðvandlega bókfærzlu, sem refsiverð sé sam- kvæmt fyrri málsgrein 264. gr. hegningarlaganna. 141 5, Skal þá 1. ákæruatriðið athugað, þ. e. veðsetningin á veðdeildarbréfi Dómhildar Jónsdóttur. Hinn 5. október 1917 var í skiptarétti Vestmannaeyja skipt dánarbúi Jóns hreppstjóra Jónssonar frá Brautar- holti milli eftirlifandi ekkju hans og tveggja barna þeirra og var annað þeirra nefnd Dómhildur, sem þá og síðan hefir átt heimili í Ameríku. Í erfðahlut Dómhildar féllu kr. 3869,88, er greiddar voru í peningum. Ákærður veitti arfinum móttöku fyrir hönd Dómhildar, þótt annar maður væri skipaður umboðsmaður hennar við skiptin. Hinn 1. ágúst 1923 andaðist ekkjan, móðir Dómhildar, og við skipti eftir hana féll í hlut Dómhildar kr. 1638,88. Veitti ákærður þessum arfahlut einnig móttöku, f. h. Dóm- hildar, en hann var greiddur út þannig til ákærðs: Hluta- bréf í Eimskipafélagi Íslands kr. 500,00, hlutabréf í Ísfé- lagi Vestmannaeyja, virt á kr. 300,00, ofannefnt veðdeild- arbréf að nafnverði kr. 1000,00, virt á kr. 800,00 og í pen- ingum kr. 38,88. Ákærði hafði mestan hluta arfsins frá 1917 í sínum vörzlum til ársins 1927, en á því ári og næstu árum greiddi hann höfuðstólinn og nokkurn hluta vaxta, er við hann höfðu bæzt. Hafði hann alls greitt er bú hans var tekið til skipta kr. 4770,18, eftir þvi sem Dómhildur eða lögfræðingur hennar Í Canada heldur fram, en að sögn ákærða sjálfs um kr. 5000,00. Hlutabréfin í Eimskipa- félagi Íslands og Ísfélaginu voru í vörzlum ákærðs í Vest- mannaeyjum, en við rannsókn málsins kom í ljós, að veð- deildarbréfið hafði verið veðsett fyrir skuldum ákærðs í Íslandsbanka 20. júní 1929 og var það selt á uppboði í bankanum 27. dez. 1930, áður en upplýst var um hinn rétta eiganda Í rannsókninni. Söluverð bréfsins var kr. 800,00. Meðan á rannsókn máls þessa stóð, og þangað til það var tekið til dóms í réttarhaldi 1. marz s. 1. hélt ákærður því jafnan fram, að hann hefði tekið umrætt veðdeildar- bréf til sín sem þóknun fyrir umstang sitt í þágu Dóm- hildar út af arfinum en þó án þess að leita samþykkis hennar. Skipuðum talsmanni sinum skýrði ákærður hins- vegar þannig frá, að bréfið hefði verið veðsett af með- ákærðum Manscher, án vitundar sinnar eða vilja. Við framhaldspróf kom það í ljós að Manscher hafði annast veðsetninguna og var bréfið veðsett samtímis öðrum verð- 142 bréfum, en til þess að veðsetja eignir ákærðs hafði Man- scher allsherjarumboð. Við prófin kveðst Manscher ekk- ert muna sérstaklega viðvíkjandi veðstningu veðdeildar- bréfsins. Þótt það sé nú grunsamlegt, að ákærður skyldi ekki, þrátt fyrir gefin tilefni, skýra frá því meðan á a3- alprófum málsins stóð, að bréfið hefði verið veðsett án vitundar sinnar og vilja og ennfremur að hann gat enga grein gert fyrir þvi, hvernig á því stóð að bréfið varð við. skila við önnur bréf Dómhildar og komst í vörzlur með- ákærðs Manschers, þá þykir þó ekki sannað í málinu, að ákærði hafi tekið undir sig bréfið á þann hátt að refsi- vert sé eftir 255. gr. hegningarlaganna. Ber því að sýkna hann af þessu ákæruatriði. 6. Að því er loks kemur til 6. ákæruatriðisins þá er það að vísu upplýst að vörur voru afhentar úr skipaafgreiðs|- um þeim, er ákærður veitti forstöðu í Vestmannaeyjum til verzlunar hans sama staðar, og seldir þar, án þess að toll- ur væri af þeim greiddur. Nam ógreiddur tollur af þess- um orsökum, er gjaldþrotaskiptin hófust, kr. 3893,82. En gegn neitun ákærðs er það ekki sannað, að salan né af- hendingin hafi farið fram að hans fyrirlagi, enda var hann eins og fyrr er getið, ekki heimilisfastur í Vestmannaeyj- um og varð því að eiga framkvæmd atvinnureksturs síns að ýmsu leyti undir öðrum. Ber því að sýkna hann af kæru valdstjórnarinnar í þessu máli. II. Niels Manscher. Eins og fyrr hefir verið getið, var ákærður Manscher, sem er endurskoðandi og rekur endurskoðunarskrifstofu hér í bæ, aðstoðarmaður ákærðs Johnsens við bókhald atvinnurekstrar hans frá árinu 1922 til þess er hann varð gjaldþrota. Ennfremur var hann umboðsmaður Johnsens hér í bænum í ýmsu öðru, er atvinnureksturinn snerti og þó einkum sem milligöngumaður í viðskiptum hans við Íslandsbanka. Sem bókhaldsskyldur atvinnurekandi ber ákærður, John- sen, nú að sjálfsögðu aðalábyrgðina á réttri bókfærzlu. En rétturinn verður að álíta að í starfi auglýstra endur- skoðenda, sem mikilsvert er að njóti almenns trausts, felist og rík skylda til þess, að haga færzlum hjá atvinnu- 143 rekendum þeim, er þeir aðstoða, eftir því sem þeir vita að rétt er, og láta hjá líða færzlur, sem þeim er kunnugt um að eru rangar eða villandi, og að þeir geti, sem hlut- takendur bakað sér refsiábyrgð, ef út af er brugðið. Talsmaður ákærða, Manschers, hefir fært það fram, að færzlan á Túngötu 18 á efnahagsreikningum, eftir að hún var gerð að séreign, hafi alls ekki verið gerð í sviksam- legum tilgangi enda efnahagsreikningarnir ætlaðir Ís- landsbanka einum, sem kunnugt hafi verið um kaupmál- ann og hafi því ekki getað blekzt af færzlunni. En upp úr þessu er þó ekki hægt að leggja, þar eð færzla á efna- hagsreikningi bókhaldsskylds manns getur ekki verið bundin við einstaka skuldheimtumenn og refsiverðleikur brots samkvæmt 264. gr. hegningarlaganna er ekki bund- inn við sviksamlegan tilgang né heldur að sannað sé að menn hafi blekkzt af reikningunum. Færzlan á Túngötu 18 á efnahagsreikningunum olli því, að þeir gáfu í niður- stöðu rangar upplýsingar um efnahag ákærðs Johnsens, og þykir ákærður, Manscher, að áliti réttarins, með framan- greindri aðstoð við færzlurnar, hafa brotið gegn ákvæð- um 264. gr. 1. mgr. hegningarlaganna, sbr. 48. gr. laganna. Hinir ákærðu eru báðir komnir yfir lögaldur saka- manna og hafa aldrei sætt hegningu fyrir hegningarlaga- brot. Brot ákærða, Gísla J. Johnsen, sem lýst er hér að fram- an, heyrir undir 263. gr. og 264. gr. 1. mgr. hinna al- mennu hegningarlaga frá 25. júní 1869 og þykir refsing hans, með hliðsjón af 63. gr. sömu laga hæfilega ákveð- in fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 45 daga. Brot ákærðs, Niels Manscher, heyrir undir 264. gr. Í. mgr. sbr. 48. gr. framannefndra hegningarlaga og þykir refsing hans hæfilega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 15. daga. Með tilliti til þess að hér er um fyrsta brot ákærða að ræða og að það er aðeins hlut- deildarbrot þykir mega ákveða að refsingin skuli vera skilorðsbundin eftir 1. gr. laga nr. 39 frá 1907, að því er hann snertir. Ákærður, Gísli J. Johnsen, greiði skipuðum talsmanni sinum, Jóni Ásbjörnssyni, hrm. málsvarnarlaun með kr. 60.00. Ákærður, Niels Manscher, greiði skipuðum talsmanni 144 sínum, Lárusi Fjeldsted, hrm., málsvarnarlaun með kr. 40.00. Allan annan af málinu löglega leiddan og leiðandi kostnað greiði hinir ákærðu að %o hluta in solidum, af- ganginn %o hluta greiði ákærður, Gisli J. Johnsen, einn. Rekstur málsins hefir verið vitalaus. Föstudaginn 31. marz 1933. Nr. 15/1932. Halldór Stefánsson, f. h. Brunabóta- félags Íslands (Guðm. Ólafsson). segn Jóni J. Eyfirðing (Jón Ásbjörnsson). Eftirstöðvar brunabótafjár. Endurbygging ekki leyfð. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 10. dez. 1931: Stefndur, Halldór Stefánsson, f. h. Brunabótafélags Íslands, greiði stefnanda Jóni Ásbjörnssyni, f. h. Jóns J. Eyfirðings 3435 kr. ásamt 5% ársvöxtum frá 24. april 1931 til greiðsludags og málskostnað með 200 krónum. Dóminum ber að fullnægja innan 15 daga frá lögbirt- ingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi krefst sýknu af kröfum stefnda og málskostnaðar bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Stefndi krefst staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi og málskostnaðar fyrir hæstarétti. Með því að fallast má á greinargerð hins áfrýj- aða dóms um málsatvik og skilning á réttará- kvæðum þeim, er málið varða, þykir mega stað- festa dóminn. Samkvæmt þessum úrslitum þykir rétt að dæma 145 áfrýjanda til þess að greiða stefnda 300 kr. í máls- kostnað fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur skal vera óraskaður. Áfrýjandi, Halldór Stefánsson, f. h. Brunabóta- félags Íslands, greiði stefnda, Jóni J. Eyfirðing, 300 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að við- lagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta hefir höfðað Jón Ásbjörnsson, f. h. Jóns J. Eyfirðings, að undangenginni árangurslauri sáttatilraun. gegn Halldóri Stefánssyni, f. h. Brunabótafélags Íslands, til greiðslu eftirstöðva skaðabóta út af brunatjóni kr. 3435,00 ásamt 6% ársvöxtum frá sáttakærudegi 24. april þ. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu eða eftir mati réttarins. Stefndur hefir krafizt algerðrar sýknu og sér dæmd- an málskostnað. Málavextir eru þeir, að aðfaranótt 3. febr. f, á. brann ibúðar- og verzlunarhús stefnanda, Jóns J. Eyfirðings, kaupmanns í Bolungarvík til kaldra kola. Hús þetta var vátryggt í Brunabótafélagi Íslands fyrir kr. 25050,00. Nú stendur þannig á, að staðfestur skipulagsuppdráttur Bol- ungarvikurkauptúns leyfir ekki endurbyggingu húss á lóðinni, eða grunninum, þar sem húsið stóð, með Því að uppdrátturinn gerir ráð fyrir að grafin sé þar skipakví. Var því ekki að ræða um endurbyggingu húss á brunarúst- unum og greiddi stefndur síðan skaðabæturnar af hönd- um en dró þó 15% frá brunabótafjárhæð hússins, og nem- ur það hinni umstefndu fjárhæð. Nú segir svo í 18. gr. l. nr. 54/1915, að bætur fyrir tjón á húsum megi aðeins greiða til þess að byggja upp á sama stað, en félagsstjórn- inni sé þó heimilt að veita undanþágu frá þessu, þó svo að 15—20% af brunabótaupphæðinni sé dregið frá nema almannahagur heimti að vikið sé frá þessum ákvæðum. 10 146 Þar sem það var sannað undir rekstri málsins að endur- bygging hússins var bönnuð með skipulagsuppdrættin- um, sem gerður er vegna almannahags, er sú eina varnar- ástæða stefnds í máli þessu sú, að orðin „á sama stað“ séu ekki alveg ótviræðrar merkingar. Telur stefndur það eðlilegt að skilja þessi orð þannig, að átt sé við kauptún- ið eða þorpið, þar sem húsið var, en ekki lóðina sem það stóð á. Það virðist ekki þurfa að eyða neinum orðum að því, að þessi skilningur sé svo fjarri sanni, að ekki megi gera ráð fyrir, að löggjafinn hafi haft hann í huga, enda er það ótvírætt samkv. 99. og 101. gr. reglugerðar fé- lagsins nr. 3/1917, að með orðunum „sama stað“ er átt við rústir hins brunna húss. Undanfærslu stefnds að greiða hina umstefnda upphæð, hefir því ekki við rök að styðjast. Hinsvegar á stefnandi ekki rétt á hærri vöxtum en 5% eins og stefndur hefir bent á og reiknast vextirnir frá sáttakærudegi 24. april 1931 eins og stefnandi hefir krafizt í stefnunni og stafa umræður stefnds um upphafsdag vaxtanna af því að hann hefir ekki veitt því eftirtekt að sáttakæra og stefna eru ekki samhljóða um þetta. Eftir þessum úrslitum ber stefndum að greiða stefn- anda málskostnað og ákveðst hann hæfilegur 200 kr. Föstudaginn 31. marz 1933. Nr. 75/1932. Bjarni Pétursson gegn Ástu Sveinsdóttur Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi óskaði að málið yrði hafið. Stefnda lét mæta og krafðist ómaksbóta. Málið er hafið. Áfrýjandi greiði stefndu, Ástu Sveinsdóttur, 50 kr. í ómaksbætur, að viðlagðri aðför að lögum. 147 Mánudaginn 3. april 1933. Nr. 156/1932. Halldór Stefánsson, f. h. Slysatrygg- ingar ríkisins (Garðar Þorsteinsson) gegn Sigríði Jónsdóttur (Th. B. Lindal). Dánarbætur. Viðbótarupphæð. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 28. apríl 1932: Stefna, Slysatrygging ríkisins, greiði stefnöndu, Sigriði Jónsdótt- ur, kr. 300,00 með 5% ársvöxtum frá 8. jan. þ. á. til greiðsludags og málskostnað með kr. 96,00, þar með talið málflutningskaup hrjmflm. Th. B. Líndal, 60 kr. Dóminum ber að fullnægja innan 15 daga frá lögbirt- ingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir krafizt sýknu af kröfum stefndu og málskostnaðar í héraði og fyrir hæstarétti. Stefnda, sem hefir fengið sjafvörn fyrir hæstarétti og sér skipaðan talsmann, hefir krafizt staðfesting- ar á hinum áfrýjaða dómi og að áfrýjandi verði dæmdur til greiðslu málskostnaðar fyrir hæsta- rétti, eins og málið væri ekki gjafvarnarmál. Með því að fallast má á ástæður hins áfrýjaða dóms, ber að staðfesta hann að öllu leyti. Svo verð- ur og að dæma áfrýjanda til þess að greiða mál- flutningskaup hins skipaða talsmanns stefndu fyr- ir hæstarétti, er ákveðst 100 krónur. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur skal vera óraskaður. Áfrýjandi, Halldór Stefánsson, f. h. Slysa- tryggingar ríkisins, greiði málflutningslaun skipaðs talsmanns stefndu fyrir hæstarétti, 148 Theódórs Lindals hæstaréttarmálflutnings- manns, með 100 krónum. Dóminum ber að fullnægja að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Hinn 12. jan. 1931 andaðist Arngrímur Jónsson, verkamaður í verksmiðjunni Gefjun við Akureyri, af slys- förum í nefndri verksmiðju. Hinn 8. júni s. á. ól ékkja hans, stefnandi þessa máls, lifandi meybarn, sem í skirn- inni 129. okt. f. á. hlaut nafnið Rósa Arngrima og er á lifi enn eða að minnsta kosti við málshöfðun þessa. Arngrím- ur sál. var lögum samkvæmt tryggður í Slysatryggingu ríkisins og hefir hún viðurkennt skyldu sina til bóta- greiðslu fyrir hann til ekkjunnar og fyrir börn þeirra hjóna, sem fædd voru áður en slysið varð, en hefir reynzt ófáanleg til að greiða ekkjunni lögmælta viðbótarupphæð fyrir nefnt meybarn, sem þó er ekki véfengt, að hinn látni sé faðir að. Ekkjan hefir því, að undangenginni árangurs- lausri sáttatilraun og að fenginni gjafsókn höfðað mál þetta gegn Slysatryggingu ríkisins með stefnu, dags. 20. jan. þ. á., og krafst þess, að stefnd verði dæmd til að greiða sér vegna barns sins kr. 600,00 ásamt 5% ársvöxt- um frá sáttakærudegi 8. jan. þ. á. til þess er greitt er og málskostnað að skaðlausu eins og málið væri eigi gjaf- sóknarmál. Stefnd hefir krafizt algerðrar sýsknu og sér dæmdan málskostnað eftir mati réttarins, og er ástæðan, sem hún færir fram til sýknu sér sú ein, að barnið hafi ekki ver- ið fætt er faðirinn andaðist, og hafi því ekki verið á fram- færi hans þá. Um sókn málsins skal það fyrst athugað, að lög nr. 72/1931, um slysatryggingar voru ekki sett og gengu ekki í gildi fyrr en 8. sept. s. á. eða um 8 mánuðum eftir að dauða mannsins bar að höndum, bótakrafan á því að fara fram eftir hinum eldri lögum um slysatryggingu frá 7. maí 1928 og getur ekki verið hærri en 300 kr. Synjun hinnar stefndu stjórnar slysatryggingarinnar á greiðslu bóta til ekkjunn- ar fyrir nefnt barn, er bersýnilega byggð á þeirri skoð- 149 un, að barnið sé hér beinlínis aðili réttarins til bótanna og að þau skilyrði þurfi að vera fyrir hendi, er greinir í 9. tölulið 5. greinar slysatryggingarlaganna, er börn eru þeir vandamenn, er næstir standa til að fá dánarbætur. En þetta er hér ekki svo. Ekkjan er aðili bótaréttarins og um þetta atriði segir í næstsíðustu málsgrein 5. greinar, að hljóti ekkja dánarbæturnar, „skal að auki greiða 300 kr. fyrir hvert skilgetið barn innan 15 ára aldurs“, og er það alveg heimildarlaust að krefjast þess, að skilgetið barn skuli vera fætt fyrir lát föður sins, til þess að ekkja hans, sem dánarbótaréttinn hefir, geti fengið lögmælta viðbótarupphæð greidda fyrir þetta barn sitt. Hina umstefndu kröfu ber því að taka til greina þannig, að stefnd greiði kr. 300,00 með 5% ársvöxtum frá sátta- kærudegi til greiðsludags og málskostnað með kr. 96,00 þar af 60 kr. til hæstaréttarmálflutningsmanns Th. B. Lin- dal, sem sótt hefir málið fyrir stefnanda, og hefir mála- flutningur hans verið lögmætur. Miðvikudaginn 5. apríl 1933. Nr. 100/1931. Helgi Benediktsson, f. h. Verzlunar- félags Vestmannaeyja (Garðar Þorsteinsson) segn Guðmundi Ólafssyni, f. h. Gests Guð- Jónssonar (Guðm. Ólafsson). Kaupkröfur tildæmdar með sjóveðrétti. Dómur sjóréttar Reykjavíkur 11. júlí 1931: Stefndur, Helgi Benediktsson, f. h. Verzlunarfélags Vestmannaeyja, greiði stefnandanum, Guðmundi Ólafssyni, f. h. Gests Guð- jónssonar, kr. 4094,17 með 6% ársvöxtum frá 2. júlí 1929 til greiðsludags og kr. 331,50 í málskostnað og á stefnandi sjóveðrétt í línuveiðaranum „Gunnar Ólafsson“ V. E. 284 fyrir framangreindum upphæðum. Dóminum ber að fullnægja innan þriggja sólarhringa frá lögbirtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Eftir útgáfu áfrýjunarstefnu í máli þessu, 26. sept. 1931, var Verzlunarfélag Vestmannaeyja gjaldþrota, en skiptaráðandinn í búinu hefir með simskeyti 25. febr. f. á., lýst yfir því að hann leyfði, að málinu yrði haldið áfram á kostnað Helga Benediktssonar. Af hálfu áfrýjanda hafa þær kröfur verið gerð- ar fyrir hæstarétti, að hinum áfrýjaða dómi verði breytt þannig, að áfrýjandi verði aðeins dæmdur til að greiða stefndum kr. 287,55 með 5% ársvöxt- um frá sjódómskærudegi, eða 23. apríl 1930, að málskostnaðarákvæði dómsins verði fellt úr gildi, og loks, að stefndur verði dæmdur til greiðslu málskostnaðar fyrir hæstarétti. Af hálfu stefnda hefir verið krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi og málskostnaðar fyrir hæstarétti. Eftir því sem fram er komið í málinu fyrir hæstarétti, eru málavextir þeir, að Gestur Guðjóns- son, skipstjóri á Siglufirði, réðst skipstjóri á línu- veiðagufuskip áfrýjanda, Gunnar Ólafsson, V. E. 284, að því er virðist snemma í jan. 1929, en ráðn- ingasamningur var þó eigi undirritaður fyrr en 7. febr. það ár. En 5. jan. s. á. símaði útgerðin til Gests og lagði fyrir hann að koma, sem allra fyrst til Vestmannaeyja til þess að taka við skipinu. Gerði hann það og réði háseta á skipið flesta eða alla þá, er við mál þetta koma, í Reykjavík, að því er virðist á leið sinni frá Siglufirði til Vestmanna- eyja. En allmikill dráttur varð á því, að skipið yrði svo skjótt búið á veiðar sem ráð var fyrir gert því að Írá 14. jan. til 12. febr. urðu skipstjóri og hásetar að bíða þess í Vestmannaeyjum. Gestur Guðjóns- 151 son var svo með skipið til maimánaðarloka, en þá fór hann og hásetarnir af því, vegna vanskila á kaupgjaldi sínu, og létu kyrrsetja skipið til trygg- ingar kaupkröfum sinum. Var skipið síðan í lög- haldi þar til 2. júlí 1929, er Helgi Benediktsson gerði upp við umboðsmann skipverja, Pál Bjarna- son, cand. jur., sem nú er látinn, og virðast þeir hafa fengið kröfur sínar greiddar að fullu, nema skipstjóri og 7 aðrir. Þessir 7 af skipverjum fram- seldu Gesti Guðjónssyni kröfueftirstöðvar sínar, og eru kröfur þær, sem Í málinu eru gerðar þessar: 1. Krafa Gests Guðjónssonar ........ kr. 3016,79 2. Krafa Haralds Thorlacius ........ — 393,37 3. Krafa Einars Sigurðssonar ....... — 116,00 4. Krafa Benedikts Sigurðssonar .... — 116,01 5. Krafa Sigurlaugs Sigurðssonar .... — 116,00 6. Krafa Hannesar Sigurlaugssonar .. — 116,00 7. Krafa Eggerts Jósefssonar ........ —- 110,00 8. Krafa Guðmundar Helgasonar .... — 110,00 Samt. kr. 4094,17 og var krafizt dóms um greiðslu þessarar upp- hæðar í héraði. 2. júlí 1929 tók Helgi Benediktsson við bók Gests skipstjóra Guðjónssonar, sem hafði að geyma við- skiptareikning allra skipverja á áðurnefndu skipi fyrir nefnt tímabil. Afhenti Helgi umboðsmanni skipverjanna jafnframt greinargerð sina um kröf- ur hvers eins og verður nú að athuga kröfurnar, hverja fyrir sig í sambandi við þessa greinargerð og aðrar upplýsingar í málinu. 1. Krafa Gests Guðjónssonar. Það er nú viðurkennt í málflutningnum fyrir hæstarétti, að áfrýjanda beri að greiða kr. 287,55 152 af þessari kröfu. Ennfremur viðurkenndi Helgi í áðurnefndri greinargerð sinni, að Gestur ætti inni ógreiddar kr. 2619,24, en nú hefir hann lagt fram kvittun umboðsmanns skipverjanna, Páls Bjarna- sonar, fyrir upphæð þessari, og er kvittunin dag- sett, 2. júlí 1929. Sama dag gaf Helgi út ávísun að upphæð kr. 4800,00, á mann einn hér í bæ, en á- vísun þessi hefir ekki verið greidd. Kveður stefndi kvittun þessa, sem að visu getur ekki ávísunar þessarar, hafa verið útgefna í trausti til þess, að á- vísunin yrði greidd, því að umræddar kr. 2619,24 hafi átt að greiðast af ávisunarupphæðinni, auk annara tiltekinna skulda, sem á útgerð skipsins hvildu og Páll hafði til innheimtu. Hinsvegar hefir Helgi Benediktsson haldið því fram í málinu, að 2619,24 kr. krafan hafi verið greidd í peningum, en að ávisunarupphæðin hafi átt að ganga til greiðslu annara krafna. Hefir hann reynt hér fyrir dómi að sundurliða þessar kröfur, en það hefir orðið upp- lýst að sú greinagerð hans er að nokkru röng. Hefir hann talið að minnsta kosti tvær kröfur, samtals kr. 852,08, hafi átt að greiðast af ávísunarupphæð- inni, en sannað er í málinu, að þessar kröfur höfðu verið greiddar áður en ávísunin var gefin út. Hins- vegar hefir verið lögð fram í málinu sundurliðun Páls heit. Bjarnasonar á þeim kröfum, er greiðast áttu með ávísunarupphæðinni, og er þar í innifalin áðurnefnd 2619,24 króna krafa. Ekki hefir Helgi Benediktsson lagt fram til styrktar staðhæfingu sinni sjóðbók áfrýjanda eða önnur gögn, enda þótt honum hefði að sjálfsögðu verið þess kostur. Með því að áðurnefnd sundurliðun hans hefir reynzt röng í verulegum atriðum og hann hefir ekki reynt að rökstyðja staðhæfingu sína um greiðslu áður- 153 nefndra 2619,24 kr., sem er einnig, samanborin við greinargerð hans 2. júlí mjög ósennileg, þá verður ekkert tillit til hennar tekið. Þá hefir Helgi Benediktsson talið, að kr. 110,00, er útgerð skipsins hafði greitt fyrir dvöl skipstjórans í Vestmannaeyjum frá því að hann kom þangað og þar til skipið lagði út á veiðar, beri að draga frá kröfu hans. Eins og fyrr segir kom skipstjórinn til Vestmannaeyja eftir fyrirlagi útgerðarinnar, nokkru áður en skipið var ferðbúið, og hefir út- gerðin þannig orðið sök í áðurnefndri dvöl hans þar, og ber því skylda til að greiða kostnað af henni. Verður samkvæmt framansögðu að dæma á- frýjanda til að greiða alla kröfu Gests Guðjónson- ar, kr. 3016,79. 2. Um kröfu Haralds Thorlaciusar. Af henni neitar áfrýjandi að greiða kr. 110,00, sem til eru komnar af sömu ástæðu sem 110,00 krónu hlutinn af kröfu skipstjórans, sem réð Har- ald á skipið samkvæmt þeirri heimild þar til, er í stöðu hans fólst. Þessa upphæð er áfrýjanda skylt að greiða af sömu ástæðu sem um tilsvarandi upp- hæð af kröfu skipstjórans er áður sagt. Þá telur áfrýjandi ofreiknaðar kr. 143,37 í pre- míu af aflahlut Haraldar Thorlaciusar. Eftir ráðn- ingarsamningi sínum átti hann að hafa 10 kr. pre- míu af hverri smálest af linustórfiski, en 8 kr. af hverri smálest af öðrum fiski. Samkvæmt skýrslu Helga var Haraldi reiknuð 10 kr. premía af 71633 kg. af öðrum fiski en línustórfiski, og því oftalin premia um kr. 143,37. Þrátt fyrir hina mörgu og löngu fresti, sem stefndi hér fyrir dómi hafði í mál- inu í héraði og allan hinn mikla drátt, sem orðið 154 hefir á máli þessu að tilhlutun umboðsmanns stefnda eftir að það skyldi þingfest í hæstarétti, hefir umsögn skipstjórans, sem gert hefir upp pre- míuna, ekki verið fengin, og verður því að taka mótmæli áfrýjanda, sem eru nægilega skýr og á- kveðin, til greina. Loks eru kr. 140,00 taldar vera fyrir vinnu við skipið. Haraldur Thorlacius var skráður á skipið 7. febr. 1929, en Helgi Benediktsson stahæfir að vinna þessi sé af hendi innt 823. febr. 1929, og beri Haraldi því eigi sérstakt kaup fyrir hana, með því að hún hafi verið skyldustarf hans samkvæmt ráðningarsamningnum 7. s. m. þar sem engra upp- lýsinga hefir heldur verið aflað um þenna kröfu- lið, enda þótt þess hefði átt að vera kostur, af hálfu umboðsmanns stefnda, verður einnig að taka þessi mótmæli áfrýjanda, sem líka eru nægilega skýr og ákveðin, til greina. Eftir þessu ber að dæma áfrýjanda til að greiða kr. 110,00 af kröfu Haralds Thorlaciusar. 3.—6. Kröfur Einars Sigurðssonar, Benedikts Sigurðssonar, Sigurlaugs Sigurðssonar og Hannesar Sigurlaugssonar. Þessar kröfur eru allar runnar af dvöl þessara manna vegna Þbiðar þeirra eftir skipinu í Vest- mannaeyjum. Samkvæmt því, sem fram er tekið um tilsvarandi lið í kröfu Haralds Thorlaciusar, verður að dæma áfrýjanda til að greiða allar þess- ar kröfur. 7—8. Kröfur Eggerts Jósefssonar og Guðmundar Helgasonar. Þessar kröfur telur stefndi einnig runnar af bið þessara manna í Vestmannaeyjum eftir skipinu. 155 en áfrýjandi vill fremur telja, að þær sé endur- gjald fyrir vinnu. Kröfur þessar eru teknar eftir skilagreinum skipstjórans, sem Helgi Benediktsson fékk í vörzlur sínar 2. júlí 1929, eins og fyrr segir. Þessa skilagrein verður að leggja til grundvallar, þar sem eigi koma fram skýr og ákveðin mótmæli segn henni. En þau hafa ekki komið fram í máli þessu og verður því einnig að dæma áfrýjanda til að greiða þessar tvær kröfur. Samkvæmt framansögðu verður að dæma áfrýj- anda til að greiða hina umstefndu kröfuupphæð, kr. 4094,17, að frádregnum kr. 140,00 - kr. 143,37, eða kr. 3810,80, með 5% ársvöxtum frá 23. april 1930 til greiðsludags. Eftir þessum málalokum verður og að dæma áfrýjanda til að greiða stefnda málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti, er á- kveðst samtals 600,00 kr. Svo ber og að dæma stefnda sjóveðrétt í línuveiðaranum „Gunnar Ól- afsson“, V. E. 284 til tryggingar báðum framan- greindum upphæðum. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi Helgi Benediktsson f. h. vergzl- unarfélags Vestmannaeyja h/f., greiði stefnda, Guðmundi Ólafssyni, f. h. Gests Guðjónssonar, kr. 3810,80 með 5% ársvöxtum frá 23. apríl 1930 til greiðsludags. Svo greiði afrýjandi stefnda málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti með samtals 600 krónum. Stefndi hefir sjóveðrétt í linuveiðaranum 156 „Gunnar Ólafsson“, V. E. 284, til tryggingar báðum framangreindum kröfum. Dóminum ber að fullnægja að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Í máli þessu, sem Guðmundur Ólafsson, hrm. hér í bæ, hefir, fyrir hönd Gests Guðjónssonar, höfðað fyrir sjóréttinum gegn Helga Benediktssyni, f. h. Verzlunarfé- lags Vestmannaeyja, var stefndur ekki mættur eða nokkur af hans hálfu er málið féll í rétt 25. apríl s. l., en stefn- andi lýsti því yfir í því réttarhaldi, að stefndur hefði haft málsskjölin í sínum höndum frá 21. febr. s. 1. Endur- tók stefnandi þá og lét bóka kröfur sínar um dóm yfir stefndum til greiðslu á kr. 4094,17 með 6% ársvöxtum frá 2. júlí 1929 til greiðsludags og kr. 331,50 í málskostn- að. Svo krafðist stefnandi og að honum yrði tildæmdur sjóveðréttur fyrir upphæðum þessum í linuveiðaranum „Gunnar Ólafsson“ V. E. 284 þar sem upphæð sú, sem stefnt er til greiðslu á, sé kaup skipstjóra og skipverja á umræddu skipi. Með því að engin andmæli liggja fyrir gegn kröfum þessum ber að taka þær til greina að öllu leyti. Mánudaginn 24. april 1933. Nr. 197/1932. Réttvísin (Stefán J. Stefánsson) gegn Hermanni Jónssyni (cand. jur. Gústaf Sveinsson). Brot g. 1. nr. 6, Á. júni 1924. Dómur aukaréttar Reykjavíkur 8. júlí 1932: Ákærður, Hermann Jónsson, á að vera sýkn af ákæru réttvísinnar í þessu máli. 157 Málskostnaður, þar með talin 50 krónu málsvarnarlaun til Gústafs Sveinssonar, greiðist af almannafé. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Eftir uppkvaðningu hins áfrýjaða dóms, hafa ýmsar nýjar upplýsingar um málið fengizt. Í ágúst eða september 1931 hafði ákærði að því er virðist, samfarir við stúlku nokkra hér í bænum er seinna reyndist vera haldin syfilis. Skömmu eftir þessar samfarir kveðst ákærð: hafa kennt lasleikaþreytu í þvagfærunum, er hann hafi þurft að kasta af sér vatni. Í byrjun október s. á. fekk hann Svein lækni Gunnarsson til þess að skoða sig, en læknir þessi sá þykkildi nokkurt framan á getnaðarlim ákærða, og vísaði nonum því strax til Hannesar Guðmunds- sonar, sem er sérlæknir í kynsjúkdómum. Þangað kom ákærði 6. okt. s. á., og telur Hannes ákærða þá hafa hatt lekandi, sem var þó í afturbata og telst þrotinn þar af hafa horfið alveg á næstu 3 --A4 dögum. En auk þess varð Hannes var við þrota neðan á getnaðarlim ákærða og sagði honum því, að koma bráðlega aftur til blóðrannsóknar, með því að læknirinn var ekki grunlaus um, að ákærði gengi með syfilis. Síðar í þessum mánuði varð á- kærði var við bólgu í kirtlum bak við eyru og í nára, og fór hann þessvegna til Gunnlaugs Einars- sonar læknis, sem einnig fann æðabólgu innan á læri ákærða, en datt þó ekki í hug, að hann hefði syfilis. Loks 5. nóv. fór ákærði aftur til Hannesar, og leiddi nú blóðrannsókn í ljós, að ákærði gekk með syfilis á öðru stigi. Ákærði byrjaði að hafa samfarir við unnustu sína um eða eftir miðjan október 1931. Samkvæmt 158 því, sem að framan segir, hlaut ákærði að hafa haft um þetta leyti grun um, að hann kynni að vera haldinn smitandi kynsjúkdómi. Sérstaklega hlaut skipun Hannesar læknis um blóðrannsókn- ina að vekja þann grun. Samfarir ákærða við unn- ustu sina á þessu tímabili, sem enga hugmynd hafði um neitt af þessu, eru því hegningarverðar samkvæmt lögum nr. 6/1924, enda virðist mega lík- legast telja, að þá hafi hún sýkæt af honum, því að um áramótin 1931—1932 var veikin í henni komin á 2. stig. Eftir að ákærði vissi sig sýktan af syfilis, kveðst hann þegar hafa skýrt unnustu sinni frá þessu. Þrátt fyrir vitund um þetta hafði hún gengið að eiga hann 5. dez. 1931, en aldrei hafi þau haft samfar- ir á þessu tímabili, enda þótt þau hafi, er þau voru orðin hjón, flutt saman í íbúð ákærða og sofið í samstæðum rúmum ein í sama svefnherbergi, svo sem ákærði hefir sjálfur skýrt frá í rannsókn máls- ins. Unnusta og síðar kona ákærða hefir þar á móti stöðugt haldið því fram og unnið eið að því, að ákærði hafi leynt hana sjúkdóminum, enda mundi hún alls ekki hafa gengið að eiga hann, ef hún hefði vitað um sjúkdóminn, og að þau hafi á þessu tímabili bæði fyrir og eftir 5. dez. 1931, haldið sam- förum sinum áfram. Þessi framburður konunnar er í öllum atriðum miklu sennilegri en skýrslur ákærða um þessi atriði. Þar að auki hefir ákærði gefið vís- vitandi ósanna skýrslu í málinu, með því að hann neitaði því, svo lengi sem þess var kostur, að hann hefði haft, nokkurn tíma samfarir við aðra konu en unnustu sína hér á landi. Hann duldi prest þann, er gaf þau, hann og unnustu hans, saman í hjónaband, sjúkdómsins. Og um sum önnur atriði 159 hefir hann ekki gefið réttar eða nákvæmar skýrsl- ur, án þess að hann hafi gert grein fyrir því hvernig á því stæði. Allt þetta talar gegn ákærða. Þegar alls þessa er gætt, þá virðist verða að leggja skýrslu konu ákærða til grundvallar um samband þeirra á þessu síðara tímabili. Og verður þá að telja ákærða hafa einnig á því með samförum sín- um og samlífi með unnustu sinni og síðar konu gerzt brotlegan við áðurnefnd lög. Og þykir refs- ing hans fyrir framannefnd brot hæfilega ákveðin 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, Samkvæmt þessu verður að dæma ákærða til þess að greiða allan sakarkostnað í héraði þar á meðal 50 krónur til talsmanns hans þar, og allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin mál- flutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 150 krónur til hvors. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Hermann Jónsson, sæti 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi. Svo greiði hann allan sakarkostnað í héraði, þar m:eð taldar 50 kr. í málsvarnarlaun til skipaðs verjanda síns þar, cand. jur. Gústafs Sveins- sonar, og allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækj- anda og verjanda fyrir hæstarétti, hæstaréttar- málflutningsmanns Stefáns Jóhanns Stefáns- sonar og cand. jur. Gústafs Sveinssonar, 150 krónur til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. 160 Mál þetta er af réttvísinnar hálfu höfðað gegn Her- manni Jónssyni, kaupmanni, til heimilis á Bergstaðastræti 30 hér í bænum, fyrir brot gegn ákvæðum 16. kapitula hinna almennu hegningarlaga frá 25. júní 1869, sbr. lög nr. 6, 1924 og lögum nr. 51, 1928 um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegningarlöggjöfinni og viðauka við hana. Málavextir eru þeir sem nú skal greina: Hinn 13. febrú- ar síðastliðinn barst lögreglunni kæra frá Hildi Guð- mundsdóttir Óðinsgötu 12, þess efnis, að maður hennar, ákærður í máli þessu, Hermann Jónsson, hefði sýkt hana af syfilis. Í fyrsta réttarhaldi út af kæru Þessari, vildi kærandinn fá að afturkalla kæruna og var þvi málið sent dómsmálaráðuneytinu. En samkvæmt fyrirlagi þess var málinu haldið áfram. Kærandi hefir skýrt svo frá mála- vöxtum, að hún hafi hinn 5. dezember f. á. gifzt ákærðum Hermanni Jónssyni. Skömmu áður en þau giftust, kveður hún að ákærður hafi haft orð á því við sig, að hann hefði einhverntíma orðið veikur, en það væri nú löngu læknað. Kveðst hún hafa skilið þessi ummæli hans á þann veg, að hann hefði einhverntíma haft „gonorrhoe“. Nokkru fyrir jólin kveðst kærandi svo hafa fengið blöðrubólgu, að því er hún hélt, og fór til Katrínar læknis Thoroddsen, sem lét hana hafa skammta, sem henni batnaði af í bili. En um jólaleytið tóku kirtlar að bólgna í nára kæranda, og sagði hún þá manni sínum frá þessu, og ráðlagði hann henni að fara til Hannesar læknis Guðmundssonar en ekki til Kat- rínar Thoroddsen. Fór kærandi því til Hannesar Guð- mundssonar, sem skoðaði hana og tók af henni blóðprufu. Kom þá í ljós, að kærandi hafði syfilis, og var veikin komin á TI. stig. Fyr en þá að læknirinn sagði henni frá Þessu, kveðst kærandi ekki hafa haft hugmynd um að hún hefði veiki þessa og ekki heldur að maður hennar hefði hana. Ákærður hefir skýrt mjög á annan hátt frá málavöxt- um. Hann hefir enga grein getað gert fyrir því, á hvern hátt eða af hverjum hann hafi smitast af veikinni. Kveðst hann fyrst hafa tekið eftir því fyrir ca. 5 árum, að brúnn baugur var kominn kringum mitti hans. Þessi baugur Þvingaði ákærðan þá ekki, en hann fór þá til Halldórs læknis Hansen. Kveður ákærður að Halldór hafi sagt sér, 161 að þessi baugur mundi stafa út frá maganum, með því að hann væri magaveikur. Hirti ákærður svo ekki frek- ara um þetta að sinni. En síðastliðið haust varð ákærð- ur var við að kirtlarnir bak við eyrun og lærkirtlarnir bólgnuðu, og baugurinn um hann miðjan breikkaði allt í kring. Fór ákærður þá í nóvemberbyrjun til Gunnlaugs læknis Einarssonar. Taldi hann sjúkleik ákærða stafa af bólgnum kirtli í hálsi og gaf honum viðeigandi ráðlegg- ingar við því. Þar sem baugur sá, sem fyrr er nefndur, hafði tekið þessum breytingum, ákvað ákærður að fara til Hannesar læknis Guðmundssonar. Hafði hann þá nokkru áður verið til lækninga hjá Hannesi við lekanda og farið til hans að ráði Sveins læknis Gunnarssonar. Er ákærður kom til Hannesar hið síðara skiptið tók Hannes blóðprufu af honum. Blóðprufan leiddi í ljós að ákærð- ur var með syfilis á II. stigi. Það var í byrjun nóvember að Hannes sagði ákærðum þetta. Hefir ákærður ákveðið haldið því fram, að fyrr en þá hafi hann ekki haft hug- mynd um að hann væri með syfilis. En þá var hann trúlof- aður kærandi og höfðu þau ákveðið að gifta sig í dezember. Kveður ákærður, að Hannes hefði gefið sér von um, að hann yrði jafngóður eftir venjulegan kúr, sem væri 10 sprautur, og sprautan væri gefin með 5 daga millibili. Strax sama kvöldið og ákærður fékk að vita Þetta, kveðst hann hafa farið heim til kærandi, en hún lá þá veik heima hjá föður sinum á Óðinsgötu. Kveðst hann þá hafa sagt henni hvernig komið var og kveðst hafa sagt henni um- mæli Hannesar læknis. Kveður ákærður að kærandi hafi þá sagt, að þetta breytti engu í þeirra ákvörðun, fyrst hann yrði jafngóður. Ákærður kveður, að hann hafi byrjað að hafa samræði við kærandi í október síðastliðinn. Kveður hann að Þau hafi aldrei haft samræði saman eftir að hann fékk að vita að hann væri með syfilis. Kærandi kveðst minnast þess, að ákærði hafi komið heim til hennar kvöld eitt á Óðingsgötu 12 er hún var lasin. Kveður að hann hafi þá sagt sér að hann hefði haft snert af kynferðissjúkdómi, en sá sjúkdómur væri nú batnaður. Kveður hún að hann hafi alls ekki minnst á að það væri syfilis, sem að honum gengi, kveður og að hann hafi ekki minnst neitt á Hannes Guðmundsson lækni í þessu sambandi. Hinsvegar stað- 11 162 festi kærandi það, að hún hafi byrjað að hafa samræði við ákærðan seint í október eða í byrjun nóvember s. 1. En hún heldur því hinsvegar fram að Þau hafi jafnt verið saman eftir þetta samtal, sem áður, og eins hafi þau verið saman eftir að þau giftust, án þess að gera nokkrar var- úðarráðstafanir. Hannes Guðmundsson læknir hefir verið leiddur sem vitni í máli þessu. Hann hefir skýrt svo frá, að samkvæmt lækningabókum sinum hafi ákærður fyrst komið til hans G. október síðastliðinn. Hafði hann þá fengið lekanda fyr- ir ca. 7 vikum og kom frá Sveini Gunnarssyni lækni. Kveður hann að ákærður hafi verið orðinn hérum bil jafngóður af lekandanum, en hann gekk til vitnisins 3—4 sinnum og hvarf þá brotinn alveg. Kveðst læknirinn hafa ráðið ákærðum að koma til sin eftir viku til 10 daga til þess að tekin yrði af honum blóðprufa. En ákærður kom ekki aftur til Hannesar fyrr en 5. nóvember, en hafði í millitíðinni leitað til Gunnlaugs Einarssonar. Tók nú Hannes af ákærðum blóðprufu og kom þá í ljós, að hann hafði syfilis á TI. stigi. Kveður Hannes að hann hafi enga grein getað gert fyrir því hvernig hann hefði fengið sjúk- dóm þennan. Kveður Hannes að honum hafi komið það þannig fyrir sjónir, að ákærður hafi ekki vitað að hann gekk með syfilis, fyrr en hann sagði honum það. Hannes hefir og borið það, að ákærður hafi sagt sér, að hann hefði sagt kærandi frá því að hann væri með syfilis. Kveðst hann því hafa spurt kærandi að því, er hún kom til lækn- inga til hans, hvort henni hefði virkilega verið kunnugt um að ákærður væri með þessa veiki, og hafi hún engu svarað því og hafi honum þá skilist það svo, að úr því hún ekki neitaði því, þá hafi henni að einhverju leyti verið kunnugt um veiki ákærða. Ennfremur kveðst Hannes eftir að umrædd kæra var komin fram, hafa talað við ákærðan og kærandi heima hjá sér, hvort í sínu lagi, og kveður hann að þá hafi alveg sama komið fram hjá kærandi, hún hafi ekki borið á móti því, að henni hafi að einhverju leyti verið kunnugt um veikindi ákærða. Hann kveður og að hún hafi aldrei minnst á það, að hún hefði haldið að það væri lekandi, sem gekk að ákærðum, kveðst Hannes ekkert hafa heyrt um það fyrr en að hann sá kæru hennar. 163 Kærandi hefir hinsvegar að öllu leyti haldið við sinn framburð, um að hún hafi ekki haft hugmynd um að á- ákærður væri haldinn af syfilis. Kveðst hún minnast sam- tals sins við Hannes læknir, að hann hefði spurt sig að því, hvort henni hafi verið kunnugt um það að ákærður væri með syfilis áður en þau giftust, en hún kveðst hafa sagt honum að hún hefði ekki vitað það. Máli sinu til sönnunar hefir kærandi tekið það fram, að hún mundi ekki hafa farið til Katrínar Thoroddsen, ef hún hefði vit- að að ákærður var með syfilis, heldur mundi hún þá þeg- ar hafa haldið að hún væri smituð orðin af syfilis og far- ið beint til Hannesar. Að framburði sinum hefir kærandi unnið eið. Eins og að framan getur, kveðst ákærður ekki hafa vitað, að hann var með syfilis fyrr en Hannes læknir Guðmundsson sagði honum það. Hann hefir heldur ekki getað gert grein fyrir því, hvar hann hafi fengið veikina. Fyrir 8—9 árum kveðst hann hafa orðið samskipa manni, sem var hlaðinn kýlum. Kreisti ákærður af honum kýlin og þvoði sárin með því að maðurinn sagði honum að kýl- in væru hættulaus. En síðan kveðst ákærður hafa heyrt, að maður þessi hefði verið með syfilis. En er ákærður var erlendis kveðst hann aldrei hafa haft samfarir við kven- fólk nema einu sinni á opinberu húsi í Portugal, en þar var trygging fyrir því að menn yrði ekki veikir. Ákærð- ur hefir eftir að hann kom heim gengið til þriggja lækna auk Hannesar, þeirra Halldórs Hansen, Gunnlaugs Ein- arssonar og Sveins Gunnarssonar. Enginn þessara lækna hefir athugað neitt um það, að ákærður hefði syfilis. Sveinn Gunnarsson kveðst að vísu ekki hafa athugað á- kærðan neitt að ráði, var kvaddur upp í búð til hans í byrjun október siðastliðinn. Kvartaði ákærður undan þvi, að eitthvað væri að penis. Fann Sveinn þá sár eða þykk- ildi undir hettunni, en rannsakaði þetta ekkert nánar held- ur vísaði honum að fara tafarlaust til Hannesar Guð- mundssonar með sjúkdóminn. Álits landlæknis hefir verið leitað um það, hvað langur tími líði frá smitun syfilis til þess að einkenni annars stigs sjúkdómsins komi í ljós. Segir hann að sá tími sé elmennt talinn 8—-9 vikur frá smitun við það, að sjúkdómurinn hafi ekki fengið viðeigandi læknismeðferð á þessu tímabili. 164 Ákærður var tekinn til meðferðar af Hannesi Guð- mundssyni við syfilis á HM stigi hinn 5. nóvember síðast- liðinn, en kærandi hinn 7. janúar síðastliðinn. Eins og málavextir þeir, sem hér hafa verið raktir, bera með sér, þá verður ekki samkvæmt framburði Hannesar Guðmundssonar læknis og gegn eindreginni neitun á- kærða talið sannað, að ákærður hafi vitað eða grunað, að hann væri með syfilis, fyrr en hann kom til Hannesar í síðara skiptið, en það var Ö. nóvember síðastliðinn. En samkvæmt samhljóða framburði ákærða og kærandi hefir ákærður þá verið byrjaður að hafa samfarir við kærandi. En eftir að ákærður fékk að vita, að hann hefði syfilis, kveðst hann hafa sagt kærandi það, og aldrei hafa hatt sam- farir við hana eftir það, og ekki heldur eftir það að þau voru gift. En kærandi hefir haldið því fram, að þau hafi jafnt haft samfarir eftir samtal það, sem hún viðurkennir, að þau hafi haft um veikindi ákærða, og eins eftir að þau voru gift. Að þessum framburði sínum hefir kærandi unn- ið eið og ekkert hefir komið fram, sem hnekki honum annað en framburður ákærða. Enda verður það að teljast eðlilegast, að úr því að kærandi og ákærður fóru að gifta sig, eftir að ákærður vissi að hann var með syfilis, þá hafi þau haldið áfram að hafa samfarir í hjónabandinu. En fullkomin sönnun fyrir því verður ekki fengin gegn eindreginni neitun ákærða. Ákærður er kominn yfir lögaldur sakamanna, fæddur 4. nóvember 1897. Honum hefir ekki verið refsað áður fyrir nokkurt afbrot. Með því að ekki verður talið sannað, að ákærður hafi vitað, að hann hafði syfilis, er hann fyrst fór að hafa samfarir við kæranda, og líklegast er, að hann hafi þá smitað hana, og ekki verður heldur fengin alveg fullkom- in sönnun fyrir þvi, að hann hafi haldið áfram að hafa samfarir við hana, eftir að hann vissi að hann var með syfilis, þá verður að áliti réttarins að sýkna ákærðan af ákæru réttvísinnar í þessu máli. Málskostnaður, þar með talinn 50 krónur í málsvarnarlaun til Gústafs Sveinssonar greiðast af almannafé. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. 165 Mánudaginn 24. april 1933. Nr. 19/1932. Helgi Benediktsson (Stefán Jóh. Stefánsson) segn Gunnari Ólafssyni, Þorsteini John- son og Jóni Ólafssyni, f. h. h/f Drátt- arbraut Vestmannaeyja (Enginn) Úrskurður fógetaréttar Vestmannaeyja 4. nóv. 1931: Hið numbeðna fjárnám á fram að fara. Dómur hæstaréttar. Mál þetta var þingfest í hæstarétti 29. apríl f. á. og var þá mætt af hálfu beggja aðilja og sömuleiðis við fimm næstu réttarhöld í því, en er málið skyldi flutt 29. f. m. mætti enginn af hálfu stefnda, og hefir það því verið skriflega flutt samkvæmt 1. Nöð 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt samkvæmt N. L.1—4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Eftir því, sem ráða má af skjölum málsins, var áfrýjandi um hrið í stjórn h/f Dráttarbraut Vest- mannaeyja og reikningshald þess hafði hann til ársloka 1927. Hafði hann þá og ýmsar bækur og ýms skjöl félagsins í vörzlum sínum, þar á meðal dagbók, höfuðbók, hluthafaskrá og atkvæðaskrá hluthafa. Með úrskurði fógetaréttar Vestmannaeyja- kaupstaðar 21. dez. 1928 var áfrýjanda úrskurðað skylt að afhenda fógeta þann dag öll skjöl og skil- ríki nefnds félags, sem voru í umsjá hans, þar á með- al reikninga þess og bækur, „að viðlögðum 50 króna dagsektum fyrir hvern dag, sem hjá líður, án þess að fullnægja þessu“. Áfrýjandi var ekki viðstadd- ur Í réttinum, þegar úrskurður þessi var lesinn upp og ekki hefir úrskurðurinn heldur verið honum 166 birtur, en áfrýjandi viðurkennir þó, að 3. jan. 1929 hafi hann kynnt sér úrskurðinn í viðkomandi em- bættisbók og kveðst þegar í stað hafa afhent fógeta allar þær bækur, reikninga og skjöl, sem h/f Drátt- arbraut hafi átt í sinum vörzlum. Plögg þessi af- henti svo bæjarfógetinn umboðsmanni hlutafélags- ins 6. maí 1929, en meðal þeirra voru þó ekki dag- bók, höfuðbók, né áðurnefndar skrár. Fyrirsvarsmenn félagsins virðast þó ekki hafa gjört frekar í málinu fyrr en á árinu 1931. Þann 17. júlí þ. á. var þess krafizt, að fjárnám yrði gjört hjá áfrýjanda samkvæmt úrskurðinum frá 21. dez. 1928 fyrir dagsektum þeim, er þar segir og þá voru taldar fallnar eða síðar kynnu að falla, unz áfrýj- andi skilaði að fullu bókum þeim og skilríkjum, sem í úrskurðinum greinir. Eftir sókn og vörn um kröfu þessa kvað fógeti svo upp úrskurð kl. 10 ár- degis þann 2. nóv. 1931, þar sem neitað var um framkvæmd fjárnámsgjörðarinnar. Kl. 107 árdegis s. d. var svo fógetaréttur settur af nýju til þess eftir kröfu stefnda, að halda áfram innsetningargjörð þeirri hjá áfrýjanda í bækur os skjöl stefnda, er byrjuð hafði verið 19. dez. 1928 og lauk að því sinni með úrskurðinum 21. dez. s. á. Kvaðst áfrýjandi nú sem fyrr hafa skilað öllum þeim plöggum hlutafélagsins þegar í ársbyrjun 1929, sem í vörzlum hans voru þá og ekki hefði hann nú nein slík plögg í fórum sínum. Var nú samkvæmt kröfu gjörðarbeiðanda hafin leit í hús- um og hirzlum áfrýjanda að skilríkjum þessum, cg fannst þá hluthafaskráin og atkvæðaskráin í peningaskáp áfrýjanda innan um önnur skjöl. Neit- aði áfrýjandi þvi fastlega, að hann hefði vitað eða munað til þess, að þessar skrár væru í vörzlum sín- 167 um, en um dagbókina og höfuðbókina kvaðst hann vita það síðast, að sumarið 1928 hefði hann fengið endurskoðendum félagsins þær ásamt fleiri plögg- um, en þó mundi hann ekki með vissu, hvort Þær hefðu eftir þetta komizt í vöræzlur sínar, en alls ekki hafi hann haft þær undir hendi, þegar úr- skurðurinn 21. dez. 1928 var kveðinn upp eða sið- ar. Gjörðarbeiðandi taldi nú allar líkur benda til þess, að áfrýjandi hefði neitað því vísvitandi rang- lega, að hann hefði haft undir höndum nokkuð af þeim plöggum félagsins, er óskilað væri, og krafð- ist af nýju fjárnáms fyrir dagsektunum, sem taldar voru þá orðið nema 52000,00 krónum. Féll nú úr- skurður fógeta á þá leið þann 4. nóv. 1931, að fjár- nám þetta skyldi fram fara. Síðar var fógetagjörð- inni haldið áfram, en nú hafði áfrýjandi fengið yf- irlýsingu dómsmálaráðherra um það, að hann ósk- aði þess ekki, að fjárnám yrði gjört vegna dag- sektanna, enda væri dómsmálaráðuneytið aðili um innheimtu þeirra, fyrr en hæstiréttur hefði end- anlega skorið úr því, hvað rétt væri í máli þessu. Þ. 6. nóv. s. á. kvað fógeti svo enn upp úrskurð þess efnis, að fjárnáminu yrði ekki haldið áfram „að svo stöddu og ekki fyrr en slegið er föstu með dómi hæstaréttar, hvort því megi halda áfram eða ekki“. Fógetaúrskurðinum frá 4. nóv. 1931, þar sem ákveðið var að fjárnámið skyldi fram fara, hefir áfrýjandi skotið til hæstaréttar með stefnu, útg. 1. febr. 1932, og krafizt þess, að hinn áfrýjaði úr- skurður verði úr gildi felldur og að stefndi verði dæmdur til greiðslu málskostnaðar fyrir hæstarétti. Úrskurðinum 21. dez. 1928 hefir að vísu ekki ver- ið áfrýjað, en þar sem fógetann brast vald til að 168 ákveða dagsektir á hendur gjörðarþola (áfrýjanda) til þess með því að þvinga hann til að afhenda skjöl þau, sem krafizt var af honum, er úrskurð- urinn að þessu leyti lögleysa og er hann því ekki lögmætur fjárnámsgrundvöllur til innheimtu dag- sektanna. Það verður þvi þegar af þessari ástæðu að ómerkja hinn áfrýjaða fógetaréttarúrskurs samkvæmt kröfu áfrýjanda. Eftir þessum úrslitum þykir vera rétt að dæma stefnda til þess að greiða, áfrýjanda málskostnað fyrir hæstarétti, og þykir málskostnaðurinn hæfi- lega ákveðinn 150 krónur. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði fógetaúrskurður er úr gildi felldur. Hinir stefndu, Gunnar Ólafsson, Þor- steinn Johnson og Jón Ólafsson, f. h. h/f Drátt- arbraut Vestmannaeyja, greiði áfrýjanda, Helga Benediktssyni, 150 krónur í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Það er undantekningarlaus regla, að ekki má krefja hliðstæða dómstóla úrskurðar um sama atriði og þeir eru búnir að kveða upp um og eins hitt, að þeir hafa ekki rétt eða vald til að breyta sjálfs sín dómum og úrskurðum. Kemur því hér til álita hvort þessi regla um að „dæmt er dæmt“ nær til þess þegar eins stendur á og hér. Þvi verg. ur ekki neitað, að svo horfir við frá einni hlið litið, eins og gjörðarþoli heldur fram að leitað sé enn úrskurðar um atriði, sem þessi réttur sé þegar búinn að úrskurða um, sem sé hvort fjárnám beri að gera fyrir dagsektum eftir úrskurðinum frá 21. dez. 1928. Hinsvegar, og á það. verður frekar að líta, er nú leitað úrskurðar um nýtt at- riði í þessu sambandi, sem ekki hefir verið úrskurðað um 169 og um framgang gerðarinnar á nýjum grundvelli. Hér er vitanlega átt við að skjal eitt fannst í vörzlum gjörðar- Þola, sem honum bar að skila að viðlögðum hinum um- kröfðu dagsektum. Það virðist tilgangur löggjafarinnar, að byggja fyrir, að menn geti ónáðað dómstólana með ó- endanlegum málaferlum um sama atriði og koma einnig hinu til leiðar, að dómarar veiki ekki traust á dómstól- unum með þeim hringlandahætti að dæma eitt í dag og annað á morgun um hið sama. Þessi réttur lítur því svo á, að ekkert væri til fyrirstöðu því, að kveða upp aftur dóm t. d. í skuldamáli þegar ekki lá áður fyrir skuldabréf, en Það fannst síðar, eftir dómsuppsögnina. Eins telur rétt- urinn sig skyldan að kveða nú upp úrskurð um framgang hinnar umbeðnu gjörðar þó að þessu hafi áður verið neit- að, þar eð það atriði, sem nú er krafizt úrskurðar um, ekki hefir legið fyrir réttinum áður og ekki heldur gat legið fyrir honum af hálfu gjörðarbeiðanda. Kemur einnig allskýrt í ljós hve hið nefnda formsatriði hefir lítið sér að baki þegar það er athugað, að með því að byrja fyrst á innsetningargjörðinni og síðan á fjárnáminu hefði gjörðarbeiðandi haft skýlausan óvé- fengjanlegan rétt sin megin. Í hverri röð gjörðirnar eru framkvæmdar, virðist ekki eiga að skipta máli. Kemur því til álita hverja þýðing það hefir fyrir fram- gang gjörðarinnar að gjörðarþoli sannanlega ekki af- henti skjal Dráttarbrautarinnar, sem var í vörzlum hans. Skal þá tekið fram að ekkert annað gat losað gjörðar- Þola frá afhendingarskyldunni, en að þetta væri honum ómögulegt. Til þess, sem er ómögulegt, ber engum skylda. En upplýst er að svo var ekki í þessu tilviki. Nú verður að vísu að kannast við, að það er mjög mik- ið gjald fyrir ómerkilegt skjal, meira en 50000 kr., a. m. k., þar sem ekki eru því meiri efni fyrir. Einnig má segja, að þar sem bæði gjörðarbeiðandi og gjörðarþoli áttu heimting á að strax væri gerð leit að hinum umkröfðu skjölum og bókum, sé greiðsla þessarar peningafúlgu enn tilfinnanlegri. Og loks má geta þess, að ekki er loku fyrir það skotið, að gjörðarþoli hafi verið í góðri trú og jafn- vel ekki ósennilegt. En þrátt fyrir þetta verður ekki hjá því komizt meðan fógetaréttarúrskurðurinn 21. dez. 1928 er í gildi að byggja á honum og úrskurða samkvæmt 170 framansögðu, að hið umbeðna fjárnám eigi fram að fara, því að sannað er, að gjörðarþoli gerði ekki það, sem þvingunarsektirnar lögðu honum á herðar, en gat þó gert það. Miðvikudaginn 26. apríl 1933. Nr. 28/1933. Valdstjórnin (Bjarni Þ. Johnson) segn Guðmundi Jónssyni (Lárus Jóhannesson). Áfengislagabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 27. jan. 1933: Kærði, Guðmundur Jónsson, greiði 200 króna sekt til ríkissjóðs innan mánaðar frá lögbirtingu dóms þessa, en ella komi í stað sektarinnar einfalt fangelsi í 15 daga. Hann greiði og allan kostnað sakarinnar. Áfengið ásamt ilátinu skal upptækt og eign ríkissjóðs. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum, Dómur hæstaréttar. Með því að kærði hefir ekki gert sennilega grein fyrir því, hvernig umrætt áfengi var komið í vörzl- ur hans verður að staðfesta hinn áfrýjaða dóni, sem eigi þykir að öðru leyti neitt athugavert við, þó svo að greiðslufrestur sektarinnar er ákveðinn 4 vikur frá birtingu dóms þessa. Samkvæmt þessu verður að dæma kærða til að greiða allan áfrýjun- arkostnað sakarinnar, þar með talin málflutnings- laun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæsta- rétti, 50 krónur til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera Óraskaður, þó svo að greiðslufrestur sektarinnar er á- 171 kveðinn 4 vikur frá birtingu dóms þessa. Kærði greiði allan áfrýjunarkostnað sakar- innar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæsta- réttarmálflutningsmannanna Bjarna Þ. Jólin son og Lárusar Jóhannessonar, 50 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Guðmundi Jónssyni, til heimilisis á Njálsgötu 74 hér í bænum, fyrir brot gegn áfengislögunum nr. 64, 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina: Laugardagskvöldið 14. janúar s. 1. gerði lögreglan hús- leit hjá kærðum á heimili hans eftir ólöglegu áfengi. Við þá leit fann lögreglan tvo brúsa í svefnherbergi kærðs. Var annar 5 lítra blikkbrúsi, var hann vandlega vafinn innan í umbúðapappir og stóð hann í skoti, sem myndað- ist milli klæðaskáps og kommóðu. Var úr brúsa þessum megn brugglykt og í honum var lítið eitt af vökva, sem að tilhlutan lögreglunnar hefir verið rannsakaður af efna- rannsóknarstofu ríkisins, og reyndist alkóhólstyrkleiki þessa vökva 40% eftir rúmmáli. Hinn brúsinn, sem lög- reglan fann í svefnherberginu var alveg tómur, en tveir lögregluþjónanna, sem þátt tóku í húsleitinni, hafa borið það fyrir réttinum, að brugglykt hafi og verið úr honum. Kærði kveðst hafa notað brúsa þennan undir mjólk og ekki vita til þess að brugg hafi verið í honum. Hvað snertir áfengi það, sem að framan greinir, þá hefir kærði haldið því fram, að hann hafi fundið um- ræddan brúsa uppi í Skólavörðuholti og hirt hann, en segir að sér hafi verið ókunnugt um innihald hans. Aðra grein hefir honum ekki tekizt að gera fyrir áfenginu og hefir hann eindregið neitað því, að hann hafi bruggað sjálfur. Þar sem kærða hefir ekki tekizt að sanna, hvernig fyr- greint áfengi er komið í vörzlur hans, þá ber samkvæmt 172 13. gr. 2. mgr. áfengislaga nr. 64 1930, að telja hann sek- an um brot gegn 1. gr. nefndra laga, og með því að ekki verður talið, að hann hafi ætlað það til sölu, ber að til- taka refsinguna eftir 2. tölulið 27. gr. áfengislaganna, Kærður var í lögreglurétti Reykjavíkur hinn 24. nóv. 1926 sektaður um 400 krónur fyrir ólöglega áfengissölu og með dómi sama réttar, uppkveðnum 8. nóv. 1997 dæmdur í 600 króna sekt fyrir ólöglega áfengisbruggun, en hefir ekki oftar sætt refsingu svo kunnugt sé. Með hlið- sjón af því, hversu litið áfengi hér er um að ræða þykir refsing kærðs hæfilega ákveðin 200 króna sekt til ríkis- sjóðs, sem greiðist innan mánaðar, en ella sæti kærði í hennar stað einföldu fangelsi í 15 daga. Hann greiði og allan kostnað sakarinnar. Áfengið með ílátinu skal megnfga upptækt og eign ríkissjóðs. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Föstudaginn 28. april 1933. Nr. 28/1932. Réttvísin (Stefán Jóh. Stefánsson) gegn Sigfúsi Guttormssyni (Jón Ásbjörnsson). Brot g. 205., sbr. 2. lið 204. gr. alm. hegnl. Dómur aukaréttar Suður-Múlasýslu 9. april 1932: Ákærði, Sigfús Guttormsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi Í einn mánuð. Hann greiði ennfremur allan kostnað sakarinnar þar á meðal 25 krónur til skipaðs verjanda Eiríks Bjarna- sonar. Dóminum að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt þvi, sem segir í forsendum hins á- frýjaða dóms, þykir mega staðfesta hann. Eftir 173 þessum málalokum verður að dæma ákærða til að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 100 kr. til hvors. Rannsókn málsins er að því leyti ófullkomin, að betur hefði mátt upplýsa um húsakynnin á heim- ili ákærða en gert hefir verið, og að átt hefði að reyna til að afla frekari upplýsinga um andlegan þroska barns þess, er í dóminum greinir. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður. Ákærði, Sigfús Guttormsson, greiði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verj- anda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna Stefáns Jóhanns Stefánssonar og Jóns Ásbjörnssonar, 100 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af hálfu réttvísinnar höfðað fyrir auka- rétti Suður-Múlasýslu gegn ákærðum, Sigfúsi Guttorms- syni, áður bónda á Dalhúsum í Eiðahreppi, nú til heim- ilis á Krossi í Fellnahreppi, fyrir brot á 18. kap. hegn- ingarlaganna og eru atvik málsins þessi: Sumarið 1929 kom hreppsnefnd Eskifjarðarhrepps barninu, Ingibjörgu Ásgerði Jónsdóttur, sem er fáviti, og þá var 10 ára að aldri, fædd 5. mai 1919, fyrir á Dal- húsum í Eiðahreppi, þar sem ákærði bjó. Gerði oddviti Eskifjarðarhrepps samning við ákærða hinn 7. nóv. s. ár, þar sem ákærði tók að sér framfærslu barnsins frá 29. júlí 1929 til 29. júlí 1930 fyrir 1260 kr. meðlag á ári. Dvaldi Ingibjörg á Dalhúsum samningsárið, en að þeim 174 tíma liðnum var engin sérstök ráðstöfun gerð um fram- færslu hennar og dvaldist hún áfram hjá ákærða óum- samið. Í sept. 1930 kom ákærði til Eskifjarðar og hitti oddvita að máli. Greiddi oddviti honum þá meðlag með barninu til septembermánaðarloka. Mun oddviti jafn- framt hafa farið fram á það við ákærða, að hann hefði Ingibjörgu áfram fyrir lægra meðlag, en ákærði ekki vilj- að ganga inn á það. Að öðru leyti hefur framburður á- kærða og oddvitans verið ósamhljóða um það, hvað þeim hafi farið á milli í þetta skipti. Kveðst oddviti hafa sagt ákærðum, að hann þyrfti að bera það undir hreppsnefnd- ina hvort Ingibjörgu skyldi komið annarsstaðar fyrir og skyldi hann láta ákærða vita, ef svo yrði. En ákærði heldur því fram, að oddviti hafi lofað að láta sig vita um úrslitin, með næstu póstferð. Seint í nóvember sama haust hafði ákærður enga til- kynningu fengið frá oddvita, þessu viðkomandi, kveðst hann þá hafa farið til næstu símastöðvar og ætlað að ná tali af oddvita, en það hafi ekki tekizt og 2 dögum seinna hafi hann frétt að búið væri að koma barninu fyrir á Freyshólum í Vallahreppi og búizt því við, að barnið yrði sótt þegar minnst varði. Nokkru eftir að þeir hittust, á- kærði og oddviti, kveðst oddviti hafa farið fram á það við bóndann á Freyshólum, að hann tæki Ingibjörgu fyrir 1000 króna meðlag á ári, en ekki fengið ákveðin svör frá honum fyrr en eftir hátíðir, að hann tilkynnti oddvita, að hann gæti tekið barnið, hvort heldur væri þá þegar, eða ekki fyrr en næsta vor, en ekkert varð þó úr því þá, að Ingibjörg væri tekin frá Dalhúsum. Um hvitasunnuleytið 1930 hafði móðir Ingibjargar, sem er búsett á Eskifirði, farið kynnisför upp að Dal- húsum. Lét hún þess getið við oddvita, er hún kom heim aftur, að ekki mundi fara vel um Ingibjörgu á Dalhúsum. Var hún síðan af og til að ala á því við oddvita að taka barnið þaðan, þar til svo samdist með þeim um siðir, að hún skyldi taka barnið til sin fyrir 1000 króna meðlag á ári. Rétt á eftir var svo Ingibjörg sótt og kom heim til móður sinnar hinn 7. marz 1931. ' Samkvæmt vottorði héraðslæknisins á Eskifirði, sem skoðaði Ingibjörgu hinn 10. s. m. var hún þá mjög mögur útlits; handleggir og fætur grannir, lítil fita undir húð, 175 hæð 140 cm., þyngd 27,9 kg., en meðalþyngd eftir aldri og hæð telur læknir eiga að vera 33 kg. Í báðum hnés- bótum voru 5—6 em. langir, 2ja cm. breiðir, harðir, grunnir marblettir, sem læknir telur líklegt að séu för eftir hönd. Fætur voru bláir (cyanatiskir) að lit, sér- staklega tær og nokkur bjúgur um ökla. Á lendum og baki hafði hún útbrot, talsvert útbreidd, með graftrarból- um sumstaðar. Hún var mjög máttlitil þurfti stuðning er hún steig í fæturnar, lá með kreppta fætur og virtist mjög hrædd, er komið var nálægt þeim. Maður sá, sem sótti Ingibjörgu að Dalhúsum, telur hana hafa verið mjög máttfarna og hafi hún virzt mjög svöng, því hún borðaði með mikilli áfergju þann mat, sem henni var gefinn á leiðinni heim. Hinn 4. apríl s. á. eða tæpum 4 vikum eftir að Ingi- björg kom heim, skoðaði héraðslæknirinn hana aftur. Voru þá marstrengirnir í báðum hnésbótum horfnir, út- brotin voru sömuleiðis bötnuð, en eftir bláleit ör, en eng- ar graftrabólur. Hafði þún þyngst um 2,6 kg. og máttur hennar aukizt mikið, gat staðið stundarkorn óstudd, sömlueiðis voru allar hreyfingar, sérstaklega í hnélið- um liðlegri og hræðslan við að komið væri nálægt fótum hennar virtist horfin. Loks hefir héraðslæknir skoðað Ingibjörgu 3. og 7. marz þ. á. og telur hann holdafar og líkamlegan þroska hennar í mjög góðu lagi, hæð 151,5 cm. og þyngd 44 kg. Telur læknir sig ekki geta fundið neitt, er bendi á varan- leg mein eftir dvöl hennar á Dalhúsum. Samningsárið 1929—1930 kveðst ákærði hafa haft vinnumann og vinnukonu, meðal annars með það fyrir augum, að barnið þyrfti sérstakrar umhirðu við, en sum- arið 1930 og veturinn á eftir voru ekki aðrir heimilis- menn á Dalhúsum, auk Ingibjargar, en ákærði og kona hans. Var Ingibjörg, að sögn þeirra hjóna, höfð í bað- stofunni um sumarið, en er kólna tók í veðri um haustið var hún flutt út í fjós og höfð þar síðan dag og nótt, unz hún var tekin frá Dalhúsum í marzmánuði 1931. Var slegið upp rúmi fyrir hana á tröðinni í fjósinu og tjald- að í kring með striga. Pallur var fyrir framan rúmið og trébekkur til að sitja á. Í rúminu var heydýna, þar á of- an segldúkspjatla og linbrigði, yfirsæng og koddi. Hefir 176 ákærði, og sömuleiðis kona hans, stöðugt neitað Því, að Ingibjörg hafi verið bundin í fjósinu, heldur aðeins lok- uð þar inni og hafi hún getað hreyft sig um fjósið, en hún hafi mest hafzt við á pallinum fyrir framan rúmið, þegar hún ekki lá í rúminu. Dimmt virðist hafa verið í fjósinu og þungt loft, en hiti sæmilegur. Var innangengt úr bænum í fjósið gegnum stutt göng. Ljós segir ákærði, að hafi verið haft hjá Ingibjörgu á daginn, eftir að fór að skyggja, en slökkt er hún fór að sofa. Kveðst ákærði hafa tekið þetta ráð af því að enginn ofn hafi verið í baðstof- unni og því afar kalt þar og eftirlitslaust hafi ekki heldur verið hægt að hafa barnið í mannahýbýlum. Ákærði hefir stöðugt neitað því, að Ingibjörg hafi ekki fengið nóg að borða, en við rannsókn málsins hefir það komið í ljós að hún gat ekki borðað allan mat hjálpar- laust og hafði það til að fleygja matnum og að þess hef- ir ekki ávalt verið gætt, að hún borðaði þann mat, sem fyrir hana var borinn. Hefir ákærði ekki gefið aðra skýringu á því hve mögur hún var, en að hún hafi verið lasin í nokkra daga áður en hún fór og muni þá hafa lagt eitthvað af. Ekki var þó Ingibjörgu leitað læknis- hjálpar, hvorki þá eða í annan tíma á meðan hún dvaldi á Dalhúsum. Hvorki ákærði né kona hans hafa kannast við að þau hafi tekið eftir marblettum í hnésbótum Ingibjargar, en konan heldur því fram, að svo dimmt hafi verið í fjós- inu, að hún hafi ef til vill ekki tekið eftir þeim af þeirri ástæðu, en kveðst þó hafa þvegið barninu daglega. Hins- vegar var þeim kunnugt um, að Ingibjörg hafði bjúg í fótum, sem þau telja, að stafað hafi af því, að hún var ávallt blaut í fætur og sömuleiðis vissu þau um útbrotin á baki hennar og lendum. Hefir ákærði haldið því fram, að hún hafi haft þessi útbrot er hún kom að Dalhúsum. Móðir Ingibjargar neitar því aftur á móti, að hún hafi haft nokkur útbrot, er hún fór frá henni — og hafa 2 vitni staðfest þennan framburð móðurinnar. Kona ákærða hefir viðurkennt, að hún hafi ekki get- að sýnt barninu nógu mikla nákvæmni, þar sem hún var oftast ein í bænum. Var hún vanfær um þessar mundir, ól barn í janúarmánuði, og var mjög lasburða eftir barns- burð. Hafi þetta allt dregið úr vinnukröftum sínum og 177 starfsþreki. Ákærði. hefir og kannazt við, að ekkert vit hafi verið í að hafa barnið á Dalhúsum yfir veturinn, með þeim heimilisástæðum, sem fyrir voru. Hefði t. d. þurft að setja upp ofn í baðstofuna og eins hefði hann þurft að kaupa sér aðstoð til þess að hafa umsjón með barninu, en hann hafi ekki ráðizt í þennan kostnað vegna óvissunnar um það, hvort Ingibjörg yrði áfram hjá sér eða ekki. Hefir ákærði sérstaklega fært sér það til málsbótar, að Ingibjörg hafi í raun og veru verið óumsamið og í reiðuleysi hjá sér eftir viðtal sitt við oddvita Eskifjarðar- hrepps í sept. 1930. Hafi hann getað búizt við að Ingi- björg yrði sótt á hverri stundu, sérstaklega eftir að hann frétti að búið væri að koma henni fyrir annarsstaðar. Af vottorði héraðslæknisins og öðru, sem upplýst er í málinu, er það löglega sannað, að Ingibjörg var mjög mögur er hún kom frá Dalhúsum og svo máttlitil, að hún þurfti stuðning er hún steig í fæturna, að hún hafði allstóra marbletti í báðum hnésbótum, bjúg í fótum og útbrot með graftrarbólum um bak og lendar, og með hliðsjón af því, að hún virðist ekki hafa verið haldin af neinum sjúkdómi, sem þetta gæti stafað af, að hún nær sér tiltölulega mjög fljótt, þyngist um 2.6 kg. á fyrstu 3—4 vikum og grær sára sinna á sama tíma, þykir alveg vafalaust, að skortur á nægilegri fæðu, léleg aðbúð og vanhirða hafi verið orsök þessa eymdarástands, er hún var í, er hún var tek- in frá Dalhúsum og, að hún hafi í raun réttri verið að veslast upp fyrir vöntun á hinum sjálfsögðustu lífsskilyrð- um: svo sem nægilegri fæðu, ljósi og lofti. Þess ber þó að gæta, að gegn neitun ákærða er það ekki sannað, að barnið hafi, vísvitandi verið svelt, heldur mun um að kenna að þess hafi ekki verið gætt sem skyldi, að hún borðaði þann mat, sem fyrir hana var borinn. Hinsvegar verður það að teljast alveg óforsvaranleg með- ferð á Ingibjörgu, að hafa hana innilokaða dag og nótt í loftlitlu og dimmu fjósi vetrarmánuðina 1930— 1931, sem hún dvaldi á Dalhúsum. Ákærði hefir að vísu borið það fyrir, að ekki séu einsdæmi að fávitar hafi verið hafðir i fjósum og þó rétt muni vera, að slíkt hafi áður komið fyrir á landi hér, þá er það síst til eftirbreytni og alveg óafsakanlegt að beita svo miskunarlausri meðferð við barn á aldur við Ingibjörgu. 12 178 Ákærði hefir einnig fært sér til málsbótar, að Ingibjörg hafi, í raun og veru verið óumsamið og Í reiðuleysi hjá sér frá því í sept. og eigi því hreppsnefnd Eskifjarðar sök á því, hve illa tókst til; en þótt hreppsnefndin hafi sýnt litt skiljanlegt tómlæti í öllu þessu máli, bæði með því að ráðstafa ekki barninu strax og samningstími var útrunninn og eins með því að ganga ekki miklu fyrr úr skugga um hvernig henni liði á Dalhúsum, þrátt fyrir itrekaðar umkvartanir yfir meðferðinni, þá losar þetta ekki út af fyrir sig ákærða við ábyrgð. Því honum bar, að sjálfsögðu að tilkynna hreppsnefndinni, ef hann leit svo á, að barnið væri í reiðuleysi hjá sér, að hann gæti ekki haft það lengur, þegar hann sá fram á, að hann gat ekki látið því líða sómasamlega vegna erfiðra heimilisástæðna. Ákærði hefir því, að áliti réttarins, með þessu athæfi gerzt brotlegur gegn 205. gr., sbr. 2. lið 204. gr. almennra hegningarlaga frá 25. júni 1869. En með því, að heimil- isástæður ákærða voru mjög erfiðar um þessa mundir, þar sem ekki var annað heimilismanna, en þau hjónin og konan vanfær og lasburða og með hliðsjón af því, að mjög ógreinilega var gengið frá samningum við ákærða í sept. 1930, þykir refsingin hæfilega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 1 mánuð. Ennfremur greiði ákærður allan kostnað sakarinnar, þar með talið 25 kr. í málsvarnarlaun til hins skipaða verjanda Eiríks Bjarnasonar. Rekstur málsins hér fyrir réttinum hefir verið víta- laus. Föstudaginn 28. april 1933. Nr. 56/1932. Hulda Þorsteinsson gegn Einari Kr. Guðmundssyni Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Hulda Þorsteinsson, er eigi mætir í 179 málinu, greiði 50 króna aukagjald til ríkissjóðs, ef hún af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Svo greiði hún og stefnda, er hefir látið mæta, 50 kr. í ómaksbætur, að viðlagðri aðför að lögum. Föstudaginn 28. apríl 1933. Nr. 116/1932. Jónatan Þorsteinsson Segn Margréti Zoéga. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Jónatan Þorsteinsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 króna aukagjald til rikissjóðs ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta, ð0 krónur í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lög- um. Föstudaginn 28. april 1938. Nr. 177/1932. Kristján Kr. Kristjánsson o. fl. gegn Pétri Jakobssyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjendur, Kristján Kr. Kristjánsson, Kristján S. Kristjánsson og Þórður Thoroddsen, er eigi mæta í málinu, greiði 50 króna aukagjald til ríkis- sjóðs, ef þeir af nýju vilja fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. 180 Föstudaginn 28. april 1933. Nr. 12/1933. Óskar Halldórsson gegn skiptaráðanda Gullbringu- og Kjós- arsýslu. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Óskar Halldórsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 króna aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Mánudaginn 1. maí 1933. Nr. 175/1932. Réttvísin og valdstjórnin (Bjarni Þ. Johnson) segn Hjalta Benónýssyni (Guðm. Ólafsson). Brot g. 102. gr. al. hegnl. o. fl. Dómur aukaréttar Mýra- og Borgarfjarðarsýslu 8. júlí 1939: Kærður, Hjalti Benónýsson, Hábæ á Akranesi, greiði 300 kr. sekt í ríkissjóð og komi 21 dags einfalt fangelsi í stað sektarinnar ef hún verður eigi greidd innan 30 daga frá lögbirtingu dóms þessa. Svo greiði hann og allan af máli þessu löglega leið- andi kostnað, þar á meðal málfærslulaun til talsmanns sins, Magnúsar Jónssonar, 12 kr. Dóminum að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Með framhaldsrannsókn þeirri, sem fyrirskipuð var með úrskurði hæstaréttar 16. jan. þ. á., má telja það upplýst, að ákærði hafi vitað, að kærandi, 181 lögreglustjórinn á Akranesi, var í þessari stöðu og að hann var að gegna henni þegar ákærði veitt- ist að honum með þeim hætti, sem í hinum áfrýj- aða dómi greinir. Hefir ákærði með því atferli sínu gerzt brotlegur eftir 102. gr. almennra hegn- ingarlaga, og með því að ákærði var ennfremur á- berandi ölvaður á almannafæri við umrætt tæki- færi, hefir hann einnig gerzt brotlegur eftir 16. gr. laga nr. 64/1930. Þykir refsing hans fyrir brot þessi hæfilega ákveðin 200 króna sekt í ríkissjóð, er afplána skal með 15 daga einföldu fangelsi, ef hún verður ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirt- ingu dóms þessa. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um greiðslu sakarkostnaðar í héraði þykir mega stað- festa. Svo greiði ákærði allan áfrýjunarkostnað sak- arinnar, þar á meðal málflutningslaun skipaðs sækj- anda og verjanda fyrir hæstarétti, 80 krónur til hvors. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Hjalti Benónýsson, greiði 200 króna sekt í ríkissjóð, en ef sektin greiðist ekki inn- an 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa, þá skal hann sæta 15 daga einföldu fangelsi. Á- kvæði hins áfrýjaða dóms um greiðslu sakar- kostnaðar í héraði eiga að vera óröskuð. Svo greiði ákærði allan áfrýjunarkostnað sakar- innar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæsta- réttarmálflutningsmanna Bjarna Þ. Johnson og Guðmundar Ólafssonar, 80 krónur til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. 182 Forsendur hins áfryjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað gegn ákærða fyrir brot á 129. kap. hinna almennu hegningarlaga og áfengislöggjöfinni og eru tildrögin þessi: Hinn 29. marz s. 1. kom kærður upp á Akranes sunn- an úr Reykjavík og var þá mikið ölvaður er hann steig á land. Veittist hann þá að lögreglustjóra er var við eftir. lit þar á bryggjunni og þreif af honum hattinn og vöði. aði honum saman og varð úr þessu togstreita nokkur milli lögreglustjóra og kærðs. Brot þetta virðist bera að heim- færa undir 99. gr. hinna alm. hegningarl. 2. málsgr. Svo hefir hann og gerzt brotlegur gegn áfengislögunum með þvi að vera ölvaður á almannafæri. Refsing sú er hann hefir unnið til virðist hæfilega ákveðin 300 kr. sekt í ríkissjóð og komi 21 dags einfalt fangelsi í stað sektarinn- ar ef hún verður eigi greidd innan 30 daga frá lögbirt- ingu dóms þessa. Svo greiði kærður allan af máli þessu löglega leiðandi kostnað, þar á meðal málsvarnarlaun til talsmanns síns, Magnúsar Jónssonar, 12 kr. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Miðvikudaginn 3. maí 1933. Nr. 139/1933. Valdstjórnin (Pétur Magnússon) segn Jacob Visser (Jón Ásbjörnsson). Botnvörpuveiðabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 25. júní 1932: Kærð. ur, Jacob Visser, greiði 15000 króna sekt í Landhelgis- sjóð Íslands og komi 6 mánaða einfalt fangelsi í stað sekt- arinnar ef hún verður ekki greidd innan viku frá lögbirt- ingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri, þar með taldir dragstreng- ir, í Þ/v. P. G. 389 „Albert Sturm“, séu upptæk og renni andvirðið í sama sjóð og sektin. Loks greiði kærður allan af máli þessu löglega leidd- an og leiðandi kostnað. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. 183 Dómur hæstaréttar. Eftir uppkvaðningu hins áfrýjaða dóms hefir forstöðumaður stýrimannaskólans í Reykjavík markað á sjókort stað varðskipsins „Maagen“ kl. 12,06, kl. 12,32 og kl. 12,44 þann 23. júní f. á., er botnvörpungurinn „Albert Sturm“ var stöðvaður, samkvæmt mælingum varðskipsforingjans. Segir forstöðumaðurinn, að staður sá, er varðskipið ætti að hafa verið á samkvæmt staðarákvörðun hans kl. 12,32, komi mjög vel heim við miðið, sem gert var þá. Ennfremur hefir forstöðumaður stýri- mannaskólans dregið staðarlínu, bjúglínu, á kort- ið, fundna með hornmælingu milli eystra og vestra sjómerkisins á Meðallandssandi kl. 12,44, nefndan dag. Er sú staðarlina nær alstaðar innan við landhelgilinu, og sá punktur í periferíu þessa hrings, sem varðskipið var þá á, lendir all- löngum spöl innan við landhelgislinu, en togarinn var þó þá enn nær landi. Telur forstöðumaðurinn því, að það hafi litla þýðingu, þótt hornið milli Hjörleifshöfða og vestra sjómerkisins á Meðal- landssandi, sem notað var við staðarákvörðun varðskipsins, sé aðeins 5“ 7 — en af þessari ástæðu hefir verjandi viljað véfengja áreiðanleik staðar- ákvarðana varðskipsforingjans — með því að áð- urnefndar athuganir hans, forstöðumannsins, taki af allan vafa um það, að togarinn hafi verið í land- helgi, þegar hann var tekinn. Með þessum athuga- semdum og með tilliti til þess, að athuganir varð- skipsforingjans voru gerðar um hádag og í góðu skyggni, verður að telja fullsannað, að áðurnefnd- ur togari hafi verið í landhelgi, þegar varðskipið tók hann 23. júní f. á. Má því staðfesta hinn áfrýj- aða dóm, þó þannig, að sektin er ákveðin, með 184 hliðsjón af núverandi gullgengi íslenzkrar krónu, 17600 krónur og að greiðslufrestur hennar ákveðst 4 vikur frá birtingu dóms þessa. Samkvæmt þessum málalokum verður að dæma kærða til að greiða allan áfrýjunarkostnað sakar. innar, þar með talin málflutningslaun, skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 150 krónur. til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera Óraskaður, þó þannig að sektin ákveðst 17600 krónur og greiðslufrestur hennar 4 vikur frá birtingu dóms þessa. Kærði, Jakob Visser, greiði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar á meðal málflutningslaun skipaðs sækjanda og verj- anda, fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna, Péturs Magnússonar og Jóns Ásbjörnssonar 150 krónur til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af valdstjórnarinnar hálfu gegn Jakob Visser, skipstjóra á togaranum, Albert Sturm frá Wesermiúinde, fyrir brot gegn ákvæðum laga nr. 5 frá 18. maí 1920, um bann gegn botnvörpuveiðum. Málavextir eru þannig: Varðskipið Maagen kom austan með landinu 22. þ, m. og gerði kl. 12,06 eftirfarandi staðarákvörðun: Hjörleifshöfði (Varðan) rv. 259? Eystra sjómerkið á Meðallandssandi 304? 5! Stefnan rv. 235? Um sama leyti sá varðskipið togara, sem hélt inn á land- 185 helgissvæðið og kl. 12,25 stansaði varðskipið til að gera nákvæmar staðarákvarðanir, og kl. 12,32 gerði varðskipið þessar staðarákvarðanir: Hjörleifshöfði (Varðan) > 5934 Eystra sjómerkið á Meðallandssandi . > 689 33,57 Vestara sjómerkið á Meðallandssandi Hatta vestara sjómerkið á Meðallandssandi Dýpið mældist 110 metrar Togarinn stefndi í rv. 2609 Kl. 12,35 dró varðskipið upp stöðvunarmerki og þar á eftir var skotið þremur aðvörunarskotum, en kl. 12,40 hafði togarinn snúið sér og stefndi út frá landi. Kl. 12,42 skaut varðskipið skörpu skoti og eftir það hægði togarinn á ferðinni og byrjaði að draga inn stjórn- borðsvörpuna, sem hann hafði haft í eftirdragi. Kl. 12,44 var gerð eftirfarandi staðarákvörðun á varð- skipinu og lá þá togarinn um 200 metrum fyrir innan varðskipið. Hjörleifshöfði (Varðan) > 85? 49,57 Vestara sjómerkið á Meðallandssandi > 85? 49 Eystra sjómerkið á Meðallandssandi Suðurhluti Höttu Æ vestara sjómerkinu á Meðallands- sandi. Fjarlægðin frá eystra sjómerkinu á Meðallands- sandi var mæld og mældist 5000 metrar, sem skipherr- ann kveðst þó ekki staðhæfa sem alveg nákvæma. Dýpið mældist með handlóði 100 metrar, en línan lá dálítið skáhalt, svo hið raunverulega dýpi mun hafa verið 87 metrar. Þessar mælingar kveður skipherrann sýna að togarinn hafi verið 1500 metra fyrir innan landhelgis- linuna, þegar komið var að honum, svo hann mun hafa verið um 1 sjómílu fyrir innan landhelgislinuna áður, því að togarinn hafi legið 200 metrum innar en þar sem mælingin var gerð og hafi verið búinn að sigla út frá landi um 3 minútur. Einn af sjóliðsmönnum varðskipsins var sendur um borð í togarann og skipstjóra togarans fyrirskipað að 186 koma um borð í varðskipið og hafa með sér pappira sína og sjókort. Skipherrann kveðst síðan hafa sýnt skipstjór- anum staðarákvörðunina og fengið honum sextant til þess að hann gæti einnig gert sínar staðarákvarðanir. Kærður reyndi að mæla flatarhorn en hætti svo við það, hann reyndi einnig að mæla hæðarhorn til eystra sjó- merkisins á Meðallandssandi en hætti einnig við það og kvaðst mundi gera það um borð í togaranum. Skipherr- ann kveðst þá hafa beðið kærðan að sjá um að maður yrði við frá varðskipinu er hann gerði þessar mælingar, Þetta gerði kærður ekki enda kveðst hann engar mæling- ar hafa gert eftir þetta, þvi togarinn hafi rekið svo mikið úr stað frá þeim tíma að hann var tekinn og til þess tíma að hann kom úr varðskipinu í togarann aftur. Kærður hefir þær athugasemdir fram að færa við skýrslu varðskipsstjórans, að hún sé alls ekki rétt, og hann hefa neitað því mjög ákveðið, að hann hafi verið að veiðum innan landhelgi er varðskipið kom að honum, heldur kveðst hann hafa verið langt fyrir utan landhelgi. Kærður telur að mælingar varðskipsins séu sérstak- lega óáreiðanlegar vegna þess, að sjór hafi verið talsvert úfinn, nokkur stormur en varðskipið sé svo litið og fari svo illa í sjó að mjög erfitt sé eða næstum ómögulegt að gera á því nákvæmar mælingar. Skipherrann telur þessa stað- hæfingu alranga og bendir til þess, að staðarákvarðanir sem hann hafi gert, séu staðreynd frá sinni hendi. Eláiin kveður varðskipið hafa haft segl uppi og vélin hafi verið í hægum gangi, og þegar svo sé liggi skipið fremur stöð- ugt í sjó. Það verður því að álita, að þessi mótbára kærðs sé ekki á rökum reist. Kærður telur sig sjálfan hafa gert staðarákvarðanir, sem sýni, að hann hafi verið á allt öðrum stað en mæl- ingar varðskipsins ákveða, en þessar mælingar gerði hann einn, þær eru aðallega miðanir yfir kompás og ekki sannprófaðar nema að litlu leyti af stýrimanni hans. Það verður því ekki talið, að þessar mælingar fái hnekkt mælingum varðskipsins og verður þvi að leggja mælingar varðskipsins til grundvallar í þessu máli. Það verður því að telja það sannað, að kærður í þessu máli hafi verið að veiðum í landhelgi með stjórnborðs- vörpu, þegar varðskipið kom að honum kl. 12,44, 22. þ. m. 187 Kærður hefir því að áliti réttarins brotið gegn ákvæð- um Í. greinar laga nr. 5 frá 18. maí 1920, um bann gegn botnvörpuveiðum, og þykir refsing sú sem hann hefir til- unnið fyrir það eftir 3. grein laganna samanber 1. grein laga nr. 4 frá 1924 hæfilega ákveðin 15000 króna sekt til Landhelgissjóðs Íslands, með tilliti til þess að gengi is- lenzkrar krónu er nú í dag þannig, að hún jafngildir 60,63 aurum gulls, og komi í stað sektarinnar 6 mánaða einfalt fangelsi ef hún verður ekki greidd innan viku frá lög- birtingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri, þar með taldir dragstreng- ir, í b/v P. G. 389 „Albert Sturm“, séu upptæk og renni andvirðið í sama sjóð og sektin. Loks greiði kærður allan af máli þessu löglega leidd- an og leiðandi kostnað. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. Miðvikudaginn 3. maí 1933. Nr. 29/1933. Valdstjórnin (Bjarni Þ. Johnson) segn Þorvaldi Kristjáni Ólafssyni (Lárus Jóhannesson). Bruggun. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 18. febr, 1933: Kærði, Þorvaldur Kristján Ólafsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 12 daga og greiði 800 krónur i sekt til ríkissjóðs innan mánaðar frá lögbirtingu dóms þessa, en ella komi í stað sektarinnar einfalt fangelsi í 40 daga. Framangreind bruggunartæki og áfengi skal upp- tækt og eign ríkissjóðs. Kærði greiði allan kostnað sak- arinnar. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Með því að fallast má á forsendur og niður- stöðu hins áfrýjaða dóms, þá ber að staðfesta 188 hann, þó þannig, að greiðslufrestur sektarinnar á- kvest 4 vikur frá birtingu dóms þessa. Samkvæmt þessum málalokum verður að dæma kærða til þess að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skip- aðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 50 krón- ur til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður, þó þannig, að greiðslufrestur sektarinnar á- kveðst 4 vikur frá birtingu dóms þessa. Kærði Þorvaldur Kristján Ólafsson, greiði allan á- frýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verj- anda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna, Bjarna Þ. Johnson og Lárusar Jóhannessonar, 50 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Þorvaldi Kristjáni Ólafssyni, til heimilis á Holtsgötu 17, hér í bænum, fyrir brot gegn áfengislögum nr. 64, 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina, eftir því sem upplýst er með eigin játningu kærðs og öðru sem fram hefir komið í málinu. Hinn 16. þessa mánaðar gerði lögreglan, sem fengið hafði sterkan grun um að kærði bruggaði, húsleit hjá honum eftir ólöglegu áfengi og bruggunartækjum. Fann lögreglan þá hjá kærðum hálfbruggað áfengi á þrem ílát- um, heiltunnu með ca. 150 lítrum, hálftunnu með ca 30 lítrum og kvartel með ca. 50 lítrum. Í íbúð kærðs voru 189 bruggunartæki sem samanstóðu af suðubrúsa úr blikki, eimingapipu og kæli og voru tækin í notkun, er lögregl- an kom, og þvi brugg á suðubrúsanum. Af fullbrugguðu áfengi fundust ca. 2 lítrar á glerbrúsa. Sýnishorn voru tekin af áfengi þessu, sem rannsóknarstofa ríkisins hefir rannsakað og reyndist alkóhólmagið í þeim frá 10—48,8% eftir rúmmáli. Kærði hefir kannazt við, að hann hafi bruggað fram- angreint áfengi og hefir hann skýrt nánar svo frá, að hann hafi byrjað að brugga skömmu fyrir jól og lagt þrisvar sinnum í samtals. Kveðst hann alls hafa full- bruggað um 15 heilflöskur auk þess sem hjá honum fannst, sem hann síðan seldi á 8 krónur flöskuna hinum og þess- um, sem hann ekki hefir tilgreint. Framangreint brot kærðs, sem ekki hefir áður svo kunnugt sé, sætt refsingu, ber að heimfæra undir 6. gr. sbr. 30. gr. og 11. gr. sbr. 32. gr. áfengislaganna nr. 64, 1930, og þykir refsing hans hæfilega ákveðin 12 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og 800 króna sekt til ríkissjóðs, sem greiðist innan mánaðar frá lögbirtingu dóms þessa, en ella komi í hennar stað einfalt fangelsi í 40 daga. Þá ber og að gera upptæk til ríkissjóðs bruggun- artækin og framangreint áfengi og dæma kærða til að greiða allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Föstudaginn 5. mai 1933. Nr. 132/1932. Felix Guðmundsson (Sjálfur) gegn Guðmundi Hannessyni og gagnsök (Guðm. Ólafsson). Meiðyrði. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 9. júní 1932: Framan- greind ummæli skulu vera dauð og ómerk. Stefndur, Felix Guðmundsson, greiði 100 krónur í sekt í ríkissjóð og komi í stað sektarinnar ef hún verður ekki 190 greidd áður en aðfararfrestur er liðinn 7 daga einfalt fangelsi. Svo greiði stefndur stefnandanum, Guðmundi Hannessyni, kr. 91,00 í málskostnað. Dóminum ber að fullnægja innan fimmtán daga frá lög- birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Aðaláfrýjandi hefir krafizt þess fyrir hæsta- rétti, að hinum áfrýjaða dómi verði breytt svo, að hann verði sýknaður af kröfum gagnáfrýjanda og að gagnáfrýjandi verði dæmdur til greiðslu málskostnaðar bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Gagnáfrýjandi krefst staðfestingar á ákvæði dóms- ins um ómerkingu hinna átöldu ummæla og greiðslu málskostnaðar, en að refsing áfrýjanda verði þyngd svo sem lög frekast leyfa. Svo krefst gagnáfrýjandi og málskostnaðar fyrir hæsta- rétti. Hin átöldu ummæli, sem birtust í blaðinu „Sókn“, 1. árg. 18. tbl. og aðaláfrýjandi er á- ábyrgðarmaður að, eru rétt eftir höfð í hinum á- frýjaða dómi. Með því að ummæli þessi eru meið- andi fyrir gagnáfrýjanda og aðaláfrýjandi hefir eigi réttlætt þau verður að dæma hann til refsingar fyrir þau samkvæmt 219. gr. almennra hegningar- laga og þykir refsingin hæfilega ákveðin 200 kr. sekt í ríkissjóð, og afplánist hún með 15 daga ein- földu fangelsi, ef hún verður eigi greidd innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Með þessum breytingum ber því að staðfesta hinn áfrýjaða dóm. Eftir þessum málsúrslitum verður að dæma aðaláfrýjanda til að greiða gagn- áfrýjanda málskostnað fyrir hæstarétti og er máls- kostnaðurinn ákveðinn 200 krónur. 191 Þvi dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður, þó þannig, að sektin ákveðst 200 kr. og komi í stað hennar 15 daga einfalt fangelsi, ef hún greiðist ekki innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Aðaláfrýjandi, Felix Guðmundsson, greiði gagnáfrýjanda, Guðmundi Hannessyni, 200 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti. Dóminum ber að fullnægja að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Í máli þessu, sem Guðmundur Hannesson hefir höfð- að fyrir bæjarþinginu gegn Felix Guðmundssyni, mætti stefndur, sem hefir skjöl málsins að láni, ekki eða nokkur af hans hálfu, er málið var tekið fyrir 7. apríl s. 1. Endur- tók stefnandi þá og lét bóka kröfur sínar um það, að um- mæli þau, sem stefnt er út af og hann kveður hafa birzt í blaðinu „Sókn“ 12. febr. s. 1. í grein með fyrirsögninni „Danska mamma borgar“ verði dæmd dauð og ómerk, að stefndur verði dæmdur í þá þyngstu refsingu fyrir þau, sem lög leyfa og loks að hann verði dæmdur til þess að greiða kr. 91,00 í málskostnað. En ummælin eru svo- hljóðandi: . en hvort hann tekur laun úr sama sjóði og Guð- mundur Hannesson fær laun hjá fyrir að skrifa lognar andbanningafréttir í Morgunblaðið er oss ekki kunnugt. Þeir fá þó að vissu leyti báðir laun úr sama sjóði, frá vin- bruggurum og vinsölum, það er af afrakstri þeirrar iðju að framkalla tár kvenna og barna“. Með því ummæli þessi verða að teljast mjög móðgandi fyrir stefnanda og engin andmæli liggja fyrir gegn fram- angreindum kröfum hans, þá ber að ómerkja ummælin að því leyti, sem þeim er beint að honum, og láta stefndan sæta refsingu fyrir þau. Þykir refsingin eftir atvikum 192 hæfilega ákveðin 100 króna sekt í ríkissjóð og komi í stað sektarinnar, ef hún verður ekki greidd áður en að- fararfrestur í máli þessu er liðinn, 7 daga einfalt fangelsi. Svo skal stefndur og greiða stefnandanum málskostn- að eins og krafist hefir verið. Mánudaginn 8. mai 1933. Nr. 184/1932. Stefán Thorarensen (Th. B. Lindal) segn Matthíasi Einarssyni (Sveinbjörn Jónsson). Bifreiðaárekstur. Skipting tjónsins milli aðilja. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 11. ágúst 1932: Stefnd- ur, Matthías Einarsson, skal vera sýkn af kröfum stefn- andans, Stefáns Thorarensen, í máli þessu og falli máls- kostnaður í því niður. Dómur hæstaréttar. Eftir því sem upplýst er í máli þessu verður að telja, að bifreiðarstjórar beggja bifreiðanna eigi sök á árekstri þeim, sem ræðir um í málinu, bifreiðarstjórinn á bifreið stefnds með því að hafa eigi ljós á bifreið sinni, með því að gefa ekki hljóð- merki, er hann kom að gatnamótunum, og með því að aka of hratt, og bifreiðarstjórinn í bifreið áfrýj- anda með því að aka á miðjum vegi, með því að hafa eigi keðju á hjólum bifreiðar sinnar þótt hálka væri, auk þess sem hann hvorki gaf hljóð- merki, er hann kom að gatnamótunum, né hafði nægileg ljós á bifreið sinni. Ennfremur ók hann hraðara en leyfilegt var og er enda líklegt að hraði hans hafi verið nokkru meiri en hann hefir kann- azt við. Þar sem sökin af árekstrinum þannig er 193 beggja megin, ber málsaðiljum samkvæmt lögjöfn- uði frá 2. málsgr. 225. gr. siglingalaga, nr. 56, 30. nóv. 1914 og 3. málsgr. 31. gr. laga um loftferðir, nr. 32, 14. júní 1929 og með hliðsjón af 16. gr. laga um notkun bifreiða, nr. 56, 15. júní 1926 að bæta skaða þann, er hlauzt af árekstri bifreiðanna, að tiltölu við sök bifreiðarstjóranna hvors um sig. Af því hvernig atvikunum að árekstrinum var varið verður að telja, að bifreiðarstjórinn á bifreið á- frýjanda eigi mun meiri sök á árekstrinum en bif- reiðarstjórinn á bifreið stefnds og þykir því rétt að tjónið, sem af árekstrinum hlauzt skiptist þannig milli aðilja, að áfryjandi beri tvo þriðjunga þess, en stefndur einn þriðjung, og með því að í þessu máli aðeins er að ræða um bætur á skaða þeim, er bifreið áfrýjanda varð fyrir við áreksturinn, ber að dæma stefnda til að greiða áfrýjanda þriðjung af því tjóni eða kr. 76,00 með 5% ársvöxtum frá sátta- kærudegi, 27. nóv. 1931 til greiðsludags, en máls- kostnaður í undirrétti og hæstarétti falli niður. Því dæmist rétt vera: Stefndi, Matthías Einarsson, greiði áfrýj- anda, Stefáni Thorarensen, kr. 76,00 með 5% ársvöxtum frá sáttakærudegi 27. nóv. 1931, til greiðsludags. Málskostnaður í undirrétti og hæstarétti falli niður. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir árangurslausa sáttaumleitun höfðað 13 194 fyrir bæjarþinginu með stefnu, útgefinni 10. dez. f. á., af Stefáni Thorarensen lyfsala, hér í bæ, gegn Matthíasi Ein- arssyni, lækni, Höfða, hér við bæinn til greiðslu skaða- bóta að upphæð kr. 228.00 með 5% ársvöxtum frá sátta- kærudegi, 27. nóv. f. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu. Tildrög málsins eru þau, að hinn 27. jan. f. á. varð á- rekstur milli bifreiðanna R. E. 713, sem er eign stefnds og stjórnað var af syni hans Matthíasi og R. E. 781, eign stefnanda; en stjórnað af Þorvaldi Egilsen, bifreiðarstjóra, á mótum Suðurgötu og Skothúsvegar hér í bænum. Skemmdust bifreiðarnar við þennan árekstur og telur stefnandi bifreiðarstjórann á R. E. 713 eiga alla sök á árekstrinum, með því að honum hafi verið skylt að nema staðar og biða meðan bifreiðin R. E. 781 færi um gaina- mótin, samkv. 31. gr. lögreglusamþykktarinnar. Þá hafi hann og ekið inn á gatnamótin ljóslaust og hratt og án þess að gefa hljóðmerki. Hefir stefnandi ekki getað fengið tjónið á bifreið sinni, sem nemur eftir framlögðum reikn- ingi hinni umstefndu upphæð, bætt að fullu hjá vátrygg- ingarfélagi því, sem bifreiðin var tryggð í og hefir því höfðað mál þetta gegn stefndum, sem ábyrgum eiganda R. E. 713, til greiðslu þess. Stefndur hefir mótmælt kröfum stefnanda og krafizt sýknu af þeim og málskostnaðar hjá honum eftir mati réttarins. Reisir hann sýknukröfuna á því, að tjónið hafi meðal annars orsakast af gáleysi bifreiðarstjórans á bif- reið stefnanda, þar sem hann hafi ekið með ófullnægj- andi ljósum og án þess að gefa hljóðmerki um gatnamótin. Út af samakstrinum hefir farið fram lögregluréttar- rannsókn og hefir stefnandi lagt fram útskrift úr lögreglu- þingbók Reykjavíkur af rannsókninni, sem hefir leitt í ljós að áreksturinn hefir orðið með þeim hætti, að bifreið- in BR. E. 713 er á leið vestur Skothúsveg, en R. E. 781 á leið norður Suðurgötu, er þær koma saman á mótum nefndra gatna eins og að framan greinir. Áreksturinn varð eftir kl. 4 umræddan dag og var því skylt að hafa ljós tendrað á bifreiðunum samkv. 43. gr. lögreglusamþykkt- arinnar, en R. E. 713 var ljóslaus og R. E. 781 aðeins með svonefndum „parkljósum“, en bílstjórinn kveður þau hafa lýst lítið með því að krapahríð hafi verið og húðað á 195 glerin. Hvorugur bifreiðastjóranna minnist þess að hafa sefið hljóðmerki og sama er að segja um vitni Þau, sem voru Í bifreiðinni R. E. 713 og yfirheyrð hafa verið af lögreglunni. Bifreiðarstjórinn á R. E. 713 kveðst ekki hafa ekið á meir en 20 km. hraða á klukkustund. Er hann var kominn fast að umræddum gatnamótum sá hann R. E. 781. Setti hann þá hemlana strax á bifreið sína til þess að forðast árekstur, en hún rann þó áfram 1,75 metra inn á Suðurgötu og varð áreksturinn þar, en við hann snerist bíllinn til norðurs á götunni. Bifreiðarstjórinn á R. E. 781 kveðst hinsvegar hafa verið á 22 km. hraða, er áreksturinn varð, sem næst miðjum vegi og segist hann ekki hafa orðið R. E. 713 var fyrr en í sömu andránni og bifreið- unum lenti saman. Bremsaði hann þá og sneri samtímis til vinstri og rann bifreiðin að hans sýn hálfa aðra lengd sína eftir áreksturinn en samkv. uppdrætti lögreglunnar hefir hún runnið 8 metra eftir samreksturinn og lent loks á kirkjugarðsveggnum, sem liggur að vestanverðum gatna- mótunum. Af framangreindu virðist því ljóst, að báðir bifreiðarstjórarnir hafi ekið hraðar en svo að þeir gætu stöðvað bifreiðarnar þegar í stað og hafa Þeir því brotið ákvæði 46. gr. lögreglusamþykktarinnar og 6. gr. bif- reiðal. um ökuhraða, enda undirgengust þeir báðir sektir í lögregluréttinum til þess að losna við málssókn út af ökuslysi þessu. Rétturinn lítur nú svo á, að með tilliti til þess sem að Íraman greinir, að bifreiðarstjórarnir eigi báðir nokkra sök á slysi því, er hér um ræðir og verður Því hvorugur bifreiðaeigendanna talinn fullábyrgur fyrir tjóninu sem af því hlauzt. Það verður því að sýkna stefndan af öllum kröfum stefnanda í máli þessu en eftir atvikum Þykir rétt að málskostnaður falli niður. Vegna annríkis dómarans hefir ekki verið unnt að kveða upp dóm í máli þessu fyrr en nú. 196 Mánudaginn 8. maí 1990. Nr. 160/1932. Sigurgeir Guðjónsson (Stefán Jóh. Stefánsson) j segn Ingibjörgu Stefánsdóttur (Bjarni Þ. Johnson) og Einari Ólafi Einarssyni (Garðar Þorsteinsson). Barnsfaðernismál. Dómur einkalögregluréllar Gullbringu- og Kjósarsýslu 10. marz 1931: Vinni stúlkan Ingibjörg Stefánsdóttir, nú til heimilis á Bústöðum í Reykjavík, eið að því á át þingi sínu, eftir löglegan undirbúning, að Sigurgeir Guð- iónsson vinnumaður, til heimilis á Hliði í Grindavík í Gullbringusýslu, sé eða geti verið faðir að barni hennar, er hún ól 8. marz 1929, og í skirninni hlaut nafnið Fjóla, og enginn annar, ber að telja velnefndan mann föður að því, og hann skyldan til að greiða meðlag með barni þessu samkvæmt yfirvaldsúrskurði, og greiði þá barnsfaðir all- an af málinu löglega leiðandi kostnað, eins og það eigi væri gjafsóknarmál, þar á meðal þóknun til skipaðs tals- manns barnsmóður, lögfræðings Magnúsar Thorlacius í Reykjavík, er ákveðst 40 krónur. — Eiðsfrestur telst 1 mánuður frá lögbirtingu dóms þessa, svo er og um full- næging dómsins að öðru leyti. Treystist kærandi eigi til að vinna eið þennan, skal kærður vera sýkn af kærum hennar og kröfum í máli þessu. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi, Sigurgeir Guðjónsson, hefir tvímæla- laust kannazt við það, að hann hafi haft samfarir við stefndu, Ingibjörgu Stefánsdóttur, í júnímán- uði 1928. Vörn sú er hann kveðst hafa haft til að afstýra barnsgetnaði og í hinum áfrýjaða dómi greinir, verður ekki talin nægileg til að firra hann ábyrgð vegna téðra samfara. Aðalkrafa hans 187 um sýknu, ef hann vinni eið að þvi, að hann hafi viðhaft umrædda vörn, verður því ekki tekin til greina. Meðstefndur, Einar Ólafur Einarsson, hefir ekki treyst sér til að neita því, að hann kunni einnig að hafa haft samfarir við stefndu, Ingibjörgu Stef- ánsdóttur, í júnímánuði 1928, eins og hún hefir ein- dregið haldið fram. Því verður stefndur, Einar Ólafur,, hvorki sýknaður né honum veittur kostur á að synja með eiði fyrir samfarir við Ingibjörgu á því tímabili, sem barn hennar er undirkomið á, eins og hann hefir krafizt. Samkvæmt þessu, verður í samræmi við vara- kröfu áfrýjanda, að dæma áfrýjanda og stefnda, Einar Ólaf, samkvæmt 19. gr. laga nr. 46/1921, til þess að greiða in solidum meðlag eftir úrskurði yfirvalds með barni stefndu Ingibjargar, Fjólu, sem fæddist 8. marz 1929, til fullnaðs 16 ára aldurs. Stefnda, Ingibjörg, hefir ekki áfryjað héraðs- dóminum í máli þessu, og verður því ekki ákveðið hér um greiðslu til hennar samkvæmt 29. gr. áður- nefndra laga. Stefnda, Ingibjörg, hefir fengið sjafsókn í héraði og gjafvörn fyrir hæstarétti. Ákvæði héraðsdóms- ins um þóknun skipaðs talsmanns hennar þar þyk- ir mega staðfesta. Málflutningslaun skipaðs tals- manns hennar fyrir hæstarétti, 50 krónur, greiðist af rikissjóði, en að öðru leyti þykir eftir atvikum rétt, að málskostnaður, bæði í héraði og fyrir hæstarétti falli niður. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi, Sigurgeir Guðjónsson, og með- stefndi, Einar Ólafur Einarsson, greiði in 198 solidum eftir úrskurði yfirvalds meðlag með barni stefndu, Ingibjargar Stefánsdóttur, Fjólu, sem fæddist 8 marz 1929, til fullnaðs 16 ára aldurs. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um þókn- un skipaðs talsmanns stefndu, Ingibjargar, í héraði eiga að vera óröskuð. Málflutningslaun skipaðs talsmanns stefndu, Ingibjargar, fyr- ir hæstarétti, hæstaréttarmálflutningsmanns Bjarna Þ. Johnson, 50 krónur, greiðist úr rík- issjóði. Að öðu leyti falli málskostnaður, bæði í héraði og fyrir hæstarétti, niður. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Hinn 8. marzmánaðar 1929 ól kærandi þessa máls, stúlkan Ingibjörg Stefánsdóttir, meybarn, er í skirninni hlaut nafnið Fjóla, og hefir hún lyst föður að barni þessu Sigurgeir Guðjónsson, vinnumann, til heimilis á Hliði í Grindavík, sem að vísu hefir kannazt við að hafa haft holdlegt samræði við kæranda í júnimánaðarbyrjun 1928 á þeim stað, er barnsmóðir tilgreinir og um það leyti, eða 7. s. m. en þar sem hann í umrætt skipti hafi notað við samræðið getnaðarverju, sem hann hafi synt barns- móður eftir samræðið, og að hún væri heil, synjar hann fyrir að vera faðir barns þessa, eða heldur því fram, að samræði þetta eigi hafi getað orðið þess valdandi, að stúlka þessi yrði vanfær, en þar áður hafi hann ekki haft holdlegar samfarir við barnsmóður, nema í byrjun febrúar það ár, og svo þar áður, en oftast nær með verju, þar honum hafi verið kunnugt um að stúlka þessi væri talin breyzk vera þar í Grindavík, og hefir kærður undir rekstri málsins tilgreint 3 aðra menn, er að líkindum gætu verið einhver þeirra, feður að barni þessu, en 2 þeirra hafa fyrir rétti eindregið neitað, að hafa nokk- urntíma haft holdleg mök við kæranda, og einn þeirra, unglingspiltur, Ólafur Einar Einarsson í Garðhúsum í Grindavík, kveðst eigi muna eftir því, að hann í júní- 199 mánuði 1928 hafi átt holdlegt samræði við barnsmóður, en þar á móti um páskaleytið s. á. — Barnsmóðir hefir að því er pilt þennan áhrærir, skýrt frá því fyrir rétti, að hann 21. júní 1928 hafi haft samræði við hana á til- greindum stað, en þá segist hún hafa verið orðin fullviss um að hún væri barnshafandi orðin, eða vitað að svo væri — merkt það á því, að hún hefði haft flökurleik, og einnig verið máttlaus að morgni til, og hafi hún verið búin að vera með þessa tilkenningu um viku tíma áður en samræðið við umgetinn pilt átti sér stað, og einnig fundið til leiðinda í kroppnum, sem hún ekki hafi getað hugsað sér að stafaði af öðru en því, að hún væri barns- hafandi orðin. Krefst kærandi þess, að kærður verði dæmdur faðir að fyr umgetnu barni hennar, og til að greiða meðlag með því samkvæmt úrskurði vfirvalds, lögum samkvæmt, en kærður krefst sýknunar af fyrgreindri ástæðu, eða til vara, að hann verði algerlega sýknaður af kærum og kröfum kæranda, vinni hann eið að því, að hann við holdlegar samfarir við kærandi í umrætt skipti, hafi haft eða notað verju, sem hefir verið heil og ósködduð eftir samfarir þessar. Kærandi kveðst ekkert muna eftir því, að kærður í margumrætt skipti, eða yfir höfuð nokkurntíma við sam- farir, hafi sýnt henni getnaðarverju, né heldur umget- inn piltur. —- En enda þótt svo hafi verið, og umrædd verja sjáanlega heil og ósködduð, að þeirra áliti, er eigi þar með nein ábyggileg vissa fengin fyrir öryggi að því er útilokun getnaðarmöguleika snertir, enda og eindregin sannfæring barnsmóður um það, að kærður og enginn annar geti verið faðir að umgetnu barni hennar, byggð á heilsuástandi hennar áður en hún hafði samræði við piltinn, Ólaf Einarsson, er styðst við vottorð læknis, um að hún geti hafa verið orðin vanfær, og þykir því rétt vera, að úrslit máls þessa, með hliðsjón af ákvæðum 15. gr. laga nr. 46, 27. júni 1921, um afstöðu foreldra til ó- skilgetinna barna, sé undir því komin, hvort barnsmóð- ir eða kærandi þessa máls, staðfesti þann framburð sinn, að kærður sé faðir að barni hennar eða eigi. 200 Miðvikudaginn 10. mai 1933. Nr. 81/1932. Valdstjórnin (Pétur Magnússon) segn James Shaughnessy (Lárus Fjeldsted). Botnvörpuveiðabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur á. maí 1932: Kærð- ur, James Shaughnessy, greiði 15000 króna sekt til Land- helgissjóðs Íslands og komi 6% mánaðar einfalt fangelsi í stað sektarinnar, sé hún ekki greidd innan viku frá lög- birtingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri þar með talir dragstrengir í b/v H 342, Kingston Garnet, séu upptæk og renni and- virðið Í sama sjóð og sektin. Loks greiði kærður allan af máli þessu löglega leidd- an og leiðandi kostnað. Dómi þessum ber að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Forstöðumaður stýrimannaskólans í Reykjavík hefir meðal annars markað stað varðskipsins „Óðinn“ kl. 6,23 árdegis 2. maí f. á., er varðskipið setti út dufl í kjölfar togarans „Kingston Garnet“, og staðfestir sú staðarákvörðun þá niðurstöðu varð- skipsyfirmannanna, að nefndur togari hafi verið að botnvörpuveiðum í landhelgi. Með þessari at- hugasemd ber þvi að staðfesta hinn áfrýjaða dóm, þó þannig, að sektin ákveðst, með tilliti til dags gengis Íslenzkrar krónu, sem nú er 55,52, 18200 krónur, og komi í stað hennar, ef hún greiðist ekki innan 4 vikna frá Þirtingu dóms þessa, 7 mánaða einfalt fangelsi. Eftir þessum málalokum verður að dæma kærða til að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 150 krónur til hvors. 201 Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður, þó þannig, að sektin ákveðst 18200 krónur, og komi í stað hennar, 7 mánaða einfalt fangelsi, ef hún greiðist ekki innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Svo skal og kærði, James Shaus- nessy, greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinn- ar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæsta- réttarmálflutningsmannanna, Péturs Magnús- sonar og Lárusar Fjeldsteds, 150 krónur til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfryjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn James Shaughnessy, skipstjóra á b/v H. 342 Kingston Carnet, fyrir brot gegn ákvæðum laga nr. 5 frá 18. maí 1920 um bann gegn botnvörpuveiðum. Málavextir eru þannig eftir því sem segir í skýrslu skipherrans á varðskipinu Óðinn. Aðfaranótt mánudagsins 2. maí hélt Óðinn sig á svæð- inu Hafnarberg, Kirkjuvogur. Laust fyrir kl. 6 árdegis sást togari koma að norðan, og hafa SSV læga stefnu. Kl. 6,04 lá Óðinn stöðvaður með stefnu upp að landi, var þá tekin eftirfarandi staðarákvörðun: Þórðarfell > 539 15' Reykjanesvitinn > 489 00 Eldey milli Stafnesvita og togarans mælt 70,00. Fjarlægð til tog- arans mæld 2000 metrar. 202 Kl. 6,13 sett á fulla ferð, beygt til vinstri og haldið í áttina til togarans. Kl. 6,18 sett stöðvunarmerki (flögg), einnig gefið stöðvunarmerki með eimpipunni, og var það endurtekið við og við. Sneri þá togarinn til stb. út frá landinu. Kl. 6,20 var gerð þessi staðarákvörðun: Þórðarfell > 50? 307 Reykjanesvitinn > 45? 307 Eldey Milli Reykjanesvita og togarans mælt 58,30. Kl. 6,23 sett út bauja í kjölfar togarans skammt aftan við hann, og var þá gerð eftirfarandi staðarákvörðun: Þórðarfell > 499 587 Reykjanesvitinn > 48? 257 Eldey Dýpi 84 metrar, og gefur það 0,7 sjómilur innan landhelgi, og bar þá togarinn í Eldey. Togarinn hélt ferð sinni stöð- ugt áfram út frá landinu og tók sýnilega ekkert tillit til stöðvunarmerkja varðskipsins. Kl. 6,30 var komið að togaranum, sem hafði stb.vörpu úti, var þá kallað yfir til skipstjóra togarans um að stöðva skip sitt, þar eð hann væri grunaður um að hafa veitt inn- an landhelgi. Stöðvaði hann þá skip sitt rétt á eftir, setti út bauju, og var þar tekin eftirfarandi staðarákvörðun: Þórðarfell > 47? 207 Reykjanesvitinn > ö1? 50“ Eldey Dýpi 94 metrar, og er það rétt á landhelgislínunni. Var síðan skotið út bát og skipstjóri togarans sóttur. Honum voru sýndar á sjávaruppdrætti athuganir þær, er gerðar höfðu verið frá varðskipinu. Hann neitaði harðlega að hafa verið að veiðum innan landhelgislinunnar. Honum var þá boðið að kalla upp enska varðskipið Cherwell, og biðja það að koma á vett- 203 vang, og þáði hann það. Kl. um 8 leytið náðist samband. við varðskipið, og lofaði það að koma, og kvaðst mundi vera á staðnum kl. 2 síðd. eftir ísl. tíma. Klukkan 1,20 síðd. kom enska varðskipið. Kom skipherrann þá Þegar um borð í Óðinn, og leit á athuganir þær á sjávaruppdrættinum, sem gerðar höfðu verið. Fór hann síðar um borð í skip sitt aftur, og tók skipstjóra togarans með sér og gerði athuganir við bauj- urnar, kom síðan um borð í Óðinn og gerði þar ásamt skipherranum á Óðni eftirfarandi staðarákvörðun rétt NV við bauju Óðins. Stafnesviti > 110? 00 *eykjanesvitinn > 48? 007 Eldey og er það 0,35 sjómilur innan landhelgi. Var síðan haldið til Reykjavíkur og kom varðskipið Þangað með togarann kl. 9 siðdegis. Kærður hefir þær athugasemdir fram að færa við skýrslu þessa, að baujan hafi ekki verið sett út í kjölfar skips sins, heldur innar, og því sanni mælingarnar, sem við baujuna hafi verið gerðar, ekkert til eða frá um það hvar hann hafi verið að veiðum. Hinsvegar kveðst kærð- ur alls ekki vefengja það, að mælingarnar séu réttar, enda eru þær gerðar af þanlæfðum mönnum og með beztu tækij- um undir ágætum skilyrðum að öðru leyti. Það verður því að telja það fullsannað, að baujurnar hafi verið á þeim stað sem þeim er ákveðinn í skýrslu skipherrans svo sem segir hér að framan. Kærður segir sjálfur svo frá að hann hafi byrjað að kasta kl. 5,35 árdegis og síðan hafi hann togað í SSV unz hann var stanzaður kl. 6,20 af varðskipinu, enda telur hann sig hafa stanzað þegar er varðskipið gaf stöðvunar- merkin. Þegar hann stanzaði kveðst hann hafa látið setja út bauju og hafi verið gerðar staðarákvarðanir við hana. Með því að gera miðanir yfir kompás, Stafnes A til N og Reykjanes S til A og kveður hann bað vera um % úr sjó- mílu utan landhelgislinu. Samhljóða þessum framburði kærðs er framburður stýrimanns hans í öllum aðalatriðum. Stýrimaður kveður 204 sig hafa gert framangreindar kompásmiðanir og komizt að sömu niðurstöðu og kærður um stað togarans er hann stanzaði, hann telur að stefna togarans meðan þeir tog- uðu hafi verið SSV, að bauja varðskipsins hafi ekki ver- ið sett í kjölfar togarans heldur innar og að togarinn hafi stanzað þegar er varðskipið gaf stöðvunarmerkin. Við samanburð á staðarákvörðun kærðs annarsvegar og staðarákvörðun skipherrans á varðskipinu Óðinn og stað- arákvörðun skipherans á enska varðskipinu Cherwell, sem málfærslumaður vátryggjenda og eigenda togarans hefir lagt fram í málinu, kemur það greinilega í ljós að stað- arákvarðanir kærðs eru mjög litið ábyggilegar. Og með því að þrír stýrimenn á varðskipinu Óðinn hafa unnið eið að því og skipherrann staðfest það með tilvísun til embættiseiðs síns, að togarinn hafi haft þá stefnu, sem segir í skýrslu skipherrans, og að baujan hafi verið sett út í kjölfar hans verður með tilvísun til þess sem að fram- an segir um mælingarnar að telja það fullsannað, að kærð- ur í þessu máli hafi verið að veiðum í landhelgi með stjórnborðsvörpu rétt áður en varðskipið Óðinn kom að honum kl. 6,30 árd. 2. þ. m. Jafnframt verður að telja það fulisannað, að kærður hafi ekki stanzað þegar honum voru gefin stöðvunarmerk- in, sem honum bar þá skylda til. Kærður hefir ekki áður sætt refsingu fyrir brot á Fiskiveiðalöggjöfinni. Kærður hefir því að áliti réttarins brotið gegn ákvæð- um 1. greinar laga nr. 5 frá 18. maí 1920, bann gegn botnvörpuveiðum, og þykir refsing sú, sem hann hefir til unnið fyrir það eftir 3. gr. laga, sbr. Í. gr. laga nr. 4 frá 1924, hæfilega ákveðin 15000 kr. sekt til Landhelgissjóðs Íslands, með tilliti til þess að gengi íslenkrar krónu er nú í dag þannig, að hún jafngildir 61,50 aurum gulls, og komi í stað sektarinnar 6) mánaðar einfalt fangelsi ef hún verð- ur ekki greidd innan viku frá lögbirtingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri þar með taldir dragstreng- ir í b/v H 342 Kingston Garnet séu upptæk og renni and- virðið í sama sjóð og sektin. Loks greiði kærður allan af máli þessu löglega leiddan og leiðandi kostnað. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. Föstudaginn 12. mai 1933. Nr. 179/1932. Einar Jónsson (Sveinbjörn Jónsson) gegn Kristjáni Linnet bæjarfógeta sem skiptaráðanda í þrotabúi Soffíu Þórð- ardóttur, Stefáni Árnasyni og Jónatan Snorrasyni (Bjarni Þ. Johnson). Ómerking. Úrskurður skiptarétlar Vestmannaeyja 14. júlí 1931: Krafa Einars Jónssonar, að upphæð kr. 1376,76, verður ekki tekin til greina við skipti búsins. Dómur hæstaréttar. Vetrarvertíðina 1930 var áfrýjandi, Einar Jóns- son á Moldnúpi, formaður á útvegi Soffíu Þórð- ardóttur, kaupkonu í Vestmannaeyjum. Um ára- mótin 1930— 1931 er hann talinn eiga hjá henni vegna þessara skipta kr. 1376,76. Þann 6. febr. 1931 var bú Soffiu tekið til gjaldþrotaskipta, og 8. maí s. á. var áðurnefndri kröfu áfrýjanda lýst í bú hennar. En sama dag gaf hinn stefndi skipta- ráðandi út sjódómsstefnu fyrir áfrýjanda á sig sjálfan f. h. þrotabúsins út af kröfu þessari, og 30. s.m. vék hann sæti í sjódóminum í máli þessu. Þann 14. júlí næsta á eftir hélt hinn stefndi skiptaráð- andi svo skiptafund í búinu. Þar mættu báðir hinir meðstefndu í máli þessu, og annar þeirra, Stefán Árnason, mótmælti þá kröfu áfrýjanda, sem skipta- ráðandinn tók nú til meðferðar, enda þótt honum væri kunnugt, að mál um hana á hendur búinu var fyrir sjódómi. Áfrýjandi var ekki mættur á skipta- fundinum, enda gat hann alls ekki búizt við því, að krafa hans yrði tekin þar til meðferðar, með þvi 206 að hún var þá komin fyrir sjódóm. Samt sem áður kvað skiptaráðandi þegar upp úrskurð þess efnis, að krafa þessi skyldi ekki tekin til greina við skipti búsins. Þrátt fyrir þetta mætti skiptaráðand- inn sjálfur fyrir sjódómi 31. okt. s. á. fyrir hönd þrotabúsins án þess að geta þess að nokkru, að sjálfur hafði hann kveðið upp áðurnefndan úr- skurð um kröfuna. Hélt sjódómsmálið leiðar sinn- ar, og var dómur í því kveðinn upp 21. marz f. á. Úrskurðinum frá 14. júlí 1931 hefir áfrýjandi skotið til hæstaréttar, að fengnu áfrýjunarleyfi og sjafsókn 19. okt. f. á., með stefnu, útgefinni 14. nóv. s. á. Hefir hann aðallega krafizt þess, að úrskurð- urinn verði Ómerkur dæmdur og málinu vísað frá skiptaréttinum, og að hinn stefndi skiptaráðandi verði, f. h. þrotabúsins dæmdur til þess að greiða áfrýjanda málskostnað, eins og málið væri ekki gjafsóknarmál. Af hálfu hinna stefndu hefir verið mætt hér fyrir dómi, og hefir umboðsmaður þeirra samþykkt ómerkingarkröfu áfrýjanda og krafizt þess að málskostnaður verði látinn falla niður. Með þvi að meðferð kröfu áfrýjanda á skipta- fundinum 14. júlí 1931 var fullkomin lögleysa, þar sem mál um hana var fyrir sjódómi, svo sem fyrr segir, og með því að ekki er ágreiningur um aðal- kröfu áfrýjanda, þá ber að dæma hinn áfrýjaða skiptaréttarúrskurð ómerkan. Hinsvegar þykir ekki ástæða til að vísa málinu frá skiptaréttinum, með því að væntanleg dómkrafa um sama efni kemur á sínum tíma fyrir skiptaréttinn. Samkvæmt þessum málalokum ber að dæma hinn stefnda skiptaráðanda, f. h. þrotabús Soffíu Þórðardóttur, til þess að greiða allan áfrýjunar- kostnað málsins, eins og það væri ekki sjafsóknar- 207 mál, þar á meðal 80 krónur til skipaðs talsmanns áfrýjanda fyrir flutning hans á málinu fyrir hæsta- rétti. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði skiptaréttarúrskurður á að vera ómerkur. Hinn stefndi skiptaráðandi, Kristján bæjarfógeti Linnet, greiði, f. h. þrota- bús Soffíu Þórðardóttur, allan áfrýjunarkostn- að málsins, eins og það væri ekki gjafsóknar- mál, þar á meðal 80 krónur í málflutningslaun til skipaðs talsmanns áfrýjanda, Sveinbjarnar Jónssonar hæstaréttarmálaflutningsmanns, að viðlagðri aðför að lögum. Miðvikudaginn 17. mai 1933. Nr. 50/1932. Böðvar Bjarkan, f. h. Ingvars Guð- jónssonar (Jón Ásbjörnsson) gegn hafnarnefnd Siglufjarðar, f. h. hafn- arsjóðs (Cand. jur. Einar B. Guðmundsson). Krafa áfrýjanda um afslátt á leigu vegna dráttar á afhendingu hins leigða og vanefnda eigi tekin til greina. Dómur gestaréttar Siglufjarðar 3. júní 1931: Stefnda, hafnarnefnd Siglufjarðar, f. h. hafnarsjóðs kaupstaðarins, skal vera sýkn af kröfum stefnanda í máli þessu. Stefnandinn, Böðvar Bjarkan, f. h. Ingvars Guðjónsson- ar, Akureyri, greiði hafnarnefnd Siglufjarðar, f. h. hafn- arsjóðs kaupstaðarins, 400 krónur í málskostnað. 208 Hið idæmda að greiða innan þriggja daga frá lögbirt- ingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Af hálfu áfrýjanda hefir þess verið krafizt hér fyrir dómi, að stefndi verði dæmdur til þess að sreiða honum krónur 1649,44 með 6% ársvöxtum frá 1. júlí 1930 til greiðsludags og málskostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Stefndi hefir krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi og málskostn- aðar fyrir hæstarétti. Kröfu sína fyrir hæstarétti hefir áfrýjandi sund- urliðað þannig: a) kr. 985,51, er hann telur sér bera til frádratt- ar á hinni umsömdu leigu fyrir tímabilið 1. júní 8. júlí 1930, með því að bryggja sú, er í hinum á- frýjaða dómi segir, hafi þann hluta leigutímans verið í óleigufæru ástandi. Eftir því, sem fram er komið í málinu, var bryggju þessari eigi meira á- fátt en svo, að gera mátti hana leigufæra á 12 dögum, og hafði áfrýjandi þvi, ef hann hefði vilj- að, getað hvenær sem var fengið hana full við- gerða með þeim fyrirvara. Með því að gallar á bryggjunni voru eigi meiri en þetta og sá dráttur, sem á varð viðgerðinni, bakaði áfrýjanda alls ekkert tjón eða óhagræði, þá verður að sýkna stefnda af þessari kröfu. b) kr. 663,93 krefst áfrýjandi til frádráttar þeirri leigu, er hann telur, að sér hafi borið að greiða eftir 8. júlí 1930 vegna þess að síldarverkunarpláss það, sem ofan í hafi verið borið hafi ekki verið nægilega stórt fyrir tunnufjölda þann, sem í dóminum grein- ir. Í málinu liggur ekki fyrir mæling á þessu plássi, heldur aðeins umsögn tveggja dómkvaddra manna 209 um það, að eftir þeirra áliti muni hið ofaníborna pláss taka 4600—-4800 tunnur. Bæði er það, að mat þetta er ekki nákvæmt, og svo hitt, að því er ó- mótmælt haldið fram af stefnda hálfu, að á einum degi hefði verið unnt að bera ofan í nægilegt pláss til viðbótar og að áfrýjanda hafi verið heitið því að gera það, ef með þyrfti, og verður þvi einnig að sýkna stefnda af þessari kröfu áfrýjanda. Eftir þessum úrslitum þykir rétt að dæma áfrýj- anda til að greiða stefnda málskostnað bæði í hér- aði og fyrir hæstarétti, og þykir hann hæfilega á- kveðinn samtals kr. 500,00. Því dæmist rétt vera: Stefndi, hafnarnefnd Siglufjarðar, f. h. hafn- arsjóðs, á að vera sýkn af kröfu áfrýjanda, Böðvars Bjarkans, f. h. Ingvars Guðjónssonar. Áfrýjandi greiði stefnda samtals kr. 500,00 í málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti að við- lagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Með stefnu, dags. 18. sept. 1930, hefir Böðvar Bjarkan, f. h. Ingvars Guðjónssonar, útgerðarmanns á Akureyri, höfðað mál fyrir gestarétti Siglufjarðar gegn hafnarnefnd Siglufjarðar til þess að fá nefndina fyrir hönd hafnar- sjóðs Siglufjarðar dæmda til þess að endurgreiða sér, fyr- ir hönd Ingvars Guðjónssonar, kr. 5550,00 með 6% árs- vöxtum frá 1. ágúst 1930, kr. 11,50 í afsagnarkostnað, 4 % þóknunar af 5550,00. og kr. 448,50 með 6% ársvöxtum frá því er Ingvar Guðjónsson kann að greiða stefndum upp- hæð þessa, þar til hún verður endurgreidd, og loks máls- kostnað í máli þessu að skaðlausu, eftir reikningi eða eftir mati dómarans, og hefir stefnandi undir rekstri málsins krafizt 520 króna í málskostnað, án sundurliðunar 14 210 upphæðarinnar. — Síðar undir rekstri málsins gerir svo stefnandi þá varakröfu, að hafnarnefnd Siglufjarðar „verði að minnsta kosti dæmd til að endurgreiða þann hluta leigunnar, sem eftir réttum hlutföllum kemur á tíma- bilið frá 1. júní til 8. júli“, svo og allan málskostnað, er umbj. hans kynni að greiða, skv. dómi í víxilmálinu, auk málskostnaðar í þessu máli. — Þessari varakröfu hefir stefnandinn svo breytt enn á ný, og sem fyrstu varakröfu krafizt, að stefnda verði dæmd til að endurgreiða 1807 kr. af upphæð víxildómsins, auk alls málskostnaðar í víxilmál- inu; en til þrautavara: að frá leiguupphæðinni 5550,00 kr. verði tildæmdur frádráttur, hlutfallslega við þann tíma, er viðgerðin drógst, frá 1. júní til 8. júlí, eða 986 kr. — Loks hefir svo stefnandi enn á ný breytt fyrstu varakröfu í kröfu um endurgreiðslu á 1543 kr. af vixildómsupphæð- inni 5550 kr., auk alls málskostnaðar, og 6% vaxta af 743 kr. frá 1. ágúst 1930 og af 448,50 kr. frá því greiðsla fer fram, skv. vixildómi. Stefnda mótmælir hinsvegar framkomnum kröfum og krefst algerðrar sýknunar, og auk þess 100 kr. í máls- kostnað, sem síðar hefir verið hækkaður upp í 500 kr., auk útlagðs kostnaðar. Málavextir eru þeir, að með samningi, dags. 15. apríl 1930, tekur útgerðarmaður, Ingvar Guðjónsson, Akureyri, á leigu fyrir 5550 kr. afnotaréttinn að sildarbryggju hafn- arsjóðs fyrir norðan Dr. Paulsverksmiðjuna hér, ásamt plássi uppi af bryggjunni. Skyldi bryggjan og pallurinn vera í leigufæru standi, og á svo mikinn hluta upplags- plássins, sem er nægilega stórt fyrir 5500 sildartunnur í 2 hæðum skyldi settur ofanáburður, en þessutan skyldi leigutaka heimilt að nota ójafnað pláss undir tómar tunn- ur og salttunnur. Var plássið leigt frá 1. júní til 31. dez. 1930, og skyldi leigutaki samþykkja víxil fyrir leiguupp- hæðinni 5500 kr. til greiðslu 1. ágúst 1930 og gerði hann það. Um veturinn hafði bryggjan, sem plássinu tilheyrði, skekkæt í ofviðri, þrátt fyrir það að dekk bryggjunnar, sem er í lausum flekum, svo sem venja er hér á bryggjum, sem standa á brimasömum stöðum, hefði verið tekið af. Var því samið við smið hér í bænum um að lagfæra bryggjuna, og er það upplýst af stefndu ómótmælt, að verki því var í aprillok svo til lokið, að aðeins voru eftir 6 211 dagsverk fyrir Í mann, til að ljúka við bryggjuaðgerðina og láta það, sem eftir var af dekkinu, á hana. En búið var að setja dekkið á bryggjuna, nema í þrjú fremstu búkkabilin, og mátti láta það á þau á 1—2 stundum, og er þetta sannað undir rekstri málsins með vitnaleiðslum. Síðan dregst svo þessi aðgerð sem eftir var, þar til hún er kláruð á rúmum degi 7. júlí, og bryggjan tilbúin kl. 8 morguninn 8. júlí 1930, og er þetta sannað bæði með vitn- isburðum og játað rétt af málsaðiljum. Heldur stefnda því ómótmælt fram, að bryggjan hafi þá fyrst verið sett í stand af því að leigusala var kunnugt um, að leigutaki átti von á tunnum með s/s „Ino“, sem væntanleg var 9. júlí hingað, enda sé eigi venja, að síldarsöltunarpláss séu not- uð fyrr en saltandi fær tunnur til söltunar,. og ennfrem- ur heldur stefnda því fram, að hvenær sem verið hefði á tímabilinu 1. júní til 8. júlí, hefði leigutaki með klukku- stundar fyrirvara getað fengið bryggjuna afhenta sér. Upplýst er, að skrifstofumaður leigutaka hefir 5. júlí um kl. 4 síðdegis gert tilraun til að fá plássið afhent hjá manni, er eigi hafði nokkuð með það að gera, en til leigu- sala sjálfs hefir hann aldrei snúið sér, og getur því þessi tilraun eigi haft ákvarðandi áhrif í þessu máli. Þennan sama dag sendir svo leigutaki hafnarnefnd símskeyti, er hún fær 8. júlí, eftir að bryggjan er tilbúin, að því er haldið er fram af stefndu án athugasemda frá stefnanda. Í þessu skeyti, sem er það fyrsta sem leigusali heyrir frá leigutaka viðvíkjandi plássinu, segir leigutaki „slitið“ umræddum leigusamningi „vegna þess að söltunarplássið, er átti að afhendast mér Í. júní síðastliðinn, enn er óaf- hent og sannanlegt ekki í því ásigkomulagi, sem vera ber samkvæmt nefndum samningi“, og áskilur leigutaki sér skaðabótarétt vegna vanefndanna. Mótmælir hafnarnefnd strax rétti leigutaka til riftunarinnar á samningnum og telur plássið í leigufæru standi og tilbúið til afnota og ráð- stöfunar fyrir leigutaka, Vildi hann þá taka það með af- slætti fyrir tímabilið 1. júní til 8. júlí, er hann taldi pláss- ið eigi hafa verið nothæft. Hafnarnefnd krafðist hinsveg- ar fullrar leigu þar til dómur hefði gengið um málið. End- ar svo með því, að leigutaki tekur plássið eigi til notkun- ar og greiðir eigi heldur leiguna á gjalddaga. Notar svo leigusali víxilréttinn og fær dóm fyrir leigugreiðslunni. 212 Kröfur sínar hefir stefnandi miðað við það, að leigu- taka hafi verið heimil riftun á leiguréttinum vegna van- efnda leigusala. Skaðabóta hefir hann eigi krafizt og held- ur eigi sannað neinn skaða, er vanefndirnar ættu að hafa orsakað. Með leigusamningnum var stofnaður afnotarétt- ur handa leigutaka til þess að nota hið leigða sildarsölt- unarpláss frá 1. júní til 31. dez. 1930; var hann því sjálfráður um það hvort hann notaði plássið eða eigi, því leigusali átti eigi í þessu falli, vegna eðlis notkunarinnar, heimtingu á að plássið væri notað. Verður því að telja að leigusala hafi eigi borið skylda til að krefjast, að leigu- taki tæki við plássinu, og leigutaka eigi skylda til að nota það, fyrr en honum sýndist. Sannað er að leigutaki hefir eigi kvartað við leigusala yfir því, að plássið væri eigi samkvæmt samningi, eða bryggjan eigi tilbúin, fyrr en riftingartilkynning hans kemur í hendur leigusala, en þá er sannað, að plássið og bryggjan eru í leigufæru standi. Yfir tímann 1. júní til 8. júlí hafði leigutaki hér skrif- stofu og atvinnurekstur, þótt hann eigi væri hér sjálfur að staðaldri, og hlaut hann því að fylgjast með hvað leið um plássið. Sannað er, að frá 1. júní var plássið í leigu- færu standi, að öðru en að láta þurfti dekkið á 3 fremstu búkkabil bryggjunnar, og það er einnig sannað, að dekk- ið mátti láta á þennan Þryggjupart á 1 til 2 klukkutím- um. Er það og upplýst með eiðfestum vitnisburði bryggju- smiðsins, þótt eigi verði talið fullsannað, að drátturinn á fullnaðarviðgerð bryggjunnar frá því í aprillok og þar til 8. júlí hafi verið með samþykki leigutaka við smið þann, er framkvæma átti verkið, enda verður drátturinn á eigi meira verki óskiljanlegur án þeirrar skýringar. Þar sem bað er sannað, að leigutaki aldrei gekk eftir afhendingu, er hann sjálfur í riftunartilkynningu sinni viðurkennir að venja sé til að fari fram er leigð séu söltunarpláss, á Þlássinu tilheyrandi sem föst venja er, að afhendingar þurfi á, svo sem lyklum að geymsluhúsum, söltunaráhöld- um, og upplagsplássið sé afmarkað og plássið og bryggjan tekin út í hendur leigutaka, er ber ábyrgð á forsvaran- legri notkun plássins og bryggjunnar, verður að álíta, að leigutaki hafi eigi kært sig um þá auknu ábyrgð, sem mót- taka plássins hefði haft í för með sér, og að leigutaki með framkomu sinni og óvenjulegu tómlæti sínu um að nota 213 sér afnotarétt sinn að hinu leigða plássi hafi fyrirgert rétti til að rifta samningnum vegna þess að fullnaðaraðgerð bryggjunnar drógst að óverulegu leyti áðurumgetinn tíma. Af breytingum þeim, sem varakröfur stefnanda hafa tek- ið undir rekstri málsins, er ljóst að þær eru byggðar á því, að leigutaki eigi rétt til afsláttar á leigunni vegna afhend- ingardráttar á bryggjunni og vanefnda á samningnum um söltunarplássið, og er afslátturinn miðaður við mismun sannvirði leiguréttarins og hinnar umsömdu leigu. Eftir samningnum hefir leigusali haft fulla ástæðu til að ganga út frá því, að söltunarplássið yrði notað til sildarsöltun- ar, svo sem að undanförnu, og var plássið árið áður not- hæft til síldarsöltunar, án ofanáburðar, skv. upplýsingum stefndu, er eigi hefir verið mótmælt. Stefnandi hefir talið, að ofanáburð hafi vantað á plássið undir 500 til 700 tunn- ur í 2 hæðum, svo að fullnægt væri ákvæðum samnings- ins, og ber fyrir sig um það efni matsgerð, sem stefnda hefir mótmælt, enda er hún ófullkomin, vantar upplýsing- ar um flatarmál ofanáborna plássins, hvað mikið pláss þurfti undir 5500 tn. í 2 hæðum, og ekkert upplýst um nauðsyn ganga milli tunnuraðanna á þessu plássi vegna legu þess. Er því eigi unnt að styðja sig við matsgerðina um þetta atriði. Hinsvegar heimilaði samningurinn leigu- taka, án takmarkana, að nota ofaníborið pláss undir sild- artunnur, hið sama pláss og talið var nothæft árið á und- an, auk þess er því ómótmælt haldið fram af stefndu, að á einum degi sé hægt að bera ofan í pláss undir 500—700 tunnur og aukinn ofanáburður boðinn leigutaka, án þess að þegið væri. Það er og sannað og viðurkennt, að upp- lagspláss söltunarplássins hafi verið í nothæfu og þar með leigufæru standi, og verður því eigi fundið að leigutaki eigi kröfu á afslætti í leiguupphæðinni vegna vöntunar á ofanáburði. Eigi að heldur verður séð, að leigutaki eigi kröfu á afslætti í leiguupphæðinni vegna þess að eftir átti að leggja dekkið á þrjú fremstu búkkabilin og lagfæra hana, er þess er gætt og sannað er, að hið fyrra mátti gera á 1—2 stundum, en hið síðara á rúmum degi, enda er það hvergi sannað að komið hafi leigutaka að sök, að bryggjan fyrst var fullkláruð 8. júlí, auk þess sem hann gekk aldrei eftir notkun hennar né sýndi á sér snið til að nota hana. Þegar svo hér við bætist, að viðurkennt er 214 að leigutaki hefir notað sér samninginn um afnotaréttinn að söltunarplássinu til þess að útvega sérstaklega og auk- ið söltunarleyfi, „og að það er viðurkennt af forstjóra Sildareinkasölu Íslands, að þær upplýsingar leigutaka um að hann hefði plássið á leigu, hafi veitt honum auk- ið söltunarleyfi, og að stefnda heldur því ómótmælt fram að þótt leigutaki eigi notaði plássið hafi hann notað söll- unarleyfið að fullu, verður að líta svo á, að sýkna beri stefndu af kröfum stefnanda í máli þessu, og að rétt sé að stefnandi greiði stefndu málskostnað í máli þessu með 400 krónum. Miðvikudaginn 17. maí 1933. Nr. 21/1933. Benedikt Jónsson, f. h. Karitasar Ól- afsdóttur (Enginn) gegn eigendum timburverzlunar Páls Ól- afssonar, þeim dr. jur. Birni Þórðar- son, f. h. dánarbús Páls Bjarnason- ar, Páli Ólafssyni og Guðmundi Bjarnasyni (Garðar Þorsteinsson). Áfrýjað til staðfestingar, fjárnám ómerkt. Dómur gestaréttar Reykjavíkur 12. okt. 1932: Stefndir eigendur Timburverzlunar Páls Ólafssonar, þeir dr. öl Björn Þórðarson, lögmaður í Reykjavík, f. h. dánarbús Páls Bjarnasonar, Páll Ólafsson, framkvæmdarstjóri Reykjavík og Guðmundur Bjarnason, Auðnum við Klepps- veg, Reykjavík, greiði in soldium stefnanda, Benedikt Jónssyni, f. h. Karitasar Ólafsdóttur Reykjavík, kr. 1000,00 með 6% ársvöxtum frá 15. febrúar 1930 til greiðsludags og kr. 217,00 í málskostnað. Dóminum ber að fullnægja innan þriggja sólarhringa. Dómur hæstaréttar. Hinir stefndu hafa hvorki mætt né látið mæta í máli þessu, enda þótt þeim hafi verið löglega 215 stefnt, og hefir það því verið flutt skriflega eftir 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt sam- kvæmt N. L. 1-4-32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Í máli þessu, sem áfrýjað er með stefnu, útgef- inni 2%8. febr. þ. á., krefst áfrýjandi staðfestingar á hinum áfrýjaða gestaréttardómi frá 12. okt. 1932. Með því að ekkert það lHggur fyrir í skjölum máls- ins, er komi í bága við þá kröfu, þá ber að taka hana til greina. Ennfremur hefir áfrýjandi þessa máls skotið til hæstaréttar með sömu stefnu fjárnámi, gert sam- kvæmt áðurnefndum dómi þann 7. dez. f. á. hjá einum hinna stefndu, Guðmundi Bjarnasyni, og einnig krafizt staðfestingar á þvi. Samkvæmt fram- lögðu eftirriti af fjárnámsgjörð þessari hefir hún farið fram í algjörum samlögum við aðra fjár- námsgjörð eftir dómi, er óstefndur þriðjimaður hafði á hendur hinum stefndu, og fjárnám til handa báðum gjört óaðgreint í sömu eign. Þessi meðferð er ólögmæt, sjá konungsbr. 3. jan. 1755, sbr. 2. málsgr. 16. gr. laga nr. 27/1921, og verður sökum þessarar lögleysu að ómerkja ex officio hina umræddu fjárnámsgjörð. Loks hefir áfrýj- andi krafizt málskostnaðar fyrir hæstarétti eftir mati dómsins. Einn hinna stefndu, Guðmundur Bjarnason, hefir áfrýjað áðurnefndum dómi og fjárnáms- gerð til breytingar með stefnu, útg. 23. febr. þ. á. og hefir því veitt áfrýj anda nokkra ástæðu til sinn- ar áfrýjunar. Og þykir því rétt að dæma hanr, til þess að greiða áfrýjanda 100 krónur í málskostnað i hæstarétti. 216 Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur staðfestist, en hin á- frýjaða fjásnámsgjörð á að vera ómerk. Stefndi, Guðmundur Bjarnason, greiði áfrýj- anda, Benedikt Jónssyni, f. h. Karitasar Ólafs- dóttur, 100 krónur í málskostnað fyrir hæsta- rétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað fyrir gestaréttinum með stefnu, birtri 5. september þ. á., af Benedikt Jónssyni, f. h. Kari. tasar Ólafsdóttur, Reykjavík, gegn eigendum Timburverzl- unar Páls Ólafssonar, þeim dr. jur. Birni Þórðarson, lög- manni í Reykjavík, f. h. dánarbús Páls Bjarnasonar, Páli Ólafssyni framkvæmdarstjóra, Reykjavik og Guðmundi Bjarnasyni Auðnum við Kleppsveg, Reykjavík, og hefir stefnandi gert þær réttarkröfur, að stefndir sem ábyrgir eigendur Timburverzlunar Páls Ólafssonar verði dæmdir in solidum til að greiða honum kr. 1000,00 auk 6% árs- vaxta frá 15. febrúar 1930 til greiðsludags og innheimtu- laun samkvæmt taxta M. F. Í. eða málskostnað að skað- lausu, þar með kr. 40,00 fyrir mót í uppboðsrétti Gull- bringu- og Kjósarsýslu 8. apríl s. L, nemur málskostnaður samkvæmt framlögðum reikningi kr. 217,00. Málavexti telur stefnandi vera þá, að umbjóðandi hans hafi átt veð í húseigninni Oddi, Seltjarnarneshreppi, fyrir kröfu að upphæð kr. 1000,00 auk vaxta. Húseign þessi hafi hinn 8. apríl s. 1. verið seld á opinberu uppboði eftir kröfu veðhafa í eigninni, og hafi þá Jónas H. Jónsson, fasteignasali í Reykjavík, sem mættur var við uppboðið með umboði frá Timburverzlun Páls Ólafssonar, orðið hæstbjóðandi í eignina fyrir kr. 15000,00 og hafi hann með því boði boðið upp fyrir veðrétt stefnanda sem hefir 4. veðrétt í eigninni. Hafi boð stefndu verið samþykkt með simskeyti, dags. 14. april s. l., en þeir ekki fengizt til að greiða. Hefir stefnandi lagt fram veðskuldabréf, út- skrift af réttarhaldi í uppboðsrétti Gullbringu- og Kjós- 217 arsýslu, uppboðsskilmála og símskeyti máli sínu til sönn- unar. Með því að stefndir, sem látið hafa mæta í málinu og fengið frest í því, hafa ekki tekið til andsvara þá ber Þegar af þeirri ástæðu að taka allar dómkröfur stefnanda til greina. Föstudaginn 19. maí 1933. Nr. 73/1931. Stefán Gunnarsson (Guðm. Ólafsson) gegn Óla Ásmundssyni, Ólafi Jónssyni og Einari Einarssyni (Gústaf A. Sveinsson). Um skilning á ákvæðum verksamnings. — Dómur bæjarþings Reykjavíkur 28. maí 1931: Stefndur, Stefán Gunnarsson, greiði stefnendum, Óla Ásmundssyni, Ólafi Jónssyni og Einari Einarssyni, fyrir smíði á ofan- greindum sýningarskápum, eftir mati dómkvaddra manna, þó ekki hærri upphæð en kr. 2950,00 ásamt 6% ársvöxt- um af upphæðinni frá 1. jan. 1929 til greiðsludags og kr. 200,00 í málskostnað, innan fimmtán daga frá lögbirt- ingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir hér fyrir dómi krafizt þess, að hinn áfrýjaði dómur verði úr gildi felldur og að hann verði sýknaður af kröfum hinna stefndu, svo og að þeir verði dæmdir til greiðslu málskostnað- ar bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Hinir stefndu hafa krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi, og málskostnaðar fyrir hæstarétti. Á uppdrætti þeim, sem gerður var í marzmánuði 1928 af fyrirhuguðu húsi áfrýjanda við Austur- stræti 12 hér í bæ, og ekki hefir verið vikið frá 218 svo að máli skipti hér, eru sýnd tvö sýningarrúm, merkt bókstafnum Ý og laus við sjálft húsið. Enn- fremur eru á uppdrætti þessum sýnd tvö önnur sýningarrúm, merkt bókstafnum Á og áföst sitt hvorum gafli hússins. Sýningarrúmin Ý vilja báð- ir aðiljar kalla „sýningarskápa“, en rúmin X telur áfrýjandi rétt nefnd „sýningarglugga“, en hinir stefndu vilja einnig kalla þau „sýningarskápa“. Í málinu er ekki ágreiningur um það, að áfrýjandi hafi átt að greiða og hafi greitt sérstaklega kostn- að af gerð sýningarrúmanna Ý, heldur um það, hvort hinir stefndu verksalar hafi tekið að sér ásamt húsagerðinni í heild, að gera sýningar- rúmin Á. Í útboðsskilmálunum, sem eru Ódagsettir, en þó eldri en verksamningur aðilja frá 7. júni 1928, seg- ir, að útstillingarskápar framan við búðina „fylgi ekki með í útboðinu“. Áfrýjandi telur hér vera að- eins átt við sýningarrúmin Ý, en að hin sýningar- rúmin séu innifalin í útboðsskilmálunum. En hin- ir stefndu telja þau ekki vera það, og því beri þeim aukagreiðsla fyrir þau. Í áðurnefndum verksamn- ingi segir, að 2 „sýningarskápar“ séu undanskild- ir því verki, er hinir stefndu eiga að inna af hendi fyrir þar til skilið endurgjald. Hvort sem nú sýn- ingarrúmin eru réttar nefnd „sýningarglugsar“ eða „sýningarskápar“, má ráða það af verksamn- ingnum, að einungis tvö af þessum fjórum sýning- arrúmum, eru undanskilin þvi verki, er hinir stefndu áttu að leysa af hendi fyrir það endurgjald, sem Í samningnum segir. Eins og fyrr segir kost- aði áfrýjandi aukreitis gerð sýningarrúmanna Y og bar hinum stefndu því samkvæmt verksamn- ingnum að gera sýningarrúmin X án aukaborgun- 219 ar. Þetta styrkist og við það, að sýningarrúmin XX, en ekki sýningarrúmin Ý voru sýnd á gluggaverk- teikningu þeirri, er áfrýjandi lét hinum stefndu í té, að þeir tóku án athugasemda við verkteikningu þessari, og að þeir lögðu athugasemdalaust til efni og vinnu í sýningarrúmin Á, eins og þau væri inni- falin í verki því, sem þeir tóku að sér að leysa af hendi, enda þótt svo segi í verksamningnum, að verksölum beri sérstakt endurgjald, „vegna breyt- ingar á efni og tilhögun“, frá því, sem umsamið er, ef breytingarnar hafa aukinn kostnað í för með sér, og að þá skuli sérstaklega semja í hvert sinn áður en verkið sé af hendi leyst. Það verður að fallast á það álit héraðsdómar- ans, að í verksamningnum felist ekki umboð til handa úttektarmönnum verksins til þess að skera úr ágreiningi þeim, er í þessu máli greinir, svo og að ósannað sé, gegn mótmælum áfrýjanda, að út- tektarmennirnir hafi síðar fengið slíkt umboð. Samkvæmt framansögðu ber að fella hinn áfryj- aða dóm úr gildi og sýkna áfrýjanda af kröfum hinna stefndu í máli þessu. En eftir atvikum þykir rétt að láta málskostnað, bæði í héraði og hæsta- rétti falla niður. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi, Stefán Gunnarsson, á að vera sýkn af kröfum hinna stefndu, Óla Ásmunds- sonar, Ólafs Jónssonar og Einars Einarssonar, í máli þessu. Málskostnaður bæði í héraði og fyrir hæstarétti falli niður. 220 Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir árangurslausa sáttaumleitan, höfðað fyrir bæjarþinginu með stefnu útgefinni 6. marz f. á. af Ólafi Jónssyni, Reynisvatni, Einari Einarssyni, Bjargar- stig 16 og Óla Ásmundssyni, Nönnugötu 16, báðum hér í bænum gegn Stefáni Gunnarssyni kaupm. Miðstræti 6 hér í bænum til greiðslu skuldar að upphæð kr. 2950,00, ásamt 6% ársvöxtum frá 1. jan. 1929 til greiðsludags og máls- kostnaðar að skaðlausu. Málavextir eru þeir, að með samningi 7. júní 1928 tóku stefnendur í máli þessu að sér, að byggja hús í Austur- stræti fyrir stefndan, samkvæmt áður gerðum útboðs- skilmálum, fyrir kr. 99,800,00. Er svo sagt í samningnum um húsbygginguna, að undanskilið skuli vera í verkinu, ásamt fleiru, innrétting á búð og tveir sýningarskápar. Þessa tvo skápa kveðst stefndur hafa smíðað sérstaklega, en þegar þeir hafi krafið stefndan um borgun fyrir þá, sem er hin umstefnda upphæð kr. 2950,00, þá hafi hann neitað að sér bæri að greiða sérstaklega fyrir þessa skápa og hafi allar innheimtutilraunir hjá honum reynst árang- urslausar. Máli sínu til stuðnings, hafa stefnendur hald- ið því fram að úttektarmenn þeir, er tóku út húsið, hafi einnig átt að kveða upp úrskurð um það, hvort stefnönd- um bæri sérstök borgun fyrir smíði skápanna. Úttektar- mennirnir hafi verið tveir til að byrja með, einn útnefnd- ur af hvorum aðila, en þar sem þeir hafi ekki getað orð- ið sammála um þetta atriði, hafi þeir útnefnt sér odda- mann samkvæmt heimild í verksamningnum. Niðurstaðan hjá þessum úttektarmönnum hafi svo orðið sú, að meiri hluti þeirra hafi litið svo á, að stefndum í máli þessu bæri að greiða sérstaklega fyrir smíði skápanna. Stefndur hefir hinsvegar mótmælt því eindregið, að honum beri að greiða hina umstefndu upphæð. Í samn- ingnum séu aðeins undanskildir tveir sýningarskápar, Nú séu skáparnir alls fjórir. Tvo þeirra hafi stefnendurnir í máli þessu átt að smiða samkvæmt verksamningnum, en hina tvo, sem undanskildir voru í honum, hafi þeim ekki borið skylda til að smíða nema fyrir sérstaka borgun, enda hafi þeir ekki verið smíðaðir af þeim. Eigi þeir því enga kröfu á hendur sér fyrir smiði skápanna. Ennfrem- ur hefir stefndur vísað í verksamninginn, þar sem stend- 221 ur, að ef breytt sé um efni eða tilhögun frá því sem sam- ið sé um, þannig að það hafi aukinn kostnað í för með sér, skuli samið sérstaklega um það fyrirfram í hvert skifti. Ef stefnendurnir hefðu nú litið svo á, að þeim bæri sérstök borgun fyrir smiði skápanna, hefðu þeir átt að geta þessa ákvæðis, þar sem hér var að ræða um breytingu á tilhögun, og þar sem þeir hafi vanrækt það, beri þeim engin aukaþóknun fyrir smíði skápanna, þó svo yrði litið á, sem smíði áðurnefndra skápa, væri ekki inni- falin í smiði hússins samkvæmt verksamningnum, sem stefndur mótmælir eindregið. Þá mótmælir stefndur og, að menn þeir, er áttu að taka út húsið, hafi haft nokkra heimild til þess að úrskurða nokkuð um smíði skápanna, heldur hafi starf þeirra aðeins verið venjuleg úttekt, þ. e. að meta hvort verkið væri viðunanlega af hendi leyst. Krefst stefndur á þessum grundvelli algerðrar sýknu af kröfum stefnanda. Til vara krefst hann þess að krafa stefnanda verði lækkuð til mikilla muna. Loks krefst hann málskostnaðar. Menn þeir, sem tóku út húsið hafa nú gefið vottorð og verið leiddir sem vilni í máli þessu, en það eru þeir, Hjálmar Þorsteinsson fyrir hönd stefnds, Kristinn Sig- urðsson fyrir hönd stefnanda og svo oddamaður sá er þeir völdu sér, er þeir gátu ekki orðið sammála um út- tektina, en það var Guðmundur Þorláksson. Vitnisburð- ir nefndra manna um það, hvort þeir hafi litið svo á, að þeim hefði af báðum aðilum verið falið að skera úr deil- unni um skápana, eru ekki samhljóða. Guðmundur Þor- láksson kveður það hafa verið með vitund og vilja beggja aðila, að úttektarmennirnir legðu úrskurð á þrætuna um skápana. Kristinn Sigurðssson segir, að sér hafi ekki skil- ist annað en þeir ættu að kveða upp úrskurð um þetta atriði, en getur þó ekki sagt ákveðið um það. Aftur á móti ber Hjálmar Þortsinsson það ákveðið, að deilan um smíði skápanna hafi aldrei átt að leggjast undir úrskurð þeirra. Þar sem vitnisburðir þessir eru svo ósamhljóða, þykir ekki nægilega sannað, að úttektarmönnunum hafi verið falið að skera úr því deiluatriði, hvort stefndur skyldi borga skápana sérstaklega eða ekki og verður því ekki hægt að byggja niðurstöðu máls þessa á áliti þeirra. Verð- 222 ur þá að fara eftir ákvæðum verksamningsins sjálfs og útboðslýsingu þeirri, er hann byggist á. Samkvæmt útboðslýsingunni fylgir innrétting búðarinn- ar og útstillingarskápar framan við hana ekki með í tt- boðinu. En í verksamningnum stendur að stefnendur taki að sér að byggja húsið samkvæmt sérstökum útboðsskil- málum og lýsingu af byggingu hússins að undanskildu, ásamt fleiru, innréttingu á búð og 2 sýningarskápum. Þó þannig sé nú til orða tekið í verksamningnum þarf alls ekki að skilja það svo að í honum eigi að felast nein breyting frá því sem gert er ráð fyrir í útboðslýsingunni. Því þó tala skápanna sé ákveðin í samningnum, þá þarf það ekki að merkja annað en það, að stefndur hafi þá ekki hugsað sér að hafa fleiri skápa framan við búðina en 2, en ekki virðist geta leikið vafi á þvi, að skápar þeir, sem um er deilt og marktir eru með X á uppdrætti af hús- inu, sem lagður hefir verið fram í málinu, verði að telj- ast sýningarskápar, en geti ekki álitist gluggar á búðinni. Og þó stefndum siðar kynni að detta í hug, að bæta við fleiri skápum, þá getur það ekki haft nein áhrif á skyldu verksala samkvæmt verksamningnum. Rétturinn verður og að líta svo á, að þar sem útstillingarskápar framan við búðina eru algerlega undanskildir í útboðslýsingunni, þá geti það ekki hafa verið ætlunin, að verksamningurinn ætti að fela í sér nokkra breytingu á þvi, þó ákveðin tala sýningarskápa væri tekin þar fram. Það virðist í þessu sambandi ekki merkja annað en það, að stefndur hefir þá í svip ekki hugsað sér að hafa fleiri skápa en tvo. Það verður því að fallast á það hjá stefnendum, að þeim beri sérstök borgun fyrir smiði þessara skápa og ber að dæma stefndan til þess að greiða hana. En þar sem stefnendur áttu samkvæmt verksamningnum, að semja sérstaklega, hvert sinn fyrirfram, ef eitthvað var breytt til frá því sem umsamið var, en þetta virðast þeir hafa látið undir höfuð leggjast í þessu tilfelli, og þar sem reikningi þeirra hefir verið mótmælt sem of háum, þykir rétt að upphæð sú, sem þeim ber að fá fyrir smíði skápanna verði ákveðin með mati 2ja óvilhallra dómkvaddra manna, þó þannig að upphæðin fari ekki fram úr kr. 2950,00. Eftir þessum úrslitum þykir rétt að stefndur greiði stefnandanum kr. 200,00 í málskostnað. 223 Vegna embættisanna hefir dómur eigi orðið upp kveð- inn í máli þessu fyrr en nú. Mánudaginn 22. maí 1933. Nr. 161/1932. Þrotabú h/f Valur (Eggert Claessen) segn Landsbanka Íslands (Th. B. Líndal). Veðsetning talin ógild gagnvart áfrýjanda, krafa stefnda til andvirðis hins veðsetta fiskjar því eigi tekin til greina. Dómur Gestaréttar Reykjavíkur 3. sept. 1932: Framan- greind lögbannsgjörð staðfestist og á stefnandinn Lands- banki Íslands rétt á að fá afhenta viðskiptabók nr. 491381 við Landsbankann með innstæðu kr. 10,698,05 og áfölln- um og áfallandi vöxtum. Stefndur h/f Valur greiði stefnandanum kr. 400,00 í málskostnað. Dóminum ber að fullnægja innan þriggja sólarhringa frá lögbirtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Það er upplýst í málinu, að Þórður Flygenring, sem í verki og framkvæmd og með vitund og vilja meðstjórnenda sinna annaðist útgerðarstjórn skipsins „Papey“, eign áfrýjanda, árið 1930, þar til 25. okt. s. á., er Þórður varð gjaldþrota, veðsetti Landsbankanum og Útvegsbanka Íslands h/f, fyrra hluta nefnds árs, fisk veiddan og óveiddan, í einu lagi af fjórum skipum, þremur, er hann átti sjálf- ur, og af áðurgreindu skipi áfrýjanda, til trygg- ingar lánum, samtals kr. 423000,00. Af lánum þess- um greiddust kr. 62000,00, svo að eftir stóðu kr. 361000,00 ógreiddar, en samkvæmt framlögðum 224 sjóðreikningi áfrýjanda átti hann þó inni hjá Þórði 31. okt 1930 kr. 8140,32. Með þannig lagaðri ráðstöfun batt téður Þórður Flygenring afla skipsins „Papey“ eigi aðeins til tryggingar því af nefndum lánum, sem til útgerðar þessa skips kynni að ganga, heldur einnig til trygg- ingar lánum handa sjálfum sér, og það í mjög rík- um mæli. Hvernig sem litið er á heimild Þórðar sem raunverulegs framkvæmdarstjóra hlutafélags- ins til þess að veðsetja almennt eignir félagsins og á heimild stjórnenda til að samþykkja slíka ráð- stöfun, þá verður hvorki álitið, að framkvæmdar- stjóri hafi haft heimild til að veðsetja eignir þess til tryggingar skuldum annara manna né heldur, að stjórn þess hafi haft heimild til þess að sam- þykkja slíka veðsetningu, og binda félaginu þar með stórum meiri áhættu en þá, er skapast vegna venjulegs reksturs. Verður þegar af þessari ástæðu að telja umrædda veðsetningu ógilda gagnvart á- frýjanda, og að stefndi geti því ekki byggt á henni nokkurn rétt yfir eða rétt til andvirðis hins veð- setta fisks eða sparisjóðsbókar Landsbankans nr. 49131, er það var lagt í. Ber því að fella hinn á- frýjaða dóm og þar með lögbannsgerðina 26. febr. 1932, úr gildi samkvæmt kröfu áfrýjanda, og sýkna hann af öllum kröfum stefnda í máli þessu. Eftir þessum málalokum þykir rétt að dæma stefnda til þess að greiða áfrýjanda málskostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti og þykir máls- kostnaðurinn hæfilega ákveðinn 500 krónur. Því dæmist rétt vera: Lögbannsgjörðin 26. febr. 1932 er úr gildi felld, og áfrýjandi, þrotabú h/f „Valur“, á að 225 að vera sýkn af öllum kröfum stefnda, Landsbanka Íslands, í máli þessu. Stefndi greiði áfrýjanda samtals 500 kr. í málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti, að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Málavextir eru þeir, að í dezembermánuði 1927 stofn- uðu nokkrir menn hlutafélagið Val í Hafnarfirði og var tilgangur þess að reka fiskveiðar og aðrar atvinnugreinar, sem standa í sambandi við þær. Í stjórn félagsins voru upphaflega kosnir þeir Ingólfur Flygenring, Jón Gíslason og Guðmundur Guðmundsson, og á stjórnarfundi 3. febr. 1928 var Ingólfur jafnframt ráðinn útgerðarstjóri þess. Til þess að stunda fiskveiðarnar keypti félagið línuveið- arann Kakala og var á stjórnarfundi 16. dez. 1927 ákveð- ið að breyta um nafn á skipinu og kalla það Papev. Hinn 6. apríl 1928 gengu þeir Jón og Guðmundur úr félaginu og þar með úr stjórninni. Voru þá tilnefndir í stjórnina í Þeirra stað til næsta aðalfundar þeir Þórður Flygenring og Helgi Guðmundsson og á aðalfundi 7. apríl 1929 voru Þeir endurkosnir og áttu síðan sæti í henni Þangað til á aðalfundi félagsins í dezember 1930. Hinsvegar hefir Ing- ólfur borið það við lögregluréttarrannsókn út af gjald- broti Þórðar Flygenrings, að hann hafi gengið úr félaginu og þá að sjálfsögðu um leið úr stjórn þess veturinn 1929 og 30. Eigi að síður undirskrifar hann hinn 30. ágúst 1930 ásamt fyrnefndum tveimur stjórnendum félagsins veð- skuldabréf, þar sem félagið veðsetur h/f. Hamar skip sitt „Papey“, en ekki verður séð, að hann hafi tekið frekari þátt í stjórnarstörfum félagsins eða rekstri þess, eftir að hann telur sig vera farinn úr þvi. Á tímabilinu frá 91. janúar til 22. apríl 1930 fékk Þórð- ur Flygenring 9 stórlán í Landsbanka Íslands, er námu samtals kr. 303,000,00 til útgerðar linuveiðagufuskipanna „„Grimsey“, „Pétursey“, „Málmey“ og „Papey“ á vetrar- og vorvertiðinni 1930. Voru lán þessi öll tryggð með veði í fengnum og ófengnum afla nefndra skipa og voru Lands- 15 226 bankanum þannig veðsett 5050 skpd. af stórfiski af fyrsta afla skipanna og miðað við 250 kg. af fullsöltuðum fiski. En auk framangreindra lána fékk Þórður ennfremur á tímabilinu frá 23. apríl til 28. maí 1930 4 lán hjá Útvegs- banka Íslands h/f. samtals að upphæð kr. 120,000,00 til útgerðar sömu skipa á vorvertíðinni og veðsetti bankan- um jafnframt 2000 skpd. af afla skipanna næst á eftir Landsbankanum og var þar einnig um stórfisk að ræða og miðað við 250 kg. Þegar umrædd lán, sem öll voru vixil- lán tóku að falla í gjalddaga en greiðsla brást, fengu bank- arnir nokkurnveginn vissu fyrir því, að ekki mundi allt með feldu um fjárhag veðsalans, Þórðar Flygenring, og var bú hans síðan tekið til gjaldþrotaskipta þann 25, okt. 1930. Kom þá í ljós, að ekki var til nærri því eins mikill fiskur og vera átti og fengu bankarnir aðeins kr. 62,000,00 greiddar upp Í framangreindar skuldir. Við uppskrift á þrotabúinu kom fram, að ca. 150 skpd. af fiski þeim, sem þá var til, var talinn veiddur á e/s „Papey“ og eign h/f Valur. Krafðist félagið að fá fisk þennan afhentan úr Þþrotabúinu til frjálsrar ráðstöfunar, en þeirri afhendingu mótmæltu bankarnir sem veðhafar í honum. Síðar varð þó að samkomulagi að fiskurinn yrði seldur með þeim hætti, að réttarstaða aðilanna til andvirðis hans skyldi eigi raskast við það. Fór salan fram Í marz Í. á. og nam andvirðiið nettó kr. 10,698,05 og var það lagt á viðskipta- bók við Landsbankann nr. 49131, og bókin geymd í vörsl- um skiptaráðandans Í þrotabúi Þ. Flygenring. Krafðist hlutafélagið nú enn að fá bókina með innistæðunni af- henta frá skiptaráðandanum, en Landsbankinn, sem hefir fengið rétt Útvegsbankans samkv. fyrgreindum fjórum víxlum hans á hendur Þ. Flygenring og tilheyrandi trygg- ingarbréfum gegn h/f Valur og þrotabúi Þórðar fram- seldan, fékk hinn 25. febr. sl. að undangengnum fógeta- réttarúrskurði lagt lögbann við því, að bókin eða inni- stæðan yrði afhent hlutafélaginu. Höfðaði Landsbankinn síðan mál þetta hér fyrir gestaréttinum með stefnu útgef- inni 29. febr. s. 1. á hendur stjórn h/f „Valur“ fyrir hönd félagsins, þeim Ólafi Gíslasyni stórkaupmanni og Guð- mundi Magnússyni skipstjóra báðum hér í bænum, og " Helga Guðmundssyni bifreiðarstjóra í Hafnarfirði og hef- ir gert þær réttarkröfur, að ofangreind lögbannsgerð 227 verði staðfest sem löglega gerð og framfylgt, að stefnd stjórn verði f. h. nefnds hlutafélags dæmd til þess að Þola aðför í ofangreindri bankainnistæðu kr. 10,698,05 ásamt áföllnum og áfallandi vöxtum og loks að hún verði dæmd til að greiða allan kostnað af málinu að skaðlausu. Stefnandi hefir nú haldið því fram og byggt framan- greindar kröfur á því, að oftnefndur Þórður hafi einn annast útgerðarstjórn h/f. „Valur“. Hann hafi séð um fisk- sölu, útvegun rekstrarfjár og þess háttar og yfirleitt kom- ið fram út á við fyrir félagsins hönd eins og hann ætti það sjálfur, og hafi hluthafar félagsins, endurskoðendur eða meðstjórnendur ekki haft neitt við framkvæmdir hans að athuga. Telur stefnandi, að af þessu sé það ljóst, að Þórður hafi haft heimild til að veðsetja umræddan Pap- eyjarfisk ásamt sinum eigin fiski til tryggingar framan- greindum lánum og hafi því veðrétturinn í þeim fiski verið fullgildur, en af því leiði aftur það, að hann (stefn- andi) eigi heimtingu á þvi, að andvirði veðsins eða hin umþrætta bankainnistæða gangi að svo miklu leyti sem hún til hrekkur upp í þær skuldir Þórðar Flygenrings, sem veðið hafi átt að tryggja. Þessum rétti verði h/f. Val- ur að sjálfsögðu að hlita, og enda þótt ekki hafi stofnast sjálfstæður kröfuréttur á hendur félaginu við greindar lántökur Þ. FI. þá megi telja það fullvíst, að nokkuð af lánunum hafi í raun og veru gengið til félagsins sem rekstrarfé. Þá telur stefnandi, að jafnvel þó að Þ. Fl. hefði ekki haft raunverulega heimild til þess að veðsetja Papeyjar- fiskinn, þá hafi litið svo út gagnvart bönkunum, og þeir hafi haft fulla ástæðu til þess að ætla, að heimild hans til veðsetningarinnar væri Í lagi og hafi veðsetningin því af þeirri ástæðu einnig verið fullgild í þessu falli. Stefndir hafa mótmælt kröfum stefnanda og krafizt þess, að lögbannsgjörðin verði úr gildi felld og viður- kenndur verði kvaðalaus eignarréttur h/f. Valur í téðu fiskandvirði kr. 10,698,05 ásamt áföllnum og áfallandi vöxtum. Þá krefjast þeir og málskostnaðar hjá stefnanda til handa hlutafélaginu eftir reikningi. Mótmæli sín og kröfur byggja stefndir á því að Þ. FI. hafi enga heimild haft til þess að veðsetja umræddan Papeyjarfisk. Sé því veðsetning hans til bankanna á fisk- 228 inum ógild og eigi þá hlutafélagið „Valur“, sem eigandi fiskjarins eitt rétt til andvirðis hans. Halda þeir því fram, að samkvæmt félagslögunum, sé bað félagsstjórnin ein eða meiri hluti hennar sem geti veðsett eignir félagsins, þar á meðal fiskafla þess. Vald framkvæmdarstjórans nái hins- vegar ekki til þess að framkvæma slíka gerninga fyrir fé- lagið, en þó svo væri skifti það ekki máli hér, þar sem Þórður Flygenring hafi aldrei verið formlega ráðinn fram- kvæmdarstjóri félagsins, heldur hafi Ingólfur bróðir hans verið útgerðarstjóri þess á þeim tima, sem veðsetningarn- ar áttu sér stað. Samkvæmt 19. gr. laga h/f. Valur kemur framkvæmdar- stjóri fram fyrir félagsins hönd gagnvart öðrum í öllum þeim málum, sem snerta venjulegan rekstur þess, og verð- ur því að telja það ótvírætt, að heimild hans hafi náð til þess, að veðsetja fisk félagsins við útvegun á rekstrar- lánum handa þvi. Það er nú að visu rétt hjá stefndum, að Þ. Fl. hefir aldrei verið ráðinn formlega sem fram- kvæmdarstjóri h/f Valur. Við lögregluréttarrannsókn út af gjaldþroti Þ. Fl: voru meðal annars auk hans yfirheyrðir meðstjórnendur hans Í h/f Valur, þeir Ingólfur og Helgi svo og endurskoðandi félagsins Gunnlaugur Stefánsson. Með framburði þeirra og öðru, er fyrir liggur í málinu þykir það fyllilega upplýst, að Þ. Fl. hafi að minnsta kosti allt frá því snemma á árinu 1928 og til þess tíma, að hann varð gjaldþrota verið raunverulegur framkvæmdar- stjóri h/f Valur, enda þótt hann væri ekki formlega kjör- inn sem slíkur eða hefði prókúru fyrir félagið. Á þessu tímabili mun hann hafa annast að öllu leyti útgerðarstjórn skipsins „Papey“. Þá hafði hann og á hendi verkun og sölu fisks þess, sem á skipið aflaðist og útvegun rekstrar- lána, sem virðist hafa farið fram með þeim hætti, að hann veðsetti Papeyjarfiskinn ásamt sínum eigin fiski fyrir rekstrarlánum teknum á sitt nafn, en lét svo félaginu sjálfu í té rekstrarfé eftir þörfum. Virðist meðstjórnandi Þ. Fl., Helgi Guðmundsson, eftir framburði hans í lög- regluréttinum þegjandi hafa samþykkt ráðstafanir Þórð- ar viðvíkjandi rekstri félagsins og að minnsta kosti kemur ekki annað fram en framkvæmdir Þ. Fl. allar hafi verið látnar átölulausar af meðstjórnendum hans, endurskoð- endum félagsins og hluthöfum, en aðalfundur var haldinn 229 í félaginu í aprilmánuði 1929. Þykir því verða að ganga út frá því, að Þ. Fl. hafi haft heimild til að veðseetja um- ræddan Papeyjarfisk og teljast þá veðsetningar hans á fiskinum til stefnanda og Utvegsbankans fyrir framan- greindum lánum að fullu gildar, en af því leiðir, að stefn- andi á rétt til þess að fá andvirði fiskjarins eða við- skiptabókina við Landsbankann með áðurgreindri inn- stæðu og verður stefnanda tildæmdur sá réttur auk þess sem krafa hans um staðfestingu lögbannsgjörðarinnar verður til greina tekin. Eftir atvikum þykir rétt að h/f Valur greiði stefnand- anum kr. 400.00 í málskostnað. Vegna margvíslegra embættisanna dómarans hefir eigi verið unnt að kveða upp dóm í máli þessu fyrr en nú. Föstudaginn, 26. mai 1933. Nr. 153/1932. C. A. Broberg, f. h. vátryggingarfé- lagsins Danske Lloyd (Jón Ásbjörnsson) segn Birni Þórðarson lögmanni, f. h. þrota- bús Finnboga Jenssonar og gagnsök (Th. S. Líndal). Brunabætur eigi greiddar vegna brests á fullnægj- ingu vátryggingarskilmála. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 14. júlí 1932: Synji stefndur C. A. Groberg fyrir það með eiði á varnarþingi sínu, eftir löglegan undirbúning innan 30 daga frá lög- birtingu dóms þessa, að honum hafi verið kunnugt um það, er vátrygging sú, á v/sk. Mardöll, sem um ræðir í málinu, var tekin, eða síðar fram til miðs maímánaðar 1929, að bensín væri notað við vélar skipsins, á hann að vera sýkn af kröfu stefnanda í málinu Theódórs Líndal, f. h. þrotabús Finnboga Jenssonar og skal þá málskostn- aður falla niður. Vinni stefndur hinsvegar eigi svofelldan eið ber hon- 230 um, f. h. A/S Danske Lloyd að greiða stefnandanum kr. 30,000,00 með 5% ársvöxtum frá Í. janúar 1930 til greiðsluodags og kr. 1086,00 í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan fimmtán daga frá lög- birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Aðaláfryjandi hefir aðallega krafizt skilyrðis- lausrar sýknu í máli þessu og málskostnaðar bæði i héraði og fyrir hæstarétti, en fil vara hefir hann krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi. Gagnáfrýjandi hefir aðallega krafizt dóms um skilyrðislausa greiðslu hinnar umstefndu upphæð- ar og málskostnaðar bæði í héraði og fyrir hæsta- rétti. en til vara staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi. Auk þess sem brunatjón í skipum, sem nota benzin í vélarúmi, er tvimálalaust undanskilið vá- tryggingunni samkvæmt tryggingarskilmálunum, er það upplýst í málinu, að vél skipsins var mjög óþétt, og að sprenging hafði orðið nokkru áður í vélarrúminu vegna íkveikju í gaseimi, er hún virðist hafa lekið, að brunatjón það, er í máli þessu greinir, virðist stafa af sömu or- sök, að slökkvitæki skipsins var ónothæft og að veggir í vélarrúmi voru aðeins járnvarðir upptil miðju, enda þótt þeir ættu að vera það allir sam- kvæmt vátryggingarskilmálunum. Brunatjón það, sem í máli þessu greinir, var trvggingarsala þvi óskvlt að greiða, og þegar vegna þess hversu miklir brestir voru á fullnnægingu válryggingarskilmál- anna um vél, vélarrúm og slökkvitæki, skiptir það ekki máli. hvort umboðsmanni trvggingarsals var eða var ekki kunnugt um það. að til vélarinnar þurfti að einhverju leyti benzin. Sort væmt þessu 231 verður að sýkna aðaláfrýjanda af öllum kröfum sagnáfrýjanda í máli þessu. Eftir þessum málalokum og að því athuguðu, að sagnáfrýjandi hafnaði boði aðaláfrýjanda um greiðslu helmings vátryggingarfjárins, þykir rétt að dæma gagnáfrýjanda til að greiða aðaláfrýj- anda 500 krónur samtals í málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera. Aðaláfrýjandi GC. A Broberg f. h. vátrygg- ingarfélagsins Danske Lloyd á að vera sýkn af kröfum gagnáfrýjanda, Björns Þórðarsonar lögmanns, f. h þrotabús Finnboga Jenssonar, í máli þessu. Gagnáfrýjandi greið aðaláfrýjanda samtals 500 kr. málskostnað í héraði og fyrir hæstarét 1, að v ðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Með vátryggingarskirteini, dags. 5. febrúar 1929, tókst stefndi, GC. A. Broberg, kapteinn hér í bæ, f. h. A/S Danske Lloyd, sjóvatryggingarfélags í Kaupmannahöfn, á hendur sjóvátryggingu á vélskipinu Mardöll IS. 382, eign Finnboga Jenssonar Vátryggingarfjárhæð var ákveðin kr. 30,000,00 og vátryggingartími frá 24. jan. 1929 til 24. janúar 1930. Hinn 13. ágúst 1929 var v/sk. Mardöll að veiðum und- an Norðurlandi. Skipstjóri var eigandi skipsins, Finnbogi Jensson. Þennan dag kviknaði í vélarrúmi skipsins og varð eldurinn ekki slökktur fyrr en annað skip kom til bjargar eftir 1%—-2 klst. Var skipið þá orðið alelda fram fyrir miðju og aftur úr og aftursigla fallin. Var flakið síðan dregið til lands og þar sem um algerðan skipstapa var að ræða tók hið stefnda vátryggingarfélag flakið í sína um- sjá og ráðstafaði því. Þegar félagið hinsvegar var krafið um vátryggingarféð neitaði það að inna það af hendi. 232 Skipseigandinn, Finnbogi Jensson, framseldi nokkru sið- ar bú sitt til gjaldþrotaskiptameðferðar og á skiptafundi í þrotabúi hans 15. marz 1930 var samþykkt að inn- heimta vátryggingarféð með málssókn. Að undangeng- inni árangurslausri sáttaumleitan milli skiptaráðanda bús- ins og hins stefnda umboðsmanns vátryggingarfélagsins höfðaði stefnandi, Theodór Lindal hrm. fyrir búsins hönd síðan mál þetta hér fyrir bæjarþinginu með stefnu útgefinni 6. sept. 1930, gegn stefnda C. A. Broberg, í. h. A/S Danske Lloyd. Hefir stefnandi gert Þær kröfur í málinu, að stefndur verði fyrir hönd umbjóðanda síns dæmdur til þess að greiða stefnanda kr. 30,000,00 með 5% ársvöxtum frá 1. janúar 1930 til greiðsludags og máls- kostnað að skaðlausu. Stefndur hefir krafizt sýknu af framangreindum kröf- um stefnanda og málskostnaðar. Sýknukröfu sína reisir stefndur á þvi, að notað hafi verið bensin í vélarúmi skipsins. Hafi þar verið bensín- dúnkur, sem tekið hafi nál. 100 litrum og á honum hafi verið um 30 lítrar, er eldsvoðann bar að höndum. En í vátryggingarskirteininu sé tekið fram að eldsvoði í skip- um, sem nota bensin í vélarrúminu, eða annað svipað eldsneyti með lágu logamarki, sé vátryggingunni óvið- komandi... Er ákvæði þetta prentað með venjulegu (óbreyttu) letri meðal fleiri prentaðra upplýsinga og skil- yrða á fyrstu bls. vátryggingarskirteinisins og er svohljóð- andi: „Brandskade í Fartöjer, som i Motorrummet an- vender Benzin eller andet lignende Brændstoff med lavt Flammepunkt, er Forsikringen uvedkommende“, Telur stefndur að bensinnotkunin í vélarrúminu hafi valdið því, að skipið hafi samkvæmt nefndu ákvæði verið með öllu óvátryggt gegn eldsvoða, af hvaða orsökum sem væri „og hver sem eldsuppkoman hefði verið, en auk þess muni eldsvoði sá, sem um ræðir, beininis stafa af bensinnotk- uninni. Til vara hefir stefndur krafizt sýknu af því, að útbún- aður skipins hafi ekki, verið forsvaranlegur, en sú ástæða virðist ekki á rökum reist. Stefnandi heldur því hinsvegar fram, að hið tilvitnaða ákvæði geti ekki staðið þvi í vegi, að vátryggingin nái til tjóns þess, er á skipinu varð. Ákvæðið sé alls ekki veru- 235 leg forsenda í sambandi við vátryggingarsamninginn, auk þess sem vátryggingartaka hafi verið ókunnugt um það. Ákvæðið sé prentað með smáu leiri í langri grein og engin athygli á því vakin og þar að auki á erlendu tungu- máli, sem vátryggingartaki hafi alls ekki skilið. Kveður hann vátryggingartaka hafa mátt treysta því, að vátrygg- ingin væri í gildi, þar sem hann hafi greitt iðgjald, skip- ið fullnægt skilyrðum þeim, er hið opinbera setur un öryggi, (Opinber skoðun fór fram 19. febrúar 1929) og skipið verið á þeim stað, sem skírtinið segi til um, að tryggingin sé í gildi á. Loks telur hann eldsuppkomuna alls ekki standa í sambandi við bensinnotkunina. Í öðru lagi heldur stefnandi því fram, að hinum stefnda umboðsmanni vátryggingarfélagsins hafi verið persónu- lega kunnugt um það, að bensín var notað við vélina. Vél- artegundin (Kelvin) sé ónothæf nema bensin sé notað jafnframt olíu, og hafi steindum bæði verið kunnugt um að Kelvinvél var í skipinu og að vélin gæti því aðeins gengið að bensin sé notað að nokkru leyti. Telur stefn- andi vátryggingarfélagið vera greiðsluskylt einnig af þess- ari ástæðu. Um eldsuppkomuna er það upplýst í sjóferðaprófum, er haldin voru, að hún hafi orsakast af því að vélstjórinn fór niður í vélarúmið, er hafði verið lokað, og kveikti þar á eldspýtu. Varð þá sprenging og logaði eldur upp um loftið, en síðan sló loganum niður veggina og niður á gólf. Tókst skipverjum ekki að slökkva eldinn svo sem fyrr segir. Orsök sprengingarinnar virðist vera sú, að myndast hafi gasloft í vélarúminu. Samkvæmt vottorðum frá vélaeftirlitsmanni ríkisins og Efnarannsóknarstofu ríkisins, sem lögð hafa verið fram í málinu getur gasið hafa stafað frá vélinni, sökum óþéttleika, eða myndast við það, að bensín hafi lekið niður og gufað upp. Telur Efna- rannsóknarstofan þó líklegra að gasið stafi frá vélinni, enda upplýst að hún hafi verið óþétt og svæla lagt frá henni. Eins og málið liggur fyrir er alls ekki útilokað að eldsvoðinn hafi stafað af því, að bensín var notað í vél- arrúminu, þótt það sé hinsvegar ekki sannað, að sú sé orsök eldsuppkomunnar. Það má nú að vísu ganga út frá því, að vátryggingar- taka hafi verið ókunnugt um ofan um getið ákvæði vá- 234 tryggingarskirteinisins, og að hann hafi verið í góðri trú um það, að skip hans væri vátryggt gegn eldsvoða. Og þótt svo væri, að stefndum hafi verið ókunnugt um það, að bensin væri notað við vél skips þess. sem hér um ræð- ir, verður þar sem vitanlegt er, að mörg vélskip nota bensin, að telja það ógætni, að hann skyldi ekki vekja at- hygli stefnanda á þessu ákvæði, sem hann telur valda þvi, að skipið hafi verið með öllu óvátrvggt fyrir eldsvoða. Og því frekar má telja, að honum hafi borið skylda 1il að sýna aðgætni í þessu efni, þar sem félag það, sem hann er umboðsmaður fyrir, og hefir fasta bækistöð hér á landi, gefur vátrygginarskirteinin út á erlendu máli. Þrátt fyrir þetta verður þó að telja oftnefnt ákvæði svo skilyrðis- laust og ákveðið, að hið stefnda félag beri ekki ábyrgð á eldsvoða, sem staðið getur í sambandi við bensinnotkun- ina, nema einhverjar ástæður komi til. sem valdið geti því að ekki verði tekið tillit til ákvæðisins. Eins og fyrr segir heldur stefnandi því fram, að hin- um stefnda umboðsmanni hafi verið kunnugt um það á vátryggingartimanum, að notað /'æri bensín við vél Márðallar. Stefndur hefir mótmælt þessu, og einnig hald- ið:því fram, að þótt hann hefði haft vitneskju um bensin- notkunina gæti það ekki haggað gildi oftnefnds ákvæðis skírteinisins, enda sé ekki bánnað í því að nota bensin heldur aðeins tekin fram sú afleiðing þess að vátrvgging- in nái þá ekki til eldsvoða í skipinu. Rétturinn verður nú hinsvegar hiklaust að lita svo á, að hafi stefndum verið kunnugt um bensinnotkunina þeg- ar vátryggingin var tekin hafi honum borið skylaus skylda til þess að benda vátryggingartaka á Það, að vátryggingin næði ekki til eldsvoða í skipinu, eins og hann heldur fram í þessu máli. Honum mátti vera það ljóst, þar sem annað barst ekki í tal, að vátryggingartaki vildi fá full- komna sjóvátryggingu, enda ómótmælt, að iðgjaldið sé miðað við fullkomna tryggingu. Og þótt honum hafi ekki verið kunnugt um Þbensinnotkunina þegar vátrvggingin var tekin bar honum samt skylda til. ef hann fékk vitn- eskju um hana síðar, að gera vátryggingartaka viðvart um það, að skip hans væri óvátryggt gegn eldsvoða. Sé um vanrækslu að ræða í þessu efni af hálfu stefnds hlýtur það að valda því, að ákvæði síkrteinisins um bensinnotk- 235 un hafi ekki gildi gagnvart vátryggingartaka eða búi hans, þar sem gerðir stefnds í þessu efni, sem beint snerta vátrvggingarskilyrði, eru bindandi fyrir vátrvgg- ingarfélagið. Stefnandi hefir leitt sem vitni í málinu vátrygsingar- takann Finnboga Jensson. Bar hann það, að Þegar hann samdi um vátrygginguna hafi stefndur spurt hann um vél- arnar og hafi hann sagt hvað þær væru stórar og að teg- undin væri Kelvin. Ennfremur hefir stefnandi leitt sem vitni Ólaf Einarsson, umboðsmann Kelvinvéla, sem vél- arnar seldi í skipið. Þetta vitni hefir borið, að fyrir 14. mai 1929 hafi það átt tal við stefndan viðvíkjandi trygg- ingu á skipinu og vélunum. þar eð það hafði selt vélarn- ar að áskildum eignarrétti þar til þær væru greiddar, og hafði því hagsmuna að gæta. Kveðst vitnið hafa spurt hvort tryggingin væri í lagi og fengið svarað að svo væri. Hafi stefndum þá verið fullljóst hvaða tegundar vélarnar voru og að þær gátu ekki gengið nema bensín væri notað, enda hafi beinlínis verið talað um hvaða eldsneyti væri notað og að það væri bensin. Hafi stefndur og getið þess að þessar vélar hefðu mikið verið notaðar í danska flot- anum og að hann þekkti þær vel. Ærámhurður beggja ofannefndra vitna „hefir. af -stefnd- um verið tekinn jafhgillur og eiðfestur væri, en móttnæli sem röngum og vilhöllum, þar sem bæði vitnin hafa hags- muna að gæta í sambandi við vátrygginguna. Rétturinn verður nú samt að álita, eins og mál þétta horfir við, að svo mikið megi leggja upp úr framburði vitna þessara, cink- um Ólafs Einarssonar, að rétt sé að láta úrslit málsins vera komin undir synjunareiði stefnds um þetta atriði. þannig að synji hann með eiði á varnarþingi sínu eftir löglegan undirbúning fyrir það, að honum hafi verið kunnugt um, þegar vátrygging sú sem um ræðir í málinu var tekin, eða síðar, fram til miðs maimánaðar 1929, að bensín væri notað við vélar hins vátrvggða skips Mar- dallar, þá á hann fyrir hönd A/S Danske Lloyd að vera sýkn af kröfum stefnanda í málinu, en verði honum eið- fall ber honum að greiða hina umstefndu upphæð með vöxtum eins og krafist er. Vinni stefndur umgetinn eið þykir rétt að málskostnað- ur falli niður. en verði honum eiðfall ber honum fyrir hönd umbjóðanda síns að greiða stefnanda málskostnað samkvæmt framlögðum reikningi hans, kr. 1086,00. Eiðsfrestur ákveðst 30 dagar. Föstudaginn 26. mai 1933. Nr. 6/1931. Réttvísin (Th. B. Líndal) gegn Birni Gíslasyni og Hansínu Ingu Pét- ursdóttur (Eggert Claessen). Brot g. 254, 255, 259 og 264 gr. 2. mgr. hegningar- laganna. Dómur aukaréttar Reykjavíkur 12. dez. 1930: Ákærður, Björn Gíslason, sæti fangelsi við venjulegt fangaviður- væri í 5 mánuði, en ákærð, Hansína Inga Pétursdóttir, fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 45 daga. Hin ákærðu greiði hvort um sig kostnaðinn við sitt gæzluvarðhald, og ákærð 70 krónur í málsvarnarlaun til talsmanns sins, Páls Jónssonar, en að öðru leyti greiði þau in solidum allan kostnað sakarinnar. Hin ákærðu skulu og svift rétti til að reka eða stjórna verzlun í næstu 5 ár frá uppsögn dóms þessa. Dóminum ber að fullnægja að viðlaðgri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þann 24. ágústmánaðar 1929 úrskurðaði skipta- réttur Reykjavíkur ákærðu í máli þessu, Hansinu Ingu Pétursdóttur, gjaldþrota. Rannsókn sú er fór fram út af gjaldþrotinu samkvæmt 8. gr. laga nr. 25, 14. júní 1929 um gjaldþrotaskipti, leiddi til þess að dómsmálaráðuneytið fyrirskipaði með bréfi dags. 29. nóv. 1929 sakamálsrannsókn einnig á hendur ákærða Birni Gíslasyni og var mál þetta síð- an höfðað gegn báðum hinum ákærðu með aukarétt- arstefnu 14. nóv. 1930 fyrir brot gegn ákvæðum 26. 237 kapitula hinna almennu hegningarlaga frá 25. júní 1869 sbr. 1. nr. 53, 11. júní 1911 og lög nr. 51, 7. maí 1928 og lögum nr. 25, 14. júni 1929, og var málið dæmt í aukarétti Reykjavikur 12. dez. 1930 með þeim úrslitum, er segir í dóminum. Var dómi þess- um áfrýjað til hæstaréttar með stefnu dags. 30. dez. 1930 og var það fyrst flutt þar í nóvember- mánuði 1931, en með úrskurði réttarins 30. þess mánaðar var lagt fyrir rannsóknardómarann að útvega ýmsar nýjar nánar tilgreindar upplýsingar í málinu. Hefir rannsóknardómarinn nú tekið ýt- arleg framhaldspróf og útvegað upplýsingar þær, sem óskað var eftir. Var málið nú í annað sinn flutt skriflega samkvæmt sameiginlegri ósk sækj- anda og verjanda, og hefir verjandi lagt enn fram nokkur ný skjöl. Verður nú með fram- haldsprófunum og þessum nýju gögnum í sam- bandi við eldri prófin, að telja það upplýst og sannað í málinu, er hér á eftir greinir. 1. Viðskipti ákærða Björns Gíslasonar við Guðjón kaupmann Guðmundsson, er snerta mál þetta, hefjast seint á árinu 1923 með því, að Guðjón lánar ákærða 750 kr. til að greiða með skuld. Á öndverðu árinu 1924 selur svo Guðjón ákærða skuldakröfur á Solveigu nokkura Hvannberg, er taldar eru að hafa verið 17000 kr. að nafnverði, en Guðjón telur hafa verið lítils virði. Auk þess lánaði Guðjón, er þá rak nýlenduvöruverzlun í Reykjavík, ákærða vöruúttekt úr sölubúð sinni. Þessi skuldasöfnun á- kærða mun vera undirrót þess, að þ. 29. april 1924 gerir ákærði samning við Guðjón þess efnis, að Guðjón skyldi kaupa af ákærða 85000 pakka af 238 Persil þvottadufti fyrir tiltekið verð, er var um þriðjungi lægra en venjulegt heildsöluverð á því, og skyldi helmingur af kaupverði þvottaduftsins ganga til lúkningar framangreindum skuldum á- kærða við Guðjón. Og í sambandi við samning þennan gefur ákærði 2. mai sama ár skriflega yfir- lýsingu þess efnis, að hann skuldbindur sig til þess að greiða Guðjóni 15000 kr. upp í viðskipti er fram hafi farið milli þeirra og ræðir um Í samningnum, ef hann verði haldinn. Þessi samningur kom þó al- drei til framkvæmda þegar af þeirri ástæðu, að annað firma hafði fengið einkasölurétt fyrir Per- sil þvottadufti hér á landi. Stóðu nefnd skuldavið- skipti ákærða og Guðjóns því óbreytt, og hefir Guðjón ennfremur borið, að hann hafi lánað á- kærða fé seint á þessu ári til utanlandsferðar í verzlunarerindum, er þó eigi hafi borið neinn á- rangur, en þetta er eigi sannað gegn neitun ákærða. Þegar svo leið á árið 1925 fór ákærði að leiða Guð- jóni það fyrir sjónir, að einasta leiðin til þess að geta greitt skuldina væri sú, að hann setti verzlun á stofn, en til þess þyrfti hann að fara til útlanda og útvega sér þar vörulán. Ákærði hefir borið það, að hann á þessum tíma hafi engar eignir átt, en verið skuldum hlaðinn, og fór hann þess á leit, að Guðjón legði fram fé til fararinnar og samþykkti hann það. Er það ekki fyllilega upplýst, hve mik- ið fé Guðjón lét ákærða fá í þessu skyni, en fyrir þessu láni samþykkti Steinunn Stefánsdóttir, er ákærði þá bjó með, vixil að uphæð 5355 kr., er með vöxtum var síðar hækkaður upp í 5500 kr. og þá samþykktur af ákærða. Er það upplýst með fram- haldsprófunum, að Guðjón var um áramótin 1925/26 sæmilega efnum búinn og naut trausts 239 annara sem skilvís og áreiðanlegur maður í við- skiptum. Eftir að hafa fengið þetta lán fór ákærði utan seint á árinu 1925 í verzlunarerindum, og á önd- verðu næsta ári sendi hann bústýru sinni, áður- nefndri Steinunni Stefánsdóttur, símskeyti, er að vísu hefir eigi verið lagt fram, en ætla má eftir framburðunum að hafi verið þess innihalds, að hann hefði fest kaup á nýlenduvörum fyrir 17000 kr., en að sig vantaði 1700 kr. til að fá kaupin full- gerð. Skýrði Steinunn Guðjóni frá þessu og sendi Guð- jón ákærða þá 1700 kr. í þessu skyni, og lét Stein- unni, er þá var veik, auk þess fá 300 kr. sér til framfæris. Skömmu síðar eða í febrúarmánuði 1926 kom svo ákærða, Hansina Inga, til Reykjavík- ur og ákærði Björn Gíslason litlu síðar. Höfðu þau kynnst í Kaupmannahöfn í þessari ferð ákærða og það orðið að samkomulagi milli þeirra, að þau skyldu stofnsetja vefnaðarvöruverzlun í Reykja- vík, og í því skyni hafði ákærði fest kaup á miklu af vefnaðarvörum. Er svo að sjá af skýrslu, er um það hefir verið gerð, að þau hafi mánuðina febr. — apríl 1926 fengið vörur fyrir um 25000 kr. frá út- löndum, að meðtöldum tollum, farmgjaldi og öllum kostnaði. Áttu sumar af vörum þessum að greiðast gegn afhendingu farmskirteinis, en aðrar voru seldar gegn víxli með 3—6 mánaða gjaldfresti. Er ákærðu komu með vörurnar frá útlöndum skýrðu þau Guðjóni frá því, að ekkert hefði orðið úr kaup- unum á nýlenduvörunum vegna þess að pening- arnir frá honum hefðu komið of seint, en að vefn- aðarvöruverzlun mundi gefa fljótteknari gróða, og að hann mundi fá skuld sína borgaða, ef hann 210 hjálpaði til að innleysa vörurnar. — Guðjón sekk inn á að gera þetta og hefir hann skýrt svo frá, er og styðst við annað, sem upplýst er, að hann hafi sumpart með eigin handbæru fé sínu, og sumpart með fé, er hann fékk að láni hjá öðrum, lagt fram um 28000 kr. til innlausnar vörunum, þar í þó með- talinn 7000 kr. vixill, er hann gaf út og Hansina Inga samþykkti og seldur var öðrum, og fyrir þess- um lánum samþykkti ákærði Björn Gíslason þ. 10. marz 1926 vixil með gjalddaga 10. ágúst s. á. til Guðjóns fyrir 28650 kr., og eru þá í upphæðinni taldir vextir og ef til vill einhver afföll. Og tveim- ur dögum síðar samþykkir hann annan víxil til Guðjóns fyrir 17000 kr. og eru í honum faldar þær 15000 kr., sm ákærði var talinn skulda áður en hann fór utan sem áður segir, að viðbættum þeim 2000 kr. (1700 300 kr.), er Guðjón lagði fram eftir áramótin 1926. Sama dag samþykkti og Stein- unn Stefánsdóttir vixil fyrir áðurnefndum 5355 kr. Eftir að ákærði Björn Gíslason kom úr nefndri ut- anför sinni og Guðjón Guðmundsson hafði útvegað honum peninga til innlausnar vörunum stóðu því viðskipti hans við Guðjón þannig samkvæmt vixil- skuldbindingunum, að hann skuldaði honum 17000 1 5355 - 28650 — 51005 kr., og eru þá eigi taldir með víxlar þeir: kr. 7000,00 5500,00 - 1500,00 -- 8000,00 eða samtals kr. 22000,00, er Guðjón sið- ar gerðist ábyrgur að fyrir ákærða, og seldir voru til að útvega vörur fyrir eða peninga í þágu á- kærða. Eftir að hin ákærðu voru komin frá útlöndum svo sem áður segir, settu þau á stofn vefnaðarvöru- verzlun á Grettisgötu 1 í Reykjavík, er gekk undir nafninu „Vorblómið“. Var verzlunin rekin á nafni 241 ákærðu Hansínu Ingu og borgarabréfið er eigi var gefið út fyrr en 19. okt. 1926, hljóðaði á henn- ar nafn og áðurnefndar vörur, er frá útlöndum komu, voru henni sendar. En um verzlun þessa er það annars upplýst, að ákærði Björn Gíslason út- vegaði allar vörurnar og lánin til vörukaupanna, átti að sjá um allt bókhald, stjórnaði henni út á við og hafði ákvörðunarrétt um allt verzluninni viðvíkjandi, en starf Hansínu Ingu var aðallega fólgið í daglegri afgreiðslu og afhendingu í sölu- búðinni, og það sem inn kom fyrir seldar vörur var notað til framfæris sameiginlegu heimili þeirra. Verður því að lita svo á, að ákærði Björn Gíslason hafi verið eigandi og stjórnandi verzlun- arinnar eigi síður en Hansína Inga og beri ábyrgð á verzlunarrekstrinum. Sama dag og áðurnefndur vixill að upphæð 28650 kr. var samþykktur afsalaði ákærða Hansína Inga að vísu nokkru af vörum þeim, er innleystar höfðu verið, til Guðjóns Guðmundssonar upp í skuldina, en hann afhenti þær aftur þá þegar í verzlunina á Grettisgötu 1, og var þeim þar blandað saman við aðrar vörur, og svo um samið, að Guðjón skyldi fá andvirði þeirra og annara vara, er hann hafði innleyst, jafnóðum og þær seldust. En efndirnar á þessu urðu þær, að á tímabilinu frá því að veræzl- unin byrjaði og til mailoka fékk hann aðeins greidd- ar 1100 kr., er hann segist að mestu hafa orðið að láta ganga aftur inn í verzlunina, og auk þess fékk hann vörur fyrir um 2000 kr., er hann lét upp í kaupverð svonefnds Vilborgarhúss, sem siðar getur um, og ennfremur lítið eitt af fatnaði. Hinsvegar notfærðu ákærðu sér það, er kom inn fyrir vörurnar sér til framfæris og til verzlunarrekstursins, og er Guð- 16 242 jón tók að gerast órólegur út af því að fá eigi lán sin endurgoldin, svo sem hann hafði vænzt og lof- að var, stakk ákærði upp á því að reyna að selja vörurnar í stórslumpum gegn greiðslu í íslenzkum vörum. Fór hann í því skyni vestur á Ísafjörð í byrjun maímánaðar og gerði þar með samþykki Guðjóns og umboði hans samning við Hálfdán Hálfdánarson um sölu á vefnaðarvörum úr vergl- uninni Grettisgötu 1 fyrir um 30 þúsund krónur gegn afhendingu á 650 tunnum af sild. Hálfdán gaf þó síðar eftir samning þennan og varð því ekkert úr kaupunum. Um það leyti, sem þessi vörukaup gengu til baka er svo að sjá, að Guðjón hafi átt að fá eitt- hvað af vörum úr verzluninni Grettisgötu Í afhent sér til eignar og voru í því skyni teknar frá vörur í einn eða fleiri kassa, er geymdir voru þar í vöru- geymsluhúsinu, og hefir Guðjón skýrt svo frá, að samkomulag hafi orðið við ákærða um, að hann (Guðjón) fengi þessar vörur til eignar gegn af- hendingu á kvittuðum 5500 kr. vixlinum, er áður getur um. En Guðjón tók þó aldrei þessar vörur úr geymsluhúsinu, því litlu eftir að vörurnar vorir teknar frá seldi ákærði þær eða megnið af þeim með samþykki Guðjóns, ásamt öðrum vörum, Ste- fáni Sigurðssyni í Vigur, í skiptum fyrir sild, og verður eigi annað séð en að Guðjón hafi átt að teljast eigandi síildarinnar. Eftir að þessi kaup voru um garð gengin tók á- kærði að sér að selja síldina fyrir Guðjón í út- löndum og voru honum útvegaðir peningar til ut- anfararinnar með því að selja víxil, er Guðjón hafði samþykkt, og seldi ákærði sildina í Ham- borg, en hefir enga skilgrein gert fyrir andvirðinn 243 aðra en þá, að sildin hafi selzt illa og því lítið orðið afgangs kostnaði, og til Guðjóns rann ekkert af söluandvirði sildarinnar. Um sama leyti sem nýnefnd vörusala til Stefáns Sigurðssonar fór fram eða þ. 2. júní 1926 undir- skrifaði Guðjón yfirlýsingu þess efnis, að hann ætti enga skuldakröfu á hendur Hansínu Ingu eða verzlunina Vorblómið, og hefir ákærði Björn Gíslason haldið því fram, að þá hafi endanleg upp- gjörð farið fram á viðskiptum Guðjóns við Hansínu Ingu og Vorblómið, og að hann hafi því ekki eftir þetta átt rétt á að fá greitt neitt af söluandvirði varanna. En Guðjón hefir afdráttarlaust neitað því, að nokkur uppgjörð á viðskiptunum hafi þá farið fram og hafi hann ekki með yfirlýsingunni afsal- að sér neinum rétti, heldur hafi hann gefið hana af því, að hann taldi sig að eins eiga til skuldar að telja hjá Birni Gíslasyni, en ekki neitt hjá Hansínu Ingu, og eftir öllum atvikum verður að álita þetta rétt. Verzlunin á Grettisgötu 1 hélt áfram eftir það með sama sniði og áður. Þá um sumarið var sent nokkuð af vörum frá verzluninni norður á Siglu- fjörð til sölu þar, og var það gert með samþykki Guðjóns, en hann fékk ekkert af andvirði þeirra, og enginn skilagrein var gerð fyrir sölunni önnur en sú, að vörurnar hefðu ekki selzt fyrir kostnaði. Þá stofnaði Björn Gíslason seinna á því ári til nýrra vörulána frá útlöndum, meðal annars frá Crome £ Goldschmit fyrir rúmar 8000 kr., frá Holdau fyrir rúmar 4000 kr. og frá L. Hoff fyrir tæpar 5000 kr., þessar upphæðir þó allar með tolli og kostnaði hingað komnar. Með þessum vörum ásamt eldri vöruleyfunum var svo verzunin rekin áfram, en Guðjón fékk enga greiðslu af söluand- 244 virðinu, heldur var það notað til framfæris hinum ákærðu og til verzlunarrekstursins, og gekk þetta þannig fram á árið 1927. En með samningi 15. apríl það ár seldi Hansína Inga frú Jóhönnu Ol- geirsson, systur Björns Gíslasonar, verzlunina og vöruleyfarnar fyrir kr. 2435,25, en svo er að sjá sem aðeins kr. 435,25 af kaupverðinu hafi verið greidd- ar ákærðu, en greiðslu ekki krafist á 2000 kr. Var verzlunin síðan rekin á nafni Jóhönnu fram á ár- ið 1928, en þá hætti hún, enda þá litið orðið eftir af vörum. Lauk því verzlunarrekstrinum á Grett- isgötu þannig, að Guðjón hafði svo sem ekkert fengið endurgreitt af öllu því fé, er hann hafði lán- að ákærðu og útvegað til verzlunarrekstursins, að undanskildum áðurnefndum 1100 - 2000 kr. Svo sem áður hefir verið sagt var ákærði Björn Gíslason eignalaus maður og skuldum hlaðinn, er hann á öndverðu og síðar á árinu 1926 stofnaði er- lendis vörulán þau, sem getið hefir verið um, og gat ekki gert sér nokkra von um að geta greitt þau á gjalddaga eða lán þau, er hann fékk til innlausn- ar þeim, eftir að vörurnar komu hingað til lands- ins, enda sýnir öll meðferð hans á vörunum og andvirði þeirra, að hann hefir ekki ætlað sér að greiða þau, og einnig má telja það nægilega upp- lýst, að hann hafi beitt Guðjón blekkingum, til þess að fá hann til að senda sér peninga til útlanda eft- ir áramótin 1926 og síðar til þess að leggja fram fé til innlausnar vörunum. Hefir ákærði með þessu gerst brotlegur gegn 253. gr. hinna almennu hegn- ingarlaga, og með ráðstöfun sinni á söluandvirði sildarinnar, er hann seldi erlendis fyrir Guðjón, hefir hann brotið gegn 259. gr. sömu laga. Að því er snertir ákærðu Hansinu Ingu, þá er 245 það upplýst að hún átti engan þátt í útvegun vöru- lánanna, en henni var hinsvegar kunnugt um þau og að þau áttu að endurgreiðast af söluandvirði varanna, og þar sem hún lét telja sig eiganda verzl- unarinnar og hagnýtti sér andvirðið sér og sinum til framfæris, þá hefir hún gerzt brotleg gegn 253. gr. sbr. 56. gr. hegningarlaganna. 1. Á öndverðu árinu 1926 keypti nefndur Guðjón Guðmundsson svonefnt Vilborgarhús í Ólafsvík og lét hann fyrir það hálfa jörðina Kolholtshelli í Árnessýslu og að auki 2000 kr. í vörum, er hann hafði fengið hjá ákærða Birni Gíslasyni. Um vorið eftir að þessi húskaup fóru fram fór ákærði þess á leit, að Guðjón keypti skófatnað af Þorsteini Gíslasyni, bróður ákærða, og varð það úr að Guð- jón keypti skófatnaðinn fyrir 3000 kr. á þann hátt, að hann samþykkti víxil fyrir þeirri upphæð til Þorsteins, með gjalddaga 26. ágúst næsta á eftir og veðsetti honum með 2. veðrétti Vilborgarhúsið til tryggingar vixlinum, en skófatnaðurinn, sem seld- ur var, var þó aldrei afhentur Guðjóni. En um Vil- borgarhúsið fór svo, að það var þá um sumarið selt á nauðungaruppboði til lúkningar opinberum gjöldum, er Guðjón gat ekki greitt vegna féleysis og missti Guðjón við það eignarrétt sinn og tapaði því, er hann hafði greitt fyrir húsið. En þar sem ákærði afhenti Guðjóni síðar víxil þann, er hann hafði samþykkt til Þorsteins út af kaupunum á skófatnaðinum, verður eigi litið svo á, að ákærði hafi gert sig sekan í refsiverð- um verknaði hvað þetta snertir. 246 11. Á öndverðu ári 1926, líklega í marzmánuði, keypti nefndur Guðjón Guðmundsson húseignina Grundarstig 4 A í Reykjavík af konu Geirs snikk- ara Pálssonar. Kaupverðið var 80 þúsund krónur, og var greitt þannig, að Guðjón tók að sér áhvilandi veðskuldir að upphæð 40600 kr., greiddi 4000 kr. í peningum, 1200 kr. með vixli, 5000 kr. með vöruút- tekt frá Halli kaupmanni Þorleifssyni, og 7000 kr. með vörum frá Guðmundi Þorkelssyni, eða alls 17200 kr., en fyrir eftirstöðvum kaupverðsins var gefið út skuldabréf með veði í húsinu. Guðjón var raunverulegur kaupandi hússins, en afsalið var þó ekki gefið út á nafn hans heldur á nafn Halls Þor. leifssonar, en hann afsalaði því aftur litlu síðar til Guðjóns. Það verður eigi séð, að ákærði Björn Gíslason hafi átt neinn þátt í því, að Guðjón keypti húsið í fyrstu, en Guðjón skýrir svo frá, að ákærði hafi nokkru síðar boðist til að selja húsið fyrir sig með hagnaði og varð það til þess, að Guðjðn at- salaði ákærða húsinu. Ber Guðjóni og ákærða sam.- an um það, að afsal þetta hafi aðeins áít að skoð- ast sem söluumboð til ákærða. En eftir að hafa fengið söluumboð þetta afhenti ákærði þá um vor- ið, áður en hann fór til útlanda, konu Geirs Páls- sonar húsið aftur til eignar og ónýtti öll þrjú af. sölin, en fékk afhent til ónýtingar skuldabréfið, er gefið hafði verið út fyrir eftirstöðvum kaupverðs- ins, og hefir Guðjón borið, að þetta hafi verið gert án sinnar vitundar og samþykkis. Guðjón missti þannig eignarrétt sinn að húsinu og tapaði þeim 17200 kr., er hann hafði greitt af kaupverðinu og leigu, sem talin er að hafa verið 625 kr. á mánuði, fékk hann enga greidda þann tíma, sem hann var 247 eigandi hússins, þar sem hann hafði falið Geir Pálssyni að innheimta hana og láta hana ganga til lúkningar veðskuldum á húsinu, er hann hafði tek- ið að sér. Ákærði hefir fært það sér til afsökunar, að hann hafi verið tilneyddur að sera þetta vegna þess, að afborganir og vextir af veðskuldum á hús- inu hafi verið fallnar í gjalddaga og fé ekki fyrir hendi til að greiða þær, en Geir Pálsson gengið hart að sér með greiðslu þeirra. En með framhalds- prófunum er það sannað að þetta er rangt, og að minna var fallið í gjalddaga af þeim en sem nam húsaleigu þeirri, er Geir Pálsson hafði innheimt fyrir Guðjón og ráðstafað var til lúkningar þessu. Verður því að líta svo á, að ákærða hafi brostið alla heimild til að afhenda húsið á þann hátt, sem hann gerði, og að hann hafi með því að ónýta af- sölin, og þar með svifta Guðjón gögnum til að hag- nýta sér eignina og með því að stofna þarmeð eignarrétt yfir eigninni Ósamrýmanlegan rétti Guðjóns, gerzt brotlegur við 254. og 255. gr. almennra hegningarlaga. IV. Eins og segir í dómi undirréttarins fékk nefnd- ur Guðjón Guðmundsson hjá Guðmundi Þorkels- syni upp í viðskipti þeirra vixil samþykktan af A. J. Grönberg í Kaupmannahöfn að upphæð 5000 kr., og skipti Guðjón vixli þessum fyrir annan víxil sömu upphæðar, er Frans Andersen hafði sam- þykkt. Þennan síðari vixil afhenti svo Guðjón ákærða Birni Gíslasyni, er hann fór til útlanda vorið 1926, til þess að reyna að selja hann þar. En úr þvi varð ekki, heldur gaf ákærði Guðmundi Þorkelssyni vixilinn við samfundi þeirra í Ham- 248 borg í þetta sinn. Að vísu gerði ákærði þetta í heimildarleysi, en þar sem víxillinn hefir eftir próf- unum að dæma verið einskis virði, verður þessi verknaður ákærða eigi talinn honum til refsingar. V. Viðskipti ákærða við Gisla Gíslason silfursmið i Reykjavík, byrjuðu þannig, að Gisli gerðist árið 1926 ábyrgðarmaður að tveimur víxlum fyrir ákærða, að upphæð 8000 kr. og 3000 kr., og seldi ákærði víxla þessa Sigurði Jónssyni fyrir vörur og peninga, en leysti þá ekki inn á sjalddaga, svo að Gísli varð að svara til þeirra. Um það leyti sem víxlarnir féllu í gjalddaga fór ákærði þess á leit við Gísla, að hann yrði sér í útvegum með fé til þess að „gera verzlun“, svo að hann gæti losað Gísla við vixilábyrgðir hans. Varð þetta til þess að Gísli skrifaði á þrjá nýja vixla fyrir ákærða að upphæð 20000 kr., 7500 kr. og 5500 kr., og var það beinlínis tekið fram, að víxlana eða það sem feng- ist fyrir þá skyldi nota til þess að losa Gísla við ábyrgðarskuldbindingar hans til Sigurðar Jónsson- ar. Það lítur nú út fyrir, að 20000 kr. víxillinn hafi verið notaður til kaupa á gufuskipinu Nora, er svo var selt öðrum, og hefir ákærði sjálfur séð um inn- lausn þess víxils, án þess Gísli þyrfti að svara tii hans. En hina tvo víxlana seldi ákærði öðrum, og var andvirði þeirra eigi notað til að losa Gísla við fyrri víxlaábyrgðirnar, eins og umsamið var, og hefir verið gengið eftir greiðslu þeirra hjá Gísla. Víxilábyrgðir Gísla fyrir ákærða voru því nú orðn- ar 8000 - 3000 - 7500 - 5500 == 24000 krónur, að ótöldum vöxtum. Þegar svo er komið málum gera þeir Gísli og ákærður samning 28. ágúst 1928 249 þess efnis, að ákærði selur Gísla 3200 mill af vindlingum, er liggi í fríhöfninni í Kaupmanna- höfn fyrir 8 kr. pr. mill. og skyldu 3520 d. kr. greið- ast við afskipun vörunnar í Kaupmannahöfn, en eftirstöðvar kaupverðsins, sem taldar eru 22080 kr. skyldu ganga til fullnaðargreiðslu á ábyrgðum Gisla fyrir ákærða við Sigurð Jónsson og Þórarinn Kjartansson, er keypt hafði annan af hinum síðast greindu vixlum. Gísli greiddi svo hinar áskildu d. kr. 3520 og komu vindlingarnir hingað til landsins, en Gísli gat þá eigi geitt tollinn af þeim, og voru þeir seldir á uppboði og hrökk uppboðsandvirðið ekki til lúkningar tollinum, þannig, að Gísli tapaði því, er hann hafði lagt út fyrir þá og allar ábyrgðar- skldbindingar hans stóðu óhaggaðar gagnvart Sig- urði Jónssyni og Þórarni Kjartanssyni. — Af þeim verknaði ákærða, sem hér hefir verið lýst, er það refsivert samkvæmt 259. gr. hegningar- laganna, að andvirði 7500 kr. og 5500 kr. víxlanna var varið öðrvísi en umsamið var, og getur það ekki losað ákærða undan refsiábyrgð, að Gísli hefir sem fyrr segir samþykkt sem fullnaðargreiðslu fyrir ábyrgðarskuldbindingunum til Sigurðar Jónssonar og Þórarins Kjartanssonar eftirstöðvar kaupverðsins fyrir vindlingana. — VI. Eins og áður var sagt seldu hin ákærðu árið 1927 verzlunina á Grettisgötu 1 og fóru þau bæði þá um haustið til útlanda. Komust þau þá í verzlunarsam- band við firmað J. Scermeister á Co. í Kaup- mannahöfn, er seldi hattavörur, og afréðu þau þá að setja á fót hattaverzlun í Reykjavik. Eftir að stofnað var til þessa verzlunarsambands hvarf 250 ákærða aftur til Reykjavíkur og veitti verzluninni á Grettisgötu Í forstöðu í forföllum eigandans, þar til sú verzlun hætti á öndverðu árinu 1928. Það er svo að sjá sem J. Schermeister á Co. hafi byrjað að afgreiða vörur til ákærðu síðustu mánuði árs. ins 1927, og um þessar vörur aðallega gerir ákærði Björn Gíslason þ. 27. nóv. 1927 í Kaupmannahöfn þann samning við Ásgeir 1. Ásgeirsson nokkurn, sem hann skuldaði fé frá eldri viðskiptum, að þeir skuli innleysa vörurnar í félagi og skyldi Ásgeir fá helminginn af söluágóðanum upp Í eldri skuldina og ferðakostnað til Kaupmannahafnar. J. Scher- meister sendi vörurnar á nafn ákærðu Hansínu Ingu gegn staðgreiðslu í Reykjavík við afhending varanna, en það kom þó eigi til þess, að nefndur Ásgeir 1. Ásgeirsson innleysti neitt af vörunum, heldur stofnaði ákærði nú til viðskiptasambaánds við M. Th. Blöndahl, kaupmann í Reykjavik, og fékk hann til að innleysa þær og síðari vörusend- ingar frá J. Schermeister á Co. Tildrögin til þessara viðskipta ákærða og M. Th. Blöndahl voru þau, að hinn síðarnefndi hafði í við- skiptum, sem eigi koma þessu máli við, eignast vix- il á ákærða og Guðjón Guðmundsson að upphæð 5500 kr. Ákærði gat eigi greitt víxilinn á gjalddaga, en kvaðst mundu geta greitt hann síðar, ef Blön- dahl hjálpaði sér til að leysa út hattavörur, er ákærðu gætu verzlað með. Varð þetta að sam- komulagi, og er svo að sjá sem Blöndahl hafi leyst út fyrstu vörusendinguna 23. marz 1928. Og um þetta leyti stofnsetja hin ákærðu nýja verzlun í Reykjavík, sem nefnd var Hattaverzlunin á Klapp- arstig 37. Var verzlun þessi rekin á sama hátt sem verzlunin á Grettisgötu Í áður, þannig að borgara- 251 bréfið hljóðaði á nafn Hansínu Ingu og verzlunin gekk undir hennar nafni og vörurnar frá útlöndum voru henni sendar, en ákærði útvegaði vörurnar, tók á sitt nafn lánin til vörukaupanna, stjórnaði verzluninni út á við og hafði umboð til að skuld- binda hana og átti að sjá um bókhaldið, og var þannig raunverulegur eigandi hennar og stjórn- andi ásamt ákærðu, er aðeins lagði fram vinnu sína við hattagerðina og afhendingu í sölubúðinni. Verzlunararðinum var og varið til sameiginlegs framfæris þeirra. Var svo um samið milli ákærða og Blöndahl, að hinn síðarnefndi tók í sínar vörzl- ur vörur þær, er hann innleysti, og varð eigandi beirra. Litið eitt af þeim seldi hann og færði ákærða andvirðið hl tekna, en megnið af þeim af- henti hann hinum ákærðu smátt og smátt til um- boðssölu í Hattaverzluninni á Klapparstíg 37, með beim skilmálum, að þau skyldu greiða til hans helminginn af söluverði þeirra jafnóðum og þær seldust, en útsöluverðið var sett svo, að helm- ingur þess átti að vera nokkru meira en innlausn- arandvirði þeirra, og hugðist Blöndahl með þessu móti mundu geta fengið eitthvað upp í víxilskuld- ina. Þetta gekk sæmilega fyrstu mánuðina, en þeg- ar leið á árið fóru innborganirnar þverrandi og er svo að sjá, að tvo síðustu mánuði ársins hafi ekk- ert verið greitt af söluverðinu til Blöndahls, held- ur hafi ákæðu notað bað til verzlunarrekstursins og sér til framfæris. Blöndahl neitaði því undir áramótin að afhenda þeim meira af vörum til sölu, enda hafði skuld ákærða við hann aukizt á árinu, svo að hún var um áramótin orðin samkvæmt reikningi hans kr. 15/04,14, að meðtalinni hinni upprunalegu víxilskuld, en á móti því hafði Blön- 252 dahl allmikið af hattavörunum í sínum vörzlum. Er þannig tók fyrir vöruafhendingu Blöndahls til Hattaverzlunarinnar á Klapparstig 37, fór ákærði að tala um, að hann mundi geta leyst út hattavör- urnar með öðrum vörum. Og í ársbyrjun 1929 fara bæði hin ákærðu til Kaupmannahafnar í verzlun- arerindum og þ. 5. febr. gera þau nýjan samning við J. Scermeister á Co. þess efnis, að firmað skuli eftirleiðis senda þeim hattavörur í umboðs- sölu og þau innborga innkaupsverð þeirra í banka- reikning firmans í Reykjavík jafnóðum og þær seldust. Til tryggingar því að þessi samningur verði haldinn veðsetja þau vörur, er þau eigi kvaðalausar í Reykjavík, að virðingarverði kr. 10464,85, sem allar voru frá J. Schermeister % Go. og allar útleystar af Blöndahl, en samningur þessi hefir eigi verið þinglesinn að því er séð verð- ur. Hefir ákærða, Hansina Inga, undirritað samn- inginn sem sammningsaðili og með nafninu Inga Gíslason, en ákærði, Björn Gíslason, ritar undir samninginn, sem sjálfskuldarábyrgðarmaður. Í þessari ferð kaupir ákærði, Björn Gislason, einnig verzlunarvörur hjá erlendum firmum, sem hér segir: Hjá Köbenhavns Sadelmagerma- BASÍN .c.ccc0dce erna... d. kr. 241531 — Hermann Gryn „..0.0....... - — ce. 900,00 — Magnephon .....0.000.000. - — c. 3000,00 — Johs. Christensen ........ a 3699,49 — S. Börgesen £ Co. .......- - — 1207,28 — Dansk Ramme og Spejlfa- brik 0... - — ce. 2000,00 Samtals d. kr.c.13222,03 og var megnið af vörum þessum keypt gegn vixlum með 3—-6 mánaða gjaldfresti. Telur ákærði þrjár af þessum skuldum vera persónulegar skuldir sínar, en þrjár þeirra skuldir Hattaverzlunarinnar á Klapparstíg 37. Eftir að ákærðu komu úr þessari ferð aftur til Reykjavikur afhenti Björn Gislason vörur þessar að undanteknum vörunum frá S. Björgesen á Co., til M. Th. Blöndahl í skiptum fyrir hattavörurnar, er hann samkvæmt áðursögðu hafði í vörzlum sínum. En þessar hattavörur frá Blöndahl ásamt umboðssöluvörunum frá J. Scher- meister £ Co. voru látnar í Hattaverzlunina á Klapparstíg 37, til þess að seljast þar og í útsölu á Bankastræti 7, er nú var stofnuð undir nafninu Fransk Modemagasin, og Hansína Inga var talin eigandi að. Höfðu bæði hin ákærðu framfæri siti af þeim verzlunum, þar til fór að líða að því, að víxlarnir fyrir vörum þeim, er samkvæmt framan- sögðu voru keyptar í Kaupmannahöfn á öndverðu árinu 1929, féllu í gjalddaga. En áður en svo var komið seldi ákærði með samningi 6. júní 1929 fyr- nefndum Ásgeiri Í. Ásgeirssvni hattavörurnar, er hann hafði fengið Í skiptum frá Blöndahl ásamt öðrum vörum, og var kaupverð þeirra talið 32000 kr. og þar af voru 6500 kr. greiddar í peningum, er að mestu voru greiddir í bankareikning J. Scher- meister á Co., en 25500 kr. af kaupverðinu skyldu ganga til fullnaðargreiðslu á eldri skuld ákærða til Ásgeirs. Ennfremur seldi ákærði Gunnari Sig- urðssyni kaupmanni í „Von“ í fyrra hluta ágúst- mánaðar 1929, vörur úr búð þeirra ákærðu á Klapparstíg 37 fyrir 1500 kr. i peningum. Þannig var því komið fyrir að mestallar vörurnar í verzl- uninni á Klapparstíg 37 voru taldar eign annara 234 þegar vöruvíxillinn frá Köbenhavns Sadelmager- magasín féll í gjalddaga 18. júni 1929, að upphæð d. kr. 2415,31, og gat ákærða því eigi vísað á nægi- legt verðmæti við löghaldsgjörð, er fór fram honum til tryggingar, og leiddi það til þess að ákærða var úrskurðuð gjaldþrota 24. ágúst 1929, svo sem áður er sagt, en síðar komst hún þó að samningum við skuldheimtumenn sína og fékk aftur bú sitt til um- ráða. En um skuldaskipti Blöndahls við ákærða Björn Gíslason er það ennfremur að segja, að skuld hans var í árslok 1929 samkvæmt reikningi Blön- dahls orðin kr. 18705,02 og 11. sept 1930 kr. 24166,52, en þann dag seldi Blöndahl málaflutningsmanni ákærðu, Páli Jónssyni, skuldina ásamt vörunum, sem í hans vörzlum voru, gegn 15000 kr. víxli, er að sögn hefir eigi fengist greiddur, en afskrifaði sem tapað kr. 9166,52. Af athöfnum ákærða Björns Gislasonar, sem lýst hefir verið í þessum kafla, verður að telja ráðstöf- un hans á söluandvirði vara þeirra, er M. Th. Blön- dahl afhenti honum til sölu fyrir sig, refsiverða samkvæmt 259. gr. hinna almennu hegningarlaga, og vörulán hans erlendis á árinu 1929 refsiverð samkv. 253. gr. sömu laga, þar sem það af öllum ráðstöfunum hans þykir augljóst, að hann hefir ekki ætlað sér að endurgreiða þau, enda ekki setað gert sér von um að geta það. Og með því að verzlunin á Klappastig 37, sem eins og fyrr segir var raunveruleg eign begsja hinna ákærðu, stóð þá í skuldum við þrjá hina ný- nefndu lánardrottna og fyrirsjáanlegt var, að þær yrðu bráðlega krafðar, en hinsvegar ekkert til ag greiða þær með, þá hlaut ákærði að sjá fyrir yfir- vofandi gjaldþrot ákærðu, sem að nafni til tald. 255 ist eigandi verzlunarinnar, þegar vörusalan til þeirra Ásgeirs og Gunnars fór fram. Hefir ákærði því með þeirri athöfn gerzt brotlegur við 262. gr. sbr. 48. gr. almennra hegningarlaga. Ennfremur hefir ákærði með veðsetningunni til J. Schermeis- ter á Co. gert ráðstöfun til að stofna veðrétt í vör- um þeim, sem Magnús Blöndahi hafði þá fengið réttindi yfir, og heyrir það brot ákærða, með þvi að veðréttur þessi virðist aldrei hafa löglega stofn- ast, undir 255. gr., sbr. 46. gr. áðurnefndra hegn- ingarlaga. Ákærða, Hansína Inga, hefir beinlínis sjálf framkvæmt með ákærða, Birni Gíslasyni, þær athafnir, sem honum eru hér taldar refsiverðar eft- ir 255., sbr. 46. gr., og 262. gr. hegningarlaganna. Henni hlaut að vera kunnugt um rétt Blöndahls yfir vörum þeim, sem veðsettar voru J. Scher- meister á Co., og verður atbeini hennar að þeirri ráðstöfun því einnig refsiverður eftir 255., sbr. 46. gr. hegningarlaganna. Hinsvegar þykir varhuga- vert að ganga út frá því, að henni hafi verið svo kunnugt um skuldbindingar og hagi verzlunar þeirra ákærðu, að hún hafi hlotið að sjá fyrir yfir- vofandi gjaldþrot þegar vörusalan fór fram. Verð- ur að því leyti að sýkna hana. Þar á móti verður þátttaka hennar í því broti, sem ákærða er talið hér refsivert eftir 259. gr. hegningarlaganna, að teljast refsiverð af sömu ástæðum, sem í Í. kafla segir, eftir 259., sbr. 56. gr. sömu laga. VI. Þá er það loks upplýst, að bókhaldið við verz!- anir hinna ákærðu bæði á Grettisgötu 1 og Klapp- arstig 37 hefir allan tíman frá því verzlunin byrj- aði og fram að gjaldþroti verið ófullkomið og ó- 256 reglulegt. Ákærða Hansína Inga Pétursdóttir var bókhaldsskyld samkv. lögum nr. 53, 4. júlí 1911, en hún sjálf vann ekkert að því, heldur hafði ás kærði Björn Gíslason það á hendi og átti að sjá um það. Hafa bæði hin ákærðu viðurkennt, að við verzlanirnar hafi ekki verið haldnar nema sumar af bókum þeim, sem kaupmönnum er skylt að halda samkvæmt nefndum lögum, og að efnahags- reikningur hafi ekki verið gerður árlega. Við rann- sókn málsins hafa ekki komið fram neinar verzl- unarbækur fyrir árin 1926 og 1927. Er þó svo að sjá af prófunum, að byrjað hafi verið að halda sjóðbók árið 1926, en að þvi hafi verið hætt, er fram á árið kom, og að ekkert bókhald hafi upp frá því verið þar til verzlunin var seld á árinu 1997. Engar verzlunarbækur fyrir árið 1928 komu held- ur fram við fyrri rannsóknina, en við fyrri flutn- ing málsins fyrir hæstarétti kom fram eftirrit af sjóðbók það ár, en frumritið talið glatað og sömu- leiðis höfuðbók fyrir það ár. Fyrir árið 1929 var rannsóknardómaranum afhent sjóðdagbók, er þó aðeins var fyrir tímabilið frá 1. jan. og fram í marzmánuð, og ennfremur sjóðbók frá 1. jan. til 12. ágúst og frumbókarbrot. En fylgiskjöl við bæk- urnar vantaði og bókhaldið að öðru leyti svo ófull- komið, að af því varð ekkert ráðið um efnahag verzlunarinnar. Það verður þó eigi talið nægilega sannað, að hin ákærðu hafi í sviksamlegum, til- gangi vanrækt að halda bækur eða skotið bókum undan og ber því að heimfæra þetta afbrot Hansínu Ingu Pétursdóttur undir 264. gr. 2. mgr. hegning- arlaganna, og afbrot Björns Gíslasonar undir 264. gr. 2. málsgr. sbr. 48. gr. sömu laga. Refsing ákærða Björns Gíslasonar fyrir öll fram- 257 antalin afbrot þykir með hliðsjón af 63. og 58. gr. hegningarlaganna hæfilega ákveðin 12 mánaða Þetrunarhúsvinna og refsing ákærðu Hansínu Ingu Pétursdóttur með tilliti til þess, að hún má teljast hafa verið ákærða mjög háð og að lifsuppeldi hennar og barna hennar byggðist mjög á starfsemi ákærða, tveggja mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi. Svo skulu og hin ákærðu samkv. 8. gr. 1. nr. 25, 14. júni 1929 svift rétti til að reka eða stjórna verzlun eða atvinnufyrirtæki, Björn Gisla- son æfilangt og Hansina Inga Pétursdóttir í 2 ár frá birtingu dóms þessa að telja. Ákærðu greiði hvort um sig varðhaldskostnað sinn í héraði, og ákærða greiði talsmanni sínum í héraði, Páli Jónssyni, málsvarnarlaun, 70 kr. Allan annan kostnað sakarinnar í héraði, svo og allan áfrýjunarkostnað, þar með talin málaflutningslaun til sækjanda og verjanda í hæstarétti, 700 kr. til hvors, greiði hin ákærðu in solidum. Samkvæmt kröfu hinna ákærðu var héraðsdóm- aranum stefnt með framhaldsstefnu 5. jan. 1931 til ábyrgðar fyrir meðferð hans á málinu og hefir hann mætt og látið mæta í hæstarétti og fært fram vörn fyrir sig. Byggja hin ákærðu kröfu sína um ábyrgð á hendur dómaranum aðallega á því, að hann hafi dregið rannsóknina á langinn, að hann hafi beitt ólöglegri hörku sérstaklega með því að setja þau í gæzluvarðhald, og að hann hafi bókað rangt framburði þeirra. Að vísu hefir allmikill dráttur orðið á fyrri rannsókninni í málinu, en dómarinn hefir réttlætt þetta nægilega af sinni hálfu með því sem tekið hefir verið fram í undir- réttardóminum. Og framhaldsrannsóknina hefir hann leyst af hendi án nokkurs ónauðsynlegs 17 258 dráttar. Það þykir því ekki ástæða til að vita hann fyrir þetta, enda á dráttur sá, sem orðið hefir á rannsókninni aðallega rót sína að rekja til þess, að hin ákærðu hafa torveldað rannsóknina á ýmsan hátt, meðal annars með því í byrjun að halda ýms- um gögnum og upplýsingum, er þau eigi létu koma fram fyrr en við fyrri flutning málsins í hæsta- rétti og gerði það framhaldsannsókn nauðsynlega. Og að því er snertir hin kæruatriðin á hendur dóm- aranum, þá gaf framkoma ákærðu fulla ástæðu til að setja þau í gæzluvarðhald og það eru engar sannanir fram komnar um það, að rannsóknar- dómarinn hafi bókað rangt framburði ákærðu eða annara. Það verður því að líta svo á, að það hafi verið ástæðulaust að stefna héraðsdómaranum til ábyrgðar og ber því samkvæmt kröfu hans að dæma hin ákærðu til þess in solidum að greiða honum málskostnað í hæstarétti, er ákveðst 200 kr. Á rekstri málsins fyrir hæstarétti hefir einnig orðið allmikill dráttur, er sækjandi á þó enga sök á, en þar sem drátturinn af hálfu verjanda á að miklu leyti rót sína að rekja til þess, að málið er mjög umfangsmikið, að mikill tími hefir farið til þess að útvega ný gögn, svo og til þess, að hann var um tíma erlendis, þá þykir eigi ástæða til að láta hann sæta vitum. Þvi dæmist rétt vera: Ákærði, Björn Gíslason, sæti betrunarhús- vinnu í tólf mánuði og ákærða, Hansína Inga Pétursdóttir, sæti fangelsi við venjulegt fanga- viðurværi í tvo mánuði, svo skulu þau og svift rétti til þess að reka eða stjórna verzlun eða 259 atvinnufyrirtæki, Björn Gíslason æfilangt og Hansína Inga Pétursdóttir í tvö ár frá birtingu dóms þessa að telja. Hin ákærðu greiði hvort um sig gæzluvarð- haldskostnað sinn og ákærða Hansína Inga geiði talsmanni sínum í héraði, Páli Jónssyni, 70 kr. í málsvarnarlaun. Ennfremur greiði hin ákærðu in solidum allan annan kostnað sak- arinnar í héraði og allan áfrýjunarkostnaðinn, þar með talin laun sækjanda og verjanda í hæstarétti, málaflutningsmannanna Theódórs B. Líndal og Eggerts Claessen, 700 kr. til hvors. Og loks greiði hin ákærðu in solidum héraðs- dómaranum, lögreglustjóra Hermanni Jónas- syni, 200 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti. Dóminum skal fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af réttvísinnar hálfu, gegn Birni Gíslasyni og Hansinu Ingu Pétursdóttur, Vatnsstig 3, hér í bænum, fyrir brot gegn ákvæðum 26. kapitula almennra hegningarlaga frá 25. júní 1869, laga nr. 51 frá 7. maí 1928, og laga nr. 25 frá 14. júní 1929, sbr. lög nr. 53 frá 1911. Báðir talsmenn hinna ákærðu hafa krafizt þess, að dómarinn víkji sæti í málinu, aðallega að því er virðist vegna þess, að ákærður hefir ritað dómsmálaráðuneyt- inu tvær kærur á hendur dómaranum, og ritað um hann eitthvað af niðgreinum í blaðið „Stormur“. Ákærður hefir lagt fram í réttinum afrit af Þessum kærum, afrit af ofannefndum niíðgreinum, og það sem hann kallar vörn í málinu. Þá hefir hann og sýnt í rétt- inum og óskað lagt fram, án þess að það hafi verið gert, 260 afrit af bækling, sem hann hafi í hvggju að gefa út á næstunni, um dómarann. Þótt ákærður hafi þannig ritað kærur á hendur dóm- aranum, og niðgreinar um hann, og ætli að rita fleiri, þá er vitanlega svo fjarri því, að dómaranum sé skylt að víkja sæti fyrir þessa sök, að honum er það ekki heim- ilt. Kröfur nokkrar um frekari rannsókn í málinu, hafa talsmenn ákærða borið fram, en þær eru ekki þann veg rökstuddar, að séð verði af þeim, að ástæður séu til frek- ari rannsóknar að svo komnu. Þessar framangreindar kröfur talsmanna ákærðu og ákærðs verður því ekki unnt að taka til greina, og skal því vikið að efnishlið málsins. Tildrög þessa máls eru þau, að Hansína Inga Péturs- dóttir varð gjaldbrota með úrskurði lögmannsins í Reykja- vík, dags. 24. ágúst 1929. En 9. s. m. hafði hrmflm. Lárus Fjeldsted, látið gera löghald hjá ákærðu fyrir víxli að upphæð d. kr. 9415.31, samþykktum af Birni Gíslasyni fyrir hönd Hattaverzlunarinnar Klapparstig 37. Út af því var tekið að rannsaka ýmislegt viðvíkjandi reksturshátt- um þeirrar verzlunar, sem ákærðu höfðu rekið undan- farið, og kom þá í ljós það sem sagt verður hér á eftir, 1. Til verzlunar þeirrar, sem ákærða hefir rekið á sínu nafni undanfarin ár, €r í raun og veru stofnað með við- skiptum ákærðs Björns Gíslasonar, við mann að nafni Guðjón Guðmundsson, fyrrv. kaupmann hér í bænum. Viðskipti þeirra eru allgömul, en þau sem koma hér að- allega til greina, byrjuðu laust fyrir árið 1924. Guðjón hafði lánað ákærðum vöruúttekt úr búð sinni, því að hann rak þá matvöruverzlun á Baldursgötu 31, hér í bænum; ennfremur hafði hann lánað ákærðum einhverjar smá- upphæðir í peningum og svo hafði hann einnig selt hon- um dálitið af gömlum skuldum, sem virðast hafa verið mjög lélegar. Gefur svo ákærður Guðjóni skuldaviðurkenn- ingu árið 1924, og telur hann þá Guðjón eiga hjá sér um 15 þúsund krónur. Guðjón hefir sjálfur tekið það fram, að hann áliti, að með þessari skuldaviðurkenningu byrji þau viðskipti sin við ákærða, sem leitt hafi af sér mjög óheilbrigð viðskipti af hans hendi við sig. Hann telur að þessi skuldaviðurkenning sé í raun og veru allt of há, því að skuldin hafi að réttu lagi alls ekki verið svona 261 mikil. Út af þessari skuldaviðurkenningu fór ákærður svo að ræða um það við Guðjón, að hann mundi sennilega ekki geta lokið þessari skuld, nema hann færi til útlanda, og gerði einhverja verzlun. Telur Guðjón, að hann hafi hjálpað ákærðum með nokkra peningaupphæð til utan- farar á þessu ári, en ferð ákærðs hafi ekki borið neinn verzlunarlegan árangur. Ákærður neitar því hinsvegar að hann hafi á árinu 1924 fengið nokkra peninga til ut- anfarar hjá Guðjóni. Það er svo seint á árinu 1925, að ákærður fer að tala um það á ný við Guðjón Guðmundsson, að hann verði að fara til útlanda til þess að gera vöruinnkaup, og ljúka á þann hátt skuldaviðskiptum sínum við Guðjón. Telur Guðjón sig þá hafa látið ákærða fá allstóra peningaupp- hæð til utanfarar, og hefir sýnt og lagt fram í þessu máli víxil að upphæð 5355,00 krónur, útgefinn 12. marz 1926 samþykktan af Steinunni Stefánsdóttur, Vesturgötu 35, en með henni bjó þá ákærður í þessu máli. Jafnframt hef- ir Guðjón lagt fram framlengingarvíxil fyrir þessum víxli, að upphæð kr. 5500,00 og er sá víxill samþykktur af á- kærðum. Guðjón telur að þessi peningalán til utanfarar- innar hafi verið gerð upp eftir að ákærði kom heim, og þessvegna sé fyrri víxillinn gefinn út 12. marz 1926. Hann hefir viðurkennt það, að vixillinn muni vera eitthvað talsvert hærri en sú upphæð, sem hann hafi lánað á- kærðum í raun og veru áður en hann fór til útlanda. Jafn- framt hefir Guðjón Guðmundsson upplýst það, að meðan að ákærður var í útlöndum um áramótin 1925 og 1926 hafi hann sent símskeyti til áðurnefndrar Steinunnar Ste- fánsdóttur og skýrt henni frá, að nú væri hann búinn að fá nýlenduvörur handa Guðjóni Guðmundssyni fyrir 17 þúsund krónur, en sig vantaði um 1700 krónur til þess að koma þessum kaupum í gegn til fullnustu. Steinunn Ste- fánsdóttir kom þá til Guðjóns og skýrði honum frá þessu, og hann kveðst þá þegar hafa sent 1700 krónur til ákærðs, en 300 krónur kveðst hann hafa látið Steinunni Stefáns- dóttur fá til lífsframfæris, því að hún var þá peningalaus. Þetta kveður Guðjón einnig hafa verið gert upp með vixli, Þegar ákærður kom frá útlöndum, og hefir hann lagt fram við rannsókn þessa máls vixil samþykktan af Birni Gísla- syni 12. marz 1926 að upphæð 17 þúsund krónur, sem 262 hann átti hjá Birni frá árinu 1924 og áður er áminnst, og þær tvö þúsund krónur, sem að hann lét ákærðan fá með- an hann var erlendis, og áður hefir verið sagt frá. Ákærður í þessu máli, Björn Gislason, hefir viðurkennt þennan framburð réttan að öðru leyti en því, að hann kveðst ekki minnast þess, að hann hafi fengið neina pen- inga hjá Guðjóni Guðmundssyni til utanfarar á árinu 1924 eða 1925, en hann kveðst hafa fengið senda peninga, að hann minnir um 1500 krónur, frá Guðjóni, meðan hann var í útlöndum í þetta skifti. Kveður hann þessa peninga hafa átt að vera til þess að útvega nýlenduvörur, en það hafi svo mistekist. Ákærður hefir hinsvegar ekki getað gert grein fyrir því, hvernig standi á 5355,00 króna víxl- inum, heldur helst að hann sé tilkominn fyrir vörur, sem hann hefir þó ekki getað gert nánari grein fyrir. Ekki hef- ir hann heldur getað gert grein fyrir því hvernig á því standi, að skuldin frá 1924, hafi hækkað úr 15 þús. upp í 17 þúsund krónur, og hann hefir heldur ekki gert þess grein, fyrir hvaða fé hann og Hansína Inga Pétursdóttir hafi siglt og dvalið erlendis í þetta skipti. Ákærður kom frá útlöndum úr siglingu þeirri, sem að sagt hefir verið frá hér að framan, snemma á árinu 1926, og var þá með honum Hansína Inga Pétursdóttir. Þau skýrðu Guðjóni Guðmundssyni frá því, að vegna þess að peningar hans hefðu komið of seint hafi þau ekki getað útvegað honum nýlenduvörurnar, eins og gert hefði verið ráð fyrir, en hinsvegar kváðust þau hafa mjög mikið af álna- og fatnaðarvöru meðferðis, á henni væri fljóttekinn gróði, en ákærður kvað sig vanta peninga til þess að leysa þessa vöru út. Taldi hann að eina leiðin fyrir Guð- jón Guðmundsson, til þess að fá sitt, væri sú, að leysa þessar vörur út, fá framsal fyrir þeim, og síðan yrði opnuð búð og rekin verzlun með vörurnar, þannig, að Guðjón fengi peningana greidda jafnóðum og vörurnar seldust og peningarnir kæmu inn. Átti að reka þessa verzl- un í nafni ákærðu, og hún ásamt ákærðum að sjá um reksturinn. Guðjón Guðmundsson, útvegaði nú peninga til þess að leysa út framannefndar vörur, greiða toll, farmgjöld og fleira. Kvaðst hann í því skyni hafa útvegað ákærða milli 20 og 20 þúsund krónur, en nánar tiltekið, allt að 28 þús- 263 undum. Hefir hann lagt fram við rannsókn málsins víxil, sem samþykktur er af Birni Gíslasyni, dags. 10. marz 1926, að upphæð 28650,00 krónur. Hefir Guðjón gefið þá skýr- ingu á þessari upphæð, að í henni sé innifalinn 7 þúsund króna vixill, sem ákærði samþykkti og Guðjón gaf út, og seldur var Sigurði Jónssyni, múrara, fyrir 6000 krónur. Hina peningana sem í vixlinum séu innifaldir, kveðst hann hafa látið frá sjálfum sér og konu sinni, allt sem þau áttu, og ennfremur útvegað á sitt eigið nafn peningalán, sem gengið hafi til ákærðs. Hefir Guðjón gert allnána grein fyrir þessu, og þeir sem hann hefir fengið peninga hjá, hafa kannast við að sú greinagerð sé rétt. Þegar Guðjón Guðmundsson útvegaði fyrstu peningana til út- lausnar varanna, sem eins og áður segir, voru á nafni á- kærðu, framseldi hún honum vörur, sem að faktúruverði voru kr. 2374,75 virði, en þær vörur sem voru leystar út eftir þetta fyrir peningana, sem Guðjón útvegaði, voru ekki framseldar honum, heldur innleystar á nafn ákærðu, en með þessum vörum var svo byrjuð verzlun á nafni á- kærðu, í húsinu nr. 1 við Grettisgötu hér í bænum. Og þó að vörurnar væru ekki framseldar Guðjóni, kveðst á- kærður Björn Gíslason telja, að Guðjón hafi í raun og veru átt þetta allt saman, enda kemur þeim saman um, að svo hafi verið um talað, að Guðjón fengi peningana jafn- óðum og vörurnar seldust. Ákærður í þessu máli hefir viðurkennt, að þetta sé rétt að öðru leyti en því, að hann kveðst ekki muni hafa feng- ið svo mikið af peningum hjá Guðjóni eins og Guðjón tiltaki. Hann kveðst reyndar muna eftir peningum, sem hann fékk hjá Sigurði Jónssyni fyrir framangreindan 7000 króna víxil, og ennfremur að Guðjón hafi um þetta leyti útvegað sér um 4000 krónur, og aftur síðar 6000 krónur fremur en 4000 krónur, en skýringar hans um þessi at- riði eru mjög óákveðnar og talsvert mikið á reiki, og hann hefir ekki gert neina sennilega grein fyrir því, aðra en þá, sem Guðjón heldur fram, hvernig 28650 króna vixillinn hafi orðið til. Það er nú upplýst með samhljóða framburði þeirra, á- kærðs og Guðjóns Guðmundssonar, að Guðjón hefir fengið útborgað úr verzluninni eitthvað fyrst eftir að hún byrj- aði. Telur Guðjón, að þetta muni hafa verið samtals um 264 1100 krónur. Sá sem var við bókhaldið telur þetta senni- lega rétt, og ákærður hefir heldur ekki mótmælt því. En Guðjón telur að þessir peningar hafi gengið inn í verzl- unina aftur smátt og smátt til ýmsra daglegra þarfa, en það telur ákærður hinsvegar að ekki muni vera rétt. Þegar leið á veturinn fór Guðjón Guðmundsson að 6. kyrrast yfir því að geta ekki staðið í skilum við þá, sem hann hafði fengið lánaða peninga hjá, og virðast þeir þá hafa komið sér saman um það, eftir ráðum Björns, að reyna að gera einhverja stærri verzlun. Keypti þá ákærð- ur síld fyrir nokkuð af vörunum, sem í búðinni voru, en sá maður, sem vörurnar fékk, valdi úr þeim vörunum eft- ir því sem honum þótti bezt henta. Þessa síld sendi svo ákærður til Þýzkalands og telur sig ekki hafa haft upp úr henni nema 200 til 300 krónur. Um sama leyti keypti ákærður vörur af Sigurði Jónssyni, múrara, og Páli Magnússyni, járnsmið. Var þetta fatnaður og álnavara. Fyr- ir vörurnar sem hann fékk hjá Sigurði Jónssyni lét hann vixil að upphæð 8000 krónur, samþykktan af sjálfur sér, en útgefinn af Gísla Gíslasyni, silfursmið. Fyrir þennan vixil fékk ákærður einnig um 1000 krónur í peningum, ásamt vörunum, en fyrir vörurnar, sem ákærður fékk hjá Páli Magnússyni, lét hann 5500 króna vixil, samþykktan af sjálfum sér en útgefinn af Guðjóni Guðmundssyni. Hvoru- tveggja þessar vörur voru látnar saman við vörurnar í búðinni á Grettisgötu 1, og telur ákærður að sumt af þess- um vörum hafi farið fyrir sildina, en meiri hluti þeirra telur hann að farið hafi fyrir bifreið, sem að ákærður keypti um þetta leyti fyrir vörur af Zóphoníasi Bald- vinssyni, en bill þessi telur hann að hafi verið lélegur, og hafi hann síðast selt hann Geir Pálssyni fyrir 1000 krón- ur í peningum og eitthvað af vörum, og hafi Geir kann- ast við að það sé rétt. Um vorið 1926, fór ákærður í þessu máli til útlanda, til þess að selja síldina, sem hann hafði keypt og áður er sagt frá. En um sama leyti kveðst Guðjón Guðmundsson hafa gersamlega hætt að fá nokkra greiðslu úr búðinni fyrir þær vörur, sem þar seldust. Og eftir að ákærður kom frá útlöndum, sagði hann Guðjóni hvernig farið hafði með sildarverzlunina. Þessir peningar, sem Guðjón hafði lagt fram, kveðst ákærður hafa sagt honum að væru þar 265 með tapaðir, og Guðjón hefir síðan alls enga greiðslu fengið á því, sem hann lagði inn í verzlunan á Grettisgötu 1, bæði peninga og vörur eins og frá hefir verið sagt, en hin ákærðu ráku svo verzlunina á Grettisgötu 1, allt árið 1926 og 1927, og til snemma á árinu 1928, nema lítinn hluta af árinu 1927, er Jóhanna systir ákærðs annaðist reksturinn, á meðan hin ákærðu voru í Kaupmannahöfn. En snemma á árinu 1928, byrjuðu þau Hattaverzlun á Klapparstíg 37, á þann hátt sem síðar verður greint frá. Hér hefir þá verið lýst í aðaldráttum tildrögum að rekstri verzlunar þeirrar, sem ákærð höfðu á Grettisgötu 1. Á þessum tíma átti ákærður einnig í viðskiptum, sem ekki koma beinlinis verzlunarrekstrinum við, og verður minnst á sérstaklega síðar. Ákærður hefir nú gert Þá grein fyrir þeim verzlunarrekstri, og því að Guðjón Guðmunds- son fékk ekkert útborgað úr verzluninni eftir vorið 1926, að þá hafi í raun og veru farið fram uppgjör milli Guð- jóns og ákærðu, hún hafi þá eignast verzlunina að fullu, og með því að taka að sér greiðslu á 7000 króna víxlinum, sem Sigurður Jónsson hafði keypt, það sé því ekkert ó- eðlilegt,þó að Guðjón hafi ekki fengið neitt útborgað eftir þennan tíma. Það er rétt að ákærður greiddi að lokum Þennan víxil, sem ábyrgðarmaður á honum Hallur Þor- leifsson hafði orðið að leysa út, en það var mjög eðlilegt að hann gerði það, því að Guðjón gat þá ekki greitt hann, þar sem hann var orðinn eignalaus maður, en ákærð var samþykkjandi á vixlinum og á hennar nafni var verzlun- in rekin, svo að hætta var á að gengið yrði að verzlun- inni. Hallur Þorleifsson hefir skýrt svo frá, að ákærður hafi greitt sér þennan vixil með 7000 króna vixli á Guð- mund heitinn Jónasson í Hafnarfirði. Kveðst hann hafa tekið við þessum víxli sem greiðslu, vegna þess að hann hafi verið orðinn úrkulavonar um að fá nokkuð greitt. Hallur Þorleifsson hefir ennfremur skýrt svo frá, að þeg- ar að hann hafi ætlað að innheimta víxil þennan, að þá hafi því verið haldið fram, að fyrir hann hafi átt að koma tvær bifreiðar, sem að ákærður hafi aldrei afhent. Ákærð- ur hefir ekki viljað kannast við þetta, hann kveðst hafa látið fyrir víxilinn eitthvað af peningum og vörum hvort- tveggja frá verzluninni á Grettisgötu 1, enda verður ekki séð að hann hafi haft af öðru að taka. Með því að Guð- 266 mundur Jónasson er látinn, hefir ekki verið hægt að upp- lýsa þessi atriði. Ekkert hefir að öðru leyti framkomið í málinu, sem sæti stutt þá staðhæfingu ákærðs, að Guðjón Guðmunds- son, hafi afsalað sér öllum rétti til verzlunarinnar á Grett- isgötu 1, vorið 1926. Guðjón sjálfur staðhæfir að hann hafi alls ekki gert það, hann hafi sjálfur litið svo á, að hann lánaði hinum ákærðu vörurnar, sem hann útvegaði pen- ingana til að útleysa, að hin ákærðu ættu verzlunina í sameiningu þó að ákærða væri talin fyrir henni, og að hann ætti rétt til þess að fá peninga greidda um leið og þeir kæmu inn, svo hafi verið umsamið, Þeim rétti kveðst hann aldrei hafa afsalað sér. Hin ákærðu hafi hætt að efna þessi loforð sin og hann svo gefist upp við að innheimta þetta. Ákærða í máli þessu styður og framburð Guðjóns Guð- mundssonar. Hún kveðst hafa verið talin fyrir verzluninni í upphafi, og hafa séð um söluna innanbúðar eins og hver önnur innanbúðarstúlka; hún kveðst ekki hafa vitað til þess að Guðjón hafi nokkurntíma átt verzlunina, og á- kærðan kveður hún hafa annast allar peningaútveganir til verzlunarrekstursins, séð um bókhald verzlunarinnar og allan rekstur út á við. Hvað Guðjóni Guðmundsyni og á- kærðum hafi farið á milli, kveðst hún ekki vita. Eins og sést af því sem nú hefir verið sagt, hefir Guð- jón Guðmundsson því lánað og útvegað hinum ákærðu alla þá peninga til innlausnar varanna er seldar voru á Grettis- götu 1, um tveggja ára bil, og þau höfðu aðallega lifsfram- færi sitt af. Er það sérstaklega eftirtektarvert, að ákærður skrifaði upp á allar skuldbindingar vegna peningalána til útlausnar þeirra vara er runnu inn Í verzlunina, en verzl- unin er hinsvegar algerlega rekin á nafni ákærðu. Hún skrifaði aðeins sem samþykkjandi á einn víxil og Guðjón Guðmundsson hefir skýrt frá því, að ákærður hafi oft tal- að um það, að hún þyrfti að losna af þessum víxli, því hún mætti hvergi standa sem skuldari, með því móti hefði verzlunin meiri tiltrú. Og í þessu skyni samþykkti Guð- jón 7000 króna vixil til framlengingar hinum fyrri, en Sigurður Jónsson vildi ekki taka þann vixil til framleng- ingar, og seldi ákærður hann þá Methúsalem Jóhannssyni fyrir 4000 krónur og bilgarm. 267 Sá maður sem að hafði bókhaldið á hendi fyrir á- kærðu í byrjun ársins 1926, kveðst hafa verið staddur við upptalninguna og afhendinguna á vörum þeim, sem ákærð- ur lét fyrir síldina, og segir hann að ekki hafi sést að verulegu skertust þær vörur, sem í búðinni voru við þetta, svo mikið hafi verið eftir. Enda er það vitanlegt að á því að selja þessar vöruleifar lifðu hin ákærðu það sem eftir var af árinu 1926, árið 1927 og til í byrjun ársins 1998. Aðaluppistaðan í verzlunaraðferð ákærðu er þá þannig, að ákærður lætur Guðjón Guðmundsson útvega peninga til innlausnar varanna, lofar að borga um leið og þær selj- ist, skuldbindur sjálfan sig, en lætur vörurnar aðallega ganga yfir á nafn ákærðu, sem svo selur þær þeim til lífs- framfæris, án þess að greiða Guðjóni nema rétt fyrst meðan verið er að koma honum ennþá lengra út í ábyrgð- ir og skuldir. 2. Um þetta leyti eða aðallega árið 1926 gerði ákærður ýmiskonar fleiri verzlanir. Það hefir verið áður minnst á kaup hans á vörum frá Páli Magnússyni og Sigurði Jóns- syni. Og ennfremur seldi ákærður Sigurði Jónssyni vixla að upphæð kr. 3000,00 og annan um 8000 krónur, sem Gísli Gslason skrifaði upp á, sem ábyrgðarmaður. Fyrir báðum þessum vixlum hefir Gísli Gíslason orðið að setja tryggingu til Sigurðar Jónssonar, en árið 1926, þegar þess- ir tveir víxlar, sem Gísli var ábyrgðarmaður á, voru um það bil að falla í gjalddaga, skrifaði Gísli, sem ábyrgðar- maður á þrjá víxla til viðbótar. Var einn þeirra 5500 krón- ur, annar 20000 krónur og þriðji 7500 krónur. Var svo um talað milli ákærðs og Gisla, að þessa vixla skyldi ákærður nota til þess að gera „verzlun“, þannig, að Gísli yrði los- aður við skuldbindingar sínar við Sigurð Jónsson, þenn- an framannefnda 5500 króna víxil seldi ákærður, fyrir milligöngu Tómasar Skúlasonar, Þórarni nokkrum Kjart- anssyni, hér í bænum fyrir vörur, sem þeim virðist hafa orðið lítið úr, og 7500 króna víxilinn seldi Tómas Skúla- son Guðmundi Jóhannssyni, kaupmanni, hér í bænum, einnig fyrir vörurusl og eitthvað lítið af peningum. Á- kærður heldur því fram að Tómas hafi gert þetta í óleyfi, en Tómas mótmælir því, en báðum kemur þeim saman um, að Tómas hafi aldrei skilað ákærðum neinu af and- virði þessa vixils. 268 Þriðji víxillinn mun hafa verið seldur Jóni Sigmunds- syni, kaupmanni hér í bænum, en ákærður sá einhvern- veginn um greiðslu á honum. — Þegar Gísli Gíslason var kominn út í þetta, og skuldheimtumennirnir — eigend- ur víxlanna — gengu hart að honum, kom ákærður enn til hans sumarið 1928, og bauð honum 3200 mill af sigarett- um, sem lægi í Fríhöfninni í Kaupmannahöfn, en á hvíldi 4000 krónu krafa. Þegar Gísli hafði fengið þessar sigarett- ur framseldar frá ákærðum, átti ákærður að vera laus við allar skuldbindingar út af vixlunum og Gísli að taka þá að sér til fulls. Að þessu gekk Gísli Gíslason, sem útvegaði sér 4000 krónur að láni, og leysti sigaretturnar út hjá Fri- höfninni, en er þær höfðu verið sendar hingað heim, var tollur og farmgjald svo hátt, að Gisli gat ekki greitt það, og voru því sigaretturnar seldar hér á uppboði. — Gísli sat því uppi með víxilskuldirnar og 4000 króna skuld í viðbót. 3. Veturinn 1926, keypti Guðjón Guðmundsson, húsið nr. 4 A við Grundarstíg, af Geir Pálssyni trésmið hér í bænum, sem seldi húsið fyrir hönd konu sinnar. Kaup- verðið virðist eftir þvi, sem næst verður komist, hafa verið allt að 80 þúsund krónur, og var húsinu afsalað á nafn Halls Þorleifssonar, kaupmanns. Upp í þetta hús greiddi Guðjón Guðmundsson krónur 4000,00 í peningum, þúsund króna kröfu, sem að hann framseldi Geir. Ávisun á 5000 króna matvöruúttekt hjá Halli Þorleifssyni, og frakka, sem reiknaðir voru á nokkur þúsund, en óupplýst er hve mikils virði hafa verið. Þegar að Guðjón keypti húsið hvildi á því veðdeildarlán og annars veðréttarvix- illán, en Hallur gaf út skuldabréf til konu Geirs, þannig, að á húsinu kom til að hvila um 61 þúsund krónur. Guðjón Guðmundsson skýrir nú svo frá, að ákærður í þessu máli, hafi sagt sér um vorið 1926, að hann mundi geta selt fyrir hann húsið. Lét því Guðjón afsala húsinu til ákærðs gegn því, að ákærður samþykkti 20 þúsund króna víxil til Guðjóns, þetta gerðu þeir, og kom það, að því er virðist í stað söluumboðs af hendi Guðjóns. En í stað þess að selja húsið, afhenti ákærður Geir Pálssyni afsals- og heimildarskjölin fyrir húsinu gegn því að Sja veðréttarskuldabréfið félli niður, og kona Geirs eignaðist húsið á þann hátt, en Guðjón tapaði öllu því sem hann 269 hafði greitt í húsinu, enda hafði kona Geirs tekið alla leigu fyrir húsið á því tímabili, sem að Guðjón átti það, að sögn Geirs til að borga af því skatta og skyldur. Ákærður heldur því nú fram, að húsið hafi hann af- hent vegna þess, að skuldirnar, sem á því hvíldu hafi ver- ið fallnar í gjalddaga og Geir hafi hótað að ganga að hon- um. Þetta viðurkennir Geir að sé alveg rétt. Jafnframt heldur ákærður því fram, að Guðjón Guðmundsson hafi samþykkt það að hann gerði þetta, og að Geir hafi lofað, að því, sem hann kynnfað selja húsið fram yfir 61 þúsund, skyldi skiptast jafnt milli konunnar sinnar annarsvegar og ákærðs og Guðjóns hinsvegar. Guðjón neitar því mjög ein- dregið að hann hafi nokkurntíma samþykkt þessa ráðstöf- un ákærðs, og það verður að telja það í alla staði mjög ósennilegt, að hann hafi gert það. Guðjón kveðst fyrst hafa fengið þá vitneskju frá Geir Pálssyni, að hann og kona hans væru aftur orðin eigendur að húsinu með þessum hætti. Geir Pálsson hefir neitað því mjög ákveð- ið að hann hafi nokkurntíma tekið á móti húsinu með þessum skilmálum, sem ákærður vill vera láta og skýrt hefir verið frá. 4. Guðjón Guðmundsson hafði átt talsverða upphæð hjá Guðmundi Þorkelssyni, kaupmanni, hér í bænum. Til greiðslu þeirrar skuldar afhenti Guðmundur Guðjóni Guðmundssyni, víxil að upphæð kr. 5000,00, samþykktan af A. J. Grönbæk í Kaupmannahöfn. Þennan víxil lét Guð- jón Franz Andersen fá fyrir vixil sömu upphæðar, sam- þykktan af Franz Andersen. Þennan víxil á Franz And- ersen, bað Guðjón Guðmundsson ákærðan í þessu máli að taka af sér til útlanda, er hann fór þangað 1926, og reyna að fá út á hann vörur hjá Grönbæk. Því svo virð- ist hafa verið tilætlazt, að þessi víxill, sem Franz Ander- sen samþykkti, væri einskonar ávísun á Grönbækvíxil- inn, svo að ef Grönbæk leysti víxil þann, sem Franz hafði samþykkt, með vörum, eða á annan hátt, gæti hann gegn afhendinguhans fengið vixilinn á sjálfan sig í hendur. Ákærður kveðst engar vörur hafa getað fengið út á þennan vixil hjá Grönbæk, sem þá hafi verið orðinn gjaldþrota. Hann hafi þessvegna álitið víxilinn alls einskis virði, og gefið Guðmundi Þorkelssyni hann, þar sem að hann hitti hann á kaffihúsi út í Hamborg. 270 5. Þegar fór að minnka um vörurnar, sem ákærð höfðu fengið á þann hátt, sem um er getið í 1. hér að framan, kemst ákærður í verzlunarsamband við firma eitt, Joa- kim Schermeister á Co. Hjá þessu firma útvegar ákærður hattavörur í byrjun ársins 1928. Vörur þessar átti að greiða við móttöku farmskirteinis, eftir því, sem séð verð. ur, og þegar þær komu hingað snemma á árinu 1928, fékk ákærður Magnús Th. Blöndahl, kaupmann, hér í bænum, til þess að leysa þessar vörur út. Hafði Blöndahl þá um þetta leyti eignazt vixil þann, kr. 5500, sem Páll Magnús- son hafði fengið fyrir vörurnar, sem áður eru nefndar, ákærður samþykkt og Guðjón Guðmundsson gefið út. Kveðst Blöndahl hafa ráðizt í að leysa út vörurnar, til þess að reyna að fá greiðslu upp í þennan víxil. Afhenti Blöndahl þeim vörurnar smátt og smátt, og var svo um samið, að hann skyldi teljast eigandi þeirra, en þau ann- ast útsölu á þeim þannig, að Blöndahl fengi um helming- inn af því, sem inn kæmi, en þau hinn helminginn. Þessi verzlun með þessu fyrirkomulagi mun hafa byrjað í marz- mánuði 1928. Til þess að líta eftir þessari verzlun fékk Blöndahl Björn R. Stefánsson, og hafði hann þar daglegt eftirlit og hélt þar kassabók, taldi upp í verzluninni ann- að slagið, til þess að sjá, hvað seldist og hve mikið kæmi inn. Þetta verzlunarfyrirkomulag gekk sæmilega í fyrstu eftir því, sem Blöndahl segir frá, en hin ákærðu virðast þó ekki hafa getað lifað af sínum hlut, sem inn kom í verzluninni, og fór að ganga mjög treglega með útborgan- ir til Blöndahls. Skuldin, sem hafði lækkað í fyrstu, fór smátt og smátt að hækka, og um áramótin 1928 og 1929, hætti Blöndahl að afhenda þeim vörur. En um það leyti fóru hin ákærðu til Kaupmannahafnar, og hinn 5. febrúar 1929, gerðu þau þann samning við firmað Joakim Scher- meister £ Co., að allar þær vörur, sem þá voru í búðinni og þau telja 10464,85 króna virði, skyldu veðsettar hon- um fyrir þeim vörum, er þau fengju hjá honum til sölu, og ennfremur skyldu allar vörurnar, sem hann reiddi til þeirra vera hans eign. Með þessum samningi var því Hattaverzlunin á Klapparstíg 37 og Fransk Modemagasín, sem hin ákærðu höfðu þá í hyggju að stofna, gerðar að umboðssöluverzlun firmans, Joakim Schermeister g Co., þar sem allar vörurnar voru hans eign, og þær vörur, sem 271 þegar voru fyrir hendi í verzluninni Klapparstíg 37, hon- um veðsettar. Hin ákærðu áttu að fá sölulaun af þessuum vörum, eftir því sem þau legðu á þær. Undir þessa samn- inga skrifa bæði hin ákærðu og ritar Inga sig þá Gislason og uppfrá því, eftir því sem hún sjálf segir, samkvæmt samkomulagi við ákærðan. Eftir að samningar þessir voru gerðir við firmað Joakim Schermeister £ Co., fór ákærð til Reykjavíkur, en ákærður varð eftir í Kaupmannahöfn og hafði með sér stimpilinn „Hattaverzlunin Klapparstíg 37, Reykjavík“. Fór hann þá til ýmsra firma og fékk hjá þeim vörur gegn því að samþykkja vixil til þriggja til sex mánaða; hann kom meðal annars til firmans „Köbenhavns Sadelmager- magasin“ og keypti hjá þessu firma mublubetrekk gegn vixli að upphæð d. kr. 2415.31, sem ákærður samþykkti fyrir hönd Hattaverdunarinnar á Klapparstíg 37, Reykja- vík, til 4 mánaða. Útaf þessum vixli eru gjaldþrotin sprott- in. Firmað hefir við yfirheyrslu út af þessu skýrt svo frá, að ákærður hafi komið á skrifstofu firmans, til þess að kaupa ýmsar vörur. Ög eftir að firmað hafði snúið sér til firmans Joakim Schermeister á Co., og fengið þar upplýst, að Hattaverzlunin á hálfu árinu 1928, hefði borgað þvi firma 15.000 krónur fyrir vörur, kveðst firmað ekki hafa hikað við að lána ákærðum þessa upphæð. Hafi þá ákærður tekið stimpilinn „Hattaverzlunin Klapparstig 37, Reykjavík“, upp úr vasa sinum og stimplað samþykkið á vixilinn og skrifað nafn sjálfs síns þar undir. Í þessu sambandi má taka það fram, að ákærður hafði með sér afrit af kassabók, sem haldin var í verzluninni 1928, að því er hann sjálfur segir, til þess að sýna firmanu Joakim Schermeister £ Co., hvernig verzlunin hafi gengið og er því mjög líklegt að hann hafi, um leið og hann fékk lán- aðar vörur frá öðrum firmum, vísað þeim til Joakim Schermeister £ Co., til að fá upplýsingar um hag og rekstur verzlunarinnar. Ennfremur keypti ákærður vör- ur hjá kaupmanni, sem hann kveður heita Hermann Gryn. fyrir danskar krónur 900.000 og hjá firma, sem heitir „Magnephon“ einnig Í Kaupmannahöfn, fyrir danskar krónur 3000.00, en í þeim vörum frá Magnephon telur hann aðeins ógreiddar um kr. 1200.00, þá keypti ákærður vörur hjá firmanu „Dansk Ramme- og Spejlfabrik“ fyrir 272 danskar krónur 2000.00 og hjá Johs. Christensen fyrir danskar krónur 3699.40, og hjá kaupmanni að nafni Val- demar Börgesen fyrir danskar krónur 1207.23. Síðastliðið haust um það bil, er rannsókn stóð yfir út af þessu máli, fékk Páll Jónsson, lögfræðingur, peninga- lán hjá Magnúsi Blöndahl, um kr. 4000, til þess að reyna að greiða að einhverju leyti þeim firmum, sem Hattavergzl- unin stóð í skuld við, en ákærður telur Hattaverzlunina aðeins hafa staðið í skuld við þrjú firmu, sem síðast voru nefnd, það er, „Dansk Ramme- og Speijlfabrik“, „Johs. Christensen“ og Valdemar Börgesen. Firmun, sem sennilega hafa séð, að inneign þeirra hjá Hattaverzlun- inni var tapað fé, — (sbr. bréf A. Hvidberg til L. Jóhann- essonar — réttarskjal nr. 63, þar sem hann biður að bjarga öllu, sem bjargað verði af kröfu Johs. Christensen, að upphæð kr. 3699.40, gegn fullnaðarkvittun), — gáfu þá fullnaðarkvittun fyrir skuldunum, Dansk Ramme- og Spejlfabrik, kröfu sína gegn dönskum krónum 1000.00, Johs. Christensen gegn dönskum krónum 1500.00 og Val- demar Börgesen gegn ísl. krónum 600.00. Skuldanna hjá hinum firmunum þremur, telur ákærður stofnað til sem hans eigin skulda, kveðst hann af vangá og vegna ölvunar hafa sett stimpil Hattaverzlunarinnar á víxil Köbenhavns Sadelmager-Magasin. Fyrir þessari staðhæfingu færir ákærður engar líkur, og benda öll sönnunargögn í málinu til hins gagnstæða. Það skiptir nú að vísu ekki miklu máli í þessu sambandi, hvort Hattaverzlunin á að hafa staðið fyrir skuldinni eða ákærður sjálfur, því eins og sýnt er á því, sem rakið er í sundur hér að framan, er ákærður og Hattaverzlunin í raun og veru eitt og hið sama, og hvoru- tveggja er eignalaust, því að eftir að umbossölusamning- urinn er gerður, er Hattaverzlunin Klapparstíg 37 í raun og veru ekkert annað en nafn, sem er lítilsvirði sem skuldari eins og hin ákærðu í þessu máli hafa líka tekið fram undir rannsókn þessa máls. Í þessum verzlunar- rekstri kemur fram nákvæmlega sama aðferðin og getur um undir lið 1. hér að framan. Þar skuldbindur ákærður sjálfan sig fyrir vörum, sem hann svo kemur yfir á nafn ákærðu, sem er þá næstum skuldlaus, en í raun og veru á hann ekki síður en hún allan verzlunarreksturinn, að svo miklu leyti, sem að um eign er að ræða. En þótt að 273 honum sé gengið fyrir skuldunum, er samt sem áður ekk- ert af honum hægt að hafa. Í verzlunarrekstri Þeim, sem lýst er í þessum kafla er því komið fyrir þannig, að all- ar vörur Hattaverzlunarinnar Klapparstíg 37, eru veð- settar, verzlunin gerð að umboðssöluverzlun þannig, að ekki er hægt að ganga að henni fyrir neinu af skuldunum, sem ákærður stofnaði á hennar nafn fyrir vörulánum eftir að framannefndur umboðssölusamningur var gerður. Að einmitt þessi tilgangur liggur á bak við þessi vöru- lán, kemur greinlega fram í því, að þegar að ákærður kom hingað heim og fékk vörurnar frá útlöndum, kom hann Þeim í peninga þannig, að hann fékk aðeins fyrir þær um 23 af innkaupsverði þeirra, en þá peninga lét hann þegar ganga inn í umboðssöluverzlunina, og þaðan til firmans Joakim Schermeister £ Co., til þess að koma umboðssölu- verzluninni sem bezt af stað og afla henni rektsursfjár. En þegar átti að fara að ganga að umboðssöluverzluninni fyrir fyrstu vöruskuldinni, sem féll í gjalddaga, bera hin ákærðu það fyrir sig, að hér sé um umboðssöluverzlun að ræða, og að allar vörurnar séu veðsettar Joakim Scher- meister £ Co. eða hans eign, því sé ekki hægt að ganga að verzluninni fyrir þessum skuldum. Til hins sama bend- ir og það, að vöruskuldirnar eru alls ekki færðar verzl- uninni til skuldar í bókum hennar. 6. Með öllum þessum verzlunarrekstri hinna ákærðu frá upphafi er það sameiginlegt, að ýmist hefir bókhaldið verið sáralélegt eða alls ekkert. Eftir að verzlunin byrj- aði á árinu 1926, virðist þó hafa verið haldin kassabók og jafnvel höfuðbók að einhverju leyti. Gerði það Björn R. Stefánsson. En um vorið 1926 virðist þetta bókhald hafa fallið niður, og ekkert bókhald hafa verið í verzlun- inni það sem eftir var ársins 1926, og fram á árið 1928. En eftir að verzlunin byrjaði á Klapparstíg 37, með vör- ur frá firmanu Joakim Schermeister £ Co., hélt Björn R. Stefánsson einskonar bók fyrir hönd Magnúsar Th. Blön- dahl og með afrit af þeirri kassabók fór ákærður til út- landa um áramótin 1928 og 1929. En allar „þessar bækur eru nú glataðar og kveðst hin ákærða ekkert vita, hvar Þær séu niður komnar. Það sem liðið var af árinu 1929, þangað til ákærða varð gjaldþrota, var haldin sjóðbók, en þeir endurskoð- 18 274 endur, sem hafa skoðað bókhald þetta, kveða öll fylgi- skjöl vanta og sýna fram á, að bókhaldið er í óreiðu. Meðal annars eru skuldir Hattaverzlunarinnar við útlönd, nema hjá Schermeister, alls ekki færðar henni til skuldar í verzlunarbókunum. Hinsvegar er andvirði varanna fært sem innkomnir peningar frá Magnúsi Blöndahl, krónur 2000.00 og innkomið fyrir vörur frá ákærðum, krónur 6500, án þess að gera nánari grein fyrir því. Verður hagur hattaverzlunarinnar á þessum tíma, með færslum á þessum hætti, alrangur, og yfirleitt er frágangur bókhaldsins þannig, að endurskoðendurnir segja, að ekki sé nema til málamynda að gefa yfirlit yfir efnahag og rekstur verzl- unarinnar á þessum tíma, af svo miklum vanefnum hljóti það að verða gert, því svo lélegur sé frágangurinn á bók- haldinu. Eins og sést af því, sem sagt hefir verið hér að framan, reka hin ákærðu umræddar verzlanir í félagi. Þegar ákærður kom frá útlöndum 1926, var ákærð með honum, og höfðu þau þá keypt vörurnar á nafn ákærðu. Hun ber það þá með ákærðum við Guðjón, að 1700 krónurnar hafi komið of seint til þess að kaupa nýlenduvörurnar, sem ákærður lofaði Guðjóni gegn peningasendingunni. Þess- um peningum skiluðu þau þó ekki, heldur fengu stórum meira af peningum hjá Guðjóni með því að telja hann á, að mun meira mætti græða á vefnaðarvörum, sem þau hefðu meðferðis. Fyrst eru Guðjóni framseldar vörur gegn peningum, sem hann útvegar, og þetta gerir ákærð. Síðan er þessu hætt, ákærð færa sig upp á skaftið, og loforð um endurgreiðslu, er vörurnar seljist, er látið nægja. Og með- an verið er að útvega lánin fær Guðjón smá endurgreiðsl- ur. En þegar peningaútvegunum hans lýkur og vörurnar innleysast á nafn ákærðu, er hætt að greiða Guðjóni, og hann stendur uppi með háa víxilskuld á ákærðan, sem honum virðist þá fyrst fara að verða ljóst að sé æði litils- virði. Það verður að telja það alveg bersýnilegt, að ákærðu hafi verið það ljóst, hvað hér var að gerast. Það er ef til vill tæpast hægt að segja, að um vörulán af hendi Guð- jóns hafi verið að ræða, en hitt er upplýst, að hann lán- aði peningana beinlínis til útlausnar varanna og gegn því, að þeir peningar yrðu greiddir, er vörurnar seldust. En að þetta var ekki tilætlunin af hálfu ákærðra, sýnir það 275 fyrirkomulag rekstursins, sem lýst er hér að framan á annað ár, og að hin ákærðu lifðu á þessum vörum, sem aflað var fyrir peningana frá Guðjóni, án þess að greiða honum nokkuð annað en það, sem hann fékk greitt með- an verið var að koma honum út í þetta. Hlutu þau og þá að sjá það, að þau mundu ekki geta staðið í skilum við hann. Þetta framferði ákærðra við Guðjón ber að heimfæra undir 259. gr. alm. hegningarlaga. Um ákæruatriði það, sem talið er undir 2. hér að fram- an, er það að segja, að dómarinn fær ekki séð, að það verði heimfært undir ákvæði neinnar greinar 26. kapitula hegningarlaganna, með því að Gísli Gíslason hefir og tekið hið þar umrædda tóbak, sem fullnaðargreiðslu á umrædad- um víxli. Um ákæruatriði það, er talið er undir 3. hér að fram- an, er það að segja, að þar brestur sannanir fyrir Því, að áliti dómarans, að ákærður hafi auðgað Geir Pálsson, sjálfan sig eða einhvern annan með því að afhenda hús- ið nr. 4 A. við Grundarstíg, eins og hann gerði. Verður þvi, að áliti dómarans að sýkna ákærðan af þessu ákæruatriði. Af sömu ástæðum ber að áliti dómarans að sýkna ákærðan af því ákæruatriði, sem talið er undir lið 4, hér að framan, það brestur sannanir fyrir því, að umræddur víxill hafi verið einhvers virði, og allar líkur benda til þess, að svo hafi ekki verið. Þá er komið að því ákæruatriði, sem talið er í 5. lið hér að framan. Það verður að telja það nægilega sannað, af ástæðum,sem tilgreindar eru í nefndum lið, að þar um- rædd vörulán, sé beinlínis undirbúin og tekin af hálfu ákærðs, með það fyrir augum að greiða þau ekki, allar ráðstafanir ákærðs bæði undan og eftir að þessi vörulán voru tekin, virðast benda svo ótvírætt til þess, sem frek- ast má verða. Afbrot það, sem ákærður hefir framið með þessum vörulántökum ber að heimfæra undir ákvæði 253. gr. alm. hegningarlaga. Þátttaka hinnar ákærðu í þessum lántökum, er eftir því, sem hin ákærðu hafa borið, mjög lítil. Að vísu hefir hún ját- að eftir að hún hafði áður þrætt fyrir það, að hún hafi fengið ákærðum stimpil Hattaverzlunarinnar og gefið hon- um munnlega heimild til að skuldbinda verzlunina, að svo 276 miklu leyti, sem hann gerði verzlun í nafni Hattaverzl- unarinnar og fyrir hennar hönd. En ákærður var, svo sem áður er sagt, eftir Í Kaupmannahöfn og keypti inn vör- urnar gegn því, að samþykkja vixla fyrir andvirðinu,— eftir að ákærð var farin til Íslands, og þau höfðu í félagi gert umboðssölusamninginn við Schermeister. — Ákærð hefir svo síðar haldið þvi fram, að ákærður hafi aðeins haft heimild til að skuldbinda Hattaverzlunina fyrir hatta- vörum, og sér hafi hinsvegar legið í léttu rúmi, þótt ákærður færi með stimpil Hattaverzlunarinnar svo sem honum sýndist. Því í raun og veru hafi Hattaverzlunin aldrei verið annað en hvert annað nafn, sem hafi mátt fara með svo og svo, Og Í raun og veru hafi ekki verið til eftir að umboðsverzlunin bafi verið stofnuð. Yfirleitt hefir ákærð varizt sem allra mest sagna um þessi atriði, og sagst ekki þekkja inn á það, hvernig ákærður hefir afl- að varanna. Og það sem hún hefir um þetta sagt, er mjög mikið á reiki. Af því, sem að framan er sagt, þar sem ákærð telur Hattaverzlunina eiginlega ekki vera til, eftir að umboðs- sölusamningurinn var gerður, en hún gefur ákærðum þó heimild til, að skuldbinda hana fyrir vörlánum, liggur mjög nærri að álykta, að um sviksamlega athöfn af henn- hendi sé að ræða í samráði við ákærðan. En þetta telur dómarinn þó ekki nægilega sannað, né heldur hitt, að henni hafi verið það ljóst, er hún fékk ákærðum stimpil- inn, að það væri þátttaka í aðstoð til að framkvæma af- brot. Hinsvegar verður ekki hjá því komizt, að álita það fullvíst, að ákærð hafi verið þess vitandi, að peningarnir, sem inn komu fyrir vörurnar, voru af ákærðum lagðir inn í verzlunina, sem hún rak undir sínu nafni með ákærðum. Það stendur í verzlunarbókum verzlunarinnar, að ákærð- ur hafi afhent kr. 6500.00 fyrir vörur, og Magnús Th. Blön- dahl kr. 2000.00. En um leið og hin ákærðu gerðu þessa peninga, eða andvirði þeirra vara, sem þau greiddu með þessum peningum, að eyðslueyri sinum, hlaut þeim að vera það ljóst, að þau gætu ekki staðið í skilum við þá, sem höfðu lánað þeim vörurnar. — Hér er því að ræða um eftirfarandi hlutdeild af hálfu ákærðrar, og ber að heim- færa þetta afbrot hennar undir ákvæði 263. sbr. 56. gr. hegningarlaganna. 271 Loks er það ákæruatriði, sem talið er í 6. lið hér að framan. Eins og sést af því, sem þar segir, hefir bókhald hinna ákærðu alls ekki fullnægt þeim kröfum, sem gerðar eru til bókhalds verælana, sbr. lög53/1911, og með því að hafa mestan tímann, sem þau ráku verzlunina, alls ekk- ert bókhald og hinn tímann sáralélegt, hafa þau brotið mjög freklega gegn ákvæðum 264. gr. 2. málsgreinar al- mennra hegningarlaga. Ákærður sat í gæzluvarðhaldi frá 4. september 1999 til 5. s. m. 1929 og frá 20. september 1930 til 24. s. m. 1930. En ákærð sat í gæzluvaðhaldi frá 20. september til 23. september 1930. Ákærð eru bæði komin yfir lögaldur sakamanna. Hann er fæddur 15. júní 1878, en hún 19. marz 1899. Hvorugt hefir sætt ákæru né refsingu fyrir nokkurt afbrot. Einsog tekið er fram hér að framan, hefir ákærður, að áliti dómarans brotið gegn ákvæðum 253., 259. og 264. 2. málsgr. alm. hegningarlaga. Og hin ákærða gegn ákvæðum 264., 259. og 253. gr. sbr. 56. gr. alm. hegningarlaga. Þegar ákveða skal refsingu hinna ákærðu með tilliti til refslákvæða framangreindra hegningarlagagreina, verður og að hafa ákvæði 58. gr. hegningarlaganna til hliðsjónar. Af því, sem sagt hefir verið hér að framan, sem kemur enn ljósara fram í prófum málsins, er ákærður hinn leið. andi í þessum verkum, en ákærð leiðist út í þetta með honum. Af hendi ákærðs virðist afbrotin vera hugsuð og yfirveguð fyrirfram, en hið sama verður ekki sagt um verknaði ákærðrar. Refsing ákærðs Björns Gíslasonar er að áliti réttarins hæfilega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 5 mánuði, og refsing hinnar ákærðu, Hansínu Ingu Pét- ursdóttur, 45 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, sbr. 3. gr. laga nr. 51, 1928. — Samkvæmt því, er að framan segir, verður ekki hjá því komist, sbr. ákvæði 8. gr. laga nr. 25 frá 14. júní 1929, að svifta bæði hin ákærðu, hana sem eiganda verzlunar- innar og hann sem eiganda og framkvæmdastjóra, rétti til að reka eða stjórna verzlun í næstu 5 ár frá uppsögn tóms bessa. Hin ákærðu greiði hvort um sig kostnað við sitt gæzlu- varðhald, og ákærð greiði talsmanni sinum Páli Jónssyni, 278 kr. 70.00 í málsvarnarlaun, en að öðru leyti greiði þau in solidum allan kostnað sakarinnar. Talsmaður ákærðs hefir ekki gert kröfu til málsvarnarlauna. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið af hendi dómarans, hvorki á rannsókn eða uppkvaðningu dómsins. En að mál þetta hefir þrátt fyrir það staðið svo lengi, stafar af þvi, að dómarinn sendi dómsmálaráðu- neytinu próf málsins 4. nóv. 1929, og fékk 29. s. m, bréf um það, að frekari rannsókn mætti bíða unz skorið hefði verið úr um gjaldþrot ákærðu í Hæstarétti. En þegar langtum meiri dráttur varð á úrslitum þessa máls í Hæstarétti, vegna frestbeiðni hinna ákærðu, lagði ráðu- neytið fyrir dómarann, með bréfi dags. 19. september s. 1. að halda máli þessu áfram og það hefir dómarinn gert án nokkurs óþarfa dráttar. Miðvikudaginn 31. maí 1932. Nr. 146/1932. Metúsalem Jóhannsson (Eggert Claessen) segn Samtrygging íslenzkra botnvörpunga og gagnsök (Jón Ásbjörnsson). Eftirstöðvar vátryggingarupphæðar m. m. Dómur sjóréttar Reykjavíkur 27. ágúst 1932: Stefna, Samtrygging islenzkra botnvörpunga, greiði stefnanda, Metúsalem Jóhannssyni, kr. 1721,68 með 5% ársvöxtum frá 3. júní 1931 til greiðsludags. Málskostnaður fellur niður. Dómur hæstaréttar. Aðaláfrýjandi, sem hefir skotið máli þessu til hæstaréttar með stefnu, útg. 23. sept. 1932, krefst þess, að gagnáfrýjandi verði dæmdur til að greiða honum kr. 9310.88 með 6% ársvöxtum frá 3. júní 219 1931 til greiðsludags, og málskostnaðar bæði í hér- aði og fyrir hæstarétti. Gagnáfrýjandi, sem hefir að fengnu áfrýjunarleyfi, 16. marz þ. á., skotið málinu til hæstaréttar með stefnu, útgefinni s. d., krefst aðallega, sýknu af öllum kröfum aðaláfrýjanda, en til vara, að hann verði aðeins dæmdur til að greiða kr. 1419,93 með vöxtum, sem fyrr segir, og fil þrautavara, að ákvæði hins áfrýjaða dóms um bótagreiðslu verði staðfest. Svo krefst sagnáfrýj- andi málskostnaðar, bæði í héraði og fyrir hæsta- rétti, hvenig sem málið fer. Eins og í hinum áfrýjaða dómi segir, voru vá- tryggingar þær, sem í máli þessu getur, þessar: 1. Skipið, skrokkur og vél £ 2100:0:0 Greiðslur og vistir .... £ 700:0:0 = £ 2800:0:0 2. Veiðarfæri .........2.0000. 00... £ 500:0:0 BR nn £ 500:0:0 Samtals £ 3800:0:0 Hér uppi hefir vátryggandi greitt .. £ 3500:0:0 Eftir standa þá .................. £ 300:0:0 Hér frá dregur aðaláfrýjandi eftir- stöðvar vátryggingargjalds fyrir aflalryggingu „iii is £ 18:2:6 Eftir verða þá isis ens £ 281:17:6 er hann telur sig eiga hjá gagnáfrýjanda og er það fyrsti kröfuliður hans. Gagnáfrýjandi telur sér óskylt að greiða upp- hæð þessa af þessum ástæðum: Raunverulegt verðmæti þess afla, sem mestur hefði getað verið á skipinu, er það strandaði, hafi ekki getað numið meiru en £ 285, og hafi afla- tryggingin því verið of há um £ 215. Aflatrygging- 280 arskírteinið var „verðsett vátryggingarskirteini“ sbr. 9 gr. laga nr. 17/1914. Með hliðsjón af því sild- armagni, sem mest gat verið í skipinu, og þess verðs á sildinni, er vátryggður gat eftir reynslu fyrri ára, er hann hefir skýrt frá hér fyrir dómi, hugsað til að fá fyrir hana, verður það ekki stað- hæft, að hann hafi sett vátrygginsaupphæðina ósanngjarnlega háa, þegar hann keypti vátrygsing- una. Og verður því þessi frádráttarkafa sagnáfryj- anda ekki tekin til greina. 2. Þá hefir gagnáfrýjandi talið, að koma eisi til frádráttur £ 13:16:2, er sé ógoldið iðgjald fyrir skipsvátrygginguna. Trygging þessi var keypt frá 31. jan. 1930 — 1. jan. 1991, eða 11 mánuði. Sam- kvæmt vátryggingarskirteininu var vátryggingar- gjaldið fyrir allt þetta tímabil ákveðið £ 154:3:10, og eftir greinargerð aðaláfrýjanda í málinu hefir nákvæmlega þessi upphæð verið greidd fyrir vá- tryggingu skipsins. Eftir þessu hefir ekkert staðið ógreitt af iðgjaldi þessarar vátryggingar. Gagn- áfrýjandi hefir ekki sannað gegn mótmælum aðal- áfrýjanda, að hann eigi kröfu til þessarar upphæð- ar, og verður hún því ekki dregin frá þessum kröfulið aðaláfrýjanda. 3. Þá telur gagnáfrýjandi eiga að koma til frá- dráttar 1% af samanlögðum vátryggingarupphæð- unum, eða £ 38, er endurtryggjandi hans áskilji sér vegna sjótjónsreikningagerðar í Englandi. Í vá- tryggingaskírteininu er þessa atriðis að engu getið, og það er ekki sannað, að aðaláfrýjandi hafi vitað um það eða átt að vita um það. Í vátryggingarskir- teinunum segir að vísu, meðal annars, að ákvæði þeirra skuli einskorðuð við ákvæði endurtryggins- askirteinanna. En slík almenn tilvísun virðist ekki 281 hafa verið nægileg til þess að beina athygli vá- tryggða að nefndu atriði, enda hvorki upplýst, að gagnáfrýjandi hafi skýrt honum frá þessari kröfu endurtryggjanda né fengið honum í hendur eða sýnt honum endurtryggingarskírteinið. Mátti aðal- áfrýjandi því gera ráð fyrir, að um kostnað af sjó- tjónsreikningi færi eftir hinni almennu reglu þar um í 23. gr. laga nr. 17/1914. Þessi frádráttarkrafa gagnáfrýjanda verður því ekki tekin til greina. 4. Eins og sjá má af framanskráðu, telur gagn- áfrýjandi eiga að koma til frádráttar fyrsta kröfu- lið aðaláfrýjanda, £ 281:17:6, £ 215:0:0 £ 13:16:2 - £ 38:0:0, eða samtals £ 266:16:2, svo að eftir ættu þá að standa, þótt þessar frádráttarkröfur hans væru að fullu teknar til greina, £ 15:1:4. En þar sem gagnáfrýjandi krefst aðallega sýknu, þá virð- ist eiga að skilja þetta svo, sem hann telji sig hafa ofgreitt af reikingsupphæðinni samkvæmt öðrum kröfulið aðaláfryjanda — að minnsta kosti svo sem síðastnefndri upphæð nemur. Verður að því vikið í sambandi við þann kröfulið, að þetta er ekki rétt á litið hjá gagnáfrýjanda, og verður því fyrsti kröfuliður aðaláfrýjanda ekki færður niður af þeirri ástæðu. Samkvæmt framanskráðu verður að taka alla þá kröfu, er aðaláfrýjandi gerir í fyrsta kröfulið sin- um, til greina, verður sú upphæð £ 281:17:6, í ís- lenzkum krónum með gengi £ 22,15, kr. 6243.63. Annar kröfuliður aðaláfrýjanda nemur kr. 1742,85. Er það hluti af samanlögðum reiknings- upphæðum, samtals kr. 4742,85. Þar af hefir gagn- áfrýjandi greitt kr. 3000,00, og eru eftirstöðvarnar sú upphæð, sem krafin er í þessum lið. Varða hinar einstöku reikningsliðir kostnað vegna skipsstrands- 282 ins, flutning skipsins frá strandstað til Akureyrar til bráðabirgðaviðgerðar þar, flutning skipsins það- an til Reykjavíkur, hafnargjöld þar, slipplegu, skips- vörð o. fl. Mótbárur gagnáfrýjanda gegn þessum liðum lúta aðallega að því, að aðaláfrýjandi hafi án samþykkis vátryggjanda gert þær ráðstafanir, er höfðu þann kostnað í för með sér, er Í þessum reikningsliðum greinir. En ráðstafanir þessar voru nauðsynlegar til björgunar, varðveizlu og viðhalds hinum vátryggðu hagsmunum, enda samþykktar beint eða óbeint, af vátryggjanda. Tvo þessara reikningsliða hefir gagnáfrýjandi sérstaklega gert að athugunarefni: kr. 300.00 til skipshafnar fyrir björgun á nót og bátum af strandinu og kr. 350 til skipstjóra fyrir umsjón og eftirlit á strandstaðnum og á Akureyri. Hvorki skipstjóra né skipshöfn, sem ráðinn var aðeins upp á aflahlut, var skylt að inna þessi störf af hendi án sérstakrar þóknunar. Þau voru unnin beint til verndar hinum vátryggðu hagsmunum, sem voru í ábyrgð vátryggjanda, og þess vegna fyrir hann. Og með því að ekki er sann- að, að hið krafða sé ósanngjarnlega hátt sett, verð- ur að dæma gagnáfrýjanda til, samkvæmt 23. gr. laga nr. 17/1914, að greiða hinar tvær síðastnefndu upphæðir, ásamt hinum öðrum reikningsliðum, er fyrrnefndur reikningur felur í sér, að því leyti sem þeir eru ekki þegar greiddir. Þriðji kröfuliður aðaláfrýjanda nemur kr.1324,50. Í honum er fólginn kostnaður af uppihaldi skip- verja á strandstað og fæði og fargjald þeirra það- an og til Reykjavíkur. Kostnað þenna er vátryggj- anda óskylt að greiða samkvæmt vátryggingarskil- málunum, nema svo sé, að þessir hagsmunir hafi verið vátryggðir undir „greiðslur og vistir“, en þá 283 hefir hann þegar greitt hann. Og samkvæmt gild- andi lögum verður vátryggjanda ekki gert að greiða þessar upphæðir. Það verður því að sýkna gagnáfrýjanda af kröfu um greiðslu þessa kröfu- liðs. Samkvæmt framanskráðu ber að dæma gagn- áfrýjanda til að greiða aðaláfrýjanda kr. 6243,53 4 kr. 1742,85 == kr. 7986,38 með 6%ársvöxtum frá 3. Júní 1931 til greiðsludags. Eftir þessum málalokum þykir rétt að dæma sagnáfrýjanda til þess að greiða aðaláfrýjanda 500 krónur í málskostnað samtals, bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Gagnáfrýjandi, Samtrygging íslenzkra botn- vörpunga, greiði aðaláfrýjanda, Metúsalem Jóhannssyni, kr. 7986,38 með 6% ársvöxtum frá 3. júní 1931 til greiðsludags. Svo greiði sagnáfrýjandi aðaláfrýjanda samtals 500 í málskostnað í héraði og fyrir hæstarétti. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta hefir höfðað með stefnu, dags. 3. júní f. á. Metúsalem Jóhannsson, Ingólfsstræti 16 hér í bæ gegn Samtryggingu islenzkra botnvörpunga, til heimilis hér í bænum til greiðslu: 1. Eftirstöðvar vátryggingarupphæðar fyrir m. s. Hænir og afla og veiðarfæri sama á skips; £ 281 :1756 nr kr. 6243,53 2. Eftirstöðvar útlagðs kostnaðar vegna strands téðs skips 20.00.0000... — 1742,85 3. Kostnað við dvöl skipverja við strand- 284 staðinn og flutning Þeirra og fæðiskostn- að til Reykjavíkur ......000000.... 0 1324,50 Samtals kr. 9310,88 ásamt 6% ársvöxtum frá stefnudegi til greiðsludags og málskostnaðar eftir mati réttarins. Stefndur hefir krafizt algerðrar sýknu og sér dæmdan málskostnað. Nefnt skip strandaði á Rifstanga 25. ág. 1930. Varð- skipið Ægir náði skipinu af strandstaðnum og flutti til Akureyrar. Þar var það metið og skoðað og fékk bráða- birgðaviðgerð og siðan flutt til Reykjavíkur. Þar var skip- ið metið að nýju og rannsakað, hve dýr myndi fullnaðar- viðgerð þess og Þótti það sannlegt, að það myndi ekki svara kostnaði að láta hana fara fram og skipið því talið óbætandi og átti stefndur þá rétt til vátryggingarfjár, sem fyrir algert tjón væri: Skip og annað var vátryggt hjá stefndum svo sem hér segir: Skipsskrokkur og vélar 2..0..00000...... £ 2100, Greiðslur og vistir 2...0.0000... 0... 8 700. Veiðarfæri ......0000. 0 £ 500,—. Afli ann £ 500. Samtals £ 3800—4—0 Af þessari upphæð hefir stefndur greitt .. € 3500—4-.0 Mismunur £ 300—0—0 Frá þessari upphæð hefir stefnandi, með reikningi til stefnds, sem stefnan er byggð á, dregið ógreiddar eftirstöðvar af ársiðgjaldi fyrir afla og veiðarfæri £ 18-9.6 Eftirstöðvar £ 281—17.6 sem með gengi 22,15 eru kr. 6243.,53 í samræmi við 1. kröfulið hér á undan. Auk þess hefir stefnandi lagt fram reikning, rjskj. nr. 6 dags. 16. mai f. á., til stefnds fyrir útlagðan kostnað við strand skipsins, alls að upphæð kr. 4742.85, að frádregnum kr. 3000,00 greiddum af stefnd- um, og telur stefnandi þá vangreiddar af þessum kostn- aði kr. 1742,85, sem kemur heim við annan lið stefnu- kröfunnar. Og loks er 3. liður stefnukröfunnar rjskj. nr. 7 kr. 1324, 50 og kemur þannig út hin umstefnda upphæð. 285 Stefndur játar, að þar sem skipið var talið óbætandi, þá eigi stefnandi rétt á skaðabótum sem fyrir algert tjón og að fá vátryggingarupphæðina greidda að fullu, en með þeirri sjálfsögðu takmörkun, sem ákvæði laganna um sjó- vátryggingu nr. 17 frá 2. nóvbr. 1914, setja um oftrygg- ingu. Ákvæði tryggingarskírteinisins um að félagið greiði alla vátryggingarupphbæðina í þessu tilfelli beri því að skilja sem alla lögmæfa vátryggingarupphæð. Heldur hann því fram, að aflinn hafi verið oftryggður. Staðhæfir hann, að á beim tíma, sem vátryggingin tók yfir, frá 21. júlí til 21. sept. 1930, hafi skipið ekki getað tekið meira verðmæti af síld í einni veiðiferð en sem svaraði £ 285, eigi því aflatryggingin ekki að greiðast af hendi með hærri upphæð. Þetta verðmæti fær hann þannig út. Hæsta verð á söltunarhæfri sild hafi verið þetta sumar kr. 9 pr. tunnu og skipið hafi aðeins getað tekið af henni 450 tn., sem svari til kr. 4050,00. Og í lest hafi skipið get- að tekið mest 377 mál af bræðslusild, en hæsta verð á henni þetta sumar hafi verið kr. 6,00 pr. mál, eða sam- tals kr. 2262,00. Mótmælir stefndur, að sild sú, sem lest slíkra skipa sem Hænir sé fyllt af, sé söltunarhæf. Síld úr lest sé því aðeins söltunarhæf, að skipið sé sérstaklega út- búið til þess með hillum Í lestinni. En þann útbúnað hafi Hænir ekki haft. Staðhæfir stefndur því, að mesta verð- mæti sildarafla Hænis í einni veiðiferð þetta sumar, hafi ekki getað numið meiru en kr. 6312,00 eða sem næst £ 285, og hærri vátryggingarupphæðar sé því ekki unnt að krefjast fyrir afla. Stefnandi hefir hvorki mótmælt staðhæfingu stefnds um rúm og burðarmagn skipsins eða verði á síld þetta sumar, en hann heldur því fram, að Hænir hafi haft venjulegan útbúning til sildveiða, þar á meðal gólfgrindur á þilfari og í lest og frekari útbúning sé engin venja til að hafa á sildveiðiskipum, þótt jafnt sé saltað úr lest sem af þilfari. Segir hann að sild sú, sem fór í lest skipsins hafi getað verið söltunarhæf, því að það hafi aðeins komið undir því, hve fljótt skipið gat afl- að sildarinnar. Mótmælir stefnandi lækkunarkröfu stefnds til vara á þessum grundvelli, en aðallega af því, að lög um sjóvátryggingar séu declaratorisk lög, enda hafi stefndur áður en málssóknin hófst gefið skuldbindandi samþykki sitt með bréfum 2. marz og 14 april 1931 og reiknings- 286 yfirliti frá 25. s. m. til greiðslu allrar vátrygginsarfjárhæð. arinnar. Greiðslusamþykki það, sem kemur fram í nefndum skjölum virðist verða að miða við tillögur þær, er sam- tímis voru gerðar til að ná samkomulagi um bótagreiðslur í heild án málssóknar. Þar sem sjórétturinn telur það ekki geta leikið á tveim tungum, að vátryggingarsamningar beir, er hér er um að ræða, verði að skýra í sambandi við ákvæði nýnefndra laga, hefir stefndur rétt til að krefjast þess, að vátrygging aflans verði færð niður í það sem sanngjarnt er, þar sem hann hefir sýnt fram á, að aflinn hafi verið oftryggður. Vátryggingarverðið verður nú eng- anveginn metið hærra en verð þess afla, sem skipið gat mest borið. Að salta síld úr lest skipsins gat varla verið um að ræða eftir að búið var að salta 450 tn. af þilfari af yngstu síldinni. Skipting aflans í söltunarsíld og bræðslu- síld eins sg stefndur hefir gert þykir því gerð á þann veg, að sanngjarnari getur hún vart orðið, enda henni ekki hrundið af stefnanda. Samkvæmt þessu þykir því á þess- um lið eiga að draga frá kr. 11,075,00 =- 6312,00 = kr. 4763,00. Þá krefst stefndur, að frá vátryggingarupphæðinni sé dreginn 1% eða £ 38 vegna uppgjörs í Englandi, samkv. venju og tilboði til Félags ísl. línuveiðaraeigenda, enda hafi stefnandi leitað tryggingarinnar hjá stefndum eftir tilvísun formanns þess félags. Þessu mótmælir stefnandi, enda sé hann ekki meðlimur í greindu félagi og frá- dráttar þessa sé ekki getið í tryggingarskirteininu. Réttur- inn verður nú að líta svo á, að hvort sem stefnanda var persónulega kunnugt eða ekki um þau sérskilyrði, sem stefndur setti fyrir vátryggingu línuveiðara, þá gat stefn- andi ekki gert ráð fyrir, að hann fengi skip sitt tryggt án þess að verða að hlíta sömu skilmálum og línuveiðarar innan félagsins, að minnsta kosti mátti hann ekki búast við, að hann fengi sér hagstæðari skilmála fyrir skip sitt eitt en félagsheildin fyrir öll sín skip. Þar sem stefndur hefir fært sönnur á, að umræddur 1% frádráttur gilti fyrir línuveiðara nefnds félags, þykir þessi frádráttur réttmætur, þótt hans sé ekki getið í hinum almennu vá- tryggingarskirteinum, en þau bera það með sér, að upp- gjör í Englandi var nauðsynlegt, þar sem tryggingin var 287 tekin í £ og endurtrygging fór þar fram. Á þessum lið þykir því eiga að draga frá stefnukröfunni kr. 841,70. Þá hefir stefndur krafizt frádráttar ógreiddra vátrygg- ingariðgjalda £ 18—2—-6 af afla- og veiðarfæratryggingu, og £ 13—16—2 eftirstöðvar iðgjalds af vátryggingu fyrir skipið, samtals £ 31—18—8. Það verður nú ekki betur séð, en að fyrri upphæðin, sem málflytjendur hafa rætt mikið um, sé dregin frá áður en stefnan er útgefin, sbr. hér að framan, og getur því frádráttur hennar aftur ekki átt sér stað. Samkv. fram- lagðri kvittun hefir stefnandi greitt að fullu áskilið ið- gjald fyrir skipið og þar sem þess er ekki getið í vátrygg- ingarskirteininu að fullt ársiðgjald skuli greitt ef um al- gerðan tapa er að ræða, og stefndur hefir ekki gegn mót- mælum stefnanda sannað, að þetta sé föst venja, þykir þessi frádráttarkrafa heldur ekki geta orðið tekin til greina. Kröfum stefnanda um endurgreiðslu á útlögðum kostn- aði vegna strandsins, samkv. reikningunum á rjskj. 6 og 7, mótmælir stefndur að því leyti sem hann fer fram úr því, sem þegar hefir verið greitt upp í þann kostnað. Byggj- ast þau mótmæli sumpart á því, að stefnandi hafi látið flytja skipið frá Akureyri til Reykjavíkur algerlega að eig- in hvötum og án tilhlutunar stefnds, en sumpart á þvi, að stefnandi hafði vátryggt greiðslur og vistir fyrir £ 700 eða ca. 15,500,00 kr., en í þeirri upphæð væri innifalinn hinn útlagði kostnaður eða að minnsta kosti sumt af honum. Aðiljar deila mjög um það, að hvors þeirra fyrirlagi skipið var flutt frá Akureyri til Reykjavíkur og jafnvel einnig um það, hvor þeirra hafi ráðið því, að bráðabirgða- viðgerð var látin fram fara á því á Akureyri. Það liggur nú nægilega ljóst fyrir í málinu, að það var stefndur sem fékk mann á Akureyri til þess að annast um að skipið væri sett á land þar og skoðað og þennan sama mann fekk stefndur til að rannsaka kostnað við nauðsynlega viðgerð á því til þess að flytja það til Reykjavíkur. Þessar athafn- ir liggja undir úrslitaatkvæði stefnds samkv. tryggingar- skilmálunum og verður ekki betur séð en að stefndur hafi neitt þessa atkvæðis í þessu máli, enda virðist það liggja beint við í málinu, að það var ekki til neinna hagsmuna 288 fyrir stefnanda, að leggja sig í framkróka um þessar fram- kvæmdir, því að hann átti vísan aðgang að stefndum um greiðslu vátryggingarupphæðarinnar eða skipinu skiluðu sér í fullgildu ástandi. Og að sjálfsögðu var það stefnds að ráða það við sig hvor kosturinn var vænlegri fyrir vátryggjanda. Stefndur getur því ekki af þessari ástæðu orðið losað- ur við neitt af þessum greiðslum og það því síður sem stefndur gerði ekki í Þréfaviðskiptum sínum áður en málssókn hófst neina athugasemd við hin síendurteknu ummæli stefnanda, að hann hefði lagt út umræddan kostn- að viðvíkjandi skipinu samkvæmt beiðni stefnds. En þá er aðeins eftir að athuga hvort hinn umkrafði kostnaður sé innifalinn í „greiðslur og vistir“, sem keypt hefir verið trygging fyrir og því innifalin í válryggingar- upphæðinni sjálfri. Undir þessa upphæð fellur sá kostnað. ur sem útgerðarmanni er skylt að bera, sem sé fæði og kaup áhafna skipsins, eða upphæðin sem greind er á rj.- skj. 7, kr. 1324,50. Björgun á nót og öðru viðvíkjandi strandinu fellur vitanlega undir skyldustörf skipverja til verndar og bjargar skipi og góssi. Liðirnir á rjskj. 6 greiðslur til skipshafnar 300 kr. og skipstjóra 350,00 kr. falla því einnig undir vátryggingarupphæðina. Koma Þannig til frádráttar stefnukröfunni kr. 1974,50. Að öðru leyti verður ekki gengið lengra inn á hina einstöku liði á rjskj. 6 þar sem málflutningurinn hefir ekki gefið ti1- efni til þess, og verða þeir því ekki taldir felast í vá- tryggingarupphæðinni. Niðurstaða máls þessa hér fyrir réttinum verður þá sú, að frá stefnukröfunni kr. 9310,88 ber að draga kr. 4763,00 4 841,70 4 1974,50 = kr. 7589,20 og skylda stefndan til að greiða mismuninn kr. 1721,68 en aðeins með 5% árs- vöxtum frá stefnudegi 3. júní f. á. og málskostnaður þyk- ir eiga að falla niður. 289 Miðvikudaginn 31. maí 1933. Nr. 89/1932. Bæjarfógeti Vestmannaeyja, f. h. þrotabús Soffíu Þórðardóttur (Bjarni Þ. Johnson) segn Einari Jónssyni (Sveinbjörn Jónsson). Sérstaklega samið um ákvörðun og útreikning for- mannskaups án missis sjóveðréttar. Dómur sjóréttar Vestmannaeyja 91. marz 1932: Stefnda, Þrotabú Soffíu Þórðardóttur, greiði stefnanda, Einari Jónssyni kr. 1376,76 með 6% ársvöxtum frá 11. maí 1930 til greiðsludags og málskostnað að skaðlausu. Stefnandi hefir sjóveðrétt í m. b. „Undína“ V. E. 949 fyrir hinni umstefndu upphæð ásamt vöxtum og kostnaði. Svo og rétt til þess að láta selja nefndan vélbát, að undan- sengnu fjárnámi til lúkningar dómskuldarinnar. Dóminum að fullnægja innan þriggja sólarhringa frá löglegri birtingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi krefst þess, að fellt verði úr hinum áfrýjaða dómi ákvæði hans um sjóveðrétt stefnda, og að stefndi verði dæmdur til greiðslu málskostn- aðar í héraði og fyrir hæstarétti. Stefndi, sem hefir fengið gjafvörn fyrir hæsta- rétti og sér skipaðan talsmann, krefst staðfesting- ar á hinum áfrýjaða dómi, og að áfrýjandi verði dæmdur til að greiða málskostnað fyrir hæstarétti eins og málið væri ekki gjafvarnarmál. Fyrir vetrarvertíð í Vestmannaeyjum 1930, eða i byrjun hennar, virðast þau stefndi og Soffia Þórð- ardóttir hafa samið svo um formannskaup stefnda, að hann skyldi hafa 4: hluta af afla skipsins. Tók Soffía til sín afla skipsins allan og óskiptan frá 19 290 upphafi vertiðarinnar til enda. Það verður að gera ráð fyrir því, að þau hafi ákveðið eigi síðar en í upphafi vertíðar, hvaða verði Soffía skvidi greiða aflahlut stefnda fyrir áðurnefnda ver- tíð. Verður að líta svo á, sem þar með hafi einung- is verið ákveðinn sá háttur, er hafa skyldi um á- kvörðun og útreikning formannskaupsins. Verður það ekki álitið, að stefndi hafi með þessu móti misst þann sjóveðrétt í skipinu, sem sjómönnum er veittur eftir 2. tölulið 236. gr. siglingalaga nr. 56, 1914. Það verður því eins og sagt er í hinum áfrýj- aða dómi að dæma áfrýjanda til að greiða stefnda umstefndar kr. 1376,76 með 6% ársvöxtum frá 11. maí 1931 til greiðsludags. Krafist var í héraði af hálfu stefnda kr. 164,00 í málskostnað. Þessa upphæð verður að dæma á- frýjanda til að greiða stefnda í málskostnað í hér- aði. Fyrir hæstarétti þykir rétt að dæma áfrýj- anda til að greiða stefnda málflutningsþóknun tals- manns stefnda, er ákveðst 80 krónur. Svo ber og að dæma stefnda sjóveðrétt í vélbátn- um „Undina“ V. E. 242 til tryggingar öllum hinum framangreindu upphæðum. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi, bæjarfógti Vestmannaeyja, f. h. þrotabús Soffíu Þórðardóttur, greiði stefnda, Einari Jónssyni á Moldnúpi, kr. 1376,76 með. 6% ársvöxtum frá 11. maí 1931 til greiðsludags. Málskostnað í héraði greiði áfrýjandi stefnda með 164 krónum, og ennfremur 80 krónur til skipaðs talsmanns stefnda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutningsmanns „Sveinbjarnar 291 Jónssonar. Stefnda ber loks sjóveðréttur í vél- bátnum „Undína“ V. E. 242 til tryggingar öll- um hinum framangreindu upphæðum. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað fyrir sjódómi Vestmannaeyja með stefnu útgefinni 8. maí f. á. af Einari Jónssyni, Moldnúpi undir Eyjafjöllum gegn þrotabúi Soffíu Þórðardóttur, kaupkonu, hér í bæ, til greiðslu eftirstöðva á formanns- hlut á vélbátnum „Undína“, V. E. 242, þá eign stefndu, að upphæð kr. 1376,76 með 6% ársvöxtum frá 11. mai 1930 til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu. Ennfremur hefir stefnandi krafizt þess, að viður- kenndur verði með dómi sjódómsins sjóveðréttur í m. b. „Undína“ V. E. 242 fyrir hinni umstefndu upphæð á- samt vöxtum og kostnaði, svo og réttur til að láta selja bátinn til lúkningar skuldarinnar. Leitað var sátta, en árangurslaust. Stefnda hefir samþykkt kröfu stefnanda, að svo miklu leyti, sem það viðurkennir hana sem vangreidda skuld, er stafi af sölu fiskhlutarins til sín. Hinsvegar hefir stefnda mótmælt algerlega kröfunni um sjóveðrétt, svo og málskostnaðarkröfu stefnanda og krafist að sér yrði tildæmdur hæfilegur málskostnaður. Málavextir eru þeir, að á öndverðri vertið 1930 réðist stefnandi sem formaður á vélbátinn „Undina“ V. E. 249, eign Soffíu Þórðardóttur, kaupkonu, upp á %, hluta af afla vélbátsins. Gekk aflahlutur stefnanda, þegar frá byrj- un, óskiftur til útgerðarmannsins (stefndu), sem hirti hann og ráðstafaði honum sem sínum eigin fiski. Þegar í byrjun mun það hafa orðið að samkomulagi milli stefnanda og stefndu, að verð fiskjar stefnanda skyldi vera 0,90 pr. stykki. Nemur inneign stefnanda samkvæmt því, eins og að framan greinir, kr. 1376,76, enda virðist enginn ágreiningur um upphæð þessarar kröfu. Til stuðnings kröfu sinni um sjóveðrétt heldur stefn- andi því fram, að enda þótt stefnda hafi tekið við hlut 292 hans og 90 aura verð á fiskinum hafi verið lagt til grund- vallar, þá hafi í rauninni engin sala átt sér stað á fisk- hlutnum og þar af leiðandi ekki afsal á sjóveðréttindum. Hinsvegar hafi hér verið um viðbótarsamkomulag að ræða, á þá leið, að þóknun stefnanda fyrir formennskuna skyldi ákveðast þannig, að hann fengi 90 aura fyrir hvern fisk, er honum bæri í hlut sinn. Mótmæli sín gegn sjóveðréttinum byggir stefnda á því, að stefnandi hafi þegar Í öndverðu selt sér fiskinn og hafi því hér verið um kaup og sölu að ræða, enda hafi hann fengið fiskinn greiddan með því að honum var færð- ur hann til tekna á viðskiptareikningi. Hefði honum borið að öðrum kosti að taka fisk sinn sjálfur frá öðrum fiski og ráðstafa honum á annan hátt, en raun varð á. Með því að stefnandi hefir mótmælt því, að hann hafi í raun og veru selt stefnda fiskinn, virðist svo að sönnun- arbyrðin fyrir því að kaup, er eftir atvikum geti haft í för með sér að sjóveðsrétturinn hafi tapazt, hvíli á stefndu. Virðist réttinum að ekki séu nægileg rök færð fyrir því, enda þótt að innfærsla andvirðis hlutarins á viðskipta- reikning stefnanda, sé nokkur vísbending um kaupin. Rétturinn getur heldur ekki fallist á að máli skipti þó að stefnandi „skipti sér ekki úr“. Þessar sýknunarástæður verða því ekki teknar til greina. Enda þótt 236. gr. 2. málsgrein siglingarlaganna taki ekki berum orðum til hlutamanna, þar sem nefnd máls- grein talar aðeins um „sjóveðrétt til tryggingar kaupi og annarar þóknunar“ þá verður rétturinn að líta svo á að hlutaráðningu beri að skoða sem kaupfyrirkomulag, er njóti hinnar sömu tryggingar, þar sem hlutamaður, sem engan þátt tekur Í útgerðarkostnaði skips, virðist hafa algerlega sömu aðstöðu og sjómenn almennt. Af þessari ástæðu, svo og vegna þess er að framan grein- ir, ber að tildæma stefnanda sjóveðrétt í v. b. „Undina“ V. E. 249, svo og rétt til þess, að undangengnu fjárnámi að láta selja nefndan bát til greiðslu á framangreindri kröfu hans á hendur stefndu. Rétt þykir að taka málskostnaðarkröfu stefnanda til greina. 293 Miðvikudaginn ð1. maí 1933. Nr. 70/1932. G. M. Havstein gegn Garðari Þorsteinssyni, f. h. dánarbús Chr. Havstein Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, G. M. Havstein, er eigi mætir í mál- inu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Miðvikudaginn 31. maí 1933. Nr. 14/1933. Guðmundur Bjarnason gegn Garðari Þorsteinssyni, f. h. Þorgerðar Einarsdóttur Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Buðmundur Bjarnason, er eigi mætir í málinu, greiði 50 króna aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vil fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta í málinu, 30 kr. í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lögum. 294 Miðvikudaginn 31. maí 1933. Nr. 15/1933. Guðmundur Bjarnason segn Benedikt Jónssyni, f. h. Karitasar Ólafsdóttur Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Buðmundur Bjarnason, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. Svo greiði hann og stefnda, er hefir látið mæta í málinu, 30 kr. í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lögum. Miðvikudaginn 31. mai 1933. Nr. 23/1933. Óskar Halldórsson, f. h. Hafskipa- bryggju Keflavíkur s/f gegn forstjóra Landssmiðju Íslands, Ásg. Sigurðssyni Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Óskar Halldórsson f. h. s/f Hafskipa- bryggja Keflavíkur, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. 295 Miðvikudaginn 31. maí 1933. Nr. 30/1933. Magnús Jónsson, próf. juris. gegn Halldóri R. Gunnarssyni. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi mætti í málinu, er það skyldi þing- fest, lagði fram áfrýjunarstefnu, en ágrip dóms- gerða hefir eigi komið til réttarins, og bað um frest til október næstkomandi. Stefndi mætti og mót- mælti öllum fresti og krafðist frávisunar og ómaks- bóta. Gegn mótmælum stefnda verður frestur eigi veittur og verður því að frávísa málinu og dæma stefnda ómaksbætur, er ákveðast 30 krónur. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá dómi. Áfrýjandi, Magn- ús Jónsson próf. juris., greiði stefnda, Halldóri R. Gunnarssyni, 30 krónur í ómaksbætur, að viðlagðri aðför að lögum. Föstudaginn 9. júní 1933. Nr. 3/1933. — Jóhannes Kr. Jóhannesson (Sjálfur) gegn Engilbert Hafberg (Garðar Þorsteinsson). Vinnulaunakröfu áfrýjanda skuldajafnað við húsa- leigukröfu stefnda. Dómur einkalögregluréttar Reykjavíkur 11. júni 1932: Kærður, Engilbert Hafberg, skal vera sýkn af kröfu kær- 296 andans, Jóhannesar Kr. Jóhannessonar, í máli þessu og málskostnaður falli niður. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir hér fyrir dómi krafizt þess, að stefndi verði dæmdur til að greiða honum kr. 219,30 með 5% ársvöxtum frá 2. júní 1932 til greiðslu- dags, og málskostnaðar bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Stefndi hefir krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi og málskostnaðar fyrir hæstarétti. Stefndi hefir viðurkennt það fyrir hæstarétti, að áfrýjandi hafi unnið í þarfir hans frá 9—21. maí 1932 og hafi réttilega reiknað sér fyrir þá vinnu kr. 219,30. Hinsvegar er það upplýst með reikningum stefnda og yfirlýsingu konu áfrýjanda, sem jafnan annaðist húsaleigugreiðslur þeirra hjóna til stefnda, að áfrýjandi stóð í 235,01 króna húsaleigu- skuld við stefnda 14. mai 1932, fyrir ibúð þá, er á- frýjandi hafði þá í húsi stefnda við Mjóstræti 6 hér í bæ. Áfrýjandi hefir loks viðurkennt það í málinu i héraði, að áðurnefnd vinnulaun hafi átt að ganga upp í húsaleiguskuldina til 14. mai 1932. Af þessari ástæðu gat stefndi komið húsaleisukröfu sinni að til skuldajafnaðar við kröfu áfrýjanda án gagnsókn- ar fyrir einkalögregluréttinum, og verður því að. sýkna stefnda í máli þessu, eins og sert er í hinum áfrýjaða dómi og staðfesta hann að niðurstöðu til. Eftir þessum málalokum þykir rétt að dæma á- frýjanda til að greiða stefnda 100,00 kr. í máls- kostnað fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður. Áfrýjandi, Jóhannes Kr. Jóhannesson, greiði 297 stefnda, Engilbert Hafberg, 100 krónur í máls- kostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað fyrir einkalögregluréttinum af Jó- hannesi Kr. Jóhannessyni, Bárugötu 34, hér í bæ, með stefnu útgefinni 2. f. m, gegn Engilbert Hafberg til heimilis á Grettisgötu 65, hér í bænum, til greiðslu vinnulauna, að upphæð kr. 219,30 með 5% ársvöxtum frá stefnudegi til greiðsludags svo og málskostnaðar að skaðlausu. Kærandi hefir haldið því fram í málinu, að hann hafi unnið hjá kærðum að viðgerð við húsið nr. 6 í Mjóstræti, Þar sem kærandi bjó, dagana 9.—-21 maí þ. á. eða samtals 129 tima. Hefir hann gert kröfu um kr. 1,70 um tíman, þar sem um fagvinnu hafi verið að ræða og nemur upphæðin samkv. reikningum í réttarskjali nr. 2 kr. 219,30 eða hinni umstefndu upphæð. Kærður hefir og viðurkennt það, að kærandi muni hafa unnið hjá sér þennan tilgreinda tíma, að fráskildum 91. maí, sem hann hefir mótmælt sem oftöldum og kröfunni þar afleiðandi ofhárri, sem því skiptir, en jafnframt hef- ir hann haldið því fram að kaupkrafa þessi hafi átt að ganga til skuldajafnaðar við húsaleiguskuld kæranda, sem hann telur vera fram til 1. október þ. á. kr. 795,00 alls, enda sé húsaleiguskuldin öll fallin í gjalddaga þar sem kærandi hafi flutt án löglegrar uppsagnar. Kærandi hefir að nokkru leyti mótmælt því að húsaleigukrafa komist hér að auk þess sem hann hefir mótmælt því að hann skuldaði kærðum nokkra húsaleigu, heldur hefði hann of- borgað húsaleigu til maímánaðarloka, en eftir þann tíma telur hann sér ekki skylt að greiða húsaleigu þar sem hann hafði flutt úr húsnæðinu löglega. Það verður að teljast fullsannað í máli þessu með ját- un kærðs og því öðru, sem fram er komið í málinu, að kærandi eigi kröfu til þessa kaups, sem umræðir í reikn- ingum í réttarskj. nr. 2, en hinsvegar verða teljast fram komnar nægilegar líkur fyrir því að kærður hafi átt rétt á að koma að til skuldajafnaðar því sem kærandi kynni 298 að skulda í húsaleigu og verður því húsaleigukrafa hans einnig rannsökuð hér í réttinum. Það er að vísu svo, að kvittanir þær er kærður hefir afhent við greiðslu húsaleigu fyrir ibúð kæranda eru mjög óskýrar og óheppilega orðaðar, en þó verður það að teljast rétt sérstaklega með tilliti til vottorðsins í rétt- arskj. nr. 4, sem verður að skoðast sem aðalyfirlýsing, að húsaleiguskuldin hafi verið kr. 225,00 við maímánaðar- lok og auk þess verður að telja að kærandi hafi ekki sann- að rétt til að flytja úr húsnæðinu á þeim tima, er hann flutti án þess jafnframt að sjá um greiðslu húsaleigunnar til 1. október næstkomandi. Af þessum ástæðum verður að taka kröfu kærðs til greina um skuldajöfnuð þannig, að hinn umstefndi reikn- ingur færist sem greiðsla upp í húsaleiguskuld kæranda, sem þá lækkar sem því nemur eða um kr. 219,30, en máls- kostnaður fellur niður. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. Mánudaginn 12. júní 1933. Nr. 34/1930. Valdstjórnin (Sveinbjörn Jónsson) gegn Aðalsteini Pálssyni (Guðm. Ólafsson). Botnvörpuveiðar. — Syknun. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 19. marz 1930: Kærð- ur Aðalsteinn Pálsson, greiði 13500 króna sekt til Land- helgissjóðs Íslands og komi 8 mánaða einfalt fangelsi í stað sektarinnar ef hún verður ekki greidd innan viku frá lögbirtingu dóms þessa, svo 08 allan af máli þessu löglega- leiddan og leiðandi kostnað. Allur afli og öll veiðarfæri, þar með taldir dragstreng- ir í b/v R. FE. 153 „Belgaum“ frá Reykjavík skulu upptæk og andvirði renna Í sama sjóð og sektin. Dómnum skal fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. 299 Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var fyrir hæstarétti í marzmán- uði 1931, var ágreiningur meðal kunnáttumanna um ýms meginatriði þess. Með úrskurði þessa dóms 9. marz 1931 var því lagt fyrir rannsóknardómar- ann í málinu að afla álits þriggja dómkvaddra, óvil- hallra og sérfróðra manna um stað varðskipsins, er það var á, þegar mælingarnar, sem í máli þessu greinir, voru gerðar. Hinn Í. april 1931 dóm- kvaddi rannsóknardómarinn þrjá menn til að framkvæma umrætt starf, og er greinargerð þeirra dagsett 21. marz 1932. Auk þess hafa margskonar framhaldsrannsóknir farið fram um málið og ein- stök atriði þess, fyrst yfirheyrsla á fyrrverandi stýri- manni á b/v Belgaum 18. april s. á. og yfirheyrslur á yfirmönnum varðskipsins Ægir 29. júli og 3. sept. s. á. Við prófun þeirra og athugunum á bókum þeirra, sem haldnar höfðu verið á varðskipinu, kom það í ljós, að ýmiskonar ósamræmi var milli skýrslna bókanna um það, er gerzt hafði í sam- bandi við töku b/v Belgaum 17. marz 1930, og að breytt hafði verið færslu í þeim og inn í þær bætt eftir að dómur var kveðinn upp í málinu í héraði. Í tilefni af þessu krafðist skipaður verjandi kærða hér fyrir dómi í bréfi til dómsmálaráðherra, dags. 9. sept. 1932, að rannsókn á þessum atriðum yrði fyrirskipuð. Með bréfi, dags. 13. s. m. var lög- manni boðið að rannsaka áður nefnd kæruatriði fyrir sjódómi Rvíkur. Hófust þar próf 19. nóv. s. á. og var haldið áfram 21. og 22. s. m. og 3. dez. s. á. og loks 6. þ. m. var eitt vitna þeirra, er prófuð höfðu verið, látið staðfesta með eiði fyrir lögreglu- rétti Reykjavíkur skýrslur, er það áður hafði gefið 300 í málinu. Auk þessara réttarprófa hefir síðan mál- ið var fyrir hæstarétti í marz 1931, verið aflað álits kunnáttumanna um einstök atriði, er síðan hafa komið fram í málinu. Verk hinna þriggja dómkvöddu manna laut að því að ákveða stað varðskipsins kl. 12,23, kl. 12,29 og kl. 12,32 þann 17. marz 1930 siðd. eftir þeim skýrslum varðskipsforingjans, er þá lágu fyrir. Og þetta hafa hinir dómkvöddu menn gert, eftir því sem þeim þykir sennilegast. Áreiðanleik þeirra skýrslna hafa hinir dómkvöddu menn yfirleitt ekki metið, enda verður ekki séð, að neitt hafi fyrir þeim legið um það atriði annað en þá var fram komið fyrir dómi í málinu. Það, hversu mikið byggja megi á greinargerð hinna þriggja dóm- kvöddu manna um úrslit málsins, fer því eftir því, hversu mikið megi byggja á skýrslum varðskips- yfirmannanna, þeim, er fyrir dómkvöddu mönn- unum lágu, og þeir hafa lagt til grundvallar við rannsóknir sínar. Ef ekki þykir byggjandi á nefnd- um skýrslum varðskipsyfirmannanna, þá getur ekki heldur greinargerð dómkvöddu mannanna haft neina úrslitaþýðingu í málinu. Verður þá að athuga skýrslu varðskipsforingjans frá 17. marz 1930, er fram kom í lögreglurétti Reykjavíkur 18. s. m., með samanburði við bækur skipsins og önn- ur gögn, sem fram hafa komið. Um atburði þá, er gerzt höfðu 17. marz 1930 í sambandi við töku b/v Belgaum R.E. 153, voru haldnar fjórar bækur, sem venjulegt er að halda á Íslenzkum varðskipum við slík tækifæri: „Riss- bók“ svo kölluð, athuganabók, „kladdi“, eða upp- kast að leiðarbók, og leiðarbók. Auk þess hafa kladdi að vélardagbók og vélardagbók skýrslur 301 um gang vélar o. fl. Fyrstu fjórar bækurnar halda skipherra og stýrimenn, en hinar tvær vélstjórar. Í áðurnefndri skýrslu skipherrans segir, að kl. 11,40 árdegis þann 17. marz 1930 hafi varðskipið haft tal af báti, sem hafi verið að koma úr róðri vestan fyrir Öndverðarnes. „Rissbók“ og athugana- bók segja ekkert um þetta, en „kladdanum“ ber hér saman við skýrslu skipherrans. Leiðarbókin hefir og upphaflega haft samhljóða skýrslu að seyma, en tölunni 11,40 hefir, að því er virðist í maí 1930, verið breytt í 11,48. Samkvæmt vélarbók- unum var vélin í fullum gang kl. 11,40, var stöðv- uð kl. 11,44, sett á ferð aftur á bak kl. 11,46 og síð- an stöðvuð kl. 11,47. Virðist sem yfirmenn skipsins hafi tekið eftir þessu ósamræmi milli sinna bóka og vélarbókanna, og að síðan hafi einhver þeirra breytt tölunni 11,40 í 11,48 í leiðarbók — en ekki í kladd- anum — til betra samræmis við vélarbækurnar. Næst segir í skýrslu skipherrans, að kl. 11,55 hafi varðskipið „farið framhjá Öndverðarnesi“, og að samtímis hafi sést togari, „sem virtist hafa N.A.- læga stefnu og miðaðist í m/v V.N.V. stefnu frá varðskipinu“. „Rissbókin“ segir ekkert um þetta, en athuganabókin segir, að kl. 11,55 hafi Ægir verið á vesturleið fyrir Öndverðarnes, og „sást þá togari, sem auðsjáanlega var Í landhelgi“. Kladdi og leið- arbók segja aðeins, að kl. 11,55 hafi togari sést VNV. af Öndverðarnesi. Eftir vélarbókunum var skipið kyrrt frá kl. 11,47 til kl. 11,58 og hefði skipið eftir því átt að hafa verið kyrrt kl. 11,55, og hefði því ekki getað verið að fara framhjá Önd- verðarnesi kl. 11,55, eins og skipherrann segir í skýrslu sinni. Skipherrann virðist siðar hafa veitt þessu ósamræmi milli skýrslu sinnar og vélarbóka 302 eftirtekt. Þann 24. mai 1930 markar hann, eftir ágizkun, stað varðskipsins, er það hitti bátinn kl. 11,40 (eða 11,48), alllöngu innanvert við Öndverð- arnes, og sama dag markar hann, einnig eftir ágizkun, stað varðskipsins kl. 11,55 nokkru fyrir innan nesið, og hefir hann þar með, æð því er virð- ist, horfið frá því atriði í skýrslu sinni að varð- skipið hafi þá (kl. 11,55) „farið fyrir Öndverðanes“. Þá segir skipherrrann næst í skýrslu sinni, að kl. 11,58 hafi togarinn snúið til vinstri „og héit beint út frá landin eftir það á undan varðskipinu“. Sá eini skilningur verður lagður í skýrslu skip- herrans, að varðskipið hafi verið á ferð kl. 11,58, eins og kl. 11,55. „Rissbók“ og athuganabók segja að kl. 11,58 hafi togarinn „beygt meir út“, en athugana- bókin bætir því við að þá hafi verið haldið í átt- ina til togarans. „Kladdi“ og leiðarbók geta einskis atburðar við kl. 11,58. En, að líkindum til sam- ræmtis við vélarbækurnar, hefir þessari klausu verið síðar, að því er virðist í maí 1930, bætt inn í megin- mál leiðarbókarinnar, en ekki „kladdann“. „11,59 haldið af stað“. Með þessu virðist gefið í skyn, að varðskipið hafi einmitt haldið kyrru fyrir tl kl. 11,58, eins og vélarbækurnar segja, eða kl. 11,59. Og er þessi síðastnefnda færsla í leiðarbókina í fullu ósamræmi við oftnefnda skýrslu skipherrans. Eftir skýrslu skipherrans var varðskipið komið að togaranum kl. 12,19 síðdegis. Hún verður, eins og fyrr segir, ekki skilin öðruvísi en svo, að varð- skipið hafi siglt eftir togaranum frá kl. 11,55 ár- degis til kl. 12,19 síðdegis, eða í 24 mínútur, Það virðist mega byggja á því, að varðskipið hafi að meðaltali ekki farið minna en 125 sjómilur á klukkutíma, og hefði samkvæmt því átt að vera ná- 303 lægt 5 sjómilum undan landi, er það nam staðar hjá togaranum. Hinsvegar segja vélarbækurnar, að vélin hafi verið stöðvuð kl. 12,16 og eftir þeim ætti þá útsiglingartimi varðskipsins að hafa verið, frá kl. 11,58, er vélin á, samkvæmt þeim, að hafa verið sett í gang, og til kl. 12,16 eða 18 mínútur. En þá hefði varðskipið, með sama hraða sem áður segir, hafa átt að vera rúmar 3 sjómílur undan Önd- verðarnesi, er það staðnæmdist við togarann. Ef farið er eftir frumskýrslu skipherrans, hefði varð- skipið átt að vera nálægt 2 sjómílur utan við land- helgilínu, en eftir vélarbókum rétt utan við hana, er það nam staðar hjá togaranum. Skipherrann hefir gert þá athugasemd viðvikj- andi útsiglingartíma varðskipsins, að tímamörk þau, sem skýrsla hans greinir, hafi verið sett eftir armbandsúri eins stýrimannanna, en það hafi ver- ið, 425 mínútum eftir varðúri skipsins. Jafnframt er þó að ráða af umsögn skipherrans um þetta, að klukkumismunur þessi hafi ekki skipt máli um út- siglingartíma varðskipsins, því að farið hafi verið eftir sömu klukku allan tímann frá því kl. 11,55 og til kl. 1,30 er töku togarans er talið lokið til hlítar. Einn stýrimanna varðskipsins hefir að vísu borið það fyrir rétti, að hann hafi eftir kl. 12,14, er togar- inn nam staðar farið ofan í stjórnklefa til að gæta á varðúrið, sem þá hafi verið 12,19. En af þessu verður ekki ráðið neitt um það, að tímaákvarðanir eftir kl. 19,14 eftir úri stýrimanns, hafi verið tekn- ar eftir annari klukku en hans úri eftir það til kl. 1,30, enda ólíklegt, að slík aðferð, sem mundi hafa ruglað öllum tímaákvörðunum, þar sem þó fullrar nákvæmni var þörf, hafi verið höfð. Samkvæmt framansögðu ber skýrslum frá hendi 304 varðskipsforingjans og bókum varðskipsins svo illa saman um tímamörk og annað, er útsiglingar- tíma varðskipsins snertir, að ekki verður af þeim fengin nokkur áreiðanleg vissa um það, hversu lengi varðskipið hefir siglt frá því, að það hóf eft- irför sína eftir togaranum og þar til það nam stað- ar hjá honum. Verður af þessum ástæðum ekki ráðið af siglingartímanum um stað varðskipsins, er mælingarnar voru gerðar. Þá kemur að hornamælingum varðskipsins. Í oftnefndri skýrslu sinni frá 17. marz 1930 gefur skipherrann upp þessar hornamælingar: I. Mæling kl. 12,23: Öndverðarnesviti > 23 27 Bárðarkista > 4 327 Dritvikurtangi Dýpi telur skipherrann 325 meira. Þessa athugun telur skipherrann gefa stað varð- skipsins um 0,2 sjómilur innan við landhelgilínu. Þessa staðarákvörðun telur forstöðumaður stýri- mannaskólans þar á móti svo óglögga, að vafi leiki á um miðin, og hefir sett stað skipsins 0,46 sjóm. fyrir utan eða 0,12 sjóm. fyrir innan landhelgilín eftir því, hvaða mið eru notuð. Og öðrum kunn- áttumönnum, sem athugað hafa mælingar Þessar, ber ekki heldur saman. II. Mæling kl. 12,29: Öndverðarnesviti > 290 087 Öndverðarneshólar > 290 12 Dritvikurtangi 305 Telur skipherrann þessa athugun sýna stað varð- skipsins rétt utan við landhelgilinu, og hefir for- stöðumaður stýrimannaskólans sett hann 0,08 sjóm. utan við línuna. III. Mæling kl. 12,32: Öndverðarnesviti > 287 207 830 metra hóllinn s. við Bárðarkistu > 909 22 Dritvíkurtangi Þessa mælingu telur skipherrann einnig sýna stað varðskipsins lítið eitt utan við landhelgilinu. En forstöðumaður stýrimannaskólans hefir sett Þennan stað 0,86 sjóm. fyrir utan landhelgi. Aðrir kunnáttumenn hafa ekki heldur getað orð- ið sammála um staði þá, er þessar mælingar, II. og IIL., sýni, sérstaklega ekki sú siðasta. „Rissbók“, athuganabók og leiðarbók ber um gráðutal hornanna saman við skýrslu skipherra, en í „kladda“ stendur annað gráðutal við síðara horn- ið í öllum mælingunum, þannig: Mæling Í. Bárðarkista > 31" 32', eða 3 munur Dritvikurtangi Mæling Il. Öndverðarneshólar > 290 02', eða 107 munur Dritvíkurtangi Mæling Ill. 830 metra hóllinn > 300 32', eða 107 munur Dritvikurtangi Forstöðumaður stýrimannaskólans hefir einnig 20 306 markað stað varðskipsins á kortið samkv. gráðu- tali „kladdans“. Kemur þá staður varðskipsins kl. 12,23 um 5,00 sjóm. frá Öndverðarnesstá, og svar- ar það, eins og áður segir, til þess, að varðskipið hefði siglt út þaðan 24 mínutur með 125 sjóm. hraða. Hinir staðirnir verða annar mjög við land- helgilínu, en hinn um 600 metra fyrir utan þann fyrra. Og verður ekkert samræmi innbyrðis milli þeirra neinna. Þar sem nú kunnáttumenn eru í verulegum at- riðum ósammála um staðarákvarðanir varðskips- ins og bækur þess greina mismunandi gráðutal á hinum mældu hornum, þá verður staður varð- skipsins, er mælingarnar voru gerðar, ekki heldur ákveðinn eftir þeim með nauðsynlegri nákvæmni. En með því að forsendur brestur til þess að ákvarða stað varðskipsins, þá verður tilsvarandi óvissa um það, hversu nærri landi togarinn hafi verið kl. 11,55, þegar hann sást fyrst, eftir skýrslu skip- herrans, frá varðskipinu. Verður því að telja sann- anir skorta fyrir því, að togarinn hafi þá verið að veiðum í landhelgi. Ber því að sýkna hinn kærða skipstjóra af kæru valdstjórnarinnar í máli þessu og fella niður ákvæði hins áfrýjaða dóms um máls- kostnað og upptöku afla og veiðarfæra togarans Belgaum R.E. 153. Samkvæmt þessu verður að leggja á ríkissjóð greiðslu alls sakarkostnaðar, bæði í héraði og fyrir hæstarétti, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, 500 krónur til hvors. Dráttur sá, er orðið hefir á máli þessu, þykir nægilega réttlættur með greinargerð þeirri um 307 gang þess frá 9. marz 1931, sem í upphafi dóms þessa stendur. Því dæmist rétt vera: Kærði, Aðalsteinn Pálsson, á að vera sýkn af kærum valdstjórnarinnar í máli þessu. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um upptöku afla og veiðarfæra, þar með dragstrengja, togar- ans Belgaum R.EF. 153 skulu niður falla. Allur kostnaður sakarinnar bæði í héraði og fyrir hæstarétti, greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verj- anda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálaflutn- ingsmannanna Sveinbjarnar Jónssonar og Guð- mundar Ólafssonar, kr. 500.00 til hvors. Forsendur hin áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af valdstjórnarinnar hálfu gegn Aðalsteini Pálssyni, skipstjóra á e/s „Belgaum“ R. E. 153 fyrir brot gegn ákvæðum laga nr. 5 frá 18. maí 1920. Málavextir eru þeir sem nú skal greina: Mánudaginn 17. marz 1930 var varðskipið „Ægir“ á leið vestur með Öndverðarnesi. Um kl. 11,40 árdegis var haft tal af bát, sem var að koma úr róðri vestan fyrir nesið. Bátsverjar sögðu, að 3 togarar hefðu verið fyrr um daginn út af Svörtuloftum, sögðu þeir að einn þeirra, grár togari frá Reykjavik, hefði verið talsvert nær en hinir, mennirnir voru þá spurðir, hvort hann mundi hafa verið í landhelgi, sögðust þeir ekki vita það, en hann hefði verið á að giska á niræðu dýpi, eða á þeim slóðum, sem þeir væru vanir að vera með lóðir sínar. Að samtal- inu loknu var haldið áfram vestur með landinu. Kl. 11,55 árdegis var farið fram hjá Öndverðarnesi; samtímis sást togari, sem virtist hafa NA.-læga stefnu, og 308 miðaðist í m/v VNV frá varðskipinu. Kl. 11,58 snéri tog- arinn til vinstri og hélt eftir það beint út frá landinu, á undan varðskipinu. KI. 12,08 sid. var stöðvunarmerki dregið upp og sam- tímis skotið púðurskoti. Kl. 12,04 var skotið öðru púðurskoti. Kl. 12,07 var skotið kúlu stb.-megin við togarann. Kl. 12,13 var skotið annari kúlu bb..megin og framan við togarann; hafði togarinn breytt litilsháttar um stefnu og hélt nú meira til vesturs, og virtist nema staðar kl. 12,14 síðd. Kl. 12,19 var komið að togaranum R. E. 153 „Belgaum“ frá Reykjavík. Var hann með Bb. vörpu úti og var byrj- aður að hala inn vörpustrengina. Stb. vörpuhlerarnir héngu í gálgum og var að sjá sem sú varpa lægi laus á þilfarinu, enda kom það í ljós síðar, þá komið var um borð í tog- arann. Kl. 12,23 síðd. var gerð eftirfarandi staðarákvörðun hjá togaranum, þar sem hann var að hala inn vörpuna: Öndverðanesviti > 237 21 Bárðarkista > 349 327 Dritvikurtangi Einnig var N-kanturinn á Enni æ með Öndverðanesvit- anum. Dýpi mælt 325 m. Þessi athugun gefur stað varð- skipsins sem var þá rétt hjá togaranum, um 0,2 sm. inn- an landhelgislínunnar, en þá var togarinn búinn að halda út frá landinu, frá því hann sneri við kl. 11,58 árd. eða í 16 minútur. Kl. 12,29 var aftur gerð staðarákvörðun til samanburð- ar, enda þótt skipið hefði rekið út á við fyrir ANA- kalda. Öndverðanesviti > 290 087 Öndverðaneshólar > 290 12 Dritvikurtangi Bátur var sendur um borð í togarann eftir skipstjóranum. Meðan báturinn var á leiðinni til varðskipsins aftur, var enn gerð eftirfarandi staðarákvörðun: 309 Öndverðanesviti > 289 207 830 m. hóllinn S. við Bárðarkistu > 309 22 Dritvikurtangi Báðar síðari athuganirnar sýna stað varðskipsins rétt utan við landhelgislínu, kemur það til af því, að skipið hafði rekið á tímabilinu, eins og áður er getið. Kærður hefir nú neitað því að þessi skýrsla skipherr- ans sé rétt, hann telur sig alls ekki hafa verið að veiðum í landhelgi og kveðst hafa verið að enda við að kasta þeg- ar hann heyrði fyrra skotið, og þá haft stefnu í NA. Hann hefir jafnframt játað það, að hann hafi séð reykinn af tveimur skotum varðskipsins áður en hann heyrði þetta umrædda skot, en hann hafi þrátt fyrir það haldið áfram að slaka út því hann hafi talið sig fyrir utan landhelgi. Eftir að hann hafði slakað út 350 faðma, kveðst hann hafa togað í nokkrar minútur og að því búnu byrjað að draga inn samtímis eða rétt á eftir að hann heyrði seinna skotið. Kærður telur sig hafa haft stefnuna í NA. eins og fyrr segir þegar hann heyrði fyrra skotið og var að enda við að kasta, en að því búnu segist hann hafa snúið skipi sinu á bakborða til vesturs og þá farið að draga inn vörp- una aftur og hafi þetta tekið sig um 9 mínútur, en meðan hann dró inn 150—-200 seinustu faðmana, kveðst hann hafa snúið skipinu enn þá meira á bakborða til SA. Hann telur sig því frekar hafa nálgast land en fjarlægst þenn- an tíma. Áður en kærður byrjaði að kasta kveðst hann hafa tekið þessar miðanir: Purkhóll bar undir Hólahóla og Svörtuloftavitinn miðaðist eftir kompás í SA.t. S.% S, og hann kveðst hafa gert miðanir þegar hann heyrði skot- ið og byrjaði að draga inn vörpuna og voru þau mið þannig: Svörtuloftavitann bar saman yfir eitt við Bárðar- kistu og Purkhóll jaðraði norðurkannt á Hólahólum, en samtímis kveðst hann hafa tekið kopásmiðun af Öndverða- nesvita og var vitinn í ASA og Dritvikurtangi miðaðist í s. % A. Miðanirnar þær tvær fyrrnefndu kveðst hann hafa gert einn, en kompásmiðanirnar kveður hann Þór- arinn Gunnlaugsson, sem gengdi stýrimannstörfum um borð, hafa gert með sér. Þegar fyrrnefndar tvær landmið- anir eru settar lauslega út á kortinu, virðast þær gefa stað 310 skipsins utan við línu, en þessar miðanir er ekki unnt að setja út með neinni verulegri nákvæmni og kærður er einn til frásagnar um þær, svo þær geta ekki haft áhrif á nið- urstöðu þessa máls. Þórarinn Gunnlaugsson, sem gengdi stýrimannsstöri- um á togaranum hefir kannast við það, að hann hafi gert framannefndar kompásmiðanir á nefndum stað og stundu og hann hefir sýnt í réttinum til sönnunarmerkis um það miða, þar sem á eru ritaðar þessar kompsmiðanir, og kveðst hann bafa ritað þetta niður alveg samstundis og hann gerði miðanirnar. Þetta vitni og kærður í þessu máli hafa báðir verið látnir setja þessar miðanir út í sitt kortið hvor, og hefir það gefið stað togarans um 0,2 úr sjómilu innan landheigislinunnar. Vitnið hefir og sett þessar mið. anir út Í annað kort, sem hefir nokkuð minni mælikvarða, og hafa þá miðanirnar sýnt stað skipsins á landhelgis- línunni Auk þessa hafa tveir af skipsmönnum talið sig hafa tekið landmiðanir meðan verið var að draga inn vörpuna og segja þeir að þær háfi verið þannig: Öndverðanesviti yfir há Ólafsvíkur-Enni og nyrðri jökulhúfan á Smáhóla, sem eru sunnan við Öndverðaneshólana. En framburður þessara vitna hefir að öðru leyti verið svo ósamhljóða að ekki hefir þótt rétt að láta þau staðfesta framburð sinn með eiði. Það sem aðallega verður að byggja á við staðar- ákvörðun togarans er því skýrsla skipherrrans og þær staðaðarákvarðanir sem þar eru tilgreindar og ekki hefir verið hnekkt, heldur eru þvert á móti studdar af þeim staðarákvörðunum kærðs sjálfs og stýrimanns hans, sem einna mest virðist vera á að byggja, þar sem hér er um að ræða kompásmiðanir en ekki landmiðanir, þær eru ritaðar niður um leið og þær eru gerðar og staðhæft er að þær séu gerðar með nákvæmni. Nú ber að vísu að líta'á það, að 0,2 úr sm. er ekki meiri fjarlægð en það, að ekki er fullkomlega útilokað, eftir þvi sem sumir mælingarfróðir menn telja að skakkað geti til eða frá, en þá ber á það að líta i hvaða stefnu kærður sigldi áður en þessar staðarákvarðanir voru gerðar. Í skýrslu skipherrans er talið að sést hafi til togar- ans kl. 11,55 árdegis og þá hafi hann stýrt í NA stefnu, en kl. 11,58 hafi hann snúið til vinstri og eftir það haldið all út frá landinu undan varðskipinu. Kl. 12,02 mínútur er síðan dregið upp stöðvunarmerki og skotið púðurskoti og kl. 12,04 skotið öðru púðurskoti, en kl. 12,07 mínútur fyrst skotið kúluskotinu. Nú er það upplýst með framburði kærðs sjálfs, að hann heyrði aðeins kúluskotin, en sá reykinn af púðurskotunum og hann kveðst hafa verið að enda við að kasta þegar hann heyrði fyrsta skotið, en það var kl. 12,07. Með því að það er skýrt tekið fram í skýrslu skip- herrans og staðfest með framburði 1. og 2. stýrimanns, sem kærður hefir tekið jafngildan sem eiðfestur væri, þótt hann mótmæli honum, að togarinn stýrði frá landi eftir kl. 11,58 árd. verður að telja það sannað í málinu að svo hafi verið. En eins og fyrr er um getið kveðst kærður, og stýri- maður hans hefir staðfest þann framburð, hafa verið að enda við að kasta er hann heyrði fyrra skotið, en verið að kasta þegar hann sá reykinn úr púðurskotunum. Hann kveðst hafa togað í nokkrar minútur og hafa byrjað að draga inn samtímis eða rétt á eftir og hann heyrði seinna skotið. Því er haldið fram í málinu af kærðum sjálfum, að skip hans fari með um 8 mílna hraða þegar hann kastar, um 3 mílna hraða þegar hann togar og sé næstum því kyrrt þegar það dregur inn veiðarfærin aftur. En aðrir skips- menn, sem spurðir hafa verið um þetta telja að skip hans fari nokkuð hraðara. Ef gengið er út frá því, að fram- burður kærðs sjálfs og stýrimannsins um þessi atriði sé réttur, og að framburður yfirmanna skipsins um það hvert skipið hafi stefnt eftir kl. 11,58 árd. er, eins og að gera verður að áliti réttarins tekin sem næg sönnun um það atriði, verður ekki hjá því komist að telja það sannað að togarinn hafi frá kl. 11,58 árd. til um kl. 12,07 mínútur siglt frá landi með um 8 milna hraða á klukkustund og frá því um kl. 12,07 mínútur til allt að 12,13 mínútur með um 3 mílna hraða. Samkvæmt þessu verður því að telja það nægilega sannað, að kærður hafi verið að veiðum með botnvörpu í íslenzkri landhelgi rétt áður en varðskipið Ægir kom þar að honum kl. 12,19 e. h. 17. þ. m. og með því brotið gegn ákvæðum 1. greinar laga nr. 5 frá 18. mai 1920. 312 Kærður hefir með dómi sýslumannsins í Stykkishólmi kveðnum upp 18. febrúar 1922, verið dæmdur í 4000 króna sekt fyrir að hafa veiðarfærin í ólagi, sömuleiðis hefir hann verið dæmdur af bæjarfógetanum á Siglufirði 13. september 1926 í 5000 króna sekt fyrir að hafa veið- arfærin í Ólagi. Í þessu máli hefir skipherrann á varðskipinu sent dóm- aranum útdrátt úr dagbók E/s „Þór“ frá 20. marz 1924, þar sem fært er til bókar að togarinn „Kári Sölmundar- son“ hafi verið staðinn að veiðum í landhelgi þann dag undan Þykkvabæ, en kærður í þessu máli var þá skip- stjóri á þeim togara. Kærður kveðst að vísu muna eftir því að „Þór“ hafi farið fram hjá e/s „Kára Sölmundarsyni“ um þessar slóð- ir þennan dag, því kallað hafi verið á sig um borð í „Þór“ hálfum mánuði seinna til að tala um það við sig, að hann mundi hafa verið í landhelgi. En hann kveðst hafa neit- að því, fært fram gagnsannanir og „Þór“ hafi ekki þótt sinar mælingar svo áreiðanlegar, að skipherrann hafi viljað kæra. Þótt þetta atriði kunni að skipta nokkru máli fyrir niðurstöðu þessa aðalmáls, sem liggur fyrir réttinum, er refsingin verður ákveðin, virðist dómaranum þé að það ekki skipta svo verulegu atriði að fært þætti að tefja aðal- málið, að mjög miklum mun til þess að rannsaka til hlítar ofannefnda kæru frá 1924. Með tilliti til hinna fyrri brota kærðs, þykir refsing sú er hann hefir tilunnið samkvæmt 3. grein laganna sbr. og 1. gr. laga nr. 4 frá 1924 og að gengi íslenzkrar krónu er í dag þannig, að 1 króna íslenzk jafngildir 81,83 aurum gulls, samkvæmt upplýsingum frá Landsbanka Íslands, hæfilega ákveðin 13500 króna sekt til Landhelgissjóðs Ís- lands og komi 8 mánaða einfalt fangelsi í stað sektarinn- ar ef hún verður ekki greidd innan viku frá lögbirtingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri, þar með taldir dragstrengir í b/v R. E. 153 „Belgaum“ frá Reykjavik skulu upptæk og andvirði renna Í sama sjóð og sektin. Loks greiði kærður af máli þessu allan leiddan og leið- andi kostnað. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. 313 Miðvikudaginn 14. júní 1933. Nr. 61/1931. H/f Kveldúlfur (Jón Ásbjörnsson) segn Landsbanka Íslands og gagnsök (Th. B. Líndal). Kaupandi fiskjar, er veðsettur var samkv. 1. nr. 34/1927, eigi talinn skaðabótaskyldur gagnvart veðhafa. Dómur gestaréttar Reykjavíkur 6. apríl 1932: Stefndur, h. f. Kveldúlfur, á að vera sýkn af kröfum stefnanda, Landsbanka Íslands, í máli þessu. Málskostnaður falli niður. Dómur hæstaréttar. Aðaláfrýjandi hefir krafizt staðfestingar á hin- um áfrýjaða dómi og málskostnaðar fyrir hæsta- rétti. Gagnáfrýjandi hefir þar á móti krafizt breyt- inga á dóminum á þá leið, aðallega að aðaláfrýj- andi verði dæmdur til að greiða honum kr. 210961,89 með 6% ársvöxtum frá 30. júní 1981 til greiðsludags, en til vara kr. 181961,89 með sömu vöxtum, og fil þrautavara ýmsar lægri upphæðir. Auk þess hefir gagnáfrýjandi krafizt málskostn- aðar bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Gagnáfrýjandi höfðaði áður, eins og segir í hin- um áfrýjaða dómi, f. h. þrotabús Þórðar Flygen- rings, mál gegn aðaláfrýjanda til riptingar sam- kvæmt gjaldþrotaskiptalögunum á skuldagreiðsl- um Þórðar til aðaláfrýjanda á árinu 1930. Í máli því lagði gagnáfrýjandi til grundvallar reikninga aðaláfrýjanda um viðskipti hans og Þórðar. Í þessu felst engin viðurkenning um það, að gagn- áfrýjandi eigi enga kröfu á hendur aðaláfrýjanda al4 í sambandi við þau skipti eftir almennum skaða- bótareglum. Upplýst er í málinu, að það hafi verið venja, að veðsalar ráðstöfuðu fiski, veðsettum samkvæmt lögum nr. 34/1927 án nokkurra afskipta veðhafa og að kaupendur sliks fisks hafi venjulega greitt andvirði hans til veðsala án nokkurra athuga- semda af hálfu veðhafa. Samkvæmt þeirri venju gat það, að aðaláfrýjandi greiddi andvirði fisks- ins til seljanda, Þórðar Flygenrings, jafnvel þótt aðaláfrýjandi hefði vitað um veðsetningu fisksins eða haft ástæðu til að ætla hann veðsettan, ekki bakað honum skaðabótaskyldu gagnvart gagn- áfrýjanda, nema aðaláfrýjandi hefði vitað eða að minnsta kosti haft fulla ástæðu til að ætla, að veð- sali seldi fiskinn og tæki við eða ráðstafaði and- virði hans með þeim ásetningi að gera veðhafa þar með tjón. En í málinu brestur sönnur fyrir því að fyrirsvarsmenn áfrýjanda hafi haft vitund um eða ástæðu til að ætla nokkuð slíkt. Með þessum athugasemdum og að öðru leyti með skírskotun til greinargerðar hins áfrýjaða dóms þykir mega staðfesta hann. Eftir þessum málalokum þykir rétt að dæma sagnáfrýjanda til að greiða aðaláfrýjanda 500 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður. Gagnáfrýjandi, Landsbanki Íslands, greiði að- aðáfrýjanda, h. f. Kveldúlfi, 500 krónur í máls- kostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. 315 Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Á fyrra missiri ársins 1930 fékk Þórður útgerðarmað- ur Flygenring í Hafnarfirði lán bæði hjá stefnanda þessa máls Landsbanka Íslands, og hjá Útvegsbanka Íslands h. f. til útgerðar 4 línuveiðiskipa á vetrar og vorvertíð sama ár. Lán þessi voru víxillán og tryggð með 1. veðrétti og sjálfsvörzluveði í stórfiski af veiddum og óveiddum afla sömu skipa á nefndu tímabili, og í tryggingarbréfum fyrir víxillánunum var það tekið fram, að hinn veðsetti stór- fiskur væri eða yrði lagður upp og verkaður á fiskverk- unarstöð veðsala í Hafnarfirði. Annars er veðsetningin rituð á eyðublöð fyrir tryggingarbréf með veði í fasteign. Veðbréf Landsbankans voru eftir útgáfudegi, veði, gjalddaga víxils og vixilupphæð, sem hér segir: 1. „30 800 skpd. 214, 730 48 þús. kr. ts = En 2. $%.730 400 — 2%.730 24 — — 3. %.730 500 — 2%., 730 30 — — 4. 158. 730 200 — 3 30 19 a 5. 188, 730 200 — 13, 730 12 — — 6. 2%. 730 1000 — 214, 730 60 — — 7. M.'30 800 — 874.,730 48 — — 8. %.730 500 — %.730 30 — — 9. 2%. 730 650 — 230230 39 — — 5050 skpd. 303 þús. kr. Hin fyrstnefndu 8 veðbréf voru fyrirfram innrituð til þinglýsingar 11. og 12. apríl, en hið 9. þann 23. mai. Bréf Útvegsbankans voru 4, sem hér segir: 1. 2%. 7830 500 skpd. 2340. 730 30 þús. kr. 2. 2%.730 500 — %1.'30 30 — — 3. 136. 730 500 — 1%6. 30 30 — — 4. 255. 730 500 — 1%. 230) 30 — — 2000 skpd. 120 þús. kr. Þessi bréf voru fyrirfram innrituð til þinglýsingar, tvö 23. maí, eitt 24. maí og eitt 10. júni. Samkv. 1., 3. og 5. tryggingarbréfi Landsbankans er sá afli óveiddur, sem veðsettur er; samkv. bréfi nr. 4. veidd- ur, bréfum nr. 6—9 sumpart veiddur, sumpart óveiddur, en bréf nr. 2 hefir ekki verið lagt fram. Þau 5050 skpd. sem veðsett voru Landsbankanum áttu að 316 vera af fyrsta afla skipanna og hafði sá banki forgangsrétt að aflanum á undan veði Útvegsbankans, sem allt var óaflað þegar veðsetningin fór fram, nema skv. 4. veðbréfi þess banka; eru þau 500 skpd. sem þar eru veðsett sögð þá vera til geymslu og verkunar á fiskverkunarstöð veðsala. Með þessum hætti hafði veðsali veðsett samtals 7050 skpd. af stórfiski og fengið gegn þessari tryggingu lánaðar kr, 423 þús. sem svarar til 60 kr. út á hvert skpd., en af þessu veðsetta stórfiskmagni aflaðist aðeins eftir því sem næst verður komist, um 4 þús. skpd. Og er fram undir haustið leið og vixlarnir féllu og voru fallnir í gjalddaga en greiðsla brást, tóku nefndir veðhafar að grenslast eftir veðum sínum og komust þá að raun um, að meginið af hinum veðsetta stórfiski hafði veðsali þegar selt og ráð- stafað andvirðinu að mestu leyti til annara en veðhafanna. Kærðu þeir þá veðsala og var bú hans nærri samtímis tekið til gjaldþrotaskipta og hann sjálfur settur undir sakamálarannsókn. Upp í fiskveð sin hafði Útvegsbankinn ekkert fengið greitt, en stefnandi kvað sig hafa fengið og hafa von um að fá greiddar samtals kr. 95401,15 og telja því veðhafarnir sannanlegt tjón sitt vera kr. 327598,85 að frádregnum þeim hundraðshluta er þrotabú veðsala kann að gefa, sem eftir því sem upplýst er í málinu nemur sáralitlu eða jafnvel engu. — Tjón þetta telja veðhafarnir sig hafa beðið við það, að veðinu var ráðstafað á ólög- mætan hátt og telja rétt að beina skaðabótakröfum sinum út af þessu gegn kaupendum hins veðsetta fiskjar, en einn af þeim var stefndur í þessu máli, hlutafélagið Kveldúlfur. Samkvæmt bókum stefnds hefir hann keypt af Þórði Flygenring árið 1930 samtals 3516,6 skipd. fiskjar fyrir alls 319316,21 þar af 2128,908 skipd. af stórfiski fyrir kr. 210,961,89. Stefnandi telur, að framkvæmdarstjórar stefnds hafi vitað eða átt að vita, að fiskurinn var veð- settur og að þeir með ráðstöfun sinni á andvirðinu hafi hlotið að vita og átt að vita, að því var ekki varið til veð- hafanna og að þeir með því að greiða andvirðið á þann hátt,sem gert var, hafi brotið gegn skyldum þeim, sem lög landsins og reglur viðskiptalifsins leggi þeim á herðar, er þeir ekki einu sinni gerðu veðhöfunum aðvart. Telur stefnandi því, að stefndur, bæði samkv. almennum regl- um og einnig vegna hinna sérstöku atvika, er voru fyrir 317 hendi, beri ábyrgð á tjóni því, sem veðhafar fiskjarins urðu fyrir, en stefnandi hefir fengið framseldar kröfur Út- vegsbankans í þessu efni. En þar sem stefndur keypti ekki allan hinn veðsetta fisk og auk þess ekki unnt að vita hve mikið af honum var blandað saman við annan óveðsettan fisk, þá miðar stefnandi kröfu sína gegn stefndum við and- virði það sem stefndur telur sig hafa greitt fyrir stórfisk keyptan af Þórði Flygenring árið 1930, sem sé kr. 210961,89 og krefst stefnandi, að stjórn hins stefnda félags, h. f. Kveldúlfur, verði dæmt fyrir þess hönd. til að greiða sér nefnda upphæð ásamt 6% ársvöxtum frá stefnudegi 30. júni f. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skað- lausu, allt gegn framsali á rétti til hlutfallslegs dividende úr þb. Þórðar Flygenring af hinni umstefndu upphæð, sem lýst hefir verið í búið. Við fyrirtekt málsins 1. júli s. 1. var sátt reynd milli málsaðilja, en árangurslaust. Stefndur hefir krafizt algerðrar sýknu og sér dæmdan málskostnað eftir mati réttarins. Hin fyrsta varnarástæða stefnds er sú, að kröfurnar i þessu máli brjóti í bága við og geti ekki samrýmst kröfum, sem stefnandi í umboði Þrotabús Þórðar Flygenrings, samkvæmt ályktun skipta- fundar í búinu, hefir gert á hendur stefndum í máli höfð- uðu gegn honum fyrir gestarétti Hafnafjarðarkaupstaðar með stefnu dags. 16. febr. f. á. En í því máli, sem höfðað er til riftingar ýmsum gerningum og greiðslum framförn- um á milli Þ. Flygenrings og h. Í. Kveldúlfs er þess kraf- ist, að h. f. Kveldúlfur verði dæmdur til að greiða Lands- banka Íslands f. h. þrotabúsins kr. 104990,77 ásamt vöxt- um, en um þessa upphæð hafði Þ. Fl. lækkað skuld sina við h. f. Kveldúlf á árinu 1930, með því að skuldin nam í ársbyrjun kr. 137674,46, en á gjaldþrotadegi kr. 32683,71. Segir stefndur, að ef kröfurnar í báðum málunum yrðu teknar til greina þá leiddi það til þess, að hann yrði að tviborga allan stórfiskinn og þriborga sumt. En kröfurnar geti ekki samrýmst vegna þess, að krafan í fyrra málinu byggist á því, að stefndur hafi í raun og veru fengið nokkurn hluta fiskjarins upp í skuld og að skuld Þ. Fl. við hann hafi lækkað um kr. 104990,77 á árinu. En ef stefndur yrði dæmdur til að greiða umkrafða upphæð til stefnanda í máli því, er hér liggur fyrir, þá hefði skuld Þ. FL ekki lækkað heldur hækkað um nærfellt 106 þús. 318 kr. (210961,89 -- 104990,77). Heldur stefndur því fram, að Landsbankinn hafi með kröfu sinni f. h. þrotabúsins í fyrra málinu viðurkennt, að um reella skuldalækkun hafi verið að ræða og þannig fyrirgert rétti sinum til þess að koma fram með kröfu þá, er hann ber fram nú hér fyrir réttinum. Stefnandi tekur hinsvegar fram gagnvart þess- ari sýknuástæðu stefnds, að málsaðiljar séu ekki hinir sömu í báðum málunum, því að í fyrra málinu sé hann að- eins umboðsmaður búsins, að málsefni séu ekki hin sömu, í fyrra málinu um andvirði ymsra vara, Deningagreiðslu og óveðseitan fisk, en í þessu máli aðeins um andvirði veðsetts fiskjar, að grundvöllur málanna sé ekki hinn sami, hið fyrra riftingarmál byggt á sérreglum gjald- þrotaskiptalaganna, en hér að ræða um skaðabótamál út af röskun veðréttarins, sem stefnandi hafði í stórfiskinum. Nú nam verðmæti þess, sem Þ. Fl. hafði greitt inn í við. skiptareikning sinn við stefndan kr. 247138,94 auk and- virðis hins veðsetta stórfiskjar, eða samtals kr. 458100,83. Hvað af þessum verðmætum hafi gengið sérstaklega til lækkunar skuld Þ. Fil. við stefndan mun torvelt að segja með vissu, en það er hinsvegar ljóst, að riftingarmálið og skaðabótamálið, sem hér liggur fyrir, eru í rauninni alveg óskyld mál og fara saman aðeins að svo miklu leyti sem það sannaðist, að andvirði stórfiskjarins hefði sér- staklega gengið til lækkunar skuldinni og ef búið ynni riftingarmálið þá ætti sá hluti andvirðis stórfiskjarins að ganga til stefnanda þessa máls, en ekki til búsins og kæmi þá sú fúlga til frádráttar dómkröfunni í þessu máli, ef stefndur yrði dæmdur til að greiða hana. Stefnandi þessa máls þykir og ekki eiga að vera bundinn af ákvörð- unum búsins um rekstur riftingarmálsins á þann veg, að honum sé ekki leyfilegt að leita réttar sins gegn stefnd- um um sitt eigið sérstaka hagsmunamál, sem hann hafði sem veðhafi í nokkrum hluta þeirrar vöru, sem Þ. Fi. seldi stefndum. Þá þykir ekki heldur stefnandi bundinn í þessu máli af sóknaraðferð þeirri, er hann beitir fyrir hönd búsins í hinu málinu. — Samkv. því, sem hér að framan hefir verið rakið þykir sýkna stefnds ekki vera byggð á þessari varnarástæðu. Skal þá vikið ítarlegar en áður er greint, að rökum stefnanda fyrir kröfu sinni á hendur stefndum. 319 Stefnandi tekur það fyrst fram, að veðrétturinn hafi verið stofnaður á löglegan hátt og því verndaður á þann hátt sem lög landsins geta verndað slíkan rétt, en að veð- réttur peningastofnana landsins njóti frábærrar verndar löggjafans og séu meðal annars sett sérstök lög í þeim til- gangi, lög nr. 34/1927, um fiskveðin, enda sé meginhluti veltufjár þjóðarinnar lánaður gegn slíkum tryggingum og léleg vernd veðréttarins geti því valdið peningastofnun- um landsins miklu tjóni. Segir stefnandi, að vegna þess- ara sérstöku ástæðna verði að meta vernd veðréttarins á alveg sjálfstæðan hátt án tillita til þess, sem annars stað- ar gildi og það þótt samkvæmt svipuðum lögum sé, en lögin um fiskveð marki það spor í sögu þessa veðréttar að um hann geti ekki að fullu gilt það, sem annars kynni að vera talið gilda um veðrétt hér á landi, og að samkv. því sem ætla verði um tilgang og ákvæði laga um þetta efni og með hliðsjón af ástandi því sem ríkir hér, sé sá sem veðsett hefir peningastofnun fisk á þann hátt, sem hér var gert, hvorki „kompetent“ né „legitimeraður“ til þess að taka við andvirðinu með þeirri verkun að greið- andi verði laus ef andvirðinu er ekki varið til greiðslu veðsins. Telur stefnandi að á kaupanda hvíli bæði gagn- vart veðhafanum og þjóðfélaginu „positiv“ skylda til sér- stakrar aðgæzlu og varfærni vegna þess að hér sé um að ræða „kreditbasis“ aðalatvinnuvegar landsmanna sem þjóðinni sé lífsnauðsyn á, að verndaður sé vel. Stefnandi kannast við, að hér sé að ræða um veð í heildarsafni vöru og að veðsali hafi haft heimild til að selja, en úr því hann skilaði ekki andvirðinu til veðhafans hafi hann átt aðgang að veðinu svo lengi sem það var til hér á landi. En stefndur hafi með stórkostlegu gáleysi eyðilagt veð- rétt stefnanda og beri honum því að bæta stefnanda það tjón, sem af þessu atferli hlaust. En hann heldur því fram, að fiskveð njóti sérstakrar og ríkari verndar en venjulegt lausafjárveð, og þessi ríkari vernd sé fólgin í því, að þar sem sérgreining hins veðsetta sé engin, þá sé ekki um að ræða rétt yfir neinum ákveðnum hlutum, og því ekki um eiginlegan veðrétt, heldur sérstaklega vernd- aðan kröfurétt lánveitandans á hendur veðsalanum og þegar einhver kaupi fisk, sem slík bönd hvíla á og sá hinn sami veit og er skyldugur til að vita hvernig á stendur, 920 þá takist hann um leið á hendur að uppfylla kvöðina, sem á fiskinum hvílir, og með viðtökunni taki hann á sig skuldina, verði skuldari í stað hins upphaflega veðsala á sama hátt og sá, er taki við veðsettum hlut, takist slíkar skyldur á herðar. Munurinn liggi í því, að venjulega heimti veðhafi hlutinn sjálfan, en hér eignist hann kröfu- rétt á kaupandann sem því aðeins geti orðið laus að hann greiði lánveitandanum, en þó að sjálfsögðu aldrei meir en andvirði vörunnar sjálfrar. Auk þess, sem stefndur sé samkv. þessu skyldur til að greiða hina umstefndu upp- hæð sé skylda hans ennþá ríkari fyrir það, að fram- kvæmdarstjórar h. f. Kveldúlfs hafi hlotið að vita um hágan hag veðsala og mátt vita misfelli hans um ráðstöf- un fiskandvirðisins. Gagnvart þeim rökum, sem framflutt eru frá hlið stefn- anda og nú var lýst, neitar stefndur því eindregið, að hann hafi vitað að fiskurinn var veðsettur og mótmælir því, að honum hafi borið að vita þetta. Að vísu hafi verið þinglesið veð á sumu á stórfiskinum, er hann var afhent- ur, en þess sé ekki unnt að krefjast, að hann athugaði þetta, því að sú venja hafi aldrei komist á, að heimta veð- bókarvottorð um fisk, er hann er keyptur og þess munu engin dæmi finnast, að slíkt hafi verið gert. Kaupanda eigi að vera óhætt að treysta því, að seljandi hafi réttar heimildir á vöru sinni. Handhöfn vörunnar ein út af fyr- ir sig eigi að vera nægjanleg „legitimatio“ til að selja hana og veita andvirðinu móttöku svo fullgilt sé og veð- rétturinn sé fallinn niður með sölu vörunnar. Það sé ósamrýmanlegt almennum verzlunarviðskiptum um mark- aðsvöru, sem framleidd er og ætluð til útflutnings að krefjast veðbókarvottorðs um slíka vöru, enda lítið á slíkum veðbókarvottorðum að græða, þar sem útgerðar- menn geti haft jöfnum höndum á boðstíólum veðbundinn og óveðbundinn fisk, sem þeir hafi keypt af öðrum. Veð- hafar verða að byggja traust sitt á heiðarleik veðsala, sem og að hafa trúnaðarmenn í verstöðum, sem líti eftir fisk- afhendingu þeirra manna, sem veðsett hafa afla sinn. Annars mótmælir stefndur því, að þinglýsing veðsins skipti nokkru máli um úrslit þessa máls, þar sem hér sé ekki að ræða um viðurkenning veðréttarins, þar sem fisk- urinn er fluttur úr landi. Hér sé aðeins að ræða um 321 venjulega skaðabótakröfu, en skilyrði fyrir skaðabóta- skyldu séu ekki fyrir hendi, þar sem stefndum hafi verið ókunnugt um, að fiskurinn væri veðsettur, ekki aðeins þegar hann keypti fiskinn heldur og þegar hann seldi hann aftur og sendi út. Um aðvörun til stefnanda vegna fiskkaupa þessara geti þegar af þeirri ástæðu ekki verið að ræða. Þá neitar stefndur því, að fiskveð bankanna njóti sérstakrar verndar umfram sjálfsvörzluveð í lausa- fé heldur njóti það sömu verndar og annað veð skv. 4. grein veðlaganna. Ennfremur neitar stefndur því, að hon- um beri nokkur skylda til að vera á verði fyrir bankanna hönd um verndan fiskveða, bankarnir eigi vitanlega sjálfir að sjá um mál sín og hafa eftirlit með viðskipta- mönnum sínum. Þá heldur stefndur því fram ómótmælt af stefnanda, að frá því að fiskveð voru lögleidd o. a. m. k. fram að gjaldþroti Þ. Fl. hafi það verið ófrávíkjanleg venja, sem hafi viðgengizt með vitund bankanna og al- gerlega óátalið af þeim, að andvirði veðsetts fiskjar hafi verið greitt beint til seljanda og hafi bankarnir því lagt fullt samþykki sitt á það fyrirkomulag. Til vara eða þrautavara, eins og stefndur orðar það, krefst hann að skaðabótakrafan verði einungis miðuð við bann stórfisk, sem hann keypti af Þ. FI. eftir 11. apríl 1930 og Þegar frá sé dregið það af andvirði þess fiskjar, sem stefnanda hafi verið greitt af Þ. Fl. geti krafan ekki numið meira en kr. 06.185.92. Út af skoðunum þeim, sem haldið hefir verið fram af málsaðiljum og getið er hér á undan, um hversu víðtæka, sterka og sérstaka réttarvernd veðréttur í fiskafla nýtur samkv. lögum nr. 34/1927, þykir nauðsyn að athuga nokkuð nánar um þetta atriði almennt bæði með og án tillits til þessa máls, er hér liggur fyrir til úrlausnar. Báðir aðiljar eru sammála um það, sem og er rétt, að umræddur veðréttur hafi verið sjálfsvörzluveð í svo- nefndu heildarsafni (hypotheca universitatis). Þessi teg- und veðsetningar, sem sérstæð var bönnuð með öllu með veðlögunum frá 1887, með þeirri undantekningu, sem um ræðir Í 4. gr., var alla tíð meðan hún tíðkaðist talin sama eðlis og njóta sömu réttarverndar og hið almenna sjálfs- vörzluveð í lausafé, það er í öllu, er maður átti og eign- aðist, sem einnig var alveg afnumið með sömu lögum, og 21 322 voru þessi ákvæði tekin upp úr og sniðin eftir samskon- ar fyrirmælum Í gjaldþrotalögunum dönsku frá 1879. Báðir þessir veðsetningarmátar, sem mjög voru tíðkaðir á fyrri hluta 19. aldar í Noregi og Danmörku, þóttu svo. skaðlegir fyrir heilbrigt viðskiptalif, að í hinu siíðar- nefnda landi var fyrir og um 1840 mjög um það rætt að banna þá með öllu, en úr því varð þó ekki, fyrr en 1872, heldur var með lögunum frá 28. júli 1841 sett sérstök ákvæði um stofnun þeirra, sem og um sjálfsvörzluveð í einstökum lausafjármunum. Sjálfsvörzluveð í heildsafni notuðu einkum atvinnurekendur, kaupmenn og verk- smiðjueigendur, sem veðsettu í óaðgreindri heild vöru- birgðir sínar. Alviðurkennd forsenda slíkrar veðsetningar var það, að veðsali þrátt fyrir veðsetninguna hefði óheft- an ráðstöfunarrétt á vörum sínum gagnvart þriðja manni, seldi þær sjálfur og veitti andvirðinu móttöku. Að jafnaði voru birgðirnar endurnýjaðar með innkaupum eða fram- leiðslu, sem kom í hins selda stað, en þótt veðsali gengi á birgðirnar án þess að halda veðinu við eða leysa það af og kæmist síðan í þrot, átti veðhafi aðeins forgöngurétt til greiðslu af þeim veðsettu birgðum, sem eftir voru í vörzlum skuldunauts, en gegn kaupnautum gjaldþrota því aðeins kröfu, að þeir væru meðsekir gjaldþrota um að láta veðhafa missa andvirðisins til greiðslu veðsins, vit- und þeirra um veðsetninguna var ekki nægileg, heldur þurfti meðsekt þeirra til. — Það verður ekki fundið, að. sjálfsvörzluveð í heildarsafni, sem heimilað er í 4. gr. veð- laganna, lúti öðrum reglum en hér hefir verið sagt. Láns- drottinn getur auðvitað lagt höft á, að leiguliði fari sjálfur með búsafurðir sínar á markað, en ef leiguliði hefir þær sjálfur á boðstólum verður þess ekki krafizt af kaup- anda, að hann rannsaki fyrst, hvort afurðirnar eru veð- settar og ef svo reynist, að hann siðar þurfi að heimta skilríki fyrir, að leiguliði megi taka við andvirðinu, til þess að losna við endurkröfu af hálfu lánardrottins, ef leiguliði misfer með andvirðið. Þá kemur til athugunar, hvort innihald og vernd veð- réttar samkv. lögunum 34/1927, er með öðrum hætti. Af undirbúningi og ástæðum frumvarpsins til laganna verð- ur það ekki ráðið. Af umræðum um frumvarpið á Alþingi ekki heldur og eftir innihaldi sínu eru lögin önnur und- 323 antekning frá banninu um sjálfsvörzluveð í heildarsafni og hliðstæð þeirri, sem fyrir var. Með lögunum er bönk- um og sparisjóðum, sem fé lána il útgerðar, gefin heim- ild til að tryggja sér forgöngurétt framar öðrum almenn- um kröfuhöfum í afla útgerðarmanns. Með þessi nýmæli í lögum var í rauninni horfið langi aftur í tímann og heimiluð veðsetningaraðferð, sem fyrri tima reynsla hafði dæmt óhafandi, en tildrög máls þessa sýna það svo ber- lega sem vera má, að hin stutta nýja reynsla af þessu fyrir- komulagi er ekki glæsilegri en fyrrum. Og af lögunum nr. 34/1927 verður það ekki ráðið, að fiskveð þessi njóti nokkurrar annarar eða frábærrar verndar frá því, sem áður var. Lögin hafa verið framkvæmd þannig, að veð- sali fer með veðið sem óhefta eign sína gagnvart kaup- endum, selur vöruna og ráðstafar andvirðinu. Með þess- um hætti er veðsali umboðsmaður veðhafa um að koma veðinu Í peninga og þar sem þetta er hin almenna regla virðist það ekki skipta máli, hvort veðsetningin er kaup- anda kunn eða ekki. Veðsetningin er mál milli veðsala og veðhafa og leggur kaupanda vörunnar enga sérstaka skyldu á herðar, þar á meðal ekki þá, að hann megi ekki flytja hinn keypta fisk úr landi án þess að baka sér bóta- skyldu gagnvart veðhafa, nema hann hafi gert honum að- 'art áður eða fullvissað sig um, að veðsali hafi fullnægt skuldbindingum sinum vegna veðsins. En ef veðsetningin er kaupanda kunn og hann sér eða á að sjá, að veðsali fer út fyrir umboð sitt með atferli sínu gagnvart veðhafa, getur kaupandi orðið veðhafa skaðabótaskyldur samkv. almennum skaðabótareglum. Þótt telja mætti, eftir því sem fyrir liggur í málinu, að stefndur eða sá af framkvæmdarstjórunum h.f. Kveldúlfs, sem einkum sýslaði um fiskkaupin af Þ. Fi., hefði hlotið að vita, að hann ræki ekki útgerð sína árið 1930 án þess að setja meira eða minna af aflanum að veði fyrir rekstr- arlánum, þá verður það ekki sagt, að ráðstöfun seljanda á fiskandvirðinu þyrfti að vekja hjá stefndum grun- semd um það, að veðsali hefði svik í frammi gegn veð- hafanum. Af þeim röskum 319 þús. kr., sem andvirði alls fiskjarans nam, greiddi stefndur röskar 116 þús. kr. í peningum seljanda sjálfum; símsendi röskar 164 þús. eftir ráðstöfun seljanda til banka í Englandi, sem gat verið í 324 samráði við veðhafa eins og stefndur tekur fram, og loks má telja, að röskar 38 þús. af fiskandvirðinu hafi gengið upp í skuld við stefndan. En þegar nú hér við bætist, að gegn eindregnum mótmælum stefnds, verður að telja það ósannað, að hann hafi vitað um veðsetninguna, verður skv. því, sem áður hefir verið sagt, að sýkna stefndan að öllu leyti af skaðabótakröfu stefnanda í þessu máli. Um vara eða þrautavarakröfu stefnds er því ekki þörf að ræða. Eftir atvikum þykir rétt að málskostnaður falli niður. Föstudaginn 16. júní 1933. Nr. 45/1932. Ó. Ellingsen (Th. B. Lindal) gegn bæjarstjórn Reykjavíkur . (Guðm. Ólafsson). Útsvarsmál. Úrskurður fógetaréttar Reykjavíkur 7. febr. 1931: Hin umbeðna lögtaksgerð á fram að fara á ábyrgð gerðarbeið- anda. Dómur hæstaréttar. Við niðurjöfnun útsvara í Reykjavík árið 1929 var áfrýjanda gert að greiða 10500 kr. í útsvar. Áfrýjandi telur að útsvarslögin frá 15. júní 1926 og skattstigi sá og reglur þær, er niðurjöfnunar- nefnd Reykjavíkur hafði samkvæmt þeim sett sér um niðurjöfnun útsvaranna, hafi verið brotin með því að leggja svo hátt útsvar á sig. Kærði hann út- svarið fyrst til niðurjöfnunarnefndar en árangurs- laust, og síðar til yfirskattanefndar, er færði út- svarsupphæðina niður í kr. 9400. Þessum úrskurði vildi áfrýjandi heldur eigi hlíta, og skaut hann honum því til atvinnumálaráðuneytisins og krafð- 325 ist meiri lækkunar, en það úrskurðaði, að útsvar- upphæðin eins og yfirskattanefndin hafði ákveðið hana, skyldi óbreytt sta " Af upphæðinni greiddi áfrýjandinn 3300 kr., en eftirstöðvarnar 6100 kr. neitaði hann að greiða og var þess þá krafizt, að þær yrðu teknar lögtaki hjá honum. Var málið fyrst tekið fyrir í fógetarétti Reykjavíkur 4. júni 1930 og eftir að sókn og vörn hafði farið fram í því fyrir fógetaréttinum kvað rétturinn þ. 7. febr. 1931 upp þann úrskurð, að lög- takið ætti fram að fara, en bæjarstjórn Reykjavik- ur lét eigi framkvæma lögtakið fyrr en 14. marz fyrra ár. Fóetaréttarúrskurði þessum og lögtaksgerð hef- ir áfrýjandi skotið til hæstaréttar með stefnu, dags. 29. marz f. á. og hefir hann krafizt þess, að úr- skurðurinn og lögtaksgerðin verði felld úr gildi og að hin stefnda bæjarstjórn verði dæmd til að greiða sér málskostnað í hæstarétti. Til vara hefir hann gert kröfur um, að lögtaksgerðin verði stað- fest fyrir minni upphæð en áðurgreindum útsvars- eftirstöðvum nemur. Hin stefnda bæjarstjórn hefir hinsvegar krafizt staðfestingar á lögtaksgerðinni og málskostnaðar. Áfrýjandi hefir viðurkennt, að hann hafi verið útsvarskyldur í Reykjavík árið 1929 og þar sem nú atvinnumálaráðuneytið eins og sagt var hefir úr- skurðað um útsvarsupphæðina og úrskurður þess er samkvæmt skýlausum ákvæðum 24. gr. útsvars- laganna fullnaðarúrskurður, sem rétturinn hefir eigi vald til að breyta, þá verður að staðfesta hinn áfrýjaða úrskurð og lögtaksgerð. Eftir atvikum þyk- ir rétt að málskostnaður í hæstarétti falli niður. 326 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða fógetaréttarúrskurði og lög- taksgerð skal óraskað. Málskostnaður í hæsta- rétti falli niður. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Með því að 0. Ellingsen hefir ekki fengizt til þess að greiða eftirstöðvar, að upphæð kr. 6100,00 af útsvari, er honum var gert að greiða til Reykjavíkurbæjar fyrir árið 1929, þá hefir bæjargjaldkeri Reykjavíkur f. h. bæjar- sjóðs krafizt lögtaks á útsvari þessu, en gerðarþoli hefir mótmælt því, að lögtakið næði fram að ganga og hefir ágreiningurinn verið lagður undir úrskurð fógetaréttarins. Gerðarþoli viðurkennir útsvarsskyldu sina hér í bæn- um, en heldur því hinsvegar fram, að útsvarið af hendi niðurjöfnunarnefndar sé ólöglega á hann lagt og hafi nefndin farið út fyrir embættistakmörk sin og brotið út. svarslögin nr. 46, 15. júní 1926, bæði að formi og efni. Gerðarþoli heldur því fram, að þar sem hann hafi talið fram til tekju- og eignaskatts fyrir framangreint ár og það framtal tekið gilt af skattstjóra með gerðum breytingum af hans hendi, þá beri niðurjöfnunarnefndinni, sem á að- gang að framtölum gjaldendanna að leggja það til grund- vallar fyrir útsvarsálagningunni, en ef hún rengi eða telji ófullnægjandi framtal gjaldandans, þá sé nefndinni skylt að krefja hann um frekari upplýsingar, en það hafi hún ekki gert. Ennfremur hafi nefndinni, er hún kvað upp úrskurð um kæru hans yfir útsvarinu, ekki gefið honum kost á því að vera viðstöddum. Þetta telur gerðarþoli brot á formi því er niðurjöfnunarnefnd sé skylt að gæta. Gerðarbeiðandi hefir mótmælt þvi, að niðurjöfnunar- nefndin hafi brotið formsákvæði útsvarslaganna frá 1926 og heldur því fram, að ákvæðin í 22., 23. og 24. gr. lag- anna um útsvarskærur, veiti gjaldendunum rétt til þess að kæra yfir útsvörunum, en þeim beri hinsvegar að leggja öll þau gögn fyrir skattayfirvöldin, er þeir telji að séu máli sínu til styrktar, en skattayfirvöldin séu eigi sjálf skyld að krefja gjaldendur um skýrslur. Jafnframt því sem fall- 327 ist er á þessa skoðun gerðarbeiðanda verður það ekki séð, að gerðarþola hafi ekki gefizt kostur á að leggja fyrir nið- urjöfnunarnefndina öll þau gögn, er hann óskaði, og verða því þessar mótbárur hans gegn lögmæti útsvarsálagning- arinnar ekki teknar til greina. Þá er að athuga hvort lögin hafi verið brotin að efni til. Gerðarþoli telur að niðurjöfnunarnefndin hafi farið út fyrir embættistakmörk sín að efni til, með því að ákveða útsvar gerðarþola of hátt. Í þessu sambandi heldur gerðarþoli því fram, að það sé tvennt er niðurjöfnunarnefndin eigi að miða við er hún ákveður útsvarsupphæð hvers gjaldanda og það séu eignir hans og tekjur. Gerðarþoli staðhæfir að útsvar sitt sé 200% hærra en skattur (eigna- og tekjuskattur) hans samanlagðir, eftir framtali því, er skattstjóri hefir lagt til grundvallar, en út- svar annara gjaldenda sé eigi nema, 60% hærra en sam- anlagðir skattar þeirra, sbr. rjskj. nr. 13 og gerðarþoli hefir lagt fram álitsgerð tveggja dómkvaddra manna, er hafa endurskoðað bókhald hans fyrir árið 1928, rekstrar- og efnahagsreikning. Gerðarþoli staðhæfir, að niðurjöfnunarnefdin hafi með þessari álagningu farið út fyrir embættistakmörk sín, því það sé augljóst, að hann sé tekinn út úr þeim objektíva mælikvarða, er niðurjöfnunarnefndin leggur á gjaldend- urna og það sé eigi hægt að fá neina skýringu á álagning- una hjá henni. Gerðarbeiðandi hefir mótmælt þessum staðhæfingum gerðarþola og heldur því fram, að þótt útsvar gerðarþola sé að einhverju leyti hærra en annara gjaldenda, er hann hefir borið sig saman við, þá mótmælir hann því, að nið- urjöfnunarnefndin hafi í nokkru farið út fyrir tak- mörk sin. Fógetarétturinn verður að fallast á þá skoðun, að þótt umrætt útsvar gerðarþola sé hærra en gjaldenda þeirra er hann hefir borið sig saman við, að þá sé þar með eigi sannað að nefndin hafi farið út fyrir embættistakmörk sin er hún ákvað útsvarsupphæðina. Gerðarþoli, sem kærði útsvar sitt til yfirskattanefndar og stjórnarráðs, hefir haldið því fram, að þessi skatta- vfirvöld hafi einnig farið út fyrir embættistakmörk sín 328 er þau synjuðu honum um umkrafða lækkun og byggt það á sömu ástæðum og hann hefir haldið fram um niðurjöfn- unarnefndina. Fyrir fógetaréttinum liggur ekkert fyrir um það, að þessi yfirvöld hafi eigi byggt mat sitt á útsvarinu á þeim staðreyndum, sem útsvarslögin gera ráð fyrir. Samkvæmt framansögðu geta ekki mótmæli gerðarþola segn lögmæti útsvarsálagningarinnar orðið tekin til greina og á því hin umbeðna gerð fram að fara. Mánudaginn 19. júní 1933. Nr. 45/1933. Valdstjórnin (Th. B. Lindal) gegn Helga Guðmundssyni (Garðar Þorsteinsson). Áfengislagabrot. Dómur lögregluréttar Suður-Múlasýslu á. marz 1933. Kærður, Helgi Guðmundsson, sæti 15 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og greiði auk þess 1000 króna sekt í ríkissjóð, og afplánist sektin með 45 daga einföldu fangelsi, ef hún verður eigi greidd innan mánaðar frá lögbirtingu dóms þessa. Áhöld þau sem notuð hafa verið við bruggunina eru upptæk gerð og eyðileggjast. Áfengið er og gert upptækt og rennur andvirði þess í rikissjóð. Kærður greiði allan kostnað málsins sem orðinn er og verður. Dóminum að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Enda þótt áfengisstyrkleiki hins bruggaða vökva hafi ekki verið mældur, þykir mega gera ráð fyrir því, að hann hafi verið yfir lögleyfðu marki, þar sem kærði hefir kannazt við brot sitt og seldi flösk- una á 8—10 krónur. 329 Brot ákærða heyrir undir 6. og 11. gr. laga nr. 64,1930, eins og í hinum áfrýjaða dómi segir, og á kærði að sæta refsingu fyrir það eftir 30. og 32. gr. sömu laga. Með hliðsjón af því, að kærði, sem hefir fyrir veikri konu og 3 ungum börnum að sjá, leiddist til verknaðar síns vegna atvinnuleysis og til þess að komast hjá því að leita sveitar- styrks, þykir refsing hans hæfilega ákveðin 10 daga einfalt fangelsi og 500 kr. sekt í ríkissjóð, og komi í stað hennar 25 daga einfalt fangelsi, ef hún verð- ur ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu þessa dóms. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um upptöku á- fengis og bruggunartækja og um greiðslu máls- kostnaðar í héraði þykir mega staðfesta. Svo greiði kærði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar á meðal málflutningslaun skipaðs sækjanda og verj- anda fyrir hæstarétti, 50 kr. til hvors. Það er aðfinnsluvert við meðferð málsins í hér- aði, að áfengisstyrkleiki hins bruggaða vökva hef- ir eigi verið reyndur og að rannsóknardómarinn hefir ekki látið úrskurð sinn um húsleit hjá kærða í dómsgerðirnar. Því dæmist rétt vera: Kærði, Helgi Guðmundsson, sæti 10 daga einföldu fangelsi og greiði auk þess 500 króna sekt í ríkissjóð, og komi 25 daga einfalt fang- elsi í stað sektarinnar, ef hún greiðist ekki innan4 vikna frá birtingu dóms þessa. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um upptöku áfengis- og bruggunartækja og um greiðslu málskostnað- ar í héraði skulu vera Óröskuð. Svo greiði kærði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar 330 með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmál- flutningsmannanna Theódórs B. Liíndals og Garðars Þorsteinssonar, 50 kr. til hvors. ; Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af hálfu valdstjórnarinnar höfðað gegn Helga Guðmundssyni, trésmið á Eskifirði fyrir brot á á. fengislögum nr. 64, frá 19. mai 1930 og eru tildrög máls- ins þessi. Við húsrannsókn er fram fór að undangengnum úr- skurði, á heimili kærða, hinn 17. f. m. fannst uppi á lofti í húsinu ker eitt með blöndu í, er kærði kannaðist við að væri áfengi í bruggun. Var tekið sýnishorn af blöndu þess- ari og innsiglað, en afgangnum helt samstundis niður. Ennfremur fundust þar á loftinu bruggunaráhöld og hefir kærður undir rannsókn málsins kannast við að hann hafi verið að eima blöndu þessa, er húsleitin hófst. Loks fannst í afþiljaðri kompu uppi á lofti áfengi í 3 flöskum. Þegar áfengi þetta fannst, tókst kærða að brjóta eina flöskuna á þann hátt, að hann sló í hana með hamri, sem hann hélt á, en tvær flöskur tók lögreglan í sínar vörslur og inn- siglaði og var innihald þeirra á að giska 2—3 titrar ei þetta kannaðist kærði við að hafa bruggað sjálf- . Kærður kveðst hafa bruggað áfengi um alllangt skeið og hafa leiðst út í þetta vegna atvinnuleysis s. 1. ár og í vetur. Hafi hann ýmist neytt þessa áfengis sjálfur eða veitt það og selt og hafi verðið verið 8—-10 kr. fyrir hverja flösku. Ákærði hefir með þessu gerzt brotlegur við 6. og 11. gr. laga nr. 64 frá 19. maí 1930 og þykir refsingin, með hliðsjón af því að kærði hefir ekki áður sætt refsingu fyrir nokkurt afbrot, hæfilega ákveðin Íð daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og 1000 króna sekt er renni í ríkissjóð og komi í stað sektarinnar, ef hún verður eigi öll greidd á ákveðnum tima, 45 daga einfalt fangesli. 331 Bruggunartækin skulu upptæk gerð og eyðilögð, svo er og áfengið einnig gert upptækt og renni andvirði þess í ríkissjóð, sé það nokkurs virði. Kærði greiði og allan kostnað sakarinnar. Á málinu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. Föstudaginn 23. júní 1933. Nr. 144/1932. Jóhannes Jósefsson (Jón Ásbjörnsson) segn Tómasi Hallgrímssyni (Th. B. Líndal). Krafa um skaðabætur vegna fyrirvaralausrar upp- sagnar á starfi tekin til greina. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 11. ágúst 1932: Stefnd- ur, Jóhannes Jósefsson, greiði stefnandanum, Tómasi Hall- grimssyni kr. 2400,00 með 5% ársvöxtum frá 19. septem- beer 1930 til greiðsludags og kr. 150,00 í málskostnað inn- an fimmtán daga frá lögbirtingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrjandi hefir krafizt sýknu af kröfum stefnda og málskostnaðar bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Stefndi hefir krafizt staðfestingar á hinum áfrýj- aða dómi og málskostnaðar fyrir hæstarétti. Af ástæðum þeim, sem í hinum áfrýjaða dómi greinir þykir mega staðfesta hann. Eftir þessum málalokum þykir rétt að dæma á- frýjanda til að greiða stefnda 300 krónur í máls- kostnað fyrir hæstarétti. Flutningur þessa máls fyrir bæjarþingi Reykja- víkur hefir staðið yfir frá 9. okt. 1930 og til 23. júni 1932, eða eitt ár og nálægt 8% mánuð. Hafa 332 hæstaréttarmálaflutningsmennirnir Lárus Fjeld- sted fyrir sækjanda í héraði og Jón Ásbjörnsson fyrir verjanda þar haft veg og vanda af flutningi málsins. Hafa umboðsmenn aðilja fengið fram- haldsfresti á framhaldsfresti ofan svo að mánuð- um skipti, án þess að grein sé gerð fyrir nauðsyn á slíkum frestum eða að séð verði nokkur þörf á slíkum drætti. Verður því að átelja viðkomendur fyrir slíkan óhæfilegan og óþarfan drátt á málinu. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur á að vera óraskaður. Áfryjandi,. Jóhannes Jósefsson greiði stefnda, Tómasi Hallgrímssyni, 300 krónur í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er, að undangenginni árangurslausri sátta- tilraun, höfðað fyrir bæjarþinginu með stefnu útgefinni 2. okt. 1930, af Tómasi Hallgrímssyni, verzlunarmanni, hér í bænum, gegn Jóhannesi Jósefssyni, hóteleiganda, hér í bæ, til greiðslu á skaðabótum kr. 2400,00 og húsaleigu kr. 262,50, samtals kr. 2662,50 með 6% ársvöxtum frá 19. september 1930 til greiðsludags og málskostnaðar að skað- lausu. Stefndur hefir krafizt sýknu af framangreindum kröf- um stefnanda og málskostnaðar hjá honum. Málavextir eru þeir, að stefnandi réðist sem starfsmað- ur hjá stefndum á hóteli hans Borg hér í bænum frá jan- úarmánuði 1930. Var ráðningin til óákveðins tíma. Hafði stefnandi á hendi bókfærslu hótelsins og móttöku gesta. Laun hans voru upphaflega 625 kr. á mánuði, auk fæðis og húsnæðis, en þeim var síðar breytt og voru síðast kr. 800,00 á mánuði en stefnandi hafði þá hvorki fæði né húsnæði á hótelinu. Hinn 3. september 1930 var siefnanda sagt upp stöðunni fyrirvaralaust, en þó gefinn kostur á að vera áfram gegn því að launin lækkuðu niður í 500 krónur á mánuði. Stefnandi kaus heldur að fara, en gerði jafn- framt kröfu til kaups fyrir 3 mánuði, sem hann taldi stytztan uppsagnarfrest, þar eð hann hefði verið ráðinn um óákveðinn tíma. Þar eð stefndur neitaði að greiða nokkuð hefir stefn- andi höfðað mál þetta og gert í því framangreindar kröf- ur. Er skaðabótakrafan vegna fyrirvaralausrar uppsagn- ar kr. 2400,00 miðuð við 3 mánaða kaup, en hinn hluta kröfunnar, kr. 262,50 kveður stefnandi vera svo til kom- inn, að stefnda hafi borið að greiða sér kr. 75,00 á mánuði tímabilið 1. febrúar til 14. maí 1930 sökum þess að stefn- andi leigði þá húsnæði utan hótelsins. Stefnandi hefir þó ekki, gegn mótmælum stefnds fært sönnur á það, að svo hafi samizt, að stefndur greiddi húsaleigu þessa, og verð- ur því sá hluti kröfunnar ekki tekinn til greina. Sýknukröfu sína að því, er skaðbæturnar snertir, reis- ir stefndur fyrst og fremst á því, að ekki hafi verið samið um neinn uppsagnarfrest heldur hafi þvert á móti verið svo um talað, að stefnandi yrði að fara umsvifalaust ef hann rækti ekki starf sitt óaðfinnanlega. Gegn mótmælum stefnanda hefir stefndur þó ekki sannað, að samið hafi verið um afbrigðileg uppsagnarskilyrði og verður því í þessu máli að meta þau eftir almennum reglum. Þá heldur stefndur því fram, að stefnandi hafi fyrir- gert uppsagnarrétti með vanrækslu og rangri framkvæmd á starfi sínu og hefir vörn og sókn málsins að mestu snú- izt um þetta. Það, sem stefndur færir einkum fram í þessu efni er, að stefnandi hafi komið of seint til starfs sins að morgni dags, að bókfærslan hafi ekki verið í lagi og að stefnandi hafi neytt áfengra drykkja í starfstíma sinum. Að því er óstundvísina snertir er það nú að vísu upp- lýst og viðurkennt að stefnandi mætti ekki oft og tíðum á þeim tima á morgnum er ákveðið hafði verið, heldur nokkru seinna og stundum svo að allverulegu munaði. Hinsvegar má og telja það upplýst, að stefnandi vann oft í þágu hótelsins fram yfir venjulegan vinnutíma, jafnvel fram eftir nóttu þegar svo bar undir, t. d. er erlend skip voru á ferðinni og þó sérstaklega um alþingishátíðina. Virðist þó vinnutími hans hafa verið framan af 10 klst. og 334 síðar 12 klst. á dag, að matmálstímanum meðreiknuðum. Þá hefir og stefnandi ákveðið haldið því fram, og það ekki verið hrakið, að stefndur hafi aldrei vandað um það við hann „eða að því fundið, að hann kom ekki á réttum tima á morgnana. Þegar hér við bætist, að stefnandi virð- ist hafa verið allsjálfstæður í starfi sínu og mestmegnis ráðið verkum sínum sjálfur, þá verður ekki álitið að hann hafi haft ástæðu til þess að telja starfstíma sinn svo sér- staklega reglubundinn, að það sakaði þótt hann kæmi ekki á upphaflega ákveðnum tíma, svo lengi sem ekki var sérstaklega að því fundið, enda hefir stefndur ekki nefnt þess nein dæmi að þetta hafi komið að sök. Hér um rædd varnarástæða stefnds þykir ekki geta réttlætt fyrirvara- lausa uppsögn. Í öðru lagi hefir stefndur haldið því fram, að bókfærsi- an hafi verið í þvi ólagi hjá stefnanda, að það eitt hafi verið næg ástæða til uppsagnarinnar. Þessu til sönnunar hefir hann lagt fram bréf endurskoðanda með skrá yfir færslur þær, sem að hans áliti eru að nokkru eða öllu leyti rangar. Skrá þessi sýnir að ýmsir kostnaðarliðir hafi verið færðir á aðra reikninga (konti) en endurskoðand- inn telur rétt vera. Mest brögð eru að því, að liðir eru færðir á húskontóna, sem endurskoðandinn telur eiga að færast á kostnaðarkonto eða áhaldakonto. Stefnandi kveð- ur ástæðuna til þessa vera þá, að stefndur hafi beðið sig að færa sem flesta „pósta“ á húsreikninginn. Stefndur hefir ekki beint mótmælt þessu, en heldur því fram, að Það sem hann kunni að hafa látið í ljósi um færslur á vöxtum, tryggingargjöldum o. fl. á meðan húsið var í smíð- um gildi ekki eftir að því var lokið. Þá kveður stefandi sig ekki hafa haft sérstaka kunnáttu á hótelbókhaldi, sem talsvert sé frábrugðið verzlunarbókhaldi og hafi stefndum verið þetta kunnugt, en enginn maður hér sem talist gæti verulega kunnugur hótelbókhaldi. Hafi stefnandi og sjálf- ur orðið að setja bókhaldið í „system“. Þá telur stefn- andi orka mjög tvímælis hvort rangt hafi verið að færa suma „pósta“ sem endurskoðandinn telur rangfærða, á húsið í stað kostnaðarreiknings, svo sem vexti og iðgjöld, þar sem húsið hafi verið í smíðum fram í mai—júní 1930. Með tilliti til þess, sem hér er sagt og þess einnig að upplýst er, að stefnandi hafði, áður en hann réðist til Jðð starfsins, unnið sem aðalbókari hjá heildsölufirma hér í bæ um 5—-6 ára skeið og að dómi firmans leyst starf sitt af hendi með prýði, þá verður ekki talið sannað, að hann hafi ekki verið fær um að hafa bókhald hótelsins á hendi, né heldur verða aðfinslur þær við bókfærsluna, sem fram hafa verið færðar taldar það verulegar, að minnsta kosti eftir því sem á stóð, að stefndur hefði þess vegna heimild til þess að segja honum upp stöðunni fyrirvaralaust. Þá telur stefndur einnig að sjóður hótelsins, sem stefn- andi átti að annast, hafi oft verið í ólagi, stundum minna og stundum meira í honum en bókfærslan sýndi að átti að vera. Hefir fyrnefndur endurskoðandi vottað, að þegar stefnandi fór hafi vantað ca. 30—-40 krónur á þá upphæð, sem Í sjóði áttu að vera. Stefnandi telur þessa skekkju geta stafað af gegnismismun, þar sem erlendir gestir hafi oft greitt fyrir sig í erlendri mynt, og mótmælir því að hann eigi sök á þessum mun, enda hafi bæði stefndur og dóttir hans haft óhindraðan aðgang að „kassanum“ auk sin. Er ekki sannað að stefnanda verði gefið þetta að sök. Loks hefir stefndur haldið því fram, að svo mikið hafi kveðið að áfengisnautn stefnanda að það út af fyrir sig hafi verið burtrekstrarsök, en þessu er ákveðið mót- mælt af stefnanda, sem kveðst aldrei hafa verið undir á- hrifum áfengra drykkja í starfstíma sínum, enda litt neytt áfengis nokkur undanfarin ár. Viðvíkjandi þessu er það upplýst í málinu, að stefnandi fór eitt sinn í mið- degiskaffidrykkju til kunningja síns hér í bænum og neytti þá að einhverju leyti víns og að Í annað skifti þáði stefn- andi í matmálstíma sínum að kvöldi boð nafngreinds manns um að borða með honum kvöldverð á Hótel Borg, og neyttu þeir þá með matnum 2 hálfflaska af rauðvíni. Ekki er þó upplýst að stefnandi hafi orðið drukkinn í þessi skifti. Í eitt skifti hafði stefandi og verið eftir sig eftir vindrykkju, er hann kom að morgni dags á hótelið. Fær rétturinn ekki séð að vínneysla sú, sem hér um ræðir geti réttlætt brottrekstur stefnanda. Með skirskotun til þess, sem skýrt hefir verið frá hér að framan fær rétturinn ekki álitið að stefndur hafi haft það þungar sakir á stefnanda, að honum væri heimilt að. segja honum upp starfinu fyrirvaralaust og bótalaust, einkum þegar til þess er litið að sú staðhæfing stefnanda 330 stendur óhrakin að stefndur hafi aldrei að starfi hans fundið fyrr en hann sagði honum upp og aldrei vandað um við hann í einu né neinu. Ber því að dæma stefndan til þess að geiða hinar umstefndu skaðabætur kr. 2400,00 með vöxtum 5% eins og krafist er í sáttakæru. Eftir þessum úrslitum þykir rétt að stefndur greiði stefnanda kr. 150,00 upp í málskostnað. Föstudaginn 23. júní 1933. Nr. 163/1932. Magnús Árnason (Gústaf A. Sveinsson) gegn útbúi Landsbanka Íslands, Ísafirði (Eggert Claessen). Skuldakrafa stefnda samkv. reikningslánssamn- ingi tekin til greina að fullu. Dómur gestaréttar Ísafjarðar 9. ág. 1932: Stefndur, Magnús Árnason, greiði stefnandanum, Jóni Grímssyni, f. h. Útbús Landsbankans á Ísafirði, kr. 14204,95, ásamt 7% % ársvöxtum frá 15. maí 1932 til greiðsludags og kr. 600,00 í málskostnað. Veðréttur stefnanda í húseign stefnds á Suðureyri staðfestist skv. framangreindu. Dóminum ber að fullnægja innan 3ja sólarhringa frá lögbirtingu hans, að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir gert þær kröfur aðallega, að hann verði sýknaður að svo stöddu af kröfum stefnda, og að hin áfrýjaða fjárnámsgerð verði úr gildi felld, en fil vara, að hann verði dæmdur til að greiða stefnda kr. 6972,11 með 7%% ársvöxtum frá 1. janúar 1929 til greiðsludags og að fjárnáms- gerðin verði felld úr gildi að því leyti sem fjár- nám var gert til tryggingar hærri upphæð. Loks 337 krefst áfrýjandi málskostnaðar bæði í héraði og fyrir hæstarétti, hvernig sem málið fer. Stefndi hefir krafizt staðfestingar á hinum áfrýjaða dómi og fjárnámsgerðinni og málskostnaðar fyrir hæsta- rétti eftir mati dómsins. Í málinu hafa komið fram fyrir hæstarétti nýjar varnir og gögn. En þessar varnir og gögn geta engu breytt um málsúrslit. Með því að fallast má á for- sendur hins áfrýjaða dóms, þá ber að staðfesta hann. Til tryggingar kröfu þeirri, er í hinum áfrýjaða dómi segir, lét stefndi fara fram fjárnám í eignum áfrýjanda 27. ágúst 1932. . Áfrýjandi hefir ekki bent á nokkra galla á fjár- náminu út af fyrir sig, og með því að staðfesta ber dóm þann, sem fjárnámið hvílir á, verður þá einnig að staðfesta það. Eftir þessum málsúrslitum þykir rétt að dæma á- frýjanda til að greiða stefnda málskostnað fyrir hæstarétti með 300 krónum. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi og fjárnámsgerð skal óraskað. Áfrýjandi, Magnús Árnason, greiði stefnda, útbúi Landsbanka Íslands á Ísafirði, 300 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er samkv. heimild í samningi höfðað fyrir gestarétti Ísafjarðar af Jóni Grímssyni, kaup. á Ísafirði, f. h. útbús Landsbankans á Ísafirði með stefnu útgefinni 19. maí s. 1, gegn Magnúsi Árnasyni kaupmanni á Suður- 22 338 eyri í Súgandafirði, og hefir stefnandi krafizt þess, að stefndur verði dæmdur til að greiða sér skuld, sem að meðtöldum vöxtum til 15. maí s. 1. er að upphæð kr. 14204,95, ásamt 772 % vöxtum frá 15. maí s. 1. til greiðslu- dags og málskostnaði og innheimtulaunum að skaðlausu skv. reikningi. Stefnandi krefst þess einnig, að viðurkend- ur verði 1. veðréttur og réttur til fjárnáms og uppboðs fyrit 10000,00 kr., ásamt 72 % ársvöxtum af þeirri upphæð í 2 ár eða samtals kr. 11500,00 af hinni umstefndu skuld, í húseign stefnds á Suðureyri. Stefndur hefir sjálfur mætt í málinu og mótmælt hinni umstefndu skuld sem of hárri. Viðurkennir hann að sér beri að greiða hina umstefndu skuld, ásamt vöxtum, að frádregnum kr. 6350,00, en mótmælir kröfum stefnanda að öðru leyti almennt sem röngum. Málavextir eru þeir, að með reikningslánssamningi dags. 29. okt. 1917, veitti útbú Landsbankans á Ísafirði stefndum reikningslán að upphæð allt að 10 þús. kr. Var lánið veitt til 30. dez. 1918 en þá mátti endurnýja það, þó ekki fyrir lengri tíma en eitt ár í senn. Skyldi lántak- andi ráða því hversu mikið hann notaði af láninu hverju sinni, greiða '2% viðskiptagjald af lánsupphæðinni allri fyrirfram fyrir hvert missiri, sem lánið stæði, og af þeirri upphæð, sem lánveitandi ætti hjá honum á hverjum tíma, sömu vexti og lánveitandi tæki á hverjum tíma af víxil- lánum. fil fullkominnar tryggingar fyrir skaðlausri greiðslu á skuld sinni skv. reikningslánssamningnum svo og vöxt- um og öllum kostnaði, er orsakast kynni af innheimtu lánsins, allt eftir reikningi nefnds útbús, veðsetti stefndur því húseign sína á Suðureyri við Súgandafjörð, 18 = 11 álnir að stærð, byggða sumarið 1912, með lóðarréttindum samkv. samningi frá 12. sept. 1913, með öllu múr og nagl- föstu, sbr. virðingargerð 23. nóv. 1914, með vátryggingar- upphæð og öllu öðru, sem húseign þessari fylgir og fylgja ber, í því ástandi, sem veðið var í, er veðsamningurinn var gerður, eða síðar kynni að verða með endurbótum og viðaukum. Reikningslánssamningurinn var fyrirfram inn- ritaður í afsals og veðmálabækur Ísafjarðarsýslu 10. dez. 1917 og þinglesinn að Suðureyri 22. júlí 1918 athugasemda- laust. 339 Er frá leið komst skuld stefnds við útbúið útaf reikn- ingslánssamningnum upp yfir hin settu takmörk, kr. 10 Þús., og var orðin yfir 12 þús. kr. 28. marz 1924. Gekk út- bússtjórnin þá inn á það við stefndan að leggja til hliðar af láninu — sem moratorium — kr. 6350,00, gegn því skil- yrði að stefndur stæði í fullum skilum við útbúið með Það, sem þá varð eftir af láninu, kr. 6000,00 og gaf stefndum yfirlýsingu um að svo lengi sem hann stæði í skilum með þessar 6000,00 kr. mundi hún ekki gera frekari kröfur til hans út af skuld hans skv. reikningslánssamningnum. Stefndur hefir ekki staðið í skilum við útbúið með nefndar 6000,00 kr. Var lánið þegar 1. jan. 1925 orðið yfirdregið um kr. 290,00 og hefir verið í vanskilum alla tíð síðan, miðað við fyrnefndar 6000,00 kr. Er þessu ekki mótmælt af steindum, heldur óbeint játað af honum Þar sem hann viðurkennir að reikningur útbúsins yfir skuld- ina sé réttur, þegar frá eru skildar fyrnefndar 6350,00 kr., sem til hliðar voru lagðar af láninu. Stefnandi heldur því fram, að stefndur hafi með van- skilum sinum brotið skilyrðið, sem sett var fyrir eftirgjöf af láninu 28. marz 1924 og eigi því engan rétt á henni. Útbúinu hafi verið rétt að færa þær kr. 6350,00, sem til hliðar voru lagðar þá, inn á reikning stefnds aftur Þegar 1. jan. 1925, þó það hafi dregizt þangað til 18. maí sið- astl. og nefnd upphæð staðið þangað til á reikningi „ýmsra debitora“. Kveður hann útbúið hafa á hverju ári tilkynnt stefndum, að það mundi heimta af honum alla skuldina og að síðustu með bréfi, dags. 2. jan. s. 1., sagt honum upp reikningslánssamningnum og tilkynnt honum að yfirlýs- ingin frá 28. marz 1924 gilti ekki lengur, þar eð hann hefði margbrotið þau skilyrði, sem sett voru fyrir hinni áformuðu eftirgjöf. Í 4. gr. margnefnds reikningslánssamnings segir að bækur bankans (in casu útbúsins) séu gild sönnun fyrir upphæð skuldarinnar nema lántakandi (þ. e. stefndur) sýni fulla sönnun þess, að skuldarupphæðin sé röng. Það hefir stefndur ekki gert. Hann hefir ekki krafizt sýknu að neinu leyti. Hann hefir ekki mótmælt því sérstaklega, að hann hafi verið í vanskilum við útbúið svo sem það heldur fram og rakið er að framan, né því að hann hafi brotið skilyrðin fyrir eftirgjöfinni af láninu. Hann hefir 340 viðurkennt skuldina að nokkru leyti, en aðeins mótmælt því, að útbúinu sé rétt að færa sér til skuldar og krefja sig um þær 6350,00 kr., sem áformað var að eftir yrðu gefnar af láninu, án þess að færa að því nokkur rök eða skýra það á nokkurn hátt að sú heimild væri ekki fyrir hendi. Verður þegar af þessum ástæðum að taka til greina kröfu stefnanda um greiðslu á allri skuldinni og dæma stefndan til að greiða honum skuldina alla, kr. 14204,95 ásamt 7%% ársvöxtum frá 15. maí s. 1. Í málinu hefir ekkert komið fram, er sýni að veðrétt- urinn, sem stofnaður var með fyrrnefndum reikningsláns- samningi, sé fallinn niður. Hefir gildi hans heldur eigi verið mótmælt sérstaklega af hendi stefnds, sem er eigandi hinnar veðsettu eignar. Verður því einnig að taka til greina kröfu stefnanda um viðurkenningu á veðréttinum, þó þannig að um veðrétt hans fyrir vöxtum af veðskuldar- upphæðinni, kr. 10000,00, fari eftir lögum nr. 23, 13. sept. 1901, svo að forgangsréttur hans til veðsins, fyrir vöxtum, sem gjaldfrestur er veittur á, heldst eigi, gagnvart síðari veðhöfum í eigninni, lengur en eitt ár frá því vextirnir komu í gjalddaga. Málskostnaðarkrafa stefnanda, kr. 600,00, er í samræmi við lágmarksgjaldskrá Málaflutningsmannafélags Íslands og hefir ekki verið mótmælt sérstaklega sem of hárri, enda heimilar reikningslánssamningurinn útbúinu málskostnað skv. reikningi. Verður því að taka málskostnaðarkröfuna til greina að öllu leyti. Vegna veikinda og fráfalls fyrrv. dómara í þessum rétti hefir ekki verið unnt að kveða upp dóm í málinu fyrr en nú. 341 Föstudaginn 23. júní 1933. Nr. 9/1933. Bæjargjaldkeri Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs (Garðar Þorsteinsson) gegn h/f Sindri (Enginn). Fyrning lögtaksréttar fyrir útsvari. Írskurður fógetaréttar Reykjavíkur 31. dez. 1939: Hin umbeðna gerð skal ekki ná fram að ganga. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var tekið fyrir í hæstarétti 28. april og 31. maí þ. á. var mætt í því af hálfu beggja málsaðilja, en því frestað í bæði skiptin. En við fyrirtekt málsins 19. júní mætti enginn af hálfu stefnda, og hefir málið því verið rekið skriflega samkv. 38. gr. hæstaréttarlaganna og dæmt samkv. N. L.1—4—32 og 2. gr. tilskipunar 3. júní 1796. Við niðurjöfnun útsvara í Reykjavík vorið 1930 var stefnda h/f Sindra gert að greiða 4000 kr. út- svar til Reykjavíkur. Fyrri hluti útsvarsins féll í gjalddaga 1. júni 1930. 9. júlí sama ár gerði bæjar- gjaldkeri kröfu um, að ógreidd útsvör yrðu tekin lögtaki, og var útsvar stefnda þar á meðal. 21. júlí s. á. kvað síðan fógeti upp úrskurð skv. 3. gr. lög- takslaganna um að lögtak skyldi fara fram að átta dögum liðnum. Síðari hluti útsvarsins féll í gjald- daga 1. sept. 1930, lögtakskrafa bæjargjaldkera var gerð 27. nóv. s. á. og úrskurður fógeta kveðinn upp sama dag. En það var ekki fyrr en 12. april 1932, að fógetaréttur var settur til að gera lögtak fyrir útsvar- inu hjá h/f Sindra, og 31. dez. 1932 eftir að málið hafði verið sótt og varið, kvað fógeti upp úrskurð um, að hið umbeðna lögtak skyldi ekki fram fara. 342 Þessum úrskurði hefir áfrýjandi skotið til hæsta- réttar með stefnu, dags .18. febr. þ. á. Krefst áfrýj- andi þess, að úrskurðurinn verði úr gildi felldur og fógetinn skyldaður til að framkvæma hið um- beðna lögtak, svo og að stefndi verði dæmdur til imálskostnaðargreiðslu. Fyrir fógetaréttinum var því haldið fram af stefndum að lögtaksrétturinn væri fyrndur. Á Þetta verður að fallast. Samkv. framansögðu var lögtaks- réttarins að visu beiðst áður en ársfrestur sá var liðinn, sem til er skilinn í 2. gr. lögtakslaganna, en hinu skilyrðinu, sem þar er sett fyrir því að lög- taksrétturinn haldist, að lögtaksbeiðni sé af beið- anda fylgt fram með hæfilegum hraða, hefir ber- sýnilega ekki verið fullnægt. Lögtaksrétturinn var því fallinn niður hinn 12. apríl 1932. Krafa áfrýj- anda um að fógetinn verði skyldaður til að fram- kvæma lögtakið verður því eigi tekin til greina og staðfestist því hinn áfrýjaði úrskurður að niður- stöðu til. Þar sem stefndur hefir ekki látið mæta við sið- ustu fyrirtekt málsins Í hæstarétti, fellur máls- kostnaður fyrir hæstarétti niður. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða fógetaréttarúrskurði skal óraskað. Málskostnaður fyrir hæstarétti falli niður. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Með því að h/f „Sindri“ hefir eigi fengizt til að greiða itsvar það að upphæð kr. 4000,00, er félaginu var gert að greiða til bæjarsjóðs Reykjavíkur árið 1930, hefir bæj- argjaldkeri Reykjavíkur krafizt lögtaks á útsvari þessu, en gerðarþoli hefir mótmælt því að lögtakið næði fram að 343 ganga, og hefir ágreiningurinn verið lagður undir úrskurð fógetaréttarins. Gerðarþoli byggir neitun sína, um greiðslu útsvarsins, á þvi, að hann sé búsettur í Hafnarfirði, og hafi verið alla tíð, enda sé bæði félagið og skip þess „Sindri“, skrá- sett í Hafnarfirði og þar hafi félagið greitt útsvar. Til vara hefir gerðarþoli mótmælt lögtakinu vegna þess að lög- taksrétturinn sé fyrndur, þar sem meira en ár sé liðið frá gjalddaga útsvarsins. Gjörðarbeiðandi hefir aftur á móti haldið því fram, að félagið sé útsvarsskylt í Reykjavík, enda þótt félagið eða skip þess sé ekki skrásett í Reykjavík, vegna þess að afli skipsins hafi verið lagður upp hér, og verkaður að lang- mestu leyti, enda sé stjórn félagsins og framkvæmdar- stjóri búsett hér og hér hafi félagið skrifstofu, en ekki í Hafnarfirði. Hið eina samband félagsins við Hafnarfjörð sé því skrásetningin. Gjörðarþoli neitar því aftur á móti, að öll starfsemi fé- lagsins hafi farið hér fram, þar sem skipið hafi stundum lagt upp í Hafnarfirði, t. d. 1931 og aldrei hér nema stundum á vetrarvertið. Hvað snertir varakröfu gjörðarþola, um að lögtakið nái eigi fram að ganga vegna þess að lögtaksrétturinn sé fyrndur, þá getur sú mótbára, gegn framgangi gerðar- innar, ekki orðið tekin til greina. Þar sem lögtaks á útsvörunum fyrir umrædd ár hefir verið beiðst innan lög- mæts tíma og þeim síðan haldið áfram með hæfilegum hraða. Hvað hina varnarástæðuna snertir, þá er viðurkennt af gerðarþola, að skip hans hafi að einhverju leyti lagt upp aflann hér yfir vetrarvertíðina 1930 og ætið haft skrif- stofu hér og framkvæmdarstjóra, en hinsvegar er það al- veg óupplýst, hve oft eða yfir hve langan tíma aflanum hefir verið lagt hér upp. Aftur á móti er það upplýst og viðurkennt í málinu, að félagið — gerðarþoli — og skip þess er skrásett í Hafnarfirði, og á því heimilisfang þar og greiðir þar útsvör. Með tilliti til þessa og málfærslunnar að öðru leyti. verður rétturinn að líta svo á, að gerðarþoli sé ekki út- svarsskyldur hér samkvæmt 8. gr. útsvarslaganna, heldur fari um útsvarsskyldu hans eftir 9. gr. sömu laga, og að 344 því verði ekki hjá því komizt að taka hin framkomnu mótmæli gerðarþola, gegn framgangi gerðarinnar, til greina. Föstudaginn 23. júní 1933. Nr. 10/1933. Bæjargjaldkeri Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs (Garðar Þorsteinsson ) segn h/f Sindra (Enginn). Útsvarsálagning samkv. 8. gr. úlsvarslaganna. 0 Írskurður fógetaréttar Reykjavíkur 31. dez. 1932: Hin umbeðna gerð skal ekki ná fram að ganga. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta var tekið fyrir í hæstarétti 28. apríl og 31. maí þ. á. var mætt í því af hálfu beggja málsaðilja, en því frestað í bæði skiptin, en við fyrirtekt málsins 19. júní er málið skyldi flutt, mætti enginn af stefnda hálfu og hefir málið því verið rekið skriflega samkv. 38. gr. hæstaréttar- laganna og dæmt samkv. N. L.1—4-32 og 2. gr. tilskipunar 3. júní 1796. Við niðurjöfnun útsvara í Reykjavik vorið 1931 var stefnda, h/f „Sindra“, gert að greiða 3000 kr. útsvar til Reykjavíkur, og er stefndi greiddi ekki gjald þetta krafðist bæjargjaldkeri Reykjavíkur, að útsvarið væri tekið lögtaki, en með úrskurði, uppkveðnum 31. dez. f. á. neitaði fógetinn að framkvæma lögtakið. Þessum úrskurði hefir áfryjandi skotið til hæsta- réttar með stefnu, dags. 18. febr. þ. á. Krefst áfryj- andi þess, að úrskurður þessi verði úr gildi felld- 345 ur og fógetinn skyldaður til að framkvæma hið umbeðna lögtak, svo og að stefndi verði dæmdur til málskostnaðargreiðslu. Það er upplýst, að hið stefnda hlutafélag hafði skrifstofu sína í Reykjavík, þar bjó framkvæmdar- stjóri þess og a. m. k. meiri hluti stjórnar, umrætt útsvarsár 1930 og árið 1931, þegar útsvarið var á lagt. Svo er það og upplýst, að nokkru leyti með nýj- um skjölum, sem lögð hafa verið fram í hæstarétti, að skip stefnds b/v „Sindri“ var að mestu gerður út frá Reykjavík umrætt útsvarsár og framan af gjaldárinu. Verður því að telja, að á þeim tíma, sem hér skiptir máli, hafi félaginu raunverulega verið stjórnað í Reykjavík og hið löglega heimilis- fang þess verið þar. Þessu fær það ekki breytt þó félagið og skip þess hafi verið skrásett í Hafnarfirði, þar sem félagið hafði þar enga skrifstofu né yfirleitt neitt aðsetur, sem máli geti skipt í þessu sambandi, því að enga þýðingu getur það haft, hvar skipið Hggur milli vertiða. Eigi skiptir það heldur máli um heimilis- fang h/f „Sindra“ vorið 1931 þegar útsvarið var á lagt, þó b/v „Sindri“ legði þá upp afla sinn í Hafn- arfirði, þegar af þeirri ástæðu að þá hafði annað hlutafélag skipið á leigu. Samkvæmt þessu var stefndi útsvarsskyldur í *eykjavík árið 1931, er útsvarið var lagt á, sbr. upp- haf 8. gr. útsvarslaganna, og fær það ekki leyst stefndan undan þeirri skyldu, þó að á sama ári hafi einnig verið á hann lagt útsvar í Hafnarfirði. Því ber að fella hinn áfrýjaða fógetaréttarúr- skurð úr gildi og skylda fógetann til þess að fram- kvæma hið umbeðna lögtak. Eftir þessum úrslitum 916 verður að dæma stefnda til að greiða áfrýjanda málskostnað fyrir hæstarétti, er ákveðst 200 kr. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði fógetaréttarúrskurður er úr gildi felldur og ber fógetanum að framkvæma hið umbeðna lögtak. Stefndi, h. f. Sindri, greiði áfrýjanda, bæjar- gjaldkera Reykjavíkur, Í. h. bæjarsjóðs, 200 krónur í málskostnað, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Með því að h/f Sindri hefir eigi fengizt til að greiða útsvar það að upphæð kr. 3000,00, er félaginu var gert að greiða til bæjarsjóðs Reykjavíkur árið 1931, samkvæmt aðalniðurjöfnun fyrir það ár, hefir bæjargjaldkeri Reykja- víkur krafizt lögtaks á útsvari þessu, en gerðarþoli hefir mótmælt því að lögtakið næði fram að ganga, og hefir ágreiningurinn verið lagður undir úrskurð fógetaréttarins. Gerðarþoli byggir neitun sína, um greiðslu útsvarsins á því, að hann sé búsettur í Hafnarfirði og hafi átt þar heimili frá öndverðu, enda sé bæði félagið og skip þess, togarinn „Sindri“, skrásett þar. Auk þess hafi skipið milli veiðitúra legið í Hafnarfirði, skipshöfnin þaðan og afli þess lagður upp Í Hafnarfiði. Gerðarþoli hefir og lagt fram vottorð, rjskj. 8, undirritað af Lofti Bjarnasyni, í Hafnarfirði, um að togarinn „Sindri“ eign gerðarþola, hafi vetrar- og vorvertiðina 1931 verið leigður h/f „Júni“ í Hafnarfirði. Togarinn hafi lagt út frá Hafnarfirði 13. marz og verið haldið úti til 7. júní og hafi skipið lagt upp allan aflann í Hafnarfirði. Vottorði þessu hefir eigi verið mót- mælt. Gerðarbeiðandi hefir aftur á móti haldið því fram, að félagið sé útsvarsskylt í Reykjavík, enda þótt félagið eða skipið sé eigi skrásett þar, þar sem stjórn félagsins og framkvæmdarstjóri sé búsett hér og hér hafi félagið skrif- öd7 stofu og þessvegna sé hið raunverulega heimilisfang fé- lagsins hér, auk þess sem hér muni hafa verið lagt upp eitthvað af afla skipsins. Það er upplýst og viðurkennt í málinu, að félagið og skip þess er skrásett í Hafnarfirði og á því heimilisfang þar. Hinsvegar er það alveg óupplýst hvort eða að hve miklu leyti skipið kann að hafa lagt upp hér. Með tilliti til þess og málfærslunnar að öðru leyti, verður rétturinn að lita svo á, að gerðarþoli sé ekki út- svarsskyldur hér samkvæmt 8. gr. útsvarslaganna, heldur fari um útsvarsskyldu hans eftir 9. gr. sömu laga, og að því verði ekki hjá því komizt, að taka hin framkomnu mótmæli gerðarþola gegn framgangi gerðarinnar til greina. Föstudaginn 23. Júní 1933. Nr. 33/1933. Meyvant Sigurðsson gegn Jóhönnu M. Björnsdóttur Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Meyvant Sigurðsson, er eigi mætir í málinu greiði 50 króna aukagjald til ríkissjóðs ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Svo greiði hann og stefndu, er hefir látið mæta í málinu, 40 kr. í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lögum. 348 Mánudaginn, 25. sept. 1933. Nr. 59/1933. Valdstjórnin (Th. B. Lindal) gegn Árna J. Strandberg (Sveinbjörn Jónsson). Brusgun. Ítrekun. 50 Dómur lögregluréttar Reykjavíkur, 5. apríl 1933: Kærði, Árni Jónsson Strandberg, sæti betrunarhússvinnu í 8 mán- uði og greiði 4000 króna sekt til ríkissjóðs, og komi ein- falt fangelsi í 95 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan mánaðar frá lögbirtingu dóms þessa. Framangreint bruggunartæki skal upptækt og eign rík- issjóðs. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt ástæðum hins áfryjaða dóms ber að staðfesta hann með þeirri einni breytingu, að fang- elsisrefsing kærða þykir nægilega ákveðin 5 mán- aða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, í stað 8 mánaða betrunarhússvinnu, sem ákveðin er í hinum áfrýjaða dómi, og að frestur til greiðslu sektarinnar teljist frá birtingu dóms þessa. Kærði greiði allan kostnað af áfrýjun málsins. þar með talin málflutningslaun sækjanda og verj- anda í hæstarétti, málflutningsmannanna Theódórs B. Líndal og Sveinbjarnar Jónssonar, 50 kr. til hvers. Því dæmisi rétt vera: Kærði, Árni J. Strandberg, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 5 mánuði. Að öðru leyti skal hinum áfrýjaða dómi óraskað, en 349 frestur til greiðslu sektarinnar teljist frá lög- birtingu dóms þessa. Kærði greiði allan kostnað við áfryjun máls- ins, þar á meðal málflutningskaup sækjanda og verjanda í hæstarétti, málflutningsmannanna Theódórs B. Líndal og Sveinbjarnar Jónssonar, 50 krónur til hvors. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögun. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: . Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Árna Jónssyni Strandberg, bakara, til heimilis á Hörpu- götu 21 hér í bænum, fyrir brot gegn áfengislögum nr. 64, 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina. Hinn 26. marz síðastliðinn klukkan 9,45 gerði lögregl- an húsleit hjá kærða á heimili hans eftir ólöglegu áfengi og bruggunartækjum. Bar leitin þann árangur, að í afkima í milli hænsnabyrgis og geymsluskúrs fann lögreglan hálf- tunnu fulla af áfengisbruggi í gerjun, en hinsvegar engin bruggunartæki. Efnarannsóknarstofa ríkisins hefir rann- sakað sýnishorn af þessu áfengi, og reyndist það að alkó- hólmagni 7,7% eftir rúmmáli. Kærði hefir játað, að hann hafi bruggað þetta áfengi í þeim tilgangi að selja það. Kveðst hann hafa ætlað að fullbrugga þetta áfengi með því að sjóða það á venjulegan hátt, og tækin til þess kveðst hann hafa ætlað að smíða sjálfur, en var ekki byrjaður á því er leitin var gerð. Kærði hefir áður sætt refsingu er hér segir: 1) Hinn 30. júní 1931 var hann í lögreglurétti Reykja- víkur dæmdur í 30 daga fangelsi við venjulegt fangavið- urværi og 1500 króna sekt fyrir bruggun og sölu áfengis, brot gegn 6. gr., sbr. 30. gr. og 11. gr. sbr. 32. gr. áfengis- laga nr. 64, 1930. 9) 11. júlí 1932 var hann í sama rétti sektaður um 500 krónur fyrir ólöglega áfengisbruggun, brot gegn 6. gr., sbr. 30. gr. áfengislaganna. 300 3) 15. nóvember 1932 var hann í sama rétti dæmdur í 40 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og 2000 kr. sekt fyrir brot gegn 6. gr., sbr. 30. gr. áfengislaganna. 4) Hinn 7. marz 1933 var hann í sama rétti dæmdur í 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og 4000 króna sekt til ríkissjóðs fyrir brot gegn 6. gr., sbr. 30, gr. áfengislaganna. Framangreint brot kærða varðar 6. gr., sbr. 30. gr. á- fengislaga nr. 64, 1930. Með hliðsjón af því, að kærði er nú í fimmta sinn sekur um ólöglega áfengisbruggun Þykir samkvæmt fyrirmælum 30. greinar áfengislaganna ekki hjá því komizt, að dæma hann auk sektar, í hegningarvinnu. Að þessu athuguðu þykir refsing kærða hæfilega ákveðin betrunarhússvinna í 8 mánuði og 4000 króna sekt til píkis- sjóðs, og komi einfalt fangelsi í 95 daga í stað sektarinn- ar, verði hún ekki greidd innan mánaðar frá lögbirtingu dóms þessa. Tunnu þá, sem kærði bruggaði í, ber að gera upptæka til ríkissjóðs, en þar sem brugginu hefir þegar verið hellt niður, þarf ekki að kveða á um meðferð þess. Loks ber að dæma kærða til að greiða allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Miðvikudaginn 27. sept. 1933. Nr. 17/1933. Réttvísin (Lárus Fjeldsted) segn Kristjáni Sigurmundssyni og Jóni Jónssyni (Guðm. Ólafsson). Brot gegn 255. og 259. gr. h. alm. hegningarlaga. Dómur aukaréttar Reykjavíkur, 5. dez. 1932: Ákærður, Jón Jónsson, á að vera sýkn af ákæru réttvísinnar í þessu máli. Ákærður, Kristján Sigurmundsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 15 daga og greiði allan kostn- að sakarinnar. En fangelsisrefsingunni skal frestað og hún falla niður nema ákærður innan 5 ára frá uppsögn dóms 3ð1 þessa sæti ákæru í opinberu máli fyrir glæp drýgðan af ásettu ráði, og sé í því máli dæmdur í þyngri refsingu en sektir. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Máli þessu hefir verið skotið til hæstaréttar af hálfu réttvísinnar, að því er snertir báða hina á- kærðu. Svo sem fram er tekið í hinum áfrýjaða dómi, er ekki fram komin í málinu sönnun fyrir því, að á- kærði, Kristján Sigurmundsson, hafi falsað nafn Steinunnar P. Bentsdóttur undir yfirlýsingu þeirri, dags. 29. febr. 1932, er getur um í hinum áfrýjaða dómi, og ber því að staðfesta aukaréttardóminn að þessu leyti. Meðferð ákærða, Kristjáns, á veðskuldarbréfi Steinunnar P. Bentsdóttur, dags. 27. febr. 1932, sem nánar er lýst í hinum áfrýjaða dómi, verður að telj- ast refsiverð samkvæmt 255. gr. hinna almennu hegningarlaga, og ákveðst refsing hans 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, en fresta skal fullnustu refsingarinnar samkv. lögum nr. 39/1907 og niður skal hún falla, ef skilorð þeirra laga eru haldin. Eftir að ákærði, Kristján Sigurmundsson, hafði fengið umboð þeirra Steinunnar Bentsdóttur og föð- ur hennar, Bents Bjarnasonar, til að selja skuldar- bréf Steinunnar, gaf hann meðákærða, Jóni Jóns- syni, hinn 12. marz 1932, umboð til þess að selja veðbréf þetta, og hefir umboðið verið lagt fram í málinu. Af ýmsu, er fram er komið í rannsókn málsins, þykir mega gera ráð fyrir því, að ákærða, Jóni Jónssyni, hafi verið það ljóst, að Kristján 352 var ekki sjálfur eigandi bréfsins, heldur að hann einungis hafði það í höndum til að reyna að selja það fyrir þau Steinunni og Bent, en með því að það þykir eigi nægilega upplýst í málinu, að ákærða, Jóni Jónssyni, hafi verið kunnugt um með hvaða skilyrðum Kristján mátti selja bréf- ið, þykir varhugavert að dæma Jón sekan um hlutdeild í afbroti Kristjáns. Hinsvegar hafði Jón tekið á móti umboði tl þess að útvega kaup- anda að bréfinu, og með því að hann hafði fengið kaupanda að því, þá er hann gerði Kristjáni tilboð um að kaupa sjálfur bréfið, var honum skylt að láta Kristján vita með hvaða kjörum hann gat selt bréf- ið. Í þess stað leyndi ákærður, Jón, eftir því, sem hann sjálfur segir, Kristjáni þessu og fékk hann til að selja sér bréfið með öðrum og lakari kjörum en honum stóð til boða að selja það. Þessi verknaður ákærða, Jóns Jónssonar, verður að teljast refsiverð- ur eftir 259. gr. hinna almennu hegningarlaga og á- kveðst refsing hans 30 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi. Hinum ákærðu ber in solidum að greiða allan kostnað málsins bæði í héraði og fyrir hæstarétti, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verj- anda í hæstarétti, 100 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Kristján Sigurmundsson, á að sæta $ja mánaða fangelsi við venjulegt fangaviður- væri, en fresta skal fullnustu refsingarinnar samkv. lögum nr. 39/1907 og niður skal hún falla, ef skilorð téðra laga eru haldin. 353 Ákærði, Jón Jónsson, á að sæta 30 daga fang- elsi við venjulegt fangaviðurværi. Hinir ákærðu greiði in solidum allan kostn- að sakarinnar, bæði í héraði og hæstarétti, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verj- anda fyrir hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna, Lárusar Fjeldsted og Guðmund- ar Ólafssonar, 100 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögun. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af réttvísinnar hálfu höfðað segn þeim Kristjáni Sigurmundssyni, kaupmanni, Þingholtsstræti o, fyrir brot gegn ákvæðum 26. og 27. kapitula hinna almennu hegningarlaga 25. júní 1869, og Jóni Jónssyni kaupmanni, Laugaveg 28, fyrir brot gegn nefndum 26. kapítula alm. hegningarlaga og lögum nr. 51 frá 1928, um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegningarlöggjöfinni og við- auka við hana. Málavextir eru þeir, er nú skal greina. Í febrúarmánuði s. 1. tókst ákærður, Kristján, á hendur að selja veðskuldarbréf að upphæð kr. 12000.00 fyrir Steinunni Petrónellu Bentsdóttur, Lokastíg 14 hér í bæn- um. Var veðskuldarbréfið útgefið til handhafa af nefndri Steinunni 27. febrúar 1932, með 1. veðrétti í húseign hennar á Lambastaðatúni á Seltjarnarnesi, sem þá var í smíðum. Í yfirlýsingu undirskrifaðri af ákærðum, Krist- jáni, dags. 29. febr. 1932, viðurkennir hann að hafa mót- tekið veðskuldabréfið til sölu, án þess að hafa greitt það, og skuldbindur sig til að skila Steinunni því aftur eða andvirði þess með kr. 6000.00 í peningum og „rest í vör- um“. Ennfremur hefir Kristján lagt fram umboð, dags. 29. febrúar 1932, með nafni Stéinunnar undirrituðu, þar sem hún felur honum að selja nefnt bréf og afhenda sér fyrir bað 7700 krónur í peningum og 4300 kr. í vörum sam- kvæmt lista með verði þeirra. Hefir Steinunn neitað því að 23 3ð4 hafa skrifað nafn sitt undir umboð þetta, eins og siðar verður getið nánar. Hinn 6. april s. 1. kom ákærður, Kristján, til Bents Bjarnasonar, föður Steinunnar, og afhenti honum yfirlýs- ingu frá Ólafi Magnússyni, kaupmanni í Fálkanum við Laugaveg hér í bænum, tm að hann myndi greiða allt að kr. 5450.00 gegn ávísunum er Bent gefi út fyrir efni og annað, sem keypt verði til þess að fullgjöra hina veð- settu húseign. Hafði Steinunn daginn áður (5. april) gefið út yfirlýsingu um það, að hún undirgengist að kr. 5500.00 af andvirði bréfsins gengi til þess að fullgjöra húsið. Enn- fremur afhenti Kristján Bent 265 krónur í peningum og vörur í kassa. Taldi hann sig þar með hafa greitt and- virði veðskuldabréfsins samkvæmt yfirlýsingu sinni frá 99. febrúar. Bent neitaði hinsvegar þegar að taka þessa greiðslu gilda, því hann teldi vörurnar í kassanum hvergi nærri þess virði, sem tilskilið var. Hafði hann áður séð sýnishorn af vörum frá Kristjáni og verðlista yfir þær, sem hann gat fellt sig við, en hinar afhentu vörur kveð- ur hann ekki svara til sýnishornanna, bæði vera aðrar og verri vörur Og verðið hærra. Við eftirgrenslan Bents kom í ljós að Kristján hafði selt veðskuldabréfið og gat ekki skilað því aftur. Kærði Bent hann þá fyrir sviksam- legt athæfi við sölu bréfsins. Í málinu er það upplýst að nefnt veðskuldabréf var selt fyrnefndum Ólafi Magnússyni fyrir milligöngu ákærðs, Jóns Jónssonar. Galt Ólafur fyrir það ofannefnda yfir- lýsingu um að ávísa megi á sig kr. 5450.00, 1000 kr. í pen- ingum, 1 veðdeildarbréf að nafnverði kr. 1500.00, en sem ákærður Jón telur seljanlegt fyrir kr. 1050.00 og kr. 150.00 með loforði um vöruúttekt hjá sér fyrir þeirri upphæð. Ennfremur reiknaði hann kr. 50.00 fyrir þinglýsingu og stimplun. Framangreint andvirði frá Ólafi gekk til ákærðs Jóns Jónssonar, er einn átti skiptin við hann. Hinsvegar galt Jón Kristjáni fyrir bréfið: Ofannefnda yfirlýsingu Ólafs kr. 5450.00, 700 kr. í peningum og vörur, er þeirra á milli voru reiknaðar kr. 6300.00 (sbr. réttarhald 10. mai), en sem ákærður Jón hefir viðurkennt fyrir réttin- um, að muni ekki hafa verið meira en 1000— 1250 kr. virði (sbr. réttarhald 15. sept.). Þegar Kristján greiddi Bent fyrir hönd Steinunar samkvæmt framansögðu hélt 355 hann eftir sem þóknun handa sér kr. 435.00 í peningum og ennfremur samkvæmt viðurkenningu hans sjálfs vör- um fyrir 307 krónur. Samkvæmt mati tveggja manna, er útnefndir voru af lögregluréttinum til þess að meta vörur þær, er Kristján afhenti Bent 6. apríl, eru þær, miðað við útsöluverð, líkra eða samskonar hluta, virtar á kr. 903.10, en að dómi mats- manna „ókúrant“, þ. e. litt seljanlegar. Skal þá fyrst athugaður verknaður ákærðs Kristjáns í sambandi við sölu veðskuldabréfsins. Eins og áður er getið, skuldbatt Kristján sig til þess með yfirlýsingunni 29. febr., að skila annaðhvort bréfinu aftur eða andvirði þess með kr. 6000 í peningum og að því er skilja verður yfirlýsinguna með kr. 6000 í vörum, sbr. einnig umboð það, dags. sama dag, er Kristján hefir lagt fram, rskj. nr. 7. Afföll á bréfinu og þóknun til Krist- jáns hefir því sjáanlega átt að fást með ágóða á vörunum. Ætla má að ráð hafi verið fyrir því gert að vörurnar yrðu reiknaðar hærra verði en almennt gerist og styður sam- þykki Bents á því að taka við vörum samkvæmt verð- lista þeim, er Kristján sýndi honum fyrst, þá skoðun. En Kristjáni hlaut að vera það ljóst, að vörur þær, er hann kom með til Bents, fullhægðu hvergi nærri því verði, sem Steinunn mátti vænta fyrir bréfið, auk þess sem dregið var af upphæð þeirri, sem greiðast átti í peningum. Hann hlaut og að sjá, að greiðsla sú, er hann fékk fyrir bréfið frá ákærðum Jóni var langt frá því að vera nægileg greiðsla til Steinunnar samkvæmt yfirlýsingu hans frá 29. febr., og var honum því óheimilt að afhenda öðrum bréfið til fullrar eignar, þannig að eignarréttur Steinunnar á bréf- inu glataðist. Þareð honum var falið bréfið til afhendingar verður ekki talið að þetta réttarbrot hans sé refsivert eftir beinum orðum 255. gr. alm. hegningarlaga, en það er svo áþekkt þeim brotum, sem þar er um rætt, að telja verður það refsivert eftir 259. gr. hegningarlaganna. Eins og fyr er getið lagði Kristján fram í réttinum um- boð, dags. 29. febrúar 1932, undirskrifað „Steinunn P. Bentsdóttir“. Steinunn hefir neitað því að hafa skrifað nafnið, sem þó líkist mjög nafni hennar eins og hún skrif- ar það. Kristján hefir eindregið neitað því að hafa skrif- að nafnið, kveður Steinunni hafa skrifað það sjálfa. 356 Menn þeir, sem skrifað hafa sem vottar undir skjal þetta, hafa kannazt við undirskriftir sínar, en hafa ekki séð Steinunni undirskrifa það. Umboð þetta hefir ákærð- ur Kristján aldrei notað neitt, fyr en hann leggur það fram í réttinum 14. maí. Engin tök hafa verið á því hér að láta rithandarfræðing athuga undirskriftina. Gegn ein- dregnum mótmælum ákærðs verður það ekki talið sann- að að nafn Steinunnar sé falsað á skjali þessu. Verður því að sýkna ákærðan Kristján af ákæru réttvísinnar fyrir brot gegn ákvæðum 27. kapitula hegningarlaganna. Að því er snertir ákærðan, Jón Jónsson, þá er hann milligöngumaður við sölu bréfsins til Ólafs Magnússonar. Gegn mótmælum hans er ekki sannað, að honum hafi verið um annað kunnugt en Kristján hefði heimild til að ráðstafa bréfinu á þann hátt, sem hann gerði samkvæmt framansögðu. Og þar sem Kristján var samþykkur því verði, sem Jón gaf fyrir bréfið, og tók gildar þær vörur, sem að nokkru leyti komu fyrir það, verður ekki talið, að hann hafi til refsingar unnið fyrir þessa milligöngu sina, og ber því að sýkna hann af ákæru réttvísinnar í þessu máli. Bent Bjarnason hefir gert þá kröfu fyrir hönd dóttur sinnar, Steinunnar Petrónellu, að ákærður Kristján skili veðskuldabréfinu gegn afhendingu vara þeirra og pen- inga, sem Bent hafði tekið á móti .En á þá kröfu verður enginn dómur lagður í þessu máli. Ákærður, Kristján Sigurmundsson, er kominn yfir lög- aldur sakamanna, fæddur 3. september 1905. Honum hef- ir ekki verið refsað áður. Framangreint afbrot hans ber að áliti dómarans samkvæmt framansögðu að heimfæra undir 259. gr. hinna almennu hegningarlaga, og þykir refsing sú, sem hann hefir til unnið, hæfilega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 15 daga, Svo greiði hann allan kostnað sakarinnar. En með því að hér er um fyrsta afbrot að ræða þykir mega ákveða, að fangelsisrefsing hans skuli vera skil- orðsbundin, ef skilorð 1. gr. laga nr. 39 1907 eru haldin. Á máli þessu hefir orðið nokkur dráttur, sem stafar af annriki dómarans. 357 Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 57/1933. Réttvísin og valdstjórnin (Th. B. Líndal) gegn Ívari Jörgen Sigurbjörnssyni (Stefán Jóh. Stefánsson). Brot gegn 205. gr. h. alm. hegningarl. Dómur aukaréttar Reykjavíkur, 25. apríl 1933: Ákærður, Jörgen Ívar Sigurbjörnsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi 12 daga og greiði allan kostnað sakarinn- ar. Hann greiði og Gísla Sigurbjörnssyni 100 kr. í skaða- bætur innan 15 daga frá lögbirtingu dóms þessa. En fulln- ustu fangelsisrefsingarinnar skal frestað og hún falla nið- ur nema ákærður innan 5 ára frá uppsögn dóms þessa sæti ákæru í opinberu máli fyrir glæp drýgðan af ásettu ráði og sé í því máli dæmdur í þyngri refsingu en sektir. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Af ástæðum þeim, er greinir í hinum áfrýjaða aukaréttardómi, ber að staðfesta dóminn, þó þann- ig, að refsing ákærða verði því aðeins skilorðsbund- in samkv. 1. nr. 39, 16. nóv. 1907, að hann greiði dæmdar skaðabætur innan 30 daga frá birtingu dóms þesa. Ákærði greiði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verj- anda fyrir hæstarétti, 60 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Jörgen Ívar Sigurbjörnsson, sæti 12 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, svo greiði hann og Gísla Sigurbjörnssyni 100 kr. í skaðabætur. 358 Fullnustu refsingarinnar skal frestað ef á- kærði greiðir dæmdar skaðabætur innan 30 daga frá birtingu dóms þessa, og hún þá falla niður eftir 5 ár frá uppsögn dómsins, ef skilorð |. nr. 39, 16. nóv. 1907 eru haldin. Ákærði greiði allan kostnað sakarinnar bæði í héraði og í hæstarétti, þar með talin mál- flutningslaun sækjanda og verjanda, hæstarétt- armálflutningsmannanna Theódórs B. Líndal og Stefáns Jóh. Stefánssonar, 60 kr. til hvors. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af réttvísinnar og valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Jörgen Ívari Sigurbjörnssyni, Laugavegi 58, fyrir brot gegn ákvæðum 18. kapitula hinna almennu hegningarlaga frá 25. júni 1869 og lögum nr. 51, 1928, um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegningarlöggjöf- inni og viðauka við hana, svo og fyrir brot gegn ákvæð- um lögreglusamþykktar Reykjavíkur. Málavextir eru þeir, sem nú skal greina, sannaðir með eigin játningu ákærða, sem kemur heim við það, sem á annan hátt er upplýst í málinu. Sunnudaginn 23. þ. m. kl. rúmlega 4 e. h., var að tilhlutun kommúnista haldinn úti- fundur við Kalkofnsveg hér í bænum. Var þar margt manna saman komið. Er fundurinn hafði staðið nokkra stund, tóku nokkrir unglingar, sem stóðu á kolabyng norð- an við fundarmenn, að syngja ættjarðarsöngva. Hlupu því nokkrir menn úr liði kommúnista upp á kolabynginn og tóku að hrinda piltum þessum niður. Urðu út af þessu smástympingar og einn af þeim sem lenti í þeim var á- kærður í þessu máli. Í þessum svifum bar Þarna að Gísla Sigurbjörnsson, frímerkjakaupmann. Ákærður, sem var í æstu skapi réðist þegar að honum og barði hann í and- litið með kreftum hnefanum. Kveðst hann ekki hafa veitt 359 því neina eftirtekt hvar höggið lenti á Gísla, en sá að hann hneig niður, en ákærður gekk á brott. Högg það, sem ákærður greiddi Gísla lenti á hægra auga hans og hneig hann til jarðar meðvitundarlitill og var af varalögreglu- manni, er þar var nærstaddur og sá tilræðið, borinn inn í Varðarhús. Fékk Gisli þar brátt fulla meðvitund aftur. Var hann síðan fluttur til Ólafs Þorsteinssonar læknis, er batt um augað og síðan heim til sín. Ákærður hefir haldið því fram, að hann hafi barið Gísla vegna þess að hann hafi verið að kalla á menn og hvetja þá til þess að berja á hóp manna, sem stóð fyrir ofan þá. En varalögreglumaður sá, er nærstaddur var og sá það sem fram fór, hefir borið það fyrir réttinum, að hann hafi ekki heyrt Gísla segja neitt áður en ákærður sló hann og ekki ráðist á neinn. Samkvæmt læknisvottorði, sem fram hefir verið lagt í málinu hefir hægra auga Gísla fengið högg svo að það er rautt og mikið aumt viðkomu, og er sjáaldrið auk þess nokkuð rispað, einnig hefir blætt inn í augað, svo sjón var dauf á auganu fyrst í stað. En ekki telur læknirinn að varanlegt tjón hljótist á auganu, en kveður að Gísli muni verða óvinnufær í 4—5 daga. Gísli hefir krafizt 100 króna í skaðabætur fyrir lækn- ishjálp og kostnað í sambandi við þetta, og hefir ákærð- ur samþykkt þá kröfu og verður hún því tekin til greina að öllu leyti. Framantalinn verknað ákærða ber að áliti dómarans að heimfæra undir 205. grein hinna almennu hegningar- laga, og jafnframt undir 3. grein lögreglusamþykktar Reykjavíkur með því að hann fór fram á almannafæri. Þykir refsing sú, sem ákærður hefir tilunnið hæfilega á- kveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 12 daga. Hann greiði og 100 krónur í skaðabætur til Gísla Sigur- björnssonar og allan kostnað sakarinnar. En sakir æsku ákærða og með þvi að hér er um fyrsta afbrot að ræða, þykir mega ákveða að fangelsisrefsing á- kærða skuli vera skilorðsbundin, ef skilorð laga nr. 39, 1907 er haldið. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. 360 Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 32/1933. Jón Arinbjarnarson og kona hans Hrefna Sigurgeirsdóttir gegn bæjargjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs Dómur hæstaréttar Áfrýjandi, Jón Arinbjarnarson, mætti fyrir hönd sina og konu sinnar og bað um frest til nóvember- mánaðar, sökum þess að hann hefði ekki getað feng- ið dómsgjörðir í málinu, og hefði því ekki getað lagt fram ágripsútskrift í því. Af hálfu stefnda var mætt og mótmælt öllum fresti og krafizt frávísun- ar og ómaksbóta. Málið var þingfest í maimánuði þ. á. og áfrýjend- um var þá veittur frestur til septembermánaðar, og með því að þeir nú hafa ekki fært sönnur á, að þeir hafi árangurslaust beiðst dómsgjörða, verður þeim eigi veittur fresturinn og ber því að frávísa málinu og dæma þá til að greiða stefnda ómaksbætur, er ákveðast 40 krónur. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjendurnir, Jón Arinbjarnarson og Hrefna Sigurgeirsdóttir, greiði in solidum bæjarstjórn Reykjavíkur 40 krónur í málskostnað að við- lagðri aðför að lögum. 361 Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 36/1933. Páll Pálsson gegn Guðmundi Magnússyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Páll Pálsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 króna aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 39/1933. Kristmundur J. Helgason gegn Sveini Egilssyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Kristmundur J. Helgason, er eigi mæt- ir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 41/1933. Stjórnendur hafskipabryggju Kefla- víkur Segn Garðari Þorsteinssyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Afrýjendur, stjórnendur hafskipabryggju Kefla- 362 víkur, er eigi mæta í málinu, greiði 50 kr. auka- gjald til ríkissjóðs, ef þeir af nýju vilja fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 46/1933. Páll Guðmundsson gegn Ásgeiri Guðmundssyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Páll Guðmundsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Föstudaginn 29. sept. 1953. Nr. 49/1933. Halldór Guðmundsson segn bæjarfógetanum á Siglufirði, í. h. bæjarsjóðs. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Halldór Guðmundsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. 363 Föstudaginn 29. sept. 1933. Nr. 52/1933. Metúsalem Jóhannsson gegn Ara Þórðarsyni og Ólafi Þórðarsyni. Dómur hæstaréttar. Af hálfu áfrýjanda var óskað að málið væri hafið. Annar hinna stefndu, Ari Þórðarson, mætti og krafð- izt ómaksbóta. Málið er hafið, en með því að stefnan hefir verið afturkölluð og afturköllunin birt fyrir stefnanda 2. ág. þ. á., verður bótakrafan ekki tekin til greina gegn mótmælum áfrýjanda. Mánudaginn 2. okt. 1933. Nr. 7/1933. Bæjarstjórn Ísafjarðar gegn Jóni S. Edvald. Svokallað leyfisgjald er bæjarstjórn heimti af not- endum bæjarbryggju eigi talið löglega álagt. Dómur aukaréttar Ísafjarðar 29. okt. 1932: Stefndur, Jón S. Edvald, á að vera sýkn af öllum kröfum stefnanda, Ingólfs Jónssonar, f. h. bæjarstjórnar Ísafjarðar, í máli þessu, en stefnandi að greiða stefndum kr. 120.00 í máls- kostnað innan 15 daga frá lögbirtingu dóms þessa að við- lagðri að för að lögum. Dómur hæstaréttar. Af hálfu áfrýjanda er þess krafizt fyrir hæstarétti, að stefndi verði dæmdur til að greiða sér kr. 1118,50 með 6% ársvöxtum frá 24. júní til greiðsludags 364 og málskostnað í undirrétti og hæstarétti eftir mati réttarins. Stefnandi hefir krafizt þess, að hinn á- frýjaði dómur verði staðfestur, og að áfrýjandi verði dæmdur til að greiða sér hæfilegan máls- kostnað í hæstarétti. Bæjarstjórnin byggir kröfur sinar á því, að hún hafi tekið í sínar hendur alla upp- og útskipun á vörum við bæjarbryggjuna á Ísafirði og sé gjald það, er mál þetta er risið útaf, greiðsla fyrir leyfi, er stefndi hafi fengið til að annast sjálfur uppskipun á vör- um, er honum tilheyrðu, við nefnda bryggju, gjald, er eigi að koma í stað þess hagnaðar, er hafnarsjóð- ut ella hefði haft af uppskipun þessara vara, og tel- ur hún gjald þetta því vera annars eðlis en venjuleg hafnargjöld og lúta öðrum reglum. Stefndi mótmæl- ir þvi, bæði að bæjarstjórnin hafi nokkru sinni form- lega samþykkt að taka þessa starfrækslu í sínar hend- ur, og að hún hafi haft heimild til þess að lögum að áskilja sér einkarétt til hennar. Hvað fyrra atriðið snertir þá virðist að vísu aldrei nein sérstök sam- þykkt hafa verið gerð um það efni í bæjarstjórn- inni, en hinsvegar er það upplýst, að síðan árið 1923 hefir bæjarstjórnin árlega gert samning við firm- að Nathan £ Olsen, þar sem firma þessu hefir verið veittur mjög víðtækur réttur til að annast upp- og útskipun á vörum við bryggju þessa og verður að telja að bæjarstjórnin hafi með þeim samningum nægilega lýst vilja sínum til þessara umráða yfir bryggjunni. Hvað aftur á móti snertir heimild bæj- arstjórnarinnar til að áskilja sér einkarétt á þessari starfrækslu eða veita hana öðrum, þá er þess að gæta. að þegar kaupstaðurinn hafði keypt bryggjuna árið 1923 var hún gerð að bæjarbrygsju og samþykkti at- vinnumálaráðuneytið þá ráðstöfun með bréfi, dags. 365 10. apríl 1923, og með skirskotun til hafnarlaga Ísa- fjarðar nr. 34, 19. júni 1922. Um umráð og afnot bryggjunnar fer því eftir þeim lögum, en í þeim er eigi að finna heimild til slíkra takmarkana á af- notum bryggjunnar, sem hér ræðir um, né heldur er þar veitt heimild til að setja slíkar takmarkanir með samþykkt bæjarstjórnar eða með öðrum hætti, en það verður að teljast almenn regla, að opinberar eignir eins og bryggja þessi, séu frjálsar almenningi til afnota með þeim skilyrðum og takmörkunum, sem lög þau, er um þær eru sett, og ákvæði sett sam- kvæmt þeim lögum, hafa að geyma. Þessi málsá- stæða áfrýjanda verður því ekki tekin til greina og verður að líta á gjald það, er mál þetta er risið af, sem gjald fyrir afnot bryggjunnar, og með því að það þá ekki svo sem fyrir er mælt í 8. gr. hafnar- laganna, er ákveðið í reglugerð staðfestri af stjórn- arráðinu, er það eigi löglega heimt, og ber því að staðfesta hinn áfrýjaða dóm. Málskostnað í hæstarétti þykir rétt, að áfrýjandi greiði stefnda með 300 krónunn. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi skal óraskað. Áfrýjandi, bæjarstjórn Ísafjarðar, greiði stefnda, Jóni S. Edvald, málskostnað í hæsta- rétti með 300 krónum, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir árangurslausa sáttatilraun, höfðað fyrir aukarétti Ísafjarðar af Ingólfi Jónssyni bæjarstjóra á Ísafirði, Í. h. bæjarstjórnar Ísafjarðar, gegn Jóni S. Edwald, kaupmanni á Ísafirði, með stefnu, útgefinni 4. júlí s. 1. Hef- 366 ir stefnandi krafizt þess, að stefndur verði dæmdur til að greiða sér krónur 1118,50 ásamt 6% ársvöxtum frá sátta- kærudegi til greiðsludags og málskostnað eftir mati rétt- arins. Stefndur hefir hinsvegar krafizt algerðrar sýknu af kröfum stefnanda og að stefnandi verði dæmdur til að greiða sér riflegan málskostnað. Tildrög máls þessa eru þau „er nú skal greina: Með samþykkt 26. marz 1923, og með samningi við firmað h/f Hæstikaupstaður (Nathan £ Olsen) á Ísafirði, dags 30. sama mánaðar, ákvað bæjarstjórn að taka alla upp- og framskipun á bæjarbryggjunni á Ísafirði í sínar hendur. Með samningi þessum leigði svo bæjarstjórn nefndu firma einkarétt sinn til upp- og framskipunar. Skyldi hafnarnefnd í samráði við nefnt firma árlega á- kveða gjöld fyrir uppskipunina og firmað standa hafn- arnefnd skil á bæjarins hluta af þeim, samkv. samningi er um það yrði gerður. Jafnframt var ákveðið að einstakir menn eða félög, er fengu skip að öllu leyti lestuð fyrir sinn reikning, mættu annast uppskipunina sjálfir, enda greiði þeir leigu fyrir braut, vagna og uppskipunariæki bryggjunnar og skyldu ákvæði um leiguna vera í hinum árlega fyrnefnda samningi við firmað h/f Hæstikaupstað- urinn (Nathan á Olsen). Haustið 1931 voru fyrnefnd uppskipunartæki tekin burt af bryggjunni og féll þar með niður notkun þeirra. En með uppskipunarsamningi, er hafnarnefnd gerði við firm- að Nathan á Olsen og dags. er 18. nóv. 1931 og sam- þykktur hefir verið af bæjarstjórn 30. okt. sama ár, er svo ákveðið að þeir, sem skipi upp á bæjarbryggjunni heilum förmum fyrir eigin reikning, skyldu greiða kr. 0,50 af smálest og kr. 1,50 af standard af timbri. Skyldi hafnarsjóður hafa innheimtu þessa gjalds og 30% af því renna í hann, en afgangurinn til firmans Nathan á Olsen. Er gjald þetta á reikningum frá hafnarsjóði nefnt leyfis- gjald. Stefndur, sem samkvæmt skjölum málsins, hefir nokkr- um sinnum skipað upp á bæjarbryggjuna heilum förmum fyrir eiginn reikning, hefir neitað að greiða þetta svo- nefnda leyfisgjald, en stefnandi hefir höfðað mál þetta til að fá hann dæmdan til að greiða það, og nemur upp- 367 hæð þessi, hvað stefndan snertir hinum umstefndu krón- um 1118,50. Stefndur byggir þessa neitun sína og kröfur sínar í máli þessu á því að bæjarstjórn Ísafjarðar hafi brostið og bresti heimild til að leggja „leyfisgjaldið“ á notendur bæjar- bryggjunnar. Bendir hann á það m. a. máli sínu til stuðn- ings að bæjarbryggjan sé almennings eign og starfrækt samkvæmi ákvæðum hafnarreglugerðar, er staðfest sé af stjórnarráðinu. Heldur hann þvi fram, að ekki verði önn- ur gjöld tekin af notendum bæjarbryggjunnar, fyrir afnot af henni, en þau, sem ákveðin eru í hafnarreglugerðinni, en meðal þeirra sé hið svonefnda leyfisgjald ekki. Stefnandi heldur því hinsvegar fram, að bæjarbryggj- an sé hvað uppskipun snertir, ekki rekin samkv. reglu- gerð, og að bæjarstjórnin hafi eins og hver annar eigandi réttindaleyfi til þess, að hagnýta sér uppskipunarréttinn á bæjarbryggjunni eins og hún vilji, og hafi þá einnig rétt til þess að ákveða gjald fyrir að selja öðrum réttinn í hendur. Upplýsir hann og að bæjarstjórnin hafi fengið samþykki stjórnarráðsins á samningana við firmað (Nath- an á Olsen) 1923. Bæjarbryggja sú, sem rætt er um í máli þessu, er eign hafnarsjóðs Ísafjarðar. Það er sama bryggjan, sem í hafn- arreglugerð fyrir Ísafjarðarkaupstað, nr. 63 frá 1929, er ýmist nefnd „bryggja bæjarsjóðs“ eða „hafnarbryggjan“. Það er ljóst af skjölum málsins og viðurkennt af báðum aðiljum, að hið umþrætta „leyfisgjald“ er gjald fyrir á- kveðin afnot bæjarbryggjunnar, Það er ennfremur upp- lýst í málinu að hafnarsjóður Ísafjarðar innheimti gjald- ið og að nokkur hluti þess rennur í hann. Samkv. hafnarlögum fyrir Ísafjörð nr. 34 frá 19. júni 1922, 8. gr., skulu gjöld öll af eignum hafnarinnar ákveð- in með reglugerð, er bæjarstjórn Ísafjarðar semur og stjórnarráð Íslands staðfestir. Gjöld þessi eru ákveðin í hafnarreglugerð fyrir Ísafjarðarkaupstað nr. 63, frá 27. júní 1929. Er „leyfisgjaldið“ svonefnda ekki meðal þeirra gjalda, sem þar eru talin. Er „leyfisgjaldið“ svo sem fyrr segir, á- kveðið með bæjarstjórnarsamþykkt og samningi við firm- að Nathan £ Olsen, en ekki með reglugerðarákvæði. Þegar af þessu er það ljóst, að bæjarstjórn og hafnar- nefnd hefir brostið og brestur alla heimild til að heimta 368 þetta svonefnda „leyfisgjald“ af stefndum fyrir að fá að nota bæjarbryggjuna til uppskipunar heilla skipsfarma fyr- ir eigin reikning. Að bæjarstjórnin hefir á sínum tíma fengið samþykki stjórnarráðsins á samninga sína við firmað h/f Hæstikaupstaðurinn (Nathan á Olsen) skiptir ekki máli, því hvorki bæjarstjórnarsamþykkt ein, né bæjarstjórnarsamþykkt með almennu samþykki stjórnar- ráðsins, getur breytt formlega settum lögum né reglu- gerðum. Það verður því að taka til greina kröfu stefnds um al- gerða sýknu af kröfum stefnanda í þessu máli, svo og máls- kostnaðarkröfu hans, og þykir hæfilegt að gera stefnanda að greiða honum kr. 120,00 í málskostnað. Að dómur hefir ekki verið kveðinn upp í máli Þessu fyr en nú, stafar af embættisönnum dómarans, sérstak- lega við skipti þrotabúa, er ekki þoldu bið. Miðvikudaginn 4. okt. 1933. Nr. 66/1933. Valdstjórnin gegn Jóni Ragnari Jónassyni og Margréti Þorsteinsdóttur Áfengislagabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 20. maí 1933: Kærði, Jón Ragnar Jónasson „greiði 600 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 30 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Kærða, Margrét Þorsteinsdóttir, greiði 1000 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 45 daga í stað sekt- arinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirt- ingu dóms þessa. Kærðu greiði annað fyrir bæði og bæði fyrir annað all- an kostnað sakarinnar, þar á meðal 50 krónur til verjanda sins, Eggerts Claessens, hæstaréttarmálaflutningsmanns. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. 369 Dómur hæstaréttar. Af ástæðum þeim, er greinir í hinum áfrýjaða lög- regluréttardómi, ber að staðfesta hann, þó þannig, að greiðslufrestur sektanna telst frá uppsögn dóms þessa. Hin kærðu greiði in solidum allan áfrýjunarkostn- að málsins, þar á meðal málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 80 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða lögregluréttardómi skal ó- raskað, þó þannig, að greiðslufrestur sektanna telst frá uppsögn dóms þessa. Hin kærðu, Jón Ragnar Jónasson og Margrét Þorsteinsdóttir, greiði in solidum allan áfrýjun- arkostnað málsins, þar á meðal málflutnings- laun sækjanda og verjanda í hæstarétti, hæsta- réttarmálflutningsmannanna Stefáns Jóh. Stef- ánssonar og Eggerts Claessen, 80 kr. til hvors. Dómi þessum ber að fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Jóni Ragnari Jónassyni skipasmið, og Margréti Þorsteins- dóttur húsfrú, báðum til heimilis á Sellandsstig 32 hér í bænum, fyrir brot gegn reglugerð nr. 108, 1931, og áfeng- islögum nr. 64, 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina: Rannsókn þessa máls hefir sumpart farið fram í janú- armánuði síðastliðnum og síðan í lok aprílmánaðar og byrjun maímánaðar og skulu nú rakin þau sönnunargögn, sem fram hafa komið í málinu. 24 370 1) Vitnið Ingvar Þórðarson, bifreiðarstjóri, hefir borið það og unnið eið að þeim framburði sínum, að hann hafi aðfaranótt sunnudagsins 15. janúar s. 1. nokkru eftir mið- nætti farið heim til kærðu á Sellandsstig 32, og keypt þar af henni eina flösku af sherry, sem hún seldi vitn- inu á 11 krónur. Þessa flösku kveðst vitnið hafa keypt fyrir Knút Jónsson, bókara, sem þessa nótt var á dans- leik í K. R. húsinu hér í bænum, og hefir Knútur kannazt við, að svo hafi verið, en er vitnið ætlaði að afhenda hon- um flöskuna hjá fyrrgreindu samkomuhúsi, bar lögregluna þar að, og gaf vitnið þá þegar til lögreglunnar framan- greinda skýrslu, sem það síðan staðfesti eins og að fram- an greinir. Vitnið kveður tvo sonu kærðu hafa verið við- stadda, er fyrrgreind áfengiskaup fóru fram, en þeir hafa báðir neitað, að hafa orðið varir við, að kærða seldi vitn- inu áfengi. Kærða hefir og eindregið neitað að hafa selt vitninu áfengi þetta sinn eða endranær. 2) Vitnið Kristján Sigurgeirsson, bílstjóri, hefir borið það og unnið eið að þeim framburði sínum, að það á tíma- bilinu frá því í september og fram til síðustu áramóta hafi oft keypt vin af kærðu fyrir farþega sína, og sömuleiðis oft ekið mönnum heim til hennar, sem fóru þangað inn í þeim erindum að kaupa áfengi, og höfðu menn þessir oft vin um hönd, eftir að hafa farið inn til kærðu í fram- angreindum tilgangi. Ekki hefir vitnið getað upplýst nán- ar, hve oft eða hve mikið það hafi keypt af víni af kærðu, en í dezembermánuði einum kveðst vitnið að minnsta kosti tíu sinnum hafa ekið mönnum heim til kærðu til á- fengiskaupa, og minnst þrisvar sinnum keypt af henni sjálfur í þeim mánuði. Þá hefir vitnið og borið, að það hafi oft keypt áfengi af kærðu meðan hún bjó á Haðarstig 15 hér í bænum, en eftir að hún var flutt þaðan eða hinn 9. júní 1932, var hún sektuð um 600 krónur fyrir áfengissölu. Kærða hefir ekki borið á móti því, að hún hafi selt vitn- inu vin, meðan hún bjó á Haðarstignum, en hefir hins- vegar neitað því að hafa selt því vín eftir að hún sætti sektum eins og að framan greinir. 3) Vitnið Sveinn Jónsson, Þvergötu 5, og Friðrik Sig- urbjörnsson, Ási í Reykjavík, hafa samhljóða borið það og unnið eið að þeim framburði sínum, að þeir hinn 19. apríl s.1. klukkan um ÍÍ síðdegis hafi farið heim til hinna 371 kærðu til þess að kaupa vín af öðru hvoru þeirra. Hittu þeir kærða, Jón Ragnar, úti og fylgdi hann þeim inn í hús- ið. Var kærða þá stödd í eldhúsinu í íbúð sinni, og föluð- ust þeir nú eftir áfengi, og var því vel tekið. Fór kærði siðan með Sveini inn í herbergi innar af eldhúsinu, en Friðrik beið í eldhúsinu á meðan. Í fyrgreindu herbergi var ljóslaust, en ljós var í eldhúsinu og lagði birtu Þaðan inn í herbergið, svo að vitnið Friðrik fylgdist vel með því, sem fram fór í herberginu í milli þeirra Sveins og kærða, Jóns Ragnars. Inni í fyrgreindu herbergi afhenti Jón Ragnar Sveini siðan eina flösku af spánarvíni, og kveðst Sveinn hafa greitt honum 12 krónur fyrir eins og upp var sett, en vitnið Friðrik kveðst hafa séð Svein afhenda kærða pen- ingaseðla og taka við mótuðum peningum til baka. Þetta sama kvöld, um kl. 10, kveðst vitnið Friðrik hafa keypt af kærðu eina flösku af spánarvíni á kr. 12.50. Af- henti kærða þessa vínflösku í eldhúsinu, en þá voru ekki aðrir viðstaddir. Þá hafa sömu vitni, Sveinn og Friðrik, og samhljóða borið, að þeir hafi oft keypt vin af kærðu Margréti Þannig að þeir voru báðir viðstaddir og ásjáandi kaupin, en ekki hafa vitnin getað tilgreint nánar einstök tilfelli. Eftir því sem upplýst er, telja vitnin þessi vínkaup hafa farið fram eftir að kærða var sektuð fyrir áfengissölu. Ennfremur hefir vitnið Sveinn Jónsson borið, að bað hafi oft keypt vin af kærða, Ragnari, síðastliðið ár auk þess, sem að framan getur. Kærðu hafa bæði neitað að hafa selt þessum vitnum vín. 4) Vitnið Sigurður Steindórsson, bilstjóri, hefir borið og unnið eið að þeim framburði sínum, að það hinn 19. apríl s. 1. um kvöldið, hafi keypt af kærða, Jóni Ragnari, eina flösku af kampavíni á kr. 14.00, en þá tegund kveður vitn- ið kosta kr. 10.50 flöskuna í Áfengisverzlun ríkisins. Þetta vitni kveðst og einu sinni áður hafa keypt vín af kærða, en man ekki hvenær. Kærði hefir eindregið neitað, að hafa selt þessu vitni áfengi. 5) Undir rannsókn málsins er það upplýst, að sam- kvæmt sölubókum vinverzlunarinnar hér í bænum hefir kærði frá síðastliðnum áramótum til 29. marz s. 1. tekið 972 út á sitt nafn samtals 28 % flösku af víni, sem kostað hafa kr. 227.00. Þetta vín kveðst kærði hafa notað til eigin neyzlu og ókeypis veitinga. 6) Eftir að rannsókn þessa máls var lokið var hinum kærðu samkvæmt ósk þeirra skipaður verjandi, hrm. Eggert Claessen. Í tilefni af nokkrum vottorðum, sem honum höfðu borizt um það, að vitnið Friðrik Sigur- björnsson og Sveinn Jónsson mundu hafa verið í ölvunar- ástandi, er þeir hinn 19. april þ. á. kváðust hafa keypt vin af kærðu, og að þeir mundu hafa sætt hótunum af hálfu lögreglunnar í fyrstu yfirheyrslunni, þá krafðist hann framhaldsrannsóknar um þessi atriði, sem síðan var framkvæmd. Það verður ekki talið, að neitt það hafi komið fram undir rannsókn málsins, er veiki trúverðugleik fyrr- greindra vitna, og verður að telja það fullsannað með framhaldsrannsókninni, að hvorki hafi vitnin verið í ölvunarástandi umrætt skifti né sætt hótunum eða annari óhæfilegri meðferð af hálfu lögreglunnar. Eitt þeirra vitna, Stefán Már Benediktsson, verzlunar- maður, sem verjandi hinna kærðu krafðist að yfirheyrt væri við framhaldsprófin, bar það hinsvegar fyrir réttin- um og vann eið að þeim framburði sinum, að það hefði oft síðan í fyrravor keypt vin af báðum hinum kærðu, og varð það þeirra jafnan fyrir kaupunum, er hverju sinni var viðlátið. Ekki hefir þetta vitni getað upplýst nánar hve mikið það hafi keypt eða hvenær. Framan- greindum framburði vitnisins hafa hin kærðu bæði mót- mælt sem röngum. Jón Ragnar Jónasson. Með samhljóða framburði vitnanna Sveins Jónssonar og Friðriks Sigurbjörnssonar, sem lýst er undir 3. hér að . framan, er það fullsannað, að kærði, Jón Ragnar, seldi Sveini eina flösku af spánarvini að kvöldi hins 19. apríl s.1. Gegn neitun kærða verður frekari áfengissala af hans hálfu hinsvegar ekki talin fullsönnuð. Þetta brot kærða, sem ekki hefir áður svo kunnugt sé sætt refsingu fyrir nokkurt lagabrot, varðar við 3. gr. reglugerðar nr. 108, 1931, og þykir refsing hans, sem samkvæmt 14. gr. nefndr- ar reglugerðar ber að tiltaka eftir 32. gr. áfengislaga nr. 64, 1930, hæfilega ákveðin 600 króna sekt til ríkissjóðs, og 373 komi einfalt fangelsi í 30 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Margrét Þorsteinsdóttir. Gegn neitun kærðu verður ekki talið fullsannað, að hún hafi selt vitnunum, sem talin eru undir 1, 2 og 6 hér að framan, og verður því að sýkna hana af þeim hluta kær- unnar. Hinsvegar verður að telja nægilega sannað, að hún hafi selt vitnunum Friðrik Sigurbjörnssyni og Sveini Jónssyni áfengi, eins og þeir hafa samhljóða borið og lýst er nánar undir 3 hér að fram. Þetta brot kærðu varðar við 3. gr. reglugerðar nr. 108, 1931, og ber samkvæmt 14. gr. reglugerðarinnar að tiltaka refsingu kærðu eftir 39. gr. áfengislaga nr. 64, 1930, þykir refsingin með hliðsjón af því, að kærða hinn 9. júní 1932 var sektuð um 600 krón- ur fyrir samskonar brot, hæfilega ákveðin 1000 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 45 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lög- birtingu dóms þessa. Samkvæmt þessari niðurstöðu ber að dæma kærðu til þess annað fyrir bæði og bæði fyrir annað, að greiða allan kostnað sakarinnar þar á meðal 50 krónur í máls- varnarlaun til verjanda síns, Eggerts Claessens, hæsta- réttarmálaflutningsmanns. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Föstudaginn 6. okt. 1933. Nr. 60/1933. Valdstjórnin (Th. B. Líndal) Segn Þorvaldi Kristjáni Ólafssyni (Sveinbjörn Jónsson) Bruggun. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 29. marz 1933: Kærði, Þorvaldur Kristján Ólafsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 30 daga og 1500 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 55 daga í stað sektarinnar, verði 374 hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Framangreint áfengi og bruggunartæki skulu upptæk og eign ríkissjóðs. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Afbrot kærða heyrir undir 6. og 30. gr. laga nr. 64, 19. maí 1930, og með því fallizt verður á ákvæði lögregluréttardómsins um refsingu, upptöku brugs- unartækja og áfengis og um málskostnað, ber að staðfesta dóminn og telst greiðslufrestur sektarinn- ar frá birtingu dóms þessa. Kærði greiði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin laun sækjanda og verjanda í hæsta- rétti, 50 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða lögregluréttardómi skal 6- raskað og telst greiðslufrestur sektarinnar frá birtingu dóms þessa. Kærði, Þorvaldur Kristján Ólafsson, greiði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun skipaðs sækjanda og verjanda í hæstarétti, málflutningsmannanna Theodórs B. Lindal og Sveinbjarnar Jónssonar 50 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða þannig: Mál þetta er af valdsstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Þorvaldi Kristjáni Ólafssyni, Holtsgötu 17 hér í Vesta fyrir brot gegn áfengislögunum nr. 64, 1930, og eru a vextir þeir, er nú skal greina, eftir því sem upplýst er 375 með eigin játningu kærða, sem er Í samræmi við annað það, er fram hefir komið í málinu. Í byrjun þessa mánaðar lagði kærði áfengislögun í tvö kvartel og lagði 25 litra Í annað, en 40 lítra í hitt. Notaði hann í lögun þessa, auk vatns, strausykur og pressuger. Er áfengislögun þessi hafði gerjazt, sauð kærði hana og fékk úir henni um 17 flöskur af fullbrugguðu áfengi, sem hann ætlaði að selja, en er hann var að enda við suðuna, gerði lögreglan, sem fengið hafði vitneskju um bruggið, húsleit hjá honum og fann bæði fyrrgreint áfengi og bruggunartæki þau, er kærði hafði notað. Var bruggunin í gangi, er lögreglan kom til að gera leitina, og logaði á olíuvél undir stórum suðubrúsa, sem áfengislögun var í, en úr suðubrúsanum lá eimingarpípa, er siðan lá í mörg- um hlykkjum í gegnum kæliilát, og draup vínandinn úr pipu þessari í skaftpott, er stóð á gólfinu utan kæliílátsins. Efnarannsóknarstofa ríkisins hefir rannsakað alkóhól- magn í tveim sýnishornum, sem tekin voru af víni því, er hjá kærða fannst, og reyndist það 56.3 og 66.4% eftir rúmmáli. Framangreint brot kærða, sem hinn 12. febrúar s. 1. með dómi þessa réttar var dæmdur í 12 daga fengelsi við venjulegt fangaviðurværi og 800 króna sekt fyrir ólöglega bruggun og sölu áfengis, þykir hæfilega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 30 daga og 1500 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 55 daga í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lög- birtingu dóms þessa. Framangreind bruggunartæki og á- fengi skal allt upptækt og eign ríkissjóðs. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. 376 Mánudaginn 9. okt. 1933 Nr. 148/1932. Pálmi Loftsson, f. h. Skipaútgerðar ríkisins (Lárus Fjeldsted). gegn Þorsteini Þorsteinssyni, f. h. vá- tryggjenda b/v Nebris (Sveinbjörn Jónsson) Sýknað af kröfu um skaðabætur út af árekstri. Dómur sjóréttar Reykjavíkur 12. ágúst 1392: Stefndur, Þorsteinn Þorsteinsson, f. h. vátryggjenda b/v Nebris G. Y. 84, á að vera sykn af kröfum stefnanda, skipaútgerðar ríkisins. Málskostnaður fellur niður. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt ástæðum hins áfrýjaða dóms ber að staðfesta hann. Áfrýjandi greiði stefnda málskostnað í hæstarétti með 400 krónum. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi skal óraskað. Áfrýjandi, Pálmi Loftsson, f. h. Skipaútgerð- ar ríkisins, greiði stefnda, Þorsteini Þorsteins- syni, f. h. vátryggjenda b/v Nebris, málskostn- að í hæstarétti með 400 krónur að viðlagðri að- för að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta hefir höfðað með sjódómskæru, dags. 24, nóv. f. á., Pálmi Loftsson, f. h. Skipaútgerðar ríkisins, gegn Þorsteini skipstjóra Þorsteinssyni, f. h. vátryggjenda þ/v Nebris G. Y. 84, til greiðslu kr. 3800,00 - 344,45 ásamt 371 vöxtum frá sjódómskærudegi til greiðsludags og máls- kostnaði að skaðlausu eða samkvæmt mati réttarins. Stefndur hefir krafizt algerðrar sýknu í málinu og sér dæmdan málskostnað. Hrm. L. Fjeldsted, sem flutt hefir málið af hálfu stefnds hér fyrir réttinum, hefir dregið það í efa hvort heimilt væri að beina málshöfðuninni á hendur stefndum Þor- steini Þorsteinssyni, vegna þess, að í lok sjóferðaprófs út af árekstri þeim, sem málið er risið út af, er það tek- ið fram, að hrj.mflm. sjálfur taki á móti stefnu í málinu, en þar sem því jafnframt er yfirlýst af stefndum, að hann taki á sig ábyrgð af afleiðingum væntanlegrar málssóknar út af árekstrinum, þykir réttarfarslega ekkert að athuga við það, að málið er höfðað svo, sem gert hefir verið. Málavextir eru þeir, að varðskipið Ægir var 12. marz f. á. að landhelgisgæzlu suður undir Reykjanesi og var á norðurleið með nesinu rétt utan landhelgi og var þá tekið að veita sérstaka eftirtekt skipi, sem var uppundir landi norðan Reykjaness. Reyndist skipið að vera togar- inn „Nebris“ G. Y. 84. Kl. 14,49 setti varðskipið á fulla ferð og stýrði beint á togarann. Snéri togarinn um það leyti til stjórnborða og virtist, samkvæmt skýrslu skip- herra varðskipsins, fyrst hafa töluverða ferð áfram um stund, stöðvast síðan snögglega og byrja að hafa ferð aft- ur á bak, hægt í fyrstu en síðar með töluverðum hraða en liggja síðan ferðlaus um stund í stefnu misv. S. S. V.. en þegar varðskipið átti eftir rúma sjómilu byrjaði hann að síga áfram í sömu stefnu. Kl. 14,52 gaf varðskipið tog- aranum merki um að nema staðar, en hann ansaði því ekki og byrjaði í stað þess að snúa til stjórnborða. Segir skipherra varðskipsins í skýrslu sinni, að um leið og togarinn snéri til stjórnborða gerði varðskipið það líka, en um leið og snúið var sáust frá varðskipinu vörpu- strengir togarans og virtust hanga lóðrétt niðr með stjórn- borðssiðunni. Kl. 14,58 voru skipin komin það nærri hvort öðru segir varðskipsforinginn, að útlit hafi verið fyrir árekstur og var þá skipun gefin um fulla ferð aftur á bak og samtímis merki með eimpípunni um það. En áður en varðskipið hafði fengið ferð aftur á bak, lenti stefni togarans á bakborðshlið varðskipsins, á móts við bjargbát nr. 2 og var þá kl. 15,00 samkv. skýrslu varð- 378 skipsins og er þar sagt, að togarinn hafi þá haft þungt skrið áfram. Var vél varðskipsins þá þegar stöðvuð og samtímis sett á hæga ferð áfram og snúið til bakborða til að aftra frekari skemmdum. Telur stefnandi að togar- inn hafi algerlega átt sök á árekstrinum þar sem hann tók ekkert tillit til aðvörunarmerkja þeirra, er varðskipið saf, og ef togarinn hefði hlýtt þessum merkjum hefði enginn árekstur orðið. Stefndur heldur því hinsvegar fram, að varðskipið hafi eitt átt sök á árekstrinum. Og til stuðnings þessu vísar hann til sjóferðaskýrslnanna sérstaklega framburð- ar skipverja togarans, en samkv. honum var svo ástatt um hann og hreyfingar hans, að 10—15 mínútum áður en varðskipið kom að togaranum hafði hann fest vörpu sína í botni. Var hann með stjórnborðsvörpu úti og var tekinn af varðskipinu, staðinn að ólöglegum veiðum með vörpu í sjó. Þegar varpan festist var aðalvél skipsins stöðvuð og er það sannað Í málinu, að 11 mínúturnar sið- ustu fyrir áreksturinn var vélin óhreyfð og ekki sett í gang fyrr en að afstöðnum árekstrinum. Á þessum tima var togarinn að toga inn vírana með vindunni og hafði eigi aðra hreyfingu en þá, sem orsakaðist af því að draga skipið að vörpunni, sem var föst, og snérist því skipið um leið til stjórnborðs, þar sem það hafði stjórnborðs- vörpu úti. Stefndur staðhæfir jafnframt, og hann vísar til afstöðuuppdrátta nr. 8 og 10 af skipunum, sem varð- skipsforinginn lagði fram. við sjóferðaprófið, að varð- skipsmenn hafi vitað eða að minnsta kosti átt að vita, að togarinn væri með vörpu úti löngu áður en áreksturinn varð og hafi honum því borið að gæta þess í tíma að rekast ekki á togarann, en áreksturinn hafi eingöngu stafað af ógætni frá varðskipsins hálfu. Stefnandi mót- mælir því að varpan hafi verið föst í botni þegar árekst- urinn varð og jafnvel að hún hafi aldrei verið föst og þó svo hafi verið, þá staðhæfir hann að togaranum hafi borið skylda til að bíða með að losa hana og liggja alveg kyrr samkv. fyrirskipunum varðskipsins, þar til það kom, þar sem togaraskipstjórinn var að fremja lagabrot. Það verður að álitast sannað með vitnisburði skip- verja togarans, að varpa hans hafi verið föst í botni og þá er það og ennfremur sannað með því sem áður er 379 sagt um stöðvun vélarinnar, að hreyfing sú, sem togarinn hafði, hafi einungis orsakazt af því, að hann togaði inn virana með botnvörpuvindunni. Af vitnisburðum varð- skipsmanna fyrir sjóréttinum er það og ljóst, að hreyfing- ar togarans hafa verið hægar, því að vitnisburðir þeirra eru samhljóða um það, að togarinn hafi aðeins sigið á- fram og til stjórnborðs, enda þótt í frumskýrslu varðskips- ins sé komizt svo að orði, að togarinn hafi rekizt á varð- skipið með þungu skriði. Eins og áður er sagt, segir skip- herrann í frumskýrslu sinni, að varðskipið hafi kl. 14,52 gefið togaranum merki um að nema staðar en togarinn hafi ekki ansað því, en í stað þess byrjað að snúa til stjórnborða og þá hafi varðskipið einnig snúið til stjórn- borða en um leið og snúið var hafi vörpustrengir togar- ans sézt hanga lóðrétt niður með stjórnborðssíðunni, og af áðurnefndum afstöðuuppdráttum er það sérstaklega líklegt, að menn varðskipsins hafi þá þegar séð, að tog- arinn hafði vörpu úti, þar sem skyggni var einnig gott og sléttur sjór. Við sjóferðarprófið héldu varðskipsmenn þó því fram, að þeir hafi ekki séð vírana svo fljótt og lík- lega ekki fyrr en c. 3 minútum fyrir áreksturinn, en hvað sem um þetta er, þá var varðskipinu það ljóst að minnsta kosti 3 mínútum áður en skipunum lenti saman, að tog- arinn var með vörpuna úti, og er það svo langur tími, að sjórétturinn verður að líta svo á, að varðskipið hefði get- að afstýrt árekstri, ef það hefði þá strax sett á fulla ferð aftur á bak en það var ekki gert fyrr en kl. 14,58. Af stefnanda hálfu er þvi neitað, að varpan hafi enn verið föst í botni er áreksturinn varð, en hvort það hefir verið eða ekki, þá verður það að teljast sannað, að vél togar- ans var ekki þá í gangi og hafði ekki verið í gangi næstu 11 mínúturnar áður og hreyfingar hans gátu því ekki verið aðrar en þær, sem orsökuðust af inndrætti víranna með vörpuvindunni. Samkvæmt framansögðu þykir b/v „Nebris“ ekki geta talizt skaðabótaskyldur út af árekstrinum og ber því að sýkna stefndan af skaðabótakröfunni, en eftir atvikum öllum þykir málskostnaður eiga að falla niður. 380 Föstudaginn 13. okt. 1933. Nr. 8/1933. Guðmundur Guðmundsson (Stefán Jóh. Stefánsson) sesn hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps (Gústaf A. Sveinsson). Endurgreiðsla útsvara. Stefnandi útsvarsskyldur annarsstaðar. Dómur gestaréttar Gullbringu- og Kjósarsýslu 7. febr. 1933: Hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps á að vera sýkn af kærum og kröfum stefnanda, Guðmundar Guðmundsson- ar, bónda á Móum í Kjalarneshreppi. Málskostnaður falli niður. Dómur hæstaréttar. Vorið 1927 tilkynnti áfrýjandi lögreglustjóra Reykjavíkur, að hann flytti sig úr bænum að Litla- bæ á Seltjarnarnesi og teldi eftirleiðis lögheimili sitt þar. Samtímis tilkynnti hann hlutaðeigandi lögreglustjóra innflutning í Seltjarnarneshrepp og þar taldi hann fram tekjur sínar af eign og at- vinnu. Þetta gaf tilefni til þess að hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps lagði útsvar á áfrýjanda vor- ið 1928, svo og árið 1929 og 1930. Þrátt fyrir þetta lagði niðurjöfnunarnefnd Reykjavíkur útsvar á áfrýjanda þessi sömu ár, og þar sem áfrýjandi neitaði að greiða útsvar Í Reykjavík, krafðist bæj- argjaldkerinn, að útsvarið 1928 yrði tekið lögtaki, og gekk dómur í útsvarsmálinu í hæstarétti hinn 29. april 1931. Komst dómurinn að þeirri niður- stöðu, að það væri sannað í málinu að áfrýjandi hafi haft löglegt heimilisfang í Reykjavík er mann- talið var tekið haustið 1927 svo og þegar útsvarið 381 var lagt á hann vorið 1928, að niðurjöfnunarnefnd hafi því haft heimild til þess samkvæmt 8. gr. út- svarslaganna að leggja útsvar á áfrýjanda nefnt ár og að sumardvöl áfrýjanda í Litlabæ hafi eigi skapað honum löglegt heimili þar á þeim tíma, er útsvarið var lagt á hann og kæmi því undantekningar- ákvæðið í d. lið 8. gr. útsvarslaganna eigi til greina. Var því lagt fyrir fógeta að framkvæma lögtak á útsvarinu. Eftir að dómur þessi hafði gengið krafðist áfrýj- andi þess, að hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps endurgreiddi honum útsvörin 1928, 1929 og 1930, er hann þá hafði greitt, en þar sem hreppsnefndin taldi sér eigi skylt að verða við þessari kröfu, höfðaði áfrýjandi mál þetta á hendur henni fyrir gestarétti Gullbringu- og Kjósarsýslu til endur- greiðslu á útsvörunum, samtals að upphæð 1928 kr. ásamt nánar tilgreindum vöxtum og málskostn- aði. Lauk máli þessu svo með dómi gestaréttarins 7. febr. þ. á. að hreppsnefndin var sýknuð og máls- kostnaður látinn niður falla. Þessum dómi hefir áfrýjandi nú skotið til hæsta- réttar og gerir hann hér fyrir réttinum allar hin- ar sömu kröfur og fyrir gestaréttinum, svo krefst hann og málskostnaðar í hæstarétti. Hin stefnda hreppsnefnd krefst þess hinsvegar að dómurinn verði staðfestur og áfrýjandi dæmdur til greiðslu málskostnaðar fyrir hæstarétti. Hreppsnefndin byggir neitun sina á endur- greiðslu útsvarsupphæðarinnar á því, að það hafi byggzt á framkomu áfrýjanda, að útsvar var á hann lagt í hreppnum, hann hafi sjálfur tilkynnt flutning sinn inn í hreppinn og hann hafi greitt útsvörin á réttum gjalddaga. Að vísu viðurkennir 382 oddviti hreppsnefndarinnar að sér hafi verið kunnugt um álagningu útsvaranna í Reykjavík, en hann neitar því afdráttarlaust, að hann hafi nokk- urntíma sagt áfrýjanda að útsvörin í Seltjarnar- neshreppi yrðu endurgreidd, ef hann, áfrýjandi, yrði dæmdur til útsvarsgreiðslu í Reykjavík eða að áfrýjandi hafi gert nokkurn áskilnað í þessa átt, er hann greiddi útsvörin. Með framangreindum hæstaréttardómi 29. april 1931 hefir, svo sem þegar er sagt, verið ákveðið, að áfrýjandi hafi verið útsvarsskyldur í Reykja- vik árið 1928, og þar sem það er grundvallarregla útsvarslaganna, að ekki megi leggja útsvar á mann nema á einum stað og undantekningarákvæðið í d. lið 8. gr. útsvarslaganna kemur hér eigi til greina, þá leiðir það af nefndum dómi að áfrýjandi hafi ekki verið útsvarsskyldur í Seltjarnarneshreppi árið 1928 og þykir hann því eiga heimtingu á að fá útsvarið endurgreitt þrátt fyrir framkomu sina gagnvart hreppsnefndinni. Þessari niðurstöðu getur það ekki breytt, þótt áfrýjandi hafi greitt útsvarið án fyrirvara, enda mátti hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps, sem gera verður ráð fyrir að hafi þekkt hvernig veru áfrýj- anda í Litlabæ var háttað, vera það ljóst að út- svarsskylda áfrýjanda í Seltjarnarneshreppi væri mjög hæpin, þrátt fyrir búsetuyfirlýsingu hans þar. Þótt dómur hafi eigi gengið um útsvarsskyldu á- frýjanda í Reykjavík árin 1929 og 1930, verður eft- ir málflutningunum hið sama að gilda um endur- greiðslu útsvaranna fyrir þau ár eins og um endur- greiðslu útsvarsins fyrir árið 1928. Af greindum ástæðum ber því að fella hinn á- 383 frýjaða gestaréttardóm úr gildi og dæma hina stefndu hreppsnefnd til fyrir hönd sveitarsjóðs að endurgreiða áfrýjanda umgetin útsvör samtals kr. 1928,00 með 5% ársvöxtum frá stefnudegi 16. júní 1932 til greiðsludags. Eftir málavöxtum þykir rétt að málskostnaður í héraði og hæstarétti falli niður. Því dæmist rétt vera: Hinni stefndu, hreppsnefnd Seltjarnarnes- hrepps, ber fyrir hönd sveitarsjóðs, að greiða áfrýjanda, Guðmundi Guðmundssyni, 1928 kr. með 5% ársvöxtum frá 16. júní 1932 til greiðsludags. Málskostnaður í héraði og hæstarétti falli niður. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Með stefnu, útgefinni 16. júní f. á., hefir Guðmundur Guðmundsson, bóndi í Móum í Kjalarneshreppi, krafizt þess, að hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps í Kjósarsýslu, verði dæmd til þess að endurgreiða honum kr. 1928,00, útsvör, er hann á árunum 1928, 1929 og 1930 hafi greitt í hreppssjóð, er samkvæmt dómi hæstaréttar 29. april 1931, séu ranglega á hann lögð vegna þess, að hann eigi hafi verið útsvarsskyldur í hreppnum greind ár, en hann greitt útsvör þessi í þeirri trú að svo væri. Ennfremur krefst stefnandinn þess, að hin stefnda hreppsnefnd verði dæmd til þess að greiða honum 5% ársvexti af kr. 650,00 frá 21. marz 1929, af kr. 400,00 frá 1. okt. 1929, af kr. 878,00 frá 25. april 1931, allt til greiðsludags, og loks málskostnað að skaðlausu eftir mati réttarins. 384 Byggir stefnandi endurgreiðslukröfur sínar á því, að með greindum hæstaréttardómi sé því slegið föstu, að hann á umræddu tímabili hafi að eins átt lögheimili í Reykjavík og honum gert að greiða þar útsvar af öllum eignum hans og tekjum. Auk þess heldur stefnandi því fram, að oddvita hreppsnefndarinnar hafi verið kunnugt um útsvarsálagningu á sig í Reykjavíle og hann látið þess getið um leið og hann tók við útsvarsgreiðslunum, að út- svarið mundi verða endurgreitt strax og dómur félli um það, að honum bæri að greiða útsvar til Reykjavíkurbæj- ar, og umboðsmaður stefnanda í máli þessu heldur því og fram, að oddvitinn hafi einnig í hans áheyrn gefið þetta í skyn, eða skýlaust loforð hér um. Fyrir endurgreiðsluskyldu stefnds telur og stefnand- inn vera hliðstæði í fyrirmælum 27. gr. útsvarslaganna, um lækkun yfirskattanefndar á útsvörum, eða breytingu á þeim, og loks telur hann endurgreiðsluskylduna liggja í hlutarins eðli, eða hún verið í samræmi við almennar endurgreiðslukröfur. Með því að stefnandinn lét innfæra sig sem heimilis- fastann í hreppnum, og tilkynnti í Reykjavik, að hann væri þaðan fluttur búferlum, gaf upp tekjur sínar af eign og atvinnu til skattanefndar hreppsins, sem hreppsnefnd lagði til grundvallar við álagning útsvara árlega, getur eigi verið um ólöglega útsvaraálagningu á stefnanda að ræða, eftir því sem fyrir lá í hvert skipti, heldur miklu fremur skylda hreppsnefndar, að leggja á hann útsvörin sem aðra heimilisfasta gjaldendur hreppsins. Getur það og eigi talizt trúlegt, að stefnandinn, sem eigi heldur kærði útsvörin, hafi greitt þau með nokkrum sérstökum fyrir- vara um endurgreiðslu, og sönnun vantar nægilega, gegn eindregnum mótmælum oddvita hreppsins, um það, að hann hafi gefið loforð um endurgreiðslu á útsvörunum, ef dómur félli um það, að stefnandinn teldist útsvarsskyldur i Reykjavík, eða ádrátt um það, og um analogi áf fyrir- mælum útsvarslaganna, 27. gr., virðist eftir atvikum eigi vera að ræða, né nokkur bein eða óbein fyrirmæli um endurgreiðslu, þegar svo er ástatt sem hér, að útsvars- álagningin hefur á sínum tíma verið lögmæt, og því ekki að búast við heimild í útsvarslögunum sjálfum, eða skyldu til endurgreiðslu útsvaranna, og condictio indebiti verð- 385 ur naumlega heimfærð upp á viðskipti þessi, sem eru lög- bundin. — Það virðist því eiga að sýkna hina stefndu hrepps- nefnd af kærum og kröfum stefnanda í máli þessu. — Málskostnaður virðist eiga að falla niður, eftir atvikum. Mánudaginn 16. okt. 1933. Nr. 56/1933. Sveinn Bjarnason, f. h. Kára Bald- vinssonar (Garðar Þorsteinsson) gegn Skiptaráðandanum í Eyjafjarðar. sýslu, f. h. þrotabús Sigurðar Jó- hannessonar og Steingrími Guð- mundssyni. (Enginn). Ómerking. Úrskurður skiptaréttar Eyjafjarðarsýslu og Akureyr. arkaupstaðar 25. nóv. 1932; Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir í máli þessu með stefnu, dags. 7. júní s. Ll, og að fengnu áfrýjunarleyfi, dags. s. d., skotið til hæstaréttar úrskurði, kveðnum upp í skiptarétti Eyjafjarðarsýslu og Akureyrarkaup- staðar 25. nóv. 1932. Af hálfu hinna stefndu hefir eigi verið mætt í hæstarétti og hefir málið því ver- ið flutt skriflega samkv. 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt samkv. N. L. 1-4-32 og 2. gr. tilsk. 3. júni 1796. Skiptaréttargerðir þær, sem fram eru lagðar í málinu, sýna það eigi, að sáttatilraun hafi farið Íram um ágreiningsatriðið, eins og fyrir er skipað í 38. gr. skiptalaga 12. apríl 1878, og verður því ex officio að dæma hinn áfrýjaða úrskurð ómerkan. 25 386 Eftir atvikum þykir rétt að málflutningslaun hins skipaða talsmanns áfrýjanda, er fengið hefir gjafsókn fyrir hæstarétti, 80 kr., greiðist úr ríkis- sjóði en að málskostnaður í hæstarétti falli að öðru leyti niður. Því úrskurðast: Hinn áfrýjaði úrskurður skal vera ómerkur. Málflutningslaun hins skipaða talsmanns á- frýjanda, Garðars Þorsteinssonar, hæstaréttar- málflutningsmanns, 80 krónur, greiðist úr rík- issjóði. Að öðru leyti fellur málskostnaður í hæstarétti niður. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Ágreiningur sá, sem hér er lagður undir úrskurð skipta- réttarins, er risinn út af kaupsamningi, réttarskjal 4, sem er dags. 13. júní 1930, en afhentur til þinglýsingar 13. sept. s. á. En með kaupsamningi þessum veðsetur Sigurður Jó- hannesson Steingrimi Guðmundssyni vélbátana Jóhannes EA 529 og Filippus EA 4729 til tryggingar kaupverði fyrir mótorvél frá firmanu Brödrene Christensen, Oslo, að upp- hæð kr. 1850.00. Velta úrslit þess ágreinings á því hvort skoða skuli báta þessa lausafé að því er veðsetninguna snertir eða að um hana gildi sömu reglur og veðsetningu fasteigna, 5. gr. siglingalaga nr. 63 frá 22. 11. 1914. Það mun nú vera orðin föst réttarvenja, sérstaklega eft- ir útkomu laga nr. 37, 1929 um skráningu skipa, og laga nr. 58, 1929 um eftirlit með skipum, bátum og öryggi þeirra, að skilja ákvæði áminnstrar 5. gr. siglingalaganna þannig, að um veðhöft á bátum sem eru skársetningar- og eftirlitsskyldir, gildi sömu reglur og um veð í fasteignum. En af því leiðir að veðréttur sá, sem stofnaður er með samningnum 13. júní 1930 (rskj. 4) verður að teljast full- gildur og víkur handveðrétturinn samkvæmt samningnum, réttarskjal 2, fyrir honum. 387 Mánudaginn 16. okt. 1933. Nr. 44/1933. Garðar Þorsteinsson, f. h. Usines Gonzales Coch S/A (Garðar Þorsteinsson) segn Markúsi Einarssyni (Enginn). Eigi talinn afhendingardráttur af hendi áfrýjanda fyrir greiðsluvanskil stefnda m. m. Dómur gestaréttar Reykjavíkur 1. apríl 1933: Gagn- stefnandi, Garðar Þorsteinsson, f. h. Gonzalez Cock S/A skal vera sýkn af kröfum aðalstefnanda, Markúsar Fin- arssonar, Í aðalsök og falli áðurgreind löghaldsgerð úr gildi. Aðalstefnandi greiði gagnstefnanda gullsterlingspund 309-10-6 -- ísl. kr. 1350,00 með 6% ársvöxtum frá 1. jan. 1931 til þess er greitt er, £ 34-16-5 með sömu vöxtum frá 17. sept. 1932 til greiðsludags, kr. 110,00 í innheimtulaun og kr. 800,00 í málskostnað í aðalsök og gagnsök, allt inn- an þriggja sólarhringa frá lögbirtingu dóms þessa, að við- lagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Þegar mál þetta skyldi flutt í hæstarétti hinn 9. þ. m. mætti enginn af hendi hins stefnda, og hefir málið því verið flutt skriflega eftir 1. lið 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt samkv. N. L.1— 4—32 og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Í máli þessu, sem áfrýjað er með stefnu, út- gefinni 13. maí þ. á. krefst áfrýjandi staðfesting- ar á hinum áfrýjaða gestaréttardómi frá 1. apríl 1933, og með því að ekkert það liggur fyrir í skjöl- um málsins, er komi í bága við þá kröfu, ber að taka hana til greina. Stefndi hefir áfrýjað áðurnefndum dómi til breytingar með stefnu, útgefinni 25. apríl þ. á., og 388 hefir því veitt áfrýjanda nokkra ástæðu til sinnar áfrýjunar. Þykir því rétt að dæma hann til þess að greiða áfrýjanda 100 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði dómur staðfestist. Stefndi, Markús Einarsson, greiði áfrýj- anda, Garðari Þorsteinssyni, f. h. Usines Gonzales Coch S/A, 100 kr. í málskostnað fyr- ir hæstarétti að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir samkomulagi málsaðilja höfðað fyrir gestarétiinum með utanréttarstefnu, dags. 3. sept. f. á., af Markúsi Einarssyni, stórkaupmanni hér í bæ, gegn Garð- ari Þorsteinssyni, hrm. hér í bænum, f. h. firmans Usines Gonzales Coch S/A, Lokeren í Belgíu, til greiðslu skaða- bóta, að upphæð kr. 7752,50 með 6%ársvöxtum frá 20. ágúst f. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu. Svo hefir stefnandi og krafizt þess, að löghaldsgerð, er fram fór 23. og 24. ág. f. á., í inneign firmans hjá fyrnefnd- um málaflutningsmanni, verði staðfest. Stefndur hefir krafizt algerðrar sýknu af framangreind- um kröfum stefnanda og jafnframt að umrædd löghalds- gerð verði úr gildi felld. Þá hefir hann með stefnu út- gefinni 17. sept. f. á. gagnstefnt aðalstefnanda til greiðslu eftirtaldra upphæða: 1. Gull £ Sterling 333-9-5 = ísl. kr. 1100,00 ásamt 6% ársvöxtum frá 1. jan. 1931 til greiðsludags. 9. £ 61-17-9 með 6% ársvöxtum frá gagnsiefnudegi til greiðsludags og 3. kr. 110,00 í innheimtulaun af þeim kr. 1100,00, sem greindar eru hér að framan. Loks hefir gagnstefnandi krafizt málskostnaðar að skaðlausu bæði í aðalsök og gagnsök. 389 Aðalsök. Málavextir í aðalsök eru þeir, að með bréfi dags. 28. okt. 1931 (ekki 23. okt. eins og í stefnu segir) pantaði aðalstefnandi, sem hafði um nokkurt skeið haft söluumboð fyrir gagnstefnanda hér á landi, 175 tylftir af fiskilinum hjá gagnstefnanda til handa Jóni Einarssyni, kaupmanni í Vestmannaeyjum og ýmsum viðskiptamönn- um hans, og óskaði þess í bréfinu að allar vörurnar yrðu sendar á einu farmskirteini á nafn Jóns. Með bréfum dags. 7. og 9. nóv. s. á. staðfestir gagnstefnandi að hafa mót- tekið pöntunina og vill afgreiða hana með þeim skilmál- um, að vörurnar afhendist cif. Vestmannaeyjum í dez- ember, kaupverðið sé miðað við gullmynt eða 175/- belgiska fr. móti sterlingspundi og skyldi kaupandi samþykkja vixil fyrir andvirðinu með gjalddaga fjórum mánuðum eftir sýningu. Þá bar og að fá tryggingu banka í Vestmannaeyjum fyrir greiðslunni. Með símskeytum dags. 17. og 18. nóv. gerði aðalstefnandi athugasemdir við þessa skilmála og óskaði að kaupverðið yrði reiknað með öðru gengi en að framan segir, og jafnframt að gef- inn yrði 10% afsláttur frá verði því, sem gengið hafði verið út frá. En gagnstefnandi vildi ekki ganga inn á þetta og samþykkti þá aðalstefnandi framangreinda skil- mála með símskeyti 21. nóv. 1931. Salan virðist þó ekki hafa verið komin endanlega í kring enn, því að í bréfi til gagnstefnanda, dags. 19. nóv., óskar aðalstefnandi eftir því, að fá 5% aukaþóknun (extra commission) af kaup- unum vegna þess að hann hafi þurft að lofa fyrirnefndum Jóni 5—-10% þóknun fyrir aðstoð hans við útvegun kaup- enda að umræddu vörumagni. Þá biður aðalstefnandi og um það í bréfi þessu, að gagnstefnandi sendi línurnar til ýmsra móttakenda cg útbúi sérstakan reikning og vixil fyrir hvern einstakan þeirra eða sendi jafnvel allar vör- urnar á sitt nafn. Telur hann þetta tryggara en að senda Jóni allar vörurnar eins og upphaflega var ákveðið, þar eð Jón sé „in bad situation at the present“, en gangstefn- andi heldur því fram og því hefir ekki verið hnekkt, að Jón hafi verið orðinn gjaldþrota er umrætt bréf var skrif- að, en á gjaldþrot minnist aðalstefnandi ekki hvorki þá né síðar, enda þótt hann viðurkenni, að það hafi verið að höndum borið síðast í nóv. 1931. Í bréfi dags. 25. nóv. endurtekur hann svo beiðni sína um það, að vörurnar 390 séu sendar á sitt nafn og kveðst hann þá munu sam- þykkja víixil fyrir allri upphæðinni og loks segist hann í bréfi dags. 26. nóv. leggja það alveg á vald gagnstefnanda hvernig hann afgreiði vörurnar. Þessum þrem bréfum svarar gagnstefnandi síðan 11. dez. og kveðst munu af- greiða vörurnar í einni sendingu og á einu farmskírteini á nafn aðalstefnanda og stíla reikninginn fyrir allri upp- hæðinni á hann og verði greiðsla hennar bankatryggð. Gagnstefnandi sendi þó ekki vörurnar, en svaraði aðal- stefnanda, er hann fór að ganga eftir afhendingu á þeim á þá leið, að þær yrðu ekki afgreiddar fyrr en skil væru gerð á ýmsum útistandandi skuldum firmans hér á landi, en það átti þá meðal annars allháa fjárhæð hjá aðalstefn- anda persónulega vegna umboðssöluvara, er hann hafði yfirtekið en ekki greitt. Þá bar gagnstefnandi það jafn- framt fyrir sig í bréfi dags. 18. febr. Í. á., að hann hefði ekki fengið bankatryggingu fyrir greiðslu varanna eða staðfestingu á því, að tryggingin mundi verða sett er vör- urnar kæmu til Vestmannaeyja, en honum hafi að sjálf- sögðu ekki borið að senda vörurnar af stað fyrr en trygg- ingin væri í lagi. Bauðst hann nú með símskeyti til að senda þær ef hann fengi staðfestingu á því að banka- trygging væri fengin, en aðalstefnandi hafnaði því og bar fyrir sig, að það væri orðið of seint fyrir sig að fá vör- urnar, og voru þær svo aldrei afgreiddar. Aðalstefnandi telur nú, að afhendingardráttur gagn- stefnanda á umræddum vörum hafi verið algerlega á- stæðulaus. Gagnstefnandi hafi enga heimild haft til þess, að binda afgreiðslu varanna því skilyrði að ýms önnur óviðkomandi viðskipti væru gerð upp og eldri skuldir firmans hér greiddar. Þá hafi gagnstefnandi heldur ekki átt heimtingu á því, að bankatryggingin yrði sett eða honum send skilríki fyrir því að hún fengist áður en vör- urnar væru afgreiddar. Í bréfi frá gagnstefnanda dags. 13. nóv. 1930 komi það fram, að hann hafi ætlazt til að bankatryggingu, þegar um hana væri að ræða í viðskipt- um þeirra framvegis, yrði þannig fyrir komið og hún yrði í því formi, að viðskiptamennirnir samþykktu víxla fyrir andvirði varanna um leið og þeir tækju við farmskirteini yfir þær og vixlar þessir væru síðan ábektir (avalised) af banka þeim, sem tækist trygginguna á hendur. Sé því 391 ljóst, að gagnstefnandi hafi ekki ætlazt til, að banka- ábyrgðin yrði sett fyrr en eftir að vörurnar væru komnar af stað eða jafnvel til móttökustaðarins, og að sjálfsögðu hafi þessi regla einnig átt að gilda í viðskiptum þeim, sem mál þetta snýst um. Telur aðalstefnandi að af framan- sreindum ástæðum beri gagnstefnanda að bæta honum allt það tjón, sem hann hafi beðið af því, að afhending fór ekki fram á umræddum vörum. Kveður hann tjón sitt í því fólgið, að hann hafi mist umboðslaun af vörunum og orðið fyrir hagnaðartapi við það að þær komu ekki. Þá hafi hann orðið skaðbótaskyldur gagnvart kaupendum varanna Í Vestmannaeyjum meðal annars vegna þess að línur, sem hann hafi neyðst til þess að kaupa í stað þeirra, sem pantaðar voru hjá gagnstefnanda, hafi reynst miklu ver en til var ætlazt, þannig að kaupendur þeirra hafi orðið fyrir veiðarfæratjóni og aflamissi af þeim ástæðum. Hefir aðalstefnandi sundurliðað kröfur sínar þannig, að kr. 2752,50 sé hagnaðartap og umboðslauna, en kr. 5000,00 skaðabætur, er hann verði að greiða kaupendum og koma upphæðir þessar samanlagðar heim við hina umstefndu kröfu í aðalsök. Undir rekstri málsins hefir aðalstefnandi lækkað fyrri kröfuliðinn um kr. 9,81. Þá kemur það fram í málflutningnum, að aðalstefnandi hefir miðað kröfu- upphæðina í aðalsök við það, að um vanefndir hafi verið að ræða hjá sagnstefnanda á afhendingu 375 tylfta af fiskilinum. Kveður aðalstefnandi, að auk þeirra 175 tylfta, sem talað er um hér að framan hafi hann pantað hjá gagnstefnanda 100 tylftir af linum á sitt eigið nafn og aðrar 100 tylftir til handa Birni Gottskálkssyni í Vest- mannaeyjum. Hafi sömu skilmálar gilt um sendingar þess- ar og sendinguna til Jóns Einarssonar, en afhending á þeim hafi einnig þrugðizt hjá gagnstefnanda og sé hann því jafnframt skaðabótaskyldur vegna þeirra vanefnda. Telur aðalstefnandi aðalsökina höfðaða vegna vanefnda gagnstefnanda á afhendingu á öllu framangreindu vöru- magni eða 375 tylftum af fiskilinum og hefir hann í sam- ræmi við það krafizt þess, að dómur gangi í henni um skaðabótakröfu þá alla, sem hann telur sig eiga á hendur gagnstefnanda vegna vanefnda hans á afhendingu alls þessa vörumagns. En þar sem stefna aðalsakar fjallar eingöngu um þær 175 tylftir, er upphaflega áttu að send- 592 ast Jóni Einarssyni, en í stefnunni er ekki minnst á hin- ar 200 tylftirnar, er ekki heimilt gegn mótmælum gagn- stefnanda að úrskurða í máli þessu um annað en viðskipti aðilanna að því er umræddar 175 tylftir snertir, og ætti því þegar af þessum ástæðum og eftir því sem að framan greinir, kröfuupphæðin í málinu að lækka um rúmlega helming. Sýknukröfuna byggir gagnstefnandi á því, að hann hafi átt fullan rétt á, að fresta afgreiðslu umræddrar vörusendingar þar til aðalstefnandi, sem hafi orðið hinn raunverulegi kaupandi varanna, hefði greitt eða gert ein- hver skil fyrir andvirði umboðssöluvara þeirra, sem hann hafði áður fengið afhentar og verið í vanskilum fyrir, Þetta hafi aðalstefnandi ekki gert né heldur útvegað hina umsömdu bankatrygingu. Telur gagnstefnandi, að um engan afhendingardrátt eða vanefndir hafi því verið að ræða hjá sér, heldur geti aðalstefnandi sjálfum sér um kennt og vanrækslu sinni, að fá ekki vörurnar, og hafi krafa hans um skaðabætur því við engin rök að styðjast. Þá hefir gagnstefnandi dregið í efa, enda þótt svo yrði litið á, að um skaðabótaskyldu af hans hálfu væri að ræða, að aðalstefnandi sé réttur aðili nema að því er snertir fyrri kröfuliðinn, hagnaðartap og umboðslauna. Og loks hefir hann mótmælt bótaupphæðinni sem allt of hárri. Það verður nú að fallast á það hjá gagnstefnanda, enda er það ljóst af þeim bréfaviðskiptum aðilanna, sem tilgreind eru hér að framan, að aðalstefnandi varð hinn raunverulegi kaupandi að þeim 175 tylftum fiskilína, sem mál þetta snýst um. Jafnframt kemur það greinilega fram, að hann skuldaði gagnstefnanda allmikla fjárhæð fyrir umboðssöluvörur, er hann hafði fengið til ráðstöf- unar en ekki gert skil á, og virðist skuldin hafa verið orðin gjaldkræf á þeim tíma sem línurnar áttu að afhend- ast. Þá bar kaupanda línanna, eftir söluskilmálunum um þær eins og áður er sagt að setja bankatryggingu fyrir skilvísri greiðslu andvirðis þeirra, og mun það vera venja sé ekki sérstaklega öðrvísi um samið að tryggingin sé sett fyrirfram eða loforð fengið fyrir henni, og seljanda síðan áður en hann afgreiðir vörurnar send skilríki fyrir því, að hún verði fyrir hendi á sínum tíma. Nú þarf ekki í áður- greindu bréfi gagnstefnanda frá 13. nóv. 1930 að felast 393 annað eða meira en það í hvaða formi hann hefir ætlazt til að bankatryggingin yrði endanlega sett. Hinsvegar verð. ur af umræddu bréfi eða öðru, sem fyrir liggur, ekki ráðið neitt ákveðið um það hvenær iryggingin skyldi útveguð, hvort heldur fyrirfram eða ekki fyr en varan kæmi til við. tökustaðarins og verður því að láta um þetta atriði fara eftir fyrrgreindri venju. Það er nú að vísu svo, eins og drepið er á hér að framan, að gagnstefnandi bar það ekki fyrir sig fyrst, eftir að aðalstefnandi tók að ganga eftir línunum hjá honum, að bankatryggingu vantaði, heldur neitaði afhendingu á þeim nema með því skilyrði að ýms eldri viðskipti firmans hér á landi meðal annars við aðal- stefnanda sjálfan væru gerð upp og því gerð skil að ein- hverju leyti. En þetta sýnir glögglega og aðalstefnanda hlaut að vera það ljóst, að gagnstefnandi treysti ekki greiðslugeiu hans. Aðalstefnandi gerði þó ekki upp við gagnstefnanda eða gerði honum nokkur skil á inneign hans. Ekki útvegaði hann heldur bankatryggingu fyrir and- virði línanna og hann hefir ekki gegn mótmælum gagn- stefnanda sannað, að honum hefði tekizt að láta trygg- inguna í té síðar, hefði varan verið send án þess trygg- ingin væri þá fyrir hendi. Að öllu þessu athuguðu lítur rétturinn svo á, að gagnstefnanda hafi ekki verið skylt að afgreiða umræddar vörur eða með öðrum orðum að ekki hafi verið að ræða um afhendingardrátt hjá honum, og ber því að sýkna hann af öllum kröfum aðalstefnanda í aðalsök og fella fyrrgreinda löghaldsgerð úr gildi. Gagnsök. Að því er fyrsta lið gagnkröfunnar snertir, er hann þannig til kominn, að með bréfi, dags. 7. júlí 1930, Dantaði aðalstefnandi vörur (fiskilínur) hjá gagnstefn- anda til handa Ólafi Ásbjarnarsyni, kaupmanni hér í bæ. Sendi gagnstefnandi vörur þessar hingað upp í septem- bermánuði s. á. og voru þær seldar cif. Reykjavík og skyldu greiðast gegn afhendingu farmskírteinis í Lands- bankanum hér. Samkvæmt framlögðum reikningi yfir vör- urnar, dags. 15. sept. 1930, er brúttoverð þeirra talið £ 333— 9—5 en frá því verði er á reikningnum dreginn 2%% af- sláttur eða £ 8—2—9 svo að nettoverð þeirra er aðeins reiknað £ 325—2—-8. Nefndur Ólafur innleysti nú ekki vörurnar og lágu þær því alllengi á skipaafgreiðslu hér í bænum, en loks fékk aðalstefnandi þær afhentar sam- 394 kvæmt ósk sinni í símskeyti dags. 18. febr. 1931, þó með ákveðnum fyrirmælum um það, að hann mætti ekki af- henda þær nema gegn staðgreiðslu eða bankatryggingu. Nú kveður gagnstefnandi að aðalstefnandi sé löngu búinn að selja vörurnar, en hinsvegar hafi hann aðeins greitt kr. 1100.00 upp í þær 23. ág. f. á. Beri honum því að standa skil á eftirstöðvum andvirðisins, en gagnstefnandi telur að leggja eigi brúttóverð reikningsins til grundvallar fyrir kaupverðinu, því að afslátturinn, sem tilfærður er á reikn- ingnum, hafi að sjálfsögðu verið bundinn því skilyrði, að varan yrði greidd strax, 08 komi afslátturinn því ekki til frádráttar þar sem greiðsla hafi brugðizt. Þá telur gagn- stefnandi, að aðalstefnanda beri að svara greiðslunni í gull- pundum, Sterlingspundið hafi staðið í gullgengi er varan upphaflega var seld Ólafi Ásbjarnarsyni og það hafi enn verið í gullgildi er aðalstefnandi fékk vörurnar afhentar og seldi þær til viðskiptamanna sinna. Eigi aðalstefnandi því að sjálfsögðu að bera ábyrgð á því og honum að koma það í koll, að hafa ekki staðið skil á andvirðinu meðan að gengið á pundinu hélzt óbreytt, hvort sem vanskil hans hafi stafað af því, að hann hafi brotið á móti fyrirmælun- um um það að selja vörurnar aðeins gegn staðgreiðslu eða hann hafi vanrækt það að skila af sér innkomnum pen- ingum. Aðalstefnandi hefir viðurkennt það, að hafa tekið við umræddum vörum svo 08 að þær séu allar seldar. Hins- vegar hefir hann haldið því fram, að hið raunverulega söluverð þeirra frá gagnstefnanda hafi verið nettoverð það, sem tilgreint er á áðurgreindum reikningi. Þá hefir hann mótmælt því, að honum beri að greiða andvirði varanna með gullgengi pundsins, þar sem ekki hafi verið sérstak- lega um það atriði samið og gengisfall ófyrirsjáanlegt er hann yfirtók þær. Og loks hefir hann krafizt þess, að auk þeirra 1100 króna, sem hann hafi þegar greitt upp í and- virðið, komi til frádráttar frá því ýms kostnaður, sem hann hafi orðið að greiða af vörunum svo 08g umboðslaun af þeim og þóknun fyrir fyrirhöfn og umstang við að koma þeim í verð. Það má nú vel vera, að það hafi verið tilætlunin upp- haflega „að hið lægra verð reikningsins £325—2—8 skyldi aðeins gilda fyrir umræddar vörur yrðu þær greiddar strax. En gagnstefnandi hefir Í bréfum sínum til aðalstefn- 395 anda svo og á viðskiptareikningi hans reiknað honum vör- urnar með þessu verði, og verður hann því aðeins dæmdur til þess að standa skil á því. Viðvíkjandi því ágreiningsatriði aðilanna með hvaða gengi umrædd skuld skuli greiðast liggur meðal annars fyrir í málinu yfirlýsing Verzlunarráðs Íslands á þá leið, að seljandi beri ábyrgð á gengisfalli þar til skuld er gjald- kræf, ef aðeins er selt í sterlingspundum án þess að nánar sé tekið fram um gengi þess gagnvart gulli eða gagnvart öðrum mynttegundum, og þykir verða að leggja þessa yfir- lýsingu til grundvallar við úrskurð þessa ágreiningsatriðis. Nú lítur rétturinn svo á, að skuldin hafi eftir því sem á stóð verið gjaldkræf hjá aðalstefnanda jafnóðum og hann seldi vörurnar „en í bréfi til gagnstefnanda, dags. 10. febr. f. á., skýrir hann svo frá, að hann hafi verið búinn að selja þær allar áður en sterlingspundið féll. Ber hann því sam- kvæmt framansögðu ábyrgð á gengisfallinu, og verður þá krafa gagnstefnanda um greiðslu skuldarinnar í gullpund- um tekin til greina. Er þá eftir að athuga liði þá, sem aðalstefnandi hefir krafizt, að komi til frádráttar skuldinni. Í fyrsta lagi hefir hann haldið því fram, að yfirverð hafi verið á vörunum og hafi hann átt að njóta góðs af þvi. Á þetta hefir gagnstefnandi fallizt og telur hann að yfir- verð það, sem hafi átt að renna til aðalstefnanda nemi £ 7—16—0 og hefir hann samþykkt að krafan verði lækkuð um þá upphæð. Í öðru lagi hefir aðalstefnandi reiknað sér 75 krónur á mánuði í 13 mánuði í húsaleigu fyrir vörurnar. Þessari upphæð hefir gagnstefnandi mótmælt sem sér algerlega ó- viðkomandi og einnig sem allt of hárri. Nú hefir aðalstefn- andi lagt fram reikning að upphæð kr. 150,00 frá Eim- skipafélagi Íslands h/f. yfir kostnað við vörurnar. Eru kr. 20,00 af upphæðinni uppskipunarkostnaður en kr. 130,00 pakkhúsleiga í 6 mánuð. Þykir aðalstefnandi ótvírætt eiga rétt á því að fá kostnað þenna greiddan, svo og þókn- un fyrir húsnæði handa vörunum eftir að þær komu í - vörzlur hans, og áætlast hún með tilliti til pakkhúsleigunn- ar kr. 100,00. Ber því að lækka kröfur gagnstefnanda um samtals kr. 250,00 samkvæmt þessum lið. Í þriðja lagi hefir aðalstefnandi krafizt þess að til frá- 396 dráttar frá skuldinni komi kr. 60,00, sem hann telur sig hafa greitt fyrir vátryggingu á vörunum. En hann hefir engin skilríki lagt fram fyrir því, að hann hafi í raun og veru vátryggt þær og verður því þessi krafa hans ekki tekin til greina. Þá hefir aðalstefnandi haldið því fram, að gagnstefn- andi hafi í bréfi til sín, dags. 7. april 1931, lofað sér 109 afslætti á vörunum, og hefir hann á beim grundvelli kraf- izt lækkunar á skuldinni í samræmi við það. Í bréfinu kemur það fram, að umræddur afsláttur var bundinn því skilyrði, að vörurnar væru seldar gegn staðgreiðslu eða með bankatryggingu. Þessi skilyrði uppfyllti aðalstefn- andi ekki og verður því að fallast á það hjá gagnstefnanda að aðalstefnandi eigi ekki rétt á afslættinum. Loks hefir aðalstefnandi reiknað sér 10% af andvirði varanna í umboðslaun og þóknun fyrir að innheimta það. En gegn mótmælum gagnstefnanda þykir aðalstefnandi aðeins eiga rétt á venjulegum umboðslaunum af vörunum og nema þau eftir því sem fyrir liggur 24 % eða af fjár- hæð þeirri, sem hér um ræðir £ 8—0—2, og ber að lækka kröfuna um þá upphæð. Samkvæmt framansögðu koma þá til frádráttar frá 1. lið gagnkröfunnar £8—2—9 Þ £ 7—16—0 þ £8—0-2 og kr. 250.00 og nema þá eftirstöðvarnar £ 309—10—6 = ísl, kr. 1350.00, en aðalstefnanda bera að greiða þá upphæð í gullsterlingspundum svo og vexti eins og krafizt hefir ver- ið, þar eð aðalstefnandi hefir engum andmælum hreyft gegn því frá hvaða degi vaxtagreiðslan hefst. Annan kröfulið gagnsakarinnar hefir gagnstefnandi sundurliðað þannig, að £ 36—15—8 skuldi aðalstefnandi samkvæmt framlögðum viðskiptareikningi þeirra. Frá þessari upphæð hefir þó gagnstefnandi samþykkt undir rekstri málsins að til frádráttar komi ótilfærð umboðslaun af vörunum til O. Ellingsen, kaupmanns hér í bænum, að upphæð kr. 43,25 eða £ 1—19—1 á gengi 22. 15. Aðalstefn- andi hefir nú mótmælt réttmæti skuldar þessarar á þeim grundvelli að hann eigi inni hjá gagnstefnanda ótilfærð umboðslaun, er nemi hærri upphæð en skuldin. En gegn mótmælum gagnstefnanda hefir hann ekki sannað, að ótil- færð umboðslaun hans næmi meiru en upphæð þeirri, sem gagnstefnandi hefir samþykkt að frá verði dregin, og 397 verða því mótmæli hans gegn Þessum hluta umrædds kröfuliðs ekki tekin til greina. Hinn hluia þessa kröfuliðs eða ft 25—9—1 kveður gagnstefnandi hinsvegar vera ti- unda hluta af tapi því, sem hann hafi beðið í viðskiptum við Þ. Flygenring, er hann varð gjaldþrota, en aðalstefn- andi hafi í bréfi til sin, dags. 27. nóv. 1930, lofað því að greiða 10% af öllu tapinu. En þar sem aðalstefnandi gerir gagnstefnanda aðeins í bréfi þessu tilboð um það, að greiða umræddan hluta tapsins ef gagnstefnandi óskar þess, en ekki er upplýst að hann hafi nokkru sinni tekið tilboð- inu, þykir verða að fallast á það hjá aðalstefnanda, að hann sé ekki lengur bundinn við tilboðið og ber því að sýkna hann af greiðslu þessarar upphæðar, og verður hann þá aðeins dæmdur til þess að greiða £ 34—16—5 af kröf- unni undir 2. líð gagnsakarinnar ásamt vöxtum eins og krafizt hefir verið. Kröfuna undir 3. lið gagnsakarinnar (innheimtulaun- in) hefir aðalstefnandi viðurkennt réttmæta ef svo yrði litið á, að hann hefði skuldað sagnstefnanda upphæð þá, sem innheimtulaunin eru reiknuð af er greiðsla á henni fór fram. Samkvæmt því sem að framan greinir er það greinilegt að svo var, 08 ber aðalstefnanda því að sjálf- sögðu að greiða upphæðina undir þessum lHð. Eftir fram- angreindum úrslitum og öllum málavöxtum þykir rétt að aðalstefnandi greiði gagnstefnanda kr. 800,00 í málskostn- að í aðalsök og gagnsök. Það þykir aðfinnsluvert að gögn þau, sem aðallega skipta máli um úrslit máls þessa, hafa verið lögð fram á erlendri tungu og án þess að þýðing á íslenzku fylgdi. Vegna embættisanna, sem og þess hve gögn málsins voru lögð fyrir á 6aðgengilegan hátt hefir dómur eigi orð- ið kveðinn upp Í máli þessu fyrr en nú. 398 Miðvikudaginn 18. okt. 1933. Nr. 191/1932. Páll Jónsson (Stefán Jóh. Stefánsson) gegn Verzlun A. ét P. Kristjánssona (Eggert Claessen). Feningagreiðsla fyrir verkkaup talin innt af hendi áður en framsal verkkaupskröfunnar fór fram. Dómur aukaréttar Þingeyjarsýslu 13. okt. 1939: Aðal- stefndur í máli þessu, Páll Jónsson fv. bakari á Húsavík, greiði aðalsækjanda, verzlun A. £ P. Kristjánssona á Húsa- vík, kr. 247,88 aura með vöxtum 5% p. a. frá 1. jan. þ. á. til greiðsludags. Gagnstefndur, verzlun A. £ P. Kristjánssona, sé sýkn af kröfum gagnstefnanda í gagnsökinni. Í málskostnað greiði aðalstefndur aðalsækjanda kr. 50,00. Dóminum að fullnægja innan 15 daga frá löglegri birt- ingu hans undir aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir krafizt þess fyrir hæstarétti, að hinum áfrýjaða aukaréttardómi verði hrundið og breytt þannig, að stefndi verði dæmdur til að greiða sér kr. 384,50 = kr. 247,88 eða kr. 136,62 svo og málskostnaðar í undirrétti og hæstarétti eftir mati réttarins. Stefndi hefir hinsvegar krafizt staðfestingar á aukaréttardóminum og málskostnaðar í hæstarétti. Krafa áfrýjanda er þannig til orðin, að þann 26. jan. 1931 framseldi Jón A. Jónsson, sjómaður á Húsavík, honum verkkaupskröfu að upphæð kr. 384,50, er hann taldi sig eiga á hendur stefnda fyr- ir hirðingu á vél og aðra vinnu við vélbátinn Frið- þjófur, er gerður var út af stefnda árið 1930. Þessu viðvíkjandi er það upplýst í málinu, að nefndur 399 Jón A. Jónsson var þetta ár ráðinn vélamaður á bátinn yfir vertiðina eða frá því um miðjan mai- mánuð til loka septembermánaðar með þeim kjör- um, að hann skyldi fá hlut af afla bátsins, er leggjast átti inn Í viðskiptareikning hans við stefnda, og að auki 300 kr. fyrir hirðingu vélarinn- ar, er greiðast skyldi í peningum. Að fiskiveiðunum enduðum eða í lok októbermánaðar 1930 voru reikningar yfir útgerð bátsins gerðir upp og var þá andvirði aflahlutar Jóns, ásamt 300 kr. fyrir vélarhirðinguna og kr. 84,50 fyrir aðra vinnu hans við bátinn færðar honum til tekna í veræzlunar- reikningi hans hjá stefnda. Eftir það fékk Jón vör- ur, milliskriftir og peninga í verzlunarreikning sinn hjá stefnda, þannig, að hann í árslokin skuldaði honum kr. 647.41. Áfrýjandi byggir nú kröfu sína á því, að stefndi hafi samkvæmt 1. gr. í lögum nr. 28. 19. maí 1930 verið óheimilt að færa verkkaupið í verzlunar- reikninginn til skuldajafnaðar eða greiðslu eldri verzlunarskuldar og sé honum því skylt að greiða sér það í peningum samkvæmt framsalinu. Stefndi hefir hinsvegar neitað því, að verkkaupið hafi sengið til skuldajafnaðar eða greiðslu eldri verzl- unarskuldar, en byggir fyrst og fremst sýknukröfu sína á því, að hann hafi verið búinn að greiða Jóni verkkaupið í peningum áður en framsalið fór fram. Þessu til sönnunar hefir hann vísað til við- skiptareiknings Jóns við sig, er lagður hefir verið fram í málinu, eigi hefir verið véfengdur og sýnir, að stefndi hefir á útgerðartíma bátsins eða frá 14. maí til loka september 1930 greitt Jóni í pening- um samtals kr. 657,22, að meðtalinni greiðslu á 500 króna víxli til Sparisjóðsins á Húsavík, er eftir 400 eðli sínu og málflutningnum verður að teljast pen- ingagreiðsla, og telur stefndi sig með þessum pen- ingagreiðslum hafa greitt verkkaupið. Það verður nú að fallast á það, að stefndi hafi mátt líta svo á, að hann með þessum peninga- greiðslum hafi greitt til Jóns verkkaupskröfu þá, er hann svo sem áður segir, síðan framseldi áfryj- anda. Það verður þvi þegar af þessari ástæðu að sýkna stefnda af kröfu áfrýjanda í málinu og staðfesta hinn áfryjaða aukaréttardóm. Eftir þessum úrslitum þykir rétt að áfrýjandi greiði stefnda málskostnað í hæstarétti, er ákveðst 200 kr. Þvi dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða aukaréttardómi skal g- raskað. Áfrýjandi, Páll Jónsson, greiði stefnda, verzlun A. á P. Kristjánssona á Húsavik, 200 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti. Dóminum að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál það sem hér liggur fyrir, er í aðalsök þingfest þann 21. júlí þ. á. að undangenginni árangurslausri sátta- umleitun, en gagnsökin þingfest 30. júlí þ. á. og hafa málsaðilar komið sér saman um það, bæði í aðalsök og gagnsök, að mæta óstefndur fyrir aukarétti Þingeyjarsýslu. Tildrög málsins eru þau, að aðalsækjandi hefir með sáttakæru, dags. 5. júlí þ. á., sótt aðalstefnda til greiðslu á verzlunarskuld að upphæð kr. 247,88 auk vaxta 6% af skuldinni frá 1. jan. þ. á. til greiðsludags og sömul. krafizt þess, að hann greiði allan af máli þessu löglega leiðandi kostnað. 401 Þessum kröfum hefir aðalstefndi mótmælt, skirskot- andi til þess, að hann hinn 26. jan. 1931 hafi keypt á- vísun á aðalstefnanda að upphæð kr. 384,50 hjá vélamanni Jóni A. Jónssyni á Húsavík, og hefir því hafið gagnsök i máli þessu til þess, að fá sér dæmda nefnda upp- hæð með vöxtum 6% frá dagsetningu ávísunarinnar til greiðsludags, með eða án skuldajafnaðar við skuld þá, sem stefnt er út af í aðalsökinni og málskostnað bæði í aðalsök og gagnsök. Til stuðnings kröfum sínum Í gagn- sökinni heldur gagnsækjandi fram að hann hafi Þann 26. jan. 1931 keypt framannefnda ávísun á sagnstefnda og þar sem hún hljóðar á ákveðna upphæð fyrir unnið verk- kaup árið 1930, sem er nánar tiltekið og sundurliðað með bréfi útgefanda ávísunarinnar til gagnstefnda dags. sama dag og ávísunin var gefin út, þá sé gagnstefndi skyldur til samkv. lögum nr. 28, 19. maí 1930, um verkkaup, að standa sér skil á upphæðinni út úr viðskiptareikningi út- gefanda ávísunarinnar við verzlun Sagnstefnda, þar sem verkkaupgreiðslan hafi í heimildarleysi verið færð í reikning í stað þess, að koma sér til útborgunar. Gagn- stefndi hefir eindregið mótmælt því, að hann skuldi út- gefanda ávísunarinnar hið umrædda verkkaup og sér- staklega haldið fram í gagnsökinni, að Sagnstefndi sé ekki réttur aðili til þess í máli þessu, að krefja sig um verkkaupgreiðslu og krafizt algerðrar sýknu í gagnsökinni. Eins og skjöl málsins bera með sér, hefir Sagnsækjandi í máli þessu keypt eða réttara sagt fengið ávísun Þá að upphæð kr. 384,50, sem gagnsökin er út af risin, hjá út- gefanda ávísunarinnar upp í húsaleigu f. árið 1930, og sömuleiðis er það upplýst að ávíisunin er gefin út á vélar- pössun og vinnu við vélbátinn „Friðþjóf“ frá Húsavík árið 1930. Virðist því úrslit gagnsakarinnar í máli þessu velta á því, hvort útgefandi ávísunarinnar átti að réttu lagi inni hjá gagnstefnda hið umrædda verkaup, þann 26. jan. 1931 og hvort gagnsækjandi hafi með því að fá ávís- unina hjá útgefanda hennar, öðlast sama rétt og hann gegn gagnstefnda samkv. lögum nr. 28, 19. maí 1930, en á hvorugt þetta verður hægt að fallast. Gegn eindreginni neitun gagnstefnda á því, að hann skuldi hið umrædda verkkaup verður það ekki talið nægi- lega sannað, en jafnvel þótt svo væri, verður að telja rétt 26 402 þann, sem þeim er veittur með lögum nr. 28, 19. maí 1930, sem verkkaup eiga, algerlega persónulegan rétt, sem ekki er hægt að framselja öðrum eða láta ganga kaupum og sölum sbr. sérstaklega 4. gr. nefndra laga, er sýnir það, að einungis þeir geta krafist einkalögreglumálsmeð- ferðar samkv. nefndum lögum, sem unnið hafa fyrir verkkaupi. Samkv. framansögðu verður því ekki í gagnsökinni hægt að taka kröfur gagnsækjanda til greina, en í aðal- sök hefir kröfu aðalsækjanda ekki verið sérstaklega mót- mælt sem rangri og verður því að dæma aðalstefndan til þess, að greiða hina, umstefndu upphæð með vöxtum 5% p. a. frá Í. jan. Þ. á. til greiðsludags. Málskostnað í aðalsök og gagnsök ber að dæma aðal- stefnda til þess að greiða aðalstefnanda og virðist hæfi- lega metinn 50,00 krónur. Dráttur litilháttar, sem orðið hefir á uppkvaðningu dóms þessa, stafar sumpart af fjærveru dómarans, sum- part af embættisönnum þegar heim kom. Föstudaginn 20. okt. 1933. Nr. 35/1933. Halldór Kr. Þorsteinsson (Eggert Claessen) gegn Carli Finsen, f. h. Trolle á Rothe h/f, vegna Bergens Assuranceforening og gagnsök (Sveinbjörn Jónsson). Björgunaraðstoð. Dómur sjóréttar Reykjavíkur 25. marz 1933: Stefndur, Carl Finsen, f. h. Trolle á Rothe h.f., vegna Bergens Ass- uranceforening, greiði stefnanda, Halldóri Kr. Þorsteins- syni, kr. 15.000.00 auk 5% ársvaxta frá 2. dezember 1932 til greiðsludags og útlagðan kostnað og málskostnað með kr. 1100.00 og hefir stefnandi sjóveðrétt í s/s. Ingerto frá Bergen fyrir hinum tildæmdu upphæðum. Dóminum ber að fullnægja innan Þriggja sólarhringa frá lögbirtingu hans, að viðlagðri aðför að lögum. 403 Dómur hæstaréttar. Máli þessu hefir verið skotið til hæstaréttar af hálfu beggja málsaðilja. Eins og getið er í forsendum hins áfrýjaða dóms tókst skipverjum á Ingerto að koma í lag bráða- birgðar stýrisútbúnaði á skipinu og var því verki lokið kl. 8,30 hinn 12 nóv. s. l, svo að skipið lét þá að stjórn. Í málinu eru engar upplýsingar fyrir hendi um það hvernig stýrisútbúnaði þessum var hagað, en ferð skipsins til Reykjavíkur þá um daginn er vottur þess, að við hann mátti notast ef varúðar var gætt. Með hliðsjón af þessu og með því ennfremur að gufuvél skipsins var í góðu lagi og að loftskeytatæki þess voru nothæf, verður ekki litið svo á að Ingerto hafi verið stödd í neyð, er hjálp sú var veitt, er ræðir um í málinu. Verður sú hjálp því eigi talin björgun samkv. 229. gr. siglingalag- anna og aðaláfrýjanda eigi dæmd björgunarlaun, en hinsvegar á hann rétt á borgun fyrir aðstoð þá, er veitt var og þykir sú borgun eftir öllum atvik- um hæfilega ákveðin 10000,00 krónur, er greiðist með 5% ársvöxtum frá 2. dez. 1932 til greiðsludags. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um sjóveðrétt ber ex officio að fella úr gildi með því að það hefir eigi við lög að styðjast. Með tilliti til þess, að aðaláfrýj- andi greiddi 400 kr. kostnað við skoðunargerð á Ingerto, þykir eigi ástæða til að lækka málskostn- aðarupphæð þá, er honum var tildæmd í sjórétt- inum, en málskostnaður í hæstarétti falli niður. Því dæmist rétt vera: Gagnáfrýjandi, Carl Finsen, f. h. Trolle £ Rothe h/f., vegna Bergens Assuranceforening, 404 greiði aðaláfrýjanda, Halldóri Kr. Þorsteins- syni, kr. 10,000,00 með 5% ársvöxtum frá 2. dez. 1932 til greiðsludags og málskostnað í sjó- rétti með 1100 krónum, en málskostnaður í hæstarétti falli niður. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er með stefnu, dags. 2. desember 1932, höfð- að fyrir sjódóminum af Halldóri Kr. Þorsteinssyni, hér í bæ, eiganda b/v Max Pemperton R. E. 278 gegn Carl Fin- sen, f. h. Trolle £ Rothe h/f. hér í bæ, vegna Bergens Assuranceforening, Bergen, til greiðslu á kr. 40,000,00 eða til vara eftir réttarins mati fyrir björgun á skipinu e/s Ingerto frá Bergen, þann 12. nóv. f. á., en til vara þóknun fyrir aðstoð veitta nefndu skipi í þetta sinn, eftir mati réttarins, þó ekki undir 27000 krónum, ásamt 6% ársvöxtum af hinni tildæmdu upphæð frá stefnudegi til greiðsludags og málskostnaðar samkvæmt framlögðum reikningi, er nemur kr. 1959,50. Loks krefst stefnandi viðurkenningar á sjóveðrétti í s/s Ingerto fyrir hinni til- dæmdu upphæð. Stefndur hefir hinsvegar mótmælt framannefndum kröfum stefnanda, kröfunni um björgunarlaun sem fjar- stæðu og kröfunni fyrir aðstoð sem allt of hárri, en kraf- izt að stefnanda verði aðeins tildæmd sanngjörn þókn- un fyrir aðstoð eftir réttarins mati og vaxtakrafan lækk- uð í 5% en málskostnaður felldur niður þar sem stefnd- ur hefði að sjálfsögðu greitt einhverja sanngjarna upp- hæð án dóms ef farið hefði verið fram á það. Málavextir eru sem nú skal greina. Föstudaginn 11. nóvember f. á, kl. 24 var s/s Ingerto, sem er 3088 br. tonn en 1773 nt. tonn, hlaðið 4100 tonnum af kolum á ferð sinni frá Gdynia til Reykjavíkur, statt 35 sm. S. A. af Reykjanesi samkvæmt skýrslu 2. stýrimanns, sem þá fór af verði. Hafði skipið þenna dag fengið aftaka veður og 405 stórsjó og orðið fyrir nokkrum áföllum. Kl. 24 kom 1. stýrimaður á vörð, auk hans voru á verði 2 hásetar, Lar- sen og Fröland. Hinn síðarnefndi var við stýrið frá kl. 2. Kl. nær 3 kveðst Larsen hafa ætlað að taka við af Frö- land, en í því að Larsen ætlaði upp á efri stjórnpall sá hann sjó koma inn frá bakborðskinnung, er reið yfir skipið og braut það, en síðan vissi þetta vitni ekki af sér fyrr en hann raknaði við undir braki á þilfarinu. Þá hefir 2. vélstjóri, sem hafði vörð í vélarrúmi borið það sem vitni, að kl. rúmlega 3 hafi hann veitt því eftirtekt, að vélsíminn hringdi eðlilega en stöðvaðist á: „Ferdig med Maskinen“ og samtímis kom væta niður í vélarúmið. Vitn- ið skynjaði því, að hér var ekki allt með felldu, og gerði því 1. vélstjóra aðvart og kom hann nokkrum mínútum síðar í vélarrúmið og kvaðst engan mann sjá uppi á skipinu. Vakti hann þá kl. 3,15 2. og 3. stýrimann, sem Þegar komu á þilfar. Kom þá í ljós, að brotsjór hafði rið- ið yfir skipið, að skipstjóra, 1. stýrmanni og hásetanum Fröland hafði skolað útbyrðis, en efri og neðri stjórn- pallur og „salonghús“ miðskipa voru gersamlega brotin, ennfremur hafði skipið mist stýrisumbúnað, áttavitann, skriðmæli, lóðlínu, sjókort og skipsbækur. Skipun var strax gefin um að stöðva vélina og við nánari athugun sýndi sig að skipið var þétt. Þá var og strax tekið að út- búa neyðarstýri og hafði það tekizt um 5 leytið, þá var reynt að fá afturenda skipsins upp í vindinn með hægri ferð aftur á bak, en þá reið sjór yfir skipið og braut neyðarstýrið, samtímis þessu var sent loftskeyti frá skip- inu um ástand þess og manntjón. Reynt var ennfremur að koma í lag bráðabirgðastyrisútbúnaði en sökum myrkurs og stórsjóar tókst það ekki og rak þá skipið stjórnlaust fyrir vindi, sem var af suðri. Um nóttina hlutu tveir há- setar meiðsl svo þeir virðast ekki hafa verið verkfærir, en áhöfn skipsins var upphaflega 30 manns. Kl. 8,30 hafði tekizt að koma upp bráðabirgða stýrisútbúnaði svo skip- ið lét að stjórn. Hina sömu nótt var b/v Max Pemberton á leið frá Eng- landi kominn í nánd við Vestmannaeyjar. Hafði loftnet skipsins skemmæt að kvöldi þess 11., en var komið það í lag aftur um kl. 8 þann 12., að hægt var að taka á móti skeytum og fréttist þá í gegnum Vestmannaeyja loft- 406 skeytastöð að s. s. Ingerto sé í sjávarháska 35 sm. SSQ af Reykjanesi og skip beðin að fara því til hjálpar. KI. að ganga 9 voru loftskeytatæki b/v Max Pemberton komin í fullt lag og tókst þá að komast í beint loftskeytasam- band við s. s. Ingerto kl. rúmlega 9. Segist s. s. Ingerto þá vera 30 sm. SO af Reykjanesi, en eftir því sem af lík- um má ráða var þetta ágiskun. Lét b/v Max Pemberton þá s. s. Ingerto vita, að hann gæti verið kominn á staðinn kl. 12,30 ef staðurinn væri réttur og skipið fyndist sökum misturs. Setti M. P. síðan á svo mikla ferð sem unnt var og var kominn á hinn uppgefna stað kl. 12,30, en s. s. Ingerto sást þar ekki, enda var þá svo mikið mistur, að ekki mátti búast við að sjá skipið ef það var fjær en 3 sm. En ki. 13,40 fann M. P. skipið í 8 sm. fjarlægð NV frá þeim stað, sem upp hafði verið gefinn kl. 9, þ.e. a. s. 22 sm. SÖM af Reykjanesi, og skipstjórinn á Max Pember- ton bar það fyrir sjóréttinum, að með þeirri veðurhæð, vindstöðu og sjógangi sem var, hafi s. s. Ingerío rekið undan veðri og sjó í N til Ö sem er stefna í land, og að hættulegt hefði verið fyrir skipið að hreyfa sig eins og á stóð, þar sem skipið hafði ekkert til að stýra eftir og landsýn var engi. Vegna storms og sjógangs gátu skipin ekki nálgast svo að kalla mætti á milli beirra og töluðust þau því við gegnum loftskeytatækin. Bauð Max Pemberton fyrst að nota trawlvírana fyrir dráttartaug og því næst bað hann s/s Ingerto að vera viðbúna því, að skjóta ætti með eldflugu línu milli skipanna, en þá svarar s/s Ingerto, samkvæmt því sem segir í sjóferðaskýrslu M. P. að þeir séu búnir að koma fyrir bráðabirgðastýri og þeir vilji reyna fyrst hvort ekki megi stjórna skipinu með því, áður en þeir taki við dráttartaug og biður M. P. að stýra á undan í hæfilegri fjarlægð. Í skýrslu 2. stýrimanns á s. s. Ingerto, sem gefin er fyrir norska aðalkonsúlnum í Reykjavík, segir aftur á móti, að 2. stýrimaður á s. s. Ing- erto og skipstjórinn á M. P. hafi álitið ekki mögulegt sök- um sjógangs að „faa slebeforbindelse“ og þar sem „man hadde styring paa skipet“ hafi það verið ákveðið að Ing- erto fylgdi á eftir M. P. í höfn. Kl. laust fyrir 14 var lagt af stað og fór M. P. % sm. á undan s. s. Ingerto og var nokkurnveginn haldið því bili á milli skipanna alla leið til Reykjavíkur. Segir í skýrslu 407 M. P. að Ingerto hafi stýrt sæmilega ef farið var hægt og hafi aðeins einu sinni þurft að stoppa nokkrar minútur til þess að laga stýrisútbúnaðinn og var það út af Garð- skaga. Kl. 18,20 var farið fram hjá Reykjanesi og kom- ið inn í Engeyjarsund kl. 24. Kom þá hafnsögubáturinn og leiðbeindi Ingerto á legustað á ytri höfninni og varp- aði hún atkerum kl. 0,30 þann 13. nóvember. Þegar b/v. Max Pemberton hitti s. s. Ingerto kl. 13,40 var fjarlægð hennar frá næsta landi, Krísuvíkurbergi, ca. 10 sm. og ástand þannig, að skrokkur, vél og loftskeyta- tæki voru í góðu lagi og stýrisútbúnaður í því lagi, að notast mátti við hann með varúð eins og veðri var þá háttað, en það fór batnandi þannig að kl. 8 var vindur af suðri 8 stig í Vestmannaeyjum og á Reykjanesi, en 7 stig í Grindavík; kl. 14 og 17 í Vestmannaeyjum 7 stig en 6 stig i Grindavík kl. 17. Það sem hindraði ferð skipsins var illt skygni, þó batnaði það, er á daginn leið, því kl. 8 var skygni í Grindavík 4—10 km. en kl. 17 var það orðið 10—-20 km. Um skygni frá skipunum, eftir að þau hittust, er það upplýst, að háseti sem var á verði á Max Pember- ton kl. 19—-16 kveðst ekki hafa séð land þenna tíma vegna sorta, og Í. stýrimaður á sama skipi, sem var á verði frá kl. 16, kveðst ekki hafa séð land vegna misturs fyrr en Reykjanesviti sást og var það í 5 sm. fjarlægð frá honum. Það skal tekið fram að tungl var í fyllingu. Það er upplýst í málinu, að s. s. Ingerto með loftskeyta- sambandi við b/v Venus laust fyrir hádegi hafði fengið vitneskju um stað sinn, en þrátt fyrir þetta var það var- legast eins og hún virðist hafa gert, að halda sem mest kyrru fyrir þar til Max Pemberton kom, þótt stýrisút- búnaður hennar væri kominn í nothæft lag, en hættan á því að skipið ræki í land virðist hafa verið liðin hjá og skipinu ekki voði búinn þótt það hefði látið fyrirberast á líkri slóð þann dag til kvölds og næstu nótt þar sem bæði veður lægði og skygni batnaði en næsta dag var bjart og gott veður. Sjórétturinn getur því ekki litið svo á, að um björgun s. s. Ingerto hafi verið að ræða, en skip þetta var af dómkvöddum mönnum metið í því ástandi sem það var í er það kom í höfn Er. 211500,00, kolaforði þess kr. 4568,00 og farmur kr. 94300,00, samtals kr. 310368,00. Þóknun b/v Max Pemberton ber nú að meta með til- 408 liti til starfs þess, er fram var lagt og fólgið var í því fyrst og fremst að leita skipið uppi og síðan leiðsögn þess og fylgd til Reykjavíkur og þá með tilliti til tafar þeirrar fyrir M. P., sem þetta hafði í för með sér. Hvort sem nú för M. P. var heitið á fiskimið, eins og stefnandi heldur fram, eða beinlinis til Reykjavíkur svo sem stefnad- ur segir, þá verður ekki um það efast, með hliðsjón af árstíma og leið skipsins að förinni var heitið vestur fyrir Reykjanes; fór hann því í siglingu sinni til s. s. Ingerto, burtséð frá tímanum 12,30 til 13,40, ekki neitt sem nam úr beinni siglingarleið frá Stórhöfða fyrir Reykjanes. Hin forseraða ferð hefir aftur haft í för með sér aukna kola- eyðslu og áreynslu á vél, skip og skipshöfn. Er áætla skal töf skipsins við og vegna hinnar veittu aðstoðar verður að leggja til grundvallar staðhæfingu stefnanda um það, að M. P. hafi án viðkomu í Reykjavík ætlað á veiðar, þar sem ekkert er fram komið í málinu er bendi til þess, að viðkoma í Reykjavík hafi verið nauðsynleg áður en hann færi á veiðar. Samkvæmt þessu telst öll töf M. P. vegna afskipta hans af Ingerto að hafa numið um 2 sólarhring- um, þar sem sunnudagur fór í hönd er skipin komu tl Reykjavíkur og sjóferðapróf var ekki haldið fyrr en á mánudag eins og gert var. Að athuguðum framangreindum málavöxtum þykir þóknun sú, sem stefnanda ber, hæfilega ákveðin kr. 15000,00 auk 5% ársvaxta frá stefnudegi til borgunardags. Svo þykir rétt að stefndur greiði stefnanda annan út- lagðan kostnað og málskostnað með kr. 1100,00. Fyrir hinum tildæmdu upphæðum hefir stefnandi krafizt sjó- veðréttar í s. s. Ingerto og hefir stefndur ekkert haft við þá kröfu sérstaklega að athuga, og er því krafa þessi tek- in til greina. 409 Miðvikudaginn 25. okt. 1933. Nr. 94/1933. Valdstjórnin (Lárus Fjeldsted) segn Hallgrími Guðmundssyni (Sveinbjörn Jónsson). Bruggun. = Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 27. maí 1933: Kærði, Hallgrímur Guðmundsson, sæti fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 30 daga og 1500 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 55 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Framangreind bruggunartæki skulu upptæk og eign ríkissjóðs. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt ástæðum þeim, er greinir í hinum áfrýjaða lögregluréttardómi, ber að staðfesta hann, þó þannig að greiðslufrestur sektarinnar telst frá uppsögn dóms þessa. Kærða ber að greiða allan áfrýjunarkostnað sak- arinnar, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 50 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða lögregluréttardómi skal ó- raskað, þó þannig, að greiðslufrestur sektar- innar telst frá uppsögn dóms þessa. Kærði, Hallgrímur Guðmundsson, greiði all- an áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar á meðal málflutningslaun sækjanda og verjanda í 410 hæstarétti, hæstaréttarmálflutningsmannanna Lárusar Fjeldsted og Sveinbjarnar Jónssonar, 50 kr. til hvors. Dóminum ber að fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Hallgrími Guðmundssyni, verkamanni, til heimilis á Lauga- vegi 57 hér í bænum, fyrir brot gegn áfengislögum nr. 64 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina og upp- lýstir eru með eigin játningu kærða, sem er Í samræmi við annað, er fram hefir komið í málinu. Um miðjan apríl síðastliðinn tók kærði á leigu kjall- araherbergi í húsinu nr. 14 við Bræðaborgarstig, hér í bæn- um og hinn 25. sama mánaðar byrjaði hann svo að brugga áfengi í fyrrgreindu herbergi. Lagði hann þá í tvær tunn- ur 100 lítra af áfengislögun hvora og lét lögunina gerj- ast í 9 daga. Tók hann þá til að sjóða hana og notaði til þess olíugasvél til hitunar, blikkbrúsa sem hann sauð á,. eimingarpipu úr eir og kæliílát. Ur þessari lögun fékk kærði 50 heilflöskur af fullbrugguðu áfengi, sem hann seldi óblandað á 9 krónur heilflöskuna, en er hann seldi aðeins hálfflösku í einu var verðið 5 krónur hálfflaskan. Kveðst kærði hafa selt allt þetta áfengi við framangreindu verði hinum og þessum, sem hann ekki hefir tilgreint, og för salan fram hingað og þangað á götum bæjarins, en ekki heima hjá kærðum. Um síðastliðin mánaðarmót flutti kærði úr herbergi þessu. Flutti kærði bruggunartækin sumpart heim til sín og sumpart kom hann þeim í geymslu inni í Bjarnaborg, en eimingarpípunni kveðst hann hafa fleygt. Hafa bruggun- artækin að eimpipunni undanskilinni fundizt samkvæmt tilvísun kærða á fyrrgreindum stöðum. Framangreint brot kærða varðar við 6. gr. sbr. 30. gr. og 11. gr. sbr. 32. gr. áfengislaga nr. 64, 1930 og þykir refsing hans, sem hinn 25. marz s. Í. var í lögreglurétti Reykjavíkur dæmdur í 15 daga fangelsi við venjulegt fanga- viðurværi og 1000 króna sekt fyrir sama brot, en hefir áll ekki svo kunnugt sé oftar sætt refsingu, hæfilega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 30 daga og 1500 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 55 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Framangreind bruggunartæki skulu upptæk og eign ríkissjóðs. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Föstudaginn 27. okt. 1933. Nr. 59/1932. Fjármálaráðherra, f. h. ríkissjóðs (Jón Ásbjörnsson) gegn Efnagerð Reykjavíkur h/f (Th. B. Líndal). Endurgreiðsla aðflutningsgjalds að frádregnum vörutolli. Umrædd vara eigi talin koma undir tolllögin. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 14. apríl 1932: Stefndur, fjármálaráðherra Ásgeir Ásgeirsson, f. h. ríkissjóðs, greiði stefnandanum, h/f Efnagerð Reykjavíkur, kr. 28,50, svo og kr. 60,00 í málskostnað innan fimmtán daga frá lög- birtingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Vara sú, sem ræðir um í máli þessu, hinn svo- nefndi bitri kakao „massi“ eða kakaodeig, er eftir því sem upplýst er kjarni úr baunum choco trésins, er hitaður hefir verið upp, svo að fituefnin í honum bráðni, og síðan rennt í mót og látinn kólna. Úr vöru þessari eru síðan aðrar vörur unnar, bæði súkkulaði og kakaodupt. Við þá vinnslu eru ýmist efni leyst úr deiginu eða nýjum efnum blandað við 412 það, og er aðferðin við vinnslu þessa fjölþætt og notaðar við hana ýmiskonar vélar. Í 1. gr. tolllaganna nr. 54, 11. júlí 1911, sbr. 1. nr. 41, 27. júní 1921, í. gr. er aðflutningsgjald lagt á súkkulaði og á kakaodupt. Hinsvegar er þar ekki lagt sérstaklega aðflutningsgjald á kakaodeig. Með hliðsjón af því, hvernig kakaodeigið, svo sem áð- ur var sagt, er notað sem efnivara í hinar nefndu gjaldskvldu vörutegundir, og með því að telja verð- ur það sérstaka vörutegund, er í verzlun og við- skiptum sé skýrt greind frá þeim, þá verður ekki talið heimilt að lita svo á, að það falli undir aðra hvora hinna nefndu vörutegunda í tolllögunum, né að krafið verði um aðflutningsgjald af því, sam- kvæmt lögjöfnuði frá nefndum ákvæðum tolllag- anna. Ber þvi að staðfesta hinn áfrýjaða dóm, en málskostnað í hæstarétti þykir rétt að áfrýjandi greiði hinu stefnda hlutafélagi með 250 krónum. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða dómi skal óraskað. Áfrýjandi, fjármálaráðherra, fyrir hönd rík- issjóðs, greiði stefnda, Efnagerð Reykjavíkur h/f, málskostnað í hæstarétti með 250 krón- um, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Málavextir í máli þessu eru þeir, að síðan á árinu 1927 hefir h/f. Efnagerð Reykjavíkur hér í bænum flutt til landsins töluvert af bitrum kakaómassa og notað hann til framleiðslu á suðusúkkulaði. Var fyrst í stað tekinn sami tollur af vörutegund þessari og tekinn var af suðusúkku- laði eftir lögum um aðflutningsgjald nr. 54 frá 11. júlí 1911, sbr. lög nr. 41 frá 27. júní 1921, en með úrskurði 413 fjármálaráðuneytisins frá 11. marz var þessu breytt og kakómassinn eftir það tollaður sem kakaódupt. Með e.s. „Lyru“, sem kom hingað til bæjarins 3. nóv. f. á. fékk Efnagerðin 51,5 kg. brúttó en 50 kg. nettó af bitrum kakómassa. Krafði tollstjórinn í Reykjavik þá Efnagerð- ina um sama innflutningsgjald af sendingu þessari og tekið er af kakaódupti samkvæmt áðurgreindum lögum eða 50 aur. pr. kg. auk 25% gengisviðauka og nam reikn- ingur tollstjórans þannig kr. 31,50, og greiddi Efnagerð- in hann með fyrirvara 13. nóv. f. á. Heldur Efnagerðin því fram að umrædd vara, bitur kakómassi, hafi hingað til verið ranglega tolluð sem kakaðdupt og suðusúkkulaði og byggir þá staðhæfingu á því, að massinn sé óunnið efni, hráefni, sem ekki verði notað í áðurgreindar vöru- tegundir án allverulegra breytinga og geti því ekki tal- izt heyra undir þær. Í áðurgreindum lögum sé hinsvegar tæmandi upptalning á vörutegundum þeim, sem falli undir þau. Kakaómassi sé ekki nefndur sérstaklega í lög- unum og verði því að sjálfsögðu ekki tollaður eftir þeim. Litur Efnagerðin svo á, að af kakómassa beri aðeins að greiða vörutoll eftir lögum nr. 38 frá 27. júní 1981, 1. gr. 7. lið með 60 aurum pr. 10 kg. eða samtals kr. 3,00 af sendingu þeirri, sem hér um ræðir. Telur hún sig þann- ig hafa ofgreitt ríkissjóði kr. 28,50 af margnefndri send- ingu og hefir nú eftir árangurslausa sáttaumleitun höfð- að mál gegn fjármálaráðherra, Ásgeiri Ásgeirssyni, f. h. ríkissjóðs, með stefnu, útgefinni 18. nóv. f. á., og gert þær réttarkröfur, að stefndur verði dæmdur til þess að end- urgreiða áðurgreinda upphæð, kr. 28,50, svo og máls- kostnað að skaðlausu. Stefndur hefir mótmælt kröfum stefnanda og krafigzt sýknu af þeim og hæfilegs málskostnaðar hjá honum eftir mati réttarins. Sýknukröfuna byggir stefndur á þvi, að margnefnt efni, bitur kakaómassi, sé í raun og veru sama efni og kakaódupt. Ef kakaómassi sé mulinn fáist hreint kakaó- dupt úr honum og sé þetta svo einfalt, að það geti jafnvel hver húsmóðir gert heima hjá sér í „mortjeli“ sínu. Þá telur stefndur og að ekki þurfi að breyta kakaomassa nema mjög óverulega til þess að fá úr honum Þiturt (ó- sætt) súkkulaði. Heldur stefndur því fram, að samkvæmt 414 framansögðu heyri kakaomassinn undir tollögin nr. 54/1911 sbr. lög nr. 41/1921 og sé full heimild til að tolla hann hvort sem heldur er eins og súkkulaði eða kakaóðdupt og sé það á valdi tollstjórnarinnar, að ákveða undir hvora vörutegundina hann sé talinn heyra. Í málinu hefir verið lagt fram staðfest eftirrit af bréfi frá efnarannsóknarstofu ríkisins til stefnanda þess efnis, að kakaómassi sé að öllu leyti venjuleg óunnin vara án nokkurrar íblöndunaar og það kemur greinilega fram í málinu, að hann óbreyttur verður hvorki notaður sem kakaðdupt eða súkkulaði. Sé kakaómassi notaður til fram- leiðslu kakaðdupts mun fyrst þurfa að ná úr honum fit- unni (kakósmjöri) með þar til gerðum vélum og síðan mala það sem þá verður eftir. Sé hann hinsvegar notað- ur til súkkulaðiframleiðslu mun einnig þurfa að breyta hinu upprunalega ásigkomulagi hans og bæta í hann ýms- um öðrum efnum. Er því kakómassi sem slíkur hvorki kakaóðduft eða súkkulaði tilbúið til neytzlu eða getur tal- izt heyra undir þessar vörutegundir, og litur því réttur- inn svo á, að hann hafi verið ranglega tollaður samkv. ákvæðum áðurgreindra tollaga nr. 54/1911 og 41/1921 um vörutegundir þessar og verða þá úrslit málsins þau, að krafa stefnanda um endurgreiðslu á fyrrgreindum kr. 28,50 vegna kakaómassa sendingar þeirrar, er hér um ræðir, verður tekin til greina. Svo þykir og rétt að dæma stefndan til þess að greiða stefnanda kr. 60,00 í máls- kostnað. 415 Mánudaginn 30. okt. 1933. Nr. 13/1933. Einar M. Jónasson (Sjálfur) segn Fjármálaráðherra, f. h. ríkissjóðs, hreppsnefnd Flateyjarhrepps, Bergi Jónssyni sýslumanni og Sigfúsi Berg- mann kaupfélagsstjóra (Stefán Jóh. Stefánsson). Staðfesting uppboðs. Uppboðsgerð Barðastrandarsýslu 15. marz 1930. Dómur hæstaréttar. Hinn 15. marz 1930 fór fram uppboð í Flatey á Breiðafirði á ýmsum eignum áfrýjanda. Uppboðið fór fram samkv. kröfu fjármálaráðherra, f. h. rík- issjóðs, til lúkningar á dómskuld áfrýjanda við rik- isejóð að upphæð kr. 61192,47 auk vaxta og kostn- aðar. Á uppboðinu voru nokkrar húseignir í Flat- ey ásamt lóðarréttindum og mannvirkjum þar, tveimur skipum og parti úr jörðinni Skálmardal í Múlahreppi, allar boðnar upp í einu lagi og varð uppboðsbeiðandi hæstbjóðandi fyrir 21100 kr., en næsta boð átti hreppsnefnd Flateyjarhrepps, 21000 kr. Með samþykki uppboðsbeiðanda voru eignir þessar lagðar hreppsnefndinni út fyrir boð hennar, og fékk hún uppboðsafsal fyrir þeim, en síðan virð- ast nokkrar þeirra vera komnar í eign Kaupfélags- ins í Flatey. Uppboðsgerð þessari skaut áfrýjandi til hæsta- réttar með stefnu, útg. 8. april 1930, og var því máli, með dómi réttarins 30. nóv. 1932, visað frá dómi. Hefir áfrýjandi nú með stefnu, útg. 22. febr. s. 1., skotið máli þessu á ný til hæstaréttar samkv. 27. gr. 416 hæstaréttarlaganna, og stefnt uppboðsbeiðandan- um, fjármálaráðherra, í. h. ríkissjóðs, hreppsnefnd Flatevjarhrepps, uppboðshaldaranum, Bergi sýslu- manni Jónssyni, og loks Sigfúsi Bergmann kaup- félagsstjóra „til þess, ef þurfa þykir, að gæta hags- muna kaupfélagsins“, eftir því sem komizt er að orði Í stefnunni. Krefst áfrýjandi þess að hin á- frýjaða uppboðsgerð verði ómerkt og að útgefin uppboðssafsöl verði úr gild felld, og loks að stefndu verði in solidum dæmdir til að greiða sér máls- kostnað í hæstarétti. Af hálfu stefndu er þess kraf- izt, að uppboðsgerðin verði staðfest og að áfryýj- andi verði dæmdur til að greiða þeim málskostnað í hæstarétti. Áfrýjandi hefir haldið þvi fram, að hann hafi, áður en uppboðið fór fram, átt kost á að selja nokk- urar af hinum umræddu eignum með hagkvæmum hætti, en þau kaup hafi farizt fyrir sakir þess, að fjármálaráðherra hafi neitað að samþykkja þau. Fjármálaráðherra hafði í marzmánuði 1928 látið leggja löghald á eignir áfrýjanda til tryggingar kröf- um ríkissjóðs á hendur honum. Umrædd synjun ráðherra á samþykki á sölu eignanna átti sér stað áður en fjárnám var gert í þeim, 6. júní 1929, og þegar af þeirri ástæðu að sú fjárnámsgerð var stað- fest með dómi hæstaréttar 4. dez. 1929 getur þessi ástæða eigi haggað gildi hins áfrýjaða uppboðs. Í annan stað hefir áfrýjandi haldið því fram, að ómerkja beri hina áfryjuðu uppboðsgerð vegna galla, er hann telur hafa verið á birtingu uppboðs- ins. Telur hann, að uppboðsauglýsingunni hafi ver- ið áfátt í því að þar hafi þess eigi verið getið hver ætti eignir þær, er selja skyldi, þar hafi eigi verið greint fyrir hverju eignirnar ætti að selja og loks ; 417 hafi ekki verið nægilega kveðið á um það, hvar halda ætti uppboðið. Uppboðsauglýsingin er dagsett 14. dez. 1929, þar er þess að vísu eigi getið, hvers eign eignir þær, er selja skyldi, séu en með því að þær þrátt fyrir það eru nægilega skýrt tilgreindar í auglýsingunni, þá getur þessi ástæða eigi valdið ó- merkingu uppboðsgerðarinnar. Í auglýsingunni er altur á móti kveðið á um það berum orðum, að eignirnar séu seldar til lúkningar dómskuld að upp- hæð kr. 61192,47 auk vaxta og kostnaðar. Hvað uppboðsstaðinn snertir þá er í auglýsingunni að vísu aðeins sagt að uppboðið verði haldið í Flat- ev á Breiðafirði og er ekki nánar tilgreint hvar á eyjunni það skuli haldið. En stefndu hafa ómót- mælt haldið því fram, að það hafi verið auglýst í Flatey að morgni uppboðsdagsins í hvaða húsi upp- boðið skyldi hefjast, og verður því einnig að þessu leyti að telja uppboðið birt svo að fullnægjandi sé. Í uppboðsauglýsingunni frá 14. dez. 1929 eru með- al eigna þeirra, er seldar skyldu, talin sjö nánar til- greind hús í Flatey. Uppboðið fór fram að undan- gsengnu fjárnámi, er gert var 6. júní 1929, svo sem áður er getið. Í fjárnámsgerð þessari eru hús þessi eigi talin upp sérstaklega, heldur aðeins sagt, að fjárnámi séu tekin hús þau, sem samkvæmt aug- lýsingu í Lögbirtingablaðinu nr. 7, 1927, voru aug- lýst til sölu úr þrotabúi Guðmundar Bergsteins- sonar í Flatey, að undanskildu svokölluðu Eyjólfs- húsi. Áfrýjandi telur nú að ósamræmi sé á fjár- námsgerðinni frá 6. júní 1929 og uppboðsauglýsing- unni frá 14. dez. s. á., með því að önnur hús séu nefnd í hinni fyrri uppboðsauglýsingu, er dags. er 20. jan. 1927 og til er vitnað í fjárnámsgerðinni, en í auglýsingunni frá 14. dez. 1929, en með því að öll 27 418 þau hús er talin voru í hinni síðarnefndu auglýs- ingu, einnig eru talin í auglýsingunni frá 29. jan. 1927, þá hafa eigi aðrar eignir verið seldar á hinu áfrýjaða uppboði en þær, er fjárnámi höfðu verið teknar við fjárnámsgerðina 6. júní 1929, sem var heimild hins áfrýjaða uppboðs. Verður þessi máls- ástæða áfrýjanda því eigi tekin til greina. Þá fær það heldur ekki varðað ógildingu upp- boðsins, að næstbjóðanda hreppsnefnd Flateyjar- hrepps, voru lagðar út eignirnar fyrir boð hennar enda er þvi ómótmælt haldið fram af hint stefndu, að áfrýjanda hafi verið taldar eignirnar til greiðslu á dómsskuldinni með upphæð, er nam hæsta boðinu á uppboðinu. Loks geta samningar hreppsnefndarinnar og kaupfélagsins um eignirnar, eftir að uppboðið fór fram, eigi haggað gildi uppboðsins, og það eigi held- ur þótt þeir samningar kynnu að hafa verið komnir á áður en uppboðið var haldið, svo sem áfrýjandi virðist halda fram, en ósannað verður að telja. Samkvæmt framansögðu, ber þvi að staðfesta hina áfrýjuðu uppboðsgerð og dæma áfrýjanda til að greiða hinum stefndu málskostnað í hæstarétti 75 krónur til hvers þeirra. ' Því dæmist rétt vera: Hinni áfrýjuðu uppboðsgerð skal óraskað. Áfrýjandi, Einar M. Jónasson, greiði stefndu, fjármálaráðherra, f. h. ríkissjóðs, hreppsnefnd Flateyjarhrepps, Bergi Jónssyni og Sigfúsi Bergmann, málskostnað í hæstarétti, 75 krón- ur, til hvers þeirra, að viðlagðri aðför að lögum. 419 Mánudaginn 30. okt. 1933. Nr. 38/1933. Markús Einarsson segn Garðari Þorsteinssyni, f. h. Gonzales Coek S/A. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Markús Einarsson, er eigi mætir í mál- inu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. Mánudaginn 30. okt. 1933. Nr. 48/1933. Sigurbjörn Halldórsson gegn bæjarstjóra Vestmannaeyja, Jóhanni Gunnari Ólafssyni, f. h. hafnarsjóðs, og bæjargjaldkera Magnúsi Sveins- syni, f. h. bæjarsjóðs. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Sigurbjörn Halldórsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæsta- rétti. 420 Mánudaginn 30. okt. 1933. Nr. 71/1933. Þórarinn Dúason o. fl. gegn h/f Hamar, Reykjavík. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjendur, Þórarinn Dúason, Jón Sigurðsson og Kristinn Stefánsson, er eigi mæta Í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef þeir af nýju vilja fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 55/1933. Magnús Jónsson gegn Kolbeini Guðmundssyni og sagnsók. Dómur hæstaréttar. Við þingfestingu máls þessa fór aðaláfrýjandi fram á það, að sér yrði veittur frestur í því til marzmánaðar næstkomandi. Af hálfu gagnáfrýj- anda var því lýst yfir, að hann samþykkti frest í málinu til dezembermánaðar næstkomandi. Mót- mælti aðaláfrýjandi svo stuttum fresti og krafðist þess til vara, að sagnsökinni yrði vísað frá dómi, ef frestbeiðni sín eigi yrði tekin til greina. Með því að hvorugur málsaðila hefir lagt fram í hæstarétti ágrip dómsgerða og með því að fresta 421 málinu, er svo sem áður segir, mótmælt af beggja hálfu, verður að vísa málinu í heild sinni, aðalsök og gagnsök, frá hæstarétti. Hvorugur aðila hefir krafizt ómaksbóta. Því dæmist rétt vera: Máli þessu, aðalsök og gagnsök vísast frá hæstarétti. Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 195/1932. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi máls þessa beiddi um frest í málinu til janúarmánaðar næstkomandi til þess að afla nauðsynlegra upplýsinga í því. Umboðsmaður stefnda mótmælti öllum fresti og krafðist þess, að málinu væri vísað frá hæstarétti og stefnda dæmd- ar ómaksbætur. Áfrýjunarstefnan hefir verið útgefin 17. dez. f. á. og hefir málinu samkvæmt ósk áfrýjanda verið frestað hvað eftir annað, og þar sem áfrýjandi hefir enn ekki lagt fram ágrip dómsgerða í mál- inu verður frekari frestur eigi veittur og ber því að vísa stefnunni frá hæstarétti og dæma áfrýj- anda til að greiða stefnda ómaksbætur, er ákveð- ast 30 kr. 422 Þvi dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 30 kr. í ómaks- bætur að viðlagðri aðför að lögum. Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 1/1933. Magnús Jónsson gegn Sigurði Eggerz. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi máls þessa beiddi um frest í málinu til janúarmánaðar næstkomandi til þess að afla nauðsynlegra upplýsinga í því. Umboðsmaður stefnda mótmælti öllum fresti og krafðist þess, að málinu yrði vísað frá hæstarétti. Áfrýjunarstefnan var gefin út 4. jan. 1933 og hefir málinu eftir ósk áfrýjanda verið frestað hvað eftir annað og þar sem áfrýjandi enn eigi hef- ir lagt fram ágrip dómsgerða í málinu, verður frek- ari frestur eigi veittur, og verður því að vísa stefn- unni frá hæstarétti. Af hálfu stefnda hefir ómaks- bóta eigi verið krafizt. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. 423 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 25/1933. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi máls þessa bað um frest tiljanúarmán- aðar næstkomandi til þess að afla nauðsynlegra upplýsinga í málinu. Umboðsmaður stefnda mót- mælti öllum fresti, krafðist frávísunar á málinu og stefnda dæmdar ómaksbætur. Áfrýjunarstefnan í máli þessu hefir verið út- gefin 11. marz þ. á., og var málið tekið fyrir í rétt- inum í maímánuði og var því þá frestað til októ- bermánuðar samkvæmt ósk áfrýjanda, en þar sem áfrýjandi hefir ekki enn lagt fram ágrip dóms- gerða í málinu, verður frekari frestur eigi veitt- ur og ber því að vísa stefnunni frá hæstarétti og dæma áfrýjanda til að greiða stefnda ómaksbæt- ur, er ákveðast 30 kr. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 30 kr. í ómaks- bætur að viðlagðri aðför að lögum. 424 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 26/1933. Magnús Jónsson segn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. Reykjavíkurbæjar. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi máls þessa beiddi um frest í málinu til janúarmánaðar næstkomandi til þess að afla nauðsynlegra upplýsinga í því. Af hálfu stefnda var mótmælt öllum fresti og þess krafizt, að mál- inu yrði vísað frá hæstarétti og stefnda dæmdar ómaksbætur. Áfrýjunarstefnan var gefin út 13. marz s. 1. og var málið þingfest í maimánuði s. l. og því frestað til októbermánaðar. Þar sem áfrýjandi enn eigi hefir lagt fram ágrip dómsgerða í málinu verður frekari frestur eigi veittur og verður því að vísa stefnunni frá hæstarétti og dæma áfrýjanda til að greiða stefnda ómaksbætur er ákveðast 30 krónur. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. Reykjavíkur- bæjar, 30 krónur í ómaksbætur að viðlagðri að- för að lögum. 425 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 40/1933. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi bað um frest til janúarmánaðar næstkomandi til þess að afla nauðsynlegra upp- lýsinga í málinu. Umboðsmaður stefnda mótmælti öllum fresti, krafðist frávísunar málsins og ó- maksbóta. Áfrýjunarstefnan í máli þessu hefir verið gef- in út 1. maí þá á., og var málið tekið fyrir í júní- mánuði og var því frestað til októbermánaðar samkvæmt ósk áfrýjanda, en þar sem áfrýjandi hefir ekki enn lagt fram ágrip dómsgerða í mál- inu, verður frekari frestur eigi veittur og verður því að vísa stefnunni frá hæstarétti og dæma á- frýjanda til að greiða stefnda ómaksbætur, er á- kveðast 30 kr. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 30 kr. í ómaksbætur að viðlagðri aðför að lög- um. 426 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 53/1933. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi mætti í málinu er það skyldi þing- fest, lagði fram áfrýjunarstefnu, en ágrip dóms- gerða hefir eigi komið til réttarins. Bað áfrýjandi um frest til janúarmánaðar næstkomandi. Af hálfu stefnda var mætt, öllum fresti mót- mælt og krafizt frávísunar og ómaksbóta. Gegn mótmælum stefnda verður frestur ekki veittur og þar sem eigi hefir verið lagt fram ágrip dómsgerða, verður að vísa málinu frá hæstarétti og dæma stefnda ómaksbætur, er ákveðast 30 krónur. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 30 kr. í ómaks- bætur, að viðlagðri aðför að lögum. 427 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 54/1933. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi mætti í málinu er það skyldi þingfest, lagði fram áfrýjunarstefnu, en ágrip dómsgerða hefir eigi komið til réttarins. Bað áfrýjandi um frest til janúarmánaðar næstkomandi. Af hálfu stefnda var mætt, öllum fresti mótmælt og krafizt frávísunar og ómaksbóta. Gegn mótmælum stefnda verður frestur ekki veittur og þar sem eigi hefir verið lagt fram ágrip dómsgerða verður að vísa málinu frá hæstarétti og dæma stefnda ómaksbætur, er ákveðast 30 krónur. Því dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 30 kr. í ómaks- bætur, að viðlagðri aðför að lögum. 428 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 82/1933. Magnús Jónsson gegn borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi mætti í málinu er það skyldi þingfest, lagði fram áfrýjunarstefnu, en ágrip dómsgerða hefir eigi komið til réttarins. Bað áfrýjandi um frest til janúarmánaðar næstkomandi. Af hálfu stefnda var mætt, öllum fresti mótmælt og krafizt frávísunar og ómaksbóta. Gegn mótmælum stefnda verður frestur ekki veittur og þar sem eigi hefir verið lagt fram ágrip dómsgerða verður að vísa málinu frá hæstarétti og dæma stefnda ómaksbætur, er ákveðast 30 kr. Þvi dæmist rétt vera: Máli þessu vísast frá hæstarétti. Áfrýjandi, Magnús Jónsson, greiði stefnda, borgarstjóra Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 30 kr. í ómaks- bætur, að viðlagðri aðför að lögum. 429 Miðvikudaginn 1. nóv. 1933. Nr. 58/1933. Valdstjórnin (Th. B. Líndal) gegn Elíasi Finnssyni Holm (Lárus Jóhannesson). Áfengislagabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 31. marz 1983: Kærði, Elías Finnsson Hólm, greiði 200 króna sekt til rík- issjóðs, og komi einfalt fangelsi í 15 daga í stað sektar- innar, verði hún eigi greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Hann greiði og allan kostnað sakarinnar. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Svo sem nánar er tekið fram í hinum áfrýjaða lögregluréttardómi kom kærði hinn 21. marz þ. á. kl. á 12. tímanum um kvöldið inn á veitingahúsið Reykjavíkur Bar og hafði þá á sér tvær flöskur af portvini, er hann hafði keypt í áfengisverzlun rík- isins. Með þessu hefir hann gerzt brotlegur gegn 10. gr. í reglugerð nr. 108, 6. nóv. 1931, sem er sett samkvæmt heimild í 45. gr. áfengislaganna nr. 64 1930, og ákveðst refsing hans fyrir brot þetta sam- kvæmt 41. gr. nefndra áfengislaga 200 kr. sekt í rík- issjóð, og komi 15 daga einfalt fangelsi í stað sekt- arinnar verði hún eigi greidd innan 30 daga frá birtingu dóms þessa. Svo greiði kærði allan kostnað sakarinnar bæði í héraði og hæstarétti, þar á með- al málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæsta- rétti, 50 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Kærði, Elías Finnsson Holm, greiði 200 króna sekt í ríkissjóð og komi 15 daga einfalt 430 fangelsi í stað sektarinnar verði hún eigi greidd innan 30 daga frá birtingu dóms þessa. Svo "greiði kærði allan kostnað sakarinnar bæði í héraði og hæstarétti, þar á meðal mál- flutningslaun til sækjanda og verjanda í hæsta- rétti, málflutningsmannanna Theódórs B. Lín- dal og Lárusar Jóhannessonar, 50 kr. til hvors. Dómi þessum ber að fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Elíasi Finnssyni Hólm, kaupmanni, Hallveigarstig 8 hér í bænum, fyrir brot gegn reglugerð nr. 108, frá 6. nóvem- ber 1931 og áfengislögum nr. 64, 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina. Að kvöldi hins 21. þessa mánaðar klukkan á 12. tím- anum komu tveir af lögregluþjónum bæjarins inn á veit- ingahúsið Reykjavíkur Bar hér í bænum. Er lögreglu- þjónarnir höfðu dvalið stutta stund inni á veitingahúsinu, kom kærði þangað inn og hafði þá meðferðis tvær flöskur af portvíni. Þessar flöskur kveðst kærði hafa keypt í áfengisverzlun ríkisins nokkrum dögum áður en þetta gerðist, en geymt þær heima sjá sér þangað til fyrrgreina- an dag, að hann klukkan 6 síðdegis fór að heiman. Tók hann þá flöskurnar með sér og fór svo rakleitt inn á fyrrgreint veitingahús, þar sem hann dvaldi inni til klukk- an um 11 um kvöldið, er hann skrapp út, en kom svo inn á veitingahúsið aftur á þeim tíma, er fyrr greinir. Allan þann tima, er kærði dvaldi á veitingahúsinu, kveðst hann hafa haft flöskurnar í vösum sínum, en þær voru óupptekn- ar, og staðhæfir kærði, að hann hafi ekki ætlað, að drekka úr þeim eða veita inni í veitingahúsinu, né heldur selja þær, heldur hafi hann haft þær með sér einvörðungu vegna þess, að hann hafði í hyggju að spila úti í bæ Þetta kvöld og nota áfengi við það tækifæri. Þá hefir kærði undir rannsókn málsins ennfremur skýrt svo frá, að hann 431 hafi oft áður haft áfengi á sér, er hann hafi komið inn á fyrrgreint veitingahús, enda hafi hann talið það heimilt. Kærði hefir í umdæminu sætt refsingu sem hér segir: 1) 10. febrúar 1919 var hann sektaður um 50 krónur fyrir brot gegn lögreglusamþykktinni. 2) 2. marz sama ár var hann sektaður um 300 krón- ur fyrir bannlagabrot. 3) 24. maí sama ár var hann sektaður um 400 krónur fyrir bannlagabrot. 4) 14. janúar 1921 var hann í hæstarétti dæmdur í 2% árs betrunarhúsvinnu fyrir brot gegn 288. gr. sbr. 5ð. gr. og 46. gr. og 261. gr. sbr. 55. gr. alm. hegningarlaga frá 25. júní 1869. 5) 24. janúar 1929 dæmdur í aukarétti Reykjavíkur í 14 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi fyrir brot gegn 250. gr. sbr. 249. gr. alm. hegningarlaga frá 25. júní 1869. 6) 23. júlí 1929 sektaður um 50 krónur fyrir ölvun. 7) 5. júní 1930 dæmdur í lögreglurétti Reykjavíkur í 1000 króna sekt og 3 mánaða einfalt fangelsi fyrir ólög- lega áfengissölu. 8) 5. júlí 1932 sektaður um 100 krónur fyrir ölvun og óspektir. Ennfremur var kærði á Siglufirði hinn 19. ágúst 1931 dæmdur í 1000 króna sekt fyrir ólöglega áfengissölu, en hefir ekki oftar, svo kunnugt sé, sætt ákæru eða refsingu. Framangreint brot kærða varðar við 10. gr. reglugerð- ar nr. 108, frá 6. nóvember 1931, og þykir refsing hans samkvæmt 31. gr. áfengislaganna nr. 64, 1930, hæfilega ákveðin 200 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fang- elsi í 15 daga í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Hann greiði og allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. 432 Föstudaginn 3 nóv. 1933. Nr. 20/1933. Stjórn vörubílastöðvar Reykjavíkur (Stefán Jóh. Stefánsson) gegn Guðjóni Þorbergssyni (Garðar Þorsteinsson). Bætur fyrir uppsögn á vinnusamningi. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 12. jan. 1933: Stefna, stjórn Vörubílastöðvarinnar í Reykjavík, greiði fyrir stöðvarinnar hönd stefnandanum, Guðjóni Þorbergssyni, kr. 1050,00 með 5% ársvöxtum frá 29. jan. 1939 til greiðsludags og kr. 150,00 í málskostnað, innan fimmtán daga frá lögbirtingu dóms þessa, að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Eins og segir í hinum áfrýjaða bæjarþingsdómi var stefndi, er hann réðst í þjónustu áfrýjanda, forstöðumaður Litlu-Vörubilastöðvarinnar með þeim ráðningarkjörum, að hann hafði 350 króna mánaðarkaup og þriggja mánaða uppsagnarfrest, og byggir hann dómkröfu sína í málinu á því, að þessi ráðningarsamningur hafi yfirfærst á áfrýj- anda og hafi hann því átt rétt á að fá þriggja mán- aða uppsagnarfrest. En þessu hefir verið mótmælt og er það eigi sannað, að áfrýjandi hafi tekið á sig neinar skuldbindingar Litlu-Vörubilastöðvar- innar gagnvart stefnda aðrar en þær, að sjá hon- um fyrir atvinnu og 350 kr. mánaðarkaupi, mán- uðina apríl til júní 1933 eða í þrjá mánuði meðan uppsagnarfresturinn samkvæmt samningi stefnda við Litlu-Vörubilastöðina var að renna. Hinsvegar hafði áfryjandi heldur eigi sannað, að stefndi hafi í upphafi verið ráðinn með þeim 433 kjörum að segja mætti honum upp stöðunni fyrir- varalaust að liðnum þessum þremur mánuðum. En af fundargerð stjórnar Vörubílastöðvar Reykja- víkur 27. júní s. á. má ráða það, að nýr ráðningar- samningur milli málsaðilja hafi hafizt, er stefndi hefir starfað eftir frá 1. júlí s. á., og má eftir upp- lýsingum þeim, sem fyrir hendi eru, gera ráð fyrir að stefndi hafi með þessum samningi verið ráðinn um óákveðinn tíma með 350 króna mánaðarkaupi, og verður samkvæmt því að líta svo á, að honum hafi borið uppsagnarfrestur. Stefndi starfaði hjá á- frýjanda sem aðstoðarafgreiðslumaður við bif- reiðastöðina og þar sem eigi er upplýst, að myndazt hafi nein föst venja um uppsagnarfrest í slíkum vinnusamningum verður að telja eins mánaðar upp- sagnarfrest nægilegan og að stefndi hafi því eigi átt rétt á lengri fresti. Og með því nú að áfrýjandi hefir eigi fært neinar sönnur á það, að stefndi hafi vanrækt starf sitt eða hafst neitt það að, er réttlætt geti að hann var sviftur stöðunni fyrirvaralaust, þá ber að dæma áfrýjanda til að greiða honum eins. mánaðar kaup, 350 kr. með 5% vöxtum frá sátta- kærudegi 29. jan. 1932 til greiðsludags, en að öðru leyti á áfrýjandi að vera sýkn af kaupkröfu stefnda. Eftir atvikum þykir rétt, að áfrýjandi greiði stefnda 100 kr. upp í málskostnað fyrir undirrétti og hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi, stjórn Vörubílastöðvar Reykja- víkur, greiði stefnda, Guðjóni Þorbergssyni, 300 kr. með 5% ársvöxtum frá 29. jan. 1932 til greiðsludags og ennfremur 100 kr. upp í málskostnað fyrir undirrétti og hæstarétti. 28 434 Dóminum að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir árangurslausa sáttaumleitun höfðað fyrir bæjarþinginu með stefnu, útgefinni 4. febr. s. 1, af Guðjóni Þorbergssyni hér í bæ gegn stjórn Vörubilastöðv- arinnar í Reykjavík fyrir stöðvarinnar hönd, til greiðslu skuldar að upphæð 1050,00 með 5% ársvöxtum frá sátta- kærudegi 29. jan. f. á. til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu. Málavextir eru þeir, að í byrjun aprílmánaðar árið 1931 voru allar vörubilastöðvar hér í bænum sameinaðar í eina stöð, undir nafninu „Vörubilastöðin í Reykjavik“. Meðal þeirra stöðva, sem þá hættu að starfa sem sjálf- stætt fyrirtæki, en runnu í nefnda stöð, var „Litla Vöru- bílastöðin“, hér í bæ, en hjá henni hafði stefnandi starf- að alllengi sem stöðvarstjóri eða afgreiðslumaður með þeim ráðningarkjörum, að hann fékk 350 króna kaup á mánuði og átti heimtingu á þriggja mánaða uppsagnar- fresti. Er Litla Vörubilastöðin hætti „fékk stefnandi af- greiðslumannsstarf hjá „Vörubílastöðinni í Reykjavík“, og starfaði þar síðan, þangað til 1. dezember 1931, en þá var honum sagt upp starfinu fyrirvaralaust. Telur stefn- andi, að uppsögn þessi hafi verið algerlega ástæðulaus og Óheimil, þar sem fyrri ráðningarsamningurinn hafi yfirfærst á nýju stöðina. Hafi honum því borið hjá henni þriggja mánaða uppsagnarfrestur og eigi hann þá rétt til umsamins kaups frá brottfarardegi til febrúarloka f. á. og er mál þetta höfðað til greiðslu þess. Stefnd hefir í fyrsta lagi dregið í efa, að málið hafi verið lagt löglega til sátta, þar eð í sáttakæru er krafizt kaups yfir tímabilið frá 1. okt. 1931 til ársloka þess árs, en í stefnu hinsvegar fyrir áður greint tímabil. Telur stefnd, að umrætt ósamræmi milli stefnu og sáttakæru geti varðað frávísun málsins ex officio, en hefir ekki kraf- izt frávisunar. En þar sem það kemur fram í vottorði sáttarnefndarmannanna, að sátta hefir verið leitað um kaupkröfu fyrir tímabil það, sem í stefnunni greinir og 435 umboðsmaður stefndrar, við sáttaumleitunina hreyfði eng- um andmælum gegn því, þá verður ekki annað séð en að lögleg sáttaumleitun hafi farið fram um hina um- stefndu kröfu og hefir því umrætt ósamræmi engin áhrif á framgang málsins. Að þvi er efni málsins snertir hefir stefnd krafizt al- gerðrar sýknu af kröfum stefnanda og málskostnaðar hjá honum að skaðlausu. Heldur stefnd því fram og byggir í fyrsta lagi sýknu- kröfuna á því, að stefnandi hafi þegar „ Vörubílastöðin i Reykjavík“ tók til starfa, gengið inn á vinnu hjá henni meðan uppsagnarfrestur hans við „Litlu Vörubílastöð- ina“ væri að líða. Reyndar hafi hann svo unnið nokkru lengur en með þeim kjörum að hægt væri að láta hann fara hvenær sem væri, og eigi hann því ekki eftir hinum síðari samningum kaup nema til brottfarardags. Hefir stefnd máli sínu til stuðnings lagt fram útdrátt úr fund- arbók sinni. Samkvæmt útdráttum þessum hefir formanni á stjórnarfundi 7. april 1931 verið falið að reyna að fá stefnanda „til að vinna fyrir stöðina meðan á uppsagn- arfrestinum stæði án þess að gefa honum vilyrði fyrir á- Íramhaldandi vinnu“, og á fundi 14. sama mánaðar skýr- ir formaður svo frá, að stefnandi hafi sengið að því að vinna meðan á uppsagnarfrestinum stæði „án þess að hafa von um framtíðarvinnu við stöðina“. En gegn ein- dregnum mótmælum stefnanda eru umrædd sögn ekki nægileg sönnun þess, að nýr ráðningarsamningur hafi tekizt milli hans og „Vörubílastöðvarinnar í Reykjavík“, á Þá leið, sem stefnd heldur fram og þykir því verða að sanga út frá því, að stefnandi hafi átt heimtingu á sömu kjörum hjá henni og hann hafði hjá Litlu vörubílastöð- inni, ekki síst þar sem ráðningarkjör hans þar verða að teljast venjuleg, og ekki kemur annað fram, en „Vöru- bílastöðin í Reykjavik“ hafi gengið inn í réttindi og skyld- ur stöðva þeirra, sem stofnuðu hana. Framangreind sýknu- ástæða stefndrar verður því ekki tekin til greina. Þá hefir stefnd í öðru lagi krafizt sýknu á þeim grund- velli, að stefnandi hafi ekki verið stöðu sinni vaxinn og hafi því verið rétt að víkja honum úr henni fyrirvaralaust. Hefir stefnd því til stuðnings lagt fram þrjú vottorð. Er eitt á þá leið, að stefnandi hafi flutt skilaboð skakt til vott- 436 orðsgefandans og á þann hátt bakað honum tjón og hefir það verið staðfest fyrir rétti. Hin tvö fjalla um það, að stefnandi hafi ekki staðið skil á peningum (kr. 30,00) er hann hafi tekið á móti vegna stöðvarinnar. En annar vott- orðsgefandinn hefir ekki viljað vinna eið að því atriði vottorðs sins, sem að þessu lítur, fyrir rétti, en hefir hins- vegar borið það, að honum hafi líkað vel við stefnanda sem afgreiðslumann. Þá hefir stefnandi lagt fram vottorð fjölmargra samverkamanna sinna við Litlu Vörubílastöðina og eins samverkamanns sins við Vörubilastöðina í Reykja- vik, sem öll eru þess efnis, að hann hafi verið ábyggilegur og samvinnugóður starfsmaður og hefir vottorðum þessum ekki verið mótmælt sem óstaðfestum. Hefir stefndri því engan veginn tekizt að sanna, að stefnandi hafi verið ræk- ur fyrirvaralaust úr starfi sinu, enda sést á fundagerðunum að það er ekki talin orsökin til uppsagnarinnar, heldur fjárskortur, og verður þessi sýknuástæða stefndrar þá held- ur ekki tekin til greina. Úrslit málsins verða því þau, að stefnd verður fyrir hönd margnefndrar vörubilastöðvar dæmd til að greiða hina umstefndu upphæð með vöxtum eins og krafizt hefir verið svo og málskostnaðar, sem ákveðst kr. 150,00. Vegna þess að bæjarþing hefir ekki verið haldið síðan 15. dez. f. á. hefir dómur eigi verið kveðinn upp í máli þessu fyrr en nú. Föstudaginn 3. nóv. 1933. Nr. 6/1933. Jónas Hvannberg (Pétur Magnússon) gegn skiptaráðandanum í Árnessýslu, f. h. þrotabús Friðriks Sigurðssonar og útibúi Landsbanka Íslands á Selfossi (Th. B. Lindal). Veðsetning talin falla undir sjálfsvörsluveð í heildarsafni hluta og metin ógild. Úrskurður skiptaréttar Árnessýslu 15. nóv. 1932: Kröfur þessar verða eigi teknar til greina. 437 Dómur hæstaréttar. Með bréfi dags. 14. júni 1929 veðsetti Friðrik bóndi Sigurðsson á Gamla-Hrauni í Árnessýslu á- frýjanda 3 kýr, er nánar eru tilgreindar í bréfinu, og auk þess 25 ær, 25 vetra, mark hálft af fram- an og standfjöður aftan á báðum eyrum, og 11 semlinga (7 geldinga og 4 gimbrar) með sama marki, að sjálfsvörsluveði til tryggingar 1300 kr. víxilábyrgð, er áfrýjandi hafði gengið í fyrir hann, og 400 kr. peningaláni er áfrýjandi hafði veitt hon- um. Er kveðið svo á í veðbréfinu að farist eitthvað af hinum veðsettu skepnum eða fargi veðsali þeim, beri honum að bæta öðrum jafngóðum í skarðið og nái veðrétturinn þá til þeirra. Veðbréf þetta er Friðrik undirritaði í viðurvist tveggja vit- undarvotta, var afhent sýslumanni til innritunar í veðmálabækurnar 18. júní 1929 og þinglýst á manntalsþingi á Eyrarbakka 16. júlí s. á. Eftir beiðni Friðriks Sigurðssonar var bú hans tekið til gjaldþrotaskipta með úrskurði skiptaréttar Árnes- sýslu 22. ágúst 1931. Með kröfulýsingu, dags. 25. sept. 1931, lýsti áfrýjandi í þrotabúið kr. 1623,74 skuld og var hún eftirstöðvar áðurnefnds peninga- láns, kr. 323,74, og upphæð vixils, er hann hafði ábyrgðst fyrir gjaldþrota og orðið að leysa til sín, kr. 1300,00. Krafðist áfrýjandi þess, að skuld þessi yrði greidd sér úr búinu sem forgangskrafa. Við uppskrift á búinu reyndist gjaldþroti ekki eiga annað af nautpeningi og sauðfé en 3 kýr, 20 ær með lömbum, 3 ær geldar, 11 sauði tveggja og þriggja vetra og 6 kindur veturgamlar. Að því er upplýst hefir verið í málflutningnum hér í réttin- um, voru kýrnar afhentar áfrýjanda upp í kröfu hans fyrir matsverð, 500 kr., og var þetta gert sam- 438 kvæmt ákvörðun skiptaréttarins. Aftur á móti var veðrétti hans í sauðfénu mótmælt af einum skuld- heimtumannanna í búinu, Útbúi Landsbanka Ís- lands á Selfossi, og kvað skiptaráðandi upp úr- skurð um þann ágreining 15. nóv. 1932 þess efn- is, að krafa áfrýjanda um gildi veðréttarins skyldi eigi tekin til greina. Eftir því var úthlutun í búinu hagað og skiptum búsins lokið sama dag og úr- skurðurinn gekk. Skiptum þessum og hinum áminnsta úrskurði hefir áfrýjandi skotið til hæstaréttar og krefst hann þess, að úrskurðinum og skiptunum verði hrundið, og að lagt verði fyrir skiptaráðandann að breyta úthlutunargerð í búinu þannig, að krafa áfrýjanda verði tekin til greina sem forgangskrafa samkvæmt veðrétti hans svo langt sem andvirði veðsins nær til. Svo krefst hann og að stefndu verði dæmdir til að greiða sér málskostnað í hæstarétti eftir mati réttarins. Af hálfu stefndu er þess kraf- ist, að úrskurðurinn og skiptin verði staðfest og að áfrýjandi verði dæmdur til að greiða þeim máls- kostnað í hæstarétti eftir mati réttarins. Það er aðalregla í íslenzkum rétti, að samnings- veð verði aðeins stofnað í einstaklega ákveðnum verðmætum. Séu fleiri hlutir veðsettir saman þarf því að sérgreina þá. Við handveðsetningu er sér- greining veðsins samfara vörzluskiptunum að því, en séu fleiri hlutir settir að sjálfsvörzluveði þarf að sérgreina hvern einstakan þeirra í veðgerningn- um. Samkvæmt þessu er það bannað í 4. gr. veð- laga nr. 18, 4. nóv. 1887, að setja að sjálfsvörsluveði heildarsafn muna, þ. e. hóp ósérgreindra muna, sem einkendir eru einu almennu nafni. Frá þessu banni í. gr. veðlaganna eru að vísu nokkrar und- 439 antekningar gerðar í lögum, en engin þeirra getur átt við veðrétt þann, er ræðir um í máli þessu. Í veðbréfi því, er hér ræðir um, er hið veðsetta sauð- fé eigi sérgreint. Áfrýjanda er eigi gefinn veðrétt- ur í tilteknum, einstökum sauðkindum, heldur að- eins í ákveðinni tölu af sauðfjáreign veðsala. Og þótt kveðið sé í veðbréfinu á um aldur fjárins kyn þess og sauðfjármarkið á því, þá felst eigi í því sérgreining veðsins heldur aðeins það, að teg- undareinkenni þess eru ákveðin þrengri, enda er og gert ráð fyrir því í veðbréfinu, að veðsali setji aðrar jafngóðar kindur í stað þeirra, sem kunna að farast eða vera fargað. Í málinu eru eigi fyrir hendi upplýsingar um sauðfjáreign veðsala, er veðbréfið var gert, hvort hann með bréfinu hefir viljað veðsetja áfrýjanda alla sauðfjáreign sina eins og hún var þá, eða aðeins nokkurn hluta hennar. En hvort heldur hefir verið, þá er hér að ræða um sjálfsvörsluveðsetningu á heildarsafni hluta, sem samkvæmt framansögðu verður að meta ógilda þannig að hún veiti eigi áfrýjanda neinn forgangsrétt til andvirðis sauðfjárins í þrotabúi veðsala framar öðrum skuldheimtumönn- um hans. Ber því að staðfesta hinn áfrýjaða úr- skurð og skiptin og dæma áfrýjanda til að greiða stefndu málskostnað í hæstarétti, er ákveðst 100 krónur til hvors þeirra. Þvi dæmist rétt vera: Hinum áfryjaða úrskurði og skiptum skal óraskað. Áfrýjandi, Jónas Hvannberg, greiði stefnda, skiptaráðandanum í Árnessýslu, f. h. þrotabús 440 Friðriks Sigurðssonar og Útbúi Landsbanka Íslands á Selfossi, málskostnað í hæstarétti með 100 krónum til hvors þeirra að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Þá hefir umboðsmaður Jónasar Hvannbergs, sem einn- ig hafði umboð fyrir sonu þrotamanns, krafizt, að tekin verði til greina krafa hans um veðgildi skuldabréfs að því er snertir veðsettar 25 ær og 11 gemlinga. Fé þetta var aldrei sérmerkt, og er þá veð þetta að skoða sem safn af munum, sem eru samkynja og einkenndir einu nafni, en i lögum um veð 4. nóv. 1887 er slík sjálfsvörzluveðsetning beint bönnuð. Þegar af þessari ástæðu er eigi unnt að taka kröfur þessar til greina. Mánudaginn 6. nóv. 1933. Nr. 18/1933. Réttvísin (Garðar Þorsteinsson) gegn Ferdinand Carlson, Helga Benónýs- syni (Stefán Jóh. Stefánsson) og Helga Benediktssyni (Th. B. Líndal). Brot gegn 262. og 262., sbr. 48. gr. hegningarlag- anna. Dómur aukaréttar Vestmannaeyja 12. nóv. 1392: Ákærði, Ferdinand Carlson, bifreiðarstjóri í Vestmannaeyjum á að sæta 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og greiða allan kostnað málsins, sem orðinn er og verður, þar með talin málsvarnarlaun, 50 krónur, tiltalsmanns síns, Stefáns Jóh. Stefánssonar, hæstaréttarmálaflutningsmanns. Ákærði, Belgi Benónýsson, búfræðingur í Vestmanna- eyjum, á að vera sýkn af kærum réttvísinnar í máli þessu 441 og greiðist kostnaðurinn við málsvörn talsmanns hans, áð- urnefnds hæstaréttarmálaflutningsmanns, af almannafé með 50 krónum. Ákærði, Helgi Benediktsson, kaupmað- ur í Vestmannaeyjum, á einnig að vera sýkn af kæru rétt- vísinnar í máli þessu, en greiða 100 króna sekt að hálfu í ríkissjóð og að hálfu í bæjarsjóð Vestmannaeyjakaup- staðar fyrir ósæmilegan rithátt, áður en fjórar vikur eru liðnar frá lögbirtingu dóms þessa, en afplána hana ella með 10 daga einföldu fangelsi. Málsvarnarlaun ber hinum ákærða engin. Dóminum að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Ákærði, Ferdinand Carlson, er í máli þessu á- kærður fyrir það, að hann hafi ívilnað sumum skuldheimtumönnum sínum með því hinn 4. nóv. 1931 að afsala þeim Ásgeiri Guðmundssyni lög- fræðing og Stefáni Jóhanni Stefánssyni hæsta- réttarmálaflutningsmanni skaðabótakröfu á hend- ur firmanu Jóh. Ólafsson £ Co. út af innsetning- argjörð í bifreiðina V. E. 50, er firmað hafði lát- ið gera í Vestmannaeyjum 1. nóv. 1930, en felld var úr gildi í hæstarétti 4. nóv. 1931, en af ástæð- um þeim, er greinir í hinum áfrýjaða dómi, ber að sýkna hann af þessu kæruatriði. Þá er ákærði F. Carlson, ákærður fyrir það að hafa með samningi dags. 20. ág. 1931 selt til mála- rnynda meðákærða, Helga Benónýssyni, réttindi sin til bifreiðarinnar V. E. 50 til þess að svíkja skuldheimtumenn sina, og meðákærði, Helgi Bene- diktsson, fyrir hlutdeild í þeim glæp. Um þetta kæruatriði er það upplýst, að ákærði F. Carlson hefir ekkert eða sama sem ekkert fengið fyrir réttindaafsal þetta, sem þó, svo sem sagt er í hinum áfrýjaða dómi, gat orðið allverðmætt fyrir hann, ef hann ynni fyrir hæstarétti mál það gegn 442 firmanu Jóh. Ólafsson á Co., sem áður er nefnt. Á- kærði hefir enga skynsamlega grein gert fyrir á- stæðum sínum til þessarar ráðstöfunar um rétt- indin til bifreiðarinnar, og viðsemjandi hans, á- kærði, Helgi Benónýsson, sem samkvæmt framburði sinum hefir verið mjög lítið kunnugur málaferl- um milli Garlsons og Jóh. Ólafsson £ Co. hefir heldur ekki gert neina skynsamlega grein fyrir á- stæðum sínum til þessara kaupa. Í nefndu afsali er þess eigi getið, að kaupandi þurfi til þess að tryggja rétt sinn, að greiða Jóh. Ólafssyni á Co., þær c. 2400 kr., er eftir stóðu af upphaflegu kaup- verði bifreiðarinnar, en Í prófum málsins hafa hin- ir ákærðu báðir borið það, að svo hafi verið um samið að Helgi Benónýsson hafi átt að greiða þess- ar eftirstöðvar. Þrátt fyrir þetta verður að telja það "upplýst í málinu, að Helgi hafi hvorki látið Jóh. Ól- afsson á Co. vita neitt um afsalið eða boðið fram borgun á kaupverðseftirstöðvunum gegn því að fá bifreiðina afhenta. Hinsvegar er það tekið fram í nefndu afsali, að kaupanda, Helga Benónýssyni, sé heimilt að láta reka umgetið hæstaréttarmál eft- irleiðis undir nafni F. Carlson, en þó að það sé ekki tekið fram virðist það að sjálfsögðu hafa leitt af afsalinu, að kaupandi ætti að greiða kostnað málsins þar eftir, en hvorki F. Carlson né Helgi hafa — svo séð verði — látið málflutningsmann þann, er fór með málið í hæstarétti vita neitt um afsalið og er málið var dæmt í hæstarétti, þá er það eigi Helgi heldur Carlson, sem semur um greiðslu málskostnaðarins og framselur upp í þann kostnað svo sem áður er sagt, skaðabótakröfu sína á hendur Jóh. Ólafsson á Co. án þess Helga Benó- nýssonar sé þar að nokkru getið. 443 Að þessu athuguðu og að öðru leyti með skir- skotun til hinnar nánari greinargerðar í hinum á- frýjaða dómi, er að þessu lýtur, verður að telja það sannað, að afsalið 20. ág. 1931 hafi einungis verið gert til málamynda til að svifta skuldheimtumenn ákærða, F. Carlson, andvirði þessara réttinda til bif- reiðarinnar, ef svo færi að hæstaréttarmálið ynnist. Þar sem nú ákærði, F. Carlson, hlaut að sjá að gjaldþrot var yfirvofandi og þar sem bú hans síð- ar hinn 17 nóv. 1981, var tekið til gjaldþrotaskipta, þá ber að heimfæra framangreint brot undir 262. gr. hinna almennu hegningarlaga 25. júní 1869 og þykir refsing hans hæfilega ákveðin í undirréttar- dóminum 3 mánaða fangelsi við venjulegt fanga- viðurværi. Með því að líta verður svo á að ákærði, Helgi Benónýsson, hafi verið svo kunnugur efnahag og á- stæðum ákærða, F. Carlson, að honum hafi verið það ljóst, að málamyndaafsalið hafi verið gjört til að svíkja skuldheimtumenn hans, verður einnig að dæma hann til refsingar samkvæmt 262. gr. sbr. 48. gr. hinna alm. hegningarlaga og ákveðst refsing hans 30 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, en rétt þykir að fresta skuli fullnustu refsingarinn- ar samkv. lögum nr. 39/1907 og að hún skuli falla niður, ef skilorð nefndra laga eru haldin. Að því er snertir ákærða Helga Benediktsson er það eigi sannað, að hann hafi vitað um eða verið það ljóst, að samningar þeirra Carlson og Helga hafi verið proformaverk og ber því, svo sem gjört er í hinum áfrýjaða dómi að sýkna hann af ákæru réttvisinnar í máli þessu, en ákvæði dómsins um sekt á hendur honum fyrir ósæmilegan rithátt ber að staðfesta. 444. Málflutningslaun hins skipaða verjanda Helga Benediktssonar í hæstarétti 120 kr. greiðist af al- mannafé. Hinir ákærðu, Ferdinand Carlson og Helgi Benónýsson, greiði in solidum allan annan kostnað málsins í héraði og hæstarétti, þar með talin málflutningslaun sækjanda í hæstarétti 1920 kr. og málflutningslaun hins skipaða talsmanns þeirra í héraði og hæstarétti, 200 kr. Samkvæmt kröfu hinna ákærðu, Helga Bene- diktssonar og F. Carlson, hefir héraðsdómaranum verið stefnt til ábyrgðar fyrir meðferð hans á mál- inu, og hefir hann látið mæta í hæstarétti. En þar sem meðferð dómarans á málinu hefir verið lög- mæt, var með öllu ástæðulaust að stefna honum til ábyrgðar og ber því samkvæmt kröfu hans að dæma hina ákærðu, Helga Benediktsson og F. Carlson, til þess, in solidum að greiða honum málskostnað í hæstarétti, er ákveðst 100 kr. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Helgi Benediktsson, á að vera sýkn af ákæru réttvísinnar í máli þessu, en greiði 100 kr. sekt að hálfu í ríkissjóð og að hálfu í bæj- arsjóð Vestmannaeyjakaupstaðar fyrir Ósæmi- legan rithátt, innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa, en afpláni hana ella með 10 daga ein- földu fangelsi. Ákærði, Ferdinand Carlson, sæti 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, og á- kærði, Helgi Benónýsson, sæti 30 daga sams- konar fangelsi, en fullnustu refsingarinnar að því er hann snertir skal fresta samkv. lögum 445 nr. 39/1907, og hún falla niður, ef skilorð téðra laga eru haldin. Málflutningslaun hins skipaða talsmanns á- kærða, Helga Benediktssonar, hæstaréttar- málaflutningsmanns, Th. B. Líndal, 120 kr., greiðist af almannafé, en allan annan kostnað málsins bæði í héraði og hæstarétti greiði hinir ákærðu, F. Carlson og Helgi Benónýsson in so- lidum, þar á meðal málflutningslaun sækj- anda í hæstarétti, hrm. Garðars Þorsteinsson- ar, 120 kr. og málflutningslaun hins skipaða talsmanns þeirra í héraði og hæstarétti, hrm. Stefáns Jóh. Stefánssonar, 200 kr. Loks greiði hinir ákærðu, Helgi Benedikts- son og F. Carlson, in solidum héraðsdómaran- um, Kr. Linnet, bæjarfógeta, 100 kr. í máls- kostnað fyrir hæstarétti. Dóminum ber að fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfryjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af réttvísinnar hálfu gegn þeim, Ferdinand Carlson, bifreiðarstjóra, á Brekastig 150 hér, fyrir brot á 26. kap. hinna alm. hegningarlaga, 25. júní 1869, sbr. einnig 38. gr. laga um aðför 4. nóv. 1887, og gegn þeim, Helga Benediktssyni, kaupmanni á Einbúa og Helga Benónýssyni, búfræðing á Vesturhúsum, báðum hér, fyrir brot á 26. kap. sbr. o. kap. áðurnefndra alm. hegn- ingarlaga. Með úrskurði, uppkveðnum 1. nóv. f. á., var bú ákærða í máli þessu, F. Carlson, tekið til gjaldþrotaskipta eftir kröfu Sig. Á. Gunnarssonar og Magnúsar Bergssonar, hér. Enda hafði 7. sept. s. á. verið gert árangurslaust fjárnám 446 hjá ákærða, sem þá lýsti yfir að hann ætti ekkert til og hefir ítrekað þá yfirlýsing sína undir rekstri málsins. Var síðan 25. nóv. s. á. byrjað á lögreglurannsókn þeirri, sem lög 45/1929 um gjaldþrot fyrirskipa, og leiddi sú rann- sókn til þessarar málshöfðunar. Málavextir eru þessir: Hinn 1. maí 1930 gerði ákærði, Carlson, samning við firmað Jóhann Ólafsson £ Co. um kaup á Buick mann- flutningabifreið fyrir 6885 danskar krónur, þannig að hann átti strax að greiða kr. 4099,77 (danskar), en gefa út um leið 12 víxla, hvern til mánaðar, fyrir kr. 248 dönsk- um. Var kaupverðið miðað við íslenzkar krónur eftir þessu um 8600 krónur. Samning þenna undirritaði annar maður í umboði ákærða og var í honum ákvæði um að seljandi skyldi vera eigandi bifreiðarinnar þangað til að hún væri að fullu greidd. Til þess að kaup þessi gætu orðið og Garl- son greitt fyrstu afborgunina og fengið bifreiðina afhenta sér, fékk hann þrjá menn og voru þeir Sig. Á. Gunnarsson og M. Bergsson tveir þeirra, til að skrifa nöfn sín á 6500 króna víxil, er ákærði síðan greiddi með fyrstu afborgun- ina, um 5000 ísl. krónur. Af áðurnefndum 12 vixlum greiddi Carlson seinna 5 og auk þess greiddi hann 225 kr. sem afborgun á aðalvíxlinum og forvexti. En til þess m. a. að standa straum af þessum greiðslum, fékk hann lán- að fé hjá Ólafi Auðunssyni útgerðarmanni hér, og veð- setti honum til tryggingar þessum lánum 8. október 1930, auk annars, nefnda Buick-bifreið með 2. veðrétti og taldi Carlson þá eftirstöðvar kaupverðsins hvíla á bifreiðinni með fyrsta veðrétti. Tryggingarbréf þetta afhenti Ól. Auð- unsson til þinglesturs 28. okt. 1930. Nú, er þessir menn, sem stóðu á ofannefndum 6275 króna víxli, (upphafl. 6500 kr.) urðu vísari um veðsetn- ingu þessa, virðast þeir hafa orðið órólegir og fengið Jóh. Ólafsson £ Co. til þess að ganga að bifreiðinni samkv. kaupsamningnum. Krafðist umboðsmaður firmans að eig- andi bifreiðarinnar yrði settur inn í umráð hennar og hún tekin úr vörslum Carlsons og úrskurðaði fógeti að innsetningargerðin skyldi fram fara vegna hinnar ólög- mætu veðsetningar. En þessum úrskurði var hrundið af hæstarétti með dómi, uppkveðnum 4. nóv. f. á., er að vísu taldi veðsetninguna ólögmæta, en úr henni bætt með 447 því að boðin var fram full greiðsla í fógetaréttinum. Eft- ir þessum dómi átti því Carlson heimtingu á að greiða eiganda bifreiðarinnar ef hann greiddi déttilega eftir- stöðvar kaupverðs hennar, sem voru þá sjö víxlar, sam- tals um 2100 kr. Auk þess átti hann samkvæmt hæsta- réttardóminum að fá 250 kr. í málskostnað. Eins og áður er sagt, var bú Carlsons tekið til gjald- þrota meðferðar 17. nóv. Í. á. og kom þá í ljós að hann var gersamlega eignalaus. Sannaðist undir rannsókn þessa máls, að Carlson hafði nokkru áður, — 20. ágúst f. á. — selt og afsalað meðákærða Helga Benónýssyni réttindi öll, sem hann taldi sig eiga til nefndrar bifreiðar (Buick, V. EF. 50) „eða mér kunna að tilfalla“ eins og segir í nefndu afsali. Ennfremur afsalaði hann um leið til sama manns „þeim væntanlegum kröfum og réttindum, er mér kunna að tilfalla í hæstaréttarmáli þvi, er ég hefi höfðað til þess að fá hnekkt úrskurði uppkveðnum í fógetarétti Vest- mannaeyja 1. nóv. 1930“. Einnig sannaðist það undir rannsókninni að Carlson hafði sama dag og nefndur hæstaréttardómur var uppkveðinn afsalað þeim Stefáni Jóhanni Stefánssyni hæstaréttarmálaflutningsmanni og Ásgeiri Guðmundssyni lögfræðing „alla skaðabótakröfu þá, sem ég á á hendur Jóh. Ólafssyni £ Co. í Reykjavík út af ólögmætri innsetningargerð í bifreiðina. V. E. 50“. Bifreiðin var metin á 6300 kr. undir rannsókn málsins og staðfestu matsmennirnir þetta mat sitt með eiði. Það verður því samkvæmt þessu og eftir því, sem annars er upplýst með hinum framlögðu afsölum og öðru að telja sannað að ákærði Carlson hafi með afsölunum 20. ágúst og 4 nóvember f. á. látið af hendi eignir, sem gátu haft og sumpart reyndust að hafa fjárhagslegt verðmæti fyrir skuldheimtumenn hans og reyndar um leið gert sig með þessu algerlega eignalausan. Að því, er kemur til réttind- anna til bifreiðarinnar, þá var aðeins eftir að greiða selj- anda 2100 kr. og Ólafi Auðunssyni 1500 kr. svo að verð- mæti hennar fyrir búið hefði eftir matinu orðið upp und- ir 2700 kr. virði. Og þar sem hæstiréttur hafði slegið föstu að innsetningargerð Jóh. Ólafssonar £ Co. 1. nóv. 1930 hjá ákærða hefði verið ólögleg, verður heldur ekki annað sagt en að skaðabótakrafa vegna þessarar gerðar gæti verið einhvers virði. Það kemur því til álita hvort á- 448 kærði hafi með þessum ráðstöfunum sínum gert sig brot- legan gegn ákvæðum 26. kap. hinna alm. hegningarlaga 25. júní 1869. Hinn 20. ágúst f. á., þegar ákærði, Carlson, afsalaði 43. urnefndum réttindum sínum til Helga Benónýssonar, stóð Þannig á að þeir tveir menn, M. Bergsson og Sig. Á. Gunn- arsson, sem ritað höfðu nöfn sín á víxil fyrir Carlson að upphæð kr. 6275,00 til framlengingar áðurnefndum víxli að upphæð kr. 6500,00 vegna Þifreiðarkaupanna, hófðu orðið að innleysa víxilinn og 16. mai f. á. látið fram- kvæma löghaldsgerð hjá ákærða, F. Carlson, vegna þess- arar víxilskuldar. Höfðu þeir síðan höfðað mál gegn á- kærða til staðfestingar á þessari löghaldsgerð og greiðslu víxilskuldarinnar og var það mál þá undir dómi og dóm- ur uppkveðinn í því daginn eftir að afsalið er dagsett. Var lögtaksgerðin felld úr gildi, en ákærður Carlson dæmdur til þess að greiða ofannefndum mönnum vixil- skuldina ásamt vöxtum og kostnaði. Þar sem þannig stóð á og eins og viðskiptum ákærða við þessa skuldheimtu- menn hans að öðru leyti var hagað eins og innsetningar- gerðin og löghaldsgerðin o. fl. bar með sér, má telja fylli- lega sannað að ákærði, — sem vissi sig alveg eignalausan —, hlaut að sjá fyrir, að gjaldþrot sitt væri yfirvofandi. Í þessu sambandi má taka fram að ákærði, Helgi Bene- diktsson, hefir borið, og ákærði, Carlson, ekki neitað, að hann vildi láta dagsetja afsalið til ákærða, Helga Benónýs- sonar, aftur í tímann, sem bendir til að hann hafði vænt- anlegt gjaldþrot sitt fyrir augum og að tryggja gildi af- salsins. Það má telja upplýst í málinu að það, sem ákærði, Carlson fékk hjá ákærða, Helga Benónýssyni, fyrir rétt- indaafsalið, var aðeins það, að Helgi tók að sér um 100 kr. víxilskuld fyrir bensin við bifreiðarstöð þá, sem Helgi vann hjá og skipti ákærða engu eins og á stóð. Peninga fékk hann enga eða peningavirði annað. Ennfremur tók ákærði Helgi Benónýsson að sér að greiða veðskuld á bifreiðinni til Ólafs Auðunssonar. En þar sem það leiddi af sjálfu sér hafði ákærður Carlson engan sérstakan á- bata af því, nema að sá veðréttur yrði ónýttur. En þar eð enginn hafði gert tilraun til þess verður ekki álitið að ákærði Carlson hafi talið sér þetta hagnað, enda þótt 449 hann undir rannsókninni hafi talið svo. Það þykir þvi eftir þessu viðurhlutamikið að telja, að ákærði hafi af sérdrægni gert ráðstafanirnar með afsalinu 20. ágúst f. á. og verður þá ekki álitið, að hann hafi með þessu brotið gegn ákvæðum 262. gr. alm. hegningarlaga, enda þótt að þessar ráðstafanir hafi miðað til þess að kröfur búsins rynni ekki inn í það. Þá verður það næst til álita, hvort ákærði hafi með áðurnefndum réttindaafsölum sínum 20. ágúst og 4. nóv. f. á. aðhafst slíkt, sem miðaði til þess að draga ólöglega taum sumra skuldheimtumanna hinum til tjóns, en án þess að ætla sjálfur að ábatast á því og refsivert er eftir 263 gr. hegningarlaganna. Það skal þá fyrst tekið fram um afsal ákærða 20. ágúst f. á. á réttindum til bifreiðarinnar, að enda þótt það kunni að hafa vakað fyrir ákærða eins og meðákærðu, Helgi Benediktsson og Helgi Benónýsson, hafa borið, að tryggja betur aðstöðu Ólafs Auðunssonar. Þá skiptir það að rétt- arins áliti engu máli, þar eð telja verður að öðrum skuld- heimtumönnum hafi enginn skaði verið gerður með því vegna veðréttar Ólafs Auðunssonar, sem stóð og stendur óhaggaður, þá mistu aðrir skuldheimtumenn svo litið, þó að 100 kr. víxilkrafan væri greidd, að ekki þykir rétt að draga það undir refsiákvæði 263. gr. hegningarlaganna og telja það tjón, einkum þegar víst má telja að greiðsla þessara 100 króna hafi ekki skipt ákærða, Carlson, neinu að því er kom til þess að gera þessar ráðstafanir. Þá er að athuga afsalið 4. nóv. f. á. á skaðabótakröfunni vegna hinnar óréttmætu innsetningargerðar, til þeirra Ás- geirs Guðmundssonar, lögfræðings og Stefáns Jóhanns Stefánssonar, hæstaréttarmálflutningsmanns. Afsal þetta var gefið sama dag og hæstaréttardómurinn var kveðinn upp um að nefnd innsetningargerð, sem firmað Jóhann Ólafsson £ Co. lét gera í bifreiðinni 1 nóv. 1930, skyldi ógild og úrskurður fógetaréttar Vestmanna- eyja um þetta falla úr gildi. Var í afsalinu tekið svo til orða að nefndir lögfræðingar hefðu „gert andvirði kröf- unnar upp að fullu“. En á skiptafundi í þrotabúi ákærða, Carlsons, 30. nóv. Í. á., lýsti Ól. Auðunnsson, sem þar var mættur, yfir því, f. h. þeirra Stefáns Jóhanns Stefánsson- ar og Ásgeirs Guðmundssonar að skaðabótakrafan væri 29 450 framseld „sem greiðsla á málfærzlulaunum bæði í und- irrétti og hæstarétti og kostnaði í sambandi við þetta“. Og þessa yfirlýsingu staðfesti ákærði, Carlson, þá strax og síðar í lögreglurétti undir rannsókn málsins. Nokkru áður en þetta afsal var gert, — 7. sept. 1931 —, höfðu þeir Magnús Bergsson og Sig. Á. Gunnarsson látið gera árangslaust fjárnám hjá ákærða, Carlson, til trygg- ingar dómi uppkveðnum 21. ágúst 1931 í gestaréttinum hér, þar sem þeim höfðu verið tildæmdar kr. 6275,00 hjá ákærða, Carlson, auk vaxta og málskostnaðar, samtals kr. 6854,12. Hafði ákærði á ekkert að vísa upp í þessa skuld, nema „væntanlega inneign“ hjá seljanda bifreiðar- innar V. E. 50, sem hann þó taldi einskis virði. Það má þvi telja fullsannað, að bæði ákærða Carlson og kaup- endum skaðabótakröfunnar, þeim Ásgeir Guðmundssyni og Stefáni Jóh. Stefánssyni, hafi hlotið að vera það full- ljóst, þegar afsalið var gert, 4. nóv. f. á, að gjaldþrot á- kærða vofði yfir. Enda liðu ekki nema tvær vikur þangað til, því að 17. nóv. s. á. var úrskurðað að bú Carlson skyldi tekið til gjaldþrotameðferðar. Það ber því að athuga, hvort afsalið á skaðabótakröf- unni, sem ganga verður út frá að hafi verið gert í því skyni, sem áður hefir verið greint og tekið var fram í skiptaréttinum, geti talizt hafa miðað til að draga taum þessara skuldheimtumanna, sem afsalið fengu, öðrum skuldheimtumönnum Carlsons til tjóns, og hvort afsal á þessari kröfu geti talizt borgun, það er, peningavirði. Um það verður vitanlega ekki sagt með vissu hvort krafa þessi sé, eða hafi verið nokkurs virði meðan endanlegur dómur er ekki genginn um hvort svo sé og hún ekki heldur viðurkennd. Hinsvegar má telja víst, að bæði kaupendur og ákærði, Carlson, hafi talið svo. Kaupendur létu mæta á skiptafundi í búinu og gæta hagsmuna sinna einmitt út af því að þeir höfðu fengið afsal fyrir skaða- bótakröfunni og seljandi, ákærði Carlson, tekur m. a. fram í riti um „réttarfarið í Vestmannaeyjum“, sem lagt er fram í málinu, að hann, (sem er bifreiðarstjóri) hafi orðið atvinnulaus í heilt ár vegna hinnar óréttmætu innsetn- ingargerðar. Eins hefir meðákærði, Helgi Benedikts- son, borið að ákærði, Carlson, hafi jafnvel áður en hæsta- réttardómurinn var fallinn, talið sér væntanlegar skaða- 451 bætur mikils virði. Það verður einnig að telja ekki að- eins hugsanlegt, heldur jafnvel fremur sennilegt, að á- kærði hefði eftir atvikum getað átt skaðabótakröfu á bað firma, sem svifti hann afnotum bifreiðarinnar, úr því að hæstiréttur dæmdi að hún hefði verið óréttmæt. En þar sem þó ekki er sannað í mál þessu að skaðabótakrafa þessi sé nokkurs virði og því geti talizt raunveruleg borg- un, telur rétturinn ósannað, að ákærði, Carlson, hafi með þessu skaðað skuldheimtumenn sina og að ákvæði 263. gr. hegningarlaganna komi því ekki til greina um Þetta. Næst kemur að réttarins dómi til álita, hvort ákærði, Carlson, hafi brotið gegn ákvæðunum í niðurlagi 254. gr. hegningarlaganna, sem leggja refsing við að „selja eða veðsetja muni sína til málamyndar til að svifta skuld- heimtumenn sína færi á að fá það, sem þeim ber“. Eins og áður er tekið fram í forsendum þessa dóms, verður að álíta, að ákærður, Carlson, hafi fengið ekkert eða sama sem ekkert fyrir afsal sitt 20. ágúst 1931 á rétt- indum til bifreiðar V. E. 50 og því er þar af leiðandi slegið föstu, að það hafi ekki verið gert í hagnaðarskyni. Eftir þessu lítur rétturinn svo á, að hér hafi í raun og veru ekki verið um sölu að ræða, heldur gjöf á því, sem gat verið fjárhagslegs virðis fyrir skuldheimtumenn hans. Kemur þá til athugunar, hvort telja verði, að ákærða, Carlson, hafi verið þetta ljóst og hvort sannað sé að hann hafi gert það í því skyni að svíkja skuldheimtumenn sína. Ákærði hélt því fram þegar hann kom fyrst fyrir rétt- inn, að hann hefði ekki talið þessi réttindi, sem hann afsalaði ákærða, Helga Benónýssyni, „mikils virði“ vegna óvissu um úrslit hæstaréttarmálsins. En seinna, undir rannsókn málsins, hefir hann haldið fram að þau hefðu að sínu áliti verið einskis virði vegna þess, að hann hafi álitið að úrskurður fógetaréttarins mundi standa órask- aður. Það er þó af ýmsu augljóst, að fyrri framburður hans er réttari. Bæði hafði hann m. a. haldið fram við innsetningargerðina, að hún væri óheimil og áfrýjað fó- gelaréttarúrskurðinum svo hann gat ekki annað en tal- ið ávinning hugsanlegan og réttindin þvi geta verið pen- ingavirði. Þá ber að athuga, hvort sannað megi telja, að ákærði, Carlson, hafi gert þetta í því skyni, að svifta skuldheimtu- 452 mönnum sínum færi á að fá andvirði þessara réttinda til bifreiðarinnar, ef svo færi að hæstaréttarmálið ynnist. Þrátt fyrir neitun ákærða verður að telja að svo hafi ver- ið og liggja til þess ástæður, sem hér skal greina. Í fyrsta lagi hefir ákærður, Carlson, enga skynsamlega grein gert fyrir ástæðum sínum til þessara ráðstafana um réttindin til bifreiðarinnar. Það er tekið fram áður í dómforsendum þessum að hann gat ekki séð sér þann hag í að losna við 100 kr. víxilskuldina eða að ákærði, Helgi Benónýsson, gerðist skuldbundinn gagnvart Ólafi Auðunssyni, að það sé frambærileg skýring á því, að hann afsali sér réttindum, sem ástæða er til að ætla að hann taldi nokkurs virði og jafnvel ekki lítils virði ef vel færi. Hinsvegar er upplýst, að einmitt um það leyti, er afsalið var gert, voru að undangenginni löghaldsgerð risin málaferli milli ákærðs, Carlsons, og Þeirra, sem höfðu orðið að greiða víxilskuldina fyrir hann og að málið var einmitt undir dómi þá. Það kom í ljós undir rannsókn málsins, að ákærða þótti Sig. Á. Gunnarsson hafa sýnt sér ólipurð í viðskiptum þeirra út af Þifreið- inni og óvild ákærða til sama manns kemur einnig greini- lega í ljós í ritinu „réttarfarið í Vestmannaeyjum“, sem ákærði, Carlson, hefir undirritað og lagt er fram í máli þessu. Það bendir einnig á sviksemistilgang í sambandi við afsalið og að meining ákærðs hafi verið að komast hjá því að skuldheimtumenn hans hefði hag af því, ef málið í hæstarétti ynnist að hann — eins og áður er tek- ið fram — vildi láta dagsetja afsalið til Helga Benónyýs- sonar aftur í tímann. Að þessu athuguðu þykir mega telja sannað, að ákærði Carlson hafi með atferli sínu, sem að framan er lyst, brotið gegn 254. gr. hinna almennu hegn- ingarlaga. Að því er kemur til ákærunnar fyrir brot á 38. gr. laga um aðför, 4. nóvember 1887, þá skal tekið fram, að þar sem nefnd lagagrein mælir svo fyrir, að refsing skuli þá aðeins beita fyrir að koma lögmætum eigum sin- um og kröfum undan fjárnámi um það leyti, er maður hlýtur að sjá það fyrir, þegar slíkt er gert af eigingirni, verður af þeirri ástæðu, eins og lýst er að framan í dómi þessum, að sýkna ákærða af þeim kröfum réttvísinnar í máli þessu. 453 Með dómi aukaréttar Reykjavíkur 20. apríl 1923 var á- kærður, F. Carlson, dæmdur í 6x5 daga fangelsi við vatn og brauð og 250 króna sekt fyrir brot á 1. gr. laga nr. 91, 14. nóv. 1917 og 253. gr. sbr. 55. gr. með hliðsjón af 63. gr. hinna almennu hegningarlaga. Refsing hans nú þykir með tilliti til málavaxta og þess, að um ítrekun er að ræða, að réttarins áliti, hæfilega ákveðin 3 mánaða fangelsi við venjulegt fangaviðurværi. Meðákærði, Helgi Benónýsson, er ákærður fyrir hlut- deild í áðurnefndum hegningarverðum verknaði F. Carl- sons. En eins og áður er lýst fékk hann 20. ágúst f. á. af- sal það hjá Carlson, sem rétturinn verður að álita, að gef- ið hafi verið út í sviksamlegum tilgangi og Þannig, að refsivert sé. Það, sem því kemur hér til álita gagnvart honum er 1. hvort ákærða var ljóst, að hér var í raun og veru ekki um það að ræða, sem kallað verður sala, þar eð að- eins komu á móti um 100 kr. af hans hálfu fyrir réttindi, sem gátu orðið allmikils virði, eftir mati síðar um 2700 krónur. 2. og hvort hann hafði ástæðu til að ætla, að afsal þetta væri gert í sviksamlegum tilgangi og gerði sér það í hug- arlund. Um fyrra atriðið tekur rétturinn fram, að skýrsla á- kærða um þetta er að ýmsu leyti ósennileg og tortryggi- leg. Hann hefir haldið fram, að bifreiðin hefði að sín- um dómi verið aðeins 4500 kr. virði og að fá 14 af þess- ari upphæð með hæstaréttardómnum, þ. e. a. s. nánar aðspurður, að hann hefði talið likurnar í á móti 9, að málið ynnist. Nú hefir hann kannazt við, að hafa eftir frásögn Carlsons vitað um, að hann ætti að greiða selj- anda bifreiðina um 2500 krónur og auk þess skuldbatt hann sig til að borga Ó. Auðunnssyni 1500 kr. og skuld fyrir benzin um 100 kr. eða alls 4100 kr. ef Carlson ynni málið og hann yrði eigandi réttindanna yfir bifreiðinni. En tapaði Carlson hinsvegar málinu taldi hann geta kom- ið til mála, að borga 1500 kr. til Ól. Auðnssonar og um 100 kr. vegna benzinsins. Með öðrum orðum hann hætti eftir þessari frásögn sinni 1600 kr. móti því að græða 400 kr. enda þótt hann teldi líkurnar fyrir gróðanum að- 454 eins vega 1 móti 2. Til þess að skýra þetta nokkuð tók á- kærði fram, að hann hefði talið bifreiðina meira virði fyrir sig í atvinnuskyni. Þrátt fyrir þetta verður að telja svo miklar líkur fyrir því, að Helgi Benónýsson hafi einn- ig yfirleitt álitið bifreiðina meira virði en hann fullyrðir, að rétturinn hljóti að byggja á þvi. Enda styður matið, er seinna var framkvæmt, þetta og einnig tilboð hans í réttinum 26. nóv. 1931 — þrem vik- um eftir að hann var orðinn eigandi að réttindum til bifreiðarinnar — um að láta þau af hendi fyrir 1800 kr. Jafnvel þá, eftir gjaldþrot meðákærðs, Carlsons, virðist hann telja bifreiðina um 5900 kr. virði fyrir sig. Það verður samkvæmt þessu að lita svo á, að Helga Benónýssyni hafi verið það fullljóst, að salan á Þifreiðar- réttindunum af Carlsons hálfu fyrir einar 100 kr. var mjög einkennileg og ekki síður þar sem Carlson ekki einu sinni fékk þessar 100 krónur útborgaðar, heldur voru þær teknar upp í skuld. En þá kemur til álita hvort telja megi nægilega sannað, að ákærði hafi vitað um hinn sviksamlega tilgang Carlsons og því vitandi vits hjálpað honum við framkvæmd hans. Ákærði hefir eindregið neitað að hafa haft nokkuð slíkt fyrir augum og einnig haldið fram að hafa ekki vitað um að Sig. Gunnarsson, og aðrir, sem skrifuðu á bifreiðarvíxilinn fyrir Carlson, gætu tapað á afsali Carlsons til sín. Taldi að sinni sögn að „þær ábyrgðir væru úr sögunni“. Það er að réttarins áliti ekki líklegt, að Helga Benó- nýssyni hafi verið ókunnugt 20. ágúst f. á. um að víxill sá, er þeir Sig. Gunnarsson o. fl. höfðu skrifað á fyrir Carlson, væri ógreiddur að meira eða minna leyti, og að þeir hefðu því persónulegra hagsmuna að gæta gagnvart Carlson, og einkum þeirra, að bifreiðin færi ekki úr höndum Carlsons ef hann ynni málið í hæstarétti, þar sem Helga samkvæmt yfirlýsing hans sjálfs var vel kunn- ugt að Carlson var alveg eignalaus. Í fyrsta lagi lýsti Helgi Benónýsson yfir í réttarhaldi 3. dez. f. á., að sér hefði verið kunnugt um það þegar hann gerði kaupin við Carlson, að Sig Gunnarsson o. fl. hefði gengið í ábyrgð fyrir Carlson út af bifr-kaupunum, en hvorki vita né hafa vitað hve mikið var borgað upp í þetta og kom ekki með 455 hinn framburðinn fyrr en við lok rannsóknarinnar 4. júní þ. á. Í öðru lagi gat hann sem þekkti vel til slíkra bifreiðakaupa, eins og hann hefir sjálfur borið í réttin- um, og verðmæti bifreiða, tæplega ímyndað sér að jafn eignalítill maður og hann vissi, að Carlson var, hefði greitt eins mikið af bifreiðarverðinu eins og eftirstöðvar kaupverðsins báru vott um. Loks var honum kunnugt um innsetningargerðina enda þótt ósannað sé gegn mótmæl- um hans, að hann hafi lesið hana, eins og Helgi Bene- diktsson hefir borið í réttinum. Enda þótt að eftir þessu verði að álíta að Helga Benónýssyni hafi hlotið að þykja einkennilegt að Carlson skyldi fús að afsala honum rétt- indi sin til bifreiðarinnar fyrir sama sem ekkert og enda þótt miklar líkur séu fyrir því, að hann hafi vitað í hverj- um tilgangi þetta var gert, verður þó ekki gegn eindreg- inni neitun hans, álitið, að hann hafi gert sér þetta ljóst og því síður, að það hafi verið samantekin ráð þeirra Carlsons að svíkja skuldheimtumenn Carlsons með þessu. Verður fremur að álíta, að einungis gróðavon hafi komið honum til að semja við Carlson á þann hátt, er hann gerði, enda þótt hann sjálfur, eins og áður er sagt, geri ófullnægjandi grein fyrir því. Samkvæmt þessu ber að sykna ákærðan, Helga Benó- nýsson, af ákærum réttvísinnar í máli þessu. Um hlutdeild ákærða, Helga Benediktssonar, í svik- samlegum verknaði Carlsons, er ekki annað upplýst en að hann hafi samið afsalið frá honum til Helga Benó- nýssonar eftir beiðni Carlsons, sem gaf honum upp hvað hann vildi láta standa í því. Hinsvegar hefir ákærði kannazt við að álit sitt um efnahag Carlsons hafi verið það, þegar hann samdi afsalið, að Carlson mundi eiga lit- ið annað en skuldir og líka hefir hann viðurkennt, að sér hafi verið kunnugt um, að Sig, Gunnarsson o. fl. höfðu skrifað á 6000 kr. víxil fyrir Carlson, sem hann hafi að- eins verið búinn að borga „eitthvað af“. Þá kveður ákærði að sér hafi einnig verið kunnugt fógetaréttarmál Vest- mannaeyja út af bifreiðinni V. E. 50. Af þessu virðist verða að draga þá ályktun að ákærða hafi verið ljóst, að afsalið til Helga Benónýssonar var gert frá Carlsons hálfu með það fyrir augum að svíkja eða gera tilraun til þess 456 að svíkja skuldheimtumenn sina vegna vixilsins. Hins vegar hefir ákærði neitað að það hafi verið ætlun sin að hjálpa Carlson við neitt sviksamlegt athæfi. Kemur þá til álita hvort það eigi að teljast refsivert, að ákærði Helgi Benediktssson samdi afsalið eins og áður er sagt, án þess sannað sé, eða á nokkurn hátt gert líklegt, að hann hafi lagt þar ráð á, eða verið í ráðum. Í 48. gr. alm. hegning- arlaga er svo ákveðið, að hafi nokkur hluttakari í mis- gerningum veitt forgöngmanninum liðsinni, sem er minna í varið en bein hjálp, þá sé það refsivert. Enda þótt segja megi að þessi aðstoð Helga Benediktssonar eftir bóksiaf laganna geti kallazt „liðsinni“ þá lítur þessi réttur þó svo á, að í því orði felist meira en jafn óveruleg aðstoð, og að þessi hlutdeild Helga, að semja afsalið aðeins eftir því sem Carlson óskaði, það er að orða það og skrifa, falli ekki undir þetta refsiákvæði laganna. Það verður eftir þessu að sýkna Helga Benediktsson af ákæru réttvísinnar í máli þessu. Samkvæmt þessum úrskurði ber ákærða, Ferdinand Carlson, að greiða allan kostnað málsins, sem orðinn er og verður, þar undir málsvarnarlaun til skipaðs talsmanns sins, Stefáns Jóh. Stefánssonar, hæstaréttarmálaflutnin gs- manns, 50 kr. Málsvarnarlaun sama manns vegna Helga Benónýssonar, 50 kr., greiðist af almannafé. Helgi Bene- diktsson hefir með löngu riti (10 vélrit. síður), sem á að kallast varnarskjal, en er að tæpri hálfri síðu undanskil- inni samfeld árás og óhróður um dómarann og ýmsa nafngreinda menn — þar á meðal um einn nýlátinn mann — gert sig sekan um freklega ósæmilegan rithátt. Enn- fremur hefir hann lagt fram, sem fylgiskjal með vörn sinni, skjal undirritað af ákærðum Carlson, er nefnist „réttarfarið í Vestmannaeyjum“ og er þrungið af svívirð- ingum um dómarann og ýmsa aðra nafngreinda menn, og verður þetta einnig í þessu sambandi að teljast ósæmi- legur ritháttur. Ber að sekta ákærða, Helga Benediktsson, fyrir þetta og telst sektin hæfilega metin 100 krónur, er greiðist innan fjögra vikna, að hálfu í rikissjóð, en að hálfu í bæjarsjóð Vestmannaeyjakaupstaðar, og afplánist með 10 daga einföldu fangelsi sé hún ekki greidd rétt- tímis. Að öðru leyti verður hlutaðeigandi ráðuneyti látið skera úr hvort mál skuli höfðað út af þessu skv. 12. kap. 457 alm. hegningarlaga. Málsvarnarkrafa hans verður ekki tek- in til greina og heldur ekki krafan um að dómarinn víki sæti í málinu. Á málinu hefir enginn annar dráttur orðið en sá, sem leitt hefir af miklum embættisönnum og ónógri aðstoð dómarans. Mánudaginn 8. nóv. 1933. Nr. 22/1933. Gestur Bjarnason (Jón Ásbjörnsson) segn Gróu Jóhannesdóttur og gagnsök. (cand. jur. Einar B. Guðmundsson). Dánarbætur. Dómur aukaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu 24. nóv. 1932: Stefndur, Gestur Bjarnason, bifreiðarstjóri i Stykkishólmi, greiði stefnandanum, Gróu Jóhannesdótt- ir, ekkju í Stykkishólmi, 8400 — átta þúsund og fjögur hundruð krónur ásamt 5 — fimm — % ársvöxtum af Þeirri upphæð frá 7/9 1930 að telja þar til greitt er. Svo greiði stefndur og stefnandanum 400 — fjögur hundruð — krónur í málskostnað. Dóminum að fullnægja innan 14 daga frá löglegri birt- ingu hans að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Máli þessu hefir verið áfrýjað til hæstaréttar af hálfu beggja aðila, Hefir aðaláfrýjandi krafizt þess aðallega, að hann verði sýknaður af öllum kröfum gagnáfrýjanda og hann dæmdur til að greiða máls- kostnað í báðum réttum, en til vara að ídæmdar skaðabætur verði lækkaður, vextir af þeim taldir frá sáttakærudegi og að gagnáfrýjandi verði dæmdur til að greiða málskostnað í hæstarétti, en að máls- 458 kostnaður í héraði verði látinn falla niður. Gagn- áfrýjandi, er fengið hefir gjafvörn og sjafsókn í hæstarétti og sér skipaðan talsmann þar, hefir hins- vegar krafizt, að aðaláfrýjandi verði dæmdur til að greiða sér 10400 kr. í skaðabætur með 5% vöxtum frá 7. sept. 1930 til greiðsludags og málskostnaðar eins og málið væri eigi gjafsóknarmál. Samkvæmt því sem segir í hinum áfrýjaða auka- réttardómi var hvorki eiginmaður gagnáfrýjanda valdur að slysi því, er hafði dauða hans í för með sér né heldur þriðjimaður og hefir aðaláfrýjandi eigi sannað, að slysið hefði hlotið að vilja til þótt hann hefði sýnt þá aðgæzlu og varkárni, er hon- um sem ökumanni var skylt að gæta. Er hann því samkvæmt 15. gr. í lögum nr. 56, 15. júní 1926 sbr. nú 15. gr. í lögum nr. 70, 8. sept. 1931, skaðabóta- skyldur gagnvart gagnáfrýjanda. Skaðabótakrafa gagnáfrýjanda er þannig sund- urliðuð, að 50 kr. er lækniskostnaður, 350 útfarar- kostnaður og 10000 kr. dánarbætur, hefir aðaláfrýj- andi ekki mótmælt tveimur fyrstu liðum kröfunn- ar, en krafizt lækkunar á dánarbótunum. Sérstak- lega með tilliti til þess, að frá þeim eigi að draga bætur þær, er gagnáfrýjandi hafi fengið frá Slysa- tryggingu ríkisins. Er það viðurkennt, að gagnáfrýj- andi hafi áður en málssókn þessi var hafin fengið fyrir sig og börn sin greiddar 4200 kr. frá Slysa- tryggingunni, og sést það af málflutningunum fyr- ir undirrétti að í málinu er krafizt 10000 kr. dán- arbóta, auk þessarar upphæðar. Með upplýsing- um er komið hafa fram af nýju við flutning máls- ins í hæstarétti er það gert sennilegt, að árlegar at- vinnutekjur hins látna eiginmanns sagnáfrýjanda, er var verkamaður og 48 ára að aldri þegar hann 459 andaðist, hafi verið um 2200 kr. Og ennfremur er það upplýst, að gagnáfrýjandi var 29 ára að aldri, er eiginmaður hennar beið bana af slysinu, og að Þau áttu 4 börn, hið yngsta fætt sama dag og slys- ið vildi til, en hin voru á aldrinum 9 ára, 5 ára og 3 ára. Að þessu athuguðu verður eigi litið svo á, að gagnáfrýjandi hafi krafizt hærri dánarbóta en aðaláfrýjanda er skylt að greiða og verður því að dæma hann til að greiða gagnáfrýjanda 10400 kr. með 5% vöxtum frá sáttakærudegi 22. dez. 1931 til greiðsludass. Eftir þessum árslitum þykir rétt, að aðaláfrýj- andi greiði gagnáfrýjanda málskostnað í undirrétti og hæstarétti, er með tilliti til þess að málið er gjaf- sóknarmál þykir hæfilega ákveðinn samtals 400 kr. og eru þar með talin málflutningslaun hins skipaða málflutningsmanns gagnáfrýjanda fyrir hæstarétti, er ákveðast 150 kr. Því dæmist rétt vera: Aðaláfrýjandi, Gestur Bjarnason, greiði sagnáfrýjanda, Gróu Jóhannesdóttur 10400 kr. með 5% vöxtum frá 22. dez. 1931 til greiðslu- dags. Svo greiði hann og gagnáfrýjanda 400 kr. í málskostnað í undirrétti og hæstarétti, þar í talin — málflutningslaun skipaðs talsmanns hennar fyrir hæstarétti, cand. jur. Einars B. Guðmundssonar, 150 kr. Dóminum að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta, sem er höfðað með sáttkæru dags. 12. dez. 460 f. á. og þingfest 16. jan. þ. á. er risið út af dánarbótum fyrir Elívarð sáluga Jónsson í Stykkishólmi eiginmann stefnanda. Málavextir eru þessir: Hinn 5. sept. 1930 var e/s Gullfoss staddur hér í Stykkishólmi og vann Gestur Bjarnason bifreiðarstjóri að uppskipun og útskipun í skipið með bifreið sinni S. H. 2. Klukkan 3—4 um daginn var verið að afferma bifreiðina og stóð hún á steinpalli ofan við bryggjuna, er hallaðist litið eitt fram að henni og sneri stýrishúsið upp frá bryggjunni. Vann Elívarður Jónsson ásamt öðrum mönn- um að því að losa bifreiðina og er beir höfðu lokið því, stóðu þeir aftan við hana, en á bryggjunni bak við þá var fullt af kössum og varningi, ætlaði bifreiðarstjórinn þá að setja bifreiðina í gang með sveifinni og keyra burt, að sækja meiri varning, en í því er hann setti hana í gang, kipptist bifreiðin aftur á bak og rakst á Elívarð Jónsson. Virtist í fyrstu að hann væri litt meiddur, en brátt versn- aði honum mjög og að tveim dögum liðnum var hann lát- inn, að því er læknir telur af afleiðingum höggs þess, er er hann fékk af bifreiðinni. Að fyrirlagi dómsmálaráðuneytisins var höfðað opin- bert mál gegn Þbifreiðarstjóranum, Gesti Bjarnasyni, út af atviki þessu og hann ákærður fyrir brot gegn ákvæðum 200. gr. hinna almennu hegningarlaga frá 25/6 1869 og bifreiðalaganna nr. 56, frá 1926, og var hann í því öðli með dómi aukaréttar Snæfellsness- og Hnappadalssýslu gengnum 14/11 1931 sýknaður af kæru réttvísinnar og valdstjórnarinnar. Er dómur þessi, sem staðfestur hefir verið af hæstarétti, lagður fram í málinu sem rjskj. nr. 11. Stefnandi krefst þess, að stefndur verði dæmdur til að greiða sér 10000 kr. í dánarbætur og 400 kr. til greiðslu læknis- og greftrunarkostnaðar og 5% ársvaxta af þessum upphæðum frá 7/9 1930 til greiðsludags. Loks krefst hún þess, að stefndur verði dæmdur til þess að greiða sér málskostnað, kr. 490,00. Stefndur krefst þess aðallega, að hann verði sýknaður af öllum kærum og kröfum stefnanda í málinu, en til vara, að bótakrafa stefnanda verði lækkuð eftir mati réttarins. Loks krefst hann þess að sér verði tildæmdur málskostn- aður eftir mati réttarins. 461 Stefnandinn byggir kröfu sína um skaðabætur á því, að stefnda sem fyrirsvarsmanni bifreiðarinnar S. H. 9, sé skylt að bæta það tjón, er hún varð fyrir við að missa eiginmann sinn við slys þetta. Bendir umboðsmaður stefn- anda á í því sambandi 15. gr. laga nr. 56 frá 156 1926, er ákveður um skaðabótaskyldur fyrirsvarsmanns bifreiðar út af slysum, sem hljótast af notkun hennar. Telur hann sannað í málinu, að hvorki Elívarður heitinn né nokkur þriðji maður hafi verið orsök í slysinu af ásettu ráði eða með vitaverðri óvarkárni, en hinsvegar sé sannað að öku- maðurinn, Gestur Bjarnason, hafi ekki sýnt þá varkárni sem nauðsynleg verði að teljast, en hann vanrækt að til- kynna mönnum þeim er stóðu aftan við bifreiðina, kví- aðir milli hennar og varnings þess, sem á bryggjunni var, að hann ætlaði að setja bifreiðina í gang. Að því er snertir upphæð dánarbótarkröfunnar tekur umboðsmaður stefnanda það fram, að hann telji fjárhags- legt tjón umbjóðanda síns af slysinu ekki nándarnærri bætt þótt hún fái tildæmda upphæð þá, er hann hefir kraf- izt. Kveðst hann eingöngu hafa miðað upphæð dánar- bótakröfunnar við upphæð tryggingu þeirrar, er honum var kunnugt að keypt hafði verið fyrir bifreiðina S. H. 2 hjá vátrvyggingarfélaginu Danske Lloyd, en hún hafi verið 10000 kr. Umboðsmaður stefnds byggir kröfu sína um sýknu á því, að stefnda sé ekki skylt að bæta fyrir slysið, þar sem upplýst sé að hann hafi sýnt er það vildi til, alla þá að- gætni og varkárni er honum sem ökumanni bar að sýna. Varakröfu sína um lækkun dánarbótanna byggir um- boðsmaður stefnds á því að ósannað sé, að tjón stefnanda af slysinu hafi verið svo mikið að nemi kröfu hennar. Hefir hann í því sambandi skorað á umboðsm. stefnanda að afla upplýsinga um tekjur Elívarðar heitins af atvinnu undanfarin ár. Þá hefir umboðsm. stefnda í þessu sam- bandi haldið því fram, að draga beri frá dánarbótum þeim, sem taldar eru hæfilegar fyrir Elívarð heitinn, þær 4200 kr., er ekkja hans og börn hafa fengið úr Slysatrygg- ingu ríkisins, því álitamál sé hvort Slysatryggingin eigi ekki kröfu á hendur stefndum fyrir bótum, sem hún hafi orðið að greiða, og að minnstakosti sé fjárhagstjón stefn- anda þeim mun minna sem þeirri upphæð nemur. 462 Að réttarins áliti verður eigi sagt um það með neinni vissu af hvaða orsökum slys það varð, er hér um ræðir, hvort bifreiðin rann aftur ábak á Elívarð heitinn vegna þess að gearstöngin var í aftur ábak „gear“, eða hvort hún gerði það af því stefndur studdi svo fast á bifreiðina er hann sneri sveifinni til að setja hana í gang. Hinsvegar verður rétturinn að líta svo á, að stefndum sem reyndum bifreiðarstjóra, hefði átt að vera það ljóst, að hugsanlegt væri að bifreiðin rynni aftur á bak er hann setti hana í gang, sérstaklega er það er athugað, að hún stóð á stein- palli í litilsháttar halla. Bar honum því, ef hann vildi gæta fyllstu varkárni, að aðvara menn þá, er stóðu aftan við bifreiðina, um að hann ætlaði að setja hana Í gang og því fremur bar honum að gera þetta þar sem fullt var af kössum og varningi aftan við hana svo að þeir, sem þar stóðu, voru í nokkurskonar kví og höfðu litið sem ekkert svigrúm til að forða sér ef bifreiðin fór að hreyfast aftur á bak. Verður rétturinn því að telja, að vanræksla stefnda á því að gera mönnum þeim, er stóðu aftan við bifreið- ina aðvart um að hann ætlaði að setja hana í gang, hafi bakað honum skaðabóta ábyrgð samkv. 15. gr. hif- reiðalaganna, þótt hún eigi hafi bakað honum refsi- ábyrgð. Að því er snertir upphæð dánarbótanna verður réttur- inn að fallast á þá skoðun umboðsm. stefnds, að hún verði fyrst og fremst að miðast við aldur hins látna og atvinnu- tekjur hans undanfarin ár. Er upplýst fyrir réttinum, að Elívarður heitinn var 48 ára er hann lést, en þrátt fyrir áskorun umboðsm. stefnds hefir umboðsm. stefnanda eng- ar upplýsingar gefið um atvinnutekjur hans, þá verður rétturinn og að fallast á þá skoðun umboðsmanns stefnds, að taka beri tillit til þess, er ákveða á hvert fjárhagslegt tjón stefnandi hafi beðið við missi eiginmanns síns, að henni og börnum þeirra hafa borizt 4200 kr. bætur úr Slysatryggingu ríkisins fyrir hann. Að öllu þessu athuguðu virðist rétt að dæma stefnda til að greiða stefnandanum 8000 kr. i dánarbætur fyrir mann hennar, Elívarð heitinn Jónsson. Einnig virðist rétt að dæma hann til að greiða stefnanda læknis- og greftrunar- kostnað og virðist hann þar sem stefndur hefir ekki sér- staklega mótmælt þeirri upphæð, vera hæfilega ákveð- 463 inn 400 kr. eins og stefnandi hefir krafizt hans í sátta- kærunni, rjskj. 2. Samkvæmt framansögðu ber að dæma stefnda til að greiða stefnandanum 8400 kr. ásamt 5% ársvöxtum af þeirri upphæð frá 7/9 1930 til greiðsludags, svo ber og að dæma stefnda til að greiða stefnandanum málskostnað er virðist hæfilega ákveðinn 400 krónur. Föstudaginn 10. nóv. 1933. Nr. 97/1933. Valdstjórnin (Sveinbjörn Jónsson) sesn Jóni Ragnars (Eggert Claessen). Bifreiða- og áfengislagabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 16. ág. 1938: Kærði, Jón Ragnars, greiði 100 króna sekt til ríkissjóðs og komi einfalt fangelsi í 10 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Hann skal og æfilangt sviftur ökuleyfi sínu. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt ástæðum þeim, er greinir í hinum áfrýjaða lögregluréttardómi, ber að staðfesta hann, þó þannig, að greiðslufrestur sektarinnar telst frá birtingu dóms þessa. Kærða ber að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækj- anda og verjanda í hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna Sveinbjarnar Jónssonar og Eggerts Claessen, 50 kr. til hvors. 464. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða lögregluréttardómi skal ó- raskað, þó þannig, að greiðslufrestur sektar- innar telst frá birtingu dóms þessa. Kærða ber að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar á meðal málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, hæstaréttarmálflutn- ingsmannanna Sveinbjarnar Jónssonar og Egg- erts Claessens, 50 kr. til hvors. Dómi þessum ber að fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Jóni Ragnars, verzlunarmanni, til heimilis á Lindargötu 4, hér í bænum, fyrir brot gegn lögum nr. 70, 1931, um notkun bifreiða og áfengislögum nr. 64, 1930, og eru mála- vextir þeir, er nú skal greina. Hinn 12. þessa mánaðar klukkan um 10 síðdegis ók kærði bifreiðinni R. E. 746 að Hótel Borg hér í bænum, þar sem hann stöðvaði bifreiðina og fór inn. Á veitinga- húsinu drakk hann einn úr einni flösku af Vermouth, og var hann því orðinn mikið drukkinn, er hann klukkan 11,30 fór út af veitingahúsinu. En þrátt fyrir það fór hann í bifreiðina, sem allan tímann hafði staðið í Pósthússtræti, og ók henni af stað norður götuna, en varð það þá á, að vinstra framhjól bifreiðarinnar rann upp á gangstéttina við Austurvöll og nam hún þar staðar. Komu þá þarna að tveir af lögregluþjónum bæjarins og hindruðu frekari akstur af hendi kærða, er þeir sáu í hvaða ástandi hann var. Kærði var á Akureyri hinn 12. ágúst 1930 sektaður um 150 kr. fyrir að aka bifreið ölvaður og próflaus, með þeim afleiðingum, að stórtjón varð á bifreið þeirri, er hann ók, en hefir ekki oftar sætt refsingu svo kunnugt sé. Samkvæmt framangreindu, er það upplýst, að kærði hefir umrætt skipti verið ölvaður á almannafæri, og varð- 465 ar það brot hans við 16. gr. áfengislaganna og 7. gr. lög- reglusamþykktarinnar, að hann ók bifreiðinni RE 746 í þessu ástandi, og varðar það brot hans við 5. gr. 4. mgr. bifreiðalaganna og 20. gr. áfengislaganna, og að hann lét framangreinda bifreið standa óhreyfða um hálfa aðra klukkustund í Pósthússtræti, og varðar það við 15. gr. lögreglusamþykktarinnar. Þykir refsing kærða fyrir þessi brot hans samkvæmt 14. gr. bifreiðalaganna, 36. gr. á- fengislaganna og 69. gr. lögreglusamþykktarinnar, hæfi- lega ákveðin 100 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 10 daga í stað sektarinnar, verði hún eigi greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Þá verður og samkvæmt 5. gr. bifreiðalaganna og 20. gr. áfengislaganna, að svifta kærða æfilangt ökuleyfi sínu, með því að brot hans, að því er það snertir, að aka bifreið í ölvunará- standi, er nú itrekað. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Mánudaginn 13. nóv. 1938. Nr. 178/1932. Pétur Sveinsson (Pétur Magnússon) gegn Ágústu Guðmundsdóttur. (Stefán Jóh. Stefánsson). Barnsfaðernismál. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 8. júní 1939: Kærð- ur, Pétur Sveinsson, skal teljast faðir að fóstri því, er kærandi Ágústa Guðmundsdóttir, gengur nú með, svo greiði hann væntanlegt meðlag með barninu og barns- fararkostnað og styrk til barnsmóður eftir úrskurði yf- irvalds, þá og 20 krónur í málskostnað. Dóminum skal fullnægt að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Mál þetta var höfðað í héraði samkvæmt heim- ild í 6. gr. laga nr. 46, 27. júní 1921 og gekk dómur 30 466 í því þ. 8. júni 1932, en þ. 25. júlí s. á. ól stefnda barn sitt. Var það stúlkubarn og hlaut nafnið Hrönn, er það var skirt Í5. sepl. 1932. Í hæstarétti hefir verið lagt fram vottorð prófessors Guðmund- ar Thoroddsen, forstöðumanns fæðingadeildar Landsspitalans, þar sem barnið fæddist, og hefir barnið samkvæmt því verið fullburða við fæðing- una. Sé barnið getið við fyrstu samfarir stefndu og áfrýjanda, þ. 25. nóv. 1981, verður meðgöngutíminn aðeins 243 dagar, eða nálægt mánuði styttri en venjulegur meðgöngutími. Og enda þó eigi sé með því útilokað, að barnið sé ávöxtur af þessum sam- förum málsaðila þá verður að telja að þetta atriði veiti líkur gegn þeirri staðhæfingu stefndu, að á- frýjandi sé faðir að barninu. Ennfremur hefir það verið upplýst hér fyrir rétt- inum, að þ. 16. sept. 1932, var serð blóðrannsókn á málsaðiljum og barninu. Rannsókn þessi, sem gerð var á rannsóknarstofu Háskólans, leiddi það í ljós, að málsaðiljar voru bæði af O-blóðflokki, en barn- ið af A-flokki, og hefir forstöðumaður rannsóknar- stofunnar, prófessor Niels Dungal, vottað, að sam- kvæmt þessari niðurstöðu rannsóknarinnar geti á- frýjandi ekki verið faðir barnsins. Af þessum upplýsingum fengnum verður áfrvj- andi eigi dæmdur faðir barnsins né meðlagsskyld- ur með því, og ber því að sýkna hann af kröfum stefndu. Málskostnað í hæstarétti þykir rétt. að stefnda greiði áfrýjanda með 200 krónum. Þvi dæmist rétt vera: Áfrýjandi, Pétur Sveinsson, á að vera sýkn af kröfum stefndu, Ágústu Guðmundsdóttur, í máli þessu. 467 Stefnda greiði áfrýjanda málskostnað í hæstarétti með 200 krónum, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Samkvæmt vottorði Katrínar Thoroddsen, læknis hér í bæ, dags. 19. maí þ. á., er stúlkan Ágústa Guðmundsdótt- ir, nú til heimilis á Nönnugötu 5 hér í bænum, ófrísk á 7. mánuði. Sem föður að þessu fóstri hefir stúlkan tilnefnt Pétur Sveinsson, til heimilis á Laugaveg 103, hér í bæn- um. Hann hefir ekki viljað kannazt við faðernið og er því mál þetta höfðað gegn honum eftir beiðni stúlkunnar, sem hefir krafizt þess, að hann yrði dæmdur faðir að fóstri því, sem hún gengur með, til að greiða væntanlegt meðlag með því og barnsfararkostnað og styrk til sín eftir úrskurði yfirvalds svo og málskostnað að skaðlausu. Kærandi heldur því fram, sem og er viðurkennt af kærðum, að hún hafi ráðizt í vist til föður kærðs á Lauga- veg 103 síðastliðið haust og verið þar fram yfir siðast- liðið nýjár. Þau eru sammála um það, að þau hafi haft holdlegt samræði í fyrsta sinn 25. nóvember f. á. og síð- an nokkrum sinnum eftir það. Kærður hefir og haldið því fram, að kærandi muni hafa haft holdlegt samræði við fleiri karlmenn en sig á getnaðartíma fóstursins, en hon- um hefir ekki tekizt að sanna gegn mótmælum kæranda að svo hafi verið. Af ofangreindum ástæðum og með tilliti til Þess, að telja verður upplyst, að kærður hafi haft holdlegt sam- ræði við kæranda á þeim tíma er fóstur þetta geti verið getið, þá verður að dæma hann föður að fóstri Því, er kærandi gengur nú með og til þess að greiða væntanlegt meðlag með því og barnsfararkostnað og styrk til barns- móður eftir úrskurði yfirvalds svo og 20 krónur í máls- kostnað. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. 468 Mánudaginn 13. nóv. 1933. Nr. 92/1933. Valdstjórnin (Pétur Magnússon) gegn Ólafi Ólafssyni, Þorkeli Kristjáns- syni, Ólafi Baldvin Þórarinssyni, Birgi Kristjánssyni, Þorsteini Gísla- syni og Helga Einarssyni (Lárus Jóhannesson). Áfengislagabrot. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 25. marz 1933: Kærði, Ólafur Ólafsson, sæti fangelsi við venjulegt fanga- viðurværi í 3 mánuði og 2000 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 65 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Kærði, Þorkell Kristjánsson, sæti fangelsi við venju- legt fangaviðurværi í 12 daga og 800 króna sekt til ríkis- sjóðs, og komi einfalt fangelsi í 40 daga í stað sektarinn- ar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Kærðu, Ólafur Baldvin Þórarinsson og Birgir Krist- jánsson, greiði hvor um sig 400 krónur til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 25 daga í stað sektar hvors, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Kærðu, Þorsteinn Gíslason og Helgi Einarsson, greiði hvor um sig 200 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 15 daga í stað sektar hvors, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Kærðu greiði einn fyrir alla og allir fyrir einn allan kostnað sakarinnar. Framangreind bruggunartæki og áfengi skal allt upp- tækt og eign ríkissjóðs. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Af ástæðum þeim er greinir Í hinum áfrýjaða dómi, ber að staðfesta hann, og teljast greiðslu- frestir sektanna frá birtingu dóms þessa. 469 Hinir kærðu greiði allir fyrir einn og einn fyrir alla allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 80 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða lögregluréttardómi skal ó- raskað, þó þannig, að greiðslufrestur sektanna teljist frá birtingu dóms þessa. Hinir kærðu, Ólafur Ólafsson, Þorkell Krist- jánsson, Ólafur Baldvin Þórarinsson, Birgir Kristjánsson, Þorsteinn Gíslason og Helgi Ein- arsson, greiði einn fyrir alla og allir fyrir einn allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, hæstaréttarmálaflutningssmannanna Péturs Magnússonar og Lárusar Jóhannessonar, 80 kr. til hvors. Dóminum að fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrvjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Ólafi Ólafssyni, kaupmanni, Óðinsgötu 24, hér í bænum, Þorkeli Kristjánssyni, Víðinesi á Kjalarnesi, Birgi Kristjánssyni, Laugavegi 74, Ólafi Baldvin Þórarinssyni, Hverfisgötu 82, Þorsteini Gíslasyni, Baugsvegi 19 og Helga Einarssyni, Tjarn- argötu 5, öllum hér í bænum, fyrir brot gegn áfengislögum nr. 64, 1930, og eru málavextir þeir, er nú skal greina. Seint að kvöldi hins 23. þessa mánaðar voru tveir af lögregluþjónum bæjarins á verði í miðbænum. Urðu þeir þá varir við, að tveir menn voru með hávaða í sundinu hjá Hótel Heklu, og fóru því lögregluþjónarnir inn í sundið til að aðgæta þetta nánar. Er menn þessir urðu lögreglu- 470 þjónanna varir köstuðu þeir frá sér tveim hálfflöskum. Flöskur þessar brotnuðu ekki, og tóku lögregluþjónarnir þær upp, og kom þá í ljós, að á þeim var heimabruggað á- fengi. Menn þessir, sem reyndust vera kærðu, Þorsteinn og Helgi, voru nú færðir á lögreglustöðina, og við eftir- grennslan lögreglunnar upplýstist, að þeir höfðu keypt á- fengi þetta af kærða, Ólafi Ólafssyni, og ennfremur, að þeir hefðu áður um kvöldið keypt tvær hálflöskur af sams- konar áfengi af sama manni og drukkið það inni á veit- ingahúsinu White Star hér í bænum. Fyrir hverja hálf- flösku af víni þessu greiddu þeir 5 krónur. Að fengnum þessum upplýsingum gerði lögreglan þegar leit eftir ólöglegu áfengi á bifreiðastöð Kristins Guðna- sonar hér í bænum, þar sem kærði, Ólafur Ólafsson, er afgreiðslumaður og síðan á heimili hans Óðinsgötu 924. Leitin á bifreiðastöðinni var gerð vegna þess, að þar höfðu fyrrgreind áfengiskaup farið fram, en hún reyndist árang- urslaus, en á heimili Ólafs fundust tvær heilflöskur af fullbrugguðu áfengi. Ólafur hefir játað, að hann hafi selt framangreint á- fengi og hefir hann skýrt nánar svo frá, að hann hafi fyr- ir nokkru síðan keypt 14 heilflöskur af áfengi hjá kærða, Ólafi Þórarinssyni, á 7 krónur stykkið, en síðan selt það aftur á 10 krónur flöskuna. Síðan hefði hann sama daginn og uppvíst var um áfengissölu hans keypt 20 heilflöskur af samskonar víni og við sama verði, af kærða, Birgi, og selt það allt samdægurs út aftur sömuleiðis á 10 krónur flösk- una, að undanteknum þeim tveim flöskum, sem heima hjá honum fundust. Er ákærði, Ólafur Ólafsson, hafði gefið fyrrgreinar upp- lýsingar um viðskipti hans og meðkærðu, Birgis og Ólafs Þórarinssonar, gerði lögreglan húsleit hjá þeim báðum eftir ólöglegu áfengi. Hjá Ólafi fannst ekkert áfengi en hjá Birgi fundust 6—7 lítrar af fullbrugguðu áfengi. Kærðu, Birgir og Ólafur Þórarinsson, hafa játað skýrslu Ólafs Ól- afssonar rétta um viðskipti þeirra. Kváðust þeir ekki hafa bruggað áfengi þetta sjálfir, heldur væri það bruggað hjá Þorkeli Kristjánssyni, bónda í Víðinesi á Kjalarnesi, en Þorkell er bróðir Birgis. Kváðust þeir hafa selt þetta á- fengi algerlega fyrir reikning Þorkels án þess að hafa nokkurn hagnað af sölunni sjálfir. Kveðast þeir ekki hafa 471 selt annað af áfengi fyrir Þorkel, en það, sem gekk til Ól- afs, en hins vegar hafði Birgir fengið hjá honum lítilshátt- ar af víni, sem hann segist hafa notað sjálfur. Kom brugg þetta frá Þorkeli til þeirra félaga í tveim sendingum, og var það sem við húsleitina fannst hjá Birgi afgangur af síðari sendingunni. Er hér var komið rannsókninni var sýslumanninum í Gullbringu- og Kjósarsýslu tilkynnt um málið, og voru sið- an lögregluþjónar héðan úr bænum Í samráði við sýslu- manninn sendir að Víðinesi til rannsóknar. “ Játaði kærði, Þorkell, brot sitt þegar og vísaði lög- regluþjónunum á bruggunartækin, sem voru suðubrúsi, eimingarpipa og olíutunna, Hefir hann fyrir réttinum skýrt nánar svo frá, að hann hafi byrjað að brugga rétt eftir nýjár í vetur. Lagði hann þá í um 180 lítra af áfeng- islögun í fyrrgreinda tunnu og fékk úr þeirri lögun rúm- lega 10 lítra af fullbrugguðu áfengi. Síðan lagði hann aft- ur Í sömu tunnu en fékk úr þeirri lögun 15 lítra af full- brugguðu áfengi. Þetta áfengi gekk allt til meðkærðu, Ól- afs Þórarinssonar og Birgis, sem tekið höfðu að sér að selja það fyrir reikning Þorkels. En þeir blönduðu brugg- ið með vatni að þriðjungi og seldu síðan við því verði, sem að framan greinir. Efnarannsóknarstofa ríkisins hefir rannsakað sýnis- horn af áfengi því, sem hjá kærðu fannst, og reyndist alkó- hólmagnið í þessum sýnishornum 34,5% og 37% eftir rúmmáli. Brot kærða, Ólafs Ólafssonar, varðar við 11. gr. sbr. 32. gr. áfengislaga nr. 64, 1930. Hann hefir áður svo kunn- ugt sé sætt refsingu, sem hér segir: 1) 14. júní 1930 sektaður í lögreglurétti Reykjavíkur um 50 kr. fyrir ölvun. 2) 15. júlí 1930 sektaður í sama rétti um 50 krónur fyrir sama brot. 3) 17. marz 1931 sektaður um 600 krónur í sama rétti fyrir ólöglega áfengissölu. 4) 12. október 1981 dæmdur í hæstarétti í 8 mánaða betrunarhússvinnu fyrir brot gegn 277. gr. sbr. 271. gr. alm. hgnl. frá 25. júní 1869. 5) 81. janúar sektaður í lögreglurétti Reykjavíkur um 50 krónur fyrir ölvun. 472 6) 22. september 1931 sektaður í sama rétti um 50 krón- ur fyrir sama brot. 7) 23. október 1931 sektaður í sama rétti um 50 krón- ur fyrir sama brot. 8) 9. ágúst 1932 sektaður í sama rétti um 1000 krónur fyrir ólöglega áfengissölu. Þykir refsing þessa sakbornings hæiflega ákveðin fangelsi við venjulegt fangaviðurværi í 3 mánuði og 2000 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 65 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Brot kærða, Þorkels Kristjánssonar, sem ekki hefir áður, svo kunnugt sé, sætt refsingu fyrir nokkurt lagabrot, varðar við 6. gr., sbr. 30. gr. og 11. gr., sbr. 32. gr. áfengislaga nr. 64, 1930, og þykir refsing hans hæfilega ákveðin 12 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi og 800 króna sekttil ríkissjóðs. og komi einfalt fangelsi í 40 daga í stað sektarinnar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Þar sem framburðir hinna kærðu, Þorkels, Birgis og Ólafs Þórarinssonar, eru samhljóða um það, að sala þeirra Ólafs og Birgis hafi algerlega verið fyrir reikning Þorkels og að þeir hafi engan hagnað hlotið af sölunni, þá verður ekki talið, að þeir hafi orðið sekir um brot gegn ákvæð- um áfengislaganna um sölu áfengis, heldur aðeins um að- stoð við ólöglega sölu. Varðar brot þeirra beggja því við 42. gr. áfengislaganna, og þykir refsing hvors þeirra, sem ekki hafa áður, svo kunnugt sé, sætt refsingu fyrir nokkurt lagabrot, hæfilega ákveðin 400 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 25 daga í stað sektar hvors, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Kærðu, Þorsteinn og Helgi, hafa með því að neyta á- fengis inni á veitingahúsi brotið gegn 24. gr. 1. mgr., sbr. 41. gr. 1. mgr. og þykir refsing hvors þeirra, sem ekki hafa svo kunnugt sé, áður sætt refsingu fyrir nokkurt laga- brot, hæfilega ákveðin 200 króna sekt til ríkissjóðs, og komi einfalt fangelsi í 15 daga í stað hvorrar sektar, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu þessa dóms. Kærðu greiði einn fyrir alla og allir fyrir einn allan kostnað sakarinnar. Framangreind bruggunartæki og á- fengi skal allt upptækt og eign ríkissjóðs. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Miðvikudaginn 15. nóv. 1933. Nr. 87/1933. Einar M. Jónasson (Sjálfur) gegn Páli Hannessyni (Gústav Sveinsson). Stefndi sýknaður af kröfu áfrýjanda, er eigi var tal- inn réttur aðili málsins. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 18. maí 1933: Stefndur, Páll Hannesson, skal vera sýkn að svo stöddu af kröfum stefnandans, Einars M. Jónassonar, í máli þessu og falli málskostnaður í því niður. Dómur hæstaréttar. Í hæstarétti hefir stefndi með samþykki áfrýjanda lagt fram vottorð sýslumannsins í Barðastrandar- sýslu, dags. 8. nóv. þ. á. Samkvæmt vottorði Þessu var krafa áfrýjanda á hendur stefnda, vegna skulda- kaupa úr þrotabúi H. B. Stephensen £ Co. á Bildu- dal, tekin fjárnámi hjá áfrýjanda hinn 6. júni 1929, til handa ríkissjóði, virt á 5000 kr., og síðan var krafa þessi seld á nauðungaruppboði og varð ríkis- sjóður kaupandi hennar. Stefndi hefir og ómótmælt haldið því fram í málinu, að sér hafi verið ókunn- ugt um fjárnámsgerð þessa, er hann gerði samning þann við áfrýjanda, hinn 21. marz 1932, er getið er i forsendum hins áfrýjaða dóms. Að þessu athuguðu og með því, að engin sönnun er færð á staðhæfingu áfrýjanda, að við ofannefnda fógetaréttargerð hafi aðeins verið tekin fjárnámi skaðabótakrafa, er hann hafi átt á hendur stefnda fyrir rof stefnda á samn- ingnum um skuldakaupin, en eigi aðrar kröfur eða réttindi, er sá samningur hafi veitt sér, og með því að því eigi er haldið fram, að áfrýjandi sé á ný orð- inn eigandi kröfunnar eftir nauðungarsölu hennar, 474. ber að sýkna stefnda af kröfum áfryjanda í máli þessu, þegar af þeirri ástæðu að áfrýjandi er eigi réttur aðili málsins. Með því að málinu hefir eigi verið gagnáfrýjað verður niðurstöðu dómsins eigi breytt og verður því að staðfesta hann, en máls- kostnað í hæstarétti þykir rétt að áfrýjandi greiði stefnda með 300 krónum. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaði dómi skal óraskað. Áfrýjandi, Einar M. Jónasson, greiði stefnda, Páli Hannes- syni, 300 krónur í málskostnað í hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Eftir því, sem fyrir liggur, virðast málavextir í máli þessu þeir, að með úrskurði skiptaréttar Barðastrandar- sýslu í þrotabúi firmans Hannes B. Stephensen £ GCo., Bíldudal, uppkveðnum 10. júní 1926, var ákveðið að taka kauptilboði, er fram hafði komið frá Hannesi Stephen- sen á Bíldudal, f. h. sonar hans, Páls Hannessonar, sem nú býr á Klapparstíg 38 hér í bænum, í tilgreindar útistand- andi skuldir nefnds firma, er námu að upphæð rúmlega 65500,00 kr. en skuldir þessar voru veðsettar dánarbúi Jóns Þorsteinssonar á Bildudal fyrir yfir 18000 kr. Kaup- tilboð þetta var að upphæð kr. 15100,00 og hinn 22. apríl 1929 fékk Páll Hannesson fullt eignarafsal fyrir skuldun- um frá þáverandi sýslumanni Barðastrandarsýslu, en þang- að til hafði fyrrnefndur faðir Páls haft umboð til þess að innheimta skuldirnar. Hinn 31. marz 1928 gera Þeir, Hann- es Stephensen, f. h. nefnds sonar síns, og Einar M. Jónas- son, fyrrverandi sýslumaður, er heima á hér í bænum, með sér samning þess efnis, að umræddar skuldir skyldu vera helminga eign þeirra, og var meðal annars svo ákveðið, að það sem innheimtist af skuldunum, skyldi fyrst og fremst ganga til greiðslu andvirðis þeirra, sem þar er tal- 475 ið 16000,00 kr., en afgangurinn skiptast jafnt milli eigenda. Í samningi dags. 21. marz f. á. milli Páls sjálfs og nefnds Einars, er enn tekið fram, að fyrstu 16000 krónurnar, sem inn komi, gangi til greiðslu kaupverðs skuldanna. En jafn- framt fela þeir í samningnum nafngreindum manni, að gera upp viðskipti þeirra, svo sem hve mikið sé innheimt af skuldunum, hve mikið greitt upp í kaupverðið, og að því er virðist að skipta milli þeirra kröfum þeim, sem eftir yrðu, er kaupverðið hefði verið innt af hendi. Nú heldur nefndur Einar því fram, að ríkissjóður hafi gert hann ábyrgan fyrir kaupverði umræddra skulda, sem fyrrverandi sýslumanni Barðastrandarsýslu, og hafi hann gert full skil á því. Beri Páli því að endurgreiða honum kaupverðið, en hann eigi enn eftir ógreitt af því kr. 12750,00. Hefir Einar, að undangenginni árangurslausri sáttatilraun höfðað mál þetta fyrir bæjarþinginu með ut- anréttarstefnu dags. 18. janúar s. 1. gegn fyrrnefndum Páli og gert þær réttarkröfur að stefndur verði dæmdur til þess að greiða honum áðurgreinda upphæð, kr. 12750,00 með 6% ársvöxtum frá sáttakærudegi 5. jan. s. 1. til greiðsludags, málskostnað að skaðlausu og að öðru leyti til þess að uppfylla samninginn frá 21. marz f. á. Stefndur hefir mótmælt öllum framangreindum kröfum stefnanda og krafizt algerðrar sýknunar af þeim og máls- kostnaðar hjá honum að skaðlausu eftir mati réttarins. Heldur stefndur því fram, að stefnandi hafi ekkert greitt af umræddu kaupverði „en í raun og veru hafi það verið forsenda fyrir því af sinni hálfu, að gera hann bþátttak- anda Í skuldakaupunum, að hann stæði í bili skil á kaup- verðinu, eða þar til það fengist hjá hinum ýmsu skuldu- nautum. Þessari skyldu hafi stefnandi brugðizt gersam- lega og sé því grundvöllurinn undir sameign hans að skuldunum eiginlega fallinn niður. Heldur stefndur því fram, að hann hafi sjálfur greitt allt andvirðið, og hefir undir rekstri málsins sundurliðað hvernig hann telur, að þeim greiðslum sínum hafi verið hagað. Stefnandi hefur nú ekki gegn mótmælum stefnda sann- að, að hann hafi greitt andvirði umræddra skulda, eða nokkurn hluta þess. Þá kemur ekki fram, að meira hafi innheimzt af skuldunum en kr. 7824,48, eða miklum mun minna en kaupverð þeirra nam. Verður því ekki séð, að 476 stefnandi eigi að svo stöddu fjárkröfur á hendur stefnd- um, út af umræddum skuldakaupum, eða heimting á því, að skuldunum sé skipt á milli þeirra, og ber því að taka sýknukröfu stefnda til greina, en eftir atvikum þykir rétt að málskostnaður falli niður. Föstudaginn 17. nóv. 1933. Nr. 80/1933. Sameignarfélagið „Baugur“ (Eggert Claessen) segn bæjargjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs (Garðar Þorsteinsson). Útsvarsskylda sameignarfélags samkv. 6. gr. A. TI, 1, útsvarsl. nr. 46, 15. júni 1926. Úrskurður fógetaréttar Reykjavíkur 20. júlí 1933; Hin framkomnu mótmæli verða ekki tekin til greina. Dómur hæstaréttar. Við aðalniðurjöfnun útsvara í Reykjavík 1932 var sameignarfélaginu „Baugur“ gert að greiða 5800 kr. útsvar til Reykjavíkur. Félagið neitaði að greiða gjald þetta, og krafðist því bæjargjaldkeri Reykja- víkur, að útsvarið væri tekið lögtaki, og með úr- skurði, uppkveðnum 20. júlí þ. á., neitaði fógeti að taka til greina mótmæli þau, er fram höfðu komið af hendi félagsins gegn lögtakinu. Þessum úrskurði hefir sameignarfélagið „Baugur“ skotið til hæstaréttar með stefnu, dagsettri 22. ágúst þ. á. Krefst áfrýjandi þess, að úrskurðurinn verði úr gildi felldur og framkomin mótmæli gegn lögtakinu tekin til greina, svo og málskostnaður fyrir hæsta- rétti samkv. mati réttarins. Stefndi, bæjargjaldkeri 477 Reykjavíkur, f. h. bæjars jóðs, krefst þess hinsvegar, að fógetaréttarúrskurðurinn verði staðfestur og að áfrýjandi verði dæmdur til að greiða málskostnað fyrir hæstarétti eftir mati réttarins. Samkvæmt því sem upplýst er í málinu, var sam- eignarfélagið „Baugur“ stofnað 1918 með þeim til- gangi, að setja upp skipasmíðastöð við Skerjafjörð. — Í því skyni keypti félagið sama ár nokkurn hluta af jörðinni Skildinganesi. — Ekki varð úr því, að umræddri skipasmíðastöð væri komið upp, en hins- vegar var félaginu ekki slitið á þeim tíma, sem hér kemur til greina, heldur seldi það smám saman af landareign sinni í Skildinganesi, án þess að andvirð- inu væri skipt upp á milli félaganna. Í árslok 1981 átti því félagið, samkv. skattaframtali þess, skuld- lausar eignir að upphæð 68851,13 kr., og hafði nokk- urn arð af þeim á árinu. F élagið var þannig samkv. framansögðu beint stofnað til að reka atvinnu, og þó ekki yrði úr öllum hinum upphaflegu áformum þess, verður ekki talið, að undantekningarákvæði í 6. gr. A. 11, b í lögum nr. 46, 15. júní 1926, um út- svör, nái til þess, og er félagið því útsvarsskylt sam- kvæmt sömu grein A. H. 1. Að þessu athuguðu, og þar sem útsvarsupphæðin getur ekki komið til á- lita hér fyrir réttinum, verður að staðfesta hinn á- frýjaða fógetaréttarúrskurð. Eftir þessum úrslitum verður áfrýjandi að greiða stefndum málskostnað fyrir hæstarétti, er ákveðst 200 kr. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða fógetaréttarúrskurði skal ó- raskað. Áfrýjandi, sameignarfélagið „Baugur“, greiði stefnda, bæjargjaldkera Reykjavíkur, 478 f. h. bæjarsjóðs, 200 kr. í málskostnað, að við- lagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Með því að Sameignarfélagið Baugur hefir eigi fengizt til að greiða útsvar það, að upphæð kr. 5800,00, er félag- inu var gert að greiða árið 1932 til bæjarsjóðs Reykjavík- ur, hefir bæjargjaldkeri Reykjavíkur krafizt lögtaks á nt. svari þessu, en gerðarþoli hefir mótmælt því að lögtakið næði fram að ganga og hefir ágreiningurinn verið lagður undir úrskurð fógetaréttarins. Umboðsmaður gerðarþola hefir byggt neitun sína um greiðslu útsvarsins á því, að félagið hafi aldrei rekið hér atvinnu og sé því eigi útsvarsskylt samkvæmt 6. gr. ALT, 2 blaga nr. 46, frá 1926. Gerðarbeiðandi hefir aftur á móti haldið því fram, að félagið hafi átt hér eignir sem hafi gefið arð og sé því út- svarsskylt samkvæmt 6. gr. A. I, 1. lið fyrrnefndra út- svarslaga. Samkvæmt tekju- og eignarskattsframtali félagsins fyrir árið 1932, hefir félagið haft í tekjur á árinu kr. 2504,29. Fógetarétturinn verður nú að líta svo á, að félagið sé útsvarsskylt samkvæmt 6. gr. A. TI, 1. lið og er þá ekki unnt að taka hin framkomnu mótmæli til greina. Mánudaginn 20. nóv. 1938. Nr. 79/1933. H/f „Títan“ (Eggert Claessen ) gegn bæjargjaldkera Reykjavíkur, í. h. bæjarsjóðs (Garðar Þorsteinsson). Útsvarsskylda hlutafélags samkv. 6. gr. A, TI, 1 út- svarsl. 46, 15. júní 1926. Úrskurður fógetaréttar Reykjavíkur 20. júlí 1933: Hin framkomnu mótmæli verða ekki tekin til greina. 479 Dómur hæstaréttar. Við niðurjöfnun útsvara í Reykjavík 1932 var h/f „Titan“ gert að greiða 1800 kr. útsvar til Reykja- víkur. Hlutafélagið neitaði að greiða útsvarið og krafðist því bæjargjaldkeri Reykjavíkur f. h. bæjar- sjóðs, að það yrði tekið lögtaki, og gekk um þetta úrskurður í fógetarétti Reykjavíkur 20. júlí þ. á., á þá leið, að mótmæli félagsins gegn lögtakinu yrðu ekki tekin til greina. Úrskurði þessum hefir h/f „Titan“ skotið til hæstaréttar með stefnu, dags. 22. ágúst þ. á., og hefir krafizt, að úrskurðurinn verði felldur úr gildi, framkomin mótmæli gegn lögtak- inu tekin til greina, og að stefndi verði dæmdur til að greiða málskostnað í hæstarétti eftir mati réttar- ins. Stefndi, bæjargjaldkeri Reykjavíkur, f. h. bæj- arsjóðs, hefir hinsvegar krafizt staðfestingar á fó- getaréttarúrskurðinum og málskostnaðar í hæsta- rétti. Samkvæmt því sem upplýst er í málinu var h/f „Títan“ stofnað 1918 með heimili í Reykjavík í þeim tilgangi, að byggja út fossa hér á landi, reisa afl- stöðvar við fossana og nytfæra sér vatnsaflið með verksmiðjuiðnaði. Keypti félagið í þessum tilgangi vatnsafl í Þjórsá og ennfremur landsvæði í Skild- inganesi við Skerjafjörð, þar sem áformað var að byggja verksmiðjurnar, og átti að leiða aflið þangað með rafmagnstaugum frá aflstöðvunum. En ekkert varð úr þessum framkvæmdum. Félaginu var þó ekki slitið og hefir það smám saman verið að selja eignir sínar. Samkvæmt skattaframtali hlutafélags- ins árið 1932 var skuldlaus eign þess í árslok 1931 kr. 41,837,60, og það ár, eða útsvarsárið, hafði það kr. 708,77 nettótekjur af eignum sinum, og með því nú að telja verður félagið samkvæmt tilgangi þess 480 og starfsemi atvinnufyrirtæki, þá verður eigi litið svo á, að undantekningarákvæðið í 6. gr. A. II Þ. í lögum nr. 46, 15. júni 1926, um útsvör, nái til þess, og er félagið því útsvarsskylt samkv. sömu grein A. TI. 1. Að þessu athuguðu, og þar sem útsvarsupphæðin getur ekki komið til álita hér fyrir réttinum, verður að staðfesta hinn áfryjaða fógetaréttarúrskurð, Eftir þessum úrslitum verður áfrýjandi að greiða stefnda málskostnað fyrir hæstarétti, er ákveðst 200 kr. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða fógetaréttarúrskurði skal 6- raskað. Áfrýjandi, h/f „Titan“, greiði stefnda, bæjargjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, 200 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að við. lagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Með því að fossafélagið Títan h/f. hefir eigi fengizt til að greiða útsvar það að upphæð kr. 1800,00, er félaginu var gert að greiða til bæjarsjóðs Reykjavíkur árið 1939 hefir bæjargjaldkeri Reykjavíkur krafizt lögtaks á útsvari þessu, en gerðarþoli hefir mótmælt því að lögtakið næði fram að ganga og hefir ágreiningurinn verið lagður undir úrskurð fógetaréttarins. Umboðsmaður gerðarþola byggir neitun sína um greiðslu útsvarsins á því, að félagið hafi aðeins rekið hér atvinnu og sé því eigi útsvarsskylt samkvæmt 6. gr. A Il, 2 b laga nr. 46 frá 1926. Gerðarbeiðandi hefir aftur á móti haldið því fram, að fé. lagið hafi átt hér eignir sem hafi gefið arð og sé því útsvars- skylt samkvæmt 6. gr. A 11, 1. lið fyrrnefndra útsvarslaga, Samkvæmt tekju- og eignaskattsframtali félagsins fyrir árið 1932 hefir félagið haft í tekjur á árinu kr. 1626,51. 481 Fógetarétturinn verður nú að líta svo á, að félagið sé útsvarsskylt samkvæmt 6. gr. A. 1I, 1. lið laga nr. 46 frá 1926, og er þá ekki unnt að taka hin framkomnu mótmæli til greina. Mánudaginn 20. nóv. 1933. Nr. 91/1933. Valdstjórnin (Jón Ásbjörnsson ) segn Oddsteini Friðrikssyni (Bjarni Þ. Johnson) Sýknun af kæru um ölvun. Dómur lögregluréttar Vestmannaeyja 24. marz 1983: Kærður, Oddsteinn Friðriksson, greiði 50 króna sekt til ríkissjóðs og komi 5 daga einfalt fangelsi í stað sektar- innar, verði hún eigi greidd innan 30 sólarhringa frá lög- birtingu dóms þessa. Svo greiði kærður og allan kostnað sakarinnar, þar með talin málsvarnarlaun til skipaðs talsmanns sins í málinu, B. P. Kalman, hrm., 40 krónur. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Kærði, Oddsteinn Friðriksson, er í máli þessu sakaður um að hafa verið ölvaður á opinberri dans- samkomu í Alþýðuhúsinu í Vestmannaeyjum hinn 26. dez. f. á. Hefir lögregluþjónn, er þar var stadd- ur, borið það fyrir réttinum, að hann hafi séð kærða kl. 12 um nóttina uppi á lofti í húsinu mikið drukkinn, hafi það sést af andlitsútliti hans og aug- um, og hafi kærði verið hávaðasamur og með „drykkjuröfl“, en hann hafi hætt því, er lögreglu- þjóninn hafi borið þar að og eftir það hafi hann verið rólegur svo ekki hafi þurft að fara með hann burt úr samkomuhúsinu. Annað vitni, tollgæzlu- 31 482 maður, Sigurjón Sigurbjörnsson, hefir og borið það, að kærði hafi verið mikið ölvaður og með hávært samtal við menn, sem hjá honum voru uppi á loft- inu. Kærði hefir að vísu kannazt við að hafa nokkru áður en hann fór á dansleikinn drukkið rúma hálfa flösku af portvíni og hann játar, að hann hafi fund- ið á sér, en hann neitar því eindregið, að hafa ver- ið ölvaður eða haft í frammi nokkurn verulegan hávaða. Hafa áðurnefnd 2 vitni ekki verið borin saman við kærða fyrir réttinum eða látin staðfesta framburð sinn með eiði, svo sem átt hefði að vera til að öðlast fullt sönnunargildi. Hinsvegar hafa 3 menn, er voru með kærða á dansleiknum verið leiddir sem vitni. Bera þeir það að kærði hafi setið hjá þeim allan tímann, sem þeir voru uppi á loftinu, hafi eitthvað lítilsháttar séð vín á kærða, en hann hafi hvorki haft í frammi hávaða eða drykkjulæti. Þegar þeir hafi komið upp á loftið hafi verið þar þröng í kringum ölvaðan mann og hafi kærði spurt um það, hver maður þessi væri, og með því að hann var kunningi kærða, hafi hann kallað til hans og beðið hann að koma til sin í þeim tilgangi að sefa manninn, en þar sem ekki hafi orðið af því, hafi kærði látið málið afskipta- laust. Loks hefir enn eitt vitni verið leitt í málinu, Cæsar Hallgrímsson. Ber vitnið, að það hafi hitt kærða kl. 11-12 eða litlu áður en kærði fór upp á loft og talað þar við hann stundarkorn, og kveðst vitnið alls ekki hafa orðið þess vart, að kærði væri undir áhrifum víns. Að þessu athuguðu verður það ekki talið sann- að, að kærði hafi verið ölvaður á fyrrgreindri sam- komu og verður þvi að sýkna hann af kæru vald- 483 stjórnarinnar Í þessu máli og leggja allan kostnað sakarinnar á almannafé, þar með talin málflutn- ingslaun hins skipaða talsmanns kærða í héraði, 40 kr., og málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 60 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Kærði, Oddsteinn Friðriksson, á að vera sýkn af kæru valdstjórnarinnar í máli þessu. Allur kostnaður sakarinnar bæði í héraði og hæsta- rétti, þar á meðal málflutningslaun skipaðs verjanda í héraði, málflutningsmanns Björns P. Kalman, 40 kr., og málflutningslaun sækj- anda og verjanda í hæstarétti, hæstaréttarmál- flutningsmannanna Jóns Ásbjörnssonar og Bjarna Þ. Johnson, 60 kr. til hvors, greiðist úr ríkissjóði. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af hálfu valdstjórnarinnar gegn Oddsteini Friðrikssyni, útgerðarmanni, til heimilis Há- steinsveg 5 hér í bænum, fyrir brot gegn áfengislögunum nr. 64, 19. mai 1930 og lögreglusamþykkt fyrir Vestmanna- eyjar frá 31. marz 1928. Málavextir eru sem hér segir: Þann 26. dez. s. 1. var opinber skemmtun í Alþýðuhús- inu hér í bænum og var hverjum sem vildi seldur aðgang- ur að skemmtun þessari. Kærður fór á skemmtun þessa og kl. að ganga 12 um kvöldið komu þeir Jóhann“ ; J. Al- bertsson, lögregluþjónn og Sigurjón Sigurbjörr.son, toll- vörður upp á loft í nefndu samkomuhúsi og var kærður þá þar og hafa þeir báðir, Jóhannes og Sigurjón, borið það fyrir rétti, sem vitni í máli þessu, að kærður hafi þá ver- ið mikið ölvaður og í háværu samtali við menn, sem voru þar hjá honum og að það hafi verið augsýnilegt af and- 484 litsútliti hans og augum, meðal annars, að hann hafi ver- ið mikið ölvaður og hefir Jóhannes J. Albertsson ennfrem- ur borið það, að kærður hafi viðhaft drykkjurövl og hefir kærður tekið framburð vitna þessara jafngildan og eið- festur væri. Kærður hefir neitað að hafa verið ölvaður við umrætt tækifæri en hefir játað að hafa drukkið rúmlega hálfa flösku af portvíni og eitthvað af öli þá um kvöldið og kveðst hafa fundið á sér áhrif af því áfengi, en ekki svo mikið, að hann gæti talizt ölvaður. Samkvæmt ósk hins skipaða talsmanns kærða í málinu, hafa verið yfirheyrð fjögur vitni í málinu, auk þeirra, sem að framan greinir. Vitnið Gæsar Hallgrímsson hefir bor- ið, að hann hafi hitt kærðan í samkomusalnum í nefndu samkomuhúsi umrætt kvöld og virðist það hafa verið áð- ur en þeir Jóhannes Albertsson og Sigurjón Sigurbjörns- son sáu kærðan uppi á lofti í nefndu húsi og kveðst hann ekki hafa séð að kærður væri ölvaður eða undir áhrifum víns, en hann sá ekki kærðan á þeim tíma, er nýnefnd vitni hafa borið að hann hafi verið ölvaður og hefir fram- burður hans því ekki þýðingu í máli þessu. Vitnin Sigur- geir Jósefsson, Svavar Björnsson og Brynjólfur Hallgrims- son, voru með kærðum uppi Í samkomuhúsinu á umrædd- um tíma og hafa þeir allir borið, að kærður hafi verið undir áhrifum áfengis, en halda fram, að hann hafi eigi getað talizt ölvaður og að hann hafi ekki verið háværari en að venju. Þeir Sigurgeir og Svavar hafa játað, að hafa verið undir áhrifum áfengis, og virðist því ekki unnt að byggja neitt verulegt á framburði þeirra. Brynjólfur Hall- grimsson var, eftir því, sem upplýst er í málinu, eigi undir áhrifum áfengis og hafði eigi neytt neins áfengis umrætt kvöld, en hann er mágur kærðs og verður þvi að teljast vilhalt vitni í málinu. Rétturinn verður því að líta svo á, að þó framangreind vitni hafi haldið því fram, að kærður hafi eigi getað tal- izt ölvaður á umræddum tíma, þá verði þó að telja það nægjanlega sannað með framburði þeirra Jóhannesar J. Albertssonar, lögregluþjóns og Sigurjóns Sigurbjörnssonar, tollvarðar, að svo hafi verið og með því að kærður var þannig ölvaður í samkomuhúsi á opinberri skemmtisam- komu, sem hver sem vildi gat fengið keyptan aðgang að, 485 verður rétturinn að lita svo á, að kærður hafi þannig gerzt brotlegur gegn 16. gr. laga nr. 64, 19. maí 1930, en eigi þykir samkvæmt því, sem upplýst er í málinu, nægileg ástæða til að álíta að kærður hafi með hávaða þeim, er hann hafði í frammi við umrætt tækifæri, gerzt brotlegur gegn ákvæðum lögreglusamþykktar kaupstaðarins. Refsing sú, sem kærður hefir unnið til, þykir hæfilega á- kveðin samkvæmt 36. gr. nefndra laga 50 kr. sekt til ríkis- sjóðs og komi fimm daga einfalt fangelsi í stað sektarinn- ar, verði hún eigi greidd innan 30 sólarhringa frá lögbirt- ingu dóms þessa. Svo ber og að dæma kærðan til að greiða allan kostnað sakarinnar, þar með talin málsvarnarlaun til hins skipaða talsmanns sins í málinu. B. P. Kalman, hrm., er þykir hæfilega ákveðin, 40 krónur. Miðvikudaginn 22. nóv. 1933. Nr. 78/1933. Eggert Claessen, f. h. Guðrúnar Lax- dal (Eggert Claessen) segn bæjargjaldkera Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs (Garðar Þorsteinsson). Útsvar lagt á ólöglegan útsvarsstofn. Úrskurður fógetaréttar Reykjavíkur 15. júní 1933: Hin framkomnu mótmæli verða ekki tekin til greina. Dómur hæstaréttar. Við aðalniðurjöfnun aukaútsvara í Reykjavík árið 1932 var Guðrúnu Laxdal gert að greiða 1300 kr. aukaútsvar til bæjarsjóðs. Með því að útsvar þetta eigi fékkst greitt krafðist hinn stefndi bæjargjald- keri þess, fyrir bæjarsjóðs hönd, að það yrði inn- heimt með lögtaki. Í fógetaréttinum mótmælti lög- ráðamaður téðrar Guðrúnar, áfrýjandi máls þessa, 486 því að lögtakið næði fram að ganga, og gekk úr- skurður fógetaréttarins um þau mótmæli þ. 15. júní s.l. á þá leið, að hin framkomnu mótmæli skyldi eigi tekin til greina. Úrskurði þessum hefir áfrýj- andi skotið til hæstaréttar með áfrýjunarstefnu. útg. 22. ágúst s.l., og hefir hann hér fyrir réttinum gert þær réttarkröfur, að hinn áfrýjaði úrskurður verði úr gildi felldur, og að öll þau mótmæli gegn lögtaks- gerðinni, er fram komu í fógetaréttinum, verði tek- in til greina, svo og að stefndi verði dæmdur til að greiða málskostnað fyrir hæstarétti eftir mati rétt- arins. Af hálfu stefnda hefir þess verið krafizt, að hinn áfrýjaði úrskurður verði staðfestur og að á- frýjandi verði dæmdur til að greiða málskostnað í hæstarétti eftir mati réttarins. Gjaldandi sá, er hér ræðir um, Guðrún Laxdal, er ófjárráða sakir æsku, og er áfrýjandi lögráðamaður hennar. Því er ómótmælt haldið fram í málinu, að hún hafi verið heimilisföst erlendis, og eigi átt lög- heimili hér á landi árin 1931 og 1932, en stefndi tel- ur að útsvarsálagningin sé þrátt fyrir það heimil samkvæmt 6. gr. B. 2 útsvarslaganna nr. 46, 15. júní 1926, með því að Guðrún hafi átt eignir hér í bæn- um, er arð hafi gefið. Það er upplýst, að við áramótin næstu á undan niðurjöfnun útsvars þessa, átti Guðrún Laxdal hús- eignina nr. 35 við Tjarnargötu hér í bænum, er virt var að fasteignamati á kr. 41,800,00. Af húseign þessari höfðu henni á árinu 1931 verið greiddar í leigu kr. 4800,00, og námu tekjur hennar af eign þessari það ár, að frádreginni fyrningu og sköttum, kr. 3436,77. Ennfremur átti hún í verðbréfum, er geymd virðast hafa verið hjá lögráðamanni hennar, kr. 85058,12 og bankainnstæðu hér á landi að upp- 487 hæð kr. 2805,11. Á eignum þessum hvíldi veðskuld að upphæð kr. 6617,62, þannig að nettóeign þessi nam kr. 123045,61, en tekjur hennar af verðbréfum og bankainnstæðu höfðu numið kr. 4004,83 á ár- inu 1931. Áfrýjandi viðurkennir nú að vísu, að skjólstæð- ingur sinn, hafi verið útsvarsskyldur hér í bænum umrætt gjaldár. En hann telur að samkv. 7. gr. út- svarslaganna hafi niðurjöfnunarnefnd aðeins verið heimilt að leggja útsvar á þær eignir, er Guðrún átti hér í bænum, og tekjur hennar af þeim, og í því sambandi telur hann, að aðeins húseign hennar hafi átt að koma til greina og tekjur hennar af hús- eigninni. Hann heldur því og fram að upphæð út- svarsins, samanborið við reglur þær, er upplýst sé að niðurjöfnunarnefndin hafi fylgt að jafnaði við nið- urjöfnun 'tsvara umrætt ár, sýni að niðurjöfnunar- nefndin hafi lagt útsvar þetta á meiri eignir og tekj- ur en henni samkv. 7. gr. hafi verið heimilt að leggja útsvar á. Telur hann útsvarsálagninguna því ólöglega og með því að hér sé eigi aðeins um upphæð útsvars að ræða, heldur um það, á hvaða eignir og tekjur út- svar megi leggja, eigi dómstólarnir úrskurðarvald um þetta atriði. Stefndi heldur því hinsvegar fram, að niðurjöfnunarnefndinni hafi verið heimilt að leggja útsvar á allar eignir Guðrúnar, enda telur hann, að ákvæði 7. gr. útsvarslaganna eigi ekki við í þessu máli, með því að hún taki aðeins til álagninga út- svara við aukaniðurjöfnun. En þó svo yrði talið, að 7. gr. ætti við þetta mál, þá hafi verið heimilt að leggja á allar ofannefndar eignir Guðrúnar útsvar hér í bæ, og sé því í þessu máli aðeins ágreiningur um upphæð útsvarsins. — En jafnvel þó að talið yrði, að aðeins hafi verið heimilt að leggja útsvar á 488 húseignina og tekjurnar af henni, þá leiði það af því, að Guðrún hafi verið útsvarsskyld af þessari eign sinni, að útsvarsálagningunni verði eigi hrundið með dómi, þar sem dómstólarnir hafi eigi úrskurð- arvald um útsvarshæð gjaldskyldra gjaldenda. Í 7. gr. útsvarslaganna er mælt svo fyrir, að þegar útsvar er lagt á aðilja heimilisfastan erlendis vegna eigna hans hér á landi, megi einungis leggja á eignir hans hér og tekjur hans af þeim. Er engin heimild til annars en að telja að regla þessi eigi jafnan við er útsvar er lagt á aðilja heimilisfastan erlendis, hvort heldur er við aðalniðurjöfnun eða aukaniður- jöfnun útsvara. Samkvæmt þessu verður að líta svo á að niðurjöfnunarnefndin hafi aðeins mátt leggja útsvar á eignir Guðrúnar hér og tekjur hennar af þeim, og kemur þá næst til álita hverjar þær eignir og tekjur voru. Til þess að sagt verði að maður eigi tiltekna eign á ákveðnum stað, verður sú eign að vera staðbundin með einhverjum hætti. Sumum eignum er svo varið, að þær eru eigi þannig stað- bundnar. Um kröfuréttindi, þ. e. heimild manns til að heimta fjárgreiðslu af öðrum manni, verður það þannig eigi sagt, að kröf uhafi eigi þá eign á tiltekn- um stað, og gildir það jafnt hvort sem krafan er bréfuð eða óbréfuð. Þótt bréf sé um kröfuna gert, verður hún eigi fyrir það talin staðbundin, þar sem bréfið kann að vera geymt í þann og þann svipinn, þannig að sagt verði að kröfuhafi eigi þá eign þar. Samkvæmt þessu verður að fallast á þá skoðun áfrýjanda, að niðurjöfnunarnefndinni hafi aðeins verið heimilt að leggja útsvar á umgetna fasteign Guðrúnar hér í bænum og tekjur hennar af þeirri eign. 489 Það verður að teljast viðurkennt í málinu, að nið- urjöfnunarnefndin hafi lagt útsvar Guðrúnar eigi aðeins á fasteign hennar hér í bænum, heldur og á verðbréfaeign hennar og Þbankainnstæðu, er að framan var talin. Í 4. gr. útsvarslaganna er það að vísu lagt á vald skattayfirvaldanna að ákveða útsvarsupphæð eftir efnum gjaldanda og ástæðum. En nokkrar takmarkanir eru gerðar í lögunum á þeirri heim- ild. Ein þeirra er umrætt ákvæði 7. gr., er bindur heimildina til að leggja útsvar á aðilja heimilisfast- an erlendis, vegna eigna sem hann á hér, við það að einungis megi leggja á þær eignir og tekjurnar af þeim. Í þessu tilfelli er útsvarsstofninn því bein- línis ákveðinn í lögunum. Nú leiðir það að vísu af 24. gr. útsvarslaganna, að dómstólarnir eiga eigi úrskurðarvald um upphæð útsvara, en engin heim- ild er til þess að láta þá reglu taka til annars en úr- skurðar um útsvarshæð af löglegum útsvarsstofni. Spurningin um lögmæti útsvarsstofnsins er hvergi undanskilin úrskurðarvaldi dómstólanna. enda í raun réttri aðeins einn Hður í spurningunni um gjald- skyldu aðilja. Með því að líta verður svo á, samkv. framansögðu, að útsvar það, er hér ræðir um, hafi að nokkru leyti verið lagt á ólöglegan útsvarsstofn, og með því að heimild brestur fyrir dómstólana til að ákveða upphæð útsvars þess, er Guðrún hafi með réttu átt að greiða af eign sinni hér í bæ og tekjum sínum af henni, verður að taka hin fram- komnu mótmæli gegn lögtaksgerðinni til greina, og fella hinn áfrýjaða úrskurð úr gildi. Málskostnað í hæstarétti þykir rétt að stefndi greiði áfrýjanda með 300 krónum. 490 Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði úrskurður skal úr gildi felldur. Stefndi, bæjargjaldkeri Reykjavíkur, f. h. bæjarsjóðs, greiði áfrýjanda, Eggert Claessen, f. h. Guðrúnar Laxdal, málskostnað í hæsta- rétti með 300 krónum, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Með því að Guðrún Laxdal hefir eigi fengizt til að greiða útsvar það, að upphæð kr. 1300,00, er henni var gert að greiða til bæjarsjóðs Reykjavíkur árið 1932, hefir bæjargjaldkeri Reykjavikur krafizt lögtaks á útsvari þessu, en gerðarþoli eða umboðsmaður hans, hefir mótmælt því að lögtakið næði fram að ganga og hefir ágreiningurinn verið lagður undir úrskurð fógetaréttarins. Umboðsmaður gerðarþola byggir neitun sína um greiðslu útsvarsins á því, að gerðarþoli hafi ekki átt heimilisfang hér á landi, hvorki árið 1931 né árið 1932 og sé því eigi útsvarsskyldur. Hann hefir og haldið því fram, að upphæð útsvarsins sýni það að útsvarið sé ekki lagt á vegna eignar, sem gerðarþoli á hér og gefur af sér 400 kr. á mánuði, til þess sé útsvarið allt of hátt. Gerðarbeiðandi hefir aftur á móti haldið því fram, að gerðarþoli sé útsvarsskyldur hér, enda þótt hann muni ekki hafa átt hér heimilisfang 1931, en hann sé útsvars- skyldur hér samkvæmt 6. gr. B 2 sbr. 7. gr. útsvarslaganna, þar sem hann eigi eignir hér sem gefi arð. Það er upplýst og viðurkennt í málinu, að gerðarþoli hefir átt hér eign, er gefur arð af sér, og er því útsvars- skyldur samkvæmt lögum og er því eigi unt að taka hin framkomnu mótmæli til greina. 491 Föstudaginn 24. nóv. 1933. Nr. 77/1933. Eggert Claessen (Sjálfur) gegn Guðmundi Guðmundssyni og gagn- sök nr. 98/1933 (Th. B. Líndal). Frestsskilyrði fyrir fjárnámi samkv. 15. gr. 1. nr 29/1885, sem og tilkynningu eigi fullnægt. Úrskurður fógetaréttar Reykjavíkur 28. júlí 1933: Hið umbeðna fjárnám skal fram fara á ábyrgð gerðarbeiðanda. Dómur hæstaréttar. Með bréfi, dags. 22. febr. 1932, veðsetti gagnáfrýj- andi þessa máls, Guðmundur Guðmundsson, hand- hafa bréfsins húseign sína nr. 159 A við Laugaveg ásamt lóð, er húsinu fylgir, og ennfremur erfða- festuland sitt Þvottalaugablett KXXV, hvorttveggja í Reykjavík allt með fyrsta veðrétti, til tryggingu greiðslu skuldar að upphæð 35000 kr., er hann tjáði sig kominn í við handhafa bréfsins, svo og vaxta og kostnaðar ef til kæmi. Ákveðið var í bréfinu, að vexti og afborganir skyldi greiða 1. september og 1. marz ár hvert, þar til skuldin væri að fullu greidd, og skyldi skuldin öll falla í gjalddaga án nokkurs fyrir- vara, ef þessar greiðslur væru ekki nákvæmlega af hendi inntar, og mátti veðhafi þá taka veðið fjár- námi án undangengins dóms eða sáttar, samkv. 15. gr. laga nr. 29, 16. dez. 1885. Greiðslur samkvæmt bréfinu skyldu hefjast 1. sept. 1932. Greiðslurnar 1. sept. 1932 og 1. marz 1933 voru ekki inntar af hendi svo sem bréfið ákvað, og 22. júní þ. á. ritaði Eggert Claessen, þáverandi handhafi þess, lögmanninum í Reykjavík og óskaði, að hann gerði svo fljótt sem unnt væri fjárnám í téðum eignum, til tryggingar 492 skuldinni, vöxtum og kostnaði. Samkv. þessari beiðni var málið tekið fyrir í fógetarétti Reykjavik- ur 6. júlí þ. á. og eftir að málið hafði verið sótt og varið þar fyrir réttinum, var hinn 28. júli þ. á. kveð- inn upp sá úrskurður, að hið umbeðna fjárnám skyldi fara fram og var fjárnámið síðan framkvæmt hinn 31. júli. Þessum úrskurði og fjárnámsgerð hefir Eggert Claessen áfryjað til hæstaréttar með stefnu, dags. 8. ágúst þ. á., en með stefnu, dags. 14. sept. þ. á., hefir Guðmundur Guðmundsson gagnáfrýjað umræddum réttargerðum. Aðaláfrýjandi krefst þess hér fyrir réttinum, að hinn áfrýjaði úrskurður og Í járnámsgerð verði staðfestur, þó ekki fyrir hærri upphæð en 27,855,39 kr. og 6% ársvöxtum af 24952 kr. frá 20. október þ. á. til greiðsludags, svo og fjárnámskostnaði, þá krefst hann þess, að gagnáfrýjandi verði dæmdur til að greiða sér málskostnað fyrir hæstarétti eftir mati réttarins. Gagnáfrýjandi krefst þess hinsvegar fyrst og fremst, að málinu verði frestað þangað til í febrú- armánuði næstkomandi eða annan hæfilegan tíma að áliti réttarins. En verði þessi krafa ekki tekin til greina, krefst hann aðallega, að hinar áfrýjuðu rétt- argerðir, verði algerlega úr gildi felldar og svnjað verði um framgang hins áfrýjaða fjárnáms. Til vara krefst hann þess, að fjárnámið verði einungis stað- fest fyrir 3431,90 kr. Til þrautavara krefst hann, að fjárnámið verði einungis staðfest fyrir þeirri upp- hæð, sem aðaláfrýjandi krefst nú, sbr. kröfur hans að framan. Loks krefst gagnáfrýjandi málskostnað- ar fyrir hæstarétti samkv. mati réttarins. Gagnáfryjandi styður kröfu sína um frestun máls- ins, en henni er mótmælt af aðaláfrýjanda, við það, 493 að nú standi yfir í lögreglurétti Reykjavíkur rann- sókn út af ýmsum atvikum, er snerti veðskuldabréf það, sem um ræðir í þessu máli, og geti niðurstaða rannsóknarinnar haft þýðingu fyrir úrslit málsins. Hefir gagnáfrýjandi lagt fram sem ný skjöl fyrir hæstarétti útskrift úr skýrslubók lögreglunnar um skýrslutöku hennar út af þessu, ennfremur útskrift úr lögregluþingbók Reykjavíkur um próf þau, er þegar hafa verið haldin í lögregluréttinum. En eins og málið liggur nú fyrir, virðist frekari lögreglu- réttarrannsókn ekki geta haft þá þýðingu fyrir úr- slit þess, að hinn umbeðni frestur verði veittur gegn mótmælum aðaláfrýjanda. Svo sem fyr segir voru engar greiðslur inntar af hendi, hvorki 1. sept. 1932 né 1. marz 1933. Þetta verður þó eigi talið til vanefnda af hálfu gagnáfrýj- anda. Því að um handhafabréf yfirleitt gildir sú regla, að ekki verður talið, að skuldarar samkv. þeim séu skyldir að greiða fyrr en þeir eru krafðir greiðslu, enda geta þeir fyrr hvorki vitað hverjum né hvar þeir eiga að greiða, en í samræmi við þessa almennu reglu verður að skilja ákvæði þess veð- skuldabréfs, sem hér um ræðir um gjalddaga. Það er nú upplýst í málinu, að gagnáfrýjandi var ekki krafinn greiðslu samkv. bréfinu fyrr en 29. júní þ. á., er honum var af stefnuvottum birt tilkynning, dags. 22. júni, frá aðaláfrýjanda, sem handhafa veðskulda- bréfsins, um að fjárnám færi fram að þrem dögum liðnum frá birtingu tilkynningarinnar, en í tilkynn- ingunni var jafnframt nægileg greiðsluáskorun. Gjalddagi veðskuldabréfsins í þeirri merkingu, sem 15. gr. laga nr. 29, 1885, notar orðið gjalddagi, þar sem ákveðið er, að fjárnám samkv. greininni megi eigi gera fyrri en liðinn er hálfur mánuður frá gjald- 494 daga, var því ekki fyr en 29. júni. Hinn 6. júlí hófst hinsvegar fjárnámið, en við það tímatakmark verð- ur hér að miða í síðasta lagi, var því umræddu frest- skilyrði ekki fullnægt. Þá er og það skilyrði sett í 15. gr. laga nr. 29, 16. dez. 1885, að búi skuldunautur á hinni veðsettu eign, þá skuli með þriggja daga fyrir- vara birta honum með stefnuvottum hvenær gerðin eigi fram að fara, Slíkrar tilkynningar þurfti hér um fjárnám í eigninni Laugaveg 159 A, sem gagnáfrýj- andi bjó á, en hún átti sér ekki stað á löglegan hátt, því að þriggja daga frestinum samkv. tilkynning- unni 29. júní lauk mörgum dögum áður en fjárnám mátti gera og var sú tilkynning þegar þessvegna marklaus að þessu leyti. Það verður því þegar af þessum ástæðum, og án þess til athugunar komi hvort hið umrædda veð- skuldabréf hafi verið lögleg aðfararheimild, að fella hinn. áfrýjaða fógetaréttarúrskurð og fjárnámsgerð úr gildi. Eftir þessum úrslitum verður að dæma aðaláfrýj- anda til að greiða gagnáfrýjanda málskostnað fyrir hæstarétti og ákveðst hann 500 krónur. Því dæmist rétt vera: Hinn áfrýjaði fógetaréttarúrskurður og fjár- námsgerð er úr gildi felld. Aðaláfrýjandi, Egg- ert Claessen, greiði gagnáfrýjanda, Guðmundi Guðmundssyni, 500 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða úrskurðar hljóða svo: Mótmæli þau, er gerðarþoli hefir fært fram í máli þessu gegn fjárnámi fyrir skuldabréfakröfu þessari, er 495 byggð á því, að skuldin sé ekki raunverulega svo há, sem skuldabréfið tilgreinir, þar sem hann hafi aldrei fengið hærri upphæð fyrir bréfið en sem svarar kr. 25500,00 og vísar hann um þetta atriði í eftirrit af kæru, sem hér hefir verið lögð fram, og sem hann kveðst hafa sent lög- reglustjóranum í Reykjavík. Þá mótmælir hann fjárnám- inu einnig á þeim grundvelli að skuld þessi sé ekki gjald- kræf, þar sem skuldabréfið sé handhafabréf og tilgreinir ekki hvar greiða skuli afborganir og vexti, og hafi hon- um verið ókunnugt um hvar greiða skyldi, enda enga til- kynningu fengið um það. Fyrra atriðinu hefir gerðarbeiðandi mótmælt sem röngu og sér óviðkomandi. Í sambandi við síðara atriðið hefir hann vísað til til- kynningarinnar á rjskj. nr. 3, sem sýnir það hver hafi þá verið handhafi veðskuldabréfsins, og neitar hann því með öllu að hann hafi nokkru sinni fengið nokkurt greiðslu- tilboð. Þar sem efni skuldabréfsins ber ekki með sér neinar takmarkanir á þar til greindri skuldarupphæð verða mót- mæli gerðarþola gegn framgangi gerðarinnar að því leyti ekki tekin til greina. Þá verður og að telja að tilkynningin á rjsksj. nr. 3 sé jafnframt nægileg tilkynning til gerðar- þola um það hver sé handhafi veðskuldabréfs þessa, og þar sem ekki er sannað að hann hafi boðið fram greiðslu á afborgun eða vöxtum þrátt fyrir þá tilkynningu, þá verð- ur að telja að skuldabréfið sé í gjalddaga fallið og því heimilt að gera fjárnám samkvæmt ákvæðum þess. 496 Miðvikudaginn 29. nóv. 1938. Nr. 5/1933. Sophia Bertelsen (Stefán Jóh. Stefánsson) gegn Halldóri Guðmundssyni (Guðm. Ólafsson). Vanefndir á greiðslu eftirstöðva kaupverðs af hendi stefnanda. Dómur aukaréttar Ísafjarðarsýslu 18. ágúst 1932: Stefna, Sophia Bertelsen, greiði stefnandanum, Halldóri Guð- mundssyni, kr. 700,00 með 5% ársvöxtum frá 1. október 1930 til greiðsludags og kr. 157,00 í málskostnað, en að öðru leyti á hún að vera sýkn af kröfum hans í þessu máli. Dóminum ber að fullnægja innan 15 daga frá lögbirt- ingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Áfrýjandi hefir krafizt þess fyrir hæstarétti, að hinum áfrýjaða undirréttardómi verði breytt þann- ig, að hún verði sýknuð af kröfum stefnda um vaxta- greiðslu af skuldinni og málskostnaði í héraði. Svo hefir hún og krafizt, að stefndi verði dæmdur til að greiða málskostnað í undirrétti og hæstarétti eftir mati réttarins. Stefndi hefir hinsvegar krafizt staðfestingar á dóminum og málskostnaðar í hæstarétti. Kröfu sina um að fella úr gildi ákvæði aukarétt- ardómsins um vaxtagreiðslu byggir áfrýjandi á því, að af hennar hálfu hafi greiðsla skuldarinnar staðið til boða á gjalddaga, og einnig síðar verið boðin fram, bæði áður og eftir að málssókn þessi var hafin. Þessu viðvíkjandi hefir umboðsmaður áfrýjanda fyrir undirréttinum skýrt svo frá, að hann hafi á gjalddaga skuldarinnar þ. 30. sept. 1930 farið á fund 497 stefnda undir það búinn að greiða skuldina 700 kr., en þá hafi hann skilið orð stefnda svo, að hann veitti gjaldfrest á skuldinni viku- til hálfsmánaðar- tíma og því hafi hann ekki þá boðið fram greiðslu skuldarinnar. En stefndi hefir neitað, að hann þá hafi veitt nokkurn gjaldfrest á skuldinni, og er það ekki sannað gegn neitun hans. Þar næst kveðst um- boðsmaður áfrýjanda hafa hitt stefnda 8. okt. næst á eftir og þá boðið honum greiðslu skuldarinnar í votta viðurvist, en hann neitað að taka við henni, Hefir hann nánar skýrt svo frá þessu, að hann bæði 30. sept. og 8. okt. hafi haft með sér til greiðslu skuldarinnar 100 kr. í peningum og 600 kr. ávísun frá Guðmundi Óskari Þorleifssyni á inneign hans hjá stefnda sem ógoldið vinnukaup við smíði á húsi stefnda þá um sumarið, en til þess hafi eigi komið, að hann sýndi ávísunina af því stefndi hafi neitað að taka við greiðslu skuldarinnar. En um inneign Guðmundar Óskars Þorleifssonar hjá stefnda, eru færðar líkur fyrir því með skjölum, sem lögð hafa verið fram af nýju í hæstarétti, að Guðmundur hafi fyrir gjalddaga skuldarinnar 30. sept. 1930 verið bú- inn að ráðstafa svo miklu af smiðakaupinu, að af því stóðu aðeins eftir um 300 kr. Var því 600 kr. á- vísun nefnds Guðmundar þegar af þessari ástæðu eigi gild borgun upp í skuldina, enda hefir stefndi neitað, að Guðmundur hafi átt til nokkurrar skuldar að telja hjá sér. Og stefndi hefir neitað, að nefndan dag, 8. okt. 1930, hafi tilboð um greiðslu skuldar- innar komið fram öðruvísi en með greindri 600 kr. ávísun og 100 kr. í peningum, og hefir þessu eigi verið hnekkt. Tveim dögum síðar, eða þann 10. okt., lét svo stefndi stefnuvotta birta fyrir áfrýjanda á- skorun um að fullnægja kaupsamningnum um húsa- 32 498 kaupin, og er það eigi bar tilætlaðan árangur stefndi hann áfrýjanda til sáttanefndar 18. s.m. Var sú sátta- kæra tekin fyrir á fundi sáttanefndar Súðavíkur- hrepps 28. s. m. og hefir áfrýjandi haldið því fram, að á þeim fundi hafi á ný verið boðin fram greiðsla á skuldinni. Sáttanefndarmennirnir hafa nú að vísu vottað í sáttafundargerðinni, að af hálfu áfrýjanda hafi verið boðnar fram 700 kr. til greiðslu skuldar- innar, en þar sem sáttanefndarmönnum er óheimilt að votta nokkuð um sáttatilboð málsaðilja verður eigi tekið mark á þessu vottorði þeirra. Og stefndi hefir neitað því, að á þessum sáttanefndarfundi eða síðan undir rekstri málsins hafi komið fram nokkuð annað greiðslutilboð, en það að láta af hendi nefnda 600 kr. ávísun og 100 kr. í peningum gegn fullnaðar- kvittun skuldarinnar og hefir þessari neitun hans eigi verið hnekkt. Það brestur þannig sönnun fyrir því, að áfrýjandi hafi boðið fram lögmæta greiðslu skuldarinnar, og verður því krafa hennar um sýkn- un af vaxtakröfu stefnda eigi tekin til greina. En hinsvegar verður að líta svo á, að stefndi eigi aðeins kröfu til vaxta frá þeim degi, er síðari sáttakæran í málinu var gefin út, er var 22. mai 1932, og ber því að breyta vaxtaákvæði aukaréttardómsins í samræmi við það. Eins og sagt hefir verið, vanefndi áfrýjandi skuld- bindingu sína Í kaupsamningnum um skaðlausa greiðslu eftirstöðva kaupverðsins á réttum gjald- daga, er leiddi til þess, að mál þetta var höfðað og verður því krafa hennar um sýknun af málskostn- aðarkröfu stefnda í undirrétti eigi tekin til greina og með því að málskostnaðarupphæðin þykir eigi of hátt metin í aukaréttardóminum ber að staðfesta hann að þessu leyti. 499 Eftir málavöxtum þykir rétt að áfrýjandi greiði stefnda 150 kr. upp í málskostnað fyrir hæstarétti. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi, Sophia Bertelsen, greiði stefnda, Halldóri Guðmundssyni, 700 kr. með 5% árs- vöxtum frá 22. maí 1932 að telja til greiðslu- dags. Málskostnaðarákvæði aukaréttardómsins skal óraskað og áfryjandi greiði stefnda 150 kr. upp í málskostnað fyrir hæstarétti. Dóminum að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað fyrir aukarétti Ísafjarðarsýslu af Halldóri Guðmundssyni útvegsmanni á Grund í Súðavík- urhrepni, með stefnu útgefinni 28. júní s. 1. gegn Sophia Bertelsen ljósmóður á Grund í Súðavíkurhreppi. Stefnandi gerir þær kröfur, að stefnda verði dæmd til að greiða sér eftirstöðvar af skúrverði, kr. 700,00 með 6% ársvöxtum frá 1. október 1930 til greiðsludags, kr. 1000,00 fyrir samningsrof með 6% ársvöxtum frá sátta- kærudegi til greiðsludags og málskostnað að skaðlausu skv. reikningi eða til vara eftir mati réttarins. Stefnda hafði hvorki mætt né mæta látið í málinu og er henni þó löglega stefnt. Mál sama efnis og þetta mál hefir verið hér fyrir réttinum áður en verið vísað frá vegna formgalla. Hefir málaflutningsmaður stefnanda lagt fram í þessu máli málsskjöl úr því máli, þ. á. m. varn- ir málaflutningsmanns stefndu, en ekki þykir fært að telja hana bundna af þeim málflutningi í þessu máli. Ber því að dæma málið eftir framlögðum skjölum og skilríkjum skv. N. L. 1—4—32 og 2. gr. tilsk. frá 3. júni 1796. Málavextir eru þeir að með samningi, dagsettum 28. 500 okt. 1929, seldi stefnandi stefndu timburskúr, er hann átti, í því ástandi, sem skúrinn þá var, fyrir umsamið kaupverð kr. 1700,00, skyldu kr. 1000,00 greiðast við und- irskrift samningsins og fór sú greiðsla fram, en eftir- stöðvar kaupverðsins kr. 700 greiðast Í peningum fyrir 30. september 1930, til tryggingar skaðlausri greiðslu á réttum gjalddaga, setti stefnda stefnanda skúrinn að veði. Svo var og ákveðið í samningnum, að „verði samnings- rof af hálfu annarshvors aðila skuli hann greiða hinum Eitt þúsund krónu skaðabætur“. Er nefndar eftirstöðvar kaupverðsins, kr. 700,00, féllu í gjalddaga varð greiðsludráttur af hálfu stefndu. Fór hún fram á greiðslufrest en stefnandi vildi eigi veita og krafð- ist greiðslunnar og 1000 króna að auki í skaðabætur fyrir samningsrof. Verður ekki séð af skjölum málsins, að stefnda hafi gert stefnanda neitt það greiðslutilboð síðan, er breytt hafi greiðsludrætti hennar í viðtökudrátt af hálfu stefnanda og ekki hefir greiðsla á eftirstöðvunum farið fram. Verður því að taka til greina kröfu stefnanda um greiðslu á eftirstöðvunum kr. 700,00 og kröfu hans um vexti af þeim, þó þannig að ársvextir af þeim ákveð- ast 5%. Um skaðabótakröfu stefnanda er það hinsvegar að segja, að ekki verður fallizt á að greiðsludráttur stefndu á fyrnefndum eftirstöðvum falli undir hugtakið „samn- ingsrof“ í fyrnefindum kaupsamningi. Bæði orðið „samn- ingsrof“ og hve skaðabæturnar eru háar í sambandi við kaupverð skúrsins, sýnir að skaðabóta ákvæði samnings- ins ætti því aðeins að koma til framkvæmda, að kaupin hefðu gengið til baka, en um það er ekki að ræða hér. Skaðabótakrafa stefnanda verður því ekki tekin til greina og á stefnda að vera sýkn af henni. Eftir þessu og með tilliti til ákvæða fyrnefnds kaup- samnings um skaðlausa greiðslu, þykir málskostnaðar- greiðsla til handa stefnanda hæfilega ákveðin kr. 157,00. 501 Miðvikudaginn 29. nóv. 1933. Nr. 63/1933. Sýslunefnd Kjósarsýslu (Eggert Claessen) gegn Flugfélagi Íslands h/f (Guðm. Ólafsson). Áfrýjandi sýknaður af kröfu stefnda með þvi að eigi varð talið, að gefið hefði verið bindandi loforð um greiðslu umrædds hlutafjár. Dómur gestaréttar Gullbringu- og Kjósarsýslu 30. marz 1933: Hinn stefndi formaður sýslunefndar Kjósarsýslu, Magnús Jónsson, greiði, f. h. sýslunefndarinnar, skila- nefnd Flugfélags Íslands h/f, kr. 500,00 með 5% ársvöxt- um frá 30. nóvember til greiðsludags og kr. 77,50 í máls- kostnað innan þriggja sólarhringa frá lögbirtingu dóms þessa að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Svo sem fram er tekið í hinum áfrýjaða dómi, samþykkti sýslunefnd Kjósarsýslu á aðalfundi sin- um 27. apríl 1931, í tilefni af áskorun þáverandi for- manns Flugfélags Íslands h/f, að kaupa 500 kr. hlutabréf í félaginu. Á síðara hluta ársins virðist fé- lagið hafa lent í fjárþrotum og var þá kosin skila. nefnd til þess að annast upplausn félagsins, og með því að félagið hafði enn eigi fengið neina greiðslu frá sýslunefndinni ritaði skilanefndin hinn 27. nóv. s. á. sýslunefndinni og fór þess á leit að hún stæði við loforð sitt um hlutafjárkaupin. Þetta er- indi var lagt fyrir sýslunefndina á aðalfundi hennar 28. apríl 1932. Á fundinum skýrði oddviti nefndar- innar frá því, að hann hefði eigi „formlega“ sent flugfélaginu neina tilkynningu um samþykkt nefnd- arinnar 1931 og að honum hefði eigi verið sýnt neitt 502 hlutabréf til innlausnar. Að fengnum þessum upp- lýsingum neitaði sýslunefndin að sinna kröfu skila- nefndarinnar um greiðslu nefndra 500 kr., en þar sem skilanefndin taldi að sýslunefndin væri skyld til að standa við samþykkt sína 1931 um kaup á 500 kr. hlutabréfi, höfðaði hún mál þetta gegn áfrýjanda og hefir í því máli lagt fram bréf frá þáverandi formanni flugfélagsins, prófessor Alexander Jó- hannessyni, segir í bréfinu að á liðnu sumri 1931 hafi hann hitt oddvita sýslunefndarinnar Magnús sýslumann Jónsson, á götu hér í bænum, og farið þess þá á leit við hann, að fá hið lofaða hlutafé hið fyrsta, og hafi sýslumaður lofað að greiða upphæð- ina bráðlega, þótt ekkert hefði orðið úr því. Mála- flutningsmaður áfrýjanda leitaði þá umsagnar sýslu- manns um yfirlýsingu þessa. Eftir skýrslu mála- flutningsmannsins kannaðist sýslumaður við að það væri rétt hermt, að hann einhverntima hefði hitt prófessor Alexander Jóhannesson á förnum vegi og hefði hann þá farið að tala um umrædd hlutafjár- kaup, kveðst hann þá hafa sagt honum að hann mundi senda flugfélaginu skriflega tilkynningu þar um, ef til þess kæmi að hlutabréfið yrði keypt, en sýslumaður neitaði því að hann hefði nokkurn tíma lofað greiðslu upphæðarinnar og segist hvorki hafa sent flugfélaginu tilkynningu um samþykkt sýslu- nefndarinnar eða greitt upphæðina, vegna þess að hann hafi hikað við það út af fregnum, er hann hafi fengið um fjárhagsástand félagsins. Þar sem nú skilja verður skýrslu sýslumannsins um afskipti hans af máli þessu svo sem hún er bókuð í fundargerð sýslunefndarinnar 1932 í samræmi við ofannefnda skýrslu hans eða umsögn, verður það eigi talið sannað, að sýslumaður hafi gefið bindandi 503 loforð um greiðslu umstefndra 500 kr. eða vakið hjá formanni flugfélagsins réttmætar vonir í þá átt, og þar sem samþykkt sýslunefndar ein út af fyrir sig eða í sambandi við birtingu fundargerðanna hefir eigi skapað rétt fyrir flugfélagið til hlutafjárkaup- anna, verður eftir kröfu sýslunefndarinnar að sýkna hana af kröfu hinnar nefndu skilanefndar, en eftir atvikum þykir rétt að málskostnaður í báðum réttum falli niður. Því dæmist rétt vera: Áfrýjandi, sýslunefnd Kjósarsýslu, á að vera sýkn af kröfu stefndu, skilanefndar Flugfélags Íslands h/f, í máli þessu. Málskostnaður í héraði og hæstarétti fellur niður. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Með gestaréttarstefnu, útgefinni 30. nóv. f. á., hefir Guð- mundur Ólafsson, hæstaréttarmálaflutningsmaður í Reykja- vík, f. h. skilanefndar Flugfélags Íslands h. f., höfðað mál þetta á hendur sýslunefnd Kjósarsýslu til greiðslu á kr. 500,00 auk 5% vaxta frá stefnudegi til greiðsludags og málskostnaðar að skaðlausu eða eftir reikningi. Málavexti kveður stefnandi vera þá, að á aðalfundi sýslunefndar Kjósarsýslu 27. april 1931 hafi verið samþykkt að kaupa 500,00 króna hlutabréf í Flugfélagi Íslands h. f. Flugfélag Íslands hafi hætt störfum áður en sýslunefndin greiddi af höndum hið lofaða hlutafjárframlag og hafi stefnandi sem formaður skilanefndar nefnds hlutafélags þvi með bréfi, dags. 27. nóv. 1931, snúið sér til sýslunefndarinnar og krafizt greiðslu á nefndri upphæð. Bréf þetta hafi ver- ið lagt fram á aðalfundi sýslunefndar Kjósarsýslu 28. april 1932, en sýslunefndin þá neitað einhuga að sinna þessu erindi og hafi þessvegna mál þetta verið höfðað. Skyldu sýslunefndarinnar til að inna umstefnda greiðslu af hendi byggir stefnandi á því, 504 að sýslunefndin hafi á löglegum fundi samþykkt hluta- fjárframlagið og tekið þá samþykkt upp í prentaða skýrslu, sem öllum er heimilt að fá sem þess óska, að formaður Flugfélags Íslands h/f., prófessor, dr. phil., Alexander Jóhannesson, hefir í bréfi 22. febrúar 1933, gef- ið þá yfirlýsingu að sýslumaðurinn í Gullbringu- og Kjós- arsýslti, Magnús Jónsson, hafi, er liðið var nokkuð á sum- arið 1931, lofað að fé þetta yrði bráðlega greitt, þótt úr því yrði ekki, og að formaður Flugfélagsins kveðst hafa litið svo á, að greiðsludrátturinn stafaði af því að lítið fé væri fyrir hendi í sýslusjóðnum og þessvegna beðið ró- legur eftir að peningarnir kæmu, er fé yrði fyrir hendi, að bókun sýslunefndar Kjósarsýslu 28. apríl 1932 styrki yfirlýsingu formanns Flugfélags Íslands, með því að þar standi að engin „formleg tilkynning“ hafi verið send um hlutafjársamþykktina og muni þar sjálfsagt vera átt við bréflega tilkynningu, en vitanlega sé munnleg til- kynning nægileg í þessu efni. Þessu öllu mótmælir um- boðsmaður stefnda. Hann kveður samþykkt sýslunefndar Kjósarsýslu 27. april 1931 um hlutabréfakaupið vera ein- hliða yfirlýsingu, sem á engan hátt geti stofnað skuld- binding fyrir sýslunefndina. Þá kveðst hann hafa lagt bréf formanns Flugfélagsins fyrir Magnús Jónsson, sýslu- mann, og haldi sýslumaðurinn fast við, að það sé rétt í skýrslu sýslunefndarinnar fyrir árið 1932, að hann hafi aldrei sent Flugfélaginu formlega tilkynningu um hluta- bréfakaupið, en sýslumaður muni einhverntíma hafa hitt formann Flugfélags Íslands á förnum vegi og þá verið tal- að um hlutabréfakaupið og sýslumaður að sjálfsögðu ekki mótmælt því, að samþykktin um það hafi verið gerð en sagt jafnframt, að hann myndi senda skriflega tilkynn- ingu hér um, ef til þess kæmi að hlutabréfið yrði keypt, en aldrei lofað að féð yrði greitt og hafi sýslumaður hvor- ugt gert vegna frétta um fjárhagslegt ástand félagsins. Til vara tekur umboðsmaður stefnda það fram, að þó að sýslunefndin hafi verið búin að skuldbinda sig til að kaupa hlutabréf fyrir hina umstefndu upphæð í Flugfé- lagi Íslands h. f., þá hefði sýslunefndin getað ógilt slíkan samning sökum þess að forsendurnar fyrir honum hefðu reynzt rangar. Sýslunefndin hafi nefnilega gert sam- þykkt sína 27. april 1931 á þeim grundvelli, að félagið 505 væri fjárhagslega heilbrigt, enda hafi stjórn þess látið mjög af fjárhagslegum styrkleik þess í bréfi til sýslu- nefndarinnar dags. 18. ágúst 1930. Samþykkt sýslunefnd- arinnar hafi verið byggð á nefndu bréfi Flugfélags Íslands, en á tímabilinu frá því að það bréf var skrifað og þang- að til samþykktin var gerð hafi fjárhagslegar ástæður Flugfélagsins gerbreytzt til hins verra og það hafi fyrst verið eftir að félagið var komið í fjárþröng að þeir hitt- ust formáður Flugfélagsins, Alexander Jóhannesson og sýslumaður Magnús Jónsson. Þá heldur umboðsmaður stefnda því loks fram, að flugfélagið geti ekki uppfyllt það sjálfsagða skilyrði fyrir greiðslunni, að afhenda hluta- bréf, enda aldrei boðið það fram. Stefnandi mótmælir málsútlistun umboðsmanns stefnda; sérstáklega neitar hann því, að samþykkt sýslunefndar- innar hafi verið gerð á röngum forsendum. Í ávarpi því, er fórmaður Flugfélags Íslands hafi sent öllum sýslu- og hreppsnefndum landsins 18. ágúst 1930 hafi ekki falizt vill- andi né ginnandi frásagnir um fjárhag félagsins; ávarpið hafi ekki verið annað en hvatning til landsmanna um að veita stuðning góðu og nauðsynlegu málefni. Hagur fé: lagsins hafi ekki verið eins slæmur og umboðsmaður stefnda virðist halda fram. Þetta sjáist bezt, ef athugað er, að á árinu 1930 og fram í jan. 1931 hafi Flugfélagið greitt kr. 105000,00 afborgun af kaupverði flugvéla sinna, en sumarið 1931 hafi félagið orðið fyrir því óhappi, að báðar flugvélarnar sukku í óveðri, önnur í Reykjavík en hin á Akureyri og fjárhagsörðugleikar Flugfélags Íslands h/f. þá fyrst komið í ljós og verið aðallega að kenna þessum ó- höppum. Stefnandi kveður ennfremur það, er umboðsmað- ur stefnds segir um hlutabréfið, ekki skipta máli, þegar af þeirri ástæðu að formaður Flugfélags Íslands hafi kraf- ið sýslunefndina um framlagið og hefði hann að sjálfsögðu látið hlutabréfið af hendi um leið og honum hefði borizt greiðslan. Það skal nú fyrst tekið fram af réttarins hálfu um mál þetta, að sýslunefndarmönnum Kjósarsýslu hefir ekki ver- ið stefnt öllum heldur oddvita sýslunefndarinnar, sýslu- manni Magnúsi Jónssyni f. h. sýslunefndarinnar, en með því að það er í samræmi við yfirlýstan vilja sýslunefndar- innar að umstefnd greiðsla hefir ekki verið innt af hendi 506 og þar sem mætt er í málinu af hálfu stefnda án þess að hreyft hafi verið mótmælum út af þessu, þykir ekki ástæða til að vísa málinu frá. Hvað efni málsins snertir, þá verð- ur rétturinn að vera þeirrar skoðunar, að enda þótt lita mætti svo á, að birting á samþykkt sýslunefndar Kjósar- sýslu frá 27. april 1931 skapaði ekki ein út af fyrir sig rétt fyrir Flugfélag Íslands h/f, þá felizt þó í yfirlýsing sýslumanns Gullbringu- og Kjósarsýslu á sýslufundinum 28. april 1932 um að engin „formleg“ tilkynning hafi farið fram um hlutabréfskaupið samborinni við skýrslu for- manns Flugfélags Íslands h/f., dr. Alexanders Jóhannes- sonar, um það, er farið hafi milli hans og sýslumanns Magnúsar Jónssonar, nægileg sönnun þess, að nefndur for- maður Flugfélags Íslands hafi mátt ætla, að hann fengi loforð um greiðslu umstefnds hlutafjár og með því að ekki verður heldur litið svo á að loforðið sé ógilt vegna Tangra forsenda né að sú varnarástæða skipti máli, að félagið geti ekki uppfyllt það skilyrði að afhenda hlutabréf, þá ber að taka kröfu stefnanda í máli þessu til greina. Í samræmi við þessi úrslit málsins ber stefnda að greiða stefnanda málskostnað samkvæmt framlögðum reikningi, kr. 77,50. Miðvikudaginn 29. nóv. 1933. Nr. 84/1933. Ásgeir Guðmundsson gegn Metúsalem Jóhannssyni. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Ásgeir Guðmundsson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. 507 Miðvikudaginn 29. nóv. 1933. Nr. 86/1933. Guðbjörg Jónsdóttir og Sigfús Jóns- son segn stjórn sparisjóðs Ólafsvíkur. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjendur, Guðbjörg Jónsdóttir og Sigfús Jóns- son, er eigi mæta Í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef þau af nýju vilja fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. Mánudaginn 4. dez. 1933. Nr. 93/1933. Réttvísin (Eggert Claessen) gegn Ólafi Jónssyni. (Jón Ásbjörnsson). Brot gegn 205., sbr. 208. gr. hegnl. Dómur aukaréttar Eyjafjarðarsýslu og Akureyrarkaup- staðar 6. maí 1933: Ákærður, Ólafur Jónsson, veitinga- þjónn á Akureyri, sæti einföldu fangelsi í 30 daga. En fullnustu refsingarinnar skal frestað og hún falla niður nema ákærður innan 5 ára frá uppsögn dóms þessa sæti ákæru í opinberu máli fyrir glæp drýgðan af ásettu ráði og sé í því dæmdur í þyngri refsingu en sektir. Þá greiði ákærður, útg.m. Ingimar Jónssyni, Akureyri, 300 kr. — þrjú hundruð krónur — í skaðabætur fyrir á- verka. Loks ber ákærða að greiða allan af málinu löglega leiddan og leiðandi kostnað, þar með talin málsvarnar- laun til hins skipaðs talsmanns hans, málflm. Böðvars Bjarkan, Akureyri, 15 —- fimmtán — krónur. Hinar idæmdu skaðabætur ber að greiða innan 15 daga 508 frá lögbirtingu dómsins og fullnægja honum að öðru leyti að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Afbrot ákærða ber að heimfæra undir 205., sbr. 208. gr. hegningarlaganna og þykir refsing hans hæfilega ákveðin 14 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi. Jafnframt þykir rétt að ákveða, að fullnustu refsingar þessarar skuli, samkv. 1. gr. laga nr. 39, 16. nóv. 1907, frestað og að hún skuli niður falla, ef skilyrði laganna er fullnægt. Í lögregluréttinum kom fram skaðabótakrafa af hálfu Ingimars Jónssonar að upphæð 1940 kr. Í rétt- arhaldi í lögregluréttinum 22. dez. 1932 skýrði dóm- arinn að vísu ákærða frá því, að krafa þessi væri komin fram, en eigi sést að álits ákærða um kröfu þessa hafi verið leitað og hennar er hvorki getið í tilkynningu dómarans til ákærða um málshöfðun gegn honum né í aukaréttarstefnunni, og verður því eigi dómur lagður á skaðabótakröfuna í þessu máli. Ákærði greiði allan kostnað málsins í héraði og hæstarétti, þar með talin málsvarnarlaun verjanda hans Í héraði, 60 kr., og málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 100 kr. til hvors. Málið var tekið til dóms í héraði 18. jan. 1933, en dómur eigi kveðinn upp fyrr en 6. maí s. á. Þessi mikli dráttur á dómsuppsögninni, sem eigi hefir verið nægilega réttlættur af dómarans hálfu, er að- finnsluverður. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Ólafur Jónsson, sæti 14 daga fangelsi við venjulegt fangaviðurværi, en fullnustu refs- ingarinnar skal frestað og hún niður falla eftir 509 5 ár frá uppsögn dóms þessa, ef skilorð laga nr. 39, 16. nóv. 1907, eru haldin. Ákærði greiði allan kostnað málsins í héraði og í hæstarétti, þar með talin málflutningslaun hins skipaða verjanda í héraði, Böðvars Bjarkan málflutningsmanns, 60 kr., og laun sækjanda og verjanda Í hæstarétti, málflutningsmannanna Eggerts Claessens og Jóns Ásbjörnssonar, 100 kr. til hvors. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Tildrög máls þessa, sem af réttvísinnar hálfu er höfðað gegn veitingaþjóni, Ólafi Jónssyni, í svokallaðri Bio-Kaffe við Ráðhústorg á Akureyri, fyrir brot gegn 18. kapitula almennra hegningarlaga handa Íslandi frá 25. júní 1869 eru þannig: Aðfaranótt laugardagsins 22. okt. f. á. nálægt eða rétt fyrir klukkan 2, kom kærandinn í máli þessu útgerðar- maður Ingimar Jónsson, inn á svokallað Bio-Kaffe, við Ráðhústorg á Akureyri, ásamt 4 öðrum mönnum. Voru dyr veitingastofunnar opnar eða ólæstar og hittu þeir fé- lagar þar fyrir kærða Ólaf Jónsson, veitingaþjón, en að öðru leyti var þar mannlaust. Kærandinn Ingimar Jónsson, bað þá um öl handa þeim félögum, en kærður, neitaði, og kveðst hann sumpart hafa borið það fyrir, að svo framorðið væri orðið, en sum- part og aðallega að Ingimar skuldaði og hefði eigi borg- að veitingar, er hann hefði fengið áður. Út af þessu varð allmikið rifrildi milli Ingimars og Ólafs, og nokkur átök. Samkvæmt réttarrannsókninni virðast áflogin hafa byrjað með því, að Ingimar hafi tekið í brjóst Ólafi og hrakið eða hrist hann nokkuð, en síðan hafi þeir báðir tekið stóla, er þeir ætluðu að nota sem barefli. En þá 510 skildu félagar Ingimars þá, svo eigi varð meira úr áflog- unum að sinni. Þeir félagar Ingimars fóru þá út úr veitingastofunni og var meiningin að Ingimar færi með þeim, en er þeir voru að fara út sagði Ólafur að Ingimar gæti orðið eftir og talað við sig. Fór hann þá inn í veitingastofuna aftur og lokuðu þeir Ólafur hurðinni. En þeir félagar Ingimars fóru rétt á eftir burt og heyrðu þeir aðeins litilsháttar Þrusk innan úr veitingastofunni. Eftir þetta eru engin vitni að því sem fram fór í veit- ingastofunni og af viðureign þeirra Ingimars Jónssonar og kærðs þar. En skýrslur þeirra eru mjög ólíkar og sund- urleitar. Í kæruskjali sínu 23. okt. f. á. fullyrðir Ingimar Jóns- son, að kærður hafi sagt við sig eftir að hann hafði lokað á eftir þeim félögum hans (Ingimars) „nú drep ég þig helvítið þeitt“. Rétt á eftir hafi kærður kastað tómri hálf- flösku af miklu afli í andlit honum og því næst vaðið að honum með hnif í hendi og gert tvisvar tilraun til Þess áð reka hnifinn í brjóst honum, þetta mistókst en hann (Ingimar) særðist talsvert á úlnlið og hálsi af hnífnum og við flöskuhöggið fékk hann mjög miklar blóðnasir. Þessar fullyrðingar hefir kærandinn staðfest í öllum aðalatriðum með framburði sínum við rannsókn málsins, en með vottorðum og réttarskýrslum læknis, er skoðaði áverka þá er kærandinn fékk í viðureign sinni við kærð. an, þegar eftir kl. 2 um nóttina milli 21. og 22. okt., er sannað að hann hafi særst 6 cm. löngu og alldjúpu sári, rétt ofan við hægri handarúlnlið, litlu sári á hálsinn vinstra megin og loks að nefið var mikið bólgið og dálitl- ar rispur á því og upp á ennið. Blæddi kærandanum ákaft blóðnasir er læknirinn skoðaði hann, en úr sárunum á úlfnlið og hálsi blæddi sama sem ekki. Kærði, Ólafur Jónsson, viðurkennir að hann hafi talað i þá átt, er þeir félagar voru að fara út úr veitingastof- unni, að Ingimar skyldi verða eftir svo þeir gætu talað um skuldaviðskiptin. Hafi Ingimar þá komið inn í veit- ingastofuna og skellt aftur hurðinni, en hann (kærður) sett smekklásinn fyrir svo að þeir félagar Ingimars eigi kæmust inn aftur. Þá skýrir kærður svo frá, að þegar þeir Ingimar voru 511 orðnir einir eftir í veitingastofunni hafi hann byrjað að skamma sig (kærðan) fyrir að hann eigi vildi veita hon- um. Kveðst kærður hafa svarað því, að hann (Ingimar) hafi jafnan komið fram sem dóni gegn sér, og ekki viljað borga það, sem hann átti að borga, vildi hann því helzt ekkert við hann eiga, Nokkur fleiri orð segir kærður að hafi farið þeirra á milli, og hafi Ingimar verið orðinn afar reiður, og tekið i stól. Kveðst kærði þá hafa haldið að Ingimar ætlaði að berja hann með stólnum og því gripið tóma sódavatns- flösku, er stóð á borði rétt við, er hann var að handleika og kastað henni í Ingimar án þess að miða henni. Hafi flaskan komið á milli augnanna á honum eða neðan til á ennið. Kveðst hann ekki hafa séð áverka á andliti Ingi- mars þá, en rétt á eftir hafi hann séð, að honum blæddi blóðnasir allmikið. Kærður kveðst þessu næst hafa farið inn í búrið bakvið veitingastofuna og inn fyrir „diskinn“ þar. Hafi hann tekið í hægri hendi fat með matvælum, er þar stóð til þess að láta það inn í „diskinn“, en með vinstri hendi greip hann upp búrhníf, sem lá á „disknum“. Jafnframt kveðst hann hafa skorað á Ingimar, sem fór á eftir hon- um inn í búrið, að fara út og sagt að hann gæti farið út um bakdyrnar. En þá hafi Ingimar ráðist á sig og gripið um vinstri handarúln-lið hans (kærða). Hafi úr þessu orðið áflog þeirra á milli og kveðst kærður einu sinni hafa verið rétt að segja dottinn, en það hafi þó eigi orðið, og allt í einu hafi Ingimar slept sér, þotið út í gegn um veit- ingasalinn, opnað hurðina og skellt henni aftur og horfið. Þá segir kærður að í þessum áflogum hafi Ingimar særst án þess að hann (kærður) geti sagt hvernig það hafi at- vikast, og kveðst hann hafa séð að blæddi úr handlegg hans, en ekki hafa séð sár eða blóð á hálsi hans. Talsmaður kærðs, krefst að skjólstæðingur hans verði algerlega sýknaður af ákærum réttvísinnar í máli þessu og öll hegning látin niðurfalla, en að málsvarnarlaun til hans og annar málskostnaður verði greiddur af almanna- fé. Styður hann þessar dómskröfur sínar með því, að rannsóknin í málinu beri það ljóslega með sér, í öllum þeim atriðum þar sem fengizt hafa vitnisburðir annara en kæranda og kærðs um, hvað fram fór þeirra á milli, 512 að frásögn kærandans er að ýmsu leyti röng, en frásögn kærða rétt. Færir hann sem dæmi í þessum efnum, að kærandinn hafi sagst hafa komið að lokuðum dyrum veit- ingastofunnar, en þær voru ólokaðar, og að hann hafi skýrt rangt frá hvernig átökin byrjuðu milli hans og kærðs. En af þessu leiði, að þar sem framburður kær- andans um þann hluta af viðskiptum hans og kærðs, er vitnisburður annara vitna hafi fengizt um, hefir reynst að ýmsu leyti rangur og óáreiðanlegri en kærðs, þá beri að taka meira tillit til framburðar kærðs en kærandans um þann hluta viðskiptanna, er engin vitni eru að, enda sé það í samræmi við þá sjálfsögðu réttarfarsreglu, að þegar eitthvert atriði er ósannað í sakamáli á það ávalt að vera sakborningi til hags. Nú hefir kærður haldið þvi ákveðið og óhikað fram, að kærandinn hafi ráðizt á sig að fyrra bragði og hann (kærður) átt hendur sínar að verja. Krefst talsmaður kærðs, að skýrsla hans í þessu efni og yfirhöfuð um þau atriði í viðskiptum kærandans og kærðs þessa nótt, er engin vitni eru að, verði lögð til grundvallar við dóm í máli þessu. Færir hann fyrir því ástæður þær, er að fram- an eru taldar, en auk þess bendir hann á að skýrsla kær- andans sé að ýmsu leyti ótrúlegri, en frásögn kærðs. Kærður í máli þessu hefir viðurkennt, að hann hafi hent flösku í andlit kærandans, er kom á milli augna kær- andans eða neðan til á enni hans. Sömuleiðis viðurkenn- ir kærður að hafa haldið á búrhnif er þeir flugust á, hann og kærandinn, og verður að teljast sannað að hnifur þessi hafi sært kærandann á handlegg og hálsi enda benda sterkar líkur til þess, að kærður hafi tekið áminnstan búr- hníf til varnar í áflogunum við kærandann. Flöskuhöggið sem kærandinn fekk í andlitið var mjög hættulegt, en ekki er sannað, að kærandinn muni hafa var- anlegt mein af því. Hinir áverkarnir á úlfnlið og hálsi voru allmjög áberandi og hafa orsakað kærandanum nokkur veikindi í bili en voru ekki hættulegir. Það er rétt fram tekið hjá talsmanni kærðs, að hann (kærður) hefir, er atburðir þessir gerðust, orðið fyrir all miklum ertingum og áleitni af hendi kærandans, sem eðlilega hafa reitt hann til reiði. Sömuleiðis verður rétt- urinn að viðurkenna að skýrslur kærðs fyrir rétti eru í 513 sumum greinum sennilegri en kærandans. En þetta getur þó ekki gert það að verkum, að hegning falli algerlega nið- ur. Flöskuhöggið, og það, að kærður hafði hníf í hendi undir áflogunum, verður eigi nægilega afsakað með nauð- varnarástæðum. En við ákvörðun hegningarinnar ber að taka tillit til ertingar og áleitni kærandans til niðurfærslu hennar. Undir rekstri málsins hefir kærandinn, útgerðarmað- ur Ingimar Jónsson á Akureyri, krafizt, að kærður verði auk þeirrar hegningar, er hann kann að verða dæmdur í, dæmdur til að greiða honum lækniskostnað, fyrir at- vinnutap, skaðabætur og bætur fyrir áverka eftir reikn- ingi að upphæð samtals kr. 1940,00. Afbrot kærðs, sem kominn er yfir lögaldur sakamanns, fæddur 8. janúar 1890 í Reykjavík, og eigi hefir áður sætt ákæru, eða verið hengt fyrir nokkurt afbrot, nema að hann 15. júlí 1930, hefir undirgengizt að greiða 200 krón- ur í sekt fyrir afbrot gegn áfengislögunum, ber að áliti réttarins að heimfæra undir 205. grein almennra hegn- ingarlaga fyrir Ísland frá 25. júní 1869, og þykir hegning sú, er hann hefir unnið til, hæfilega ákveðin 30 daga ein- falt fangelsi. Svo ber að dæma kærðan til að greiða útgm. Ingimar Jónssyni á Akureyri skaðabætur og bætur fyrir áverka er virðist hæfilega ákveðnar 300 krónur. Loks ber að dæma stefnda til að greiða allan kostnað sakarinnar þar með talin málfærslulaun til hins skipaða talsmanns, málafl.m. Böðvars Bjarkan, Akureyri, 15 krónur. Með til- liti til þess, að hér er um fyrsta afbrot að ræða þykir mega ákveða, að hegningin skuli vera skilorðsbundin samkvæmt ákvæðum 1. gr. laga nr. 39 frá 16. nóv. 1907. Það hefir orðið nokkur dráttur á dómsuppsögn í máli þessu, og stafar það af annríki dómarans. 33 öl4 Miðvikudaginn 13. dez. 1933. Nr. 149/1932. Einar M. Jónasson (Sjálfur) gegn Sveini Ásmundssyni, f. h. Sveins ér Geira (Bjarni Þ. Johnson). Haldsréttur í bifreið fyrir viðgerðarkostnaði. Dómur bæjarþings Reykjavíkur 14. april 1932: Stefnd- ur, Sveinn Ásmundsson, f. h. bifreiðaverkstæðis Sveins á Geira, skal vera sýkn af kröfum stefnandans, Einars M. Jónassonar, í máli þessu og falli málskostnaður í því niður. Dómur hæstaréttar. Þar sem telja verður að haldsréttur á bifreiðinni R.F. 245 hafi stofnazt fyrir kostnaði við viðgerð bif- reiðarinnar á verkstæði Sveins á Geira, og að öðru leyti má einnig í höfuðatriðum fallast á forsendur hins áfrýjaða dóms, ber að staðfesta hann. Eftir þessum úrslitum verður áfrýjandi að greiða stefnda málskostnað fyrir hæstarétti og ákveðst hann 200 kr. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða bæjarþingsdómi skal óraskað. Áfrýjandi, Einar M. Jónasson, greiði stefnda, Sveini Ásmundssyni, f. h. Sveins á Geira, 200 kr. í málskostnað fyrir hæstarétti, að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er eftir árangurslausa sáttaumleitun höfðað fyrir bæjarþinginu með utanréttarstefnu, dags. 20. okt. f. á., af Einari M. Jónassyni fyrrv. sýslumanni, til heimilis hér í bæ, gegn Sveini Ásmundssyni, f. h. bifreiðarverkstæðis 515 Sveins £ Geira, Vatnsstig 3 hér í bænum, til greiðslu skaðabóta að upphæð kr. 3000,00 með 5% ársvöxtum frá sáttakærudegi 14. okt. f. á. til greiðsludags og málskostn- aðar að skaðlausu eftir mati réttarins. Málavextir í máli þessu eru þeir, að í ágústmánuði 1928 bað Nikulás Steingrímsson, bifreiðastjóri hér í bænum stefndan um að gera við bifreiðina R. E. 245, sem var eign Péturs Hjaltested á Sunnuhvoli. Hinn 29. ágúst sama ár fór svo stefndur ásamt öðrum manni að Sunnuhvoli til þess að sækja bifreiðina. Var eigandi hennar þá viðstadd- ur og lét afskiptalaust að stefndur tæki bifreiðina til við- gerðar og afhenti honum jafnframt rafgeymir, sem hann bað stefndan að hlaða og setja í bifreiðina. Hinsvegar gat eigandinn þess í þetta skifti, að áðurnefndur Nikulás mundi greiða viðgerðarkostnaðinn. Fór nú stefndur með bifreiðina í fyrnefnt bifreiðaverkstæði, sem hann er með- eigandi að og var þar framkvæmd viðgerð á henni. Var viðgerðinni lokið 7. sept. 1928 og nam viðgerðarkostnað- urinn kr. 61,29. Með bréfi dags. 20. sept. 1928 tilkynnti hinn meðeigandi bÞifreiðaverkstæðisins, Sigurgeir Jóns- son, eiganda bifreiðarinnar, að viðgerðinni hefði verið lokið áðurgreindan dag, og að reiknuð yrði 1 króna í húsaleigu á dag fyrir bifreiðina frá 25. sept. til þess tíma að hún yrði sótt. Viðgerðarkostnaðurinn var nú ekki greiddur og í okt. 1928 kom stefndur bifreiðinni í geymslu hjá Garðari Gíslasyni fyrir kr. 15,00 gjald á mánuði og var hún í geymslu þessari þar til síðast í apríl 1930. Loks var bifreiðin seld á opinberu uppboði, er fram fór 22. júní 1930 eftir kröfu oftnefnds bifreiðaverkstæðis til lúkningar viðgerðarkostnaðinum, og geymslugjaldinu, en áður hafði bæði eigandanum og fyrrnefndum Nikulási verið tilkynnt, að bifreiðin yrði seld ef greiðslan færi ekki fram og uppboðið auk þess verið auglýst rækilega, en hvorugur þeirra mætti við uppboðið eða lét mæta. Uppboð þetta fór þvi næst þannig fram, að bifreiðin var seld fyrir kr. 455,00 og varð uppboðsbeiðandi hæstbjóð- andi í hana. Nú telur stefnandi, að stefndur eða oftnefnt bifreiða- verkstæði hafi enga heimild haft til þess að halda um- ræddri bifreið fyrir eiganda hennar, sem hafi hvað eftir annað krafizt þess árangurslaust að fá hana afhenta. Líit- 516 ur stefnandi svo á, að stefndur með þvi að taka við bif- reiðinni athugasemdalaust, eftir að honum hafði verið til- kynnt, að annar maður en eigandinn ætti að greiða við- gerðarkostnaðinn, hafi afsalað sér rétti til haldsréttar í henni fyrir viðgerðarkostnaðinum og því eingöngu getað haldið sér að manni þeim, fyrrnefndum Nikulási, sem eigandinn hafi gefið upp sem greiðanda. Hafi því stefnd- um verið skylt að afhenda eigandanum bifreiðina án til- lits til þess hvort viðgerðarkostnaðurinn hafi fengizt greiddur eða ekki. Telur stefnandi, að stefndur hafi með framferði sínu, haldið bifreiðinni og sérstaklega sölu hennar, bakað eiganda hennar tjón, er honum sé skylt að bæta. Nemi það sannvirði bifreiðarinnar, er stefnandi tel- ur hafa verið kr. 2500,00 auk skaða þess, er eigandi henn- ar hafi beðið við það að vera án bifreiðarinnar síðari hluta sumars 1928 eða þá um bjargræðistimann, en þann skaða metur stefnandi á kr. 500,00 og nema upphæðir þessar samanlagðar hinni umstefndu kröfu, en hana hef- ir stefnandi fengið framselda til eignar. Stefndur hefir mótmælt kröfum stefnanda og krafizt sýknu af þeim, og hæfilegs málskostnaðar hjá honum eftir mati réttarins. Telur hann sig í fyrsta lagi alls ekki hafa afsalað sér rétti til þess að halda sér að umræddri bifreið enda þótt hann tæki hana til viðgerðar án sér- stakra athugasemda þegar eigandi hennar hafði tjáð hon- um, að viðgerðarkostnaðurinn yrði greiddur af öðrum. Þá hefir stefndur lagt fram í málinu skriflega yfirlýsingu frá margnefndum Nikulási þess efnis, að hann hafi aldrei lofað eiganda bifreiðarinnar því, að greiða stefndum um- ræddan viðgerðarkostnað, heldur aðeins tekið að sér að koma bifreiðinni til viðgerðar fyrir eigandans hönd fyrir sanngjarna borgun. Það er nú in confesso í málinu, að viðgerð á bifreið- inni var nauðsynleg til þess, að hún væri í nothæfu á- standi og viðurkennt af stefnanda, að eigandi bifreiðar- innar hafi sjálfur beðið um nokkurn hluta viðgerðarinn- ar (hleðslu rafgeymis í hana). Verður því að fallast á það hjá stefndum, að viðgerðarmaðurinn (að áliti réttar- ins skiptir það ekki máli hér hvort stefndur framkvæmdi viðgerðina persónulega eða viðgerðarverkstæði hans) hafi öðlazt haldsrétt í bifreiðinni fyrir viðgerðarkostnað- öol/ inum og hafi honum því engin skylda borið til að af- henda eigandanum hana nema gegn greiðslu. Þá er það og ljóst, að stefndum eða verkstæðinu bar ekki skylda til að geyma bifreiðina von úr viti og lítur því rétturinn svo á, að áðurgreind sala bifreiðarinnar hafi að öllu leyti ver- ið lögleg, en auk þess hefði eigandanum verið í lófa lag- ið að koma í veg fyrir soluna með því að deponera hinni umþrættu upphæð til þess á þann hátt að firra sig tjóni, sem hann kynni að bíða við sölu. Verður því samkvæmt framansögðu ekki séð, að krafa stefndanda á hendur stefndum hafi við rök að styðjast og ber þvi að taka sýknukröfuna til greina, en rétt þykir eftir atvikum að málskostnaður falli niður. Vegna ;nbættisanna dómarans hefir dómur í máli þessu eigi verið kveðinn upp fyrr en nú. Miðvikudaginn 13. dez. 1933. Nr. 106/1933. Valdstjórnin (Bjarni Þ. Johnson) gegn Páli Pálssyni. (Lárus Fjeldsted). Bruggun. Dómur lögregluréttar Hafnarfjarðar 17. júlí 1933: Ákærður, Páll Pálsson, til heimilis á Bakkakoti í Rangár- vallahreppi í Rangárvallasýslu, sæti einföldu fangelsi í 10 daga, og greiði sekt í ríkissjóð að upphæð kr. 500,00 innan 40 daga frá lögbirtingu dómsins, ella ber að af- plána sektarupphæðina, að undangengnu fjárnámi árang- urslausu, með einföldu fangelsi í 30 daga. Ákærður greiði og allan af málinu leiddan og leiðandi kostnað. Dómur hæstaréttar. Verknaður kærða, sem lýst er í hinum áfrýjaða lögregluréttardómi, heyrir undir 6. gr. laga nr. 64, 1930, og þar sem það er eigi sannað gegn neitun kærða, að hann hafi ætlað hið umrædda áfengi til 518 sölu eða veitinga fyrir borgun, ákveðst refsing hans samkvæmt 30. gr. sömu laga 800 kr. sekt til ríkis- sjóðs, og komi 40 daga einfalt fangelsi í stað sekt- arinnar, verði hún eigi greidd innan 30 daga frá birtingu dóms þessa. Ákærða ber að greiða allan kostnað sakarinnar í héraði og hæstarétti, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 50 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Kærði, Páll Pálsson, greiði 800 kr. sekt í ríkis- sjóð og komi 40 daga einfalt fangelsi í stað sektarinnar verði hún eigi greidd innan 30 daga frá birtingu dóms þessa. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar bæði í héraði og hæstarétti, þar með talin málflutn- ingslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, mál- flutningsmannanna Bjarna Þ. Johnson og Lár- usar Fjeldsted, 50 kr. til hvors. Dóminum ber að fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Það virðist, með eigin játningu ákærðs og öðrum upp- lýsingum framkomnum undir rannsókninni, vera nægi- lega sannað, að ákærður, bifreiðarstjóri, til heimilis í Bakkakoti í Rangárvallahreppi í Rangárvallasýslu, 31 árs að aldri, sem undanfarið hefir dvalið á Kirkjuvegi nr. 29 hér í bænum, hafi á hvitasunnudagsnótt 4. f. m., flutt í bifreið 3 blikkbrúsa innihaldandi heimabruggað áfengi, og hafi hann látið í af brúsum þessum inn í húseignina nr. 101 við Laugaveg í Reykjavík snemma á hvítasunnu- morgun, en flutt hina brúsana, annan innihaldandi 5—6 lítra, en hinn 6—-7 lítra af vökva þessum, og fannst ann- 519 ar þessara brúsa á Kirkjuvegi nr. 29, en hinn í heyhlöðu á Vesturgötu nr. 4, við hesthús tilheyrandi kaupmanni Ferd. Hansen hér í bænum, hvar ákærði hafði hest á fóðrum gegn því að annast um hesta nefnds kaupmanns, sem þvertekið hefir fyrir að vita nokkuð um þennan á- fengistilflutning ákærðs þangað, fyrr en hann ásamt lög- regluþjóni bæjarins hafi aðfaranótt annars í hvítasunnu fundið greindan brúsa þar í hlöðu hans. Það hefir eigi upplýsts hvað orðið hafi af brúsa Þeim, er ákærður skildi eftir í Reykjavík, né um innihald hans, nema eftir sögu- sögn ákærðs — vökvi á honum verið af sama styrkleika alkóhóls og á brúsa þeim, er fannst á dvalarstað hans hér í bænum, en allt það áfengi, er fyrr greinir, segist ákærð- ur hafa einn síns liðs bruggað á heimili hans í Bakkakoti nú fyrir áramótin síðustu, áhaldalaus, eða þannig að hann hafi látið gervökvann frjósa, og er hann um ára- mótin flutti hingað til Hafnarfjarðar, hafi hann grafið áfengið niður í útikofa þar á bænum og jafnað yfir mold- argólfið í kofanum á eftir. Við húsrannsókn, er fram fór á fyrrgreindum bæ 6. f. m., fannst ekkert áfengi. Fortekur ákærði, að hann hafi selt nokkuð af áfengi þessu, en þar á móti hafi hann oftar gefið mönnum í staupinu, bæði fyrir austan og hér og svo á ferðalagi. Samkvæmt vottorði Efnarannsóknarstofu ríkisins, dags. 6. f. m., reyndist innihald af alkóhóli í sendum sýnishorn- um af fyrrgreindum 2 brúsum, 68,5% og 49,5%. Brúsa þann, er ákærður skildi eftir í Reykjavík, kveðst hann hafa ætlað Jens bróður sinum í Reykjavík, að gjöf; sjálfur kveðst mættur oftar hafa smakkað á áfengi þessu. Samkvæmt framansögðu virðist ákærður hafa gerst brotlegur gegn VI. kafla áfengislaganna nr. 64 frá 1930, eða 6. gr. laganna, og ber því, með tilliti til framleiðslu- magns áfengisins og skýrslu ákærða um meðferð þess, að láta hann, samkvæmt 30. gr. sömu laga, sæta einföldu fang- elsi í 10 daga, svo og greiða 500 krónur í sekt fyrir þetta afbrot sitt, er greiðist innan 40 daga frá lögbirtingu dóms þessa, en ella afplánist sektin, að undangengnu árangurs- lausu fjárnámi með einföldu fangelsi í 30 daga, svo greiði og ákærður allan af málinu leiddan og leiðandi kostnað. Um upptöku áfengisins er eigi að ræða né áhalda. 520 Föstudaginn 15. dez. 1933. Nr. 115/1933. Valdstjórnin (Lárus Jóhannesson) Segn Kjartani Péturssyni (Stefán Jóh. Stefánsson). Brot gegn lögreglusamþykkt. Dómur lögregluréttar Reykjavíkur 3. okt. 1933: Kærði, Kjartan Pétursson, greiði 100 króna sekt til bæjarsjóðs Reykjavíkur. Verði sektin ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirtingu dóms þessa sæti kærður 10 daga einföldu fangelsi í henn- ar stað. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Afbrot kærða er í lögregluréttinum réttilega heim- fært undir 3. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur 7. jan. 1930 og þykir refsingin hæfilega ákveðin 50 kr. sekt í bæjarsjóð Reykjavíkur og komi 5 daga einfalt fangelsi í stað sektarinnar, ef hún verður ekki greidd innan 30 daga frá birtingu dóms Þessa. Kærði greiði allan kostnað sakarinnar í héraði og hæstarétti, þar með talin laun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 50 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Kærði, Kjartan Pétursson, greiði 50 kr. sekt í bæjarsjóð Reykjavíkur, er afplánist með 5 daga einföldu fangelsi, ef hún verður eigi greidd innan 30 daga frá birtingu dóms þessa. Svo greiði kærði og allan kostnað sakarinnar í héraði og hæstarétti, þar með talin laun sækj- 521 anda og verjanda í hæstarétti, málflutnings- mannanna Lárusar Jóhannessonar og Stefáns J. Stefánssonar, 50 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn Kjartani Péturssyni, verkamanni, til heimilis á Óðinsgötu 25, fyrir brot á lögreglusamþykkt Reykjavíkur nr. 2, frá 7. janúar 1930. Málavextir eru þeir, sem nú skal greina. Föstudagsmorguninn 22. þ. m. Þitti kærður dreng að nafni Hákon Ólafsson í sundi, sem liggur milli Austur- strætis og Hafnarstrætis. Bar drengurinn í vinstra jakka- horni merki, sem á var letrað: Samfylking gegn fasisma. Kærður gengur að drengnum og slitur merkið úr jakkan- um. Bað drengurinn hann að fá sér merkið aftur, en kærð- ur neitar því og fylgdust þeir að nokkra stund. Þegar skildi með þeim hélt drengurinn rakleitt upp í prentsmiðj- una Acta og sagði frá atburðinum, og kærði þetta fyrir lög- reglunni siðar um daginn. Drengurinn hefir borið það, að í þessari viðureign hafi kærður slegið sig og höggið komið í augað og blánað und- an því og kveðst hann eiga í því enn. Kærður hefir hins- vegar eindregið neitað því að hafa barið drenginn og hefir það atriði ekki sannast á hann í málinu. Framangreint brot kærða varðar við 3. gr., sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2, frá 7. jan. 1930, þykir refsing hans, sem ekki hefir áður sætt refsingu svo kunnugt sé, hæfilega ákveðin 100 króna sekt til bæjarsjóðs Reykjavikur, og komi í stað sektarinnar einfalt fangelsi í 10 daga, verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá lögbirt- ingu dóms þessa. Kærði greiði og allan kostnað sakarinnar. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. 522 Föstudaginn 15. dez. 1933. Nr. 96/1933. Réttvísin (Th. B. Líndal) gegn Bjarna Bjarnasyni (Garðar Þorsteinsson). Brot gegn 136., sbr. 145, sbr. 34. gr. alm. hegnl. Dómur aukaréttar Reykjavíkur 4. marz 1933: Ákærður, Bjarni Bjarnason, sæti betrunarhússvinnu í 8 mánuði. Hann greiði Ólafi Kvaran, fyrir hönd Landssíma Íslands, kr. 4721,28, og Önnu Þórhallsdóttur, fyrir hönd Bæjarsíma Reykjavíkur, kr. 4200,65, hvorttveggja með 5% vöxtum innan 30 daga frá lögbirtingu dóms þessa. Loks greiði hann allan kostnað sakarinnar, þar á meðal kostnaðinn við gæzluvarðhald sitt. Dómi þessum ber að fullnægja að viðlagðri aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Ákærði var ráðinn innheimtumaður í þjónustu lands- og bæjarsímastöðvarinnar í Reykjavík með föstu mánaðarkaupi, honum voru settar ákveðnar reglur um skil fjár þess, er hann innheimti í þágu stöðvarinnar, og hann setti tryggingu fyrir inn- heimtu sinni. Verður því að heimfæra brot hans, sem að öllu verulegu er rétt lýst í hinum áfrýjaða aukaréttardómi, undir 136. gr. 1. mgr. sbr. 145. gr., sbr. einnig 34. gr. 1. mgr. alm. hegningarlaga 25. júni 1869, og getur það hér engin áhrif haft, þótt málið hafi verið höfðað gegn honum einungis fyrir brot gegn ákvæðum 26. kapitula hinna alm. hegningar- laga og lögum nr. 51 frá 1928. Refsing ákærða þykir hæfilega ákveðin 8 mánaða betrunarhússvinna. Þá verður og að dæma ákærða til að greiða Landssíma Íslands kr. 4721,28 með 5% ársvöxtum frá 1. janúar 523 1933 til greiðsludags og Bæjarsíma Reykjavíkur kr. 4200,65, en með þeirri fjárhæð hefir engra vaxta verið krafizt og verða þeir þess vegna ekki tildæmdir. Ákærði greiði allan kostnað málsins, bæði í héraði og hæstarétti, þar með talið málflutningskaup sækj- anda og verjanda, 100 kr. til hvors. Því dæmist rétt vera: Ákærði, Bjarni Bjarnason, sæti 8 mánaða betrunarhússvinnu. Hann greiði Landssíma Ís- lands 4721,28 kr. með 5% ársvöxtum frá 1. jan. úar 1933 til greiðsludags og Bæjarsíma Reykja- vikur 4200,65 kr. Svo greiði ákærður og allan kostnað málsins bæði í héraði og hæstarétti, þar með talið málflutningskaup sækjanda og verj- anda í hæstarétti, málflutningsmannanna Theo- dórs B. Líndal og Garðars Þorsteinssonar, 100 kr. til hvors. Dóminum skal fullnægja með aðför að lögum. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er af réttvísinnar hálfu höfðað gegn Bjarna Bjarnasyni, fyrrverandi innheimtumanni, til heimilis Lokastig 14, fyrir brot gegn ákvæðum 26. kapitula hinna almennu hegningarlaga frá 25. júní 1869 og lögum nr. 51, frá 1928 um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegning- arlöggjöfinni og viðauka við hana. Málavextir eru þeir, sem hér segir: Hinn 27. dezember f. á. kærði landssímastjóri til lög- reglunnar yfir því, að einn af innheimtumönnum land- símans og bæjarsímans, ákærður í máli þessu, væri upp- vis orðinn um sjóðþurð. Skýrði landssímastjóri svo frá, eftir því sem þá lá fyrir, að sjóðþurð ákærða væri sam- tals kr. 10651,72, þar af kr. 5715,65 vegna Bæjarsíma 524. Reykjavíkur, en kr. 4936,07 vegna skeyta- og simtalainn- heimtunnar, en báðar þessar innheimtur hafði ákærður með höndum. Ákærður var samstundis og kæra landssímastjóra barst lögreglunni settur í gæzluvarðhald og mál hans tekið til rannsóknar. Ákærður hafði tekizt á hendur innheimtu fyr- ir landsímann og bæjarsimann í maimánuði 1930, en þess- ar stofnanir hafa sjálfstætt reikningshald og aðskildar fjár- reiður. Landsímastöðin innheimtir mánaðarlega reikninga til símanotenda fyrir símskeyti og símtöl, en bæjarsiminn innheimtir ársfjórðungslega afnotagjald fyrir talsímana í bænum. Samkvæmt skýrslu stöðvarstjóra landsímastöðvar- innar, Ólafs Kvaran, hafa viðskipti landsímastöðvar við ákærðan, sem og aðra innheimtumenn símans, farið fram á þann hátt, að símskeyti og símtalakvittanir eru skrifaðar um leið og simskeytið er afhent á símastöðina, eða símtal- ið fer fram, og taka gjaldkerarnir daglega við kvittunum af afgreiðslufólkinu. Símskeytakvittanirnar eru svo lagðar saman hjá hverjum einstökum simanotanda og kvittan- irnar festar saman, og á sama hátt er farið með símtala- kvittanirnar. Því næst eru kvittanirnar færðar inn í tvi- ritunarbók þess innheimtumanns, sem ber að innheimta þær og er þar getið simanúmers og reikningsupphæðar hvers skuldunauts. Þegar búið er að skrásetja kvittanirn- ar í tvíritunarbækurnar, eru upphæðirnar í hverri tvi- ritunarbók fyrir sig lagðar saman á reikningsvél og til frekari tryggingar er að síðustu hver reikningsupphæð á kvittunum borin saman við pappirsreikninginn úr vél- inni. Að þessu loknu er hver innheimtumaður skuldaður í viðskiptareikningum við gjaldkerana fyrir þeirri upp- hæð, er þeim ber að innheimta fyrir símskeyti og símtöl í hverjum mánuði. Taka síðan innheimtumennirnir á móti reikningunum, ásamt frumritinu af skuldalistanum, en afritið er geymt á símastöðinni. Greiða síðan innheimtu- mennirnir upphæðirnar til gjaldkeranna, eftir því sem þeir innheimta og er þeim þá færð upphæðin til tekna í við- skiptareikningnum, og kvitta þá gjaldkerarnir fyrir greiddum upphæðum í bók, sem innheimtumaðurinn hefir í sínum vörzlum, en fullnaðaruppgjör fór fram eftir lok hvers mánaðar. Í skýrslu sinni skýrir Kvaran svo frá að uppgjör ákærða 525 við hann eftir hvern mánuð hafi farið þannig fram, að á- kærður hafi komið með nokkra óinnheimta reikninga, venjulega þó mjög lítið og hafi hann þá verið búinn að leggja saman hina óinnheimtu reikninga á reiknivélrituðu blaði, er fylgt hafi með reikningunum. Færði Kvaran á- kærðum þá til tekna hina óinnheimtu reikninga, lagði síðan saman debet og kredit upphæðirnar í viðskipta- reikningi hans, og greiddi ákærður síðan mismuninn og lét jafnan í ljósi að upphæðin, sem honum bæri að greiða, væri samhljóða því, sem hann hefði gert upp hjá sér, og nefndi ákærður stundum hina réttu upphæð áður en Kvar- an hafði sagt hver hún væri. Eftir að reikningur ákærða hafði þannig verið gerður upp við lokagreiðslu hvers mánaðar, voru honum færð til skuldar upphæð hinna ó- innheimtu reikninga, sem hann þá tók við ásamt upphæð hinna nýju reikninga. Þetta uppgjör fór venjulegast fram 4.—5. hvers mánaðar. Segir Kvaran að aldrei hafi komið kvartanir frá ákærðum, né öðrum innheimtumönnum, eftir móttöku reikninganna eða við uppgjör þeirra, um að þeir væru ekki réttir. Þessa skýrslu Kvarans hefir hinn annar gjaldkeri landsímans, frk. Ragna Jónsdóttir, staðfest fyrir rétti. Hún hefir skýrt svo frá, að ákærður hafi venjulega verið búinn að gera upp sjálfur er hann kom til hennar og stemdi hans uppgjör ávallt við hennar uppgjör. Um innheimtu ákærða fyrir bæjarsímann hefir gjaldkeri bæjarsímans, frk. Anna Þórhallsdóttir, gefið skýrslu, sem hún hefir staðfest fyrir rétti. Afnotagjöld bæjarsímans eru innheimt ársfjórðungslega og fá innheimtumennirnir reikningana fyrirfram fyrir hver ársfjórðungsmót. Eftir að búið er að skrifa upp afnotagjaldsreikningana er gerð skrá yfir þá og tekur síminn afrit af þeirri skrá. Á skránni er tiltekið númer, nafn og gjald hvers reiknings. Afritið er síðan afhent innheimtumanninum ásamt reikningunum og er skráin siðan borin saman við reikningana með inn- heimtumanninum á skrifstofunni, áður en hann fer með þá. Þá er síðan innheimtumaðurinn látinn kvitta fyrir upp- hæðinni. Lagt er fyrir hvern innheimtumann, að er hann hefir innheimt 1000 krónur, þá skili hann þeirri upphæð á skrifstofuna. En lokauppgjör fer fram í kringum 15. í seinasta mánuði ársfjórðungsins. Þá skila innheimtumenn 526 þeim reikningum, sem ekki fást greiddir og verða pening- ar þeir, sem þeir skila á ársfjórðungnum og óinnkallaðir reikningar að vera samhljóða þeirri upphæð, sem þeir tóku á móti. Kveður gjaldkerinn að ákærði hafi ávallt sið- an hann kom á bæjarsímann þannig gert hreint upp í hvert skipti, og bar þeim aldrei neitt á milli um uppgjörið, og minntist ákærður aldrei á annað en allt væri í lagi hjá sér. Hinn 20. dezember s. 1. var ákærður ekki farinn að gera upp fyrir 4. ársfjórðung 1932. Hringdi gjaldkerinn þá heim til ákærða, og kom kona hans í símann og sagði að hann væri veikur. Þennan sama dag kom svo kona ákærðs, Þór- unn Gísladóttir til gjaldkerans og skilaði nokkru af pen- ingunum og óinnheimtum reikningum, og kvað mundu vera sjóðþurð hjá ákærðum. Daginn eftir fór stöðvarstjórinn, Ólafur Kvaran, ásamt lögregluþjóni, heim til ákærða og sótti til hans tösku með reikningum þeim, sem hann átti óinnheimta. Var síðan gert upp við ákærðan eftir gögnum þeim, sem lágu fyrir, og kom þá í ljós, að sjóðþurð ákærða vegna beggja sim- anna var sú, sem að framan greinir. Ákærður viðurkenndi þegar í stað fyrir réttinum, að stöðvarstjórinn og gjaldkerinn skýrðu rétt frá viðskiptum sinum við hann, og skuld hans við símann mundi vera svo sem greint er Í uppgjöri símans að öðru leyti en því, að frá skuld sinni eigi að dragast óinnheimtir reikningar landlæknis, sem lægju í stjórnarráðinu og einnig nokkrar krónur fyrir símskeyti frá Þórði nokkrum Auðunssyni, sem ákærður hafði ekki innheimt, en skilað reikningun- um aftur. Við nánari athugun reyndist þetta rétt hjá á- kærðum, láðst hafði að færa ákærðum til tekna kr. 17,39, simskeytareikning frá númeri Þórðar Auðunssonar og eftir að síminn hafði gert upp við ákærðan, komu fram í stjórnarráðinu símareikningar að upphæð kr. 397,40, sem ákærður hafði skilið þar eftir, án þess að taka við greiðslu fyrir þá. Þessar upphæðir voru því færðar ákærðum til tekna og lækkaði því skuld hans við Landssímastöðina niður í kr. 4721,28. Rétt er og að geta þess í þessu sambandi, að meðan á rannsókn málsins stóð skilaði kona ákærða til gjaldkera bæjarsímans einum reikning að upphæð 25 krónur, sem hún hafði fundið heima hjá sér. Var búið að greiða inn á 27 reikning þennan 10 krónur, en 15 krónur voru ógreiddar og lækkar þar með skuld ákærða við bæjarsímann um 15 krónur eða niður í kr. 5700,65. Með þeirri undantekningu, sem nefnd er hér að framan, hefir ákærður viðurkennt það, að reikningsskil beggja símanna við sig hafi verið rétt. Ákærður kveðst fyrst hafa orðið var við að sjóðburð hafi verið hjá sér, þegar hann gerði upp ársfjórðungsgjaldið janúar apríl 1931. Var þá sjóðþurðin þegar orðin 3000 krónur og ákvaðst ákærður þá ekki hafa getað gert sér neina grein fyrir því á hvern hátt hún hafði myndazt. En ákærður var þá ekki í nein- um vandræðum með að leyna sjóðþurð þessari. Gerði hann upp við bæjarsímann með því að nota til þess peninga, sem hann var þá búinn að innheimta vegna landsímans. Síðan kvaðst ákærður lengi hafa fundið að vöntunin hjá honum var í kringum þetta en hann gat alltaf haldið henni leyndri með því að nota fé símanna á víxl, er hann gerði upp við þá, en hann þurfti ekki að gera samtímis upp við báða símana. En haustið 1931 kveðst ákærður hafa orðið var við það, að sjóðþurðin hafði vaxið til muna. Lenti hann þá í erfiðleikum með að gera upp þótt hann hefði fé beggja símanna undir höndum. Því var það, að í september það ár seldi kona ákærða séra Magnúsi Jónssyni frá Vallarnesi víxil að upphæð 3000 krónur til þess að geta gert upp við bæjarsímann um ársfjórðungsmótin. Þessi víxill var sið- án greiddur séra Magnúsi eftir hálfan mánuð, er ákærð- ur var búinn að innheimta að nýju. Síðan kvað ákærður að þetta hafi gengið til á sama hátt um hver ársfjórðungs- mót, er hann þurfti að gera bæjarsímanum fullnaðarskil, séra Magnús hafi lánað til hálfsmánaðar gegn víxli í kring- um 3000 krónur stundum dálítið minna en aldrei meira. Kona ákærða og séra Magnús hafa bæði staðfest þetta. Kona ákærða kveður, að er september—október uppgjör- ið 1931 átti að fara fram þá hafi kærður lagst í rúmið og sagt henni að hann gæti ekki gert upp. Fékk hún þá vensla- fólk sitt og einn óviðkomandi mann til að skrifa upp á 3000 króna vixil fyrir sig sem séra Magnús svo keypti til hálfsmánaðar, en þessi vixill var svo greiddur „er ákærð- ur fékk októberreikningana og var búinn að innheimta af þeim sem svaraði þessari upphæð. Síðan gekk það þannig til um hver ársfjórðungsmót eftir þetta. Kona ákærðs kveðst 528 ekki hafa sagt séra Magnúsi til hvers peningarnir hafi verið notaðir. Bankavextir voru greiddir af þessum víxi- um séra Magnúsar. Séra Magnús kveður og að Þórunn hafi aldrei sagt sér beint til hvers peningarnir væru ætlaðir, kveður sig hafa grunað, að ólag væri á fjárhag þeirra hjóna. Kveðst hann hafa útvegað lán út á vixlana með því að hann taldi þá trygga, en kveðst hafa talið sér óviðkom- andi hvernig á erfiðleikum konunnar stæði. Kvað hann sér ekki hafa verið ljóst fyrr en í haust eða vetur að sjóð. þurð var hjá honum, og kveðst hann þá ekki hafa viljað lána peninga lengur, enda fór þá aðalmaðurinn af vixlin- um. Eins og fyrr er sagt hefir ákærður ekki getað gert grein fyrir því, hvers vegna sjóðþurðin myndaðist hjá honum og ekki heldur hversvegna hún óx svo mjög sumarið 1931. Hann hefir enga sérstaka útgjaldaliði getað nefnt, heldur hefir hann haldið því fram, að á þessum árum hafi pen- ingarnir eyðst smámsaman án þess hann gæti gert frekari grein fyrir og þá aðallega til heimilisþarfa, en ákærður hafði í laun 250 krónur á mánuði. Ákærður telst að vera reglumaður, og slíkt orð fékk hann hjá yfirboðurum sín- um við símann. Kona ákærða hefir borið það, að henni þætt líklegt, að 3—4 þúsund krónur hafi getað eyðst í heimilið á tímabilinu frá því að sjóðþurðin myndaðist, en telur það hinsvegar með öllu útilokað að 10—11 þúsund krónur hafi runnið inn í heimilið á þessu tímabili. Við rannsókn máls þessa hefir ekkert orðið upplýst um það á hvern hátt féð hafi eyðst. Kona ákærða réðst í það á síðastliðnu sumri að kaupa húseignina á Lokastig 14, en eftir þvi sem upplýst er við rannsókn máls þessa, hefir ekkert af peningum símans far- ið í þessi húskaup. Krafa hefir verið gerð um það, að ákærður greiði land- símanum aftur kr. 4721,28 og bæjarsímanum kr. 4200,65 með vöxtum frá 1. janúar 1933. Bæjarsíminn hafði fengið greiddar 1500 kr. í ábyrgð, sem ákærði hafði sett vegna innheimtunnar, og dregst því sú upphæð frá sjóðþurð hans við bæjarsímann. Ákærður hefir ekkert haft við þessar kröfur að athuga. Ákærður er kominn yfir lögaldur sakamanna, fæddur 8. april 1891. Honum hefir ekki verið refsað áður. Hann 529 hefir setið í gæzluvarðhaldi frá 29. dezember f. á. til 91. janúar s. 1. Framantalið afbrot ákærðs ber að áliti dómarans að heimfæra undir 256. grein hinna almennu hegningarlaga og þykir refsing sú, sem hann hefir tilunnið hæfilega á- kveðin betrunarhúsvinna í 8 mánuði. Hann greiði og Ól- afi Kvaran, fyrir hönd Landssímans kr. 4721,28, og Önnu Þórhallsdóttur, fyrir hönd Bæjarsíma Reykjavíkur kr. 4200,65, hvorttveggja með 5% vöxtum frá 1. janúar 1933, innan 30 daga frá lögbirtingu dóms þessa. Loks greiði hann allan kostnað sakarinnar, þar á meðal kostnaðinn við gæzluvarðhald sitt. Á máli þessu hefir enginn óþarfa dráttur orðið. Mánudaginn 18. dez. 1933. Nr. 189/1932. Valdstjórnin (Pétur Magnússon) gegn Hermann Lunder (Jón Ásbjörnsson). Botnvörpuveiðabrot. Dómur lögregluréttar Vestmannaeyja 9. sept. 1939: Kærði, Hermann Lunder, á að greiða sekt að upphæð kr. 16900,00 innan fjögra vikna í Landhelgissjóð Íslands, en sæta 9 mánaða einföldu fangelsi, fáist hún ekki greidd. Auk þess skulu öll veiðarfæri, þar með taldir dragstrengir, svo og allur afli innanborðs Í togaranum, „Hans Joachim“ P. G. 322 frá Geestemiinde, vera upptækt og andvirðið renna í sama sjóð. Ennfremur greiði kærði allan kostnað málsins, sem orðinn er og verður. Dóminum að fullnægja með aðför að lögum. Dómur hæstaréttar. Í hæstarétti hefir verið lagður fram sjóuppdráttur, er forstöðumaður stýrimannaskólans í Reykjavík hefir markað á miðanir og mælingar eftirlitsskips- 34 530 ins Fylla, og sýnir uppdráttur þessi stað þann, er kærði nam staðar á með botnvörpu úti, stað eftir- litsskipsins á ýmsum tímum 08 miðunarlínur til skips kærða, er kemur í öllum aðalatriðum heim við sjóuppdrátt þann, er foringi eftirlitsskipsins lagði fram við rannsókn málsins í lögregluréttinum. Kærði hefir neitað því, að hafa fiskað inni í land- helgissvæðinu í umrætt skipti, og af hálfu verjanda hans í hæstarétti hefir verið lagt fram langt álits- skjal frá þýzkum sérfræðingi Í siglingafræðum, þar sem leitast er við að sanna, að hinar ýmsu staðar- mælingar og miðunarlínur eftirlitsskipsins, er gerð- ar voru frá því eftirlitsskipið sá umræddan togara Hans Joachim P.G. 322 kl. 3,25 árdegis hinn 7. sept. 1932, þar til hann nam staðar kl. 4 árd., séu óábyggi- legar, og er því jafnvel haldið fram þar, að eftirlits- skipið hafi við miðanir sínar til skips kærða hlotið að villast á því og öðru skipi. Um þessa síðastnefndu staðhæfingu hefir foringi eftirlitsskipsins tekið það fram, að það sé alveg úti- lokað, eftir þvi sem eftirlitinu hafi verið hagað og eftir öllum staðháttum að öðru leyti, að villst hafi verið á skipi kærða og öðru skipi. Og þar sem það er eigi vefengt, að tökustaður togarans var skammt utan við landhelgilínuna, í mesta lagi % úr sjó- mílu utan hennar, og þar sem það verður að telj- ast sannað með skýrslu eftirlitsskipsins, að togar- inn hafi frá því kl. 3,38 til kl. 4, eða í 22 minútur haldið í suðlæga stefnu, þ. e. út úr landhelginni, og þar sem það enn fremur er viðurkennt, að skip kærða hafi allan þennan tima verið að fiska með botnvörpu í sjó, þá er þar með fengin sönnun fyrir því, að kærði hafi gerzt brotlegur gegn Í. gr. laga nr. 5, 18. mai 1920. öð1 Samkvæmt framansögðu og að öðru leyti með skirskotun til forsenda hins áfrýjaða lögregluréttar- dóms ber að staðfesta hann, þó með þeirri breyt- ingu, að sekt kærða ákveðst 18500 kr. með tilliti til núverandi gullgengis hinnar íslenzku krónu, og komi 7 mánaða einfalt fangelsi í stað sektarinnar, ef hún er eigi greidd innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Svo ber kærða að greiða allan áfrýjunarkostn- að sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækj- anda og verjanda í hæstarétti, 200 kr. til hvors. Dráttur sá, er orðið hefir á rekstri máls þessa, á að nokkru leyti rót sína að rekja til þess, að verjandi kærða í hæstarétti hefir útvegað sakargögn frá út- löndum, en þar sem honum hafa borizt skjöl þessi í Janúarmánuði síðastl., en hefir eigi komið skjölum málsins frá sér til fjölritunar fyrr en í maímán., verður eigi komizt hjá að finna að þessum drætti á afgreiðslu málsins. Því dæmist rétt vera: Kærði, Hermann Lunder, skipstjóri á botn- vörpuskipinu P.G. 322 „Hans Joachim“ frá Gesteminde, greiði 18500 kr. sekt í Landhelgis- sjóð Íslands, og komi 7 mánaða einfalt fangelsi i stað sektarinnar, ef hún er eigi greidd innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um upptöku afla og veiðarfæra og um greiðslu málskostnaðar í héraði skulu vera óröskuð. Svo greiði kærði all- an áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, hæstaréttarmálflutningsmannanna 532 Péturs Magnússonar og Jóns Ásbjörnssonar, 200 kr. til hvors. Dóminum ber að fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Með kæru, dags. 7. þ. m., kærði yfirforinginn á varð- skipinu „Fylla“, v. Lowzow, skipstjóra Hermann Lunder, á togaranum „Hans Joachim“ P. G. 322 frá Geestemönde, fyrir að hafa milli kl. 3,25 og 4 s. 1. miðvikudag verið að fiska með botnvörpu á landhelgissvæðinu undan Myýr- dalsvík. Málavextir eru þessir: Nefndan morgun kom varðskipið á vesturleið meðfram söndunum og undan Hjörleifshöfða. Var varðskipið inn- an landhelgislinunnar. Þegar þeir voru, kl. 3,25, komnir nálægt Kötlutanga, urðu þeir varir við fjóra togara, sem virtust grunsamlega nálægt landi, voru tveir þeirra nær landi en hinir og voru þegar í stað teknar miðanir með gyroskopkompás til þeirra tveggja og reyndust þeir í sömu miðunarlínu með 400 metra millibili. Lína þessi rann í gegnum landhelgissvæðið, miðað frá Fyllu, um 15 til 16 sjómilur, svo vitanlegt var, ef línan var rétt sett, að skip- in voru bæði á landhelgissvæðinu, enda þótt ekki hafi ver- ið hægt að ákveða hvar, því að annars hefðu þau ekki sést frá „Fyllu“. Annað þessara skipa var skip kærða, togarinn „Hans Joachim“. Eftir þetta tóku þeir á varðskip- inu tvær samskonar miðanir og höfðu togararnir fyrst nálg- azt landið en síðan, kl. 3,32 fjarlægzt það og úr því, eftir hinum framlagða uppdrætti, haldið út á við. Þegar klukk- an var 3,43 var tekin ný miðun „en um leið mælt með fjar- lægðarmæli hve langt togararnir voru frá „Fyllu“ og með því ákveðinn staður þeirra í miðunarlínunni. Þetta var síðan gert aftur bæði kl. 3,46, kl. 3,51 og kl. 3,54 og reynd- ust báðir togararnir Öll sinnin á landhelgissvæðinu, og samræmi í miðunum þessum og mælingum. Kl. 4,00 stöðv- aði togarinn „Hans Joachim“ eftir að Fylla hafði gefið stöðvunarmerki og skotið lausu skoti og kl. 4,02 gerðu þeir á Fylla staðarákvarðanir með hornmælingum, þar er þá ð3ð var orðið nægilega bjart til þess og reyndist staður togar- ans „Hans Joachim“ ca. 0,16 sjómílur fyrir utan landhelg- islinuna. Hinn kærði skipstjóri var ekki á þilfari togarans meðan þetta gerðist, en fyrsti stýrimaður hans var á stjórnpalli. Hefir hann kannazt við, að skipið hafi verið að toga um- rætt tímabil, enda var skipið með vörpu í sjó þegar varð- skipið kom að því. Enda þótt álíta mætti samkvæmt eiðfest- um framburði 1. stýrimanns togarans um að togarinn hafi ekki umrætt tímabil farið beina leið og eftir yfirlýsingu sjóliðsforingja þess af Fyllu, sem mætti í réttinum, um að togarinn hefði orðið að fara 3 sjóm. á klst. síðustu 22 min- úturnar með vörpu Í sjó, að miðunarlínurnar I-II á skýrslu yfirforingjans og á uppdrættinum væri ekki alveg nákvæmar og enda þótt það sé ósannað mál hvar í þess- um línum skip ákærða var, þá skiptir þetta engu um úr- slit málsins, því að eins og áður er sagt, reyndist full- komið samræmi í öllum þeim sjómælingum, sem þeir á varðskipinu gerðu, að skip kærða væri á landhelgissvæð- inu og bví alls engin ástæða til að véfengja að svo hafi verið. Gegn þessu hafa engar líkur eða sannanir komið, er geri miðanir með fjarlægðarmælingum varðskipsmann- anna á „Fyllu“ tortryggilegar og hlýtur rétturinn að byggja á þeim. Eftir þessu þykir talið sannað, að hinn kærði skipstjóri hafi gert sig brotlegan gegn 1. gr. laga nr. 5, 18. maí 1920 um bann gegn botnvörpuveiðum. Þar eð þetta er fyrsta brot hans gegn þessum lögum og með tilliti til þess, að gengi 100 íslenzkra króna er í dag 58,46 gullkrónur, þykir refsing sú, er hann hefir unnið til, hæfilega ákveðin sekt að upphæð 16900,00 krónur, sem rennur í Landhelgissjóð Íslands og greiðist innan 4 vikna, en afplánist með 9 mán- aða einföldu fangelsi fáist hún ekki greidd. Auk þess skulu öll veiðarfæri, þar með taldir dragstrengir, svo og allur afli í áðurnefndum togara vera upptækt og renna í sama sjóð. Ennfremur greiði kærði allan kostnað málsins, sem orðinn er og verður. öðd Mánudaginn 18. dez. 1933. Nr. 85/1933. Ari Þórðarson (Sjálfur) gegn Ólafi Þorsteinssyni (Enginn). Vitnaspurningar óheimilar. Úrskurðir bæjarþings Reykjavíkur 1. júní 1933: 1) Spurningarnar á rskj. nr. 8 verða ekki bornar upp fyrir vitninu. 2) Spurningarnar á rskj. nr. 9 verða ekki bornar upp fyrir vitninu. Dómur hæstaréttar. Með stefnu, dags. 19. april s. 1, höfðaði áfrýj- andi mál gegn stefnda fyrir bæjarþingi Reykjavík- ur út af meiðandi ummælum um sig í nafnlaus- um greinum í blaði nokkru, er nefnt er Svindlara- svipan og út kom hér í bænum 3. febr. s. 1., en stefndur er í blaði þessu tilgreindur sem útgefandi þess og ábyrgðarmaður. Við réttarhald í málinu hinn 1. júní s. 1. mættu sem vitni eftir stefnu á- frýjanda m. a. R. P. Leví kaupmaður og Guðbjörn Guðmundsson prentsmiðjustjóri. Lagði áfrýjandi þá fram 4 spurningar, er hann óskaði að lagðar yrðu fyrir vitnið R. P. Levi, og 3 spurningar er hann óskaði lagðar fyrir vitnið Guðbjörn Guð- mundsson. Umboðsmaður stefnda mótmælti því, að spurningar þessar yrðu lagðar fyrir vitnin, með því að hann taldi, að þær væru málinu óviðkom- andi, og að svör vitnanna gætu ekki haft nein á- hrif á úrslit málsins. Út af mótmælum þessum kvað dómarinn s. d. upp tvo úrskurði þess efnis, að spurningar þessar verði ekki bornar upp fyrir vitnunum. 535 Úrskurðum þessum hefir áfrýjandi skotið til hæstaréttar með stefnu, útg. 4. sept. s. 1. Við þing- festingu málsins hér í réttinum var eigi mætt af hálfu stefnda og hefir málið því verið flutt skrif- lega samkv. 38. gr. hæstaréttarlaganna og er dæmt samkv. N. L. 1 4—— 32. og 2. gr. tilsk. 3. júní 1796. Áfrýjandi krefst þess að hinum áfrýjuðu úrskurð- um verði hrundið og að stefndi verði dæmdur til að greiða sér málskostnað í hæstarétti samkvæmt mati réttarins. Spurningar þær til R. P. Leví, er ræðir um í öðr- um hinna áfrýjuðu úrskurða, lúta að því að fá það upplýst, hver annast hafi afgreiðslu blaðsins, hver samið hafi um hana og kostað hana og hver kost- að hafi útgáfu blaðsins. Spurningarnar til Guð- bjarnar Guðmundssonar, er ræðir um í hinum úr- skurðinum, lúta að því, að fá það upplýst hver samið hafi um prentun á blaðinu, borgað prent- kostnaðinn og komið með handrit að blaðinu í prentsmiðjuna og hver hafi kostað útgáfu blaðsins. Áfrýjandi byggir kröfur sínar á því, að sér sé nauðsynlegt að fá það upplýst, hvort aðrir menn hafi staðið á bak við stefnda um útgáfu blaðsins, en með því að stefndi er nafngreindur á blaðinu sem ábyrgðarmaður þess og útgefandi, þá verður eftir því sem ábyrgð á prentuðum ummælum er hagað samkv. tilsk., 9. maí 1855, að fallast á þá skoðun héraðsdómarans, að svör vitnanna við þeim geti engin áhrif haft á úrslit aðalmálsins og að þess vegna sé óheimilt að leggja spurningar þessar fyrir vitnin gegn mótmælum stefnda. Verð- ur því að staðfesta hina áfrýjuðu úrskurði, en máls- kostnaður í hæstarétti fellur niður. 536 Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjuðu úrskurðum skal óraskað. Forsendur hinna áfrýjuðu úrskurða hljóða svo: 1) Það skiptir engu máli fyrir ábyrgð stefnds hver af- skipti vitnið hefir haft af sölu blaðs þess, sem nefnt er í stefnunni, en það er fyrir ummæli í téðu blaði, sem stefnt er til ábyrgðar á. Þar sem að fram eru komin mót- mæli af hendi stefnds gegn því að spurningar á rskj. nr. S verði bornar upp fyrir vitninu og svör við þessum spurningum geta engin áhrif haft á niðurstöðu málsins um ábyrgð stefnds, ber að taka téð mótmæli til greina að öllu leyti. 2) Svo sem fram er tekið í hinum nýgengna úrskurði um hið fyrra vitni, R. P. Leví, er í máli þessu einungis að ræða um sektarábyrgð á hendur ábyrgðarmanni blaðsins „Svindlarasvipan“, og þar sem svör við spurningunni á rskj. 9 geta engin áhrif haft á niðurstöðu dóms um það atriði verða spurningarnar að teljast þýðingarlausar fyrir málið. Miðvikudaginn 20. dez. 1933. Nr. 190/1932. Valdstjórnin (Pétur Magnússon) gegn Fritz Kolm (Jón Ásbjörnsson). Botnvörpuveiðabrot. Dómur lögregluréttar Vestmannaeyja 10. sept. 1932: Kærður, Fritz Kolm, greiði 16900 króna sekt, til Land- helgissjóðs Íslands og komi 9 mánaða einfalt fangelsi í stað sektarinnar ef hún verður ekki greidd innan fjögra vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri, þar með taldir drag- strengir í togaranum, Dr. A. Strube, O, N, 114, skulu upptækt og renni andvirðið í sama sjóð og sektin. Loks greiði kærður allan af máli þessu löglega leidd- an og leiðandi kostnað. Dómi þessum skal fullnægja með aðför að lögum. 537 Dómur hæstaréttar. Svo sem fram er tekið í hinum áfrýjaða lögreglu- réttardómi hitti eftirlitsskipið Fylla hinn 7. sept. f. á. 2 togara að botnvörpuveiðum suður af Vík í Mýrdal og reyndist það vera togararnir „Hans Joachim“ P. G. 322 og „Dr. A. Strube“ O. N. 114 frá Nordenham, sem kærði var skipstjóri á. — Þar sem mælingar og miðanir eftirlitsskipsins sýndu það, að bæði skipin voru inni í landhelgi voru þau tekin föst og farið með þau til Vestmannaeyja. Hafa mælingar og miðanir eftirlitsskipsins verið athugaðar af forstöðumanni stýrimannaskólans, er ekkert hefir fundið við þær að athuga. Kærði hefir neitað því að hafa fiskað í land- helgi í umrætt skipti, og verjandi kærða í hæsta- rétti hefir einnig í þessu máli lagt fram langt á- litsskjal frá þýzkum sérfræðingi í siglingamálum, þar sem leitast er við að sanna, að hinar ýmsu staðarmælingar og miðunarlínur eftirlitsskipsins séu óábyggilegar, og er því haldið þar fram, að eftirlitsskipið hafi hlotið að villast á skipi kærða og öðru skipi á sömu slóðum. Viðvíkjandi þessu hefir foringi eftirlitsskipsins tekið fram, að það sé alveg útilokað, eftir því sem eftirlitinu hafi verið hagað og eftir öllum stað- háttum að öðru leyti, að villæt hafi verið á skipi kærða og öðru skipi og heldur því fram, að athuga- semdir sérfræðingsins séu yfirleitt byggðar á skökk- um grundvelli. Þar sem það er eigi vefengt, að tökustaður tog- arans var um Í úr sjómilu utan landhelgislínu og þar sem það verður að telja sannað með skýrslu eftirlitsskipsins, að togarinn hafi frá kl. 3,38 til kl. 4,04 eða í 26 mínútur haldið í suðlæga stefnu, Þ. 538 e. út úr landhelginni, og þar sem það ennfremur er viðurkennt, að skip kærða hafi allan þennan tíma verið að fiska með botnvörpu í sjó, þá er þar með fengin sönnun fyrir því, að kærði hafi gerzt brotlegur við 1. gr. laga nr. 5, 18. maí 1920. Samkvæmt framansögðu og að öðru leyti með skírskotun til forsenda hins áfrýjaða dóms ber að staðfesta hann, þó með þeirri breytingu, að sekt kærða ákveðst 18500 kr. með tilliti til núverandi gullgengis hinnar íslenzku krónu, og komi 7 mán- aða einfalt fangelsi í stað sektarinnar, ef hún er eigi greidd innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Svo ber kærða að greiða allan áfrýjunarkostnað málsins, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, 200 kr. til hvors. Dráttur sá, er orðið hefir á rekstri máls þessa, á að nokkru leyti rót sina að rekja til þess, að verjandi kærða í hæstarétti hefir útvegað sakar- gögn frá útlöndum, en þar sem honum hafa borizt skjöl þessi í byrjun febrúarmán. síðastl., en hefir eigi komið skjölunum frá sér til fjölritunar fyrr en í maímán. verður eigi komizt hjá að finna að þess- um drætti á afgreiðslu málsins. Því dæmist rétt vera: Kærði, Fritz Kolm, skipstjóri á botnvörpu- skipinu O.N. 114 „Dr. A. Strube“ frá Norden- ham, greiði 18500 kr. sekt í Landhelgissjóð Ís- lands, og komi 7 mánaða einfalt fangelsi í stað sektarinnar, ef hún er eigi greidd innan 4 vikna frá birtingu dóms þessa. Ákvæði hins áfrýjaða dóms um upptöku afla og veiðarfæra og um greiðslu málskostnaðar í 539 héraði skulu vera óröskuð. Svo greiði kærði allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, þar með talin málflutningslaun sækjanda og verjanda í hæstarétti, hæstaréttarmálflutningsmannanna Péturs Magnússonar og Jóns Ásbjörnssonar. 200 kr. til hvors. Dóminum ber að fullnægja með aðför að lög- um. Forsendur hins áfrýjaða dóms hljóða svo: Mál þetta er höfðað af valdstjórnarinnar hálfu gegn Fritz Kolm, skipstjóra á togaranum Dr. A. Strube, 0. N. 114 frá Nordenham, fyrir brot gegn ákvæðum laga nr. 5, 18. maí 1920. Málavextir eru þessir: Þann 7. þ. m. kom varðskipið Fylla austan með land- inu og sá tvo togara, er virtust vera í landhelgi suður undan Vík og var annað þeirra skip kærða. Varðskipið gerði því staðarákvarðanir, með Gyroskop- kompásmiðunum og voru báðir togararnir miðaðir í sömu línu frá kl. 3,38, en þá var togari kærða fyrst miðaður og var hann jafnan 400 metrum lengra frá varðskipinu en hinn togarinn. Kl. 3,38 gerði varðskipið þessa staðar- ákvörðun: Dyrhólaviti í réttv. 289 Hjörleifshöfði, eystri endi, réttv. 19 Patentlog 81,0 Þaðan var togarinn miðaður r. v. 279, stefna hans suðlæg. Fjarlægð togarans frá varðskipinu var ekki mæld í betta sinn og var það vegna þess, eftir því, sem sjóliðs- foringi sá, er staðarákvörðunina gerði, hefir haldið fram í réttinum, að vegalengdin þangað, sem miðunarlina togar- ans skar landhelgislínuna, hafi verið um 16 sjómílur frá varðskipinu og því svo mikil að togarinn, sem var á að gizka 6 sjómílur frá varðskipinu, var augsýnilega innan landhelg- innar. KI. 3,43 gerði varðskipið þessa staðarákvörðun : 540 Dyrhólaviti r. v. 293 Hjörleifshöfði eystri endi r. v. 33,5 Patentlog 82,0 Dýpi mældist 78 metrar. Þaðan var togarinn miðaður r. v. 277, stefna hans suðlæg. Fjarlægð togarans frá varðskipinu 8300 meirar. Kl. 3,46 gerði varðskipið þessa staðarákvörðun : Dyrhólaviti r. v. 296 Hjörleifshöfði, eystri endi r. v. 43 Patentlog 83,0 Dýpi mældist 65 metrar. Þaðan var togarinn miðaður 277, suðlæg stefna. Fjarlægð togarans frá varðskipinu 5400 metrar. Kl. 3,51 gerði varðskipið þessa staðarákvörðun : Dyrhólaviti r. v. 299,5 Hatta r. v. 336,5 Hjörleifshöfði eystri endi r. v. 48,5 Dýpi mældist 63 metrar. Þaðan var togarinn miðaður r. v. 274, stefna suðlæg. Fjarlægð togarans frá varðskipinu 3900 metrar. Kl. 3,54 gerði varðskipið þessa staðarákvörðun: Dyrhólaviti r. v. 302 Hatta r. v. 341 Hjörleifshöfði, eystri endi r. v. 52 Þaðan var togarinn miðaður r. v. 271,, suðlæg stefna. Fjarlægð togarans frá varðskipinu 2700 metrar. Kl. 3,56 gerði varðskipið þessa staðarákvörðun: Dyrhólaviti r. v. 306 Hatta r. v. 348 Hjörleifshöfði, eystri endi r. v. 55,ð Þaðan var togarinn miðaður r .v. 254. Fjarlægð togarans frá varðskipinu 1500 metrar. Kl. 4,02 gerði varðskipið staðarákvörðun hjá hinum togaranum, sem áður er um getið, en sú miðun virtist vera skipi kærða óviðkomandi. Ki. 4,04 nam skip kærða staðar eftir að varðskipið hafði dregið upp stöðvunarmerki og skotið tveim aðvör- ö4l unarskotum og hefir foringi sá af varðskipinu, sem mættur er í réttinum, lýst því yfir að togarinn hafi þá numið staðar og þriðja skotið því verið óþarft. Á þeim stað, sem togarinn var handtekinn, gerði varð- skipið þessa staðarákvörðun : Dyrhólaviti > 41* 59" Hatta > 62 08“ Hjörleifshöfði, eystri endi og er togarinn þá samkvæmt mælingu þessari 600 metra fyrir utan landhelgislinu. Samkvæmt staðarákvörðun kl. 3,43 var hann 0,5 sjómílur fyrir innan landhelgislinu og samkvæmt staðarákvörðun kl. 3,46 kl. 3,51 og kl. 3,54 var hann einnig fyrir innan landhelgislínu. Kærður hefir neitað því að hafa togað í landhelgi. Hann kveðst hafa kastað vörpunni kl. 4 þýzkur tími hjá bauju, er hann kom að og hafi hann nokkru áður, eða kl. 3,40 gert staðarákvörðun, sem hafi sýnt að hann var 0,6 til 0,7 úr sjómilu fyrir utan landhelgi. Hann kveðst sið- an hafa togað þar til varðskipið stöðvaði skip hans um kl. 6, þ. t., og kveðst hann hafa séð af dýpinu, er hann áætlaði eftir þvi, hvernig dragstrengir hans lágu í sjón- um, að hann fór aldrei inn fyrir landhelgislinuna, en gerði eigi staðarákvarðanir fyrr en eftir að varðskipið hafði stöðvað hann, en þá gerði hann staðarákvörðun, sem hann kveður hafa sýnt stað þann, er varðskipið stöðvaði hann á ca. 0,6 sjómílur fyrir utan landhelgislinuna eða nokkru utar en staðurinn er samkvæmt mælingu varð- skipsins. Stýrimaður kærðs hefir og borið fyrir réttinum að hann hafi gert staðarákvörðun kl. 6,30, þ. t., litlu síðar en kærður gerði s.n. staðarákvörðun sína og hafi staður togarans þá samkvæmt henni verið 0,5 til 0,6 sjómílu fyrir utan landhelgi. Kærður kveðst hafa haft stefnuna Á til ASA misv., er hann byrjaði að setja vörpuna út, en á meðan hann var að því, hafi hann snúið skipinu í stefnuna V % N og hélt þeirri stefnu þar til hann kom að annari bauju, kl. 5,05 „þ. t. Hjá þeirri bauju kveðst hann hafa miðað Dyrhóla- vita yfir áttavita N % V misv. Innan við þessa bauju kveðst hann hafa snúið skipinu 542 til stjórnborða, þar til það eftir 20 minútur, kl. 5,25, þ. t., hafi stefnt ASA og hafi þá baujan verði 1% sjómilu frá skipinu til stjórnborða heldur framar en þverskips, en dýpið áætlað eftir því hvernig dragstrengir lágu, 95—98 metrar. Í s. n. átt kveðst kærður hafa togað þar til kl. 5,50, þ. t., en þá hafi hann snúið.skipinu til SSV og þá stefnu hafi hann togað þar til varðskipið stöðvaði hann. Háseti sá, er var við stýrið hjá kærðum á umræddu tímabili, hefir að mestu staðfest framburð kærða um hvernig hafi verið togað, en hefir ekki getað gert grein fyrir þvi, hve lengi hefir verið stýrt hverja stefnu og hefir haldið fram, að togarinn hafi snúið utan við vestri baujuna. Því hefir og verið haldið fram af hálfu kærða í málinu, að tíminn, frá því togarinn fyrst var miðaður frá varð- skipinu og þar til hann var stöðvaður, sé of skammur til þess að togarinn hafi á þeim tíma getað farið þá vega- lengd með vörpu úti, sem hann á að hafa farið á þeim tíma samkvæmt mælingum varðskipsins. Sjóliðsforingi sá, er gerði miðanir og mælingar varð- skipsins, kveðst hvoruga þá bauju hafa séð, sem kærður kveðst hafa togað hjá. Rétturinn verður að líta svo á, að kærði hafi ekki með framangreindu fært fram neinar þær sannanir, eða rök, sem hnekkt geti mælingum eða miðunum varðskipsins og verður því að leggja þær til grundvallar við dóm í málinu. Það verður því að telja sannað, að kærður hafi á fram- angreindum tíma verið að botnvörpuveiðum í landhelgi og hefir kærði því að áliti réttarins brotið gegn ákvæð- um 1. greinar laga nr. 5 frá 18. maí 1920 um bann gegn botnvörpuveiðum í landhelgi og þykir refsing hans, sem ekki er upplýst að hafi áður brotið gegn ákvæðum ís- lenzku fiskiveiðalöggjafarinnar hæfilega ákveðin samkv. 3. gr. nefndra laga sbr. 1. gr. laga nr. 4 frá 11. apríl 1924, 16900 króna sekt til Landhelgissjóðs Íslands með tilliti til þess að gengi íslenzkrar krónu er nú þannig að hún jafn- gildir 58,46 aurum gulls. Í stað sektarinnar komi 9 mán- aða einfalt fangelsi, ef hún verður eigi greidd innan fjögra vikna frá lögbirtingu dóms þessa. Allur afli og öll veiðarfæri, þar með taldir dragstrengir 1 togaranum Dr. A. Strube, O. N. 114, skal upptækt og and- virðið renna í sama sjóð og sektin. 543 Svo greiði kærði og allan af máli þessu löglega leidd- an og leiðandi kostnað. Á máli þessu hefir enginn óþarfur dráttur orðið. Miðvikudaginn 20. dez. 1933. Nr. 69/1933. Oddsteinn Friðriksson gegn skiptaráðandanum í Vestmannaeyj- um og firmanu Gunnar Ólafsson ár Co. Úrskurður skiptaréttar um gjaldþrot. Staðfesting. Úrskurður skiptaréttar Vestmannaeyjakaupstaðar 10. febr. 1933: Bú Oddsteins Friðrikssonar, Hásteinsveg 5, hér, ber skv. 1. gr. laga 25/1929 að taka til gjaldþrotaskipta. Dómur hæstaréttar. Samkvæmt kröfu hins stefnda firma Gunnars Ólafssonar á Co. var í fógetarétti Vestmannaeyja, hinn 3. febr. 1933, lagt löghald á eignir áfrýjanda til tryggingar skuld hans við téð firma, að upphæð kr. 16.719,88 ásamt vöxtum og kostnaði. Voru eignir áfrýjanda við löghaldið metnar á kr. 33185,00, en veðskuldir, er á þeim hvíldu, voru taldar vera kr. 27600,00. Daginn eftir löghaldið, hinn 4. febr. s. 1. krafðist löghaldsbeiðandi þess, að bú áfrýjanda væri tekið til gjaldþrotaskipta, og eftir að málið hafði verið sótt og varið fyrir skiptaréttinum gekk úr- skurður skiptaréttarins í því, hinn 10. febr. s. 1, á þá leið, að bú áfrýjanda skyldi tekið til gjaldþrota- skipta. Úrskurði þessum hefir áfrýjandi skotið til hæsta- réttar með stefnu, útg. 12. júlí s. l., að fengnu áfrýj- 544 unarleyfi, dags. 10. s. m. Hefir hann stefnt skipta- ráðandanum og gjaldþrotabeiðandanum, og hefir hann krafizt þess aðallega, að hinn áfrýjaði úrskurð- ur verði fortakslaust ómerktur, en til vara, að hann verði ómerktur, nema þvi aðeins að Gunnar Ólafs- son konsúll í Vestmannaeyjum synji fyrir það með eiði, að áfrýjandi hafi gert athugasemdir við þær færslur á viðskiptareikningi sinum hjá firmanu Gunnar Ólafsson á Co. í Vestmannaeyjum fyrir árin 1925— 1932, sem taldar eru í sérstakri sundurliðun, er áfrýjandi hefir lagt fram hér í réttinum. Enn- fremur krefst hann þess, að stefndu verði dæmdir til þess að greiða sér málskostnað í hæstarétti sam- kvæmt mati réttarins, annað hvort in solidum eða til vara annar hvor þeirra. Af hálfu stefndu hefir þess verið krafizt, aðallega, að hinn áfrýjaði úrskurður verði staðfestur óbreytt- ur, en til vara, að hann verði staðfestur með þeirri breytingu, að gjaldþrotabeiðanda verði gert að skyldu að setja tryggingu fyrir afleiðingum gjald- þrotaskiptanna. Svo hafa þeir og krafizt þess, að áfrýjandi verði dæmdur til að greiða þeim máls- kostnað í hæstarétti eftir mati réttarins. Krafa sú, er löghaldið var gert fyrir og gjald- þrotabeiðnin er studd við, er viðskiptaskuld, er firm- að Gunnar Ólafsson á Co. telur til hjá áfrýjanda að upphæð kr. 16,719.88. Samkvæmt þvi sem upplýst er í málinu, hefir áfrýjandi staðið í föstu viðskipta- sambandi við firmað árin 1925— 1932, aðallega út af kaupum á vélbátnum Gunnar Hámundarson, og útgerð hans síðar, en áfrýjandi á bát þennan að þriðjungi, og nam skuld hans við firmað út af við- skiptum þessum framannefndri upphæð í árslok 1932, samkvæmt reikningum, sem lagðir hafa verið 545 fram í málinu. Við löghaldið hélt áfrýjandi því fram, að hann skuldaði gerðarbeiðanda ekki neitt, ef reikningar þeirra væru rétt upp gerðir, með því að gerðarbeiðandi hefði skuldað sig um upphæðir, sem sér væri með öllu óviðkomandi, en hann hefði ekki getað fengið þetta leiðrétt, þrátt fyrir marg- endurtekin tilmæli í þá átt, en nánari grein gerði hann að svo stöddu ekki fyrir athugasemdum sin- um við reikningana. Í skiptaréttinum komu hinsvegar fram sundur- liðuð mótmæli frá áfrýjanda gegn ýmsum liðum reikninganna, er hann taldi ranglega færða sér til skuldar, og nema þeir alls kr. 11.946,27. Gegn af- gangi reikningsskuldarinnar kr. 4773,51, bar hann og fram ýms mótmæli, er þó eigi lutu að neinum sérstökum liðum reikninganna, en með því að eign- ir hans við uppskrift búsins 11. og 13. febrúar síðast liðinn voru virtar á kr. 36133,49, en veðskuldir er á þeim hvíldu voru taldar nema kr. 27600,00, auk veðskuldar á fiski, sem eigi er tilgreint hve há sé, en sýnist hafa verið lítilræði, þá telur áfrýjandi með þessu sýnt, að hann eigi fyrir skuldum, og að skil- yrði séu því eigi fyrir hendi til þess, að bú sitt sé tekið til gjaldþrotaskipta, en engar upplýsingar liggja fyrir í málinu um það, hvort óveðtryggðar skuldir hafi hvílt á áfrýjanda, aðrar en áðurnefnd krafa Gunnars Ólafssonar á Co., enda verður eigi séð að skiptaráðandinn hafi krafið hann skýrslu um það atriði. Í þessu máli er aðeins spurning um það, hvort skiptarétturinn átti að taka bú áfrýjanda til skipta eftir að véfengingar hans á reikningunum voru komnar fram. Liðir þeir í reikningunum, er áfrýj- andi mótmælti, tilheyra árunum 1925—1931. Er 35 ö46 mótmælt kr. 2005,67 á reikningnum fyrir árið 1925. kr. 1549,15 fyrir árið 1926, kr. 2568,93 fyrir árið 1927, kr. 1040,00 fyrir árið 1928, kr. 1269,38 fyrir árið 1929, kr. 1230,16 fyrir árið 1930 og kr. 2283.08 fyrir árið 1931. Af hálfu gjaldþrotabeiðanda er því ómótmælt haldið fram, að áfryjandi hafi árlega fengið viðskiptareikning og ennfremur hefir gjald- þrotabeiðandinn haldið því fram, að áfrýjandi hafi aldrei mótmælt reikningunum fyrr en í skiptarétt- inum. Gegn hinum síðasttöldu mótmælum hefir á- frýjandi eigi sannað eða gert nægilega líklega þá staðhæfingu sína, að hann hafi farið fram á leið- réttingu á reikningunum við firmað. Verður því eigi talið að þessi mótmæli hans í skiptaréttinum hafi gefið ástæðu til að neita um skiptin og með því enn- fremur að engin krafa um tryggingu kom fram frá áfrýjanda í skiptaréttinum ber að staðfesta hinn á- frýjaða úrskurð. Málskostnað í hæstarétti þykir rétt að áfrýjandi greiði stefndu með 100 krónum til hvors þeirra. Því dæmist rétt vera: Hinum áfrýjaða úrskurði skal óraskað. Áfrýjandi, Oddsteinn Friðriksson, greiði stefndu, skiptaráðandanum í Vestmannaeyjum og firmanu Gunnar Ólafsson % Co. málskostn- að í hæstarétti með 100 krónum til hvors að viðlagðri aðför að lögum. Forsendur hins áfryjaða úrskurðar hljóða svo: Hinn 3. þ. m. lét firmað Gunnar Ólafsson á Co. leggja löghald á eignir Oddsteins Friðrikssonar, útgerðarmanns, hér. til heimilis á Hásteinsveg 5, til trvggingar skuld, er 547 firmað taldi sig eiga hjá honum, að upphæð kr. 16719,88. auk vaxta og kostnaðar. Oddsteinn Friðriksson mótmælti Þegar við þá gerð að skulda nefndu firma nokkuð. Við gerðina voru eigur þær virtar, sem Oddsteinn vísaði á til tryggingar hinni umkröfðu, en mótmæltu skuld, þannig: Húseignin Hásteinsvegur 5 að frádregnum á- hvílandi skuldum ......00.0.000. 0000. kr. 3900.00 % úr v. b. Gunnar Hámundarson, með tilh. að frádreginni áhvílandi skuld .......... -- 1500.00 Þerrireitur .............000 000 — 185.00 kr. 5585,00 Oddsteinn Friðriksson hefir einnig fyrir skiptaréttin- tm mótmælt að skulda nefndu firma og því mótmælt sjaldþrotabeiðninni. Gjaldþrotabeiðandi hefir að réttarins áliti hér fyrir skiptaréttinum nægilega rökstutt að hafa greitt vegna Oddsteins Friðrikssonar meiri upphæðir en þessum áð- urnefndu kr. 5585 nemur, með því að sanna, að hann, (firmað Gunnar Ólafsson £ Co.), hefir smám saman borg- að í vexti og afborganir af víxli, upphafl. 19000 kr. samþ. af Sig Friðrikssyni 18. febr. 1925, en útg. af Oddsteini og ábektum af nefndu firma, að minnsta kosti kr. 7100.00 í afborganir og kr. 2566.69 í forvexti og stimpilgjald, eins og vottorð Útvegsbankans í rskj. 6 sýnir og Oddsteinn ekki hefir véfengt. Þar sem Oddsteinn Friðriksson var ábyrgur gagnvart firmanu um þessar greiðslur, sem hinir framlögðu reikn- ingar firmans Þera með sér að voru taldar honum til skuldar með meiri upphæðum, en ofannefndum kr. 5585.00 nemur og þar sem hann heldur ekkert hefir upplýst um að hafa mótmælt þessum innfærslum, sem þó fóru fram árum saman, þá verður, eftir þeim sönnunargögnum, sem liggja fyrir þessum rétti að telja sannað að firmað Gunnar Ólafsson £ Co. eigi meira hjá Oddsteini Friðrikssyni, en netto eignum hans nemur, því að hér liggur ekkert fyrir, um að Oddsteinn hafi greitt Gunnari Ólafssyni £ Co. það sem firmað borgaði af þeim 13000 kr., sem víxill þeirra bræðra nam, eftir að Oddsteinn hafði, — að því er virð- ist, —- greitt firmanu sinn hluta 19000 kr. víxilsins, 18. febr. 1925, (rskj. 10) að frádregnum þeim kr. 5200, eftir- 548 stöðvum vixilsins sem Oddsteinn greiddi siðar (rskj. 11). Heldur er ekkert sannað um að aðrir hafi greitt firmanu þetta aftur. Án þess að farið sé frekar út í skuldaskipti aðila, þykir því, eins og málið liggur fyrir þessum rétti, mega telja nægar upplýsingar komnar fram til sönnunar því, að firm- að Gunnar Ólafsson £ Co. eigi meira hjá Oddsteini Frið- rikssyni, en eigur hans nema, skv. virðingu við löghalds- gerð þá, sem fram fór 3. þ. m. og að því beri að taka til greina kröfu firmans um gjaldþrotameðferð á búi skuldu- nauts. Miðvikudaginn 20. dez. 1933. Nr. 62/1933. Guðmundur I. Einarsson og Jósep Jónsson gegn aðalbankastjóra Útvegsbanka Íslands h/f, f. h. bankans. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Guðmundur |. Einarsson og Jósep Jónsson, er eigi mæta í málinu, greiði 50 kr. auka- gjald til ríkissjóðs, ef þeir af nýju vilja fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti. 549 Miðvikudaginn 20. dez. 1933. Nr. 99/1933. Þorbergur Friðriksson gegn Gunnari Ólafssyni, f. h. þrotabús Oddsteins Friðrikssonar. Dómur hæstaréttar. Málssókn þessi fellur niður. Áfrýjandi, Þorbergur Friðriksson, er eigi mætir í málinu, greiði 50 kr. aukagjald til ríkissjóðs, ef hann af nýju vill fá mál sitt tekið fyrir í hæstarétti.