II. Nafnaskrá. A. Einkamál. Bls. Adolf Karlsson ...........00.00. 0200 285 Áfengisverzlun ríkisins .............0...0.0000...0... 391 Alliance, h/f .........0...0 0 319 Andersen £ Lauth, h/f ..........000000. 00. 119 Andrés Pétursson ..........0000..0 0... 431 Ánna Friðriksson ..................0.000.0 00. 407 Anna Þorgrímsdóttir ..........0000000.. 0... 119 Árni Þorsteinsson ..........0..0..... 73 Ásgarður, h/f 22.00.0200... 60 £ Ásgeir Ásgeirsson ..............0...0.0. 0. 520 Ástþór Matthíasson ................0. 0. 338 Austur-Húnavatnssýsla .........00.0.0..... 0... 300 Baldvinsson, Hólmfríður ................0.....0..... 385 Baltica, vátryggingarfélag ........................ 79 Benedikt Benediktsson ..............000.000 0... 400 Benedikt Pétursson ...........0.000.0.. 000. 431 Benjamin Ólafsson .............0000000. 0 28 Bergur Einarsson ..........000..0002 0. 277 Berkshire, b/v, eigendur og skipshöfn ............. 293 Berndsen, Sigurður ....................... 218, 411, 494 Bifreiðaeinkasala ríkisins .......................... 120 Bjarney Einarsdóttir .............0.00.000000. 0. 486 Bjarni Bjarnason ..............00..0000 0000 339 Bjarni Ólafsson £ Co. 2.......00.. 0 319 Björgvin Jónsson ..........000000. 00... 79 Blönduóshreppur ............0.0.0.0.. 0000 314 Brandur Bjarnason ............00..0.0....0 000. öÖð7 Búðahreppur .............0..0.000000. 00 559 Danske Lloyd, vátryggingarfélag .................... 271 Davíð Kristjánsson ..............0.0......0... 0. 451 Einar G. Sigurðsson ............0... 0... 293 b NIV Nafnaskrá. Bls. Eiríkur Einarsson ........0.00000 000 nn 443 Elías Kristján Sigurgeirsson, dánarbú .............. 486 Erlendur Erlendsson ........2020000 0000. 311 Fagerstrand, e/s, eigendur ........0020000 0000... 252 Finnur Jónsson .........000.0.. er 443 Friðrik Jónsson, dánarbú ......20000.0 0000... 553 Friðriksson, Anna .......0000020 000 407 Frímann Einarsson .........2.2.00. 00... 493 Garðar Þorsteinsson ..........000000 0000. 339 Geysir, veiðarfæraverZglun .......2.000.00 000... 524 Goldstein-Ottósson, Johanna ......0000000 0000... 365 Grímur Gíslason .........000.00. sn en 421 Grund, elliheimili ........2.00000 0000. 536 Guðjón Samúelsson .......00020. 00 nn. 124 (Guðjón Símonarson ......0.0000 00 426 Guðlaugur Oddsson ......00.00200.00 0. 306 Guðmundur Bergsson ......000000000 000... 407 Guðmundur Þ. Gíslason .......00000000 00... 2 Guðmundur Guðmundsson ......000000.0. 000... 604 Guðmundur Jónsson, bóndi ........0000000 00... 0... 73 Guðmundur Jónsson, kaupmaður ........000000.00.. 541 (Guðmundur Stefánsson ......000000000 0... 93 Guðmundur Ögmundsson ........0000.0 00. 79 Guðrún Eiríksdóttir, dánarbú ........00000000.00.0.. 500 Guðrún Guðbjörnsdóttir ..........0000000 0... 0... 337 Guðrún Jónasson .......00000.00 nn 10 Gunnhildur Árnadóttir ........2..00000. 000... 119 Gunnlaugur Bárðarson .......02.0000 0000... ne... 277 Gunnlaugur Einarsson .......2020000 000... 28 Gunnlaugur Stefánsson .......00000000 0... 493, 558 Gústav Adolf Valdimarsson .....0.20000000 00... 611 Hallbjörns, Páll ........0.0002200 00 412 Halldór Ólafsson .......0.00. nn 494 Halldóra Hafliðadóttir f. h. ófjárráða barna sinna .. 486 Hallgrímur Benediktsson ......00.00000 0000... 375 Hallgrímur Helgason ......02000000 0... ans. 237 Hallgrímur Pétursson .......2000000 000. 337 Hannibal Valdimarsson .......000200 0000... 443 Helga M. Níelsdóttir ..........00.20000 000... 427 Helga Sigurðardóttir ........02.0020020 000... 237 Helga Sigurðsson .......0000000.0nrn 365 Nafnaskrá. Xv 3is. Helgi Helgason ........0000000 000 553 Hermundur Valdimar Guðmundsson ................ 500 Hildur Hjálmarsdóttir ...........000000. 0... ðð7 Hildur Pálsdóttir .............022000 0... 38 Hjalti Benónýsson .......20000000 0... 405, 497 Hólmfríður Baldvinsson ........0.20000 000... 385 Indriði Jónsson ..........2.0.00 0002 .n nn 443 Ingibjörg Tómasdóttir ..........0.0000.0. 0... 421 Ísafjarðarkaupstaður .........0000 200. 45, 536 Ísaga, h/f 20.00.0000 411, 494 Ísleifur Jónsson ...........0. 00 331 Ísleifur Pálsson ........20..200 000. 339 Jens Pálsson .........200000 00. 528 Jóhann Þorsteinsson ..........0.0000 0... 45 Jóhanna Guðjónsdóttir ..........00.0.00 000... 311 Jóhanna Jóhannsdóttir ........2.20.00 000... 595 Jóhannes Benediktsson ........2.000 000. 400 Jóhannes Guðmundsson .........0.20200 000... 500 Johannes Ólafsson .........0000 338 Jóhannes Sigfússon .........2.2002 00. 338 Johnsen, Gísli Fr. .............2..00 0000 338 Johnson, Theodór .........2.0.00 000 400 Jón Eiríksson ...........02000.0 00. 271 Jón Kjartansson .........0000000 0. neee 10 Jón Kristjánsson ..........2000000 000. 443 Jón Sigurðsson .........2.2200..00 ss 314 Jón Sveinsson .........20000 00... 382 Jónas Sveinsson „.......02000000. 0. 300 Jónasson, Guðrún ...........020000 0... en 10 Kakali, útgerðarfélag, þrotabú ........0.00000 327 Karl Helgason ........2.00000 0... 304 Karu, Jaan ........00.2020 00 242 Klara Árnadóttir ..........0.00000. 0 612 Kristín Björnsdóttir ............0000. 00... 385 Rristin Egilsdóttir ..........0.00.00 0. 222 Kristján Helgason ..........2..02000 000... sn 358 Kveldúlfur, h/f 2... 528 Lárus Jóhannesson ...........000000 000 391 Lárus Marísson ...........00.00 00. 339, 541 Leo, v/b, eigendur og skipshöfn ...........0..0.... 203 Lincolnshire, b/v, eig, og vátrvggjendur ........... 509 XVI Nafnaskrá. Magnús Ísleifsson Magnús Jónsson Málning og Járnvörur, verzlun .................... Már, v/b, eigendur og vátrvggjandi ................ Margrét Helgadóttir .............000...00 0... Mjólkurfélag Reykjavíkur .............0..0..... 451, Mjólkursamlag Kjalarnesþings Mjólkursamsalan Nafta, B/f ........... 00 National, Forsikringsaktieselskab .................... Nielsen, Christian Fr. ...............000 0000. Oddgeir Pálsson ............200.0. 000 Ólafur Bjarnason ........00.0. 0 Ólafur A. Guðmundsson ..........0.02 0... Ólafur Júlíusson ........00.0. 0. Ólafur Ólafsson ........00.2.. 0 Ólafur Kjartan Ólafsson 22.20.0200... 000 Óli J. Ólason ......002.00 2000 Páll Steingrímsson ..........0020. 000... Páll Þorbjörnsson ...........200 00 Petersen £ Haas ..........02000000 ns Pétur Guðmundsson .........220200. 00... Ragnhildur Pétursdóttir ...........00..000000 000... Rauðarárbúið ...............02202 0000 Reykjavíkurkaupstaður ............0.0..0... 124, 222, Ríkissjóður Íslands ......... 218, 231, 242, 391, 400, Samband íslenzkra samvinnufélaga .................. Schiöth, Aage .........0.2000000 nn Shell, h/f, umboðið á Fáskrúðsfirði .............. Siglufjarðarkaupstaður ..........202.0200 000... Sigtryggur Jónsson „.....0.000002.0 00 n Sigurbjörg Jóhannsdóttir ..........00.0000000 0... Sigurðsson, Helga ...........0000000 0000... Sigurður Jóhannsson ........02002000 000. Sigurður Þorvarðsson ..........20200 00... Sigurgísli Guðnason .........20020000 00 Sigurjón Einarsson ..........00202 00... Sildarverksmiðjur ríkisins ..................... 277, Sjóvátryggingarfélag Íslands .........000.000.00.... Sjúkrasamlag Akureyrar .........00000000. 00... Skipaútgerð ríkisins .........0..0000.00 000... 509, BIs. 524 120 427 263 431 520 109 öð 88 428 375 339 5ð 119 443 28 612 520 10 271 119 581 10 109 493 öd1 252 516 559 349 400 271 365 327 213 271 38 349 516 öðl Nafnaskrá. XVII Bls. Skjaldberg, Sigurður Þ. ........................ 88, 103 Skólanefnd Sauðanesskólahéraðs ........0000000.... 42 Siefán Einarsson ...........00..0000.0 0. 426 Stefán Jónsson .........0.2000 0000 28 Sturla Jónsson „...........00000 000 553 Súðavíkurhreppur ..............2.0000 00 213 Sveinbjörn Kristjánsson ..........000......0.0... 412 Sveinn Gunnarsson ..........0..00 0. 428 Sveinn Pálsson .........0.0000000000 0 431, 493 Svinvetningabrautarfélagið .........0..0..... 364 The Consolidated Fisheries Ltd. ................... 231 Thoroddsen, Pétur ............0. 93 Tómas Sigurþórsson .........0000000 2... 331 Ungmennafélag Langnesinga ...............0000.... 42 Valgerður Haraldsdóttir ................00.000000. 494 Valtýr Stefánsson ...........0000000 00 19 Vélsmiðja Hafnarfjarðar ............00...000 00. 558 Verðandi, s/f, veiðarfæraverzlun ................... 5 Vibekka Jónsdóttir ...........00020 22... 79 Vigfús Vigfússon ..............00.20. 00. 382 Vilhelmina B. Guðmundsdóttir ............0........ 500 Waage, Sigurjón ..........2000000000.. 306, 431 Þóra Guðmundsdóttir .........0.0..000.. 405, 497 Þórarinn Snorrason ........0002.0.00 00. 13 Þórarinn Þórarinsson .........0..0000 0... en 285 Þórðarson, Björn ............0000000 000... ödl Þórhildur Sigurðardóttir .......................... 611 Þorleifur Kristófersson ...........0....000.00 0. 73 Þorleifur Benedikt Þorgrímsson .........0....00.... 103 Þorsteinn Sigfússon, dánarbú .............000....... 595 B. Opinber mál. Aðalsteinn Holm Þorsteinsson ...........000000... 589 Alfred Holm Björnsson ...........0000 0. 532 Ari Þorgilsson ............0002000 00. 146 Ejörn Gíslason ..............0.....0..0...2. 129, 130, 456 Christensen, Carl Christian Sinius ................ 47Á Einar Pálmi Einarsson ...........00000.. 0. 608 Kinar Sveinsson „..........00.20. 0000. 438 XVIII Nafnaskrá. Bls. Guðmundur Hannesson .......... se ee. 15 Guðmundur Lárusson ................. se eee. 133 Halldór Einarsson -........... sons 120 Halldór Guðjónsson ............. sr 207 Halldór Sveinsson ........0020000 000... sr 352 Haraldur Guðbrandsson ........... sr sr 207 Helgi Benediktsson ........0000000000.. sr 146 Hörður Gestsson ..... se 278 Jakob Snorrason ......200000000.0. 0... sr 438 Jóhann S. Lárusson .......0000.00.. se 133 Kristinn Jónasson ........20000000. 0... 207 Lárus Guðmundur Gunnarsson ................ 1 Magnús Skaftason Guðjónsson .....00.00.00000.. 207 Magnús Jónsson ....... se 129, 130, 456, 474 Margrét Ketilbjarnardóttir ............... sn 340 Oddur Ólafsson .......0..... ss 289 Ólafur Magnús Einarsson .............. oe. 01 Pedersen, Arnold ........... se or. Ragnar Kristinn Pálsson ........... sr 474 Sigríður Jónsdóttir ........0.00000000.0....... er... Sigurður Jónsson .........2.20000... 0... 416 Sigurður Ólason ........00000.. oe. 146 Síeingrimur Magnús Guðjónsson ...0.000000......... 441 Tate, Stanley Edwin ........00000000.00.. on. 3 Tómas Jónsson ........2020000 0... oe 5ð9 Þórarinn Vigfússon ............. eee. 129, 130, 456, 474 III. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað 1786 1796 1850 1859 1861 1861 1869 er til í X. bindi hæstaréttardóma. 17. nóv. Tilskipun um fríheit kaupstaðanna á Íslandi, 225. 3. júní. Tilskipun um tilhlýðilega og greiða dómgærlu. 35. gr., 318. 25. sept. Tilskipun um nokkrar breytingar á erfða- lögunum á Íslandi. 25. gr., 487, 491. 5 9. maí. Tilskipun, sem lögleiðir á Íslandi, með nokkr- um breytingum, lög 3. janúar 1851, um prentfrelsi. 11. gr., 288. 26. febr. Bréf dómsmálastjórnarinnar til stiftamt- mannsins yfir Íslandi viðvíkjandi skilyrðum fyrir sölu á jarðeignum Reykjavíkurbæjar, 223. 1. apríl. Tilskipun um löggilding nýrrar jarðabókar fyrir Ísland, 431. 1. april. Ný jarðabók fyrir Ísland, 431, 434. 25. júní Almenn hegningarlög handa Íslandi. 12. kap., 439, 4065. 17. kap., 67, 290, 353. 18. kap., 590. 22. kap., 405, 477. 23. kap., 156, 342, 474, 476, 560, 602. 25. kap., 500. 26. kap., 133, 134, 137, 138, 144, 156, 464, 534. 27. kap., 156, 464, 473, 474, 476. 38. gr., 602. 46. gr., 460, 465. 48. gr., 460, 4065, 473, 477. 55. gr., 483. XX 1875 1878 1885 Skrá um lög, reglugerðir o. fl. 506. 63. 65. 67. 99. 101. 102. 186. 200. 205. 217. 218. 231. 235. 238. 240. 250. 253. 204. 255. 259. 202. 263. 264. 271. 272. g 273. 275. ., 483. „„ 4, 155, 206, 348, 463, 473, 477, 483, 579, 609. 147, 148, 149, 150, 152, 153, 155, 579. 137, 150, 153, 155, 206. 440. 206, 279, 440. 279. „ 1, 4. „ 12, 121, 289, 293, 352. 589, 594. „ 288, 363. „ 288. 509, 579, 603. r., 465. „ 344. „ 347, 348, 602. 474, 560, 561, 579. 148, 169, 195, 197, 206, 465. 465. 147, 206, 458, 460, 473, 535. „ 147, 206, 465, 532. „„ 176, 206, 465. „ 150, 176, 203, 206. 153, 174, 185, 194, 196, 206, 465. „ 462, 473, 477, 489. 205, 561. „ 501. „ 473, 477. 276. gr., 147, 205, 206. 277. gr., 457. nr. 20 15. okt. Lög um brunamál í Reykjavík. 1. gr., 477. 20. gr., 477. nr. 3 12. april. Lög um skipti á dánarbúum og fé- lagsbúum o. fl. IM. kap., 487. 33. gr., 327. 85. gr., 487. 90. gr., 327. nr. 29 16. des. Lög um lögtak og fjárnám án und- anfarins dóms eða sáttar. 11. gr., 244, 245. Jo Gg ío ú9 0 0 U0 U0 00 0 09 U0 0 00 09 00 UM 111.11.1c0...1.1.i.. a. da g % Us ð 00 Ga 09 00 00 00 09 UG 1.11013. Go SN MR = 1887 1893 1901 1903 1905 1907 1911 1913 1914 1915 Skrá um lög, reglugerðir o. fl. XKI 12. gr., 244, 245. 13. gr., 244, 245, 251. nr. 19. 4. nóv. Lög um aðför. 32. gr., 487. nr. 28 26. okt. Lög um skaðabætur fyrir gsæzluvarð- hald að ósekju o. fl., 236. 1. gr., 243. 4. gr., 243. 24. júní. Milliríkjasamningur. Sjá hér á eftir 1903 nr. 3. nr. 3 28. marz. Auglýsing um samning milli Hans há- tignar konungsins í Danmörku og Hans hátignar konungsins í hinu sameinaða konungsríki Breta- veldi hinu mikla og Írlandi uin tilhögun á fiskiveið- um þegna hvors þeirra um sig fyrir utan landhelgi í hafinu umhverfis Færeyjar og Ísland, 235. II. gr., 233. nr. 23 3. okt. Lög um heimild til lóðarsölu fyrir Reykjavíkurkaupstað, 226, 229. nr. 46 10. nóv. Lög um hefð. 2. gr., 30. nr. 39 16. nóv. Lög um skilorðsbundna hegningar- dóma og hegningu barna og unglinga, 293, 341, 348, 440, 483, 485. 1. gr., 440. nr. 53 11. júlí. Lög um verzlunarbækur, 149. 7. gr., 149. nr. 44 10. nóv. Lög um forðagæzlu. 11. gr., 561. 12. gr., 561. nr. 52 30. nóv. Lög um sjódóma og réttarfar í sjó- málum. 1. gr., 327, 328. nr. 56 30. nóv. Siglingalög. 10. kap., 585. 229. gr., 268, 298. 233. gr., 585. 236. gr., 265, 294, 330. nr. 34 3. nóv. Lög um dýraverndun, 465, 477. nr. 68 26. maí. Samþykkt. um stjórn bæjarmálefna í Reykjavík. 3. gr., 126. XXII Skrá um lög, reglugerðir o. fl. 1919 nr. 41 28. nóv. Lög utn landamerki o. fl. 15. gr., 74. 1919 nr.48 19. april. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. 49. gr., 121. ð1. gr., 121. 1920 nr. 5 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum 64. 1. gr., 64, 233. 3. gr., 6d. —- nr. 9 18. mai. Stjórnarskrá konungsríkisins Íslands. 62. gr., 403. 1921 nr. 36 27. júní. Lög um samvinnufélög. 3. gr., 448. 5. gr., 448. 8. gr., 446. —- nr. 46 27. júní. Lög um afstöðu foreldra til óskil- setinna barna. 8. gr., 405. — nr. 62 27. júní. Lög um einkasölu á áfengi. 7. gr., 394, 396, 397. 11. gr., 396, 397. —- nr. 77 27. júni. Lög um hlutafélög, 157, 205. 53. gr., 149, 152, 153. 1922 nr. 9 31. maí. Lög um heimild til undanþágu frá lögum nr. 91 14. nóv. 1917 um aðflutningsbann á áfengi, 396. . — nr. 34 19. júní. Hafnarlög fyrir Ísafjörð, 48. — nr. 65 18. júlí. Reglugerð um sölu og veitingar vína, sem flytja má til landsins samkvæmt tilskipun nr. 10 frá 31. maí 1922. 1. gr., 396. 4. gr., 396. 1923 nr. 3 4. april. Lög um undanþágu frá lögum nr. 91 14. nóv. 1917 um aðflutningsbann á áfengi, 396. 3. gr., 392. —- nr. 15 20. júni. Vatnalög, 34. 5. gr., 34. 1924 nr. 4 11. april. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir landhelgisbrot, 64. . —- nr, 19 4. júni. Lög um nauðasamninga. 37. gr., 383. 43. gr., 383. 1925 1926 1927 1928 n 1930 Skrá um lög, reglugerðir o. fl. XXII nr. 13 8. júní. Lög um sektir. 2. gr., 544. nr. 46 15. júní. Lög um útsvör. 1. gr., 213. 8. gr., 213, 216, 217. nr. 47 15. júní Lög um verðtoll á nokkrum vörum, 156, 205. nr. 56 15. júni. Lög um notkun bifreiða, 121. 6. gr., 121. 7. gr., 121. 8. gr., 121. nr.40 31. mai. Lög um breyting á lögum nr. 41 28. nóv. 1919 um landamerki o. fl., 74. nr. 57 31. mai. Landskiptalög, 433. 2. gr., 434. r. 32 7. maí. Lög um sundhöll í Reykjavík, 125, 127. nr. 51 7. mai. Lög um nokkrar breytingar til bráða- birgða á hegningarlöggjöfinni og viðauka við hana, 156, 342, 439, 474, 476, 560, 602, 609. 6. gr., 169, 340, 347, 348, 483, 602. 7. gr., 559, 579, 603. 8. gr., 483, 559, 579, 603. 10. gr., 608, 609, 610. nr. 63. Lög um varðskip landsins og skipverja á þeim, 585. nr. 67 24. ágúst. Reglugerð um sölu og veitingar vína þeirra, er ræðir um í lögum nr. 3 frá 1923, 397. 5. gr., 392, 395, 397. nr. 69 7. maí. Lög um einkasölu á áfengi, 392, 394. 2. gr., 396, 397. „ gr., 391, 392, 394, 396, 397. 11. gr., 391, 392, 394, 396, 397. nr. 25 14. júni. Lög um gjaldþrotaskipti, 157, 205. 1. gr., 150, 155. 26. gr., 487. 31. gr., 487. 39. gr., 150, 155. nr. 2 7. jan. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík, 121, 279, 590. 3. gr., 594. 7. gr., 594, 609. XXIV Skrá um lög, reglugerðir o. fl. 9. gr., 609. 10. gr., 390. 31. gr., 284. 43. gr., 123, 124. 46. gr., 284. 96. 124, 284, 594. 1930 nr. 41 19. mai. Sjómannalög, 530. 13. gr., 531. 71. gr., 207, 209, 210, 211. 78. gr., 207, 209, 210, 211. --- nr. 64 19. maí. Áfengislög. 6. gr., 477. 11. gr., 417. 13. gr., 417. 20. gr., 417. 27. gr., 417. 30. gr., 477. 32. gr., 417. 1931 nr. 70 8. sept. Lög um notkun bifreiða, 67, 121, 279, 290, 353, 417, 534. ð. gr., 72, 123, 284, 417, 420. 7. gr., 284. 14. gr., 72, 124, 284, 352, 417, 420. 15. gr., 72, 80, 86, 87, 275, 284, 352, 389. 16. gr., 80, 272, 275, 276, 389. 17. gr., 272, 273, 274, 275. 18. gr., 275, 276. — nr. 82 4. nóv. Bráðabirgðalög um breyting á löguna nr. 69 frá 1928, 395. — nr. 108 6. nóv. Reglugerð um sölu og veitingar vína þeirra, er ræðir um í lögum nr. 3 frá 1923, 395, 397. 1932 nr. 38 23. júni. Lög um breyting á lögum nr. 63 7. maí 1928 um varðskip landsins og skipverja á þeim, 587. 3. gr., 584, 585. 4. gr., 584, 585, 586, 587. — nr. 47 23. júní. Lög um lækningaleyfi, um réttindi og skyldur lækna og annara, er lækningaleyfi hafa, og um skottulækningar, 133, 138, 145. 1. gr., 136, 137. s 0 úg 09 in R 1932 1933 1934 1935 Skrá um lög, reglugerðir o. fl. XXV 16. gr., 137. 18. gr., 137. nr. 61 23. júni. Lög um lax- og silungsveiði. 3. gr., 402, 403. 10. gr., 404. 85. gr., 404. nr. 78 19. júni. Lög um Kreppulánasjóð. 3. gr., 502. nr. 84 19. júní. Lög um varnir gegn óréttmætum verzlunarháttum. 12. gr., 365, 369. 16. gr., 369. nr. 93 19. júní. Víxillög, 524. nr. 49 10. sept. Bráðabirgðalög um meðferð og sölu mjólkur og rjóma o. fl., 56, 57. nr. 1 7. jan. Lög um meðferð og sölu mjólkur og rjóma o. fl., 14, 57, 59, 109, 113, 114, 115. 2. gr., ðd. 5. gr., 14. 7. gr., 109, 113, 116. 8. gr., 14. nr. 22 15. marz. Reglugerð um framleiðslu, meðferð og sölu mjólkur og rjóma o. fl. I. kafli, 115. 3. gr., 116. nr. 32 9. jan. Lög um varðskip landsins og skipverja á þeim, 587, 8. gr., 586, 587. nr. 33 9. jan. Áfengislög, 121, 279, 417, 590. 17. gr., 610. 18. 594, 609, 610. 21. gr., 123, 284, 420. 38. gr., 594, 609, 610. 39. gr., 123, 284, 420. nr. 99 3. maí. Lög um skuldaskilasjóð vélbátaeig- enda, 443, 447. 14. gr., 382. 17. gr., 447. 21. gr., 448. 24. gr., 443, 450. s o S 0 Ss a um ga mm XXVI 1935 1936 Skrá um lög, reglugerðir o. fl. nr. 112 18. maí. Lög um hæstarétt. 25. gr., 516. 30. gr., 317. 38. gr., 237, 382, 412, 443, 494, 595. nr. 135 31. des. Framfærslulög, 539. 59. gr., 312. nr. 7 1. febr. Lög um samningsgerð, umboð og ó- gilda löggerninga. 18. gr., 89. 37. gr., 367. nr. 26 1. febr. Lög um alþýðutryggingar. 30. gr., 518. 38. gr., 517, 518. 87. gr., 519. nr. 85 23. júní. Lög um „meðferð einkamála í héraði, 399. 34. gr., 542. 111. gr., 425. 113. gr., 425. 1Í4, gr., 499. 116. gr., 369. 120. gr., 364. 124. gr., 499. 125. gr., 43. 127. gr., 43, 44, 45. 137. gr., 223. 166. gr., 239, 332, 333. 177. gr., 516. 185. gr.,217, 488. 197. gr., 79, 359. 198. gr., 314. 199. gr., 43, 314. 211. gr., 405. 212. gr., 238. 214. gr., 338, 499. 222. gr., 223, 358, 359, 488. 223. gr., 364. nr. 104 23. júni. Lög um atvinnu við siglingar á is- lenzkum skipum, 531. 29. gr., 530. öl. gr., 530, 531. 1936 1937 1938 Skrá um lög, reglugerðir o. fl. XXVII nr. 106 23. júní. Lög um útsvör. 8. gr., 216, 217. nr. 41 16. febr. Bráðabirgðareglugerð um greiðslu útsvara af kaupi útsvarsgreiðenda. 3. gr., 312. 5. gr., 312. 69 31. des. Lög um tekjur bæjar- og sveitarfélaga og eftirlit með fjárstjórn bæjar- og sveitarstjórna, 350, 3ðl. 1. gr., 350. 2. gr., 350. 4. gr., 351. nr. 27 20. apríl. Reglugerð um fasteignaskatt til Siglufjarðarkaupstaðar, 350, 351. 2. gr., 350. 4. gr., 350. nr. 35 17. marz. Lög um að ágreiningur milli útgerðar- manna —botnvörpuskipa og sjómanna um kaupkjör skuli lagður í gerð, 208. nr. 62 11. júní. Lög um bókhald. 20. gr., 149. nr. 65 11. júní. Lög um skatt- og útsvarsgreiðslu út- lendinga o. fl. 3. gr., 312. 4. gr., 312. ga IV. Efnisskrá. A. Átriðisorð efnisskrár. Ábyrgð. Sbr. víxlar. Aðför. Sbr. fógetagerðir, lögtak. Aðgerðaleysisverkanir. Aðild. Aðildareiður. Sjá barnsfað- ernismál, eiður. Aðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. Sbr. bif- reiðar, blóðrannsókn, itrekun, líkur, mat og skoðun, refsingar, sönn- un, vitni. Áfrýjun. Sbr. aðild, áfrýj- unarleyfi, kærumál. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. Ákæruvald. Álitsgerðir. Sjá sókn, læknar, skoðun. Alþjóðalög. Sjá þjóðaréttur. Alþjóðlegar einkaréttarregl- ur. Alþýðutryggingar. Sjá blóðrann- mat og sjúkrasamlög. Analogía. Sjá lög, lögskýr- ingar. Árekstur skipa. Arfur, arfleiðsla. Ásetningur. Sbr. saknæmi, sönnun. Atvinnufrelsi. Atvinnuréttindi. Áverki. Sjá líkamsáverkar. Ávísanir. Barnsfaðernismál. Betrunarhúsvinna. Sjá tefs- ingar. Bifreiðaeftirlitsmenn. Sjá mat og skoðun. Bifreiðar, bifreiðalöggjöf. Björgun. Blóðrannsókn. Blöð. Sjá dagblöð. Bókhald. Botnvörpuveiðabrot. Boycott. Sjá kauphömlur. Dagblöð. Dánarbætur. Dómar. Sbr. dómarar, end- urupptaka, frávísun, heim- vísun, úrskurðir. Dóinarar. Dómsgerðir. Dómstólar. Dráttaraðstoð björgun. skips. Sjá Efnisskrá. Eftirgrennslan brota. Sbr. blóðrannsókn, mat og skoðun, sönnun, vitni. Eiður. Eignarnám. Sjá eignarréttur. Eignaupptaka. Sjá upptaka, refsingar. Einkasölur. Embættismenn og sýslunar. Sbr. dómarar, málflutn- ingsmenn, mat og skoðun. Embættistakmörk yfirvalda. smbættisvottorð. Endurgreiðsla. Endurskoðun. Endurupptaka. Erfðafesta. “als. Sjá skjalafals. *angelsi. Sjá refsingar. “armsamningar. Farmskírteini. Sjá samningar. Fasteignagjald. Sjá skattar. Fasteignir. Félög, félagsskapur. Sbr. hlutafélög, samvinnufélög. Firmu. Sjá félög, félagsskap- ur. Fiskveiðalög. Sjá botnvörpu- veiðabrot. Fjársvik. Sjá svik. Flutningssamningar. Sja farmsamningar. Fógetagerðir. Sbr. kyrrsetn- ing, lögtak, útburðar- gerðir. Foreldrar og börn. Sjá barnsfaðernismál, dánar- bætur, framfærslusamn- ingar, meðlag. farm- XKIK Framfæri. Sbr. meðlag. Framfærslusamningar. Frávísun. Frestir. Fyrning refsikröfu. Gagnsakir. Sjá málasam- steypa. Gáleysi. Gjafir. Gjafsókn, sjafvörn. Gjalddagi. Gjaldþrotaskipti. Greiðsla. Gæzluvarðhald. Hafning máls. Hefð. Hegningarauki. Heilbrigðismál. lækningar. Heimvísun. Sjá ómerking. Hilming. Hlutafélög. Hlutdeild. Húsaleiga. Húsleit. Sjá brota. Sjá læknar, eftirgrennslan Iðsjöld. Innsetningargerðir. Sjá fó- getagerðir. Ítrekun. Jarðir. Sjá fasteignir. Játning. Sjá aðiljaskýrsla. Kaup og sala. Sbr. ábyrgð, bifreiðar. Kauphömlur. Kreppuskil. XXXK Kvittun. Sjá greiðsla. Kynferðisbrot. Kyrrsetning. Kærumál. Landamerkjamál. Landskipti. Leiðbeiningaskylda dómara. Leiga. Sjá húsaleiga. Leit. Sjá — eftirgrennslan brota. Liftrygging. Likamsáverkar. Líkur. Lyfsalar. Læknar, lækningar. Lög, lögskýring. Sbr. venja. Löghald. Sjá kyrrsetning. Lögnám. Sjá eignarnám, upp- taka. Lögregla. Lögreglusamþykktir. Lögtak. Málasamsteypa. Málflutningsmenn. Málflutningur. Sbr. málflutn- ingsmenn, málshöfðun, op- inber mál, ósæmileg um- mæli, réttarfarssektir. Málsbætur. Málshöfðun. Sbr. ákæruvald. Málskostnaður. Sbr. gjafsókn. Manndráp. Mat og skoðun. Sbr. blóð- rannsókn, líkur, sönnun, vitni. Meðlag. Meinyrði. Sjá ósæmilegur rit- háttur, æruimeiðingar. Mjólkurlöggjöf. Efnisskrá. Neyðarréttur. Nytjastuldur. Ofbeldi. Sjá Hkamsáverkar, valdstjórn og allsherjar- regla. Ólögmæt meðferð á annarra fé. Ólögmætir framfærsluhættir. Ómaksbætur. Ómerking. Ómöguleiki. Opinber mál. Sbr. aðilja- skýrsla, ákæruvald, eftir- grennslan brota, frestir, líkur, málasamsteypa, mál- flutningur, málshöfðun, málskostnaður, mat og skoðun, refsingar, sönnun, vitni. Ósæmileg ummæli. Præclusion. Sjá útrýming kröfu. Refsingar. Reklamation. Sjá aðgerða- leysisverkanir. Réttarfar. Sjá aðild, aðilja- skýrsla, áfrýjun, ákæru- vald, dómar, dómarar, eið- ur, frávísun, frestir, heim- vísun, líkur, málasam- steypa, málflutningsmenn, málflutningur, málshöfð- un, málskostnaður, mat og skoðun, ómerking, opinber mál, ósæmileg ummæli, réttarfarssektir, sáttir, sjó- dómsmál, sjó- og verzlun- ardómsmál, stefnur, sönn- Efnisskrá. un, úfivist aðilja, varnar- þing, vitni. Réttarfarssektir. Sakamál. Sjá aðiljaskýrsla, dómar, eftirgrennslan brota, lHkur, málskostn- aður, opinber mál, refs- ingar, sakhæfi, saknæmi, sönnun, vitni. Sakhæfi. Saknæmi. Sbr. ásetningur, gáleysi. Sameign. Samningar. Sbr. ábyrgð, farmsamningar, fram- færslusamningar, húsa- leiga, kaup og sala, ómögu- leiki, skuldir, skuldamál, vinnusamningar. Samsölur. Sjá mjólkurlög- gjöf. Samvinnufélög. Sáttir. Sektir. Sjá refsingar. Sératkvæði. Sjá ágreinings- atkvæði. Siðferðisbrol. Sjá kynferðis- brot. Siglingar. Sbr. árekstur, björgun, botnvörpuveiða- brot, farmsamningar, sjó- dómur, sjó- og verzlunar- dómur, sjóveð. Sjódómsmál. Sjó- og verzlunardómur. Sjómannalög. Sjá siglingar. Sjóveð. Sjúkrasamlög. Skaðabætur. Skattar og gjöld. XKXI Skilorðsbundnir dómar. Sjá dómar. Skip. Sbr. árekstur, björgun, sjóveð. Skipti, skiptamál. Sbr. gjald- Þrotaskipti. Skírlifisbrot. Sjá kynferðis- brot. Skjalafals. Skjöl. Sjá sönnun. Skottulækningar. Sjá lækn- ar, lækningar. embættisvottorð, Skuldabréf. Skuldajöfnuður. Skuldir, skuldamál, Sbr. á- byrgð, bjarglaun, end- urgreiðsla, gjalddagi, greiðsla, kaup og sala, skaðabætur, víxlar. Slvsatrygging. Sjá vátrygg- ing. Sóttvarnir. Stefnur. Sjá kærumál, máls- höfðun. Stjórnarfarsréttur. Sjá sveit- arstjórn. Sveitarstjórn. Svik, sviksamlegt athæfi. Sbr. bókhald, gjaldþrotaskipti, hlutafélög. Sönnun, sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrsla, líkur, mat og skoðun, vitni. Tékkar. Sjá skjalafals. Tilraun. Tolllög. Tryggingar. Sjá liftrygging ar, sjúkrasamlög, vátrygg ingar. XKKII Efnisskrá. Umboð. Venja. Uppboð. Verðjöfnunargjald. Sjá Upplýsingastofnanir. Upptaka. Sbr. refsingar. Úrskurðir. Útburðargerðir. Útivist aðilja. Útrýming kröfu. Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn regla. Varðskip. Varnarþing. Vátrygging. Sbr. líftrygging, sjúkrasamlög. Vatnsréttindi. Sjá veiðirétt- indi. Veiðiréttindi. og allsherjar- mjólkurlöggjöf. Verzlun, verzlunarhættir. Vettvangsmál. Vextir. Vinnusamningar. Sbr. at- vinnufrelsi, samningar. Vitni. Sbr. líkur, mat og skoðun, sönnun. Víxlar. Þjóðaréttur. Þjófnaður. Sbr. hilminsg, hlutdeild, ólögmæt með- ferð á annarra fé. Ærumeiðingar. B. Efnisskrá. Ábyrgð. Sbr. víxlar. a) Sjálfskuldarábyrgð. A, B og C tóku í félagi skip á leigu til farmflutn- ings frá Danzig til Reykjavíkur. Skyldi hver Þeirra ráðstafa '% hluta af farmrými skipsins og með þeim hætti, að hagnaður og tap, ef því yrði að skipta, skiptist milli þeirra á sama hátt. A fyllti sinn hluta farmrýmis, m. a. með því að heita D flutningi á vörum, og kom hagnaður af Þeirri ráðstöfun í hlut hvers þeirra A, B og C samkvæmt framansögðu. Skipið skyldi nokkuð af vörum D eftir í Danzig, og kvað skipstjóri ekki hafa verið rúm í skipinu fyrir alla vöru hans. D höfðaði þá mál gegn B og krafðist fébóta vegna vanefnda á flutningssamningi þeim, er hann hafði gert við A. Sagt, að í samningi þeirra A, B og C hafi falizt umboð til handa A frá B og C til Efnisskrá. XKKIII sæmningsgerðarinnar við D, og hafi þeir allir þrir því orðið bundnir gagnvart D. Þess vegna hafi D mátt krefja þá þrjá saman alla fyrir einn og einn fyrir alla bóta vegna vanefndanna, en auk þess hafi honum verið rétt að krefja hvern einstakan þeirra allra Þbótanna ........00..... 88 Eftir að samvinnuútgerðarfélag hafði fengið niður- færslu skulda sinna við skuldaskil samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935, var mál höfðað gegn fimm félagsmönnum þess til greiðslu á skuld félags- ins, er stofnuð var fyrir skuldaskil. Samkvæmt samþykktum félagsins voru stefndu taldir ábyrg- ir in solidum fyrir greiðslu skuldarinnar og á- byrgðin sögð hafa haldizt, þrátt fyrir skulda- Skilin ........0.0.002200 0000 443 A leigði B verzlunarbúð árið 1931, en B framleigði C hana samtímis með samþykki A. Varð fram- kvæmdin sú, að C galt A húsaleiguna og kom yfirleitt fram gagnvart honum sem leigutaki. Árið 1935 tók GC að vanefna greiðslu leigunnar, og jukust vanskilin smám saman fram á síðara hluta árs 1937. Höfðaði A þá mál gegn B og krafði hann um greiðslu vangoldinnar leigu. Sagt, að A hefði átt að sera B viðvart um van- skilin þegar á árinu 1935, ef hann vildi gera hann ábyrgan fyrir greiðslu leigunnar, og hafi hann með aðgerðarleysi um svo langan tíma firrt sig rétti til kröfugerðar á hendur B .............. 451 b) Ábyrgð á athöfnum starfsmanna. Lögreglustjórinn í Reykjavík hafði látið selja á nauð- ungaruppboði dómkröfu, er fjárnámi "var tekin hjá A til lúkningar sektargreiðslu. Uppboðið var síðar ómerkt vegna galla á auglýsingu þess. Í kaðabótamáli, er réttartaki A höfðaði gegn lög- reglustjóranum f. h. ríkissjóðs út af sölu dóm- kröfunnar á ólögmætu uppboði, var ríkissjóður sýknaður, með því að tjón þótti ekki sannað .. 218 Ríkissjóður krafinn um skaðabætur vegna ólöglegr- ar togaratöku. Sagt, að þar sem skipherra varð- skipsins hafi ekki farið út fyrir valdsvið sitt né XKKIV Efnisskrá. sýnt af sér gáleysi, þá seti Þbótaskylda ekki byggzt á almennum skaðabótareglum, en sér- reglur um greiðslu bóta fyrir töku vegna refsi- verðs verknaðar, sem síðan er sýknað af, séu ekki til í íslenzkum rétti. Ríkissjóður því sýkn AÐUP ........200202 nr 231 Erlendur skipstjóri, A, var sóttur til sakar fyrir meint brot gegn sóttvarnarlögum og honum meinuð brottför úr landi, meðan á saksókn stóð. Í hæsta- rétti var ÁA sýknaður af kæru þessari. Eigandi skipsins höfðaði þá mál segn ríkissjóði og krafð- ist fébóta m. a. fyrir tjón, er höfðun refsimálsins gegn A hefði haft í för með sér. Sagt, að rikis- sjóður hefði ekki orðið bótaskyldur eins og hér stóð á, nema skilyrði fyrir lögjöfnun frá 1. gr. laga nr. 28 frá 1893 væru fyrir hendi. Ekki kæmi þó til álita, hvort svo hefði verið, þar sem slík skaðabótakrafa hefði verið miður fallin sam- kvæmt lögjöfnun frá 4. gr. sömu laga, með því að meira en ár var liðið frá því að sýknudómur í opinbera málinu gekk í hæstarétti, þegar skaða- bótamálið var höfðað. Ríkissjóður þvi þegar af þessari ástæðu sýknaður af þessum kröfulið 242 Lögtak var gert í erlendu skipi til tryggingar greiðslu ýmissa skipagjalda. Lögtaksgerð þessa dæmdi hæstiréttur ólögmæta og felldi hana úr gildi. Eig- andi skipsins höfðaði þá í héraði mál gegn ríkis- sjóði og krafðist bóta fyrir tjón það, er lögtaks- gerðin hefði bakað honum. Sagt, að þótt réttur til skaðabóta samkvæmt 13. gr. lögtakslaga nr. 29 frá 1885 hefði verið fyrir hendi, þá væri sú krafa niður fallin, með því að hún hafi ekki verið borin fram í sambandi við áfrýjun lögtaksgerð- arinnar, sbr. 1113. gr. lögtakslaganna. Var ríkissjóður því þegar af þessi ástæðu sýknaður af skaðabótakröfu þessari ......00.0000 0. 242 Bæjarfóseti einn gerði lögtak í erlendu skipi til tryggingar greiðslu ýmissa skipagjalda. Tók hann síðan skipið í vörzlur sínar og lét setja það á land upp. Lögtaksgerðinni var áfrýjað, og hún ómerkt í hæstarétti. Krafðist skipeigandinn þess Efnisskrá. XKXKXV þá af bæjarfógetanum, að hann skilaði skipinu á floti á tilteknum tíma, er annað skip kæmi til að sækja það. Bæjarfógetinn taldi sér ekki skylt að setja skipið fram, en vísaði aðeins á það. þar sem það stóð á landi uppi. Í skaðabótamáli, er skipseigandinn höfðaði síðar gegn ríkissjóði, var sagt, að bæjarfógetinn hafi ekki fullnægt þeirri skilaskyldu, er á honum hvíldi vegna töku bátsins, og verði ríkissjóður að bera ábyrgð á því tjóni, er vanefnd skilaskyldunnar hafi bakað skips- eigandanum .....00000. 000. Skipstjóri hafði orðið að. láta farm af hendi við her- Mál vald Francos á Spáni og flytja farminn síðan að boði heryfirvalda Francos til hlutlausrar hafnar og skilja hann þar eftir. Í máli farmeiganda segn eiganda skipsins til greiðslu fébóta vegna missis farmsins var sagt, að ekki yrði talið, að skipstjórinn hafi serzt sekur um vanrækslu, og yrði skaðabótakrafa á hendur skipseigandanum því ekki á þeim stofni byggð ......000000000... var höfðað í héraði segn héraðsdómara f. h. ríkis- sjóðs til greiðslu skaðabóta út af meintri ólög- mætri framkvæmd fógetagerðar. Sagt, að í því máli sé hinn stefndi héraðsdómari ekki bær að binda ríkissjóð. Úrlausn málsins hljóti auk þess að byggjast á mati á dómaraverki og verði því ekki fengin eins og hér stóð á með málssókn í héraði .........00 000 sr Eigandi skips dæmdur til að greiða bætur fyrir tjón, er skip hans hafði valdið með árekstri á annað Skip 20.00.0000 sr c) Ábyrgð á tækjum. Eigandi bifreiðar dæmdur til að greiða skaðabætur vegna bifreiðarslyss samkvæmt 16. sbr. 15. gr. bifreiðalaga nr. 70 frá 1931 ....000000000 000... A, sem selt hafði B bifreið og afhent hana, talinn bera áfram eigandaábyrgð á henni samkvæmt 16. sbr. 15. gr. bifreiðalaga nr. 70 frá 1931, með því að eigandaskipti höfðu ekki verið skráð hjá lög- reglustjóra ......... sr 215 252 ötl 319 19 XXKVI Efnisskrá. d) Ábyrgð á seldum hlut. Verzlunin A, er selt hafði B yfirbreiðslu, ekki talin bera ábyrgð á tjóni, er af því stafaði, að litur losn- aði úr yfirbreiðslunni og spillti fiski, er hún var breidd yfir. Sagt, að A hafi haft ástæðu til að ætla, að yfirbreiðslan væri hentug til þeirrar notkunar, sem hún var ætluð til, og að hvorki hafi A ýkt kosti né dulið ókost vörunnar, áður en kaup gerðust .. 524 Aðför. Sbr. fógetagerðir, lögtak. Manni talið heimilt að ákveða, er hann keypti sér lif- tryggingu, að tryggingarféð skyldi að honum látn- um ganga til framfærslu fjölskyldu hans og þar með vera undan aðför og öðrum aðgerðum til hagsmuna lánardrottnum hans dregið, sbr. 32. gr. aðfararlaga nr. 19 frá 1887 og 26. gr. gjaldþrota- skiptalaga nr. 25 frá 1929. Var þess vegna fjöl- skyldu mannsins dæmdur réttur til fjárins í máli hennar við skuldheimtumenn í dánarbúi hans, enda höfðu skuldheimtumennirnir ekki krafizt riftingar samkvæmt sjaldþrotaskiptalögunum .. 486 Aðgerðaleysisverkanir. Á var afgreiðslumaður skipafélaga í kaupstað og hafði með höndum upp- og útskipun varnings um ákveðna bryggju. Árið 1923 keypti bæjarfé- lagið bryggju þessa og ákvað jafnframt að taka í sinar hendur alla upp- og útskipun um hana. Hætti A þá að nota bryggjuna við starfsemi sína. Árið 1934 höfðaði A mál segn bæjarfélaginu og krafðist skaðabóta fyrir tjón Það, er hann taldi sig hafa beðið til ársloka 1933 vegna þess að hon- um voru meinuð afnot bryggjunnar árið 1923. Sagt, að með því að A hafi ekki hafizt fyrr handa um að fá úr því skorið, hvort nefndar ráðstafanir bæjarfélagsins um bryggjuna væru lögmætar sagn- /art honum, þá verði að telja, að hann með svo langvarandi aðgerðaleysi hafi undirgengizt að hlíta þessum aðgerðum þess og eigi hann Þegar af þeirri ástæðu ekki skaðabótarétt á hendur því af þessu efni ..c............. 45 Efnisskrá. XKXVII Mjólkurframleiðandinn ÁA taldi mjólkurbúið B hafa tekið of hátt gjald fyrir gerilsneyðingu mjólkur hans frá byrjun april til júniloka árið 1936. Höfð- aði hann mál gegn B og krafðist greiðslu þeirrar fjárhæðar, er hann taldi B hafa þannig ranglega eftir haldið af andvirði mjólkur hans. Gegn and- mælum B tókst A ekki að sanna, að hann hafi slegið við B varnagla um frekari greiðslu, þegar hann tók við borgun fyrir mjólk þá, er hann lagði inn til B á tímabilinu april—júní 1936. Var B þeg- ar af þeirri ástæðu sýknað af kröfu A .......... 109 A átti skaðabótakröfu á hendur B og hafði fengið nokk- urn hluta hennar greiddan, þegar hann stefndi B til greiðslu verzlunarskuldar, er var óháð skaðabótakröfunni. Er málið féll í rétt, varð sú sætt með aðiljum, að B greiddi A tiltekna fjár- hæð, og skyldi „með þessari sætt lokið öllum öðrum kröfum af beggja hendi“. Með þessari fyrirvaralausu yfirlýsingu þótti A hafa firrt sig rétti til að krefja B síðar um eftirstöðvar skaða- bótakröfunnar ..........0202000 00... 146 Skip átti samkvæmt farmsamningi að taka saltfarm í Trapani á Sikiley fyrir A og flytja til Íslands. Farmsamningnum var síðar samkvæmt beiðni farmflytjanda, að því er A hélt fram, breytt á þá leið, að farmurinn skyldi tekinn í Santa Pola á Spáni. Eftir að skipið kom til Íslands, kvaðst A hafa orðið að inna af höndum fjárgreiðslu til þess að fá sig leystan undan samningi um salt- kaup í Trapani. Höfðaði hann þá mál gegn skips- eigandanum til þess að fá þetta tjón sitt bætt af honum. Þessari kröfu A hrundið þegar af þeirri ástæðu, að hann hefði engan fyrirvara gert um að fá þessa fjárhæð greidda, er það réðst, að farmurinn skyldi tekinn í Santa Pola .......... 252 A hafði verið verzlunarfélagi B á árunum 1911— 1913, en eftir þann tima hafði hann engin afskipti af fyrirtækinu. Árið 1937 höfðaði hann mál gegn B og krafðist reikningsskila og ágóða af fyrirtæk- inu svo og launa frá því til ársins 1937. Með því að A hafði ekki hafizt handa um að fá skiptin við KKKVIII Efnisskrá. B uppgerð fyrr en með máli þessu, var hann tal- inn með svo langvinnu aðgerðaleysi hafa fyrir- sert kröfum sinum á hendur B, þótt þær kynnu að hafa haft við rök að styðjast í öndverðu .... 375 A leigði B verzlunarbúð árið 1931, en B framleigði C hana samtímis með samþykki A. Varð fram- kvæmdin sú, að C galt A húsaleiguna og kom að öllu leyti fram sem leigutaki gagnvart hon- um. Árið 1935 tók GC að vanefna húsaleigu- greiðslu, og ukust vanskilin smám saman fram á síðara hluta árs 1937. A höfðaði þá mál gegn B og krafðist vangoldinnar húsaleigu af honum. Kröfunni hrundið, með því að A hefði átt að gera B viðvart um vanefndirnar þegar árið 1935, ef hann vildi gera hann ábyrgan fyrir greiðslu leigunnar, en með aðgerðaleysi sínu fram á sið- ara hluta árs 1937 hafi A firrt sig rétti til að krefjast leigunnar af B .......0.00000000000... 451 Aðild. a) Einkamál. Þegar mál kom fyrir hæstarétt, var einn af fleiri aðaláfrýjendum, er dæmdir höfðu verið til fjár- greiðslu í héraði, látinn. Gagnáfrýjandi féll þá frá kröfum á hendur dánarbúi hans ........ 10 A, sem áleit lönd sin og B liggja saman að Borgar- firði, stefndi B til þess að fá úr því skorið, hver væru mörk veiðiréttinda í firðinum fyrir lönd- um þeirra. GC, sem einnig var stefnt, sannaði, að hann ætti landspildu við fjörðinn milli landa A og B. Var A því ekki talinn hafa aðild til að deila við B um mörk veiðiréttindanna, og B sýknaður af kröfum hans .......20000000000.. 28 A, er meiðzt hafði í bifreiðarslysi, höfðaði í héraði skaðabótamál segn Þbifreiðarstjóranum, eiganda bifreiðarinnar og vátryggingarfélagi því, er bif- reiðin var tryggð hjá. Krafðist hann þess aðal- lega, að Þifreiðarstjórinn og vátryggingarfélagið væru in solidum dæmd til greiðslu bótanna, til vara, að bifreiðarstjórinn einn væri dæmdur, og Efnisskrá. XKKIK til þrautavara, að bifreiðareigandanum einum væri dæmt skylt að greiða bætur. Fyrir hæsta- rétti hélt A aðeins upp þrautavarakröfu sinni í héraði .......020000 0. sr 79 A hafði leigt B skip sitt til þriggja mánaða. Á þeim tíma samdi skipamiðlarafirmað C fyrir hönd Á um flutning farms fyrir D. Greiddi D þá hálft farmgjald fyrirfram skipamiðlarafirmanu E fyr- ir hönd farmflytjanda. Farmurinn komst aldrei til ákvörðunarstaðar, og höfðaði D þá mál gegn A og krafðist m. a. bóta fyrir missi fyrirfram- greidds farmgjalds. Í málinu kom það fram, að C hafði haft umboð frá B, en ekki A, til þess að semja við D um farmflutninginn, og þeirri skýrslu A var ekki hnekkt, að E hefði tekið við fyrir- framgreiddu farmgjaldi fyrir hönd B, en ekki A. Skylda A til þess að bæta D missi farmgjalds- ins því ekki talin verða á þeim stofni byggð, að A hafi verið aðili að farmsamningnum og fengið farmgjaldið í sínar hendur Eigendur skips og skipshöfn sækja sameiginlega mál til greiðslu björgunarlauna á hendur eigendum og vátrvggjanda annars skips .....00000000000.. 263 Þrír vélbátar, A, B og G, veittust að björgun vélbáts- ins D. Af hálfu vátry ggjanda D voru Þjarglaun greidd A og B saman, en C neitað um þóknun fyrir sinn atbeina. C höfðaði þá mál gegn eig- anda D til greiðslu bjarglauna, en D krafðist sýknu á þeim stofni, að þóknun fyrir björgunina væri þegar að fullu goldin með fjárhæð þeirri, sem Á og B höfðu fengið. Þessari mótbáru hrund- ið, og GC talinn eiga beinan aðgang að D um greiðslu síns hluta bjarglaunanna þegar af þeirri ástæðu, að formaður D hafði beðið C um að veita að björguninni ........000000.00.... 306 Í máli til endurgreiðslu ofgoldins áfengiskaupverðs frá áfengisverzlun ríkisins var verzluninni stefnt og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs .......... 391 A hafði ákveðið, er hann keypti sér liftryggingu, að tryggingarféð skyldi ganga til framfærslu fjöl- skyldu hans, ef hann félli frá. Börn og móður A, XL Efnisskrá. er sóttu saman mál á hendur lánardrottnum dán- arbús hans til viðurkenningar á rétti þeirra til tryggingarfjárins, ekki talin bresta aðild til þess, án þess að nokkuð yrði annars dæmt um skipti Þeirra sín á milli í því sambandi .............. Í máli til greiðslu bjarglauna var stefnt eigendum og vátryggjendum skips þess, er bjargað var A Þifreiðarstjóri, er keypt hafði bílábreiðu af vergl- uninni B, taldi ábreiðuna hafa litað frá sér og spillt fiski, sem hann hafði tekið að sér að flytja fyrir GC. Höfðaði A mál segn B og krafðist bóta fyrir fiskspjöllin. B rengdi aðild A, með því að hann hafi ekki átt fiskinn. Var B sýknaður í héraði af þessum sökum. Fyrir hæstarétti kom fram vottorð C um það, að A væri eigandi skaða- bótakröfunnar. Voru andmæli B um aðild A því ekki tekin til greina ...........000....0...... Með því að sveitarfélagið Í hafði vistað tvö gamal- menni á elliheimilinu G, var G talið rétt að beina kröfu sinni um greiðslu vistgjaldsins á hendur Í, enda þótt úrskurður atvinnu- og samgöngumála- ráðuneytisins hefði síðar gengið um það, að gam- almennin væru sveitlæg í sveitarfélaginu R Sagt, að í máli, er höfðað var gegn A héraðsdómara f. h. ríkissjóðs til greiðslu skaðabóta út af dóm- araverki fulltrúa A, sé A ekki bær að binda TikISSJÓÐ ..........000000 0000 b) Opinber mdl. Í refsimáli, er dæmt var í hæstarétti árið 1937, var héraðsdómarinn víttur fyrir meðferð sína á mál- inu. Síðar var málið endurupptekið samkvæmt 30. gr. laga nr. 112 frá 1935 að því er héraðs- dómarann og valdstjórnina varðaði til leiðrétt- ingar á ummælum í forsendum hæstaréttardóms- ins. Var héraðsdómaranum í því skyni stefnt fyrir hæstarétt af hálfu valdstjórnarinnar ...... Aðildareiður. Sjá barnsfaðernismál, eiður. 486 509 ö24 ödl Efnisskrá. Aðiljaskýrslur. a) Einkamdl. Stjórnendur félags, er að því höfðu staðið að leggja kauphömlur á mjólkursamsölu, og ritstjórar blaða, er styrkt höfðu kauphömlurnar, voru af samsölunni krafðir fébóta vegna minnkaðrar mjólkursölu. Vefengdu stefndu ekki, að mjólkur- salan hefði gengið saman, meðan á kauphöml- UNUM StÓð .........00 000 sr Í barnsfaðernismáli voru aðiljar sammála um það, að fundum þeirra til samfara hefði aldrei borið saman fyrir þann tíma, er þau vorið 1935 dvöld- ust um stund í sama herbergi. Í prófum málsins, áður en héraðsdómur gekk, hélt K því fram, að þessi samfundur hennar og M hefði gerzt um mánaðamótin april—maí það ár. Í framhalds- prófi eftir uppsögu héraðsdóms staðhæfði hún hinsvegar fortakslaust, enda þótt það væri henni mjög í óhag, að þessi fundur þeirra til samfara hefði ekki orðið fyrr en eftir 11. mai nefnt ár. Í hæstarétti var þessi síðari framburður hennar lagður til grundvallar, enda ekkert fram komið því til styrktar, að fundum aðilja hafi fyrr bor- Íð SAMAN .........000. 00. Mjólkurframleiðandi stefndi mjólkursamsölu og krafð- ist af henni síns hluta af rekstrarágóða hennar tiltekið ár. Mótmælti stefnda því ekki í málinu, að rekstrarágóðinn ætti að renna til framleiðenda Í landamerkjamáli deildu aðiljar um eitt örnefni, en að öðru leyti voru landamerki jarðanna ágrein- ingslaus ........2002000. 0... Ýmsir kröfuliðir í skaðabótamáli teknir til greina, með því að upphæðir þeirra höfðu engum sérstök- um andmælum sætt ........00000.0 0. 79, 88, Í máli til innheimtu húsaleiguskuldar voru aðiljar sammála um það, að ekki hefði orðið að samn- ingum með þeim, að leigan skyldi goldin fyrir- fram. Var því talið, að hún hefði fallið í gjald- daga eftir á fyrir mánuð hvern .............. Í barnsfaðernismáli voru aðiljar sammála um það, að XLI 10 38 319 103 XLH Efnisskrá. þau hefðu haft samfarir, en voru ósammála um samfaratímann. Var þó framburður þeirra beggja um hann nokkuð á reiki .........0.00000000.0.. Þóknunar var krafizt fyrir dráttaraðstoð skips. Stefndi hélt því fram, að aðstoðinni hefði verið heitið ókeypis, en því var andmælt af stefnanda Í skuldamáli var krafa aðalstefnanda í héraði viður- kennd rétt, en gagnstefnt til skuldajafnaðar Úrskurðað ex officio í fógetaréttarmáli samkvæmt analogíu 120. gr. laga nr. 85 frá 1936, að fógeta bæri að veita aðiljum kost á að koma fram með frekari greinargerð í málinu .................. Með því að stefndi skarst undan að gera fulla grein fyrir tilteknu atriði, er hann gaf aðiljaskýrslu í héraði, enda þótt svo virtist sem honum hefði verið það unnt, þá var staðhæfing stefnanda um atriðið lögð til grundvallar í málinu .......... Úrskurðað, að aðiljar barnsfaðernismáls séu krafin nánari skýrslna um ýms atriði „............. 405, Vátryggingarfélag játar skyldu sína til greiðslu vá- tryggingarfjár ............222000 00... Skuldajafnaðarkrafa stefndu í máli ekki tekin til greina, með þvi að þeir höfðu ekki gert næga grein fyrir upphæð hennar ............00.0.0.... Stefndi lýsti málsatvikum með öðrum hætti í hæsta- rétti en hann hafði gert í héraði. Gegn mótmæl- um áfrýjenda var hin breytta frásögn ekki talin verða lögð til grundvallar í málinu ............ A, sem lýsti kröfu um 5 ára ráðskonukaup í dánar- bú B, kannaðist við, að ekki hefði verið samið um kaup, er hún réðst til B, og að hún hefði engum kaupkröfum hreyft, fyrr en eftir lát hans b) Opinber mál. Maður, sem ákærður var fyrir að hafa framið kyn- ferðisbrot í ölæði, kvaðst ekki muna til þess, að hann hafi drýgt verknaðinn, en ekki heldur vilja þræta fyrir hann, því að hann muni fátt af því, er hann aðhafist drukkinn ............ Togaraskipstjóri játar að hafa verið að ólöglegum veiðum í landhelgi ............... sr 237 293 300 364 365 497 428 443 520 595 Efnisskrá. XLIII Bifreiðarstjóri, er mörg vitni kváðust hafa talið und- ir áhrifum áfengis, kannaðist við að hafa drukk- ið tvo sopa af brennivíni, en neitaði að hafa fundið á sér áfengisáhrif ..........0.00000000.. Úrskurðað, að sakborningur skuli nánar prófaður í tilefni af því, að verjandi hans fyrir hæstarétti lagði þar fram skjal frá honum, þar sem hann tekur aftur fyrri játningu sina um að hafa fals- að skjal eitt .....0000000000 00... Maður, sem ákærður var fyrir að hafa fengið með sviksamlegum hætti greiddan arð út á arðmiða, er hann átti ekki, játaði að hafa vitað, er hann fékk arðinn greiddan, að hann hafi ekki verið heimildarmaður að öllum arðmiðunum ........ Með því að ekki lá fyrir skýlaus játning ákærða um það, að hann hafi falsað eða látið falsa vöru- reikninga, og það var ekki upplýst á annan hátt, en möguleiki talinn á því, að aðrir hefðu fram- kvæmt fölsunina, þá var hann sýknaður af ákæru um skjalafals ..... sr sr Bifreiðarstjóri var kærður fyrir að hafa ekið ölvað- ur á gangandi vegfaranda og valdið meiðslum. Hann játaði ölvunina, en neitaði því að hafa ekið á vegfarandann. Með skýrslum vitna þótti þó sannað, að hann hafi valdið slysinu, en talið ósannað, að hann hafi orðið þess var .....02... Bifreiðarstjóri, sem ók á mann á götu, kvaðst ekki hafa veitt honum athygli og ekki geta gert sér grein fyrir, hvort gerðist fyrr, að hann sá mann- inn eða fann áreksturinn .........000000000.. Maður játar að hafa stolið kjöttunnu og að hafa nokkru áður tekið brúsa í heimildarleysi, en með þeim ásetningi að skila honum aftur, og þótti ekki sannað, að hann hefði ætlað að slá eign sinni á brúsann .....0000 00... se Kona játar að hafa stolið silfurrefaskinnum og að hafa hagnýtt sér kjöt, er hún vissi, að annar maður hafði tekið ófrjálsri hendi .........0.000... Bifreiðarstjóri játar að hafa drukkið tvo smásopa af sherry, er hann var að akstri, en neitar því, að hann hafi fundið til áfengisáhrifa. Með blóðrann- 120 130 146 146 278 289 340 340 XLIV Efnisskrá. sókn og skýrslum vitna þótti þó sannað, að hann hafi verið ölvaður .........00000000 0. Tveir menn játa sig seka um líkamsárás á lögregluþjón Úrskurðað, að ákærði skuli prófaður ýtarlegar um sakaratriði ..............000.000 0 Maður játar á sig fölsun margra tékka og víxla. Þeg- ar málið kom til hæstaréttar, gaf hann út yfir- lýsingu, þar sem hann tók aftur játningu sína um fölsun eins tékkans. Er framhaldspróf voru siðar yfir honum haldin samkvæmt úrskurði hæstaréttar, kannaðist hann þó að nýju við föls- un tékkáans .................00 0000 Tveir menn játa á sig skjalafölsun og notkun falsaðra skjalá. Þriðji maður, sem aðstoðaði við notkun sumra skjalanna, talinn hljóta að hafa vitað um fölsunina, þrátt fyrir neitun hans um það Þrir menn játa á sig fölsun tékka og notkun þeirra. Fjórði maðurinn er tekið hafði við nokkru af and- virði tékkanna, enda þótt hann vissi, hvernig það var fengið, kvaðst aðeins hafa ætlað að geyma peningana og hugsa sig um, hvort hann ætti að taka við þeim til eignar. Hann kannaðist þó við að hafa þegar eytt 50 kr. af peningum þessum. Var hann dæmdur fyrir eftirfarandi hlutdeild í skjalafalsinu ...........0..000.000 0000 Maður játar á sig stórþjófnað og ólögmæta eignartöku á sauðfé, er komið hafði saman við fé hans í heimrekstri. Kona, er maður þessi bjó með, synjaði fyrir þátttöku í brotum hans og vitund um þau. Var hún sýknuð af ákæru um samverkn- að eða hlutdeild í brotum þessum ............ Maður gengst við því að hafa veitzt ölvaður að tveim- ur mönnum og barið þá ............... Maður, er margsinnis hafði verið dæmdur fyrir þjófn- að, fór inn um opinn þakglugga í herbergi, stal Þar ýmsum munum og fór síðan aftur sömu leið. Hann hélt því fram, að hann hafi farið inn í herbergið til þess að biða þar komu húsráðanda, ásetningur um þjófnað hafi þá fyrst vaknað, er hann var inn kominn. Þessi skýrsla hans var þó ekki tekin trúanleg ...........00.00.0000 000. 416 438 441 456 ot Et > 589 Efnisskrá. Maður, er ákærður var fyrir brot á 10. gr. laga nr. 51 frá 1928, neitar að skýra frá, af hverju hann hafi haft framfærslu sína ...... se Áfengislagabrot. Sbr. bifreiðar, blóðrannsókn, ítrekun, líkur, mat og skoðun, refsingar, sönnun, vitni. Bifreiðarstjóri dæmdur til refsingar og sviptur öku- leyfi fyrir að aka bifreið ölvaður .... 120, 278, Ölvaður maður gekk allsnakinn um á almannafæri. Hann var ákærður og dæmdur eingöngu fyrir brot á 186. gr. hegningarlaganna frá 25. júní 1869 Ölvaður maður réðst með ofbeldi á tvo menn inni í húsagarði og barði þá til meiðsla. Hann var dæmdur til refsingar eftir 205. gr. hegningar- laganna frá 25. júní 1869, 18. sbr. 38. gr. áfengis- laga nr. 33 frá 1935 og 3. og 7. sbr. 96. gr. lög- reglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2 frá 1930 .... Áfrýjun. Sbr. aðild, áfrýjunarleyfi, kærumál. Ny skjöl lögð fram í hæstarétti 10, 73, 306, 349, 451, Framlagningu skjals fyrir hæstarétti mótmælt sökum skorts á Nnovaleyfi ........00.00 00 Í héraði voru sex menn dæmdir in solidum til að greiða A skaðabætur. Þeir skutu málinu til hæsta- réttar, og ÁA áfrýjaði einnig af sinni hálfu. Er málið kom fyrir hæstarétt, var einn sgagnaðilja A látinn. A féll þá frá öllum kröfum á hendur dánarbúi hins látna ..........0.00.00 0000... Nýjar skýrslur fengnar eftir uppkvaðningu héraðs- dóms og lagðar fram fyrir hæstarétti ........ 38, Urskurði * héraðsdómara um staðfestingu vitna- skýrslna í einkamáli var skotið til hæstaréttar eft- ir reglum laga nr. 85 frá 1936 um kærur. Kröfur eða greinargerð fylgdu ekki málinu til hæstarétt- ar, en af skjölum málsins þótti mega ráða, að kærandi vildi fá úrskurðinn felldan úr gildi, og /ar málið dæmt að efni til. Var héraðsdómarinn m. a. vittur fyrir það, að hann hafi vanrækt að leiðbeina kæranda, sem var ólöglærður, um kröf- ur og greinargerð með kærunni, svo að hæsti- XLV 608 416 19 494 KLVI Efnisskrá. réttur hefði orðið að leita að því og álykta eftir líkum, í hvaða skyni kært hafði verið ........ 42 Fébótamáli var áfryjað, og málflutningi fyrir hæsta- rétti skipt þannig, að fyrst yrði aðeins skorið úr um skaðabótaskylduna ........000.000000... 45 A, sem hlotið hafði meiðsl í bifreiðarslysi, höfðaði í héraði skaðabótamál gegn bÞifreiðarstjóranum (B), eiganda bifreiðarinnar (C) og vátryggjanda bifreiðarinnar (D). Í héraði var málinu vísað frá dómi að því er D varðaði, en B og C sýknaðir. A áfryjaði og stefndi öllum gagnaðiljum sinum. Fyrir hæstarétti krafðist hann aðeins dóms yfir GC, en gerði engar kröfur á hendur B eða D .... 79 A krafðist í héraði tiltekins endurgjalds af B fyrir erfðafestuland. Féll héraðsdómur á þá leið, að A skyldi fá endurgjald eftir mati dómkvaddra manna, en Í forsendum dómsins er sagt, að stefnu- krafa A sé of há, og ýmis atriði nefnd, er mats- menn skuli hafa til hliðsjónar við ákvörðun end- urgjaldsins. B skaut málinu til hæstaréttar, en A, sem ekki áfrýjaði af sinni hálfu, krafðist stað- festingar héraðsdómsins. Hæstiréttur staðfesti héraðsdóminn með þeirri athugasemd, að þar sem Á vilji una dóminum, megi endurgjald fyrir landið ekki nema stefnukröfu í héraði, og rétt- mæti ákvarðana héraðsdómsins um þau atriði, er matsmenn eigi að hafa til hliðsjónar við matið, verði ekki tekin til athugunar í hæstarétti .... 222 Hlutur hafði verið tekinn lögtaki hjá Á til trygging- ar greiðslu opinberra gjalda. Lögtaksgerðin var ómerkt í hæstarétti. A höfðaði þá mál á hendur ríkissjóði og krafðist skaðabóta vegna hins ólög- mæta lögtaks. Sagt, að þótt svo væri, að A hefði átt rétt til skaðabóta vegna lögtaksins, þá væri sú krafa fallin niður, þar sem hún hafi ekki verið borin fram í sambandi við áfrýjun lögtaksgerð- arinnar, sbr. 11.—13 gr. lögtakslaganna nr. 29 frá 1885 .......0.2020 sen 242 Ákvörðun í héraðsdómi ekki breytt stefnda í vil, með því að hann áfrýjaði ekki .......... 263, 431, Sál Dómkvaðningu matsmanna í aukarétti var áfrýjað Efnisskrá. XLVII til hæstaréttar með stefnu 16. nóv. 1987 til þing- festingar í maí 1938. Með því að slík mál eiga að sæta kæru samkvæmt 199. gr. laga nr. 85 frá 1936, sbr. 2. tölulið 198. gr. sömu laga, var mál- inu vísað ex officio frá hæstarétti ............ 314 Sá tveggja ára tími, er veita má áfrýjunarleyfi sam- kvæmt 2. mgr. 197. gr. laga nr. 85 frá 1936, sagður hefjast á sama tíma sem hinn venjulegi áfrýjun- arfrestur samkvæmt Í. mer. sömu greinar. Áfryj- unarleyfi hafði verið gefið út eftir að nefndur 2 ára timi var liðinn, og var málinu því vísað ex officio frá hæstarétti ...........0..00....... 358 Sagt, að ekki verði í hæstarétti lagður dómur á kröfu- Hð, er vísað hafði verið frá héraðsdómi ........ 391 Lögtaksmáli frestað ex officio fyrir hæstarétti og lagt fyrir fógeta samkvæmt analogíu 120. gr. laga nr. 85 frá 1936 að veita aðiljum kost á að afla fram- haldsgreinargerðar fyrir fógetaréttinum ........ 364 Á, forstöðukona saumastofu B, hafði skuldbundið sig sagnvart B að stofna ekki til samkeppni við hana i Reykjavík. A braut samningsákvæði þetta með því að hefja sjálf rekstur samskonar saumastofu í Reykjavík. B höfðaði þá mál gegn A og krafðist þess, að henni yrði dæmt óheimilt að reka sauma- stofuna. Með héraðsdómi var A dæmt óheimilt að reka saumastofuna í tvö ár eftir að hún fór úr þjónustu B. Báðir aðiljar áfrýjuðu málinu. A krafðist aðallega sýknu, en til vara hafði hún þá kröfu uppi, er hún hafði ekki hreyft í hér- aði, að henni yrði heimilað að leysa sig með fé- gjaldi undan atvinnubanninu í samningi aðilja. Sýknukröfu A hrundið, en metið hæfilegt, að at- vinnubann samningsins standi í eitt ár. En með tilliti til þess, að A hafði, þegar dómur gekk í hæstarétti, rekið saumastofu sína í 8—9 mánuði og því væntanlega bundin við samninga um hús- næði og við starfsstúlkur m. fl., þá var varakrafa A fyrir hæstarétti að því leyti tekin til greina, að henni var dæmt að greiða B fébætur. Ef hún greiddi bæturnar innan tiltekins frests, skyldi ' hún að öllu leyti vera laus undan atvinnubann- KLVINM Efnisskrá. inu, en greiddi hún þær ekki, skyldi henni vera óheimilt að reka saumastofu sina í eitt ár frá lokum frestsins ........0.020000. 0... 365 Þegar K krafðist höfðunar barnsfaðernismáls, voru liðin meira en 4 ár frá fæðingu barns hennar, og hafði hún ekki fengið málshöfðunarfrest lengd- an samkvæmt 2. mgr. 8. gr. laga nr. 46 frá 1921, er þá voru í gildi, sbr. nú 6. mgr. 211. gr. laga nr. 85 frá 1936. Í hæstarétti var af hálfu M kraf- izt ómerkingar málsins af þessum sökum. En með því að þetta atriði kom eigi fram í meðferð málsins fyrir héraðsdómi og engin krafa í þessa átt var gerð í áfrýjunarstefnu, var ómerkingar- krafan þegar af þeirri ástæðu eigi tekin til greina 405 A, sem unnið hafði mál í héraði, áfrýjaði því til hæsta- réttar og krafðist staðfestingar héraðsdómsins. Af hálfu stefnda var ekki mætt fyrir hæstarétti. Sagt, að með því að engir þeir gallar séu á héraðs- dóminum, er staðið geti í vegi fyrir kröfu Á um staðfestingu hans, þá beri að taka hana til greina. En með því að stefndi hefði ekki, svo séð yrði, gefið efni til áfrýjunarinnar, þá verði málskostn- aðarkrafa A fyrir hæstarétti ekki tekin til greina 412 Stefndi lýsti málsatvikum á annan hátt fyrir hæsta- rétti en hann hafði gert í héraði. Gegn andmæl- um áfrýjanda Þótti ekki unnt að leggja neitt upp úr hinni breyttu frásögn ......0..000..0000.. 20... 20 A var í skuldamáli dæmdur í héraði til að greiða B tiltekna fjárhæð og málskostnað. Eftir uppsögu héraðsdómsins greiddi hann B nokkurn hluta kröfunnar og málskostnaðinn, en áfrýjaði mál- inu að því er varðaði eftirstöðvar dómkröfunnar 536 Í héraði voru tiltekin ummæli málflutningsmanns stefnda ómerkt og hann sektaður fyrir þau, en engin vararefsing ákveðin. Sagt, að með þvi að málflutningsmaðurinn hafi ekki áfrýjað sektar- og ómerkingarákvæði héraðsdómsins, þá verði við það að sitja, en þó með þeirri lagfæringu, að ákveðin vararefsing komi í stað sektarinnar, ef hún greiðist ekki .......02.00.000.00. or 2. dl Efnisskrá. XLIK Opinbert mál endurupptekið samkvæmt 30. gr. laga nr. 112 frá 1985 ......2000000n ene 316 Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn 5, 10, 28, 45, 79, 93, 263, 271, 293, 306, 327, 375, 400, 486, 509, 536, 541, 595, 604 Áfrýjunarupphæð .......02%022 nennt 516 Málum var áfrýjað eftir að áfrýjunarfrestur var lið- inn, án þess að áfrýjunarleyfa væri aflað. Málin voru síðan hafin, en áfrýjað að nýju, eftir að áfrýjunarleyfi samkvæmt síðari málslið 2. mgr. 197. gr. laga nr. 85 frá 1936 höfðu verið fengin. Málflutningsmenn áfrýjenda víttir fyrir að hafa stofnað hagsmunum umbjóðenda sinna í hættu með því að afla ekki áfryjunarleyfa í öndverðu, með því að þeir hafi tæplega getað vænzt þess, að áfrýjunarleyfi yrðu veitt, er svo langt var liðið frá uppkvaðningu héraðsdóms .....00.02... 79, 293 Yléraðsdómur í máli var kveðinn upp 9. des. 1936. Áfrýjunarfrestur samkvæmt e-lið 222. gr. laga nr. 85 frá 1936 hófst því 1. jan. 1937, sbr. 1. mgr. sömu gr. Sá tveggja ára timi, er veita má áfryj- unarleyfi samkvæmt 2. mgr. 197. gr. téðra laga, talinn hefjast á sama tíma sem hinn venjulegi áfrýjunarfrestur samkvæmt í. mgr. 197. gr., sbr. e-lið 222. gr., að því er þetta mál varðaði. Áfryj- unarleyfi var gefið út 14. febr. 1939, og þvi meira en 2 árum eftir upphaf áfrýjunarfrests þess, er samkvæmt framansögðu hófst 1. jan. 1937. Var málinu vísað ex officio frá hæstarétti, með því að óheimilt var að veita áfrýjunarleyfi, er svo langt var um liðið ........000000 000 358 Ágreiningsatkvæði. Í máli ákæruvaldsins segn tveimur sakborningum fyrir brot gegn 26. kap. almennra hegningarlaga frá 25. júní 1869 og lögum um lækningaleyfi o. fl. nr. 47 frá 1032 .....00000 000... se 133 L Efnisskrá. Ákæruvald. Fjórir kyndarar á botnvörpuskipum sóttir til refs- ingar fyrir brot á ákvæðum 78. sbr. 77. gr. sjó- mannalaga nr. 41 frá 1930, samkvæmt kröfu út- gerðarmanna skipanna, sbr. 88. gr. nefndra laga Í forsendum hæstaréttardóms var héraðsdómarinn vittur fyrir meðferð sína á málinu. Eftir beiðni héraðsdómarans var málið endurupptekið sam- kvæmt 30. gr. laga nr. 112 frá 1935 að því er hér- aðsdómarann og valdstjórnina varðaði til leiðrétt- ingar á ummælum í forsendum hæstaréttardóms- ins. Var héraðsdómaranum í því skyni stefnt fyrir hæstarétt af hálfu valdstjórnarinnar .......... A hafði stolið hlut, sem ekki var 30 króna virði. Enda Þótt eigandi hlutarins hefði ekki krafizt máls- höfðunar, sbr. 2. mgr. 6. gr. laga nr. 51 frá 1928, ar Á samt dæmd refsing fyrir töku hlutarins, með því að hann hafði við tökuna stofnað annarri og verðmeiri eign í brýna hættu .............. Á hafði tekið hlut annars manns í heimildarleysi og notað hann. Ekki þótti sannað, að hann hafi haft í hyggju að kasta eign sinni á hlutinn. Með því að eigandi hlutarins hafði ekki krafizt saksóknar, var Á ekki dæmd refsing fyrir nytjastuld ...... Álitsgerðir. Sjá blóðrannsókn, læknar, mat og skoðun. Alþjóðalög. Sjá þjóðaréttur. Alþjóðlegar einkaréttarreglur. Skip átti að flytja farm frá Spáni til Íslands. Á leið- inni var það hertekið af liðsmönnum Francos, sem þá átti í borgarastyrjöld við stjórn Spánar. Lýstu yfirvöld Francos farminn upptækan og létu skipstjórann með undirskrift nýs farmskir- teinis skuldbinda sig til að flytja farminn til Casa- blanca í frakknesku Marokko, sem var hlutlaus í borgarastyrjöldinni, og afhenda hann þar tiltekn- um manni. Sigldi skipstjórinn siðan til Gasa- 316 340 340 Efnisskrá. blanca undir eftirliti herskipa Francos og skildi farminn þar eftir, eins og yfirvöld Francos höfðu fyrir hann lagt. Í máli, er eigandi farms- ins (A) höfðaði gegn skipseigandanum il greiðslu bóta vegna missis farmsins, var talið, að eins og á stóð hafi skipstjórinn ekki átt annars úrkosta en að skilja farminn eftir í Casablanca, og verði honum ekki metið það til vanrækslu. Hins vegar sé athugandi, hvort A eigi rétt til bóta eftir regl- um neyðarréttarins, með því að farmurinn hafi verið skilinn eftir í hlutlausri höfn til þess að firra skip og áhöfn viðurlögum af hálfu liðs- manna Francos. Úrlausn þess atriðis talin velta á því, hvort A hafi að lögum þeim, er í Casa- blanca giltu, talizt eigandi farmsins, þrátt fyrir upptökuna og síðari ráðstafanir yfirvalda Fran- cos á honum. Í málinu var ekkert upplýst um lög þau, sem í Casablanca hefðu gilt um þetta efni. Þótti þá að svo vöxnu máli ekki verða úr því skorið, hvort A ætti rétt til bóta. Var þess- ari kröfu hans því vísað frá héraðsdómi ...... Alþýðutryggingar. Sjá sjúkrasamlög. Analogía. Sjá lög, lögskýring. Árekstur skipa. Togarinn Á sigldi í áttina til síldartorfu, er sást framundan. Línuveiðarinn B, er var 4 strik á bakborða við A, sigldi í áttina til sömu torfu, og skar stefna hans stefnu A. A gaf þá til kynna með hljóðmerki, að hann héldi óbreyttri stefnu, enda átti hann samkvæmt siglingareglum rétt á því, að B viki eða drægi úr ferð sinni. B gerði þó hvorugt, og varð það til þess, að hann rakst á A og olli spjöllum á honum. Í máli milli A og B út af árekstrinum barði B því við, að hann hafi í upphafi verið nær sildartorfunni, en sam- kvæmt venju meðal síildveiðimanna hafi A þá átt að víkja. Sagt, að hvorki sé það sannað, LI 259 LII Efnisskrá. að B hafi í fyrstu verið nær sildartorfunni en A, né heldur að skapazt hafi sú venja, er B byggi rétt sinn á. Var B talinn eiga alla sök á árekstr- inum Arfur, arfleiðsla. Þegar A keypti sér liftryggingu, skýrði hann liftrveg- ingarfélaginu svo frá, að tryggingarféð ætti að ganga til framfærslu fjölskyldu hans að honum látnum. Af þessu talið leiða, að A hafi viljað láta féð vera undan aðför og öðrum aðgerðum til hags- muna lánardrottnum hans dregið. Slík ráðstöf- un sögð heimil, sbr. 32. gr. laga nr. 19 frá 1887 og 26. gr. laga nr. 25 frá 1929, enda var ekki um riftingu á ráðstöfun þessari samkvæmt síðarnefnd- um lögum að tefla. Í máli milli fjölskyldu A og lánardrottna í dánarbúi hans var fjölskyldunni dæmdur réttur til fjárins. Sagt, að nefndri ráð- stöfun A verði ekki hnekkt vegna ákvæða 25. gr. erfðatilsk. frá 25. sept. 1850, með því að þau varði ekki skipti erfingja og lánardrottna. Ekki geti 2. málsl. 85. gr. skiptalaga nr. 3 frá 1878 heldur kom- ið lánardrottnunum að haldi, með því að Þau á- kvæði taki aðeins til óefndra gjafaloforða, en hér hafi allt það verið innt af hendi fyrir lát A, sem nauðsynlegt var til að fá tryggingarféð greitt .. Hjónin M og K áttu fjögur börn, A, B, C og D. Árið 1920 seldu þau og afhentu sonum sinum A og B allar eignir sínar fyrir 18000 kr. Skyldu A og B ala önn fyrir foreldrunum, meðan þau lifðu, og kaupverðið í notum þess standa vaxtalaust inni í búi kaupenda. Við lát þess foreldris, er fyrr dæi, skyldi helmingur kaupverðsins, kr. 9000.00, koma til skipta meðal lögerfingja, en síðari helm- ingurinn er það dæi, sem lengur lifði. M lézt árið 1922, og var þá hans hluta skipt með erfingj- um, eins og samningurinn sagði til. A dó árið 1927, og eftir það stóð hluti K inni hjá B, er ól önn fyrir henni. Árið 1933, er K var um 85 ára að aldri og komin í kör, samdist svo með henni og B, að auk vaxtanna af eignarhluta K skyldi B árlega frá 319 48f; Efnisskrá. LII árinu 1927 að telja, eignast 500 kr. af eignarhlut- anum sjálfum fyrir framfærslu K. Árið 1936 and- aðist K. Við skipti á dánarbúi hennar mótmæltu C og D gildi samningsins frá 1983. Þessum and- mælum þeirra hrundið, með því að K hafi ekki með samningnum frá 1920 afsalað sér rétti til að sera nýja ráðstöfun á eignarhluta sínum að M látnum og ákvarðanir M standi því ekki í vegi, Þar sem skipti á hans eignarhluta hafi farið eftir fyrirmælum hans. Þótti og upplýst, að K hafi verið hraust á sál, er hún gerði samninginn við B árið 1933. Þá var og B talið heimilt að greiða C og D arfahluta þeirra með skuldabréfum kreppulánasjóðs með nafnverði, þar sem skuld hans við dánarbú K hafði stofnazt með gern- ingnum frá 1920 .........2...000 000 500 Ásetningur. Sbr. saknæmi, sönnun. A tók í heimildarleysi arðmiða á skrifstofu hluta- félags, er hann var hluthafi í, og hafði á brott með sér. Gegn neitun hans þótti ekki sannað, að hann hafi tekið miðana í því skyni að misnota þá síðar. Var taka miðanna því ekki talin hon- um til refsilábyrgðar .........0.00000 00 146 Maður hafði tekið hlut annars manns í heimildar- leysi og notað hann. Ekki þótti sannað segn neitun hans, að hann hafi ætlað að kasta eign sinni á hlutinn #.........0.000000.0 0 o.. 340 Maður, er margsinnis hafði verið dæmdur fyrir þjófn- að, fór að degi til inn í hús, út um þakglugga á loftgangi þess og síðan inn um annan þakglugga í lokað herbergi. Stal hann þar nokkrum munum og hvarf því næst aftur sömu leið. Hann kvaðst hafa farið inn í herbergið til að bíða þar komu húsráðanda, en ekki ásett sér að stela neinu, fyrr en eftir að hann var kominn þangað inn. Þessi frásögn hans var þó ekki tekin trúanleg, og var hann dæmdur eftir 7. sbr. 8. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 4. tölulið 231. gr. hegningarlaganna frá 25. júni 1869 .........0000000 0000 ee... BÖL LIV Efnisskrá. Atvinnufrelsi. A rak saumastofu í Reykjavík. Hún réð þýzka konu (B) til að veita saumastofunni forstöðu. Skuld- batt B sig til þess að ráðast ekki til annarra né vinna fyrir utan fyrirtæki A í Reykjavík, nágrenni Reykjavíkur eða Hafnarfirði, en utan þessara staða mátti hún vinna að liðnum 3 árum frá upp- hafi ráðningartímans. Að þessum 3 árum liðnum, er B var gift íslenzkum manni, sagði hún upp samningnum við A og hóf sjálf rekstur sauma- stofu í Reykjavík. Höfðaði A þá mál gegn henni og krafðist þess, að henni yrði dæmt óheimilt að reka saumastofu í Reykjavík, nágrenni Reykja- víkur og í Hafnarfirði eða að vinna með nokkr- um hætti á þessum stöðum við slíka stofnun. B krafðist aðallega syknu, en til vara, að henni væri heimilað að leysa sig með fégjaldi undan atvinnubanninu í samningi aðilja. Sýknukröfunni /ar hrundið, en hinsvegar sagt, að hið ótíma- bundna og víðtæka atvinnubann samningsins skerði svo óhæfilega atvinnufrelsi B, að hún eigi ekki að vera bundin við það að fullu. Og þegar meta skuli, hve lengi það megi standa, sbr. 37. gr. laga nr. 7 frá 1936, þá megi eitt ár teljast hæfilegt. En með tilliti til þess, að B hafði, þegar dómur gekk í hæstarétti, rekið saumastofu sína í 8—9 mánuði og því væntanlega bundin við samninga um húsnæði og við starfsstúlkur m. fl., þá var talið rétt að heimila henni að leysa sig undan atvinnubanninu með því að greiða A bæt- ur fyrir tjón, er ætla mátti, að A hafi beðið vegna brots B á atvinnubanninu. Voru bæturnar ákveðn- ar 3000 kr. og skyldu greiðast innan 3 mánaða frá birtingu hæstaréttardómsins. En væru þær ekki greiddar innan þess tíma, skyldi atvinnubannið koma til framkvæmdar um eitt ár frá lokum greiðslufrests nefndra 3000 kr. 2...00.000. 0. 3065 Atvinnuréttindi. Bifreiðarstjórar sviptir ökuréttindum .. 65, 120, 278, 416 Félagið A hafði fengið mjólkurbú sitt löggilt sam- Efnisskrá. LV kvæmt lögum nr. í frá 1935. Var löggildingin bundin því skilyrði samkvæmt heimild í 7. gr. laganna, að A tæki mjólk utanfélagsmanna til gerilsneyðingar fyrir gjald, er ráðherra ákvæði. A seldi síðan mjólkursamlaginu B mjólkurbúið, og hélt B rekstri þess áfram, án þess að afla sér sérstakrar löggildingar. Sagt, að þar sem B hafi rekið búið á grundvelli þeirrar löggildingar, sem A hafði fengið, og neytt réttinda þeirra, er lög- gildingunni fylgdu, þá hafi B jafnframt bundizt skyldu til að gerilsneyða mjólk utansamlagsmanna 109 Áverki. Sjá líkamsáverkar. Á vísanir. Kaupmaður (K), sem krafinn var um greiðslu við- skiptareiknings af smjörlíkisgerð (S), fékk reikn- inginn kvittaðan gegn afhendingu 3 ávísana, er A hafði gefið út á hendur B. Þegar S krafðist greiðslu ávísananna af B, fékk hún afsvar, með því að A ætti ekki innstæðu fyrir til greiðslu Þeirra. S höfðaði þá mál gegn K og krafðist greiðslu skuldarinnar. Sagt, að ekki séu komn- ar fram sannanir um það, að S hafi tekið við ávisununum til fullnaðargreiðslu á skuldinni, enda verði að telja kvittun viðskiptareiknings- ins gefna með þeim fyrirvara, að ávísanirnar greiddust. Það kom og fram, að K hafði sjálfur krafizt greiðslu ávísananna af B, áður en hann afhenti S þær, en þá fengið afsvar sökum þess að engin innstæða hafi verið fyrir hendi. Af þessu talið mega ráða, að K hafi afhent S ávísanirnar í því skyni, að S reyndi að fá þær greiddar, ef A kynni síðar að eignast innstæðu til greiðslu Þeirra. S var því ekki talinn hafa fyrirgert kröfu sinni á hendur K, þótt alllangur tími liði frá því að hann tók við ávísununum og þangað til að hann tilkynnti K, að hann myndi krefja hann um Skuldina .........2..0.02.00 0000. 604 LVI Efnisskrá. Barnsfaðernismál. K kenndi M barn sitt, er fæddist fullburða þann 23. des. 1935. Voru aðiljar sammála um það, að fund- um þeirra til samfara hafi aldrei borið saman fyrr en vorið 1935, er þau dvöldust um stund í sama herbergi. K hélt því fyrst fram, að þessir samfundir þeirra hefðu gerzt um mánaðamótin april—maí það ár. Í frámhaldsprófum eftir upp- sögn héraðsdóms lýsti hún hinsvegar yfir þvi og hélt fast við það, að fundur þeirra til sam- fara hefði ekki orðið fyrr en eftir 11. maí 1935. Sú frásögn hennar lögð til grundvallar, enda ekkert fram komið því til styrktar, að nefnt at- vik hafi fyrr gerzt. Með því að barn K virtist ekki geta verið komið undir eftir 11. mai 1935, þar sem meðgöngutiími þess hefði þá í lengsta lagi getað numið 226 dögum, var M sýknaður af kröfum K í málinu ........20200 0000... K kenndi M barn, er fæddist fullburða þann 12. sept. 1938. Samkvæmt því talið, að barnið geti verið komið undir á tímabilinu frá 6. nóv. 1937 og til 17. jan. 1938. M játaði sig hafa haft samfarir við K í okt. 1937 og í marz 1938, en aldrei þar á milli. K hélt því hinsvegar fram, að þau hafi haft sam- farir öðru hvoru allt þetta tímabil. Hún kannað- ist þó við að hafa haft samfarir við aðra menn í okt. 1937, og líkur komu fram fyrir því, að hún hafi verið með öðrum mönnum í des. sama ár. Með hliðsjón af þessu þótti ekki verða skorið úr um faðerni barnsins í þessu máli, heldur talið rétt að láta skyldu M til meðlagsgreiðslu velta á synjunareiði hans. M hafði krafizt ómerkingar héraðsdóms í því skyni, að rækilegri rannsókn færi fræm um kynni K af öðrum mönnum á getn- aðartíma barnsins. Þessari kröfu hrundið, með því að það gæti ekki orkað M skilyrðislausri sýknu, þótt sannaðar yrðu samfarir K við aðra menn á þeim tíma, enda væri þess áfram kostur, ef slíkt sannaðist, að höfða mál gegn þeim eftir kröfu M, ef hann ynni ekki eiðinn ............ 38 Efnisskrá. LVIH Framhaldsrannsókn úrskurðuð í barnsfaðernismáli 337, 405, 497, G1l Þegar K krafðist höfðunar barnsfaðernismáls, voru liðin meira en 4 ár frá fæðingu barns hennar, og hafði hún ekki fengið málshöfðunarfrest lengd- an samkvæmt 2. mgr. 8. gr. laga nr. 46 frá 1921, er þá var í gildi, sbr. nú 6. mgr. 211. gr. laga nr. 85 frá 1936. Í hæstarétti var af hálfu M krafizt ómerkingar málsins af þessum sökum. Kröfunni hrundið, með því að slík andmæli höfðu ekki komið fram fyrir héraðsdómi og engin krafa í þessa átt verið gerð í áfrýjunarstefnu ........ 405 Eftir uppkvaðningu héraðsdóms í barnsfaðernismáli fór fram blóðrannsókn á aðiljum og barni K. Reyndist M vera af O og MN flokki, K af B og MN flokki og barnið af AB og MN flokki. Samkvæmt þessu talið sannað, að M geti ekki verið faðir barnsins, heldur hljóti það að vera maður af A eða AB flokki. Var M því sýknaður .......... 494 Betrunarhúsvinna. Sjá refsingar. Bifreiðaeftirlitsmenn. Sjá mat og skoðun. Bifreiðar. Bifreiðaloggjöf. A Ók Þifreið í halla niður að á, en á árbakkanum sveigðist vegurinn krappt inn með ánni. A tókst ekki að ná beygjunni, heldur ók fram af árbakk- anum út í ána. Í Þifreiðinni voru 4 farþegar. Drukknuðu 3 þeirra, en Á tókst að bjarga sér og einum farþeganum. ÁA kvaðst hafa ekið hægt og í 1. giri. Hafi hann ætlað að hægja ferðina í hall- anum með því að neyta hemlanna, en þeir hafi þá ekki hrifið við og þess vegna hafi honum ekki tekizt að sveigja bifreiðina nógu snemma eftir vegbugðunni. Talið, að A, sem ekið hafði vfir nokkuð djúpan poll, skömmu áður en hann kom að ánni, hefði mátt gera ráð fyrir því, að hemlaborðar bifreiðarinnar hefðu vöknað og myndu því ekki þá þegar gera sitt gagn. Honum hefði og átt að vera auðvelt, miðað við hraða LVII Efnisskrá. Þann, sem hann sjálfur kvað hafa verið á bif- reiðinni, að taka vegbeygjuna í einni atrennu, ef hann hefði gætt þess í tæka tíð. Var A talinn hafa gerzt sekur við 200. gr. hegningarlaganna frá 25. júni 1869 og 15. sbr. 14. gr. bifreiðalaga nr. 70. frá 1931. Ökuleyfi var hann sviptur æfi- langt. Við ákvörðun refsingar var honum talið til málsbóta, að hann hafði lagt sjálfan sig í veru- lega hættu við björgun eins farþegans ........ 65 Bifreið, sem Á var farþegi í, valt á hliðina, og hlaut A meiðsl af. Í skaðabótamáli A gegn eiganda bif- reiðarinnar (B) þótti sannað, þrátt fyrir neitun B, að A hafi verið farþegi í bifreiðinni gegn borg- un. Með því að ekki var upplýst, að slysið hefði hlotið að vilja til, þrátt fyrir aðsæzlu þá og var- kárni, sem ökumanni var skylt að gæta, var B dæmdur til að greiða A bætur fyrir fjártjón, þjáningar og líkamslýti. Hinsvegar þótti A ekki eiga rétt til þess að fá fargjaldið endurgreitt, Þótt slys þetta yrði í förinni .................. Bifreiðarstjóri dæmdur í sekt eftir áfengis- og bif- reiðalögum fyrir að hafa ekið bifreið ölvaður. Hann hafði áður verið dæmdur fyrir samskon- ar brot, og var því sviptur ökuleyfi æfilangt 120, 416 A keypti bifreið af heildsala og greiddi mestan hluta kaupverðsins, en heildsalinn áskildi sér eignar- rétt að bifreiðinni, unz hún væri að fullu greidd. A fékk bifreiðina þegar í sínar hendur, lét skrá sig eiganda hennar og keypti tryggingu fyrir hana í sínu nafni af tryggingarfélaginu B. Áður en verð bifreiðarinnar var að fullu goldið, var A á ferðalagi í henni ásamt GC, er í það sinn ók bif- reiðinni fyrir ÁA. Vegna ógætilegs aksturs C valt bifreiðin. og hlaut A meiðsl af. Í máli, er A hafði höfðað segn GC, og ekkja A hafði haldið áfram eftir lát hans, voru ekkjunni dæmdar bætur úr hendi C, en þó ekki fullar, með því að A var tal- inn meðvaldur að slysinu. Ekkjan höfðaði nú mál gegn tryggingarfélaginu B og krafði það sam- kvæmt 17. gr. laga nr. 70 frá 1931 um fjárhæð þá, er C hafði verið dæmt að greiða. Sagt, að í 1 = Efnisskrá. LEIK því sambandi, er hér skipti máli, verði að telja A hafa verið eiganda bifreiðarinnar, þegar slysið varð. En skyldutrygging samkvæmt 17. gr. laga nr. 70 frá 1931 verði ekki talin ná til tjóns á eiganda bifreiðar sjálfum, sbr. 16. gr. sömu laga. Var B því sýknað ........200202 0000. 271 Bifreiðarstjóri var ölvaður að akstri. Ók hann á gang- andi vegfaranda, er féll í götuna og meiddist. Skeytti bifreiðarstjórinn því engu og ók burtu. Þótti ekki sannað gegn neitun hans, að hann hafi orðið árekstursins var. Hlaut hann sekt fyrir brot gegn 21. gr. áfengislaganna, 5., 7. og 15. gr. bifreiðalaganna og 31. gr. lögreglusam- þykktar Reykjavíkur. Ennfremur var hann svipt- ur Ökuleyfi 8 mánuði ..........00000000.0... „ 28 Bifreiðarstjóri, er í gáleysi hafði ekið á gangandi mann og valdið dauða hans, dæmdur sekur við 200. gr. hegningarlaganna frá 25. júni 1869. Refs- ingin skilorðsbundin samkvæmt lögum nr. 39 frá 1907 ......2.00000020 renn . 289 Bifreiðin A, sem var á austurleið með bát á tengi- vagni í eftirdragi, hafði staðnæmgzt á réttri vegar- brún. Er bifreiðinni B var ekið þar fram hjá á vesturleið, gekk maður frá afturenda bátsins í veg fyrir hana, rakst á hana og hlaut af því meiðsl, er drógu hann samdægurs til dauða. Sagt, að maður þessi hafi sjálfur átt mesta sök á slysinu með ógætni sinni. En þar sem einnig var litið svo á, að nokkuð hefði skort á fulla að- sæzlu af hálfu bifreiðarstjóra B, var hann dæmd- ur til refsingar eftir 200. gr. hegningarlaganna frá 25. júni 1869 og 15. sbr. 14. gr. bifreiðalaga nr. 70 frá 1931 ........000 000 . 352 A hafði keypt bifreið af B, fengið hana afhenta og tekið í notkun. B samt talinn hafa borið hina al- mennu eigandaábyrgð á bifreiðinni, er slys hlauzt af akstri hennar eftir afhendinguna, með því að eigandaskiptin voru þá enn eigi skráð hjá lös- reglustjóra ..........0200. 385 Bifreiðastöðvarstjóri sendi bifreið eftir lógregluþjón- um til þess að kveða niður óeirðir á bifreiða- LX Efnisskrá. stöðinni. Lögregluþjónar, er við þessu urðu, létu þó bifreiðina fyrst aka sér á annan stað, bar sem þeir ætluðu að gegna skyldustörfum. Áður en þeir komust þangað, hlauzt slys af akstri bifreiðar- innar. Sagt, að bifreiðin hafi að vísu verið á ferð í þágu lögreglunnar, er slysið vildi til, en henni hafi ekki í þeirri ferð verið stofnað í neina óvenjulega hættu af hálfu lögreglunnar. Og með því að telja verði bifreiðina hafa þá verið í almennri notkun fyrir borgun, hafi eigandi hennar borið almenna ábyrgð á akstri hennar samkvæmt 16. sbr. 15. gr. laga nr. 70 frá 1931 .. Björgun. V/b Már, er metinn var til vátryggingar kr. 45000.00, /ar staddur á Herdísarvík, er net festust í skrúfu hans. Reyndu bátsverjar árangurslaust í 23 klst. að ná netunum úr skrúfunni. Báturinn var um 200 faðma undan bergi á landi uppi, og fór alda og vindur, er stóð skáhallt á land upp, vax- andi. V/b Leo kom þá þar að og dró v/b Má á öruggan stað. Þessi aðstoð metin björgun, og bjarglaun ákveðin 2000 kr. Ennfremur voru v/b Leo dæmdar kr. 3700.00 vegna veiðarfæra- og aflatjóns, en hann hafði orðið að hverfa frá net- um sínum vegna Þbjörgunarstarfsins, og fund- ust þau ekki aftur ..........0..020200. 0000. V/b Arnbjörn Ólafsson, 20 smálestir að stærð og um 30000 kr. virði, var í róðri. Um 16 sjómílur NV af Garðskaga varð vél hans ónothæf. Veður var hvasst, og sjór mikill, en fór batnandi. Náðist samband við enskan togara, sem eftir beiðni for- manns vélbátsins tók bátinn í tog og dró hann til Reykjavíkur. Með tilliti til þess, að stýris-og seglaútbúnaður bátsins var í góðu lagi, var verk togarans talin aðstoð, en eigi björgun. Fékk tog- arinn 4500 kr. þóknun fyrir aðstoðina, tryggða með sjóveði í bátnum samkvæmt 4. tölulið 236. gr. siglingalaga nr. 56 frá 1914 ................ V/b Jón Dan strandaði á skeri undan Gerðum í Garði síðla dags þann "7. febr. 1937. Var á SSV kaldi, 38 26 29 ð 3 3 Efnisskrá. snjóél og dimmviðri. Brimsúgur var nokkur við skerið, og fór veður versnandi. Komu á vettvang tveir stórir vélbátar, ÁA og B, og 7 smálesta „trillu“- bátur, C. Með því að stærri bátarnir gátu ekki siglt svo nærri v/b Jóni Dan, að þeir kæmu í hann dráttartauguim, var GC beðinn að koma taus- unum á milli. Tókst GC það, en talið var, að hann hafi þá lagt sig í nokkra hættu. Bátarnir A og B drógu v/b Jón Dan síðan af skerinu, og var hann þá nokkuð brotinn og leki kominn að hon- um. Var verðmæti hans eftir björgunina talið 19500 kr. Samábyrgð Íslands greiddi A og B sam- an 3000 kr. fyrir verk þeirra, en C var neitað um laun fyrir sitt starf. Í máli eiganda GC gegn eiganda v/b Jóns Dan var verk C talinn þáttur í björgunarstarfi. Sýknukrafa stefnda, sem á þvi var reist, að full bjarglaun hefðu þegar verið innt af hendi til bátanna A og B, ekki tekin til greina þegar af þeirri ástæðu, að formaður v/b Jóns Dan hafði beðizt aðstoðar C við björgun- ina. Bjarglaun til handa C ákveðin 1200 kr. .... Brezkur togari, Lincolnshire, strandaði við Hafnar- E/s nes í Dyrafirði. Varðskipið Ægir, er þá var statt á Seyðisfirði eystra, var beðið aðstoðar. Tókst því að draga togarann á flot og koma honum til Reykjavíkur. Urðu frátafir varðskipsins vegna björgunarinnar um 8 sólarhringar. Verðmæti hins bjargaða talið 480800 kr. Bjarglaun dæmd 100000 kr. 2... Súðin strandaði við Grundarfjörð, en losnaði dag- inn eftir sjálf af skerinu. Var þá mikill leki kom- inn að henni, stýri og afturstefni laskað og að- eins eitt blað eftir á skrúfunni, og þó ekki heilt. Varðskip var sent til hjálpar, og dró það Súð- ina til Reykjavíkur. Þetta talin björgun. Útgerð varðskipsins, er fengið hafði greiðslu fyrir hjálp- ina, dæmd til að greiða skipverja á varðskipinu hlutdeild hans í bjarglaununum .............. Sagt, að skipverjar varðskips eigi ekki rétt til hlut- deildar í launum fyrir bjargaðgerðir varðskips- ins, nema björgun í merkingu siglingalaganna LXI 306 509 öð1 LXII Efnisskrá. hafi tekizt og þóknun varðskipsins fyrir hana nemi meiru en beinum útlögðum kostnaði þess við björgunina ...........02000000 000 ne Blóðrannsókn. Rannsakað áfengismagn í blóði bifreiðarstjóra, sem kærður var fyrir akstur bifreiðar undir áhrif- um áfengis ..........0000 000 120, 278, Í barnsfaðernismáli var lagt fyrir héraðsdómarann að gefa barnsmóður kost á því að leggja sig og barn sitt undir blóðrannsókn, og ef hún samþykk- ist það, þá að hlutast til um, að slík rannsókn fari fram á móður, barni og lýstum barnsföður Við rannsókn á blóði aðilja barnsfaðernismáls og barni K reyndist M vera af O og MN flokki, K af B og MN flokki og barnið af AB og MN flokki. Samkvæmt þessu vottaði forstöðumaður rannsókn- arstofu háskólans, að M gæti ekki verið faðir barnsins, heldur hlyti það að vera maður af A eða AB flokki. Með skirskotun til þessarar niður- stöðu Þblóðrannsóknarinnar var M sýknaður af kröfu K Í barnsfaðernismáli Þóttu líkur benda til, að K hefði á getnaðartíma barnsins haft samfarir við nafn- greindan þriðja mann. Var lagt fyrir héraðsdóm- arann að hlutast til um, að blóðrannsókn yrði gerð á manni þessum, sbr. 2. mgr. 214. gr. laga nr. 85 frá 1986 ........2.200000. 0. nn Blóð. Sjá dagblöð. Bókhald. Framkvæmdarstjóri hlutafélags hafði ofmetið til verðs vörur, er hann lét ganga til félagsins sem hlutafjárgreiðslu og notaði sem grundvöll undir útgáfu hlutabréfa. Hafði hann síðan tilkynnt til hlutafélagaskrár og upplýsingastofnana, að hluta- fé væri að fullu greitt, og einnig skráð það í bækur og reikninga félagsins. Með því að greina Þannig rangt frá inngreiddu hlutafé, var hann talinn hafa gerzt sekur við 1. tölul. 53. gr. hluta- 416 337 497 Efnisskrá. LKIII félagalaga nr. 77 frá 1921. Síðar hafði hann gerzt sekur um vísvitandi ranga tilsreiningu í bókum annars hlutafélags, er hann stjórnaði einnig, um aukningu hlutafjárins. Þetta brot hans talið varða við 1. tölulið 53. gr. áðurnefndra hlutafélaga- laga og 7. gr. laga um verzlunarbækur nr. 53 frá 1911, sbr. 20. gr. laga nr. 62 frá 1938 .......... 146 Eftir að hlutafélag hafði verið tekið til gjaldþrota- skipta árið 1932, var höfðað sakamál gegn fram- kvæmdastjóra þess árið 1936, m. a. fyrir að hafa gerzt sekur við 26. kap. hegningarlaganna frá 25. júní 1869 í sambandi við rekstur félass- ins. Ekki talið, að hann yrði dæmdur til refs- ingar fyrir bókhaldsóreiðu samkvæmt 2. mgr. 264. gr. hegningarlaganna, þar sem sök myndi fyrnd eftir 67. gr. sömu laga, þótt Hl refsingar hefði verið unnið ...........0.0000 000... 146 Hlutafélag hætti störfum í ágúst 1928, en hinn 15. jan. 1932 var það tekið til gjaldþrotaskipta. Ekki talið, að það ætti að varða framkvæmdarstjór“ félagsins refsiábyrgð, þótt hann sæti ekki gert grein fyrir því, hvað orðið hafi af sumum verzl- unarbókum og skjölum félagsins, eftir að það hætti störfum .........2.202 00. 146 Botnvörpuveiðabrot. Varðskip stóð brezkan togara að veiðum innan land- helgi í Garðsjó. Skipstjórinn játaði brot sitt. Var hann sektaður, og afli og veiðarfæri togarans dæmt upptækt ...........2.. 0000. 63 *íkissjóður sýknaður af skaðabótakröfu vegna togara- töku utan landhelgi. Sagt, að skipherra varðskips- ins, sem togarann tók, hafi haft fulla ástæðu til að stöðva hann og láta rannsaka mál skipstjóra hans, með því að miklar líkur hefðu bent til, að togarinn hefði verið að veiðum innan landhelgi. Leiði engar reglur íslenzks réttar til skaðabóta- skyldu vegna töku togarans, eins og hér stóð á .. 231 Boyvcott. Sjá kauphömlur. LXIV Efnisskrá. Dagblöð. Félagið H fékk birtar í tveimur dagblöðum áskor- anir til almennings um að verzla ekki við verzl- unarfyrirtækið M. Tóku ritstjórar blaðanna undir áskoranir þessar og veittu þeim gengi, m. a. með óheimilum harðyrðum um M og forráðamenn þess. Með því að þessar aðgerðir þóttu ólögmæt- ar gagnvart M, voru ritstjórar beggja blaðanna og stjórnendur H dæmdir in solidum samkvæmt kröfu M til að greiða því bætur fyrir tjón það, er talið var að M hefði orðið fyrir vegna áskor- ana þessara og ummæla ..........0.0000000. A, sem taldi ummæli í nafnlausri grein í dagblaði meiðandi fyrir sig, höfðaði mál gegn ritstjóra Þess og krafðist þess að honum yrði refsað og ummælin ómerkt. Var ómerkingarkrafan tekin til greina, en sýknað af refsikröfunni ............ Dánarbætur. A lögregluþjónn fórst af völdum bifreiðarslyss. Ekkja hans (B) krafðist dánarbóta af C, er bar eiganda- ábyrgð á bifreiðinni, tl handa sjálfri sér, eins árs gömlu barni hennar og A og 05 ára gamalli móður A. Með því að B hafði þegar fengið sjálfr- ar sín vegna 3000 kr. frá tryggingarstofnun ríkis- ins svo og loforð um 1670 kr. árlegan lifeyri úr bæjarsjóði Reykjavíkur, sem jafngilti því, að hún fengi greitt í eitt skipti fyrir öll 31972 kr., þá var talið, að hún hafi með þessu hvorutveggja fengið jafngildi hærri fjárhæðar en unnt væri að dæma C til að greiða henni í þessu máli. Var C því sýknaður af þessum lið kröfu B. Þá hafði og barn Þeirra A og B þegar fengið frá sömu stofnunum bætur og loforð um framfærslufé, sem svaraði til 3700 kr. greiðslu. Með hliðsjón af því var GC dæmd- ur til að greiða B 1500 kr. vegna barnsins. Loks hafði móðir Á fengið 1500 kr. frá tryggingarstofn- un ríkisins, og þótti með hliðsjón af því hæfi- legt að dæma C til að greiða B hennar vegna 2000 Kr. 2... . Efnisskrá. Dómar. Sbr. dómarar, endurupptaka, frávísun, heimvisun, úrskurðir, útivist aðilja. Skilorðsbundnir refsidómar ...........0... 289, 340, Einn dómari hæstaréttar gerir ágreiningsatkvæði í máli ákæruvaldsins gegn tveimur mönnum út af meintu broti gegn 26. kap. hegningarlaganna frá 25. júní 1869 og lögum nr. 47 frá 1932 ........ A sýknaður af skaðabótakröfu B, með því að kröfunni hafði áður verið ráðið til lykta með réttarsætt sömu aðilja í öðru máli ...........0.0.00.000... A dæmdur með hæstaréttardómi til að greiða B end- urgjald fyrir erfðafestuland eftir mati 2 dóm- kvaddra, óvilhallra manna. Í forsendum dómsins er tekið fram, að endurgjald þetta megi ekki nema þar tiltekinni fjárhæð ..........000.000 0... Sagt, að sýknudómur í refsimáli gegn togaraskipstjóra, er sök sannaðist ekki á, segi ekkert um skaða- bótaskyldu vegna töku togarans .............. Í opinberu máli, er dæmt var í hæstarétti árið 1937, var héraðsdómarinn vittur fyrir tiltekna ákvörð- un, er gerð hafði verið í sambandi við málið. Að fengnum nýjum upplýsingum var málið end- urupptekið samkvæmt 30. gr. laga nr. 112 frá 1935 að því er héraðsdómarann og valdstjórn- ina varðaði og forsendur hæstaréttardómsins leið- réttar (..........00..00 sr A dæmdur til þess að gefa út skuldabréf til handa B, nema hann synji þess með eiði, að hann hafi játazt undir að gefa bréfið út .................. A, sem hafði skuldbundið sig gagnvart B til þess að reka ekki ákveðna starfsemi, var dæmd til að greiða B 3000 kr. bætur fyrir rof á atvinnubann- inu. En ef hún greiddi ekki bæturnar innan 3 mánaða frá birtingu hæstaréttardómsins, skyldi henni vera óheimilt að reka eða stunda nefnda starfsemi eitt ár, talið frá lokum greinds 3 mán- aða frests ...........0000000 00 .. Víðurkenningardómur um eignarhlutföll manna í jarð- ArtOrfu ...........202 0 Fundið að því, að héraðsdómari hafði í niðurlagi dóms síns dæmt lögmanninn í Reykjavík persónu- LXV 474 133 146 222 231 316 331 305 431 LXVI Efnisskrá. lega, án þess að nefna nafn, að það var tvirætt í niðurlagi dómsins, hverjum lögmaðurinn skyldi greiða, að dómsorð vantaði um kröfu, er í mál- inu hafði verið gerð á hendur ríkissjóði, og að láðst hafði að tiltaka vararefsingu í stað sektar, er málflutningsmanni hafði verið gert að greiða Viðurkenningardómar um sjóveð 263, 293, 306, 319, Um Dómarar. meðferð héraðsdómara á kærumáli samkvæmt 199. gr. laga nr. 85 frá 1936 var að því fundið, að dómarinn hafði tekið eftirrit af málinu öllu, einnig því, sem í málinu gerðist eftir bókun kærukröfunnar, í stað þess að taka aðeins eftir- rit af því, sem skjöl málsins og þingbækur greina um kæruefnið, eins og mælt er í 1. mgr. nefndrar 199. gr., að dómarinn sendi eftirrit á lausum blöð- um, í stað venjulegrar afgreiðslu slíkra skjala, að dómarinn hafði vanrækt að leiðbeina kær- anda, sem var ólóglærður maður, um kröfu og greinargerð með kærunni, og loks að dómarinn hafði vanrækt að afgreiða málið frá sér í 2 mán- uði og 10 daga eftir bókun kærubeiðninnar. Þessi langi dráttur talinn sérstaklega vitaverður Einn hinna ákærðu í sakamáli mætti sjálfur fyrir hæstarétti og krafðist þess, að einn dómendanna viki sæti í málinu. Virtist hann byggja kröfuna á því, að dómarinn hefði áður tekið þátt í upp- sögn refsidóms á hendur honum og í því máli sýnt óvildarhug til hans. Með því að ekkert lá fyrir, er réttlætti kröfu þessa, var hún ekki tek- in til greina ............02.000 0... Árið 1937 var héraðsdómarinn A vittur í forsendum hæstaréttardóms fyrir að hafa á eindæmi sitt hlutaæt til um fullnustu refsidóms áður en dóms- gerðir málsins höfðu verið sendar dómsmála- ráðuneytinu og þvert ofan í bann þar að lútandi í 15. gr. tilsk. frá 24. jan. 1938. Eftir uppkvaðn- ingu hæstaréttardómsins upplýstist það, að á- kvörðunin um fullnustu refsidómsins hafði ekki verið tekin af A persónulega, heldur í samtali 129 bað íál Efnisskrá. LXVII skrifstofumanns hans við fulltrúa lögreglustjór- ans í Reykjavík, en A var þá sökum veikinda fjarverandi embætti sínu. Eftir ósk A var málið nú endurupptekið samkvæmt 30. gr. laga nr. 112 frá 1935 að því er varðaði A og valdstjórnina. Í dómi hæstaréttar í upptökumálinu er sagt, að enda þótt A hafi ekki látið neina greinargerð fylgja opinbera málinu til hæstaréttar á sinum tíma, til afsökunar mistökum þeim, er á höfðu orðið, og að hann hafi þess vegna mátt vita, að hann sem héraðsdómari yrði látinn sæta vitum fyrir galla á meðferð málsins, eins og boðið er i 35. gr. tilsk. frá 3. júní 1796, þá eigi hann þó rétt á því að það komi í ljós, að hann hafi ekki sjálfur tekið ákvörðun þá, er að var fundið, og eigi hann ekki að sæta vitum fyrir hana. Voru forsendur hæstaréttardómsins frá 1937 leiðrétt- ar að þessu leyti ......0000200 00. . ar höfðað fyrir sjódómi gegn skiptaráðanda f. h. þrotabús til viðurkenningar á kaupkröfu háseta og sjóveðrétti. Fundið að því, að hinn reglulegi héraðsdómari, er og var skiptaráðandi þrotabús- ins, hafði vikið sæti í málinu án nægilegrar ástæðu Hæstiréttur fyrirskipaði framhaldsrannsókn í barns- faðernismáli. Jafnframt var lagt fyrir héraðs- dómarann að senda hæstarétti greinargerð sina um það, á hvaða stigi vitsmunaþroska hann telji barnsmóður .....0000 se Fundið að drætti á meðferð skiptamáls fyrir skipta- Mal ÞÉtti .........00 00 rar höfðað í héraði gegn lögmanninum í Reykja- vík f. h. ríkissjóðs eða persónulega til greiðslu skaðabóta útaf meintri ólögmætri innsetningar- gerð, er fulltrúi lögmanns hafði framkvæmt. Mál- inu lauk í héraði með því, að lögmaðurinn var dæmdur persónulega til þess að greiða skaðabæt- ur. Báðir aðiljar áfrýjuðu málinu. Í dómi hæsta- réttar sagt, að ábyrgð á hendur héraðsdómara, en í þeirra tölu sé fógeti, verði ekki komið fram með málssókn í héraði, þegar svo sé farið, sem hér var, sbr. 2. mgr. 34. gr. laga nr. 85 frá 1936. 316 LXVII Efnisskrá. Í máli þessu sé lögmaðurinn ekki bær að binda ríkissjóð. Úrlausn um bótaskyldu ríkis- sjóðs vegna dómaraverka hljóti auk þess að byggj- ast á mati á þeim verkum, og verði slík úrlausn því ekki fengin í þessu máli með málssókn í héraði. Af þessum sökum var málsmeðferð í hér- aði og héraðsdómur ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi að því er varðaði kröfur á hend- ur lögmanninum f. h. ríkissjóðs eða persónulega Fundið að því, að héraðsdómari hafði í niðurlagi dóms Um dæmt lögmanninn í Reykjavík persónulega til skaðabótagreiðslu, án þess að nefna nafn, að það ar tvírætt í niðurlagi dómsins, hverjum lögmað- urinn skyldi greiða, að dómsorð vantaði um kröfu, er gerð hafði verið í málinu á hendur ríkissjóði, og að láðst hafði að tiltaka vararefsingu í stað sektar, er málflutningsmanni var gert að greiða Dómsgerðir. meðferð héraðsdómara á kærumáli samkvæmt 199. gr. laga nr. 85 frá 1936 var m. a. að því fund- ið, að héraðsdómarinn hafði tekið eftirrit af mál- inu öllu, einnig því, sem í málinu gerðist eftir bókun kærukröfunnar, í stað þess að taka aðeins eftirrit af því, sem skjöl málsins og þingbækur greina um kæruefnið, og að dómarinn hafði sent eftirrit á lausum blöðum í stað venjulegrar af- greiðslu slíkra skjala ..............0.200 0000... Dómstólar. Tveir dómkvaddir menn höfðu metið strandað skip, er A átti, óbætandi. B, sem A hafði framselt rétt sinn til vátryggingarfjár skipsins, höfðaði mál gegn vátryggingarfélaginu og krafðist vátrygg- ingarfjárins úr hendi þess. Með því að skoðunar- gerðinni var að ýmsu leyti ábótavant, þótti hún ekki verða lögð til grundvallar í málinu ...... Réttur A til skaðabóta úr hendi B talinn velta á þvi, hvaða lög hafi gilt um ákveðið atriði í bænum Casablanca í frakknesku Marokko á þeim tima, er tiltekin atvik málsins gerðust. Með því að ödl 42 Efnisskrá. ekkert var upplýst í málinu um lög þessi, þótti ekki unnt að dæma um bótaskylduna að svo vöxnu máli. Var kröfu A vísað frá héraðsdómi ........ Háseti stefndi skiptaráðanda f. h. þrotabús til greiðslu kaupkröfu og viðurkenningar sjóveðréttar. Með því að ekki var sannað, að kröfunni hefði verið lýst í þrotabúið eða að skiptaráðandi hafi visað henni til sjódóms samkvæmt 3. mgr. 1. gr. laga nr. 52 frá 1914, þá var málinu vísað frá héraðsdómi Dómstólar telja yfirmat, er fram hafði farið sam- kvæmt 83. gr. sbr. 85. gr. laga nr. 61 frá 1932, framkvæmt með röngum hætti. Var það því ekki lagt til grundvallar í málinu ......... sr Talið rétt, að skiptaréttur úrskurðaði um upphæð kröfu dánarbús á hendur einum erfingjanna, svo og hvort honum væri heimilt að inna skuld- ina af hendi í skuldabréfum kreppulánasjóðs með nafnverði, með því að aðiljar urðu ásáttir um að leggja þessi ágreiningsatriði undir úrlausn skiptaréttarins ......... so A krafðist þess að vera settur með beinni fógetagerð inn í umráð bátsvélar, sem var í vörzlum 8. Fógeti fór í því skyni á heimili B og setti þar rétt, en með því að B var þar ekki, var gerðinni frestað og rétti slitið. Að því loknu fór fógeti Þangað, sem bátinn var að finna, og lét taka tvo hluti úr vélinni til þess að fyrirgirða færslu báts- ins úr stað, þar til séð yrði fyrir lok fógetagerð- arinnar. Sagt, að sá þáttur, er fógetinn átti í þess- um aðgerðum, hafi verið atriði í þeirri fógeta- gerð, er framkvæma átti samkvæmt beiðni A Mál var höfðað í héraði gegn héraðsdómara f. h. ríkissjóðs eða persónulega til greiðslu skaðabóta út af meintri ólögmætri framkvæmd fógetagerð- ar. Sagt, að samkvæmt 2. mgr. 34. gr. laga nr.85 frá 1936 verði ábyrgð á hendur héraðsdómara, en í þeirra tölu sé fógeti, ekki komið fram með málssókn í héraði, þegar svo sé farið, sem hér var. Í málinu sé héraðsdómarinn ekki bær að binda ríkissjóð, og úrlausn um Þbótaskyldu ríkis- sjóðs vegna dómaraverka hljóti auk þess að byggj- LXIK 252 400 500 LEXK Efnisskrá. ast á mati á þeim verkum, og verði slík úrlausn ekki fengin í þessu máli með málssókn í hér- aði. Var málinu því vísað ex officio frá héraðs- dómi að því er kröfur þessar varðaði .......... Dráttaraðstoð skips. Sjá björgun. Eftirgrennslan brota. Sbr. blóðrannsókn, mat og skoðun, sönnun, vitni. Kafari gefur skýrslu um ástand og legu bifreiðar, sem ekið hafði verið út í djúpa á .........00....0.... Lögreglumenn rannsaka vegsummerki á stað, þar sem bilslys hafði orðið .........0..00...... 65, Endurskoðendur rannsaka bókhald gjaldþrota fyrir- tækis samkvæmt 7. gr. laga nr. 25 frá 1929 ...... Húsleit gerð á heimili bónda í sveit og heimaland hans smalað sökum grunar um óheimila töku hans á sauðfé og hrossum ........002..0 00 Eiður. Í máli ungmennafélagsins A gegn B til greiðslu bóta vegna ólögmætrar uppsagnar húsnæðis leiddi A tvö vitni málsstað sínum til styrktar. B andmælti eiðfestingu vitnanna, með því að bæði væru þau félagsmenn í ungmennafélaginu og annað auk þess venzlamaður formanns félagsins, en hitt starfsmaður þess. Þessum andmælum hrundið, þar sem vitnin verði ekki talin svo við mál eða máls- aðilja riðin, að úrslit þess valdi þeim eða honum þvi fjárhagstjóni, óhagræði eða siðferðilegum hnekki, sbr. 1. mgr. 2. tölul. 125. gr. laga nr. 85 frá 1936 sbr. við 1. tölul. 2. mgr. 127. gr. sömu laga, að ekki megi veita þeim kost á að staðfesta skýrslur sínar fyrir dómi. Þá hafði A mótmælt því, að tvö vitni, er B hafði leitt í málinu, fengju að eiðfesta skýrslur sínar, með því að þær fari i bág við skýrslur annarra vitna, sem fús séu að staðfesta sínar skýrslur. Þessa ástæðu þótti ekki unnt að taka til greina, og var vitnunum heimil- að að staðfesta skýrslur sínar með eiði .......... Í barnsfaðernismáli þótti líklegt, að M hafi haft sam- öl 65 146 öð9 Efnisskrá. LXKXI farir við K á getnaðartíma barnsins, en jafnframt voru líkur fram komnar um samfarir K við aðra menn á sama tíma. Var skylda M til greiðslu með- lags með barninu látin velta á synjunareiði hans 237 A hélt því fram, að B hefði tekið að sér að greiða kröfu, er A átti á hendur GC, en B neitaði þvi. A studdi mál sitt einu vitni, auk þess sem eiðfest skýrsla C sekk honum í vil. Þetta ekki talin næg sönnun fyrir staðhæfingu A, en hins vegar það veigamiklar líkur taldar fram komnar til styrkt- ar málstað hans, að úrslit málsins voru látin velta á svnjunareiði B .......0.00000 00... 331 Að því fundið í opinberu máli út af sviksamlegu at- ferli, að vitni var ekki látið staðfesta skýrslu sina með Eiði ........000.00 000. 532 Eignarnám. Sjá eignarréttur. Eignarréttur. A átti landspilduna X við Borgarfjörð og veiðirétt í firðinum fyrir henni. B og C töldu sig báðir eiga landspilduna Y, er lá að firðinum næst fyrir vest- an X. B höfðaði mál gegn A og C og gerði þá kröfu gagnvart A, að ákveðið væri með dómi, hver væru veiðimörk í firðinum milli þeirra, en gagnvart C gerði hann þá kröfu, að C væri dæmd óheimil veiði í firðinum fram undan landspild- unni Y. Í málinu þótti sannað, að C væri eigandi Y. Sagt, að hafi annmarki verið á eignarheimild G í upphafi, þá hafi hann horfið við óslitið eignar- hald hans á landspildunni um a. m. k. 20 ára skeið. Var C því sýknaður af kröfum B. A var einnig sýknaður, með því að B skorti aðild til að deila við hann um mörk veiðiréttindanna .. 28 Reykjavíkurbæ talið óheimilt að svipta erfðafestu- hafa án endurgjalds landi hans, er verið hafði í erfðafestu frá því árið 1867. Sagt, að samþykkt bæjarstjórnar frá 17. nóv. 1904, er fylgt hafði verið óslitið til 1934, er, umrætt land var tekið, hafi skapað réttmætt traust erfðafestuhafa á því, að þeir mættu halda 80% af söluverði erfðafestu- LXKXII Efnisskrá. landa, þegar þeim væri breytt í byggingarlóðir, og ákvörðun bæjarstjórnar frá 18. nóv. 1919 um það, að tiltekið gjald skuli greitt af erfðafestu- löndum og eignarlöndum til götugerðar um land- ið, hafi ekki getað raskað því trausti .......... A keypti bifreið af heildsala og greiddi nokkurn hluta kaupverðs, en heildsalinn áskildi sér eign- arrétt að bifreiðinni, unz verð hennar væri að fullu goldið. A fékk bifreiðina þegar afhenta, lét skrá sig eiganda hennar hjá lögreglustjóra og keypti tryggingu fyrir hana í sínu nafni sam- kvæmt 17. gr. laga nr. 70 frá 1931. Í máli út af bifreiðarslysi var A talinn bera eigandaábyrgð á bifreiðinni samkvæmt 16. gr. nefndra bifreiða- laga 22.02.2000. 271 A hafði keypt bifreið af B, fengið hana afhenta og tekið í notkun. B samt talinn hafa borið hina al- mennu eigandaábyrgð á bifreiðinni, er slys hlauzt af akstri hennar, með því að eiganda- skiptin voru þá enn eigi skráð hjá lögreglustjóra 385 Sameigendur að jarðartorfu deila um eignarhlut- föll sín í henni ..............200 0000. 431 A átti veiðirétt í á fyrir landi 4 jarða. Eigendur jarð- anna töldu sig eiga rétt til innlausnar veiðirétt- arins hver fyrir sinni jörð samkvæmt 3. gr. laga nr. 61 frá 1932. Eftir að veiðiréttindin höfðu verið metin yfirmati samkvæmt 3. tölul. 83. gr. sbr. 85. gr. nefndra laga og öðrum skilyrðum fyrir innlausn fullnægt, höfðuðu eigendur jarðanna mál gegn ÁA og kröfðust þess, að hann yrði dæmdur til þess að gefa þeim afsal fyrir veiðiréttindun- um gegn greiðslu frá þeim samkvæmt vfirmati. En með því að yfirmatsmenn höfðu einungis miðað mat sitt við söluverð áætlaðrar veiði að frádregnum kostnaði við að afla hennar, en ekki gert sér grein fyrir gangverði veiðiréttind- anna í frjálsum kaupum, þá var mat þeirra talið byggt á röngum grundvelli, og því eigi unnt að dæma Á til þess að gefa afsal samkvæmt matinu. Var A því sýknaður af kröfum gagnaðilja hans Í málin ............2 000 400 bo bo tv Efnisskrá. LXKIII Ættingjar A og lánardrottnar hans deildu að honum látnum um eignarrétt að lifsábyrgðarfé hans. Með því að A hafði skýrt lifsábyrgðarfélaginu svo frá, er hann festi kaup á tryggingunni, að féð ætti að ganga til framfærslu fjölskyldu hans, ef hann félli frá, og þessi ráðstöfun talin útiloka rétt lánardrottnanna til fjárins, sbr. 32. gr. laga nr. 19 frá 1887 og 26. gr. laga nr. 25 frá 1929, þá var fjölskyldu A dæmt féð .......00000000.. . 486 Eignaupptaka. Sjá upptaka eigna, refsingar. Einfalt fangelsi. Sjá refsingar. Einkasolur. Endurgreiðslukrafa viðskiptamanna Áfengisverzlunar ríkisins á hendur henni og ríkissjóði, vegna meintrar ólöglegrar vöruálagningar, eigi tekin til greina, með því að ekki var talið, að álagningar- ákvæði laga hefðu verið brotin. Auk þess sagt, að ákvæði laga um hámarksálagningu á áfengis- vörur hafi í öndverðu verið sett vegna viðskipta landsins við annað ríki, en ekki til verndar kaup- endum hér eða neytendum ...........00.0... 391 Embættismenn og sýslunar. Sbr. dómarar, mál- flutningsmenn, mat og skoðun. Héraðslæknir ekki talinn eiga kröfu til gjalds fyrir læknisaðgerð, enda þótt hún hafi verið fram- kvæmd á réttan hátt, með því að framkoma lækn- isins gagnvart sjúklingnum og aðstandendum hans þótti hafa verið ótilhlyðileg ..........2.2..... 93 íkisstjórnin hafði lýst því yfir við Reykjavikurbæ, að störf húsameistara ríkisins við byggingu sund- hallar í Reykjavík skyldu látin í té án kostnaðar fyrir bæjarsjóð. Borgarstjóri Reykjavíkur hét sið- ar húsameistaranum sérstakri þóknun úr bæjar- sjóði fyrir nefnd störf, án þess að afla sér sam- þykkis bæjarstjórnar til fjárveitingar þessarar. Talið að borgarstjóri hafi ekki verið bær um á eindæmi sitt að binda bæjarsjóð með sliku lof- LXKXIV Efnisskrá. orði um skyldu fram, sbr. 3. mgr. 3. gr. sam- þvkktar nr. 68 frá 1915 .......0.00. 0... 124 Eftir beiðni lögreglustjórans í Reykjavík var seld á nauðungaruppboði dómskuld, er fjárnámi hafði verið tekin til tryggingar sektargreiðslu A. Upp- boð þetta var síðar ómerkt í hæstarétti sökum galla á auglýsingu þess. B, sem A hafði framselt rétt sinn til dómskuldarinnar, höfðaði þá skaða- bótamál á hendur lögreglustjóranum f. h. ríkis- sjóðs vegna hins ólögmæta uppboðs. Var stefndi sýknaður, með því að ekki þótti sannað, að: sala dómskuldarinnar á hinu ólögmæta uppboði hafi valdið A eða réttartaka hans B neinu tjóni .... 218 Sagt, að skipherra varðskips hafi ekki farið út fyrir valdsvið sitt eða með öðrum hætti gert sig sekan um gáleysi í athöfnum sinum við töku togara, er siðar var sýknaður af kæru um ólöglegar veið- ar í landhelgi. Tekið fram, að af þessu leiði, að skaðabótakrafa á hendur ríkissjóði út af togara- tökunni verði ekki byggð á almennum skaðabóta- reglum ...... Been „ 231 Bæjarfógeti gerði lögtak í skipi, er A átti, fyrir ýmsum skipagjöldum og lét síðan setja skipið á land upp. Lögtaksgerðinni var áfrýjað, og var hún ómerkt í hæstarétti. Lagði dómsmálaráðu- neytið þá fyrir bæjarfógetann að afhenda A skip- ið. Krafðist A þess að fá skipið afhent á floti, en bæjarfógetinn taldi sér ekki skylt að láta setja Það fram, heldur vísaði á það, þar sem það stóð uppi á landi. Í skaðabótamáli, er A höfðaði segn ríkissjóði, var bæjarfógetinn ekki talinn hafa full- nægt þeirri skilaskyldu, er á honum hvíldi vegna töku skipsins og fyrirmæla dómsmálaráðuneyt- isins um afhendingu þess. Var ríkissjóður dæmd- ur til þess að greiða A bætur fyrir tjón það, er vanrækslan á afhendingu skipsins hafði bakað honNim 2... 242 Tveir menn veittust á opinberri samkomu að lögreglu- þjóni, er þar gætti reglu. Börðu þeir á lögreglu- Þþjóninum og hrundu honum út úr samkomuhús- Efnisskrá. LXKV inu. Voru árásarmennirnir dæmdir eftir 101. sbr. 99. gr. hegningarlaganna frá 25. júni 1869 .... 438 Mál var höfðað í héraði segn héraðsdómara f. h. rikis- sjóðs eða persónulega til greiðslu skaðabóta vegna fógetaverks, er fulltrúi héraðsdómarans hafði framkvæmt. Málinu lauk svo í héraði, að héraðs- dómarinn var dæmdur persónulega til greiðslu skaðabóta, en dómsorð skorti um kröfuna á hend- ur ríkissjóði. Málinu var skotið til hæstaréttar af hálfu beggja aðilja. Sagt, að samkvæmt 2. mgr. 34. gr. laga nr. 85 frá 1936 verði ábyrgð á hend- ur héraðsdómara, en í þeirra tölu sé fógeti, ekki komið fram með málssókn í héraði, þegar svo sé farið, sem hér var. Héraðsdómarinn sé ekki bær að binda ríkissjóð í máli þessu, auk þess sem úr- lausn um Þbótaskyldu ríkissjóðs vegna dómara- verka hljóti að byggjast á mati á þeim verkum, og verði því ekki fengin með málssókn í héraði í þessu máli. Var héraðsdómur og málsmeðferð í héraði því ómerkt og málinu vísað frá héraðs- dómi að því er nefndar kröfur varðaði ........ 541 Embættistakmörk yfirvalda. Eftir að ríkisstjórnin hafði heitið Reykjavíkurbæ þvi, að störf húsameistara ríkisins við byggingu sund- hallar í Reykjavík skyldu látin í té ókeypis, hét borgarstjóri Reykjavíkur húsameistaranum sér- stakri þóknun úr bæjarsjóði fyrir nefnd störf, án þess að afla sér samþykkis bæjarstjórnar til fjár- veitingarinnar. Talið, að borgarstjórinn hafi ekki verið bær um á eindæmi sitt að binda bæjarsjóð með slíku loforði um skyldu fram, sbr. 3. mgr. 3. gr. samþykktar nr. 68 frá 1915 .............. 124 Sagt, að 11. gr. laga nr. 69 frá 1928 heimili smásölu- álagningu á áfengi, auk heildsöluálagningar sam- kvæmt 7. gr. sömu laga. Ef skilja eigi 5. gr. reglu- gerðar nr. 67 frá 1928 svo, sem ekki þyki þó full- vrðandi, að álagningarákvæði hennar eigi einnig við smásöluálagningu, þá bryti það í bága við 11. gr. laganna og væri því ekki löglegt, þar sem LXXVI Efnisskrá. heimild laganna til smásöluálagningar verði ekki brott fellt með reglugerðarákvæði ............ Yfirmatsmenn höfðu metið endurgjald fyrir veiðirétt- indi í á samkvæmt 83. sbr. 85. gr. laga nr. 61 frá 1932, vegna kröfu um innlausn veiðiréttindanna samkvæmt 3. gr. sömu laga. Með því að mats- mennirnir höfðu byggt mat sitt á röngum grund- velli og ekki gert sér grein fyrir gangverði veiði- réttindanna í frjálsum kaupum, var mat þeirra að engu haft og synjað um innlausnina á þeim grundvelli „.............. se Embættisvottorð. Geðveikralæknir gefur vottorð um andlega heilbrigði MANNS 200.002r000r rr Vottorð ljósmóður um að barn hafi fæðæt fullburða lagt fram í barnsfaðernismáli ................ Yfirlæknir landsspítalans og héraðslæknir gefa vott- orð um meiðsli manns, er orðið hafði fyrir bif- reiðarslysi (..............00 000... se . Læknir lætur upp álit sitt um dánarorsök manns, er orðið hafði fyrir bifreiðarárekstri ............ Endurgreiðsla. A var farþegi í bifreið frá Reykjavík til Akureyrar. Er bifreiðin var á norðurleið í Eyjafirðinum, valt hún, og hlaut A meiðsli af, svo að förin norður varð ekki að tilætluðum notum. Eigandi bifreið- arinnar var dæmdur til þess að greiða A bætur vegna meiðslanna, en honum var ekki talið skylt að endurgreiða A fargjaldið norður ............ A krafðist endurgreiðslu frá Áfengisverzlun ríkisins á þeirri fjárhæð, er verzlunin hafði um ákveðið tímabil lagt fram yfir 75% á vin þau, er hún seldi nokkrum viðskiptamönnum sínum í smásölu, en A hafði fengið kröfur þessar framseldar sér. Taldi A hærri álagningu en 75% óheimila sam- kvæmt 7. gr. laga nr. 69 frá 1928 og 5. gr. reglug. nr. 67 frá 1928. Sagt, að 11. gr. laga nr. 69 frá 1928 heimili smásöluálagningu á áfengi auk heild- söluálagningar samkvæmt 7. gr. sömu laga. Ekki 391 400 278 289 79 Efnisskrá. LXXVII sé fullyrðandi, að 5. gr. reglug. nr. 67 frá 1928 eigi einnig við smásöluálagningu, en hafi henni verið ætlað að taka einnig til smásöluálagningar og binda hámark hennar við 75%, þá hefði það brotið í bága við 11. gr. nefndra laga og því eigi verið löglegt. Ennfremur tekið fram, að ákvæðin um hámarksálagningu á áfengi, sem talið hafi verið óeftirsóknarverð munaðarvara, en ekki skattstofn, hafi í öndverðu verið sett vegna við- skipta landsins við annað ríki, en ekki í því skyni að vernda kaupendur hér né neytendur. Brot á álagningarreglunum mundi því eigi hafa skapað Þeim nokkurn rétt til þess að fá endurgreitt and- virði áfengis, er þeir teldu sig hafa ofgoldið. Var kröfu A hrundið af greindum ástæðum ........ 391 Endurskoðun. andurskoðendur rannsaka bókhald gjaldþrota fyrir- tækis samkvæmt 7. gr. laga nr. 25 frá 1929 ...... 146 Endurupptaka. Í refsimáli á hendur 3 mönnum, er dæmt var í hæsta- rétti árið 1937, var héraðsdómarinn (A) vittur fyrir það að hafa á eindæmi sitt, eftir uppsögu héraðsdómsins, hlutazt til um fullnustu refsidóms eins hinna ákærðu, áður en dómsgerðir málsins höfðu verið sendar dómsmálaráðuneytinu og þvert ofan í bann þar að lútandi í 15. gr. tilsk. frá 24. jan. 1838. Eftir uppkvaðningu hæstaréttardómsins upplýstist það, að ákvörðunin um fullnustu refs- ingarinnar hafði ekki verið tekin af A persónu- lega, heldur í samtali skrifstofumanns hans við fulltrúa lögreglustjórans í Reykjavík, en A var Þá sökum veikinda fjarverandi embætti sinu. Eftir ósk A og tillögum hæstaréttar var leyfð endurupptaka málsins samkvæmt 30. gr. laga nr. 112 frá 1935 að því er varðaði tiltekin ummæli i forsendum hæstaréttardómsins frá 1937. Með því að endurupptökumálið varðaði skipti vald- stjórnarinnar og Á, var Á stefnt fyrir hæstarétt af valdstjórnarinnar hálfu. Í dómi hæstaréttar í EXKVIII Efnisskrá. endurupptökumálinu er sagt, að enda þótt A hafi ekki látið neina greinargerð fylgja opinbera mál- inu á sínum tíma til hæstaréttar til afsökunar mistökum þeim, er á höfðu orðið, og að hann hafi þess vegna mátt vita, að hann sem héraðsdómari yrði látinn sæta vitum fyrir galla á meðferð máls- ins, eins og boðið er í 35. gr. tilsk. 3. júni 1796, þá eigi hann þó rétt á því, að það komi í ljós, að hann hafi ekki tekið sjálfur ákvörðun þá, er að var fundið, og eigi hann ekki að sæta vitum fyrir hana. Voru forsendur hæstaréttardómsins frá 1937 leiðréttar að þessu leyti .............. 316 Erfðafesta. Árið 1934 ákvað Reykjavikurbær að taka án endur- gjalds erfðafestuland A, er verið hafði í erfða- festu frá því árið 1867. A höfðaði mál gegn bæn- um og krafðist endurgjalds fyrir landið eftir mati dómkvaddra manna. Í málinu upplýstist, að fylgt hafi verið óslitið frá 1905 til 1934 samþykkt bæjar- stjórnar frá 17. nóv. 1904 um það, að erfðafestu- hafar á landi bæjarins greiddu bæjarsjóði 20% af söluverði erfðafestulanda sinna, er þeim væri breytt í byggingarlóðir. Var því talið, að skapazt hafi réttmætt traust erfðafestuhafa á því, að þeir mættu sjálfir halda 80% söluverðsins, og ákvörðun bæjarstjórnar frá 18. nóv. 1919 um að leggja 2 króna gjald á hvern fermetra erfðafestu- landa og eignarlanda til götugerðar um landið, hafi ekki getað raskað því trausti. Var krafa ÁA því til greina tekin ......000000000. 000... 0... 222 Fals. Sjá skjalafals. Fangelsi. Sjá refsingar. Farmsamningar. A, B og C tóku í félagi skip á leigu til farmflutnings frá Danzig til Reykjavíkur. Skyldi hver þeirra ráðstafa 1 af farmrými skipsins og með þeim hætti, að hagnaður eða tap skiptist milli þeirra Efnisskrá. LEXKIK á sama hátt. A fyllti sinn hluta farmrýmisins, m. a. með því að heita D flutningi á 100 smálest- um af vörum frá Danzig til Reykjavíkur fyrir nokkru hærra farmgjald af smálest en tekið var fyrir flutning á öðrum vörum í skipinu, og kom hagnaður af þessari ráðstöfun í hlut hvers þeirra A, B og GC samkvæmt framansögðu. Skipið skildi eftir 40 smálestir af vörum D í Danzig, og kvað skipstjóri ekki hafa verið rúm í skipinu fyrir meira af vörum hans. D höfðaði þá mál gegn B og krafðist fébóta vegna vanefnda á flutnings- samningi þeim, er hann hafði gert við A. Talið, að í samningi þeirra A, B og C hafi falizt umboð til handa Á frá B og GC til flutningssamnings þess, er Á gerði við D, og hafi því sá samningur bund- ið þá félaga alla, enda hafi B og GC samþykkt samninginn við D skilorðslaust. Og með því að ábyrgð þremenninganna á efndum samningsins við D sé solidarisk, þá hafi D getað krafið þá alla þrjá saman einn fyrir alla og alla fyrir einn, en einnig hafi honum verið heimilt að krefja hvern einstakan þeirra allra bótanna. Var B því dæmdur til að greiða D bætur fyrir það, að hann hafði orðið að greiða hærra farmgjald fyrir vör- ur þær, er eftir urðu, en orðið hefði eftir samn- ingnum, svo og símskeytakostnað, er vanefndirn- ar höfðu bakað D. Hins vegar var bótakrafa D vegna sölutaps og vörurýrnunar ekki tekin til SPEINA ............. 0 88 Skipseigandinn A í Noregi hafði leigt skip sitt firm- anu B í Noregi til 3 mánaða þann 20. jan. 1937. Þann Í. marz s. á. undirritaði skipamiðlarafirm- að C í Hull f. h. Á farmsamning við íslenzka firmað D um flutning saltfarms á greindu skipi frá Trapani á Sikiley til Íslands. Þann 3. apríl s. á. var sú breyting gerð á farmsamningnum, að saltið skyldi tekið í Santa Pola á Spáni í stað Trapani. Samkvæmt ákvæðum farmsamningsins galt D helming farmgjaldsins, er fermingu var lokið í Santa Pola, til skipamiðlarafirmans E í Noregi f. h. farmflytjanda. Er skipið var í Gi- LEXKK Efnisskrá. braltarsundi á leið til Íslands, var það hertekið af vopnuðu skipi Francos, er þá átti í borgara- styrjöld við stjórn Spánar. Var farið með skipið til Ceuta í spönsku Marokko, er Franco hafði á valdi sínu. Yfirvöld Francos lýstu farminn upp- tækan og létu skipstjórann skrifa undir skuld- bindingu um að flytja hann til Casablanca í frakkneska Marokko, er var hlutlaus höfn, og afhenda hann þar tilteknum manni. Varð skip- stjórinn að skrifa undir nýtt farmskirteini á nafn Þessa manns og afhenda yfirvöldum Francos það. Sigldi skipið síðan til Casablanca undir eftirliti herskipa Francos, og var farminum skipað þar á land, þrátt fyrir mótmæli D. Skipið tók því næst annan saltfarm fyrir D í Cadiz á Spáni og sigldi með hann til Íslands. Er þangað kom, höfð- aði D mál gegn ÁA og krafðist fébóta, sem hér segir: 1. Vegna fjárgreiðslu, er D kvaðst hafa orðið að inna af hendi til þess að fá sig leystan frá samningi um saltkaup í Trapani. Þessi kröfu- liður var ekki tekinn til greina, þegar af því, að D hafði engan fyrirvara gert um að fá þessa fjár- hæð greidda, er það réðst, að saltið skyldi tekið í Santa Pola í stað Trapani. 2. Bætur vegna missis fyrirframgreidds farmgjalds fyrir saltfarm þann, er upptækur var gerður. Í málinu upplýstist, að enska miðlarafirmað C hafði aðeins haft umboð frá leigutaka skipsins B, en ekki A, til þess að semja um flutning með skipinu, og þeirri stað- hæfingu Á var ekki hnekkt, að norska firmað E hefði veitt farmgjaldinu móttöku fyrir hönd 8B. Varð skylda A til þess að bæta D missi farmgjalds- ins því ekki á þeim stofni reist, að A hefði fengið farmgjaldið í sínar hendur. Ekki þótti A heldur hafa orðið ábyrgur fyrir greiðslu bóta samkvæmt Þessum lið af þeim sökum, að skipstjóranum hafi orðið á nokkur handvömm, er hann skildi farm- inn eftir í Casablanca, með því að hann hafði þá ekki átt annars úrkosta. Var A því einnig sýkn- aður af þessum kröfulið. 3. Loks krafðist D bóta fyrir missi saltfarmsins svo og greiðslu ýmislegs Efnisskrá. LXKKI útlagðs kostnaðar í því sambandi. Þessi kröfu- liður þótti ekki verða á því byggður fremur en 2. kröfuliðurinn, að skipstjórinn hefði gerzt sek- ur um vanrækslu. Hins vegar var það talið at- hugandi, hvort D ætti kröfu til bóta eftir reglum neyðarréttarins, með því að farmurinn hefði verið skilinn eftir í Casablanca til þess að firra skip og áhöfn viðurlögum, er þeim hefði ella verið búin að hervaldi Francos. Úrlausn þessa atriðis talin velta á því, hvort D hafi að lögum þeim, er i Casablanca giltu, þegar farmurinn var afhent- ur þar, talizt eigandi farmsins, þrátt fyrir upp- töku hans í Ceuta og síðari ráðstafanir á hon- tím. Í málinu var ekki upplýst, hvaða lög hefðu gilt í Casablanca í því efni, og þótti þá ekki unnt að svo vöxnu máli að leggja dóm á það, hvort A bæri að greiða D þenna kröfulið. Var honum því vísað frá héraðsdómi .........0.000 25 to Farmskírteini. Sjá farmsamningar. Fasteignagjald. Sjá skattar. Fasteignir. Sameigendur að jarðartorfu deila um eignarhlutföll sín í hemmi .................000 0000 431 A, er selt hafði B hús sitt, talið óheimilt að flytja eftir það burt úr húsinu skáp og þvottaskál úr eldhúsi, með því að venja sé, að slíkur búnaður fylgi húsum við sölu þeirra, enda var ekki sann- að, að eldhúsbúnaði þessum hafi verið svo sér- staklega háttað, að ofangreind regla hafi ekki tekið til hans, né heldur, að munir þessir hafi verið sérstaklega undan skildir við sölu hússins 553 Félög, félagsskapur. Sbr. hlutafélög, samvinnufélög. Félagið H samþykkti að leggja kauphömlur á verzl- unarfyrirtækið M. Var H talið hafa sengið lengra í framkvæmd kauphamlanna en heimilt var. Í skaðabótamáli, er M höfðaði gegn stjórnendum LKKKXII Efnisskrá. H, voru þeir sökum forgöngu sinnar um hinar ólögmætu aðgerðir taldir persónulega og soli- dariskt ábyrgir fyrir tjóni því, er kauphömlurn- ar höfðu bakað M ............2..... sr Þrír aðiljar tóku í félagi skip á leigu til farmflutn- ings frá Danzig til Reykjavíkur. Átti hver þeirra að ráðstafa % af farmrýminu og með þeim hætti, að hagnaður og tap, ef því yrði að skipta, skipt- ist milli þeirra á sama hátt. Talið, að samningur, sem einn þessara aðilja gerði við A um flutning á vöru með skipinu frá Danzig til Reykjavíkur hafi bundið alla þrjá félagana in solidum. Hafi A því getað krafið þá alla þrjá saman alla fyrir einn og einn fyrir alla bóta vegna vanefnda á samningnum, en auk þess hafi hann mátt krefja hvern einstakan þeirra allra bótanna .......... A og B ráku heildverzlun í félagi á árunum 1011— 1913, en eftir þann tíma rak Á einn verzlunina, og virðist B þá hafa hætt öllum afskiptum af henni. Árið 1937 höfðaði B mál gegn A og krafð- ist reikningsskila, launa frá fyrirtækinu og arðs af því til 1937 o. fl. A var sýknaður af kröfum Þessum, með því að B hefði með aðgerðaleysi sinu um allt að því aldarfjórðung fyrirgert kröf- um sínum á hendur A, jafnvel þótt þær kynnu að hafa haft við rök að styðjast í öndverðu Firmu. Sjá félög, félagsskapur. Fiskveiðalög. Sjá botnvörpuveiðabrot. Fjársvik. Sjá svik. Flutningssamningar. Sjá farmsamningar. Fógetagerðir. Sbr. kyrrsetning, lögtak, útburðargerðir. Fógetaréttarmáli frestað ex officio fyrir hæstarétti og lagt fyrir fógeta samkvæmt analogíu 120. gr. laga nr. 85 frá 1936 að veita aðiljum kost á að afla framhaldsgreinargerðar fyrir fógetaréttinum 10 68 364 Efnisskrá. LEXXKII A seldi f. h. finnsks firma B bátsvél að áskildum eignarrétti firmans, unz andvirðið væri að fullu greitt, en A var ábyrgur gagnvart firmanu fyrir greiðslu þess. Í greiðaskyni við B tók A eigin vixil hans fyrir nokkrum hluta þeirrar upphæðar af andvirðinu, sem samkvæmt samningum átti að greiðast þegar við afhendingu vélarinnar. Vegna vanskila B bæði á greiðslu víxils þessa og öðr- um eftirstöðvum vélarandvirðisins krafðist Á þess, að hann væri settur inn í umráð vélarinn- ar með beinni fógetagerð. Var fógetaréttur settur í því skyni á heimili B af fulltrúa héraðsdóm- arans, en með því að B var ekki sjálfur heima, var gerðinni frestað. Fór fógeti þá þangað, sem bátinn var að finna, og lét taka tvo hluti úr bátsvélinni til þess að fyrirgirða færslu bátsins úr stað, unz séð yrði fyrir lok fógetagerðarinn- ar. Síðar sama dag var fógetaréttur settur á ný. Var B þá viðstaddur og upplýsti, að hann hafi fens- ið gjaldfrest hjá finnska firmanu fyrir milli- söngu finnska ræðismannsins Í Reykjavík, en þó náði sá gjaldfrestur ekki til vixilskuldarinnar. A fékk þá gerðinni frestað til næsta dags, en er henni skyldi þá fram haldið, mætti A ekki, og féll gerðin þar með niður. Lét fógetinn samdæg- urs setja vélarhlutina tvo aftur í vélina. B höfð- aði síðan mál í héraði gegn A og héraðsdómaran- um (C), er hann taldi bera ábyrgð á framkvæmd fógetagerðarinnar, og krafðist þess að Á og Cf. h. ríkissjóðs eða persónulega yrðu dæmdir in sol- idum til þess að greiða honum skaðabætur vegna nefndra fógetaaðgerða. Í héraði var A sýknaður, dómsorð skorti um kröfuna á hendur rikissjóði, en C dæmdur persónulega til að greiða B skaða- bætur. Málinu var skotið til hæstaréttar af hálfu C og B. Í dómi hæstaréttar er tekið fram, að taka hlutanna úr vélinni hafi verið atriði í þeirri fó- getagerð, er framkvæma átti samkvæmt beiðni A. Samkvæmt 2. mgr. 34. gr. laga nr. 85 frá 1936 verði ábyrgð á hendur héraðsdómara, en í þeirra tölu sé fógeti, ekki komið fram með málssókn í LEXXKIV Efnisskrá. héraði, þegar svo sé farið, sem hér var. Í máli Þessu sé C ekki bær að binda ríkissjóð. Úrlausn um Þbótaskyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka hljóti auk þess að byggjast á mati á þeim verkum og verði því ekki fengin í þessu máli með máls- sókn í héraði. Af þessum sökum var héraðsdóm- ur og málsmeðferð í héraði ómerkt og málinu vis- að frá héraðsdómi ex officio að því leyti sem kröf- ur voru gerðar á hendur C f. h. ríkissjóðs eða persónulega. Að því er varðaði skaðabótakröfu B á hendur A, þá var talið, að A hafi verið heimilt að krefjast innsetningargerðar bæði vegna van- skila á greiðslu víxilskuldarinnar og Þess, að hann var ábyrgur gagnvart finnska firmanu fyrir greiðslu annarra eftirstöðva vélarandvirðisins og hafði því eigin hagsmuna að sæta, enda hafði hvorki B né firmað látið hann vita um sjald- frest þann, sem firmað veitti fyrir milligöngu ræðismannsins. Og með því að vélinni hafði verið komið í samt lag þegar eftir að A ákvað að láta gerðina niður falla, þá var A ekki talinn hafa orðið skaðabótaskyldur gagnvart B og því sýknaður af kröfum hans ..........00000..... 541 Foreldrar og börn. Sjá barnsfaðernismál, dánar- bætur, framfærslusamningar,meðlag. Framfæri. Sbr. meðlag. Manni dæmd refsing eftir 10. gr. laga nr. 51 frá 1928, með því að hann neitaði að skýra frá þvi, af hverju hann hefði framfæri sitt .............. 608 Framfærslusamningar. Hjón, M og K, sem áttu 4 börn, afsöluðu tveimur son- um sinum öllum eignum sínum gegn því að and- virðið stæði inni í búi kaupenda, en vextirnir gengju til framfærslu hjónunum, meðan þau lifðu. Skyldi skipta helming andvirðisins með lögerf- ingjum eftir lát þess, er fyrr dæi, en hinum helm- ingnum eftir lát hins. M dó fyrr, og var þá hans hluta skipt meðal lögerfingja, eins og samningur Efnisskrá. LEXKKV sagði til. Eftir lát annars Þbróðurins, er samn- ingurinn hafði verið gerður við, samdist svo með K og þeim bróðurnum, er eftir lifði og ól önn fyrir henni, að hann skyldi auk vaxtanna af eign- arhluta K eignast árlega 500 kr. af höfuðstólnum fyrir framfærslu hennar. Þegar K var látin, kom dánarbú hennar til skipta, og var þess þá kraf- izt af lögerfingjum, að þessi síðari samningur væri dæmdur ógildur. Þeirri kröfu hrundið, með því að K hafi ekki með upphaflega samningnum afsalað sér rétti til þess að gera að M látnum nýja ráðstöfun á eignarhluta sinum, enda gætu ákvarðanir M ekki staðið slíkum ráðstöfunum í vegi, þar sem skipti á hans eignarhluta höfðu farið eftir fyrirmælum hans. Þótti og upplýst, að K hafi verið heil á sálu, er hún gerði greinda breytingu á framfærslusamningnum ............ 500 Frávísun. a) Frá héraðsdómi. ?éttur A til skaðabóta úr hendi B talinn velta á því, hvort A hefði að lögum þeim, er giltu í Casa- blanca í frakknesku Marokko talizt eigandi farms, er þar var eftir skilinn. Með því að ekkert var upplýst í málinu um lög þessi, var kröfu A vísað frá héraðsdómi .......... sn 252 Í skuldamáli var gagnstefnt í héraði út af gagnkröfu, er höfð var uppi, og krafizt skuldajafnaðar við kröfu aðalstefnanda í aðalmálinu og sjálfstæðs dóms um afgang gagnkröfunnar. Í hæstarétti var krafa aðalstefnanda í héraði tekin til greina, en sagnsök í héraði vísað frá héraðsdómi sökum ófullnægjandi málsútlistunar .............0.0.... 300 Mál, er höfðað var fyrir sjódómi gegn þrotabúi til greiðslu hásetakaups og viðurkenningar sjóveð- réttar, ómerkt ex officio og því vísað frá héraðs- dómi, með því að ekki var sannað, að kröfu þeirri, er málið varðaði, hafi verið lyst í þrotabúið sam- kvæmt 33. sbr. 90. gr. skiptalaga nr. 3 frá 1878 og 3. mgr. 1. gr. laga nr. 52 frá 1914, eða að skipta- LXKKVI Efnisskrá. ráðandi hafi vísað henni til sjódóms samkvæmt nefndu ákvæði laga nr. 52 frá 1914 .............. 327 Þegar K krafðist höfðunar barnsfaðernismáls, voru liðin meira en 4 ár frá fæðingu barns hennar, og hafði hún ekki fengið málshöfðunarfrest lengd- an samkvæmt 2. mgr. 8. gr. laga nr. 46 frá 1921, er þá var í gildi, sbr. nú 6. mgr. 211. gr. laga nr. 85 frá 1936. Í hæstarétti var af hálfu M krafizt ómerkingar málsins af þessum sökum. Kröfunni hrundið, með því að slík andmæli höfðu ekki komið fram fyrir héraðsdómi og engin krafa í þessa átt verið gerð í áfrýjunarstefnu ........ 405 Mál var höfðað í héraði gegn lögmanninum í Reykja- vik f. h. ríkissjóðs eða persónulega til greiðslu skaðabóta út af meintri ólögmætri framkvæmd innsetningargerðar. Málinu lauk í héraði með þvi, að lögmaðurinn var dæmdur persónulega til að greiða skaðabætur. Báðir aðiljar áfrýjuðu mál- inu. Í dómi hæstaréttar sagt, að ábyrgð á hendur héraðsdómara verði ekki komið fram með máls- sókn í héraði, þegar svo sé farið, sem hér var. Í máli þessu sé lögmaðurinn ekki bær að binda ríkissjóð. Úrlausn um bótaskyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka hljóti auk þess að byggjast á mati á þeim verkum, og verði slík úrlausn því ekki fengin í þessu máli með málssókn í héraði. Var af þessum sökum héraðsdómur og meðferð máls í héraði ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi að því er varðaði kröfur á hendur lögmanninum f. h. ríkissjóðs eða persónulega ................ 541 b) Frá hæstarétti. Úrskurði héraðsdómara um staðfestingu vitnaskýrslu í einkamáli var skotið til hæstaréttar eftir reglum laga nr. 85 frá 1936 um kærur. Enda þótt engar kröfur eða greinargerð fylgdu málinu til hæsta- réttar, var málinu samt ekki frávísað, með því að ráða þótti mega af líkum, í hvaða skyni úrskurð- urinn var kærður #...........000000 000... 42 Dómkvaðningu matsmanna í aukarétti var áfrýjað til hæstaréttar með stefnu 16. nóv. 1937 til þing- Efnisskrá. LEXKKVII festingar í mai 1938. Með því að slík mál eiga að sæta kæru samkvæmt 199. gr. laga nr. 85 frá 1936, var málinu vísað ex officio frá hæstarétti sökum rangs áfrýjunarháttar ..... sr Fyrir hæstarétti var þess krafizt, að viðurkenndur yrði veðréttur til tryggingar skuldakröfu. Með því að kröfu þessari hafði í héraði verið vísað frá dómi, varð dómur ekki á hana lagður í hæstarétti .........2..00 00. Máli vísað ex officio frá hæstarétti sökum þess að áfrýjunarleyfi var gefið út meira en 2 árum eftir upphaf áfrýjunarfrests .....0.020200 0000... Frestir. Opinberu máli frestað til öflunar upplýsinga .. 130, Barnsfaðernismáli frestað til rækilegri rannsóknar 337, 405, 497, Fógetaréttarmáli frestað ex officio fyrir hæstarétti og lagt fyrir fógeta samkvæmt analogiu 120. gr. laga nr. 85 frá 1986 að veita aðiljum kost á að afla framhaldsgreinargerðar fyrir fógetaréttinum Fyrning refsikröfu. Tvö hlutafélög voru tekin til gjaldþrotaskipta 15. jan. 1939. Með stefnu birtri 27. ágúst 1936 var refsi- mál höfðað gegn framkvæmdarstjóra og tveimur stjórnarmönnum félaganna fyrir brot gegn ákvæð- um 1. sbr. 39. gr. laga um gjaldþrotaskipti nr. 25 frá 1929 og gegn einum þeirra ennfremur fyrir brot á löggjöf um verðtoll í sambandi við rekstur félaganna. Sök allra talin fyrnd samkvæmt ana- logiu 67. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869. Einn hinna ákærðu einnig sakaður um brot á 2. nigr. 264. gr. hegningarlaganna vegna óreiðu á bók- haldi annars félagsins. Sagt, að sú sök myndi einnig vera fyrnd samkvæmt 67. gr. hegningar- laganna, ef til hegningar hefði verið unnið. Sami ákærði hafði skýrt rangt og villandi frá greiddu hlutafé til hlutafélagaskrár og upplýsingastofn- ana og einnig hermt rangt um það í bókum og 314 331 358 441 611 LXXKXVIII Efnisskrá. reikningum félagsins. Brot hans talið varða við 1. tölul. 53. gr. laga nr. 77 frá 1921, og sökin ekki talin fyrnd, þar sem hún varðaði ákærða Þvneri refsingu en sektum eða einföldu fangelsi ........ Gagnsakir. Sjá málasamsteypa. Gáleysi. Talið gáleysi af bifreiðarstjóra að treysta um of á hemla bifreiðar sinnar, skömmu eftir að hann hafði ekið yfir djúpan poll, með því að hann hafi mátt gera ráð fyrir því, að hemluborðarnir hefðu blotnað. Einnig talið, að honum hafi mjög mis- sýnzt um það, hvernig hann átti að haga akstri sínum, er hann ætlaði að taka beygju á vegamót- um á árbakka. Ók hann út af árbakkanum í ána, og drukknuðu 3 af fjórum farþegum hans. Var honum refsað eftir 200. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 og 15. sbr. 14. gr. laga um bifreiðar o. fl. nr. 70 frá 1931 ........0. Ekki talið, að skipherra rarðskips hafi gerzt sekur um gáleysi í athöfnum sínum við töku togara, er grunaður var um veiðar í landhelgi. Af því talið leiða, að skaðabótaskylda út af töku togarans verði ekki byggð á almennum skaðabótareglum Skipstjóri hafði orðið að láta farm af höndum við hervald Francos á Spáni og flytja farminn síðan eftir skipun yfirvalda Francos og undir eftirliti herskipa hans til hlutlausrar hafnar og skilja hann þar eftir. Í máli farmeiganda gegn eiganda skips- ins til greiðslu skaðabóta vegna missis farmsins ar talið, að skipstjórinn hafi ekki gerzt sekur um vanrækslu, er hann skildi farminn eftir, með því að hann hafi ekki átt annars úrkosta, og geti því skaðabótakrafan ekki orðið á þeim stofni byggð 2... Bifreið var ekið á gangandi mann, og beið hann bana af. Aðgæzluleysi bifreiðarstjórans talið um slysið að kenna. Var hann dæmdur til refsingar eftir 200. gr. hegningarlaganna Árekstur varð milli skipanna Á og B. Skipstjóri A tal- 146 65 231 to 2 " r 289 Efnisskrá. LXXKIK inn hafa sýnt af sér óvarkárni og eiga sök á árekstrinum ........0000 000... or eee. 319 Bifreið rakst á mann, er gekk í veg fyrir hana, og beið hann bana af. Talið, að sá, sem fyrir slys- inu varð, hafi með ósætni sinni átt mesta sök á því, en bifreiðarstjórinn hafi og sýnt nokkra óvar- kárni. Var hann því dæmdur sekur við 200. gr. hegningarlaganna .......0020200 00 352 Gjafir. A hafði ánafnað fjölskyldu sinni liftryggingarfé sitt eftir sinn dag, en að honum látnum vildu lánar- drottnar hans draga féð undir skipti á dánarbúi hans. Sagt, að ákvæði 2. málsliðs 85. gr. skipta- laga nr. 3 frá 1878 geti ekki komið lánardrottn- unum að haldi í deilu þeirra við fjölskyldu A, með því að ákvæðin taki aðeins til óefndra gjafa- loforða, en hér hafi allt það verið innt af hendi fyrir lát A, sem nauðsynlegt var til þess að trygg- ingarféð yrði greitt ........0000000 000. 486 Gjafsókn. Gjafvörn. Gjafsóknarmál eða gjafvarnar ...... 38, 93, 213, 271, 494 Gjafsóknarhafi eða gjafvarnarhafi dæmdur til þess að greiða gagnaðiljanum málskostnað, en þóknun skipaðs talsmanns gjafsóknarhafa eða gjafvarnar- hafa dæmd úr ríkissjóði .......2.20000.0000... 38, 213 Gjalddagi. Maður hafði tekið verzlunarbúð á leigu í Reykjavík, án þess að nokkuð væri samið um gjalddaga húsa- leigunnar. Leigusali hélt því fram, að samkvæmt venju ætti leigan að greiðast fyrirfram. Með því að ekki þótti sannað, að venja hafi skapazt í þá átt, var talið að leigan ætti að greiðast mánaðar- lega eftirá .......200000 000 ee... 103 Leigutaki húsnæðis undirgekkst í fógetarétti 16. febr., enda þótt honum væri það óskylt, að fara úr hús- næði sínu fyrir 20. sama mán. Þótt leigan fyrir febrúarmán. ætti samkvæmt áðurgerðum samn- ingi aðilja að greiðast eftirá fyrir mánuð hvern, XC Efnisskrá. var samt litið svo á, að leigutakinn hafi með yfirlýsingu sinni fyrir fógetaréttinum skuld- bundið sig til að ljúka skiptunum og þar með greiða leigu fyrir þann hluta febrúar, sem hann hafði afnot húsnæðisins, eigi siðar en 19. febr. 103 Skuldabréf allt fallið í gjalddaga vegna vanefnda á einstökum greiðslum .........0.0002. 000. 443 Gjaldþrotaskipti. Tvö hlutafélög voru tekin til gjaldþrotaskipta þann 15. jan. 1932. Í máli ákæruvaldsins, er höfðað var í ágúst 1936 gegn framkvæmdarstjóra félag- anna og 2 meðstjórnendum hans, var ekki talið Þurfa athugunar við, hvort þeir hefðu gerzt sek- ir við 1. sbr. 39. gr. laga nr. 25 frá 1929 með því að framselja ekki bú félaganna til gjaldþrota- skipta í tæka tíð, með því að sök myndi vera fyrnd eftir analogíu 67. gr. hegningarlaganna frá 25. júní 1869 ......0.0.2.000 00 146 Eftir að hlutafélags, er fékkst við verzlunarrekstur, hafði hætt allri starfsemi í ágúst 1928, fékk fram- kvæmdarstjóri þess greiddar nokkrar fjárhæðir, er heyrðu félaginu til. Varði hann því til þess að greiða sumum lánardrottnum þess kröfur Þeirra að fullu. Þegar bú félagsins var tekið til gjaldþrotaskipta í jan. 1932, voru engar eignir leng- ur fyrir hendi. Í opinberu máli gegn framkvæmd- arstjóranum, er höfðað var í ágúst 1936, var hann dæmdur sekur um refsiverða ívilnun eftir 263. gr. hegningarlaganna ...........00.00. 0 146 Verzlunarhlutafélag hætti að fullu starfsemi sinni í ágúst 1928, en í jan. 1932 var bú þess tekið til sjaldþrotaskipta. Ekki talið eiga að varða fram- kvæmdarstjóra félagsins refsiábyrgð, þótt hann gæti ekki gert grein fyrir, hvað orðið hafi af sumum bókum og skjölum félagsins, eftir að það hætti störfum ..........2..00 000. 146 Sljórnarmanni gjaldþrota félags var gefið að sök, að hann hafi með greiðslu fjögra krafna ívilnað lánardrottnum og með því gerzt sekur við 263. „gr. hegningarlaganna. Einn lánardrottnanna hafði Efnisskrá. XcI haft tryggt skipsveð fyrir kröfu sinni, og var greiðsla til hans af þeim sökum ekki talin refsi- verð. Ekki var sannað, að greiðsla hefði fram farið á tveimur ofangreindra krafna, og um fjórðu greiðsluna var þeirri staðhæfingu ákærða ekki hnekkt, að keypt hafi verið ný vél í bát félagsins, og fjárhæðin innt samtímis af hendi upp í and- virði vélarinnar. Var því sýknað af ákæru þessari 146 Eftir að rannsókn hafði fram farið út af gjaldþrotum tveggja hlutafélaga, var höfðað sakamál gegn framkvæmdarstjóra félaganna fyrir ýmislegt mis- ferli á stjórn þeirra. Í því máli var hann dæmd- ur til refsingar fyrir að hafa gerzt sekur við 1. tölul. 58. gr. laga nr. 77 frá 1921 um hlutafélög og 7. gr. laga um verzlunarbækur nr. öð frá 1911 með röngum tilkynningum til hlutafélagaskrár og upplýsingastofnana og röngum bókunum um innborgað hlutafé. Hins vegar var hann sýknaður af ákæru um Þbókhaldsóreiðu samkvæmt 2. mgr. 964. gr. hegningarlaganna, með því að sök myndi fyrnd eftir 67. gr. sömu laga, ef til hennar hefði verið nMið .......200000 00 146 A var framkvæmdarstjóri hlutafélags. Í árslok 1930, er það átti ekki lengur fyrir skuldum, lét hann það afsala sér flestum eignum þess, en tók jafn- framt að sér að greiða veðskuldir þær, er á eign- unum hvildu, með samþykki veðhafa. Árið 1932 var bú félagsins tekið til gjaldþrotaskipta, og eftir það var höfðað sakamál á hendur A, m. a. fyrir eignayfirfærslu þessa. Þar sem upplýst var, að veðskuldir þær, er á eignunum hvíldu og A tók að sér að greiða, námu hærri fjárhæð en ætla mátti, að eignirnar seldust fyrir, var litið svo á, að yfirfærslan hefði ekki valdið neinum lánar- drottni tjóni og að veðhafanum hafi heldur ekki verið ívilnað með henni. Var A því sýknaður af ákærulið þessum ......0c0.000 0... 146 Enda þótt framkvæmdarstjóri hlutafélags, er tekið hafði verið til gjaldþrotaskipta, væri í sakamáli gegn honum út af ýmsu misferli í sambandi við stjórn hans á félaginu dæmdur til refsingar m. a. XCII Efnisskrá. fyrir að hafa gerzt sekur við 263. gr. hegningar- laga frá 25. júní 1869, var hann samt ekki svipt- ur leyfi til þess að stjórna atvinnufyrirtæki eftir 8. gr. laga nr. 25 frá 1929 ...........00000 146 Manni talið heimilt að ákveða, er hann keypti sér lif- tryggingu, að tryggingarféð skyldi að honum látn- um ganga til framfærslu fjölskyldu hans og þar með vera undan aðför og öðrum aðgerðum til hagsmuna lánardrottnum hans dregið, sbr. 32. gr. aðfararlaga nr. 19 frá 1887 og 26. gr. laga nr. 25 frá 1929, enda höfðu lánardrottnar í umræddu tilfelli ekki krafizt riftingar samkvæmt gjald- brotaskiptalögunum .................... or 486 Greiðsla. Skuld A við dánarbú B talin hafa stofnazt árið 1990. Honum því heimilað að inna af hendi greiðslu skuldarinnar í skuldabréfum kreppulánasjóðs með NMAfNVEFÐI Ll... 500 Kaupmaður (K) var krafinn greiðslu viðskiptareikn- ings af smjörlíkisgerð (S). Fékk K reikninginn kvittaðan gegn afhendingu þriggja ávísana, er A hafði gefið út á hendur B. Þegar S krafði B um greiðslu ávísananna, fékk hún afsvar, með því að A ætti ekki innstæðu til greiðslu Þeirra. Höfð- aði S þá mál gegn K og krafðist greiðslu af hon- um. Ekki talið sannað, að S hafi tekið við ávís- ununum til fullnaðargreiðslu á skuldinni, enda verði að telja kvittun viðskiptareikningsins sefna með þeim fyrirvara, að ávísanirnar greiddust. Var krafa S því til greina tekin ................ 604 Gæzluvarðhald. Erlendum manni (A) var bönnuð brottför úr landi, meðan refsimál, er höfðað hafði verið gegn hon- um, var ekki á enda kljáð. Eftir að A hafði verið sýknaður í hæstarétti af kæru hins opinbera, höfðaði hann skaðabótamál á hendur ríkissjóði út af höfðun refsimálsins og kyrrsetningu hans hér á landi, meðan á málinu stóð. Sagt, að ríkis- sjóður hefði ekki orðið skaðabótaskyldur, nema Efnisskrá. KCNI skilyrði fyrir lögjöfnun frá 1. gr. laga nr. 28 frá 1893 hefðu verið fyrir hendi. Ekki þyrfti þó að athuga, hvort svo hafi verið, með því að skaða- bótakrafa samkvæmt analogíu 1. gr. nefndra laga hefði verið niður fallin samkvæmt analogíu 4. gr. sömu laga, þar sem meira en ár var liðið frá því að sýknudómur í opinbera málinu gekk í hæstarétti, er skaðabótamálið var höfðað ...... 242 Við ákvörðun refsingar tekið tillit til þess, að ákærði hafði, meðan á rannsókn málsins stóð, setið 6 mánuði í gæzluvarðhaldi ................. 2... 009 Hafning máls. Mál hafið eftir ósk áfrýjanda, og stefnda dæmdar ómaksbætur ..........0.0.020 0000 13 Hefð. A og B töldu sig báðir eiga tvær landspildur við Borgarfjörð. A höfðaði mál gegn B og krafðist þess, að honum væri dæmt óheimilt að veiða í firðinum undan landspildum þessum. B kvaðst hafa keypt landspildurnar árið 1894 og nytjað þær síðan um 40 ára skeið, en eignarheimild sina fyrir spildunum kvað hann glataða. Með vitna- skýrslum þótti sannað, að B hafi um að minnsta kosti 20 ára skeið farið með þessar lendur sem sina eign og haft allar nytjar þeirra, sem hægt rar að hafa eins og þá stóð á. Sagt, að hafi nokk- ur annmarki verið á eignarheimild B í upphafi, þá hafi hann horfið við óslitið eignarhald hans á landspildunum um 20 ára skeið. Var B því sagður eigandi lendnanna og veiðiréttinda, er þeim fylgdu, og sýknaður af kröfu A .......... 28 Hegningarauki. Með dómi hæstaréttar 10. des. 1934 var A dæmdur til refsingar fyrir fjársvik, skjalafals o. fl., en héraðs- dómur í því máli var upp kveðinn 30. maí 1933. Árið 1936 var nýtt sakamál höfðað gegn A fyrir brot, er sum voru framin áður en héraðsdómur gekk í fyrra málinu, en sum síðar. Fyrir refsi- XCIV Efnisskrá. verðan verknað, framinn fyrir 30. maí 1933, var honum í síðara málinu aðeins dæmdur hegningar- auki samkvæmt 65. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 2... se so Með héraðsdómi 2. sept. 1935, er siðar var staðfestur í hæstarétti, var A dæmdur til refsingar fyrir að hafa serzt sekur við 250. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869. Árið 1939 var höfðað nýtt sakamál gegn honum fyrir samskonar brot, er sum voru framin áður en héraðsdómur gekk í fyrra mál- inu. Við ákvörðun refsingar var um þau brot höfð hliðsjón af 65. gr. hegningarlaganna .... Heilbrigðismál. Sjá læknar, lækningar. Heimvísun. Sbr. ómerking. Dómur í landamerkjamáli ómerktur, og máli vísað heim í hérað til dómsálagningar af nýju ...... Í barnsfaðernismáli krafðist M ómerkingar málsins og heimvísunar til rækilegri rannsóknar, með því að líkur væru fyrir því, að K hafi haft samfarir við tvo eða fleiri karlmenn á setnaðartíma barns- ins, Með því að ekki varð í málinu skorið úr um faðerni barnsins, þótti ekki næg ástæða til þess að taka þessa kröfu M til greina ............ . Hilming. A hafði stolið kjöttunnu, og var kona sú, er hann bjó með, dæmd sek við 240. gr. hegningarlaganna fyrir afneyzlu. Kona þessi var einnig uppvís að því að hafa stolið silfurrefaskinnum, en ekki þótti sannað, að A hafi gerzt sekur um hilmingu í sam- bandi við þann þjófnað ........0200000000.0... Maður var dæmdur fyrir þjófnað og óheimila töku sauðfjár og hrossa. Ekki þótti sannað, að kona, sem honum fylgdi, hafi verið í vitorði með hon- um, og var hún því ekki sakfelld ............ Hlutafélög. A var eigandi verzlunarfyrirtækis. Árið 1926 gekkst hann fyrir stofnun hlutafélags, er tók við rekstri 237 340 Efnisskrá. fyrirtækis hans, eignum og skuldum. Réð A mestu um stjórn félagsins, en aðrir, er hluti áttu í fé- laginu, virtust hafa gerzt hluthafar að tilmælum hans og látið stjórn hans á félaginu afskipta- lausa. Tilkynnt var til hlutafélagaskrár, er félagið /ar stofnað, og síðar til upplýsingastofnana, að hlutafé að fjárhæð 150 þús. kr. væri greitt og að heimilt væri að auka hlutaféð siðar. Samkvæmt bókum félagsins taldi A sig hafa aukið hlutaféð á árunum 1928— 1930 um 100 þús. kr., og var nokk- ur hluti þessarar aukningar tilkynntur upplýs- ingastofnun, en aldrei var aukningin tilkynnt til hlutafélagaskrár. Eftir að félagið hafði verið tek- ið til gjaldþrotaskipta árið 1932, fór fram rann- sókn á rekstri þess og fjárreiðum. Árið 1936 var mál höfðað af hálfu ákæruvaldsins gegn A og meðstjórnanda hans B til refsingar fyrir mis- ferli í sambandi við stofnun félagsins og stjórn þess. Sannaðist í málinu, að eignir fyrirtækis A, er félagið tók við, þegar það var stofnað, og notaðar voru sem grundvöllur undir útgáfu hluta- bréfa að fjárhæð 150 þús. kr., höfðu verið of- metnar um a. m. k. 80 þús. kr., og skorti því mjög á, að hlutaféð hafi verið að fullu greitt, eins og tilkynnt var. Samkvæmt bókum félags- ins átti A að hafa greitt hlutafjáraukninguna, kr. 100 þús., að sumu leyti með því að taka að sér tilteknar skuldir félagsins, án þess þó að greiða þær samtímis eða fá samþykki kröfuhafa um, að félagið væri leyst undan greiðsluskyldu, að sumu leyti með því að afhenda félaginu kröf- ur, sem voru lítils eða einskis virði, og loks að sumu leyti með því að afhenda félaginu lélega og verðlitla muni, sem félagið hafði litla eða enga þörf fyrir. Var talið, að slíkar greiðslur sætu ekki metizt grundvöllur undir útgáfu hluta- bréfa. Með rangri tilgreiningu í bókum félags- ins og röngum tilkynningum bæði um upphaf- lega greitt hlutafé og hlutafjáraukningu var A talinn hafa gerzt sekur við 1. tölul. 53. gr. laga um hlutafélög nr. 77 frá 1921, og þar sem brot XCV XCVI Efnisskrá. hans þóttu varða þyngri refsingu en sektum eða einföldu fangelsi, var sök ekki talin fyrnd að því er hann varðaði. Hins vegar var B sýknaður Þegar af þvi, að sök hans myndi fyrnd eftir ana- logiu 67. gr. hegningarlaganna frá 25. júní 1869 146 Sami maður, A, hafði árið 1926 gengizt fyrir stofnun annars hlutafélags, var einn af stjórnarmönnum þess og réð mestu um framkvæmdarstjórnina, Þótt annar maður, C, væri kosinn framkvæmdar- stjóri. ÁA taldi sig hafa aukið hlutafé félagsins í árslok 1927 um 15000 kr., og skráði hann sjálf- ur í bækur félagsins, að fjárhæð þessi væri að fullu greidd, en GC hafði annars bókhaldið á hendi. A tilkynnti aukningu þessa upplýsingastofnun einni, en ekki var hún tilkynnt til hlutafélaga- skrár. Félagið var tekið til gjaldþrotaskipta árið 1932. Árið 1936 var mál höfðað af hálfu ákæru- valdsins gegn þeim A og C til refsingar fyrir inis- ferli í sambandi við stjórn þeirra á félaginu. Í málinu sannaðist, að framangreind hlutafjáraukn- ing var tilbúningur einn og hafði ekki við neitt að styðjast. Með vísvitandi rangri tilgreiningu í bókum félagsins og rangri tilkynningu til upp- lýsingastofnunar um hlutafjáraukninguna var ÁA dæmdur sekur við 1. tölul. 53. gr. laga um hluta- félög nr. 77 frá 1921 og 7. gr. laga um verzlunar- bækur nr. 53 frá 1911, sbr. 20. gr. laga nr. 62 frá 1938. Hins vegar var C sýknaður þegar af þvi, að sök hans myndi fyrnd samkvæmt analogiu 67. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 ........ 146 A hafði sengizt fyrir stofnun hlutafélags, átti sjálf- ur mestalt hlutaféð og réð einn öllu um málefni félagsins. Þeir, sem hluti áttu með honum í fé- laginu, höfðu gerzt hluthafar að tilmælum A og látið stjórn hans á félaginu afskiptalausa. Í opin- beru máli gegn ÁA út af ýmsu misferli í sambandi við rekstur félagsins var ekki talið, að hann hafi með hinum refsiverðu ráðstöfunum ætlað að blekkja hluthafana eða baka þeim tjón, og eigi hann því ekki að sæta refsingu af þeim sökum 146 Efnisskrá. KCVII Hlutdeild. Þrir stjórnarmenn hlutafélaga ákærðir fyrir ymis- legt misferli í sambandi við rekstur félaganna. Einn þeirra dæmdur til refsingar, en hinir tveir sýknaðir vegna sakfyrningar .................. 146 Maður dæmdur fyrir þjófnað og kona fyrir afneyzlu 340 Tveir menn réðust saman með líkamlegu ofbeldi á lögreglumann. Þeim báðum refsað eftir 101. sbr, 99. gr. hegningarlaganna 438 A falsaði víxla og tékka. B, er aðstoðaði ÁA við sölu hinna fölsuðu skjala, dæmdur ásamt A fyrir föls- un sem aðalfremjandi. C aðstoðaði A einnig við sölu og veðsetningu falsaðra tékka og vixla. Þrátt fyrir neitun hans var talið víst, að honum hafi verið kunnugt um fölsun tékkanna. Var hann samkvæmt því dæmdur fyrir skjalafals sem aðal- fremjandi. Hins vegar þótti ekki sannað, að hann hafi vitað um fölsun vixlanna, en með því að honum hlaut að vera ljóst, að aðstoð hans við sölu þeirra væri þátttaka í refsiverðu athæfi A, er ekki gæti verið heimildarmaður að vixlunum, þá var C dæmdur til refsingar fyrir þenna verkn- að sinn eftir 255. gr. sbr. við 1. málsl. 48. gr. hegningarlaganna og einnig sbr. við 46. gr. sömu laga, þar sem víxlarnir voru falsaðir og A hafði því ekki verið trúað fyrir þeim ................ 456 A falsaði marga tékka, en B og C aðstoðuðu hann við sölu þeirra. Voru þeir allir dæmdir sekir við 271. og 277. hegningarlaganna sbr. 55. gr. þeirra. Fjórði maðurinn, er ekki tók þátt í sjálfri föls- un eða sölu tékkanna, en tók síðar við nokkru af andvirði þeirra, enda þótt honum væri kunn- ugt um, hvernig þess hafði verið aflað, talinn hafa gerzt sekur við 271. og 277. gr. hegningar- laganna sbr. 56. gr. þeirra .........00000000... 474 Maður dæmdur sekur um stórþjófnað og ólögmæta meðferð á annarra fé. Kona, er maður þessi bjó með, sýknuð af ákæru um þátttöku í brotum hans 559 XCVITI Efnisskrá. Húsaleiga. A tók verzlunarbúð á leigu af B og fékk afnot henn- ar þann 17. jan. 1938. Búðin hafði þá ekki verið ræst, eftir að síðasti leigutaki fluttist úr henni. Lét A ræsta og þvo búðina, og var því verki lokið Þann 24. jan. Þann 16. febr. s. á. lét B kyrrsetja mestallan vöruforða A í búðinni til tryggingar húsaleigu frá 17. jan. til 1. okt. 1938, er B taldi Þá alla í gjalddaga fallna vegna þess að A hafi eigi greitt honum húsaleigu fyrir jan. eða febr., er greiðast hafi átt fyrirfram. A undirgekkst þá fyrir fógetaréttinum að rýma búðina fyrir 20. febr. Með stefnu 19. febr. 1938 höfðaði B mál segn Á og krafði hann um húsaleigu fyrir tíma- bilið 17. jan. til 1. okt. 1938. Svo krafðist hann og staðfestingar kyrrsetningargerðarinnar. Það talin venja, að leigusali skili húsnæði hreinu í hendur nýs leigutaka, og með því að B hafi ekki gert það, hafi A mátt láta framkvæma ræsting- una á kostnað B, og hafi honum þá ekki verið skylt að greiða húsaleigu fyrr en frá næsta degi eftir að ræstingu var lokið. En með því að ræst- ingarkostnaður var að heita mátti jafn þeirri húsa- leigu, sem A samkvæmt þessu bar að greiða fyrir jan., var hann raunverulega skuldlaus við B í janúarlok. Það var ágreiningslaust í málinu, að ekki hafi samizt svo með aðiljum, að leigan skyldi greiðast fyrirfram fyrir nokkurt tiltekið timabil leigutímans. Og með því að ekki var upplýst, að venja hafi skapazt um fyrirframgreiðslu leigu í slíkum samböndum, þá var talið, að leiga eftir febr. hafi ekki orðið kræf fyrr en 1. næsta mán- aðar. Samkvæmt þessu hafði A ekki vanefnt leigu- samninginn þann 16. febr., og var kyrrsetningar- gerðin því úr gildi felld. Hins vegar talið, að A hafi með því að undirgangast fyrir fógetaréttin- um að rýma húsnæðið fyrir 20. febr., enda þótt honum væri það óskylt, skuldbundið sig til að lúka skiptunum og þar með greiða leigu eftir þann hluta febr., sem hann hafði haft afnot húsnæð- isins, eigi síðar en 19. s. m. Var leiga þessi reikn- Efnisskrá. XCIX uð frá 1. til 16. febr. incl., með því að hin ólög- mæta kyrrsetning hafði svipt A afnotum húsnæð- isins eftir þann tíma. Var A dæmdur til að greiða leigu fyrir þessa daga, en að öðru leyti sýknaður af kröfum B ........000000 00 rn 103 Kona ein (A) hafði íbúð á leigu í húsi B í Reykja- vík. Segja mátti samningnum upp af hálfu hvors aðilja með 3 mánaða fyrirvara til 14. maí eða 1. okt. A fluttist úr íbúðinni 14. maí 1937. Uppsögn hennar frá 13. febr. s. á. talin þýðingarlaus, með því að sannað þótti, að síðar hafi samizt svo með aðiljum, að A yrði kyrr í íbúðinni, enda hafði hún þann 3. maí greitt húsaleigu fyrir allan mai- mánuð fyrirvaralaust. Með því að A tókst ekki að sanna, að B hafi vanefnt loforð um lasfær- ingu á íbúðinni, var hún samkvæmt kröfu B dæmd til þess að greiða honum húsaleigu til 1. okt. 1937 407 A kaupkona hafði íbúð á leigu í húsi B í Vestmanna- eyjum. Skyldi leigan greiðast mánaðarlega eftirá. Þann 1. okt. 1938, er A var stödd í Reykjavík, bað B um útburð á henni úr íbúðinni, með því að henni hafi verið sagt upp leigunni í maí 1938. Þann 12. okt. var útburðarmálið tekið fyrir í fógetarétti, og byggði B útburðarkröfuna þá einnig á því, að A hafi enn eigi goldið leigu fyrir sept- embermán. Þann 18. okt. kom A aftur til Vest- mannaeyja, og þann 15. s. m. greiddi hún fógeta áfallna húsaleigu fyrir sept. í því skyni að stöðva útburðargerðina. Úrskurður fógetaréttar gekk á þá leið, að A skyldi borin út úr leiguibúðinni. A áfrýjaði málinu. Hæstiréttur taldi ekki sannað gegn mótmælum A, áð henni hafi verið sagt upp húsnæðinu. Og með því að hún hafi sýnt þegar eftir heimkomu sína til Vestmannaeyja, að hana brast hvorki vilja né setu til að greiða leiguna, Þá var hún ekki talin hafa fyrirgert leiguréttind- um sínum með hinum óverulega greiðsludrætti. Var fógetaúrskurðurinn því úr gildi felldur og synjað um framkvæmd útburðargerðarinnar .... 421 A leigði B matvörubúð í húsi sínu árið 1931, en sam- þykkti samtímis, að B framleigði C búðina. Varð Cc Efnisskrá. framkvæmdin sú, að C galt A húsaleiguna og kom að öllu leyti fram gagnvart honum sem leigutaki. Árið 1935 fór GC að vanefna leigugreiðslur, og jókst skuld hans smám saman fram á síðara hluta árs 1937. Höfðaði A þá mál gegn B og krafð- ist af honum greiðslu vangoldinnar húsaleigu. Sagt, að sökum vanefnda þeirra, er orðnar voru af hálfu C þegar í lok nóv. 1935, hefði A þurft að gera B viðvart þá þegar um vanskilin, ef hann ætlaði að halda sér að honum um greiðslu leig- unnar, svo að B ætti þess þá kost að ráðstafa hús- næðinu til 14. maí 1936, er hann mátti samkvæmt samningnum löglega koma sér úr ábyrgð um það. Með aðgerðaleysi sínu um svo langan tíma hafi A firrt sig þeim rétti, er hann taldi sig hafa á hendur B um greiðslu húsaleigu. Var B því sýkn- AÐUP ......0.. Húsleit. Sjá eftirgrennslan brota. Iðgjöld. Í sakamáli segn Á útaf misferli með arðmiða af hluta- bréfum, krafðist B, er fyrir tjóni hafði orðið, iðgjalda. Með því að kröfu þessari þótti hafa verið ráðið til lykta áður með réttarsætt A og B í einka- máli, var A sýknaður af iðgjaldakröfunni í opin- bera málinu ...........0.0.0000 000 iðgjöld dæmd í þjófnaðarmáli ................ 340, Nokkrir menn, er falsað höfðu tékka og selt Þá, dæmdir í refsimáli segn þeim til þess að greiða in solidum þremur aðiljum tjón það, er brot á- kærðu hafði bakað þeim .............00000.... Innsetningargerðir. Sjá fógetagerðir. Ítrekun. Bifreiðarstjóri dæmdur til refsingar fyrir ítrekað brot gegn bifreiðalögum og áfengislögum og svipt- ur öÖkuleyfi æfilangt ................0..... 120, Maður, er áður hafði hlotið refsidóm fyrir fjársvik og skjalafals, dæmdur á ný fyrir fjársvik o. fl. 451 146 559 474 416 146 Efnisskrá. Maður, er áður hafði verið refsað fyrir fjársvik, dæmdur á ný fyrir fjársvik og skjalafals ........ Tveir menn, er áður höfðu hlotið refsidóm fyrir skjalafals, dæmdir á ný fyrir sama brot ........ Maður, er 4 sinnum áður hafði hlotið refsidóm fyrir brot gegn 250. gr. hegningarlaganna frá 25. júní 1869, dæmdur fyrir samskonar brot svo og stór- þjófnað, samkvæmt "7. sbr. 8. gr. laga nr. öl frá 1928, sbr. 1. tölul. 231. gr. hegningarlaganna Maður, er 7 sinnum hafði áður hlotið refsidóm fyrir þjófnað, var nú dæmdur fyrir stórþjófnað eftir 7. sbr. 8. gr. laga nr. öl frá 1928, sbr. 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna ..........0.0000.00.0.. Jarðir. Sjá fasteignir. Játning. Sjá aðiljaskýrsla. Kaup og sala. Sbr. ábyrgð, bifreiðar. A keypti af B byggingameistara hús í smiðum, og skyldi B skila því síðar fullgerðu. Á afhendingar- tíma var húsið ekki fullgert, en A tók samt við því og lauk smíðinni. B dæmdur til að. greiða A bætur fyrir afnotamissi hússins frá umsömd- um afhendingardegi og til þess er húsið var fullgert ............022000 0000 A. bÞifreiðarstjóri keypti Þilábreiðu af B kaup- manni. Taldi A lt, sem losnað hafi úr ábreið- unni, hafa spillt fiski, er hann flutti á bifreið sinni. Höfðaði hann mál gegn B og krafðist skaða- bóta. Talið líklegt, að fiskurinn hafi skemmst af nefndri orsök. En með því að upplýst var, að B og fleiri kaupmenn höfðu selt samskonar ábreiður um margra ára skeið, án þess að yfir þeim væri kvartað, og að ábreiður þessar voru alþekktar meðal þeirra, er slíkar ábreiður nota, þá var talið, að B hafi mátt álíta vöru þessa hentuga til þeirrar notkunar, sem hún var ætluð til, enda hafði hann hvorki ykt kosti né dulið ókosti hennar. Var B því ekki talinn bera ábyrgð á tjóninu og sýknaður af kröfu A ............ 456 474 559 601 412 cCII Efnisskrá. Á, er selt hafði B hús sitt, talið óheimilt að flytja eftir það burt úr húsinu eldhússkáp og eldhús- Þvottaskál, með því að venja sé, að slíkur bún- aður fylgi húsum við sölu þeirra, enda ekki sannað, að eldhúsbúnaði þessum hafi verið svo sérstaklega háttað, að framangreind venja hafi ekki náð til hans, né heldur, að búnaðurinn hafi verið sérstaklega undan skilinn við sölu hússins 553 Kauphómlur. Húsmæðrafélag Reykjavíkur (H) samþykkti á fundi að leggja kauphömlur á mjólkursamsölu í Reykjavík (M), er stofnuð hafði verið samkvæmt lögum nr. í frá 1935. Birti H í blöðum áskoranir til allra húsmæðra í Beykjavík um takmörkun mjólkurkaupa. M taldi sig hafa beðið tjón af kaup- hömlunum og höfðaði skaðabótamál gegn stjórn- endum H persónulega og ritstjórum tveggja dag- blaða. Talið, að H hafi með Þirtingu ofangreindra áskorana gengið lengra í aðgerðum sínum gagn- vart M en heimilt væri og að stjórnendur H hafi með forgöngu sinni um birtingu áskorananna orð- ið ábyrgir fyrir því tjóni, er M kunni að hafa beðið vegna þessara aðgerða. Þá var og talið, að hinir stefndu ritstjórar hafi orðið samábyrgir stjórnendum H með því að taka undir áskoranirn- ar og veita þeim gengi, m. a. með óheimilum harðyrðum um M og forráðamenn hennar. Með því að fleiri ástæður þóttu liggja til þess, að úr mjólkurkaupum dró á þeim tíma, er hér skipti máli, var stefndu gert að greiða in solidum helm- ing þess tjóns, er af minnkaðri mjólkursölu M hafði leitt frá því að kauphömlurnar hófust og Þangað til málið var lagt til sátta .............. 10 Kreppuskil. Á vélbátseigandi hafði sótt um niðurfærslu skulda sinna samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935. Krafa á hendur honum, sem stofnuð var eftir útgáfu skuldainnköllunar, en fyrir lok innköllunarfrests, ekki talin hafa fallið niður eftir 14. gr. nefndra Efnisskrá. laga, þótt henni væri ekki lýst til skuldaskila- sjóðsins, sbr. 37. og 43. gr. laga um nauðasamn- inga nr. 19 frá 1924 analogice ......00.0.00.00.. Þann 18. des. 1933 sagði A sig úr útgerðarsamvinnu- félagi frá næstu áramótum að telja. Ábyrgð hans á skuldbindingum félagsins, er á því hvildu 31. des. 1933, var því samkvæmt 8. gr. laga nr. 36 frá 1921 enn í gildi, er félagið þann 3. sept. 1935 baðst skuldaskila samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935. Samkvæmt 24. gr. laga nr. 99 frá 1935 var ábyrgð A á skuldbindingum þessum talin hafa haldizt vegna skuldaskilanna og ekki vera niður fallin árið 1938, er úrlausnar var krafizt um gildi ábyrgðarinnar .......02.00. 0000... Útgerðarsamvinnufélag hafði fengið skuldir sínar færðar niður samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935. Félagar, er samkvæmt samþykktum félagsins á- byrgðust skuldir þess in solidum, taldir bera þá ábyrgð áfram samkvæmt 21. gr. nefndra laga .. Kvittun. Sjá greiðsla. Kynferðisbrot. Maður gekk um drukkinn og allsnakinn á almanna- færi og ónáðaði konur og börn, er þar voru stödd. Enn fremur upplýstist, að drukkinn ætti hann vanda til þess að biðja menn að flengja sig. Þá rar hann og staðinn að því að fletta klæðum upp um 7 ára gamla telpu inni í húsagarði. Geðveikra- læknir taldi manninn tæplega hafa óeðlilegar kyn- hvatir, en kvað hann mundu komast í sjúklegt ölvunarástand. Var ákærði dæmdur sekur við 186. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 ............ Kyrrsetning. Kyrrsetning á eignum til tryggingar húsaleiguskuld felld úr gildi, með því að skuldin var enn eigi gjaldkræf, er kyrrsetning fór fram ............ Kyrrsetningargerð til tryggingar skaðabótakröfu stað- fest 2... sr GN 382 443 443 CIV Efnisskrá. Kærumál. Í rekstri einkamáls í héraði mótmælti hvor aðilja staðfestingu skýrslna vitna þeirra, er gagnaðilinn leiddi í málinu. Gekk úrskurður héraðsdóms á Þá leið, að vitnum stefnda skyldi heimilt að stað- festa skýrslur sínar, en vitnum stefnanda óheim- ilt. Stefnandi lét þá Þóka í þingbók, að hann kærði úrskurð þenna til hæstaréttar. Kröfur eða greinargerð fylgdu ekki málinu til hæstaréttar, en af skjölum málsins þótti mega ráða, að kær- andi vildi fá úrskurðinn með öllu úr gildi felldan. Var málinu því eigi frávisað. Við meðferð héraðs- dómarans á kærumáli þessu þótti það athugavert, að hann hafði tekið eftirrit af málinu öllu, einnig bvi, sem í því gerðist eftir bókun kærukröfunnar, i stað þess að taka aðeins ettirrit af því, „sem skjöl málsins og þingbækur greina um kæru- efnið“, eins og mælt er í 1. mgr. 199. gr. laga nr. 85 frá 1936, að dómarinn hafði sent eftirrit á lausum blöðum í stað venjulegrar afgreiðslu slíkra skjala, að hann hafði ekki leiðbeint kær- anda, sem var ólöglærður, um kröfur og greinar- gerð með kærunni, og að hann hafði látið drag- ast að afgreiða málið frá sér í 2 mánuði og 10 daga eftir bókun kærukröfunnar. Þótti þessi langi dráttur sérstaklega vítaverður ................ 42 Dómkvaðningu matsmanna í aukarétti var áfrýjað með stefnu 16. nóv. 1937 til þingfestingar í hæsta- rétti í maí 1938. Með því að slík mál eiga að sæta kæru samkvæmt 199. gr. laga nr. 85 frá 1936, var málinu vísað ex officio frá hæstarétti .......... 314 Landamerkjamál. A átti landspildu við Borgarfjörð. B og C töldu sig báðir eiga land að firðinum næst vestan við land- spildu A. C höfðaði mál gegn þeim A og B. Gagn- vart Á gerði hann þá kröfu, að viðurkennd yrðu með dómi mörk veiðiréttinda í firðinum þeirra í milli. Gagnvart B krafðist hann þess, að honum (B) yrði dæmd óheimil veiði í firðinum fram- undan þrætulandi þeirra. Var mál þetta rekið í Efnisskrá. héraði sem vettvangsmál samkvæmt MI. kafla laga nr. 41 frá 1919. Með því að sannað þótti, að B væri eigandi þrætulandsins, var hann sýknað- ur af kröfum GC. Samkvæmt því þótti C skorta aðild til að deila við A um mörk veiðiréttindanna, og var A því einnig sýknaður af kröfum hans Með héraðsdómi í landamerkjamáli, er staðfestur var með dómi landsyfirréttarins þann 20. april 1891, var ákveðið örnefni lagt til grundvallar við á- kvörðun landamerkja tveggja jarða. Árið 1937 greindi eigendur téðra jarða á um það, hvar ör- nefni þetta væri að finna. Gekk landamerkjadóm- ur um ágreining þenna, og var málinu áfrýjað til hæstaréttar. Með því að niðurstaða landamerkja- dómsins um örnefnið þótti ekki vera rétt sam- kvæmt sakargögnum, var hinn áfrýjaði dómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað til dóms- álagningar af nýju ........... se Landskipti. Jarðartorfu í sameign átti að skipta landskiptum sam- Um kvæmt lögum nr. 57 frá 1927. Með því að eigend- ur deildu um eignarhlutföll sín í torfunni, fengu Þeir úrlausn dómstóla um þann ágreining ...... Leiðbeiningaskylda dómara. meðferð dómara á kærumáli samkvæmt reglum laga nr. 85 frá 1936 um kærur var að því fundið, að dómarinn hafði vanrækt að leiðbeina aðilja, sem var ólöglærður maður, um kröfur og greinar- gerð með kærunni ........0000000 000... Leiga. Sjá húsaleiga. Leit. Sjá eftirgrennslan brota. Líftrygging. A. keypti sér liftryggingu hjá lífsábyrgðarfélagi. Þegar tryggingarsamningurinn var gerður, lýsti A yfir því við félagið vegna fyrirspurnar frá því, að tryggingin ætti að vera til framfærslu fjölskyldu CV 13 431 CVI Efnisskrá. hans, ef hann félli frá. Samkvæmt þessu talið, að A hafi nægilega skýrt kveðið á um það, að tryggingin skyldi keypt til framfærslu sinna nán- ustu, ef hann félli frá, en ekki keypt til hags- muna lánardrottnum hans. Eftir A látinn gerðu börn hans og móðir annarsvegar og lánardrottn- ar hans hins vegar kröfu til líftryggingarfjárins. A talið hafa verið heimilt að kveða svo á, að féð skyldi ganga til framfærslu ættingjum hans og vera þar með undan aðför og öðrum aðgerðum til hagsmuna lánardrottnum a dregið, sbr. 32. gr. laga nr. 19 frá 1887 og 26. gr. laga nr. 25 frá 1929, enda var riftingar á ráðstöfun þessari sam- kvæmt gjaldþrotaskiptalögum ekki krafizt. Ákvæði 25. gr. erfðatilsk. frá 25. sept. 1850 ekki talin varða skipti erfingja og lánardrottna, og 2. málsl. 85. gr. skiptalaga nr. 3 frá 1878 ekki heldur talin geta komið lánardrottnum að haldi, með því að það ákvæði varði óefnt gjafaloforð, en hér hafi allt verið innt af hendi fyrir lát A, sem nauðsyn legt var til þess, að tryggingarféð yrði greitt. Þeirri málsástæðu lánardrottnanna, að A hafi ekki ákveðið nægilega skýrt, hverir skyldu njóta góðs af tryggingunni, hrundið, með þvi að A hafði átt móður á lífi og barn í vonum, er hann baðst tryggingarinnar. Var ættingjunum samkvæmt þessu dæmt tryggingarféð ..............0....... Líkamsáverkar. Eigandi bifreiðar dæmdur til þess að greiða konu fébætur vegna meiðsla, er hún hafði hlotið af völdum bifreiðarslyss ............. sr a Eigandi bifreiðar var í bifreið sinni, er slys vildi til af ógætilegum akstri bifreiðarstjórans. Hlaut eig- andinn allmikil meiðsl, og var bifreiðarstjórinn dæmdur til að bæta honum þau að nokkru leyti, en sjálfur var eigandinn talinn hafa átt nokkra sök á slysinu. Vátryggingarfélag það, er bifreið- in var tryggð hjá, ekki talið skylt til að greiða eigandanum bætur þær, er Þifreiðarstjóranum hafði verið dæmt að greiða, með því að ábyrgð 9 Efnisskrá. CVI félagsins taki ekki til tjóns á eiganda bifreiðar sjálfum 22... 271 Bifreið var ekið á gangandi vegfaranda, og hlaut hann meiðsl af. Bifreiðarstjóranum dæmd refsing eftir áfengis- og Þifreiðalögum og lögreglusamþykkt Reykjavíkur ......020000 000... se 278 Tveir menn ráðast á lögregluþjón, er var að skyldu- starfi sínu, greiða honum höfuðhögg og hrinda honum. Ákærðu dæmdir sekir við 101. sbr. 99. gr. hegningarlaganna ........000000 0000... 438 A réðst inni í húsagarði á Óeinkennisbúinn lögreglu- þjón, er hann þekkti, en ekki var lögregluþjónn- inn þá að gegna skyldustarfi. Greiddi A honum höfuðhögg, og hlaut lögregluþjónninn skrámu, er úr blæddi, kúlur á gagnauga og hnakka og glóðar- auga. Þá réðst A og að öðrum manni og barði hann hnefahögg í bakið. Vottaði læknir, að blætt hefði inn í vöðva, og myndi maður þessi ekki verða vinnufær næstu 10— 14 daga. Meiðsl beggja mannanna talin varða við 205. gr. almennra hegn- ingarlaga .......0002 0000 589 Líkur. a) Í einkamálum. Félag eitt ákvað að leggja kauphömlur á mólkursam- sölu í Reykjavík. Birti það áskoranir til allra hús- mæðra í bænum um takmörkun mjólkurkaupa, en ritstjórar tveggja dagblaða tóku undir áskoran- irnar og veittu þeim gengi. Upplýst var, að dregið hafði úr mjólkursölu eftir að kauphömlurnar hóf- ust, og var talið, að þær mundu hafa átt sinn þátt i því, að svo varð. En með því að einnig var sannað, að mjólk samsölunnar var ábótavant á þessum tíma, þótti mega rekja minnkaða mjólk- ursölu einnig til þeirrar orsakar. Var þeim, er ábyrgð báru á kauphömlunum, gert að greiða helming þess tjóns, er af minnkaðri mjólkursölu samsölunnar leiddi þann tíma, er kauphömlurn- ar Stóð ........000.0 rr ee... 10 Eigendur jarðanna Á og B deildu í í landamerkjamáli um örnefni nokkurt. Hafði örnefnið verið lagt CVIII Efnisskrá. til grundvallar við ákvörðun landamerkjadóms, er gekk í máli milli eigenda sömu jarða árið 1890. Með því að vitnaskýrsla eins dómendanna í merkjamálinu 1890 gekk eiganda jarðarinnar A í vil, og fleiri gögn þóttu styðja málstað hans, var staðhæfing hans um stað örnefnisins tekin til greina . J.ögreglustjóri tók fjárnámi hjá A dómskuld, er Á átti á hendur B, til tryggingar sektargreiðslu. Lét lög- reglustjóri selja dómskuldina á uppboði, en það var síðar ómerkt í hæstarétti vegna galla á aug- lýsingu þess. Í máli réttartaka A á hendur ríkis- sjóði til skaðabótagreiðslu vegna sölu dómskuld- arinnar á ólögmætu uppboði þóttu nægar líkur fram komnar fyrir því, að dómskuldin hefði ekki á löglegu uppboði, sem fram hefði farið um sömu mundir og uppboð það, sem ómerkt var, selzt hærra en sem svaraði sektarkröfunni að við- bættum kostnaði. Var ríkissjóður því sýknaður 218 K kenndi M óskilgetið barn sitt. M neitaði samförum við K á getnaðartíma barnsins, en kannaðist við að hafa átt samlag við hana skömmu fyrir og skömmu eftir setnaðartimann. Hins vegar komu og fram í málinu líkur fyrir því, að K hafi haft samfarir við aðra menn á getnaðartímanum. Var skylda M til meðlagsgreiðslu með barninu látin velta á synjunareiði hans ...................... 237 A hélt því fram, að B hefði tekið að sér að greiða kröfu, er A átti á hendur GC. Studdi A mál sitt einu vitni, og auk þess gekk eiðfest skýrsla C honum í vil. Með þessu voru taldar komnar fram það veigamiklar líkur fyrir málstað A, að úrslit voru látin velta á synjunareiði B .............. 331 ÁA hafði ráðizt forstöðukona saumastofu, sem B átti. Meðan hún gegndi því starfi, og eftir að hún hafði fyrirhugað að setja sjálf á stofn samskonar sauma- stofu, misnotaði hún á ýmsan hátt bækur B, er höfðu að geyma nöfn og líkamsmál viðskipta- manna B. Var talið, að A hafi með þessu mis- beitt aðstöðu sinni sér í hag, en B til óhags, og að athafnir þessar hafi verið lagaðar til að Efnisskrá. CIK valda B óþægindum og tjóni. Var A dæmd til að greiða B bætur, er þóttu hæfilega ákveðnar 1000 kr., sbr. 4. mgr. 16. gr. laga nr. 84 frá 1933 ...... 365 A hélt því fram, að litur hafi losnað úr bílábreiðu, er hann hafði keypt af B, og spillt fiski, er hún var breidd yfir. Vildi hann gera B ábyrgan fyrir tjóni þessu. Samkvæmt vottorði efnafræðings þótti mega ætla, að litur hafi losnað úr ábreiðunni og valdið spjöllum á fiskinum .................. 521 A seldi B bátsvél. Sama dag gaf B út eigin vixil til handa A, og var fjárhæð hans lægri en söluverð vélarinnar. Í máli milli A og B þótti skipta máli, hvort vixillinn væri vélarkaupunum viðkomandi eða ekki. Hélt A því fram, að víxillinn hafi verið afhentur til tryggingar eftirstöðvum kaupverðs- ins, en B kvað A hafa lánað sér víxilupphæðina í peningum til útgerðar sinnar. Með því að skýrsla B var engum rökum studd, en skýrsla A talin hafa sennileikann með sér, var hún lögð til grund- vallar .......222000. 0. se öd1 b) Í opinberum málum. Eitt vitni kvaðst hafa séð A hafa í frammi ósiðlegt atferli við 7 ára gamla telpu. Sjálfur kvaðst A ekki minnast þessa, en vildi ekki fortaka það, með því að hann muni fátt af því, sem hann að- hafist drukkinn. Var hann dæmdur sekur við 186. gr. hegningarlaganna .........00000000.000.. 1 A, sem var framkvæmdarstjóri hlutafélags, taldi sig hafa aukið hlutafé félagsins og greitt hlutafjár- aukann með vörum. Endurskoðendur, sem rann- sökuðu bókhald félagsins, eftir að það hafði verið tekið til gjaldþrotaskipta, fullyrtu, að engin vöru- afhending til félagsins hafi átt sér stað á þessum tíma. A gat enga grein gert fyrir því, hvers konar vörur hann hefði afhent félaginu né hvaðan hann hefði fengið þær, og meðstjórnandi hans vissi ekki til þess, að A hafi afhent félaginu vörur. Samkvæmt þessu talið, að A hafi gerzt sekur um vísvitandi ranga tilkynningu um aukningu hluta- fjárins ...........00 20. sr 146 CX Efnisskrá. A var gefið það að sök, að hann hafi falsað tvo inn- kaupsreikninga í því skyni að komast hjá rétt- mætri tollgreiðslu af vörum. A kvaðst ekki muna, hvort hann hafi gert þessar breytingar á reikn- ingunum, en taldi sennilegt, að hann eða einhver í samráði við hann hafi gert þær. Þar sem ekki lá fyrir skýlaus játning ákærða um fölsunina, og sök hans var ekki sönnuð á annan hátt, en mögu- leiki á því, að aðrir hafi framkvæmt breytinguna, þá var hann sýknaður af ákærunni .......... Maður (G) og kona (M) bjuggu saman ógift. Kvöld eitt var M stödd á skrifstofu manns nokkurs (Ó), er veitti henni áfengi. Tókst henni þá að stela silfurrefsskinni, er Ó átti. Er M kom heim um kvöldið, kvaðst G hafa spurt hana að því, hvort Ó hafi gefið henni skinnið, en M hafi ekki svar- að því neinu. G seldi síðar skinnið fyrir 235 kr. Ekki talið sannað gegn neitun hans, að hann hafi vitað um, að M hafði tekið skinnið ófrjálsri hendi A var launalágur innheimtu- og aðstoðarmaður hjá heildverzlun, óreglusamur og mjög skuldugur í bönkum og víðar. Falsaði hann allmarga tékka og vixla, er hann seldi eða setti að tryggingu fyrir lánum. B, gamall kaupsýslumaður, hafði um langt skeið verið kunningi A og þekkt fjárreiður hans og hagi. B aðstoðaði A við sölu tveggja falsaðra vixla, er litu út sem venjulegir viðskiptavíxlar verzlunarinnar, og var nafn verzlunarinnar fals- að á stað útgefanda á báðum vixlunum. Víxla þessa keypti maður einn gegn miklum afföllum. Ekki álitið sannað gegn neitun B, að honum hafi verið kunnugt um fölsun víxlanna. Hins vegar talið, að honum hafi hlotið að vera ljóst, að A myndi ekki hafa heimild heildverzlunarinnar til sölu viðskiptavíxla hennar með þessum hætti. Var verknaður B því talinn varða við 255. gr. sbr. 48. gr. og 46. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869. Þá hafði A falsað nafn heildverzlunarinnar undir tvær tékkávísanir. Aðstoðaði B hann við lántökur á smáum fjárhæðum, er þó varð að greiða riflega þóknun fyrir, gegn tryggingu í tékkun- 146 340 Efnisskrá. um. Þessi aðferð talin svo fjarri venju og hag- sýni og yfirleitt svo fjarstæð, að ekki geti hjá því farið, að B hafi verið ljóst, að tékkarnir væru falsaðir. Fyrir þenna verknað var B því dæmd- ur eftir 271. gr. hegningarlaganna ............ A, er fjórum sinnum hafði hlotið dóm fyrir þjófnað og aðra óheimila töku sauðfjár og hrossa, er hann hafði slátrað og neytt í búi sínu, og síðast hafði verið dæmdur fyrir slík brot árið 1936, varð enn uppvís árið 1938 að óheimilli töku og slátrun margra kinda og hrossa. B, er verið hafði bústýra A um mörg ár og alið honum 7 börn, var ákærð fyrir samsekt eða hlutdeild í brotum A. Þótt sterk- ar líkur þættu vera fyrir því, að hún hafi verið í vitorði með A, voru þær samt ekki taldar nægar til að byggja á þeim sektardóm ................ Maður, er mörgum sinnum hafði verið dæmdur fyrir Þjófnað, fór um þakglugga á húsi inn í lokað her- bergi, stal þar nokkrum munum og fór því næst sömu leið úr húsinu aftur. Hann kvað þjófnaðar- ásetning fyrst hafa vaknað hjá sér, er hann var kominn inn í herbergið. Þessi frásögn hans var ekki tekin trúanleg, og brot hans fært undir 7. og 8. gr. laga nr. ó1 frá 1928, sbr. 4. tölul. 231. gr. hegningarlaganna ...........20000000. 000... Lyfsalar. Lyfsali á Siglufirði talinn hafa rétt tl að krefja sjúkrasamlag Akureyrar um andvirði lyfja, er fé- lagsmenn sjúkrasamlagsins höfðu tekið hjá hon- um út í reikning þess, en þó ekki fyrir önnur lyf né hærra verði en samlagið hefði þurft að greiða, ef mennirnir hefðu veikzt á samlags- svæði Akureyrar ........2020000 2000. Læknar, lækningar. Geðveikralæknir rannsakar andlega heilbrigði manns, er framið hafði kynferðisbrot undir áhrifum Áfengis ...........2000 0000 Læknar lýsa meiðslun og andlitslýytum konu, er hún hafði hlotið af völdum bÞifreiðarslyss .......... ( XI 559 601 öl6 CXII Efnisskrá. A héraðslæknir krafði B gjalds fyrir ferð og læknis- aðgerð í hans þágu. Enda þótt ekki lægi annað fyrir en að læknisaðserðin hafi verið nauðsyn- leg og framkvæmd á réttan hátt, þá þótti samt svo mikill ljóður hafa verið á framkomu A gagn- vart B og öðrum vandamönnum sjúklingsins í ferð þessari, að hann hafi með því fyrirgert rétti til launa fyrir læknisvitjunina. Var B því sýkn- aður af kröfum hans ............ so Tveir menn, er ekki höfðu lækningaleyfi, töldu sig geta með aðstoð framliðinna manna veitt sjúkum mönnum meinabót, aðallega með fyrirbænum og snertingum á þeim stað líkama sjúklinganna, er Þeir kenndu sér meins. Þessar athafnir ekki tald- ar varða við lög nr. 47 frá 1932 um lækninga- leyfi o. fl. Ekki var sannað í málinu, að hinir ákærðu hafi aftrað nokkrum manni læknisleit- unar, né að þeir hafi brotið sóttvarnarfyrirmæli eða valdið nokkrum tjóni með aðgerðum þessum. Þar sem ekki var heldur ástæða til að ætla annað en að þeir hafi sjálfir haft trú á gagnsemi að- gerða sinna, þá töldust þeir ekki hafa gerzt sekir við 20. kap. hegningarlaganna með því að taka Þóknun fyrir aðgerðirnar ...............0..... Læknar láta upp álit um meiðsl manna, er orðið höfðu fyrir bifreiðarslysi ............ 278, 289, Tveir embættislæknar láta upp skoðun sína um það, hvort bifreið, sem ekið var á mann, hefði getað greitt honum eins þungt högg og raun gaf vitni, ef henni hafi verið ekið með þeim hraða, sem bifreiðarstjórinn taldi hana hafa haft .......... Lagt fyrir héraðsdómara í barnsfaðernismáli að láta lækni rannsaka sálarþroska og andlega heilsu barnsmóður „................ or Læknar lýsa líkamsáverkum tveggja manna, er orðið höfðu fyrir árás og lemstri ölvaðs manns ...... Lög, lögskýring. Sbr. venja. Í máli, er ungmennafélag var annar aðili að, var fé- lagsmaður í ungmennafélaginu ekki talinn svo við mál riðinn, sbr. 1. mgr. 2. tölul. 125. gr. laga 133 146 207 340 438 456 Efnisskrá. CXKIII inn vittur fyrir að hafa stofnað hagsmunum um- bjóðanda sins í hættu með því að hefjast ekki fyrr handa um öflun áfrýjunarleyfis ........ 79, Hæstaréttarmálflutningsmaður, er var sækjandi máls í héraði, var sektaður þar fyrir ósæmileg ummæli um héraðsdóm og hæstarétt. Var sektarákvæðið staðfest í hæstarétti .........2000.0000 000... Fundið að drætti máls ..........00.00000.0.0 0... 0... Tiltekin ummæli málflutningsmanns stefnda í héraði voru ómerkt þar og málflutningsmaðurinn sektað- ur fyrir þau. Sagt, að með því að málflutnings- maðurinn hafi ekki áfrýjað þessu ákvæði héraðs- dómsins, þá verði við það að sitja .............. Málflutningur. Sbr. málflutningsmenn, málshöfð- un, opinber mál, ósæmileg ummæli, réttarfarssektir. a) Í einkamálum. Mál flutt skriflega samkvæmt 1. tölulið 38. gr. hæsta- réttarlaga nr. 112 frá 1935 237, 382, 412, 443, 494, Ný gögn lögð fram í hæstarétti 10, 73, 306, 349, 451, Framlagningu. skjals fyrir hæstarétti mótmælt sök- um skorts á novaleyfi .......020000000000 Nýjar skýrslur fengnar í barnsfaðernismálum eftir uppkvaðningu héraðsdóms og lagðar fram fyrir hæstarétti ............200000 000 38, Fébótamáli var áfrýjað og málflutningi fyrir hæsta- rétti skipt þannig eftir ósk aðilja og með sam- þvkki dómsins, að fyrst var það atriði sótt og varið, hvort aðili væri skaðabótaskyldur, en hitt geymt, hver skaðabótaupphæðin skyldi vera .... Málsatriði, er gagnaðilinn hafði ekki mótmælt eða ekki talinn hafa mótmælt nægilega, lögð til grundvallar 53, 79, 88, 319, 516, 524, 581, Stefndi í héraði, er gaf aðiljaskýrslu í málinu, skarst undan að gefa nægilega glögga skýrslu um ákveð- in atriði, enda þótt honum virtist hafa verið það unnt. Var staðhæfing gagnaðilja hans um atriði þessi því lögð til grundvallar, sbr. 116. gr. laga nr. 85 frá 1935 .......2002.00 00 ne senn Lögtaksgerð til tryggingar greiðslu opinberra gjalda 391 486 ödl 595 524 494 365 CKKIV Efnisskrá. hafði verið ómerkt í hæstarétti. Gerðarþoli höfð- aði þá mál í héraði á hendur ríkissjóði og krafð- ist skaðabóta vegna ólögmætis lögtaksins. Sagt, að réttur til skaðabóta, þótt til hefði verið, væri niður fallinn vegna þess að krafan var ekki borin fram í sambandi við áfrýjun lögtaksgerðarinnar, sbr. 11.— 13. gr. laga um lögtak o. fl. nr. 29 frá 1885 léttur Á til fébóta úr hendi B talinn velta á því, hvaða lög hefðu gilt um tiltekið atriði á tilteknum tíma í bænum Casablanca í frakknesku Marokko. Með þvi að ekkert var upplýst um lög þessi, þótti ekki unnt að dæma um skaðabótaskylduna að svo vöxnu máli. Var kröfunni því vísað frá héraðs- AÁÓMI 22... Gagnsök í héraði í skuldamáli var í hæstarétti vísað frá héraðsdómi sökum ónógrar málsútlistunar Í hæstarétti var ekki lagður dómur á kröfulið, er þar /ar hafður upp, en vísað hafði verið frá héraðs- AÓMI 20... Fógetaréttarmáli frestað ex officio í hæstarétti og lagt fyrir fógeta samkvæmt analogiu 120. gr. laga nr. 85 frá 1936 að veita aðiljum kost á að afla framhaldsgreinargerðar fyrir fógetaréttinum Á krafðist þess, að B yrði dæmt óheimilt að rek ákveðna atvinnu vegna atvinnubanns í samningi aðilja. B krafðist aðallega sýknu, en til vara, að henni yrði heimilað að leysa sig með fégjaldi undan atvinnubanninu. Sýknukröfunni var hrund- ið, og metið hæfilegt, að atvinnubannið skyldi standa eitt ár. En með tilliti til aðstæðna þótti rétt að taka varakröfu B til greina að því leyti, að hún yrði dæmd til að greiða A bætur fyrir tjón Það, er brot B á atvinnubanninu var talið hafa bakað A. En ef B greiddi ekki bæturnar innan tiltekins frests, skyldi henni óheimilt að reka um- rædda atvinnu í eitt ár frá lokum frestsins A, sem var varnaraðili barnsfaðernismáls í héraði, áfrýjaði málinu til hæstaréttar. Krafðist hann ó- merkingar málsins og frávísunar þess frá hér- aðsdómi, með því að liðinn hefði verið málshöfð- unarfrestur samkvæmt 2. mgr. 8. gr. laga nr. 46 io hn 19 252 300 331 364 365 Efnisskrá. CKXKV frá 1921, er mál var höfðað í héraði í des. 1936, og hefði ráðherra ekki lengt frestinn. Þar sem A hafði ekki hreyft þessu atriði í héraði og enga kröfu gert í þessa átt í áfrýjunarstefnu, var ó- merkingarkröfu hans hrundið .......... ee... 405 Í deilu sameigenda að jarðartorfu um eignarhlutföll Þeirra í torfunni þótti upplýst, að einn þeirra ætti 27,52 hndr. En með því að hann hafði ekki krafizt sér viðurkennd til eignar meira en 27,45 hndr. og sú krafa hans tekin til greina í héraði, en hann hafði ekki áfrýjað málinu af sinni hálfu, /arð við niðurstöðu héraðsdóms að sitja ........ 431 A átti fjárkröfu á hendur útgerðarsamvinnufélagi. Fé- lagið fékk niðurfærslu skulda sinna samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935, og var A úthlutað 5% upp í kröfu sína úr skuldaskilasjóðnum. Siðar krafð- ist A í dómsmáli allrar skuldarinnar af nokkrum félagsmönnum félagsins vegna ábyrgðar þeirra á skuldum þess. Með því að stefndu kröfðust ekki í málinu niðurfærslu kröfunnar vegna þeirra 5% er greiðast áttu úr skuldaskilasjóði, voru þeir þegar af því dæmdir til að greiða A alla kröfu hans .. 443 Í skuldamáli kröfðust stefndu sýknu vegna þess að þeir ættu hærri gagnkröfur á hendur stefnanda en kröfu hans nam. Með því að ekki varð ráðið af máls- útlistun stefndu, hver væri upphæð gagnkröfu Þeirra, var krafa þeirra um sýknu á þessum grund- velli ekki tekin til greina ...................... 443 Stefndi lýsti málsatvikum á annan veg í hæstarétti en hann hafði gert í héraði. Vildi hann í hæstarétti styðja þessa breyttu frásögn sína nýju sakar- gagni. Af hálfu áfrýjenda var hinni nýju skýrslu mótmælt sem rangri og of seint fram kominni og framlagningu sakargagnsins mótmælt vegna skorts á novaleyfi. Gegn mótmælum þessum þótti ekki unnt að leggja hina nýju skýrslu né sakar- gagnið til grundvallar í málinu ................ 520 b) Í opinberum málum. Opinbert mál endurupptekið að því er varðaði skipti héraðsdómarans og valdstjórnarinnar til leiðrétt- CKKVI Efnisskrá. ingar á ummælum í forsendum hæstaréttardóms um meðferð héraðsdómarans á málinu .......... 316 Málsbætur. Bifreiðarstjóra, er með gálausum akstri hafði orðið valdur að dauða þriggja farþega sinna, talið það til málsbóta, að hann bjargaði fjórða farþeganum frá drukknun og stofnaði lifi sínu í hættu við björgunina .......22002000 0. nn renn 65 Málshöfðun. Sbr. ákæruvald. a) Einkamál. Stefna í skuldamáli gefin út sama dag sem skuldin féll í gjalddaga .......00.2000. 000. 103 Lögtaksgerð til tryggingar opinberum gjöldum var ómerkt í hæstarétti. Gerðarþoli höfðaði þá mál i héraði á hendur ríkissjóði til greiðslu skaða- bóta vegna hins ólögmæta lögtaks. Sagt, að þótt svo væri, að réttur til skaðabóta hefði verið fyrir hendi, þá væri skaðabótakrafan niður fallin, þar sem hún var ekki borin fram í sambandi við áfrýjun lögtaksgerðarinnar, sbr. 11.—13. gr. laga 29 frá 1885 ......0200000 err 242 Maður höfðaði fyrir sjódómi mál gegn skiptaráðanda f. h. þrotabús til greiðslu hásetakaups og viður- kenningar sjóveðréttar. Með því að ekki lá fyrir sönnun þess, að kröfu þeirri, sem málið varðaði, hefði verið lýst í þrotabúið samkvæmt 33. gr. sbr. 90. gr. skiptalaganna og 3.. mgr. Í. gr. laga nr. 52 frá 1914 eða að skiptaráðandi hafi vísað henni til sjódóms samkvæmt nefndu ákvæði laga nr. 52 frá 1914, þá var héraðsdómur og málsmeð- ferð í héraði ómerkt ex officio og málinu vísað frá héraðsdómi ........20200 00. 327 Í hæstarétti var krafizt frávísunar barnsfaðernismáls frá héraðsdómi, með því að málshöfðunarfrest- ur samkvæmt 8. gr. laga nr. 46 frá 1921 hafi verið liðinn, er mál var höfðað í héraði, og ráðherra hafi eigi lengt frestinn. Þessari kröfu hrundið, þar sem þetta atriði kom ekki fram í meðferð Efnisskrá. CKKVII málsins í héraði, og í áfryjunarstefnu var engin krafa gerð í þessa átt .........0..00000 00... 405 A stefndi sameigendum sinum að jarðartorfu til þess að fá viðurkenningardóm um það, að hann væri eigandi að 27,45 hndr. úr torfunni. Í málinu þótti upplyst, að A væri eigandi að 27,52 hndr., en ekki var honum dæmt meira en hann hafði krafizt 431 Mál var höfðað í héraði gegn lögmanninum í Revkja- vík f. h. ríkissjóðs eða persónulega til greiðslu skaðabóta út af meintri ólögmætri framkvæmd fógetagerðar. Málinu lauk í héraði á þann veg, að lögmaðurinn var dæmdur persónulega til að greiða skaðabætur, en dómsorð skorti um skyldu ríkissjóðs. Báðir aðiljar áfrýjuðu málinu. Sagt, að samkvæmt 2. mgr. 34. gr. laga nr. 85 frá 1936 verði ábyrgð á hendur héraðsdómara ekki komið fram með málssókn í héraði, þegar svo er farið sem hér var. Í máli þessu sé lögmaðurinn ekki bær að binda ríkissjóð. Úrlausn um bótaskyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka hljóti auk þess að byggjast á mati á þeim verkum, og verði slík úr- lausn þvi ekki fengin í þessu máli með málssókn i héraði. Af þessum sökum var héraðsdómur og málsmeðferð í héraði ómerkt ex officio og mál- inu vísað frá héraðsdómi að því er varðaði kröf- ur á hendur lögmanninum f. h. ríkissjóðs eða persónulega ..........2.0.0000 000 s 541 b) Opinber mál. Opinbert mál var höfðað segn manni m. a. fyrir brot gegn 26. og 27. kap. hegningarlaganna, lögum um hlutafélög og lögum um gjaldþrotaskipti. Þótt stefna í málinu viki ekki að lögum um verzlunar- bækur nr. 53 frá 1911, þótti samt heimilt að dæma ákærða refsingu fyrir brot á þeim lögum, þar sem honum var ljóst, að hann átti í málinu að svara til saka út af rangri tilgreiningu í bókum fyrirtækis þess, er hann hafði stjórnað, og full- komin vörn hafði verið borin fram í málinu um þetta atriði ...............00. 00. 146 Þótt stefna í opinberu máli viki aðeins að 23. og 27. GKKVIII Efnisskrá. kap. hegningarlaga frá 25. júní 1869 og lögum nr. öl frá 1928, þótti samt mega dæma honum refs- ingu eftir 250. gr. hegningarlaganna, með því að hann gat ekki gengið þess dulinn, að hann var sóttur til refsingar fyrir verknað þann, er við þá grein þótti varða ............2... se 474 Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, ómaksbætur. a) Í einkamálum. 1. Málskostnaður látinn falla niður. Áfrýjandi vann mál að öllu leyti, en málskostn- aður látinn falla miður ...... 93, 124, 520, 553 Kröfur áfrýjanda teknar að nokkru leyti til greina, en mMálskostnaður látinn falla niður 88, 528, 595 Áfrýjandi tapaði máli, en málskostnaður látinn falla niður ........ 5, 45, 218, 222, 231, 271, 524 Áfrýjað til breytinga. Tveimur kröfuliðum vísað frá héraðsdómi, en dómur staðfestur að öðru leyti ...... a .. 252 Í kærumáli samkvæmt 199. gr. laga nr. 85/1986, er kærandi vann að mestu leyti, féll máls- kostnaður niður, með því að kærandi krafð- ist hans ekki ..........000.202 00... 0... 42 Áfrýjandi tapaði máli, en ekki mætt af hálfu stefnda ......2..00000 00. se 443 Aðilja stefnt til að sæta réttar sins, en engar kröfur gerðar á hendur honum ............ 79 Máli áfrýjað til staðfestingar án þess að séð yrði, að stefndi, sem ekki lét mæta af sinni hálfu, hefði gefið efni til áfrýjunar .............. 412 A sótti fjóra aðilja í sama máli. Þeir áfrýjuðu héraðsdómi og unnu málið. A dæmdur til að greiða einum þeirra málskostnað, en gagnvart hinum var málskostnaður látinn niður falla 28 A, sem arf átti að heimta úr dánarbúi, áfrýjaði Þremur skiptaréttarúrskurðum og stefndi skiptaráðanda og samerfingjum sinum. Þeir sagnáfrýja. Kröfur A að mestu leyti teknar til greina, en málskostnaður látinn falla niður 500 Krafa A á hendur B um þóknun fyrir dráttarað- Efnisskrá. CXKIK stoð skips var í héraði tekin að nokkru leyti til greina, en sjóveðréttur ekki dæmdur. B áfrýjaði og krafðist sýknu. A gagnáfrýjaði til hækkunar dæmdri fjárhæð og viðurkenn- ingar á sjóveðrétti. Héraðsdómur staðfest- ur að öðru en því, að sjóveðréttur var dæmd- ur. Málskostnaður var látinn falla niður Báðir aðiljar skuldamáls áfryja héraðsdómi. Krafðist aðaláfryjandi hækkunar dómkröf- unnar, en gagnáfrýjandi algerrar sýknu. Syknukrafa gagnáfrýjanda tekin til greina, en málskostnaður látinn falla niður ........ Í barnsfaðernismáli, er velta skyldi á eiði manns- ins, var ekki mætt af hálfu barnsmóður. Samkvæmt því skyldi málskostnaður fyrir hæstarétti falla niður, ef maðurinn féllist á EIÐNUM #.......0000 00. 2. Málskostnaður dæmdur. a. Kröfur áfrýjanda teknar til greina að öllu leyti, og honum dæmdur málskostnaður 38, 73, 382, 421, 486, 494, 516, b. Kröfur áfrýjanda teknar að nokkru leyti til greina, og honum dæmdur málskostnaður 79, 103, 109, 242, 263, 349,385, 428, 509, c. Aðili, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga, en kröfur hans voru ekki að neinu leyti teknar til greina, dæmdur til að greiða málskostnað 213, 306, 411, 319, 375, 391, 400, 407, 431, d. Aðili, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga, en kröfur hans voru aðeins að nokkru leyti til greina teknar, dæmdur til að greiða málskostnað ............. 10, 285, e. Barnsfaðernismál: Maðurinn sýknaður, og konan dæmd til að greiða málskostnað ..........00002... 38, Maður, sem í héraði hafði verið dæmdur með- lagsskyldur, áfrýjaði, en af hálfu barns- móður var ekki mætt. Málið var látið velta á eiði áfrýjanda, og skyldi stefnda greiða honum málskostnað fyrir hæsta- 293 451 293 604 öð1 536 365 494 CKKK Efnisskrá. rétti, ef hann ynni eiðinn, en málskostn- aður í héraði þá falla niður. Féllist áfryj- andi á eiðnum, skyldi hann greiða stefndu málskostnað í héraði, en málskostnaður fyrir hæstarétti þá falla niður .......... f. Eiðsmál: Úrslit máls um skyldu til útgáfu skuldabréfs látin velta á synjunareiði stefnda. Vinni hann eiðinn, skal áfrýjandi greiða honum málskostnað. Fallist stefndi á eiðnum, skal hann greiða áfryjanda málskostnað .. . Gjafsóknarmál og gjafvarnar: 5 Talsmanni gjafsóknarhafa eða gjafvarnar dæmd málflutningslaun úr ríkissjóði 38, 93, 213, 271, Áfrýjandi, sem hafði sjafsókn fyrir hæstarétti, vann málið. Stefndi dæmdur til greiðslu málskostnaðar, er að nokkru leyti skyldi renna í ríkissjóð, að nokkru leyti til tals- manns áfrýjanda, en afgangurinn til áfryj- anda sjálfs ..........0.2202 000 . Landamerkja- og vettvangsmál: Dómur í landamerkjamáli ómerktur og áfrýj- anda, er krafizt hafði ómerkingar, dæmd- ur málskostnaður „........0..000... 0... A sótti í vettvangsmáli í héraði fjóra aðilja saman, og voru kröfur hans þar að mestu leyti teknar til greina. Áfrýjað var af hálfu allra aðilja, og voru gagnaðiljar Á allir sýknaðir í hæstarétti af kröfum hans. A var dæmdur til að greiða dagkaup og ferðakostnað héraðsdómenda og þóknun fyrir uppdráttargerð af þrætusvæðinu svo og málskostnað til eins gagnaðiljans, er sýknaður var vegna aðildarskorts, en að öðru leyti skyldi málskostnaður falla MIÐUR C..........20 rr 1. Frávísunardómar: Máli, sem átti að sæta kæru samkvæmt 199. gr. laga nr. 85/1936, áfrýjað með röngum hætti. Málinu vísað frá hæstarétti ex offi- 237 3ði 358 494 25 Efnisskrá. CXXKI cio. Áfrýjandi dæmdur til að greiða máls- kostnað 20.00.0000 314 Máli vísað ex officio frá hæstarétti, með því að áfrýjunarleyfi var of seint út gefið. Áfrýjandi, sem hafði gjafsókn, dæmdur til að greiða málskostnað, en talsmanni hans fyrir hæstarétti dæmd málflutningslaun úr ríkissjóði .....0002000 000... 358 i. Ómerkingardómar: Dómur í landamerkjamáli ómerktur. Áfrýj- anda, er krafizt hafði ómerkingar, dæmd- ur málskostnaður ........0000000000.... 13 Dómur og málsmeðferð í héraði ómerkt vegna ófullnægjandi málshöfðunar. Stefndi, sem var málshöfðandi í héraði, dæmdur til greiðslu málskostnaðar .......0000000.- 327 k. Kröfu erfingja á hendur dánarbúi var mót- mælt af ýmsum skuldheimtumönnum bús- ins. Var málið sótt og varið fyrir skipta- réttinum frá 6. ágúst 1934 til 6. april 1937, er það var tekið til úrskurðar, og sekk úrskurður í því 26. april 1937. Erfingjarn- ir áfrýjuðu skiptaréttarúrskurðinum, en krafa þeirra fyrir hæstarétti um máls- kostnað fyrir skiptarétti var ekki til greina tekin þegar af því, að 3. mgr. 185. gr. laga nr. 85/1936 tæki ekki til meðferð- ar málsins fyrir skiptarétti, sbr. 222. gr. sömu laga ......0.0000 00. 486 1. Aðalsök og gagnsök. A sótti í héraði skuldamál á hendur B og fékk kröfu sína að nokkru leyti tekna til greina. A áfrýjaði og krafðist þess að dæmd fjárhæð yrði hækkuð. B gagnáfrýj- aði og krafðist algerrar sýknu. Í hæsta- rétti var krafa A lækkuð frá því, er í héraði hafði dæmt verið, en gagnáfrýj- andi samt dæmdur til að greiða honum málskostnað ......2000 000 ð3 Í héraði stefndi A B til greiðslu skuldar. B viðurkenndi kröfuna, en gagnstefndi Á CXKKII Efnisskrá. til greiðslu hærri fjárhæðar. Í aðalsök var B dæmdur í héraði samkvæmt kröfu A, en í gagnsök var sumum kröfuliðum B vísað frá dómi, en A sýknaður af öðr- um. B áfrýjaði málinu. Í hæstarétti var héraðsdómurinn staðfestur um niður- stöðu í aðalsök, en gagnsök í héraði vis- að frá undirréttinum vegna ófullnægjandi greinargerðar. A var dæmdur til greiðslu málskostnaðar ........0... 300 Gagnáfrýjandi, sem var aðalstefnandi í hér- aði og vann málið þar, vann það einnig fyrir hæstarétti. Aðaláfrýjandi dæmdur til að greiða honum málskostnað ...... 365 Í sambandi við innsetningargerð í Þbátsvél eftir kröfu B lét fógeti taka tvo hluti úr vélinni til þess að fyrirgirða færslu báts- ins úr stað, þar til séð yrði fyrir lok fógetagerðarinnar. Daginn eftir féll B frá innsetningarkröfu sinni, og var vélin þá sett í samt lag aftur. Bátseigandinn, A, sem taldi fógetagerð þessa ólögmæta, höfðaði í héraði skaðabótamál á hendur B og fógetanum persónulega eða fyrir hönd ríkissjóðs. Í héraði var B sýknaður, fógetinn dæmdur persónulega til greiðslu skaðabóta, en í héraðsdóm skorti dóms- orð um kröfuna á hendur ríkissjóði. Áfrýj- að var af hálfu fógeta persónulega og fyrir hönd ríkissjóðs, og sagnáfrýjað af hálfu A. Í hæstarétti var héraðsdómurinn stað- festur um sýknu B, en málsmeðferð í hér- aði og dómur ómerkt að því leyti sem málið varðaði fógetann persónulega eða fyrir hönd ríkissjóðs. A var dæmdur til að greiða fógetanum og B málskostnað, hvorum í sínu lagi .................... öd1 m. Sjóveðréttur í skipi einnig dæmdur til trygg- ingar málskostnaði ............ 263, 293, 306 n. Aðiljar dæmdir til greiðslu málskostnaðar in soliðum ..................... 10, 400, 431 Efnisskrá. CKXKIII b) Í opinberum málum. 1. Aðili dæmdur sekur. a. Einn aðili sakfelldur og dæmdur til greiðslu sakarkostnaðar 1, 63, 65, 120, 278, 289, 352, 416, 532, 589, 601, b. Tveir eða fleiri sekir dæmdir og dæmdir in solidum til að greiða sakarkostnað 207, 340, 438, c. Sakfelldir menn dæmdir til að greiða sakar- kostnað í héraði í ákveðnum hlutföllum, en allir in solidum áfrýjunarkostnað sak- APINNAF ........2000 rr d. Hver greiðir sinn gæzluvarðhaldskostnað 456, e. Tveir menn hafðir fyrir sökum. Annar sýkn- aður og sgæzluvarðhaldskostnaður hans lagður á ríkissjóð. Hinn sakfelldur og dæmdur til að greiða allan annan kostn- að sakarinnar ..........00020000 00... f. Þrir menn hafðir fyrir sökum. Tveir sykn- aðir og málsvarnarlaun talsmanns annars þeirra í héraði lögð á ríkissjóð. Sak- fellda gert að greiða allan annan sakar- kostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti sg. Hver greiðir sínum talsmanni .... 207, 456, 2. Aðili sýknaður. a. Tveir menn hafðir fyrir sökum. Báðir sýkn- aðir og sakarkostnaður allur lagður á FikISSJÓð .......0000000 20 b. Tveir menn eða fleiri hafðir fyrir sökum og annar eða fleiri sýknaðir, en hinir sak- felldir ............0 0000 146, 3. Opinbert mál endurupptekið samkvæmt 30. gr. hæstaréttarlaga nr. 112/1935 til leiðréttingar á ummælum í forsendum hæstaréttardóms um meðferð héraðsdómarans á málinu. All- ur kostnaður við endurupptöku og rekstur n málsins fyrir hæstarétti lagður á ríkissjóð .. Manndráp. Vegur lá í halla niður að á og beygðist krappt á ár- bakkanum fram með ánni. A, sem ók bifreið 608 456 474 474 146 474 133 559 316 CKKKIV Efnisskrá. sinni niður hallann, tókst ekki að ná beygjunni. Ók hann út af árbakkanum niður í ána, sem þar var bæði djúp og straumþung. A heppnaðist að bjarga sjálfum sér og einum farþega, en þrir far- Þegar drukknuðu. Gáleysi Á talið valda því, að honum tókst ekki að sveigja bifreiðina í tæka tið eftir vegbugðunni, enda hafði hann treyst um of á hemla bifreiðarinnar, sem honum átti að vera ljóst, að ekki mundu gera fullt gagn eins og á stóð, þar sem hemlaborðarnir höfðu skömmu áður vöknað. Var A dæmd refsing sam- kvæmt 200. gr. hegningarlaganna og 15. sbr. 14. gr. bifreiðalaga nr. 70 frá 1931. Við ákvörðun refsingar var honum talið til afbötunar, að hann bjargaði einum farþega sinna og lagði lf sitt í hættu við björgunina .........0.0000%00 00... 65 Að kvöldi dags í nóvembermánuði ók bifreiðarstjóri á gangandi mann á götu í Reykjavík og varð hon- um að bana. Gálausum akstri talið um að kenna. Bifreiðarstjórinn talinn sekur við 200. gr. hegn- ingarlaganna, en refsing hans gerð skilorðsbund- in samkvæmt lögum nr. 39 frá 1907 .......... 289 Bifreiðin A, sem var á austurleið með bát á tengi- vagni Í eftirdragi, hafði numið staðar á réttri vegbrún. Þegar bifreiðinni B, sem var á vestur- leið, var ekið þar fram hjá, gekk maður frá aftur- enda bátsins í veg fyrir hana, rakst á hana og hlaut meiðsl af, er samdægurs drógu hann til dauða. Talið, að maður þessi hafi átt mesta sök á slysinu með ógætni sinni, en bifreiðarstjóri B hafi ekki heldur sýnt nægilega aðgæzlu og væri því einnig í nokkurri sök. Var honum dæmd refsing eftir 200. gr. hegningarlaganna og 15. sbr. 14. gr. laga nr. 70 frá 1981 ......0...0.02.000.... 352 Mat og skoðun. Sbr. blóðrannsókn, líkur, sönnun, vitni. (Gr€ðveikralæknir rannsakar mann til að reyna sak- hæfi hans og kynhneigðir ...........0.0.00.02.... a Skipaskoðunarmaður ríkisins lýsir spjöllum á strönd- uðu skipi .......2.02.000 00. 5 Efnisskrá. CKKKV Tveir menn voru dómkvaddir til að meta, hvort strandaður bátur væri óbætandi, og ef svo væri ekki, hvað kosta myndi að gera hann sjófæran. Álit skoðunarmanna var, að kostnaðarins vegna kæmi ekki til mála að gera við bátinn. Með því að skemmdum bátsins var ónákvæmlega lýst í skoðunargerðinni og verð hans með áorðnum skemmdum ekki metið, né heldur, hvað viðgerð á honum myndi kosta, og með því ennfremur að rátryggjanda bátsins var ekki gefinn kostur á að gæta réttar sins við skoðunargerðina, þá þótti ekki fært að leggja álit skoðunarmannanna til grundvallar í máli gegn vátrvggjandanum til greiðslu vátrvggingarfjárins ....... sr Ljósmóðir vottar, að barn hafi verið fullburða, er það fæddist .......2.00222000. 0. rn Bifreiðaeftirlitsmaður telur möguleika á því, að skiptistöng bifreiðar hafi færzt til úr 1. í 2. gíri, er bifreiðarstjórinn og annar maður, er við hlið hans sat, brutust út úr bifreiðinni, eftir að slys hafði orðið Uppdráttur gerður af stað, þar sem ökuslys hafði OFÐIÐ .......2000 000 Kunnáttumenn rannsaka bifreið eftir ökuslys ...... Álit lækna um meiðsl og andlitslýti konu, er orðið hafði fyrir Ökuslysi ......0000000 00... Rannsakað áfengismagn í blóði .......... 120, 278, Bókhaldsrannsókn vegna gjaldþrotaskipta .......... Ákvæði 2. mgr. 137. gr. laga nr. 85 frá 1936 ekki talin taka til máls, er dómtekið var í héraði 16. des. 1936, sbr. c-lið 222. gr. sömu laga ............ Beykjavíkurbær svipti erfðafestuhafa (A) landi sinu. Höfðaði A mál gegn bænum og krafðist endur- gjalds fyrir landið að upphæð kr. 58640.08. Dænmt í héraði, að A skyldi fá endurgjald eftir mati dóm- kvaddra manna, en tekið fram í forsendum dóms- ins, að stefnukrafan sé of há, og þar talin fram atriði, er matsmenn skuli hafa hliðsjón af við ákvörðun endurgjaldsins. Reykjavíkurbær áfrýj- aði málinu til hæstaréttar, er staðfesti héraðsdóm- inn að niðurstöðu til. Í forsendum hæstaréttar- 38 79 415 146 CKXKKVI Efnisskrá. dómsins er sagt, að með því að A hafi krafizt staðfestingar héraðsdómsins, þá verði ekki tekin til athugunar réttmæti ákvarðana héraðsdómar- ans um þau atriði, er matsmenn eiga að taka til hliðsjónar við matið, og hámark matsfjárhæðar ekki ákveðin öðruvísi en svo, að endurgjaldið megi ekki nema stefnukröfu A í héraði ........ Læknar rannsaka meiðsl manns, er orðið hafði fyrir Ökuslysi (.............0020 000 Iikskoðun og krufning vegna bifreiðarslyss .... 289, Dómkvaðningu matsmanna í aukarétti var áfrýjað til hæstaréttar með stefnu 16. nóv. 1937 til þingfest- ingar í maí 1938. Með því að slík mál eiga að sæta kæru samkvæmt 199. gr. laga nr. 85 frá 1936, sbr. 2. tölulið 198. gr. sömu laga, var mál- inu vísað ex officio frá hæstarétti ............ Lagt fyrir héraðsdómara í barnsfaðernismáli að láta fara fram læknisrannsókn á sálarþroska og and- legri heilsu barnsmóður og láta sjálfur í té um- sögn sína um það, á hvaða stigi vitsmunaþroska hann telji hana ............00.0..... sr Í opinberu máli út af bifreiðarárekstri var fengin álits- serð tveggja bifreiðaeftirlitsmanna og tveggja embættislækna um það, hvort bifreiðin hefði get- að gefið eins þungt högg og raun gaf vitni, ef henni hafi verið ekið með þeim hraða, þegar áreksturinn varð, sem bifreiðarstjórinn tjáði hana hafa haft ............ er se Veiðiréttindi í á, er eignarnámi skyldi taka samkvæmt 3. gr. laga nr. 61 frá 1932, höfðu verið metin yfir- mati samkvæmt 83. sbr. 85. gr. sömu laga. Í máli segn eiganda veiðiréttindanna kröfðust eignar- námstakar afsals fyrir réttindunum gegn greiðslu samkvæmt yfirmatinu. Yfirmatið talið byggt á röngum grundvelli, með því að matsmennirnir höfðu einungis miðað endurgjaldið við söluverð áætlaðrar veiði að frádregnum kostnaði við að afla hennar, en ekki gert sér grein fyrir gangverði veiðiréttindanna í frjálsum kaupum. Var kröfu eignarnámstaka því hrundið .................. Metin örorka manns, er fyrir slysi hafði orðið .... 278 352 314 Efnisskrá. CXKKXVII Maður sýknaður í barnsfaðernismáli, með þvi að blóðrannsókn sýndi, að hann gat ekki verið fað- ir barnsins .......0.2000000n en Dómkvaddir menn meta verðmæti bjargaðs skips Efnafræðingur rannsakar sýnishorn af verzlunarvöru, er talin var hafa valdið kaupanda tjóni ........ Í sambandi við rannsókn þjófnaðarmáls voru tveir menn dómkvaddir til þess að skoða hross og segja álit sitt um aldur þess og mark .............. Læknar lýsa áverkum tveggja manna, er meiðsl höfðu hlotið af líkamsárás .....2.000000 20. Meðlag. A, sem átti fyrir konu og tveimur skilgetnum börn- um að sjá, greiddi ekki meðlagseyri með óskil- getnu barni sínu. Úrskurðaði fógeti, að fastsett- ar skyldu af kaupi A hjá fyrirtæki því, er hann /ann hjá, 50 kr. mánaðarlega, unz meðlagsfúlg- an ásamt kostnaði væri að fullu greidd, en mán- aðarkaup A var 300 eða 325 kr. A, sem ekki taldi sig aflögufæran frá heimili sínu, áfrýjaði úr- skurðinum og krafðist þess, að hann væri úr gildi felldur. Sagt, að heimildin til að taka af launum manns meðlagseyri með óskilgetnu barni hans verði að teljast því skilyrði bundin, að efni hans, þau sem hann hefur eftir til frjálsra umráða, séu viðhlítandi til viðurværis honum og þeim, sem á heimili hans dveljast og framfæri sitt eiga að honum, sbr. meginregluna í 59. gr. framfærslu- laga nr. 135 frá 1935 og ennfremur 3. og 5. gr. bráðabirgðareglugerðar nr. 41 frá 1937 og 3. og 4. gr. laga nr. 65 frá 1938. Með því að A Þótti af- lögufær um þá fjárhæð, sem fógetinn hafði sett fasta af kaupi hans, var hinn áfrýjaði úrskurður staðfestur ......202.000000 00. sr Meinyrði. Sjá ósæmilegur ritháttur, ærumeiðingar, Mjólkurlöggjöf. Mjólkursamsölu, er stofnuð hafði verið samkvæmt lögum nr. 1 frá 1935, dæmdar fébætur úr hendi 494 509 559 589 all CKKKVIII Efnisskrá. stjórnenda félagsskapar nokkurs og ritstjóra tveggja dagblaða vegna ólögmætra kauphamla, er félagið hafði lagt á samsöluna og ritstjórarnir SEE .......0000202020 10 Mjólkursölunefnd samkvæmt lögum nr. 1 frá 1935 tók þá ákvörðun á öndverðu ári 1936, að mjólkur- framleiðendur vestan Hellisheiðar skyldu ganga fyrir framleiðendum austan heiðar um sölu mjólk- ur til neyzlu í Reykjavík, þótt hvorir tveggja væru jafnréttháir til þeirrar sölu að lögum, en í þess stað skyldu framleiðendur austan heiðar verða aðnjótandi rekstrarafgangs mjólkursamsölunnar, eftir því sem til hrykki, til uppbótar því, að þeim var varnað markaðarins í Reykjavík. A, sem var mjólkurframleiðandi vestan heiðar, taldi þessa ráðstöfun um rekstrarafganginn óheimila og höfðaði mál gegn mjólkursamsölunni (M) til greiðslu þess hluta rekstrarafgangsins, er hann taldi eiga að koma í sinn hlut miðað við selt mjólk- urmagn frá búi hans. M mótmælti því ekki, að hreinn rekstrarafgangur ætti að renna til fram- leiðenda, en taldi sér hafa verið heimilt að ráðstafa afganginum eins og gert var. Sagt, að nefndar ráðstafanir mjólkursölunefndar hafi far- ið í bága við skylaus ákvæði 2. gr. laga nr. Í frá 1935 að því leyti sem þær urðu þess valdandi, að meira en 8% var tekið af söluverði neyzlu- mjólkur og rjóma til verðbótar á mjólk austan heiðar, en hins vegar hafi henni verið heimilt eins og á stóð, að láta þann hluta rekstrarágóð- ans árið 1936, sem til var kominn á annan hátt en fyrir sölu nefndra mjólkurafurða, renna til framleiðenda austan heiðar sem bætur þess, að þeir höfðu orðið að þoka af mjólkurmarkaði Reykjavikur til hagsbóta fyrir framleiðendur vest- an heiðar. Samkvæmt þessu var krafa A aðeins að nokkru leyti til greina tekin ................ 53 Félagið A hafði fengið mjólkurbú sitt löggilt til fram- leiðslu á mjólkurafurðum samkvæmt lögum nr. Í frá 1935. Var löggildingin samkvæmt 7. gr. lag- anna bundin því skilyrði, að búið tæki mjólk frá Efnisskrá. EXKKIK utanfélagsmönnum til gerilsneyðingar gegn gjaldi, sem ráðherra ákvæði. A seldi síðar félaginu B mjólkurbúið, og hélt B áfram rekstri þess án þess að afla sér sérstakrar löggildingar til framleiðslu á mjólkurföngum. B synjaði utanfélagsmanninum G um gerilsneyðingu mjólkur hans. Höfðaði C þá mál gegn B og krafðist bóta fyrir tjón það, er neitun þessi hafi bakað honum. Sagt, að þar sem B hafi haldið rekstri búsins áfram á grundvelli þeirrar löggildingar, er A hafði fengið, þá hafi B þar með bundizt skyldu til þess að gerilsneyða mjólk utanfélagssmanna. Var B því dæmt að greiða GC skaðabætur ........0000000 00... „. 109 Mjólkursamlag (A) hafði gerilsneytt mjólk utanfélags- manns (B) frá byrjun apríl til júníloka árið 1936 og haldið eftir 3 aurum sem gerilsneyðingargjaldi fyrir hvern lítra mjólkur, enda þótt landbúnaðar- ráðherra hefði kveðið svo á samkvæmt 7. gr. laga nr. Í frá 1935, að gjald þetta skyldi vera 2.2 aur- ar á litra. Í okt. 1936 höfðaði B mál gegn A og krafðist greiðslu gjalds þess, er A hefði tekið um of fyrir gerilsneyðinguna. Með því að B sannaði ekki gegn andmælum A, að hann hafi slegið við A varnagla um frekari greiðslu, er hann tók við borgun fyrir mjólk þá, sem hann lagði inn til Á á greindu tímabili, þá var Á þegar af þeirri á- stæðu sýknað af þessari kröfu B .......00....... 109 Neyðarréttur. Árið 1937 átti skipstjóri að flytja farm frá Spáni til Íslands. Á leiðinni var skip hans tekið af vopn- uðu skipi Francos á Spáni, er þá átti í borgara- styrjöld við stjórn Spánar. Lýstu yfirvöld Fran- cos farminn upptækan og létu skipstjórann undir- rita nýtt farmskirteini á nafn manns nokkurs í Casablanca í frakknesku Marokko. Samkvæmt fyrirmælum hervalds Francos sigldi skipstjórinn síðan undir eftirliti herskipa Francos til Casa- blanca, sem var hlutlaus höfn, og skildi farminn þar eftir. Í skaðabótamáli eiganda farmsins gegn eiganda skipsins út af missi farmsins var talið, CKL Efnisskrá. að skipstjóranum hafi ekki orðið á nein hand- vömm eins og ástatt var, þótt hann skildi farminn eftir í Casablanca. Hins vegar væri athugandi, hvort farmeigandinn ætti rétt til bóta eftir reglum neyðarréttarins vegna þess, að skipstjórinn hafi lagt hagsmuni hans í sölurnar til þess að firra skipið og áhöfn þess viðurlögum af hálfu liðs- manna Francos. Úrlausn þessa atriðis sögð velta á því, hver talinn mundi hafa verið eigandi farms- ins, er hann var skilinn eftir í Casablanca, sam- kvæmt lögum þeim, er þar giltu. Með því að ekk- ert var upplýst í málinu um lög þessi, þótti ekki verða úr þessu atriði skorið, og var kröfu farmeig- andans vísað frá héraðsdómi .................... 252 Nyjastuldur. Á hafði tekið hlut annars manns í heimildarleysi og notað hann. Ekki þótti sannað gegn neitun A, að hann hafi ásett sér að kasta eign sinni á hlut- inn, og var hann því sýknaður af þjófnaðarákæru út af töku hlutarins. Með því að eigandi hlutar- ins hafði ekki krafizt saksóknar, var A ekki held- ur dæmd refsing fyrir nytjastuld samkvæmt 238. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 ............. 340 Ofbeldi. Sjá líkamsáverkar. Ólögmæt meðferð á annarra fé. Maður kastar eign sinni á selskinn, er hann fann í húsnæði, sem hann hafði tekið á leigu og flutzt i. Brot hans talið varða við 250. gr. hegninsar- laga frá 25. júní 1869 ............. sr 474 Maður dæmdur eftir 250. gr. hegningarlaganna fyrir óheimila eignartöku á sauðfé, er komið hafði sam- an við fé hans í smölun. Hins vegar var taka hans á kindum annarra manna í haga í því skyni að kasta eign sinni á þær metin þjófnaður. Kona, er maður þessi bjó með, sýknuð af ákæru um Þátttöku í brotum hans ............... 559 Efnisskrá Ólögmætir framfærsluhættir Maður dæmdur til refsingar eftir 10. gr. laga nr. öl frá 1928 2.......00 0 sr Ómaksbætur. Sbr. málskostnaður. Stefnda dæmdar ómaksbætur, af því að áfrýjandi mætti ekki eða hóf mál ........ 0. 73, 119, 426, 493, Ómerking. Með því að niðurstaða dóms í landamerkjamáli þótti ekki rétt samkvæmt sakargögnunum, var dómur- inn ómerktur og málinu vísað heim í hérað til dómsálagningar af Nýju 2......0.000.0...... Kyrrsetningargerð til tryggingar greiðslu húsaleigu ómerkt, með því að leigan var enn ekki í gjald- daga fallin, er kyrrsetning fór fram ............ Kröfum um ómerkingu dóma í barnsfaðernismálum hrundið ................. sn or. 21, Mál var höfðað fyrir sjódómi gegn þrotabúi til greiðslu hásetakaups og viðurkenningar sjóveðréttar. Með því að ekki lá fyrir nægileg sönnun þess, að kröfu þeirri, sem málið varðaði, hafi verið lýst í þrota- búið, sbr. 3. mgr. 1. gr. laga nr. 52 frá 1914, né að skiptaráðandi hafi vísað kröfunni til sjódóms samkvæmt sama lagaákvæði, var dómur og máls- meðferð í héraði ómerkt ex officio og málinu vis- að frá héraðsdómi ........200000. 0. Fógeti úrskurðaði útburð á manni úr leiguhúsnæði vegna vanskila á greiðslu húsaleigu. Hæstirétt- ur taldi vanskilin ekki svo veruleg, að leigurétt- indum hafi verið fyrirgert með þeim, og ómerkti þvi fósetaúrskurðinn .........0200000.0 00... Mál var höfðað í héraði gegn lögmanninum í Reykja- vík f. h. ríkissjóðs eða persónulega til greiðslu skaðabóta út af meintri ólögmætri framkvæmd innsetningargerðar. Málinu lauk í héraði með því, að lögmaðurinn var dæmdur persónulega til þess að greiða skaðabætur, en dómsorð skorti um skyldu ríkissjóðs. Báðir aðiljar áfrýjuðu málinu. Sagt, að ábyrgð á hendur héraðsdómara verði ekki samkvæmt 2. mgr. 34. gr. laga nr. 85 frá 1936 CXLI 608 421 CXLH Efnisskrá. komið fram með málssókn í héraði, þegar svo sé farið, sem hér var. Í máli þessu sé lögmaðurinn ekki bær að binda ríkissjóð. Úrlausn um bóta- skyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka hljóti auk Þess að byggjast á mati á þeim verkum, og verði slík úrlausn ekki fengin í þessu máli með máls- sókn í héraði. Af þessum sökum var málsmeðferð í héraði og héraðsdómur ómerktur ex officio og málinu vísað frá héraðsdómi að því er varðaði kröfu á hendur lögmanninum f. h. ríkissjóðs eða persónulega .............20000 0000 541 Ómöguleiki. árið 1937 átti skipstjóri að flytja farm frá Spáni til Íslands. Á leiðinni var skip hans tekið af vopn- uðu skipi Francos á Spáni, er þá átti í borgara- styrjöld við stjórn Spánar. Lýstu yfirvöld Fran- cos farminn upptækan og létu skipstjórann undir- rita nýtt farmskirteini á nafn manns nokkurs í Casablanca í frakknesku Marokko. Skipstjórinn sigldi síðan samkvæmt fyrirmælum yfirvalda Francos og undir eftirliti herskipa hans til Casa- blanca, sem var hlutlaus höfn, og skildi farminn þar eftir. Í skaðabótamáli eiganda farmsins segn eiganda skipsins var talið, að þar sem skipstjór- anum hafi verið ljóst, að skip hans og áhöfn þess hefðu mátt vænta afarkosta af hendi liðsmanna Francos, ef hann hefði ekki hlýtt fyrirmælum Þeirra um meðferð farmsins, þá hafi verið ógern- ingur að sleppa með farminn frá Casablanca. Yrði skaðabótakrafa út af missi farmsins því ekki á þeim stofni byggð, að skipstjóranum yrði talið það til vanrækslu, að hann skildi farminn eftir hS út tv Opinber mál. Sbr. aðiljaskýrsla, ákæruvald, eftir- grennslan brota, frestir, líkur, málasamsteypa, mál- flutningur, málshöfðun, málskostnaður, mat og skoðun, refsingar, sönnun, vitni. Fundið að drætti opinbers máls ..........00.00000.. 116 Í refsimáli, er dæmt var í hæstarétti árið 1937, var héraðsdómarinn vittur fyrir tiltekna ákvörðun, Efnisskrá. CXLINI er tekin hafði verið í sambandi við málið. Sam- kvæmt ósk héraðsdómarans og tillögum hæsta- réttar var málið endurupptekið eftir 30. gr. laga nr. 112 frá 1935 að því er valdstjórnina og hér- aðsdómarann varðaði. Var þá upplýst, að héraðs- dómarinn hafi ekki sjálfur tekið ákvörðun þá, er hann var víttur fyrir, heldur skrifstofumaður hans í samtali við fulltrúa lögreglustjórans í Reykja- vík. Sagt, að þótt þessi mistök, er vitt var fyrir, hafi átt sér stað, hafi héraðsdómarinn samt enga greinargerð látið fylgja opinbera málinu til hæsta- réttar til afsökunar þeim, eins og ráð sé fyrir gert í 35. gr. tilsk. 3. júni 1796. En af slíkri greinar- gerð hefði mátt sjá, að héraðsdómarinn hafi ekki sjálfur tekið oftnefnda ákvörðun. Hafi héraðsdóm- arinn mátt vita, þar sem hann lét enga greinar- gerð fylgja málinu, að hann myndi sem dómari sæta vitum fyrir galla á meðferð málsins eins og boðið sé í 35. gr. tilsk. 3. júní 1796. Þrátt fyrir þessa vanrækslu eigi héraðsdómarinn rétt á að það komi fram, að hann hafi ekki sjálfur tekið nefnda ákvörðun, og eigi hann ekki að sæta vit- um fyrir hana. Voru forsendur hæstaréttardóms- ins að þessu leyti leiðréttar ............0....... Fundið að því, að virðing á stolnum hlut hafði ekki fram farið, og að ekki var nægilega vel rannsakað, hvort maður, er sakaður var um hilmingu, hafi haft ástæðu til að ætla, að hluturinn væri rétt fenginn ......20.0000020 000. Fundið að því, að vitni var ekki eiðfest og að van- rækt hafði verið að afla sakarsagns nokkurs Framhaldsrannsókn ákveðin í opinberu máli .... 130, Ósæmileg ummæli. Ummæli í sóknar- og varnarskjölum aðilja í héraði ómerkt, en ekki talin næg ástæða til að sekta fyrir þat .......02000000 000 Ómerkt ósæmileg ummæli, er áfrýjandi hafði fyrir hæstarétti ..........2.2.200.0 nn Hæstaréttarmálflutningsmaður, er var sækjandi máls í héraði, var þar sektaður fyrir ósæmileg ummæli 316 340 532 441 CKLIV Efnisskrá. um undirrétt og hæstarétt og ummælin ómerkt. Þetta ákvæði héraðsdómsins staðfest í hæstarétti Ummæli í varnarskjali í héraði ómerkt, en ekki sekt- að fyrir þan ............000 020 Málflutningsmaður dæmdur í sekt í héraði fyrir ósæmilegan rithátt í varnarskjali og ummælin ómerkt. Sagt, að með því að málflutningsmaður- inn hafi ekki áfrýjað þessu ákvæði héraðsdóms, verði við það að sitja ..........00000. 0. Præclusion. Sjá útrýming kröfu. Refsingar. 1. Almennt um refsingar og refsiverð verk. Þifreiðarstjóra, er valdið hafði dauða þriggja farþega sinna með gálausum akstri, talið til afbötunar, að hann Þjargaði lifi fjórða farþegans og lagði sig í hættu við björgunina ..........0.00. 00... Sýknað af kæru fyrir brot á lögum um hlutafélög, lögum um gjaldþrotaskipti og lögum um verðtoll Þegar af þeirri ástæðu, að sökin myndi fyrnd samkvæmt analogiu 67. gr. hegningarlaganna, þótt til refsingar hefði verið unnið .................. tefsiábyrgð fyrir brot á ákvæðum 1. töluliðs 53. gr. laga um hlutafélög nr. 77/1921 ekki talin brott fallin vegna fyrningar, þar sem brotið varðaði Þyngri refsingu en sektum eða einföldu fangelsi Með héraðsdómi gengnum 30. maí 1933 var A dæmdur til refsingar fyrir fjársvik o. fl. Árið 1936 var höfðað gegn honum mál af nýju fyrir ýmis brot, sum framin áður en dómur gekk í fyrra málinu, en sum síðar. Honum var í síðara málinu aðeins dæmdur hegningarauki samkvæmt 65. er. hegn- ingarlaganna fyrir brot, framin fyrir 30. maí 1933 Framkvæmdarstjóri hlutafélags, er tekið hafði verið til gjaldþrotaskipta, var ákærður m. a. fyrir brot gegn ákvæðum 26. og 27. kap. hegningarlaganna og hlutafélagalögunum. Hann hafði gerzt sekur um vísvitandi ranga tilgreiningu í bókum félagsins um hlutafjáraukningu. Var hann dæmdur fyrir það brot samkvæmt 7. gr. laga um verzlunarbækur uo => þann 412 ödl J4 146 146 146 Efnisskrá. CXLV nr. 53/1911, enda þótt stefna á hendur honum viki ekki að þeim lögum, þar sem honum var ljóst, að. honum var gefinn verknaður þessi að sök í málinu, og fullkomin vörn var borin fram í því af hans hálfu um þetta ákæruatriði ............ 146 Ekki talið eiga að varða framkvæmdarstjóra hlutafé- lags, er tekið hafði verið til gjaldþrotaskipta, refsiábyrgð, þótt hann gæti ekki gert grein fyrir því, hvað orðið hafi af sumum verzlunarbókum og skjölum félagsins, eftir að það hætti störfum 146 Hlutafélag, er Á var framkvæmdarstjóri fyrir, var tekið til gjaldþrotaskipta. Við rannsókn kom í ljós, að vátrygsingarfélag, er greiða átti félagi þvi, er A hafði stjórnað, vátrygeingarfé, hafði haldið eftir nokkrum hluta þess og kvittað með því skuld A sjálfs við vátrvggingarfélagið. Ekki var upplýst, að A hefði samþykkt þessa ráðstöfun vátrygging- arfélagsins, en það eitt, að hann hafði látið þetta viðgangast, ekki talið honum til refsiábyrgðar .. 146 Fjórir kyndarar neituðu að vinna á skipum sínum, meðan þau voru stödd í innlendri höfn. Töldu þeir sig hafa heimild til neitunarinnar í ákvæð- um gerðardóms. Með því að þessi háttsemi kynd- aranna braut í bága við eldri tilhögun, en ákvæði gerðardómsins vafasöm um þetta atriði, þá var þeim talið óheimilt að leggja sína túlkun á gerð- ardóminum til grundvallar breytni sinni, áður úr því væri skorið á réttmætan hátt, hver væri rétt- ur þeirra í þessu efni. Voru þeir með þessu taldir hafa gerzt sekir við 78. sbr. 77. gr. sjómannalaga nr. 41 frá 1930 .......200000 0 . Maður stal festi, er bátur var bundinn með við bryggju, og skildi bátinn eftir lausan á sjónum. Með því að sýna þannig mikið kæruleysi um eign annars manns, sem vel gat orðið þess valdandi, að hún eyðileggðist, þótti mega dæma refsingu samkvæmt 2. mgr. 6. gr. laga nr. 51/1928 fyrir stuld festarinnar, þótt hún væri ekki 30 króna virði og eigandi hefði ekki krafizt málssóknar .. 340 Á, starfsmaður við heildverzlun, hafði lengi verið óreglusamur og í fjárkróggum. Hann falsaði tvo CKLYI Efnisskrá. víxla, sem litu út sem venjulegir viðskiptavixlar verzlunarinnar, og var nafn hennar falsað á stað útgefanda á vixlunum. Seldi hann síðan manni einum víxlana með miklum afföllum. B, sem var gamall kaupsýslumaður og lengi hafði verið kunn- ugur A og þekkt fjárkröggur hans, aðstoðaði hann við sölu víxlanna. Sagt, að þó að ekki væri sann- að gegn neitun B, að honum hafi verið kunnugt um fölsun víxlanna, þá hafi hann ekki getað sengið þess dulinn, að aðstoð hans við sölu víxl- anna væri þátttaka í refsiverðu athæfi A. Þessi verknaður B talinn varða við 255. gr. sbr. 1. máls- lið 48. gr. hegningarlaganna, og einnig 46. gr. Þeirra, þar sem vixlarnir voru falsaðir, og verzl- unin hafði því ekki trúað A fyrir þeim ........ 456 A, sem getur hér næst á undan, falsaði einnig nafn verzlunarinnar undir tékka, er hann veðsetti manni einum fyrir peningalánum, sem hann greiddi ríflega þóknun fyrir. Aðstoðaði B hann við lántökur þessar. Sagt, að aðferð þessi væri svo fjarri venju og hagsýni og yfirleitt svo fjarstæð, að B hafi hlotið að vera ljóst, að tékkarnir væru falsaðir. Var aðstoð hans við lántökurnar talin refsiverð samkvæmt 271. gr. hegningarlaganna .. 456 Maður hafði kastað eign sinni á hlut annars manns, og var brot hans talið varða við 250. gr. hegning- arlaganna. Þótt stefna í málinu á hendur honum viki aðeins að 23. og 27. kap. hegningarlaganna og lögum nr. 51 frá 1928, þá þótti samt mega dæma um verknað þenna í málinu, með því að ákærði gat ekki gengið þess dulinn, að hann var sóttur til refsingar fyrir hann .................. 474 Bókhaldsbrot framið meðan lög um verzlunarbækur nr. 53 frá 1911 voru enn í gildi, en við ákvörð- un refsingar skirskotað til laga um bókhald nr. G2 frá 1911 ........2..22 000 2. 146 Maður, sem geymdi happdrættismiða annars manns, gaf þriðja manni hann í heimildarleysi. Verkn- aðurinn talinn varða við 259. gr. hegningarlaganna 532 Fangelsisrefsing dæmd í einu lagi fyrir brot á hegn- ingarlögunum og Þifreiðalögunum .............. 65 Efnisskrá. CXLVI Framkvæmdarstjóri verzlunarfyrirtækis, er tekið hafði verið til gjaldþrotaskipta, dæmdur m. a. fyrir brot gegn ákvæðum 263. gr. hegningarlaganna, en þó ekki sviptur rétti til þess að reka eða stjórna verzlun eða atvinnufyrirtæki samkvæmt 8. gr. laga um gjaldþrotaskipti nr. 25 frá 1929 ........... . Með héraðsdómi gengnum 2. sept. 1935 var A dæmd- ur til refsingar fyrir ólögmæta meðferð á annarra fé. Árið 1939 var höfðað gegn honum mál af nýju fyrir samskonar brot, sum framin áður en dómur gekk í fyrra málinu, en sum síðar. Honum var í síðara málinu aðeins dæmdur hegningarauki samkvæmt 65. gr. almennra hegningarlaga fyrir brot, er hann hafði framið fyrir 2. sept. 1935 9. Einstakar refsitegundir. Sektir dæmdar ...... 63, 120, 207, 278, 352, 416, Einfalt fangelsi .........000002 000. nn Fangelsi við venjulegt fangaviðurværi Í, 65, 146, 340, 438, 474, 589, 601, Betrunarhúsvinna ......0000000. 00... 456, 474, Svipting réttinda: Bifreiðarstjóri sviptur Ökuleyfi .... 65, 120, 278, Eignir dæmdar upptækar: Afli togara og veiðarfæri gerð upptæk ........ .. Reklamation. Sjá aðgerðaleysisverkanir. Réttarfar. Sjá aðild, aðiljaskýrsla, áfrýjun, ákæru- /ald, dómar, dómarar, eiður, frávisun, frestir, heimvísun, líkur, málasamsteypa, málflutnings- menn, málflutningur, málshöfðun, málskostnaður, mat og skoðun, ómerking, opinber mál, ósæmileg ummæli, réttarfarssektir, sáttir, sjódómsmál, sjó- og verzlunardómur, stefnur, sönnun, útivist aðilja, /arnarþing, vitni. Réttarfarssektir. Hæstaréttarmálflutningsmaður, er var sækjandi máls í héraði, dæmdur þar í sekt fyrir ósæmileg um- mæli um héraðsdóm og hæstarétt og ummælin Ómerkt 2... 146 559 532 289 608 559 416 63 CKLVIII Efnisskrá. Málflutningsmaður dæmdur í sekt í héraði fyrir um- mæli í varnarskjali og ummæli ómerkt. Sagt, að með því að málflutningsmaðurinn hafi ekki áfrýj- að þessu ákvæði héraðsdómsins, verði við það Að Sitja ..........0.0..0. o41 Sakamál. Sjá aðiljaskýrsla, dómar, eftirgrenslan brota, líkur, málskostnaður, opinber mál, refs- ingar, sakhæfi, saknæmi, sönnun, vitni. Sakhæfi. Maður, sem átti vanda til þess, er hann var ölvaður, að biðja fólk, einkum kvenmenn, um að flengja sig, gekk eitt sinn um allsnakinn á almannafæri og ónáðaði kvenfólk með slíkum tilmælum. Í ann- að sinn var hann staðinn að því að fletta klæð- um upp um 7 ára gamla telpu. Hann kvaðst ekki muna til þessarar háttsemi sinnar sökum ölvunar. Geðveikralæknir taldi manninn mundu komast í sjúklegt ölvunarástand, en tæplega hafa óeðlilegar kynhneigðir. Ákærði dæmdur sekur við 186. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 ................ 1 Saknæmi. Sbr. ásetningur, gáleysi. Tveir menn, er ekki höfðu lækningaleyfi, voru m. a. sóttir til refsingar fyrir brot gegn 26. kap. hegn- ingarlaganna, með því að þeir höfðu tekið sjúk- Hnga til meðferðar fyrir þóknun. Voru þeir sýkn- aðir af ákæru þessari, þar sem ekki var ástæða til að ætla annað en að þeir hafi sjálfir haft fulla trú á því, að sjúkum mönnum yrði bót að aðgerð- um þeirra ............. 00. 133 Bifreiðarstjóri dæmdur fyrir að valda mannsbana með gálausum akstri ......0..0.00...... 65, 289, 352 Ekki talið sannað, að hluthafi í hlutafélagi, er í heim- ildarleysi hafði tekið arðmiðapakka á skrifstofu félagsins og haft á brott með sér, hafi gert það í því skyni að misnota arðmiðana síðar .......... 145 Fjórir kyndarar lögðu niður vinnu, er skip þeirra voru affermd í heimahöfn, og töldu sig hafa heimild til þess í ákvörðun gerðardóms um vinnu- Efnisskrá. CKLIK kjör kyndara. Út af þessu voru þeir kærðir af eig- endum skipanna og sóttir til sakar fyrir brot gegn ákvæðum sjómannalaganna. Með því að skilning- ur þeirra á ákvæðum gerðardómsins var talinn vafasamur og brjóta í bága við eldri tilhögun, þá þótti þeim hafa verið óheimilt að leggja sína túlk- un á gerðardóminum til grundvallar breytni sinni, áður úr því væri skorið á réttmætan hátt, hver væri réttur þeirra í þessu efni. Voru þeir taldir hafa gerzt sekir við 78. sbr. 77. gr. sjómannalag- anna nr. 41 frá 1930 .....00000000 000 Skipherra varðskips ekki talinn hafa gerzt sekur um gáleysi í athöfnum sínum við töku togara, er grun- aður var um veiðar í landhelgi. Af því talið leiða, að skaðabótaskylda út af töku togarans verði ekki byggð á almennum skaðabótareglum ...... Skipstjóri ekki talinn hafa gerzt sekur um vanrækslu í sambandi við gæzlu farmsins, og sagt, að skaða- bótakrafa á hendur eiganda skipsins verði því ekki á þeim stofni reist ..........000000 0... Í skaðabótamáli út af árekstri skipa var annað skipið talið eiga alla sök á slysinu með því að hafa ekki sætt siglingareglna ......0.0.00.00 0... en. Ekki talið sannað, að maður, sem tekið hafði hlut annars manns í heimildarleysi og notað hann, hafi haft í hyggju að kasta eign sinni á hlutinn A var innheimtu- og aðstoðarmaður hjá heildverzlun, hafði lág laun, var mjög skuldugur og hafði um skeið verið óreglusamur. Falsaði hann m. a. tvo víxla, er litu út sem venjulegir viðskiptavixlar heildverzlunarinnar, og var nafn hennar falsað sem útgefanda beggja vixlanna. B, sem var gamall kaupsýslumaður og kunningi A um langt skeið, aðstoðaði hann við að selja manni nokkrum víxla þessa með miklum afföllum. Gegn neitun B var ekki talið sannað, að honum hafi verið kunnugt um, að víxlarnir voru falsaðir. Hins vegar talið, að vegna kynna sinna af högum A hafi B ekki getað dulizt, að Á myndi ekki hafa heimild frá heildverzluninni til þess að selja víixlana með framangreindum hætti, og hafi B því hlotið að vera 207 231 252 319 340; CL Efnisskrá. ljóst, að aðstoð hans við sölu vixlanna væri þátt- taka í refsiverðu atferli A. Þessi verknaður B tal- inn varða við 255. sbr. 48. gr. hegningarlaganna og ennfremur 46. gr. þeirra, með því að A hafði í raun og veru ekki verið trúað fyrir vixlunum. Þá hafði A einnig falsað: nafn heildverzlunarinn- ar undir tvær tékkávísanir, er hann með aðstoð B veðsetti fyrir smálánum, er hann varð að greiða riflega þóknun fyrir. Þrátt fyrir neitun B var talið, að honum sem reyndum kaupsýslumanni og kunnugum högum A hafi hlotið að vera ljóst, að tékkarnir væru falsaðir. Var B refsað eftir 271. gr. hegningarlaganna fyrir þenna verknað .. Maður, sem margsinnis hafði verið dæmdur fyrir Þjófnað, fór inn um þakglugga húss í lokað her- bergi, stal þar nokkrum munum og hvarf síðan aftur sömu leið. Kvaðst hann hafa farið inn í herbergið til þess að bíða þar komu húsráðanda, en þá fyrst ásett sér að stela, er hann var inn kominn. Þessi frásögn hans ekki tekin trúanles, og hlaut hann refsingu eftir 7. sbr. 8. gr. laga nr. öl frá 1928, sbr. 4. tölulið 231. gr. hegningar- laganna ..........0.. sr Sameign. Sameigendur að jarðartorfu deila um eignarhlutföll sin í henni ............2..002 0000 n Samningar. Sbr. ábyrgð, farmsamningar, fram- færslusamningar, húsaleiga, kaup og sala, ómögu- leiki, skuldir, skuldamál, vinnusamningar. A, B og C tóku í félagi skip á leigu til farmflutnings frá Danzig til Reykjavíkur. Átti hver þeirra að ráðstafa % af farmrými skipsins og með þeim hætti, að hagnaður eða tap, ef því yrði að skipta, skiptist milli þeirra með sama hætti. A hét D flutn- ingi á vörum í skipinu fyrir nokkru hærra farm- gjald en tekið var fyrir flutning á öðrum vörum, og kom hagnaður af ráðstöfun þessari í hlut hvers Þeirra félaga samkvæmt framansögðu. Talið, að í samningi þeirra A, B og C hafi falizt umboð til 601 431 Efnisskrá. GLI handa A frá B og C til samningsgerðar við D, og hafi því sá samningur skuldbundið þá alla þrjá, A, B og G, sbr. 18. gr. laga nr. 7 frá 1936, og ábyrgðin talin solidarisk ......... sr 88 A rak saumastofu í Reykjavík. Réð hún þýzka konu (B) forstöðukonu saumastofunnar. Í samningi aðilja, gerðum á íslenzku eftir komu B til Íslands, skuldbatt B sig til þess að taka ekki starf hjá öðrum eða vinna fyrir utan verzlunina (þ. e. saumastofu A), meðan hún dveldist á Íslandi. Þó mátti hún að liðnum 3 ára tíma fá sér starf utan Reykjavíkur og nágrennis hennar og Hafnarfjarð- ar. Að liðnum 3 árum, er B var gift íslenzkum manni, sagði hún upp samningnum og hóf sjálf rekstur saumastofu í Reykjavík. A höfðaði þá mál gegn henni og krafðist þess, að henni yrði dæmt óheimilt að reka eða vinna að þeirri starfsemi, er atvinnubannið tók til. B bar það fyrir sig, að hún hafi misskilið ákvæði samningsins um at- vinnubannið, en þeirri mótbáru var hrundið, með því að B hefði átt að kynna sér samninginn nægi- lega, áður en hún gekk að honum. Sagt, að bann- ið komi aðeins til greina um stofnun samskonar saumastofu sem B starfaði í hjá A og ráðningu B til slíks starfa hjá keppinautum ÁA. Bannið sé of víðtækt og skerði um of atvinnufrelsi B, og eigi hún því ekki að vera bundin við það að fullu. Talið hæfilegt með skirskotun til 37. gr. laga nr. 7 frá 1936, að bannið standi eitt ár. En þar sem B hafði þegar rekið saumastofu sina í 8—9 mán- uði og því bundin við samninga um húsnæði og við starfsstúlkur m. fl., þótti mega samkvæmt vara- kröfu hennar dæma hana aðeins til að greiða A bætur fyrir tjón það, er hún hafði bakað A með broti sínu á atvinnubanninu. En ef B greiddi ekki bæturnar innan tiltekins frests, skyldi at- vinnubannið koma til framkvæmdar um eitt ár frá lokum frestsins ......2.200002.0 000. 365 Sveitarfélagið Í hafði fyrir 1936 komið tveimur gamal- mennum, er því var þá skylt að framfæra, til dvalar á elliheimilinu G. Úrskurður atvinnu- og GLII Efnisskrá. samgöngumálaráðuneytisins frá 14. júni 1938 um Það, að sveitarfélaginu R sé lögskylt að framfæra gamalmenni þessi frá 1. jan. 1936, ekki talinn hafa áhrif á lögskipti Í og G. Var Í því dæmt skylt eftir kröfu G að greiða því dvalarkostnað gamal- . mennanna frá Í. jan. 1936 til 1. okt 1937 ........ 530 Samsólur. Sjá mjólkurlöggjöf. Samvinnufélög. Útgerðarsamvinnufélagið A hafði árið 1932 játazt und- ir skuld við einn félagsmann sinn, B. Þann 18. des. 1933 sagði B sig úr félaginu frá næstu ára- mótum að telja. Ábyrgð hans á skuldum félagsins til 31. des. s. á. (sbr. 8. gr. laga nr. 36 frá 1921) var því enn í gildi 3. sept. 1935, er félagsstjórnin baðst skuldaskila samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935. Og samkvæmt 24. gr. þeirra laga var þessi ábyrgð hans talin hafa haldizt áfram vegna skulda- skilanna, þótt meira en tvö ár liðu frá úrsögn hans úr félaginu. Úr skuldaskilasjóði var úthlut- að 5% upp í kröfu B. Höfðaði B síðan mál á hend- ur nokkrum félagsmönnum og krafðist af þeim greiðslu allrar skuldarinnar vegna ábyrgðar þeirra samkvæmt félagslögunum á skuldbinding- um félagsins. Ábyrgð stefndu var talin hafa hald- izt, þrátt fyrir skuldaskilin, sbr. 21. gr. laga nr. 99 frá 1935. Hins vegar var stefndu talið rétt að láta koma á móti kröfu B það af skuldum fé- lagsins 31. des. 1933, er að réttu lagi hefði átt að koma í hans hlut að greiða, en skuldir fé- lagsins umfram eignir á þeim tíma kváðust stefndu hafa greitt, en þó með eftirgjöf. Þar sem stefndu gerðu þess aftur á móti enga grein í málinu, hve miklu fé þeir hefðu leyst til sín skuldir þær, er B varðaði, varð skuldajöfnuði ekki við komið, og stefndu því dæmdir in solidum til að greiða kröfu B að fullu, enda höfðu þeir ekki krafizt niðurfærslu kröfunnar vegna þeirra 5%, er upp í hana átti að koma úr skuldaskilasjóði .......... 443 Efnisskrá. CLMI Sáttir. A hafði bakað B fjártjón með refsiverðum verknaði. B krafði hann bóta utan réttar og fékk nokkurn hluta skaðabótakröfu sinnar greiddan. Eftir það stefndi B A til greiðslu verzlunarskuldar, er ekki stóð í neinu sambandi við nefnda skaðabóta- kröfu. Er málið kom í rétt, varð sú sætt með aðiljum, að A gekkst undir að greiða B tiltekna fjárhæð, og skyldi „með þessari sætt lokið öllum öðrum kröfum af beggja hendi“. Með þessari fyrir- varalausu yfirlýsingu í réttarsættinni þótti B hafa firrt sig rétti til þess að krefja A síðar um eftir- stöðvar skaðabótakröfunnar ........0..000000.02.. 146 Sektir. Sjá refsingar. Sératkvæði. Sjá ágreiningsatkvæði. Siðferðisbrot. Sjá kynferðisbrot. Siglingar. Sbr. árekstur, björgun, botnvörpuveiða- brot, farmsamninsar, sjódómur, sjó- og verzlun- ardómur, sjóveð. Gerðardómur hafði sengið í deilu félags útgerðar- manna og félags sjómanna um kjör sjómanna á botnvörpuskipum. Kyndarar tveggja botnvörpu- skipa vildu skýra ákvæði gerðardómsins á þá leið, að þeir væru lausir undan vinnuskyldu, meðan skip þeirra affermdi fisk í heimahöfn, allt að 2 sólarhringa. Samkvæmt því lögðu þeir niður vinnu, er skip þeirra komu til heimahafnar, án leyfis yfirmanna skipanna. Út af þessu voru þeir eftir kröfu eigenda skipanna sóttir til sakar fyrir brot á sjómannalögunum. Með því að það þótti rafasamt, hvernig skýra ætti ákvæði gerðardóms- ins um þetta efni, og þar sem kærðu mátti vera það ljóst, að skilningur sá, er þeir báru fyrir sig, fór í bága við eldri tilhögun og orkaði tvímælis, þá var talið, að þeim hafi verið óheimilt að leggja sína túlkun á gerðardóminum til grund- vallar breytni sinni, áður úr því væri skorið á CLIV : Efnisskrá. réttmætan hátt, hver væri réttur þeirra í þessu efni. Var háttsemi þeirra talin varða við 78. sbr. 77. gr. sjómannalaganna nr. 41 frá 1930 .... Sjódómsmál. Mál gegn þrotabúi til greiðslu hásetakaups og viður- kenningar sjóveðréttar rekið fyrir sjódómi. Í héraði var ekki mætt af hálfu stefnda. Hæsti- réttur taldi ekki liggja fyrir næga sönnun þess, að kröfu þeirri, er málið varðaði, hafi verið lýst í þrotabúið samkvæmt 33. sbr. 90. gr. skipta- laganna og 3. mgr. 1. gr. laga nr. 52 frá 1914 eða að skiptaráðandi hafi vísað henni til sjódóms samkvæmt nefndu ákvæði laga nr. 52 frá 1914. Héraðsdómur og málsmeðferð í héraði því ómerkt ex officio og málinu vísað frá héraðsdómi ...... Sjó- og verzlunardómur. Vaátryggingarfélag krafið um vátryggingarfé skips Þæmt refsimál á hendur skipverjum fyrir brot á 78. sbr. 77. gr. sjómannalaga nr. 41 frá 1930 ........ Útgerðarmenn skips krafðir skaðabóta vegna van- efnda á farmsamningi .............0.000 00... Mál til ákvörðunar Þbjarglauna ...... 263, 293, 306, Skaðabóta krafizt vegna tjóns af árekstri skipa Útgerð skips krafin um greiðslu hásetakaups ........ Skipverji varðskips sækir útgerð þess um hlutdeild í launum fyrir bjargaðgerðir skipsins ............ Sjómannalög. Sjá siglingar. Sjóveð. Sjóveðréttur viðurkenndur til tryggingar bjarglaun- UM 2202. 263, Eftir beiðni skipstjórnarmanna skipsins ÁA var það dregið til hafnar af skipinu B. Sjóveðréttur í A viðurkenndur B til handa samkvæmt 4. tölulið 236. gr. siglingalaga nr. 56 frá 1914 til tryggingar Þóknun fyrir verk þetta, er talið var aðstoð, en eigi björgun ................20000 0... Sjóveð viðurkennt til tryggingar skaðabótum vegna skemmda af árekstri skips ............0...000..... to > =1 327 6 207 252 509 319 528 öðli 306 Efnisskrá. CLV Sjóveð dæmt til tryggingar eftirstöðvum kaups vélar- aðstoðarmanns á skipi ........0.000000.0... 0... Sjúkrasamlög. Félagsmenn í sjúkrasamlagi Akureyrar tóku út lyf í lyfjabúð á Siglufirði og greiddu % hluta lyfja- verðsins. Talið, að með því hafi þeir vísað lyf- salanum á sjúkrasamlag sitt til greiðslu eftir- stöðvanna. Var þeim talið þetta heimilt samkvæmt 38. gr. laga nr. 26 frá 1936. Var sjúkrasamlag Akureyrar því dæmt til að greiða lyfsalanum eftir- stöðvar lyfjaverðsins, enda hafði sjúkrasamlagið engum mótbárum hreyft í þá átt, að krafizt væri greiðslu annarra lyfja eða með hærra verði en samlagið hefði orðið að greiða, ef félagsmennirn- ir hefðu veikzt á samlagssvæði þess ............ Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi eða slíkra samblanda. Þrir menn, A, B og G, tóku í félagi skip á leigu til farmflutnings frá Danzig til Reykjavíkur. A hét D flutningi á 100 smálestum af benzini. og smurn- ingsolíu í skipinu. Skipstjórinn skildi um 40 smá- lestir af vöru þessari eftir í Danzig, og barði því við, að ekki hefði verið farmryými fyrir meiru af vörum. D höfðaði þá mál gegn B og krafðist skaðabóta. Sagt, að samningur Á við D hafi bundið þá félaga A, B og C alla in solidum, og hafi D því verið rétt að beina kröfu sinni að B einum. Var B dæmdur til að greiða D mismun umsamins farmgjalds og farmgjalds þess, er D varð að greiða fyrir vöruna í öðru skipi, og ennfremur sím- skeytakostnað D vegna vanefndanna. Hins vegar Þótti ekki sannað, að D hafi beðið tjón vegna sölu- taps eða vörurýrnumar .......0.0000002 000... ÁA hafði gert farmsamning árið 1937 við leigutaka skips, B, um flutning saltfarms frá Spáni til Ís- lands. Helmingur farmgjalds var greiddur fyrir- fram. Á leiðinni til Íslands var skipið tekið af vopnuðu skipi Francos, er þá átti í borgarastyrj- öld við stjórn Spánar. Lystu yfirvöld Francos CLVI Efnisskrá. farminn upptækan og létu skipstjórann undirrita nýtt farmskirteini á nafn manns nokkurs í bæn- um Casablanca í frakknesku Marokko. Samkvæmt fyrirmælum heryfirvalda Francos sigldi skipstjór- inn síðan með farminn undir eftirliti herskipa til Casablanca, er var hlutlaus höfn, og skildi hann þar eftir. A höfðaði síðar mál segn eiganda skipsins, C, og krafði hann bóta bæði fyrir missi fyrirframgreidds farmgjalds og farmsins. Þar sem farmgjaldið hafði verið goldið leigutaka skipsins, B, var C ekki talið skylt að bæta missi þess á Þeim stofni, að það hefði í hans hendur runnið. Ekki var C heldur talinn hafa orðið bótaskyldur að því er varðaði missi farmgjaldsins af þeim sökum að skipstjórinn þætti hafa synt vanrækslu, er hann skildi farminn eftir, með því að hann rar ekki talinn hafa átt annars úrkosta. Var C því sýknaður af þeim lið kröfunnar. Bótakrafan vegna missis farmsins þótti ekki heldur verða byggð á vanrækslu skipstjórans. Hins vegar var Það talið athugandi, hvort skipstjórinn með þessu úrræði sínu hafi lagt hagsmuni Á í sölurnar fyrir hina brýnu nauðsyn skips síns og áhafnar þess og hafi með því orðið bótaskvldur gagnvart Á eftir reglum neyðarréttarins. Úrlausn þessa atriðis talin velta á því, hvort A hafi að lögum þeim, er í Casablanca giltu, er farmurinn var þar eftir skil- inn, talizt eigandi hans, þrátt fyrir upptökuna og síðari ráðstafanir yfirvalda Francos. Með því að engar upplysingar lágu fyrir í málinu um það, hvaða lög hafi gilt í Casablanca í því efni, þótti ekki að svo vöxnu máli unnt að leggja dóm á Þenna lið kröfunnar, og var honum því vísað frá héraðsdómi ...........2020 000 Samkvæmt farmsamningi átti skip að taka saltfarm fyrir A í Trapani á Sikilev og flytja hann til Ís- lands. Farmsamningnum var síðar breytt á þá leið, að saltið skyldi tekið í Santa Pola á Spáni í stað Trapani. Í máli gegn eiganda skipsins hélt A því fram, að hann hafi orðið að inna af hendi fjárgreiðslu til þess að fá sig leystan undan samn- Efnisskrá. GLVI ingi um saltfarm í Trapani, og með því að farm- flytjandi hafi óskað eftir nefndri breytingu á farmsamningnum, beri honum að bæta tjón það, er af breytingunni leiddi. Þar sem A hafði eng- an fyrirvara gert um að fá þessa fjárhæð greidda, er það réðst, að farmurinn skyldi tekinn í Santa Pola, var hann þegar af þeirri ástæðu ekki tal- inn eiga rétt til bóta úr hendi eiganda skipsins af þessum sökum ..........00 000 252 A rak saumastofu í Reykjavík. Hún réð B forstöðu- konu saumastofunnar, og skuldbatt B sig til að reka ekki sjálf né starfa á samskonar saumastofu í Reykjavík og nágrenni hennar og Hafnarfirði. Þremur árum síðar sagði B upp samningnum og hóf sjálf rekstur samskonar saumastofu í Reykja- vik. A höfðaði þá mál gegn B og krafðist þess, að henni yrði dæmt óheimilt að stunda þann at- vinnurekstur, er atvinnubannið náði til. Með skir- skotun til 37. gr. laga nr. 7 frá 1936 var talið, að B ætti ekki að vera bundin við atvinnubannið að fullu, og metið hæfilegt, að það standi eitt ár. En með því að B hafði þá rekið saumastofu sína i 8—9 mánuði og því væntanlega bundin við samninga um húsnæði og við starfsstúlkur m. fl., þá Þótti mega taka til greina þá kröfu, er B hafði gert til vara í málinu, að dæma hana að- eins til að greiða A bætur fyrir tjón, er ætla mátti hana hafa beðið vegna brots á atvinnu- banninu, og voru þær ákveðnar 3000 kr. En ef B greiddi ekki bætur þessar innan tiltekins frests, skyldi henni óheimilt að reka eða vinna að þeirri starfsemi, sem atvinnubannið tók til, um eitt ár frá lokum frestsins .................. 305 Í máli því, er getur hér næst á undan, hafði B áður eða um það leyti sem hún fór úr þjónustu A ráðið frá henni starfsstúlkur til fyrirhugaðrar saumastofu sinnar, brennt af ásettu ráði bækur A, er höfðu að geyma nöfn, heimilisföng og líkams- mál kvenna, er B hafði afgreitt starfstíma sinn hjá A, og sent viðskiptavinum Á tilkynningar um stofnun saumastofu sinnar ásamt óskum um við- GLVHI Efnisskrá. skipti við þá, en nöfn þeirra hafði hún tekið upp úr bókum A. Með þessum athöfnum var B talin hafa brugðizt því trausti, er A var nauð- syn að geta borið til hennar, og að sumu leyti misbeitt aðstöðu sinni sér í hag, en Á til óhags, sbr. 12. gr. laga nr. 84 frá 1933. Krafðist A skaða- bóta úr hendi B vegna athafna þessara, og með því að þær þóttu vera lagaðar til að valda A tjóni, ar krafan til greina tekin og bætur ákveðnar 1000 kr., sbr. 4. mgr. 16. gr. laga nr. 84 frá 1933 365 A og B.ráku heildverzlun í félagi á árunum 1911— 1913, en þá hvarf A frá fyrirtæki þeirra og virð- ist ekki hafa starfað eftir það í þágu þess, en B hélt atvinnurekstrinum áfram. Árið 1937 höfðaði A mál gegn B og krafðist þess þá m. a., að B léti hann hafa sömu aðstöðu í firmanu sem hann hafði í öndverðu, en greiði honum ella 50 þús. kr. skaðabætur. Kröfu A var hrundið, með þvi að hann hefði með aðgerðaleysi sínu um svo langan tíma fyrirgert henni, jafnvel þótt hún kynni í upphafi að hafa haft við einhver rök að styðjast ........0.002200 00 nn 375 Bifreiðarstjóri (A) hafði keypt Þílábreiðu af kaup- manni (B). Taldi A lit hafa losnað úr ábreiðunni og spillt fiski, er hann flutti á bifreiðinni. Höfð- aði hann mál gegn B og krafðist skaðabóta. Talið líklegt, að fiskurinn hafi skemmst af nefndri orsök. En með því að upplýst var, að B og fleiri kaupmenn höfðu um margra ára skeið selt sams- konar ábreiður, án þess að yfir þeim væri kvart- að, og að ábreiður þessar voru alþekktar meðal þeirra, er slíkar ábreiður nota, þá var talið, að B hafi mátt álíta vöru þessa hentuga til þeirrar notkunar, er hún var ætluð til, enda hafði hann hvorki ýkt kosti hennar né dulið ókosti. Var B því ekki talinn bera ábyrgð á tjóninu og sýkn- aður af kröfu ÁA .......20000% 0000. 524 A var ráðinn aðstoðarmaður í vél á togara. Hon- um var sagt upp starfinu með sama fyrirvara sem um háseta gildir. ÁA taldi sig hins vegar eiga sama uppsagnarfrest sem vélstjórar og höfðaði mál gegn Efnisskrá. GLIX eiganda togarans til „greiðslu bóta vegna of skamms uppsagnarfrests. Kröfu A hrundið, með því að ákvæði laga um uppsagnarfrest vélstjóra hafi ekki tekið til hans ..........0.0000000 00... 528 Leigutaki húsnæðis, er segja mátti upp leigusamningi með 3 mánaða fyrirvara til 14. maí eða 1. okt. að telja, fluttist úr húsnæðinu 14. mai, án þess að hafa sagt upp með nægum fyrirvara. Hann var dæmdur til að greiða leigusala húsaleigu til 1. okt. næst á eftir ..........20.0. 000. 407 A keypti af B byggingameistara hús í smíðum. Skyldi B skila því síðar fullgerðu. Á afhendingardegi var smíði hússins ekki lokið, en A tók samt við því og lauk sjálfur byggingu þess. B var dæmdur til að greiða A bætur vegna afnotamissis hússins frá umsömdum afhendingardegi til þess er það var fullgert .............2.00 000 412 b) Skaðabætur utan samninga. Húsmæðrafélag í Reykjavík (H) samþykkti á fundi að leggja kauphömlur á mjólkursamsölu (M). Birti félagið í tveimur dagblöðum áskoranir til allra húsmæðra í Reykjavik um takmörkun mjólk- urkaupa, en ritstjórar blaða þessara tóku undir áskoranirnar og veittu þeim gengi, m. a. með ó- heimilum harðyrðum um M og forráðamenn henn- ar. M taldi sig bíða tjón af kauphömlunum og höfðaði skaðabótamál á hendur stjórnendum H persónulega og ritstjórum umgetinna blaða. Var talið, að aðgerðir stjórnenda H, er haft höfðu for- göngu um birtingu áskorananna, svo og ritstjór- anna hefðu gengið lengra en heimilt var, og hefðu þessir aðiljar því orðið persónulega og solidar- iskt ábyrgir fyrir tjóni því, er ætla mátti að kaup- hömlurnar hefðu valdið M. Með því að minnkaða mjólkursölu á þeim tíma, er hér skipti máli, mátti rekja til fleiri orsaka en kauphamlanna, var gagn- aðiljum M gert að greiða helming þess tjóns, er af minnkaðri mjólkursölu hafði leitt frá því að kauphömlurnar hófust og þar til að málið var lagt til sátta .........2.202.0 10 GLK Efnisskrá. Bæjarstjórn kaupstaðarins A keypti árið 1923 bryggju, er B skipaafgreiðslumaður hafði notað til upp- og útskipunarstarfsemi sinnar. Ákvað A að gera bryggjuna að bæjarbryggju og takast sjálfur á hendur alla upp- og útskipunarstarfsemi um hana. Varð það til þess, að B hætti allri slíkri starfsemi. Árið 1934 höfðaði B mál gegn A og krafðist fébóta vegna þess að hann hafði orðið að láta af starfi sinu vegna nefndra aðgerða ÁA. Miðaði hann upp- hæð Þbótanna við árlegt atvinnutjón frá því að hann hætti þessu starfi sinu og til ársloka 1933. Sagt, að með því að B hafi ekki hafizt handa fyrr en árið 1934 til þess að fá úr því skorið, hvort lögmætar væru gagnvart honum ráðstaf- anir þær, er Á gerði um bryggjuna á árunum 1923 og 1924, þá verði að telja hann með svo löngu aðgerðaleysi hafa undirgengizt að hlíta nefnd- um aðgerðum A, og eigi hann þegar af þeirri ástæðu ekki rétt til fébóta úr hendi A af þessu efni A var ásamt eiginmanni sínum farþegi í bifreið frá Reykjavík til Akureyrar. Í Eyjafirðinum hlekkt- ist bifreiðinni á, og hlaut A allmikil meiðsl. Í fé- bótamáli, er A höfðaði gegn eiganda bifreiðarinn- ar (B), þótti sannað, þrátt fyrir neitun B. að A hafi verið farþegi segn borgun. Og með því að ekki var upplýst, að slysið hefði hlotið að vilja til, þrátt fyrir aðgæzlu þá og varkárni, er ökumanni var skylt að gæta, var B dæmdur til að greiða A lækningakostnað, bætur fyrir vinnu- tjón, óþægindi og andlitslýti svo og ferðakostn- aðarauka þann, sem af því leiddi, að A og eigin- maður hennar urðu að taka sér far á skipi til Reykjavíkur í stað bifreiðar. Hins vegar þótti A ekki eiga rétt til að fá endurgreitt fargjald það, er hún hafði greitt B fyrir ferðina norður ...... Félagið A hafði fengið mjólkurbú sitt löggilt sam- kvæmt lögum nr. 1 frá 1935 með því skilyrði, að Það tæki mjólk utanfélagsmanna til gerilsneyð- ingar gegn gjaldi, er ráðherra ákvæði. Síðar keypti mjólkursamlagið B bú þetta og hélt áfram rekstri 79 Efnisskrá. CLKXI þess, án þess að afla sér sérstakrar löggildingar. B synjaði utansamlagsmanninum C um gerilsneyð- ingu mjólkur hans. Höfðaði C þá mál gegn B og krafðist bóta fyrir tjón það, er synjunin hafi bakað honum. Sagt, að þar sem B hafi haldið rekstri mjólkurbúsins áfram á grundvelli þeirrar löggildingar, er A hafði fengið, þá hafi B bundizt skyldu til að serilsneyða mjólk utansamlags- manna. Var B dæmt til að greiða GC skaðabætur, er við það voru miðaðar, að C hafi ekki fengið nema “% verðs fyrir mjólk sína, eftir að hon- um var synjað gerilsneyðingar ................. 109 Á hafði í heimildarleysi fengið arð greiddan út á arð- miða frá hlutafélaginu B. Í opinberu máli gegn A út af misferli þessu krafðist B bóta. Kröfu þess- ari var hrundið, með því að B hafi með fyrirvara- lausri yfirlýsingu í réttarsætt í einkamáli, er það hafði höfðað gegn A, firrt sig rétti til frekari greiðslu úr hendi A en þar hafði verið sætzt á .. 146 A hafði verið dæmdur í 1200 króna sekt fyrir brot á áfengislögum. Eftir kröfu lögreglustjóra Reykja- víkur var fjárnám gert til tryggingar greiðslu sektarinnar í dómkröfu, er Á átti á hendur B, að fjárhæð 3800 kr. Eftir beiðni lögreglustjóra var dómkrafan seld á nauðungaruppboði þann 15. ágúst 1934 fyrir hæsta boð, 500 kr. Uppboð þetta var ómerkt í hæstarétti þann 25. okt. 1935 sökum galla á auglýsingu þess. C, sem A hafði framselt rétt sinn til dómskuldarinnar og til skaðabóta frá ríkissjóði vegna hins ólögmæta uppboðs, höfð- aði mál á hendur ríkissjóði til greiðslu skaða- bóta, er hann miðaði við upphæð dómkröfunnar á hendur B að viðbættum vöxtum og málskostn- aði, en að frádreginni sekt ÁA ásamt kostnaði. Kvað C B hafa verið færan um að greiða kröfuna, er hið ólögmæta uppboð fór fram, en verið orð- inn eignalausan, er uppboðið var ómerkt. Ríkis- sjóður var sýknaður, með því að ætla mátti, að dómkrafan á hendur B hefði ekki á löglegu upp- boði, sem fram hefði farið um sömu mundir og CLKXII Efnisskrá. uppboð það, sem ómerkt var, orðið seld fyrir hærri upphæð en sem svaraði sekt A að viðbætt- um kostnaði ...............00000 00... 218 Rikissjóður sýknaður af skaðabótakröfu vegna töku togara, er ósannað þótti um, að verið hefði að veiðum í landhelgi, er hann var tekinn. Sagt, að skipherra varðskipsins hafi haft fulla ástæðu til að stöðva togarann og láta rannsaka mál skip- stjóra hans. Hafi hann því ekki farið út fyrir vald- svið sitt né gerzt sekur um gáleysi með öðrum hætti. Verði skaðabótaskylda ríkissjóðs því ekki byggð á almennum skaðabótareglum. En fyrst svo sé ekki, þá bresti heimild samkvæmt íslenzkum rétti til að dæma bætur fyrir handtöku vegna refsi- verðs verknaðar, er aðili sé síðar sýknaður af. Fyrirmæli laga nr. 28 frá 1893 ekki talin eiga hér við ........2.222020 00 231 Erlendur skipstjóri (A) var af hálfu ákæruvaldsins sóttur til sakar fyrir að hafa gerzt sekur við sótt- varnarlög. Í hæstarétti var A sýknaður af kæru þessari. Meðan mál A var fyrir dómstólunum, var honum meinuð brottför úr landi. Eigandi skips þess, er A styrði, höfðaði síðar mál segn ríkissjóði og krafðist skaðabóta fyrir tjón það, er af því leiddi, að höfðað var refsimál gegn A. Ekki talið, að ríkissjóður hefði orðið bótaskyldur út af máls- höfðun þessari, nema skilyrði fyrir lögjöfnun frá 1. gr. laga nr. 28 frá 1893 þætti hafa verið fyrir hendi. Hvort svo hefði verið, kom þó ekki til álita, með því að slík skaðabótakrafa, þótt til hefði verið, hefði verið fallin niður samkvæmt analogíu 4. gr. sömu laga, þar sem meira en ár var liðið frá því að sýknudómur í opinbera mál- inu gekk í hæstarétti, þegar skaðabótamálið var höfðað. Ríkissjóður því sýknaður af kröfu þessari 242 Lögtak var gert í erlendu skipi til tryggingar greiðslu ýmissa skipagjalda. Lögtaksgerðin var ómerkt í hæstarétti. Eigandi skipsins höfðaði þá mál í hér- aði á hendur ríkissjóði og krafðist bóta fyrir tjón það, er hið ólögmæta lögtak hafi bakað honum. Sagt, að þótt réttur til bóta samkvæmt 13. gr. laga Efnisskrá. GLK um lögtak o. fl. nr. 29 frá 1885 hefði verið fyrir hendi, þá væri sú krafa niður fallin, með því að hún hefði ekki verið borin fram í sambandi við áfrýjun lögtaksgerðarinnar, sbr. 1113. gr. nefndra lögtakslaga. Var ríkissjóður því þegar af Þessari ástæðu sýknaður af skaðabótakröfu þessari 242 Bæjarfógeti gerði lögtak í erlendu skipi til tryggingar greiðslu ýmissa skipagjalda. Lét hann síðan setja skipið á land upp og fékk það geymt á dráttar- stöð. Lögtaksgerðinni var áfrýjað, og var hún felld úr gildi í hæstarétti. Af hálfu eiganda skipsins (A) var þess þá krafizt, að skipið yrði afhent á floti, og lagði dómsmálaráðuneytið fyrir bæjar- fógetann að afhenda það, eiganda að kostnaðar- lausu. Þegar taka átti skipið, taldi bæjarfógetinn sér ekki skylt að láta setja það fram, en vísaði á það, þar sem það stóð á landi uppi. Af hálfu A var neitað að taka við því þar, og varð ekkert af afhendingu. A höfðaði síðar mál gegn ríkis- sjóði og krafðist bóta vegna þess að honum var ekki skilað skipinu. Sagt, að bæjarfógetinn hafi ekki fullnægt þeirri skilaskyldu, er á honum hvíldi vegna töku skipsins og fyrirmæla dóms- málaráðuneytisins um afhendingu þess, og verði ríkissjóður að bera ábyrgð á tjóni Á vegna van- rækslu þessarar, enda taki ákvæði 1113. gr. laga nr. 29 frá 1885 ekki til tilviks þessa, er gerzt hafi eftir að lögtaksgerðin var ómerkt í hæsta- rétti. Var ríkissjóður dæmdur til að greiða Á kostnað hans vegna ráðstafana við að fá skipið afhent svo og bætur fyrir afnotamissi þess frá áætluðum komudegi þess til heimilis síns, ef það hefði verið afhent, og þar til málið var höfðað .. 242 Skipið A rakst á skipið B og olli spjöllum á því. Á talið eiga alla sök á árekstrinum og dæmt til að greiða B viðgerðarkostnað og kaup skipshafnar í 8 daga, meðan viðgerð fór fram .........000.... 319 Í refsimáli út af þjófnaði var ákærði dæmdur til að greiða iðgjöld stolins hlutar ........0.002.2...... 340 A, er ráðizt hafði forstöðukona saumastofu B, talin hafa með því að eyðileggja og misnota viðskipta- CLKIV Efnisskrá. mannabækur B og fleiri aðgerðum brugðizt því trausti, er B var nauðsyn að geta borið til henn- ar, og að sumu leyti misbeitt aðstöðu sinni sér í hag, en B til óhags, sbr. 12. gr. laga nr. 84 frá 1933. Með skirskotun til 16. gr. nefndra laga var A dæmd til að greiða B 1000 kr. í skaðabætur .. Eiganda bifreiðar dæmt að greiða móður og barni manns, er farizt hafði af bifreiðarslysi, dánar- bætur. (Sbr. dánarbætur) ........0..0000.0.0 0. Þrír menn, er höfðu falsað tékka og notað þá, dæmdir í opinberu máli til að greiða bætur fyrir tjón, sem af verknaði þeirra hafði leitt .............. Mál var höfðað í héraði á hendur lögmanninum í Reykjavik f. h. ríkissjóðs eða persónulega til greiðslu fébóta vegna meintrar ólögmætrar fógeta- gerðar. Lauk málinu svo í héraði, að lögmaður- inn var dæmdur persónulega til að greiða bætur. Hæstiréttur ómerkti dóm og málsmeðferð í hér- aði og vísaði málinu frá héraðsdómi, með því að slíkt mál yrði ekki sótt í héraði, hvorki á hend- ur lögmanninum persónulega né ríkissjóði, auk þess sem lögmaðurinn væri ekki bær að binda ríkissjóð í málinu ............0.0.00.0. 000. Gerðarþoli innsetningargerðar (A) krafðist fébóta af serðarbeiðanda (B) vegna þess að B hefði ekki verið heimilt að krefjast gerðarinnar. Kröfunni hrundið, með því að skilyrði fyrir framkvæmd innsetningargerðarinnar höfðu verið fyrir hendi Maður, sem dæmdur var til refsingar fyrir þjófnað og Óheimila meðferð á annarra fé, einnig dæmd- ur í því máli til iðgjaldagreiðslu .............. Skattar og gjöld. 1. Útsvör. A, sem heima átti í hreppnum X, rak atvinnu árið 1935 í hreppnum Ý, en hætti þeim atvinnurekstri um áramótin 1935—1936. Við niðurjöfnun útsvara í hreppnum Y í maí 1936 var útsvar lagt á A samkvæmt a-lið 8. gr. útsvarslaga nr. 46 frá 1996. Þessi útsvarsálagning dæmd óheimil, með þvi að 365 385 ö4df Efnisskrá. CLKV A hafði ekki lengur heimilisfasta atvinnustofn- un í hreppnum Ý, er útsvarsálagning fór fram .. 2. Fasteignagjöld til bæjar- og sveitarfélaga. Fasteignaskattur manns til bæjarsjóðs samkvæmt lög- um nr. 69 frá 1937 lækkaður samkvæmt kröfu hans, með því að skatturinn hafði í upphafi verið lagður í einu lagi á byggingarlóð og mannvirki, en er málið kom til hæstaréttar, hafði mat á lóð og mannvirkjum verið aðgreint, sbr. Í. og 2. tölulið 1. gr. nefndra laga ........0.0000000.00.00. Skilorðsbundnir dómar. Sjá dómar. Skip. Sbr. árekstur, sjóveð. Bátur hafði strandað og verið síðan metinn óbæt- andi af tveimur dómkvöddum skoðunarmönnum. Með því að mat þetta þótti að ymsu leyti gallað, var það ekki lagt til grundvallar í máli gegn vá- tryggingarfélagi til greiðslu vátryggingarfjárins Skipti, skiptamál. Sbr. gjaldþrotaskipti. Mál var höfðað fyrir sjódómi gegn skiptaráðanda f. h. þrotabús til greiðslu á hásetakaupi og viður- kenningar sjóveðréttar. Ekki talin liggja fyrir næg sönnun þess, að kröfu þeirri, er málið varð- aði, hafi verið lýst í þrotabúið samkvæmt 33. sbr. 90. gr. skiptalaga nr. 3 frá 1878 og 3. mgr. 1. gr. laga nr. 52 frá 1914, eða að skiptaráðandi hafi visað henni til sjódóms samkvæmt nefndu ákvæði laga nr. 52 frá 1914. Ómerkti hæstiréttur því ex officio mál og málsmeðferð í héraði og vísaði málinu frá héraðsdómi ...........2.2.0000.0.0.. Mál var höfðað fyrir sjódómi samkvæmt 3. mgr. 1. gr. laga nr. 52 frá 1914 gegn skiptaráðanda f. h. Þrotabús. Hinn reglulegi héraðsdómari, er einnig var skiptaráðandi búsins, veik sæti ex officio í máli þessu. Í hæstarétti var að því fundið, að dóm- arinn hefði vikið sæti án nægilegrar ástæðu .... Dánarbú A, er var undir skiptum samkvæmt III. kap. skiptalaga nr. 3 frá 1878, hafði fengið greitt MHf- 213 349 327 GCLXVI Efnisskrá. tryggingarfé hans. Börn A og móðir töldu sig eig rétt til fjárins og kröfðust sameiginlega afhend- ingar þess frá dánarbúinu, en því var andmælt af lánardrottnum búsins. A hafði skýrt liftrygg- ngarfélaginu frá því, er hann baðst tryggingar- innar, að féð ætti að honum látnum að ganga til framfærslu fjölskyldu hans. Talið, að með þessu hafi A ákveðið nægilega skýrt, að tryggingin væri keypt til hagsmuna fjölskyldu hans, en ekki lánar- drottnum. En af því leiði, að A hafi viljað láta try geingarféð vera undan aðför og öðrum aðgerð- um til hagsmuna lánardrottnum hans dregið. Þessi ráðstöfun talin lögmæt, sbr. 32. gr. laga nr. 19 frá 1887 og 26. gr. laga nr. 25 frá 1929, enda var ekki um riftingu á nefndri ráðstöfun að tefla, Þar sem skiptameðferðar á dánarbúinu samkvæmt 31. gr. laga nr. 25 frá 1929 hafði ekki verið kraf- izt. Sagt, að ráðstöfuninni verði ekki heldur hnekkt vegna ákvæða 25. gr. erfðatilsk. frá 25. sept. 1850, með því að þau varði ekki skipti erf- ingja og lánardrottna. Loks geti 2. málsl. 85. gr. laga nr. 3 frá 1878 ekki komið lánardrottnunum að haldi, þar sem þau ákvæði taki aðeins til ó- efndra gjafaloforða, en hér hafi allt það verið innt af hendi fyrir lát A, sem nauðsynlegt var til þess að fá tryggingarféð greitt. Var börnum og móð- ur A því dæmt tryggingarféð ........ sr 486 Krafa um málskostnað fyrir skiptarétti í máli, er hófst fyrir skiptaréttinum árið 1934, en lauk þar í apríl 1937, ekki tekin til greina þegar af því, að 3. mgr. 185. gr. laga nr. 85 frá 1936 tók ekki til meðferðar málsins fyrir skiptaréttinum, sbr. 222. gr. sömu laga .........0200000. 0... 486 Ekkjan A hafði síðustu ár sín dvalizt hjá syni sin- um. B, og lét hún ekki annað eftir sig en kröfu á hendur honum til andvirðis eigna, er hún hafði selt honum árið 1920. Samkvæmt framfærslusamn- ingi, er Á hafði gert við B, skyldi nokkur hluti kröfunnar árlega ganga til framfærslu henni. Eftir lát A mótmæltu börn hennar C og D gildi framfærslusamningsins. Ennfremur mótmæltu þau Efnisskrá. GLXVI reikningi B yfir jarðarfararkostnað A sem of há- um. Loks andmæltu þau því, að B væri heimilt að greiða eftirstöðvar skuldar sinnar til dánarbús ÁA með skuldabréfum Kreppulánasjóðs. Þótti skipta- réttur eiga dóm á ágreiningsefnum þessum, með því að aðiljar urðu ásáttir um að leggja þau undir úrlausn hans. Var framfærslusamningurinn gild- ur metinn, B heimilað að greiða skuld sína í kreppulánasjóðsbréfum með nafnverði, en reikn- ingur hans yfir jarðarfararkostnað færður niður 500 A, sem verið hafði ráðskona B, krafðist afhendingar á ýmsum munum úr dánarbúi hans og lýsti í búið kaupkröfu fyrir ráðskonustörf í 5 ár svo og leigu- kröfu fyrir búfé, er hún hafi átt, en B nytjað þau ár, er hún dvaldist hjá honum. Krafan um af- hendingu munanna sætti engum andmælum og var því til greina tekin. Kaupkröfunni hins vegar hrundið, með því að kaup A þessi ár hafi ekki hrokkið til framfærslu þriggja barna hennar, er henni fylgdu, enda hafði framfærslusveit Á greitt B það sem á skorti fullt meðlag með börnunum. Hafði og A engum kaupkröfum hreyft fyrr en eftir lát B. Leigukrafan talin réttmæt, en með því að A mótmælti þvi ekki, að hún hefði fengið meira verðmæti frá B en leigukröfunni nam, var skulda- jöfnuður heimilaður ........000000 00... 0... 595 Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjalafals. Í sakamáli út af skjalafalsi o. fl. var úrskurðað, að framhaldsrannsókn skyldi fram fara, meðal ann- ars til að afla sýnishorna af rithöndum þeirra manna, er hinir ákærðu voru sakaðir um að hafa stælt og falsað nöfn þeirra ...........0..... eee. 130 A var gefið að sök, að hann hafi falsað tvo innkaups- reikninga í því skyni að komast hjá réttmætri tollgreiðslu af vörum. Var tala skrifuð á annan reikninginn, sem ekki átti á honum að standa, en efni hins var breytt á þann hátt, að á hann var límdur pappírsrenningur með yfirlýsingu um vör- CLXVIII Efnisskrá. ur, er klipptur hafði verið af öðrum innkaups- reikningi, auk þess sem strikað hafði verið yfir tölustafi. Þar sem ekki lá fyrir skýlaus játning A um að hann hafi falsað eða falsa látið reikninga Þessa, og það var ekki sannað á annan hátt, en möguleiki á því, að aðrir hefðu framkvæmt breyt- inguna, þá var hann sýknaður af ákæru þessari .. 146 A falsaði marga tékka og víxla. Var hann dæmdur til refsingar eftir 271., 275. og 277. gr. hegningar- laganna. B, sem verið hafði með í ráðum um föls- un tékka og vixils, dæmdur eftir 271. sbr. 48. gr. sömu laga. C aðstoðaði A við lántökur gegn tryeg- ingu í fölsuðum tékkum. Neitaði C því að vísu, að honum hafi verið kunnugt um fölsun tékk- anna, en eftir öllum atvikum var talið, að hon- um hafi ekki getað dulizt, að þeir væru falsaðir. Var honum dæmd refsing eftir 271. gr. hegningar- laganna. C hafði einnig aðstoðað A við sölu tveggja falsaðra vixla, en gegn neitun C þótti ekki sannað, að hann hafi vitað, að víxlarnir væru falsaðir ................2.020 00. 456 Þrir menn dæmdir fyrir fölsun tékka og sölu þeirra eftir 271. og 277. sbr. 55. gr. hegningarlaganna. Fjórði maðurinn, er tekið hafði við hluta af and- virði tékkanna, enda þótt hann vissi, hvernig þess var aflað, dæmdur sekur við 271. og 277. gr. hegningarlaganna sbr. 56. gr. þeirra ............ 474 Skjöl. Sjá embættisvottorð, sönnun. Skottulækningar. Sjá læknar, lækningar. Skuldabréf. A dæmdur til að gefa út skuldabréf til handa B, nema hann synji fyrir það með eiði, að hann hafi játazt undir að gefa bréfið út .................. 331 Skuldajöfnuður. Í skuldamáli var sagnsök höfðuð í héraði til skulda- jafnaðar og sjálfstæðs dóms um afgang gagn- kröfu. Hæstiréttur vísaði gagnsökinni frá héraðs- Efnisskrá. GLXIX dómi sökum ófullnægjandi málsútlistunar, en tók að öllu leyti til greina kröfur aðalstefnanda í héraði .........2.00020 00 nn ne 300 Samvinnuútgerðarfélagið A hafði játazt undir skuld við einn félagsmann sinn (B). Vegna vanefnda á greiðslu af hálfu félagsins og eftir að það hafði fengið niðurfærslu á skuldum samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935, höfðaði B mál á hendur 5 félags- mönnum Á og krafði þá um greiðslu allrar skuld- arinnar vegna ábyrgðar þeirra á skuldum A sam- kvæmt félagslögunum. Sagt, að B væri rétt að krefja stefndu um skuldina, en þar sem B væri einnig ábyrgur fyrir skuldum félagsins, hefðu stefndu rétt til að láta koma á móti kröfu hans Það af skuldum félagsins, er að réttu lagi hefði átt að koma í hans hlut að greiða. En skuldir fé- lagsins umfram eignir á þessum tíma kváðust stefndir hafa greitt, en þó með eftirgjöf. Þar sem stefndu gerðu þess hins vegar enga grein í mál- inu, hve miklu fé þeir hefðu leyst til sín skuldir þær, er B varðaði, varð skuldajöfnuði ekki við komið. Voru stefndu því dæmdir til að greiða kröfuna að fullu ........2002000 000 443 Kaupanda húss heimilaður skuldajöfnuður á eftir- stöðvum kaupverðsins og skaðabótakröfu, er hann hafði á hendur seljanda út af þvi, að seljandi hafði á brott með sér búnað úr húsinu, er því átti að fylgja .......2.22000.0 0... 553 Kröfu A í dánarbú skuldajafnað við hærri kröfu dán- arbúsins á hendur ÁA .........00000 0000... 595 Skuldir, skuldamál. Sbr. ábyrgð, bjarglaun, endur- greiðsla, gjalddagi, greiðsla, kaup og sala, skaðabætur, víxlar. Vátryggingarfélag sýknað af kröfu um greiðslu vá- tryggingarfjár skips, með því að ekki var sannað, að skipið væri óbætandi .......02000000000.0.. 5 Árið 1936 ákvað mjólkursölunefnd samkvæmt lögum nr. 1 frá 1935, að rekstrarágóði mjólkursamsöl- unnar í Reykjavík það ár skyldi renna til fram- leiðenda austan Hellisheiðar sem bætur þess, að GLXX Efnisskrá. þeir höfðu orðið að þoka af markaði neyzlumjólk- ur í Reykjavík til hagsbóta fyrir framleiðendur vestan fjalls. A, sem var mjólkurframleiðandi vest- an Hellisheiðar, höfðaði þá mál segn mjólkur- samsölunni (M) og krafði hana um það af rekstr- arágóða ársins 1936, er hann taldi eiga að koma í sinn hlut miðað við selt mjólkurmagn frá búi hans. M var talið óheimilt að verja meira en 8% af söluverði neyzlumjólkur og rjóma til verðbót- ar mjólkur framleiðenda austan fjalls, sbr. 2. gr. laga nr. 1 frá 1935, en ákvörðun hennar um rekstr- arágóða, sem til var kominn á annan hátt, talin heimil. Samkvæmt því var krafa A aðeins að nokkru leyti til greina tekin .................... Maður sýknaður af kröfu héraðslæknis um gjald fyrir læknisaðgerð. Að vísu var ekki annað upplýst en að aðgerðin hafi verið nauðsynleg og framkvæmd á réttan hátt, en sá ljóður þótti að öðru leyti hafa verið á framkomu læknisins í ferð þessari, að hann ætti ekki tilkall til gjalds fyrir hana ...... Mjólkurframleiðandi (A) taldi mjólkurbúið B hafa tekið of hátt gerilsneyðingargjald af mjólk hans til- tekið timabil og krafðist greiðslu þeirrar fjárhæð- ar, er hann taldi B hafa ranglega eftir haldið af andvirði mjólkur hans. Með því að A hafði ekki slegið varnagla við B um frekari greiðslu, þegar hann tók við borgun fyrir mjólk þá, er hann lagði inn til B á umræddu tímabili, þá var B þegar af þeirri ástæðu sýknað af kröfu hans Rikisstjórnin hafði heitið Reykjavikurbæ því, að ríkið léti ókeypis í té störf húsameistara ríkisins við byggingu sundhallar í Reykjavík. Borgarstjóri Reykjavíkur gaf þó húsameistaranum eftir það loforð um 5000 kr. greiðslu úr bæjarsjóði fyrir störf þessi, en ekki aflaði borgarstjórinn sér heim- ildar frá fjárveitingarvaldi bæjarins til þessa. Helmingur fjárhæðar þessarar var goldinn húsa- meistara úr bæjarsjóði eftir ávísun borgarstjóra, og var tekið fram í ávísuninni, að greiðslan væri upp í þóknun fyrir uppdrætti og áætlun um sund- höll. Gerði bæjarstjórnin enga athugasemd við Efnisskrá. CLXKI greiðslu þessa, er bæjarreikningar voru samþykkt- ir fyrir viðkomandi ár. Síðar höfðaði húsameistari mál gegn Reykjavikurbæ til greiðslu eftirstöðva þóknunar þessarar. Sagt, að loforð borgarstjóra um greiðslu þóknunar þessarar um skyldu fram hafi ekki bundið bæinn, sbr. 3. mgr. 3. gr. sam- Þykktar nr. 68 frá 1915. Og ekki verði talið, að heildarsamþykkt bæjarreikninganna hafi náð til ráðagerðar þeirrar um frekari greiðslu, er borgar- stjórinn hafi ritað á ávísunina, enda ekki vitað, að bæjarfulltrúum hafi verið kunn sú ráðagerð. Var bærinn því sýknaður af kröfu þessari ...... 124 Erfðafestuhafa í Reykjavík, er bærinn hafði svipt landi sinu, dæmt endurgjald fyrir það eftir mati 2 dómkvaddra, óvilhallra manna .............. 222 Í bifreiðarslysi hlaut eigandi bifreiðarinnar meiðsl. Skyldutrygging samkvæmt 17. gr. laga nr. 70 frá 1931 ekki talin ná til tjóns á eiganda bifreiðar sjálfum, sbr. 16. gr. sömu laga. Var því vátrygg- ingarfélag það, er bifreiðin var skyldutryggð hjá, sýknað af kröfu um greiðslu tryggingarfjár vegna slyss þessa .......00000000 0. 271 A stefndi B til greiðslu húsaleiguskuldar. B viður- kenndi kröfuna, en taldi sig eiga hærri gagnkröfu á hendur A. Gagnstefndi B því í málinu og krafð- ist skuldajafnaðar og sjálfstæðs dóms um afgang gagnkröfu. Hæstiréttur vísaði gagnsökinni frá hér- aðsdómi sökum ófullnægjandi málsútlistunar, en dæmdi B til að greiða A kröfu hans í aðalsökinni 306 A tókst á hendur að smíða hús fyrir B. Áður en smið- inni var lokið, varð sýnt, að A gæti ekki staðið við samninginn. Varð þá að samkomulagi með að- iljum, að B tæki við húsinu ófullgerðu og tæki jafnframt að sér að greiða tilteknar skuldir, er A hafði stofnað til vegna hússmíðarinnar. C, sem látið hafði A í té hita- og hreinlætistæki í húsið, var viðstaddur, þegar samkomulagið gerðist. Hélt hann því síðar fram, að B hefði þá tekið að sér að greiða tæki þessi með því að gefa út skuldabréf til handa GC, er greiðast skyldi á 10 árum, en þessu neitaði B. C höfðaði þá mál gegn B og krafðist GLKKI Efnisskrá. Þess, að hann yrði dæmdur til að gefa út skulda- bréf slíkt sem að framan greinir. C studdi kröfu sína einu vitni, auk þess sem eiðfest skýrsla A sekk honum í vil. Með þessu þóttu það veiga- miklar líkur komnar fram fyrir málstað G, að úrslit málsins voru látin velta á eiði B ........ 331 A, sem sótt hafði um lán úr skuldaskilasjóði vélbáta- eigenda samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935, fékk peningalán hjá B eftir að áskoranir til skuld- heimtumanna A um kröfulýsingar til sjóðsins höfðu verið birtar, en áður en kröfulýsingarfrest- ur var liðinn. B lýsti ekki kröfu sinni til skulda- skilasjóðs, en eftir lok skuldaskila. höfðaði hann mál gegn A til greiðslu kröfunnar. A krafðist sýknu sökum þess að krafan væri niður fallin, Þar sem henni hefði ekki verið lýst til sjóðsins. Þessari mótbáru hrundið, með því að krafan hafði stofnast eftir útgáfu skuldainnköllunar og því eigi brott fallin samkvæmt 14. gr. laga nr. 99 frá 1935, sbr. lög nr. 19 frá 1924, 37. og 43. gr. analogice. Var A því dæmdur til að greiða skuldina 382 Vátryggingarfélag dæmt til greiðslu slysabóta ...... 428 Útgerðarsamvinnufélag hafði stofnað til skuldar við einn félagsmanna sinna (A). Eftir það fékk fé- lagið niðurfærslu skulda sinna samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935. Höfðaði A þá mál gegn nokkr- um félagsmönnum, er ábyrgð báru á skuldum félagsins samkvæmt félagssamþykktum. Þrátt fyrir skuldaskilin voru stefndu taldir bera þessa ábyrgð áfram samkvæmt 21. gr. laga nr. 99 frá 1935. Voru þeir dæmdir in solidum til að greiða A kröfu hans að fullu, enda voru gagnkröfur, er stefndu höfðu uppi, ekki til greina teknar sök- um ófullnægjandi málsútlistunar ................ 443 Sjúkrasamlag Akureyrar dæmt til að greiða lyfsala á Siglufirði andvirði lyfja, er meðlimir sjúkra- samlagsins höfðu tekið út í reikning þess hjá lyfsalanum ...........0000 00... 516 Aðstoðarmanni í vél á togara dæmdar kaupeftirstöðv- ar úr hendi útgerðarmanns .................... 528 Sveitarfélagið A, er komið hafði tveimur gamal- Efnisskrá. CLEKKIN mennum til dvalar á elliheimili, dæmt til að greiða því vistgjald gamalmennanna frá í. jan. 1936 til 30. sept. 1937, enda þótt úrskurður yfir- valds frá 14. júní 1938 kvæði svo á, að sveitar- félaginu B sé lögskylt að framfæra gamalmenni þessi frá 1. jan. 1936. Þessi úrskurður ekki sagð- ur varða að neinu lögskipti A og elliheimilisins 536 A dæmdur til að greiða B viðskiptaskuld, með því að ekki þótti sannað, að B hefði tekið við ávísunum af A, er ekki reyndist innstæða fyrir, sem fulln- aðargreiðslu ...........0..02200.0 00... nn. 604 Slysatrygging. Sjá vátrygging. Sóttvarnir. Tveir menn, er tóku sjúklinga til meðferðar án lækn- ingaleyfis, ekki taldir sannir að því að hafa brotið sóttvarnafyrirmæli ..............000.0... 133 Stefnur. Sjá kærumál, málshöfðun. Stjórnarfarsréttur. Sjá sveitarstjórn. Sveitarstjórn. Árið 1923 keypti Ísafjarðarkaupstaður (Í) af A bryggju eina, er B skipaafgreiðslumaður hafði notað við starfsemi sína. Fékk Í staðfestingu stjórnarráðs- ins á því, að bryggjan yrði bæjarbryggja sam- kvæmt lögum nr. 34 frá 1922. Bæjarstjórn Í ákvað síðan, að kaupstaðurinn skyldi sjálfur ann- ast alla út- og uppskipunarstarfsemi um brygsgj- una. Varð það til þess, að B hætti allri slíkri starfsemi. Árið 1934 höfðaði B mál gegn Í og krafðist fébóta fyrir það að hafa orðið að hætta afgreiðslustarfsemi sinni vegna nefndra ráðstaf- ana Í. Miðaði hann upphæð Þbótanna við árlegt atvinnutjón frá því í april 1925, er hann hætti starfsemi sinni, til ársloka 1933. Sagt, að með því að B hafi ekki hafizt handa fyrr en árið 1934 til þess að fá úr því skorið, hvort lögmætar væru gagnvart honum ráðstafanir þær, er Í gerði um CLEXKIV Efnisskrá. bryggjuna á árunum 1923 og 1924, þá verði að telja hann með svo löngu aðgerðaleysi hafa und- irgengizt að hlíta nefndum ráðstöfunum Í, og eigi hann þegar af því ekki rétt til fébóta úr hendi Í ...........0..000000 0000 Í sambandi við byggingu sundhallar í Reykjavík, er ríkissjóður og bæjarsjóður lögðu fé til, tjáði ríkis- stjórnin bænum í júlí 1928, að ríkið mundi láta ókeypis í té vinnu húsameistara rikisins við bygg- ingu sundhallarinnar. Árið 1930 hét borgarstjóri Reykjavíkur húsameistara ríkisins munnlega, og án þess að afla sér samþykkis bæjarstjórnar, að honum skyldu greiddar 5000 kr. úr bæjarsjóði fyrir uppdrætti og önnur húsameistarastörf við byggingu sundhallarinnar. Var helmingur þeirr- ar upphæðar greiddur húsameistara árið 1930 úr bæjarsjóði eftir ávisun borgarstjóra. Í ávísuninni var tekið fram, að greiðsla þessi væri „upp Í Þóknun fyrir uppdrætti og áætlanir um sundhöll“. Gerði bæjarstjórn enga athugasemd um greiðslu þessa, þegar bæjarreikningar fyrir árið 1930 voru samþykktir af henni. Árið 1937 höfðaði húsa- meistari mál segn Reykjavíkurbæ til greiðslu eftirstöðva þóknunar þessarar. Sagt, að þótt störf húsameistara hafi komið bænum að notum, þá hafi bænum samt, vegna nefndra ákvarðana ríkis- ins ekki borið nein skylda til að greiða þóknun fyrir þau störf, nema hann hefði sérstaklega sengizt undir það. Loforð borgarstjóra um greiðslu þóknunar um skyldu fram án samþykkis fjárveit- ingavalds bæjarins hafi ekki bundið bæinn, sbr. 3. mgr. 3. gr. samþykktar nr. 68 frá 1915. Og þótt bæjarstjórnin hafi samþykkt í heild bæjar- reikninginn fyrir árið 1930, þá verði sú samþykkt ekki talin hafa náð til ráðagerðar þeirrar um frek- ari þóknun, er borgarstjóri hafi ritað á ávísun- ina, enda ekki vitað, að bæjarfulltrúum hafi verið sú ráðagerð kunn. Var bærinn því sýknaður .... A hafði haft land á erfðafestu frá Reykjavíkurbæ. Árið 1934 svipti bæjarstjórnin hana landinu án endurgjalds. Land þetta hafði verið í óslitinni Efnisskrá. ECLXXV erfðafestu frá því árið 1867. Í máli A gegn Reykjavikurbæ var henni dæmt endurgjald fyrir landið eftir mati dómkvaddra manna. Sagt, að samþykkt bæjarstjórnar frá 17. nóv. 1904, er fylgt hafði verið óslitið til 1934, hafi skapað erfðafestu- höfum réttmætt traust á því, að þeir mættu halda 80% af söluverði erfðafestulanda, er þeim væri breytt í byggingarlóðir, og ákvörðun bæjarstjórn- ar frá Í8. nóv. 1919 um það, að tiltekið gjald skuli greitt af erfðafestulöndum og eignarlöndun til götugerðar um landið, hafi ekki raskað því trausti (............22. 220 222 Sagt, að heimildin til að taka af launum eða kaupi manns meðlagseyri með Óóskilgetnu barni hans verði að teljast því skilyrði bundin, að efni hans, þau sem hann hefur eftir til frjálsra umráða, séu viðhlitandi til viðurværis honum og þeim, sem dveljast á heimili hans og framfæri sitt eiga að honum, sbr. meginregluna í 59. gr. framfærslu- laga nr. 135 frá 1935 og ennfremur 3. og 5. gr. bráðabirðareglugerðar nr. 41 frá 1937 og 3. og 4. gr. laga nr. 65 frá 1938 .........0000 0000 0. 311 Sveitarfélagið Í hafði komið tveimur gamalmennum, er þá voru sveitföst í Í, til dvalar á elliheimilinu G og soldið dvalarkostnað þeirra til ársloka 1935. Í októbermán. 1937 höfðaði G mál gegn Í og krafðist vistgjalds til 1. okt. 1937. Í hæstarétti hafði Í þær varnir einar uppi, að það eigi að vera laust við greiðslu vistgjaldsins, sökum þess að úr- skurður stjórnarráðsins frá 14. júni 1938 kveði svo á, að sveitarfélaginu R sé lögskylt að fram- færa gamalmenni þessi frá 1. jan. 1936, er lög nr. 135 frá 1935 komu til framkvæmda. Sagt, að þessi úrskurður varði að engu lögskipti Í og G og geti því ekki haft áhrif á úrslit málsins. Var Í dæmt til að greiða kröfu G að fullu .......... 536 Svik, sviksamlegt athæfi. Sbr. bókhald, gjaldþrota- skipti, hlutafélög. Tveir menn, er ekki höfðu lækningaleyfi, tóku sjúk- linga til meðferðar í því skyni að vinna bót á GLXXVI Efnisskrá. meinum þeirra og tóku stundum þóknun fyrir. Þar sem engin ástæða var til að ætla annað en að þeir hefðu haft trú á því, að aðgerðir þeirra sætu orðið hinum sjúku mönnum að notum, voru þeir ekki taldir hafa gerzt sekir við 26. kap. hegningarlaga frá 25. júní 1869 með því að taka Þóknun fyrir aðgerðirnar ...................... 133 Hluthafi í hlutafélagi, er fengið hafði í hendur fleiri arðmiða en honum bar eftir hlutabréfaeign hans, krafðist arðs og fékk hann greiddan samkvæmt arðmiðum, er hann vissi, að hann var ekki heim- ildarmaður að. Brot hans talið varða við 253. gr. hegningarlaganna ..........0020200 0... 000 146 A var eigandi verzlunarfyrirtækis. Síðar gekkst hann fyrir stofnun hlutafélags, er tók við eignum og rekstri verzlunar hans. Sjálfur átti A meginhluta hlutafjárins og hafði á hendi framkvæmdarstjórn félagsins. Í sakamáli gegn A, er höfðað var eftir að félagið hafði verið tekið til gjaldþrotaskipta, var talið upplýst, að A hafi einn ráðið öllu um málefni félagsins, en aðrir hluthafar hafi eignazt hluti eftir tilmælum hans og látið stjórn hans á félaginu afskiptalausa. Var ekki talið, að A hafi með ýmsu misferli í sambandi við rekstur félags- ins blekkt aðra hluthafa eða ætlað að baka þeim tjón. Var hann því sýknaður af ákæru, er að því laut ............20200 200 146 Í sakamáli á hendur A, framkvæmdarstjóra hlutafé- lags, er höfðað var eftir að félagið hafði verið tekið til gjaldþrotaskipta, var honum m. a. gefið að sök, að hann hafi með greiðslu fjögra tiltek- inna krafna ivilnað kröfuhöfum öðrum lánar- drottnum félagsins til tjóns. Einn kröfuhafinn hafði fulla veðtryggingu fyrir kröfu sinni, og var A því ekki metin sú greiðsla til refsingar. Sam- kvæmt staðhæfingu A, sem ekki var hnekkt, hafði ekki farið fram nein greiðsla á tveimur framan- greindum kröfum, heldur höfðu aðeins eldri víxlar verið framlengdir. Um fjórðu greiðsluna hélt A því fram, að keypt hafi verið ný bátsvél handa félaginu, og fjárhæðin greidd samtímis upp í and- Efnisskrá. CLKKVII virði hennar. Var þessi skyrsla hans ekki af- sönnuð. Var Á samkvæmt þessu sýknaður af þess- um ákærulið .........020000000 0... 146 Í sama máli á hendur A upplýstist, að vátrygging- arfélag, er greiða átti félagi því, er A stjórnaði, rátryggingarfé, hafði haldið eftir nokkrum hluta þess og kvittað með því skuld Á sjálfs við vá- tryggingarfélagið. Ekki var upplýst, að A hefði samþykkt þessa aðferð vátryggingarfélagsins, en Það eitt, að hann hafði látið þetta við gangast, ekki metið honum til refsiábyrgðar ............ 146 sama máli var Á ákærður fyrir bókhaldsóreiðu eftir 2. mgr. 264. gr. hegningarlaganna. Var hann sykn- aður af þeirri ákæru þegar af þeirri ástæðu, að sök hefði verið fyrnd samkvæmt 67. gr. hegn- ingarlaganna ..........2.00 00... sn 146 Í sama máli var A ákærður fyrir það, að hafa selt félagi því, er hann stjórnaði, einskisverða dóm- kröfu á hendur manni nokkrum. Eftir upplýsing- um þeim, er fyrir lágu, þótti þó ekki sannað, að A hefði gerzt sekur um refsivert atferli í sam- bandi við sölu kröfu þessarar .................. 146 Í sama máli upplýstist það, að eftir að félag það, er Á stjórnaði, hafði hætt allri starfsemi, greidd- ust því nokkrar fjárhæðir. Varði A þeim til þess að greiða sumum lánardrottnum félagsins kröfur þeirra að fullu. Þegar félagið var tekið til gjald- Þrotaskipta, voru engar eignir lengur fyrir hendi. Með því að greiða sumum lánardrottnum kröfur þeirra að fullu, en öðrum ekkert, var Á talinn hafa gerzt sekur við 263. gr. hegningarlaganna .. 146 A stjórnaði hlutafélagi og átti mestan hluta hlutafjár- ins. Eftir að félagið átti ekki lengur fyrir skuld- um, afhenti það A til eignar mestan hluta eigna sinna gegn því að A tæki að sér að greiða á- hvílandi veðskuldir, sem virðast hafa farið fram úr verði eignanna. Var ekki talið, að A hafi með ráðstöfun þessari valdið nokkrum lánardrottni tjóni né ívilnað banka þeim, sem var eigandi flestra veðskuldanna. Þessi verknaður A því ekki talinn refsiverður ............0..020 0... 146 þet, GCLEKKVII Efnisskrá. Fjórir menn útbjuggu og rituðu nöfn sín á víxil að fjárhæð 2000 kr. Fólu þeir A að selja víxilinn fyrir minnst 800 kr., er skiptast átti jafnt milli fjórmenninganna. A seldi vixilinn, en skilaði ekki andvirðinu. Var þessi meðferð A á vixlinum talin varða við 255. gr. hegningarlaganna ...... 456 A var skrifstofumaður hjá heildverzlun. Falsaði hann tvo víxla á þann hátt, að hann ritaði nafn verzlun- arinnar sem útgefanda og nöfn tveggja kaupmanna sem samþvykkjenda vixlanna. Litu víxlarnir því út sem venjulegir viðskiptavíxlar verzlunarinnar. Ekki var talið líklegt, að ókunnugir veittu því athygli við venjulega skoðun, að vixlarnir væru falsaðir. B, sem þekkt hafði A um langan tíma, vissi um lág laun hans og að hann var skuldug- ur og óreglusamur, aðstoðaði hann við sölu víxl- anna til manns eins, er keypti þá með miklum afföllum. Gegn neitun B þótti ekki sannað, að honum hafi verið kunnugt um, að víxlarnir voru falsaðir. Hins vegar talið, að B, sem var gamall kaupsvslumaður, hafi hlotið að vera það ljóst, að A hefði ekki heimild heildverzlunarinnar til sölu vixlanna með greindum hætti, og hafi hann því ekki getað sengið þess dulinn, að aðstoð hans við sölu vixlanna væri þátttaka í refsiverðu at- hæfi A. Var verknaður B talinn varða við 255. gr. sbr. 1. málslið 48. gr. hegningarlaganna og einnig 46. gr. þeirra, þar sem víxlarnir voru fals- aðir og heildverzlunin hafði því raunverulega ekki trúað A fyrir þeim ........0..000000. 000... 456 A hafði í höndum happdrættismiða annars manns, er hann hafði verið beðinn um að framlengja, án þess þó að fá peninga til að greiða framleng: inguna með. A greiddi framlengingargjald 2 eða 3 sinnum, en að því loknu gaf hann þriðja manni miðann, án heimildar frá eiganda hans. Þessi verknaður talinn varða við 259. gr. hegningar- laganna ..........%..... sr sr 532 Efnisskrá. GLXKIX Sönnun, sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrsla, líkur, mat og skoðun, vitni. a) Einkamál. Tveir dómkvaddir menn höfðu skoðað bát á strand- stað og látið það álit uppi, að kostnaðar vegna komi ekki til mála að gera við hann. Ekki mátu skoðunarmennirnir bátinn til verðs með áorðnum skemmdum né heldur, hvað viðgerð myndi kosta. Þótti skoðunargerð þessi ekki veita sönnun fyrir því, að báturinn hafi verið óbætandi ............ Ólögmætar kauphömlur höfðu verið lagðar á mjólkur- samsölu. Með því að mjólkursala minnkaði til muna eftir álagningu kauphamlanna, þótti sannað, að þær hefðu bakað samsölunni tjón. Við ákvörðun skaðabóta var þó tekið tillit til þess, að minnkaða mjólkursölu á þeim tíma, er máli skipti, mátti rekja til fleiri orsaka .....220.000000 0... . Talið sannað með vitnaskýrslum, að Á hafi nytjað landspildu nokkra um a. m. k. 20 ára skeið, og ar hann þar með talinn hafa unnið hefð á land- spildunni ........00200 0000 Barn, er fæddist fullburða þann 23. des. 1933, ekki talið geta verið komið undir eftir 11. mal s. á., þar sem meðgöngutimi þess hefði þá í lengsta lagi numið 226 dögum 20.00.0000... 0... Landamerkjadómur gekk árið 1890 í máli milli eig- enda tveggja jarða, og var í þeim dómi miðað við ákveðið örnefni. Í nýju landamerkjamáli, er reis út af ágreiningi um Örnefni þetta, þótti sannað með vitnisburði 87 ára gamals manns, er var einn dómenda merkjamálsins 1890, svo og uppdráttum, er lagðir höfðu verið fram í því máli, við hvaða stað þá hefði verið átt með örnefninu ..... . Kona, er meiðzt hafði í bifreiðarslysi, hélt því fram, að hún hefði greitt eiganda bifreiðarinnar far- gjald, og studdi hún mál sitt kvittun, undirritaðri af honum. Þar sem eiganda bifreiðarinnar tókst ekki að hnekkja þessari skýrslu konunnar, var hún talin hafa verið farþegi gegn borgun í bifreiðinni Eigandi bifreiðar dæmdur til að greiða bætur fyrir tjón af völdum bifreiðarslyss, þar sem ekki var ut 10 28 19 CLEXXK Efnisskrá. upplýst, að slysið hefði hlotið að vilja til, þrátt fyrir aðgæzlu þá og varkárni, sem ökumanni var skylt að gæta ............0000.00 0. A var dæmdur til að greiða B bætur vegna vanefnda á farmsamningi. Nokkrir liðir skaðabótakröfunn- ar voru þó ekki teknir til greina, með því að ekki þóttu næg rök að þeim leidd .................. A héraðslæknir krafði B um greiðslu fyrir læknisferð og læknisaðgerð við sængurkonu. Í málinu þótti sannað með staðfestri skýrslu tengdaföður B og skriflegu vottorði ljósmóður, er þó var ekki stað- fest fyrir dómi, að A hefði neytt áfengis meðan hann dvaldist á heimili B í ferð þessari, enda var og upplýst, að á þessum tíma var mjög undan því kvartað í umdæmi A, að hann neytti áfengis við læknisstörf ............... 0. Í máli, er læknir höfðaði gegn manni tl greiðslu Þóknunar fyrir læknisaðgerð, taldi stefndi aðgerð- ina ekki hafa verið nauðsynlega. Sagt, að ekkert hafi komið fram, er mæli í gegn þeirri skýringu læknisins, að aðgerðin hafi verið nauðsynleg og framkvæmd á réttan hátt ............000........ Ekki talið sannað, að venja hafi skapazt um það, að leiga fyrir verzlunarbúðir í Reykjavík eigi að greiðast fyrirfram, sé ekki um annað samið ...... Engar sannanir taldar komnar fram fyrir því, að A, er leigt hafði B húsnæði, hafi samið sig undan Þeirri skyldu, er samkvæmt venju hvíli á leigu- sölum húsnæðis, að skila því hreinu í hendur nýs leigutaka ..........000000 0. se Mjólkurframleiðandi, sem taldi mjólkurbú hafa tekið of hátt gjald fyrir gerilsneyðingu mjólkur hans tiltekið tímabil, gat ekki sannað, að hann hafi gert fyrirvara um frekari greiðslu, er hann tók við borgun frá búinu fyrir mjólk þá, er hann hafði lagt inn til þess á ofangreindu tímabili .... Talið fyrir það girt, að barn, sem fæddist full- burða þann 12. sept. 1938, hafi komið undir við samfarir í október 1937 eða í marz 1938 ........ Í máli til greiðslu þóknunar fyrir dráttaraðstoð skips hélt stefndi því fram, að aðstoðinni hefði verið 79 88 93 103 103 109 Efnisskrá. CLXXKI lofað ókeypis. Gegn mótmælum stefnanda var þó ekkert upp úr þessari staðhæfingu lagt, með því að hún var með öllu ósönnuð .................. 293 A, sem var forstöðukona saumastofu B, misbeitti að- stöðu sinni að ýmsu leyti sér til hags, en B til óhags. Með því að athafnir þessar þóttu lagaðar til að valda B tjóni, var A dæmd til að greiða B A kr. bætur, sbr. 12. gr. og 4. mgr. 16. gr. laga „84 frá 1933 ......00020 000 eee...... 305 A leigði B íbúð í húsi sínu. B sagði upp íbúðinni með umsömdum fyrirvara til brottflutnings í4. mai. B kannaðist þó við, að síðar hefði samizt svo með aðiljum, að B yrði kyrr í húsnæðinu, ef ÁA gerði á þvi ýmsar lagfæringar. Greiddi B og fyrirvara- laust húsaleigu fyrirfram fyrir allan máaímánuð. Þann 14. maí fluttist B þó úr íbúðinni og taldi sig hafa heimild til þess samkvæmt nefndri uppsögn, þar sem ÁA hefði vanefnt að gera þær lagfæringar á íbúðinni, er hefðu verið skilyrði fyrir því, að B yrði þar áfram. Talið sannað, að aðiljar hafi framlengt húsaleigusamninginn, eftir að uppsögn- in hafði átt sér stað, en hins vegar sagt, að B hafi ekki tekizt að sanna gegn mótmælum A, að hann hafi lofað viðgerð á íbúðinni og það verið skilyrði fyrir framlengingu samningsins ........ 407 Leigusali húsnæðis gat ekki fært sönnur á, að leigu- taka hafi verið sagt upp íbúðinni með lögmætum fyrirvara (.........0..0 0. sr 421 Maður, er kennt var óskilgetið barn, sýknaður, með því að blóðrannsókn þótti sanna, að hann gæti ekki verið faðir barnsins .............00000.. -. 494 Tveir vitundarvottar að undirskrifí hálfníræðrar konu undir framfærslusamning báru það í dómsmáli, að hún hafi þá verið andlega heil og vitandi vits. Samningurinn ekki talinn ógildur af þeim sökum, að konan hafi ekki verið hraust á sál, er hún gekk að honum ........0.0020 000 sn 500 Í skaðabótamáli, er af því reis, að bilábreiða hefði litað frá sér og spillt vöru, er hún var breidd yfir, þótti mega ætla samkvæmt vottorði efnafræð- ings, er rannsakað hafði sýnishorn af ábreiðunni, CLXKXKI Efnisskrá. að litur hafi úr henni losnað og valdið skemmd- unum ..... se 524 Á seldi B vél í bát. Sama dag gaf B út eigin vixil til handa A. Í máli milli aðilja þótti skipta máli, hvort vixillinn væri gefinn út vegna vélarkaup- anna. Hélt A því fram, að B hefði ekki getað greitt kaupverðið að fullu, og hafi því verið veitt- ur greiðslufrestur á þeirri upphæð, er víxillinn hljóðaði um, gegn útgáfu víxilsins. B kvað A hins vegar hafa lánað sér vixilupphæðina í pening- um til útgerðar sinnar. Með því að þessi skýrsla B var engum rökum studd, en skýrsla Á talin hafa sennileikann með sér, var sönnunarbyrðin talin hvíla á B ........2.20200 0000 541 Seljandi húss, er eftir að kaupsamningur hafði verið gerður flutti burt úr húsinu búnað, sem venja er að fylgi húsum við sölu þeirra, tókst ekki að sanna gegn mótmælum kaupanda, að búnaður þessi hafi verið sérstaklega undanskilinn, er salan fór fram 0... 533 b) Opinber mál. kitt vitni kvaðst hafa séð A hafa í frammi lostugt at- hæfi við 7 ára gamla telpu. ÁA sagðist ekki muna neitt til þessa, en ekki heldur vilja fortaka það, því hann muni lítið hvað hann aðhafist drukk- inn. Brot Á talið sannað, og honum refsað eftir 186. gr. hegningarlaganna .........0000000000 0. 1 Skipstjóri sektaður fyrir botnvörpuveiðabrot sam- kvæmt mælingu varðskips og eigin játningu .... 63 Bifreiðarstjóri var kærður fyrir að hafa ekið bifreið ölvaður. Hann játaði að hafa drukkið tvo sopa af brennivíni hálfum klukkutíma áður en hann ók bifreiðinni, en neitaði eindregið að hafa fundið á sér áfengisáhrif. Tveir menn, er voru með hon- um í bifreiðinni, kváðust ekki hafa séð á hon- um merki áfengisáhrifa. Hins vegar vottuðu 3 lögregluþjónar, að hann hefði verið auðsynilega undir áhrifum áfengis, og áfengismagn í blóði hans reyndist 2,22%. Talið sannað, að hann hafi verið ölvaður að akstri ............ sr 120 Efnisskrá. GCLKXKIII Tveir menn, er ekki höfðu lækningaleyfi, en töldu sig færa um að veita sjúkum mönnum meinabót, tóku marga sjúklinga til meðferðar í þvi skyni og tóku stundum þóknun fyrir. Ekki talið sannað, að þeir hefðu aftrað nokkrum manni læknisleit- unar né heldur brotið sóttvarnafyrirmæli eða valdið nokkrum tjóni með aðgerðum sínum. Ekki /ar ástæða til að. ætla annað en að þeir hefðu trú á lækningamætti aðgerða sinna. Voru þeir sýkn- aðir af ákæru fyrir brot á 26. kap. hegningarlag- anna og lögum nr. 47 frá 1932 ........00.000. 133 A, sem var hluthafi í hlutafélagi, vantaði arðmiða með hlutabréfum sínum. Hafði hann brott með sér af skrifstofu félagsins pakka með arðmiðum, án vit- undar starfsmanna félagsins. Í pakkanum voru fleiri arðmiðar en þeir, er heyrðu til hlutabréf- um A, og fékk hann síðar sviksamlega greiddan arð út á þá miða einnig. Gegn neitun A þótti ekki sannað, að hann hefði haft arðmiðana á brott með sér í því skyni að misnota þá siðar. Var hann því ekki talinn hafa gerzt sekur um þjófnað með töku miðanna .........0202 0000. 146 A taldi sig hafa aukið hlutafé hlutafélags, er hann stjórnaði, og greitt hlutafjáraukann með vörum. EÆndurskoðendur, er rannsökuðu bókhald félags- ins, eftir að það hafði verið tekið til gjaldþrota- skipta, fullyrtu, að engin greiðsla hefði fram far- ið. ÁA gat enga grein gert fyrir því, hvers konar vörur hann hefði afhent félaginu né hvaðan hann hefði fengið þær, og meðstjórnandi hans að fé- laginu vissi ekki til þess, að A hefði afhent fé- laginu vörur til greiðslu á hlutafé. Talið, að A hafi gerzt sekur um vísvitandi ranga tilgreiningu um aukningu hlutafjárins ...........2..00.000... 146 A var ákærður fyrir það að hafa látið hlutafélag, er hann stjórnaði, kaupa verðlausa dómkröfu á hendur B, er A var í ábyrgð fyrir. Ekki talið sann- að, að A hafi gerzt sekur um refsivert atferli í sambandi við ráðstöfun þessa ...........0...... 146 Nokkru áður en hlutafélag eitt var tekið til gjald- Þrotaskipta, hafði A, framkvæmarstjóri þess, tek- CLXXKIV Efnisskrá. ið við flestum eignum þess persónulega og jafn- framt tekið að sér að greiða veðskuldir, er á eign- unum hvíldu. Þar sem ætla mátti, að eignirnar hefðu ekki verið meira virði en veðskuldunum nam, þótti ekki sannað, að ráðstöfun þessi hefði valdið nokkrum lánardrottni tjóni né heldur að nokkrum lánardrottni hafi verið ívilnað með henni 146 A var gefið að sök, að hann hefði falsað tvo innkaups- reikninga í því skyni að komast hjá réttmætri tollgreiðslu af vörum. Þar sem ekki lá fyrir ský- laus játning hans um það, að hann hafi falsað eða látið falsa reikninga þessa, og það var ekki upplýst á annan hátt, en möguleiki talinn á því, að aðrir hefðu framkvæmt breytinguna, þá þótti varhugavert að telja Á sannan að sök um fölsunina 146 Bifreiðarstjóra var gefið að sök, að hann hafi ekið bifreið ölvaður á gangandi vegfaranda og valdið meiðslum. Hann kannaðist við að hafa neytt áfengis við aksturinn, en neitaði að hafa valdið slysinu, með því að hvorki hann né þrir farþegar hans hafi orðið varir við árekstur. Framburður farþeganna þótti ekki áreiðanlegur, sökum þess að þeir voru ölvaðir. Hins vegar þótti sannað með vitnisburði þriggja sjónarvotta, að bifreiðar- stjórinn hefði valdið slysinu ..... sr 278 Ekki talið sannað, að maður, sem tók og notaði hlut annars manns í heimildarleysi, hafi haft í hyggju að kasta eign sinni á hann ............00..00.... 340 M og K bjuggu saman ógift. Kvöld eitt var K stödd á skrifstofu manns nokkurs, A, er veitti henni vin. Stal hún þá frá honum tveimur silfurrefa- skinnum. Er K kom heim til sín um kvöldið, af- henti hún M annað skinnið. Spurði M hana þá, hvort A hefði gefið henni skinnið, en K svaraði því ekki. Daginn eftir seldi M skinnið. Gegn neit- un hans þótti ekki sannað, að hann hafi vitað, að K hafði stolið skinninu ..................... . 340 Bifreiðarstjóri játaði, að hann hefði drukkið tvo smá- sopa af sherry, meðan hann var að akstri, en neitaði því, að hann hefði fundið á sér áfengis- áhrif. Áfengismagn í blóði hans reyndist 1,12% Efnisskrá. CLEKXKKV Með hliðsjón af því og skýrslum nokkurra vitna Þótti sannað, að hann hafi verið að akstri með áhrifum áfengis ..........2.0200.0 00. 416 Maður kvaðst hafa veitt bifreiðarstjóra áfengi inni í veitingahúsi. Gegn neitun Þbifreiðarstjórans þótti Þetta þó ekki sannað .........000000 0000... 416 Tveir menn dæmdir til refsingar samkvæmt eigin játn- ingu og vitnaskýrslum fyrir árás á lögregluþjón 438 A falsaði tvo víxla, er litu út sem venjulegir viðskipta- víxlar heildverzlunar, sem A starfaði hjá. Var fölsunin þannig framkvæmd, að ekki þótti lík- legt, að ókunnugir myndu veita henni athygli við venjulega skoðun. B aðstoðaði A við sölu víxla þessara, en ekki þótti sannað gegn neitun hans, að honum hafi verið fölsunin kunn. Hins vegar talið, að B hafi hlotið eftir atvikum að vera það ljóst, að A myndi ekki hafa heimild frá heild- verzluninni til sölu vixlanna, og að hann hafi því ekki getað gengið þess dulinn, að aðstoð hans við sölu víxlanna væri þátttaka í refsiverðum verkn- aði A #......... a se 456 A hafði falsað nafn heildverzlunar, er hann starfaði hjá, undir tvær tékkávísanir. Aðstoðaði B hann við að fá lán hjá manni nokkrum, er greiða varð riflega þóknun fyrir, gegn tryggingu í ávisunum þessum. Sagt, að eftir atvikum hafi B hlotið að vera ljóst, að ávísanirnar væru falsaðar ...... 456 Á hafði fengið happdrættismiða sendan í almennu bréfi. Ekki talið sannað gegn neitun hans, að pen- ingaseðill hafi einnig verið í bréfinu ............ 532 A var ákærður fyrir að hafa stolið hrossi, er hann taldi eign sina. Tvö vitni báru það og staðfestu með eiði, að þetta væri sama hrossið sem horfið hafði nafngreindum manni 4 árum áður. Kváð- ust vitnin þekkja það af vaxtarlagi, lt og gangi, en um eyrnamark var þeim ekki kunnugt. Með tilliti til annarra staðreynda, sérstaklega marks Þess, er á hrossinu var, þóttu vitnaskýrslur þessar Þó ekki veita næga sönnun fyrir sök ákærða .... 559 Stórþjófnaður á sauðfé og hrossi og önnur ólögmæt eignartaka á sauðfé sannast með játningu ákærða, CLNXKXVI Efnisskrá. húsleit og framburðum vitna. Hins vegar ekki talið sannað, að kona, er bjó ógift með ákærða, hafi gerzt samsek honum um brot þessi ........ 509 Maður, er áður hafði verið dæmdur 7 sinnum til refs- ingar fyrir þjófnað, fór að degi hl inn í hús, út um þakglugga á loftgangi þess og síðan inn um annan þakglugga í lokað herbergi. Stal hann þar nokkrum munum og hvarf síðan aftur sömu leið. Kvaðst hann hafa farið inn í herbergið til að biða þar komu húsráðanda, en þá fyrst ásett sér að stela, er hann var inn kominn. Þessi frásögn hans var þó ekki tekin trúanleg, og var honum dæmd refsing eftir 7. sbr. 8. gr. laga nr. öÍ frá 1928, sbr. 4. tölulið 231. gr. hegningarlaga frá 25. júnt 1869 ............. nr 601 Tékkar. Sjá skjalafals. Tilraun. A, aðstoðarmaður hjá heildverzlun, falsaði nafn verzl- unarinnar sem útgefanda tveggja vixla, en nöfn tveggja viðskiptamanna verzlunarinnar falsaði hann á stað samþykkjenda á vixlunum. Litu vixl- arnir því út sem venjulegir viðskiptavixlar verzl- unarinnar. B aðstoðaði A við sölu vixlanna til manns eins með miklum afföllum. Ekki talið sannað, að B hafi verið kunnugt um fölsun vixl- anna. Hins vegar var litið svo á, að vegna kynn- ingar sinnar af A hafi B ekki getað gengið þess dulinn, að A myndi ekki hafa heimild frá heild- verzluninni til þess að selja víxla hennar með Þessum hætti, og að aðstoð hans við sölu vixlanna væri því þátttaka í refsiverðu athæfi A. Var B dæmd refsing eftir 255. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 sbr. 1. málslið 48. gr. og einnig 40. gr. sömu laga, með því að víxlarnir voru falsaðir og verzlunin hafði því ekki trúað A fyrir þeim .... 456 Tolllög. Maður sýknaður vegna sakarfyrningar af kæru vald- stjórnarinnar fyrir brot á lögum um verðtoll .... 146 Efnisskrá. CLKXKVII Tryggingar. Sjá liftryggingar, sjúkrasamlög, vátryggingar. Umboð. A, B og C tóku í félagi skip á leigu til farmflutnings frá Danzig til Reykjavíkur. Skyldi hver þeirra ráðstafa % af farmrými skipsins og með þeim hætti, að hagnaður og tap, ef því yrði að skipta, skiptist milli þeirra á sama hátt. A fyllti sinn hluta farmrýmis, þar á meðal með þvi að heita D flutningi á 100 smálestum af vörum frá Danzig til Reykjavíkur fyrir nokkru hærra farmgjald af smálest en tekið var fyrir aðrar vörur í skip- inu, og kom hagnaður af þessari ráðstöfun í hlut hvers þeirra A, B og C samkvæmt framansögðu. Vegna rúmleysis varð skipið að skilja eftir 40 smálestir af vöru D í Danzig. Höfðaði D þá mál segn B og krafðist bóta vegna vanefnda á farm- samningi þeim, er hann hafði gert við A. Talið, að í samningi þeirra A, B og C hafi falizt umboð til handa Á frá B og C til flutningssamnings þess, er ÁA gerði við D, og að sá samningur hafi því skuldbundið þá þremenningana alla in solidum. Var B því dæmdur til að greiða D bætur ........ 88 A leigði B skip sitt til þriggja mánaða. Á því tímabili undirritaði skipamiðlari einn f. h. A farmsamning við C. Galt C hálft farmgjald, er varan var komin í skip. Farmurinn komst aldrei til ákvörðunar- staðar. Höfðaði C þá mál gegn Á og krafðist skaða- bóta, m. a. fyrir missi hálfs farmgjaldsins. Í mál- inu upplystist það, að skipamiðlarinn hafði haft umboð frá B, en ekki A, til þess að semja um farm- flutninginn við GC, og hafði sá hluti farmgjaldsins, er goldinn hafði verið, runnið til B. Skylda A til þess að bæta C missi farmgjaldsins varð því ekki á þeim stofni byggð, að farmgjaldið hefði runnið til hans .........2.220202 0000. 252 Uppboð. Lögreglustjórinn í Reykjavik lét taka dómkröfu lög- taki hjá A til lúkningar greiðslu sektar. Krafan GEKKKVIIL Efnisskrá. /ar síðan seld á uppboði, en sökum galla á aug- lýsingu uppboðsins var það ómerkt í hæstarétti. Réttartaki A höfðaði þá mál á hendur ríkissjóði til greiðslu skaðabóta vegna sölu dómkröfunnar á ólögmætu uppboði. Ríkissjóður var sýknaður, með því að ætla mátti, að dómkrafan hefði ekki selzt hærra verði á lógmætu uppboði, sem fram hefði farið um sömu mundir og uppboð það, er hæstiréttur ómerkti, en sem svaraði sekt A að við- bættum kostnaði ..........200000000 2000... 218 Upplýsingastofnanir. Stjórnarmaður hlutafélags talinn hafa gerzt sekur við 1. tölulið 53. gr. laga nr. 77 frá 1921 með því að tilkynna upplýsingastofnun rangt um greiðslu hlutafjár (................... sr 146 Upptaka. Sjá refsingar. Árið 1987, þegar Franco átti í borgarastyrjöld við stjórn Spánar, tók vopnað skip hans skip eitt, sem var á leið frá Spáni til Íslands með vöru- farm. Lýstu yfirvöld Francos farminn upptækan og létu skipstjórann skuldbinda sig með útgáfu nýs farmskirteinis til að sigla með farminn til bæjarins Casablanca í frakknesku Marokko, sem var hlutlaus hafnarstaður, og afhenda hann þar nafngreindum manni. Hlýddi skipstjórinn fyrir- mælum þessum, sigldi til Casablanca undir eftir- liti herskipa Francos og skipaði farminum þar á land. Í skaðabótamáli eiganda farmsins gegn eig- anda skipsins út af missi farmsins var talið, að skipstjórinn hafi ekki gerzt sekur um vanrækslu, Þar sem hann hafi ekki átt annars úrkosta en að skilja farminn eftir. Hins vegar talið íhugunar- efni, hvort skipstjórinn með þessu úrræði sínu hafi lagt hagsmuni farmeiganda í sölurnar fyrir hina brýnu hagsmuni skips síns og áhafnar þess og eigandi skipsins þar með orðið Þbótaskyldur gagnvart farmeiganda eftir reglum neyðarréttar- ins. Úrlausn þessa atriðis talin velta á því, hvort eignarréttur farmeiganda hefði orðið viðurkennd- Efnisskrá. GLXXKIX ur að lögum þeim, er í Casablanca giltu, þrátt fyrir upptöku valdhafa Francos og síðari ráð- stafanir þeirra á farminum. Með því að ekkert rar upplýst í málinu um það, hvaða lög giltu í Casablanca í þessu efni, þótti ekki að svo vöxnu máli unnt að leggja dóm á nefnda skaðabóta- kröfu, og var henni því vísað frá héraðsdómi .. Úrskurðir Í sakamáli kom fram krafa um það, að einn dómari hæstaréttar viki sæti sökum þess að hann hefði áður tekið þátt í uppsögu refsidóms á hendur einum hinna ákærðu í málinu og í því máli sýnt óvildarhug til hans. Með því að ekkert lá fyrir, er réttlætti kröfu þessa, var hún ekki tekin til greina ..............0.000. 00... Framhaldsrannsókn fyrirskipuð í opinberum málum 130, Framhaldsrannsókn ákveðin í barnsfaðernismálum 337, 405, 497, Í fógetaréttarmáli þótti skorta greinargerð um nokk- ur atriði málsins. Var úrskurðað, að meðferð málsins skyldi frestað fyrir hæstarétti, og lagt fyrir fógeta samkvæmt analogiu 120. gr. laga nr. 85 frá 1936, sbr. 223. gr. sömu laga, að veita að- iljum kost á að afla framhaldsskyýrslna um málið Útburðargerðir. Krafizt var útburðar á A úr leiguibúð vegna þrásetu, enda þótt leigusamningnum hefði verið sagt upp með nægum fyrirvara, og vegna vanskila á greiðslu húsaleigu. Í héraði var útburðarkrafan tekin til greina. Í hæstarétti var fógetaúrskurðin- um hrundið og synjað um framkvæmd útburðar- gerðarinnar, með því að ekki þótti sannað, að uppsögn hafi farið fram, og greiðsludráttur leigu- taka talinn svo óverulegur, að hann hafi ekki með honum fyrirgert leiguréttindum sínum .......... Útivist aðilja. 1. Áfrýjandi mætti ekki. Útivistardómur 119, 120, 277, 338, 339, 411, 427, 493, 494, 557, 558, 559, 19 1 19 611 364 421 CXG Efnisskrá. 2. Útivist stefnda. Mál flutt skriflega eftir 1. tölulið 38. gr. hæstaréttarlaga nr. 112 frá 1935 237, 382, 412, 443, 494, Útrýming kröfu. A hafði sótt um lán úr skuldaskilasjóði vélbátaeigenda samkvæmt lögum nr. 99 frá 1935. Beiðnin var tek- in til greina, og síðasta áskorun til skuldheimtu- manna A um kröfulýsingar til stjórnar sjóðsins var birt 9. ján. 1936, en kröfulýsingarfrestur á- kveðinn til 19. febr. s. á. Þann 8. febr. 1936 stofn- aði A til skuldar við B. Ekki lýsti B kröfu sinni til stjórnar sjóðsins, en eftir lok skuldaskila höfð- aði hann mál gegn A og krafðist greiðslu kröf- unnar. Með því að krafa B hafði stofnazt eftir út- gáfu skuldainnköllunar, var hún ekki talin hafa fallið burt eftir 14. gr. laga nr. 99 frá 1935, sbr. lög nr. 19 frá 1924 37. og 43. gr. analogice ...... Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn og allsherjarregla. Á dansleik í samkomuhúsi var lögregluþjónn í ein- kennisbúningi til að sæta reglu. Tveir menn veitt- ust að honum, greiddu honum hnefahögg og hrundu honum út um opnar dyr. Árásarmönn- unum refsað eftir 101. sbr. 99. gr. hegningarlaganna Maður dæmdur til refsingar eftir 10. gr. laga nr öl frá 1928 ..........0000000 neee Varðskip. Sagt, að skipverjar varðskips eigi ekki rétt til hlut- deildar í launum fyrir bjargaðgerðir varðskips, nema björgun í merkingu siglingalaga nr. 56 frá 1914 hafi tekizt og þóknun varðskipsins fyrir björgunina hafi numið meiru en útlögðum kostn- aði varðskipsins við bjargaðgerðirnar .......... Varnarþing. a) Einkamál. Mál á hendur útgerðarmanni á Akranesi til greiðslu skaðabóta út af árekstri skipa rekið eftir sam- 595 382 438 608 öðli Efnisskrá. komulagi aðilja fyrir sjó- og verzlunardómi Reykjavíkur ........0.200202 0000... Mál gegn manni, er heimili átti í Hrísey, rekið fyrir bæjarþingi Akureyrar .........000000000000.. Bát bjargað í Garðsjó. Mál segn eiganda bátsins, heim- ilsföstum á Vatnsleysuströnd, til greiðslu bjarg- launa rekið fyrir sjó- og verzlunardómi Hafnar- fjarðar .........2.200002. nes Í barnsfaðernismáli, sem rekið hafði verið og dæmt á Akranesi, var úrskurðað, að réttarskyrsla skyldi tekin af manni einum í Reykjavík, og skyldi hér- aðsdómarinn þar gefa barnsmóður, er heima átti á Akranesi, kost á að mæta fyrir dómi í Reykja- vík til saæmprófunar samkvæmt 214. gr. laga nr. 85 frá 1936, sbr. 114. og 124. gr. sömu laga ...... Lyfsali á Siglufirði sækir sjúkrasamlag á Akureyri til greiðslu skuldar vegna úttektar lyfja samlags- manna þess í lyfjabúð hans á Siglufirði. Málið rekið fyrir bæjarþingi Siglufjarðar ............ Elliheimili í Reykjavík sækir Ísafjarðarkaupstað fyrir bæjarþingi Reykjavíkur til greiðslu vistgjalds tveggja gamalmenna, er stefndi hafði komið til dvalar á elliheimilinu ...........0..0.00000 0... b) Opinber mál. Togari tekinn vegna landhelgibrots í Garðsjó. Málið rannsakað og dæmt í Reykjavík ...........2..... Bifreiðarslys varð í Árnessýslu. Refsimál á hendur bif- reiðarstjóranum rannsakað og dæmt í Reykjavik Refsimál á hendur tveimur mönnum út af brotum, er sum voru framin í Reykjavík, en sum í Stykkis- hólmi, dæmd í aukarétti Snæfellsness- og Hnappa- dalssýslu ..........20000000000 0 Maður, er heimili átti í Seltjarnarneshreppi, framdi brot í Árnessýslu. Refsimál á hendur honum rann- sakað og dæmt í Reykjavik ..........0.00000..... Vátrygging. Sbr. líftrygging, sjúkrasamlög. Bátur var vátryggður hjá vátryggingarfélaginu Á fyr- ir 12000 kr. Í vátryggingarskirteininu var tekið fram, að skipið verði því aðeins dæmt óbætandi, CKXcCI 319 382 306 497 516 536 340 532 CXCII Efnisskrá. svo að skuldbindandi sé fyrir A, að verð skipsins með áorðnum skemmdum að viðbættum kostnaði við viðgerðir á skemmdum þeim, er skipið hefur orðið fyrir, nemi meiru en vátryggingarfjárhæð- inni. Í janúarmán. 1935 rak bátinn á land í Sand- gerði. Skipaskoðunarmaður ríkisins skoðaði hann Þá að tilhlutan A. Taldi hann flutning bátsins á viðgerðarstað og viðgerð á honum mundu kosta 5000—6000 kr. Í ágúst 1935 lét B, er fengið hafði framseldan rétt til vátryggingarfjárins, tvo dóm- kvadda menn meta bátinn, en ekki var A kvatt til þess að gæta réttar sins við skoðunargerðina. Töldu matsmenn þessir ekki koma til mála kostn- aðar vegna, að gert yrði við bátinn. Ekki mátu matsmennirnir, hvers virði báturinn væri með á- orðnum skemmdum, né heldur hvað viðgerð myndi kosta. Í máli, er B höfðaði segn A til greiðslu rátryggingarfjár bátsins, þótti ekki unnt að leggja matfsgerð þessa til grundvallar um það, hvort bát- urinn væri óbætandi. Og með því að ekki var sannað á annan hátt, að skilyrðum vátrvggingar- skírteinisins væri fullnægt, var ÁA sýknað af kröfu B ................... sr . Skyldutrygging samkvæmt 17. gr. bifreiðalaga nr. 70 frá 1931 ekki talin ná til tjóns á eiganda bifreiðar sjálfum, sbr. 16. gr. sömu laga ............2..... Vegna utanfarar keypti Á sér ferðaslysatrvggingu hjá vátryggingarfélaginu B. Skyldi A tryggður 20 þús. krónum gegn dauða eða fullkominni örorku. Á heimleið var ÁA að leik á þilfari skips, og slitnaði þá hásin á hægra fæti hans. Átti hann lengi í meiðsli þessu, og var varanleg örorka hans vegna slyssins metin 5%. B gekkst undir að greiða 5% rátryggingarfjárins, kr. 1000.00, en þrátt fyrir mót- mæli þess, var það og dæmt til að greiða A 500 kr. vegna sjúkrahússvistar og læknishjálpar, þar sem hér var um slysatryggingu að ræða. Hins vegar var krafa A um bætur fyrir atvinnumissi ekki tekin til greina ............. . Vatnsréttindi. Sjá veiðiréttindi. Efnisskrá. CXCIII Veiðiréttindi. A átti landspildu við Borgarfjörð og veiðirétt fyrir henni. B, sem taldi sig eiga næstu landspildu með firðinum vestan við land A, höfðaði mál á hend- ur A til þess að fá úr því skorið, hvar væru mörk veiðiréttinda þeirra á milli í firðinum. Í málinu kom það í ljós, að B var ekki eigandi lands þess, er næst lá landi A við fjörðinn. Var B því talin bresta heimild til þess að deila við A um veiði- mörkin, og var ÁA sýknaður af kröfum hans ...... 28 A átti veiðirétt í á fyrir landi fjögra jarða. Eigendur jarðanna töldu sig eiga rétt til innlausnar veiði- réttarins hver fyrir sinni jörð samkvæmt 3 gr. laga nr. 61 frá 1932. Eftir að veiðiréttindin höfðu verið metin yfirmati samkvæmt 3. tölulið 83. gr. sbr. 85. gr. nefndra laga og öðrum skilyrðum fyrir innlausn fullnægt, höfðuðu eigendur jarðanna mál gegn A og kröfðust þess, að hann yrði dæmdur til að gefa þeim afsal að veiðiréttindunum gegn greiðslu frá þeim samkvæmt yfirmatinu. En með því að yfirmatsmennirnir höfðu einungis miðað mat sitt við söluverð áætlaðrar veiði að frádregn- um kostnaði við að afla hennar, en ekki gert sér grein fyrir gangverði veiðiréttindanna í frjálsum kaupum, þá var mat þeirra talið byggt á röngum grundvelli og því eigi unnt að dæma A til þess að gefa afsal gegn greiðslu samkvæmt yfirmat- inu. Var A því sýknaður .......000000 0000. 400 Venja. Ekki talið sannað, að venja hafi skapazt í þá átt, að leiga fyrir verzlunarhúsnæði í Reykjavík skuli goldin fyrirfram, ef ekki væri annan veg samið .. 103 Það talin venja, að leigusali húsnæðis skili því hreinu í hendur nýs leigutaka .............2....00.. 2. 103 Í máli, er reis út af árekstri skipa, var því haldið fram, að þegar tvö síldveiðiskip sigla í áttina til sömu síldartorfu, þá eigi það skipið, sem í fyrstu var nær síldartorfunni, rétt til hennar, og beri hinu skipinu því að víkja. Sagt, að ekki sé sannað, CXCIV Efnisskrá. að skapazt hafi slík venja, er gildandi siglinga- reglur eigi að þoka fyrir ...........0.00000.0.0.0.0. Sagt, að það sé venja, að eldhússkápar og eldhús- þvottaskál fylgi húsum við sölu þeirra .......... Verðjöfnunargjald. Sjá mjólkurlöggjöf. Verzlun, verzlunarhættir. Stjórnendur félags og ritstjórar tveggja blaða dæmdir in solidum til að greiða mjólkursamsölu skaða- bætur vegna óheimilla aðgerða í sambandi við kauphömlur, er félagið hafði lagt á samsöluna og ritstjórarnir stutt að með ummælum í blöðum SÍNUM .....2.000 000 A rak saumastofu í Reykjavík og verzlun í því sam- bandi. B hafði ráðizt forstöðukona saumastofunn- ar og skuldbundið sig til þess að stofna ekki til samkeppni við A í Reykjavik. Eftir að B hafði sagt upp starfi sínu hjá A, setti hún á stofn sams- konar saumastofu í Reykjavík, þrátt fyrir atvinnu- bannið. Meðan B var enn í þjónustu A, réð hún starfsstúlkur frá henni til væntanlegrar sauma- stofu sinnar, sendi viðskiptamönnum ÁA prent- aðar tilkynningar um stofnun saumastofu sinnar með tilmælum um viðskipti við þá, og notaði bæk- ur A til þess að ná í nöfn viðskiptamannanna. Ennfremur eyðilagði hún af ásettu ráði bækur A, er höfðu að geyma nöfn, heimilisföng og likams- mál kvenna, sem B hafði afgreitt starfstíma sinn hjá A. Sagt, að B hafi með þessu brugðizt því trausti, er Á var nauðsyn að geta borið til henn- ar, og að sumu leyti misbeitt stöðu sinni sér í hag, en A til óhags, sbr. 12. gr. laga nr. 84 frá 1933. Athafnir þessar taldar lagaðar til að valda A tjóni, og var B dæmd til að greiða A 1000 kr. bætur, sbr. 4. mgr. 16. gr. nefndra laga .......... Vettvangsmál. Mál milli tveggja landeigenda um mörk veiðiréttinda í firði framundan löndum þeirra rekið sem vett- vangsmál samkvæmt HI. kafla laga nr. 41 frá 1919 10 365 28 Efnisskrá. CKCV Vextir. Í máli til greiðslu fjárkröfu var vaxta ekki krafizt 306, 365, 6% vextir dæmdir af dæmdri fjárhæð samkvæmt kröfu stefnanda ........0.00000000... 300, 319, 536, 581, Einungis krafizt 5% vaxta 10, 53, 79, 88, 103, 109, 124, 229, 231, 242, 263, 271, 293, 385, 407, 428, 451, 509, 516, 528, Vextir dæmdir frá útgáfudegi sáttakæru eða héraðs- stefnu samkvæmt kröfu þar um 10, 53, 79, 222, 242, 293, 319, 407, 428, 509, 536, Vextir aðeins dæmdir frá útgáfudegi sáttakæru eða héraðsstefnu, þótt krafizt væri vaxta frá fyrri tíma 88, 109, 263, Héraðsstefna í máli til innheimtu húsaleiguskuldar var gefin út 19. febr. 1938 og vaxta krafizt frá 16. s, m, Talið var, að húsaleigan hafi ekki fallið í gjalddaga fyrr en 19. febr., þ. e. sama dag sem stefnan var gefin út. Var stefndi dæmdur til að greiða húsaleiguna og vexti af dæmdri fjárhæð frá 20. febr, 1938 ........00000 eens Í máli til greiðslu krafna samkvæmt vixli og skulda- bréfi voru vextir dæmdir frá gjalddaga krafnanna Í máli til greiðslu kaupkröfu skipverja voru vextir dæmdir frá gjalddaga .........002..0 0000... Vextir dæmdir af verzlunarskuld frá næstu áramótum eftir að hún stofnaðist ..........0..020000000 0000... Vinnusamningar. Sbr. atvinnufrelsi, samningar. Aðstoðarmanni í vél á togara dæmdar kaupeftirstöðv- ar í samræmi við skiprúmssamning hans, en kröfu hans til bóta vegna of skamms uppsagnarfrests hins vegar hrundið ..........0.0000.0 0... 0... A, sem átti fyrir þremur börnum í ómegð að sjá, var af fátækranefnd framfærslusveitar sinnar ráðin bústýra til B, og skyldu börnin fylgja henni. Af bókun nefndarinnar þótti mega ráða, að kaup Á skyldi ganga til framfærslu barnanna, svo langt sem það hrykki, en framfærslusveit A gjalda B í peningum, það sem á skorti fulla meðlagsgreiðslu. Fimm árum síðar lézt B. Lýsti A þá kröfu um ráðs- 604 ödl öðl 103 382 528 604 CXGVI Efnisskrá. konukaup í 5 ár í dánarbú hans. Kröfu hennar var hrundið með skírskotun til bókunar fram- færslunefndar svo og þess, að A kannaðist við, að ekkert hefði samizt um kaup milli hennar og B og að hún hefði engum kaupkröfum hreyft, fyrr en eftir lát hans ...........0..000 20. 595 Vitni. Sbr. líkur, mat og skoðun, sönnun. Eitt vitni kvaðst hafa séð A hafa í frammi lostugt at- ferli við 7 ára gamla telpu. A kvaðst ekki muna neitt til þessa, en ekki vilja þræta fyrir það, því að hann muni fátt af því, sem hann aðhafist drukkinn. Næg sönnun talin fram komin fyrir SÖK A 22.00.0000 1 Í vettvangsmáli bera ýms vitni um það, hvort land- spildur, er um var deilt, hafi verið taldar til ákveðinnar jarðar og verið nytjaðar af henni .... 28 Í máli, sem ungmennafélag eitt höfðaði gegn skóla- nefnd hreppsfélags til greiðslu skaðabóta út af riftun húsaleigusamnings, mótmælti stefndi því, að tvö vitni væru látin staðfesta skýrslur sínar fyrir dómi, með því að þau væru bæði félagar ungmennafélagsins og annað þar að auki starfs- maður félagsins, en hitt venzlað formanni þess. Mótmælunum hrundið, með því að vitnin væru ekki svo við mál eða málsaðilja riðin, að ekki mætti veita þeim kost á að staðfesta skýrslur sin- ar fyrir dómi. Í sama máli mótmælti stefnandi því, að önnur tvö vitni væru látin staðfesta skýrslur sinar fyrir dómi, af því að þær færu í bága við skýrslur annarra vitna, sem fús séu til þess að staðfesta sínar skýrslur. Þessum mótmælum hrund- ið, og staðfesting vitnaskýrslnanna leyfð ........ 42 Í landamerkjamáli milli eigenda tveggja jarða, sem reis út af ágreiningi um örnefni, sem við hafði verið miðað í landamerkjadómi, er gekk árið 1890 í máli milli þáverandi eigenda sömu jarða, var 87 ára gamall maður, sem verið hafði meðdómandi í landamerkjamálinu 1890, leiddur sem vitni ...... 73 A héraðslæknir krafði B um gjald fyrir læknisaðgerð við sængurkonu. Í málinu þótti það sannað með Efnisskrá. CXCVII staðfestri skyrslu tengdaföður B og skriflegu vott- orði ljósmóður, er þó var ekki staðfest fyrir dómi, að A hefði neytt áfengis á heimili B í ferð þessari Í opinberu máli gegn bifreiðarstjóra út af ölvun við akstur kváðust tvö vitni, er voru í bifreiðinni með honum, ekki hafa séð á honum áfengisáhrif, en þrir lögregluþjónar kváðust hins vegar hafa séð á honum ölvunarmerki ............00.000..... A bifreiðarstjóri var kærður fyrir að hafa ekið ölvað- ur á gangandi mann og valdið meiðslum. A kann- aðist við áfengisnautn sína, en kvaðst ekki hafa orðið árekstrarins var. Með framburði þriggja sjónarvotta að slysinu þótti samt upplýst, að A hefði valdið því. Í bifreið A voru þrir farþegar, og báru þeir allir, að þeir hefðu ekki orðið neins árekstrar varir, en með því að þeir voru þá allir ölvaðir, þótti framburður þeirra ekki áreiðanleg- ur um þetta efni ............. se Nokkur vitni gefa skýrslu um aðgerðir tveggja manna, er ekki höfðu lækningaleyfi, en tókust á hendur að veita mönnum meinabót ...... sr Nokkur vitni bera um ýmis atvik í sambandi við bif- reiðarslys, er mannsbani hlauæzt af ............ Tvö skip rákust á. Skipshafnir þeirra gefa skýrslur um orsakir árekstrarins og ýmis atvik í því sam- bandi ........20200000 0 A hélt því fram, að B hefði tekið að sér að greiða kröfu, er Á átti á hendur C. Studdi A mál sitt einu vitni, auk þess sem eiðfest skýrsla C gekk honum i vil. Með þessu taldar komnar fram það veiga- miklar líkur fyrir málstað A, að úrslit voru látin velta á synjunareiði B ......... se Skýrslur teknar af nokkrum vitnum í í þjófnaðarmáli Mörg vitni, er voru sjónarvottar að bifreiðarslysi, bera um ökuhraða, fjarlægðir o. fl. ........0...0000... A hafði þau ummæli um B barnakennara, „að það sé héraðsfleygt, að hann Þbrúki fíflskap við meytelp- ur, sem hann eigi að kenna“. Í meiðyrðamáli, er B höfðaði gegn A út af ummælum þessum, gáfu nokkrar stúlkur, er B hafði kennt, skýrslur um framkomu hans gagnvart þeim, og nokkur vitni 120 133 289 319 331 340 352 CKXCVIII Efnisskrá. báru um sveitarorðróm, er um hegðun B hafði GENGIÐ .........00000000.0.0000. sr Bifreiðarstjóri dæmdur fyrir ölvun við akstur, m. a. samkvæmt skýrslum margra vitna, er báru um áfengisneyzlu hans og ölvunarástand ............ Framburður vitna um það, hvort leigusali hafi sagt leigutaka upp húsaleigusamningi, var svo óákveð- inn og ógreinilegur, að hann þótti ekki sanna uppsögnina ...... sr . Fiórir menn rituðu nöfn sín á víxil, er þeir fólu A að selja. Í sakamáli gegn A út af misferli með and- virði víxils þessa, voru fjórmenningarnir krafð- ir vitnisburðar um samning þeirra við A, er þeir fengu honum vixilinn til sölu ..... se Grunur lá á því, að A hefði stolið hrossi, sem hann hafði undir höndum og taldi eign sína. Báru tvö vitni og staðfestu með eiði, að þau þekktu, að þetta væri sama hrossið sem horfið hafði nafn- greindum manni 4 árum áður. Með tilliti til ann- arra atvika, sérstaklega eyrnamarks þess, er á hrossinu var, þótti samt sök A ekki sönnuð með skýrslu vitnanna „..........2.020000 00.00.0000. A var ákærður fyrir þjófnað og aðra óheimila töku á sauðfé. Í sambandi við rannsókn málsins voru teknar skýrslur af ýmsum mönnum, er töldu sig hafa tapað sauðfé ...........0.0.000000 000... Sjónarvottar bera um likamsárás ölvaðs manns á tvo MENN 2.......00000 rs sr Víxlar. A hafði í höndum vixil, er nota átti til framlengingar öðrum víxli, sem var í vanskilum í Landsbank- anum. Var orðið „framlenging“ ritað á framleng- ingarvíxilinn. A strikaði yfir orð þetta og seldi síðan sparisjóði einum víxilinn. Andvirðið not- aði A síðar til að greiða aðalvíxilinn í Landsbank- anum. Sagt, að þar sem sparisjóðurinn hafi ekki haft eignarhald á aðalvixlinum, þegar hann keypti framlengingarvixilinn, og með því að orðið „fram- lenging“ hafi verið skráð á síðarnefndan víxil, þá hefðu hvorki sparisjóðurinn né réttartakar hans 358 416 421 456 559 559 589 Efnisskrá. CKCIX öðlazt neinn vixilrétt á hendur útgefanda og á- beking framlengingarvíxilsins, er stefnt hafði verið til greiðslu hans. Voru þeir þvi báðir sýknaðir .. 520 Menn dæmdir til refsingar fyrir fölsun víxla ........ 456 Þjóðaréttur. Árið 1937, er Franco átti í borgarastyrjöld við stjórn Spánar, var skipið F á leið frá Spáni til Íslands með farm, er það hafði tekið í borg einni, sem þá var á valdi Spánarstjórnar. Er F var í Gibraltar- sundi utan landhelgi, var það tekið af vopnuðu skipi Francos og flutt til Ceuta í spönsku Marok- ko, er Franco hafði á valdi sinu. Lýstu yfirvöld Francos farminn upptækan og létu skipstjórann með undirskrift nýs farmskirteinis skuldbinda sig til þess að fara með farminn til bæjarins Casa- blanca í frakknesku Marokko, er var hlutlaus í borgarastyrjöld Spánar. Sigldi F síðan til Gasa- blanca undir eftirliti herskipa Francos og skildi farminn þar eftir. Í máli, er eigandi farmsins á Íslandi (A) höfðaði gegn eiganda skipsins (B) til greiðslu skaðabóta vegna missis farmsins, var talið athugandi, hvort skipstjóri F hafi með því að skilja farminn eftir í Casablanca lagt hann í söl- urnar fyrir hina brýnu hagsmuni skips sins og á- hafnar þess, og að B hafi á þann hátt orðið bóta- skyldur gagnvart A eftir reglum neyðarréttarins. Úrlausn þessa atriðis talin velta á því, hvort A hafi að lögum þeim, er í Casablanca giltu, talizt eigandi farmsins, eða hvort tilkall hans til farms- ins hafi samkvæmt lögum þeim, er þar giltu, ver- ið fallið niður fyrir þá sök, að farmurinn hafði verið gerður upptækur af valdhöfunum í Ceuta eða fyrir síðari ráðstafanir þessara valdhafa á hon- um. Með því að ekkert var upplýst um, hvaða lög giltu í Casablanca í þessu efni, þótti ekki unnt að leggja að svo vöxnu máli dóm á skaðabótakröfu A, og var henni vísað frá héraðsdómi ............ 252 Varðskip tók brezkan togara utan landhelgi árið 1929 og kærði hann fyrir að hafa verið að botnvörpu- veiðum í landhelgi, þegar eftirför hófst. Í hæsta- CC Efnisskrá. rétti var skipstjóri togarans sýknaður, með því að ekki þótti örugg sönnun komin fram fyrir þvi, að togarinn hafi verið fyrir innan landhelgilinu, er varðskipið framkvæmdi fyrstu mælingu sína. Í skaðabótamáli, er eigandi togarans höfðaði á hendur ríkissjóði til greiðslu skaðabóta vegna tök- unnar, er sagt, að skipherra varðskipsins hafi haft fulla ástæðu til að stöðva togarann og láta rann- saka mál skipstjóra hans. Ekki talið skipta máli, þótt varðskipið gæfi ekki stöðvunarmerki þegar er eftirförin hófst, þar sem það hafi sýnt í verki og framkvæmd, að eftirför var hafin, og ekki verði staðhæft, að viðurkennd alþjóðaregla hafi þá til verið, er setti það skilyrði fyrir lögmæti eftirfar- ar, að stóðvunarmerki væri gefið, áður en hún hæfist .............0...0 00 Þjófnaður, Sbr. hilming, hlutdeild, ólögmæt með- ferð á annarra fé. a) Almennur þjófnaður. A, sem var hluthafi í hlutafélagi og vantaði arðmiða, er fylgja áttu hlutabréfum hans, kom á skrifstofu félagsins til þess að sækja arðmiða. Hann hafði leynilega á brott með sér pakka, sem í voru fleiri arðmiðar en þeir, sem hann átti tilkall til. Fékk hann síðar sviksamlega greiddan arð út á þá arð- miða, sem hann átti ekki. A var dæmdur til refs- ingar fyrir svik, en sýknaður af ákæru um þjófnað, með því að ekki þótti sannað, að hann hafi haft arðmiðana á brott með sér í því skyni að mis- nota þá síðar .„.........0000.000. 0. sr Kvenmaður stal tveimur silfurrefaskinnum úr læstum skáp í herbergi, sem hún var stödd í. Ennfremur matbjó hún og notaði sér kjöt, sem hún vissi, að maður hafði stolið, er hún fylgdi að lagi. Var hún dæmd sek við 6. gr. laga nr. 51 frá 1928 og 240. gr. hegningarlaga frá 25. júní 1869 ............... A stal kjöttunnu, er geymd var utan húss, og hlaut fyrir það refsingu eftir 6. gr. laga nr. 51 frá 1928. Ennfremur stal hann festi frá bát, er flaut við bryggju. Að vísu var festin ekki 30 króna virði, og 484 340 Efnisskrá. GCI eigandi hennar krafðist ekki málshöfðunar, en með hliðsjón af því, að A skildi bátinn eftir laus- an á sjónum og sýndi með því mikið kæruleysi um eign annars manns, var honum dæmd refsing sam- kvæmt 2. mgr. 6. gr. laga nr. 51 frá 1928. A tók glerbrúsa í heimildarleysi og notaði hann. En með því að ekki þótti sannað, að hann hefði haft í hyggju að kasta eign sinni á hann, og eigandi brúsans hafði ekki krafizt málshöfðunar vegna nvtjastuldar samkvæmt 238. gr. hegningarlaganna, /ar ÁA ekki dæmd refsing fyrir töku þessa. Loks þótti ekki sannað, að A hefði gerzt sekur um hlut- deild í þjófnaði silfurrefaskinna, er fylgikona hans hafði stolið ........0002.00 00... 340 b) Stórþjófnaður. Maður dæmdur til refsingar fyrir þjófnað á sauðfé og hrossi eftir 7. sbr. 8. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 1. tölulið 231. gr. hegningarlaganna. Ennfremur eftir 250. gr. hegningarlaganna fyrir ólögmæta eignatöku á sauðfé, sem komið hafði saman við fé hans í smölun. Hliðsjón höfð af 63. gr. og, að því er sum brotin varðaði, 65. gr. hegningarlag- anna. Kona, er maður þessi bjó með, sýknuð af ákæru um þátttöku í brotum hans. .............. 559 A, er mörgum sinnum hafði sætt refsidómi fyrir þjófn- að, fór að degi til inn í hús, út um þakglugga á loft- sangi þess og síðan inn um annan glugga í lokað herbergi. Stal hann þar nokkrum munum og hvarf síðan aftur sömu leið. Hann kvaðst hafa farið inn í herbergið til þess að bíða þar komu húsráðanda, en ekki ásett sér að stela neinu, fyrr en eftir að hann var kominn inn í herbergið. Þessi frásögn hans var þó ekki tekin trúanleg, og var hann dæmdur eftir 7, sbr. 8. gr. laga nr. 51 frá 1928, sbr. 4. tölulið 231. gr. hegningarlaganna ........ 601 Ærumeiðingar. Piltar nokkrir, þar á meðal A, höfðu ráðizt að manni einum á götu og barið hann svo, að hann hlaut af glóðarauga. Ritstjórinn B lét svo um mælt í blaði CC Efnisskrá. sínu, að A hefði átt þátt í því, að maðurinn var barinn til óbóta. Þetta þótti ofmælt, og voru ummælin því ómerkt, en ekki þótti rétt að láta B sæta sekt fyrir þau .........0.2020000 0... 0... Meiðyrðamáli vísað ex officio frá hæstarétti, með því að áfryjunarleyfi var of seint út gefið ......