HÆSTARÉTTARDÓMAR ÚTGEFANDI HÆSTIRÉTTUR XVIII. BINDI 1947 REYKJAVÍK RÍKISPRENTSMIÐJAN GUTENBERG MCMXLVINI Reglulegir dómarar hæstaréttar 1947. Jón Ásbjörnsson. Forseti dómsins frá 1. janúar til 31. ágúst. Jónatan Hallvarðsson. Forseti dómsins frá 1. september til 31. desember. Árni Tryggvason. Gizur Bergsteinsson. Þórður Eyjólfsson. 10. 11. 13. Registur. I. Málaskrá. Dómur .„ Réttvisin gegn Jens Björgvin Pálssyni. Um öflun frekari gagna .........0..00.00.0.. ene Réttvísin gegn Guðbrandi Einari Hlíðar. Landráð Réttvísin og valdstjórnin gegn Pálma Gunnari Krist- inssyni, Hilmari Rúnari Breiðfjörð Jóhannessyni og Björgvin Óskarssyni. Strok. Þjófnaður .......... Valdstjórnin gegn Sigurði Óskari Sigvaldasyni. Bif- reiðalagabrot ..........020000000 00 ene ss Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Einari Tóm- assyni. Fébótamál samkvæmt lögum nr. 99/1943 .. Kristinn Stefánsson gegn Kaupfélagi Eyfirðinga. Krafa um greiðslu orlofseyris .............00... Skóverzlun B. Stefánssonar gegn Bjarna Jósefssyni f. h. Önnu Bjarnadóttur. Skaðabótamál vegna rift- unar ráðningarsamnings. Sératkvæði ............ Sigurður Wium gegn Hólmfríði Hannesdóttur. Kærumál. Synjað kröfu um, að visað væri frá fó- sgetadómi máli, sem þingfest var á bæjarþingi eftir að fógeti hafði tekið það til meðferðar .......... Þorleifur Sigurbjörnsson og Skarphéðinn Halldórs- son gegn Ingimundi Jónssyni. Kærumál. Eiðfesting VÍÐIS ......20.20000000sssr sr Þorleifur Sigurbjörnsson og Skarphéðinn Halldórs- son gegn Ingimundi Jónssyni. Kærumál. Eiðfesting VIÍNIS ...0..0000000s0enne ser Réttvísin og valdstjórnin gegn Sturlaugi Friðriks- syni. Manndráp af gáleysi. Brot gegn umferðar- löggjöf ..........00.00000 0. Þorgrímur Ólafsson gegn Helga Lárussyni. Skaða- bótamál vegna skemmda á lausafjármunum ...... Réttvísin og valdstjórnin gegn Jóni Kristni Steins- syni. Likamsáverkar. Brot gegn bÞifreiðalögum og umferðarlögum ......0000000 s.s ne. sr 1% Ll 154 r% Á to se to tv mx Bls. 14 18. 22 24 3t 33 35 40 46 14. 15. 16. sl. Dómur Bis. Vélsmiðjan Þór h/f gegn Bjarna Ö. Jónassyni. Ómerking. Heimvísun máls til meðferðar í sjó- og verzlunardómi .............0..00.... 0... Gísli Magnússon gegn Helga Guðmundssyni. Kært málskostnaðarákvæði héraðsdóms ......0.0.0000.. . Borgarstjórinn í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs gegn Pétri O. Johnson. Útsvarsmál 2......0000.0.0000. . Jón Þorkelsson gegn Verzlunarfélaginu Borg h/f og gagnsök. Ágreiningur um verð sauðfjárafurða .. Georg Magnússon gegn Garðari Þorsteinssyni. Um öflun frekari gagna .........20000. 000... es Haraldur Georgsson gegn Ewald Berndsen og gagn- sök. Skaðabótamál vegna bifreiðarslyss .......... . Erfingjar Einars Benediktssonar gegn h/f Braga. Kærumál. Synjum frests .........00000.0 00... Guðmundur Sigurðsson gegn hreppsnefnd Seltjarn- arneshrepps f. h. hreppsins. Sveitarfélagi dæmdur forkaupsréttur að jörð ........2.000000. 0... 0... „ Eric Christiansen gegn Sveini £ Gísla h/f. Kæru- mál. Kröfu um frávísun hrundið ................ . Valdstjórnin gegn Eiríki Símonarsyni Beck. Úr- skurður um framhaldsrannsókn .........000.000... - Réttvísin og valdstjórnin gegn Páli Melsted, Elínu Guðrúnu Vigfúsínu Melsted og Pétri Eggerz- Stefánssyni. Brot gegn verðlagslöggjöf og gjald- eyrislöggjöf. Sýknað af ákæru um brot gegn XV. kafla hegningarlaga nr. 19/1940 .........000.0... . Réttvísin og valdstjórnin gegn Herði Wium Vil- hjálmssyni. Úrskurður um framhaldsrannsókn 5. Réttvísin og valdstjórnin gegn Sæmundi Guðmunds- syni. Áverkamál. Brot gegn áfengislögum og lög- reglusamþykkt ..........0.200200 000... ne Leifur Th. Þorleifsson gegn Jóni Dúasyni. Loforð dæmt löglaust og samningur ógildur ............ Réttvísin gegn Geir Emil Einarssyni. Likamsáverk- ar. Skaðabætur ............0.200 0... Olíuverzlun Íslands h/f gegn hreppsnefnd Blöndu- óshrepps f. h. hreppsins. Útsvarsmál ............ - Réttvísin og valdstjórnin gegn Tryggva Eiríkssyni og valdstjórnin gegn Elíasi Kristjánssyni. Mann- dráp af gáleysi. Brot gegn bifreiðalögum og um- ferðarlögum .............2..2.00. 0... ns Jón Helgason gegn Vilmundi Jónssyni og Guðjóni Samúelssyni. Kærumál. Vitnaskylda .............. 34 % v öl öð 61 si 91 92 100 106 111 114 120 VI 32. 33. 34. 3ð. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 46. 47. 48. 49. 50. Dómur Réttvísin gegn Guðmundi Þorvarðssyni og Val Ein- arssyni. Vátryggingarsvik ............0000000.00.. % Réttvísin og valdstjórnin gegn Kristjáni Hannes- syni. Úrskurður um framhaldsrannsókn ......... 1% Gísli Guðmundsson og Þóra Guðmundsdóttir gegn Signýju Bjarnadóttur. Húsnæðismál. Útburður 13% Hreppsnefnd Búðahrepps f. h. hreppsins gegn Hans P. Stangeland. Útsvarsmál .........0000.00.00.0.. 148 Finnur Jónsson gegn þrotabúi h/f Hávarðs og úti- búi Landsbanka Íslands á Ísafirði. Forgangsréttur kröfu í þrotabúi hlutafélags .......0.000.000.000.. 1% Réttvísin og valdstjórnin gegn Jóni Þorbergi Egs- ertssyni. Bifreiðarslys. Líkamsáverkar ........... 1% Sæmundur Stefánsson gegn Pétri Leifssyni. Hús- næðismál. Sératkvæði .........002000.00... 0... 1% Réttvísin og valdstjórnin gegn Sigurði Björgvin Þor- steinssyni. Skjalafals. Brot gegn Þifreiðalögum og áfengislögum .........000000 0000 nn 194 Meyvant Sigurðsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs og gagnsök. Úrskurður um öflun ræki- legri gagna .........020000.0 0000 nn 2 Valdstjórnin gegn Jóni E. Waage. Verðlagsmál .. ?3 Bæjarstjórn Neskaupstaðar f. h. bæjarsjóðs gegn h/f Sæfinni. Útsvarsmál. Sératkvæði ............ 2% Stefán Stefánsson gegn Þorleifi Sigurbjörnssyni. Bifreiðarslys. Skaðabætur ........0.000000..0....... 284 Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Guðmundi Magnússyni. Útivistardómur .........0.00.000.0.. 284 . Árni Sigfússon gegn Boga Brynjólfssyni. Kærður úrskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands um mál- flutningsþóknun. Málinu vísað frá hæstarétti 164 Oddný E. Sen gegn Ólínu Erlendsdóttur. Húsnæðis- mál. Útburður ........0.0.0000 00. 1% Guðbjörg Árnadóttir gegn Ólafi Bjarnasyni og Önnu Ólfjörð. Úrskurður fógeta ómerktur .............. 2) Magnús Thorlacius gegn Guðmundi Sigfússyni. Deilt um þóknun málflutningsmanns .........0.0.0.00... 2 Réttvísin gegn Einari Birni Sigvaldasyni og Lárusi Sigurvin Þorsteinssyni. Landráð ...........0.00... 234 Knútur Þorsteinsson gegn bæjarstjóranum á Seyð- isfirði f. h. Seyðisfjarðarkaupstaðar. Ágreiningur um heimilisfang ........0.002000 000... 234 Gisli Vilhjálmsson segn Eggert Claessen f. h. Poul Salomonsen og gagnsök. Skaðabótamál vegna van- efnda forsölusamnings um sild ..........0..00..... 25, Bls. 122 126 127 130 133 140 144 148 152 153 163 168. 171 172 181 186 189 194 196 52. 54. öð. 56. 97. 58. öð. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. Dómur Guðmundur Benjaminsson gegn Sigurliða Kristjáns- syni f. h. Silla á Valda og gagnsök. Endurheimt ofgreidd húsaleiga ........02.0000 000. 0... Karl Þorfinnsson gegn Hermanni Guðjónssyni. Úti- vistardómur ........00000.00 sen Fritz Berndsen gegn Bergi Hallgrímssyni. Útivistar- dÓMUr ........00000 000 Valdstjórnin gegn Bjarna Péturssyni. Áfengisneyzla við akstur bifreiðar ..,.....0.000000000 000... Guðný Óskarsdóttir gegn Ragnhildi Kristjánsdóttur. Húsnæðismál. Synjað útburðar ........00.000000... Magnús Thorlacius gegn Snæbirni Guðmundssyni. Kærumál. Ágreiningur um þóknun málflutnings- manns. Frávisun héraðsdóms hrundið ............ Réttvísin gegn Kristjáni Friðrik Guðmundssyni. Fjársvik. Ákærða dæmd sekt fyrir brot gegn 247. gr. hegningarlaganna ......200000000 0... enn. Sveinbjörn Sigurðsson gegn Einari Guðmundssyni. Landamerkjamál. Héraðsdómur ómerktur ........ Fiskimjöl h/f gegn Fiskimjöl Njarðvík h/f. Ágrein- ingur um firmanafn ........020020 0000... Magnús Benediktsson gegn Daníel Magnússyni, Magnúsi Magnússyni og Málmhildi Magnúsdóttur. Umferðarréttur um land. Ómerking héraðsdóms .. Magnús Thorlacius segn Eggert Claessen. Kærumál. Ágreiningur um þóknun málflutningsmanns. Málinu vísað frá hæstarétti ..........2.0200000 000... Gunnar Jósefsson gegn Hamrinum Mjölni h/f. Kæru- mál. Framlagning skjala .......00000000 00... Sigfús Baldvinsson og Hjörtur Lárusson gegn h/f Fossi. Skaðabótamál. Sýyknað vegna aðildarskorts . Hreppsnefnd Eyrarhrepps f. h. hreppsins gegn Arnóri Sigurðssyni. Ágreiningur um heimilisfang. Úrskurður héraðsdómara ómerktur .............. H/f Kveldúlfur gegn Antoni Proppé f. h. Hraðfrysti- húss Dýrfirðinga. Fébótamál vegna skemmda á bryggju .......000000 0000 Jón S. Arnfinnsson gegn Jóhanni Hannessyni. Áverkamál. Skaðabætur ..........000000n nn Réttvísin og valdstjórnin gegn Stefáni Magnússyni. Bifreiðarslys. Brot gegn bifreiða- og umferðarlög- um. Sýknað af ákæru um brot gegn 219. gr. hegn- ingarlaganna .......2.2.202.0 00 0nnnr rr Einar Guðjónsson gegn hreppsnefnd Sandvikur- hrepps f. h. hreppsins. Útsvarsmál .............. te AS es RS to gs EN ts so ot VI Bls. 204 208 209 213 216 219 223 227 231 237 240 243 245 248 253 259 VIII Dómur Bls. 70. Bæjarstjórn Akureyrarkaupstaðar f. h. kaupstaðar- ins gegn Guðna Þórðarsyni. Útivistardómur ...... 304 - 262 71. Valdstjórnin gegn Eiriki Símonarsyni Beck. Brot segn bifreiðalögum, umferðarlögum og lögreglusam- Þykkt ........00..0000 00 %; 262 72. Skipaútgerð ríkisins gegn dánarbúi Guðmundar Jónssonar og Jóni Guðmundssyni og gagnsök. Skaðabótamál vegna tjóns af árekstri skipa. Sér- atkvæði ................00.000 46 267 73. H/f Björgvin gegn hreppsnefnd Hólmavíkurhrepps f. h. hreppsins. Útburðarmál .......... sr % 270 74. Kjartan Milner gegn Hjörleifi Eliassyni. Skaðabóta- MÁL 0... % 274 75. Sildarverksmiðjur ríkisins gegn Kaupfélagi Eyfirð- inga og gagnsök. Skaðabótamál. Sératkvæði ...... % 76. Jónas Hvannberg gegn Skapta Daviðssyni og Davið Jóhannessyni og gagnsök. Mál til ógildingar bygg- ingarbréfi og samningi varðandi fasteign. Sérat- Kvæði ...............0.... 158; 293 71. Réttvísin og valdstjórnin gegn Guðmundi Holberg Þórðarsyni og Brynjólfi Einarssyni. Ákæra um Þrot segn lögum um gjaldþrotaskipti, bókhaldslöggjöf og 26. og 27. kafla almennra hegningarlaga ............ 1% 304 78. Bjarni Valdimarsson, Esther Valdimarsdóttir og Erla Valdimarsdóttir gegn Jóhanni Valdimarssyni. Slit sameignar á fasteign með sölu hennar á opin- beru uppboði ..........0.00 000 23, 353 79. Aðalbjörg Sigbjörnsdóttir gegn Guðlaugi Guðmunds- syni. Útivistardómur .............000.00 0. 2%, 356 80. Árni Sigfússon gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs og gagnsök. Fébótamál samkvæmt lögum nr. 99/1943. Héraðsdómur ómerktur. Heimvísun og mælt fyrir um kvaðningu samdómsmanna í héraði, sbr. 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936 ....... er 23, 357 81. Fiskur £ Ís h/f gegn Höjgaard á Schultz A/S. Kærumál. Héraðsdómur ómerktur, vegna þess að frávísunaratriði hafði eigi verið dæmt sérstaklega, áður en dómur var lagður á málið að efni til .... ?3% 370 82. Jón Guðmundsson gegn Landssmiðjunni. Kærumál. Afturköllun kæru ..........0.00 0000... 2% 376 83. Egill Sigurgeirsson gegn Sigurði Helgasyni. Kæru- mál. Frávísunardómur staðfestur ................ 25, 378 84. Magnús Thorlacius gegn Eggert Claessen. Kærumál. Urskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands um Þóknun málflutningsmanns staðfestur ............ 20) 380 IX Dómur Bls. 35. Bergsteinn Kolbeinsson gegn Einari Árnasyni. Kæru- mál. Synjun frests í landamerkjamáli ............ 2% 383 86. Jón Guðjónsson gegn Jóni Guðnasvni. Kærumál. Svnjun frests í útburðarmáli ...........0....0.... 2% 385 87. Magnús Jónsson gegn Verzlunarfélagi Ólafsfjarðar. Kært málskostnaðarákvæði héraðsdóms 88. Ingvar Árnason gegn Ársæli Jónassyni. Kærumál. Frávísunardómur staðfestur ...........0..00.000... 25, 390 89. Eiríkur Bjarnason, Lúther Guðnason og Markús Jensson gegn útibúi Landsbankans á Eskifirði. Úti- ta ö R eo oo = vistardómur ..........2020 0000 29% 392 90. Skipaútgerð ríkisins gegn h/f Djúpuvík. Útivistar- dómur ..........00 000 2% 392 91. Ágúst Stefánsson gegn Lilju Sigurðardóttur. Úti- vistardómur ...........000.00 s.n 2% 393 92. Jón Pétursson og Sigurður Berndsen gegn Sigríði Sigurðardóttur. Útivistardómur .................. 29% 393 93. Margrét Jónsdóttir gegn Eiði Thorarensen. Hús- næðismál og útburðar .........0..00020000 000... 10 393 94. Soffía Jónsdóttir gegn Einari Hildibrandssyni. Hús- næðismál og útburðar ..........000000 0000... %0 398 95. Valdstjórnin gegn Jakobi Lofti Guðmundssyni. Ölv- un við akstur. Tilraun ............00.00.000 000... 610 401 96. Réttvísin og valdstjórnin gegn Herði Wium Vil- hjálmssyni. Manndráp af gáleysi. Brot gegn um- ferðarlögum og bifreiðalögum. Sératkvæði ...... 640 404 97. Helgi E. Thorlacius f. h. „Matstofunnar Bjarkar h/f“ gegn Önnu H. Guðmundsdóttur og Ástríði Ingimundardóttur. Vísun máls frá hæstarétti .... %o 409 98. Bæjarstjóri Vestmannaeyja f. h. bæjarsjóðs gegn Gunnari Ólafssyni og gagnsök. Skaðabótamál vegna verðrýrnunar fasteignar í sambandi við skipulag kaupstaðar ...........2.0.2.000 0. 10, 412 99. Sigurður Helgason gegn Ásgeiri Matthiassyni. Skaðabótamál. Riftun á sölu húseignar .......... 1%, 417 100. Gunnlaugur Stefánsson gegn Bjarna Kristjánssyni og gagnsök. Kaupmaður krafinn um verð seldrar vöru. Andmæli vegna galla á vörunni o. fl. eigi tekin til greina ...........22020000 0 nn. sn 15, 422 101. Skipaútgerð ríkisins gegn Karli Helgasyni. Skaða- bótamál vegna skemmda á bifreið, er ók á land- festar skips .......2.0000000. 0... 194, 427 102. Guðlaugur Ásgeirsson gegn Hannesi Ágústssyni. Kærumál. Synjun frests .........000000 000... þe sr ER o 430 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. Dómur Guðlaugur Ásgeirsson gegn Hannesi Ágústssyni. Kærumál. Synjun frests .......0000000 00. 0... 15 Kristján Benediktsson gegn Lúther Hróbjartssyni. Heimt söluverð báts .........000000. 00... 0... 1%4 Anna Pálsdóttir gegn Þorsteini Sigurðssyni f. h. Láru Hafliðadóttur og Ásdísar Hafliðadóttur og gagnsök. Mál til endurheimtu ofgreiddrar húsaleigu og bóta vegna útburðar .........0.000000....0.. 200 Réttvísin og valdstjórnin gegn Sigurði Guðna Gisla- syni. Manndráp af gáleysi. Brot gegn Þifreiða- lögum og umferðarlögum .........0.00000 00... 2%6 Réttvisin gegn Jens Björgvin Pálssyni. Landráð. Sératkvæði .........000000 ens 28 Réttvísin og valdstjórnin gegn Þorsteini Axel Tryggvasyni. Manndráp af gáleysi. Brot gegn um- ferðarlögum og bifreiðalögum ......0..00.00000... 286 Réttvísin og valdstjórnin gegn Hávarði Kristjáns- syni, Sigurði Þorbirni Guðmundssyni og Lúther Norðmanni Stefánssyni. Þjófnaður. Brot gegn áfeng- islögum og bifreiðalögum .........00000000. 0... 2%6 Ólafur B. Björnsson f. h. Bjarna Ólafssonar £ Co. gegn Agnari Norðfjörð á Co. h/f. Útivistardómur. Dæmdar ómaksbætur ........020200000 000... 314 Jónas Sveinsson gegn Páli Stefánssyni. Utivistar- dÓMUr .......0.00 000 3146 Þormóður Eyjólfsson gegn Gesti Fanndal og gagn- sök. Deiit um uppskipunar- og afgreiðslugjald .. 41 Rétivísin og valdstjórnin gegn Níelsi Jóni Hannes- syni. Brot gegn bÞifreiðalögum og áfengislögum. Líkamsáverkar. Almannahætta. Sératkvæði ...... %, Valdstjórnin gegn Sigurði Sigurðssyni. Ölvun við akstur bifreiðar. Brot gegn bifreiðalögum og áfeng- islögum ........200000 nn 1 Valdstjórnin gegn Agnari Kristjánssyni. Ölvun við akstur bifreiðar. Brot gegn Þbifreiðalögum og áfeng- islögum ......000000000n0 enn %1 H/f Askur gegn Erlendi Helgasyni. Ágreiningur um áhættuþóknun. Sératkvæði .........00000000 0... 14, Valdstjórnin segn Baldri Gizurarsyni og Magnúsi Guðmundi Ólafssyni. Ölvun við akstur bifreiðar o. fl. 1%, Valdstjórnin gegn Guðjóni Gíslasyni. Ölvun við akst- ur bifreiðar ..........00... 00. 114; Réttvísin gegn Jóhanni Ásgrími Guðjónssyni. Skjala- fals .......00000 ner Bls. 432 433 438 443 447 451 456 461 461 469 474 478 481 486 493 497 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. Dómur Páll Bjarnason gegn Þorkeli Þorleifssyni. Deilt um rétt til umferðar .........0.00000. 0... Stefán Snæbjörnsson og Kristján Pétur Guðmunds- son gegn Vigfúsi Vigfússyni og Vigfús Vigfússon gegn Stefáni Snæbjörnssyni, Kristjáni Pétri Guð- mundssyni og Guðmundi Jörundssyni. Skaðabóta- mál vegna bifreiðarslyss ......0000.00000..0.000.... Sveinn Frímannsson og Egill Sigurðsson gegn Ár- manni Jakobssyni. Úrskurður um öflun gagna Réttvísin og valdstjórnin gegn Kristjáni Hannessyni. Manndráp af gáleysi. Brot gegn umferðarlögum og bifreiðalögum ........02.000000 0... nn Sigurlaug Kristjánsdóttir gegn Birni Benediktssyni. Ágreiningur um greiðslu orlofseyris ......0.0... Helgi Jónsson og Úlfar Bergsson gegn Jens Árna- syni. Fébóta krafizt, vegna þess að seld lóð reyndist nokkru minni en greint var í afsali .............. Tryggvi Ófeigsson gegn Sveinbirni Kristjánssyni. Skaðabætur og févíti vegna vanefnda verksamnings Vélsmiðjan Þór h/f gegn Bjarna Ö. Jónassyni. Ágreiningur um álagningu, verð og afgreiðslu vara Réttvísin og valdstjórnin gegn Óskari Sigurvin Ólafs- syni. Brot gegn 219. og 220. gr. hegningarlaganna og löggjöf um umferð ........0000000 00... Jón Jóhannsson gegn Valdimar Kr. Árnasyni. Hús- næðismál. Synjað útburðar ......0.0200.0000..0... „ Réttvísin og valdstjórnin gegn Brynjólfi Jónatans- syni. Manndráp af gáleysi. Brot gegn bifreiðalögum og umferðarlögum ........00000000. nn... Réttvisin og valdstjórnin gegn Ingólfi Guðjónssyni. Umferðarslys. Brot gegn bifreiðalögum og umferð- arlögum .......0000000 nes Róshildur Jónsdóttir gegn Einari Scheving Thor- steinsson og Birni Geirmundssyni. Kærumál. Kært málskostnaðarákvæði héraðsdóms .........0....... Eigandi og skipshöfn b/v Gyllis gegn h/f Vestra. Bjarglaun dæmd .....0.0.000000 00. nnn rn Jón Guðmundsson gegn Sveini V. Jónssyni. Kæru- mál. Endurupptaka máls fyrir fógetadómi ...... Valdstjórnin gegn Ásgrími Sigurðssyni. Botnvörpu- veiðabrot. Ómerking héraðsdóms .......0..0000... Réttvísin gegn Árna Sigurði Ágústssyni. Áverkamál. Héraðsdómur Ómerktur .......0000000 0... 0... Kristinn Stefánsson f. h. eiganda og útgerðarmanns 1%1 141 1%1 to ER nú 21 2%1 25 to 2 ÞR þá to R ER io 1% 2 XI Bls. 499: 510 516 539 560 XII 138. 139. 140. Dómur e/s Bjarka á Siglufirði gegn Páli Þorbjörnssyni. Skaðabótamál vegna ráðningarslita .............. Vélbátatrygging Eyjafjarðar og Leó Sigurðsson gegn Helga Benediktssyni. Skaðabótamál vegna árekstrar skipa. Bætur eigi dæmdar, sbr. 226. gr. laga nr. S0/1914 ........ Þorvaldur Stefánsson gegn bæjarfógetanum á Akur- eyri og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Lögtaks- mál. Ágreiningur um skyldu til greiðslu veltuskatts Jóhann Indriðason gegn Alfred Clausen. Útivistar- ÁÓMUr .......... 00. 1649 þe so ÁR to Bls. 566 II. Nafnaskrá. A. Einkamál. Aðalbjörg Sigbjörnsdóttir ..........00200.0000 nn. en. Agnar Norðfjörð £ Co. h/f ......0.020000. 00 enn Akureyrarkaupstaður ........00.00000.000nne Anna Bjarnadóttir ..........2.0.00.0eneneseneer sr Anna H. Guðmundsdóttir ............0.000000e neee Anna Pálsdóttir .............0.20.. 0. enveesr sr Arnór Sigurðsson .....0000.000.. sn Askur h/f ........2.0..eesesenes sr Ágúst Stefánsson .........0..00.0 ern Ármann Jakobsson .........000.nne ens Árni Sigfússon ..........000.000 0000 ner 172, Ársæll Jónasson ........000.0000e rss Ásdís Hafliðadóttir ..........0.0..0.0000 0000 Ásgeir Matthíasson .............0.000 0... Ástríður Ingimundardóttir ............0.0.00.00 00... nn Bergsteinn Kolbeinsson .........20200000 05. nes Bergur Hallgrímsson ........00000000. enn Berndsen, Ewald ........0.20020000 00 senn Berndsen, Fritz ...........00200000.0000nnn Berndsen, Sigurður .........00.00000n0 seen Bjarki e/s, eigandi og útgerðarmaður ............00.00.00.. Bjarni Ö. Jónasson ........00.eeenser nn 51, Bjarni Jósefsson f. h. Önnu Bjarnadóttur ......0..0.0..00... Bjarni Kristjánsson .........000000 0000... rr Bjarni Ólafsson á Co. ......cc.esssn err Bjarni Valdimarsson ..........20000000esvse sr Björgvin h/f .........0.00000..eeness sr Björn Benediktsson ...........00.0.0.en ses Björn Geirmundsson ..........00000.0.e enn sn Blönduóshreppur ..........0200.000000enen ss Bogi Brynjólfsson ..........0000...ne sess Bragi h/f ............. sr Búðahreppur .........0000000 sense ssrs Bæjarfógeti Akureyrar ........0.0020000 00. ens XIV Nafnaskrá. Bls. Christiansen, Eric ..........0.20000. 00. sess 78 Claessen, Eggert ............0.000000 000. ss 235, 380 Claessen, Eggert f. h. Poul Salomonsen ........0000000000.... 196 Clausen, Alfred ..........0.0..eesesesssss ss 581 Daniel Magnússon ..........2.0.0.....ssssðssss 231 Davíð Jóhannesson ...........0.000..s.esssss ss 293 Djúpavík h/f ..........2000000.0000essnsssr 392 Egill Sigurðsson ..........200002...svessss 509 Egill Sigurgeirsson .............0000. 0... ess 378 Einar Árnason ...........00.0.0.v eens 383 Einar Benediktsson, erfingjar ............0000000 0000 en 70 Einar Guðjónsson ..,........00200000 sess ss ss 259 Einar Guðmundsson ...........20.0..eessssss 223 Einar Hildibrandsson .............0.00...eevs sn 398 Einar Tómasson ..........0000..0 sess 18 Eiríkur Bjarnason ..........0200...esssssss ns 392 Erfingjar Einars Benediktssonar ............000.. 0000... 70 Erla Valdimarsdóttir ............2.000.000. ess 353 Erlendur Helgason ...............0...0...esðssn 481 Esther Valdimarsdóttir ............22.0.0000 0. nen 353 Eyrarhreppur .............0..20020000sen rss 243 Fanndal, Gestur ..........0000000..0s sess 462 Finnur Jónsson ................esssssss ss 133 Fiskimjöl h/f .............22000.00ses ess 227 Fiskimjöl Njarðvík h/f ..........002000..0n. nn 227 Fiskur £ Ís h/f ...........20.. 0000. 370 Foss h/f .........20000..serss 240 Garðar Þorsteinsson ...........200..0.. sess 66 Georg Magnússon ..........02000000. senn 66 Gisli Guðmundsson .........20000.. 0. sess 127 Gísli Magnússon ............220.0..s. esne 55 Gísli Vilhjálmsson ........0..00000.. ses 196 Guðbjörg Árnadóttir ...........2..00000. 00. 181 Guðjón Samúelsson ........2.0.0..0s.s ns 120 Guðlaugur Ásgeirsson ............2.0.0000.0 000 430, 432 Guðlaugur Guðmundsson .........0000..00.ss sn 356 Guðmundur Benjaminsson .......0....0e.esss 204 Guðmundur Jónsson, dánarbú ...........20000.0. 0... nn 267 Guðmundur Jörundsson „........0..0.0.sssessss sn 503 Guðmundur Magnússon .........0..0.....see snar 17 Guðmundur Sigfússon .......2..00..0..e ss 186 Guðmundur Sigurðsson ............00000. sens 72 Guðni Þórðarson ...........0.00..0ss sess 262 Guðný Óskarsdóttir „........0..0..00.0. 00... ens 213 Gunnar Jósefsson .........200.000.0svss ss 237 Nafnaskrá. Gunnar Ólafsson ..........0ene esne Gunnlaugur Stefánsson .....0..000eeeeeessernsennntr nt. Gyllir b/v, eigendur og skipshöfn .......00.000000. 0... ...... . Hamarinn Mjölnir h/f .......c0cc0eceeeennnessansnnrn nr... Hannes Ágústsson ........0000000. ene nn enn 430, Haraldur Georgsson .........000e0seeseeererarr na Hávarður h/f, þrotabú ........0000ceeeeeenensrsnn Helgi Benediktsson ......00000ee0cernseennrennnenner ner Helgi Guðmundsson ....0.cc00cecneeessrennrrrrrrn Helgi Jónsson .....0.0000000r0nneeensssrrr rn Helgi Lárusson ........00000.0.sevennneseesrnnngr rr Hermann Guðjónsson .....000000000snnrrenrsrs nr Hjörleifur Eliasson ........20000000eeenannrrrrnn ner Hjörtur Lárusson ........0000eeennseueesnssrrrrrn Hólmavíkurhreppur .....00000ansrone ess ssnrs rr Hólmfríður Hannesdóttir ........0.0000000 seen enn... Hraðfrystihús Dýrfirðinga ..........00000 eee eannnennnn 000. Hvannberg, Jónas ........20.0snsrsnveveeenserrra rr Hójgaard £ Schultz A/S ....0.22000cceeeeeererrrea rr Ingimundur Jónsson .....c0.0000000n0ns nn al, Ingvar Árnason ........ccccsesss ss Jens Árnason .........ceseessss rr Johnson, Pétur Ó. ......0.000000.0 ne nes Jóhann Hannesson ......00c0seeense sn Jóhann Indriðason ........00.00000nen ens Jóhann Valdimarsson .......00.0000 nes Jón S. Arnfinnsson .....0200ene sr Jón Dúason .......c..00ses rs Jón Guðjónsson .......0.00000n ess Jón Guðmundsson, eigandi v/s Þingeyjar ......00.00000.00.0... Jón Guðmundsson veitingamaður, Akranesi .........0200000.. Jón Guðmundsson, Frakkastig 19, Reykjavík .......00002.... Jón Guðnason ........0.0.0.0 00 Jón Helgason .......0000000nsseesssnsnnr ar Jón Jóhannsson .......0.00.sese nes Jón Pétursson ..........0000 00 ss Jón Þorkelsson .......0000000se senn Jónas Sveinsson ........0sseerssesr sr Karl Helgason .......00..000neeennes sn Karl Þorfinnsson .........0000000.en esne Kaupfélag Eyfirðinga ............0022000..n. enn... 22, Knútur Þorsteinsson ........000000000s0 ens Kristinn Stefánsson .........0000000. sess Kristinn Stefánsson f. h. eiganda og útgerðarmanns e/s Bjarka, Siglufirði ..........0.000000..seesasssssn XVI Nafnaskrá, Bls. Kristján Benediktsson ..............0...0.0..0. 00. 433 Kristján Pétur Guðmundsson .....,........0..0...0. 00 503 Kveldúlfur h/f ..........0..0...00..0. 245. Landsbanki Íslands, útibú, Eskifirði ..........0.0000......... 392 Landsbanki Íslands, útibú, Ísafirði „.........00.0.000000000.... 133 Landsmiðjan ............0...000..00. 370. Lára Hafliðadóttir „.....,.......0.....0.000 00... 438 Leifur Th. Þorleifsson ..........0....0.. 0... 100 Leó Sigurðsson ................00. 0. 570 Lilja Sigurðardóttir .............0.00.0.0.0.. 393 Lúther Guðnason ............0..00.0.0 0. 392 Lúther Hróbjartsson .........0.......0.. 0 433 Matstofan Björk h/f .........0.000....0.00. 409 Magnús Benediktsson „,......0.0.....00.0 231 Magnús Jónsson .............20....0.. 000 387 Magnús Magnússon ................0.0. 000. 231 Margrét Jónsdóttir „........0..0..00.00.0. 393 Markús Jensson „..........00.00..0 0... 392 Málmhildur Magnúsdóttir ..........0.00.0..00..00 0 231 Meyvant Sigurðsson .............0.... 152 Milner, Kjartan ..........0..0)...0... 00. 274 Neskaupstaður ...........0.000000 0. 163 Olíuverzlun Íslands h/f .........0.0..00.. 0. 111 Ólafur Bjarnason ...........0....0 0 181 Ólafur B. Björnsson f. h. Bjarna Ólafssonar £f Co. .......... 461 Ólfjörð, Anna .................0 181 Ólína Erlendsdóttir ..............000.000 0. 178 Páll Bjarnason .............0...0...0.0 0 499 Páll Stefánsson ..........0........ 20. 461 Páll Þorbjörnsson ...........0...0.... 0... 566 Pétur Leifsson ...........00.0....... 144 Proppé, Anton, f. h. Hraðfrystihúss Dýrfirðinga ............ 245 Ragnhildur Kristjánsdóttir ............0.0.00000000 0. 213 Reykjavíkurbær .......0.....) 0... 58 Ríkissjóður ...........0...0..000 0. 18, 152, 171, 357, 578 Róshildur Jónsdóttir ............00.0.0.... 0. 548. Salomonsen, Poul ..........00..%..000. 00 196 Sandvíkurhreppur ........,....0.0..0...0. 00. 259 Scheving Thorsteinsson, Einar ..............0.0000.000 548 Seltjarnarneshreppur ...............000. 00... 72 Sen, Oddný E. .............000000 00 178 Seyðisfjarðarkaupstaður ...............0..0.0.0....0 00. 194 Sigfús Baldvinsson ................0...000000 00. 240 Signý Bjarnadóttir .................0.....00..... 127 Sigríður Sigurðardóttir .................02..00... 0... 393 Nafnaskrá. Sigurður Helgason ............0..... ess 378, Sigurlaug Kristjánsdóttir ............0....20.0 000. Sigurliði Kristjánsson ..........2.000000. 000 ess Silli € Valdi ...........0.00002. 0... Síildarverksmiðjur ríkisins ............2...0200 0000. Skapti Davíðsson ...........00.0. ns Skarphéðinn Halldórsson .........00000.0 0... sn 31, Skipaútgerð ríkisins ............2.20.00 0000... 267, 392, Skóverzlun B. Stefánssonar ........0.02000. nn Snæbjörn Guðmundsson ...........0.0. 0... en Soffia Jónsdóttir ...........0.2020. 0. Stangeland, Hans P. .........2..2.20.. 0... ens Stefán Snæbjörnsson ............0%00.. ss Stefán Stefánsson ..........0000 0. Sveinbjörn Kristjánsson ........0..000000 00. Sveinbjörn Sigurðsson .............0.0. 0. nes Sveinn Frímannsson .............0.000.0 20 nr Sveinn á Gísli h/f ..........2.2.00.00 sn Sveinn V. Jónsson .........2.0000. 0. ens Sæfinnur h/f .............2..2002 00 sen ss Sæmundur Stefánsson .........2.0.0000. 00. nn Thorarensen, Eiður .............2.0.00 000 n sr Thorlacius, Helgi E., f. h. Matstofunnar Bjarkar h/f ........ Thorlacius, Magnús ...........000000 000... 186, 216, 235, Tryggvi Ófeigsson ..........220. 0 Úlfar Bergsson ...........20. 00 Valdimar Kr. Árnason .........20.000.. nr Vestmannaeyjakaupstaður .............0.22.200 000. Vestri h/f ..............0.2 00 Verzlunarfélagið Borg h/f .........0.020200000 nes Verzlunarfélag Ólafsfjarðar .............0.00. 00... Vélbátatrygging Eyjafjarðar ............0200.0.. 0... sin Vélsmiðjan Þór h/f .......0..2...0 0. 51, Vigfús Vigfússon .............2...00 0. ns ess Vilmundur Jónsson ..........0..0 0000. ss Wium, Sigurður .............2000 0... sen Þorgrímur Ólafsson ........2..0..2000.. nn Þorkell Þorleifsson ..........2.200000 ens Þorleifur Sigurbjörnsson ...........0000.0. 0... nn. 31, 33, Þormóður Eyjólfsson ..........000200 0. e nn Þorsteinn Sigurðsson f. h. Láru Hafliðadóttur og Ásdísar Haf- liðadóttur ...........2..00202.. nr Þorvaldur Stefánsson .........00000 00. ss Þóra Guðmundsdóttir ...........2.00.00. nn nn XVII BIs. 417 516 204 204 278 293 33 427 24 216 398 130 503 168 520 223 509 78 555 163 144 393 409 380 520 518 535 412 592 61 387 570 523 503 120 29 40 499 168 462 XVIII Nafnaskrá. B. Opinber mál. Bls. Agnar Kristjánsson ..............020000 0000 ns sn 479 Árni Sigurður Ágústsson ........0...20..000. 560 Ásgrímur Sigurðsson ...........0...00.0 00 558 Baldur Gizurarson ............2....000 0 ess 486 Beck, Eiríkur Símonarson ..........000000 0... 80, 262 Bjarni Pétursson ...........00%%..s sens 209 Björgvin Óskarsson .......000.200.0 000 8 Brynjólfur Einarsson .............2.000 0... rns 304 Brynjólfur Jónatansson ...........20000 0. ns 539 Eggerz-Stefánsson, Pétur ............0.0.000 0000. 81 Einar Björn Sigvaldason ............000.0. senn 189 Elías Kristjánsson .............0.00 000. en rss 114 Geir Emil Einarsson ..........00.000 00. nn 106 Guðjón Gíslason .........0.000 000... 493 Guðmundur Holberg Þórðarson ........00..00.. s.n. 304 Guðmundur Þorvarðsson .........200.0.00 0... 122 Hávarður Kristjánsson ............0.0.000. 00. nn 456 Hilmar Rúnar Breiðfjörð Jóhannsson .........00000 000... 8 Hlíðar, Guðbrandur Einar ...........0...000. 00. ens 3 Hörður Wium Vilhjálmsson ........000000 0... 91, 404 Ingólfur Guðjónsson .........0.0..000 00 ens 542 Jakob Loftur Guðmundsson ..........00000. 0. s.s 401 Jens Björgvin Pálsson ...........2.0%0 0... sn 1, 447 Jóhann Ásgrímur Guðjónsson 22.20.0000... 497 Jón Þorberg Eggertsson ...........02.0.0 00. 140 Jón Kristinn Steinsson ...........2.000.00 enn 46 Kristján Friðrik Guðmundsson .........20000 00... 219 Kristján Hannesson ............02.0.. ss 126, 510 Lárus Sigurvin Þorsteinsson ..........020.0 000. sn sn 189 Luther Norðmann Stefánsson .........000000.. 0. enn 456 Magnús Guðmundur Sigurður Ólafsson .................... 486 Melsted, Elin Guðrún Vigfúsina ..........0..0.000...0 0000... s1 Melsted, Páll .............2.000 0. s1 Níels Jón Hannesson ............00.0 000. rns 469 Óskar Sigurvin Ólafsson ............0.000 000. 528 Pálmi Gunnar Kristinsson ...........0000.. 00. ns 8 Sigurður Guðni Gíslason ............0000... s.s 443 Sigurður Þorbjörn Guðmundsson .........2.200.00 00... 456 Sigurður Sigurðsson ............0.00.. 00. 474 Sigurður Óskar Sigvaldason .........0000000. 0. 14 Sigurður Björgvin Þorsteinsson .........000.000 0. 148 Stefán Magnússon .........20.0. 0... 253 Nafnaskrá. XIX Bls Sturlaugur Friðriksson ..........00000000 0... 35 Sæmundur Guðmundsson .........0.00000 0... enn 92 Tryggvi Eiríksson .........0.0020000 nenna 114 Valur Einarsson .........0.0..0 00 senn 122 Waage, Jón E. .........0.0.02 0000. 0e enn 153 Þorsteinn Axel Tryggvason ........0000000 000 n sn. 451 um 1901, 1903, 1905, 1911, 1914, 1917, 1919, III. Skrá lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað er til í KVIII. bindi hæstaréttardóma. 3. júní. Tilskipun um tilhlýðilega og greiða dómgæzlu. 35. gr. — 559. nr. 3 12. april. Lög um skipti á dánarbúum, félagsbúum o. fl. 83. gr. — 133, 134, 138, 139, 140. nr. 29 16. desember. Lög um lögtak og fjárnám án undanfarins. dóms eða sáttar. 15. gr. — 301. nr. 18 13. september. Lög um manntal í Reykjavík. — 321. nr. 42 13. nóvember. Lög um verzlunarskrár, firmu og prókúru- umboð. 10. gr. — 229. nr. 14 20. október. Lög um fyrningu skulda og annarra kröfu- réttinda. 2. gr. — 106. 4. gr. — 106. nr. 53 11. júlí. Lög um verzlunarbækur —- 321. nr. 56 30. nóvember. Siglingalög. 13. gr. — 429. 226. gr. — 570, 571. 236. gr. — 552, 554. nr. 100 12. nóvember. Hafnarreglugerð fyrir Reykjavíkurkaup- stað. 15. gr. — 428. nr. 41 28. nóvember. Lög um landamerki o. fl. — 384. III. kafli — 231. 10. gr. 384. nr. 5 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. — 559, 560. 6. gr. — 558. nr. 5ð 27. júní. Lög um skipulag kauptúna og sjávarþorpa — 413. 12. gr. — 416. nr. 77 27. júní. Lög um hlutafélög. 10. gr. — 410. 32. gr. — 58. 1929, 1930, 1930, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKI nr. 39 19. júni. Lög um lausafjárkaup. 1. gr. — 197. 4. gr. — 525. 25. gr. — 199. 47, gr. — 437, 519. 52. gr. — 427. 57. gr. — 419. 66. gr. — 283, 290, 292. nr. 20 20. júní. Lög um réttindi og skyldur hjóna. — 181, 184. 17. gr. — 183, 184. 25. gr. — 184. 4. nr. 4 11. april. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir landhelgisbrot. — 559, 560. nr. 6 4. júní. Lög um breytingu á 182. gr. hinna almennu hegningarlaga frá 25. júni 1869. — 562. nr. 52 27. júní. Lög um verzlunaratvinnu. 5. gr. — 58. nr. 55 15. júní. Lög um forkaupsrétt á jörðum. 7. gr. — 75. nr. 57 31. maí. Landskiptalög. 2. gr. — 2906. nr. 15 14. júni. Lög um breytingu á lögum nr. 35 19. júní 1922 um breytingu á lögum nr. 60 27. júní 1921 um útflutningsgjöld af sild o. fl. 1. gr. — 228. nr. 25 14. júní. Lög um gjaldþrotaskipti. — 304, 305, 321, 326. 1. gr. — 307, 330. 8. gr. — 352. 39. gr. — 307, 330. nr. 2 7. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. — 36, 94, 264, 475, 487, 491, 494, 530. 3. gr. — 9, 92, 93, 98, 89. 4. gr. — 449. 7. gr. — 9, 92, 93, 98, 99, 486, 492. 9. gr. — 449. 30. gr. — 36, 496. 31. gr. — 39, 266. 37. gr. — 534. 45. gr. — 487. 46. gr. — 39, 480, 487, 492. 50. gr. — 470, 530. 71. gr. — 36. 96. gr. — 9, 39, 92, 93, 99, 266, 492, 496, 534. nr. 64 19. maí. Áfengislög. 6. gr. — 124. XXII 1933, 1933, 1933, 1933, 1933, 1935, 1935, 1935, 1936, 1936, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 11. gr. — 124. 30. gr. — 124. 32. gr. — 124. nr. 8 11. apríl. Tilskipun um alþjóðlegar sjóferðareglur, sem fylgt skal á íslenzkum skipum. 28. gr. — 2067. nr. 73 19. júní. Lög um bann við okri, dráttarvexti o. fl. 7. gr. — 302, 538. nr. 84 19. júní. Lög um varnir gegn óréttmætum verzlunar- háttum. — 229, 230. nr. 87 19. júní. Ábúðarlög. 5. gr. — 300. 9. gr. — 293, 300. 36. gr. — 296, 298, 302. nr. 93 19. júní. Víxillög. — 379. 1. gr. — 379. 2. gr. — 379. nr. 2 9. janúar. Lög um ráðstafanir til að greiða fyrir við- skiptum með sláturfjárafurðir og ákveða verðlag á þeim — 62. nr. 33 9. janúar. Áfengislög. — 9, 15, 17, 94, 148, 210, 264, 402, 457, 470, 475, 479, 487, 494. 17. gr. — 10, 13, 401, 403, 459, 473, 474, 492, 498. 18. gr. — 9, 92, 93, 98, 99, 473, 498. 21. gr. — 151, 212, 266, 459, 460, 473, 474, 478, 481, 487, 491, 496. 37. gr. — 10, 13, 401, 403, 459, 474, 492, 493. 38. gr. — 9, 92, 93, 98, 99, 474. 39. gr. — 151, 212, 266, 459, 460, 474, 478, 481, 487, 492, 496. nr. 112 18. maí. Lög um hæstarétt. 38. gr. — 223. nr. 7 1. febrúar. Lög um samningsgerð, umboð og ógilda lög- gerninga. — "75. 4. gr. — 75. 6. gr. — 75. 30. gr. — 302. 31. gr. — 295, 297, 536. 32. gr. — 302, 538. 35. gr. — 591, 523. 38. gr. — 302. nr. 85 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. XVI. kafli — 379. 5. gr. — 79. 69. gr. — 218, 219, 370, 373. 71. gr. — 246, 414. 80. gr. — 568. 82. gr. — 79. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXIlI 104. gr. — 31. 105. gr. — 70. 108. gr. — 370, 567. 110. gr. — 72, 282, 418, 419. 111. gr. — 418, 419. 113. gr. — 292. 114. gr. — 224, 244. 116. gr. — 422. 118. gr. — 66, 421, 520, 557. 120. gr. — 152, 509. 125. gr. — 35, 122. 127. gr. — 33, 35. 128. gr. — 120. 175. gr. — 367. 186. gr. — 55. 198. gr. — 555. 199. gr. — 172, 218, 236. 200. gr. — 51, 357. 201. gr. — 51. 221. gr. — 384. 223. gr. — 390, 557. 1936, nr. 95 28. júní. Lög um heimilisfang. — 168, 195, 260. 6. 7. 8. 9. 10. 1936, nr. gr. — 168, 261. gr. — 261. gr. — 201. gr. — 261. gr. — 2061. 106 23. júni. Lög um útsvör. 6. gr. — 58, 59, 60, 61. 8. gr. — 112, 113, 131, 132, 260, 261. 9. gr. — 132. 1936, nr. 1937, nr. 26. 1937, nr. 2 1938, nr. 4. 7. 12. 1938, nr. 54 20. júlí. Reglugerð um kakaó og kakaóvörur. — 264. 63 31. desember. Lög um tollheimtu og tolleftirlit. gr. — 10. 79 24. júní. Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. — 475. .„ gr. — 478. 1 5. janúar. Lög um sildarverksmiðjur ríkisins. gr. — 286. gr. — 286. gr. — 280, 282, 283, 286, 287, 288, 289, 291, 292. 62 11. júní. Lög um Þókhald. — 304, 305, 321. . gr. — 305, 325, 326. „ gr. — 305, 326. „ gr. — 305, 326. 5. gr. — 305, 326. XKIV 7. 8. 10. 11. 12. 14. 18. 19. 20. 1939, nr. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. sr. — 305, 326. gr. — 305, gr. — 305. gr. — 305. gr. — 305. gr. — 305, gr. — 305. gr. gr. — 305, 37 12. 326. 3206. — 305, 326, 352. 326. júní. Lög um heimild fyrir ríkisstjórnina til ýmis- legra ráðstafana vegna yfirvofandi styrjaldar í Norðurálfu. — 288, 289. 2. gr. — 288. 1939, nr. 43 7. marz. Reglugerð um framkvæmd og eftirlit með verð- lagi á vörum. — 157, 162. 1940, nr. 19 12. febrúar. Almenn hegningarlög. VI. X. XI. kafli kafli kafli XV. kafli XVII. kafli XVII. kafli XKIN. kafli XKVI. kafli — 222, 223, 352, 457, 460, 461. — 4, 190, 449. — 9. — 83, 89. — 148, 497. — 123. 125, 470, 473. — 36, 47, 94, 107, 115, 141, 249, 258, 405, 444, 453, 470, 512, 530, 540, 543, 561, 562. — 9, 13, 123, 220, 304, 321, 457. XXVII. kafli — 304, 321, 470, 474, 1. gr. — 473. 8. gr. — 3, 189, 447. 19. gr. — 511. 20. gr. — 9, 13, 122, 309, 315, 317, 339. 22. gr. — 125, 305, 382. 25. gr. — 72. 30. gr. — 498. 68. gr. — 7, 13, 114, 122, 125, 151, 193, 222, 352, 451, 456, 460, 469, 486, 498, 511, 529, 539. 69. gr. — 90. 72. gr. — 8. JÁ. gr. — 3, 7, 99, 189, 193, 219, 259, 447, 450. 75. gr. — 7, 93, 99, 529. 16. gr. — 3, 7, 151, 189, 193, 352, 447, 451. 77. gr. — 13, 39, 51, 89, 93, 99, 119, 151, 352, 455, 460, 474, 492, 493, 496, 535, 542. 88. gr. — 447, 448. 89. gr. — 3, 189, 447, 448, 449. 1941, 1941, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXV 93. gr. — 3, 7, 189, 193, 447, 448, 449, 450. 110. gr. — 10, 13. 155. gr. — 10, 151, 498. 165. gr. — 469, 470, 473. 167. gr. — 469, 470. 168. gr. — 470. 215. gr. — 39, 119, 404, 443, 455, 511, 542. 217. gr. — 92, 543, 547, 561, 565. 218. gr. — 93, 98, 111, 252, 254, 565. 219. gr. — 51, 141, 143, 253, 254, 258, 470, 474, 528, 534. 220. gr. — 528, 529, 534. 244, gr. — 9, 10, 11, 13, 460, 488, 494. 247. gr. — 9, 219, 222, 316, 351. 248. gr. — 9, 122, 125, 308, 309, 311, 312, 313, 316, 316, 317, 318, 320, 332, 336, 341, 342, 344, 488. 249, gr, — 309, 318, 337. 250. gr. — 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 319, 331, 332, 336, 337, 339, 341, 342, 347, 348, 350, Hól. 253. gr. — 318. 254. gr. — 10, íí. 255. gr. — 8. 256. gr. — 494. 259. gr. — 487. 261. gr. — 308, 311, 312, 314. 262. gr. — 305, 326. nr. 13 5. maí. Lög um viðauka við lög nr. 63 31. desember 1937 um tollheimtu og tolleftirlit. — 36. 1. gr. — 10. nr. 23 16. júní. Bifreiðalög. — 15, 36, 47, 115, 141, 148, 210, 258, 264, 402, 405, 444, 453, 457, 470, 475, 479, 487, 488, 494, 512, 530, ð. 6. 7. 9. 14. 15. 17. 18. 20. 22. 23. 26. 54 gr 0, 543. 119, 542. 119, 549. 119. 119, 455, 542. 119. 119. 114. 119. 114, 122, 456, 469, 486, 487, 5929. 492. 17, 151, 209, 212, 262, 266, 401, 456, 459, 460, 473, 474, 478, 481, 487, 491, 496, 547. 39, 119, 124, 141, 143, 253, 443, 446, 478, 487, 511, 534, 542. XXVI 1941, 1941, 1941, 1941, 1941, 1942, 1942, 1942, 1942, 1943, 1943, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 27. gr. — 39, 51, 119, 141, 253, 404, 406, 443, 446, 452, 469, 478, 487, 492, 493, 511, 534, 542, 547. 28. gr. — 69, 114, 119, 511. 29. gr. — 534. 34. gr. — 169, 171, 504, 507. 35. gr. — 504, 507. 38. gr. — 17, 39, 51, 119, 141, 151, 209, 212. 254, 263, 266, 401, 403, 404, 443, 446, 452, 455, 456, 459, 460, 474, 478, 481, 487, 492, 493, 496, 511, 534, 542, 547. 39. gr. — 17, 39, 114, 119, 143, 151, 209, 254, 263, 266, 401, 404, 443, 452, 456, 460, 469, 474, 478, 481, 486, 496, 511, 529, 535, 539, 542, 547. nr. 24 16. júní. Umferðarlög. — 36, 47, 115, 141, 258, 264, 405, 444, 453, 487, 512, 540, 543. 2. gr. — 51, 119, 141, 253, 404, 443, 455, 492, 511, 542, 547. 3. gr. — 114. 4. gr. — 46, 119, 141, 143, 253, 443, 446, 455, 487, 492, 511, 534, 542, 547. 6. gr. — 141, 404. 7. gr. — 20, 35, 39, 141, 266. 9. gr. — 486, 492, 534. 12. gr. — 69. 13. gr. — 547. 14. gr. — 39, 51, 119, 141, 254, 266, 404, 443, 446, 455, 492, 493, 511, 534, 542, 547. nr. 46 27. júní. Landskiptalög. 19. gr. — 301, 302. 10. júlí. Samningur um hervernd Íslands. — 3, 189, 447. nr. 128 23. júlí. Auglýsing um verðlag. —- 153, 155, 157, 159, 160, 161. nr. 172 16. október. Auglýsing um verðlagsákvæði. — 159. nr. 61 4. júlí. Lög um málflytjendur. 8. gr. — 173, 218, 236, 237, 382. 20. ágúst. Þingsályktun um söluverð á sildarmjöli innanlands til fóðurbætis. — 278. nr. 99 19. desember. Lög um breytingu á lögum nr. 79 frá 1. september 1942 um dómnefnd í verðlagsmálum. —- 464, 465. nr. 100 19. desember. Auglýsing ríkisstjóra Íslands um bann gegn verðhækkun. — 464. nr. 1 16. janúar. Lög um innflutning og gjaldeyrismeðferð. 4. gr. — 89. 6. gr. — 89. nr. 3 13. febrúar. Lög um verðlag. — 155, 157, 161, 162. 1. gr. — 87. 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1944, 1944, 1944, 1945, 1945, 1945, 1946, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXVIE 7. gr. — 87. 9. gr. — 88, 163. nr. 23 17. febrúar. Reglugerð um hámarksökuhraða bifreiða. — 512. nr. 16 26. febrúar. Lög um orlof. — 23, 517. 26. febrúar. Verðlagningarreglur Viðskiptaráðs. — 87. 11. marz. Verðlagningarreglur Viðskiptaráðs. — 85, 86, 87, 88, 157, 162. nr. 39 7. apríl. Lög um húsaleigu. 1. gr. — 214, 389, 397. 2. gr. — 395. 3. gr. — 146, 147. 6. gr. — 205, 207, 208, 440, 441. 7. gr. — 208. 11. gr. — 127. 13. gr. — 128, 205, 208, 440, 441. 14. gr. — 179. nr. 77 3. april. Reglugerð um innflutning og gjaldeyrisverzlun. 5. gr. — 89. 17. gr. — 89. nr. 155 30. júní. Lögreglusamþykkt fyrir Eyjafjarðarsýslu. 33. gr. — 170. 6. október. Verðlagningarreglur Viðskiptaráðs. — 85, 87, 88. nr. 99 16. desember. Lög um ábyrgð ríkissjóðs á tjóni, sem hlýzt af veru herliðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi. — 18, 175, 177, 357, 360, 363, 367. 1. gr. — 20, 364. 4. gr. — 21. 31. marz. Verðlagningarreglur Viðskiptaráðs. — 85, 88. nr. 65 1. desember. Lög um breytingu á lögum nr. 99 16. des- ember 1943 um ábyrgð ríkissjóðs á tjóni, sem hlýzt af veru herliðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi. — 357. 15. desember. Samþykktir Lögmannafélags Íslands. 4. gr. — 218. nr. 62 12. marz. Lög um veltuskatt. — 579. 2. gr. — 580. 3. gr. — 580. nr. 95 12. desember. Lög um breytingu á lögum nr. 39 7. april 1943 um húsaleigu. — 205, 207, 208, 440. nr. 129 9. júlí. Reglugerð um veltuskatt. — 580. nr. 98 28. júní. Reglugerð um viðauka við reglugerð nr. 129 9. júlí 1945 um veltuskatt. 2. gr. — 580. IV. Efnisskrá. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábúð. Ábyrgð. Aðför. Sjá fjárnám, fósgetagerð- ir, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðarleysisverkanir. Aðild. Sbr. málasamlag. Aðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. Sbr. blóðrann- sókn. Áfrýjun. Sbr. kærumál. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. Sjá kvæði. Ákæra. Almannahætta. Analogia. Sbr. lög, lögskýring. Árekstur skipa. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Sbr. bifreiðar. Auðgunarbrot. Sjá fjársvik, þjófn- aður. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Bifreiðar. Bifreiðalasabrot. Björgun. Blóðrannsókn. Bókhald. Borgararéttindi. Brenna. Dómar og úrskurðir. Sbr. dóm- arar, dómstólar. Dómarar. Dómstólar. Eftirgrennslan brota. Sjá opin- ber mál. sérat- Eiður. Sbr. vitni. Embættismenn. Sjá lögreglumenn. Endurgreiðsla. Fangelsi. Sjá refsingar. Fasteignir. Sjá landamerkja- mál, sameign, umferðarréttur. Félög. Sjá hlutafélög. Féviti. Firma. Fjárnám. Fjársvik. Fógetagerðir. Sjá fjárnám, lög- tak, útburðargerðir. Forkaupsréttur. Frávísun. Frestir. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. dómarar, Gjafsókn. — Gjafvörn. Gjaldeyrisbrot. Gjaldþrot. Sbr. bókhald, fjár- svik. Greiðsla. Gæzluvarðhald. Heimilisfang. Heimvisun. Sjá ómerking. Hjón. Hlutafélög. Hlutdeild. Hreppstjórar. Húsaleiga. Húsaleigulög. Iðgjöld. Sjá skaðabætur. Kaup og sala. Efnisskrá. Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, að- gerðarleysisverkanir, greiðsla, kaup og sala, samningar, skaðabætur, skuldamál, um- boð. Kærumál. LEandamerkjamál. Landráð. Leiðbeiningarskylda dómara. Leiga. Sjá húsaleiga, útburðar- gerðir. Likamsáverkar. Líkur. Sjá sönnun. Læknar. Sbr. blóðrannsókn. Lög. Lögskýring. Löggæzla. Sjá lögreglumenn. Lögreglumenn. Lögræði. Lögtak. Málasamlag. Málflutningsmenn. Sbr. málflutn- ingur. Málflutningur. Sbr. málflutnings- menn, málsmeðferð. Málshöfðun. Sjá ákæra. Málskostnaður. Sbr. ómaksbætur. Málsmeðferð. Manndráp. Mannorð. Sjá borgararéttindi. Mat og skoðun. Sbr. blóðrann- sókn. Meinyrði. Merkjadómur Reykjavíkur. Ofbeldi. Sjá líkamsáverkar. Ómaksbætur. Ómerking. Opinber mál. Sbr. dómarar, lög- reglumenn, ómerking. Opinberir starfsmenn. Sjá dóm- arar, hreppstjórar, lögreglu- menn. Orlof. Rangar skýrslur. Refsingar. gjafsókn, XKIX Reklamation. Sjá aðgerðarleysis- verkanir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarsvitur. Saknæmi. Sameign. Samningar. skaðabætur. Sáttir. Sératkvæði. Siglingar. Sjá árekstur skipa, björgun, sjóveð, vinnusamn- ingar. Sjó- og verzlunardómur. Sjóveð. Skaðabætur. Skattar og gjöld. Skilorðsbundnir dómar. Skipti. Skipulag bæja. Skjalafals. Skjöl. Skuldamál. Sbr. ábyrgð, björgun, endurgreiðsla, kaup og sala, orlof, skaðabætur, skipti, verk- samningar, vinnusamningar. Stefna. Sjá ákæra. Sbr. húsaleiga, Stjórnsýsla. Strok. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, bifreiðar, borgara- réttindi, refsingar. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrslur, mat og skoðun, vitni. Tilraun. Tryggingar. Umboð. Umboðssala. Umferðarlög. Sbr. bifreiðar. Umferðarréttur. Uppboð. Upptaka eignar. Úrskurðir. Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. XXKX Útivist aðilja. Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn. Vangeymsla. Sjá aðgerðarleysis- verkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Varnarþing. Vátrygging. Veð. Sjá sjóveðréttur. Veitingahús. Verðlag. Verðlagsmál. Verksamningar. Veitvangsmál. Vextir. Efnisskrá. Viðskiptatilkynningar. Sjá að- gerðarleysisverkanir. Vinnusamningar. Vitni. Víxlar. Yfirvöld. Sjá dómarar, stjórar, lögreglumenn, berir starfsmenn. Þjófnaður. Ærumeiðingar. Sjá meinyrði. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi, bifreiðar. Ölvun. Sjá áfengislagabrot, reiðar. hrepp- opin- bif- B. Efnisskrá. Ábúð. Bls. A átti I%%5 og sonur hans B %g verðhluta jarðar í óskiptri sameign. Án samráðs við B leigði A jörðina C, að eignar- hluta B undanskildum, til lifstíðar fyrir leiguliða og alla niðja hans í beinan ættlegg, og jafnframt afsalaði A sér rétti landsdrottins samkvæmt 9. gr. laga nr. 87/1933 til þess að taka jörðina úr ábúð til handa þargreindum aðiljum. Talið var, að A hefði verið óheimilt að byggja jörðina eða ófrágreindan verðhluta sinn í henni, að B fornspurðum, eins og skiptum sameigendanna var háttað, enda var ekki í ljós leitt, að B hefði á nokkurn hátt tálmað eðlilega með- ferð og hagnýtingu jarðarinnar. Byggingarbréfið var því dæmt ógilt samkvæmt kröfu A og B Ábyrgð. Hinn 3. október 1942 ók herbifreið frá setuliði Bandaríkja Ameríku á íslenzka vörubifreið, sem skemmdist allmikið. Ökumaður herbifreiðarinnar átti alla sök á slysinu, og var ríkissjóði dæmt að greiða eiganda íslenzku bifreiðarinnar bætur vegna viðgerðarkostnaðar og afnotamissis bifreiðar- innar, sbr. lög nr. 99/1943 Forstjóri verzlunarfyrirtækis vék afgreiðslustúlku frá störfum, án þess að hún væri sönn að ávirðingum, sem réttlættu brottvikninguna. Fyrirtækið var dæmt til að greiða stúlk- unni bætur vegna ráðningarslitanna Hestur varð fyrir bifreið og lemstraðist til ólífis. Ökumaður bifreiðarinnar var talinn eiga alla sök á slysinu og eiganda hennar dæmt að greiða fullar bætur fyrir hestinn 18 67 Efnisskrá. XKKXI Um fjármál hjóna fór eftir lögum nr. 20/1923. Sagt, að sam- kvæmt þeim lögum beri annað hjóna ekki ábyrgð á skuld- um hins, hvorki með hjúskapareign sinni né séreign, nema sérstök heimild komi til .............. sr Hafskipabryggja laskaðist mjög, er botnvörpungur lagðist að henni. Skipverjar voru taldir eiga sök á tjóninu, og var eiganda skipsins því dæmt að greiða bætur ............ Árekstur varð milli tveggja skipa á Reykjavíkurhöfn vegna ógætilegrar skipstjórnar á báðum skipunum. Eiganda ann- ars skipsins var dæmt að bera %, en hins 34 hluta tjónsins A taldi, að vegna ofaniburðar í aðliggjandi götu hefði jarðvegur við hús hans í Vestmannaeyjum hækkað svo mjög, að hann hefði byrgt kjallaraglugga hússins, og hefði kjallarinn af þeim sökum orðið ónothæfur. Bæjarsjóður var sýknaður af bótakröfu A af þessu efni þegar af þeirri ástæðu, að ósann- að var, að hækkun jarðvegsins stafaði af öðru en eðlilegu viðhaldi götunnar ............... er se A taldi, að vegna skipulagsákvörðunar um breytingu á gatna- skipun í Vestmannaeyjum hefði hús sitt orðið bakhús og því óhæft til verzlunarrekstrar og miður hæft til íbúðar en áður. Hvorki í lögum nr. 55/1921 um skipulag kauptúna og sjávarþorpa né í öðrum réttarreglum talin felast heimild til að leggja fébótaábyrgð á bæjarsjóð fyrir ákvarðanir þær og aðgerðir, sem hér var um að tefla .............. . Skemmdir urðu á bifreið við það, að henni var ekið á land- festi, er lá frá einu varðskipa ríkisins, skáhallt niður á við og inn á bryggju í Reykjavíkurhöfn. Talið var, að festar varðskipsins hefðu verið í ólagi og að skipverjar hefðu átt að hafa eftirlit með þeim og lagfæra þær. Ökumaður bif- reiðarinnar þótti hins vegar hafa sýnt óvarkárni, er hann ók á landfestina. Ábyrgð á tjóni því, sem af slysinu hlauzt, var að jöfnu lögð á ríkissjóð og eiganda bifreiðarinnar .. C ók vörubifreið, sem hann hafði tekið á leigu af eiganda hennar D, er slys varð vegna mistaka C við stjórn bifreið- arinnar og ótryggilegrar hleðslu hennar. Eins og á stóð, var C talinn umráðamaður bifreiðarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. og 5. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941, en af því leiddi, að D bar ekki eigandaábyrgð á henni .............. C ók vörubifreið, sem hann hafði á leigu, er slys varð vegna mistaka við stjórn bifreiðarinnar og ótryggilegrar hleðslu hennar, og bar hann ábyrgð á tjóni því, sem af slysinu hlauzt, samkvæmt 3. mgr. 35. gr. laga nr. 23/1941. Eins og á stóð, var C og ábyrgur umráðamaður bifreiðarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. og 5. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 ...... A vann í þjónustu B að flutningi þilfarsskilrúma, sem hlaðið var Bls. 181 267 412 412 503 XXXII Efnisskrá. Bls. lausum á pall vörubifreiðar, og stóðu þau út af hliðum pallsins beggja vegna. A skyldi vegna flutningsins fylgjast með bifreiðinni, og tók hann sér því stöðu á vörupallinum aftan við farminn. Á leið til ákvörðunarstaðar rakst farm- urinn í bifreið, sem stóð kyrr, og féll A við það og slas- aðist. B var viðstaddur og stjórnaði hleðslu farmsins á bifreiðina, og bar hann því ábyrgð á því, hversu ótryggi- lega var frá honum gengið. Það var og með vitund B, að A tók sér far með bifreiðinni með þeim hætti, sem lýst var. Samkvæmt þessu var fébótaábyrgð vegna tjónsins dæmd á hendur B .............20.00 00. 503 A vann við flutning þilfarsskilrúma, sem hlaðið var lausum á vörupall bifreiðar og stóðu út af vörupallinum til beggja hliða. Vegna starfs sins skyldi A fylgjast með bifreiðinni, og tók hann sér því stöðu á vörupallinum aftan við farm- inn. Á leið til ákvörðunarstaðar rakst farmurinn í aðra bifreið, sem stóð kyrr, og við það féll A af bifreiðinni og slasaðist. Orsakir til árekstrarins og slyssins voru mistök í stjórn bifreiðarinnar og ótryggileg hleðsla farmsins. Þar sem ÁA var kunnur umbúnaður farmsins, þótti hann hafa sýnt nokkra óvarkárni með stöðu sinni á bifreiðarpallinum án þess að kvarta undan örvggisskorti, sem því var sam- fara. Varð hann því sjálfur að bera 14 hluta af tjóni sínu, sbr. 3. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 ...........0. 0. 503. Aðför. Sjá fjárnám, fósgetagerðir, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðarleysisverkanir. Hinn 14. júní 1944 sagði verzlunarstjóri ófjárráða afgreiðslu- stúlku upp starfi. Eigi talið, að stúlkan hefði með því að taka hinn 19. s. m. við kaupi sinu án fyrirvara firrt sig rétti til heimtu bóta vegna ráðningarslitanna ................ 24 Leigusala var heimilt að láta vanskil á leigugreiðslu varða rift- un leigumála, enda þótt leigutaka hefði áður án viðurlaga haldizt uppi greiðsludráttur ............0.00000.......0.0. 270 Hinn 4. september 1942 staðfesti S með símskeyti sölu á 300 smálestum síildarmjöls til K samkvæmt samtali fyrirsvars- manna aðilja sama dag. Í símskeyti til S 22. október 1942 og síðar fyrir héraðsdómi í flutningi máls út af þessum skipt- um hélt K því fram, að í nefndu samtali hefðu upphaflega verið pantaðar 400—500 smálestir síldarmjöls. S andmælti þessu eigi fyrr en við flutning málsins fyrir hæstarétti. Eins og kröfugerð og málflutningi í héraði var háttað, og þar sem símskeytið 22. október 1942 gaf ekki tilefni til svars að þessu leyti, þótti S ekki hafa týnt rétti til andmæla þessara .. 278 Efnisskrá. XXKIII Bls. A gerði í janúarmánuði 1941 og maimánuði s. á. samninga um byggingu og hagnýtingu jarðar, sem hann átti í sameign með B. Eigi var sannað, að B hefði fengið vitneskju um samninga þessa fyrr en í ágústmánuði 1942, er hann hreyfði andmælum gegn þeim. Hann lét í septembermánuði s. á. Þinglýsa athugasemdum varðandi gildi samninganna, og í nóvembermánuði s. á. var mál höfðað til ógildis þeim. Varð hegðun B því eigi jafnað til samþykkis hans á samningum þessum ............ sr sr o..... 293 ÁA hafði eigi með vangæzlu firrt sig rétti til að hafa uppi kröfu um bætur fyrir verðrýrnun húseignar, sem hann taldi hafa leitt af breytingum á skipulagi kaupstaðar, enda þótt hann hreyfði eigi andmælum, er skipulagsuppdráttur lá frammi til sýnis almenningi samkvæmi 12. gr. laga nr. 55/1921 .. 412 A kom í verziun B hinn 27. nóvember 1944 og bauð fram vörur, sem B pantaði nokkurt magn af. Daginn eftir kom A aftur í verzlun B, sem þá var fjarverandi, og afhenti vörur, sem hann kveður að magni, tegund og gæðum hafa verið í sam- ræmi við pöntunina. Við athugun kveður B hins vegar hafa komið í ljós, að varan svaraði eigi til lýsingar A, að því er gæði snerti, og að magn einstakra tegunda var ekki í sam- ræmi við pöntunina. Gegn neitun Á tókst B ekki að sanna, að hann hefði hreyft andmælum út af framangreindum atriðum fyrr en seint í janúarmánuði 1945. Var sá dráttur eftir atvikum talinn ástæðulaus, og vörn B á þessum grund- velli því ónýt .......000000.... . -. 422 A heildsali í Hafnarfirði pantaði vörur frá útlöndum fyrir vél- smiðjuna B á Ísafirði. A sendi vörurnar til Ísafjarðar, og komu þær þangað seint í ágústmánuði 1945. Um líkt leyti fékk B reikninga yfir vörurnar ásamt póstkröfu. B leysti vörurnar ekki til sín, og höfðaði A þá mál til heimtu kaup- verðsins. Til réttlætingar því, að hann leysti vörurnar ekki til sin, bar B m. a. því við, að A hefði heimildarlaust lagt heildsöluálagningu á vörurnar, og að verð væri hærra en ráð hefði verið gert fyrir. Fyrri viðbárunni hreyfði B eigi fyrr en í bréfi til A hinn 12. október 1945, og ákveðin at- hugasemd um verðið kom eigi fram af hans hendi fyrr en í greinargerð í málinu í héraði, enda þótt honum hefði verið innan handar að kynna Á fyrr horf sin um þessi atriði. Þessar mótbárur B voru því of seint fram bornar, þar sem um verzlunarkaup var að tefla, sbr. 4. gr. laga nr. 39/1922 a 523 XXKXIV Efnisskrá. Aðild. Sbr. málasamlag. Lögráðamaður fer með mál ólögráða aðilja ............ 24, Eigandi bifreiðar sóttur til fébóta fyrir tjón af völdum henn- ar. Vátrvggjanda Þifreiðarinnar stefnt til réttargæzlu (67, Fimm börn A sækja mál til ógildis samningi, sem A hafði gert nokkru fyrir andlát sitt A tók íbúð á leigu, en flutti aldrei í hana sjálfur, heldur eigin- kona hans B ásamt móður sinni og börnum beirra hjóna. Útburðarmáli beint segn A og B báðum A hafði fyrir skiptarétti mótmælt kröfu B í þrotabú, og gekk úrskurður skiptaráðanda honum í vil. B áfrýjaði úrskurð- inum og stefndi A fyrir hæstarétt ásamt skiptaráðanda A gengur inn í mál við hlið eiginmanns sins B, eftir að krafa hafði verið gerð um fjárnám til tryggingar skuld B í mun- um, sem þau hjón töldu hjúskapareign A .............. Til tryggingar dómskuld B var krafizt fjárnáms í munum, sem hann og eiginkona hans A töldu hjúskapareign hennar, en um fjármál þeirra hjóna fór eftir lögum nr. 20/1923. Fjár- nám varð ekki leyft í hjúskapareign né séreign A þegar af þeirri ástæðu, að aðfarargrundvöllur var ekki fyrir hendi, að því er hana varðaði, þar sem dómur hafði ekki gengið í máli á hendur henni sjálfri til greiðslu skuldarinnar .. A var sóknaraðili máls í héraði og áfrýjaði því til hæstaréttar. Síðar eignaðist B kröfu þá, sem um var að tefla, og var aðili málsins, er það var flutt fyrir hæstarétti .......... Hæstaréttarlögmaður fer með mál aðilja, sem búsettur er er- lendis .......0.0000 00 A, sem fór með fyrirsvar h/f X og h/f Y, annaðist kaup diesel- vélar, er h/f 7 hafði á boðstólum, og síðan sölu á henni til B. Er vélin reyndist gölluð, fékk B, sem taldi sig hafa skipt við h/f X, framselda kröfu þess félags á hendur h/f 7 til bóta vegna gallanna og höfðaði síðan skaðabótamál gegn h/f Z. Fyrirsvarsmaður h/f / kvaðst engin skipti hafa átt við h/f X, heldur hefði hann selt vélina h/f Y og stilað reikning fyrir andvirðinu á það félag, sem greitt hefði án athugasemda. Loks hefði A í nafni h/f Y ritað h/f Z varð- andi vélarkaupin. Samkvæmt þessu þótti h/f Z hafa mátt treysta þvi, að h/f Y væri aðili að þessum skiptum. Var h/f Z því sýknað af kröfum B vegna aðildarskorts hans Hafnarsjóði Reykjavíkur stefnt til réttargæzlu í skaðabótamáli út af árekstri skipa á Reykjavíkurhöfn ................. Aðili máls í héraði látinn eftir uppsögu héraðsdóms, en ekkja hans verður aðili fyrir hæstarétti .................. 398, Undirritaður var stofnsamningur hlutafélags og félaginu settar Bls. 438 168 70 133 181 181 240 267 438 Efnisskrá. XKXV Bls. samþykktir. En félagið var ekki tilkynnt til hlutafélaga- skrár innan lögmælts frests, og er það síðar var tilkynnt til skrásetningar, var synjað um hana. Að svo vöxnu máli, varð félagið ekki talið löghæfur aðili í dómsmáli ....... 409 Bifreið var ekið fram bryggju í Reykjavíkurhöfn og laskaðist, er hún rakst á festi, sem lá frá varðskipi skáhallt inn á miðja bryggjuna. Mál til fébóta vegna skemmdanna var höfðað segn Skipaútgerð ríkisins ................0...... 427 A féll af palli vörubifreiðar og slasaðist. Hann höfðaði mál til fébóta vegna slyssins m. a. gegn eiganda bifreiðarinnar B. £n þar sem B hafði á þeim tíma, sem hér skipti máli, leigt bifreiðina C, sem sjálfur ók henni, var G umráðamaður bif- reiðarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. og 5. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. B bar því ekki eigandaábyrgð á bifreiðinni, þegar slysið varð, og var hann samkvæmt því sýknaður af kröf- UM Á 2... ee... 03 Héraðsdómur í opinberu máli ómerktur vegna galla á meðferð málsins og allur áfrýjunarkostnaður sakarinnar dæmdur á hendur héraðsdómara ..........0..... se . . 558 Handhafi ákæruvalds er um ákæru samkvæmt 217. gr. laga í nr. 19/1940 ekki háður vilja þess, sem misgert er við ........ 560 Stýrimaður höfðar fébótamál vegna ráðningarslita gegn skip- stjóra fyrir hönd eiganda og útgerðarmanns skips ...... 566 Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. Námsstúlka í Verzlunarskóla Íslands A réðist í maímánuði til afgreiðslustarfa í verzlun í Reykjavik, en var sagt upp og látin hætta störfum að einum mánuði liðnum. Fyrirsvars- maður verzlunarinnar hélt því fram, að svo hefði verið um samið, að hvor aðili um sig mætti fyrirvaralaust segja ráðn- ingarsamningnum upp eftir einn mánuð. Af öðrum gögnum málsins varð hins vegar ráðið, að A hefði verið ráðin til starfa, þar til kennsla hæfist í verzlunarskólanum um haustið. Voru henni því dæmdar bætur fyrir ráðningar- slitin .........0..0000 000 sr Skýrslu fyrirsvarsmanns verzlunarfélags um fallþunga sauð- fjár hrundið, enda reyndist „innvigtunarbók“, sem skýrslan studdist við, í ymsum greinum Ónákvæm .......0.000... 61 A sótti ekki þing í héraði, og var mál á hendur honum því dæmt eftir framlögðum skjölum og skilríkjum samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936. A áfrýjaði málinu og gaf fyrir hæstarétti skýrslu um ástæður til þess, að hann kom eigi KKXVI Efnisskrá. fyrir héraðsdóm, svo og um tilraun sína til að fá málið endurupptekið í héraði .............20002000 00... en... Húseigandi, sem sóttur var til endurgreiðslu ofgreiddrar húsa- leigu, hélt því fram, að 3200 krónur af fjárhæð þeirri, sem deilt var um, hefðu verið greiddar fyrri leigutaka fyrir rýmingu húsnæðisins. En samkvæmt öðrum gögnum máls- ins var talið, að umrædd fjárhæð hefði verið forgreiðsla á leigu ..........20.0.2.00.0 00 enens sr A krafðist útburðar B m. a. með þeim rökum, að rýming íbúðar B væri nauðsynleg vegna viðgerðar hússins. Eigi tókst A að sanna nauðsyn brottflutnings af þessum ástæðum .... Hinn 5. marz skoraði A á B að greiða fyrir 7. s. m. ársleigu fyrir síldarsöltunarstöð, að fjárhæð kr. 15000.00, sem fallið hafði í gjalddaga 15. janúar s. á., en ella teldist leigusamn- ingur aðilja úr gildi fallinn vegna vanskila. Er A hafði enga greiðslu fengið hinn 13. marz, auglýsti hann stöðina til leigu. Sama dag tilkynnti B með símskeyti, að hann hefði hinn 6. s. m. greitt fjárhæðina inn á bankareikning A, og hinu sama hélt hann fram fyrir dómi. En með skýrslu bankans var sannað, að greiðsla þessi hafði ekki verið innt af hendi fyrr en 13. marz ........0.0.0.sssss ss Viðræður fóru fram milli A og B um, að B keypti verzlun A. A kvað samninga hafa tekizt um, að B keypti verzlunina á kr. 75000.00, en auk þess skyldi hann greiða vörubirgðir verzl- unarinnar samkvæmt talningu. A tókst ekki að færa sönnur að því, að samkomulag hefði tekizt með aðiljum á þessum grundvelli, enda kvað B þeim hafa samizt á þann veg, að hann greiddi einungis kr. 75000.00 fyrir verzlunina ásamt vörubirgðum ............220. 00 ess A átti vegna kaupfélags símtal um kaup á sildarmjöli við skrifstofustjóra síldarverksmiðja ríkisins, og tókust samn- ingar um kaup á 300 lestum síldarmjöls. A kvaðst í nefndu samtali upphaflega hafa pantað 400-—500 lestir sildarmjöls, en þessa staðhæfingu tókst ekki að sanna gegn andmælum fyrirsvarsmanns sildarverksmiðjanna .................... A vildi réttlæta greiðsludrátt á leigu eftir íbúð sína með því, að umboðsmaður húseiganda hefði gefið honum ástæðu til að ætla, að eigi yrði átalið, þó að dráttur yrði á greiðslu leigunnar. Slíkt loforð þótti þó ekki nægjanlega í ljós leitt, enda þótt skýrsla umboðsmannsins um þetta efni væri eigi alls kostar glögg ...........00002 200. sens Skipstjóri, sem sóttur var vegna eiganda og útgerðarmanns skips síns til fébóta, gefur eftir uppsögu héraðsdóms skýrslu um málsatvik ...........0.0.00 00... seen Bls. 66. 204 213 270 274 278: 393 Efnisskrá. XXKVII b) Opinber mál. Hæstiréttur frestar máli og kveður með úrskurði á um öflun frekari gagna, þ. á m. skýrslu sökunauts um ýmis sakar- atriði ..............0002.00 ns Loforð A um að framkvæma hernjósnir á Íslandi á styrjaldar- tímum varðaði við 2. mgr. 89. gr. og 93. gr. laga nr. 19/1940. En samkvæmt skýrslu A var högum hans, er hann gaf það loforð, svo háttað, að hann mátti búast við harðræðum, ef hann synjaði. Var refsing hans því ákveðin með hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. nefndra laga .........00000000 0000... A hafði lofað þýzkum erindrekum að framkvæma hernjósnir á Íslandi. Eigi var lögð til grundvallar skýrsla hans um, að hann hefði ekki ætlað að efna þetta loforð, enda lét hann eigi íslenzk stjórnvöld vita, hvernig ástatt var, þegar er honum var þess kostur ...........0.020020 00... A, sem var drukkinn, braut að næturlagi gluggarúðu í verzlun- arhúsi í Reykjavík. Fyrir dómi kvaðst A ekki muna, hvort hann hefði haft þjófnað í huga, er hann braut rúðuna. En af öllum atvikum þótti ljóst, að svo hefði verið, og var A dæmd refsing samkvæmt 244. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ........0...0000 nn Löggæzlumenn handtóku A á þjóðvegi og sökuðu hann um, að hann hefði neytt áfengis og verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar. Gaf A þá og undirritaði þegar á vettvangi skýrslu um sakarafriði .............2.2.00 000... Hæstiréttur kveður með úrskurði á um öflun frekari gagna í opinberu máli út af banaslysi, þ. á m. skýrslu sökunauts um tiltekin sakaratriði ...............0200.0 000... Hæstiréttur frestar opinberu máli og kveður með úrskurði á um öflun vtarlegri gagna, þ. á m. skýrslu ákærða um sak- aratriði ..................200n nr Samkvæmt skýrslu A og B, sem lofað höfðu að framkvæma her- njósnir á Íslandi, var högum þeirra þá svo háttað, að þeir máttu búast við harðræðum, ef þeir synjuðu. Var refsing þeirra þvi ákveðin með hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 ..........202.02000 rr A og B lofuðu þýzkum erindrekum að framkvæma hernjósnir á Íslandi. Nutu þeir launa frá Þjóðverjum langa hríð og voru síðan sendir til Íslands á skipi, búnu njósnartækjum. Eins og á stóð, var ekki lögð til grundvallar sú skýrsla Þeirra, að þeir hefðu gefið fyrrgreint loforð án þess að ætla sér að efna það ............02.0... 0... sn Á, sem var með áhrifum áfengis, gerði tilraun til þess að setja bifreið í gang. Eigi var tekið mark á þeirri staðhæfingu hans, að hann hefði ekki ætlað að aka Þifreiðinni ...... BIis. 91 126 189 XKXVIII Efnisskrá. Lögð var til grundvallar skýrsla ákærða um, að hann hefði mátt búast við harðræðum, ef hann synjaði að fremja refsi- verða háttsemi. Var refsing hans því ákveðin með hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 .......00000 000... Sökunautur kveðst ekki muna athafnir, er hann framdi ölvaður A var sakaður um að hafa verið með áhrifum áfengis við akst- ur bifreiðar. Hrundið var staðhæfingu hans um, að hann hefði ekki neytt áfengis, fyrr en eftir að hann hafði látið af stjórn bifreiðarinnar „..........000000 00. 0... 474, Áfengislagabrot. Sbr. blóðrannsókn. Þremur mönnum dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 17. gr. sbr. 1. mgr. 37. gr. laga nr. 33/1935 vegna neyzlu áfengis í veitingahúsi ..........00200000 ner A játaði að hafa neytt áfengisblöndu í litlum mæli við akstur bifreiðar. En eigi þótti í ljós leitt, að A hefði verið með áhrifum áfengis við aksturinn, enda reyndist áfengis- magn í blóði hans einungis 0.09% eftir rúmmáli. Var hann því sýkn dæmdur af broti gegn áfengislögum nr. 33/1985 .....000 Manni dæmd refsing fyrir ölvun á almannafæri ............ Maður var með áhrifum áfengis við stjórn bifreiðar og dæmd refsing m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 A játaði að hafa neytt áfengis í bifreið sinni, þar sem hún stóð kyrr, og skömmu síðar ekið henni nokkurn spöl. Gegn neitun A þótti ekki sannað, að hann hefði við þenna akstur verið með áhrifum áfengis. Var hann því sýkn- aður af ákæru um brot gegn lögum nr. 33/1935, en dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. B3/1941 0... Maður sýkn dæmdur af ákæru um, að hann hefði verið með áhrifum áfengis við stjórn bifreiðar .............0...... Manni dæmd refsing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi, þar sem vinveitingar voru ekki leyfðar .........2000000000 00. Tveimur mönnum, sem höfðu, er þeir voru með áhrifum áfengis, fengizt við stjórn bifreiðar, dæmd refsing m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 ....20000000 000 Manni dæmd refsing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi ...................... A, sem var Ölvaður, varð þess valdur, að vörubifreið rann stjórnlaus um torg og götur í Reykjavík. Tveir vegfarendur, sem fyrir bifreiðinni urðu, hlutu allmikla áverka, og spjöll urðu á húsi. A var dæmd refsing m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 ......000000000 enn Bls. 447 469 479 14 92 148 208 262 401 456 456. Efnisskrá. XXXIX Manni dæmd refsing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi .................... Manni dæmd refsing samkvæmt 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/19385 fyrir ölvun á almannafæri ...............0000 0... nn A var sakaður um akstur bifreiðar með áfengisáhrifum. Hann neitaði því, en kannaðist við, að hann hefði við akstur- inn verið sljór og þreyttur sakir ölvunar og svefnleysis fyrirfarandi nótt. Enn fremur játaði A, að hann hefði ekið utan í brúarhandrið, og kenndi um ólagi á hemlum bifreið- arinnar. Með skýrslum vitna og niðurstöðu blóðrann- sóknar þótti sannað, að A hefði verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðarinnar. Honum var dæmd refsing og ævi- löng ökuleyfissvipting m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 ........020000 0. A var með áhrifum áfengis, skömmu eftir að hann hafði ekið bifreið, en hann neitaði því að hafa neytt víns, fyrr en eftir að hann stöðvaði bifreiðina. Samkvæmt skýrslu lög- reglumanna, sem fylgzt höfðu með ferðum A, fékk þessi framburður hans ekki staðizt, og var honum dæmd refs- ing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Hann var og sviptur ökuleyfi 6 mánuði .............0.000. 00. s Tveir menn dæmdir til refsingar fyrir neyzlu áfengis í veit- ingahúsi samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 .... A, sem eigi hafði réttindi bifreiðarstjóra og var með áfengis- áhrifum, ók bifreið um götur Reykjavíkur, unz árekstur varð við aðra bifreið, sem stóð kyrr. Var A dæmd refsing, m. á. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 ...... A var mjög drukkinn við stjórn bifreiðar á götum Reykja- víkur. Var hann dæmdur til varðhaldsvistar 15 daga og sviptur Ökuleyfi ævilangt m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/19385 .......2020..00 00. r nr Áfrýjun. Sbr. kærumál. Hæstiréttur kveður með úrskurði á um ýtarlegri rannsókn í opinberu máli, áður en dómur verði lagður á það í hæstarétti ..............2200.000 er Eftir uppsögu héraðsdóms í skaðabótamáli voru tvö vitni leidd um málsatvik og skýrslur þeirra lagðar fram í hæstarétti, er málið var flutt þar .........0.002000 0000... Nýrra gagna aflað eftir uppsögu héraðsdóms í skaðabótamáli, og þau gögn lögð fram, er málið var flutt fyrir hæstarétti Í máli til heimtu andvirðis sláturfjárafurða lagði sóknaraðili fyrir hæstarétti álitsgerð búnaðarráðunauts um hlutfall milli þunga dilka á fæti og fallþunga þeirra ........ . Bis. 469 469 486 493 18 40 XL Efnisskrá. Kveðið á um öflun yfirlýsingar héraðsdómara í tilefni af skýrslu málsaðilja fyrir hæstarétti ..................... Hæstiréttur kveður með úrskurði á um framhaldsrannsókn í opinberu máli út af banaslysi af völdum bifreiðar ...... Í opinberu máli út af líkamsáverkum voru við flutning máls- ins fyrir hæstarétti lagðar fram skýrslur lækna um áverk- ana, en skýrslna þessara hafði verið aflað samkvæmt ákvörðun dómsins .........0...... . sr Hæstiréttur frestar opinberu máli út af banaslysi af völdum bifreiðar og kveður með úrskurði á um frekari rannsókn sakaratriða ...............2...0 0... A áfrýjaði úrskurði skiptaréttar um kröfur, er hann hafði gert í þrotabú. Auk skiptaráðanda stefndi hann B, sem andmælt hafði kröfum hans fyrir skiptaréttinum, sbr. 1. gr. laga nr. 19/1895 ...........0.02 0000 nn sn Fébótamáli frestað sjálfkrafa í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 og aðiljum veittur kostur á að afla frekari gagna ............000.00 0. Við flutning opinbers máls út af brotum á verðlagslöggjöfinni voru lögð fram í hæstarétti ny gögn, sem aflað hafði ver- ið eftir uppsögu héraðsdóms, þ. á m. skýrsla verðlass- StjJÓra 2... sr Fógeti úrskurðaði, að lögtak til heimta útsvars skyldi ekki fram fara, en að málskostnaður fyrir fógetadómi félli niður. Varnaraðili kærði málskostnaðarákvæði fógeta- úrskurðarins, en sóknaraðili áfrýjaði málinu í heild til hæstaréttar, þar sem kærumálið var sameinað aðalmálinu Maður var sóttur til sakar fyrir fjársvik. Verjandi hans fyrir hæstarétti bauð þar fram fulla greiðslu fyrir baun verð- mæti, sem ákærði hafði dregið sér. Refsing ákærða var metin með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 Í skaðabótamáli var bað atriði, hvort stefndi væri bóta- skyldur, sótt og varið sérstaklega í héraði og áfrýjað til hæstaréttar innan viku frá uppsögu héraðsdóms, sbr. 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 ........2.00000 00... Máisaðili áfrýjar sérstaklega ákvæði sakadóms um skaða- bætur ...........0.0200 sr . Skýrsla læknis um áverka, sem maður hafði hlotið í bifreiðar- slysi, lögð fram í hæstarétti við flutning opinbers máls á hendur ökumanni bifreiðarinnar ............0..0....... . Skýrsla læknis um andlegt hæfi málsaðilja lögð fram í hæsta- rétti ...........2.0 0 so Opinbert mál dæmt í hæstarétti, eftir að framhaldsrannsókn hafði farið fram ............2.20..0 00... . Stefndi sótti ekki þing í héraði, er mál var tekið til dóms, og af Bls. 66 91 153 219 293 404 Efnisskrá. hans hálfu höfðu þá eigi komið fram nein mótmæli gegn kröfum stefnanda né greinargerð. Var málið því dæmt samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936 eftir framlögðum skjöl- um og skilríkjum. Málinu var áfrýjað, og var það dæmt þar á þeim grundvelli, sem það var á, er það var tekið til dóms í héraði, sbr. 110. og 111. gr. laga nr. 85/1936, en eigi voru ákvæði nefndra lagagreina því til fyrirstöðu, að hrundið væri þeim kröfum, er sýnilega áttu ekki stoð í lögum .............. . sr . Hæstiréttur frestar máli og legg ur fyrir héraðsdómara sam- kvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 að veita málsaðiljum kost á öflun frekari gagna ........ rr Hæstiréttur dæmir opinbert mál, eftir að framhaldsrannsókn hefur verið framkvæmd .......... or sr . Aflað að tilhlutan hæstaréttar nýrra skýrslna lækna um heilsu- far konu, sem lent hafði í bifreiðarslysi, og þær lagðar fram við flutning opinbers máls út af slysinu ..... Héraðsdómur í opinberu máli ómerktur vegna margvíslegra galla á meðferð málsins og allur áfrýjunarkostnaður sak- arinnar dæmdur á hendur héraðsdómara ....... . Málsaðili gefur eftir uppsögu héraðsdóms skriflega greinar- gerð um málsatvik .......... or . Héraðsdómur var uppkveðinn 10. nóvember 1945. Málinu var áfrýjað með stefnu 6. marz 1946, er áfrýjunarfrestur var liðinn, en áfrýjunarleyfi eigi fengið fyrr en 12. s. m. Hæsti- réttur vísaði málinu frá með dómi 20. nóvember 1946. Hinn 17. febrúar 1947 var nýtt áfrýjunarleyfi veitt, enda þótt þá væru liðnir rúmir 15 mánuðir frá uppsögu héraðsdóms, og var málinu samkvæmt því síðan áfrýjað af nýju hinn 6. Marz S. Á. 22... Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn 22, 61, 67, 111, 130, 133, 168, 181, 196, 213, 227, 243, 248, 259, 267, 278, 293, 422, 462, 481, 566, Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. Í máli út af verðlagsbroti var krafa um upptöku ólöglegs ágóða ekki gerð í stefnu. Upptaka ekki dæmd ............. . Héraðsdómari gefur út stefnu í opinberu máli, þar sem því er lýst, að með játningu sökunauts og öðrum gögnum sé brot hans sannað, enda þótt engin próf hefðu þá verið háð í málinu. Fleiri gallar voru á meðferð málsins, og var hér- aðsdómur ómerktur ........ sn se XLI Bls. 417 509 510 558 566 153 XLII Efnisskrá. BIs. A kærði B fyrir líkamsárás. Héraðsdómari rannsakaði málið og höfðaði síðan mál gegn B fyrir brot gegn 23. kafla laga nr, 19/1940, án þess að tilgreint væri, hvort saksóknin tæki til 217. gr. laganna sérstaklega. Áður en dómur var upp- kveðinn, bar A fram tilmæli um, að kæra hans félli niður og að B yrði ekki refsað fyrir þær sakir, sem hún tók til. Í dómsforsendum sinum komst héraðsdómarinn að þeirri niðurstöðu, að umrætt atferli B varðaði við 217. gr. hegn- ingarlaganna, en um það brot yrði ekki dæmt, þar sem kæran hefði verið afturkölluð. Eins og málshöfðuninni var háttað og með því að handhafi ákæruvalds er ekki háður vilja þess, er misgert er við, að því er varðar saksókn samkvæmt 217. gr. hegningarlaganna, sbr. 2. mgr. greinar- innar, þótti þessi úrlausn dómarans ekki fá staðizt. Var héraðsdómurinn því Ómerktur .......0.0.00000 00 560 Almannahætta. A fékk B til að kveikja í bifreið sinni í því skyni að fá greitt vá- tryggingarfé hennar. B framkvæmdi verkið með þeim hætti, að hann ók bifreiðinni fram á gjótubakka í Svínahrauni utan þjóðvegarins, kveikti þar í henni og lét hana renna niður í gjótuna, þar sem hún brann. Almannahætta var ekki samfara brennu þessari. Var þeim A og B því eigi dæmd refsing samkvæmt 18. kafla laga nr. 19/1940 .... 122 A fór ölvaður að næturlagi inn í stýrishús vörubifreiðar, sem stóð mannlaus á Káratorgi í Reykjavík, en torgi þessu hallar í norðurátt niður á Njálsgötu. Varð A þess valdandi, að bifreiðin rann af stað niður hallann, en um leið og hreyfing kom á bifreiðina, hljóp hann út úr henni. Varð nú allt í skjótri svipan, og staðnæmdist bifreiðin ekki fyrr en í búðarglugga norðan Njálsgötu, eftir að hafa lent á tveimur vegfarendum þar á gangstéttinni og hrundið þeim á undan sér inn um rúðuna í búðarglugganum. Hlutu vegfarendur þessir allmikla áverka. A var dæmd refsing m. a. fyrir brot gegn 167. sbr. 165. gr. laga nr. 19/1940 ..........0.0. 469 Analogia. Sbr. lög, lögskýring. Varðhaldsvist ákærða erlendis látin koma í stað refsingar samkvæmt lögjöfnun frá 76. gr. sbr. 4. mgr. 8. gr. laga nr. 19/1940 „............0 0. 3, 189, 447 Máli frestað sjálfkrafa í hæstarétti til gagnaðflunar samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 .............. 152, 509 Samningur dæmdur ógildur samkvæmt lögjöfnun frá 1. mgr. 31. gr. laga nr. 7/1936 ............2.0 000. 293 Efnisskrá. XLHI . Bls. Ákvæðum 2. gr. laga nr. 93/1933 um útgáfustað víxils verður ekki með lögjöfnun beitt um útgáfudag .........0...... 378 Árekstur skipa. Samtímis því að m/s E sigldi afturábak innan Reykjavikur- hafnar, kom v/b Þ inn á höfnina. Hreyfðust skipin þannig, að stefnur þeirra skárust. Á hvorugu skipinu voru gefin hljóðmerki né nauðsynlegar ráðstafanir gerðar til að af- stýra árekstri, sem varð með þeim hætti, að afturendi E rann með miklum þunga á framanverðan bakborðsbóg Þ, er skemmdist svo mjög, að skipið var metið óbætandi. Eig- endum E var dæmt að bera 34 hluta tjónsins, en eigend- um Þ 38 ........0000000 nn 267 Árekstur varð milli tveggja sildveiðiskipa, og urðu nokkur spjöll á báðum skipunum. En skýrslur vitna um atvik málsins voru svo sundurleitar, að eigi varð af þeim ráðið, hver eða hverjir ættu sök á slysinu. Fékk því hvorugt skipið bættan skaða sinn, sbr. 226. gr. laga nr. 56/1914 570 Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Sbr. bifreiðar. Bifreiðarstjóri, sem dæmdur var fyrir brot gegn 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, sviptur ökuleyfi 3 mánuði sam- kvæmt 39. gr. sömu laga. .......00000 0... 14 Bifreiðarstjóri, sem varð mannsbani af gáleysi, sviptur öku- leyfi 3 ár ........0000000 anser 35 Bifreiðarstjóri, sem m. a. var sekur um brot gegn 219. gr. laga nr. 19/1940, sviptur ökuleyfi 3 ár 22.00.0000... 46. Tveir menn, sem sekir voru um brot gegn 248. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940, sviptir ökuleyfum ævilangi samkvæmt 68. gr. sömu laga sbr. 2. mgr. 20. gr. laga nr. 23/1941 .. 122 Bifreiðarstjóri, sem m. a. var dæmd refsing samkvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940, sviptur ökuleyfi 4 ár .............. 140 Maður, sem dæmd var refsing samkvæmt 1. mgr. 155. gr. laga nr. 19/1940, 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 1. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, sviptur ökuleyfi ævi- langt ......0000000 0 nn 148. Bifreiðarstjóra dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og hann sviptur ökuleyfi ævilangt sam- kvæmt 39. gr. sömu laga ......002000000 000. 209 Bifreiðarstjóri, sem m. a. var sekur um brot gegn 3. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, sviptur ökuleyfi 3 ár .. 262 Gjaldþrota kaupmaður dæmdur fyrir brot gegn lögum um gjaldþrotaskipti, löggjöf um bókhald og 26. og 27. kafla XLIV Efnisskrá. laga nr. 19/1940 og sviptur ævilangt rétti til að reka eða stjórna verzlun eða atvinnufyrirtæki ................... Bifreiðarstjóri, sem var með áfengisáhrifum, reyndi að aka bifreið, og var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði .......... Bifreiðarstjóri, sem orðið hafði mannsbani af gáleysi, svipt- ur ökuleyfi eitt ár ............0000000 000... Bifreiðarstjóri, sem orðið hafði mannsbani af gáleysi, sviptur ökuleyfi ævilangt .............000.0 0002. Bifreiðarstjóri, sem orðið hafði mannsbani af gáleysi, sviptur ökuleyfi 3 ár ...........0.2 200 Tveir menn, sem sekir voru um þjófnað og að hafa ekið bifreið, er þeir voru með áhrifum áfengis, sviptir ökuleyfum ævi- langt ..........00.000..0.00.. nn Maður, sem m. a. var sekur um brot gegn 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 167. sbr. 165. gr. laga nr. 19/1940, sviptur öÖkuleyfi ævilangt ...............0000 0000. Bifreiðarstjóri, sem m. a. var sekur um brot gegn 1. og 3. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 sviptur ökuleyfi ævilangt Bifreiðarstjóri, sem verið hafði með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar, sviptur ökuleyfi 6 mánuði .................... Bifreiðarstjóri, sem leyft hafði ölvuðum manni og réttindalaus- um að aka Þifreið sinni, sviptur Ökuleyfi ævilangt ........ Bifreiðarstjóri, sem ók bifreið ölvaður, sviptur ökuleyfi ævi- langt. .........0...0200 nr Bifreiðarstjóri, sem var dæmd refsing m. a. samkvæmt 219. og 1. mgr. 220. gr. laga nr. 19/1940, sviptur ökuleyfi ævilangt Bifreiðarstjóri, sem orðið hafði mannsbani af gáleysi, sviptur ökuleyfi ævilangt .........0.00.00. 0 Bifreiðarstjóri, sem m. a. var dæmd refsing samkvæmt 3. mer. 23. gr. laga nr. 23/1941, sviptur ökuleyfi 18 mánuði Auðgunarbrot. Sjá fjársvik, þjófnaður. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. Á játaði að hafa í litlum mæli neytt áfengisblöndu við akstur bifreiðar. En eigi þótti í ljós leitt, að A hefði verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðarinnar, enda reyndist áfengismagn í blóði hans einungis 0.09%. Var honum dæmd 400 króna sekt og ökuleyfissvipting 3 mánuði fyrir brot segn 23. gr. laga nr. 23/1941 .........0000.0.0 00 Vörubifreið ók frá Reykjavík austur Suðurlandsbraut. Er hún var að komast yfir eystri brúna á Elliðaánum, ók herbif- reið frá setuliði Bandaríkja Ameríku inn á veginn frá hægri Bls. 304 401 404 443 451 456 479 486 493 14 Efnisskrá. og lenti á hægri hlið vörubifreiðarinnar með þeim afleið- ingum, að hún fór út af veginum til vinstri. Tveir menn, sem voru á palli vörubifreiðarinnar, meiddust nokkuð. Bif- reiðin varð fyrir miklum skemmdum, og var hún langan tíma ónothæf af þeim sökum. Ökumaður herbifreiðarinnar var talinn eiga alla sök á slysinu og ríkissjóði dæmt að greiða eiganda vörubifreiðarinnar fullar bætur samkvæmt ákvæðum laga nr. 99/1943 ........2020000 0... A Ók Þifreið norður Þingholtsstræti í Reykjavík. Akbrautin var nýbikuð og blaut af regni. Bifreiðin var í góðu lagi og var, að sögn A, á 20—25 km hraða, miðað við klukkustund, er hún kom á vegamót Þingholtsstrætis og Amtmannsstigs, en húsaskipan er þar svo háttað, að byrgð er útsýn til um- ferðar um Amtmannsstíg að Þingholtsstræti, þar til komið er alveg að vegamótum. Í sama mund og A ók inn á vega- mótin, kom B á Þifhjóli austan Amtmannsstig. Varð hann fyrir bifreiðinni og féll á götuna. Hlaut hann við árekst- urinn slík lemstur, að hann andaðist þremur dögum síðar. A kvaðst ekki hafa séð til ferða B, fyrr en um leið og bif- hjólið kom inn á gatnamótin fram undan bifreiðinni í 56 metra fjarlægð. Beitti hann þá hemlum, en bifreiðin rann áfram, vegna þess hve sleip akbrautin var. Slysið mátti að nokkru leyti rekja til hegðunar B, en Á hafði ekið of hratt inn á gatnamótin og ekki gætt nægrar varkárni, eins og á stóð. Var hann því samvaldur að slysinu og mannsbani af sáleysi, og varðaði það brot hans við 46. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur, 7. gr., 1. mgr. i. f., og 3. mgr. 4. gr. sbr. 14. gr. umferðarlaga nr. 24/1941, 5. mgr. 26. gr. og 1 mgr. 27. gr. sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 og 215. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Honum var dæmt varðhald 45 daga svo og Ökuleyfissvipting 3 ár sam- kvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 .....00000..00 00 A ók Þifreið austur Suðurlandsbraut við Reykjavik um kl. 9 að kvöldi hinn 30. janúar 1945. Bifreið kom á móti A með sterkum ljósum, sem blinduðu hann. A stöðvaði bifreið sína eigi þegar, er hann blindaðist, heldur ók áfram, unz hann sá ríðandi mann B fram undan bifreiðinni. A tókst þá ekki að stöðva bifreiðina í tæka tíð. Varð hesturinn fyrir bifreiðinni og lemstraðist svo, að skjóta varð hann þegar á vettvangi. B féll við áreksturinn á akbrautina og hlaut mikla áverka, þ. á m. brot á hauskúpu og mjaðmar- grind. Beið hann alvarlegt heilsutjón af áverkum þessum, og samkvæmt læknisvottorði 7. janúar 1946 var hann enn óvinnufær með öllu. Gálaus akstur A var talinn orsök slyssins, þar sem hann ók áfram, blindaður af ljósum bif- 18. 35 XLVI Efnisskrá. Bls. reiðar, er á móti honum kom, og varðaði brot hans við 1. mgr. 27. gr. sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, 2. og 4. gr. sbr. 14. gr. umferðarlaga nr. 24/1941 og 219. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Refsing ÁA var ákveðin 3000 króna sekt til ríkissjóðs. Hann var og sviptur ökuleyfi 3 ÁP 2... se 46 "Tveir reiðmenn, hvor með tvo til reiðar, voru á leið inn á þjóð- veg. Er þeir nálguðust veginn, bar þar að bifreið á um 50 km hraða, miðað við klukkustund, og gaf hún hljóðmerki. Reiðmennirnir héldu áfram inn á veginn og staðnæmdust á vegbrúninni. Í sama mund bar bifreiðina að. Hljóp þá annar hestanna, sem teymdir voru, inn á veginn og varð fyrir bifreiðinni. Hlaut hesturinn mikil lemstur, og varð að skjóta hann. Reiðmennirnir þóttu ekki hafa hagað ferð sinni þannig, að þeim yrði gefin sök á slysinu. Ökumaður bifreiðarinnar hafði hins vegar ekki gætt þess að draga nægilega úr ferð bifreiðarinnar, áður en hann æki fram hjá reiðmönnunum, og eigi sýndi hann fulla aðgæzlu, er hann gaf hljóðmerki og skipti um hraðastig í lítilli fjarlægð frá hestunum. Var eiganda bifreiðarinnar því dæmt að bæta hestinn að fullu ..........2.202. 000. 0 A var eigandi vörubifreiðar. Hún var óskrásett, en ÁA hafði fengið lánuð skrásetningarmerki hjá Þifreiðaeftiriitinu til þess að setja á hana til bráðabirgða. Hemlar bifreiðarinnar voru lélegir, stjórntæki ótrygg og horn í ólagi. A bað B dag nokkurn að aka bifreið þessari frá Sölvhólsgötu 11 að Laufásvegi 16 í Reykjavík. Á leið þessari ók B norður Lauf- ásveg. Móts við húsið nr. 23 við Laufásveg stóðu bifreiðar til beggja handa, þrjár bifreiðar að austanverðu, en tvær að vestanverðu. B ók nú í milli bifreiða þessara á 20—25 km hraða, miðað við klukkustund, að því er hann telur, en er hann var að komast fram hjá Þbifreiðunum, kom þriggja ára telpa hlaupandi vestur yfir götuna í veg fyrir bifreið hans. Er B sá, hvað verða vildi, beitti hann hemlum og sveigði til vinstri. En þessar aðgerðir hans stoðuðu ekki. Hjól bifreiðarinnar runnu yfir barnið, og beið það bana. B, sem vissi, að hemlar bifreiðarinnar voru í ólagi, þótti hafa ekið ógætilega og of hratt, eins og á stóð, og því eiga sök á slysinu. Brot hans var talið varða við 5., 6., 9., 1., 4. og 5. mgr. 26. gr., 1. mgr. 27. gr. og Í. mgr. 28. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. gr., 2. mgr. 3. Er og 3. mgr. 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Var honum dæmt varðhald 3 mánuði. B harði á undanförnum 6 árum átta sinnum sætt sekt fyrir ölvun. Samkvæmt 2. mer. 20. gr. og 39. gr. laga nr. 23/1941 og 68. Si Efnisskrá. XLVI BIs. gr. laga nr. 19/1940 var hann sviptur ökuleyfi ævilangt. A var dæmd 2000 króna sekt fyrir brot gegn 5., 6., 1. og 2. mgr. 7., 9., 1. og 3. mgr. 14., 15. og 17. sbr. 18. og 38. gr. laga Mr. 23/1941 ............ 0. 114 A ók farþegabifreið suður Hellisgötu í Hafnarfirði og inn á Reykjavíkurveg, sem er aðalbraut. Í sama mund kom vöru- bifreið vestur Reykjavíkurveg, og rákust bifreiðarnar saman á gatnamótunum. Farbegabifreiðin kastaðist til hægri und- an árekstrinum, sem kom á vinstri hlið hennar, rann síðan yfir Reykjavíkurveg og inn á Hverfisgötu sunnan Reykja- víkurvegar, þar sem hún stöðvaðist með hægra framhjól út af vestari vegarbrún, sem er allhá. Er bifreiðarnar óku á fyrrgreind vegamót, kom níu ára drengur gangandi norð- ur Hverfisgötu. Hann nam staðar á vinstri vegarbrún og hugðist biða, meðan bifreiðarnar ækju hjá, en varð þá fyrir farþegabifreiðinni og lenti undir henni. Hann hlaut mikla áverka, m. a. brotnaði höfuðkúpan. A var talinn hafa ekið of hratt og gálaust og valdið slysinu. Honum var dæmt arð harð 60 daga þyrir brot gegn 26. og 27. sbr. 38. gr. laga. nr. 23/1941, 2., 4., 6. og 7. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 94 1941 og 219. gr. ag sa nr. 19/1940. Enn fremur var hann sviptur ökuleyfi 4 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 140 Manni dæmd refsing m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 1. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 fyrir að aka bifreið, er hann var með áhrifum áfengis. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt .............. sr 148 A ók bifreið þjóðveginn frá Akureyri til Dalvíkur. Er hann ók um túnið í Fagraskógi, urðu á vegi hans þrir kálfar, og runnu tveir þeirra undan bifreiðinni, unz þeir hlupu út af veginum og steyptust fyrir sjávarhamra. Annar kálfanna var dauður, er að var komið, en hinn svo lemstraður, að honum varð að lóga. A þótti hafa sýnt óvarkárni, er hann ók á eftir kálfunum allt að því 500 metra vegarlengd með 10—15 km hraða, miðað við klukkustund, sbr. 33. gr. lög- reglusamþykktar Eyjafjarðarsýslu nr. 155/1943, og þar sem eigi var í ljós leitt, að slysið hefði orðið, þó hann hefði gætt fyllstu varkárni, var honum dæmt að bæta eiganda kálf- anna tjón hans, sbr. 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 .... 168 Á játaði að hafa neytt áfengis í bifreið sinni og að hann hefði rétt á eftir ekið henni nokkurn spöl. Gegn neitun A var ekki sannað, að hann hefði verið með áhrifum áfengis við Þenna akstur, og var honum því einungis dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Refsing hans var ákveðin 1000 króna sekt til ríkissjóðs. Hann var og samkvæmt 39. gr. sömu laga sviptur ökuleyfi XLVIII Efnisskrá. Bls. ævilangt, enda hafði hann áður sætt dómi fyrir samskonar brot ........02000200nnse ns 209 Á þjóðvegi norðanlands varð árekstur bifreiðar og hestvagns með þeim afleiðingum, að maður slasaðist og var frá vinnu á annan mánuð, vagnhesturinn lemstraðist svo, að honum varð að lóga, og vagninn brotnaði. Náttmyrkur var og veg- urinn blautur og svo mjór, að vagnar gátu tæplega mætzt. Þrátt fyrir þetta ók bifreiðarstjórinn með um 40 km hraða, miðað við klukkustund. Var honum dæmd 1500 króna sekt fyrir gálausan akstur samkvæmt 2. og 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 1., 4. og 5. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, en eins og meiðslum hins slasaða manns var háttað, þótti brotið eigi varða við 219. gr. laga nr. 19/1940. Samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 var bifreiðarstjórinn sviptur ökuleyfi Í ár .................. 253 A Ók bifreið um götur Reykjavíkur og lenti í árekstri við aðra bifreið, er kom honum á vinstri hönd. Ökumanni þeirrar bifreiðar virtist A vera með áfengisáhrifum. Annar tveggja lögreglumanna, sem komu á vetívang, veitti eftirtekt öl- eða vinlykt úr vitum A, en eigi öðrum einkennum áfengis- neyzlu. Hinum lögreglumanninum virtist A vera með á- fengisáhrifum. Sama sýndist tveimur öðrum lögreglumönn- um, er sáu Á í lögreglustöðinni, er hann hafði verið færður Þangað. A játaði að hafa drukkið eitt staup af brennivíni, fimm stundum áður en áreksturinn varð, en neitaði, að hann hefði verið með áfengisáhrifum, er hann ók Þifreið- inni. Samkvæmt vottorði um rannsókn, sem framkvæmd var á blóði A, var áfengismagn blóðsins 2.51%0. En fram- haldsrannsókn, sem háð var samkvæmi úrskurði hæsta- réttar, leiddi í ljós, að eigi hafði verið búið um blóðúrtak A með þeim hætti, þar til rannsókn fór fram á því, að öruggt þætti að leggja niðurstöðu blóðrannsóknarinnar til grundvallar dómi í málinu. Var A því ekki talinn sannur að sök um brot gegn 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. Með framburði vitna og öðrum gögnum var hins vegar í ljós leitt, að A hafði við aksturinn verið miður sin með þeim hætti, að það varðaði við 3. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Auk þess varðaði akstur hans við 7. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 3. mgr. 31. gr. sbr. 96. gr. lögreglusam- Þþykktar Reykjavikur. Var refsing A, sem áður hafði verið refsað fyrir að aka bifreið ölvaður, ákveðin 1500 króna sekt. Samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 var hann og sviptur Ökuleyfi 3 ár .......200000000 0. een 262 A, sem var með áfengisáhrifum, gerði tilraun til að aka bifreið, og var honum fyrir það dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. Efnisskrá. XLIX Bls. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 svo og samkvæmt 39. gr. sömu laga ökuleyfissvipting 6 mánuði. .............. 401 Drengur, sem ók reiðhjóli austur Suðurlandsbraut við Rey kja- vík, beið bana í árekstri við vörubifreið, sem ók í vesturátt. Talið var, að A, sem stjórnaði vörubifreiðinni, hefði gálaus- lega og að óþörfu ekið of nálægt hægra vegarjaðri og þar með orðið samvaldur að slysinu. Var honum dæmd 2500 króna sekt fyrir brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940, 2. og 6. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Hann var og sviptur Ökuleyfi Í ár .......... 404 A ók bifreið fram bryggju í Reykjavík. Er hann var kominn miðja vega fram bryggjuna, rakst bifreiðin á landfesti, sem lá frá varðskipinu Óðni skáhallt niður á við bvert inn á Þryggjuna í járnhring á henni miðri. Við þetta urðu nokkrar skemmdir á bifreiðinni. A taldi skipverja varð- skipsins vegna tilhögunar landfestarinnar eina eiga sök á slysinu. Höfðaði hann því mál gegn Skipaútserð rikis- ins og krafðist bóta vegna skemmda á bifreiðinni og at- vinnutjóns, meðan hún var í viðgerð. Talið var, að festum varðskipsins hefði verið áfátt og að skipverjum hefði borið að líta eftir þeim og lagfæra þær. En þar sem A hafði sýnt óvarkárni, er hann ók fram bryggjuna og á landfestina, Þóttu aðiljar eiga 2 bera að jöfnu ábyrgð á tjóni því, sem af slysinu hlauzt ..................02 0000 427 A Ók keðjulausri biti eið með um 30—40 km hraða, miðað við klukkustund, niður töluverðan halla um flughálan veg og ætlaði vinstra megin fram úr tveimur drengjum, 7 og 8 ára gömlum, er voru á sleða á veginum, en til ferða þeirra hafði hann séð, er þeir voru un 100 metra fram undan bif- reiðinni. Sleðinn varð fyrir bifreiðinni, er hún var að fara fram hjá honum, og beið annar drengurinn bana. ÁA skýrði svo frá, að hann hefði gefið hljóðmerki, er hann nálgaðist sleðann, sem þá hefði verið vikið til hægri og annar drengi- anna jafnframt gefið merki, sem hann skildi svo, að óhætt væri að aka áfram, en í dómi hæstaréttar var tekið fram, að A hefði með hliðsjón af aldri drengjanna mátt búast við barnalegum viðbrigðum af þeirra hendi. A var dæmt 6 mánaða varðhald fyrir brot gegn 26. og 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Hann var og sviptur ökuleyfi ævi- langt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 ................ 443 A ók vörubifreið vestur Skúlagötu í Reykjavík hinn 18. nóv- ember um kl. 16,15. Hraði bifreiðarinnar var talinn hafa verið 15—20 km, miðað við klukkustund, og ók A um tvo metra frá syðri vegarbrún. Gatan var malborin og þurr. d L Efnisskrá. Bls. Veður bjart, en aðeins byrjað að rökkva. Allt í einu sá A dreng hlaupa norður yfir götuna í veg fyrir bifreiðina, um hálfum metra framar, að því er A telur, en drengurinn mun hafa komið út úr sundi milli skála sunnan götunnar. A kveður fát hafa komið á sig, er hann sá drenginn, og heml- aði hann ekki strax. Rann bifreiðin yfir drenginn, sem beið bana. Talið var víst, að A hefði mátt afstýra slysi, ef hann hefði gætt fyllstu varkárni. Var honum dæmd 3000 króna sekt fyrir brot gegn 9. og 27. sbr. 38. er. laga nr. 23/1941, 2. gr. og 3. mgr. 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Hann var og samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 sviptur ökuleyfi 3 ár ..........2.00 0000... 451 A, sem var með áfengisáhrifum, fór í heimildarleysi í bifreið annars manns, reyndi án árangurs að koma vél bifreiðar- innar í gang og lét hana renna án atbeina vélarinnar nokk- urn spöl undan brekku og út í móa, þar sem hún stöðvaðist. A var dæmd refsing samk nt 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 21. gr. sbr. 39. gr. lasa nr. 33/1935. Saksókn tók ekki til 27. kafla laga nr. 19 ið 40, enda hafði eigandi bif- reiðarinnar ekki gert kröfu í þá átt .................... A fékk manni, sem var með áhrifum áfengis, stjórn bifreiðar sinnar. Fyrir þetta var A dæmd refsing samkvæmt 23. gr sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 ........022.00. 00 456 A, sem var ölvaður, kom að næturlagi að mannlausri vörubif- reið á Káratorgi í Beykjavík, en torgi þessu hallar til norð- urs að Njálsgötu. Fór Á inn í bifreiðina og varð þess valdur, að hún rann af stað undan brekkunni. En samtímis því, að hreyfing kom á bifreiðina, hljóp A út úr henni. Varð nú allt í skjótri svipan. Bann bifreiðin á tvo vegfarendur á angstéttinni norðan Njálsgötu og hratt beim á undan sér inn um búðarglugga í húsinu nr. 23 við nefnda götu, þar sem hún stöðvaðist. Hlutu vegfarendurnir allmikla áverka. Fyrir þetta atferli sitt var A dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 167. sbr. 165. gr. laga nr. 19/1940. Samkvæmt 39. sbr. 20. gr. laga nr. 23/1941 og 68. gr. laga nr. 19/1940 var hann sviptur ökuleyfi ævilangt ............0....... 469 A játaði, að sakir svefnleysis og fyrirfarandi ölvunar hefði hann verið sljór og þreyttur við stjórn bifreiðar. Hann hefði og vegna Ólags á hemlum bifreiðarinnar ekið utan í brúar- handrið. Með skýrslum vitna og niðurstöðum blóðrann- sóknar þótti og sannað, að A hefði verið með áfengisáhrifum "við akstur bifreiðarinnar. Honum var dæmd refsing sam- kvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, 1. og 3. mgr. 23. gr., Em at cs Efnisskrá. LI Bls. 26. og 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. gr. reglu- gerðar nr. 72/1937. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt 474 A var með áhrifum áfengis, er lögreglumenn handtóku hann, skömmu eftir að hann hafði ekið bifreið. Hann kvaðst ekki hafa verið með áfengisáhrifum, er hann ók bifreiðinni, og gaf þá skýringu, að hann hefði drukkið vín, eftir að hann stöðvaði bifreiðina. Samkvæmt skýrslu lögreglumanna þeirra, er tóku A höndum og fylgzt höfðu með ferðum hans, þótti framburður A ekki fá staðizt. Taldist því sann- að, að hann hefði verið með áhrifum áfengis við akstur- inn, og var honum dæmd refsing eftir 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935. Hann var og sviptur Ökuleyfi 6 mánuði .......02000000 0000 n 0 479 A og B, sem þá voru báðir með áhrifum áfengis eftir vindrykkju í veitingahúsi í Reykjavík, fóru í bifreið B, og ók A, sem sviptur hafði verið ævilangt rétti til að öðlast ökuskirteini, bifreiðinni, unz hún rakst á aðra bifreið, sem stóð kyrr á Há- teigsvegi. Þar fór A úr bifreiðinni, en B ók henni á brott, og gerði hvorugur þeirra félaga lögreglunni aðvart um árekstur- inn. A var dæmd refsing samkvæmt 17. og 21. sbr. 37. og 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. gr. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2., 4. og 9. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 46. sbr. 96. gr. lög- reglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. B sætti refsingu samkvæmt 22. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 9. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 17. sbr. 37. gr. laga nr 33/1935. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt ..........0..02.00000. 000... 456 A ók bifreið mjög drukkinn um götur Reykjavíkur, og rann bif- reiðin undir stjórn hans inn á gangstétt við Laugaveg. Sam- kvæmt 23. og 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 39. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 var honum dæmt 15 daga varðhald. Hann var og sviptur Ökuleyfi ævilangt ................ 493 A vann í þjónustu B að flutningi þilfarsskilrúma úr geymsluhúsi til skips. Undir stjórn B var skilrúmunum hlaðið lausum á pall vörubifreiðar, og stóðu þau nokkuð út af hliðum palls- ins. Að lokinni hleðslu bifreiðarinnar var ekið áleiðis til skips, og stóð A, sem fylgdist með, á bifreiðarpallinum aftan við farminn. Er ekið var fram hjá bifreið, sem stóð kyrr, rakst farmurinn á bifreið þessa. Áreksturinn olli hreyfingu á lausum skilrúmum, og við það féll A af bifreið- inni. Hlaut hann við fallið áverka, sem fylgdi heilsutjón. Höfðaði hann því skaðabótamál á hendur B, C og D. D, sem var eigandi bifreiðarinnar, hafði, er slysið varð, leigt hana C, sem sjálfur stjórnaði henni. C var því umráða- LIT Efnisskrá. maður bifreiðarinnar á þeim tíma, sem hér skipti máli, sbr. 1. mgr. 35. gr. og 5. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Af því leiddi, að D bar ekki eigandaábyrgð á bifreiðinni, og var hann því sýknaður af kröfum A. C höfðu orðið á mistök í akstrinum, og auk þess bar hann ábyrgð á hleðslu bifreið- arinnar, sem var mjög ótryggileg. Var hann því talinn bera ábyrgð á tjóni A, sbr. 3. mgr. 35. gr. laga nr. 23/1941. Ábyrgð á tjóninu var og dæmd á hendur B, sem hafði vitneskju um aðstöðu A á Þifreiðinni og stjórnað hafði hleðslu bif- reiðarinnar, eins og áður getur. A hafði hins vegar ekki sætt fullrar varkárni, þar sem hann tók sér slíka stöðu á bifreiðinni, sem áður er lýst, án þess að kvarta undan öryggisskorti. Varð hann því að bera 14 hluta af tjóni sínu sjálfur, sbr. 3. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 ............ A ók stórri farþegabifreið frá Hafnarfirði til Reykjavíkur, Í Fossvogi mætti hann fjórum mönnum á reiðhjólum. Í nokk- urri fjarlægð veitti A því athygli, að tveir reiðhjólamann- anna, sem óku samhliða, voru óstöðugir á reiðhjólunum og fataðist stjórn þeirra. Er menn þessir voru komnir á hlið við bifreið A, sá hann, að þeir rákust saman og féllu við, annar þeirra í áttina að bifreiðinni. Varð hann undir hjól- um hennar og beið bana. A þótti ekki hafa sýnt næga var- kárni, eftir að hann sá til ferða hjólreiðarmannanna, og eigi Þótti hann hafa gert það, sem hann mátti, til þess að af- stýra slysinu. Hann dró ekki nægilega úr hraða bifreið- árinnar, er hann varð þess var, að stjórn fyrrgreindra manna á reiðhjólunum var áfátt. Þá stöðvaði hann Þif- reiðina eigi svo fljótt, sem unnt var, með þvi að neyta hemla hennar til fullnustu, er hann sá menn þessa rekast saman og annan þeirra falla í áttina til bifreiðarinnar. A var því talinn samvaldur að slysinu, sem varð hins vegar að miklu leyti rakið til árekstrar hjólreiðarmannanna. Var honum dæmd 2500 króna sekt samkvæmt 26., 27. og 28. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. sbr. niðurlagsákvæði 19. gr. laga nr. 19/1940. Hann var og sviptur ökuleyfi 1 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 og 68. gr. laga nr. 19/1940 .......... Hinn 10. nóvember 1945 milli kl. 11 og 12 um kvöldið ók A bif- reið suður Garðastræti í Reykjavík. Götulýsing var slæm, rigning og bleyta á götunni. Á móts við Ránargðtu varð konan B fyrir bifreiðinni og féll í götuna. A stöðvaði bif- reiðina og fór út úr henni til þess að athuga konuna. Var hún meðvitundarlaus, og óttaðist A, að hún væri önduð. Gerði hann ekkert konunni til bjargar, en bifreiðarstjóri, sem bar þarna að í bifreið sinni og hafði tal af A, tilkynnti Bls. 502 ölG Efnisskrá. LIII Bls. Jögreglunni slysið. En er lögreglumenn komu á vettvang, fundu þeir hvorki A né hina slösuðu konu. Að gefnu tilefni fóru lögreglumenn aftur á vettvang nokkru siðar, og fundu Þeir konuna þá inni á baklóð um 15 metra frá slysstaðn- um. Var hún þá meðvitundarlaus, með óráði og hljóðum. Hún var flutt í sjúkrahús, þar sem hún lá á annan mánuð. Beið hún alvarlegt heilsutjón af slysi þessu, og áætlaði hér- æaðslæknir örorku hennar 25%, sem þó gæti aukizt síðar. Eins og áður greinir, hafðist A ekkert að til bjargar konunni, og eigi gaf hann sig fram við lögregluna eftir slysið. Hann kvaðst hafa ætlað að bíða lögreglunnar á slysstaðnum, en sakir ótta og vanlíðunar hafi hann ekki haldizt þar við, og þvi hefði hann haft sig á brott, en þó fylgzt með því, er lögreglan flutti konuna af vettvangi. Bifreiðarstjóri sá, er Þitti A eftir slysið, kveður hann hafa verið náfölan og ó- styrkan. A var dæmt fangelsi 6 mánuði samkvæmt 26., 27. og 29. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 4. og 9. sbr. 14. gr. laga nr. 24(1941, 37. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 og 1. mgr. 220. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 75. gr. sömu laga, að því er varðaði brot hans gegn 220. gr. Hann var og samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 og 39. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 23/1941 sviptur ökuleyfi ævilangt .............. 528 Á ók Þifreið austur Sundlaugaveg í Reykjavík. Skammt austan Laugarnesvegar sá hann tvo drengi framundan á miðri göt- unni. Annar drengjanna gekk norður yfir götuna, en hinn stóð kyrr um sinn og horfði á bifreiðina. Ók A nú áfram á jöfnum og eigi miklum hraða, að því er hann telur, en er hann átti einn til tvo metra ófarna til móts við dreng- inn, hljóp hann einnig norður yfir götuna. A sveigði þá til vinstri og beitti hemlum, en bifreiðin stöðvaðist ekki fyrr en á simastaur norðan vegarins, og lá drengurinn þá á milli vinstra framhjóls bifreiðarinnar og staursins. Var hann þá rænulitill og andaðist á leið til sjúkrahúss. Skoðun á bifreiðinni leiddi í ljós ólag á hemlum, hraðamæli og bljóðhorni. A var dæmt 5 mánaða varðhald samkvæmt 2. mgr. 5., 6., 9., 1. og 4. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. gr. og 3. mgr. 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 og 39. gr. laga nr. 23/1941 var hann og sviptur ökuleyfi ævilangt ...........0.000. 000... 539 Á var þreyttur og vansvefta, er hann ók bifreið suður Hring- braut í Reykjavík. Rann bifreiðin þá upp á timburgangstétt við nýbyggingu, og hlaut maður, sem varð þar fyrir bifreið- inni, nokkur meiðsl. A skeytti þessu engu, en ók áfram, nz hann var stöðvaður af sjónarvottum, sem höfðu veitt LIV B/v Efnisskrá. honum eftirför. Enda þótt skýrslur vitna hnigu í þá átt, að A hefði hlotið að verða slyssins var, þótti það gegn neitun hans ekki sannað. ÁA var sýknaður af ákæru um brot gegn 23. kafla laga nr. 19/1940, en dæmd 1500 króna sekt fyrir brot gegn 3. mgr. 23. gr. og 1. mgr. 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. gr., 2. mgr. 4. gr. og 2. mgr. 13. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941. Hann var og samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 sviptur ókuleyfi 18 mánuði ................00.0.. Björgun. H var á leið frá Grimsby til Reykjavíkur, er vél hans bilaði hinn 25. desember 1946. Eigi reyndist unnt að fram- kvæma viðgerð á vélinni, og var b/v G, sem einnig var á leiðinni frá Bretlandi til Reykjavíkur, því beðinn um hjálp. Kom hann á vettvang um hádegi daginn eftir og dró b/v H til Reykjavíkur á tveimur sólarhringum og átta stundum. Var sú liðveizla metin björgun. Samkvæmt mati nam verðmæti hins bjargaða kr. 809000.00, og voru eiganda og skipshöfn b/v G dæmd 90000 króna bjarglaun ...... Blóðrannsókn. Framkvæmd rannsókn á áfengismagni í blóði Þifreiðarstjóra, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar .............. 14, 80, 262, 456, 474, Bókhald. Bú A kaupmanns var tekið til gjaldþrotaskipta. Rannsókn leiddi í ljós, að hann hafði ekki haldið lögskipaðar verzlunar- bækur og að stórfelld óreiða var á hinu litla og ófullkomna bókhaldi, sem fyrir hendi var. Var honum dæmd refsing fyrir brot gegn 1. tölulið 2. gr., 4—8. gr., 10. 12. gr. og 14. gr. sbr. 18.—20. gr. laga nr. 62/1938 og 262. gr. laga nr. 19/1940. B, aðstoðarmaður A, annaðist bókhaldið um tveggja ára skeið. Var hann talinn hlutdeildarmaður í brot- um A samkvæmt 22. gr. laga nr. 19/1940, beinlínis að því er varðaði 262. gr. sömu laga, og samkvæmt lögjöfnun, að því er varðaði lög nr. 62/1938. Þá var B talinn eigandi verzlunar einnar, enda þótt A væri hinn raunverulegi eigandi hennar. Bar B því ásamt A ábyrgð á brotum þeim segn bókhaldslöggjöfinni, sem þar voru framin ........ Borgararéttindi. Maður, sem dæmdur var sekur um brot gegn 2. mgr. 89. gr. og 93. gr. laga nr. 19/1940 sviptur kosningarrétti og kjör- gengi samkvæmt 68. gr. sömu laga ......0.000.0000.0.0.. Bls. 542 486 304 Efnisskrá. Maður, sem dæmdur var m. a. fyrir tilraun til þjófnaðar og Þjófnað, sviptur kosningarrétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 ..........2.000 0000. sn Tveir menn, sem sekir voru um brot gegn 248. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940, sviptir réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga ..... sr or Maður, sem dæmd var refsing m. a. „ samkvæmt 1. mgr. 155. gr. laga nr. 19/1940, sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga ........202020 ns Tveir menn, sem dæmd var etin fyrir landráð samkvæmt 2. mgr. 89. gr. og 93. gr. laga nr. 19/1940, sviptir réttind- um samkvæmt 68. gr. sömu laga ........... Maður, sem dæmd var 700 króna sekt fyrir brot gegn 247. gr. laga nr. 19/1940 með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. sömu laga, var ekki sviptur borgararéttindum ................ Tveir menn, sem sekir voru um fjársvik og fleiri lögbrot, sviptir kosningarrétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 ........00.000.. ns Maður, sem sekur var um landráð samkvæmt 88., 2. mgr. 89. og 93. gr. laga nr. 19/1940, sviptur kosningarrétti og kjör- gengi samkvæmt 68. gr. sömu laga ..........0..0..2... . Þrir menn, sem dæmd var refsing m. a. fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, sviptir réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga .........0000200.0 0 nn Maður, sem dæmdur var sekur um brot gegn 155. gr. laga nr. 19/1940, sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga Brenna. Maður nokkur tók að sér að kveikja í bifreið samkvæmt beiðni eiganda hennar í því skyni, að eigandinn fengi greitt vátryggingarfé hennar. Framkvæmdi hann íkveikj- una með þeim hætti, að hann ók bifreiðinni fram á gjótu- bakka í Svínahrauni utan þjóðvegarins, kveikti í henni og lét hana síðan renna niður í gjótuna. Brann bifreiðin þar. Þar sem almannahætta var ekki samfara bruna þessum, voru umræddir menn ekki taldir sekir um brot gegn 18. kafla laga nr. 19/1940, en dæmd refsing samkvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. sömu laga ..........0.000 00... Dómar og úrskurðir. Sbr. dómarar, dómstólar. Fundið að því, að atvika- og kröfulýsingu í héraðsdómi var mjög ábótavant ........... se Í vettvangsmáli gerðu sóknaraðiljar þá kröfu í héraði, að Þeim yrði heimiluð umferð um tiltekinn veg. Vettvanssdómur- inn gekk fram hjá þessari kröfu, en dæmdi sóknaraðiljum 122 148 189 219 304 447 456 497 40 LVI Efnisskrá „rétt til vegarstæðis“ annars staðar. Af þessum ástæðum var héraðsdómur ómerktur .......... se Stjórn Lögmannafélags Íslands hefur samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942 úrskurðarvald um endurgjald fyrir málflutnings- starf, og má kæra úrskurði hennar um þetta efni til hæstaréttar, sbr. 199. gr. laga nr. 85/1936. Lög heimila hins vegar ekki, að skotið sé sér í lagi til hæstaréttar úr- skurðum, er einungis lúta að starfsaðferðum félagsstjórn- arinnar. Var því vísað frá hæstarétti kærumáli, þar sem krafizt var, að hrundið yrði úrskurði stjórnarinnar um, að frávísunarkrafa yrði ekki tekin til greina .............. Í úrskurði héraðsdómara um heimilisfang greindi hvorki kær- anda málsins né kröfur hans. Aðrir gallar voru og á með- ferð málsins. Var úrskurður héraðsdóms því ómerktur Héraðsdómari lauk dómi á skaðabótamál með þeim hætti, að hann vísaði tilteknum kröfulið frá dómi ex officio, en dæmdi málið að öðru leyti að efni til. Af ákvæðum 108. gr. laga nr. 85/1936 leiðir hins vegar, að dæma ber frávísunar- atriði máls í héraði, áður en málið er dæmt að efni til. Var héraðsdómurinn því ómerktur ........00.00.00.. Vísað frá bæjarþingi máli, sem fógetadómur hafði áður veitt úrlausn um ........00.000 0. sr Fundið að þvi, að héraðsdómari í einkamáli kvað upp úr- skurð um það, hvort opinber rannsókn skyldi fara fram út af skiptum aðilja ...........02.0.0 0... nn Héraðsdómur í máli út af kæru um Þbrot gegn lögum nr. 5/1920 um bann gegn botnvörpuveiðum var mjög ófullkominn. Í hann vantaði lýsingu á málsatvikum og rökstuðning fyrir niðurstöðu. Af þessum sökum og vegna löglausrar með- ferðar málsins að öðru leyti var héraðsdómurinn ómerktur Dómarar. Talið aðfinnsluvert, að atvika- og kröfulýsingu í héraðsdómi var áfátt ......... or sr . Mál var risið af verzlunarviðskiptum umboðs- og heildsala annars Vegar og verksmiðjueiganda hins vegar. Bar málið því undir sjó- og verzlunardóm samkvæmt 2. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936. En héraðsdómari fór einn með málið og lauk dómi á það, án þess að kveðja til samdómsmenn. Var héraðsdómur því ómerktur ........ sr Á krafðist fjárnáms hjá B til tryggingar dómskuld. B lýsti s ig eignalausan og kvað eiginkonu sina GC, sem hann hafði gengið að eiga, eftir að stofnað hafði verið til skuldar- innar, hafa fært í búið allar eignir, er voru á vegum þeirra hjóna, og væru þær hjúskapareign hennar. A krafðist, að Bls. 231 235 243 390 422 öðð 40 Efnisskrá. fjárnám yrði gert í eignum þessum, en B og C, sem gekk inn í málið við hlið B, andmæltu því. Var nú m. a. um það deilt, hvaða munir væru hjúskapareign eða séreign B og C, hvors um sig. A krafðist ekki fjárnáms í sérstaklega tilgreindum munum, og skrásetning muna og virðing fór ekki fram. Kom því ekki glöggt í ljós, um hvaða muni var deilt. Var úrskurður fógeta því ómerktur .......... Fundið að því, að í opinberu máli hafði héraðsdómari hvorki vfirheyrt sakborning né vitni nógu rækilega. ............ Í landamerkjamáli var öflun sakargagna og málflutningi mjög áfátt. Formaður landamerkjadómsins lét þó undir höfuð leggjast að leiðbeina ólöglærðum aðilja um öflun gagna í málinu, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Var landamerkja- dómurinn því ómerktur .........20000200 0 . Landamerkjadómur fór með mál, sem varðaði umferðarrétt um land og átti því að sæta meðferð samkvæmt 3. kafla laga nr. 41/1919. Dómurinn gekk fram hjá þeirri kröfu stefnanda, að honum vrði heimiluð umferð um tiltekinn veg, en dæmdi honum „rétt til vegarstæðis“ annars staðar. Vegna þessara annmarka á meðferð málsins var héraðs- dómurinn ómerktur .........2000 000... sn Í máli til ákvörðunar heimilisfangi lét héraðsdómari undir höfuð leggjast að leiðbeina ólöglærðum aðiljum um kröfu- gerð, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Í úrskurði lögreglu- réttarins í því máli var hvorki greindur kærandi málsins né kröfur hans. Úrskurðurinn var ómerktur ............ Rannsókn máls út af bifreiðarslysi talin ófullkomin ........ Héraðsdómari gerir grein fyrir drætti máls í héraði ........ Héraðsdómur ómerktur, þar sem héraðsdómari hafði látið undir höfuð leggjast að kveðja samdómsmenn til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 3. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936 0... sl Héraðsdómari vísaði kröfulið frá dómi og lagði jafnframt efnis- dóm á málið að öðru leyti. En þar sem veita ber úrlausn um frávísunaratriði, áður en málið er dæmt að efni til, sbr. 108. gr. laga nr. 85/1936, var héraðsdómurinn af fyrrgreindum sökum ómerktur .............. sr Héraðsdómari hafði ekki fullnægt leiðbeiningarskyldu sinni við ólöglærðan aðilja, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. En þar sem líkur voru ekki til, að ný gögn mundu hafa áhrif á úrslit málsins, þótti ekki ástæða til að ómerkja héraðs- dóminn af þessum sökum .......... sr Átalið, að í einkamáli var ákveðinn skriflegur málflutningur, án þess að gild rök lægju til þess. að aðiljum var ekki veittur sameiginlegur frestur til gagnaðflunar, að bókanir LVII Bls. 181 209 231 243 253 293 357 370 LVIII Efnisskrá. af hálfu aðilja voru fleiri en lög stóðu til og að dómari hafði kveðið upp úrskurð um það, hvort opinber rann- sókn skyldi fara fram á skiptum aðilja ........ Héraðsdómari gerir grein fyrir drætti á meðferð opinbers máls Rannsókn héraðsdómara út af banaslysi eigi talin nægilega röksamleg ............ sr sr Margvíslegir gallar voru á meðferð héraðsdómara á máli út af kæru um brot gegn lögum nr. 5/1920 um bann gegn botnvörpuveiðum. Var héraðsdómurinn því ómerktur og allur áfrýjunarkostnaður sakarinnar dæmdur á hendur héraðsdómaranum, sbr. 35. gr. tilskipunar 3. júní 1796 .. A kærði B fyrir líkamsárás. Héraðsdómari höfðaði síðan mál gegn B til refsingar samkvæmt 23. kafla laga nr. 19/1940 án þess að láta þess getið, hvort saksókn tæki til 217. gr. laganna sérstaklega. Áður en dómur gekk í málinu í hér- aði, lýsti A því, að hann afturkallaði kæruna. Í forsendum héraðsdóms komst dómarinn að þeirri niðurstöðu, að hegð- un B, sem Á hafði kært, varðaði við 217. gr. hegningarlag- anna, en um það brot yrði ekki dæmt, þar sem kæran hefði verið afturkölluð. Þessi úrlausn dómarans fékk ekki staðizt, eins og höfðun málsins var háttað, þar sem handhafi ákæruvalds er ekki háður vilja þess, sem misgert er við, að því er varðar saksókn samkvæmt 217. gr. hegningarlaganna. Var héraðsdómurinn því ómerktur ..............0....... Fundið að bví, að héraðsdómari hafði ekki veitt úrlausn um frávísunaratriði máls sérstaklega, áður en efnisdómur var lagður á málið, sbr. 108. gr. laga nr. 85/1936 ........ -. Dómstólar. Útburðarmál var tekið til meðferðar í fógetadómi hinn 22. nóvember 1946, en áður hafði mál þetta sætt meðferð og úrskurði húsaleigunefndar. Hinn 6. desember s. á. krafðist gerðarþoli þess, að málinu yrði vísað frá fógetadómi, með því að hann hefði gert ráðstafanir til úrlausnar sakar- efnis á bæjarþingi. Lagði hann jafnframt fram þæjarþinss- stefnu frá 21. nóvember 1946 með áritun dómara um þing- festingu málsins 28. s. m. Útburðarmálið hafði þannig verið tekið til meðferðar í fógetadómi, áður en það var Þingfest á bæjarþingi. Þegar af þeirri ástæðu var staðfestur úrskurður fógeta, sem hrundið hafði frávísunarkröfunni Mál var risið af verzlunarviðskiptum umboðs- og heildsala annars Vegar og verksmiðjueiganda hins vegar. Bar málið því undir sjó- og verzlunardóm samkvæmt 2. tölulið 200. sr. laga nr. 85/1936. En héraðsdómari fór einn með málið og lauk dómi á það, án þess að kveðja til samdómsmenn. Bls. 422 493 510 560 566 Efnisskrá. Var héraðsdómur og meðferð málsins frá þingfestingu því ómerkt ........2000.000 00 0n nn Með höfðun og áframhaldandi rekstri máls fyrir héraðsdómi til greiðslu málflutningsþóknunar svipti A aðilja færi á því að öðlast um þóknunina úrskurð stjórnar Lögmanna- félags Íslands, er kærður yrði til hæstaréttar samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942 ........000000 00 nnnnne ne A hæstaréttarlögmaður höfðaði mál fyrir héraðsdómi til greiðslu málflutningsþóknunar úr hendi B, sem áður hafði lagt ágreiningsmál aðilja um þóknunina fyrir stjórn Lögmannafélags Íslands til úrlausnar. Félagsstjórnin hafði hins vegar ekki af þessu efni kvatt A á sinn fund né veitt honum þess kost að lýsa horfi sínu til málsins. Þegar af þeirri ástæðu voru eigi við höfðun málsins skil- yrði fyrir hendi til þess að meina A að leita dómhelgi á kröfu sinni fyrir héraðsdómi ........2000000..00.000.. Mál, er varðar umferðarrétt um land, á að sæta meðferð sam- kvæmt TII. kafla laga nr. 41/1919 .......0.0000 0000... Fógetadómur bær að dæma um útsvarsskyldu, enda þóti eigi hefði áður samkvæmt lögum nr. 95/1936 verið veitt úrlausn um ágreining, sem uppi var um heimilisfang gjaldanda .. Skaðabótamál vegna spjalla á húsi var svo vaxið, að héraðs- dómari hefði átt að kveðja sérkunnáttumenn um húsagerð til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 3. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936. Héraðsdómari hafði látið þetta undir höfuð leggjast, og var héraðsdómur því ómerktur Fógeti hafði synjað kröfu A um, að honum yrði með beinni fógetagerð veittur aðgangur að tilteknu herbergi. Höfðaði A þá mál fyrir bæjarþingi og krafðist þess, að honum yrðu dæmd umráð yfir herberginu. Kröfur A og röksemdir voru hinar sömu í fógetamálinu og bæjarþingsmálinu, og átti hann þess kost að reifa málið til hlítar fyrir fógeta, sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936, enda var ekki þörf slíkra bráðabirgðaaðgerða, að lúka yrði málinu vanreifuðu fyrir fógetadómi. Fógetadómur og bæjarþing voru því hlið- stæðir dómstólar í máli því, sem um var að tefla. Þar af leiddi, að málinu var vísað frá bæjarþinginu ............ Eftirgrennslan brota. Sjá opinber mál. Eiður. Sbr. vitni. Kröfur áfrýjanda um, að úrslit máls yrðu látin velta á sönn- unareiði hans eða svnjunareiði stefnda, eigi teknar til greina Embættismenn. Sjá dómarar, lögreglumenn. LIX Bls. 51 172 216 231 is Et = 390 LX Efnisskrá. Bls. Endurgreiðsla. A, húseigandi í Reykjavík, seldi hinn 13. marz 1944 B á leigu húsnæði, og var leigan án atbeina húsaleigunefndar ákveðin 600 krónur á mánuði, en samkvæmt leigusamningi, er gilti 14. maí 1940, voru greiddar 85 krónur á mánuði fyrir hús- næði þetta. Þá samdist og svo með aðiljum, að B greiddi A 3200 krónur, og var sú fjárhæð talin forgreiðsla leigu, enda tókst A ekki að færa sönnur á þá staðhæfingu sina, að fjár- hæð þessi hefði verið greidd þáverandi leigutaka, til þess að hann rýmdi húsnæðið í þágu B. A var dæmdur til að endurgreiða B það fé, sem hann hafði tekið í leigu umfram bað, sem hann hefði átt að fá samkvæmt leigumála þeim, sem gildandi var 14. mai 1940, sbr. 6. og 13. gr. laga nr. 39/1943, enda áttu eigi hér við ákvæði laga nr. 95/1945, er tóku gildi, eftir að umrædd atvik gerðust og endur- kröfuréttur B stofnaðist ...........0..00.0020 0000 204 A lét leigutaka greiða sér hækkun á húsaleigu í samræmi við vísitölu, án þess að leigumáli hefði hlotið staðfestingu húsaleigunefndar, svo og kyndingarkostnað, enda Þótt greiðsla fyrir hitun íbúðarinnar ætti að vera innifalin í umsaminni húsaleigu. Endurgreiðsla dæmd, sbr. 6. og 13. gr. laga nr. 39/1943 ...........0. 0 438 Fangelsi. Sjá refsingar. Fasteignir. Sjá landamerkjamál, sameign, umferðarréttur. Félög. Sjá hlutafélög. Féviíti. A seldi B hús, sem var í smíðum, og lofaði að lúka því innan tiltekins tíma, nema nauðsynjar bönnuðu. Hann skuld- batt sig þó skilorðslaust til að fullgera aðra hæð hússins og afhenda hana ibúðarhæfa tiltekinn dag, en gjalda B ella 500 krónur fyrir hvern dag, sem verkið stæði lengur. A lauk ekki verkinu, og komu viðskipti aðilja til úirlausnar dómstóla. Féviti þetta þótti bersýnilega ósanngjarnt og var lækkað, sbr. 35. gr. laga nr. 7/1936 ..........000000.. 520 Firma. Hinn 1. marz 1930 var tilkynnt til skrásetningar í Reykjavík hlutafélagið Fiskimjöl. Starfaði félag þetta síðan að fram- leiðslu fiskimjöls. Hinn 31. marz 1944 var skrásett í hluta- félagaskrá Gullbringu- og Kjósarsýslu hlutafélag með firma- nafninu Fiskimjöl Njarðvík. Reykjavikurfélagið, sem taldi sig hafa öðlazt einkarétt á heitinu Fiskimjöl, krafðist þess, Efnisskrá. LXI Bls. að dæmt yrði óheimilt að nota firmanafnið Fiskimjöl Njarðvík. Þar sem orðið fiskimjöl er almennt vöruheiti, er notað var í lögum fyrir 1930, og firmanafn félagsins hafði því ekki í sér fólgin nægileg sérkenni, var krafa þess ekki tekin til greina ..............00.0.. 0... nn 227 Fjárnám. Krafa A um fjárnám í eignum B til tryggingar skuldum sam- kvæmt dómi og sáttanefndarúrskurði tekin til greina, enda metinn löglaus og ógildur samningur aðilja, þar sem m. á. var gert ráð fyrir því, að A innheimti ekki kröfur sinar, ef ákveðnum skilyrðum yrði fullnægt ............ 100: A krafðist fjárnáms hjá B til tryggingar dómskuld hans. B lýsti sig eignalausan og kvað eiginkonu sína C, sem hann hafði gengið að eiga, eftir að hann hafði stofnað til skuldar- innar, hafa fært í búið allar eignir, er voru á vegum þeirra hjóna, og væru þær hjúskapareign hennar. A krafðist fjár- náms í eignum þessum, en B og C, sem gekk inn í málið við hlið B, andmæltu því. Um fjármál hjónanna fór eftir lögum nr. 20/1923, en samkvæmt þeim lögum ber annað hjónanna ekki ábyrgð á skuldum hins, hvorki með hjú- skapareign sinni né séreign, nema sérstök heimild komi til. Eigi varð skorið úr því, hvort GC bæri ábyrgð á um- ræddri dómskuld, nema í máli, sem höfðað væri á hendur henni til greiðslu skuldarinnar. Dómur í slíku máli hafði ekki gengið. Kom fjárnám í hjúskapareign hennar og sér- eign eigi til álita þegar af þeirri ástæðu, að aðfarargrund- völlur var ekki fyrir hendi, að því er hana varðaði ...... 181 Fjársvik. A átti bifreið, sem hann taldi hafa kostað sig 33000 krónur, en var vátryggð segn eldsvoða á 15000 krónur. Eftir að A eignaðist bifreiðina, komst hann að því, að á henni hvildi lögtaksskuld, sem nam á fimmta þúsund króna. Bifreiðin reyndist auk þess gallagripur, og gekk mikið fé til við- gerða á henni. Á var af þessum sökum óánægður með bif- reiðina og ákvað að brenna hana til þess að fá greitt vá- tryggingarfé hennar. Fékk hann kunningja sinn B til bess að vinna verkið og bauð honum 3000 krónur fyrir, en þeir félagar telja þó, að B hafi unnið það, án þess að ætlast til endurgjalds. B framkvæmdi iíkveikjuna með þeim hætti, að hann ók bifreiðinni fram á gjótubakka utan þjóðvegar- ins í Svínahrauni, kveikti þar í henni og renndi henni síið- an niður í gjótuna. Brann bifreiðin þar síðan. Eigi gerðu þeir A og B neina tilraun til þess að fá vátryggingarféð LXII Efnisskrá. Bls. greitt. Almannahætta var ekki samfara bruna Þbifreiðarinn- ar. Voru A og B því sýknaðir af ákæru um Þrot gegn 18. kafla laga nr. 19/1940 og einungis dæmd refsing samkvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. nefndra laga. Hvorum þeirra um sig var dæmt 3 mánaða fangelsi, svipting borgararéttinda og ævilöng ökuleyfissvipting ..... so 122 Vorið 1943 keyptu A og B 5 gyltur, sem verið höfðu í sameign C og D, er jafnframt tóku gylturnar á fóður allt að tveim- ur árum gegn því að hafa af þeim helming arðs þann tíma. Um haustið sama ár sleit D félagsskap við GC, sem þá varð einn aðili samkomulagsins við A og B um fóðrun gyltn- anna. Eftir það drápust þrjár af gyltunum. Þeim tveimur, sem eftir voru, slátraði C í september 1944, og lögðu þær sig, að frádregnum kostnaði, á kr. 337.00. Grísir drápust allir nema 15, er C seldi fyrir kr. 1500.00. Andvirði gyltn- anna og hálfu andvirði grísanna átti C að skila þeim A og B, en því neitaði hann og bar fyrir sig, að þeir skuld- uðu honum, vegna þess að fóðurkostnaður hefði orðið meiri en ráð var fyrir gert. Fyrir hæstarétti bauð verjandi C þó fram fulla greiðslu á skuld hans. Málsúrslit urðu þau, að C var með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 dæmd 700 króna sekt fyrir brot gegn 247. gr. sömu laga. Hann var ekki sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. nefndra laga ........02.000 00. 219 Hinn 27. janúar 1943 var bú A kaupmanns tekið til sjaldþrota- skipta. Talið var, að hann hefði síðari hluta júnimánaðar 1942 hiotið að sjá fram á, að hann gæti ekki greitt skuldir sínar að fullu. Eftir að svo var komið, greiddi A nokkr- um lánardrotína sinna eldri skuldir, ýmist í reiðufé eða með afhendingu verðbréfa eða annarra eigna. Af þessum sökum var honum dæmd refsing samkvæmt 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940 ........0202.00000 000 204 Eftir að A, sem síðar varð sjaldþrota, sá fram á, að hann gæti ekki ir itt skuldir sínar að fullu, lét hann eignir að veði til tryggingar eldri kröfum einstakra lánardrottna. Var A vegna þessa atferlis dæmd refsing samkvæmt 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940 .........0...020 00... 304 A afhenti kaupsýslumanni, sem sá honum fyrir lánsfé, all- margar tékkávísanir, sem innstæða var engin fyrir. Sumar þessara ávísana áttu að ganga til greiðslu á eldri skuldum, og var afhending þeirra talin varða við 261. gr. laga nr. 19/1940. Gegn afhendingu annarra þessara ávísana fékk A peninga eða önnur verðmæti. Varðaði það atferli hans við 248. gr. sömu laga ..........0..0..... sr 304 A afsalaði húseign nokkurri í Reykjavík til S. Í afsalinu var Efnisskrá. LXIII Bls. því lýst, að S hefði greitt kaupverðið að fullu, þ. á m. með því að taka að sér greiðslu áhvílandi veðskulda, samtals kr. 57325.57. En síðar kom í ljós, að auk þess hvildi á húseigninni 80000 króna skuld, er A lét að engu getið, er kaupin voru ráðin. Fyrir þetta var honum dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 ...... sn... 904 A var formaður stjórnar hlutafélags og B ritari félagsstjórnar- innar. Þeir gáfu út veðskuldabréf að fjárhæð kr. 350000.00 með 4. veðrétti í húseign félagsins, og með samþykki B not- aði A bréf þetta til tryggingar eigin skuld. Þetta hátterni A og B talið varða við 249. gr. laga nr. 19/1940 ....... . 304 A var stjórnarformaður hlutafélags og B ritari félagsstjórn- arinnar. Þeir gáfu út veðskuldabréf að fjárhæð kr. 350000.00 með 4. veðrétti í húseign félagsins. Með sam- þykki B notaði A bréf þetta síðan til tryggingar eigin skuld. A, sem síðar varð gjaldþrota, sá fram á það, er atvik Þessi gerðust, að hann mundi ekki geta greitt skuldir sínar að fullu. En þar sem ekki varð staðhæft, að A hefði með fyrrgreindum ráðstöfunum skert rétt annarra lánardrottna sinna, þótti hann ekki sekur um brot gegn 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940 .........2.20.0 00. ens 304 Með kaupsamningi 10. september 1942 lofaði A að selja H hús- eign í Reykjavík á kr. 187000.00. H skyldi greiða kaupverðið með því m. a. að taka að sér greiðslu veðskuldar, er talin var nema kr. 39000.80. Hinn 21. júlí 1942 hafði A veðsett húseign þessa fyri a að it árhæð kr. 150000.00. Þessarar ið, er kaup voru ráðin, en veðselnii pin, enda gat A ekki úr er hún varð kunn, þessu bætt. Þetta atferli ÁA varðaði við 248, gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ............2.0. 304 A gerði kaupsamning um að selja H húseign 1 Reykjavík. Af kaupverðinu skyldi H greiða kr. 30000.00 í peningum. Eftir að samningur þessi var gerður, fékk A kr. 12000.00 lán- aðar hjá H gegn afhendingu tékkávísunar, að fjárhæð kr. 12000.00, en nnstæða var engin fyrir ávísun þessari. Af ástæðum, sem Á átti sök á, var kaupsamningnum riftað af hálfu H, án þess að lánið engri Lántakan var talin eiga að varða A við 248. gr. laga nr. 19/1940, þar sem honum hlaut að vera ljóst, að ið væri forsenda fyrir lán- veitingunni af hálfu H, að fjárhæðin yrði endurgreidd í sambandi við hin fyrirhuguðu húsakaup. En eigi var A dæmd refsing fyrir útgáfu ávísunarinnar og afhendingu, þar sem fyrirsvarsmaður H kvað um það hafa verið rætt, að ávísuninni yrði ekki framvísað í banka, en A fengi hana aftur að húsakaupunum loknum ........... 804 LXIV Efnisskrá. A gaf út tékkávisun, að fjárhæð kr. 59500.00, og afhenti hana G, er gegn ávísuninni lét af hendi 10—-20 þúsund krónur í peningum og vanskilavixla á hendur A. Ávísun þessi var sýnd í banka daginn eftir gjalddaga hennar, en innstæða var þá eigi fyrir henni. Þetta atferli A varðaði við 248. gr. laga nr. 19/1940 .............00.0. 00 nn A fékk lánaðar 35000 krónur og afhenti lánveitanda jafnframt tvær tékkávísanir, að fjárhæð kr. 20000.00 og kr. 15900.00, er innstæða var eigi fyrir. Á var dæmd refsing fyrir hátt- erni sitt í þessu sambandi einungis samkvæmt 261. gr. laga nr. 19/1940, enda eigi sannað, að útgáfa ávísananna hefði af hálfu lánveitanda verið ákvörðunarástæða fyrir veitingu lánsins ...........20.0..0. sens A seldi bifreið á kr. 12000.00 án þess að skýra kaupanda frá þvi, að hún væri veðsett fyrir 6000 króna skuld. Þetta at- ferli A varðaði við 248. gr. laga nr. 19/1940 ............ K, sem var í þjónustu A, átti í samningum um kaup á húsi I. A vildi styrkja K til kaupanna, og lét hann þjón sinn B gefa út og afhenda tékkávisun, að fjárhæð kr. 2000.00, er ganga skyldu til greiðslu upp í kaupverðið. Innstæða var ekki fyrir ávísun þessari, og var það kunnugt viðtak- anda, er hann tók við henni. Atferli A og B í þessu sam- bandi varðaði við 261. gr. laga nr. 19/1940 .............. Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, sá fram á, að hann sæti ekki greitt skuldir sínar að fullu, fékk hann frá verksmiðju- eiganda vörur, að verðmæti kr. 13100.00, án þess að greiða Þær samtímis. Þetta atferli A varðaði við 248. er. laga nr. 19/1940 (.....0...%20000 A hafði af J fé, sem nam nokkrum tugum þúsunda, undir því yfirskini og með blekkingum um, að það yrði stofnfé í nýjum fyrirtækjum og gengi til kaupa tiltekinnar fasteignar og hlutabréfa, sem aldrei voru afhent. Fyrir þetta var A dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 ...... A gaf út fjórar tékkávísanir, samtals að fjárhæð kr. 46000.00, er dagsettar voru fram í tímann. Ávísanir þessar afhenti A til lúkningar eftirstöðvum af söluverði húss, sem hann hafði keypt. Ein þessara ávísana var greidd, er henni var framvísað í banka, en innstæðu brast fyrir hinum. Vegna afhendingar ávísana þeirra, er innstæða var ekki fyrir, var Á dæmd refsing samkvæmt 261. gr. laga nr. 19/1940 Á þeim tíma, sem A, er síðar varð gjaldþrota, var að verða ógjaldfær, fékk hann Í til að samþykkja fjölda vixla og afl- aði sér fjár með sölu þeirra. Í greiddi sjálfur nokkra fjár- hæð til lúkningar víxilskuldum þessum, en eins og við- skiptum þeirra A og Í var háttað, þótti þó eigi sannað, að Bls. 304 Efnisskrá. LXV Bls. I hefði orðið fyrir beinu fjártjóni. En með því að fá I til þessara fjárskuldbindinga, eins og á stóð, varð A sekur um brot gegn 248. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ...... 304 Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ógjaldfær orðinn, tók hann peningalán, að fjárhæð kr. 3500.00. Fyrir þetta var honum dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 (...........0 304 A var stjórnarformaður hlutafélags og geymdi 1000 króna hluta- bréf, sem M átti í félaginu. Með því að veðsetja hlutabréf Þetta heimildarlaust til tryggingar eigin skuld braut A gegn 1. mgr. 247. laga nr. 19/1940 ........00..00 00 304 Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ógjaldfær orðinn, veðsetti hann einum lánardrottna sinna vörur, að verð- mæti kr. 35594.80, að nokkru til tryggingar eldri skuldum. En jafnframt og með þessari ráðstöfun leysti A til sín farm- skirteini, er hann hafði áður sett til tryggingar sömu skuld- um. Þar sem eigi var sannað, að hinar nýju tryggingar hefðu verið betri hinum fyrri, var A ekki metin þessi ráð- stöfun til sakar samkvæmt 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940 000... 304 Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ógjaldfær orðinn, fékk hann S til að gefa út tvo víxla, samtals að fjárhæð kr. 12500.00, er A samþykkti og seldi síðan. Talið var, að S hefði treyst því, að A væri þá gjaldfær, og A notað sér þá röngu hugmynd hans. Þetta atferli A varðaði við 248. gr. laga nr. 19/1940 ...........0200 0... 304 A, sem var stjórnarformaður hlutafélags, taldi S trú um, að fyrirtæki félagsins væri mikill gróðavegur, og fékk hann til að samþykkja 5000 króna vixil gegn því að fá 5000 króna hlutabréf í félaginu. Hlutabréf þessi fékk S aldrei. Síðar fékk A S til að sambykkja 8000 króna vixil til greiðslu á vörum, er A lofaði að útvega frá útlöndum, en aldrei komu. Víxla þessa seldi A í eigin þágu, og er þeir féllu, samþykkti S framlengingarvíxla. Eigi var sannað, að S hefði beðið tjón af viðskiptum þessum, og var Á vegna at- hæfis síns dæmd refsing samkvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ............0.2 0000. 304 A fékk Þ til að samþykkja fjölda víxla, er á tímabili námu yfir 100000 krónum, og seldi þá ýmsum aðiljum sér til fjár- öflunar. Að nokkru fóru þessi viðskipti fram, eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ógjaldfær orðinn. Þ sam- þykkti víxla þessa að nokkru í greiðaskyni, en að nokkru í þeirri trú, að A mundi veita honum aðstoð til að koma á fót atvinnufyrirtæki. Til framkvæmda í því efni kom ekki, og annað gagngjald skuldbindinga sinna fékk Þ eigi, svo LXVI Efnisskrá. Bls. neinu næmi. Af þessum sökum varð Þ síðar gjaldþrota. Varðaði þetta atferli A við 253. gr. og að nokkru við 248. gr. laga nr. 19/1940 ..........02.020 0. 304 Þ gaf út og afhenti A vixil með tryggingarbréfi, að fjárhæð kr. 100000.00, með fyrsta veðrétti í húsi, er Þ hafði í smíðum. Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ógjald- fær orðinn, lét hann verðbréf þessi í hendur Ó, að nokkru til greiðslu eldri skuldar, en að nokkru gegn greiðslu í peningum, sem ætla mátti, að hefðu gengið til Þ smám saman. Að því leyti sem Á greiddi eldri skuld með þessum hætti, varð hann brotlegur við 249. gr. laga nr. 19/1940 304 Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ógjaldfær orðinn, fékk hann Ó til að gefa út í greiðaskyni víxla, samtals að fjárhæð kr. 19000.00, og seldi þá síðan. Talið var, að Ó hefði tekizt á hendur þessar skuldbindingar í trausti þess, að ÁA væri gjaldfær, en A verið ljóst, að svo var ekki. A var því dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 304 Fógetagerðir. Sjá fjárnám, lögtak, útburðargerðir. Forkaupsréttur. A kaupmaður í Reykjavík falaðist haustið 1940 eftir því við B, eiganda jarðarinnar Lækjarbotna í Seltjarnarneshreppi, að fá jörðina keypta. Í desembermánuði s. á. var gert upp- kast að samningi þessara aðila um sölu á jörðinni, og 14. s. m. ritaði B hreppsnefnd Seltjarnarneshrepps og tjáði henni, að hann hefði ákveðið að selja A jörðina á 27000 krónur, er greiðast skyldu með þeim hætti, sem nánar var lýst í bréfinu. Hinn 10. janúar 1941 samþykkti hrepps- nefndin að neyta forkaupsréttar hreppsins að jörðinni. B færðist undan að sanga frá samningum við hreppsnefnd- ina, og loks tilkynnti hann, að hann væri hættur við að selja jörðina. B var dæmt skylt að selja hreppnum jörð- ina með þeim skilmálum, sem greindir voru í bréfi hans 14. desember 1940, og uppkasti því, sem gert hafði verið að samningi við A ........0200000.. ene 72 Frávísun. Samkvæmt kröfu A úrskurðaði húsaleigunefnd hinn 2. nóvem- ber 1946, að B skyldi rýma íbúð, er hann hafði til afnota í húsi A. Hinn 14. s. m. bað A fógeta að bera B út úr ibúð- inni, og hinn 22. s. m. var mál þetta tekið til meðferðar í fógetadómi. Á dómþingi 6. desember krafðist umboðs- maður B vísunar málsins frá fógetadómi, með því að B hefði með stefnu 21. nóvember höfðað mál gegn A á bæjar- Efnisskrá. LXVII Bis. Þingi til ógildis áðurgreindum úrskurði húsaleigunefndar, en mál þetta hefði verið þingfest hinn 29. nóvember. Frá- vísunarkröfu B var synjað þegar af þeirri ástæðu, að út- burðarmál A hafði verið tekið til meðferðar í fógetadómi, áður en ógildingarmál B var þingfest á bæjarþingi ...... 29 Mál var höfðað gegn A á varnarþingi hans, án þess að það hefði verið lagt fyrir sáttanefnd, og krafðist A þess, að málinu yrði af þessum sökum vísað frá dómi. Málið var þess eðlis, að A hefði, ef því var að skipta, verið skylt að sæta dómi utan varnarþings síns, samkvæmt 82. gr. laga nr. 85/1936. Regla 5. gr. sömu laga um sáttaumleitan dómara í málum, sem sækja má utan varnarþings stefnda samkvæmt 82. gr., talin eiga við, hvort sem varnarþings- heimildin er notuð eða ekki. Var frávísunarkröfunni því hrundið .............2.00000nees rr 78 A höfðaði mál í héraði á hendur B, m. a. til heimtu málflutn- ingslauna. Á meðan á þeim málarekstri stóð, leitaði B úr- skurðar stjórnar Lögmannafélags Íslands um málflutnings- Taunin. Stjórn félagsins felldi um þetta úrskurð, sem kærð- ur var til hæstaréttar. Hæstiréttur vísaði kærumálinu frá, með því að A hefði með höfðun og áframhaldandi rekstri dómsmálsins svipt aðilja færi á því, að öðlast um málflutn- ingslaunin úrskurð stjórnar lögmannafélagsins, sem kærður yrði til hæstaréttar samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942 .... 17 A hæstaréttarlögmaður krafði B um málflutningsþóknun, kr. 8350.00, og endurgreiðslu kostnaðar, kr. 57.85. B leitaði um Þóknunina úrskurðar stjórnar Lögmannafélags Íslands, sem ræddi málið, án þess að veita A kost á að gæta hagsmuna sinna, og frestaði því síðan. Er hér var komið höfðaði A mál fyrir héraðsdómi á hendur B til greiðslu framan- sreindra fjárhæða. Héraðsdómari vísaði kröfu A um mál- flutningsþóknun frá dómi, þar sem um hana hefði verið leitað úrskurðar stjórnar Lögmannafélags Íslands, sem bær væri um hana að fjalla, samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942. Hæstiréttur taldi, að við höfðun málsins í héraði hefði ekki verið fyrir hendi skilyrði til þess að meina A að leita dómhelgi á kröfu sinni þegar af þeirri ástæðu, að ágreiningur aðilja hefði verið borinn undir stjórn lög- mannafélagsins, án þess að A hefði verið fyrir hana kvadd- ur eða honum veittur kostur á að lýsa horfi sínu til máls- ins. Var frávisun héraðsdóms því hrundið ........... . 216 Stjórn Lögmannafélags Íslands hratt með úrskurði kröfu um, að hún vísaði frá sér máli út af ágreiningi um málflutnings- laun, og var úrskurðurinn kærður til hæstaréttar. Talið var, að 8. gr. laga nr. 61/1942, sem veitir stjórn Lögmanna- 19 LXVIII Efnisskrá. Bls. félags Íslands úrskurðarvald um málflutningslaun og kveð- ur á um kæru úrskurða um það efni, sbr. 199. gr. laga nr. 85/1936, heimili ekki, að skotið sé sér í lagi til hæsta- réttar úrskurðum félagsstjórnarinnar, er einungis lúta að starfsaðferðum hennar. Kærumálinu var því vísað frá hæstarétti ...............0..0.00 0... 235 A skuldbatt sig með samningi til þess að selja B 300 rúmmetra af torfi til einangrunar. Þar af fékk B einungis 65 rúmmetra, og höfðaði hann því skaðabótamál gegn A. Hafði B þá keypt annað einangrunarefni, sem jafngilti 104 fermetrum torfs, en hafði enn ekki aflað sér einangrunarefnis, sem svaraði til 131 fermetra af torfi. Héraðsdómari leit svo á, að þar sem gögn brysti um verðlag einangrunarefnis, bæri að vísa sjálfkrafa frá dómi samkvæmt 1. mgr. 69. gr. laga nr. 85/1936 kröfu B um bætur vegna vanefnda á afhendingu umræddra 131 fermetra torfs. Hæstiréttur dæmdi þetta atriði á þann veg, að kröfur B væru eigi með þeim hætti háðar síðari atvikum, að heimilt hefði verið samkvæmt greindu lagaákvæði að vísa þeim frá dómi .............. 370 Héraðsdómari lauk dómi á skaðabótamál með þeim hætti, að hann vísaði tilteknum kröfulið sjálfkrafa frá dómi, en dæmdi málið að öðru leyti að efni til. Af ákvæðum 108. gr. laga nr. 85/1936 leiðir hins vegar að dæma ber frávísunar- atriði máls í héraði, áður en mál er dæmt að efni til, þannig að kostur sé að Þbera frávisunaratriði undir hæstarétt, áður en efni málsins er dæmt í héraði. Héraðsdómurinn var því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til meðferðar af NÝJU .„.....0..0.000000 sn 370 Máli vísað frá héraðsdómi, þar sem það var ranglega höfðað sem víxilmál ............20000.0. sess 378 Fógeti neitaði að veita A aðgang að tilteknu herbergi með beinni fógetagerð. A höfðaði þá mál fyrir bæjarþinsi og gerði þær dómkröfur, að honum yrðu fengin umráð herbergisins. Máli þessu var vísað frá bæjarþinginu, þar sem bæjarþins og fógetadómur væru hliðstæðir dómstólar, að því er varðaði mál það, sem um var að tefla, enda hafði ekki verið Þörf slíkra bráðabirgðaaðgerða, að málinu þyrfti að lúka vanreifuðu fyrir fógetadóminum ...........00000.00..000.. 390 Hinn 31. maí 1946 var fundur haldinn í því skyni að stofna hlutafélag. Var stofnsamningur hlutafélags þá undirritaður og samþykktir settar félaginu. Tilkynning til skrásetningar innan lögmælts frests fórst hins vegar fyrir, og neitaði skrá- setningarstjóri um skrásetningu félagsins, er tilkynning Þar að lútandi barst síðar. Af þessum sökum varð félagið Efnisskrá. LXIK eigi talið löghæfur aðili í dómsmáli, og þvi var vísað frá dómi máli, sem það hafði áfrýjað til hæstaréttar ...... Hæstiréttur finnur að því, að héraðsdómur hafði ekki veitt úrlausn um frávísunaratriði máls sérstaklega, áður en málið var dæmt að efni til, sbr. 108. gr. laga nr. 85/1936 .... Frestir. Hæstiréttur frestar opinberu máli og kveður á um frekari rannsókn sakaratriða .................... 1, 80, 91, 126, Hæstiréttur frestar einkamáli og kveður á um öflun frekari SAGNA 2.....00000000 nr 66, 152, Ær mál skyldi flutt munnlega fyrir héraðsdómi, fór lögmaður stefnanda fram á tveggja mánaða frest. Hafði lögmaðurinn ákveðið að hætta við flutning málsins, eftir að genginn var dómur hæstaréttar í kærumáli aðilja, og taldi hann sér frestinn nauðsynlegan til þess að tilkynna þetta umbjóð- endum sínum, sem flestir bjuggu erlendis, svo að þeir gætu útvegað sér annan málflutningsmann. Lögmanninum þótti hafa verið í lófa lagið að gera viðeigandi ráðstafanir í tæka tið, ef dómur í kærumálinu gengi á móti honum. Hæstirétt- ur staðfesti því úrskurð héraðsdómara, sem synjað hafði um frestinn ex officio .........2.2.00.0 0... Aðilja landamerkjamáls synjað um frekari frest til sagnaöflunar Staðfestur úrskurður fógetadóms, þar sem gerðarþola í útburð- armáli var neitað um frekari frest en hann áður hafði haft til gagnaðflunar .............020200 00. 0n0 nn Í máli til heimtu skuldar samkvæmt skuldabréfi synjaði héraðs- dómari stefnda, sem áður hafði tvisvar verið veittur frest- ur til greinargerðar, um frekari frest í sama skyni. Hæsti- réttur staðfesti úrskurð héraðsdómara ........000.00.... Í máli til heimtu skuldar samkvæmt skuldabréfi var stefnda, sem áður hafði tvisvar verið veittur frestur til greinar- gerðar, með úrskurði synjað um frekari frest í þessu skyni. Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn ............00.00000....0.. Vegna andmæla umboðsmanns sóknaraðilja í útburðarmáli synj- aði fógeti beiðni lögmanns varnaraðilja um 5—10 mínútna frest til þess að því yrði við komið að senda löghæfan um- boðsmann á dómbþing. Tók fógeti málið því næst til úrskurð- ar. Talið var, að fógeti hefði átt að veita framangreindan frest, og var endurupptaka málsins því heimiluð ...... Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Bls. 409 566 432 EXXK Efnisskrá. Gjafsókn. — Gjafvörn. Gjafsóknarhafi í héraði og fyrir hæstarétti vinnur mál sitt. Stefnda dæmt að greiða málflutningslaun lögmanna sjaf- sóknarhafa í héraði og fyrir hæstarétti ................ Gjafvarnarhafi fyrir hæstarétti vinnur mál og andstæðingi hans dæmt að greiða honum málskostnað .............. Gjafsóknarhafi fyrir hæstarétti tapar máli. Málskostnaður bæði i héraði og fyrir hæstarétti látinn falla niður, en mál- flutningslaun lögmanns gjafsóknarhafa dæmd úr ríkissjóði Gjafsóknarhafi fyrir hæstarétti vinnur mál. Málskostnaður lát- inn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjafsóknar- hafa dæmd úr ríkissjóði .........2.000000. 00 n nr Úrskurður fógeta, sem áfrýjað hafði verið, var ómerktur. Máls- kostnaður fyrir hæstarétti féll niður, en málflutningslaun lögmanns gjafsóknarhafa dæmd úr ríkissjóði ............ Gjafsóknarhafi vinnur mál fyrir hæstarétti að hluta. Máls- kostnaðar látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns sjafsóknarhafa dæmd úr ríkissjóði .........0.0.000000.. Gjafsóknarhafi fyrir hæstarétti vann mál sitt. Málskostnaður látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjaf- sóknarhafa dæmd úr ríkissjóði ..........00000000..0.0..... Gjaldeyrisbrot. Hlutafélag, sem rak heildverzlun í Reykjavik, lét umboðsmann sinn í New York annast vörukaup þar og heimsendingu þeirra vara. Umboðsmaðurinn gaf sjálfur út ósundurliðaða vörureikninga, sem lagðir voru til grundvallar, er íslenzk stjórnvöld veittu félaginu gjaldeyrisleyfi til vörukaupa. Bannsókn leiddi í ljós, að í reikningum umboðsmannsins. fólst of há og ólögleg álagning. Var ólögmætur hagnaður félagsins af þessum sökum talinn nema samtals kr. 158684.27. Erlendum gjaldeyri, sem félaginu safnaðist á þenna hátt, var án heimildar stjórnvalda varið til vörukaupa og greiðslu verzlunarkostnaðar. Stjórnarmönnum hlutafélags- ins var af þessu efni dæmd refsing samkvæmt 1. og 5. mgr. 5. gr. sbr. 17. gr. reglugerðar nr. 77/1943 og 4. sbr. 6. gr. laga nr. 1/1943 .........00000000nene sr Gjaldþrot. Sbr. bókhald, fjársvik. Forstjóri útgerðarfélags lýsti kröfu í þrotabú félagsins, að fjárhæð kr. 5731.04. Af fjárhæð þessari voru kr. 4298.28 forstjóralaun, þar af kr. 1350.00 vegna þriggja mánaða uppsagnarfrests, er tryggður var í ráðningarsamningi. Þessi hluti kröfunnar, kr. 4298.28, þótti eiga að njóta for- sangsréttar samkvæmt 5. tölulið b-lðs 83. gr. skiptalaga Bls. 40 111 127 130 181 398. öðö st Efnisskrá. LXXI nr. 3/1878, enda varð uppsagnarfresturinn ekki talinn of langur. Að öðru leyti var krafan vegna greiðslna, sem forstjórinn hafði innt af hendi í þágu félagsins fyrir húsnæði, hita, ljós og ræstingu, og að þeim hluta einungis tekin til greina sem almenn krafa í búið .............. Hinn 26. janúar 1943 ritaði A kaupmaður skiptaráðanda og bað um, að bú sitt yrði tekið til gjaldþrotaskipta. Hinn 27. S. m. var beiðni A tekin til greina með úrskurði skipta- réttarins, og hinn 19. febrúar 1943 úrskurðaði skiptaráð- andi, að bú þriggja verzlunarfyrirtækja á vegum Á skyldu tekin til skiptameðferðar sem gjaldþrota. Lögboðin rann- sókn fór síðan fram á gjaldþrotum þessum, og leiddi hún til höfðunar sakamáls gegn A og aðstoðarmanni hans B fyrir brot gegn lögum nr. 25/1929 um gjaldþrotaskipti, lögum nr. 62/1938 um bókhald og 26. og 27. kafla almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Hafði B um skeið annazt bók- hald A og talizt sameigandi einnar verzlunar hans og einkaeigandi tveggja annarra verzlana, enda þótt A ætti verzlanir þessar raunverulega einn. 1. I> Leitt var í ljós, að A hafði ekki haldið lögskipaðar verzlunarbækur og að stórfelld óreiða var á því litla og ófuilkomna bókhaldi, sem fyrir hendi var. ÁA og B var báðum dæmd refsing fyrir brot gegn lögum nr. 62/1938 og 262. gr. almennra hegningarlaga, að nokkru með skirskotun til 22. gr. hegningarlaganna beinlínis og lögjöfnunar frá henni, að því er B varð- aði. Fjárhagur A hafði versnað árið 1941 og honum enn hrakað fyrri hluta árs 1942. Talið var, að A hefði síðari hluta júnímánaðar 1942 hlotið að sjá fram á, að hann gæti ekki greitt skuldir sínar að fullu. Þar sem hann framseldi bú sitt eigi þá til gjaldþrotaskipta, sbr. 5. mgr. í. gr. laga nr. 25/1929, var honum dæmd refs- ing samkvæmt 39. gr. sömu laga. Á fyrrgreindu tímabili frá því A hlaut að sjá, að hann var kominn í greiðsluþrot, og þar til hann bað um gjaldþrotaskipti, greiddi hann ymsum skuldheimtu- mönnum sínum og veðtryggði kröfur annarra. Þess- ar ráðstafanir ÁA vörðuðu hann refsingu samkvæmt 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940. Ein slík ráðstöfun A var í því fólgin, að hann með atbeina B afhenti skuidheimtumanni verziun, er B taldist eigandi að, og gekk nokkur hluti andvirðis verzlunarinnar til lúkn- ingar skuld A. Þar sem B hlaut að vera ljóst, að um ívilnun til skuldheimtumannsins var að tefla, var hon- BIs. 133 LXXII 1 10. Efnisskrá. um, eins og á stóð, einnig dæmd refsing samkvæmt nefndri grein almennra hegningarlaga. A var formaður stjórnar hlutafélagsins H, og geymdi hann 1000 króna hlutabréf, sem M átti í félaginu. Bréf Þetta veðsetti A til tryggingar eigin skuld. Þetta at- hæfi hans varðaði við 1. mgr. 247. gr. laga nr. 19/1940. A gaf út bankaávísanir, sem innstæða var ekki fyrir, og seldi ávísanir þessar gegn greiðslu í peningum eða öðrum verðmætum. Hann seldi hús, án þess að geta veðs, er á því hvildi, og gerði samning um sölu annars húss með leyndu veði. Hann seldi og bifreið, sem veðsett var, en lét veðsins að engu getið. Þá aflaði hann sér og lánsfjár, vöruláns og ábyrgða, eftir að hann var ógjaldfær orðinn, og hafði fé af mönnum með blekk- ingum. Fyrir þetta atferli var A dæmd refsing sam- kvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940. A og B voru stjórnarmenn hlutafélagsins H. Þeir settu húseign félagsins að veði til tryggingar skuldabréfi A, að fjárhæð kr. 350000.00. Með samþykki B notaði A bréf þetta síðan til tryggingar eigin skuld sinni. Þetta atferli A og B varðaði við 249. gr. laga nr. 19/1940. Þ gaf út og afhenti ÁA vixil með tryggingarbréfi, að fjárhæð kr. 100000.00, með veði í húseign, er þá var í smíðum. A fékk einum skuldheimtumanna sinna bréf þetta, og gekk andvirði þess að nokkru leyti til greiðslu skuldar A. Að því levti varðaði ráðstöfun bréfsins við 249. gr. laga nr. 19/1940. A fékk S til að samþykkja fyrir sig fjölda vixia, er á tímabili námu yfir 100000 krónum, og seldi þá sér til fjár ýmsum aðiljum. S samþykkti vixlana bæði í greiða- skyni við A og í þeirri von, að A hjálpaði honum til að koma á fót verzlun með því að útvega honum verzi- unarhúsnæði og vörur. Ekkert varð úr þessu, en víxil- skuldbindingar S leiddu til gjaldþrots hans í febrúar- mánuði 1943. Atferli A varðaði við 253. gr. laga nr. 19/1940 og að nokkru við 248. gr. sömu laga A gaf út bankaávísanir, sem innstæða var eigi fyrir, og afhenti þær til greiðslu eldri skuldum. Fyrir þetta var A dæmd refsing samkvæmi 261. gr. laga nr. 19/1940. Veturinn 1942 tók A 35000 króna lán og afhenti lánveit- anda samtímis tvær Þbankaávísanir, að fjárhæð kr. 15000.00 og kr. 20000.00. Voru ávísanir þessar dagsettar fram í tímann, en eigi reyndist innstæða fyrir þeim, er Bls. Efnisskrá. LXXIII Bls. þeim var framvísað, enda kvað A um það hafa verið samið, að eigi væri gengið eftir innlausn þeirra, án þess að honum væri sérstaklega gert viðvart. Vegna útgáfu og afhendingar þessara ávísana var Á dæmd refsing ein- ungis samkvæmt 261. gr. laga nr. 19/1940, enda var ekki talið sannað, að útgáfa ávisananna hefði verið ákvörð- unarástæða fyrir lánveitingunni af hendi lánveitanda. 11. Áformað var, að A styrkti K fjárhagslega í sambandi við húsakaup, sem K hafði á prjónunum. Samkvæmt beiðni A gaf B út 2000 króna bankaávísun, er afhent var fyrirsvarsmanni húseigandans sem eins konar trygging fyrir kaupum þeim, sem ráðgerð voru. Engin innstæða var fyrir ávísun þessari, og var það þeim A og B báðum ljóst svo og viðtakanda ávísunarinnar. Fyrir þetta athæfi var A og B báðum dæmd refsing sam- kvæmt 261. gr. laga nr. 19/1940 ........00000 000... 304 Greiðsla. H/f B hafði á leigu sildarsöltunarstöð Hólmavíkurhrepps í Hólmavík. Ársleigan, kr. 15000.00, átti samkvæmt samn- ingi að greiðast fyrir 15. janúar. Hinn 5. marz 1947 hafði leigan fyrir það ár enn ekki verið greidd. Skoraði hrepps- nefndin þá með símskeyti á leigutaka að greiða leiguna fyrir 7. s. m., en lýsti samninginn ella úr gildi fallinn. Er greiðsla hafði ekki borizt hinn 13. marz, auglýsti hrepps- nefndin stöðina til leigu. Sama dag barst hreppsnefndinni símskeyti frá leigutaka þess efnis, að leigufjárhæðin hefði hinn 6. s. m. verið greidd banka í Reykjavík í reikning hreppsins. Samkvæmt skýrslu bankans og kvittun hans fyrir greiðslunni hafði fjárhæðin eigi verið greidd bank- anum fyrr en 13. marz, og engin gögn komu fram fyrir því, að hún hefði fyrr verið af hendi innt. Vegna þessa greiðsludráttar var h/f B dæmt að rýma söltunarstöðina og útburðargerð á hendur félaginu heimiluð ............ 270 Gæzluvarðhald. Samkvæmt lögjöfnun frá 76. gr. sbr. 4. mgr. 8. gr. laga nr. 19/1940 og samkvæmt nefndri 76. gr. beinlínis var varðhaldsvist sökunauts erlendis og gæzluvarðhald hans hér á landi látin koma í stað refsingar ..........2.200200 0000... 3, 189, 447 Skilyrði eigi talin fyrir hendi til þess, að gæzluvarðhald söku- nauts komi til frádráttar dæmdri refsivist, sbr. 76. gr. laga nr. 19/1940 .........02000 000. see 122, 304 Gæzluvarðhald sökunauts kemur til frádráttar dæmdri refsivist, sbr. 76. gr. laga nr. 19/1940 .........0.002000 000... 148 LXXIV Efnisskrá. Bis. Heimilisfang. H/f S var stofnað árið 1942. Það var skrásett í Neskaupstað og gerði þaðan út skip sitt næsta ár. Af hlutafé félagsins, kr. 75000.00, áttu G og kona hans, sem búsett voru í Nes- kaupstað, kr. 72000.00, og þrir menn í Neskaupstað, sem kosnir voru í stjórn félagsins, samtals kr. 3000.00, en tveir Þeirra voru venzlamenn þeirra hjóna. Í desember 1943 var ákveðið að flytja heimilisfang félagsins til Mjóafjarðar, Þar sem það var skrásett í janúar 1944. Þrír venzlamenn G í Mjóafirði keyptu nú hluti áðurgreindra stjórnarmanna félagsins og voru því næst sjálfir kjörnir í stjórn þess. Enga skrifstofu hafði félagið í Mjóafirði, en hinn 5. marz 1944 veitti hin nýja stjórn G ótakmarkað umboð til þess að koma hvarvetna fram fyrir stjórn félagsins. Um áramót 1945 og 1946 var heimilisfang h/f S flutt til Akureyrar, er G og fjölskylda hans fluttust þangað búferlum. Jafn- framt voru G, eiginkona hans og dóttir, sem keypt hafði hlut eins stjórnarmannsins í Mjóafirði, kjörin í stjórn þess. Af framangreindu þótti ljóst, að G og kona hans hefðu haft í hendi sér, hverjir skipuðu stjórn félagsins á hverjum tíma, og því í reyndinni haft öll ráð félagsins og fyrirsvar. Þess vegna var raunverulegt heimilisfang félagsins talið hafa verið í Neskaupstað, þar sem þau hjón voru búsett. Var því heimilað lögtak til heimtu útsvars, sem lagt hafði verið á h/f S í Neskaupstað árið 1945 .................. 163 A, sem var maður einhleypur, var settur kennari við barna- skóla Seyðisfjarðarkaupstaðar frá 1. september 1945 til jafnlengdar 1946. Hann dvaldi í Seyðisfirði við kennslu- störfin frá 7. október 1945 til 6. maí 1946, að undanskild- um kennsluleyfum um jól og páska, og var hann talinn hafa átt heimilisfang í kaupstaðnum þetta tímabil. .......... 194 Lögregluréttarúrskurður um heimilisfang ómerktur vegna galla á meðferð málsins ............2.200. 000. 243 A fluttist að Selfossi 1. marz 1943 og réðist þar í fast starf hjá Kaupfélagi Árnesinga. Var betta óbreytt, þegar niðurjöfn- un útsvara fór fram í Sandvikurhreppi 12. júní 1944. A var því talinn heimilisfastur í hreppnum á þeim tíma ........ 259 Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón. A krafðist fjárnáms hjá B til tryggingar dómskuld hans. B lýsti sig eignalausan og kvað eiginkonu sina C, sem hann hefði gengið að eiga, eftir að stofnað hafði verið til skuldarinnar, hafa fært í búið allar eignir, er voru á vegum Efnisskrá. LXXV Bls.. þeirra hjóna, og væru þær hjúskapareign hennar. A krafð- ist, að fjárnám yrði gert í eignum þessum, en B og C, sem gekk inn í málið við hlið B, andmæltu því. Um fjármál hjónanna fór eftir lögum nr. 20/1923, en samkvæmt þeim lögum ber annað hjóna ekki ábyrgð á skuldum hins, hvorki með hjúskapareign sinni né séreign, nema sérstök heimild komi til. Eigi varð skorið úr því, hvort C bæri ábyrgð á um- ræddri dómskuld, nema í máli, sem höfðað væri á hendur henni til greiðslu skuldarinnar. Dómur í slíku máli hafði ekki gengið. Kom fjárnám í hjúskapareign hennar og sér- eign því eigi til álita þegar af þeirri ástæðu, að aðfarar- grundvöllur var ekki fyrir hendi, að því er hana varðaði 181 Hlutafélog. Árið 1941 var stofnað hlutafélag, er síðan rak umboðs- og heildverzlun í Reykjavík. A var formaður og framkvæmdar- stjóri félagsins, en ásamt eiginkonu sinni átti A af 50000 króna hlutafé hlutabréf, sem námu kr. 24900.00. Haustið 1943 fluttist A til Ameríku, en hélt áfram fyrrgreindum stjórnarstörfum í félaginu, enda þótt hann fullnægði ekki ákvæðum laga til þess, sbr. 32. gr. laga nr. 77/1921 og 2. tölulið 5. gr. laga nr. 52/1925. Eins og á stóð, var A með þátttöku sinni í félaginu með þessum hætti talinn reka at- vinnu hér á landi, og var honum því dæmt skylt að greiða útsvar, sem lagt var á hann í Reykjavík árið 1945, sbr. 6. gr. B 1. tölulið laga nr. 106/1936 .....00000000 00. 58 Stjórnarmönnum hlutafélags dæmd refsing fyrir brot gegn verð- lags- og gjaldeyrislöggjöf. Ólöglegur hagnaður félagsins af verðlagsbrotum dæmdur upptækur í sama máli ...... si H/f S var stofnað árið 1942. Það var skrásett í Neskaupstað og gerði þaðan út skip sitt næsta ár. Af hlutafé félagsins, kr. 75000.00, áttu G og eiginkona hans, sem búsett voru í Neskaupstað, kr. 72000.00, og þrir menn í Neskaupstað, sem kosnir voru í stjórn félagsins, samtals kr. 3000.00, en tveir þeirra voru venzlamenn þeirra hjóna. Í desember 1943 var ákveðið að flytja heimilisfang félagsins til Mjóafjarðar, þar sem það var skrásett í janúar 1944. Þrir venzlamenn G í Mjóafirði keyptu nú hluti áðurgreindra stjórnarmanna félagsins og voru því næst sjálfir kjörnir í stjórn þess. Enga skrifstofu hafði félagið í Mjóafirði, en hinn 5. marz 1944 veitti hin nýja stjórn G ótakmarkað umboð til þess að koma hvarvetna fram fyrir stjórn félagsins. Um ára- mót 1945 og 1946 var heimilisfang h/f S flutt til Akureyrar, er G og fjölskylda hans fluttust þangað búferlum. Jafnframt voru G, eiginkona hans og dóttir, sem keypt hafði hlut LXXVI Efnisskrá. Bls. eins stjórnarmannsins í Mjóafirði, kjörinn í stjórn félags- ins. Af framangreindu þótti ljóst, að G og kona hans hefðu haft í hendi sér, hverjir skipuðu stjórn félagsins á hverjum tíma, og því í reyndinni haft öll ráð þess og fyrirsvar. Þess vegna var raunverulegt heimilisfang félagsins talið hafa verið í Neskaupstað, þar sem þau hjón voru búsett. Var því heimilað lögtak til heimtu útsvars, sem lagt hafði verið á félagið í Neskaupstað árið 1945 ..........0..0.000000.... 163 Hinn 1. marz 1930 var tilkynnt til skrásetningar í Reykjavík hlutafélagið Fiskimjöl, sem starfaði síðan að vinnslu fiski- mjöls. Í árslok 1944 var skráð í Gullbringu- og Kjósarsýslu hlutafélag með firmanafninu Fiskimjöl Njarðvík. Fiskimjöl h/f taldi sig hafa öðlazt einkarétt á heitinu „Fiskimjöl“ og krafðist þess, að hinu félaginu yrði dæmt óheimilt að nota firmanafnið „Fiskimjöl Njarðvík“. En þar sem orðið fiski- mjöl er almennt vöruheiti, sem notað var í lögum, áður en það var tekið upp sem firmanafn, sbr. 1. gr. laga nr. 15/1929, og firmanafn félagsins hafði því ekki í sér fólgin nægileg sérkenni, var krafa þessi ekki tekin til greina .. 227 A, sem fór með fyrirsvar h/f X og h/f Y, annaðist kaup diesel- vélar, er h/f Z hafði á boðstólum, og síðan sölu á vélinni til B. B kvað vélina hafa reynzt stórgallaða, og þar sem hann taldi sig hafa keypt hana af h/f X, fékk hann fram- selda kröfu þess félags til bóta úr hendi h/f Z. Höfðaði B þvi næst skaðabótamál á hendur því félagi. Fyrirsvarsmað- ur h/f Z krafðist sýknu, bar sem félagið hefði ensin skipti átt við h/f X, heldur hefði það selt h/f Y vélina, stílað því félagi reikning fyrir andvirði vélarinnar og fengið reikn- inginn greiddan án athugasemda. Loks hefði A í nafni h/f Y ritað h/f 4 um vélarkaupin. Samkvæmt þessu þótti fyrir- svarsmaður h/f / hafa mátt treysta því, að h/f Y væri aðili að þessum skiptum. Var h/f Z því sýknað vegna aðildar- skorts B ............020000 ner 240 Hinn 31. marz 1946 var á fundi, sem haldinn var í því skyni að stofna hlutafélags, undirritaður stofnsamningur félags- ins og því settar samþykktir. Félagið var hins vegar ekki tilkynnt til skrásetningar innan lögmælts frests, og er það síðar var tilkynnt, neitaði skrásetningarstjóri um skrásetn- ingu. Að svo vöxnu máli varð félagið ekki talið löghæfur aðili í dómsmáli. Var því vísað frá hæstarétti máli, sem félagið hafði áfrýjað ...........00000.0.0 0 even 409 Hlutdeild. Rannsókn á gjaldþroti A kaupmanns leiddi í ljós, að hann hafði ekki haldið lögskipaðar verzlunarbækur og að mikil óreiða Efnisskrá. LXXVII Bls. var á hinu litla og ófullkomna bókhaldi, sem fyrir hendi var. B, sem annazt hafði bókhaldið um tveggja ára skeið, var talinn hlutdeildarmaður í broti A, sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940 ..........000 nn 304 Hreppstjórar. Hreppstjóri framkvæmir rannsókn á bifreiðarslysi .......... 253 Hreppstjóri framkvæmir lögtak til heimtu útsvars .......... 259 Húsaleiga. Húsaleigulög. Í septembermánuði 1943 tók A á leigu íbúðarhúsnæði í Reykja- vík. Leigan var ákveðin 100 krónur á mánuði, og skyldi hún greiðast fyrirfram hinn 1. dag hvers mánaðar. Leigu- greiðslur fóru fram með eðlilegum hætti þar til í október 1945, en þá neitaði leigusali að taka við leigunni. Leigusala var þá send húsaleigan fyrir mánuðina október og nóv- ember í póstávisun. Hinn 28. febrúar 1946 krafðist leigu- sali þess, að húsnæðið yrði rymt með atbeina fógeta vegna vanskila, enda höfðu frekari greiðslur en nú var lyst eigi verið inntar af hendi. Leigumálinn hafði eigi verið stað- festur af húsaleigunefnd, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 39/1943. Taldi leigutaki sig hafa greitt álag á húsaleiguna, kr. 204.00, umfram skyldu, og heimilt hefði verið að skuldajafna þeirri fjárhæð við húsaleiguna. En þó á það hefði verið fallizt, hefði nærfellt mánaðarleiga verið í vanskilum, er útburðar var krafizt, og áfallin leiga var síðan ekki boðin fram fyrr en á dómbþingi 2. apríl 1946. Að svo vöxnu máli var krafa leigusala um útburð tekin til greina .............. 127 A hafði á leigu 5 herbergi og eldhús í húsi einu í Reykjavík. Í heimili hans voru auk konu hans tvö börn þeirra hjóna, 11 ára og á fyrsta ári, svo og tvær aðstoðarstúlkur. Eigandi hússins bjó og í húsinu og hafði til afnota 6 herbergi og eldhús, en í heimili hans voru auk konu hans tvö upp- komin börn hjónanna og aðstoðarstúlka. Kvæntur sonur húseigandans, sem lokið hafði námi erlendis, hafði ráðizt í þjónustu Reykjavíkurbæjar og var væntanlegur til lands- ins. Hinn 1Í. júní 1946 sagði húseigandinn A upp leigu á ibúð hans frá 1. október s. á. að telja, enda þyrfti hann á íbúðinni að halda fyrir nefndan son sinn. Uppsögnin var metin gild að hluta, þannig að A skyldi rýma tvö herbergi og eldhús íbúðarinnar og veita aðgang að hreinlætistækjum til jafns við sig ................0.0.. 0. 144 A bjó ásamt syni sínum og dóttur, sem var gift og barnshafandi, í þriggja herbergja íbúð í húsi sínu. Annar sonur A bjó þar í kjallaraherbergi, sem var litt til íbúðar fallið. Í hús- LXKVIII Efnisskrá. BIs. inu bjó og B í þriggja herbergja íbúð. A sagði nú B upp hús- næðinu, til bess að fá það dóttur sinni og tengdasyni til ibúðar, og leitaði atbeina fógeta til útburðar, er B flutti ekki. Fógeti tók kröfu A til greina og bar B út úr ibúð- inni. Úrskurði fógeta var áfrýjað, og taldi hæstiréttur, að A hefði verið brýn nauðsyn að fá til afnota í framangreindu skyni húsnæði það, er B hafði á leigu, og því hefði B borið að víkja úr íbúðinni. Fyrir hæstarétti kom það fram, að tengdasonur A hafði ekki flutzt í húsið, enda höfðu þau hjón skilið að borði og sæng, eftir að útburður var fram- kvæmdur. Hafði A ráðstafað umræddum íbúðum í húsinu Þannig, að A bjó ásamt syni sínum í íbúð þeirri, er B hafði haft til afnota, en sonur A og dóttir ásamt barni hennar í hinni íbúðinni. Með hliðsjón af stærð íbúðarher- bergja í húsinu og þegar virtir voru heimilishagir A þóttu eigi vera skilyrði fyrir hendi til þess að heimila B af nyju leiguumráð yfir íbúð þeirri, sem deilt var um, sbr. 14. gr. laga nr. 39/1943 ........2.2000. 00... 178 A húseigandi í Reykjavík seldi B hinn 13. marz 1944 á leigu húsnæði, og var leigan, án þess að mat húsaleigunefndar kæmi til, ákveðin 600 krónur á mánuði, en samkvæmt leigu- samningi, sem gilti 14. maí 1940, höfðu verið greiddar 85 krónur á mánuði fyrir húsnæði þetta. Þá samdist og með aðiljum, að B greiddi 3200 krónur, og var sú fjárhæð talin forgreiðsla leigu, enda tókst A ekki að færa sönnur á þá staðhæfingu sina, að fjárhæð þessi hefði verið greidd þáver- andi leigutaka, til þess að hann rýmdi húsnæðið í þágu B. Í lok ágústmánaðar 1945 hafði B greitt í leigu samtals kr. 13608.00, en til þess tíma hefði leiga samkvæmt leigu- mála þeim, sem gilti 14. maí 1940, numið kr. 1473.33. Samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943 var A dæmdur til þess að endurgreiða B mismuninn, kr. 12134.67, þar sem mat húsaleigunefndar lá ekki til grundvallar leiguhækkuninni, sbr. 6. gr. sömu laga. Í dómi hæstaréttar var tekið fram, að lög nr. 95/1945, er gengu í gildi, eftir að atvik málsins gerðust og endurkröfuréttur B stofnaðist, gætu engu breytt í þessu efni ........2..20000000 verr 204 A hafði á leigu íbúð í húsi við Ingólfsstræti í Reykjavík og bjó þar ásamt þremur börnum á aldrinum 6 til 11 ára og sjö- tugri konu. Húseigandi sagði A upp íbúðinni og bauð í stað- inn húsnæði í skúrbyggingu í útjaðri bæjarins. Á vildi ekki sætta sig við þessi skipti og neitaði að flytja úr íbúð sinni. Hóúseigandi krafðist þá, að fógeti bæri A út, og rökstuddi kröfu sína bæði með því, að A væri skylt að hlita umrædd- um skiptum og að rýming íbúðarinnar í húsinu við Ingólfs- Efnisskrá. LXKIK Bis. stræti væri nauðsynleg vegna viðgerðar á húsinu. Héraðs- læknir vottaði, að skúribúð sú, sem A var boðin, væri heilsuspillandi, einkum fyrir börn og gamalmenni. Var því ekki talið, að húsnæði þetta sæti komið A að sömu eða svipuðum A og íbúðin við Ingólfsstræti, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1943. Þá tókst húseiganda ekki að sanna, að rýming íbúðarinnar væri óhjákvæmileg vegna viðgerðar á húsinu, enda færði hann ekki fram um það önnur gögn en vottorð, sem kváðu eigi fastar að orði en svo, að æskilegt /æri, að ibúðin væri rýmd, meðan á verkinu stæði. Kröfu húseiganda um útburð var því hrundið ................ 213 Hinn 6. september 1945 galt A leigu af íbúð sinni fyrir mánuð- ina júni—ásgúst og hluta af september s. á. Hinn 12. s. m. tilkynnti seiga að hann teldi greiðsludrátt leig- unnar eiga að varða útbyggingu. Á greiddi því næst hinn 12. október leigu fyrir septembermánuð. Eftir það bauð A ekki fram leigugreiðslur fyrr en 14. júní 1946, en hinn 18. maí s. á. hafði húseigandinn krafizt útburðar. A þótti með greiðsludrætti hafa fyrirgert leigurétti sínum, enda hafði honum ekki tekizt að færa sönnur á þá staðhæfingu sina, að umboðsmaður húseiganda hefði gefið honum ástæðu til að ætla, að dráttur á leigugreiðslum yrði látinn óátalinn 393 A húseigandi í Beykjavik flutti hinn 1. marz 1946 í elliheimili og leigði íbúð sína öðrum til vors 1947. Hinn 12. júni 1946 sagði A upp leigumála íbúðar, sem B hafði á leigu í húsi hans, frá 1. október s. á. að telja, og kvaðst A þurfa að nota hana fyrir sjálfan sig og son sinn ásamt fjölskyldu hans. Með því að leigja íbúð sína á þann hátt, að hann gat ekki flutt í hana afíur, þegar hann fór af elliheimilinu, hafði A ekki öðlazt rétt til þess að segja B upp íbúð hans til sjálfs sín nota. Hins vegar var honum heimilt að taka úr leigu B nauðsyniegt húsnæði handa syni sínum. Var B því dæmt að rýma íbúð sína, að undanskildu einu her- bergi Hinn 17. april 1945 úrskurðaði fógeti samkvæmt kröfu A, að B og C skyldu ryma íbúð í húsi hans, hinn 28. maí s. á. var fógetaúrskurðinum fullnægt með útburðargerð, en hinn 20. júni s. á. felldi hæstiréttur úrskurð fógeta úr gildi. B og C höfðuðu síðan skaðabótamál gegn A og heimtuðu úr hendi hans bætt tjón vegna útburðarins og endurgreiðslu of- greiddrar húsaleigu. Hafði A innheimt kr. 920.10, að nokkru sem leiguhækkun í samræmi við húsaleiguvísitölu, áður en leigumálinn hafði hlotið staðfestingu húsaleigunefndar, og að nokkru vegna kyndingarkostnaðar, en samkvæmt leigu- málanum skyldi sreiðsla fyrir hitun íbúðarinnar hins 398 LXXX Efnisskrá. Bls. vegar vera innifalin í umsaminni leigu. Var B og C dæmd þessi fjárhæð, sbr. 6. og 13. gr. laga nr. 39/1943, kr. 1000.00 vegna viðgerðar á herbúð, sem þær fluttu í eftir útburðinn, svo og kr. 3500.00 í miskabætur vegna útburðarins ...... 438 Samkvæmt leigusamningi 4. mai 1944 hafði A á leigu íbúð, 2 herbergi og eldhús, í húsi B í Reykjavík. Leigan var ótíma- bundin, en uppsagnarfrestur ákveðinn 3 mánuðir, miðað við fardag. Hinn 5. febrúar 1947 undirrituðu aðiljar nýjan leigu- samning um sama húsnæði. Átti B frumkvæði að hinum nýja samningi og lagði uppkast að honum fullbúið fyrir A til undirskriftar. Var það gert á prentað eyðublað, en í það hafði B ritað ákvæði þess efnis, að ÁA skyldi rýma íbúð sína í síðasta lagi 14. maí 1947. Hinn 17. maí s. á. krafðist B þess, að A yrði borinn út úr íbúðinni. A neitaði að rýma íbúðina og bar það fyrir sig, að hann hefði ekki tekið eftir umræddu ákvæði um brottflutning, enda hefði hann þá ekki undirritað samninginn. Það var viðurkennt, að þessi breyting á samningnum hefði ekki komið til tals milli aðiljanna svo og að B hefði ekki sérstaklega vakið athygli A á henni. Þá hafði A, sem var fátækur barna- maður, áður eftir getu varizt ítrekuðum tilraunum B til að fá hann út úr íbúðinni, enda hlaut honum að verða erfitt að afla sér annars húsnæðis. B mátti því vera ljóst. að mjög ólíklegt væri, að Á vildi undirgangast brottrým- ingarákvæðið, og að athugasemdalaus undirskrift hans undir samninginn hlyti að stafa af því, að hann hefði ekki veitt þessu ákvæði eftirtekt. Samkvæmt þessu var A ekki bundinn af umræddu samningsákvæði, sbr. 31. gr. laga nr. 7/1936. Var kröfu B um útburð því synjað ...........20000 00... öo35 Iðgjöld. Sjá skaðabætur. Kaup og sala. A, sem fór með fyrirsvar h/f X og h/f Y, annaðist kaup diesel- vélar, sem h/f / hafði á boðstólum, og síðan sölu sömu vél- ar til B. B kvað vélina hafa reynzt gallaða, og þar eð hann taldi sig hafa átt kaupin við h/f X fékk hann framselda kröfu þess félags til bóta úr hendi h/f Z. Höfðaði B síðan skaðabótamál gegn því félagi. Fyrirsvarsmaður h/f Z krafð- ist sýknu, þar eð félagið hefði engin skipti átt við h/f X, heldur hefði það selt h/f Y vélina, stilað því félagi reikning fyrir andvirðinu og fengið reikninginn greiddan án athuga- semda. Loks hefði Á í nafni h/f Y ritað h/f 4 um vél- arkaupin. Samkvæmt þessu þótti fyrirsvarsmaður h/f Z hafa mátt treysta því, að h/f Y væri aðili að þessum skipt- um, og var krafa hans um sýknu því tekin til greina .. 240 Efnisskrá. LKXXI Bls. A stofnaði verzlun í Reykjavik haustið 1943. Skömmu siðar hóf hann samningaumleitanir við B um kaup á veræzluninni. Eru A og B samsaga um, að samkomulag hafi tekizt með Þeim um kaupin, en er Á vildi heimta kaupverðið, deildu þeir um það, hvað um fjárhæð þess hefði samizt. A kvað kaupverðið hafa verið ákveðið kr. 75009.00 auk sérstakrar greiðslu fyrir vörubirgðir samkvæmt talningu þeirra, en B kvað nefnda fjárhæð hafa átt að vera fullnaðargreiðslu. A tókst ekki að sanna staðhæfingu sína um, hvernig þessu hefði verið háttað, og var B því sýknaður af kröfu hans um skaðabætur vegna samningsrofa .......000%00 0000. 274 Hinn 4. september 1942 átti fyrirsvarsmaður Kaupfélags Eyfirð- inga (KEA) símtal við skrifstofustjóra Sildarverksmiðja ríkisins (SR) um kaup síldarmjöls. Sama dag staðfestu SR sölu til KEA á 300 smálestum af sildarmjöli. En talið var, að skilja beri 12. gr. laga nr. 1/1938 þannig, að SR geti ekki lofað ákveðnu magni sildarmjöls, svo bindandi sé, fyrr en liðinn er pöntunarfrestur þeirra aðilja, er þar greinir, og sýnt er, að hve miku leyti unnt er að fullnægja PÖNÍUNUM ............2 0. 278 A seldi B húseign á Akureyri með afsali 17. ágúst 1945. Vegna vanefnda B að því er varðaði greiðslu kaupverðsins. höfð- aði A mál til riftunar sölunni og skaðabóta úr hendi B. Í héraði voru eigi gerðar kröfur í málinu né mótmæli höfð uppi af hálfu B, og tók dómarinn kröfur ÁA að öllu leyti til greina. B áfrýjaði málinu til hæstaréttar, en samþykkti Þar ákvæði héraðsdóms um riftun húskaupanna ........ 417 A kom í verzlun B hinn 27. nóvember 1944 og lét fala vöru samkvæmt synishornum, er hann hafði meðferðis. Pantaði B nokkurt magn af vöru þessari. Daginn eftir afhenti Á verzlunarþjóni B, sem var fjarverandi, vörur, sem hann kveður hafa verið í samræmi við pöntunina. B kveður það hins vegar hafa komið í ljós, að varan var gæðaryýrari en vera átti samkvæmt lýsingu Á og að magn einstakra tes- unda var ekki í samræmi við pöntun hans. Neitaði hann því greiðslu kaupverðsins. Gegn andmælum ÁA tókst B ekki að sanna, að hann hefði hrevft athugasemdum á framan- greindum grundvelli fyrr en seint í janúar 1945. Sá dráttur var eftir atvikum talinn ástæðulaus, og var B dæmdur til að greiða verð vörunnar ...........00.0 00. 0. 4282 A auglýsti í dagblaði í Reykjavík eftir fjögurramannafari til kaups. B átti bát af þessari stærð og bauð hann Á ásamt til- heyrandi vél. A leit á bátinn, þar sem hann var í geymslu B, og lét auk þess sérfróðan mann skoða hann. Síðan lét A sækja bátinn og flytja hann úr geymslu B. En daginn eftir LXXXTI Efnisskrá. Bls. tilkynnti A, að hann væri hættur við kaupin, þar sem Þát- urinn hefði við nánari athugun reynzt mjög gallaður, og þvi næst lét hann flytja bátinn aftur að geymslu B. B taldi kaupin hins vegar fullgerð og neitaði að veita bátnum viðtöku. A hélt því fram, að kaupin hefðu aldrei verið ráðin með aðiljum og að hann hefði flutt bátinn úr geymslunni einungis til þess að gerð yrði á honum nákvæmari skoðun en þar var hægt að framkvæma. Ef svo yrði samt sem áður litið á, hefði honum verið heimil riftun vegna galla, er á bátnum voru og í ljós komu við hina rækilegri skoðun. Eigi var talið sannað, að B hefðu verið kunnug áform A um frek- ari skoðun á bátnum né að B hefði veitt A heimild til að taka bátinn í sínar vörzlur í því skyni. Þótti B hafa mátt treysta því, að kaup væru ráðin með aðiljum, enda samkomulag um kaupverðið út af fyrir sig. Eigi voru færðar sönnur á, að frekari gallar hefðu komið í ljós á bátnum en RB hafði veitt A vitneskju um, og auk þess gat Á ekki borið fyrir sig slíka galla, bar sem hann rannsakaði bátinn, áður en kaupin gerðust, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922. A var því dæmt að greiða kaupverðið að fullu .........0...0000.0 0. 433 A og B seldu C hinn 1. september 1942 fyrir 78000 krónur all- stórt timburhús í Reykjavík ásamt eignarlóð, sem talin var 630 flatarmetrar, og var sú stærð lóðarinnar tilgreind í fast- eignamati og viðskiptaskrá. Síðar taldi lóðarskrárritari stærð lóðarinnar einungis 596.7 fermetra, og hinn 20. j 1947 mældist hún 601 fermetri. Áður en kaup voru ré hafði C skoðað lóðina og athugað lóðamörk. Að svo vöxnu máli og með hliðsjón af verðmæti hins selda annars vegar og söluverðs hins vegar varð ekki talið, að mismunurinn á lóðarstærðinni hefði verið slík forsenda fyrir kaupum aðilja, að C ætti fébótakröfu á hendur A og B, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922 ........2..00..0 öl8 A seldi B hinn 15. ágúst 1942 húseign í Reykjavik, er hann hafði þá í smíðum. Kaupverðið nam kr. 225000.00, enda skyldi A án frekari greiðslu lúka smíði hússins fyrir 39. október 1942, nema töf hlytist af óviðráðanlegum atvikum. A ábyrgðist þó skilyrðislaust, að önnur hæð hússins skyldi verða iíbúðarhæf hinn í. október s. á, en ella skyldi A gjalda B 500 króna févíti á hvern dag, sem liði, þar til hann lyki því verki. A lauk húsinu aldrei, en afhenti B lykla hússins 27. ágúst 1943. Hins vegar vann Á í þágu B að bún- aði húskjallarans verk, sem kostaði samkvæmt mati kr. 8706.00 og eigi var sannað, að félli undir kaupsamn- inginn. Er B tók við húsinu, hafði hann greitt upp í kaup- verðið kr. 179368.38. Kostnaður hans við að fullgera húsið Efnisskrá. LXXKIII BIs. nam samkvæmt mati kr. 17875.00. Þessi viðskipti aðilja komu fyrir dómstóla. Gerði A kröfu til eftirstöðva kaup- verðsins, en B hafði uppi gagnkröfur vegna tjóns af van- efndum A svo og samkvæmt samningi aðilja um greiðslu févítis. Annars vegar var A talinn eiga kröfu til greiðslu eftirstöðva kaupverðsins, kr. 45631.62, og kr. 8706.00 fyrir sérstaka vinnu við kjallarann, samtals kr. 54337.62, að frádregnum kr. 17875.00, kostnaði B við að fullgera húsið, eða kr. 36462.62. Bætur og févíti B til handa, sbr. 35. gr. laga nr. 7/1936, þóttu hæfilega metin kr. 25000.00. Voru A því dæmdar samtals kr. 11462.62 úr hendi B .......... 520 A heildsali í Hafnarfirði tókst í ágústmánuði 1944 á hendur að útvega B á Ísafirði ýmiss konar járnvöru frá útlöndum. Vörur þessar komu til landsins sumarið 1945, og sendi A þær í einu lagi ásamt póstkröfu til Ísafjarðar í ágústmán= uði þ. á. B leysti eigi til sín vöruna og bar því við, að A hefði ekki orðið við tilmælum hans um skiptingu vörunnar í þrjár sendingar og að láta sérstaka póstkröfu fylgja hverri sendingu, að hann hefði án heimildar last heildsöluálagn- ingu á vöruna og loks, að verð væri hærra en gert hefði verið ráð fyrir. Fyrsta viðbáran hafði eigi við rök að styðj- ast. Hinum tveimur atriðunum hreyfði B of seint, þar sem um verzlunarkaup var að tefla, sbr. 4. gr. laga nr. 39/1922. Var því B þegar af þeirri ástæðu dæmdur til að greiða kaup- VEPÐIð ........0000 000. sn 523 Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, aðgerðarleysisverkanir, greiðsla, kaup og sala, samningar, skaðabætur, skuldamál, umboð. Kærumál. Útburðarmál var tekið til meðferðar í fógetadómi 29. nóvember 1946. Á dómþingi 6. desember s. á. krafðist gerðarþoli þess, að málinu yrði vísað frá fógetadómi, með því að hann hefði höfðað mál til úrlausnar sakarefnis á bæjarþingi. Jafnframt lagði hann fram bæjarþingsstefnu frá 21. nóvember 1946 með áritun dómara um þingfestingu málsins 28. s. m. Þar sem útburðarmálið hafði þannig verið tekið til meðferðar í fógetadómi, áður en bæjarþingsmálið var þingfest, var frávísunarkröfunni þegar af þeirri ástæðu hrundið ...... 29 NV og Í stofnuðu atvinnufyrirtæki. Síðan seldi V þeim Þ og S stofnfé sitt í fyrirtækinu. Því næst höfðaði Í mál gegn Þ os S, m. a. til viðurkenningar eignarrétti sínum að 7% fyrir- tækisins. V var leiddur vitni í máli þessu. Þar sem úrslit málsins þóttu geta skipt V miklu bæði fjárhagslega og sið- ferðislega, var synjað kröfu um eiðfestingu hans ........ 31 LKKXIV Efnisskrá. I höfðaði mál fyrir héraðsdómi og naut til þess aðstoðar mál- flutningsmanns. Lögfræðingur, sem rak málflutningsstofu í félagi við málflutningsmann 1, bar vitni í málinu. Eigi þóttu hagsmunir vitnisins í sambandi við málið slíkir vegna þessa félagsskapar, að synja bæri kröfu um eiðfestingu vegna þess ..... sr Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært samkvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936 .......00000.00nn nr Hæstiréttur staðfestir úrskurð héraðsdómara, sem synjaði ex officio um frest í máli ..........0..2.00 000. Mál var höfðað á varnarþingi stefnda, án þess að það væri lagt til sátta fyrir sáttamenn. Stefndi taldi þetta galla á máls- meðferð og krafðist þess, að málinu væri vísað frá dómi. Málið var þess eðlis, að stefnda hefði, ef því var að skipta, verið skylt að sæta dómi utan varnarþings síns samkvæmt 82. gr. laga nr. 85/1936. Regla 5. gr. sömu laga um sáttaum- leitan dómara í málum, sem sækja má utan varnarþings stefnda samkvæmt 82. gr., talin eiga við, hvort sem varnar- þingsheimildin er notuð eða ekki. Var frávísunarkröfunni þvi hrundið .......... se Héraðsdómari úrskurðaði vitni óskylt að svara tiltekinni spurn- ingu, með þvi að það hefði þegar svarað nægilega því, sem spurningin fjallaði um. Hæstiréttur staðfesti úrskurð hér- aðsdómara, sem kærður hafði verið samkvæmt 128. gr. laga nr. 85/1936 ....... rr Málskostnaðarákvæði héraðsdóms hafði samkvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936 verið kært til hæstaréttar, en kærumálinu fresi- að vegna áfrýyjunar aðalmálsins og síðan sameinað því A höfðaði mál í héraði á hendur B, m. a. til greiðslu þóknunar fyrir málflutningsstörf. Á meðan á málarekstri þessum stóð, leitaði B úrskurðar stjórnar Lögsmannafélags Íslands um fjárhæð þóknunarinnar. Stjórn lögmannafélagsins kvað upp úrskurð um þetta efni, og var hann kærður til hæstaréttar. Hæstiréttur taldi, að með höfðun og áframhaldandi rekstri máls fyrir héraðsdómi til heimtu málflutningsþóknunar hefði A svipt aðilja færi á að öðlast um hana úrskurð stjórn- ar Lögmannafélags Íslands, sem kærður yrði til hæstaréttar samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942. Var kærumálinu því vísað frá hæstarétti ...........0.0..0000 00... en A hæstaréttarlögmaður, sem gætt hafði hagsmuna B fyrir yfir- matsnefnd, krafði B um málflutningsþóknun, kr. 8350.00, og endurgreiðslu kostnaðar, kr. 57.85. Hinn 23. marz 1946 ritaði umboðsmaður B stjórn Lögmannafélags Íslands og baðst úrlausnar um það, hver þóknun væri sanngjörn fyrir störf A. Stjórn lögmannafélagsins hélt fund hinn 14. októ- Bls. 33 öð 70 78 Efnisskrá. LXXXV Bls. ber s. á. og ræddi málið, en frestaði því síðan án frekari aðgerða. A kom ekki á fund þenna og enginn af hans hálfu, enda hafði honum ekki verið tilkynnt, að málið yrði tekið til meðferðar. Hinn 28. nóvember höfðaði A mál fyrir hér- aðsdómi á hendur B til greiðslu framangreindra fjárhæða. B gerði í því máli þá dómkröfu aðallega, að málinu yrði vísað frá dómi, þar sem hann hefði borið sakarefnið undir stjórn Lögmannafélags Íslands, er hefði úrskurðarvald um það samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942. Héraðsdómari féllst á sjónarmið B, að því er varðaði kröfu A um málflutnings- Þóknun, og vísaði henni frá dómi. Hæstiréttur leit svo á, að við höfðun málsins í héraði hefðu ekki verið fyrir hendi skilyrði til að meina A að leita dómhelgi á kröfu sinni Þegar af þeirri ástæðu, að ágreiningur aðilja hefði verið borinn undir stjórn lögmannafélagsins, án þess að A væri fyrir hana kvaddur eða honum veittur kostur á að lýsa horfi sínu til málsins. Ákvörðun héraðsdómara um frávísun var því felld úr gildi ..............200020 ner ser 216 A hæstaréttarlögmaður leitaði úrskurðar stjórnar Lögmannafé- lags Íslands um kröfu B hæstaréttarlögmanns til ómaks- launa. B krafðist þess, að málinu yrði vísað frá stjórn lös- mannafélagsins, en stjórnin hratt þeirri kröfu með úr- skurði, sem B síðan kærði til hæstaréttar. Talið var, að 8. gr. laga nr. 61/1942, sem veitir stjórn Lögmannafélags Ís- lands úrskurðarvald um málflutningslaun og kveður á um kæru úrskurðar um það efni, sbr. 199. gr. laga nr. 85/1936, heimili ekki, að skotið sé sér í lagi til hæstaréttar úrskurð- um félagsstjórnarinnar, sem einungis lúta að starfsaðferð- um hennar. Var kærumálinu því vísað frá hæstarétti .. 235 A sótti B til greiðslu skuldar vegna viðgerðar, sem framkvæmd hafði verið á bifreið B. Sjóvátryggingarfélag Íslands hafði áður greitt A reikning fyrir viðgerð á sömu bifreið vegna tjóns, er orðið hafði á henni í akstri. B krafðist þess nú, að A legði fram frumnótur og önnur skjöl, sem fylgt höfðu nefndum reikningi. A, sem hafði samrit þessara skjala, færð- ist undan því að leggja þau fram vegna fyrirhafnar við að safna þeim saman. Þar sem B hafði ekki sýnt fram á, að hann ætti þess eigi kost að fá umrædd skjöl frá Sjóvá- tryggingarfélagi Íslands, sem greitt hafði kostnað af viðgerð á bifreið hans, þótti hann ekki að svo stöddu eiga rétt til framlagningar eftirrita þeirra af hendi A .............. 237 Í skaðabótamáli lauk héraðsdómari efnisdómi á sakarefni að hluta, en vísaði því jafnframt að öðru leyti frá dómi. Hæstiréttur kvað það leiða af ákvæðum 108. gr. laga nr. 85/1936, að dæma beri frávísunaratriði máls sérstaklega, LXXKVI Efnisskrá. áður en mál er dæmt að efni til, þannig að bera megi frá- visunaratriði undir hæstarétt, áður en efni máls er dæmt í héraði. Héraðsdómurinn var því ómerktur ............ Sóknaraðili afturkallar kæru máls til hæstaréttar. Féll málsókn því miður ........0...00000 00 nenna A höfðaði vixilmál gegn B til greiðslu 3500 króna. Útgáfudagur var enginn á skjali því, sem A byggði kröfu sína á, og var því ekki um vixilkröfu að tefla, sbr. 7. tölulið í. gr. laga nr. 93/1933. Var því óheimilt að ganga fram hjá sáttanefnd og reka málið samkvæmt 17. kafla laga nr. 85/1936. Málinu var því vísað frá héraðsdómi ........0000000 0000... Staðfestur úrskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands um þókn- un málflutningsmanns .....0.00200000 nn. Staðfestur úrskurður héraðsdóms um synjun frests í landa- merkjamáli .......0..002000 00 nnrn ss Fógeti synjaði um frekari frest í útburðarmáli en veittur hafði verið til gagnaöflunar. Hæstiréttur staðfesti úrskurð fógeta- ÁdÓMSINS 2.......200 00 sens Staðfest málskostnaðarákvæði héraðsdóms, sem kært hafði verið sérstaklega .........2.0202000 eens Fógeti hafði synjað kröfu A um, að honum yrði með beinni fó- getagerð veittur aðgangur að tilteknu herbergi. Höfðaði A þá mál fyrir bæjarþingi og krafðist þess, að honum yrðu dæmd umráð yfir herberginu. Kröfur Á voru hinar sömu í fógetamálinu og bæjarþingsmálinu, og átti hann þess kost að reifa málið til hlítar fyrir fógeta, sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936, enda var ekki þörf slíkra bráðabirgðaaðgerða, að lúka þyrfti málinu vanreifuðu fyrir fógetadómi. Fógeta- dómur og bæjarbing voru því hliðstæðir dómstólar í máli því, sem um var að tefla. Var því staðfestur frávisunardóm- ur bæjarþingsins .......0...0.000 00 nn nn renn Héraðsdómari synjaði málsaðilja með úrskurði um frekari frest til greinargerðar en hann hafði þegar fengið. Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn .........0.0000 eens s ns Hæstiréttur staðfestir úrskurð héraðsdómara um synjun frekari frests í Máli ........2.2000000 nes Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært samkvæmt 186. gr. laga nr. 85/19836 .......2000ser rs Úrskurður fógeta um endurupptöku útburðarmáls kærður sam- kvæmt 198. gr. laga nr. 85/1986 ....0.200000 000... Landamerkjamál. Öflun gagna og flutningi máls fyrir landamerkjadómi var mjög áfátt. M. a. hafði nákvæmur uppdráttur af þrætulandinu ekki verið lagður fram, og mjög skorti á, að glöggar skýrslur Bls. 370 376. 378 380 383 390 430 432 öd8 öðö- Efnisskrá. LXXKXVII Bls. lægju fyrir um meðferð landsins og nýtingu þess. Af hálfu annars aðiljans kom faðir hans, sem var ólöglærður, fyrir landamerkjadóminn. Bar formanni dómsins því samkvæmt 114. gr. laga nr. 85/1936 að leiðbeina honum um öflun gagna. Þetta gerði dómsformaður ekki. Að svo vöxnu máli var héraðsdómurinn ómerktur ......... . sr 223 Landamerkjadómur fór með mál, sem varðaði umferðarrétt um land og átti því að sæta meðferð samkvæmt TIl. kafla laga nr. 41/1919. Krafa var m. a. gerð til þess, að heimiluð yrði óhindruð umferð um tiltekinn veg. Dómurinn gekk fram hjá þessari kröfu, en dæmdi aðilja „rétt til vegarstæðis“ annars staðar. Vegna þessara annmarka á meðferð málsins var héraðsdómur ómerktur ........ sr oe... 231 Landráð. G stundaði nám í Kaupmannahöfn, er síðari heimsstyrjöldin var háð. Árið 1943 kom á fund hans Þjóðverjinn L, er verið hafði á Íslandi og þá orðið kunnugur á heimili G. Þóttist L mundu athuga möguleika á heimför Íslendinga, er þá voru í Danmörku, sem hersetin var af Þjóðverjum. Eftir þetta gerði I, sér mjög títt um G og þrábauð honum að heimsækja sig á búgarð í Þýzkalandi. Er G hafði lokið námi, sótti hann um fararleyfi til Íslands. Meðan hann beið eftir svari, kom L til hans af nýju, bauð honum enn heim og sagði honum, að hann fengi ekki fararleyfi, nema hann léti verða úr heimsókninni. Lét G þá loks til leiðast að heim- sækja L á búgarð hans. Meðan G dvaldist þar, hét hann því samkvæmt beiðni L, er hann væri kominn til Íslands, að veita mönnum, er til hans væru sendir og kynntu sig með ákveðnum hætti, aðstoð með útvegun tækja og matvæla. Tilmælum L um öflun og sendingu skýrslna um hernaðar- málefni á Íslandi, kveðst G hafa neitað. Fór G nú aftur til Kaupmannahafnar. Er tíminn leið, án þess að fararleyfi til Íslands bærist honum, ritaði hann L um það efni. L svar- aði honum og bað hann að fara á fund manns, er hann nefndi F og gerði G það. Ettir nokkrar undanfærslur lofaði G því fyrir fortölur F að senda frá Íslandi skýrslur Þær um hernaðarleg efni, sem L hafði farið fram á, og kenndi F honum leyniskrift og framköllun leyniskriftar í Þessu skyni. Þá var og ákveðið, með hverjum hætti skýrsi- ur þessar skyldu sendar L, en þeir L og F voru starfsmenn Þýzku leyniþjónustunnar. G skýrði svo frá undir rannsókn málsins, að hann hefði heitið þessari þjónustu vegna þvins- unar, enda hefði hann frá upphafi verið staðráðinn í því að efna ekki þessi heit sín. Eftir að G hafði fengið farar- LXXXVII Efnisskrá. Bls. leyfi frá Danmörku, fór hann til Svíþjóðar í júní 1944. Þaðan fór hann áleiðis til Íslands, en var stöðvaður í Eng- landi 12. febrúar 1945. Þar var hann í haldi til 3. ágúst s. á., er hann var afhentur íslenzkum stjórnvöldum. Banda- ríki Ameríku fóru með hervernd Íslands, er atvik þessi gerðust, og eins og á stóð mátti telja ófrið vofa yfir land- inu. Njósnir óvinaríkis Bandaríkjanna um hervarnir þeirra á Íslandi miðuðu þess vegna að því að veikja viðnámsþrótt íslenzka ríkisins. Loforð G um slíkar njósnir, þótt ekki kæmi til efnda þess, varðaði því við 2. mgr. 89. gr. og 93. gr. laga nr. 19/1940. En þar sem G mátti búast við harð- ræðum, ef hann synjaði, var refsing hans metin samkvæmt 6. tölulið 74. gr. nefndra laga, en eigi lögð til grundvallar staðhæfing hans um, að hann hefði ekki ætlað að efna lof- orð sín, enda hafði hann ekki látið íslenzk stjórnvöld vita, hvernig ástatt var, er þess var kostur. Samkvæmt lög- jöfnun frá 76. gr. sbr. 4. mer. 8. gr. laga nr. 19/1940 og samkvæmt 76. gr. beinlínis var varðhaldsvist G erlendis og hér á landi látin koma í stað refsingar, sem metin var 6 mánaða fangelsi .........,......0.0000... sr 3 A og B dvöldu í Kaupmannahöfn á árum síðari heimsstyrjald- arinnar. A var atvinnulaus og hafði hug á að komast til Ís- lands. B hafði verið sjúkur, en stundaði nám í loftskeyta- fræði. Þeir komust nú í kynni við þyzka erindreka, og kom þar málum, að þeir lofuðu að fara til Íslands og rek: þar í þágu þýzku leyniþjónustunnar njósnir um atriði, er höfðu hernaðarlega þyðingu. Voru þeir félagar búnir undir starfið á kostnað Þjóðverja og síðan sendir tveir einir á vélbát frá Noregi til Íslands. Hinn 17. apríl 1944 tóku þeir land við Raufarhöfn, en voru þegar teknir höndum af brezk- um setuliðsmönnum, sendir til Englands og hafðir þar í haldi, unz þeir voru afhentir islenzkum stjórnvöldum hinn 3. ágúst 1945. Þeir félagar áttu að setja upp veðurathugun- arstöðvar á Íslandi og senda veðurfregnir til Þýzkalands. Þá var og gert ráð fyrir, að þeir sendu fréttir um önnur efni samkvæmt fyrirmælum, sem siðar yrðu gefin. Þeim voru goldin laun mánaðarlega, eftir að þeir gengu Þjóð- verjum á hönd, og áður en þeir fóru áleiðis til Íslands, voru hvorum þeirra um sig greiddar 5000 krónur til far- búnaðar. Meðferðis var þeim fengið fjarskiptatæki til af- nota í starfi sinu hér á landi. Þeir A og B héldu því fram, að það hefði verið samkomulag þeirra félaga að efna ekki heit sín við Þjóðverja, og fjarskiptatækinu kváðust þeir hafa sökkt í sjó, er þeir komu til Raufarhafnar. Það hefði . verið áform þeirra að gefa sig fram við íslenzk stjórnvöld, Efnisskrá. LXXXIK Bls. en setuliðsmenn handóku þá, eins og áður greinir. Á þess- um tíma höfðu Bandaríki Ameríku, sem fóru með hervernd Íslands, serzt styrjaldaraðili, og mátti því telja ófrið vofa vfir Íslandi. Hernjósnir á Íslandi í þágu óvinaríkis Banda- ríkjanna miðaði þess vegna að því að veikja viðnámsþrótt íslenzka ríkisins. Loforð A og B um framkvæmd slíkra njósna varðaði því, þó ekki kæmi til framkvæmda, við 2. mer. 89. gr. og 93. gr. laga nr. 19/1940. Talið var, að A og B hefðu mátt búast við harðræðum, ef þeir synjuðu, og var því við ákvörðun refsingar þeirra höfð hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. sömu laga, en hins vegar var ekki lögð til a vallar sú staðhæfing þeirra, að þeir hefðu ekki ætlað ð efna loforð sín. Refsing A og B hvors um sig var ákveðin fangelsi 14 mánuði. En samkvæmt lögjöfnun frá 76. gr. sbr. 4. mgr. 8. gr. laga nr. 19/1940 svo og samkvæmt 76. gr. beinlínis var varðhaldsvist þeirra erlendis og hér á landi látin koma í stað refsingar. Þeir voru sviptir réttind- um samkvæmt 68. gr. hegningarlaganna ........... . „ 189 A var loftskeytamaður á v/s Arctic, er kom til Vigo á Spáni hinn 20. desember 1941, þar sem það lá til 15. febrúar 1942, er það sigldi aftur til Íslands. Skömmu fyrir brottför skipsins frá Vigo, tjáði skipstjórinn A, að þýzkir erind- rekar hefðu beðið sig að senda veðurskeyti á leiðinni til Íslands, og hefðu þeir haft í hótunum, ef eigi yrði látið að vilja þeirra í þessu efni. Að sögn Á taldi skipstjóri ekki annað fært en að verða við þessari beiðni Þjóðverjanna. Eftir að A hafði haft umhugsunarfrest, gekk hann ásamt skipstjóra á fund Þjóðverjanna, sem hótuðu að sökkva skip- inu á leið þess til Íslands, ef kröfur þeirra yrðu ekki til greina teknar. Varð það nú úr, að A tók við senditæki og dulmálslykli og lofaði að senda veðurfregnir á leiðinni heim og siðan frá Íslandi. Einnig lofaði A að senda fregnir um skipalestir, er hann kynni að verða var við, ef eigi væri hætta á, að skipið yrði miðað vegna þeirra skeytasendinga. Loks lofaði hann að senda blöð og blaðaúrklippur frá Ís- landi, eftir að hann væri þangað kominn. A fékk þegar greidda 1400 eða 1500 peseta fyrir starfa sinn, og jafn- háa fjárhæð skyldi hann fá til viðbótar, er hann kæmi aftur til Spánar. Á heimleiðinni sendi A síðan 7 veðurskeyti, hið síðasta, er skipið var um 200 milur undan suðurströnd Ís- lands. Sendistöðin var miðuð, og í aprilmánuði 1942 var A handtekinn af brezkum heryfirvöldum ásamt allri skipshöfn v/s Arctic. Var A síðan fangi brezku herstjórnarinnar til 3. ágúst 1945, er hann var afhentur íslenzkum stjórnvöldum. Var hann þá settur í gæzluvarðhald, sem hann sat í til XC Efnisskrá. Bls. 14. s. m. Bandaríki Ameríku fóru með hervernd Íslands á þeim tíma, sem hér skiptir máli, og áttu þá í styrjöld við Þýzkaland. Fræðsla, sem Þýzkalandi mátti koma að haldi í styrjöldinni, miðaði þess vegna að því að veikja viðnáms- þrótt íslenzka ríkisins. A var samkvæmt 88., 2. mgr. 89. og 93. gr. laga nr. 19/1940 dæmt 20 mánaða fangelsi. Við á- kvörðun refsingarinnar var höfð hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. sömu laga, þar sem A mátti búast við harðræðum, ef hann synjaði aðstoðar við Þjóðverja. Hins vegar var það metið til þyngingar refsingunni, að saklausir menn voru handteknir og hafðir í haldi vegna hegðunar A í sambandi við meðferð senditækisins. Samkvæmt lögjöfnun frá 76. gr. sbr. á. mgr. 8. gr. laga nr. 19/1940 svo og samkvæmt 76. gr. beinlínis var varðhaldsvist A erlendis og hér á landi látin koma í stað refsingar. A var sviptur kosningarrétti Sd og kjörgengi samkvæmt 68. gr. nefndra laga ............. 447 Leiðbeiningarskylda dómara. Öflun gagna og málflutningi fyrir landamerkjadómi var mjög ábótavant. M. a. var nákvæmur uppdráttur af landi því, sem um var deilt, ekki lagður fram. Mjög skorti og á, að glöggar skýrslur lægju fyrir um meðferð landsins og nýt- ingu. Af hálfu annars aðiljans kom ólöglærður faðir hans fyrir dóminn. Formanni dómsins bar því að leiðbeina hon- um um öflun gagna, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Þetta gerði dómsformaður ekki. Var héraðsdómur því ómerktur 223 Hreppsnefnd krafðist úrlausnar lögregludóms um heimilisfang A. Kröfugerð hreppsnefndarinnar fyrir lögregludóminum var ófullnægjandi og A gerði þar engar kröfur af sinni hendi. Héraðsdómari lét undir höfuð leggjast að leiðbeina aðiljum, sem voru ólöglærðir, um þetta, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Af þessum sökum m. a. var úrskurður héraðs- dómara ómerktur ............ .. 243 Atvik máls voru að ýmsu leyti miður leidd í ljós en skyldi, og talið var, að héraðsdómari hefði ekki fullnægt leiðbeiningar- skyldu sinni. Líkur voru hins vegar ekki til, að ný gögn mundu hafa áhrif á úrslit málsins. Þótti því ekki ástæða til að ómerkja héraðsdóminn af þessum sökum ....... Á ho tv Leiga. Sjá húsaleiga, útburðargerðir. Líkamsáverkar. A ók bifreið austur Suðurlandsbraut við Reykjavík. Myrkt var, og blindaðist A af ljósum bifreiðar, sem á móti kom. A ók samt áfram, og varð hestur B, sem þarna var á reið, fyrir Efnisskrá. XCI Bls. bifreiðinni. Hlaut B mikla áverka af árekstri þessum, m. a. hauskúpubrot og mjaðmargrindar. Beið B mikið heilsutjón, og um það bil ári síðar var hann samkvæmt skýrslu læknis óvinnufær með öllu. Gálaus akstur A var talinn orsök slyss- ins, og var honum dæmd refsing, m. a. fyrir brot gegn 219. gr. laga nr. 19/1940 ........00000000 ner 46. A bjó ásamt sambýliskonu sinni B í herskála á Skólavörðuholti í Reykjavík. A grunaði, að B væri í þingum við annan mann C. Eitt sinn, er A kom ölvaður heim, voru þau B og C á tali saman utan skálans. Veittist A þá að C, kastaði í hann tré- kassa og sló hann í andlitið. Af þessu hlutust þó engir áverkar. Eftir þetta sofnaði A heima hjá sér og svaf til kvölds. Er hann vaknaði, var B ekki heima. A, sem var enn ölvaður, þóttist vita, að B væri hjá C, og fór hann því bangað. Kom hann þar að læstum dyrum, en braut þær upp og ruddist inn í herbergið. Lágu B og C þar saman á legu- bekk. A réðist nú að C og barði hann með vinflösku í höf- uðið. Hlaut A mikla áverka, m. a. hauskúpubrot og brot á neðri kjálka, og lá þungt haldinn í sjúkrahúsi mánaðar- tíma. Árás A í ölvunarástandi á C utan við skálann varð- aði við 217 gr. laga nr. 19/1940, 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 og 3. og 7. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykja- víkur. Árás A á C heima hjá honum varðaði við 218. gr. sbr. 75. gr. laga nr. 19/1940. Í sama máli var A dæmdur fyrir ölvun og óspektir, er hann varð sekur um, nokkru eftir að framangreindir atburðir gerðust. Hann var dæmdur til 9 mánaða fangelsisvistar og til að greiða GC 12350 krónur í skaðabætur ...........000000 0 ss 92 Hinn 25. marz 1945 var dansleikur haldinn í Reykjavik. Voru þar vinveitingar og ölvun mikil. A var við dyravörzu ásamt lögreglumanni. B kom á dansleikinn og varð ölvaður. A lét hann út, en fyrir beiðni B var honum hleypt inn aftur. Lenti nú í þjarki, sem lauk með því, að A tók B, lagði hann á borð í anddyri danshússins og greiddi honum högg á höf- uðið, sem mun hafa numið við borðplötuna. Hlaut B mikla áverka, m. a. kjálkabrot, og lá hann um skeið þungt hald- inn í sjúkrahúsi. A var dæmt fangelsi tvo mánuði sam- kvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940. Enn fremur var hann dæmdur til að greiða B 8000 krónur í skaðabætur. Við ákvörðun refsingar og skaðabóta var litið til þess, að B átti nokkra sök á viðureigninni .........000000...0..00.0.. 106 A ók farbegabifreið úr hliðargötu inn á aðalbraut í Hafnarfirði. Samtímis ók vörubifreið á gatnamótin um aðalbrautina, og rákust Þifreiðarnar saman. Farþegabifreiðin kastaðist til undan árekstrinum, rann yfir aðalbrautina og inn á hliðar- XCH Efnisskrá. götu hinum megin, þar sem hún rakst á níu ára dreng, er staðnæmzt hafði á réttri vegarbrún, þegar hann sá til bif- reiðanna. Lenti drengurinn undir bifreiðinni og hlaut mikla áverka, m. a. hauskúpubrot. A var talinn hafa valdið slys- inu með of hröðum og sálausum akstri. Var honum dæmd refsing, m. a. samkvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940 ...... A var í héraði dæmdur til refsingar og greiðslu skaðabóta vegna áverka, sem hann hafði veitt B. B skaut til hæsta- réttar ákvæði héraðsdóms um skaðabætur, en að öðru leyti var dóminum ekki áfrýjað ..........0.....00 000. A varð undir hestvagni, sem valt, er bifreið var ekið á hann. Marðist hann mjög á hægra fæti og hafði í honum miklar Þrautir. Var A frá verkum á annan mánuð, en náði aftur fullri heilsu. Ákoma þessi var ekki talin slík, sem lýst er í 218. gr. laga nr. 19/1940. Var Þifreiðarstjórinn, sem sök átti á slysinu, því sýknaður af ákæru um brot gegn 219. gr. sömu laga ......... sr sr A varð þess valdur, að vörubifreið rann stjórnlaus á tvo veg- farendur, sem hlutu allmikla áverka. A var dæmd refsing m. a. samkvæmt 167. sbr. 165. gr. laga nr. 19/1940 Manni dæmdar fébætur vegna áverka, sem hann hlaut í bif- reiðarslysi, og þar af leiðandi heilsutjóns .............. A Ók bifreið suður Garðastræti í Reykjavík síðla kvölds í nóvembermánuði. Götulysing var slæm, rigning og bleyta. Á móts við Ránargötu varð kona fyrir bifreiðinni, féll við og slasaðist. Beið hún varanlegt heilsutjón af slysi þessu, og var varanleg örorka hennar áætluð 25%. A var dæmd refsing m. a. samkvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940 Hinn 24. maí 1946 hlaut A nokkur meiðsl í Þifreiðarslysi, töluverð sár á fæti og einkenni um heilahristing. Sárin á fætinum greru á nokkrum vikum, en höfuðverkur og svimi hélzt fram eftir sumri. Varð A ekki fullvinnufær fyrr en um miðjan septembermánuð. B, sem ók bifreiðinni, var sýkn- aður af ákæru um brot gegn 23. kafla laga nr. 19/1940, en dæmd refsing samkvæmt umferðarlögum og Þifreiðalögum Líkur. Sjá sönnun. Læknar. Sbr. blóðrannsókn. Réttarkrufning framkvæmd á líki manns, sem farizt hafði í bif- reiðarslysi ..........0..002 0... 35, 404, 510, Læknir lýsir áverkum, sem n maður hlaut í bifreiðarslysi 46, 140, 253, 503, 528, Læknir lýsir áverkum manns, sem sætt hafði líkamsárás 92, 106, 248, Bls. 140 248 253 469 ð03 o42 599 542 560 Efnisskrá. XCITI Bls. Læknir skoðar lík manns, sem farizt hafði í bifreiðarslysi 114, 443 Héraðslæknir vottar, að íbúð sé heilsuspillandi ............ 213 Læknir gefur skýrslu um heilsu og andlegt hæfi málsaðilja .. 293 Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns, sem slasazt hafði af völdum bifreiðar ............... or 503 Héraðslæknir áætlar örorku konu, sem slasazt hafði af völdum bifreiðar ...........00000 000... sr 528. Lög. Lögskýring. Maður, sem sakaður var um njósnir á styrjaldartímum, var hafður í haldi erlendis og síðan í gæzluvarðhaldi hér á landi. Samkvæmt lögjöfnun frá 76. gr. sbr. 4. mgr. 8. gr. laga nr. 19/1940 og samkvæmt 76. gr. beinlínis var varð- haldsvist hans erlendis og gæzluvarðhald hér á landi látið koma í stað refsingar ..........0.2.0.0 0... 3, 189, 447 Refsing ákveðin með hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 ........0.0 0 sr 3, 189, 447 Ákvæði 5. gr. laga nr. 85/1936 um sáttastarf dómara í málum, sem sækja má á varnarþingi samkvæmt 82. gr. sömu laga, talið eiga við, hvort sem varnarþingsheimildin er notuð eða Ekki ..........2000 0000 78 Verðlagsreglur frá 11. marz og 6. október 1943 taldar gilda um vörur almennt, en ekki einungis um vörur, er lúta sér- stökum verðlagsákvæðum ..........202000. 000. s1 Útgerðarfélag varð gjaldþrota. A, sem verið hafði framkvæmdar- stjóri félagsins, lýsti í búið kröfu að fjárhæð kr. 5731.04. Af fjárhæð þessari voru kr. 4298.28 framkvæmdarstjóralaun og þar af kr. 1350.00 vegna þriggja mánaða uppsagnar- frests, er honum var tryggður í ráðningarsamningi. Þessi hluti kröfunnar þótti eiga að njóta forgangsréttar sam- kvæmt 5. tölulið b-liðs 83. gr. skiptalaga nr. 3/1878, enda varð uppsagnarfresturinn ekki talinn of langur. Hinn hluti kröfunnar, greiðslur, sem A hafði innt af hendi vegna félagsins fyrir húsnæði, hita, ljós og ræstingu, var einungis tekinn til greina sem almenn krafa í búið ..... sr 133 Landmælingamaður, sem ráðinn var í þjónustu bæjarverkfræð- ings í Reykjavík, talinn undanþeginn ákvæðum 1. mgr. 3. gr. laga nr. 39/1943, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar ..... „ 144 Máli frestað ex officio í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 ....0.0.0... sr „.. 152, 509 A höfðaði mál í héraði á hendur B, m. a. til heimtu málflutn- ingsþóknunar. Á meðan á þeim málarekstri stóð, leitaði B úrskurðar stjórnar Lögmannafélags Íslands um fjárhæð þóknunarinnar. Félagsstjórnin kvað upp um þetta efni úr- skurð, sem kærður var til hæstaréttar. Talið var, að A hefði XCIV Efnisskrá. með höfðun og áframhaldandi rekstri fyrrgreinds dóms- máls svipt aðilja færi á að öðlast um þóknunina úrskurð stjórnar Lögmannafélags Íslands, sem kærður yrði sam- kvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942, og yrði úrlausn stjórnarinnar í umræddu máli því einungis skoðuð sem álitsgerð. Sam- kvæmt þessu var kærumálinu vísað frá hæstarétti ...... A bjó ásamt syni sínum og dóttur, sem var gift og barnshafandi, í þriggja herbergja íbúð í húsi sinu. Þar bjó og sonur A í kjallaraherbergi, sem var illa til íbúðar fallið. Í húsinu bjó einnig B, sem hafði þriggja herbergja íbúð til afnota. A sagði nú B upp húsnæðinu, til þess að fá það dóttur sinni og tengdasyni til íbúðar, og leitaði atbeina fógeta til út- burðar, er B flutti ekki. Fógeti tók til greina kröfu A og bar B út. Úrskurði fógeta var áfrýjað. Talið var, að A hefði verið brýn þörf að fá íbúð B til afnota í framangreindu skyni, og hefði B því borið að víkja úr henni. Fyrir hæsta- rétti kom það fram, að tengdasonur A hafði ekki flutt í húsið, enda höfðu þau hjón skilið að borði og sæng, eftir að útburður var framkvæmdur. A hafði hins vegar ásamt syni sinum flutt í íbúð B, en í hinni íbúðinni bjó annar sonur ÁA og dóttir ásamt barni sinu. Með hliðsjón af stærð ibúðarherbergja í húsinu og þegar virtir voru heimilis- hagir A, þóttu eigi vera skilyrði fyrir hendi samkvæmt 14. gr. laga nr. 39/1943 til þess að fá B af nýju umráð íbúðar Þeirrar, sem um var deilt .............0..0 00... A var sóttur til endurgreiðslu fjárhæðar, er hann hafði um- fram lagaheimild tekið í leigu eftir húsnæði í Reykjavik frá því í marz 1944 til ásústloka 1945. Lög nr. 95/1945, er tóku gildi, eftir að umrædd atvik gerðust og endurkröfu- réttur skapaðist, áttu ekki við, að því er úrlausn þess máls varðaði (...........0.20200 sess A var sóttur til sakar fyrir að hafa dregið sér kr. 1087.00. Fyrir hæstarétti bauð verjandi fram greiðslu nefndrar fjárhæðar að fullu. Refsing A var ákveðin með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 ........0.200.00.00.00. A var dæmd sekt samkvæmt 247. gr. laga nr. 19/1940 með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. sömu laga. Hann var ekki sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. laganna ............ Stjórn Lögmannafélags Íslands hefur samkvæmt 8. gr. laga nr. 601/1942 úrskurðarvald um málflutningslaun, og má kæra úrskurði félagsstjórnarinnar um þetta efni til hæstaréttar, sbr. 199. gr. laga nr. 85/1936. Heimild brestur hins vegar til þess að kæra úrskurði félagsstjórnarinnar, sem einungis lúta að starfsaðferðum hennar í sambandi við slík mál .. Maður hlaut meiðsl í fæti af völdum bifreiðar. Var fóturinn Bls. 204 219 219 Efnisskrá. mikið marinn og fylgdu því miklar þrautir. Var maðurinn frá verkum á annan mánuð, en náði síðan fullri heilsu. Eigi var talið, að ákoma þessi væri slík, sem lýst er í 218. gr. laga nr. 19/1940. Var bifreiðarstjórinn, sem valdið hafði slysinu með gálausum akstri, því sýknaður af ákæru um brot gegn 219. gr. sömu laga .......... sr Samkvæmt 12. gr. laga nr. 1/1938 geta fyrirsvarsmenn sildar- verksmiðja ríkisins ekki lofað ákveðnu magni sildarmjöls, svo bindandi sé, fyrr en liðinn er pöntunarfrestur aðilja, er þar greinir, og sýnt er, að hve miklu leyti birgðir endast til að fullnægja pöntunum, sem þá eru komnar ........ Samningur dæmdur ógildur samkvæmt lögjöfnun frá 1. mgr. 31. gr. laga nr. 7/1936 2.....0000000. Máli til heimtu fébóta vegna skemmda á húseign talið svo hátt- að, að héraðsdómari hefði átt að kveðja sérkunnáttumenn um húsagerð til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 3. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936 .......00000. 000... Af ákvæðum 108. gr. laga nr. 85/1936 leiðir, að héraðsdómari á að dæma frávísunaratriði máls, áður en hann dæmir mál- ið að efni til, þannig að kostur sé að bera frávisunaratriði undir hæstarétt, áður en efni málsins er dæmt í héraði Ákvæði 7. töluliðs 1. gr. laga nr. 93/1933 um, að útgáfudagur skuli tilgreindur í vixli, er óhjákvæmilegt, og verður ákvæði 4. mgr. 2. gr. sömu laga um útgáfustað eigi með lögjöfnun beitt um útgáfudag ........... sr sr vori lög nr. 55/1921 um skipulag kauptúna og sjávarþorpa é aðrar réttarreglur heimila að. leggja féhótaábyrgð á bæj- ar- eða sveitarfélög fyrir skipulagsákvarðanir, sem hafa í för með sér breytingu á afstöðu húsa til gatna ......... . Ákvæði 110. og 111. gr.laga nr. 85/1936 um, að staðhæfingar um málsatvik og mótmæli skuli jafnan koma fram, jafnskjótt og tilefni verður, eigi talin því til fyrirstöðu, að hrundið væri í hæstarétti kröfum, sem sýnilega áttu ekki stoð í lög- um, enda þótt þeim hefði ekki verið andmælt í héraði seldi B húseign, og áttu 56000 krónur af kaupverðinu að greiðast með vörum. Kaupið var síðar rift samkvæmt kröfu A vegna vanefnda B, en af því leiddi, að hrundið var kröfu A um söluhagnað af umræddum vörum, sbr. 57. gr. laga nr. 39/19292 00.02.0200. sr A keypti bát, sem hann sjálfur hafði athugað og auk þess fengið sérfróðan mann til að skoða, áður en kaupin voru ráðin. Hann gat því ekki borið fyrir sig galla, sem hann taldi, að verið hefðu á bátnum og komið í ljós síðar, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922 ......... sr Héraðsdómari segir um lög nr. 95/1945, að af greinargerð með XCV BIs. 253 357 370 318 433 XCVI Efnisskrá. Bls. frumvarpi að nefndum lögum virðist mega ráða, að til þess hafi verið ætlazt, að lögin verkuðu aftur fyrir sig. En ekk- ert ákvæði um það sé í lögunum sjálfum og því viðurhluta- mikið að telja þau hafa afturvirk áhrif. Í dómi hæstaréttar segir: „Með skírskotun til forsendna héraðsdóms ber að staðfesta niðurstöðu hans“ um kröfuliði þá, sem hér skipta máli. Hæstiréttur miðar því við það, eins og héraðsdómar- arinn, að lögin séu ekki afturvirk, en eigi ber að skilja hæstaréttardóminn svo, að fallizt sé á framangreindan rök- stuðning héraðsdómarans, sbr. hæstaréttardóm í þessu bindi, bls. 204 ...........000 00... 438 A, sem var ölvaður, varð þess valdur, að vörubifreið rann án atbeina vélarinnar forbrekkis um almannafæri í Reykja- vik og olli slysi á vegfarendum og spjöllum á húsi. Fyrir þetta athæfi var A dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 167. sbr. 165. gr. laga nr. 19/1940 Ql0lllll 469 C ók vörubifreið, sem hann hafði leigt af eiganda hennar D, er slys varð í sambandi við notkun bifreiðarinnar. Eins og á stóð, var C á þessum tíma ábyrgur umráðamaður bifreið- arinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. og 5. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Af þessu leiddi, að D bar ekki eigandaábyrgð á bif- reiðinni og var því sýknaður af skaðabótakröfu vegna slyssins ..........2.000000 0 sr 003 A vann við flutning timburskilrúma, sem hlaðið var lausum á pall vörubifreiðar og þannig, að þau stóðu út af bifreiðinni beggja megin. A skyldi vegna flutningsins fylgjast með bif- reiðinni, og tók hann sér því stöðu á vörupalli Þbifreiðar- innar aftan við farminn. Á leið til ákvörðunarstaðar rakst farmurinn í bifreið, sem stóð kyrr, og við það féll A af bifreiðinni og slasaðist. Orsakir til árekstrarins voru mis- tök í stjórn bifreiðarinnar og ótryggileg hleðsla farmsins. Þar sem Á var umbúnaður farmsins kunnur, þótti hann hafa sýnt nokkra óvarkárni með stöðu sinni á bifreiðar- pallinum, án þess að bera fram kvartanir undan öryggis- skorti, sem því var samfara. Samkvæmt 3. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 var honum því dæmt að bera 14 hluta af tjóni sinu sjálfur .............2000 00... 503 A ók bifreið frá Hafnarfirði til Reykjavíkur. Í Fossvogi mætti hann hjólreiðarmönnum. Á veitti því þegar athygli, að tveir Þeirra, er samhliða óku, höfðu eigi fulla stjórn á reiðhjól- um sínum. Er menn þessir komu á móts við bifreiðina, rák- ust þeir saman, misstu vald á reiðhjólunum og féllu við. Lenti annar þeirra undir bifreiðinni og beið bana. A dró ekki nægjanlega úr hraða bifreiðarinnar, er hann varð Efnisskrá. XCVII þess vís, að stjórn manna þessara á reiðhjólunum var áfátt, og hann lét undir höfuð leggjast að fullbeita hemlum til að stöðva bifreiðina, svo fljótt sem verða mætti, er hann sá mennina falla. Var A talinn samvaldur að slysinu og dæmd refsing, m. a. samkvæmt 215. gr. sbr. niðurlags- ákvæði 19. gr. laga nr. 19/1940 .........00.0.000 00. A vann mörg ár í netjaverkstæði B, en lét af störfum þar hinn 31. ágúst 1945. Í kjarasamningi 22. desember 1944 var svo kveðið á, að um sumarleyfi skyldi fara eftir lögum nr. 16/1943 um orlof. A hafði fengið orlof almanaksárin 1941— 1944, að báðum meðtöldum. Átti hún því kröfu til orlofs- fjár einungis fyrir tímabilið 1. janúar 1945 til 31. ágúst s. á., er hún lét af störfum ..........00..00 0000. A og B seldu C húseign í Reykjavík ásamt eignarlóð. Stærð lóðarinnar var talin 630 fermetrar, en síðar mældist stærð hennar einungis 601 fermetri. Áður en kaup voru ráðin, hafði C skoðað lóðina og athugað lóðamörk. Eins og á stóð og með hliðsjón af verðmæti og söluverði húss og lóðar, varð ekki talið, að þessi munur á lóðarstærðinni hefði ver- ið slík forsenda fyrir kaupum aðilja, að GC ætti fébótakröfu hans vegna á hendur A og B, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922 A seldi B hús, sem var í smíðum, og lofaði að fullgera aðra hæð hússins og afhenda hana skilorðslaust til afnota til- tekinn dag, en gjalda B ella 500 krónur þaðan af fyrir hvern dag sem liði, unz verkinu væri lokið. Féviti þetta þótti ber- sýnilega ósanngjarnt og var lækkað, sbr. 35. gr. laga nr. 1/1936 ......20000 nenna Kona varð fyrir bifreið, sem A stjórnaði, féll á götuna og lá þar meðvitundarlaus. Á taldi, að konan hefði beðið bana, varð óttasleginn og hvarf af vettvangi án þess að veita konunni nokkra umönnun eða hlutast til um hjálp henni til handa. A var dæmd refsing, m. a. samkvæmt 1. mgr. 220. gr. laga nr. 19/1940 sbr. 75. gr. sömu laga ........ A hafði á leigu íbúð í húsi B í Reykjavík samkvæmt leigu- samningi 4. maí 1944 til óákveðins tíma, en uppsagnar- frestur var ákveðinn 3 mánuðir, miðað við fardas. Að frum- kvæði B undirrituðu aðiljar nýjan samning um leigu sama húsnæðis hinn 5. febrúar 1947. Hafði B gert samningsupp- kastið á prentað eyðublað, en ritað í það ákvæði þess efnis, að A skyldi rýma íbúðina í síðasta lagi 14. maí 1947. Hinn 17. mai s. á. krafðist B síðan útburðar A, sem neitaði að rýma og bar það fyrir sig, að hann hefði ekki tekið eftir umræddu ákvæði um brottflutning, enda hefði hann þá ekki undirritað samninginn. Viðurkennt var, að aðiljar hefðu ekki rætt þessa breytingu á samningnum, og að BIs. 510 516 518 520 528 ga KCVIII Efnisskrá. Bls. B hefði ekki vakið athygli A á henni sérstaklega. Þá var högum A og fyrri skiptum aðiljanna svo háttað, að B mátti vera ljóst, að mjög ólíklegt væri, að A vildi undirgangast brottrýmingarákvæðið, og að athugasemdalaus undirskrift hans undir samninginn hlyti að stafa af því, að hann hefði ekki veitt þessu ákvæði eftirtekt. Samkvæmt þessu var A ekki bundinn af umræddu samningsákvæði, sbr. 31. gr. laga nr. 7/1936. Var því synjað um útburð ..........0...0.... ð3ð A hlaut í Þbifreiðarslysi töluverð sár á fæti og einkenni um heilahristing. Sárin greru á nokkrum vikum, en vegna höfuðverkjar og svima varð A ekki fullvinnufær, fyrr en liðið var hátt á fjórða mánuð frá slysinu. B, sem ók bif- reiðinni, var sýknaður af ákæru um brot gegn 23. kafla laga nr. 19/1940 (219. gr.), en dæmd refsing samkvæmt umferð- arlögum og Þbifreiðalögum ..........0.2.0.00.0.00... or 542 Er v/s B frá Siglufirði lá í Vestmannaeyjum, réði skipstjóri A stýrimann skipsins í næstu för þess til útlanda. Er ráðn- ingin var brigðuð, höfðaði A skaðabótamál fyrir sjó- og verzlunardómi Vestmannaeyja á hendur skipstjóra vegna eiganda og útgerðarmanns skipsins. Höfðun málsins var heimil á þessu varnarþingi, sbr. 8ð. gr. laga nr. 85/1936 566 Skýrslum vitna bar svo mjög í milli um atvik að árekstri tveggja skipa, að ekki varð af þeim ráðið, hver eða hverjir ættu sök á árekstrinum. Fékk því hvorugt skipið bættan skaða sinn, sbr. 226. gr. laga nr. 56/1914 .......... 570 Lögsæzla. Sjá lögreglumenn. Lögreglumenn. Fundið að því, að eftirlitsmaður bifreiða hlutaðist ekki til um, að manni, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar, væri tekið blóð til rannsóknar 209 Lögreglumenn komu á vettvang, þar sem mannsbani hafði hlotizt af akstri bifreiðar, án þess að hlutast til um rann- sókn á verksummerkjum og bifreið þeirri, er slysinu hafði valdið. Var þetta talið mjög aðfinnsluvert .............. 510 Kona varð fyrir bifreið í Reykjavík og stórslasaðist síðla kvölds í nóvembermánuði. Bifreiðarstjórinn hvarf af vattvangi, þar sem konan lá meðvitundarlaus og enginn var til að veita henni umönnun. Hæstiréttur taldi það mjög aðfinnsluvert, að lögreglan gerði ófullnægjandi athuganir á vettvangi, rannsakaði ekki bifreið þá, sem um var að tefla, og gerði ekki næga sangskör að því að ná Þifreiðarstjóranum til rannsóknar ........2.0000.. ss 528 Efnisskrá. XCIX Bls. Lögræði. Maður sækir skaðabótamál vegna ólögráða dóttur sinnar .. 24 Lögráðamaður sækir mál vegna ólögráða aðilja Lögtak. A tók sér búsetu erlendis, en gegndi áfram störfum formanns og framkvæmdarstjóra hlutafélags, sem rak umboðs- og heildverzlun í Reykjavík, enda þótt hann fullnægði ekki lengur lagaskilyrðum til þess, sbr. 32. gr. laga nr. 77/1921 og 2. tölulið 5. gr. laga nr. 52/1925. Af hlutafé félags þessa áttu A og eiginkona hans tæpan helming. Eins og á stóð, var A með þátttöku sinni í félaginu talinn reka atvinnu hér á landi, og var því heimilað lögtak til heimtu útsvars, sem á hann hafði verið lagt í Reykjavík ............00... 58 Lögtak heimilað til heimtu útsvars, sem lagt hafði verið á olíufélag vegna benzin- og olíusölu þess á Blönduósi .... 111 A, sem búsettur var í Fáskrúðsfjarðarhreppi, var gert að greiða útsvar í Búðahreppi vegna atvinnurekstrar hans þar, og var lögtak heimilað til heimtu útsvarsins .............. 130 Hlutafélagið S var stofnað árið 1942 og skrásett í Neskaupstað, þar sem það gerði út skip sitt næsta ár. Í janúarmánuði 1944 var félagið skrásett af nýju í Mjóafirði. Árið 1945 var útsvar samt sem áður lagt á félagið í Neskaupstað, en útsvar þetta neitaði félagið að borga. A og eiginkona hans áttu kr. 72000.00 af hlutafé félagsins, sem nam samtals kr. 75000.00, og höfðu í reyndinni öll ráð félagsins og fyrir- svar. Var því talið, að raunverulegt heimilisfang félags- ins hefði verið í Neskaupstað, þar sem þau hjón voru búsett, og félagið útsvarsskylt þar árið 1945. Lögtak var því heimilað til heimtu útsvarsins ............0.00000.... 163 iLögtak var gert fyrir útsvari, sem A hafði verið gert að greiða í Sandvíkurhreppi árið 1944, en er útsvar þetta var á lagt, hafði A dvalið í hreppnum og haft þar fasta atvinnu siðan 1. september 1943 ........0002000 0... 0 nnn nn 259 A hafði á Akureyri á hendi sölu benzins og bifreiðaolíu frá olíufélagi í Reykjavík. Skiptum A og félagsins var svo háttað, að A var talinn starfsmaður félagsins, að því er sölu þessa varðaði, en ekki sjálfstæður umboðssali. Var því synjað um framkvæmd lögtaks til heimtu veltuskatts, sem á A hafði verið lagður vegna sölunnar samkvæmt lög- sm nr. 62/1945 .......002.200 nan 578 C Efnisskrá. Bls. Málasamlag. a) Einkamál. 1. Kröfusamlag. 1. Kröfusamlag af hálfu sækjanda: Eigandi bifreiðar krefst bóta vegna viðgerðarkostnað- ar og afnotamissis bifreiðar, sem skemmzt hafði í árekstri „..................... 18, 427 Mál til heimtu málflutningsþóknunar og dómgjalda .. 186 Mál til ógildis byggingarbréfi og samningi, varðandi byggingu og framkvæmdir á sömu jörð .......... 293 Húseigandi krefur bæjarstjórn um bætur fyrir verð- rýrnun á húsi vegna a) hækkunar jarðvegs við ofaniburð í aðliggjandi götu og b) breytinga á gatna- skipun, er hafði það í för með sér, að húsið varð bakhús og því miður hæft til arðberandi nota en ÁÐUF ............0.0.00 ns 412 Krafizt riftunar samnings um sölu húseignar og skaða- bóta vegna vanefnda á þeim samningi .......... 417 Mál til heimtu ofgreiddrar húsaleigu og skaðabóta vegna ólögmæts útburðar ............000000 0200... 438. Kröfur gerðar um afhendingu vara úr skipaafgreiðslu, endurgreiðslu ofgreidds afgreiðslugjalds og skaða- bóta vegna ólögmæts halds á umræddum vörum .. 462 Krafa um viðurkenningu á sameign vegar og um brott- nám girðingar, er um veginn lá .................. 499 2. Gagnkröfur: Dómi áfrýjað af hendi beggja aðilja 61, 67, 163, 196, 204, 267, 278, 293, 357, 412, 422, 438, 462, 503 II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja: Sameigendur jarðar sækja mál til viðurkenningar um- ferðarrétti um land annarrar jarðar ............ 231 Sameigendur vélar sækja skaðabótamál vegna galla á Vélinni .............00000 00. 240: Sameigendur skips sækja mál til beimtu bóta fyrir skemmdir, er urðu á skipi þeirra í árekstri við annað skip ..............000000 000 nnn 267 Sameigendur jarðar sækja mál til ógildis byggingarbréfi og samningi um framkvæmdir á jörðinni ........ 293 Tveir sameigenda atvinnufyrirtækis krefjast þess, að bú þess sé tekið til opinberra skipta ............ 409 Tvær systur sækja húseiganda til endurgreiðslu of- greiddrar húsaleigu og skaðabóta vegna ólögmæts útburðar ............2.2000000. sr 438. 1. 9 ai s Efnisskrá. Eigandi og skipshöfn skips sækja eiganda annars skips til greiðslu Þbjarglauna .........0.200000...00.00.. Eigandi og vátryggjandi skips sækja eiganda annars skips til bóta vegna tjóns af árekstri skipanna .. 2. Varnaraðilja: Kröfu um útburð beint gegn manni og eiginkonu hans sameiginlega ..............022.00.00 0. s.n Aðili, sem lýst hafði kröfu í þrotabú, áfrýjar úrskurði skiptaréttar og stefnir auk skiptaráðanda fyrir- svarsmanni bankaútibús, er andmælt hafði kröfu hans fyrir skiptaréttinum, sbr. 1. gr. laga nr. 19/1895 ......000020 nn Eiginkona gengur inn í mál við hlið manns sins, er fjárnáms hafði verið krafizt í eignum á vegum Þeirra hjóna ........0000.00. ss. Fébótamál vegna bifreiðarslyss sótt á hendur eiganda bifreiðar, umráðamanni hennar og stjórnanda, þeg- ar slysið varð, svo og vinnuveitanda, er stjórnað hafði hleðslu farms á Þifreiðina ................ Seljendur húss og lóðar sóttir til fébóta vegna þess að lóðin reyndist minni en tjáð var í afsali .......... b) Opinber mál. Aðili ákærður fyrir fleiri en eitt brot 3, 8, 14, 35, 46, 81, 92, 114, 140, 148, 153, 189, 209, 219, 253, 262, 304, 401, 404, 443, 447, 451, 456, 469, 447, 474, 479, 486, 493, 510, 528, 539, 542, Fleiri en einn aðili ákærður í sama máli: Þrír refsifangar ákærðir um strok úr fangelsi, þjófnað og áfengislagabrot ...........00.200 0. nn Þrir stjórnarmenn hlutafélags sóttir til refsingar fyrir brot gegn 15. kafla laga nr. 19/1940 og löggjöf um verðlag og gjaldeyrismeðferð ...............2.00 0... Ökumaður bifreiðar sóttur til refsingar samkvæmt 23. kafla laga nr. 19/1940, Þifreiðalögum og umferðarlögum. Eigandi sömu bifreiðar jafnframt sóttur til refsingar fyrir brot gegn Þbifreiðalögum ..........200.00.0.00... Mál gegn tveimur mönnum til refsingar samkvæmt 18. og 26. kafla laga nr. 19/1940 .......0..0000 00. Ákæra gegn tveimur mönnum fyrir landráð samkvæmt 10. kafla laga nr. 19/1940 ..........200.0000 0. ern Ákæra gegn tveimur mönnum um brot gegn lögum um gjald- Þrotaskipti, bókhaldslöggjöf og 26. og 27. kafla laga nr. 19/1940 (.........00.0 0 CL Bis. öð2 570 127 133 181 503 518 560 Sl CH Efnisskrá. Bls. Ákæra segn þremur mönnum um brot gegn 26. kafla laga nr. 19/1940, áfengislögum nr. 33/1935 svo og, að því er tvo þeirra varðar, bifreiðalögum nr. 23/1941 ..... ee... 456 Tveir menn sóttir til refsingar, m. a. samkvæmt áfengislögum og bifreiðalögum ..................00 00... 486: Málflutningsmenn. Sbr. málflutningur. Héraðsdómslögmaður vittur fyrir að leggja fram á dómbþingi skjal, sem hafði að geyma tilhæfulaus og móðgandi ummæli sakbornings í garð vitna ............ sr 153: Í greinargerð, sem hæstaréttarlögmaður sendi hæstarétti í kærumáli, hafði hann óviðurkvæmileg ummæli um annan hæstaréttarlögmann. Ummæli þessi voru vitt ............ 172 A hæstaréttarlögmaður höfðaði mál í héraði á hendur B, m. a. til heimtu málflutningsþóknunar. Á meðan á þeim mála- rekstri stóð, leitaði B úrskurðar stjórnar Lögmannafélags Íslands um málflutningslaunin. Félagsstjórnin kvað síðan upp um þetta efni úrskurð, sem kærður var til hæstaréttar. Falið var, að A hefði með höfðun og áframhaldandi rekstri fyrrgreinds dómsmáls svipt aðilja færi á að öðlast um mál- flutningslaunin úrskurð stjórnar Lögmannafélags Íslands, sem kærður yrði til hæstaréttar samkvæmt 8. gr. laga nr. 61/1942, og yrði úrlausn stjórnarinnar því einungis metin álitsgerð hennar í málinu. Samkvæmt þessu var málinu vísað frá hæstarétti .............0.00.0000... sr 172 A hæstaréttarlögmaður höfðaði í héraði í umboði B mál á hend- ur G til greiðslu kr. 16783.40 auk vaxta, en lét málið síðan að B or nspurðuna niður falla, með því að hann þá taldi það óvinnandi, gegn því að C greiddi kr. 300.00 í málskostn- að. A, sem reiknaði sér kr. 2000.00 í bóknun, var talinn hafa hrapað nokkuð að aðgerðum í málinu, og þóttu nefndar kr. 3090.00 næg greiðsla fyrir starf hans ................. ... 186 A hæstaréttarlögmaður krafði B um málflutningsþóknun. B leit- aði þá um hana úrlausnar stjórnar Lögmannafélags Íslands, og ræddi stjórnin málið, án þess að veita A þess kost að gæta hagsmuna sinna. Því næst höfðaði A mál fyrir héraðsdómi á hendur B, m. a. til greiðslu umræddra málflutningslauna. Héraðsdómari visaði þessari kröfu frá dómi, með því að um hana hefði þegar verið leitað úrskurðar stjórnar Lög- mannafélags Íslands, sem gera ætti um hana að lögum, sbr. 8. gr. laga nr. 61/1942. Hæstiréttur taldi hins vegar, að við höfðun málsins í héraði hefðu ekki verið fyrir hendi skilyrði til þess að meina A að leita dómhelgi á kröfu sinni, Þegar af þeirri ástæðu, að ágreiningur aðilja hefði verið. borinn undir stjórn lögmannafélagsins, án þess að A væri Efnisskrá. gefinn kostur á að lýsa horfi sinu til málsins. Var frávisun héraðsdóms því hrundið .„.........00..0000 00 n nn A hæstaréttarlögmaður leitaði úrskurðar stjórnar Lögmannafé- lags Íslands um það, hvort málflutningsþóknun, sem B hæstaréttarlögmaður hafði gert kröfu til, gæti talizt hæfi- leg. B krafðist þess, að málinu yrði vísað frá stjórn lög- mannafélagsins, en stjórnin hratt þeirri kröfu með úrskurði, sem B kærði til hæstaréttar. Talið var, að í 8. gr. laga nr. 61/1942, sem veitir stjórn Lögmannafélags Íslands úrskurð- arvald um endurgjald fyrir málflutningsstörf og kveður á um kæru úrskurða um það efni, felist ekki heimild til þess, að skotið sé sér í lagi til hæstaréttar úrskurðum, sem ein- ungis lúta að starfsaðferðum félagsstjórnarinnar. Kæru- málinu var því vísað frá hæstarétti .........0..0....... A hafði veitt B Hkamsáverka og var sóttur til refsingar fyrir þær sakir. Verjandi A í héraði viðhafði í varnarskjali ýms óviðurkvæmileg ummæli og aðdróttanir í garð B. Var þetta VÍtE 20.22.0200 Staðfestur úrskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands um mál- flutningsþóknun ........0.000000 0000 n rr Hæstaréttarlögmaður talinn hafa sýnt óhæfilega stirfni með því að andmæla beiðni um frestun útburðarmáls í 5—10 min- MÉR 20.02.0000 Ósæmileg ummæli hæstaréttarlögmanns í greinargerð hans til hæstaréttar átalin og ómerkt ........0000000 00... Krafa hæstaréttarlögmanns um, að öðrum hæstaréttarlögmanni yrði dæmd þyngsta refsing, sem lög leyfðu, fyrir að tefja dómsmál og úrslit þess, hafði eigi við rök að styðjast Hæstaréttarlögmaður talinn hafa kært mál ófyrirsvnju til hæstaréttar ...........00...0 nr Dráttur máls fyrir hæstarétti vittur .......02.00.0.0. 0... Átalin vangæzla málflutningsmanns í sambandi við áfrýjun máls Málflutningur. Sbr. málflutningsmenn, málsmeðferð. Varnaraðili í kærumáli sendir hæstarétti hvorki kröfur né greinargerð .. 31, 33, 55, 70, 120, 216, 383, 388, 390, 439, Kærumál flutt munnlega fyrir hæstarétti, sbr. 3. mgr. 199. laga nr. 85/1936, og flutningur ákveðinn um formhlið málsins sérstaklega ...........000000000 nennu Mál flutt skriflega fyrir hæstarétti samkvæmt 38. gr. laga nr. 112/1935 ........0.0 0 or Öflun gagna og málsútlistun fyrir landamerkjadómi var mjög ófullkomin. Ólöglærður maður kom fyrir dóminn af hálfu annars aðiljans, en formaður dómsins lét undan falla að GI Bis. 216 235 248 380 CIV Efnisskrá. leiðbeina honum um öflun skýrslna, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Landamerkjadómurinn var því ómerktur ...... 293 Málflutningi um sakarefni skipt, sbr. 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 . eens... 240, 245, 274, 370, 412 Í máli til ákvörðunar heimilisfangi var kröfugerð kæranda í héraði ófullnægjandi, og stefndi gerði þar engar kröfur í málinu. Héraðsdómari leiðbeindi aðiljum, sem voru ólög- lærðir, ekki í þessu efni, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurður héraðsdóms í málinu ómerktur .............. 243 Andmæli gegn tilteknum staðhæfingum voru ekki höfð uppi fyrr en við flutning máls fyrir hæstarétti. Eins og á stóð, Þótti aðili þó ekki hafa svipt sig rétti til að bera Þau fyrir SÍÐ 2. ee 278 Kærumál dæmt í hæstarétti, án þess að kröfur eða sreinargerð hefðu borizt frá sóknaraðilja ............ „ 378, 430, 432 A höfðaði mál gegn B til riftunar húsakaupum o og skaðabóta. Í héraði komu engar kröfur né greinargerðir fram af hálfu B, að því er varðaði efni málsins. Fyrir hæstarétti krafð- ist B hins vegar sýknu og lagði fram gögn. Sýnt þótti, að B hefði verið í lófa lagið að bera fyrir “ sig í héraði máls- ástæður þær og mótmæli, sem hann flutti fram í hæsta- rétti. Gegn andmælum Á var þeim því ekki gaumur gef- inn, sbr. 110. og 111. gr. laga nr. 85/1936, og málið dæmt á þeim grundvelli, sem það var á, er það var tekið til dóms í héraði. Þetta var ekki til fyrirstöðu því, að hrundið væri þeim kröfum A, sem ekki höfðu stoð í lögum ............ 417 Í héraði var ákveðinn skriflegur málflutningur, án þess að gild rök lægju til. Sameiginleg ur frestur til gagnaöðflunar var ekki veittur aðiljum, og bókanir af þeirra hendi urðu fleiri en lög standa til .„................0.00 0000 422 A var krafinn endurgreiðslu fjárhæðar, er hann var talinn hafa heimt af leigjendum sinum umfram samninga og eigi að lögum. A krafðist sýknu af kröfu þessari vegna aði ldar- skorts stefnanda. En þar sem málsástæðu þessari var ekki hreyft fyrr en við munnlegan flutning málsins í héraði, þótti hún of seint fram borin og var því ekki tekin til greina 438 Á kærði til hæstaréttar samkvæmt 198. gr. laga nr. 85/1936 úr- skurð fógetadóms um endurupptöku máls og gerði þá vara- kröfu, að meðferð málsins fyrir fógetadómi yrði ómerkt og héraðsdómara dæmt að greiða honum málskostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti. Þessi krafa talin löglaus í kæru- máli ......... se sr 22. ððð Dráttur máls fyrir hæstarétti vittur ........... or Málshöfðun. Sjá ákæra. Efnisskrá. Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, ómaksbætur. a) Einkamál. Málskostnaður látinn niður falla: Kröfur áfrýjanda teknar til greina að nokkru eða öllu leyti, en málskostnaður þó látinn falla niður 130, 163, 196, 278, 393, 398. 412, 462, 503, 518, 520, Áfrýjandi tapar máli, en þó eigi gert að greiða málskostn- AÐ 0 72, 100, 127, 178, 274, 380, 409, 499, Dómur eða úrskurður héraðsdómara ómerktur vegna rangr- ar meðferðar og málskostnaður látinn falla niður Í máli, sem ómerkt var vegna galla á málsmeðferð, krafðist hvorugur aðilja málskostnaðar, og féll hann því niður Í kærumáli voru kröfur sóknaraðilja ekki teknar til greina, en málskostnaður látinn niður falla, þar sem hans var ekki krafizt 31, 33, 55, 70, 78, 383, 387 390, 430, 432, Kærumáli vísað sjálfkrafa frá hæstarétti. Kærumálskostn- aður látinn falla niður ............ sr Aðilja, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga og fékk kröf- ur sínar teknar til greina að meiru eða minna leyti, dæmdur málskosinaður, 40, 58, 61, 67, 133, 168, 204, 16, 231, 248, 370, 503, 548, 552, Aðili, sem dæmdur var í héraði til greiðsiu fjárhæðar, áfrýjaði málinu. Í hæstarétti var krafan á hendur hon- um lækkuð, en honum sami dæmt að greiða málskostn- að bæði í héraði og fyrir hæstarétti .. 267, 417, 427, Kæra afturkölluð. Varnaraðilja dæmdur kærumálskostnaður Aðili, sem tapar máli að öllu eða mestu leyti, dæmdur til að greiða málskostnað 18, 22, 24, 29, 120, 144, 186, 194, 213, 227, 235, 237, 240, 243, 245, 259, 270, 293, 353, 978, 885, 422, 433, 438, 481, 523, 555, 560, Gjafsóknar- og gjafvarnarmál: Áfrýjandi, sem hafði fengið gjafsókn, vann mál, kostnaður dæmdur úr hendi stefnda ............. . Gjafvarnarhati fyrir hæstarétti vinnur mál og áfrý sjanda dæmt að greiða honum málskostnað ................ Gjafsóknarhafi fyrir hæstarétti tapar máli. Málskostnaður látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjaf- sóknarhafa dæmd úr ríkissjóði ..........000000 0... Gjafsóknarhafi fyrir hæstarétti vinnur mál. Málskostnaður látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjaf- sóknarhafa dæmd úr ríkissjóði .............. Úrskurður fógetadóms ómerktur. Málskostnaður fyrir hæsta- rétti látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjafsóknarhafa dæmd úr ríkissjóði ............000... g 1 n oO ua 4 2 5 Ss = nm CV Bis. rt vo Gt 516 181 548 172 ut 1 Gu öð3 376 ot 1 = 40 111 130 181 CVI Efnisskrá. Gjafsóknarhafi vinnur mál fyrir hæstarétti að nokkru. Málskostnaður fyrir hæstarétti látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjafsóknarhafa dæmd úr ríkissjóði ......... or Gjafsóknarhafi fyrir hæstarétti vann mál sitt. Málskostn- aður látinn falla niður, en málflutningslaun lögmanns gjafsóknarhafa dæmd úr rikissjóði .................. Ómerkingardómar: Héraðsdómari hafði einn farið með og dæmt mál, sem var svo vaxið, að það hefði átt að sæta meðferð fyrir sjó- og verzlunardómi, og var héraðsdómur því ómerktur. Málskostnaðar fyrir hæstarétti var ekki krafizt, og féll hann því niður ..............2.2 0000. Dómur eða úrskurður héraðsdómara ómerktur vegna rangrar málsmeðferðar og málskostnaður látinn falla MIÖUP ........... 00 181, 223, Héraðsdómur ómerktur vegna galla á meðferð máls og áfryjanda dæmdur málskostnaður ............... 231, Úrskurður héraðsdóms í máli til ákvörðunar heimilisfangi ómerktur vegna galla á meðferð málsins og stefnda dæmdur málskostnaður ........0.0.00.00 0. Aðalsök og gagnsök: A sótti B um eftirstöðvar andvirðis sláturfjárafurða. Í héraði var B dæmt að greiða A lægri fjárhæð en kröfu hans nam svo og málskostnað. Málinu var áfrýjað af beggja hálfu með þeim úrslitum, að fjárhæð sú, sem A var dæmd í héraði, var hækkuð og B dæmt að greiða máls- kostnað í héraði og fyrir hæstarétti ................ A sótti B til greiðslu fébóta fyrir hest, sem fórst af völdum bifreiðar B. A var í héraði dæmd lægri fjárhæð en kröfu hans nam svo og máiskostnaður úr hendi B. Báðir aðiljar áfrýjuðu málinu með þeim úrslitum, að fjárhæð sú, sem Á var dæmd í héraði var hækkuð. B /ar dæmt að greiða Á málskostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti ............... sr Fógeti synjaði um framkvæmd lögtaks til heimtu útsvars úr hendi A, en lét málskostnað niður falla. A kærði málskostnaðarákvæði fógetaúrskurðarins og siðar var aðalmálinu einnig áfrýjað af hálfu viðkomandi sveitar- félags. Úrslit fyrir hæstarétti, þar sem málin voru sameinuð, urðu þau, að lagt var fyrir fógeta að fram- kvæma lögtakið, en málskostnaður látinn niður falla bæði í héraði og fyrir hæstarétti .................... Erlendur kaupsýslumaður A krafðist fébóta vegna vanefnda Bls. 398 öðð 370 243 GL 163 Efnisskrá. B á afhendingu sildar samkvæmt sölusamningi aðilja. Í héraði var A dæmd lægri fjárhæð en hann hafði kraf- izt og málskostnaður. Báðir aðiljar áfrýjuðu með þeim úrslitum, að B var dæmt að greiða lægri fjárhæð en í héraði hafði verið ákveðið svo og málskostnað í hér- aði, en málskostnaður fyrir hæstarétti var látinn falla MIÐUr .......0200 ns .. A sótti B til endurgreiðslu ofgreiddrar húsaleigu og var í héraði dæmd fjárhæð, nokkru lægri en kröfu hans nam, svo og málskostnaður úr hendi B. Aðiljar áfrýjuðu báðir með þeim árangri, að fjárhæð sú, sem Á var dæmd í héraði, var hækkuð og honum dæmdur málskostnaður bæði í héraði og fyrir hæstarétti ......... or Árekstur varð milli skipa A og B á Reykjavíkurhöfn, og krafðist A bóta vegna skemmda á skipi sínu úr hendi B. Héraðsdómur dæmdi B að bæta tjón A að % hlutum og til greiðslu málskostnaðar. Niðurstaða af áfrýjun beggja aðilja varð í hæstaréiti sú, að B var dæmi að bæta tjón A að 34 hlutum og greiða málskostnað bæði í héraði og fyrir hæstarétti ........0..0200000.0 0... A krafði B bóta vegna vanefnda á samningi um sölu sildar- mjöls. Krafa A var að mestu tekin til greina í héraði og honum dæmdur málskostnaður. Áfrýjun beggja að- ilja leiddi til sýknu B, en málskostnaður bæði í héraði og fyrir hæstarétti var látinn falla niður ............ Samkvæmt kröfu A og B dæmdi héraðsdómari ógilda samn- inga, sem B hafði gert við C varðandi sameign A og B, en málskostnaður í héraði féll niður. Aðiljar áfrýjuðu málinu báðir, og urðu úrslit málsins í hæstarétti þau, að ákvæði héraðsdóms um ógildi samninganna voru staðfest, þó með nokkurri breytingu C í hag, svo og ákvæði héraðsdóms um málskostnað, en C dæmt að greiða Á og B málskostnað fyrir hæstarétti .......... Máli áfrýjað af hálfu beggja aðilja. Héraðsdómur ómerktur og málskostnaður fyrir hæstarétti felldur niður .... Bæjarfélagi var í héraði dæmd fébótaábyrgð á verðrýrnun, sem kynni að hafa orðið á húseign A vegna breytinga á gatnaskipun o. fl, en málskostnaður látinn falla niður. Aðiljar áfrýjuðu máli þessu báðir. Úrslit í hæstarétti urðu þau, að bæjarfélagið var sýknað, en málskostnað- ur fyrir báðum dómum látinn falla niður .......... A krafði B um kaupverð vöru. Í héraði voru kröfur A tekn- ar til greina að fullu og honum dæmdur málskostnaður. Aðiljar áfrýjuðu héraðsdómi báðir svo og fjárnáms- CVII Bls. 196. 204 218 293 3ö7 412 VIII Efnisskrá. gerð, sem framkvæmd hafði verið. Héraðsdómur og fjárnámsgerð voru staðfest í hæstarétti og B dæmt að greiða málskostnað ............00000000000. Á og B kröfðu C um endurgreiðslu ofgreiddrar húsaleigu og bætur fyrir ólöglegan útburð. C var í héraði dæmt að greiða lægri fjárhæð en krafizt var svo og máls- kostnað. Málinu var áfrýjað af hálfu beggja aðilja. Úrslit urðu þau, að fjárhæð sú, sem dæmd var í hér- aði, var hækkuð og C dæmt að greiða málskostnað fyrir báðum dómum ...............0.0.00 nr Í héraði voru kröfur A á hendur B að nokkru teknar til greina og B dæmt að greiða málskostnað. A og B áfrýj- uðu málinu báðir, og lauk því með sýknu B, en máls- kostnaður bæði í héraði og fyrir hæstarétti var lát- inn falla niður ..............0000000 0 Á meiddist í bifreiðarslysi, sem átti rót sína að rekja til mistaka í stjórn bifreiðarinnar og ótryggilegrar hleðslu hennar. Hann höfðaði síðan mál til fébóta fyrir heilsu- tjón gegn eiganda bifreiðarinnar B, umráða- og öku- manni hennar C og vinnuveitanda sinum D, sem stjórn- að hafði hleðslu bifreiðarinnar. Í héraði var D sýkn- aður og málskostnaður látinn falla niður, en B og C dæmdir til greiðslu bótafjárhæðar og málskostnaðar. Málinu var áfrýjað á báða bóga til hæstaréttar, þar sem úrslit urðu þau, að B var sýknaður og málskostnaður bæði í héraði og fyrir hæstarétti látinn falla niður, að bví er hann varðaði, en C og D dæmt að greiða A litið eitt lægri fjárhæð en ákveðin hafði verið í héraði svo og málskostnað fyrir báðum dómum .............. 7. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til hæstaréttar sam- kvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936 ........ 55, 163, 387, b) Opinber mál. 1. Aðili dæmdur sekur: Einn aðili dæmdur sekur og til greiðslu alls sakarkostnaðar 3, 14, 35, 46, 92, 106, 140, 148, 209, 219, 253, 262, 401, 404, 443, 447, 451, 469, 474, 479, 493, 497, 510, 528, 539, Á var sekur um verðlagsbrot. Honum var dæmt að greiða allan sakarkostnað í héraði, en áfrýjunarkostnað ein- ungis að hálfu. Áfrýjunarkostnaður var að öðru leyti lagður á ríkissjóð, þar sem rannsókn og meðferð máls- ins, einkum fyrir hæstarétti, varð óeðlilega umfangs- mikil og kostnaðarsöm af ástæðum, sem ákærði átti ekki sök á .........0..000 0000 Tveir aðiljar ákærðir og sakfelldir. Hvor þeirra um sig Bls. 99 pa. 1 t 438 462 503 ö48 542 153 Efnisskrá. dæmdur til greiðslu málsvarnarlauna talsmanns sins í héraði og fyrir hæstarétti, en báðir til greiðslu annars sakarkostnaðar in solidum ..........0.000.0. 00... Tveir aðiljar ákærðir og sakfelldir. Báðir dæmdir til greiðslu alls sakarkostnaðar in solidum .. 114, 189, A og B voru ákærðir og báðir sakfelldir. Hvorum um sig dæmt að greiða málsvarnarlaun verjanda sins í hér- aði og fyrir hæstarétti. Annan sakarkostnað var þeim dæmt að greiða að %o hluta in solidum, en A einum 1960 hluta ........000000 00 Þrir menn sakfelldir og dæmdir til greiðslu alls sakarkostn- aðar in solidum ...........2.00..n enn 8, Þrir menn ákærðir og sakfelldir. Þeim var dæmt að greiða in solidum allan sakarkostnað, annan en málsvarnar- laun „......00200000000n0 sen 2. Héraðsdómur ómerktur og sakarkostnaður lagður á rikis- SJÓÐ 2...00rrr Héraðsdómur ómerktur og héraðsdómaranum dæmt að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar samkvæmt 35. gr. tilskipunar 3. júní 1796 ........0.00.00000..00.. Málsmeðferð. Hæstiréttur frestar opinberu máli og kveður með úrskurði á um frekari rannsókn sakaratriða ............. 1, 80, 91, Héraðsdómari fór einn með mál, sem risið var af viðskiptum umboðs- og heildsala annars vegar og verksmiðjueiganda hins vegar og hefði því átt að sæta meðferð fyrir sjó- og verzlunardómi, sbr. 2. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936. Héraðsdómur og meðferð málsins frá þingfestingu voru því ómerkt og málinu vísað heim í hérað til meðferðar af NÝJU ......020000 ns Meðferð máls, þar sem m. a. var deilt um verðlagningu vöru, var áfátt að því leyti, að eigi hafði verið aflað skýrslna verðlagsyfirvalda um álagningu á vöruna í heildsölu og smásölu svo og álits Verzlunarráðs Íslands um það, hvort um umboðssölu eða heildsölu væri að tefla samkvæmt venju, er kynni að hafa myndazt ..........02.000000.... Einkamáli frestað og lagt fyrir héraðsdómara að afla skýrslu um málsatvik ...............0000. see Einkamáli frestað samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 og lagt fyrir héraðsdómara að veita aðiljum kost á öflun frekari sakargagna ............0.202.00. 00. 0... 152, Opinberu máli út af brotum gegn verðlagslöggiöðfinni frestað í hæstarétti og löggiltum endurskoðanda falið að rannsaka ýms sakaratriði ...............00.2.00 0. n sn CIX Bls. 122 486 304 456 si 560 öð8. 126 öl öl 66 509 CX Efnisskrá. Opinberu máli út af brotum gegn verðlagslöggjöfinni frestað í hæstarétti til öflunar frekari skýrslna frá stjórnvöldum verðlagsmála ............02000.0. 00 ene Kærumáli frestað í hæstarétti vegna áfrýjunar aðalmálsins og síðan sameinað því ...........200.00.0. nr nn Kærumál flutt munnlega fyrir hæstarétti, sbr. 3. mgr. 199. gr. laga nr. 85/1936, og flutningur ákveðinn um formhlið málsins sérstaklega ............0002000 00... nr A krafðist fjárnáms hjá B til tryggingar dómskuld. B lýsti sig eignalausan og kvað eiginkonu sina G, sem hann hafði sengið að eiga, eftir að stofnað hafði verið til skuldarinnar, hafa fært í búið allar eignir, er væru á vegum þeirra hjóna, og væru þær hjúskapareign hennar. ÁA krafðist, að fjárnám yrði gert í eignum þessum, en B og C, sem gekk inn í málið við hlið B, andmæltu því. Var nú m. a. um það deilt, hvaða munir væru hjúskapareign eða séreign B og C, hvors um sig. A krafðist ekki fjárnáms í sérstaklega tilgreindum munum, og skrásetning muna eða virðing fór ekki heldur fram. Kom því ekki glöggt í ljós, um hvaða muni var deilt. Var úrskurður fógeta af þeim sökum ómerktur .......... Gerð grein fyrir drætti skaðabótamáls fyrir hæstarétti Bifreiðarstjóri var sakaður um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar. Fundið var að því, að bifreiða- eftirlitsmaður, sem kom á vettvang, hlutaðist ekki til um það, að sökunaut væri tekið blóð til rannsóknar. Þá þótti héraðsdómari hvorki hafa yfirheyrt sakborning né vitni nógu rækilega ............2.20000 0... senn Dómur landamerkjadóms ómerktur vegna ófullnægjandi gagna- öflunar og málsútlistunar, enda hafði formaður landa- merkjadómsins vanrækt að leiðbeina ólöglærðum aðilja samkvæmt 114. gr. laga nr. 85/1936 .....00000000.0 000... Mál flutt skriflega fyrir hæstarétti samkvæmt 38. gr. laga nr. 112/1985 .......0..000 ser Landamerkjadómur fór með mál, sem varðaði umferðarrétt um land. Stefnandi gerði í máli þessu þá kröfu í héraði, að honum yrði heimiluð óhindruð umferð um tiltekinn veg. Dómurinn gekk fram hjá þessari kröfu, en dæmdi stefnanda „rétt til vegarstæðis“ annars staðar. Vegna þessara galla á meðferð málsins var héraðsdómurinn ómerktur ........ Í máli til ákvörðunar heimilisfangi voru kröfur kæranda ófull- komnar, en af hálfu kærða voru engar kröfur gerðar. Hér- aðsdómari lét þó undir höfuð leggjast að leiðbeina aðiljum, sem voru Ólöglærðir, í þessu efni, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Þá var úrskurður héraðsdómara ófullkominn, og Bls. 153 163 181 196 209 223 223 231 Efnisskrá. greindi þar hvorki kæranda málsins né kröfur hans. Vegna Þessara galla á meðferð málsins var úrskurðurinn ómerktur Í skaðabótamáli var sakarefni skipt samkvæmt 71. gr. laga nr. 85/1936, c og það atriði, hvort stefndi væri skaðabótaskyldur, sótt og varið sérstaklega ....... 240, 245, 274, 370, Héraðsdómur "gerir grein fyrir drætti einkamáls ........ 245, Ákvæði sakadóms um skaðabætur áfrýjað sér í lagi Rannsókn á Þifreiðarslysi var ófullkomin. Prófun vitna var áfátt og eigi aflað skyrslu læknis um heilsu manns, sem slasazt hafði ............2..20.000 enn Héraðsdómari gerir grein fyrir drætti, sem varð á rannsókn máls út af bifreiðarslysi ..... sr A var sakaður um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar. Var honum tekið blóð til rannsóknar. En fram- haldspróf í málinu leiddu í ljós, að um blóðúrtakið hafði eigi verið búið með þeim hætti, þar til rannsókn fór fram á því, að öruggt þætti að leggja niðurstöðu hennar til grundvallar dómi í málinu ....... . Héraðsdómur ómerktur, þar sem dómari hafði ekki kvatt sér- kunnáttumenn til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 3. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936 .....0000200 00... Héraðsdómari visaði sakarefni að hluta frá dómi, en lagði jafn- framt efnisdóm á það að öðru leyti. Héraðsdómurinn var ómerktur, þar sem frávisunaratriði málsins hafði ekki ver- ið dæmt sérstaklega, áður en málið væri dæmt að efni til A höfðaði vixilmál til greiðslu 3500 króna, en útgáfudagur var enginn tilgreindur á skjali því, sem hann reisti kröfu sína á. Þar sem vixilskuldbinding hafði af þessum sökum ekki stofnazt, sbr. 7. tölulið 1. gr. laga nr. 93/1933, var óheimilt að ganga fram hjá sáttanefnd og reka málið samkvæmt 17. kafla laga nr. 85/1936. Var málinu því vísað frá héraðs- dómi ........... so sr A höfðaði mál gegn B til riftunar húsakaupum og skaðabóta. Þegar málið var þingfest, fékk B frest til greinargerðar og sagnasöfnunar og síðan einu sinni frekari frest í sama skyni. En kröfu B um, að honum yrði enn veittur frestur, hratt dómarinn með úrskurði á dómþingi, þar sem B kom ekki og enginn af hans hálfu. Var málið því næst tekið til dóms, án þess að kröfur væru gerðar eða mótmæli höfð uppi af hendi B. B áfrýjaði héraðsdómi til hæstaréttar, krafðist sýknu og flutti fram málsástæður til stuðnings kröfum sin- um svo og ýmis gögn. Af hálfu A var því andmælt, að máls- ástæðum B og mótmælum yrði, eins og á stóð, gaumur gef- inn, og var þeim því ekki sinnt, sbr. 110. og 111. gr. laga CXI BIs. 243 412 293 248 253 370 378 CXII Efnisskrá. nr. 85/1936. Dæmdi hæstiréttur málið þvi á þeim grund- velli, sem það var á, er það var tekið til dóms í héraði. Þetta var ekki til fyrirstöðu því, að hrundið væri þeim kröfum A, sem eigi höfðu stoð í lögum ..........00..00... Átalið, að í einkamáli var ákveðinn skriflegur málflutningur, án þess að gild rök lægju til þess, að aðiljum var ekki veittur sameiginlegur frestur til gagnaöflunar, að bókanir af hálfu aðilja voru fleiri en lög stóðu til og að dómari hafði kveðið upp úrskurð um það, hvort opinber rannsókn skyldi fara fram á skiptum aðilja .........0.000000000.... Héraðsdómari gerir grein fyrir drætti á meðferð opinbers máls Lögreglumenn, sem komu á vettvang, þar sem banaslys hafði orðið af völdum bifreiðar, hlutuðust ekki til um rannsókn á bifreiðinni né verksummerkjum. Var þetta talið mjög aðfinnsluvert. Þá þótti rannsókn dómara á slysi þessu eigi hafa verið nægilega röksamleg ..........000000000.0.. 0... Stefndu sóttu ekki þing í héraði, og var því með málið farið samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936 ....0000000000.0.... Hæstiréttur taldi mjög aðfinnsluvert, að lögreglumenn gerðu ófullnægjandi athugun á vettvangi, þar sem alvarlegt bif- reiðarslys hafði orðið, rannsökuðu ekki ástand bifreið- arinnar og gerðu ekki næga gangskör að því að finna Þif- reiðarstjórann, sem horfið hafði af slysstaðnum, án þess að gera nokkuð til bjargar konu, sem lá þar stórslösuð og meðvitundarlaus ........0.000000... enn Mál til útburðar var til meðferðar í fógetadómi. Af hálfu A hæstaréttarlögmanns, sem hafði fyrirsvar gerðarþola, kom á dómþing ólöglærður starfsmaður hans og lagði fram greinargerð. B hæstaréttarlögmaður, sem sótti þing af hálfu gerðarbeiðanda, kvað heimildarlaust, að umræddur maður færi með mál á dómþingi og mótmælti greinargerð- inni sem markleysu. Af hendi A var þess þá beiðst, að dóm- þinginu yrði frestað 5--10 minútur, til þess að hann gæti sent löghæfan umboðsmann á þingið. Vegna andmæla B synjaði dómarinn þeirri beiðni og tók málið til úrskurðar. Talið var, að dómarinn hefði, eins og á stóð, átt að veita umræddan frest, og var endurupptaka málsins því heimil Héraðsdómur í máli gegn skipstjóra, sem sakaður var um botn- vörpuveiðar í landhelgi, ómerktur vegna löglausrar með- ferðar málsins og héraðsdómara dæmt að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar ..........000200000 0... 0... Héraðsdómur í máli gegn aðilja, sem sóttur var til refsingar samkvæmt 23. kafla laga nr. 19/1940, ómerktur, vegna þess að höfðun málsins var áfátt ..........20.0000000.0.0.0.... Krafizt var frávisunar máls, vegna þess að það væri ekki höfð- Bls. 422 493 510 ölg 528 öðð 558 560 Efnisskrá. CXTIL Bls. að á réttu varnarþingi. Héraðsdómur veitti eigi úrlausn um þetta atriði sérstaklega, áður en málið var dæmt að efni til, sbr. 108. gr. laga nr. 85/1936. Sætti það aðfinnslum hæstaréttar .............2 er 566 Víttur dráttur máls fyrir hæstarétti ........000000000.. 566 Manndrán. A ók bifreið norður Þingholtsstræti í Reykjavík. Strætið hafði skömmu áður verið malbikað og var blautt af regni. Er bifreiðin, sem var í góðu lagi, kom að ÁAmtmannsstis, var hraði hennar að sögn A 20-—25 kílómetrar, miðað við klukkustund. B kom nú á bifhjóli vestur Amtmannsstig, varð fyrir bifreiðinni og féll á götuna. Hlaut hann slík lemstur við áreksturinn, að hann andaðist þremur dögum síðar. A var talinn hafa ekið of hratt inn á gatnamótin, þar sem nálæg hús byrgðu útsýn og akbrautin var sleip af framangreindum ástæðum. Þótti hann því samvaldur að dauða B og var dæmd refsing, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, en talið var, að slysið yrði að nokkru leyti rakið til hegðunar B ...........00.00 00... 0 enn 35 A ók bifreið norður Laufásveg í Reykjavik milli bifreiða, sem stóðu á akbrautinni til beggja handa. Er A var að komast fram hjá bifreiðum þessum, hljóp þriggja ára telpa vestur yfir götuna í veg fyrir bifreið A, sem reyndi að afstýra slysi með því að beita hemlum og beygja til vinstri. Það tókst ekki, enda voru hemlar bifreiðarinnar mjög lélegir og bifreiðin á 20—25 kilómetra hraða, miðað við klukku- stund, að sögn A. Varð telpan undir hjólum bifreiðarinnar og beið bana. A þótti eiga sök á slysinu, þar sem hann hefði ekið ógætilega og of hratt, eins og á stóð. Honum var því dæmd refsing, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 ......... 114 A ók bifreið vestur Suðurlandsbraut víð Reykjavík. Drengur, sem ók reiðhjóli austur sama ves, varð fyrir bifreiðinni og beið bana. Talið var í ljós leitt, að A hefði gálauslega og að þarflausu ekið of nálægt hægri vegjaðri og með því rðið samvaldur að slysinu. Var honum því dæmd refsing m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 ................ 404 A Ók vörubifreið, sem var keðjulaus, niður töluverðan halla um flughálan veg og ætlaði vinstra megin fram úr tveimur drengjum, 7 og 8 ára gömlum, sem voru á sleða á veginum, en til ferða þeirra hafði A séð, er þeir voru um 100 metra framundan bifreiðinni. Er A var að aka fram hjá sleðanum, varð sleðinn fyrir bifreiðinni, og beið annar drengjanna bana. A kveðst hafa gefið hljóðmerki, er hann nálgaðist CXIV Efnisskrá. Bls. sleðann, sem þá hefði vikið til hægri, en annar drengjanna jafnframt gefið merki. Þetta merki skildi A þannig, að óhætt væri að aka áfram, en í dómi hæstaréttar er tekið fram, að með tilliti til aldurs drengjanna hefði hann mátt vænta barnalegra viðbrigða af hendi þeirra. A þótti með stórkostlegu gáleysi í akstri hafa orðið mannsbani, og var honum því dæmd refsing, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 ........ . se . 443 A ók vörubifreið með 15—20 kílómetra hraða, miðað við klukku- stund, vestur Skúlagötu í Reykjavík um ki. 16.15 hinn 18. nóvember 1946. Gatan var malborin og þurr. Veður var bjart, en aðeins byrjað að rökkva. Allt í einu sá A, sem ók í um tveggja metra fjarlægð frá syðri götujaðri, dreng hlaupa norður yfir götuna í veg fyrir bifreiðina, um hálfum metra framar. Við þessa sjón kveður A hafa komið fát á sig, og hemlaði hann ekki samstundis. Bifreiðin rann því viðstöðulaust yfir drenginn, sem beið bana. Talið var, að A hefði getað afstýrt slysi, ef hann hefði gætt fyllstu varkárni. Var honum því dæmd refsing, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1949 ......00ll. sn 451 A ók stórri farþegabifreið frá Hafnarfirði til Reykjavíkur. Í Fossvogi komu fjórir menn á reiðhjólum á móti honum, og sá A úr nokkurri fjarlægð, að tveir Þeirra, sem óku sam- hliða, voru óstöðugir á reiðhjólunum og fataðist stjórn Þeirra. Er menn þessir komu á móts við bifreið A, rákust Þeir saman og féllu við, annar í áttina íil bifreiðarinnar. Varð hann undir bifreiðinni og beið bana. Eigi var talið, að A hefði sýnt næga varkárni, eftir að hann sá til ferða hjólreiðarmannanna, og ekki þótti hann hafa sert allt, sem hann mátti, til að afstýra slysinu. Hann dró ekki nægilega úr hraða bifreiðarinnar, er hann varð þess var, að tveir hjólreiðarmannanna höfðu ekki fulla stjórn á reiðhjólun- um. Þá stöðvaði hann bifreiðina eigi svo fljótt, sem unnt ar, með því að neyta hemla hennar til fullnustu, er hann sá raenn þessa rekast saman og annan þeirra falla í áttina íil bifreiðarinnar. A var bví talinn samvaldur að slysinu, sem varð hins vegar að miklu leyti rakið til árekstrar hjólreiðar- mannanna, og var honum dæmd refsing m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 sbr. niðurlagsákvæði 19. gr. sömu laga .......... sr 510 A ók bifreið austur Sundlaugaveg í Reykjavík, er hann sá tvo drengi framundan bifreiðinni á miðjum vegi. Annar drensgj- anna gekk norður yfir veginn, en hinn stóð kyrr um sinn og horfði á bifreiðina. Ók A nú áfram með jöfnum og eigi miklum hraða, en er hann átti einn til tvo metra ófarna Efnisskrá. að drengnum, hljóp hann skyndilega í veg fyrir bifreiðina norður yfir veginn. A reyndi að afstýra slysi með þvi að beita hemlum og sveigja til vinstri, en bifreiðin stöðvaðist ekki, fyrr en hún lenti á síimastaur norðan vegarins, og lá drengurinn þá milli vinstra framhjóls hennar og staurs- ins. Drengurinn andaðist á leið til sjúkrahúss. Skoðun á bifreiðinni leiddi í ljós ólag á hemlum og fleiri ágalla. A var talinn hafa orðið samvaldur að slysinu með gálausum og of hröðum akstri, eins og á stóð. Honum var því dæmd refsing, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 ........ Mannorð. Sjá borgararéttindi. Mat og skoðun. Sbr. blóðrannsókn. Réttarkrufning framkvæmd á líki manns, sem farizt hafði í Þbifreiðarslysi ...........2.00 0000... 35, 404, 510, Þrir menn, sem ekki höfðu verið dómkvaddir, meta lausfjár- muni samkvæmt beiðni eiganda munanna .............. Læknir lýsir áverkum, sem maður hlaut í bifreiðarslysi 46, 140, 253, 503, 528, Álitsgerð búnaðarráðunauts um hlutfall milli þunga dilka á fæti og faliþunga þeirra ..............00000 000... 0. Læknir lýsir áverkum manns, sem sætt hafði líkamsárás 92, 106, 248, Læknir skoðar lík manns, sem farizt hafði í bifreiðarslysi 114, Lögreglumenn skoða bifreið, er mannsbani hafði hlotizt af akstri hennar ..........2.0.0000.0 00. 114, Héraðslæknir vottar, að íbúð sé heilsuspillandi .............. Dómkvaddir menn meta tjón, sem varð á bryggju, er skip lagð- ist að henni ............0....0.0n sen Dómkvaddir menn meta tjón af árekstri skipa .......... 267, Læknir gefur skýrslu um heilsu og andlegt hæfi málsaðilja Sérfróður maður skoðar bát, sem boðinn var fram til sölu .. Dómkvaddir menn skoða leiguibúð, sem leigjendur höfðu verið bornir út Úr ..........2.0.000 0. Bifreiðaeftirlitsmenn skoða bifreið, er mannsbani hafði hlotizt af akstri hennar ...........00.0.0.. s.s 451, Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns, sem hlotið hafði áverka í bifreiðarslysi ............0020. 00... Hæstiréttur kveður mjög aðfinnsluvert, að lögreglumenn, sem komu á vettvang, þar sem mannsbani hafði hlotizt af akstri bifreiðar, gerðu engar ráðstafanir til rannsóknar verks- ummerkja né athugunar á bifreiðinni .................. Arkitekt gerir uppdrátt af vettvangi, þar sem maður hafði farizt í Þbifreiðarslysi ............0.00 00... CXV Bls. 539 CXVr Efnisskrá. Verðlagsstjóri lætur í té álitsgerð um verðlagningu vöru .... Verzlunarráð Íslands tjáir sig um viðskiptaháttu, að því er varðar innflutning og álagningu á erlenda vöru ........ Læknar tjá sig um áverka og heilsutjón konu, sem hafði lent í bifreiðarslysi ..............020.00. 0... sn Héraðslæknir áætlar örorku konu vegna heilsutjóns, er leiddi af bifreiðarslysi ..............00...0. ens Uppdráttur gerður af vettvangi, þar sem mannsbani hafði hlot- izt af akstri bifreiðar ..................0.. 00... . Í björgunarmáli meta dómkvaddir menn það, sem bjargað var Meinyrði. Héraðsdómslögmaður vittur fyrir meinyrði í varnarskjali, og meinyrðin Ómerkt ............202.000. 0... Vítt óviðurkvæmileg ummæli hæstaréttarlögmanns í greinar- gerð til hæstaréttar ............2..200.. 0... e nn Héraðsdómslögmaður sætir vítum fyrir meinyrði í varnarskjali Vitt meinyrði, er hæstaréttarlögmaður viðhafði í munnlegum flutningi máls fyrir héraðsdómi ...........0.2.00 00... Vitt og ómerkt meinyrði hæstaréttarlösmanns í greinargerð til hæstaréttar ...........220000 000 Merkjadómur Reykjavíkur. Merkjadómur Reykjavíkur fer með og dæmir mál út af ágrein- ingi um umferðarrétt um land ..........0.0000.000000.. Ofbeldi. Sjá líikamsáverkar. Ómaksbætur. Áfrvjandi kom ekki fyrir dóm og voru stefnda dæmdar ómaks- bætur samkvæmt kröfu hans ..........20000 00.00.0000. Ómerking. a) Einkamdl. Mál var risið af verzlunarviðskiptum umboðs- og heildsala annars vegar og verksmiðjueiganda hins vegar. Sjó- og verzlunardómur átti því að fara með málið og dæma það, sbr. 2. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936. Héraðsdómari fór hins vegar með málið og dæmdi það á bæjarþingi án sam- dómsmanna. Bæjarþingsdómurinn og meðferð málsins frá Þingfestingu þess voru því ómerkt ...........0.0002.00... A krafðist fjárnáms hjá B til tryggingar dómskuld. B lýsti sig eignalausan og kvað eiginkonu sína C, er hann hefði geng- ið að eiga, eftir að stofnað hafði verið til skuldarinnar, hafa fært í búið allar eignir, er voru á vegum þeirra hjóna, og væru þær hjúskapareign hennar. A krafðist, að fjárnám Bis. 523 528. 528. 538 552 153 172 248 385 498 46t 5f Efnisskrá. CXVII wrði gert í eignum þessum, en B og C, sem gekk inn í málið við hlið B, andmæltu því. Var nú m. a. um það deilt, hvaða munir væru hjúskapareign eða séreign B og GC, hvors um sig. ÁA krafðist ekki fjárnáms í sérstaklega tilgreindum munum, og skrásetning muna og virðing fór ekki fram. Kom því ekki glöggt í ljós, um hvaða muni var deilt. Var úrskurður fógeta því ómerktur se Gagnaðflun og flutningi máls fyrir landamerkjadómi var mjög áfátt. Þar sem Ólögfróður maður kom fyrir dóminn af hálfu annars aðiljans, hefði dómstjórinn samkvæmt 114. gr. laga nr. 85/1936 átt að leiðbeina honum um öflun gagna. Þetta gerði dómstjórinn ekki. Héraðsdómurinn var ómerkt- ur og málinu vísað heim til löglegrar meðferðar og upp- sögu dóms af nýju .......... or Landamerkjadómur fór með mál, sem varðaði umferðarrétt um land. Dómurinn gekk fram hjá kröfu stefnanda um, að hon- um yrði heimiluð óhindruð umferð um tiltekinn veg, en dæmdi honum „rétt til vegarstæðis“ annars staðar. Sakir þessara galla á meðferð málsins var héraðsdómurinn ómerktur .........000 000. sr rr Meðferð máls fyrir lögregludómi út af ágreiningi sveitarfélags og A um heimilisfang hans var mjög ófullkomin. Kröfu- gerð sveitarfélagsins um ákvörðun heimilisfangsins var ekki bundin við ákveðin tímamörk og því ófullnægjandi. A gerði engar kröfur fyrir héraðsdómi. Dómari lét undir höfuð leggjast að leiðbeina aðiljum, sem eigi voru löglærðir, um þessi efni, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurður lögreglu- dóms, sem eigi greindi öll lögmælt atriði, var því ómerktur Skaðabótamál vegna spjalla á húsi var svo vaxið, að héraðs- dómari hefði átt að kveðja sérkunnáttumenn um húsagerð til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 3. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936. Þar sem dómari hafði eigi gert þetta, var héraðsdómurinn ómerktur og málinu vísað heim í hér- að til löglegrar meðferðar og dómsálagningar af nýju .. Héraðsdómari lauk efnisdómi á hluta sakarefnis, en vísaði því jafnframt að öðru leyti frá dómi. Af ákvæðum 108. gr. laga nr. 85/1986 leiðir hins vegar, að héraðsdómari á að dæma frávísunaratriði máls, áður en hann dæmir málið að efni til, þannig að kostur sé að bera frávísunaratriði undir hæstarétt, áður en efni máls er dæmt í héraði. Héraðsdóm- urinn var því ómerktur ........0.0.... sr sr b) Öpinber mál. Hinn 20. april 1947 barst héraðsdómara símskeyti gæzlumanna um, að skip, sem ÁA var skipstjóri á, hefði daginn áður Bls. 181 231 243 CKVIII Efnisskrá. Bls. verið að ólöglegum botnvörpuveiðum í landhelgi. Sama dag, áður en nokkur rannsókn hafði farið fram í málinu, gaf dómarinn út stefnu á hendur A, þar sem því er lýst, að með játningu ÁA og öðrum gögnum sé sannað, að hann hafi gerzt sekur um botnvörpuveiðar í landhelgi. Næsta dag kom A fyrir dóm. Hann játaði, að skip hans hefði verið í landhelgi á umræddum tíma og að veiðarfæri hefðu verið utanborðs. Hins vegar neitaði hann veiðibroti. Er hér var komið, seldi dómarinn A afla og veiðarfæri, er voru um borð í skipi hans, enda þótt dómur hefði eigi gengið og þrátt fyrir ákvæði 6. gr. laga nr. 5/1920. Þvi næst kvað dómarinn upp dóm í málinu, án þess að venjuleg og nauðsynleg rannsókn hefði verið framkvæmd. Var dóm- urinn mjög ófullkominn. Vantaði í hann lýsingu á málsat- vikum og rökstuðning fyrir niðurstöðu. Af framangreind- um ástæðum var héraðsdómurinn ómerktur og héraðsdóm- aranum dæmt að greiða áfryjunarkostnað málsins, sbr. 35. gr. tilskipunar 3. júní 1796 ........2.020000 0000... 558 A kærði B fyrir líkamsárás, og höfðaði héraðsdómari siðan mál gegn B til refsingar samkvæmt 23. kafla laga nr. 19/1940, án þess að geta þess, hvort saksóknin tæki til 217. gr. lag- anna sérstaklega. Áður en dómur gekk í málinu, afturkall- aði A kæru sína. Í forsendum héraðsdóms komst dómarinn að þeirri niðurstöðu, að hátterni B, sem A hafði kært, varð- aði við 217. gr. nefndra laga, en refsing yrði ekki dæmd samkvæmt þeirri lagagrein, þar sem kæran hefði verið aft- urkölluð. Eins og höfðun málsins var háttað, fékk þessi úr- lausn dómarans ekki staðizt, þar sem handhafi ákæru- valds er um ákæru samkvæmt 217. gr. hegningarlaganna ekki háður vilja þess, sem misgert er við. Var héraðsdóm- urinn því ómerktur ..........0.2.0200.0. senn 560 Opinber mál. Sbr. dómarar, lögreglumenn, ómerking. Úrskurður um öflun frekari sakargagna í refsimáli 1, 80, 91, 126 Stjórnvöld verðlagsmála fengu síðsumars 1943 vitneskju um annmarka á verðlagningu vara af hálfu hlutafélags, en virt- ust ekki hafa látið málið á neinn hátt til sín taka gagn- vart félaginu fyrr en í árslok 1944, er opinberrar rannsókn- ar var krafizt. Var þetta metið stjórnarmönnum félagsins, sem sakfelldir voru fyrir verðlagsbrot, til refsilækkunar 8t Rannsókn og meðferð opinbers máls út af verðlagsbrotum varð, einkum fyrir hæstarétti, umfangsmeiri og kostnaðar- samari en orðið hefði, ef stjórnvöld verðlagsmála hefðu gert málinu fullnægjandi skil af sinni hálfu. Var sökunaut Efnisskrá. þvi gert að greiða einungis helming áfrýjunarkostnaðar sakarinnar, en hinn helmingurinn dæmdur úr ríkissjóði .. Verðlagsmáli frestað í hæstarétti til öflunar frekari skýrslna frá stjórnvöldum verðlagsmála. Einnig var löggiltum endur- skoðanda falið að rannsaka ýmis sakaratriði ........... . Sakborningur vittur fyrir hegðun sína undir rannsókn og með- ferð verðlagsbrotamáls í héraði og ummæli hans í máls- skjali dæmd ómerk .......0.000000 0000... or Fundið að því, að bifreiðarstjóra, sem sakaður var um að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar, var ekki tekið blóð til rannsóknar ............. Bifreiðarstjóri var sakaður um að hafa verið með áfengis- áhrifum við akstur bifreiðar. Rannsókn héraðsdómara þótti eigi nógu rækileg, að því er varðaði áfengisneyzlu söku- nauts og það, hvort áfengisáhrifa hefði gætt í fari hans Rannsókn út af bifreiðarslysi var ófullkomin. M. a. var ekki fengin skýrsla læknis um heilsufar manns, sem slasazt hafði .............. sr Maður var sakaður um að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar, og var honum af því efni tekið blóð til rannsóknar. Með framhaldsrannsókn, sem háð var sam- kvæmt úrskurði hæstaréttar, var hins vegar í ljós leitt, að eigi hafði verið búið um blóðúrtakið með þeim hætti, þar til rannsókn fór fram á því, að öruggt þætti, að leggja niðurstöðu blóðrannsóknarinnar til grundvallar dómi í málin... se sr Það var mjög aðfinnsluvert, að lögreglumenn, sem komu á vetivang, þar sem mannsbani hafði orðið af völdum bif- reiðar, gerðu engar ráðstafanir til rannsóknar verksum- merkja né athugunar á bifreiðinni ..................... Rannsókn héraðsdómara á bÞbifreiðarslysi, sem mannsbani hlauzt af, eigi talin röksamleg sem skyldi ................ Kona varð fyrir bifreið, féll á götuna og lá þar meðvitundar- laus, er bifreiðarstjórinn hvarf á brott, þess að gera nokkuð henni til bjargar. Fundið að því, að lögreglumenn framkvæmdu ófullnægjandi athugun á vettvangi , rannsök- uðu ekki bifreiðina og gerðu ekki næsa gangskör að því að ná Þifreiðarstjóranum sem fyrst til rannsóknar ......... . Hinn 20. apríl 1947 barst héraðsdómara kæra um, að skip, sem A var skipstjóri á, hefði daginn áður verið að botn- vörpuveiðum í landhelgi. Sama dag, áður en nokkur rann- sókn hafði verið framkvæmd í málinu, gaf dómarinn út stefnu á hendur A, þar sem m. a. segir, að sannað sé með játningu A og Öðrum gögnum, að hann hafi gerzt sekur um Þbotnvörpuveiðar í landhelgi. Er A kom fyrir dóm CKIK Bls. 153 153 153 209 209 253 262 510 510 528 CXX Efnisskrá. Bls. næsta dag, neitaði hann veiðibroti, en kvað skip sitt hins vegar hafa verið á landhelgissvæðinu og veiðarfæri utan- borðs. Er hér var komið, seldi dómarinn A veiðarfæri, er þá voru í skipi hans, enda þótt dómur hefði enginn gengið og þrátt fyrir ákvæði 6. gr. laga nr. 5/1920, þar sem sala veiðarfæra til sökunauts er fortakslaust bönnuð. Því næst kvað dómari upp dóm í málinu, án þess að venjuleg og nauðsynleg rannsókn hefði verið framkvæmd. Dómurinn var mjög ófullkominn. Í hann vantaði lýsingu á sakar- atriðum og rökstuðning fyrir niðurstöðu. Var dómurinn ómerktur, og héraðsdómaranum vegna hinnar löglausu meðferðar málsins dæmt að greiða allan áfrýjunarkostnað sakarinnar, sbr. 35. gr. tilskipunar 3. júní 1796 .......... 558 Samkvæmt kæru A höfðaði héraðsdómari mál segn B vegna líkamsárásar til refsingar samkvæmt 23. kafla laga nr. 19/1940, en eigi var þess getið, hvort saksóknin tæki til 217. gr. laganna sérstaklega. Áður en dómur gekk í málinu, afturkallaði A kæru sína. Í forsendum héraðsdóms komst dómarinn að þeirri niðurstöðu, að umrætt hátterni B varð- aði við 217. gr. hegningarlaganna, en refsing yrði ekki dæmd, þar sem A hefði afturkallað kæruna. Þessi úr- lausn dómarans fékk ekki staðizt, eins og ákæru var háttað, Þar sem handhafi ákæruvalds er um saksókn samkvæmt umræddu refsiákvæði ekki háður vilja þess, sem misgert EP Við 0... sr 560 Opinberir starfsmenn. Sjá dómarar, hreppstjórar, lögreglumenn. Orlof. Kaupfélag samdi við A um, að hann annaðist rif setuliðsskála, lagfærði grunni þeirra og gengi frá efninu úr skálunum á tiltekinn hátt, allt gegn 250 króna greiðslu á hvern skála. A mátti láta aðra vinna að þessu verki og gerði það. Fyrir- fram var ekki um það samið, hve margir skálar skyldu rifn- ir, en verkstjóri kaupfélagsins vísaði jafnóðum á skála þá, er rifa skyldi. Verkstjórinn skrifaði og sérstakan vinnu- reikning fyrir hvern þann, er að verkinu vann á vegum Á. Fyrir verk þetta greiddi kaupfélagið samtals kr. 8640.00. Hrundið var kröfu A um greiðslu orlofsfjár, 4% af verk- launum þessum ..........00000 000 22 A vann mörg ár á netjaverkstæði B, en lét af störfum 31. ágúst 1945. Samkvæmt kjarasamningi hafði ÁA fengið orlof alman- aksárin 1941— 1944, að báðum meðtöldum. Er hún hætti störfum, átti hún því kröfu til orlofsfjár einungis fyrir tímabilið 1. janúar 1945 til 31. ágúst s. á. 2.......0..... 516 Efnisskrá. CXKI Rangar skýrslur. Samkvæmt verðlagningarreglum 11. marz 1943 máttu innflyti- endur, sem höfðu útibú eða umboðsmann erlendis til vöru- kaupa, leggja 5% af innkaupsverði vörunnar við verð henn- ar. Fyrirsvarsmenn hlutafélags, sem rak innflutningsverzl- un, lögðu fyrir stjórnvöld verðlagsmála til grundvallar verð- lagningu vörureikninga, er umboðsmaður félagsins erlendis hafði gefið út. Vöruverð samkvæmt þessum reikningum var ólöglegt, þannig að í því fólst hærri álagning en leyfileg var. En þar sem reikningarnir voru ósundurliðaðir, varð ekki talið, að í fr amlagningu þeirra fælist staðhæfing um, að félagið hefði eigi lagt meira en 5% á vöruna erlendis. Var fyrirsvarsmönnum félagsins því ekki dæmd refsing samkvæmt 15. kafla laga nr. 19/1940 Q..c.00000 0... Refsingar. 1. Einstök refsiverð verk og refsiákvæði. A játaðist undir að fremja njósnir á Íslandi fyrir Þjóðverja, en þeir áttu þá í styrjöld við Bandaríki Ameriku, sem sam- kvæmt samningi önnuðust hervernd Íslands. Var A dæmd refsing samkvæmt 2. mgr. 89. og 93. gr. laga nr. 19/1940 Þrir refsifangar A, B og GC struku úr fangelsi og neyttu siðan áfengis í veitingahúsi. Auk þess framdi Á þjófnað og gerði tilraun til þjófnaðar, áður en hann var handtekinn. Þeim var öllum dæmd refsing samkvæmt 110. gr. laga nr. 19/1940 og 17. gr. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935. Á var enn fremur dæmdur fyrir brot segn 244. gr. að nokkru sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ......2...... sr . Bifreiðarstjóra dæmd refsing samkvæmt 23. sbr. 38. gr. . laga nr. 23/1941 fyrir að neyta áfengis við akstur bifreiðar Bifreiðarstjóri var samvaldur að umferðarslysi, sem manns- bani hlauzt af. Var honum dæmd refsing samkvæmt 4. og 7. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941, 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 31. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 og 215. gr. laga nr. 19/1940 .... Bifreiðarstjóri ók áfram, enda þótt hann blindaðist af ljós- um bifreiðar, sem á móti kom. Maður, sem var á reið, varð fyrir bifreiðinni og slasaðist. Bifreiðarstjóranum dæmd refsing samkvæmt 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941, 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 219. gr. laga nr. 19/1940 Þremur stjórnarmönnum hlutafélags dæmd refsing fyrir verð- lags- og gjaldeyrisbrot samkvæmt verðlagningarreglum 11. marz 1943, 6. október s. á. og 31. marz 1944 sbr. 9. gr. laga nr. 3/1943 svo og reglugerð nr. 77/1943 og 4. sbr. 6. gr. laga 1/1941 20... Bls. 14 sl CXXII Efnisskrá. Manni dæmd refsing fyrir ölvun, líkamsárás og likamsáverka samkvæmt 3. og 7. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykja- vikur nr. 2/1930, 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 svo og 217. og 218. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 75. gr. sömu laga, að því er 218. gr. varðaði .............200000 0. Manni dæmd refsing fyrir líkamsárás samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940 ............0.0002 00... sne Bifreiðarstjóri varð samvaldur að slysi, sem mannsbani hlauzt af, og var dæmd refsing samkvæmt 26., 27. og 28. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2., 3. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Eiganda bifreiðar þeirrar, sem um var að tefla, var í sama máli vegna ágalla á bifreiðinni og vanrækslu á skrásetningu hennar dæmd refsing sam- kvæmt 5., 6., 7., 9., 14, 15. og 17. sbr. 18. og 38. gr. laga mr. 23/1941 ...........20020 0000. A kveikti í bifreið samkvæmt beiðni eiganda hennar B, í því skyni, að hann fengi vátryggingarfé hennar. A og B báðum dæmd refsing samkvæmt 248. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 Bifreiðarstjóra, sem varð með gálausum og of hröðum akstri inn á aðalbraui valdur að Þifreiðaárekstri, sem likams- áverkar hlutust af, dæmd refsing samkvæmt 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2., 4., 6. og 7. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 219. gr. laga nr. 19/1940 .......00000.0 00... Manni var fyrir skjalafals og fyrir að aka bifreið, er hann var með áhrifum áfengis, dæmd refsing samkvæmt í. mgr. 155. gr. laga nr. 19/1940, 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 .......0..0...0 00. Manni dæmd refsing fyrir verðlagsbrot og óreiðu í sambandi við verðlagningu vara samkvæmt auglýsingu nr. 128/1941, reglugerð nr. 43/1939, auglýsingu nr. 5/1943 og lögum nr. 3/1943 .......020000n err A og B játuðust undir að fremja njósnir á Íslandi í þágu Þjóð- verja, en þeir áttu þá í ófriði við Bandaríki Ameríku, sem fóru með hervernd Íslands. A og B var dæmd refsing sam- kvæmt 2. mgr. 89. og 93. gr. laga nr. 19/1940 .......... Maður neytti áfengis við akstur bifreiðar og var dæmd refsing samkvæmt 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 .............. Maður dró sér 1087 krónur og var dæmd refsing samkvæmt 247. gr. laga nr. 19/1940 ..........000000 000. Bifreiðarstjóra, sem með gálausum akstri varð valdur að bif- reiðarslysi, dæmd refsing samkvæmt 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 Bifreiðarstjóri var miður sín við stjórn bifreiðar, braut um- ferðarreglur og olli árekstri. Honum var dæmd refsing sam- kvæmt 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, 7. sbr. 14. gr. laga Bls. 22 106. 114 122 146 148 153. 188 209 219 253 Efnisskrá. CXKIIk nr. 24/1941 og 31. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykja- víkur nr. 2/1930 ......2000200. 0000 ner Gjaldþrota kaupmanni A var dæmd refsing fyrir ófullnægjandi bókhald og bókhaldsóreiðu samkvæmt 1. tölulið 2. gr, 48. gr., 10.— 12. gr. og 14. gr. sbr. 1820. gr. laga nr. 62/1938 og 262. gr. laga nr. 19/1940, fyrir að fram- selja bú sitt ekki til gjaldþrotaskipta, er honum var það skylt, samkvæmt 39. gr. laga nr. 25/1929, sbr. 5. mgr. 1. gr. sömu laga, svo og fyrir margvísleg fjársvik samkvæmt 247., 248., sbr. að nokkru 20., 249., 4. tölulið 250., sbr. að nokkru 20., 253. og 261. gr. laga nr. 19/1940. Þjóni A og samverkamanni B, sem annaðist bókhald A um tveggja ára skeið, var í sama máli dæmd refsing fyrir hlutdeild í brotum A gegn Þbókhaldslöggjöfinni, sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940, beinlínis, að því er varðaði 262. gr. sömu laga, og samkvæmt lögjöfnun, að því er varðaði lög nr. 62/1938. B taldist eigandi verzlunar, sem A átti raunverulega, og var þvi fyrir bókhaldsglöp þar dæmd refsing samkvæmt 1. tölulið 2. gr., 4—8. gr. og 14. gr. sbr. 18.—20. gr. laga nr. 62/1938 og 262. gr. laga nr. 19/1940. Með því að veita at- beina sinn til afhendingar þessarar verzlunar í hendur eins skuldheimtumanna A varð B sekur við 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940, og fyrir hátterni sitt í sambandi við innstæðulausa bankaávísun var B dæmd refsing samkvæmt 261. gr. sömu laga ......2000000000 00. ne nn. Maður, sém hafði neytt vins í veitingahúsi og var með áhrifum áfengis, gerði tilraun til að aka bifreið og var dæmd refs- ing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 ........0020000n0r enn. Bifreiðarstjóri varð með gálausum akstri samvaldur að dauða manns og var dæmd refsing samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 2. og 6. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 27. sbr. 38. gr. laga mr. 23/1941 ........000020 00. Bifreiðarstjóri varð mannsbani með stórkostlegu gáleysi við akstur og var dæmd refsing samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 .......0000000000 00... A Toftskeytamaður á íslenzku skip lofaði að senda veðurskeyti á leið skipsins frá Spáni til Íslands og framkvæma njósnir fyrir Þjóðverja, en þeir háðu þá styrjöld gegn Bandaríkjum Ameríku, sem fóru samkvæmt samningi með hervernd Ís- lands. A sendi veðurskeyti, en ekki var í ljós leitt, að til frekari efnda hefði komið af hans hálfu. Honum var dæmd refsing samkvæmt 88., 2. mgr. 89. og 93. gr. laga nr. 19/1940 (.......0000 neee Bls. 262. 304 401 404 443 CXXIV Efnisskrá. Bifreiðarstjóri var samvaldur að slysi, sem mannsbani hlauzt af, og var honum dæmd refsing samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 2. og 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 9. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 ............0000.. Þremur mönnum A, B og C dæmd refsing fyrir þjófnað sam- kvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940. A og B var í sama máli dæmd refsing samkvæmt 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 fyrir að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar. Þá var A og dæmd refsing samkvæmt nefndum ákvæðum laga nr. 23/1941 fyrir að hafa fengið B, sem var með áhrifum áfengis, stjórn bif- reiðar sinnar. Loks var G, sem neytt hafði áfengis í veit- ingahúsi, af því efni dæmd refsing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 .......20200000 00 A, sem var ölvaður eftir drykkju í veitingahúsi, varð þess vald- ur, að vörubifreið rann án atbeina vélarinnar stjórnlaus á almannafæri. Olli bifreiðin meiðslum á vegfarendum og spjöllum á húsi. A var dæmd refsing samkvæmt 17., 18. og 21. sbr. 37., 38. og 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 167. sbr. 165. gr. laga nr. 19/1940 Bifreiðarstjóri ók bifreið ölvaður og gálauslega. Honum var dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, í. og 3. mgr. 23. gr., 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. gr. reglugerðar nr. 72/1937 ........000000 00... Bifreiðarstjóri var með áhrifum áfengis við stjórn bifreiðar og var dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 .............. Eftir að A og B höfðu neytt víns ólöglega í veitingahúsi, ók A, sem hafði ekki ökuréttindi og var með áfengisáhrifum, bif- reið B með samþykki hans, unz árekstur varð við aðra bifreið, sem stóð kyrr, en þá tók B við stjórn bifreiðarinnar og ók brott, án þess að gera lögmæltar ráðstafanir í tilefni af árekstrinum. A var dæmd refsing samkvæmt 17. og 21. sbr. 37. og 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2., 4. og 9. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 46. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930, en B samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935, 22. og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 9. sbr. 14. gr. laga nr. DA/1941 .„..........000 000 Manni, sem ók bifreið ölvaður og gálauslega, refsað samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 30. sbr. 96. gr. lögreglusamþvkktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930 .............00 00. nn A falsaði nafn undir kvittun fyrir kr. 200.48 og var dæmd refs- ing samkvæmt 155. gr. laga nr. 19/1940 ........0....... Bls. 456 469 486 493 Efnisskrá. CXKXV A var samvaldur að umferðarslysi, sem mannsbani hlauzt af, og var dæmd refsing samkvæmt 26., 27. og 28. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940 .......200000000nn0nne nn A varð með gálausum akstri valdur að þvi, að kona varð fyrir bifreið hans, féll á götuna, hlaut mikla áverka og missti meðvitund. A, sem taldi, að konan væri dáin, skelfdist og hvarf af vettvangi, án þess að veita henni nokkra um- önnun. Var honum dæmd refsing samkvæmt 26., 27. og 29. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 4. og 9. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941, 37. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykja- vík nr. 2/1930 svo og 219. og 1. mgr. 220. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 75. gr. sömu laga, að því er varðaði brot gegn 220. SP. 2... Bifreiðarstjóri var samvaldur að bifreiðarslysi, sem hafði mannsbana í för með sér, og var dæmd refsing samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 5., 6., 9., 26., 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 ...... A var miður sín við stjórn bifreiðar, sem rann upp á gang- stétt, þar sem vegfarandi varð fyrir henni. Á var dæmd refsing samkvæmt 3. mgr. 23. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 oð 2., 4. og 13. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 2. Ákvörðun refsinga. Sökunautur hafði mátt búast við harðræðum, ef hann játaðist ekki undir að fremja afbrot. Var refsing hans því ákveðin með hliðsjón af 6. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 3, 189, Refsing sökunauts, sem áður hafði margsinnis orðið sekur um afbrot, ákveðin með hliðsjón af 72. og 255. gr. laga nr. 19/1940 ........00000 nn Stjórnvöld verðlagsmála fengu síðsumars 1943 vitneskju um annmarka á verðlagningu vara af hálfu hlutafélags, en virt- ust ekki hafa á neinn hátt látið málið til sín taka fyrr en í árslok 1944, er opinberrar rannsóknar var krafizt. Var þetta metið stjórnarmönnum félagsins, sem sakfelldir voru fyrir verðlags- og gjaldeyrisbrot, til refsilækkunar A grunaði sambýliskonu sína B um að vera í þingum við C. Kvöld eitt, er Á var ölvaður, þóttist hann vita, að B væri hjá C. Fór hann því þangað og kom þar að þeim B og C, er hvíldu saman á legubekk. Réðist A umsvifalaust að C og barði hann með vinflösku í höfuðið. Hlaut C mikla áverka. Refsing A vegna þessa athæfis var metin með hliðsjón af ákvæðum 75. gr. laga nr. 19/1940 .......000000000. 00... A var dæmd refsing fyrir að hafa veiit B líkamsáverka. Við Bls. 510 528 539 542 447 si 92 CKXVI Efnisskrá. ákvörðun refsingarinnar var við það miðað, að B hafði átt nokkra sök á viðureign þeirra ..............00.0..... A, sem hafði dregið sér 1087 krónur, bauð fram fulla greiðslu fjárhæðarinnar, er sök hans var flutt fyrir hæstarétti. Refsing A samkvæmt 247. gr. laga nr. 19/1940 var ákveðin með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. sömu laga .............. Gjaldþrota kaupmanni A var dæmt 2 ára og 8 mánaða fangelsi fyrir brot gegn lögum um gjaldþrotaskipti og bókhalds- löggjöf og fyrir fjársvik, sem m. a. voru fólgin í öflun fjár, eftir að honum var ljóst, að hann var ógjaldfær orðinn, og ívilnun einstökum lánardrottnum til handa. Við ákvörð- un refsingarinnar var það virt, að fjársterkir menn veittu A kost rekstrarfjár, eftir að viðskiptabanki hans hafði stöðvað lánveitingar til hans, og að ýmsir lánardrottnar gengu mjög hart eftir skuldum sínum eða tryggingum fyrir þeim, eftir að högum A var svo komið, sem áður getur .. Slys varð með þeim hætti, að kona varð fyrir bifreið A, féll á götuna og lá þar meðvitundarlaus. A taldi, að konan væri önduð, varð óttasleginn og hvarf af vettvangi, án Þess að veita konunni nokkra umönnun eða hlutast til um hjálp henni til handa. Á var dæmd refsing, m. a. sam- kvæmt 1. mgr. 220. gr. sbr. 75. gr. laga nr. 19/1940 3. Einslakar refsitegundir og önnur viðurlög. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing 14, 46, $S1, 114, 153, 209, 253, 262, 404, 451, 510, Varðhald dæmt 35, 114, 140, 401, 469, 474, 479, 486, 493, „ Fangelsi dæmt 3, 8, $2, 1066, 122, 148, 189, 304, 443, 447, 456, 497, Upptaka eignar dæmd ............0000 00. nn Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 3, 8, 122, 148, 189, 304, 447, 456, Svipting ökuleyfis 14, 35, 46, 114, 122, 140, 148, 209, 253, 262, 401, 404, 443, 451, 469, 474, 479, 486, 493, 510, 528, 539, Skilorðsbundinn refsidómur .............00..0000... 304, Reklamation. Sjá aðgerðarleysisverkanir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarsvítur. Héraðsdómslögmaður vittur vegna ummæla í varnarskjali Vítt ummæli hæstaréttarlögmanns í greinargerð ............. Vítt ummæli héraðsdómslögmanns í varnarskjali ............ Átalin og ómerkt ummæli hæstaréitarlögmanns í greinargerð Dráttur einkamáls fyrir hæstarétti vittur ................... Bls. 106 219 304 528 497 542 456 566 Vitt vangæzla hæstaréttarlögmanns í sambandi við áfrýjun máls 570 Efnisskrá. CXXVII Bls. Saknæmi. A lofaði að framkvæma hernjósnir á Íslandi í þágu Þjóðverja, en Þýzkaland átti þá í styrjöld við Bandaríki Ameríku, sem samkvæmt samningi fóru með hervernd Íslands. Lof- orð þetta varðaði, þó eigi kæmi til efnda þess, við 2. mgr. 89. gr. og 93. gr. laga nr. 19/1940 ......... 3, 189, 447 Hlutafélag, sem rak heildverzlun í Reykjavik, fékk frá útlönd- um vörur, sem umboðsmaður félagsins þar annaðist kaup á. Fyrirsvarsmenn félagsins lögðu fyrir stjórnvöld verð- lagsmála til grundvallar verðlagningu vörunnar reikninga, sem umboðsmaður félagsins erlendis hafði gefið út. Vöru- verð samkvæmt þessum reikningum var ólöglegt, þannig að í því fólst hærri álagning en leyfileg var. En þar sem reikningarnir voru ósundurliðaðir, varð ekki talið, að í framlagningu þeirra fælist staðhæfing um, að félagið hefði einungis lagst löglega á vöruna erlendis. Voru stjórnar- menn félagsins því sýknaðir af ákæru um brot gegn 15. kafla laga nr. 19/1940 ........ sr sr . si Forstjóri hlutafélags, sem jafnframt var stjórnarformaður, og tveir meðstjórnendur félagsins voru sóttir til refsingar fyrir brot gegn verðlags- og gjaldeyrislöggjöfinni. Annar með- stjórnendanna var eiginkona forstjórans. Hún hafði litið sinnt stjórnarstörfum og taldi sér algerlega ókunnugt um sakarefni. En þar sem hún var í stjórn félagsins, varð að sera þær kröfur til hennar, að hún kynnti sér rekstur félagsins í höfuðdráttum. Hefði henni því átt að vera kunn- ugt um brot félagsins, sem framin höfðu verið að stað- aldri um langan tíma. Var henni þvi ásamt fyrrgreindum stjórnarmönnum félagsins dæmd refsing fyrir umrædd verðlags- og gjaldeyrisbrot ........2.0.00000 0... st Maður kveikti í bifreið langt frá byggðu bóli utan þjóðvegarins í Svínahrauni. Almannahætta stafaði eigi af brennu þessari, og varðaði hún því ekki við 18. kafla laga nr. 19/1940. En Þar sem brennan var framkvæmd í þeim tilgangi, að eig- andi bifreiðarinnar fengi vátryggingarfé hennar, án þess þó að til þess kæmi, að hann gerði kröfu til að fá það greitt, var mönnum þessum báðum dæmd refsing sam- kvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ......00.002... 122 Með samningi í júnímánuði 1935 lofaði íslenzkur sildarkaup- maður A að selja erlendum fésýslumanni B 425 tunnur sildar, sem veidd yrði þá um sumarið fyrir norðurströnd Íslands. Til efnda á samningi þessum var engin síld afhent, og krafðist B því bóta vegna vanefndanna. Með skýrslu formanns sildarútvegsnefndar, vætti erlendra sildarkaup- enda og öðrum gögnum þótti sannað, að það væri föst við- CKXVITI Efnisskrá. BIs. skiptavenja hér á landi, að kaupandi krefjist ekki skaða- bóta af seljanda vegna vanefnda forsölusamnings um sild, sem stöfuðu af aflabresti. Þar sem leggja bar venju þessa til grundvallar úrlausn málsins, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1922, og sannað var, að ÁA hefði vegna aflabr ests umrætt sumar í mesta lagi getað afhent 30% þess sildarmagns, sem samn- ingur aðilja hljóðaði um, var honum dæmt að greiða B einungis 30% af fullum efndabótum .............0.... 196. A leigði B hinn 13. marz 1944 húsnæði í Reykjavik fyrir 600 króna leigu á mánuði. Eigi var leigumáli þessi staðfestur af húsaleigunefnd, en samkvæmt samningi, sem gilti um húsnæði þetta 14. maí 1940 var goldin 85 króna mánaðar- leiga. Þá greiddi B og við samningsgerð 3200 krónur, sem samkvæmt gögnum málsins varð að telja forgreiðslu leigu, er eigi var látin koma til frádráttar greiðslum síðar. Hinn 1. september 1945 hafði B samtals greitt kr. 13608.00, og höfðaði hann mál til endurheimtu kr. 12134.67 þar af, þ. e. mismunar þess, sem hann hafði greitt, og þeirrar fjárhæðar, sem hann hefði átt að greiða samkvæmt leigumála þeim, er gilti 14. maí 1940. Þar sem mat húsaleigunefndar hafði ekki farið fram á leigunni, var Á óheimilt að láta B greiða sér þenna mismun, sbr. 6. gr. laga nr. I 13, og var endurgreiðsla því dæmd samkvæmt 13. gr. sömu laga .. 204 A og B áttu 5 gyltur á fóðrum hjá C, er hafa skyldi af þeim helming ar 3s til endurgjalds. Þrjár af gyltunum drápust, en C fargaði þeim tveimur, sem eftir voru, og lögðu þær sig á 337 krónur, að frádregnum kostnaði. Þá seldi hann og 15 grísi á samtals 1500 krónur. Andvirði gyltnanna og hálfu andvirði grísanna, samtals 1087 krónum, neitaði GC að skila Þeim A og B og bar því við, að fóðurkostnaður hefði orðið meiri en gert hafði verið ráð fyrir. Sakamál var af Þessu efni höfðað gegn G. Fyrir hæstarétti bauð verjandi hans fram fulla greiðslu nefndrar fjárhæðar. Hátterni C varðaði við 247. gr. laga nr. 19/1940, en með hliðsjón af 8. tölulið 74. gr. sömu laga var refsing hans ákveðin 700 króna sekt. Hann var ekki sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. nefndra laga ..............00.0 0... n rn 219 Togari lagðist að hafskipabryggju með þeim hætti, að vél skipsins var stöðvuð í um 10 faðma fjarlægð frá bryggj- unni og skipið látið reka að henni fyrir vindi, en vind- hæðin var um 3 stig. Fáum mínútum eftir að skipið lagðist að bryggjunni og hafði verið fest við hana, heyrðust brestir í henni, og seig hún jafnframt þeim megin, sem að landi vissi. Urðu þessu samfara slík spjöll á bryggjunni, að kosta myndi 83763 krónur að gera hana aftur nothæfa. Efnisskrá. CKXIK BIs. Talið víst, að koma togarans að bryggjunni hefði verið orsök skeinmdanna, enda þótti fullrar varúðar eigi hafa verið gætt, er skipið var látið berast að bryggjunni, eins og að framan greinir. Var eiganda togarans því dæmt að bæta tjónið ...... sr sr sr .. 245 Maður hlaut í bifreiðarslysi 1 mar á fæti, og fylgdu því miklar Þrautir. Hann var frá vinnu á annan mánuð, en náði síðan fullri heilsu. Ákoma þessi var ekki talin slík, sem lýst er í 218. gr. laga nr. 19/1940, og var Þifreiðarstjórinn, sem átti sök á slysinu, því sýknaður af ákæru um brot gegn 219. gr. sömu laga .......... sr sr 2. 253 A kaupmaður, sem rekið hafði umfangsmikla fésyslu, varð gjaldþrota. Rannsókn leiddi í ljós, að B var talinn eigandi verzlunar einnar, sem Á raunverulega átti. B bar þvi ábyrgð á brotum, sem framin voru í verzlun þessari gegn bókhaldslöggjöfinni ...........0.00.0. 000... . . 304 Eftir að A kaupmanni var ljóst, að hann átti ekki fyrir skuld- um, afhenti hann einum skuldheimtumanna sinna smásölu- verzlun ásamt vörubirgðum, að nokkru til lúkningar eldri skuldum. B, sem talinn var eigandi verzlunar þessarar til málamyndar, veitti atbeina sinn til þessarar ráðstöfunar. Þar sem B var kunnugt um hagi A, var honum dæmd refs- ing samkvæmt 4. tölulið 250. gr. laga nr. 19/1940 ...... 304 Sameign. Jarðeignin Ú II var ásamt nokkrum jarðarhúsum í óskiptri sam- eign feðganna A, sem átti 1%45, og sonar hans B, sem átti %s verðhuta eignarinnar. Jörðin Ú Í var í eigu C. Lágu jarðir þessar saman, og var nokkurt land í óskiptri sam- eign beggja jarðanna. Hinn 22. janúar 1941 undirritaði byggingarbréf, þar sem hann byggði C jörðina Ú MI, að undanskildum eignarhluta B, til lífstíðar fyrir leiguliða og alla niðja hans í beinan ættlegg. Jafnframt féll A frá rétti landsdrottins samkvæmt 2. mgr. 9. gr. laga nr. 87/1933 til Þess að taka jörðina úr ábúð til handa þar greindum að- iljum. Talið var, að A hefði verið óheimilt að byggja jörð- ina í heild eða ófrágreindan verðhluta sinn í henni, að B fornspurðum, eins og skiptum sameigendanna var háttað, enda var ekki í ljós leitt, að B hefði á nokkurn hátt tálmað eðlilega nýtingu jarðarinnar. Byggingarbréfið var því sam- kvæmt kröfu A og B dæmt Ógilt .......0.0.0.00.... 293 Af sömu ástæðum var dæmt ógilt ákvæði í samningi A og C frá 27. mai 1941, er heimilaði C gerð sundlaugar, hagnýt- ingu vatns og umferð um óskipt land jarðanna Ú 1 og Ú 17, bis CXKXK Efnisskrá. að svo miklu leyti sem ákvæðið fól í sér frekari heimildir til handa C en hann hafði sem eigandi ÚI.............. Með áðurgreindum samningi 27. mai 1941 samþykkti A, að lagður yrði vegur heim að Ú I og Ú IH um óskipt land jarð- anna. Með þessu þótti A ekki hafa samið gegn hagsmun- um sameiganda sins B, og var því ekki, eins og á stóð, efni til ógildingar þeirrar ráðstöfunar ......... Fjögur systkini áttu húseign í óskiptri sameign. Samkvæmt kröfu eins þeirra var dæmt, að sameigninni skyldi slitið með sölu hússins á opinberu uppboði „....0000.0.000.. Samningar. Sbr. húsaleiga, skaðabætur. Í janúarmánuði 1938 eignaðist A tvær fjárkröfur á hendur feðg- unum B og C. Önnur krafan var samkvæmt gestaréttardómi, að fjárhæð kr. 7111.17, en hin samkvæmt úrskurði sátta- nefndar, að fjárhæð kr. 68.50. Báðum þessum kröfum hafði verið lýst í þrotabú B, er skiptum lauk í 9. marz 1936. B og C greiddu ekki skuldir þessar, og eftir árangurslausa fjárnámsgerð hjá C bað A um gjaldþrotaskipti á búi hans. A átti á þessum tima í skaðabótamáli við málflutningsfirma í Reykjavík vegna meðferðar firmans á kröfum, sem það hafði til innheimtu fyrir hann á hendur þeim feðgum, og taldi hann, að þeir hefðu í höndum ýmis gögn, sem gætu orðið honum að liði í skaðabótamálinu. Hinn 11. april 1938 varð að samkomulagi með A og feðgunum, að þeir létu honum í té verzlunarbækur sínar og Önnur gögn og gæfu honum í nefndum málaferlum allar nauðsynlegar upplýsing- ar, en veittu málflutningsfirmanu og umboðsmönnum þess ekkert liðsinni í málinu. Þessu til endurgjalds lofaði A að afturkalla beiðni sina um gjaldþrotaskipti á búi C og fela tilteknum manni til geymslu „um aldur og ævi“ „úrskurð þann og dóm“, sem beiðni um gjaldþrotaskipti var reist á. Ágreining um efndir samkomulagsins skyldi leggja í gerð nefnds manns, og yrði samkomulagið að hans dómi van- efnt af hálfu feðganna, var A laus allra mála um innheimtu hjá þeim. Feðgarnir létu A í té nokkur gögn, og hann aftur- kallaði beiðni sína um gjaldbrotaskiptin. En þar kom, að ágreiningur reis með aðiljum um efndir af hendi feðganna, og hinn 14. desember 1943 baðst A fjárnáms hjá B til tryggingar kröfum sínum. Fógetadómur synjaði fjárnáms þá, þar sem úrskurður gerðardómarans hafði enn ekki gengið um það, hvort fyrrgreint samkomulag hefði verið ranefnt. Að fenginni þeirri úrlausn gerðardómarans, að feðgarnir hefðu vanefnt samkomulagið, bað A hinn 26. október 1944 af nýju um fjárnám hjá B. B varði sig m. a. Bls. 293 293 353 Efnisskrá. CXXKI Bls. með þvi, að umrætt samkomulag hefði orðið til fyrir nauð- Úmng, og væri hann því ekki við bað bundinn. Enn fremur taldi hann sig hafa efnt það, að svo miklu leyti sem ómögu- leiki hefði ekki hamlað efndum. Þar sem mál ÁA við mál- flutningsfirmað var risið af skuldaskiptum við feðgana, mátti gera ráð fyrir, að þeir yrðu kvaddir fyrir dóm sem vitni í málinu. Þá var og líklegt, að aðiljar skaðabótamáls- ins þyrftu báðir að fá aðgang að bókum og skjölum feðs- anna. Var loforð þeirra um aðstoð A til handa með um- ræddum skilmálum því löglaust og samningur aðilja dæmd- ur Ógildur ...........0..2.0. 0. sn 100 Leigumáli hafði ekki verið staðfestur af húsaleigunefnd, sbr. 11. gr. laga nr. 39/1943 .............. 0... 127, 204 Íslenzkur síldarkaupmaður A kom vorið 1935 að máli við dansk- an kaupsýslumann B í Kaupmannahöfn, og ræddu þeir um síldarkaup. Hinn 6. júní s. á. sendi A, sem þá var staddur í Bergen, B tilboð um sölu á 500 tunnum síldar, er veidd yrði um sumarið við norðurströnd Íslands. Í tilboðinu var greind tegund síldarinnar og verkun, afhendingarstaður og greiðsluskilmálar. Eitt ákvæði tilboðsins var svohljóð- andi: „Garanteret Leverance“. B svaraði tilboðinu 8. júní og sendi jafnframt uppkast að kaupsamningi, er vék í veiga- niklum atriðum frá tilboði A. Var sildarmagnið ákveðið 425 funnur og ákvæðinu „Garanteret Leverance“ sleppt. A und- irritaði uppkast þetta, og varð það samningur aðilja. Sum- arið 1935 var síldveiði léleg fyrir Norðurlandi, og afhenti A enga sild til efnda á nefndum samningi. Höfðaði B þá mál til heimtu bóta vegna þeirra vanefnda. Eins og áður „getur, var ákvæðið „Garanteret Leverance“ ekki tekið upp í „samninginn, og gat það því engin áhrif haft á ábyrgð A á æfndum samningsins. Þrir sænskir sildarkaupmenn, sem ann- „azt höfðu síldarkaup á Íslandi um margra ára skeið, lýstu því fyrir dómi og unnu eið að því, að það væri föst við- skiptavenja í síldarkaupum hér á landi, að kaupandi krefð- ist ekki skaðabóta af seljanda vegna vanefnda forsölusamn- ings, er stöfuðu af aflabresti. Formaður sildarútvegsnefndar staðhæfði og, að slík venja ríkti í þessum viðskiptum. Fleiri sögn hnigu og í sömu átt. Þótti því sannað, að framan- greind viðskiptavenja ríkti hér á landi, og bar að leggja hana til grundvallar við úrlausn málsins, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1922. Leitt var í ljós, að íslenækir sildarsaltendur „og þ. á m. A gátu hvergi nærri efnt að fullu forsölusamn- inga um sild árið 1935. Af sömu gögnum málsins mátti æáða, að A hefði í mesta lagi haft til umráða 30% af þeirri sild, sem þurfti til efnda forsölumaninga hans. A taldi CKXXXII Efnisskrá. Um sér hafa verið óskilt að láta B fá nokkuð af sild þeirri, sem hann hafði til umráða, þar sem hann hefði samið við fyrirsvarsmann B um afhendingu sildar einungis af afla tiltekins báts, en á þann bát hefði engin sild til sölt- unar veiðzt þetta sumar. Það var ósannað, að umræddur maður hefði haft umboð B, og var vörn þessi því ónýt. Samkvæmt því, sem áður segir um sildarmagn það, sem A hafði til umráða, var talið, að hann hefði átt að láta B hafa 30% umsamins sildarmagns til efnda forsölusamningn- um, og var honum því dæmt að greiða 30% fullra efndabóta áramót 1944 og 1945 samdist svo með hreppsnefnd Hólma- víkurhrepps og h/f B, að hreppurinn seldi h/f B á leigu næsta sumar sildarsöltunarstöð hreppsins í Hólmavík ásamt áhöldum og geymsluskúr gegn 15000 króna leigu, er greiðast skyldi fyrir 15. janúar samkvæmt ákvæðum samn- ingsins, en var eigi innt af hendi fyrr en 7. febrúar, enda undirritaði fyrirsvarsmaður h/f B ekki samninginn fyrr en þann dag. Hinn 7. nóvember 1945 komu aðiljar sér saman um að framlengja samninginn til í. nóvember 1947. Leiga ársins 1946 var ekki greidd fyrr en í marzmánuði það ár. Hinn 5. marz 1947 hafði leigan fyrir það ár eigi verið greidd. Þann dag skoraði leigusali á leigutaka að greiða leiguna fyrir 7. s. m. og lysti samninginn ella úr gildi fall- inn. Hinn 13. marz hafði engin greiðsla borizt leigusala, og birti hann þann dag útvarpsauglýsingu um, að sölt- unarstöðin væri til leigu. Sama dag tilkynnti fyrirsvars- maður leigutaka, að hann hefði hinn 6. s. m. greitt leiguna í reikning leigusala í banka í Reykjavik og mæltist til þess, að stöðin yrði ekki boðin til leigu. Samkvæmt kvittun bank- ans var leigufjárhæðin eigi greidd bankanum fyrr en 13. marz, og engin sögn komu fram til stuðnings því, að greiðslan hefði fyrr verið innt af hendi, eins og fyrir- svarsmaður leigutaka staðhæfði. Vegna þessara vanskila var leigusala dæmt skylt að rýma söltunarstöðina og heimiluð framkvæmd útburðargerðar á hendur honum .. Haustið 1943 leigði A verzlunarhúsnæði af B og stofnaði þar verzlun. Skömmu síðar auglýsti hann verzlunina til sölu, og kveðst hann upphaflega hafa ákveðið söluverðið kr. 50000.00 auk andvirðis vörubirgða, er seljast skyldu eftir talningu. Meðal annarra leitaði C hófanna um kaup á verzluninni, og kveður A samkomulag hafa orðið með þeim þess efnis, að C keypti hálfa verzlunina og greiddi kr. 30000.00 auk hálfs verðs vörubirgðanna samkvæmt talningu beirra, en síðan rækju þeir verzlunina í félagi. Áður en til þess kæmi, að samningur yrði undirritaður, kveður A hafa samizt með BIs. 196 270 Efnisskrá. CXKKXTII Bls. þeim á þá leið, að C keypti verzlunina alla á kr. 75000.00 auk greiðslu fyrir vörubirgðir. Vörur A voru siðan taldar og fluttar úr húsnæðinu, og setti C þar upp bókaverzlun, æn D var talinn raunverulegur eigandi þeirrar verzlunar. A vildi nú heimta söluverð verzlunar sinnar af C, sem þá taldi, að hann hefði átt að greiða einungis kr. 75000.00 fyrir verzlunina alla, að vörubirgðum meðtöldum. Sam- komulag náðist ekki um þetta atriði, og bað A þá um út- burð á Ð úr verzlunarhúsnæðinu, en tveimur dögum siðar krafðist B þess, að A og þeir, sem hann hefði heimilað afnot húsnæðisins, yrðu bornir út úr því. Lauk þessum ágreiningi um húsnæðið með samkomulagi A og B þess efnis, að leigusamningur þeira var úr gildi felldur, en B endurgreiddi A kr. 15000.00 vegna innbúnaðar, er hann hafði kostað, og kr. 10000.00, sem hann hafði greitt, þegar hann fékk húsnæðið. A taldi C hafa valdið sér tjóni, og höfðaði hann því mál gegn ( til greiðslu 50000 króna skaðabóta. C neitaði því, að nokkurt samkomulag hefði tekizt um kaup hálfrar verzlunarinnar og félagsverzlun þeirra A og GC, heldur hefði einungis verið um að ræða tilboð A á þeim grundvelli. Samningur hefði hins vegar komizt á um kaup hans á allri verzluninni fyrir kr. 75000.00 að vörubirgðum meðtöldum. En þann samning hefði A rofið með kröfu sinni um sérstaka greiðslu fyrir vörurnar og vanefndum, að því er varðaði afnot húsnæðisins. A tókst ekki gegn neitun C að færa sönnur á staðhæfingar sínur um efni kaupsamningsins, og var GC því sýknaður ............... 274 Hinn 4. september 1942 lofuðu Síldarverksmiðjur ríkisins (SR) að selja kaupfélagi 300 smálestir síldarmjöls. Talið var, að skilja beri 12. gr. laga nr. 1/1938 þannig, að SR geti ekki lofað ákveðnu magni síldarmjöls svo bindandi sé, fyrr en pöntunarfrestur þargreindra aðilja er liðinn og sýnt er, að hve miklu leyti birgðir endast til að fullnægja pönt- URUM 2... 278 Jörðin Ú IH var ásamt nokkrum jarðarhúsum í óskiptri sameign A, sem átti 1%s, og sonar hans B, sem átti %s verðhluta eignarinnar. Með bréfi 22. janúar 1941 byggði A jarðeignina C, að eignarhluta B undanskildum, til lifstíðar fyrir leiguliða og alla niðja hans í beinan ættlegg. Jafnframt féll A frá rétti landsdrottins samkvæmt 2. mgr. 9. gr. laga nr. 87/1933 til þess að taka jörðina úr ábúð handa þargreindum aðiljum. Talið var, að A hefði verið óheimilt að byggja jörðina í heild eða ófrágreindan verðhluta sinn í henni, að B forn- spurðum, eins og skiptum sameigendanna var háttað, enda war ekki í ljós leitt, að B hefði á nokkurn hátt tálmað eðli- CXXKXIV Efnisskrá. Bls. lega hagnýtingu jarðarinnar. Byggingarbréfið var því sam- kvæmt kröfu A og B dæmt Ógilt ............0...0000..... 293 Hinn 27. maí 1941 gerðu A og C með sér samning þess efnis, að A, eigandi 1%, jarðarinnar Ú I, veitti C, eiganda jarðar- innar Ú 1, leyfi til að byggja sundlaug og taka heitt og kalt vatn, hvar sem hann kysi í óskiptu landi nefndra jarða, svo og leyfi til umferðar og afnota af óskiptu landi jarð- anna í sambandi við starfrækslu sundlaugarinnar. Ástæður þær, sem samkvæmt áðurgreindu vörðuðu ógildi byggingar- bréfs sömu aðilja, leiddu til þess, að nefnd ákvæði fyrr- greinds samnings voru dæmd ógild, að því leyti sem C var með þeim veittur frekari réttur en hann hafði sem eig- aði ÚT 2... 293 Samningur A og C frá 27. mai 1941 geymdi og þau ákvæði, að A heimilaði C eða síðari eigendum Ú Í að leggja akfæran veg, um 2.5 km langan, frá þjóðvegi um óskipt land jarð- anna heim að bæjunum Ú Í og Ú II, enda skyldi vegurinn vera til afnota ábúendum beggja jarðanna. Fé til greiðslu kostnaðar af vegargerðinni skyldi eigandi Ú I leggja fram, en A og síðari eigandi Ú II endurgreiða helming kostnað- ar samkvæmt mati dómkvaddra manna, eigi síðar en sex mánuðum eftir að krafa um það kæmi fram. Til trygg- ingar skilvísri greiðslu veðsetti A jarðeignina Ú II og heimilaði fjárnám í veðinu án dóms eða sáttar samkvæmt 15. gr. laga nr. 29/1885. Þá var og sú kvöð lögð á Ú II, að eigendur hennar væru skyldir til að annast viðhald vegarins að hálfu. A og B kröfðust síðar ógildingar þessa samningsákvæðis. Er málið var flutt fyrir hæstarétti, hafði. vfir 30000 krónum verið varið til vegargerðarinnar, og enn þurfti að leggja fram allháa fjárhæð til að fullgera veginn Var því reynt, að A hafði tekið á sig mjög þunga fjár- hagsbyrði, miðað við hagi hans, er hann játaðist undir að greiða helming vegarkostnaðarins. Þegar virtar voru allar aðstæður, þótti sýnt, að A, sem var háaldraður maður, hefði ekki við samningsgerðina gert sér grein fyrir, hversu fjárfrekar skyldur hann gekkst undir, og talið var, að þetta hefði mátt vera ljóst C, sem kunnugur var högum hans. Sam- kvæmt lögjöfnun frá 31. gr. laga nr. 7/1936 var samningur þessi því dæmdur ógildur að undanskildum ákvæðum hans um vegarstæði ............2..00000. s.s 298 A seldi B húseign, og skyldi B greiða kaupverðið að nokkru i peningum, en að öðru leyti með því að taka að sér á- hvílandi skuldir og afhenda vörur, er næmu að verðmæti tiltekinni fjárhæð. Er vanefndir urðu af hendi B, höfð- aði A mál til riftunar kaupunum og til skaðabóta, og voru Efnisskrá. CXXXV Bis. allar kröfur hans teknar til greina í héraði. B áfrýjaði hér- aðsdóminum, að því er varðaði ákvæði hans um fébætur, en kvaðst vilja una ákvæði hans um riftun húskaupanna 417 Erfðaleiguhafar tveggja samlægra erfðaleigulanda í Reykjavik, sem reistu hús þar 1932, komu sér saman um að leggja sam- eiginlegan veg eftir lóðamörkum heim undir íbúðarhús sin. Erfðaleiguhafar landanna notuðu veg þenna síðan fram til ársins 1945, er deila reis með þáverandi aðiljum og Á setti upp girðingu á landamerkjum eftir miðjum vegi. Hann breikkaði veginn síðan sin megin, svo að hann varð akfær. Hinn helmingurinn var hins vegar of þröngur bifreiðum. Ók B þá um veg þann, sem nú lá að öllu leyti á landi A, og rauf girðingu á vegarenda til þess að komast leiðar sinn- ar. Á krafðist þess, að B yrði dæmd óheimil för um veg benna, en B gerði þá kröfu, að A yrði dæmt skylt að nema áðurgreinda girðingu burt. Eigi voru færðar sönnur á, að fyrri erfðaleiguhafar hefðu samið um það, að vegurinn skyldi til frambúðar vera til sameiginlegra afnota búend- um lendnanna og að A hefði átt að vera kunnugt um slika gerninga, þegar hann tók við erfðaleigulandi sínu. Af um- merkjum vegarins varð ekki heldur ráðin tilvist slíkra samn- inga, og eigi hafði A með samningum bundið sig til að hlíta sameiginlegum vegi um land sitt. Framangeind krafa A var því tekin til greina .........0....000 00... nn... 499 A og B seldu C hinn Í. september 1942 allstórt timburhús í Reykjavík ásamt eignarlóð fyrir kr. 78000.00. Stærð lóðar- innar var talin hin sama og þegar A og B keyptu eignina skömmu áður, 630 flatarmetrar, og var sú stærð einnig tilgreind í fasteignamati og viðskiptaskrá, en áður en kaup þessi voru ráðin hafði C skoðað lóðina og athugað lóða- mörk. Hinn 5. marz 1943 ritaði lóðaskrárritari á afsalið, að stærð lóðarinnar væri einungis 596.7 fermetrar, og hinn 20. júní 1947 mældist hún 601 fermetri. Með hliðsjón af verðmæti og söluverði húss og lóðar þótti umræddur mun- ur á lóðarstærðinni, eins og á stóð, eigi hafa verið slík for- senda fyrir kaupum aðilja. að kaupandi ætti kröfu til fé- bóta úr hendi seljenda, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922 .... 518 A hafði á leigu íbúð í húsi B í Reykjavík samkvæmt leigusamn- ingi 4. maí 1944. Var leigan ótímabundin og uppsagnarfrestur þrir mánuðir. Aðiljar undirrituðu nýjan samning um sama húsnæði hinn 5. febrúar 1947 að frumkvæði B, sem lagði samningsuppkast fullbúið fyrir A til undirskriftar. Var það gert á prentað eyðublað, en inn í það hafði B ritað ákvæði þess efnis, að A skyldi rýma íbúðina eigi siðar en 14. maí 1947. A neitaði að flytja úr íbúðinni, er B krafðist þess, og CXXXVI Efnisskrá. bar það fyrir sig, að hann hefði ekki tekið eftir umræddu ákvæði um brottflutning, enda hefði hann Þá ekki undir- ritað samninginn. Aðiljar höfðu ekki rætt þessa breytingu á samningnum, og eigi hafði B sérstaklega vakið athygli A á henni. Þá var högum A og fyrri skiptum aðiljanna varð- andi húsnæðið svo háttað, að B mátti vera það ljóst, að mjög ólíklegt væri, að A vildi undirgangast rýmingarákvæð- ið, og að athugasemdalaus undirskrift hans undir samning- inn hlyti að stafa af því, að hann hefði ekki veitt ákvæði bessu eftirtekt. A var því ekki bundinn af ákvæðinu, sbr. 31. gr. laga nr. 7/1936. Samkvæmt þessu var kröfu B um úitburð SYNJAÐ ....00... sr or sr Sáttir. Mál var sótt á varnarþingi stefnda, án þess að það hefði verið lagt til sátta fyrir sáttamenn. Stefndi taldi Þetta salla á málatilbúnaði og krafðist frávísunar. Frávísunarkröfunni var hrundið, þar sem málið var þess eðlis, að stefnda var, ef því var að skipta, skylt að bola dóm utan varnarþings sins samkvæmt 82. gr. laga nr. 85/1936 og ákvæði 5. tölu- liðs 3. mgr. 5. gr. sömu laga um sáttastarf dómara í slíkum málum talin eiga við, þótt varnarþingsheimild 82. gr. sé ekki notuð ..........0.... 0 Sératkvæði. Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í skaðabótamáli vegna riftunar ráðningarsamnings „........0......... Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í húsnæðismáli Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í útsvarsmáli Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli til heintu fébóta vegna tjóns af árekstri skipa .......00.0000..... Tveir hæstaréttardómarar greiða sératkvæði í máli til heimtu skaðabóta vegna vanefnda samnings um sölu sildarmjöls Einn dómenda hæstaréttar greiðir séralkvæði í máli til ógildis SAMNINGUM .......... or Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði í refsimáli út af bifreiðarslysi, sem mannsbani hlauzt af .........000000.... Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði í refsimáli gegn manni, sem sekur var um landráð .......... oe Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði í refsimáli gegn manni, sem m. á. var sakaður um brot gegn 18. kafla laga nr. 19/1940 .......... er sr Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli til heimtu áhættuþóknunar vélstjóra ......... sn Bls. 535 469 481 Siglingar. Sjá árekstur skipa, björgun, sjóveð, vinnusamningar. Efnisskrá. CXXXVII Bls. Sjó- og verzlunardómur. Bæjarþingsdómur og meðferð máls í héraði frá þingfestingu þess ómerkt, þar sem sjó- og verzlunardómur hefði sam- kvæmt 2. tölulið 200. gr. laga nr. 85/1936 átt að fara með og dæma málið, sem risið var af verzlunarviðskiptum umboðs- og heildsala annars vegar og verksmiðjueiganda hins vegar 51 Ágreiningur um firmanafn .........00000 0... 0... 227 Mál til heimtu bóta vegna galla á vél ....... sr 240 Mál til heimtu bóta vegna tjóns, sem varð á bryggju, er r skip lagðist að henni ...........20.00000......0.0.. o.. 245 Mál til heimtu bóta vegna tjóns af árekstri skipa 267 Mál til heimtu áhættuþóknunar ................... 481 Mál umboðs- og heildsala á hendur verksmiðjueiganda út af verzlunarviðskiptum ........... sr „.. 523 Mál til heimtu bjarglauna .................. .. senn... ÐÐ2 Mál til heimtu bóta vegna brigða á ráðning garsamningi stýri- MANNS ........2..2 0 sr 566 Fébóta krafizt vegna tjóns af árekstri skipa .................. 570 Sjóveð. Sjóveð dæmt til tryggingar áhættuþóknun .................. 481 Sjóveð dæmt til tryggingar bjarglaunum ................... .. 502 Sjóveð dæmt til tryggingar fébótum vegna brigðaðs skipsrúms- samnings ..... sr sn 5665 Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningum o. fl. Verzlunarstúlku dæmdar fébætur vegna fyrirvaralausrar rift- uhar ráðningarsamnings ...........0200000 0 24 Þ var borinn út úr íbúðarherbergi sínu 24. febrúar 1942. Að til- hlutan lögreglustjóra var munum hans þá komið í geymslu í skúr leigusalans H. Er H um vorið lét tjarga þak skúrsins, spilltust munirnir af tjöru. H var dæmt að bæta þau spjöll 49 Húsaleigunefnd úrskurðaði, að Þ og fjölskylda hans skyldu víkja úr íbúð sinni í húsi H í Reykjavík. Fógeti tók og kröfu H um útburð til greina, en heimilaði Þ þó afnot eins her- bergis til bráðabirgða, og voru húsmunir hans því fluttir Þangað. Herbergjaskipan íbúðar þeirrar, sem hér var um að tefla, var svo háttað, að inn af umræddu herbergi var stofa, er ekki varð komizt inn í nema um herbergi Þ, og stóð hún ónotuð. Til þess að rýma til flutti eiginkona Þ ýmsa muni inn í stofu þessa svo og í geymslu eina, sem fylgt hafði íbúðinni. Hinn 24. nóvember lét H bera muni Þ úr stof- unni og geymslunni út á lóð hússins, þar sem þeir voru hirðulitlir um veturinn, unz þeir voru fluttir burt af sorp- CXKKVIII Efnisskrá. Bls. hreinsunarmönnum, þá taldir ónýtir með öllu. Sama dag og munir Þ voru bornir út, kvaddi kona hans til skoðunar- menn, er gerðu skrá um munina og virtu þá síðar á sam- tals kr. 4765.80. Högum Þ var svo háttað, að honum var ekki unnt að bjarga munum þessum frá eyðileggingu nema að litlu leyti, og var H talið skylt að bæta tjónið. Mat fór ekki fram með þeim hætti, að niðurstaða þess yrði lögð til grundvallar við ákvörðun bóta. En með hliðsjón af hinu ólögmæta atferli H, sem leiddi til tjónsins, var sönnunar- byrðin fyrir fjárhæð þess eigi lögð einvörðungu á Þ, sem dæmdar voru 3500 króna bætur ..........0.000000.0000... 40 Íslenzkur síldarkaupmaður A kom vorið 1935 að máli við dansk- an kaupsýslumann B í Kaupmannahöfn, og ræddu þeir um sildarkaup. Hinn 6. júní s. á. sendi A tilboð um sölu á 500 tunnum sildar, er veidd yrði um sumarið við norðurströnd Íslands. Í tilboðinu var greind tegund síldarinnar og verk- un, afhendingarstaður og greiðsluskilmálar. Eitt ákvæðið i tilboðinu var svohljóðandi: „Garanteret Leverance“. B svaraði tilboðinu 8. júní og sendi jafnframt uppkast að kaupsamningi, er vék í veigamiklum atriðum frá tilboði A. Var sildarmagnið ákveðið 425 tunnur og ákvæðinu „Garant- eret Leverance“ sleppt. A undirritaði uppkast þetta og varð Það því samningur aðilja. Sumarið 1935 var sildveiði fyrir Norðurlandi léleg, og urðu efndir A á nefndum samningi engar. Höfðaði B því mál til heimtu bóta vegna vanefnd- anna. Eins og áður getur, var ákvæðið „Garanteret Lever- ance“ ekki tekið upp í samning aðilja, og gat það því engin áhrif haft á ábyrgð A á efndum samningsins. Þrir sænskir sildarkaupmenn, sem annazt höfðu síldarkaup á Íslandi um margra ára skeið og voru umboðsmenn fyrirtækja, er samanlagt keyptu 65—70% af saltsild, kryddsild og sykur- sild, sem seld var frá Íslandi, að matjessild undanskilinni, lýstu því fyrir dómi og unnu eið að því, að það væri föst viðskiptavenja í sildarkaupum hér á landi, að kaupandi krefjist ekki skaðabóta vegna vanefnda forsölusamnings, er stöfuðu af aflabresti. Formaður síldarútvegsnefndar staðhæfði og, að slík venja ríkti í þessum viðskiptum. Þótti því sannað, að þessi viðskiptavenja væri gildandi hér á landi, og bar því að leggja hana til grundvallar við úr- lausn málsins, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1922. Leitt var í ljós, að íslenzkir sildarsaltendur gátu hvergi nærri efnt að fullu forsölusamninga um síld sumarið 1935, og af gögn- um málsins þótti mega ráða, að A hefði í mesta lagi haft til umráða 30% af þeirri síld, sem hann þurfti til efnda forsölu- samningum sínum. Á taldi sér hafa verið óskylt að láta B Efnisskrá. CXXKIX Bls. fá nokkuð af þeirri sild, sem hann hafði til umráða, þar eð hann hefði samið við fyrirsvarsmann B um afhendingu sildar einungis af afla tiltekins báts, en á þann bát hefði engin sild til söltunar veiðzt þetta sumar. Það var ósann- að, að umræddur maður hefði haft umboð B, og var þessi vörn A því ónýt. Dæmt var, að A hefði átt að láta B fá 30 % umsamins sildarmagns til efnda forsölusamningnum, en þar sem hann gerði það ekki, yrði hann að svara B 30% af fullum efndabótum. Eins og á stóð, þótti ekki eiga að taka tillit til þess við ákvörðun bótanna, að B hafði í bréfi sagt, að hann hefði selt síldina með „ringe Avance“, en þessi orð sin lýsti B ósönn, og A hreyfði þessari máls- ástæðu ekki, fyrr en málið var öðru sinni fyrir héraðsdómi. Skaðabætur til handa B voru ákveðnar samkvæmt 25. gr. laga nr. 39/1922, þar sem gögn málsins leiddu ekki til ann- ars, 30% af mismun samningsverðs og þess verðs, sem gilti, þegar og þar, sem samningnum skyldi fullnægt ........ 196. Haustið 1943 stofnaði A verzlun í Reykjavík. Skömmu síðar auglýsti hann veræzlunina til sölu, og hófust því næst samn- ingaumleitanir um, að B keypti verzlunina. Eru aðiljar samsaga um, að samningar hafi tekizt, en er til efnda skyldi koma, risu deilur með þeim um fjárhæð kaupverðsins, sem A taldi hafa verið ákveðið kr. 75000.00 auk sérstakrar greiðslu fyrir vörubirgðir samkvæmt talningu þeirra, en B kvaðst einungis hafa átt að greiða kr. 75000.00, að vöru- birgðum meðtöldum. A tókst ekki að færa sönnur á stað- hæfingu sína um, hvernig þessu hefði verið háttað, og var B því sýknaður af kröfu hans um skaðabætur .......... 274 Hinn 20. ágúst 1942 ákvað Alþingi með þingsályktun, að Sildar- verksmiðjur ríkisins (SR) skyldu það ár selja sildarmjöl til notkunar innanlands á kr. 320.00 hverja smálest. Í sept- embermánuði kom í ljós, að pantanir á sildarmjöli til fóður- bætis voru miklu meiri en gert hafði verið ráð fyrir, og þar sem Þirgðir SR voru ekki nægar til að fullnægja öllum pöntunum, lagði atvinnumálaráðuneytið hinn 20. október fyrir stjórn SR að afgreiða aðeins 60% af upphaflegum pönt- unum hvers aðilja. Hinn 4. september 1942 hafði fyrirsvars- maður Kaupfélags Eyfirðinga (KEA) átt símtal við skrif- stofustjóra SR um kaup sildarmjöls, og sama dag stað- festu SR með símskeyti sölu á 300 smálestum sildarmjöls til KEA. Af hálfu KEA var því síðar haldið fram, m. a. í símskeyti 22. október 1942, að það hefði í nefndu símtali upphaflega beðið um 400—500 smálestir sildarmjöls. Fyrir hæstarétti var því andmælt af hálfu SR, að meira en 300 smálestir hefði verið pantað. Var eigi sannað, að svo hefði CXL Efnisskrá. Bls. verið, og ekki þóttu SR hafa fyrirgert rétti til að bera fyrir sig andmæli gegn staðhæfingum um þetta efni, þótt eigi væri þeim hreyft í héraði, eins og málflutningi var þar háttað, og eigi væri svarað áðurgreindu símskeyti KEA frá 22. október, er ekki gaf tilefni til svars að þessu leyti. Til efnda sölusamningi aðilja fékk KEA einungis 225 smá- lestir sildarmjöls, og maismjöl, sem keypt var í stað þess, sem á vantaði, var 480 krónum dýrara hver smálest. Talið var, að skilja beri 12. gr. laga nr. 1/1938 þannig, að SR geti ekki lofað, svo bindandi sé, ákveðnu magni sildarmjöls, fyrr en þargreindur pöntunarfrestur er liðinn og sýnt er, að hve miklu leyti unnt reynist að fullnægja pöntunum. Samkvæmt þessu og þar sem KEA hafði fengið meira en 60% þess sildarmjöls, sem sannað var, að pantað hafði verið, voru SR svknaðar af kröfu KEA um skaðabætur vegna vanefnda ......... er 28 A seldi B húseign á Akureyri með afsali 17. ágúst 1945. Van- efndir urðu á greiðslu kaupverðsins, og höfðaði A því mál til riftunar og skaðabóta. Í héraði voru engar kröfur gerðar af hálfu B, og tók héraðsdómarinn kröfur A að öllu leyti til greina. B áfrýjaði málinu. Fyrir hæstarétti samþykkti hann ákvæði héraðsdóms um riftun húskaupanna, en krafðist að öðru leyti sýknu. Eins og á stóð, varð að dæma málið á þeim grundvelli, sem það var á, er það var tekið til dóms í héraði, en það var ekki til fyrirstöðu því, að hrundið væri Þeim kröfum A, er eigi höfðu stoð í lögum. Þar sem húsa- kaupin voru rift, varð A ekki dæmdur söluhagnaður úr hendi B af vörum, sem samið hafði verið um, að afhentar yrðu upp í andvirði hússins, sbr. 57. gr. laga nr. 39/1922. Krafa A um bætur fyrir lánsiraustsspjöll og atvinnutjón vegna vanefnda B var löglaus og því ekki til greina tekin. Hins vegar var B dæmt að greiða bætur samkvæmt kröfu A, vegna þess að hann hafði með atferli sínu rýrt mögu- leika á sölu húseignarinnar ............0.0.00..0.0000.. 417 A fékk B og C bornar út úr íbúð í húsi sínu, en síðar felldi hæstiréttur úrskurð fógeta um útburð úr gildi. B og GC höfð- uðu því næst mál til fébóta úr hendi A vegna hins ólög- mæta útburðar, og voru þeim dæmdar 1000 krónur vegna viðgerðar á herbúð, sem þær fluttu í eftir útburðinn, og 3500 krónur í miskabætur ............ or 438 Á taldi B hafa að ólögum hækkað uppskipunar- og afgreiðslu- gjald og krafðist skaðabóta úr hendi B vegna tjóns, sem hann hefði beðið af því að fá vörur ekki afhentar gegn greiðslu þess gjalds, sem gildandi hafði verið fyrir hækk- Efnisskrá. CXLI Bls. unina. Staðhæfingar A þóttu ekki á rökum reistar, og var B þvi sýknaður af kröfum hans ......0200000000 0... 0... 462 A og B seldu C hinn í. september 1942 fyrir kr. 78000.00 all- stórt timburhús í Reykjavík ásamt eignarlóð, sem talin var 630 flatarmetrar að stærð, og var sú lóðarstærð einnig tilgreind í fasteignamati og viðskiptaskrá. Hinn 5. marz 1943 ritaði lóðaskrárritari á afsalið, að stærð lóðarinnar væri einungis 596.7 fermetrar, en hinn 20. júni 1947 mæld- ist hún 601 fermetri. C hafði skoðað lóðina og athugað lóða- mörk, áður en kaupin voru ráðin. Með hliðsjón af verð- mæti hins selda annars vegar og söluverðs hins vegar þótti umræddur stærðarmismunur á lóðinni, eins og á stóð, eigi hafa verið slík forsenda fyrir kaupum aðilja, að C ætti fébótakröfu á hendur A og B, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922 518 A seldi B með afsali 15. ágúst 1942 húseign eina í Reykjavik, sem þá var í smiðum, fyrir kr. 225000.00 og skuldbatt sig jafnframt til án frekari greiðslu að fuilsmiða húsið og skila því íbúðarhæfu hinn 30. október s. á., nema óviðráðanleg atvik bönnuðu. A tókst þó á hendur skilorðslausa ábyrgð þess, að önnur hæð hússins yrði afhent íbúðarhæf hinn 1. október 1942, en greiða ella eftir það 500 krónur fyrir hvern dag, unz sú íbúð yrði fullgerð. A lauk ekki smíðinni, en afhenti lykla hússins 27. ágúst 1943. Lét A síðan lúka verkinu, og nam kostnaður við það samkvæmt mati kr. 17875.00. Áður hafði B greitt af kaupverðinu kr. 179368.38, en A hafði annazt búnað kjallara fyrir kr. 8706.00, sem eigi sannaðist að hefðu átt að felast í kaupverðinu. B var dæmt að greiða eftirstöðvar kaupverðsins ásamt sið- astnefndri fjárhæð að frádregnum kostnaði hans við full- gerð hússins svo og skaðabótum og févíti vegna vanefnda A, er metin voru samtals kr. 25000.00, sbr. 35. gr. laga nr. 7/1936, að því er varðaði ákvörðun févítis .............. 520 Stýrimanni dæmdar bætur vegna riftunar ráðningarsamnings 566 b) Utan samninga. Vörubifreiðin R ók austur Suðurlandsbraut frá Reykjavík. Við Elliðaárnar ók herbifreið frá setuliði Bandaríkja Ameríku inn á veginn frá hægri og lenti á R um hægra afturhjól hennar. R fór út af veginum vinstra megin. Tveir menn á palli hennar meiddust, og bifreiðin skemmdist mikið. Öku- maður herbifreiðarinnar var talinn eiga alla sök á slysinu. Ríkissjóði dæmt að greiða eiganda R fullar bætur sam- kvæmt lögum nr. 99/1943 ......0020000 nn renn 18 Tveir reiðmenn, hvor með tvo til reiðar, héldu inn á þjóðveg, CXLII Efnisskrá. en staðnæmdust utarlega á veginum, með því að bifreið bar að Í sama mund. Er bifreiðin var að fara fram hjá, hljóp annar hestanna, sem teymdir voru, í veg fyrir hana og lemstraðist til ólífis. Reiðmennirnir þóttu ekki hafa hagað ferð sinni þannig, að þeim yrði gefin sök á slysinu. Öku- maður bifreiðarinnar hafði hins vegar ekki sýnt fulla að- gæzlu, er hann gaf hljóðmerki og skipti um gang bifreiðar- innar í lítilli fjarlægð frá hestinum. Hann hafði ekki heldur sætt þess að draga nægilega úr hraða bifreiðarinnar, áður en hann ók fram hjá reiðmönnunum. Eiganda Þifreiðar- innar var því dæmt að greiða fullar bætur fyrir hestinn Fébætur dæmdar vegna líkamsáverka .............. 92, 106, A varð að greiða víxil, er hann hafði skrifað á sem ábyrgðar- maður fyrir B. Í refsimáli gegn B vegna fölsunar hans á nöfnum annarra manna á víxilinn, var honum dæmt að endurgreiða A vixilfjárhæðina ..........0..0..00.....0... Er A hafði ekið bifreið með 10—15 kílómetra hraða, miðað við klukkustund, á eftir tveimur kálfum, hlupu þeir út af veg- inum og fyrir sjávarhamra, þar sem þeir létu lífið. A dæmt að bæta eigendum kálfanna tjón hans að fullu, sbr. 33. gr. lögreglusambykktar Eyjafjarðarsýslu nr. 155/1943 og 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 .....0....0 Í refsimáli gegn A vegna fjárdráttar hans var skaðabóta ekki krafizt. Við flutning málsins fyrir hæstarétti bauð verj- andi A hins vegar fram greiðslu fjárhæðar þeirrar, sem um var að tefla .............. a Er botnvörpungur, sem var á leið að hafskipabryggju, átti um 10 faðma ófarna að henni, var vél hans stöðvuð og skipið síðan látið berast fyrir vindi að bryggjunni. Stjórnborðs- bógur kom fyrst að bryggjunni og myndaði skipið þá 10—15 gráðu horn við hana. Fáum mínútum eftir að skipið hafði lagzt að, tók að bresta í bryggjunni og hún að siga land- megin. Urðu á bryggjunni spjöll, sem samkvæmt mati námu kr. 83763.00. Eiganda botnvörpungsins var dæmt að bæta tjónið, þar sem fullrar varkárni hafði ekki verið gætt, er skipið var látið reka að bryggjunni, án þess að beitt væri vél eða akkerum ............ se M/s E var á ferð aftur á bak innan Reykjavíkurhafnar, er v/b Þ sigldi inn á höfnina. Skriðu skipin þannig, að stefnur þeirra skárust. Á hvorugu skipinu var gefið hljóð- merki né nauðsynlegar ráðstafanir gerðar til að afstýra árekstri, sem varð með þeim hætti, að afturendi E rann á bakborðsbóg Þ. Laskaðist Þ svo mjög, að hann var metinn óbætandi. Eigendum E var dæmt að bera % huta tjónsins, en eigendum Þ % hluta þess .........0000000 000. Bls. 67 248 148 168 219 245 Efnisskrá. CXLIII Bls. A taldi, að vegna breytinga á gatnaskipun samkvæmt skipulagi Vestmannaeyjakaupstaðar hefði hús hans orðið bakhús og því óhæft til verzlunarrekstrar og miður hæft til íbúðar en áður. Sótti hann því stjórn kaupstaðarins til bóta vegna verðrýrnunar á húsinu. Talið var, að hvorki lög nr. 55/1921 um skipulag kauptúna og sjávarþorpa né aðrar réttarreglur geymdu heimild til að leggja fébótaábyrgð á bæjarfélagið 412 A taldi, að fyrir ofaniburð í aðliggjandi götu hefði jarðvegur við hús hans í Vestmannaeyjum hækkað svo mjög, að múra hefði orðið upp í kjallaraglugga, og kjallarinn af þeim sök- um orðið ónothæfur. Eigi þótti sannað, að þessi hækkun jarðvegsins hefði stafað af öðru en venjulegu viðhaldi götunnar, og var kaupstaðurinn þegar af þeirri ástæðu sýknaður af kröfu A um skaðabætur .............00000.. 412 A ók. bifreið fram bryggju í Reykjavík. Á þeirri leið rakst bif- reiðin á landfesti, sem lá frá varðskipi skáhallt niður á við þvert inn á bryggjuna í járnhring á henni miðri. Við þetta urðu nokkur spjöll á bifreiðinni. A taldi skipverja á varðskipinu eiga sök á slysi þessu og höfðaði því mál á hendur Skipaútgerð ríkisins til bóta vegna skemmda á bif- reiðinni og atvinnutjóns sins, meðan á viðgerð bifreiðar- innar stóð. Talið var, að landfestar varðskipsins hefðu ver- ið í ólagi og að varðskipsmenn hefðu átt að líta eftir þeim og lagfæra þær. Hins vegar þótti A hafa sýnt nokkra óvar- kárni, er hann ók á landfestina. Var ábyrgð aðilja á tjóni því, sem af slysinu hlauzt, því metin að jöfnu ............ 427 A vann í þjónustu B að flutningi þilfarsskilrúma úr geymslu- húsi til skips. Skilrúmunum var undir stjórn B hlaðið lausum á pall vörubifreiðar, og stóðu þau nokkuð út af hliðum Þifreiðarpalisins. Er hleðslu bifreiðarinnar var lok- ið, tók A, sem átti að fylgjast með til skips, sér stöðu á bif- reiðarpallinum aftan við farminn. C, sem leigt hafði bif- reiðina af eiganda hennar D, stjórnaði bifreiðinni. Var nú ekið af stað, en á leiðinni til skips rakst farmurinn í bif- reið, sem stóð kyrr og ekið var framhjá. Við þenna árekst- ur varð hreyfing á farminum, og leiddi það til þess, að A féll á götuna, lemstraðist og hlaut heilsutjón. A höfðaði síðan skaðabótamál gegn B, C og D. Þar sem D hafði, er slysið varð, leigt bifreiðina C, sem sjálfur stjórnaði henni, var C á þeim tíma umráðamaður hennar, sbr. 1. mgr. 35. gr. og 5. mgr. 84. gr. laga nr. 23/1941. Af því leiddi, að D bar ekki eigandaábyrgð á bifreiðinni, og var hann því sýkn dæmdur. C höfðu orðið mistök í akstrinum og auk þess bar hann ábyrgð á hleðslu bifreiðarinnar, sem var mjög ótryggileg og átti þátt í því, að slysið varð. Var hann GXLIV Efnisskrá. því talinn bera fébótaábyrgð á tjóni því, sem af slysinu hlauzt, sbr. 3. mgr. 35. gr. laga nr. 23/194i. Ábyrgð á tjóninu var og dæmd á hendur B, sem hafði verkstjórn við hleðslu bifreiðarinnar og vitneskju um aðstöðu A á bifreiðinni. A þótti hins vegar hafa sýnt nokkra óvar- kárni með því að taka sér stöðu á bifreiðinni með framan- greindum hætti, án þess að kvarta undan öryggisskorti. Varð hann því samkvæmt 3. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 að bera % hluta tjóns sins sjálfur ...................... 503: Árekstur varð milli tveggja sildveiðiskipa, og löskuðust þau bæði nokkuð. Skýrslum vitna, sem komu fyrir dóm, bar svo mjög í milli um atvik að árekstrinum, að eigi varð af þeim ráðið, hver eða hverjir ættu sök á honum. Fékk því hvorugt skipið bættan skaða sinn, sbr. 226. gr. laga nr. 56/1914 ...................0.0. nn 570 Skattar og gjöld. a) Til bæjar- og sveitarfélaga. Hlutafélag var stofnað árið 1941, og rak það síðan umboðs- og heildverzlun í Reykjavík. Af 50000 króna hlutafé átti A, sem var formaður félagsins og framkvæmdarstjóri, ásamt eiginkonu sinni samtals kr. 24900.00. Haustið 1943 flutti A til Ameriku og dvaldist þar enn, er útsvar var lagt á hann í Reykjavík árið 1945. Eftir flutning sinn úr landi var A áfram formaður og framkvæmdarstjóri nefnds verzlunar- félags, enda þótt hann fullnægði ekki lagaskilyrðum til þess, sbr. 32. gr. laga nr. 77/1921 og 2. tölulið 5. gr. laga nr. 52/1925. Eins og á stóð, var A með þátttöku sinni í fé- laginu talinn hafa rekið atvinnu hér á landi og verið út- svarsskyldur, sbr. 6. gr. B 1. tölulið laga nr. 106/1936 .. 58 Olíuverzlun Íslands h/f hafði erfðaleiguland, hús og benzin- dælu ásamt geymi til afnota við sölu benzins á Blönduósi. Maður sá, er annaðist söluna gegn tiltekinni þóknun, hlitti í öllu ákvörðunum hlutafélagsins um útsöluverð. Þessi rekstur félagsins var talinn heimilisföst atvinnustofnun í Blönduóshreppi, og var það því útsvarsskylt þar samkvæmt a-lið 8. gr. laga nr. 106/1936 .........00...0.00 0... 111 A var heimilisfastur í Fáskrúðsfjarðarhreppi. Í Búðahreppi átti hann verksmiðjuhús, bryggju og lóðarréttindi og rak Þar lifrarbræðslu, sem var aðalatvinnuvegur hans. Þessi rekstur A var útsvarsskyldur í Búðahreppi samkvæmt a- lið 8. gr. laga nr. 106/1936 .........0.00 0000 00 130 H/f S var stofnað árið 1942. Það var skrásett í Neskaupstað og gerði þaðan út skip sitt næsta ár. Af hlutafé félagsins, kr. Efnisskrá. CKLV Bls. 75000.000, áttu A og eiginkona hans, sem búsett voru í Neskaupstað, kr. 72000.00, og þrir menn í Neskaupstað, sem kosnir voru í stjórn félagsins, samtals kr. 3000.00, en tveir þeirra voru venzlamenn þeirra hjóna. Í desember 1943 var ákveðið að flytja heimilisfang félagsins til Mjóa- fjarðar, þar sem það var skrásett í janúar 1944. Þrir venzla- menn Á í Mjóafirði keyptu nú hluti áðurgreindra stjórnar- manna félagsins og voru því næst sjálfir kjörnir í stjórn þess. Enga skrifstofu hafði félagið í Mjóafirði, en hinn 5. marz 1944 veitti hin nýja stjórn A ótakmarkað umboð til þess að koma fram fyrir hönd félagsins hvarvetna. Um ára- mót 1945 og 1946 var heimilisfang h/f S flutt til Akur- eyrar, er A og fjölskylda hans fluttust þangað búferlum. Jafnframt voru A, eiginkona hans og dóttir, sem keypt hafði blut eins stjórnarmanns í Mjóafirði, kjörin í stjórn þess. Af framangreindu þótti ljóst, að A og kona hans hefðu haft í hendi sér, hverjir skipuðu stjórn félagsins á hverjum tíma, og þvi í reyndinni haft öll ráð þess og fyrirsvar. Þess vegna var raunverulegt heimilisfang félags- ins talið hafa verið í Neskaupstað, þar sem þau hjón voru búsett. Var því heimiluð framkvæmd lögtaks til heimtu útsvars, sem lagt hafði verið á það í Neskaupstað árið 1945 ........000. nr os. 163 A, sem var maður einhleypur, var settur kennari við barna- skólann í Seyðisfjarðarkaupstað frá í. september 1945 til 1. september 1946 og dvaldi þar frá 7. október 1945 til 6. mai 1946, að undanskildum kennsluleyfum um jól og páska. Veturinn 1946 var lagt útsvar á A í Seyðisfjarðarkaupstað. Hann kærði útsvarið og krafðist þess, að það yrði fellt nið- ur, með því að lögheimili hans væri í Loðmundarfjarðar- hreppi, þar sem hann hefði talið fram til skatts og hefði verið gert að greiða útsvar. Vegna þessa ágreinings um útsvarsskyldu A krafðist bæjarstjóri Seyðisfjarðar úr- skurðar um heimilisfang hans, sbr. lög nr. 95/1936. Sami- kvæmt framangreindu var Á talinn hafa átt heimilisfang í Seyðisfjarðarkaupstað frá 7. október 1945 til 6. mai 1946 194 Árið 1944 var A gert að greiða útsvar í Sandvíkurhreppi. Hana neitaði að greiða útsvarið, með því að hann ætti lögheimili í Vestur-Landeyjahreppi. A hafði fluizt að Selfossi og ráð- izt í fast starf þar 1. september 1943, og gegndi hann því starfi enn, er útsvarið var á hann lagt 12. júní 1944. Var hann því samkvæmt 8. gr. laga nr. 106/1936 talinn hafa verið útsvarsskyldur í Sandvíkurhreppi og heimilað að heimta útsvarið með lögtaki ......... sn 259 CXLVI Efnisskrá. Bls. b) Til ríkissjóðs. A seldi benzin og Þifreiðaolíur á Akureyri samkvæmt samningi við h/f S. H/f S lagði til lóð og benzindælu með benzin- geymi og annaðist flutning á benzíini til geymisins. A ann- aðist sölu benzinsins gegn tiltekinni þóknun og hlitti ákvörð- unum h/f S um útsöluverð þess. Hins vegar bar hann ábyrgð á birgðum, er hann veitti viðtöku, og skilvísri greiðslu and- virðis seldra vara. Eins og þessum skiptum var háttað, var A talinn starfsmaður h/f S, en eigi sjálfstæður umboðssali. Var honum því ekki skylt að greiða veltuskatt af benzin- sölunni samkvæmt lögum nr. 62/1945 ........... sr 578 Skilorðsbundnir dómar. Maður, sem sekur var um brot gegn löggjöf um bókhald og um fjársvik, dæmdur skilorðsbundinni refsingu ........... e.. 304 Manni, sem sekur var um þjófnað, dæmt skilorðsbundið fangelsi 456 Skipti. Bú útgerðarfélags var tekið til gjaldþrotaskipta. A, sem hafði verið framkvæmdarstjóri félagsins, lýsti í búið kröfu, að fjárhæð kr. 5731.04, og krafðist þess, að krafan nyti for- gangsréttar samkvæmt 5. tölulið b-liðs 83. gr. skiptalaga nr. 3/1878. Af fjárhæð þessari voru kr. 4298.28 framkvæmd- arstjóralaun, er þóttu eiga að njóta forgangsréttar sam- kvæmt nefndu ákvæði skiptalaganna. Hinn hluti kröfunnar var vegna greiðslna, sem A hafði innt af hendi vegna félags- ins fyrir húsnæði, hita, ljós og ræstingu, og var hann tek- inn til greina sem almenn krafa í búið ........... oe... 133 Fjögur systkini urðu sameigendur húseignar í Reykjavík, er skipt var félagsbúi foreldra þeirra, sem slitu samvistir. Eitt systkinanna krafðist slita sameignarinnar með sölu hennar á opinberu uppboði og skipta söluverðsins. Krafa þess var tekin til greina ...............2.2000 0000... 353 Skipulag bæja. A taldi, að vegna skipulagsákvarðana um breytingu á gatna- skipun í Vestmannaeyjum hefði hús sitt orðið bakhús og því óhæft til verzlunarrekstrar og miður hæft til íbúðar en áður. En hvorki ákvæði laga nr. 55/1921 um skipulag kauptúna og sjávarþorpa né aðrar réttarreglur þóttu leiða til þess, að lögð yrði fébótaábyrgð á bæjar- eða sveitar- félög fyrir skipulagsákvarðanir, sem eins og þær ákvarð- anir, er um var að tefla, hafa í för með sér breytingu á afstöðu húsa til gatna .........0.000000..0 enn. rs... ÁR Efnisskrá. CXLVI Bls. Skjalafals. A falsaði nöfn manna sem ábyrgðarmanna á víxla, og var dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 156. gr. laga nr. 19/1940 ...... 148 A falsaði nafn manns á kvittun fyrir vinnulaunum, að fjár- hæð kr. 200.48. Honum var dæmd refsing samkvæmt 155. gr. laga nr. 19/1940 .......000020000nnn nn 497 Skjöl. A sótti B til greiðslu skuldar vegna viðgerðar á bifreið hans. Vátryggingarfélag hafði áður greitt A viðgerðarreikning vegna tjóns, sem orðið hafði á sömu bifreið. B gerði nú kröfu til þess, að A legði fram frumnótur og önnur skjöl, sem fylgt höfðu nefndum reikningi. A, sem hafði samrit skjala þessara, neitaði að verða við þessu og bar því við, að mikil fyrirhöfn væri að safna skjölunum saman. Þar sem B hafði ekki sýnt fram á, að hann ætti þess ekki kost að fá umrædd skjöl frá vátryggingarfélaginu, þótti hann ekki að svo stöddu eiga rétt til framlagningar þeirra úr hendi A .........2.0.0 00 237 Skuldamál. Sbr. ábyrgð, björgun, endurgreiðsla, kaup og sala, orlof, skaðabætur, skipti, verksamningar, vinnusamningar. Verzlunarfélag í Borgarnesi (B) lét haustið 1939 kaupa slátur- fé af bændum á Hvalfjarðarströnd, m. a. A. Voru kind- urnar vegnar lifandi, og ákveðið verð greitt á hvert pund við afhendingu þeirra. Jafnframt fékk umboðsmaður B seljanda vigtarnótu, sem á var prentað: „Kaupum féð upp- skorið og greiðum verð, sem svarar til aur. pr. pd. lifandi vigt“. Samkvæmt þessu og öðrum gögnum þótti víst, að greiða skyldi fyrir sláturfé A til fullnaðar eftir niðurlagi, enda hafði sláturleyfi B verið bundið því skilyrði, að fé væri keypt eftir niðurlagi, en ekki á fæti, sbr. lög nr. 2/1935. Að því er varðaði magn sláturafurðanna, var eigi unnt að byggja á reikningum, er fyrirsvarsmaður B lagði fram, með því að í ljós var leitt, að bókhald það, sem reikningar þessir voru samdir eftir, var óáreiðanlegt. Ekki þótti heldur fært að láta vætti vigtarmanns, sem hlut átti að máli, ráða úrslitum, þar sem hann bar ekki um vigt á tilteknum kindum, fyrr en 5—6 árum eftir að slátrun fór fram, og hafði þá ekki fullnægjandi bókhald eða minnisblöð að styðja sig við. Að svo vöxnu máli og þar sem B hafði ekki látið í té skilagrein um það, hvernig féð hefði lagt sig, og tókst ekki að leggja fram nein full- CXLVIII Efnisskrá. Bls. nægjandi gögn um það atriði, þá var lögð til grundvallar dómi í máli aðilja álitsgerð ráðunauts Búnaðarfélags Ís- lands, þar sem greint var hlutfall milli þunga dilka á fæti og fallþunga þeirra ........000.. 00. sr 6f A hæstaréttarlösmaður höfðaði fyrir hönd B mál í héraði gegn C til greiðslu skuldar, en taldi að athuguðum málavöxtum málið óvinnandi og lét það niður falla gegn greiðslu 300 króna upp í málskostnað. A reiknaði sér 2000 króna þóknun fyrir vinnu sína, og kr. 49.70 hafði hann greitt í kostnað. Hann taldi B því skulda sér kr. 1749.70, og var mál höfðað gegn B til greiðslu þeirrar fjárhæðar. A var talinn hafa hrapað nokkuð að aðgerðum sinum í málarekstrinum gegn C, og þótti hann ekki eiga frekari þóknun en fjárhæð þá, sem greidd hafði verið ............000..0000. 00. 186 Hinn 28. nóvember 1944 afhenti A verzlunarþjóni B kaupmanns, sem var fjarverandi, vöru, er hann taldi vera í samræmi við pöntun B daginn áður. Er A vildi heimta kaupverð vörunnar, neitaði B greiðslu og bar það fyrir sig, að varan hefði eigi verið samningshæf, að því er varðaði gæði, og að magn einstakra tegunda hefði verið annað en pantað var. B var dæmt að greiða kaupverðið að fullu, enda var ekki sannað, að hann hefði hreyft andmælum varðandi framangreind atriði fyrr en seint í janúar 1945, en sá drátt- ur eftir atvikum talinn ástæðulaus ...................... 422 Á auglýsti eftir bát til kaups. B átti bát, slíkan sem auglýst var eftir, og bauð hann fram. A athugaði bátinn og lét auk þess sérfróðan mann skoða hann, þar sem hann stóð í seymslu B. Síðan lét A sækja bátinn og tók hann í sinar vörzlur. En daginn eftir tilkynnti hann B, að hann væri hættur við kaupin, þar sem báturinn hefði við nánari skoð- un reynzt mjög gallaður, og því næst lét hann flytja bát- inn aftur að geymslu B. B taidi hins vegar, að kaup hefðu verið komin á, neitaði að veita bátnum viðtöku og krafði Á um greiðslu kaupverðsins. A hélt því fram, að kaup hefðu aldrei verið ráðin með aðiljum og að hann hefði flutt bát- inn úr geymslunni einungis í því skyni, að framkvæmd yrði á honum nákvæmari skoðun en hægt var að koma við þar. Ef svo yrði samt sem áður litið á, að kaup hefðu verið kom- in á, hefði honum verið heimil riftun þeirra vegna galla, er á bátnum voru og í ljós komu, þegar hann var skoðaður rækilega. Eigi var sannað, að B hefðu verið kunnug áform Á um frekari skoðun á bátnum né að B hefði leyft A að að taka bátinn í sínar vöræzlur í því skyni. Þótti B hafa mátt treysta því, að kaup væru fullgerð, enda samkomulag um kaupverðið út af fyrir sig, Eigi voru færðar sönnur á, að Efnisskrá. CXLIX Bls. frekari gallar en B hafði veitt vitneskju um hefðu verið á bátnum, og auk þess gat A ekki borið fyrir sig slíka galla, þar sem hann rannsakaði bátinn, áður en kaupin gerðust, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922. A var því dæmdur til að greiða kaupverðið að fullu ............ sr . 433 A rak skipa- og vöruafgreiðslu í Siglufirði. Í nóvember og des- ember 1942 fékk B til Siglufjarðar vörur, sem A annaðist uppskipun og afgreiðslu á. Fyrir uppskipun og afgreiðslu vara þessara krafðist A kr. 2271.45 úr hendi B, miðað við kr. 50.00 á hverja smálest. Þann taxta kvað A hafa verið gildandi frá 1. nóvember, en áður hafði gjaldið verið kr. 34.00. Af reikningsfjárhæðinni greiddi B kr. 1868.24. Taldi hann sig þá hafa greitt kr. 175.99 umfram skyldu, því hækkun taxtans hefði raunverulega ekki verið gerð fyrr en eftir 19. desember 1942 og því verið óheimil samkvæmt auglýsingu ríkisstjóra þann dag um bann segn verðhækk- un. Á taldi B hins vegar eiga vangreiddar kr. 403.21 og neit- aði þvi að afhenda honum 90 sekki af maís og 10 stykki af umbúðapappir, sem geymt var í vöruhúsi hans. B höfðaði mál til endurgreiðslu á kr. 175.99, sem að framan greinir, til greiðslu 2000 króna skaðabóta og til afhendingar nefndra vara. Talið var með skýrslum vitna sannað, að A hefði hækkað taxtann um mánaðamótin október og nóvember 1942 og auglýst breytinguna með venjulegum hætti. Var hann því sýkn dæmdur af kröfum B ........0.000000...... 462 B réðist vélstjóri á botnvörpung h/f A í októbermánuði 1943, fór um kjör hans samkvæmt samningi Vélstjórafélags Íslands og Félags iíslenzkra botnvörpuskipaeisenda. B hafði kaup allt árið 1944, en var skráður á skipið samtals átta og hálfan mánuð. Í janúarmánuði 1945 var B veitt leyfi frá störfum um óákveðinn tíma, og hinn 5. febrúar s. á. var honum sagt upp starfanum með þriggja mánaða fyrirvara. B taldi sig og eiga rétt til þriggja mánaða uppsagnarfrests samkvæmt greindum kjarasamningi, þar sem svo var mælt, að vélstjóri, sem verið hefði eitt ár hjá sama félagi, teldist fastur starfsmaður, og gilti þá þriggja mánaða uppsagnar- frestur af beggja hálfu. Hinn 6. marz bauð B fram vinnu sina, en er hún var ekki þegin, krafðist hann launa fyrir þá tvo mánuði, sem eftir voru uppsagnarfrestsins, samtals kr. 15344.96, sem honum voru greidd, að undanskilinni áhættuþóknun, kr. 4546.50. Með því að segja B upp með Þriggja mánaða fyrirvara og greiða honum kaup, eins og rakið var, þótti af hálfu h/f A viðurkennt, að B hefði átt rétt á umræddum uppsagnarfresti. Krafa hans um áhættu- Þóknun var því tekin til greina, enda hefði hann borið CL Efnisskrá. Bls. hana úr býtum, ef hann hefði verið í starfi áðurgreint tímabil .........0.00000..eene ene 481 A seldi B hús, sem var í smíðum, á kr. 225000.00. Jafnframt tók A að sér að lúka smíði hússins án frekari greiðslu fyrir tiltekinn dag, nema óviðráðanleg atvik hömluðu. Hann lof- aði þó skilorðslaust að lúka annarri hæð hússins tiltekinn dag, en greiða ella 500 króna févíti fyrir hvern dag, sem hann yrði lengur með verkið. A lauk húsinu aldrei, en vann hins vegar að innbúnaði kjallara verk, sem kostaði samkvæmt mati kr. 8706.00 og eigi var sannað, að framangreindur samningur aðilja hefði tekið til. B hafði greitt upp í kaup- verð hússins kr. 179868.38. Kostnaður hans við að full- gera húsið nam kr. 17875.00 samkvæmt matsgerð. A þótti annars vegar eiga kröfu til eftirstöðva kaupverðsins og áðurgreinds kostnaðar við innbúnað kjallara, að frá- dregnum kostnaði B af fullgerð hússins. Hins vegar bar A að greiða B skaðabætur og févíti, samtals kr. 25000.00, sbr. 35. gr. laga nr. 7/1936, að því er varðaði féviti .......... 520 A heildsali í Hafnarfirði pantaði árið 1944 vörur frá útlöndum fyrir vélsmiðjuna B á Ísafirði. Vörurnar komu til landsins og sendi A þær í einu lagi til Ísafjarðar í ágústmánuði 1945 ásamt póstkröfu um kaupverðið, kr. 7604.68. B neitaði að greiða póstkröfuna og leysa til sín vörurnar, og bar hann því við, að vörurnar hefðu andstætt tilmælum sínum verið sendar í einu lagi í stað þess að skipta þeim í þrjár send- ingar og láta sérstaka póstkröfu fylgja hverri, að A hefði heimildarlaust reiknað sér heildsöluálagningu og loks, að verð væri hærra en ráð hefði verið gert fyrir. Fyrsta við- báran var ekki talin á rökum reist. Hinum atriðunum hreyfði A of seint, þar sem um verzlunarkaup var að tefla, sbr. 4. gr. laga nr. 39/1922. Þegar af þeirri ástæðu var B dæmt að greiða kaupverðið að fullu .........00000000... 523 Stefna. Sjá ákæra. Stjórnsýsla. Stjórnvöld verðlagsmála fengu vitneskju um það síðsumars 1943, að annmarkar væru á verðlagningu vara af hálfu hlutafélags, sem rak heildverzlun í Reykjavík, en eigi virtust þau hafa látið mál þetta á neinn hátt til sín taka gagnvart fyrirsvarsmönnum félagsins fyrr en í árslok 1944, er opinberrar rannsóknar var krafizt. Stjórnarmönnum félagsins, sem sakfelldir voru fyrir brot gegn löggjöf um verðlag og gjaldeyrismeðferð, var metið þetta til refsi- lækkunar ........20000 000 si Efnisskrá. CLI Bls. Samkvæmt 12. gr. laga nr. 1/1938 er Síldarverksmiðjum ríkis- ins skylt að selja samvinnufélögum og öðrum aðiljum, sem þar greinir, sildarmjöl við því verði, sem ríkisstjórnin ákveður, enda hafi aðiljar þessir pantað fyrir 30. septem- ber ár hvert það sildarmjöl, sem þeir telja sig þurfa. Þar sem söluskylda er þannig lögð á verksmiðjurnar um óákveðið magn sildarmjöls, var talið eðlilegast að skilja ákvæði þetta svo, að stjórnarmenn verksmiðjanna geti ekki lofað ákveðnu magni, svo bindandi sé, fyrr en umræddur pöntunarfrestur er liðinn og sýnt er, að hve miklu leyti unnt er að fullnægja þeim pöntunum, sem þá eru komnar A krafði bæjarstjórn Vestmannaeyjakaupstaðar bóta vegna verðrýrnunar, sem hann taldi hafa orðið á húsi sínu við breytta gatnaskipun samkvæmt skipulagi kaupstaðarins, sem stjórnarráðið hafði samþykkt. Lög nr. 55/1921 eða aðrar réttarreglur þóttu eigi leiða til þess, að fébótaábyrgð yrði lögð á bæjarfélagið vegna umræddra skipulagsákvarð- ana og framkvæmdar þeirra .........2002000. 000... 412 bo 1 co Strok. Þrir refsifangar í vinnuhæli ríkisins að Titla Hrauni bundust samtökum um að strjúka þaðan. Fóru þeir að kvöldlagi út um þakglugga og klifu síðan niður húsið. Áður höfðu þeir undirbúið för sina þessa leið með því að opna dyr að þak- hæðinni, sem jafnan ern læstar, með lykli, sem þeir blekktu sæzlumann til að lána sér. Föngunum var öllum dæmd refs- ing samkvæmt 110. gr. laga nr. 19/1940 ................ S Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, bifreiðar, borgararéttindi, reisingar. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrslur, mat og skoðun, vitni. a) Einkamál. Er A ók inn á þjóðveg, rakst bifreið hans á bifreið B, sem var A á vinstri hönd. A var talinn eiga alla sök á árekstrinum, enda ekkert fram komið, er benti til þess, að B hefði ekki sýnt fulla varkárni ...........2..20002. 0000 .. 18 Verzlunarskólastúlka réðist að vori til búðarþjónustu, en var látin hætta störfum að mánuði liðnum. Miðað var við það, að stúlkan hefði ráðizt til starfans, þar til skólahald hæfist næsta haust, enda ekki sannað, að um annan ráðningartíma hefði verið að tefla .............20.02.00. sr 24 H bar húsmuni leigjanda sins Þ ólöglega út á lóð hússins, þar sem þeir ónýttust. Högum Þ var svo háttað, að hann gat GLII Efnisskrá. Bls. ekki bjargað mununum frá eyðileggingu, nema að litlu leyti. H var því dæmt að bæta tjónið. Mat á munum þessum fór ekki þannig fram, að það yrði lagt til grundvallar skaðabótum. En þar sem ólögmætt atferli H leiddi til þess, að mumirnir fóru forgörðum, var sönnunarbyrðin fyrir fjárhæð tjónsins eigi einvörðungu lögð á Þ .............. 40 B keypti fé til slátrunar, m. a. af A. Var það vegið lifandi, A greidd nokkur fjárhæð, miðað við þunga fjárins, og honum jafnframt fengin í hendur vigtarnóta, er á var prent- að: „Kaupum féð uppskorið og greiðum verð, sem svarar til aur. pr. pd. lifandi vigt“. Samkvæmt þessu þótti fullvist, að kindur A hefðu átt að greiðast eftir niðurlagi, enda var slátrunarleyfi B af hálfu verðlagsnefndar bundið því skil- yrði, að hann keypti sauðfé eftir niðurlagi, sbr. lög nr. 2/1935 20.02.0020. 61 Í máli framangreindra aðilja lagði B fram reikning um við- skiptin, þar sem m. a. var greint afurðamagn fjárins sam- kvæmt „innvigtunarbók“ hans. Þenna lið reikningsins studdi B og vætti löggilts vigtarmanns, sem kvaðst hafa vegið föllin af kindum A. Innvigtunarbókin reyndist óná- kvæm í ýmsum greinum, blöð vantaði í hana og þar var greint frá fallþunga sauðfjár, er talið var, að eigi hefði verið slátrað. Þótti því varhugavert að reisa niðurstöðu máls á því, sem skráð var í bók þessa. Þá þótti ekki heldur fært að láta vætti vigtarmannsins ráða úrslitum, þar sem vitnisburðar hans var a aflað, fyrr en 5—6 árum eftir að hann hafði vegið föll hinna tilteknu sauðkinda. Var þvi, að því er fallþunga varðaði. lögð til grundvallar álitsgerð ráðunauts Búnaðarfélags Íslands, þar sem greint var hlut- fall milli þunga dilka á fæti og fallþunga þeirra ........ 61 Hestur varð fyrir bifreið og lemstraðist til ólífis. Ökumaður bifreiðarinnar þótti ekki hafa dregið nægilega úr ferð bif- reiðarinnar, er hann nálgaðist hestinn. Hann hafði ekki heldur sýnt næga aðgæzlu, er hann gaf hljóðmerki og skipti um gangstig bifreiðarinnar í MHtilli fjarlægð frá hestinum. Beiðmaður, sem hafði hestinn í taumi, taldist hins vegar ekki eiga neina sök á slysinu .........0.00000 0000... A og eiginkona hans áttu nær allt hlutafé útgerðarfélags. Leitt þótti í ljós, að þau hiónin hefðu haft í hendi sér, hverjir skipuðu stjórn félagsins á hverjum tima, og að þau hefðu því í reyndinni haft öll ráð félagsins og fyrirsvar. Raun- verulegt heimilisfang félagsins var því talið hafa verið þar, sem hjónin áttu heima .........0.0000. 00. n nn 163 Með skýrslu formanns sildarútvegsnefndar, vætti erlendra sild- arkaupenda og öðrum gögnum þótti sannað, að það væri Si Efnisskrá. GLIII föst venja í sildarkanpum hér á landi, að kaupandi geri ekki kröfu til skaðabóta af seljanda vegna vanefnda for- sölusamninga, er stafa af aflabresti ................ Er A fékk tiltekið húsnæði á leigu, greiddi hann 3200 krónur auk umsaminnar mánaðarleigu. Samkvæmt skýrslu A og öðrum gögnum þótti sannað, að umrædd fjárhæð hefði raunverulega verið forgreiðsla húsaleigu ................ A, sem fór með fyrirsvar h/f X og h/f Y, annaðist kaup diesel- vélar, sem h/f / hafði á boðstólum, og síðan sölu sömu vélar til B. B kvað vélina hafa reynzt gallaða, og þar sem hann taldi sig hafa átt kaupin við h/f X, fékk hann fram- selda kröfu þess félags til bóta úr hendi h/f / og höfð- aði því næst skaðabótamál segn því félagi. Fyrirsvarsmað- ur h/f Z krafðist sýknu, þar sem félagið hefði engin skipti átt við h/f X, heldur hefði það selt h/f Y vélina, stilað því félagi reikning fyrir andvirðinu og fengið reikninginn greiddan án athugasemda. Loks hefði A í nafni h/f Y ritað h/f Z um vélarkaupin. Samkvæmt þessu þótti fyrir- svarsmaður h/f Z hafa mátt treysta því, að h/f Y væri aðili að þessum kaupum .........2.0000 00. Skemmdir urðu á bryggju, er skip lagðist að henni. Leitt þótti í ljós, að af hendi skipverja hefði ekki verið sætt fullrar varúðar, er skipið var látið reka að bryggjunni, án þess að beitt væri vél eða akkerum ........0000.0 000 A staðhæfði, að hann hefði greitt leigufjárbæð í tiltekinn banka- reikning hinn 6. marz 1947. En með skýrslu bankans var sannað, að greiðslan hefði ekki verið innt af hendi fyrr en 13. marz 1947 ..........02000 0 A auglýsti til sölu verzlun, sem hann átti og rak í Reykjavík. Samningaumleitanir fóru siðan fram milli hans og B um Það, að B keypti verzlunina. Þeir voru samsaga um það, að samkomulag hefði náðst um kaupin, en deildu um það, hvert kaupverð hefði verið ákveðið. A hélt því fram, að Það hefði átt að vera kr. 75000.00 auk sérstakrar greiðslu fyrir vörubirgðir samkvæmt talningu þeirra, en B kvaðst einungis hafa átt að greiða nefnda fjárhæð fyrir verzlunina að vörubirgðum meðtöldum. A tókst ekki að færa sönnur að staðhæfingu sinni um þetta efni .........0000000.... Aðili, sem samið hafði um kaup 300 smálesta sildarmjöls, þótti ekki færa sönnur á þá staðhæfingu sina, að hann hefði upphaflega, er þessi kaup voru rædd, pantað 400—500 smálestir A vildi réttlæta greiðsludrátt húsaleigu með því, að fyrirsvars- maður húseiganda hefði gefið til kynna, að eigi vrði um bað fengizt, þótt dráttur yrði á greiðslu leigunnar. Slíkt Bls. 196 215 270 278 GLIV Efnisskrá. loforð þótti þó ekki nægjanlega leitt í ljós, enda þótt skýrsla umrædds fyrirsvarsmanns um þetta efni væri ekki alls kostar glögg ................0.0 0000. A taldi, að fyrir ofaniburð í götu hefði jarðvegur að húsi hans hækkað svo mjög, að hann hefði byrgt kjallaraglugga húss- ins, svo að orðið hefði að múra í þá, og hefði kjallarinn af þessum sökum orðið ónothæfur. Eigi var sannað, að hækkun jarðvegsins hefði stafað af öðru en eðlilegu við- haldi götunnar. Fébótaábyrgð vegna tjóns A varð þegar af þeirri ástæðu eigi lögð á viðkomandi sveitarfélag ...... A pantaði vörur hjá B, sem afhenti þær hinn 28. nóvember 1944. Er Á var krafinn um kaupverðið, neitaði hann greiðslu og bar það fyrir sig, að meira hefði verið afhent en hann hefði pantað og varan hefði verið gölluð. En gegn andmæl- um B tókst A ekki að sanna, að hann hefði haft þessi and- mæli uppi fyrr en seint í janúar 1945, en sá dráttur var eftir atvikum talinn ástæðulaus .............0000..000... Er bifreið ók fram bryggju, lenti hún á landfestum skips og skemmdist nokkuð. Í ljós þótti leitt, að landfestarnar hefðu fyrir eftirlitsleysi skipverja verið í ólagi svo og að öku- maður bifreiðarinnar hefði sýnt óvarkárni, er hann ók fram bryggjuna. Var ábyrgð á tjóninu því lögð á aðilja að JÖfÐU ........0000.0220 rr A auglýsti eftir fjögurramannafari til kaups. B átti bát af þeirri stærð og bauð hann fram. A athugaði bátinn og lét auk þess sérfróðan mann skoða hann, þar sem hann stóð í seymslu B. Því næst lét A taka bátinn úr geymslunni og flytja hann í sínar vörzlur. En degi síðar tilkynnti hann B, að hann væri hættur við kaupin vegna galla, er komið hefðu í ljós á bátnum við nánari rannsókn, og flutti bátinn aftur að geymslu B. B taldi hins vegar, að kaup hefðu verið ráðin, neitaði að veita bátnum viðtöku og krafði A um kaupverðið. A hélt því fram, að kaup hefðu eigi verið kom- in á og að hann hefði flutt bátinn úr geymslunni einungis í því skyni, að framkvæmd yrði á honum rækilegri skoðun en unnt var að koma við þar. Ef svo yrði samt sem áður litið á, að kaup hefðu verið ráðin, hefði honum veri heimil riftun þeirra vegna galla, er á bátnum voru og í ljós komu, Þegar nákvæm skoðun var framkvæmd. Eigi var sannað, að B hefðu verið kunnug áform A um frekari skoðun bátsins né að B hefði leyft A að taka bátinn í sínar vörzlur í því skyni. Þótti B hafa mátt treysta því, að kaup hefðu verið fullgerð, enda samkomulag um kaupverðið út af fyrir sig. Eigi voru færðar sönnur á, að frekari gallar hefðu verið á bátnum en B hafði veitt vitneskju um, og auk þess gat BIs. 393 412 427 Efnisskrá. CLV Bls.. A ekki borið slíka galla fyrir sig, þar sem hann hafði rann- sakað bátinn, sbr. 47. gr. laga nr. 39/1922. A var því dæmt að greiða kaupverð bátsins að fullu ........0020000000.. 433 Með skýrslum vitna var talið sannað, að A hefði hækkað upp- skipunar- og afgreiðslugjald af vörum úr 34 krónum upp í 50 krónur á smálest um mánaðamót október og nóvember 1942, og var hækkunin því ekki óheimil samkvæmt ákvæð- um auglýsingar ríkisstjóra nr. 100 19. desember 1942, sbr. lög nr. 99/1942 ......202000..0eeeer re 462 A og B bjuggu á erfðaleigulöndum B! og B? í Reykjavík, en lönd þessi liggja saman. Erfðaleiguhafar þeir, er reistu hús þarna 1932, lögðu sameiginlegan veg eftir lóðamörkum heim að húsum sínum. Notuðu ábúendur beggja landanna síðan veg þenna, unz ágreiningur varð með aðiljum árið 1945 og A setti upp girðingu á landamerkjum eftir miðjum vegi. Breikkaði hann síðan veginn sín megin svo, að hann var fær bifreiðum. B hóf nú akstur um veg þenna, sem lá að öllu leyti á landi A, og rauf girðingu fyrir enda vegar- ins til þess að komast leiðar sinnar. A krafðist þess, að B yrði dæmd óheimil umferð um veginn, en B, að ÁA væri skyldaður til að nema á brott girðinguna. Eigi var talið sannað, að fyrri erfðaleiguhafar hefðu samið svo með sér, að umræddur vegur skyldi haldast framvegis til sameigin- legra afnota og að A hefði verið það kunnugt, er hann fékk erfðaleigu á landi sinu. Af ummerkjum vegarins þótti ekki heldur verða ráðin tilvist slíkra gerninga, og sjálfur hafði A ekki samið um sameiginlegan veg um land sitt. Var B því dæmd óheimil umferð um land A ........2.... 499 A krafðist útburðar á B samkvæmt ákvæði húsaleigusamninss, sem B hafði undirritað, um, að B væri skylt að rýma hús- næðið innan tiltekins tíma. B neitaði að víkja og kvaðst ekki hafa veitt ákvæði þessu athygli, er hann undirritaði samninginn. Af öllum atvikum þótti A hafa mátt vera ljóst, að mjög ólíklegt væri, að B vildi undirgangast brottrým- ingarákvæðið og að athugasemdalaus undirskrift hans undir samninginn hlyti að stafa af því, að hann hefði ekki veitt umræddu ákvæði eftirtekt. Var B því ekki talinn bund- inn af ákvæðinu, sbr. 31. gr. laga nr. 7/1936 .......... 535 A gerði kröfu til bóta vegna þess, að brigðuð hefði verið ráðn- ing hans til að gegna starfa stýrimanns í tiltekinni ferð til útlanda, meðan stýrimaður væri í sumarleyfi. Kvað hann skipstjóra hafa komið að máli við sig í Vestmanna- eyjum, þar sem skipið lá í höfn, og þeir þá bundið ráðning- una fastmælum. Stýrimaður hefði því næst afhent sér lykla og umráð skipsins, en þremur dögum síðar hefði skipstjóri CLVI Efnisskrá. hins vegar tjáð sér í símtali frá Reykiavík, að vegna að- gerða útgerðarmanns gæti ekkert úr ráðningunni orðið. Stýrimaður staðfesti fyrir dómi, að hann hefði afhent A skipsforráð samkvæmt boði skipstjóra, sem hefði sagt A ráðinn stýrimann umrædda ferð. Skipstjóri andmælti því að vísu, að A hefði verið ráðinn á skipið, en játaði þó, að það hefði komið til tals milli þeirra. Sannað Þótti, að A hefði verið ráðinn til umrædds starfa, og voru honum dæmdar bætur vegna ráðningarslita Árekstur varð milli tveggja sildveiðiskipa, og löskuðust þau bæði nokkuð. Skýrslum vitna bar svo mjög í milli um málsatvik, að eigi varð af þeim ráðið, hver eða hverjir ættu sök á árekstrinum. Fékk því hvorugt skipið bættan skaða sinn, sbr. 226. gr. laga nr. 56/1914 „........... b) Opinber mál. Staðhæfing manns, sem lofað hafði að fremja hernjósnir, um, að hann hefði ekki ætlað að efna það loforð sitt, eigi lögð til grundvallar, enda hafði hann ekki látið íslenzk stjórnvöld vita, hvernig ástatt var, þegar er þess var kostur Þrátt fyrir vætti tveggja löggæzlumanna um, að bifreiðarstjóri hefði verið með áhrifum áfengis, var það ekki talið sann- að, enda reyndist áfengismagn í blóði hans einungis 0.09% Staðhæfingar tveggja manna um, að þeir hefðu ekki ætlað að efna loforð sitt um að framkvæma hernjósnir á Íslandi, voru eigi lagðar til grundvallar, enda höfðu menn þessir langan tíma notið launa frá viðkomandi herveldi og voru sendir bessara erinda til Íslands á skipi búnu njósnartækjum A ók bifreið um götur Reykjavíkur og lenti í árekstri við aðra bifreið, sem kom honum á vinstri hönd. Ökumanni þeirrar bifreiðar virtist A með áhrifum áfengis. Annar tveggja lögreglumanna, sem komu á vettvang, veitti athygli öl- eða vinlykt úr vitum A, en eigi öðrum einkennum áfengis- neyzlu. Hinum lögreglumanninum virtist A vera með áfeng- isáhrifum. Sama sýndist og tveimur öðrum lögreglumönn- um, sem sáu Á í lögreglustöðinni, er hann hafði verið færð- ur þangað. A játaði, að hann hefði drukkið brennivín úr einu staupi, fimm stundum áður en áreksturinn varð, en neit- aði, að hann hefði verið með áhrifum áfengis við akstur- inn. Hins vegar skýrði hann frá því, að hann hefði að und- anförnu verið lasinn og neytt tiltekinna lyfja. Af þessum sökum hefði hann ekki verið vel fyrirkallaður við akst- urinn. Á var tekið blóð til ákvörðunar á áfengismagni þess, er samkvæmt skýrslu læknis var talið nema 2.51%. Með prófum, sem framkvæmd voru samkvæmt úrskurði hæsta- Bis. 506 14 189 Efnisskrá. CLVI Bls. réttar, var í ljós leitt, að eigi hafði verið búið um blóður- takið með þeim hætti, þar til rannsókn fór fram á þvi, að öruggt þætti að leggja niðurstöðu blóðrannsóknarinnar til grundvallar dómi í málinu. Var A því sýkn dæmdur af ákæru um brot gegn 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. Af gögnum málsins þótti hins vegar mega ráða, að A hefði við aksturinn verið með þeim hætti miður sín, að varða ætti refsingu samkvæmi 3. mgr. nefndrar lagagreinar .. 262 Bú A kaupmanns, sem rekið hafði umfangsmikla verzlun og fésýslu, var tekið til gjaldþrotaskipta hinn 27. janúar 1943 samkvæmt beiðni hans 26. s. m. Fjárhagur A hafði versnað á árinu 1941 og honum enn hrakað á fyrri hluta ársins 1942, en það ár var honum gert að greiða nálægt 500 þús- und krónur í skatta og útsvar samkvæmt skattskrá, sem út kom síðari hluta júnímánaðar. Talið var, að A hefði, Þegar svo var komið, hlotið að sjá fram á, að hann gæti ekki greitt skuldir sínar að fullu, og að honum hefði því Þá verið skylt að framselja bú sitt til gjaldþrotaskipta, sbr. 5. mgr. 1. gr. laga nr. 25/1929 ............ sr 304 A seldi S húseign í Reykjavík á kr. 135000.00, er S greiddi sam- kvæmt ákvæðum kaupsamninss. Rúmum mánuði áður hafði A veðsett húseignina fyrir 80000 krónum, og hvildi veð þetta á eigninni, er kaupin gerðust, en hafði þá eigi enn verið þinglesið. A staðhæfði, að hann hefði í viðræðum um kaupin skýrt S frá veði bessu. En með heitfestum fram- burði S og öðrum gögnum þótti sannað, að A hefði eigi lát- ið veðsins að neinu g€tið ............0..0002 0000. 304 A gerði kaupsamning við B um sölu húseignar í Reykjavík fyrir kr. 187000.00, er greiðast skyldu þannis, að kaupandi tæki að sér greiðslu áhvílandi skulda, kr. 39000.09, greiddi í pen- ingum kr. 30000.00 og sæfi út skuldabréf, að fjárhæð kr. 5000.00, en kr. 68000.00 af húsverðinu skyldu ganga til lúkn- ingar eldri skuldum A. Áður en kaupsamningur þessi var gerður, hafði Á veðsett húseignina fyrir kr. 150000.00, án þess að sú veðsetning hefði verið þinglesin. A staðhæfði, að hann hefði í viðræðum um kaupin skýrt B frá veði þessu. En með eiðfestum framburði B, sem stoð hafði í greiðslu- ákvæðum samningsins og vætti tveggja málflutningsmanna, Þótti sannað, að A hefði eigi látið veðsins getið ........ 304 A var sakaður um að hafa orðið þess valdur, að vörubifreið rann stjórnlaus á almannafæri, olli slysum á vegfarendum og spjöllum á húsi. Hann kvaðst vegna ölvunar eigi muna athafnir sínar á því tímabili, er um var að tefla, en með skýrslum vitna þótti sök hans sönnuð .........0..0000... 469 A var gefið að sök, að hann hefði verið með áhrifum áfengis CLVIII Efnisskrá. við akstur bifreiðar. Hann neitaði þvi, en kannaðist við, að hann hefði við aksturinn verið sljór og þreyttur sakir ölvunar og svefnleysis fyrirfarandi nótt. En með skýrslum vitna og niðurstöðu blóðrannsóknar þótti sannað, að A hefði verið með áhrifum áfengis við aksturinn, og var hon- um dæmd refsing, m. a. samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 1. og 3. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 Lögreglumenn handtóku A, skömmu eftir að hann hafði ekið bifreið, og var hann þá með áhrifum áfengis. Hann neitaði því, að hann hefði verið svo á sig kominn við aksturinn, og kvaðst eigi hafa neytt víns, fyrr en eftir að hann hafði stöðvað bifreiðina. Samkvæmt skýrslu lögreglumannanna fékk þessi framburður A ekki staðizt, og var honum dæmd refsing eftir 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 ..........20000 0000. A Ók bifreið, um hálfri klukkustund eftir að hann hafði neytt áfengis. Hann kvaðst hafa fundið til örlitilla áhrifa fyrst í stað eftir vindrykkjuna, en þau áhrif hefðu verið horfin, er hann hóf akstur bifreiðarinnar. A var tekið blóð til rannsóknar, skömmu eftir að hann ók bifreiðinni, og reynd- ist áfengismagn blóðsins 0.92% eftir rúmmáli. Vitnum virt- ist hann vera með áfengisáhrifum, er hann hóf aksturinn, og lögregluþjóni, sem handtók hann eftir aksturinn, virtist hann hafa neytt víns og fann vinþef úr vitum hans, en kvað hann ekki hafa verið áberandi ölvaðan. Eigi þótti sannað, að A hefði verið með áfengisáhrifum, er hann ók bifreiðinni ..............22.2..200 0 nr Skýrslur vitna hnigu í þá átt, að A, sem ók Þifreið á mann uppi á gangstétt, hlyti að hafa orðið þess var, að maður varð fyrir bifreiðinni. Gegn neitun A þótti þetta þó ekki SANDAÐ ........200000 rr Tilraun. Manni dæmd refsing samkvæmt 244. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 fyrir tilraun til þjófnaðar ...........0.0.0.00.... A ók Þifreið út af þjóðveginum í Svínahrauni og kveikti þar í henni samkvæmt beiðni eiganda hennar B. Brenna bifreið- arinnar var framkvæmd í því skyni, að B fengi greitt vá- tryggingarfé hennar, en eigi kom til þess, að krafa um það væri gerð á hendur vátryggingarfélagi því, sem hlut átti að máli. A og B var dæmd refsing samkvæmt 248. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 .........200000 00 enn Á skuldbatt sig með kaupsamningi til að selja B húseign í Reykjavík, en lét að engu getið 150000 króna veðskuldar, sem á húsinu hvildi, og var kaupsamningnum riftað af 486 542 18 Efnisskrá. CLIX Bls. þeim sökum. A var dæmd refsing samkvæmt 248. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ............0..0000 0... sn sn 304 Eftir að A, sem síðar varð gjaldþrota, var ljóst, að hann væri ógjaldfær orðinn, skuldbatt hann sig með kaupsamningi til að selja B húseign, og skyldi nokkur hluti kaupverðs- ins ganga til greiðslu skuldar A. B riftaði kaupsamningn- um, vegna þess að A hafði leynt 150000 króna veðskuld, sem á eigninni hvíldi. Með kaupsamningnum hafði A stofn- að hagsmunum lánardrottna sinna í hættu, og var honum dæmd refsing samkvæmt 4. tölulið 250. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ............00 0000 304 Er A, sem síðar varð gjaldþrota, var að verða ógjaldfær, fékk hann 1 til að samþykkja fyrir sig víxla, sem samtals námu miklum fjárhæðum, og seldi víxla þessa síðan. Eigi var í ljós leitt, að Í hefði beðið fjárhagstjón af skuldbind- ingum þessum. ÁA var dæmd refsing samkvæmt 248. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ..........0.000 00 304 A fékk S til að samþykkja 5000 króna víxil til greiðslu á 5000 króna hlutabréfi í félagi, sem A taldi S trú um, að væri mjög gróðavænlegt, og 8000 króna víxil til greiðslu á vör- um, sem Á lofaði að útvega S frá útlöndum. S fékk hvorki hlutabréfið né vörurnar, en A seldi vixlana í eigin þágu. Eigi var í ljós leitt, að S hefði beðið tjón af þessum skipt- um aðilja. A var dæmd refsing samkvæmt 248. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1949 (...........000 304 Tryggingar. Eigandi bifreiðar krafði ríkissjóð bóta vegna skemmda, er á henni höfðu orðið í áreksiri við herbifreið frá setuliði Bandaríkja Ameríku. Ríkissjóður var talinn Þbótaskyldur samkvæmt ákvæðum laga nr. 99/1943, en dæmt var, að til frádráttar bótafjárhæðinni skyldu koma kr. 2600.00, er eig- andi bifreiðarinnar sat fengið greiddar hjá vátryggingar- félagi, sbr. 2. mgr. 4. gr. nefndra laga .................. 18 Umboð. A og B gerðu vorið 1935 samning þess efnis, að A seldi B 425 tunnur síldar, er veidd yrði fyrir Norðurlandi þá um sum- arið. Sildveiði var léleg þetta sumar, og lét A enga sild af hendi til efnda samningnum. Í ljós var leitt, að A hafði haft til umráða allt að 30% þess sildarmagns, sem hann þurfti til efnda allra forsölusamninga sinna. En hann hélt því fram, að sér hefði verið óskylt að ráðstafa nokkru af þeirri síld til efnda samningi sinum við B, þar sem hann hefði samið við nafngreindan mann, sem farið hefði með GLK Efnisskrá. Bls. fyrirsvar B, á þá leið, að B skyldi afhent sild af afla tiltek- ins báts, en á bát þenna veiddist engin sild til söltunar Þetta sumar. Gegn neitun B sannaðist ekki, að maður þessi hefði haft umboð B til slíks samnings. Var bessi vörn A þvi Ónýt 2....0....000 0. 196 Umboðssala. A hafði benzinsölu á Akureyri samkvæmt samningi við h/f S í Reykjavík. H/f S lagði til lóð ásamt benzindælu og geymi og hafði á hendi flutning benzvins til geymisins. A laut ákvörðunum h/f S um útsöluverð og annaðist söluna fyrir tiltekna þóknun. Hann bar ábyrgð á birgðum, sem hann veitti viðtöku, svo og á skilvísri greiðslu andvirðis seldrar vöru. Á var talinn starfsmaður h/f S, að því er varðaði benzinsöluna, en ekki sjálfstæður umboðssali ............ 578 Umferðarlög. Sbr. bifreiðar. Herbifreið ók inn á sunnanverða Suðurlandsbraut hjá Elliða- ánum við Reykjavík og rakst þar á vörubifreið, sem var á austurleið. Varð áreksturinn um hægra afturhjól vörubif- reiðarinnar. Ökumaður herbifreiðarinnar talinn eiga alla sök á slysinu, þar sem hann hafði ekki virt ákvæði í. mer. í. gr. laga nr. 24/1941 um Þbiðskyldu vegna umferðar á vinstri hönd, enda var eigi í ljós leitt, að ökumaður vöru- bifreiðarinnar hefði ekki sýnt fyllstu varkárni .......... 18 Umferðarréttur. Erfðaleiguhafar tveggja erfðaleigulanda í Reykjavík, sem reistu hús þar árið 1932, komu sér saman um að leggja veg eftir sameiginlegum lóðamörkum heim að íbúðarhúsum sínum. Erfðaleiguhafar beggja lendnanna notuðu veg þenna fram til ársins 1945, er deila reis með þáverandi aðiljum og A setti upp girðingu á landamerkjum eftir miðjum vegi. Hann breikkaði því næst veginn sin megin, svo að hann varð ak- fær. Hinn vegarhelmingurinn var hins vegar of þröngur bifreiðum. Ók B þá um veg þann, sem nú lá að öllu leyti á landi A, og rauf girðingu fyrir enda vegarins til þess að komast leiðar sinnar. A krafðist þess, að B yrði dæmd óheimil för um veg þenna, en B gerði þá kröfu, að Á yrði dæmt skylt að nema burt áðurgreinda girðingu. Eigi voru færðar sönnur á, að fyrri erfðaleiguhafar hefðu samið um það, að vegurinn skyldi til frambúðar vera til sameiginlegra afnota búendum lendnanna, og að A hefði átt að vera kunn- ugt um slíka gerninga, þegar hann eignaðist erfðaleigu- land sitt. Af ummerkjum vegarins varð ekki heldur ráðin Efnisskrá. CLXI Bls. tilvist slíkra samninga, og eigi hafði A með samningum bundið sig til að hlíta sameiginlegum vegi um land sitt. Krafa A, er að framan getur, var því tekin til greina .. 499 Uppboð. Fjögur systkini áttu húseign í óskiptri sameign. Tekin var til greina krafa eins þeirra um slit sameignarinnar með sölu hússins á opinberu uppboði .................. sr 353 Upptaka eignar. Hlutafélag var talið hafa hagnazt um kr. 158684.27 vegna ólög- legrar álagningar á innfluttar vörur. Fjárhæðin dæmd upp- tæk í ríkissjóð í opinberu máli gegn stjórnarmönnum fé- lagsins ............ se . s1 Upptaka ólögleglegs hagnaðar af verðlagsbrotum ekki dæmd, enda hafði krafa um upptöku eigi verið gerð í stefnu .... 153 Úrskurðir. Úrskurður um framhaldsrannsókn í opinberu máli . 1, 80, 91 126 Einkamáli frestað í hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara að afla frekari gagna ............ se Einkamáli frestað í hæstarétti os lagt fyrir héraðsdómara sam- kvæmi analogiu 120. gr. laga nr. 85/1936 að veita aðiljum kost á öflun framhaldsgagna .................. 2... 152, 509 Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. Leigutaki stóð í skilum með greiðslu húsaleigu, kr. 100.00 mánuði, er greiðast átti 1. hvers mánaðar fyrirfram, þar til í október 1945. Þá neitaði leigusali að veita leigunni við- töku. Var húsaleiga fyrir mánuðina október og nóvember þá send húseiganda í póstávísun. Hinn 28. febrúar 1946 höfðu frekari leigugreiðslur eigi verið inntar af hendi, og krafðist leigusali þá útburðar vegna vanskila. Leigumálinn hafði ekki verið staðfestur af húsaleigunefnd, sbr. 11. og 13. gr. laga nr. 39/1943. Taldi leigutaki sig hafa greitt álag á húsaleiguna, kr. 204.00, umfram skyldu, og hefði verið heimilt að skuldajafna þeirri fjárhæð við húsaleiguna. En þó á það hefði verið fallizt, hefði nær mánaðarleiga samt sem áður verið í vanskilum, þegar útburðar var krafizt, og áfallin leiga var síðan ekki boðin fram fyrr en á dóm- Þingi 2. apríl 1946. Að svo vöxnu máli var útburðarkrafan tekin til greina ............2...0000 0020 127 A bjó ásamt syni sínum og dóttur, sem var gift og barnshaf- andi, í þriggja herbergja íbúð í húsi sínu. Annar sonur A bjó þar í kjallaraherbergi, sem var illa fallið til íbúðar. CLXII Efnisskrá. Í húsi A bjó einnig B í þriggja herbergja íbúð. A sagði nú B upp íbúðinni, til þess að fá hana dóttur sinni og tengda- syni til íbúðar, og krafðist útburðar, er B flutti ekki. Fó- geti tók til greina kröfu A og bar B út úr íbúðinni. Hæsti- réttur staðfesti úrskurð fógeta .........0.00.00. 0000... 178 Leigusali krafðist þess, að ÁA væri borinn út úr íbúð sinni af þeim ástæðum, að A væri skylt að hlíta skiptum á húsnæði, er boðin höfðu verið, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1943, og rýming íbúðar A væri nauðsynleg vegna viðgerðar á húsinu. Hér- aðslæknir vottaði, að húsnæði það, sem A stóð til boða, væri heilsuspillandi, og leigusala tókst ekki að sanna, að rýming íbúðarinnar væri nauðsynleg vegna viðgerðar á hús- inu. Að svo vöxnu máli var kröfu um úfburð hrundið .. 213 Um áramótin 1944 og 1945 leigði hreppsnefnd Hólmavikur- hrepps h/f B með samningi síldarsöltunarstöð í Hólma- vik ásamt geymsluskúr og áhöldum til afnota næsta sumar. Leiga var ákveðin 15900 krónur, er greiðast skyldu fyrir 15. janúar. Hinn "7. nóvember 1945 framlengdu aðiljar samninginn til 1. nóvember 1947. Hinn 5. marz 1947 var leiga þess árs enn ekki greidd. Skoraði hreppsnefndin þá á leigutaka að greiða leiguna fyrir 7. s. m., en lýsti samn- inginn ella úr gildi fallinn. Er greiðsla hafði eigi borizt hinn 13. marz, auglýsti hreppsnefndin söltunarstöðina til leigu. Sama dag barst hreppsnefndinni símskeyti frá fyrir- svarsmanni leiguiaka þess efnis, að hann hefði hinn 6. s. im. greitt leiguna í reikning hreppsins í banka í Reykjavík, og fór fyrirsvarsmaðurinn þess jafnframt á leit, að stöðin yrði ekki boðin til leigu. Samkvæmt kvittun og skýrslu umrædds banka hafði fjárhæðin eigi verið greidd honum fyrr en 13. marz, og engin gögn komu fram til stuðnings staðhæfingu leigutaka um, að fjárhæðin hefði fyrr verið af hendi innt. Vegna þessara vanskila var leigutaka dæmt skylt að rýma söltunarstöðina og útburðargerð heimiluð á hendur honum .............0... sr 270 Leigutaka dæmt að rýma íbúð vegna greiðsludráttar húsaleigu 393 A flutti hinn 1. marz 1946 úr tveggja herbergja íbúð í húsi sínu í Beykjavik og leigði íbúðina öðrum til vors 1947. B hafði á leigu fjögurra herbergja íbúð í húsi A. Hinn 12. júní 1946 sagði A upp leigumála þessarar íbúðar frá 1. október s. á., enda þyrfti hann á íbúðinni að halda fyrir sjálfan sig og son sinn ásamt fjölskyldu hans. Eins og ráðstöfun A á fyrri íbúð hans var háttað, þótti hann ekki hafa öðlazt rétt iil að losa íbúð B til sjálfs sín nota. Hins vegar var honum talið heimilt að taka úr leigu B nauðsynlegt húsnæði syni sínum til handa. Var B því dæmt að rýma íbúð sína að hluta 398 Efnisskrá. CLXIM Fógeti úrskurðaði samkvæmt kröfu A, að B og C skyldu rýma íbúð sína, og var þeim úrskurði fullnægt með útburðargerð. En siðar felldi hæstiréttur úrskurð fógeta, sem áfrýjað hafði verið, úr gildi. B og C höfðuðu siðan mál á hendur A og kröfðust skaðabóta vegna útburðarins, og voru þeim dæmdar bætur vegna viðgerðarkostnaðar á húsnæði, sem Þær fluttu í eftir útburðinn, svo og miskabætur .......... Samkvæmt leigusamningi 4. maí 1944 hafði A á leigu íbúð í húsi B í Reykjavík. Leigan var ótímabundin og uppsagn- arfrestur 3 mánuðir. Að frumkvæði B undirrituðu aðiljar hinn 5. febrúar 1947 nýjan leigusamning um sama húsnæði. Hafði B gert samningsuppkastið á prentað eyðublað, en ritað í það ákvæði þess efnis, að A skyldi rýma íbúðina eigi síðar en 14. maí 1947. Hinn 17. maí s. á. krafðist B því næst útburðar A, sem neitaði að flytja og bar því við, að hann hefði ekki tekið eftir umræddu ákvæði um brott- flutning, enda hefði hann þá ekki undirritað samninginn. Viðurkennt var, að aðiljar hefðu ekki rætt þessa breyt- ingu á samningnum og að B hefði ekki sérstaklega vakið athygli A á henni. Þá var skiptum aðilja og högum A svo háttað, að B mátti vera ljóst, að mjög ólíklegt væri, að A vildi undirgangast rýmingarákvæðið, og að athugasemda- laus undirskrift hans undir samninginn hlyti að stafa af því, að hann hefði ekki veitt ákvæði þessu eftirtekt. A var því ekki bundinn af umræddu samningsákvæði, sbr. 31. gr. laga nr. 7/1936. Kröfu B um útburð var þar af leiðandi SyNjAð ........0.000 nr Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti ekki dómþing í hæstarétti. Útivistardómur 171, 208, 209, 262, 356, 392, 393, 461, Stefndi sótti ekki dómþing í hæstarétti. Mál flutt skriflega samkvæmt 1. tölulið 38. gr. laga nr. 112/1935 ............ Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn. Þrír refsifangar höfðu samtök um strok úr vinnuhæli ríkisins að Litla-Hrauni og var dæmd refsing samkvæmt 110. gr. laga nr. 19/1940 ..........0000.00 ss ln rns Vangeymsla. Sjá aðgerðarleysisverkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Varnarþing. Mál var höfðað á varnarþingi stefnda, en málið var þess eðlis, að stefnda hefði samkvæmt 82. gr. laga nr. 85/1936 verið Bis. 438 535 öð1 223 GLXIV Efnisskrá. Bls. skylt að sæta dómi í þvi utan varnarþings sins. Eigi var talið skylt að leggja málið fyrir sáttamenn til sátta, sbr. 5. tölulið 3. mgr. 5. gr. nefndra laga ................ 78 Er e/s B frá Siglufirði lá í höfn í Vestmannaeyjum, réði skipstjóri A til að gegna stýrimannsstörfum á skipinu næstu ferð þess til Englands. Mál til skaðabóta vegna brigða þessarar ráðningar mátti reka fyrir sjó- og verzlun- ardómi Vestmannaeyjakaupstaðar, sbr. 80. gr. laga nr. 85/1936 .......00020000000 566 Vátrygging. Ríkissjóði var samkvæmt lögum nr. 99/1943 dæmt að greiða bæt- ur vegna skemmda, sem bifreið frá setuliði Bandarikja Ameríku olli á íslenzkri bifreið, en til frádráttar bótafjár- hæðinni skyldu koma kr. 2000.00, sem fá mátti greiddar hjá rátryggingarfélagi, sbr. 2. mgr. 4. gr. nefndra laga ..... . 18 A tékk B til að kveikja í bifreið sinni í því skyni að fá greitt vátryggingarfé hennar. Brennan var framkvæmd, en engin tilraun gerð til þess að fá vátryggingarféð greitt. Mönnum þessum var báðum dæmd refsing samkvæmt 248. sbr. 20. gr. laga mr. 19/1940 .........0000 0 „122 Veð. Sjá sjóveðréttur. Veitingahús. Manni dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 17. gr. sbr. 1. mgr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi 8, áð, 456, 469, 486 Verðlag. Verðlagsmál. Viðskiptaráð ákvað hinn 1í. marz 1943, að verzlun, sem hefði útibú eða umboðsmann erlendis til þess að annast vöru- kaup þar, mætti bæta allt að 5% af innkaupsverði vöru við verð hennar, eftir að álagning hefði verið lögð við kostnað- arverð hennar. Hinn 31. marz 1944 var því ákvæði aukið við reglur þessar, að verðlagning vöru skyldi jafnan byggð vörureikningi frá erlendum seljanda, en til þess tíma höfðu ósundurliðaðir reikningar frá umboðsmönnum íslenzkra inn- flytjenda verið lagðir til grundvallar, ef því var að skipta. Rannsókn leiddi í ljós, að hlutafélag, sem rak heildverzlun i Reykjavík og hafði umboðsmann til vörukaupa í New York, hafði lagt fyrir stjórnvöld verðlagsmála reikninga um- boðsmannsins, er fólu í sér miklu hærri álagningu en leyfð var samkvæmt áðurgreindum reglum. Höfðu reikningar Þessir, sem voru ósundurliðaðir, verið teknir til greina án frekari gagna um raunverulegt innkaupsverð vörunnar. Ó- Efnisskrá. CLXV Bls. löglegur hagnaður hlutafélagsins af þessum sökum taldist nema samtals kr. 158684.27. Hagnaður þessi var gerður upp- tækur og þremur stjórnarmönnum hlutafélagsins dæmd refs- ing samkvæmt lögum nr. 3/1943 .......02.00 0000... 81 Kaupmanni dæmd refsing fyrir of háa álagningu á nokkrar vörutegundir og óreiðu í sambandi við verðlagningu ...... 153 Verksamningar. A samdi við B um, að hann annaðist rif setuliðsskála, lagfær- ingu grunna þeirra og hagræðingu efnis, er úr þeim kæmi, segn 250 króna greiðslu á hvern skála. B var heimilt að láta aðra vinna að verki þessu og gerði það. Verkstjóri A vís- aði á skála þá, er rifa skyldi, og hélt sérstakan reikning fyrir hvern þann, sem að verkinu vann á vegum B. Samn- ingur aðilja var talinn verksamningur. A var sýknaður af kröfu B um greiðslu orlofsfjár af samningsfjárhæðinni .. 22 Hinn 15. ágúst 1942 gaf A út til B afsal fyrir húseign í Reykja- vik, er þá var í smíðum, fyrir ákveðið kaupverð, kr. 225000.00, og jafnframt skuldbatt A sig til að lúka smíði húss- ins og skila því fullgerðu hinn 30. október 1942, nema nauð- synjar hömluðu. A ábyrgðist þó skilyrðislaust, að viðlögðu 500 króna févíti á dag, að önnur hæð hússins yrði fullgerð og ibúðarhæf hinn 1. október s. á. Á lauk hússmiðinni ekki, en afhenti lykla að húsinu hinn 27. ágúst 1943. Talið var, að beint tjón B vegna arðsmissis af húseigninni, er hlauzt af vanefndum A, hefði numið 15—16 þúsund krónum. Áður- greint féviti þótti bersýnilega ósanngjarnt, og var A því ekki bundinn af samningi aðilja um fjárhæð þess, sbr. 35. gr. laga nr. 7/1936. Eins og á stóð, voru bætur og féviti B til handa vegna vanefnda ÁA ákveðin samtals kr. 25000.00 ........... 520 Vettvangsmál. Landamerkjadómur fór með mál, sem varðaði umferðarrétt um land og átti því að sæta meðferð samkvæmt ákvæðum lil. kafla laga nr. 41/1919. Í héraði var sú krafa gerð, að heim- iluð yrði óhindruð umferð um tiltekinn veg. Dómurinn gekk fram hjá kröfu þessari, en heimilaði „rétt til vegarstæðis“ annars staðar. Sakir þessara annmarka á meðferð málsins var héraðsdómur ómerktur ...........0.00200 0... 231 Vextir. Einungis krafizt 5% vaxta, og þeir vextir því dæmdir 24, 67, 196, 427, 481, 503, 520 Krafizt 6% vaxta og þeir dæmdir 18, 40, 61, 168, 204, 248, 267, 422, 433, 438, 523, 552, 566 CLXVI Efnisskrá. Vextir dæmdir frá útgáfudegi sáttakæru eða stefnu til héraðs- dóms samkvæmt kröfu þar um 18, 24, 40, 61, 67, 168, 196, 204, 267, 427, 433, 438, 503, 520, 552, Vextir dæmdir aðeins frá útgáfudegi stefnu, þó að þeirra væri krafizt frá fyrri tíma ..................00. 000... 61, Vextir dæmdir frá fyrra tímamarki en útgáfudegi sátta- kæru eða stefnu samkvæmt kröfu aðilja ............ 422, Vaxta ekki krafizt, og þeir því ekki dæmdir ........ 92, 106, Viðskiptatilkynningar. Sjá aðgerðarleysisverkanir. Vinnusamningar. Vorið 1944 réðst námsstúlka í verzlunarskóla til afgreiðslustarfa í skóverzlun, og hóf hún starf sitt hinn 15. maí. Hinn 14. júni átti verzlunarstjórinn símtal við móður stúlkunnar, sem annazt hafði ráðningu hennar, og tjáði henni, að stúlkan ætti að hætta störfum, enda væri liðinn „reynslumánuður“ hennar og hún ekki reynzt hæf til starfans. Eigi var talið sannað, að samið hefði verið um sérstakan reynslutíma í skiptum aðilja né heldur, að stúlkan hefði reynzt óhæf eða brotleg í starfi sinu. Hæstiréttur leit svo á, að ráðningar- tími stúlkunnar hefði, eins og staðhæft var af hennar hálfu, verið ákveðinn með hliðsjón af því, að hún skyldi næsta haust halda áfram námi, og átt að haldast, þar til skólahald hæfist af nýju um mánaðamót september—októ- ber um haustið. Var því staðfestur héraðsdómur, sem ekki hafði verið gagnáfrýjað, um greiðslu þriggja mánaða kaups vegna riftunar ráðningarsamningsins .................... B réðst sem vélstjóri á botnvörpung h/f A í októbermánuði 1943, og fór um kjör hans samkvæmt gildandi kjarasamn- ingi viðkomandi stéttarfélags. Hinn 5. febrúar 1945 var B sagt upp starfi sínu með þriggja mánaða fyrirvara, en áður hafði honum verið veitt leyfi frá störfum um óákveðinn tima. Hinn 6. marz s. á. bauðst B til þess að gegna starfa sinum, en það var ekki þegið. B krafðist launa fyrir tvo mánuði, sem þá voru eftir uppsagnarfrestsins, samtals kr. 15344.96, sem honum voru greiddar, að undanskilinni á- hættuþóknun, kr. 4546.50, en þá fjárhæð var h/f A dæmt að greiða ..............2.0.2.. 00 A hafði unnið á netjaverkstæði um margra ára skeið, en lét af störfum 31. ágúst 1945. Samkvæmt kjarasamningi hafði hún notið orlofs almanaksárin 1941—1944, að báðum þeim árum meðtöldum. Hún átti því kröfu til orlofsfjár einungis fyrir tímabilið 1. janúar 1945 til 31. ágúst s. á. .......... Talið var sannað, að skipstjóri e/s B hefði ráðið A til að gegna Bls. 481 523 417 481 öl6 Efnisskrá. GLXVII störfum stýrimanns á skipinu í tiltekinni ferð þess til Eng- lands. Þar sem vinna Á var ekki þegin, voru honum dæmd- ar bætur vegna ráðningarslitanna ..........00.00.0..0..... A annaðist benzinsölu á Akureyri samkvæmt samningi við h/f S í Reykjavík. Var sambandi aðilja svo háttað, að h/f S lagði til lóð ásamt benzindælu og benzingeymi og hafði á hendi flutning benzins til geymisins. A annaðist söluna gegn tiltekinni þóknun og hlitii ákvörðunum h/f S um útsöluverð. Hann bar ábyrgð á birgðum, er hann veitti við- töku, svo og á skilvísri greiðslu á andvirði seldrar vöru. A var talinn starfsmaður h/f S, að því er benzinsöluna varðaði, en ekki sjálfstæður umboðssali ................ Vitni. Synjað var kröfu um, að vitni staðfesti framburð sinn með eiði, þar sem úrslit máls þóttu geta skipt vitnið miklu fjárhags- lega og siðferðislega .............. sr sr Tveir lögmenn ráku málflutningsskrifstofu í félagi. Annar bar vitni í máli, sem hinn flutti fyrir héraðsdómi. Þessi aðstaða vifnisins til málsins þótti ekki eiga að vera því til fyrir- stöðu, að það staðfesti framburð sinn með eiði Vitni dæmt óskylt að svara tiltekinni spurningu, þar sem það hafði þegar í framburði sinum svarað spurningunni nægi- lega ..........220 0 Víxlar. A höfðaði viíxilmál gegn B til greiðslu 3500 króna, en þar sem útgáfudagur var enginn á „víxli“ þeim, sem krafan var byggð á, hafði víxilskuld ekki stofnazt, sbr. 7. tölulið Í. gr. laga nr. 93/1933 ......000 00 Yfirvöld. Sjá dómarar, hreppstjórar, lögreglumenn, opinberir starfsmenn. Þjófnaður. Refsifangarnir A, B og C struku saman úr vinnuhælinu að Litla Hrauni og komu þaðan að kvöldlagi til Reykjavík- ur. Þar fékk GC Þbrennivínsflösku út á armbandsúr sitt, og drukku þeir félagar úr flöskunni í veitingastofu einni. Urðu þeir drukknir, einkum þó G. Á rápi þeirra félaga um bæinn um nóttina, framdi GC húsbrot á tveimur stöðum í Þjófnaðarskyni, en án þess að komast þar yfir nokkurt þýfi, enda hvarf hann bæði skiptin af vettvangi við svo búið, vegna bess að B sagði honum, að menn væru að koma. Fyrir þetta atferli var C dæmd refsing samkvæmt 244. sbr. Bls. 566 33 120 CLXVIII Efnisskrá. BIs. 20. gr. laga nr. 19/1940. Eftir að C síðar um nóttina var orðinn viðskila við þá A og B, brauzt hann inn í verzlunar- hús eitt í því skyni að stela fötum. Úr peningakassa tók hann handfylli af einseyringum, en vegna myrkurs var honum ekki ljóst, um hvaða mynt hér var að tefla. Áður en C fékk frekara að gert, var hann handtekinn. Fyrir benna þjófnað var C dæmd refsing samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 ...........2..2000 00 nn 8 Þrír menn, sem allir voru með áfengisáhrifum, stálu í sam- einingu sjö hjólbörðum. Var þeim dæmd refsing samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 „...........020 0000. 456 Ærumeiðingar. Sjá meinyrði. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi, bifreiðar. Ölvun. Sjá áfengislagabrot, bifreiðar.