118. 119. 120. 121. 122. ferð. Ómerking dóms og vísun krafna frá héraðs- ÁÓMI .........000 00 Valdstjórnin gegn Ólafi Péturssyni. Ölvun við akstur ...........2.20020 0... Valdstjórnin gegn Snæbirni Stefánssyni. Fiskveiða- brot ..........000000 nr Valdstjórnin gegn Guðmundi Vigfússyni. Fisk- veiðabrot ..........2..2.00000 en Réttvísin og valdstjórnin gegn Kristni Danielssyni. Brot gegn bifreiða- og umferðarlögum. Manndráp af gáleysi ........2.0000.. ens Tollstjórinn í Reykjavík f. h. ríkissjóðs gegn Ing- ólfi Finnbjörnssyni og gagnsök. Undanþága frá greiðslu tekjuskatts. Sératkvæði ................. Bæjarútserð Hafnarfjarðar gegn Ólafi Björnssyni. Útivistardómur ......0... 00. Dieseltogarar h/f gegn h/f Ólafi Einarssyni. Úti- vistardómur .........0.2.0 0... = KR to Bls. 556 562 567 570 ö7/ ö87 593 593 bh II! Nafnaskrá. A. Einkamál. Bis. Aðalbjörg Sigbjörnsdóttir .............0....00. 0. 480 Ágúst Bjarnason ...........000000 00. 232 Ágúst Gizurarson ..........0.00.. 0. 418 Ágúst Kr. Guðmundsson „........00..0. 0 474 Akranesskaupstaður ................0.200000 00 336 Akureyrarkaupstaður ............00.... 2. 111 Alþýðuhús Reykjavíkur h/f ........000.000.... 424 Anna Friðriksson „...........00.2.00 0000. 100 Arinbjörn Jónsson ........0.0.00000 0000 141 Ármann Jakobsson ...........0.00.00 0 396 Arnalds, Einar ................0.0000 00 255 Árni Tryggvason ............. 276 Ásbjörn Magnússon ...........0..00.. 0 145 Ásgeir Guðmundsson ............00.. 0 418 Austurstræti 3 h/f ..........0.000. 113 Axel Guðmundsson ........02.0000. 0000 343 Barnaverndarráð Íslands ................0.000 0. 246 Bifreiðarstjórafélagið Hreyfill ..............0.... 0. 424 Bjarni Bjarnason ..........0.000000 0002 421 Bjarni Ö. Jónasson ..........0..00 0000 190 Blöndal, Ólafur .........000.0.2200 00 425 Bogi Brynjólfsson ...........0222.00 0000 255 Borgarfógetinn í Reykjavík .........00.000000 000. 428 Borghildur Pétursdóttir ................0.00. 0000. 151, 428 Byggingarfélagið Smiður h/f ..........0.000..00 00. 421 Byggingarsamvinnufélag Reykjavíkur ........0.0.......0..00.. 428 Bæjarútgerð Hafnarfjarðar ............0.00000 0000. 593 Christensen, Ewald ............0.%.000 000. 450 Clausen, Herluf ............0..0000 00. 362 Dagsbrún, verkamannafélag ...........00.0 0000. 424 Dieseltogarar h/f ...........0000 0000 426, 427, 593 Dráttarbraut Keflavíkur h/f .........000000.. 000 131, 232 Eggert Claessen f. h. N. C. Monberg A/S .......0.0000 115 Ægill Sigurðsson ..........2000000. 0. s.s 396 Nafnaskrá. XTIL Einar Eiríksson .........00.000n ens Eining, verkakvennafélag ...........00000 00 ne nnnnnnnn nn Erlendur Erlendsson ........02000 sense Erlendur Jónsson .......000eeeen ns Eymundur Magnússon .......220000000 nn eeen Fanndal, Gestur ........200%0.0. 00 ene r Félag blikksmiða í Reykjavik .......0000000 200 n en err Félagið Skjaldborg .........200000 00 nn rn Félag járniðnaðarmanna í Reykjavík ......0000000 00... .0..... Fiskur £K Ís h/f 2....000....000 ner Fremri Torfustaðahreppur ...........02.0. 00. en ene Freyja, þvottakvennafélag ........02020000000 0 enn. Friðrik Bertelsen € Co. h/f .....0.000000 eeen Friðriksson, Anna ......0..0000 0000 nan n Friðþjófur G. Johnsen f. h. v/s Havfrugvin .....0.0.2000. 2. Garðar Þorsteinsson, dánarbú ......00000000 0000... 276, Geir h/f .........0000s sess Georg Magnússon ......2000000 00 155, Gísli Halldórsson .......00..... sess Grímur Gíslason .......2.20000 00. Grímur h/f .........0..0 ner Guðgeir JÓnsson ......00.000000 rr Guðjón H. Sæmundsson .........200.00. 0 nn Guðlaugur Guðmundsson .......0..0000 nn ern Guðmann, Jón G. .....020000n seen Guðmundur Guðmundsson .......000000 000 sr Guðni Þórðarson .........00seeres rr Guðrún Valdimarsdóttir .........0000002. 00 en urn Gunnar Jóhannsson .......0.0000 ss sen Gunnar Jósepsson .......00.0000 enn Gunnar Steindórsson .......00nessees sr Gústaf A. Sveinsson .......0..000 00 Hafnarsjóður Vestmannaeyja .......022000000nn enn Halldór Jónsson .......00.0.0. seen Halldór Ingimundur Jónsson ......0220000 0000 nn Hamar h/f .........0...000. 0. Hannes Björnsson .......00000000se enn 375, Havfrugvin v/s, eigendur og válryggjendur .......2..200.00... Hinrik Jónsson f. h. b/v King Sol G. Y. 338 20.00.0000... Hjálmar Þorsteinsson ......00000eesssnens rr Hjörleifur Jónsson f. h. ólögráða sonar sins Harðar Ágústs .. Holm, Jörgen .......000000000n ens Hreyfill, bifreiðarstjórafélag ..........2..00000 000... nn... Húsaleigunefnd Reykjavíktir .........00000. 000. een... Hvítanes s/f ........2.00000 0. XIV Nafnaskrá. Bls. Hyllestad, Nic. .........0.0... 00... 356 Hörður Ágúst Hjörleifsson ..............0..0.. 0 72 Iðja, félag verksmiðjufólks ........,.....000.00.00000. 0 494 Ingólfur Finnbjörnsson .................. 0000 587 Ísafjarðarkaupstaður ................... 115 Ís € Fiskur h/f ..............0.... 336 Jóhann Garibaldason .............0.002 2000 307 Jóhann Guðjónsson ........0.000.00000 nr 170 Jóhann Hákonarson ............20000 000 299 Jóhanna Lúðvíksdóttir ..............0.0...0000.0 000 446 Jóhanna Pálmadóttir .............0.0..... 0... 122 Jóhanna Sigurðardóttir ...............0..0..0.00.. 00 285 Jóhannes Jóhannsson ........0..000.0. 0 329 Jóhannes Kr. Jóhannesson ............00..00 485 Jón Björnsson .........0..02000 000. 477 Jón Guðmundsson ...........0.000 0... se 160 Jón Hjartarson Æ Co. ........000000 00 426 Jón Ingimundarson f. h. ófjárráða sonar síns Halldórs Ingi- mundar ........2000000 00 145 Jón Axel Pétursson ...........00.00000 00 424 Jónas Björnsson ..........22000..000s ern 343 Jónas Guðmundsson ..........0000000 00. 424 Jónina Guðjónsdóttir .........0....000020. 00 424 Jósef Eggertsson ............00000..0 141 Júlíus Ingibergsson ............0.00.0.0 000 232 Júlíus Þórðarson ...........0..0.0020 00. 66 Kaupfélag Austfjarða ..........0.....0... 0. 190 Kaupfélag verkamanna, Akureyri ..........0.0..00.0000. 558 Kaupfélag verkamanna, Vestmannaeyjum ...........000.00.. 363 Kennard, Favoretta Walterina ...........0.00...00000 0 170 King Sol b/v, eigendur og skipshöfn ..........00.000.000 368 Kjartan Bergmann Guðjónsson ........000000.0 0. 425 Kjartan Sveinsson ............0.0000000 0 151, 428 Kristin Guðjónsdóttir ............0.000.00... 0 363 Kristín Halldórsdóttir ............0.0...... 0. 243 Kristinn Indriðason ...............0..200. 000 434 Kristján Björnsson ..............000000 00 307 Kristján Kristjánsson, Akureyri ...........0000..00 0. 131 Kristján Kristjánsson, Reykjavík ...............0..0.0.00000.. 455 Leví, Jón P. ..........0000000 0000 230 Lindal, Anna .............0...0000 enn 251 Lögreglustjórinn í Árnessýslu .............0.00..0 0. 155 Magnús Andrésson .............0.0n. 65, 455 Magnús Baldvinsson ..........20.2.0.00.0.nnn sen 170 Magnús Snorrason ........00000000. 170 Nafnaskrá. XV Bls. Margrét Þorkelsdóttir .............200000.. 0. 446 Matthías Matthíasson ........0.00.0sss sn 474 Mjólkursamsalan í Reykjavík ............00.00 00... nn 251 N. C. Monberg A/S ........02.0.0.ness.e nn 115 Neskaupstaður ..............2..20000 00. ss nn 450 Níels Guðmundsson ..........000..000 0. s. ss 538 Nikulás Steingrímsson ..........02.02.00.0. sn 62 Norðdahl, Guðmundur G. ..........00.00..e. ns snss 339 Oddur Jónsson .........0.020..s ess 434 Ófeigur Helgason .........0..0.00.0 000 sr 426 Ólafía Torfason ...........00..000. nr 113 Ólafur Björnsson ........2.0000.0. ene 593 Ólafur Einarsson h/f .........0....200. 000 593 Ólafur Jóhannesson .........000..00. es 329 Ólafur Jónsson ............0000. 00 62 Ólafur Sigurðsson .........0..0.200 0. 502 Óskar Ólafsson .........200.00000. en 362 Pétur Ketilsson .............2...000. sess 438 Ragna Matthíasdóttir .............2.22.2.0 0... e sen 474 Ragnar Pálsson ..........200000.n es 170 Rakarasveinafélag Reykjavíkur ..........2.020000 0000... 424 Ríkissjóður .........0000020 000. 72, 115, 131, 255, 587 Rolf Jarl e/s, eigendur og vátryggjendur .................. 196 Rósa Halldóra Hansdóttir ..............0000.0.0. 00... 160 Rúllu- og hleragerðin h/f ............220.0000 00 nn rn 427 Ræsir h/f ............200000... ns sess 342 Segl h/f .........020000 ns 427 Sesselja Sigmundsdóttir .............2020.200 000 0nn nn 246 Seyðisfjarðarkaupstaður ...........2.200000 00. enn 179 Shell h/f .........20.0000 seen 179 Sigurður Helgason ............000.....n ess 168 Sigurður Ólafsson, dánarbú ........0..00.0 0000. 424 Sigurjón Pétursson .........2..000 000 ss 538 Skipaútgerð ríkisins .............2.20 0... sn sn 196 Skjaldborg, félag .........2.020..0... sn 424 Smiður, byggingarfélag h/f ............0.0002 0000 n nn 421 Sókn, starfsstúlknafélag ............0000000 0... nn nn 424 Sólveig Matthíasdóttir ...............20.. 0... en 474 Starfsstúlknafélagið Sókn .........2.000 000. nn sr 424 Stefán Jakobsson ..............esss ss 418 Steindór Einarsson .........0020000.0. senn ss 258 Steindór Jónsson ..........0.00.00.e ess 547 Steingrímur Matthiasson ...............eness ss 474 Sveinafélag húsgagnasmiða í Reykjavík ........00.0000.00..0.. 424 Sveinafélag skipasmiða í Reykjavik .........000000 0000... 424 XVI Nafnaskrá. Bls. Sveinn Frímannsson ..............20000 0000 396 Sveinn S. Jónsson ..........200.000 ser 160 Sæfell h/f ...............0000 000 287 Thorlacius, Helgi ............0.0...00 20... 258 Tómas M. Guðjónsson .........0.000000.0n en 535 Torfason, Ólafía .........2.0.0..000000 0000 113 Trans-Ocean, vöru- og skipamiðlun h/f ..........0..0.000.000... 12 Trolle £ Rothe h/f f. h. e/s Rolf Jarl ..............000.. 196. Tryggvi Jóhannesson ............000.0 0000 375, 434 Útgerðarfélag KEA. h/f ........0.....0 000 547 Valdimar Þorsteinsson ..........0..00000 0. n en 438 Verkakvennafélagið Einingin ...................0.0.0. 000... 556 Verkamannafélag Akureyrarkaupstaðar .............0........ 556 Verkamannafélagið Dagsbrún .................00.000. 0. 424 Vestmannaeyjakaupstaður ..........0.0000000 000. 363 Víglundur Guðmundsson ...........0..000 00 343 Vilhjálmur Jónsson .........0220000 0000 339 Vinnufatagerð Íslands h/f ...........0..0.0.0 0... 285 Ytri Torfustaðahreppur ..............0..0 00. 230 Loga, Geir H. ........0.....0.. 170 Þiðrik Baldvinsson .............2.20..e0es 170 Þorbjörn Albert Guðmundur Þorbjörnsson .................. 481 Þórður Gunnarsson ..........0.020000 sver 555 Þórður Runólfsson ..........22..2000eeeeerr 342 Þórður Þorgrímsson ............00000 0000. 446 Þorkell Teitsson ............00020.00 nes 170 Þórshamar h/f .............000..00. e.s 65 Þorsteinn Brandsson .............000000 00 446 Þorsteinn Snædal f. h. Jóhönnu Lúðvíksdóttur .............. 446 Þvottakvennafélagið Freyja ..........2200000 0000 nn 424 B. Opinber mál. Bls. Aðalsteinn Lárusson ..........2.0000000 00. 315 Arinbjörn Sigurðsson ............20000..00 nr 485 Arnbjörn Óskarsson ..........000..0000 sn 224. Ashcroft, John Charles ..........2.00000...e nr 399 Baldur Þorgilsson ............00...00 nes sess 1 Baldvin Jónsson ..........20000.....sns se 385. Bertelsen, Bergljót ..............20000.0 eens 385 Bertelsen, Friðrik ............0.000.000. eens 385 Bjarni Sigurjón Jónsson ..........000.000 enn 88. Einar Bjarni Þórarinsson ...........00000000 nn... 87, 181 Elí Bæring Einarsson ...........00000.. eeen er 90, 94 Evans, Alfred Samuel .........0..0000.. 0 527 Nafnaskrá. XVII Bls. Eyjólfur Þórarinsson ..........2.00000...0 sn eses 322 Fanney Lilja Guðmundsdóttir .............00020000 00... 0... 106 Finnbogi Guðmundsson ...........0000.0. 0. vs 349 Foss, Hilmar ........000000.0.0nn sn 385 Friðmar Sædal Markússon ..........2.0..0.0. senn 315 Gísli Kristjánsson ...........000000. sens 1 Guðjón Guðmundsson ...........2200.0..0n ses 393 Guðmundur Bjarnason ........2.2020000 00. e ner 412 Guðmundur Svavar Guðmundsson ..........000000 00... 106 Guðmundur Vigfússon .........0.00000.e ns 570 Gunnar Gíslason ..........2.0.0.e.ssse ns 360 Gunnar Guðjónsson .......2.0000000 00 sn s 402 Haraldur Kjartansson ...........0000. 2... vs ses 215 Haukur Þorsteinsson ...........200.00 0. ss nr 87, 181 Helgi Jónas Þórarinsson .........2.0.0..0 ses 385 Hentze, Evald ...........0220202.020 nn 70 Hinrik Ragnarsson ..........00.000.0. s.s 263 Hörður Lárus Valdimarsson ............00.000 00. 263 Höskuldur Guðmundsson ...........2.0.00. 0. sn ses 71 Ingibjörn Eggertsson .............00000 0 eens 193 Ingimundur Guðmundsson .........200000.0. nn sn 175 Jóhann Eyþórsson ..........20...0 00. sn 324 Jóhannes Ólafsson ..........000.00 sr 507 Jóhannes Sæmundur Pálsson ........2.000.00 000... 1 Jón Gizurarson ..........000..0 00 sens 507 Jón Jóhannsson ........2.20000neesss ss 440 Jón Björnsson Jónsson .......0.000000 sn se ss 296 Jón Finnbogi Kjartansson ............000000 00. nn vn ev... 278 Jón Rafn Oddsson ..........00000. 00. e ns 412 Karp, Max .......2002000.e0.esessðr 103 Kristbjörn Borgþór Þórarinsson ..........20000. 00... 0... 207 Kristinn Daníelsson ...........2.0000. 0. ss sess 77 Kristján G. Gíslason ............002000 0000. 224 Kristján Jón Magnússon ..........0..0..s ss ess 409 Lárus Guðmundsson ............000 0... .s err 87, 181 Lárus Guðjón Lúðvígsson .........200000.000 sn 224 Magnús Aðalsteinn Aðalsteinsson ..........0.00000.0. 00... 263 Magnús Tómas Jónasson .......000.00.0.n ene 440 Ólafur Gunnar Grímsson ........02.00. 000 199 Ólafur Pétursson .........0000.00. see 562 Óskar Lúðvík Grímsson ........000.0.0 00. 199 Óskar Þórir Guðmundsson .........0000000n sn 379 Óskar Lárusson ............00000 0... 349 Pétur Þórhallur Júlíus Gunnarsson ............000...0..000. 303 Pétur Magnús Sigurðsson .........000..e. esne 204 XVIII Nafnaskrá. Bls. Proppé, Ástráður .........0.000.000 00 1 Reid, George ...........200...... ss 488 Reinhard Lárusson .............00...0.0sssn ss 106 Sigurbjörn Eyjólfsson ...........2.00.00 0000 nn 163 Sigurður Jónsson ...........0...0...ssee ss 1 Snorri Jónsson ..........000..... ss 1 Snorri Laxdal Karlsson .............0000eese enn 507 Snæbjörn Stefánsson ............sesesess ss „2007 Stefán Gunnbjörn Egilsson ..........00.0.0. 0. vn 289 Sveinbjörn Þórarinn Tímóteusson ........00000. 0000. 492 Sveinbjörn Þórhallsson ..........0.eeeeesee ser 530 Thorarensen, Eiður ..............2000000 00 senn 287 Valtýr Stefán Jónsson ..........000.. 0. sn sn 460 Þórarinn Andrésson Sigurðsson ..........00000. e.s. 263 Þórður Halldórsson ..........00..00. eeen 1 Þorgils Hólmfreð Georgsson ........00000.. ns 1 III. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað er til 4793, 1869, 4878, 1894, 4901, 1905, 4914, 4916, 4919, í XIX. bindi Hæstaréttardóma. 19. júlí. Tilskipun um vitnisburð málflutningsmanna. — 439. 25. júní. Almenn hegningarlög handa Íslandi. 46. gr. — 316. 47. gr. — 316. 48. gr. — 380. 55. gr. — 316, 317. 63. gr. — 317. 101. gr. — 571. 230. gr. — 216, 352. 231. gr. — 289, 316, 317. 257. gr. — 380. 259. gr. — 28. nr. 3 12. april. Lög um skipti á dánarbúum, félagsbúum o. fl. 6. kap. — 153. 63. gr. — 153. 64. gr. — 151, 152, 153, 154, 432. nr. 2 2. febr. Lög um aukatekjur, dagpeninga og ferða- kostnað sýslumanna, bæjarfógeta o. fl. 3. gr. — 256. nr. 18 13. sept. Lög um manntal í Reykjavík. — 27, 28, 205. nr. 14 20. okt. Lög um fyrning skulda og annarra kröfurétt- inda. 3. gr. — 544, 545. nr. 56 30. nóv. Siglingalög. 229. gr. — 551. 236. gr. — 548, óðl. nr.114 25. ágúst. Byggingarsamþykkt fyrir Hafnarfjörð. — 323. 7. gr. — 324. 12. gr. — 322, 324. 15. gr. — 324. 31. gr. — 324. nr. 41 28. nóv. Lög um landamerki. 3. kafli — 308. XX 1920, 1921, 1921, 1921, 1921, 1922, 1922, 1923, 1923, 1923, 1930, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. 5 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. — 104, 400, 490, 528, 569, 571. 1. gr. — 105, 399, 401, 489, 529, 568, 569, 576. 3. gr. — 105, 399, 401, 489, 491, 529, 568, 569, 576. 5. gr. — 529. nr. 27 27. júní. Lög um aukatekjur ríkissjóðs. 48. gr. — 256. nr. 65 27. júní. Lög um skipulag kauptúna og sjávarþorpa. 12. gr. — 366. nr. 74 27. júní. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 592. nr. 77 27. júní. Lög um hlutafélög. — 141. 4. gr. — 138, 139, 140. 38. gr. — 138, 139, 140. 42. gr. — 138. nr. 83 19. júní. Lög um rétt til fiskveiða í landhelgi. 1. gr. — 71, 72. 13. gr. — 72. nr. 39 19. júní. Lög um lausafjárkaup. 10. gr. — 537. 17. gr. — 537. 26. gr. — 193. 33. gr. — 359. 62. gr. — 535, 537. nr. 2 26. marz. Lög um breyting á lögum nr. 74 27. júní 1921, um tekjuskatt og eignarskatt. — 589. nr. 15 20. júní. Vatnalög. 121. gr. — 174. nr 20 20. júní. Lög um réttindi og skyldur hjóna. — 152, 153, 433. 7. kafli — 153. 47. gr. — 153. nr. 4 11. apríl. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir landhelgisbrot. — 72, 104, 105, 399, 400, 401, 489, 490, 491, 529, 568, 569, 571, 576. nr.12 31. maí. Sveitarstjórnarlög. — 230. 15. gr. — 230. 41. gr. — 230. nr. 51 7. maí. Lög um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegningarlöggjöfinni og viðauka við hana. 6. gr. — 216, 265, 316. 7. gr. — 216, 316. 8. gr. — 216, 317. nr. 2 7. jan. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. — 194, 316, 380, 383, 410, 413, 414, 441, 578. VII. kafli — 297. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXI 3. gr. — 107. 5. gr. — 75. 6. gr. — 208. 7. gr. — 195, 321, 411. 10. gr. — 417. 11. gr. — 317. 15. gr. — 200. 16. gr. — 493. 19. gr. — 420. 28. gr. — 417, 493. 31. gr. — 445. 43. gr. — 417. 45. gr. — 417. 46. gr. — 27, 201, 394, 417, 586. 48. gr. — 201. 50. gr. — 108, 194, 200. 60. gr. — 299. 61. gr. — 298, 299. 70. gr. — 201. 78. gr. — 350. 96. gr. — 195, 298, 321, 411, 417, 445, 586. 4930, nr. 41 19. maí. Sjómannalög. 1. gr. — 455. 1930, nr. 64 19. mai. Áfengislög. 6. gr. — 89. 30. gr. — 89. 1931, nr. 70 8. sept. Lög um notkun bifreiða. 5. gr. — 226. 9. gr. — 226. 14. gr. — 226. 15. gr. — 226. 1932, nr. 43 23. júní. Lög um barnavernd. — 249. 1. gr. — 249. 4. gr. — 249. 12. gr. — 249, 250. 21. gr. — 249, 250. 1932, nr. 61 28. júní. Lög um laæ- og silungsveiði. — 172. 2. gr. — 174. 1933, nr. 93 19. júní. Víæillög. 49. gr. — 169. 1935, nr. 1 7. jan. Lög um meðferð og sölu mjólkur og rjóma. 15. gr. — 206. 1935, nr. 6 9. jan. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 592. 7. gr. — 138, 141. XXII 1935, 1935, 1955, 1935, 1936, 1936, 1936, 1936, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. 9 22. jan. Reglugerð um innlenda tollvörugerð. — 280. 5. gr. — 284. 8. gr. — 284. nr. 22 15. marz. Reglugerð um framleiðslu, meðferð og sölu mjólkur og rjóma o. fl. 28. gr. — 205, 206. 79. gr. — 206. nr. 33 9. jan. Áfengislög. —- 79, 91, 95, 194, 316, 350, 360, 410, 413, 461, 563. 15. gr. — 28. 17. gr. — 93, 96, 99, 195, 321, 354. 18. gr. — 195, 321, 354, 411. 20. gr. — 461. 21. gr. — 226, 362, 417, 460, 461, 473, 567. 33. gr. — 28. 36. gr. — 503. 37. gr. — 93, 99, 195, 321, 354. 38. gr. — 195, 321, 354, 411. 39. gr. — 362, 417, 461, 473, 567. nr. 112 18. mai. Lög um hæstarétt. 38. gr. — 62, 66, 375, 435. nr. 7 1. febr. Lög um samningsgerð, umboð og ógilda lög- gerninga. 4. gr. — 140. nr. 64 20. júlí. Reglugerð um kakaó og kakaóvörur. — 280. nr. 69 23. júní. Lög um innflutning, sölu og meðferð á skot- vopnum o. fl. — 265. nr. 85 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. — 243, 308, 451. XVII. kafli — 169. 5. gr. — 300, 538. 12. gr. — 300, 302. 34. gr. — 255, 257. 44. gr. — 257. 68. gr. — 423. 70. gr. — 121. 71. gr. — 248. 80. gr. — 300. 81. gr. — 132. 82. gr. — 536. 108. gr. — 491. 109. gr. — 243, 451. 110. gr. — 451. 111. gr. — 451. 1936, 1936, 1937, 1937, 1937, 1938, 1938, 1939, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXIII 114. gr. — 244, 557. 117. gr. — 343, 434. 120. gr. — 133, 424, 555. 125. gr. — 276, 277. 126. gr. — 439. 128. gr. — 276. 177. gr. — 302. 185. gr. — 231. 186. gr. — 255, 299. 189. gr. — 299. 193. gr. — 312, 454, 557. 195. gr. — 557. 196. gr. — 557. 197. gr. — 558. 208. gr. — 168, 169. 223. gr. — 132, 243, 244, 451, 454. nr. 105 12. okt. Reglugerð um innflutning, sölu og meðferð á skotvopnum o. fl. — 265. nr. 106 23. júní. Lög um útsvör. 8. gr. — 112. 27. gr. — 180. nr. 45 13. júní. Lög um bann gegn dragnótaveiði í land- helgi. — 71. nr. 46 13. júní. Lög um samvinnufélög. 2. gr. — 505. 3. gr. — 503, 506. 5. gr. — 69. 9. gr. — 68, 69. 11. gr. — 69. 15. gr. — 68. 17. gr. — 68, 69. 39. gr. — 505. nr.72 24. júní. Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. — 493. 2. gr. — 501. 7. gr. — 78, 86. 9. gr. — 78, 501. nr. 62 11. júní. Lög um bókhald. — 280. 19. gr. — 284. nr. 85 11. júní. Lög nm laun hreppstjóra og aukatekjur m. fl. 10. gr. — 256. nr. 37 12. júní. Lög um heimild fyrir ríkisstjórnina til ýmis- legra ráðstafana vegna yfirvofandi styrjaldar í Norðurálfu. — 89, 280, 283. XKIV 1939, 1939, 1940, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. 60 30. des. Lög um gjald af innlendum tollvörutegundum. — 280, 284. 7. gr. — 284. nr, 61 30. des. Lög nm skatt- og útsvarsgreiðslu af stríðs- áhættuþóknun. — 587, 589, 590, óð1. 1. gr. — 587, 588. 2. gr. — 588. 19 12. febr. Almenn hegningarlög. kafli, — 175, 176, 182, 183, 188, 189, 263, 264, 274, 275, 289. nr. . kafli, — 316, 412. . kafli, — 412. . kafli, — 181, 514. . kafli, — 107, 108, 224, 225, 280, 385, 386, 391. . kafli, — 27, 184, 280, 325, 328. . kafli, — 27, 412 (þar XIX. kafli, sem er misritun). . kafli, — 200. .„ kafli, — 79, 164, 176, 208, 291, 295, 380, 403, 412, 441, 461, 486, 493, 512, 514, 526, 531, 578. 26. kafli, — 27, 91, 95, 182, 184, 194, 216, 265, 316, 350, 394, 410. 27. kafli, — 280. 2. 15. 16. 20. 21. 22. 62. 68. 69. 70. 1. 72. 74. 75. 70. 71. 78. 95. 108. 110. gr. gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — gr. — Gg — gr. gr. — gr. — gr. — 380. 87. 87, 188. 5, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 18, 38, 39, 44, 47, 51, 203, 265, 274. 4. 5, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 18, 39, 44, 57, 182, 199, 380. 188. 60, 78, 87, 94 (þar 38. gr., sem er prentvilla), 99, 189, 195, 203, 223, 263, 274, 284, 289, 290, 322, 328, 354, 395, 409, 411, 461, 473, 534. 110, 307, 392. 199. 529. 23, 95, 263. 23, 379, 383. 379. 60, 99, 183, 188, 223, 274, 322. 23, 60, 93, 99, 188, 195, 214, 274, 284, 298, 307, 322, 354, 391, 395, 408, 411, 417, 445, 501, 586. 215, 274, 383. 298. 281, öl. 320. 1940, 1940, 1940, 1940, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXV 111. gr. — 320. 121. gr. — 318. 131. gr. — 507, 512, 514. 132. gr. — 526. 141. gr. — 514. 145. gr. — 284. 146. gr. — 391. 147. gr. — 3991. 155. gr. — 22, 57, 60, 182, 188, 328, 380. 157. gr. — 288. 164. gr. — 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 18, 38, 39, 44, 47, 50, BÍ. 165. gr. — 14. 169. gr. — 5. 194. gr. — 203. 215. gr. — 78, 86, 167, 214, 290, 408, 501, 534, 586. 217. gr. — 266, 274. 218. gr. —- 178, 266, 383, 445, 487. 219. gr. — 445, 460, 461, 473. 233. gr. — 23. 235. gr. — 125, 126. 244. gr. — 28, 93, 94, 96, 99, 188, 193, 195, 215, 216, 223, 263, 274, 289, 321, 325, 354, 410, 411. 245. gr. — 289, 350. 247. gr. — 215, 216, 325, 395. 248. gr. — 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 18, 38, 39, 44, 47, 50, 51, 55, 380, 393, 395. 254, gr. — 28, 93, 96, 99, 274, 3öd. 255. gr. — 95, 193, 349, 409. 257. gr. — 265. 262. gr. — 284. nr. 26 12. febr. Lög um breyting á lögum nr. 45 13. júní 1937, um dragnótaveiði í landhelgi. — T1. nr. 59 7. maí. Lög um breyting á lögum nr. 37 12. júní 1939 um heimild fyrir ríkisstjórnina til ýmiss konar ráðstafana vegna yfirvofandi styrjaldar í Norðurálfu. — 89. nr. 121 24. júlí. Reglugerð fyrir Vestur-Húnavatnssýslu um fallskil o. fl. 9. gr. — 231, 232. 13. gr. — 230, 231, 232. 60. gr. — 231. nr. 159 18. sept. Reglugerð um sölu og úthlutun nokkurra matvörutegunda. — 280. 10. gr. — 283. 17. gr. — 283. XXVI Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1940, nr. 164 2. okt. Reglugerð um sölu og veitingar áfengis, er um ræðir í lögum nr. 38 frá 9. janúar 1935 og lögum nr. 3 frá 4. apríl 1923. — 350. 18. gr. — 354. 24. gr. — 354. 1941, nr. 5 29. jan. Bráðabirgðalög um breyting á 88. og 95. gr. al- mennra hegningarlaga nr. 19 frá 12. febr. 1940. 2. gr. — 298. 1941, nr. 13 5. maí. Lög um viðauka við lög nr. 63 31. des. 1937 um tollheimtu og tolleftirlit. 1. gr. — 515. 1941, nr. 23 16. júní. Bifreiðalög. — 79, 164, 208, 291, 360, 403, 410, 413, 414, 441, 461, 493, 531, 563, 578. ö. 7. 9. 14. 18. 20. 23. 26. 21. 28. 29. 34. 35. 38. 39. 1941, nr. 2. 3. 4. 7. 9. 13. 14. gr gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. 295, 501. 86, 417. 214, 295. 86, 460, 473. 295. 263, 409, 417. 360, 361, 411, 417, 460, 472, 473, 567. 78, 86, 144, 201, 214, 408, 417, 445, 460, 586. 18, 86, 167, 201, 214, 290, 361, 408, 417, 473, 501, 534, 586. 18, 86, 201, 577. 86, 473. 73, 75, 146, 149, 259. 259. 18, 86, 167, 214, 295, 360, 361, 408, 412, 461, 473, 501, 534, 567, 586. 78, 87, 167, 207, 214, 290, 361, 402, 408, 417, 461, 473, 501, 534, 567, 586. 473, 445, 417, 409, 24 16. júní. Umferðarlög. — 79, 164, 208, 291, 360, 413, 441, 461, 493, 531, 578. 18, 86, 167, 214, 417, 445, 501, 530, 586. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. 295. 18, 86, 214, 295, 362, 408, 417, 445, 460, 590, 586. 144. 86, 146. 445. 473, 534, 460, 445, 411, 403, 501, 78, 167, 214, 295, 362, 408, 417, 445, 461, 473, 501, 530. 1941, nr. 112 9. okt. Lög um laæ- og silungsveiði. 2. gr. — 174. 1942, 1942, 1942, 1942, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, 1943, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXVII nr. 14 15. maí. Lög um læknaráð. 2. gr. — 87. 6. gr. — 262. nr. 20 20. maí. Lög um breyting á lögum nr. 6 9. júní 1935 um tekjuskatt og eignarskatt. 2. gr. — 138, 141. 10. gr. — 138, 139. 15. gr. — 139, 140. nr. 43 30. júní. Lög um breyting á lögum nr. 71 11. júní 1938 um byggingarsamvinnufélög. — 432. nr. 61 4. júlí. Lög um málflytjendur. 1. gr. — 439. nr. 1 16. jan. Lög um innflutning og gjaldeyrismeðferð. 2. gr. — 107. 4. gr. — 391. 6. gr. — 107, 391. nr. 3 13. febr. Lög um verðlag. — 304. 9. gr. — 305, 307, 389. nr. 16 26. febr. Lög um orlof. 3. gr. — 286. 4. gr. — 285, 286. 11. marz. Tilkynning Viðskiptaráðs til innflytjenda, birt í Lögbirtingablaðinu 13. marz 1943. — 304, 305, 389. nr. 39 7. apríl. Lög um húsaleigu. — 454. 1. gr. — 113, 114, 246, 335, 454. 2. gr. — 63, 127, 128, 334. 4. gr. — 378, 436. 5. gr. — 435, 437. 6. gr. — 102, 246. nr. 77 3. apríl. Reglugerð um innflutning og gjaldeyrisverzlun. 1. gr. — 107. ö. gr. — 391. 17. gr. — 107, 391. 6. okt. Auglýsing um verðlagningarreglur. — 389. nr. 99 16. des. Lög um ábyrgð ríkissjóðs á tjóni, sem hlýzt af veru herliðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi. — 73, 74. nr. 130 2. júní. Reglugerð um breyting á reglugerð um sölu og úthlutun á nokkrum kornvörutegundum frá 18. sept. 1940. — 280. , nr. 33 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 29. gr. — 278. 35. gr. — 338. 40. gr. — 589. 67. gr. — 588, 589. XXVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1944, 1945, 1945, 1946, 1946, 1946, 1947, 1947, 1947. 1947, 1947, 1947, 1948, 11. okt. Auglýsing um verðlag, birt í Lögbirtingablaði 23. s. m. — 304, 305, 306—307. nr. 66 12. apríl. Lög um útsvör. 4. gr. — 338, 339. 24. gr. — 179, 180. 27. gr. — 180. nr. 91 30. nóv. Lög um innflutning og gjaldeyrismeðferð. 2. gr. — 110. 7. gr. — 110. nr. 7 16. jan. Reglugerð um innflutning og gjaldeyrismeðferð. 1. gr. — 110. 17. gr. — 110. nr. 34 29. apríl. Lög um fræðslu barna. 13. gr. — 454. 14. gr. — 453. nr. 44 7. maí. Lög um opinbera aðstoð við byggingar íbúðar- húsa í kaupstöðum og kauptúnum. 2. kafli — 432. 20. gr. — 432. nr. 70 5. júní. Lög um fjárhagsráð, innflutningsverzlun og verðlagseftirlit. — 322, 323, 324, 391. 2. gr. — 90. 12. gr. — 88, 90. 22. gr. — 88, 389. nr. 75 5. júní. Lög um breyting á lögum nr. 85 11. júní 1938 um laun hreppstjóra og aukatekjur m. fl. 2. gr. 256. nr. 82 31. júlí. Reglugerð um fjárhagsráð, innflutningsverzlun, gjaldeyrismeðferð og verðlagseftirlit. — 323. 11. gr. — 322, 324. 39. gr. — 324. nr. 121 22. des. Lög um heimild fyrir ríkisstjórnina til að innheimta ýmis gjöld 1948 með viðauka. 1. gr. — 256. nr. 128 29. des. Lög um dýrtíðarráðstafanir. — 588, 590, 591. 2. kafli — 592. 14. gr. — 589, 592. nr. 131 23. sept. Reglugerð um sölu og afhendingu benzins og takmörkun á akstri bifreiða. — 89, 90. 6. gr. — 88, 89, 90. 15. gr. — 88. nr. 14 8. marz. Lög um ákvörðun fésekta. — 399, 400 (þar nr. 18, sem er prentvilla), 401, 489, 490, 491, 568, 569 (þar nr. 4, sem er prentvilla). IV. Efnisskrá. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábyrgð. Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðarleysisverkanir. Aðild. Aðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. Áfrýjun. Sbr. aðild, kærumál, málasamlag. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. Sjá kvæði. Ákæra. Allsherjarregla. Almannahætta. Analógía. Sbr. lög, lögskýringar. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Auðgunarbrot. Aukatekjulög. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. sérat- Barnavernd. Barnsfaðernismál. Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. Björgun. Drátíaraðstoð. Blóðrannsókn. Borgararéttindi. Brenna. Byggingarsamvinnufélög. Dagsektir. Dánarbætur. Dómar og úrskurðir. Sbr. dóm- arar. Dómarar. Dómsgerðir. Dómstólar. Dómtúlkar og skjalþýðendur. Dráttaraðstoð. Sjá björgun. Eftirgrennslan brota. Sbr. opin- ber mál. Eiðar og heit. Eignarnám. Eignarréttur. Einkaleyfi. Sjá sérleyfi. Embættismenn. Sjá dómarar, lög- reglumenn. Endurgreiðsla. Fangar. Fangelsi. Fasteignir. Sjá eignarréttur. Félög. Sjá hlutafélög, stéttar- félög. Fiskveiðabrot. Fjallskil. Fjárhagsráð. Fjársvik. Fógetamál. Sbr. dómar, lögtak, útburðargerðir. Forkaupsréttur. Frávísun. Frelsissvipting. Frestir. XKK Friðhelgi einkalífs. Sjá hótun. Frjálsræðisbrot. Sjá frelsissvipt- ing. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gengi gjaldeyris. Sjá gjaldeyris- mál. Gerðardómar, Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldeyrir. Gjaldegrisbrot. Greiðsla. Gærzluvarðhald. Hafning máls. Handtaka. Heimilisfang. Heimvísun. Sjá ómerking. Heilingar. Sjá hótun. Hilming. Sjá þjófnaður. Hjón. Hlutafélög. Hlutdeild. Hótun. Húsaleiga. Húsaleigulög. Húsleit. Iögjöld. Sjá skaðabætur. Innheimtulaun. Innsetning búfjár. Ítrekun. Ítök. Sjá kvaðir. Kaup og sala. Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, að- gerðarleysisverkanir, greiðsla, húsaleiga, kaup og sala, samn- ingar, skaðabætur, skuldamál. Kvaðir. Kvikmyndahús. Kynferðisbrot. Kærumdl. Landhelgisbrot. Laz- og silungsveiði. Leiðbeiningarskylda dómara. Leiga, Sbr. húsaleiga. Efnisskrá. Leigunám. Sjá eignarnám. Líkamsáverkar. Líkur. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Lögreglumenn. Lögreglusamþykktir. Lögræði. Lögtak. Lögveð. Málasamlag. Málflutningsmenn. Sbr, málflutn- ingur. Málflutningur. Málshöfðun. Sbr. ákæra. Málskostnaður. Sbr. gjafsókn. ómaksbætur. Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. Manndráp. Mat og skoðun. Mæðiveikivarnir. sjúkdómar. Nábýli. Nauðgun. Sjá kynferðisbrot. Nytjastuldur. Sjá sauðfjár- Ómaksbætur. Ómerking. Ómöguleiki. Opinber mál. Sbr. dómarar, eftirgrennslan brota, lögreglu- menn, mat og skoðun, sönnun, vitni. Orlof. Óskilafé. Refsingar. Reikningsskil. Reklamation. Sjá aðgerðarleysis- verkanir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarssektir og vitur. Ritlaun. Efnisskrá. XXXI Sakhæfi. Tilraun. Saknæmi. Tómlætisverkanir. Sjá aðgerðar- Sameign. Sbr. eignarréttur, hjón. leysisverkanir. Samningar. Sáttir. Umboð. Sauðfjársjúkdómar. Umferðarlög. Sbr. bifreiðar. Sektir. Umferðarréttur. Sératkvæði. Uppboð. Sérleyfi. Upptaka eignar. Siglingalög. Sjá sjómannalög. Úrskurðir. Sjó- og verzlunardómur. Sjómannalög. Sjóveð. Skaðabætur. Skattar og gjöld. Skilorðsbundnir dómar. Skipaskoðun. Skipskaði. Skipti. Skipulag bæja. Skirlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjalafals. Skjalþýðendur. Sjá dómtúlkar og skjalþýðendur. Skjöl. Sjá dómtúlkar og skjal- þýðendur, skjalafals, þjófn- aður. Skuldabréf. Sjá skuldamál. Skuldamál. Sbr. ábyrgð, björgun, endurgreiðsla, kaup og sala, orlof, samningar. Stéttarfélög. Stjórnsýsla. Strok úr fangelsi. Sveitar- og bæjarstjórnir. Sjá fjallskil, skipulag bæja. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, borgararéttindi. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. að- iljaskýrslur, blóðrannsókn, lík- ur, mat og skoðun, vitni. Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. Útivist aðilja. Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn. Vangeymsla. Sjá aðgerðarleysis- verkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Varnarþing. Vátrygging. Veð. Sbr. lögveð, sjóveð. Veiði. Sjá lax- og silungsveiði. Veitingahús. Verðlagslöggjöf. Verkalýðsfélög. Sjá stéttarfélög. Verksamningar. Vettvangsmál. Veztir. Vinnusamningar. Vitni. Sbr. sönnun. Víælar. Vöruskömmtun. Þjófnaður. Ærumeiðingar. Ökuleyfi. Sjá bifreiðar. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. atvinnuréttindi, XXKXII Efnisskrá. B. Efnisskrá. Ábyrgð. Herbifreið frá setuliði Bandaríkja Ameríku var hinn 10. marz 1942 ekið á barn, sem hlaut af því nokkur meiðsl. Með því að Þbifreiðarstjórinn hafði ekki sætt nægrar var- kárni, var sá, sem ábyrgð bar á bifreiðinni, sagður fébóta- skyldur vegna slyssins, sbr. 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Ekki var talin ástæða til skiptingar tjónsins samkvæmt 3. mgr. nefndrar greinar, þar sem um tæplega 5 ára gamalt barn var að ræða. Var rikissjóði dæmt að greiða barninu fullar fébætur samkvæmt lögum nr. 99/1943 .......... Árekstur varð milli bifreiðarinnar A, sem ekið var austur Skot- húsveg í Reykjavík, og bifreiðarinnar B, sem ekið var suður Fríkirkjuveg. Ökumenn beggja Þifreiðanna voru taldir hafa ekið ógætilega. Var tjóni af árekstrinum skipt þannig, að A skyldi bera % hluta þess, en B % hluta Er A ók bifreið sinni fram með opnum dyrum sláturhúss, hljóp 9 ára drengur út um dyrnar, lenti á Þifreiðinni og fótbrotnaði. Talið var, að A hefði ekki gætt nægrar var- kárni. Auk þess braut hann ákvæði 2. mgr. 9. gr. laga nr. 24/1941 með því að skýra ekki lögreglu frá slysinu, en það leiddi til þess, að rannsókn málsins varð mjög ófull- komin. Varð A að bíða halla af skorti á gögnum af þeim sökum, sbr. einnig 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Hins vegar var talið, að orsök slyssins mætti að nokkru leyti rekja til hegðunar drengsins. Var A dæmt að bæta tjón af slysinu að % hlutum .........2000 000. 0 enn A Þifreiðarstjóri ók mannflutningabifreið, sem var fullskipuð farþegum. Það óhapp vildi til, að annað framhjól bifreiðar- innar féll undan henni, og valt hún á hliðina. Í skaðabóta- máli, er einn farþeganna höfðaði gegn B, eiganda bif- reiðarinnar, viðurkenndi B fébótaábyrgð sína .......... A var eigandi húseignarinnar X í Vestmannaeyjum. B, sem átti húsið Y á næstu lóð fyrir sunnan Á, fékk leyfi bygg- ingarnefndar Vestmannaeyja til að hækka hús sitt um eina hæð. A taldi hina nýju hæð hússins Y standa sínu húsi fyrir sól og birtu og valda verðrýrnun á því. Höfðaði hann mál til greiðslu fébóta á hendur B svo og á hendur bæjarstjórn Vestmannaeyja fyrir hönd bæjarsjóðs, er ábyrgð bæri á gerðum byggingarnefndar, og krafðist þess, að nefndir að- iljar yrðu dæmdir in solidum til greiðslu fébótanna. Með því að leyfið til hækkunar hússins Y var í samræmi við skipulagsuppdrátt kaupstaðarins og fór ekki í bága við byggingarsamþykkt hans og þar sem hækkunin var einnig Bls. 72 141 145 258 Efnisskrá. XXxXIIL Bls. eðlileg hagnýting á eigninni Y, sem ÁA mátti búast við, voru stefndu sýknaðir af kröfum A bæði í héraði og fyrir hæstarétti ..............00 nes 363 Er íbúðarhús nokkurt var í smíðum, hafði timbri verið hlaðið þannig á skúrþak, að a. m. k. 10 tré voru lögð hvert ofan á annað, röð fram af röð, án nokkurs bindings eða stoða framan við trjáhlaðann. A, 9 ára gamall drengur, sem var að leik, ruddi sér braut út á skúrþakið með því að rifa tjörupappa, sem negldur hafði verið fyrir dyr inni í húsinu, og striga frá glugga, sem vissi út á skúrþakið. Hrundi þá hlaðinn og varð drengnum að bana. Tveir menn, er stóðu fyrir byggingu hússins, taldir bera fjárhagsábyrgð á því, hvernig gengið var frá viðarhlaðanum, og skaðabótaskyldir vegna slyssins. Sökum áðurgreindrar hegðunar drengsins var þeim þó aðeins dæmt að greiða % hluta kostnaðar þess, sem stefnt var út af .......200200 000. senn 418 Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðarleysisverkanir. A húseigandi í Reykjavík krafðist útburðar á B leigutaka hans vegna vanskila á greiðslu húsaleigu um nokkra mánuði. Í málinu kom það upp, að B hafði um árabil greitt A húsa- leigu fyrir marga mánuði í einu eftir á, án þess að séð yrði, að A hefði gert fyrirvara vegna þessa greiðsluháttar. Var ekki sannað, að A hafi skorað á B að breyta þessum greiðslu- hætti, fyrr en hann krafðist útburðar í fógetarétti. Þótti B því ekki hafa fyrirgert leigurétti sínum vegna vanskila .... 100 M hafði sölubúð á leigu í húsi A. Vegna tilrauna A til að fá sölu- búðina rýmda og neitunar hans í því sambandi á móttöku leigugreiðslna, hafði M um tíma sent Á leigugreiðslur í póst- ávisun. Hinn 1. okt. 1946 keypti B af A hús það, sem sölu- búðin var í, og tilkynnti M skriflega um eignarskiptin. M kynnti sér síðar, að eignarheimild B að húsinu var ekki Þinglesin. Hélt hann því áfram að senda Á leigugreiðslurnar í póstávísun. Hinn 22. marz 1947 fékk M tilkynningu frá B um, að eignarheimild hans (B) hefði verið þinglýst. Í bréfi til M hinn 18. april 1947 krafðist B þess, að M rýmdi sölu- búðina vegna vanskila. Með því að B hafði ekki gert til- raun til að sanna fyrir M fyrr en með tilkynningunni frá 22. marz, að hann ætti rétt til húsaleigunnar, en M hafði sent leigugreiðslur í póstávísun, svo sem fyrr segir, þá var leigu- réttur M ekki talinn niður fallinn vegna vanskila ........ 251 Hinn 13. júlí 1943 keypti A af B % hluta húss, sem var í smíðum. Sama dag eða daginn áður hófst múrhúðun á húsinu að XKXKIV Efnisskrá. Bls. fyrirlagi B og sameigenda að húsinu. A neitaði að greiða nokkurn hluta múrhúðunarkostnaðarins, m. a. vegna þess, að hann hefði ekki veitt samþykki sitt til verksins. Þar sem A sannaði ekki, að hann hefði haft uppi andmæli eða fyrir- vara um greiðslu, þegar hann varð þess vís, að múrhúðun var hafin, voru andmæli hans þegar af þeirri ástæðu ekki tekin til greina ..............0.00.0 0000 339 A átti forkaupsrétt að landspildu úr jörð B. Árið 1946 gerði B kaupsamning við nafngreindan mann um landspilduna, án þess að bjóða A hana áður, en kaup þessi gengu síðar til baka. Árið 1947 var ráðin sala á landspildunni til V, og bauð B þá A forkaupsréttinn. A tjáði sig vilja neyta forkaups- réttarins gegn því, að B greiddi kostnað, er A hafði haft af fyrirhugaðri sölu árið 1946. Ekki greindi A, hver sá kostn- aður væri né hversu hár, og ekki gat hann þess, hversu háa fjárhæð hann teldi sér bera að greiða né hvenær hann væri búinn til að inna hana af hendi. Vegna þessa aðgerðarleysis A var B talinn óbundinn af forkaupsréttarákvæðinu, er til- skilinn frestur var liðinn ...........2.000000 000... 343 Aðild. Faðir höfðar skaðabótamál f. h. ólögráða sonar sins ...... 72, 145 Hæstaréttarlögmaður sækir eða ver mál fyrir hönd aðilja, sem búsettur er erlendis ............0000000000.0.. 115, 170, 356 Aðilja stefnt í héraði til réttargæzlu einungis ...... 141, 258, 547 A hafði gert samning við nokkra eigendur jarða um veiðirétt í á og siðan framselt B rétt sinn samkvæmt samningnum. Eis- endur jarðanna krefjast í dómsmáli, að framsalið verði dæmt ógilt og að réttur samkvæmt samningnum sé niður fallinn. Þeir stefna bæði A og B .........002000 0000... 170 A stefnt fyrir hönd eigenda og vátryggjenda skipsins R og farms þess til greiðslu bjarglauna ...........0000...0.0. 00... 196 Í máli, er höfðað var gegn Barnaverndarráði Íslands, var Barna- verndarráðinu fyrir hönd ríkissjóðs dæmt að greiða gagn- aðiljanum málskostnað fyrir báðum dómum ............ 246 Aðili máls kærir ákvörðun héraðsdómara um ritlaun fyrir dóms- gerðir og krefst þess, að héraðsdómaranum verði annaðhvort fyrir hönd ríkissjóðs eða persónulega dæmt að endurgreiða ofgreidd ritlaun ...............02000 0. ess ess 255 Eigendur og skipshöfn skipsins A höfða mál gegn eigendum og vátryggjendum skipsins B til greiðslu bjarglauna ........ 368 Við skipti á félagsbúi hjóna (M og K) krafðist A þess að fá af- sal fyrir fasteign, er tilheyrði búinu, en þeirri kröfu var hrundið með úrskurði skiptaréttarins. A áfrýjaði úrskurð- inum og stefndi M og K svo og skiptaráðanda ............ 428 Efnisskrá. XXXV Í fógetadómi Reykjavíkur var kveðinn upp úrskurður á þá leið, að Á skyldi borinn út úr íbúðarskála samkvæmt kröfu B. Áður en til framkvæmdar úrskurðarins kom, tók Húsaleigu- nefnd Reykjavíkur skálann leigunámi samkvæmt 5. gr. laga nr. 39/1943. Gerðist hún síðan meðalgönguaðili í útburðar- málinu og krafðist þess, að fyrrnefndum úrskurði fógeta- dómsins yrði ekki fullnægt. Var krafa þessi tekin til greina Formaður skólanefndar N-kaupstaðar krafðist útburðar á Á úr húsnæði í barnaskóla kaupstaðarins. Krafan var tekin til greina. Á áfrýjaði málinu og stefndi bæjarstjórn kaupstað- arins. Lýsti hún sig réttan varnaraðilja fyrir hæstarétti .. Aðiljaskýrslur. a) Einkamdl. Leigusali húsnæðis krafðist útburðar á leigutaka vegna óþæg- inda af ölæðishegðun hans og háreysti í íbúðinni. Leigutak- inn synjaði þess, að hann hefði haft í frammi háreysti eða aðra slíka hegðun, en sú staðhæfing hans var afsönnuð með vitnaskýrslum ..........00000 00 nens rr Hæstaréttarlögmaður rak í héraði mál A á hendur B til greiðslu skuldar samkvæmt samningi við tiltekið samvinnufélag. Hafði skrásetning félagsins ekki verið birt samkvæmt 17. gr. laga nr. 46/1937, en B talinn bera persónulega ábyrgð sem einn af félagsmönnum. Í héraði var krafa A tekin að öllu leyti til greina. B áfrýjaði málinu, en í hæstarétti kom eng- inn fyrir dóm af hálfu A. Í hæstarétti var af hálfu B lögð fram yfirlýsing A um það, að hæstaréttarlögmaðurinn hafi höfðað málið í héraði án heimildar frá A. Þessi yfirlýsing Þótti samt ekki veita næga sönnun fyrir því, að hæstaréttar- lögmanninn hafi skort umboð til höfðunar málsins. Var málinu því ekki vísað frá héraðsdómi. Hins vegar var talið felast í yfirlýsingunni, að Á teldi sig ekki eiga kröfu þá, er málið fjallaði um, og að hann ætlaði ekki að neyta dómsins til heimtu hennar. Af þeim sökum var B ekki talinn hafa haft nein efni til áfrýjunar, og var málinu því vísað frá hæstarétti .................2200.0 seen Í skaðabótamáli út af Þbifreiðarslysi var ekki unnt að afla skýrslu bifreiðarstjórans. Voru aðiljar sammála um að leggja skýrslu eins sjónarvotts til grundvallar um atvik að slysinu Höfðað var skaðabótamál gegn A Þbifreiðarstjóra út af slysi, er bifreið hans olli. Í málinu gaf A skýrslu um atvik að slys- inu. Með því að hann hafði ekki skýrt lögreglu frá slysinu og þannig brotið gegn ákvæði 2. mgr. 9. gr. laga nr. 24/1941, en það leiddi til þess, að rannsókn varð mjög ófullkomin, Bls. 434 450 62 66. 72 KXXVI Efnisskrá. þá var hann talinn eiga að bíða halla af skorti á gögnum af þeim sökum ............0.0.. 0. neee Skipaviðgerðastöðin A seldi B skip, er gert hafði verið við á stöðinni. B höfðaði síðar mál gegn A til greiðslu skaðabóta vegna leyndra galla á skipinu. Af hálfu A var fullyrt, að gallar þessir hefðu ekki verið á skipinu, þegar það var af- hent, en þeirri staðhæfingu var hnekkt með vitnaskýrslum og skoðunargerðum .............20.2 0000. en ns Í kærumáli var þess krafizt, að héraðsdómara yrði dæmd sekt vegna dráttar á afgreiðslu dómsgerða. Í greinargerð til hæstaréttar lýsti héraðsdómarinn því, að með þeim mannafla, sem að vélritun hafi unnið við embætti hans, hafi ekki verið unnt að afgreiða dómsgerðirnar, fyrr en raun varð á, en dómsmálaráðuneytið hafi synjað honum um heimild til að auka starfsliðið. Samkvæmt þessu þótti drátturinn ekki verða metinn héraðsdómaranum til sakar .............. Skipið A var með bilaða vél undan suðurströnd landsins. Kom þá skipið B því til hjálpar og dró það til hafnar. Í máli B gegn Á til greiðslu björgunarlauna héldu fyrirsvarsmenn A því fram, að A hefði verið unnt að bjarga sér til hafnar á seglum, en eftir gögnum málsins þótti sú staðhæfing ekki hafa við rök að styðjast ........0.0000000. A skipstjóri höfðaði mál gegn B útgerðarmanni til greiðslu fé- bóta vegna fyrirvaralausrar uppsagnar á ráðningarsamningi A sem skipstjóra. Ekki hafði verið gerður skriflegur ráðn- ingarsamningur, en B staðhæfði, að A hefði aðeins verið ráðinn til að fara tilteknar ferðir, og hafi hann farið af skipinu, þegar þeim var lokið. Gegn andmælum A þótti B þó ekki hafa fært sönnun á þessa staðhæfingu sína .... A taldi B hafa keypt af sér nótabáta með munnlegum kaupsamn- ingi, en síðar riftað kaupunum án heimildar. Höfðaði A mál gegn B til greiðslu kaupverðsins. B mótmælti því hins vegar, að kaup hefðu komizt á, og krafðist sýknu. Í málinu stóð staðhæfing gegn staðhæfingu um það, hvort kaupsamn- ingur hefði verið gerður með aðiljum, og þar sem A gat ekki fært sönnur á mál sitt, var B sýknaður af kröfum hans Í barnsfaðernismáli K gegn M kannaðist M við, að hann hefði haft samfarir við K, en þó ekki siðar en „fyrst í júli“ árið 1946. Barn K var fætt 10. maí 1947. Vitnaskýrslur gerðu sennilegt, að kunningsskapur M og K hefði staðið lengur fram eftir sumri 1946 en M vildi kannast við. Var M því dæmdur faðir barnsins ................2.000 0... nn... Skipið A dró strandaðan bát (B) af grunni. Í máli til greiðslu björgunarlauna var því haldið fram af fyrirsvarsmönnum Bls. 145 232 255 368 455 471 481 Efnisskrá. XKXVIL B, að báturinn mundi hafa komizt á flot af eigin ramleik, en sú fullyrðing þótti ekki hafa stoð í gögnum málsins b) Opinber mál. Sterkar líkur komu fram fyrir því, að S hefði kveikt eða látið kveikja í bát, er hann hafði keypt fyrir kr. 18000.00, en vátryggt fyrir kr. 75000.00. Gegn eindreginni neitun hans þótti sök hans þó ekki sönnuð .......00000000000.. J kannaðist við, að hann hefði áformað að brenna vátryggðar vörur, sem hann átti, í því skyni að komast yfir brunabæt- urnar. Kvað hann S hafa hvatt sig til verknaðar þessa. J hætti við áform sitt af sjálfsdáðum og var því ekki sakfeild- ur fyrir það. Gegn neitun S þótti ekki sannað, að hann hefði hvatt J til íkveikju ........0000000 000. S játaði, að hann hefði hvatt SJ til að kveikja í húsinu nr. 5 við Miðstræti í Beykjavík, og kvað hann SJ hafa fallizt á að framkvæma íkveikjuna. Sök SJ ekki talin sönnuð gegn neit- un hans ...........200. sn Ýmsar brennur á húsum og vörum í því skyni að svíkja vá- tryggingarfélög, hlutdeild í brennum og fyrirætlanir um brennur sannaðar m. a. með játningu sakborninga ........ SJ hafði tjáð J, að ónafngreindur maður hefði boðið honum féinútu fyrir að kveikja í tilteknu húsi. J lýsti sig fúsan til að framkvæma verkið, en gerði þó ekkert til undirbúnings þess. SJ skýrði svo frá fyrir dómi, að þetta umtal um brennubeiðni hins ónafngreinda manns hefði verið mein- ingarlaust fleipur. Þótti ekki víst, að SJ hefði ætlazt til eða mátt miða við, að J tæki frásögn hans sem hvatningu, er farandi væri eftir .............200000 0... nn S var útgefandi víxils, en J bróðir hans samþykkjandi. Er víx- illinn, sem seldur hafði verið banka, féll í gjalddaga, var J fjarverandi. S framlengdi þá vixilinn og skrifaði nafn J á framlengingarvíxilinn. S var síðar ákærður fyrir skjalafals, en hann kvað J hafa falið sér „að sjá um“ víxilinn í fjar- veru hans. Studdist þessi frásögn við skýrslu J. Talið var, að S hefði haft heimild J til nafnritunarinnar, og var hann ekki sakfelldur fyrir hana Fiskveiðabrot sannað m. a. með játningu hins ákærða skip- stjóra ...... se „. 70, 103, 399, 527, Bifreiðarstjóri olli bifreiðaslysi með ógætilegum akstri. Sam- kvæmt framburði vitna lék grunur á, að hann hefði verið með áfengisáhrifum við aksturinn, en gegn neitun hans þótti það ekki sannað ............. ee oe Vafi þótti á því leika, hvort sakborningur væri sakhæfur. Eftir Bls. 547 71 XXXVIII Efnisskrá. atvikum mátti þó ætla, m. a. þegar athugaðar voru skýrslur hans fyrir dómi, að refsing á hendur honum gæti borið ÁTANGUP 2.........02000000 0 Maður, sem staðinn var að þjófnaði, hafði í fórum sinum frakka, sem hann gat enga grein gert fyrir, hvar hann hefði fengið. Þótti ekki sannað, að ákærði hefði tekið frakkann að ófrjálsu Bifreiðarstjóri, er olli bifreiðarslysi, tjáði sig hafa blindazt af sólskini, rétt áður en áreksturinn varð. Var þessi frásögn hans lögð til grundvallar í málinu ............00........ Á var sakaður um að hafa stolið borvél, sem horfið hafði af vinnustað hans. Það kom upp, að A hafði veðsett fornsölu einni borvél, en A staðhæfði, að þá borvél hefði hann keypt í verzlun. Sú staðhæfing var þó talin afsönnuð með ýmsum gögnum málsins ..............2.0000000 00 Tveir menn, er stálu varningi úr herskálum, fengu A bifreiðar- stjóra til að aka varningnum burt að næturlagi. Þeir kváð- ust hafa sagt A, að þeir hefðu keypt varning þenna, og sjálf- ur fullyrti A, að hann hefði ekki vitað, að varningurinn væri stolinn. Þrátt fyrir þetta var talið, að A hefði hlotið að vera ljóst, að um þjófnað var að ræða ................ A bifreiðarstjóri, er valdið hafði bifreiðarslysi með ógætilegum akstri, kvaðst ekki hafa neytt áfengis, áður en slysið varð, en eftir slysið hafi hann drukkið %—1 pela af brennivíni á slysstaðnum. Margir farþegar hans töldu sig hafa séð áfengisáhrif á honum við aksturinn. Þótti ekki mark takandi á sögu hans um drykkju eftir áreksturinn ................ Þrir löggæzlumenn, er unnu saman að handtöku og fangelsun A, voru sakaðir um að hafa veitt A líkamsáverka. Framburður tveggja löggæzlumannanna reyndist óstöðugur, og þeir voru sannir að því að hafa í prófum málsins leynt atvikum, sem Þeir vissu um og máli skiptu. Enginn hinna ákærðu kann- aðist við að hafa veitt A líkamsáverkana. Sannað þótti, að A hefði hlotið áverkana af völdum einhvers eða einhverra hinna ákærðu, en gegn neitun þeirra hvers um sig var ekki leitt í ljós, hver eða hverjir þeirra hefðu veitt A áverkana Bifreiðarstjóri, er olli bifreiðarslysi, kannaðist við, að hann hefði beint athygli sinni frá akstrinum um örlitinn tíma, áð- ur en slysið varð ............0...000 0... Lögreglumenn handtóku A mjög drukkinn niður við Reykja- víkurhöfn. Bifreið A var þar skammt frá, og kannaðist A við fyrir lögreglumönnunum, að hann hefði ekið bifreið þá skömmu áður. Er A kom fyrir dóm, kvaðst hann ekki muna eftir ferli sínum í umrætt skipti, en þó halda, að annar mað- ur hafi verið í fylgd með honum, sem ef til vill hafi ekið bifreiðinni. Samkvæmt viðurkenningu A fyrir lögreglu- Bls. 181 193 207 215 263 460 507 530 Efnisskrá. XXXIX Bls. mönnunum og öðrum gögnum var talið sannað, að hann hefði ekið bifreið með áhrifum áfengis ................ 562 Áfengislagabrot. Neyzla áfengis í veitingahúsi, þar sem vínveitingar voru ekki leyfðar. Refsing dæmd samkvæmt 17. gr. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 20.20.0200 90, 94, 193, 315, 349 Manni dæmd refsing fyrir ölvun á almannafæri samkvæmt 18. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 og 7. sbr. 96. gr. lögreglu- samþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 ...... 193, 315, 349, 409 Bifreiðarstjóri átti sök á Þifreiðarslysi með ógætilegum akstri. Nokkrar líkur komu fram fyrir því, að hann hefði neytt áfengis, áður en hann lagði af stað í ökuferðina, en gegn neitun hans þótti ekki sannað, að hann hefði ekið með áhrifum áfengis. Var honum því ekki dæmd refsing sam- kvæmt lögum nr. 33/1935 ......0000000 rn 71 A ók bifreið undir áhrifum áfengis. Var honum dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935. Hann lét það einn- ig viðgangast, að kona hans, sem líka var undir áhrifum áfengis, ók bifreiðinni. Varðaði það brot hans við 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 .......020000 0 360 A, sem var mjög ölvaður og ekki hafði bifreiðarstjóraréttindi, fór upp í bifreið og reyndi að aka henni af stað. Varðaði þessi verknaður við 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 ...... 409 J, sem var ölvaður, tók bifreið í heimildarleysi og ók henni. Varðaði það hann við 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935. Meðan á akstri stóð, tók hann G félaga sinn upp í bifreiðina. G, sem ekki hafði réttindi bifreiðarstjóra, tók við akstri um stund, en fékk J aftur stjórn bifreiðarinnar. Ekki þótti sann- að, að G hefði verið með áhrifum áfengis, en með því að fela J stjórn bifreiðarinnar af nýju, var hann talinn hafa brotið ákvæði 38. gr. laga nr. 33/1935. Einnig voru þeir J og G með stórkostlega vitaverðum akstri taldir sekir við ýmis ákvæði bifreiðalaga og umferðarlaga .............. 412 A Þifreiðarstjóri olli bifreiðarslysi með ógætilegum akstri. Með framburðum vitna og blóðrannsókn þótti sannað, að hann hefði ekið með áhrifum áfengis, enda var ekki tekið mark á Þeirri skýrslu hans, að hann hefði neytt áfengisins á slys- staðnum, eftir að slysið varð. Var honum dæmd refsing m. a. fyrir brot á ákvæðum 21. gr. laga nr. 33/1935 ........ 460 A var handtekinn af lögreglumönnum mjög drukkinn við Reykja- víkurhöfn. Stóð bifreið hans þar skammt frá. Þótti sannað, að A hefði ekið bifreiðinni ölvaður, og var honum dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 ...... 562 XL Efnisskrá. Áfrýjun. Sbr. aðild, kærumál, málasamlas. Með héraðsdómi var B dæmt að greiða A tiltekna fjárhæð. B áfrýjaði dóminum, en í hæstarétti kom enginn fyrir dóm af hálfu A. Í hæstarétti lagði B fram yfirlýsingu A þess efnis, að hæstaréttarlögmaður sá, sem málið rak í héraði af hálfu A, hafi höfðað málið án heimildar frá A. Þessi yfirlýsing þótti ekki veita næga sönnun fyrir því, að hæstaréttarlög- manninn hafi skort heimild til höfðunar málsins, og var málinu því ekki vísað frá héraðsdómi. Hins vegar var talið felast í yfirlýsingunni, að A teldi sig ekki eiga kröfu þá, er málið fjallaði um, og að hann ætlaði ekki að neyta dóms- ins til heimtu hennar. Af þeim sökum var B ekki talinn hafa haft nein efni til áfrvjunar, og var málinu því visað frá hæstarétti .............0200.0202 0 Hæstiréttur frestar opinberu máli til öflunar framhaldsgagna Með dómum aukaréttar Reykjavíkur, uppkveðnum 11. marz 1947 og 24. júní s. á., var Á dæmd refsing fyrir ýmis þjófnaðar- brot. Báðum málunum var áfrýjað, og voru þau dæmd sama dag í hæstarétti. Málin voru ekki sameinuð, enda voru af- brot þau, sem um var dæmt í síðara málinu, framin eftir að dómur gekk í héraði í fyrra málinu, og hafði fyrri dómur- inn því ítrekunaráhrif samkvæmt 255. gr. laga nr. 19/3940 90, Í refsimáli gerði ákæruvaldið kröfu í héraði um upptöku eigna, en féll frá henni í hæstarétti ............000200. 00 A, leigusali húsnæðis, krafðist útburðar á B, leigutaka, vegna óviðurkvæmilegrar hegðunar. Í héraði var krafa A ekki tekin til greina. A áfrýjaði málinu og lagði fram ný gögn í hæstarétti. Sum þessara gagna vörðuðu atvik, sem áttu að hafa gerzt, eftir að úrskurður sekk í héraði. Komu þau gögn ekki til álita í hæstarétti ..........0.00000..00 Áfryjað var úrskurði skiptaréttar Reykjavíkur. Skiptaráð- anda ekki stefnt, sbr. lög nr. 19/1895, en málið engu að siður dæmt í hæstarétti ........0..00000000 0000... Í lögtaksmáli lét fógeti ódæmdar málskostnaðarkröfur aðilja. Í hæstarétti var ákveðið, að málskostnaður skuli falla niður bæði í héraði og fyrir hæstarétti ................. Í héraði voru tilteknar sóknarástæður sóttar og varðar sérstak- lega, sbr. 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936, og héraðsdómi áfrýjað til hæstaréttar innan viku frá uppsögu héraðsdóms A höfðaði í héraði mál á hendur B til greiðslu skuldar. Með héraðsdómi var krafa A tekin að nokkru leyti til greina. B áfrýjaði málinu. Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu, að A ætti rétt til allrar þeirrar fjárhæðar, sem stefnt var fyrir í héraði, en með því að héraðsdómi var ekki gagn- áfrýjað, varð að láta sitja við niðurstöðu hans ........ Bls. 94 106 230 246 Efnisskrá. Í hæstarétti var í einkamáli fallið frá tilteknum málsástæðum, sem áfrýjandi hafði haft uppi í héraði .......... 329, A æskti þess fyrir fógetadómi, að herskáli, sem B átti og bjó í, yrði rýmdur af leigulandi A. Í úrskurði hermdi fó- geti ranglega kröfu A á þá leið, að B verði borinn út úr herskálanum, og kvað upp úrskurð um, að útburður skyldi fram fara. A krafðist síðan útburðar samkvæmt úrskurðinum, en eftir það áfrýjaði hann honum til ómerk- ingar. Þótti áfrýjun ekki geta samrýmzt fyrri aðgerðum hans, og var málinu vísað frá hæstarétti .............. Hæstaréttarlögmaður vittur fyrir drátt á áfrýjun máls ...... Í kærumáli krafðist varnaraðili í hæstarétti ómerkingar um- mæla í greinargerð sóknaraðilja í héraði og sekta á hendur málflytjanda þeirra þar. Þar sem héraðsdómari hafði ekki dæmt kröfu þessa, var henni vísað frá hæstarétti .. A krafðist þess fyrir fógetadómi, að B væri borinn út úr leigu- húsnæði í húsi, sem A var eigandi að ásamt fleiri mönnum. Í héraði var kröfu A hrundið. Úrskurði fógetaréttar var áfrýjað af Á og sameigendum hans, C og D ............ Hæstiréttur vítir áfrýjun einkamáls, með því að hún hafi verið algerlega að ófyrirsynju .........000.... 0... Einkamálum frestað í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 til öflunar frekari gagna ...... 494, Kærumálum frestað í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 vegna áfryjunar aðalmáls- ÍÐS „00... 342, Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn. a. Leyfi veitt samkvæmt 1. málslið 2. mgr. 197. gr. laga nr. 85/1936 72, 111, 145, 196, 307, 368, 418, 434, 446, 481, 502, b. Leyfi veitt samkvæmt 2. málslið 2. mgr. 197. gr. laga mr. 85/1930 .....02.02000 0... 329, 375, Með úrskurði fógetadóms var synjað um framgang lögtaks- gerðar. Gerðarbeiðandi áfrýjaði málinu að fengnu áfrýj- unarleyfi, sem veitt var rúmlega 7 mánuðum eftir upp- kvaðningu úrskurðarins. Ákvæði 11. gr. lögtakslaga nr. 29/1885 taka ekki til slíkrar áfrýjunar .........00.0000.... Hæstaréttarlögmaður átalinn fyrir drátt á áfrýjun máls. Hafði hann ekki aflað áfrýjunarleyfis, fyrr en liðnir voru 19 mán- uðir frá uppsögu dómsúrskurðar þess, er áfrýjað var .... Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. XLI Bls. 446 421 446 471 434 547 556 111 375 XLII Efnisskrá. Ákæra. A og B voru í sama máli ákærðir fyrir brennu og vátryggingar- svik. Í málinu kom það upp, að A hafði sagt við B, að ef hann ekki þegði um brennuáform þeirra, skyldi hann verða myrtur. Á var ekki ákærður fyrir þessa hótun samkvæmt 233. gr. laga nr. 19/1940, og var honum því ekki dæmd refs- ing fyrir hana ......... en Í opinberu máli vegna brots á gjaldeyris- og verðlagslögsjöf var í héraði gerð krafa á hendur sakborningum um upp- töku eigna. Fyrir hæstarétti hvarf ákæruvaldið frá kröfu Þessari ................0. Eftir að rannsókn hafði farið fram um meinta galla á seril- sneyðingu mjólkur, var mjólkurbússtjóranum tilkynnt, að mál væri af valdstjórnarinnar hálfu höfðað gegn honum fyrir „brot gegn mjólkurlöggjöfinni“. Með því að hvorki var í skipan dómsmálaráðuneytisins né í tilkynningu dóm- ara um málshöfðun vitnað til tiltekinna og ákveðinna laga- ákvæða, sem ákærði væri saksóttur eftir, þá var hinn áfrýjaði dómur Ómerktur ............0.0 0... Nokkrir menn voru ákærðir fyrir brot gegn „XV. kafla hegning- arlaganna nr. 19 12. febrúar 1940, verðlagsslöggjöfinni og gjaldeyrislöggjöfinni.“ Með því að í skipan dómsmála- ráðuneytisins, tilkynningu dómara um málshöfðun eða stefnu var ekki vitnað til tiltekinna og ákveðinna laga- ákvæða, að því er varðaði ætlað brot segn verðlags- og sjaldeyrislöggjöf, þá var hinn áfrýjaði dómur ómerktur 224, A, forstjóri sælgætisgerðar, var grunaður um misferli varðandi skömmtunarvörur, tollgreiðslu, bókhald o. fl. Eftir að rann- sókn hafði fram farið og sök hans þótti sönnuð, hét dóms- málaráðherra honum því, að lagt skyldi til við Forseta Íslands að fella niður saksókn á hendur honum, ef hann greiddi til ríkissjóðs tiltekin gjöld, sem honum voru falin til skuldar vegna misferla hans. Féllst A á þessa lausn málsins og greiddi gjaldið, enda þótt hann teldi það of- reiknað um rúmlega kr. 90 þús. Síðar ákvað nýr dóms- málaráðherra að láta dóm ganga í refsimáli á hendur Á án Þess að leysa hann undan skilyrðum þeim, sem honum höfðu verið sett um fjárgreiðslu. Refsidóminum var áfrýj- að. Hæstiréttur taldi, að dómsmálaráðherra hefði átt um tvo kosti að velja, annaðhvort að leggja til við Forseta Ís- lands að fella niður saksókn á hendur A eða að leysa hann undan nefndum skilyrðum um fjárgreiðslu og láta dóm- stóla dæma refsimál á hendur honum og skera úr því, hversu mikil gjöld honum bæri að greiða. Með því að hvorug þessi leið hafi verið farin, hafi ekki verið heimilt að bera Bls. 10 20 G 4. A 4 Efnisskrá XLIHI málið undir dómstóla á bann há aðsdómur því ómerktur og málinu vísað að svo stöddu frá dómstólum ........... sr ar talinn hafa farið inn í ólæsta íbúð manns, að honum fjarverandi, og tekið þar bækur o. fi. Er rannsókn út af þessu var lokið, tilkynnti héraðsdómari A, „að opinbert refsimál verði höfðað segn honum öl vc fsingar fyrir fram- angreindar gripdeildir“ „ Síðar gaf dómari út stefnu á hend- ur A. Þar er því lýst, að Á hafi „serzt brotlegur * við hin al- mennu refsilög“ og að honum sé stefnt „til sakar að svara og dóm að þola til refsingar og til greiðslu málskosin: iðar“. Með því að refsiákvæði voru ekki nánar greind in rálshöfð- afi i dómur unar kynningu og stefnu, var hinn ómerktur .........2..0 rn Í opinberu máli á hendur Á vegna brots á verðla A ssákvasður var ekki greint í málshöfðunartilkynningu hé raðsdómara, að > krafa sé gerð ál upptöku ólöglegs ágóða. Vegna þessa var gnarupptöku á hendur Á í 4 ekki talið heimilt að dæma ei mMáliNU 2... Tveir menn höfðu framið margvíslegt misferli í sambandi við akstur bifreiðar. Þeir voru ákærðir fyrir brot á áfengis- lögum nr. 33/1935, bifreiðalögum nr. 23/1941, umferðarlög- um nr. 24/1941 og lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík nr. 2/1930. Í dómi hæstaréttar er þess getið, að af hálfu ákæru- valdsins hafi ekki verið höfðað mál gegn ákærðu fyrir neitt brot, er getur í XII, XIII, KIK. (misritun fyrir XVIII., sbr. 168. gr.) og XKIMI. kafla almennra hegningarlaga Bifreið var tekin og notuð í heimildarleysi. Ekki ákært fyrir brot á 259. gr. laga nr. 19/1940, með því að eigandi bif- reiðarinnar krafðist þess ekki .......0200000000 0. 0... Allsherjarregla. A var umsjónarmaður á danssamkomu. B, sem var einn af sam- A, komugestum, fann að gerðum A með óviðurkvæmilegum orð- um. A hóf þá B á loft og varpaði honum út um dyr sam- komuhússins, en við það handleggsbrotnaði B. Á var dæmd refsing samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940, en við ákvörðun refsingar tekið tillit til þess, að A átti að gæta reglu á sam- komunni og að framkoma B var ekki vitalaus .......... sem var með áhrifum áfengis, tók bifreið í heimild: arleysi og ók henni með ofsahraða um götur Reykjavíkur og nágrennis. Með akstri sínum stofnaði hann vísvitandi í hættu lífi og limum lögreglumanna, er gerðu tilraun til að stöðva hann. A var ekki ákærður fyrir brot á ákvæðum í3. kafla laga nr. 19/1940, sbr. 128. gr., en tekið var tillit til þessarar hegð- Bls. 278 303 412 412 175 d XLIV Efnisskrá. unar hans við ákvörðun refsingar samkvæmt bifreiðalögum og áfengislögum .............. Almannahætta. Mörgum sakborningum dæmd refsing fyrir ýmsa brennuglæpi. Vörðuðu sum afbrotin við í. mgr. 164. gr. laga nr. 19/1940, en önnur við 2. mgr. sömu greinar ...........000.0..... Fjórir menn fluttu vörur í smáskúr í Kringlumýri í Reykja- vik og yfirtryggðu þær stórlega. Höfðu þeir síðan viðbúnað um að brenna skúrinn og vörurnar, en urðu uppvísir að áforminu, áður en það komst í framkvæmd. Var þeim dæmd refsing fyrir tilraun til fjársvika, en þar sem ekki var talið, að almannahætta myndi hafa stafað af brennu skúrs- ins, var tilraunin ekki talin varða við 164. gr. laga nr. 19/1940 20.00.0000. Fjórir menn höfðu uppi ráðagerðir og nokkurn viðbúnað um að sökkva bát með ríflega vátryggðum vörum í því skyni að svikja vátryggingarfélög um vátryggingarbætur. Var þeim dæmd refsing fyrir tilraun til brots samkvæmt 165. gr. laga nr. 19/1940 og 248. gr. sömu laga .............. A hafði neitað að verða við tilmælum B um að kveikja í íbúðar- húsi. Fékk B síðar annan mann til þess. Ekki þóttu vera fyrir hendi skilyrði til að refsa A samkvæmt 189. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að reyna ekki að afstýra brennunni, þar sem hann var á þessum tíma flæktur með B í öðrum brennuáformum og mátti vera uggandi um hag sinn, ef Þau yrði uppvís .............0 0... Tveir menn, annar þeirra ölvaður, höfðu ekið með ofsahraða um götur Reykjavíkur og þjóðveginn upp í Mosfellssveit. Við ákvörðun refsingar þeirra fyrir brot á Þifreiðalögum og áfengislögum var tekið tillit til þess, að þeir höfðu með akstri sínum raskað umferðaröryggi á almannaleiðum, en ekki voru þeir ákærðir fyrir brot á 18. kafla laga nr. 19/1940 2000... Analogia. Sbr. lög, lögskýring. Ekki talið heimilt að beita ákvæðum 81. gr. laga nr. 85/1936 samkvæmt lögjöfnun um lögtaksgerðir .................. Ákvörðun héraðsdómara um ritlaun fyrir dómsgerðir kærð til hæstaréttar samkvæmt lögjöfnun frá 186. gr. laga nr. 85/1936 Hæstiréttur frestar kærumálum samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1986 ........0.. 342, Máli frestað í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1938 ...........00 000 424, Ásetningur. Sjá saknæmi. Bis. 412 Efnisskrá. Atvinnuréttindi. Bifreiðarstjóri, sem með stórlega gálausun akstri varð valdur að banaslysi, sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 og 68. gr. laga nr. 19/1940 20.00.0000... Bifreiðarstjóri, sem olli banaslysi með stórlega gálausum akstri, sviptur Ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. B3/1941 2... 163, Tveir bifreiðarstjórar, sem samsekir urðu um nauðgun á stúlku, er var farþegi í bifreið þeirra, ekki taldir verðir þess að hafa bifreiðarstjóraréttindi og sviptir ökuleyfi ævilangt sam- kvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 ............... sr Bifreiðarstjóri, sem með sálausum akstri hafði orðið samvaldur að banaslysi, sviptur ökuleyfi 3 ár samkvæmt 39. gr. laga mr. 23/1941 ...........02..0200 00 Barnaverndarráð Íslands svipti Á réttindum til að veita barna- heimili forstöðu. Úrskurður Barnaverndarráðsins var dæmdur ógildur í hæstarétti sökum gallaðrar meðferðar málsins fyrir Barnaverndarráði .............0..00 00. .000.... Fjórir menn, sem refsingu hlutu fyrir þjófnað, sviptir ökurétt- indum ævilangt samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 20. gr. laga nr. 23/1941 ..........0.0 00 Bifreiðarstjóri, sem með gálausum akstri varð valdur að bana- slysi, sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 og 39. gr. laga nr. 23/1941 ................ 289, Bifreiðarstjóri, er ók bifreið ölvaður og leyfði einnig öðrum ölvuðum manni að aka bifreiðinni, vip ökuleyfi 6 mán- uði samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 ......0..0. Bifreiðarstjóri, er varð valdur að Ealysi. með gáleysi, sviptur öÖkuleyfi 3 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 ........ A, sem margsinnis hafði hlotið seki fyrir ölvun á almannafæri og tvisvar verið dæmd refsing fyrir þjófnað, reyndi ölvaður að setja vél bifreiðar í gang. Einnig stal hann munum úr bifreiðinni. Var hann sviptur ævilangt rn til að öðlast réttindi bifreiðarstjóra samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 og 39. sbr. 20. gr. laga mr. 23/1941 ...........00. 0 Tveir menn, annar ölvaður, tóku bifreið í heimildarleysi og óku henni til skiptis með ofsahraða um götur Reykjavíkur og nágrennis. M. a, stofnuðu þeir í hættu lífi og limum lög- reglumanna, sem reyndu að stöðva bifreiðina. Var annar, sem hafði ökuleyfi, sviptur því ævilangt, en hinn sviptur ævilangt rétti til að öðlast Ökuleyfi .................... Sifreiðarstjóri, sem ók með áhrifum áfengis, varð valdur að meiðslum margra manna með gálausum akstri. Hann var sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941, 21. gr. laga nr. 33/1935 og 68. gr. laga nr. 19/1940 7 ö71 246 263 530 360 402 409 412 460 XLVI Efnisskrá. Bifreiðarstjóri, er varð valdur að banaslysi með gálausum akstri, sviptur Ökuleyfi 9 mánuði samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 20... sr sr Bifreiðarstjóri, er ók bifreið ölvaður, sviptur Ökuleyfi 4 mánuði samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 og 21. gr. laga nr. 93/1935 2..c00200 sr Auðgunarbrot. Sjá fjársvik, þjófnaður. Aukatekjulog. Dæmt í kærumáli, hvernig ákveða skuii ritlaun fyrir dómsgerðir V Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Barnavernd. Með úrskurði Barnaverndarráðs Íslands var Á svipt rétti til að veita barnaheimili forstöðu. Hæstiréttur dæmdi úrskurðinn ógildan, með því að A hafði ekki fengið fullnægjandi að- stöðu til að skýra mál sitt fyrir Barnaverndarráði, áður en það felldi úrskurðinn .................20.0 00... Barnsfaðernismál. K kenndi M barn sitt, er hún ól 10. maí 1947. Var barnið full- burða, er það fæddist. M synjaði faðernis, en blóðrannsókn útilokaði hann ekki frá faðerni. Aðiljar voru sammála um, að þau hefðu haft samfarir sumarið 1946. Taldi K síðustu sam- farir þeirra hafa gerzt síðast í september það ár, en M kvað síðustu samfarir hafa átt sér stað fyrst í júli 1946. Vitna- skýrslur bentu hins vegar til, að kunningsskapur aðilja hafi staðið lengur fram eftir sumri 1946 en M vildi kannast við. Í héraði var M dæmdur faðir barnsins, og staðfesti hæstiréttur þann dóm ...........002. 00. n nr Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. a) Einkamdl. Árið 1942 var amerískri herbifreið ekið aftur á bak upp Klappar- stig í Reykjavík. Varð þá A, drengur á 5. ári, undir bifreiðinni og hlaut meiðsli á fæti. Bíkissjóður var síðar krafinn bóta samkvæmt lögum nr. 99/1943. Skýrsiu bifreiðarstjórans var ekki unnt að afla, en einn sjónarvottur var að slysinu, og voru aðiljar sammála um að leggja til grundvallar skýrslu hans um atvik að slysinu. Talið var, að bifreiðarstjórinn hafi ekki gætt nægrar varúðar, þar sem honum hafi verið eða átt að vera kunnugt, að smábörn væru í nánd við bif- reiðina, Ekki þótti ástæða til skiptingar tjónsins, þar sem um Bls. 255 246 481 Efnisskrá. XLVII Bls. tæplega 5 ára gamalt barn var að tefla. Voru A því dæmdar fullar bætur (sjúkrakostnaður, fataskemmdir, húshjálp og þjáningarbætur) ...........0...0..00 00 12 A ók bifreið sinni yfir Tjarnarbrúna í Reykjavík austur Skot- húsveg. Á sama tíma ók B bifreið sinni suður Fríkirkjuveg. A ók áfram yfir gatnamót Skothúsvegar og Fríkirkjuvegar, og B ók einnig inn á gatnamótin, en sveigði til vinstri upp i Skothúsveg og rakst þá á vinstri hlið bifreiðar A. B átti að vísu umferðarréttinn, en talið var, að A hafi komið fyrr að gatnamótunum. Þegar þess var gætt, að árekstrarstaðurinn var fyrir austan gatnamótin og að B hafði ekki veitt bifreið A athygli, fyrr en rétt áður en áreksturinn varð, þá þótti B eiga meiri sök á slysinu. Í skaðabótamáli A á hendur B vegna spjalla á bifreið ÁA var sök skipt þannig, að B bæri ábyrgð á tjóni að %, en ÁA að % hluta .......000000..... 141 Er A ók bifreið sinni fram með opnum dyrum sláturhúss og fram hjá bifreið, sem stóð þar kyrr milli dyra, hljóp B, 9 ára gamall drengur, út um dyrnar, lenti á bifreiðinni og fót- brotnaði. Í skaðabótamáli B á hendur A var talið, að A hefði ekki sýnt næga varkárni, eins og á stóð. Hann hafði ekki heldur skýrt lögreglu frá slysinu, sbr. 9. gr. laga nr. 24/1941, og varð því að bíða halla af skorti á sönnunargögnum af þeim sökum, sbr. og 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Var A samkvæmt þessu dæmt að bæta tjón af slysinu að % hlutum (sjúkrakostnað, fataskemmdir, húshjálp, bætur fyrir missta sumaratvinnu og barnaskólavist, þjáningarbætur) .. 145 Ær farþegabifreið var í akstri, féll hægra framhjól undan henni. Rann bifreiðin þá út af veginum og valt á hliðina. Farþesi, A, sem hlaut nokkur meiðsl, krafðist bóta af eiganda bif- reiðarinnar. Eigandinn viðurkenndi bótaábyrgð, og voru A dæmdar bætur fyrir sjúkrakostnað, fataskemmdir, lýti og þjáningar. Hins vegar ekki talið sannað, að örorka vegna tiltekins sjúkdóms A ætti rót sína að rekja til slyssins .... 258 b) Opinber mál. A bifreiðarstjóri tók að sér að aka mörgu fólki seinni hluta nætur á vörubifreið sinni frá Hofsósi til Haganesvíkur. Flest fólkið var í timburskýli á palli bifreiðarinnar, en ekki var skýlið þannig gert né fest, sem lög mæla. Farþegar voru flestir ölvaðir og sumir svo ofsafengnir, að til áfloga kom milli þeirra í bifreiðarskýlinu. Skammt frá Hofsósi ók A út af veginum og yfir skurð eða ræsi í því skyni að komast fram úr bifreið, sem ók á undan honum á veginum. Er bif- reiðin fór yfir ræsið, kastaðist hún til, og féll þá einn far- Þeganna úr skýlinu til jarðar. Hlaut hann meiðsl, sem leiddu XLVIII Efnisskrá. Bls. til dauða hans skömmu síðar. Ekki þótti sannað, að A hefði verið með áhrifum áfengis. Hins vegar var talið, að hann hefði með stórkostlega gálausum akstri sýnt fullkomið ábyrgðarleysi sem bifreiðarstjóri. Var honum dæmt varð- hald 5 mánuði samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæðum bifreiðalaga, umferðarlaga og reglug. nr. 72/1937. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt .................. 717 Atvinnubilstjóri á fólksflutningabifreið sætir 600 króna sekt fyrir brot á ákvæðum 6. gr. reglug. nr. 131/1947 um bann við ónauðsynlegum akstri leigubifreiða til mannflutninga að næturlagi, enda var ákvæðið talið hafa stoð í 5. tölulið 12. gr. laga nr. 70/1947 ..............0.0 88 A ók bifreið sinni austur Skúlagötu í Reykjavík. Við gatnamót Vatnsstíigs og Skúlagötu varð 3 ára gamall drengur fyrir bif- reiðinni og beið þegar bana. A var vel fyrir kallaður, ók hægt og bifreið hans var í góðu lagi. Hins vegar varð hann ekki drengsins var, fyrr en á síðasta augnabliki, áður en áreksturinn gerðist. Var Á talinn hafa sýnt af sér stórkost- legt gáleysi og honum dæmt 5 mánaða varðhald samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæðum bifreiðalaga og um- ferðarlaga. Einnig var hann sviptur ökuleyfi ævilangt .. 168 Tveir bifreiðarstjórar í Reykjavík, sem höfðu mannflutninga að atvinnu, voru staddir hjá bifreiðastöð sinni. Kom þá þangað stúlka, sem þeir buðu upp í bíl annars þeirra og óku síðan af stað með hana. Nefndi stúlkan heimilisfang sitt, en í stað þess að aka henni heim til sín, fluttu þeir hana á afvikinn stað utan við bæinn og vörnuðu henni með valdi að komast út úr bilnum á leiðinni. Eftir það nauðgaði annar þeirra stúlkunni, en hinn gerði tilraun til þess. Skildu þeir stúlkuna síðan eftir úti á víðavangi illa til reika. Fyrir afbrotið hlutu þeir hvor um sig 3 ára fangelsi. Þeir voru og sviptir ökuleyfi ævilangt .............2.2002 00... 199 A ók vörubifreið austur Hverfisgötu í Reykjavík. Hann var vel fyrir kallaður og ók fremur hægt. Er hann ók yfir gatnamót Rauðarárstígs, kveðst hann hafa blindazt af sólskini, en Þegar hann sá aftur á götuna, var maður á reiðhjóli við framenda bifreiðarinnar. Rakst bifreiðin á manninn, sem hlaut svo mikil lemstur, að hann andaðist sama dag. A var talinn hafa sýnt aðgæzluskort með því að veita manninum ekki fyrr athygli, auk þess sem honum bar að stöðva bifreið sina þegar í stað, er hann blindaðist af sólskini. Var A sagður samvaldur að dauða mannsins og honum dæmt varð- hald 60 daga fyrir brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæðum bifreiðalaga og umferðarlaga. Hann var einnig sviptur Ökuleyfi 3 ár ..........00. 0000... 207 Efnisskrá. XLIX Bls. Fjórir menn, sem sekir höfðu gerzt um margvíslega þjófnaði, voru allir sviptir réttindum bifreiðarstjóra ævilangt sam- kvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 20. gr. laga nr. 23/1941 00.00.0200. 263 Ær A ók vörubifreið sinni norður Laufásveg í Reykjavík, varð 2 ára gamall drengur fyrir bifreiðinni og beið þegar bana. A var vel fyrir kallaður og ók hægt, en bifreið hans var óhæf til aksturs, m. a. voru hemlar hennar í ólagi. Barnið hafði hrasað af gangstéttinni í veg fyrir bifreiðina. A hafði séð barnið á gangstéttinni, en ekki sætt þess að haga akstri sínum í samræmi við aðstæður, sérstaklega þegar þess er gætt, að bifreiðin varð ekki stöðvuð í skjótu bragði. A talinn samvaldur að banaslysinu og sekur við 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og Þbifreiðalög og umferðarlög. Refsing ákveðin 3500 kr. sekt til ríkissjóðs. A var einnig sviptur Ökuleyfi ævilangt ...........0002.0 00. sess 289 Hjónin M og K óku í bil sínum frá Reykjavik á leið til Hafnar- fjarðar. Voru þau bæði undir áhrifum áfengis. Ísing var á veginum, en bíllinn keðjulaus. K var fyrst við stýri, en er suður í Fossvog kom, valt bifreiðin út af veginum og skemmdist. Fékk M þá bifreið, sem bar þar að, til að draga bifreið sína upp á veginn og alla leið til Hafnarfjarðar. Sat M sjálfur við stýri bifreiðar sinnar, meðan hún var dregin þessa leið. Þessi akstur M talinn varða við 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, 23. og 27. gr. sbr. 38. og 39. gr. laga nr. 23/1941 og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941. Þar sem M, sem var eigandi og umráðamaður bifreiðarinnar, lét það viðgangast, að K ók bifreiðinni, eins og áður segir, þá varð- aði það hann við 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Refsing M ákveðin varðhald 10 daga. Hann var og sviptur ökuleyfi 6 mánuði. K var ekki ákærð í málinu ........00.0000....0..0.. . 360 A ók vörubifreið niður Laugaveg í Reykjavík. Óslitin bifreiða- röð ók á undan honum og eftir. Móts við húsið nr. 84 varð tveggja ára barn fyrir bifreið hans, og hlaut það bana af árekstrinum. A ók meðfram syðri gangstétt götunnar, en barnið hafði komið hlaupandi frá nyrðri gangstétt í veg fyrir bílinn. Á kvaðst ekki hafa orðið barnsins var, fyrr en slysið gerðist, og var það talið honum til óaðsæzlu. Var A dæmd refsing eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og Þifreiðalögum og umferðarlögum. Refsing ákveðin 3000 kr. sekt. Einnig var A sviptur Ökuleyfi 3 ár ........2020200 0000 402 Maður, sem ekki hafði bifreiðarstjóraréttindi, fór ölvaður og í heimildarleysi inn í bifreið annars manns og reyndi að aka henni af stað. Er að honum var komið, fór hann burt, en stal um leið hlutum úr bifreiðinni. Auk þjófnaðar- og ölvunar- L Efnisskrá. Bls. brots var hann talinn sekur við 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. Svo var hann og samkvæmt 39. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 23/1941 og 68. gr. laga nr. 19/1940 sviptur ævilangt rétti til að öðlast réttindi bifreiðarstjóra ....................... 409 J, sem hafði Þifreiðarstjóraréttindi, tók að nóttu til bifreið í heimiidarleysi á götu í Reykjavík. Hann tók kunningja sinn G, sem ekki hafði ökuleyfi, upp í bifreiðina. J hafði áður um kvöldið setið að vindrykkju heima hjá G og var orðinn ölvaður, en ekki þótti sannað, að G hefði neytt víns. Óku Þeir félagar upp úr bænum. Sátu lögreglumenn fyrir þeim við Elliðaárnar, en tókst ekki að stöðva þá. Eltu lögreglu- menn þá félaga austur Þingvallaveg, en misstu af þeim, enda óku þeir með ofsahraða. Voru þeir J og G til skiptis við stýri bifreiðar sinnar, en þó J oftar. Þeir sneru síðan aftur úl Reykjavíkur. Reyndu lögreglumenn á tveimur stöðum að stöðva þá og stóðu á miðjum þjóðveginum, en þeir félagar óku áfram með feikna hraða, og gátu lögreglumennirnir með naumindum forðað sér frá því að verða undir bifreið þeirra. Lögreglumennirnir veittu þeim eftirför og óku með meira en 100 km hraða miðað við klst., en misstu þá samt úr augsýn. Héldu þeir félagar þessum hraða til Beykjavíkur, en gengu af bifreiðinni í Eskihlíð. Þeir J og G voru ákærðir fyrir brot á áfengislögum, bifreiðalögum og umferðarlögum, en ekki fyrir neitt brot, er getur í 12., 13., 18. og 23. kafla almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Var þeim dæmd refsing fyrir brot á ýmsum ákvæðum laga þeirra, sem þeir voru ákærðir eftir. Við ákvörðun refsingar var tekið tillit til, að þeir höfðu með aksiri sínum raskað umferðaröryggi á almannaleiðum svo og að J hafði vísvitandi stofnað lífi og limum lögregiu- manna í hættu. Refsing J ákveðin fangelsi 7 mánuði, og refs- ing G fangelsi 5 mánuði. Þá var og J sviptur öÖkuleyfi ævi- langt og G sviptur ævilangt rétti til að öðlast ökuskírteini bifreiðarstjóra ...............200..2 00. 412 A ók vörubifreið austur Skúlagötu í Reykjavík. Hann ók fram á mann, sem ók hjólbörum á undan sér austur eftir götunni og gekk sem næst á miðri götu. A sveigði þá út á hægri helm- ing vegarins til þess að komast fram hjá manni þessum, en rakst þá á mann, sem kom á Þifhjóli austan götuna. Hlaut sá maður allmikil meiðsli, m. a. brot á þvertindum hryggjarliða. Var A ekki talinn hafa sýnt næga aðsæzlu, en sá, sem fyrir meiðslum varð, einnig talinn hafa átt nokkra sök á slysinu. A dæmd refsing eftir ákvæðum 219. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæðum bifreiðalaga og um- ferðarlaga. Refsing ákveðin 1000 kr. Hann var ekki sviptur ökuleyfi ......... se ser. ÁA Efnisskrá. LI Bls. Á var bifreiðarstjóri á vöru- og fólksflutningabifreið. Hann tók að sér um nótt að flytja margt fólk af dansskemmtun, sem haldin var að Reistará í Arnarneshreppi. Hann ók suður þjóð- veginn, en á móti honum kom lítil fólksflutningabifreið, er B ók. Varð árekstur milli þeirra, og hlutu nokkrir menn í báðum bifreiðunum meiðsli. Það sannaðist með vitnafram- burðum og blóðrannsókn, að A var allmikið undir áhrifum áfengis, enda var ekkert mark tekið á sögu hans um, að hann hefði drukkið um hálfa flösku af ákavíti, þegar eftir að áreksturinn varð. Þá sannaðist það og, að A hafði ekið óhæfi- lega hratt og gálauslega, þrátt fyrir aðvaranir farþega. Þjóð- vegurinn var aðeins 5 metra breiður, þar sem áreksturinn varð, og hafði B ekið fram hjá útskoti, sem var á veginum 10 metrum fyrir sunnan árekstrarstaðinn. Með því að B beið ekki á útskotinu, var hann talinn eiga nokkra sök á slysinu. A var dæmd refsing eftir 219. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæðum Þbifreiðalaga, umferðarlaga og áfengislaga. Refs- ing ákveðin varðhald 40 daga. Svo var hann og sviptur öku- leyfi ævilangt ......... sn se - 460 Á ók fólksbifreið niður Laugaveg í Reykjavik. Óslitin bifreiða- röð var á undan honum og eftir. Fyrir vestan Frakkastig varð barn á 3. ári fyrir bifreið hans og beið bana af. A hafði ekki séð til ferða barnsins, en talið var sannað, að það mundi hafa hlaupið frá nyrðri gangstétt í veg fyrir bifreið- ina. Talið, að A hefði mátt afstýra slysinu, ef hann hefði sýnt fyllstu aðgæzlu og varkárni, en að miklu leyti megi rekja slysið til hegðunar barnsins. Brot A talið varða við 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæði bifreiðalaga og umferðarlaga. Refsing dæmd 1500 kr. sekt. ÁA einnig sviptur Ökuleyfi 9 Mánuði .............00.000. nr 492 Á var á leið vestur Nesveg í Reykjavík í bifreið sinni. Telpa, sjö ára gömul, varð fyrir bifreiðinni og beið bana af. Telpan hafði komið úr húsi norðan vegarins, en var komin á syðri brún vegarins, er áreksturinn varð. A kvaðst hafa ekið með 30—35 mílna hraða miðað við klst. Hann sagðist ekki hafa orðið telpunnar var, fyrr en hún var beint fyrir framan Þbilinn og of seint að forða árekstri. Á talinn hafa orðið valdur að slysinu með óhæfilega hröðum akstri og ónógri aðgæzlu. Var hann dæmdur sekur við 215. gr. laga nr. 19/1940, 26. og 27. gr. laga nr. 23/1941 og 2. og 4. gr. laga nr. 24/1941. Refsing dæmd varðhald 3 mánuði. Svo var bann og sviptur Ökuleyfi 3 ár ........0000000 0000... 530 Lögreglumenn handtóku A mjög ölvaðan á hafnarbakka Reykja- víkur. Bifreið hans var þar skammti frá, og kannaðist hann við, að hann hefði ekið henni þangað. Daginn eftir gekk LII Efnisskrá. hann þó frá því, og kvaðst ekki muna til, að hann hefði ekið bilnum umrætt skipti. A var með kveikjuláslykil bifreiðar- innar í vasanum, er hann var handtekinn. Talið nægilega sannað, að hann hafi ekið bifreið ölvaður. Refsing dæmd samkvæmt áfengislögum og bifreiðalögum varðhald 10 daga. Hann var og samkvæmt sömu lögum sviptur ökuleyfi fjóra MÁNUÐI .......2.200000000s. er A ók vörubifreið vestur Suðurlandsbraut kl. um 2 siðd. með mjög miklum hraða. Nálægt gatnamótum Þvottalaugavegar ók hann á 5 ára gamla telpu, sem var á leið suður yfir veginn, en þar er viðkomustaður strætisvagna, og biðu þar nokkrir menn. Móðir telpunnar var í fylgd með henni, en var enn á norðurhelmingi vegarins, er áreksturinn varð. Telpan slasaðist mjög og andaðist á öðrum degi eftir slysið. Á talinn eiga aðalsök á slysinu með óhæfilega hröðum akstri og að- sæzluskorti. Hann hafði og, rétt áður en slysið varð, synt mikið gáleysi með því að aka utan við bifreiðaakbrautina og mæta bifreiðum öfugu megin. Var A dæmd refsing eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og bifreiðalögum og umferðarlög- um. Refsing ákveðin varðhald 5 mánuði. Hann var og sviptur Ökuleyfi ævilangt ..........000000. 0000... Björgun. Dráttaraðstoð. Skipið R var statt utarlega á Eyjafirði hinn 30. marz 1943, er stýri þess bilaði. Rak skipið stjórnlaust inn fjörðinn, en hríðarveður var á af norðri. Skipið S, er legið hafði innan Hríseyjar, heyrði neyðarkall R og fór til aðstoðar. Kom S dráttartaugum yfir í R. Af hálfu S var því haldið fram, að S hafi dregið R í 18 mínútur, en þá hafi dráttartaugin slitn- að. Af hálfu R var hins vegar fullyrt, að taugin hafi slitn- að, þegar er átak kom á hana, og að stefna R hafi ekkert breytzt. Eftir þetta hvarf S frá aðstoðartilraunum, enda var þá annað skip komið til hjálpar. Í máli S gegn R til heimtu bjarglauna þótti sannað, að R hefði verið í háska statt, en þar sem S hefði ekki fært sönnur á gagnsemi tilraunar sinn- ar til aðstoðar, þá ætti það ekki rétt til bjarglauna. Staðhæf- ing S um, að á hafi verið kominn björgunarsamningur, sem R hafi rofið, þótti ekki heldur sönnuð. S voru þó dæmdar bætur fyrir kostnað af för sinni til aðstoðar R, samtals kr. 4000.00 ........00000 0 Hinn 13. april 1947 var e/s H statt undan suðurströnd Íslands með bilaða vél. Veður var hvasst og fór versnandi. Kom b/v K til aðstoðar, tók e/s H í tog og dró það til Vestmanna- eyja. Er þangað kom, var ekki talið fært að fá bát til að BIs. 562 196 Efnisskrá. LIN Bls. dlraga e/s H inn í höfnina vegna veðurhæðar og sjógangs, enda lágsjávað. Lagðist b/v K þá á Víkina með e/s H í eftirdragi. Seint um kvöldið var gerð tilraun til þess, að skipið C drægi e/s H inn í höfnina, en sú tilraun mistókst, Þar sem dráttarvírar milli C og e/s H slitnuðu. Höfðu drátt- artaugar milli e/s H og b/v K þá enn ekki verið leystar, og varð það e/s H til bjargar, sem ella hefði rekið stjórnlaust upp í Klettinn. Yfirgaf nú skipshöfn e/s H skipið, en b/v K lá áfram á Víkinni og hafði dráttartaugar fastar í e/s H, þar til e/s H var dregin inn í höfnina um kl. 14 hinn 15. april. B/v K krafðist björgunarlauna og taldi, að um tvö- falda björgun hefði verið að ræða, fyrst með því að draga e/s H til Vestmannaeyja og svo aftur á Víkinni, er dráttar- taugar úr C slitnuðu. Dómstólar töldu hins vegar hér hafa verið um eina björgun að ræða. Verðmæti e/s H og farms var metið kr. 396 900.00. Töf b/v K vegna björgunarinnar nam um 2% sólarhring. Björgunarlaun ákveðin kr. 120 000,00 .....0.200. 000 368 W/s D strandaði austanvert við Sauðárkrók hinn 19. marz 1947. Vátryggjendur fengu v/s S, sem statt var á Akureyri, til að fara á staðinn og reyna björgun. Kom v/s S á vettvang að morgni hinn 20. marz. Heppnaðist því þegar að draga v/s D af grunni og til Sauðárkróks, enda var stillt og bjart veð- ur. Við athugun kom í ljós, að kælivatnsgöng vélar v/s D höfðu stiflazt af sandi. Var v/s S þá beðið að draga það til Akureyrar til viðgerðar. Gerði v/s S það og kom til Akur- eyrar kl. 14 hinn 21. marz. V/s D var metið kr. 452 000.00. Bjarglaun til handa v/s S dæmd kr. 45000.00, en auk þess þóknun fyrir að draga v/s D frá Sauðárkróki til Akureyrar kr. 3750.00 ......00.20 00. ens 547 Blóðrannsókn. Framkvæmd blóðrannsókn á áfengismagni í blóði bifreiðarstjóra, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar ............2.200.0 00. 360, 460 Rannsóknarstofa Háskólans ákveður blóðflokka málsaðilja og barns í sambandi við barnsfaðernismál .................. 481 Borgararéttindi. Átta menn, er sekir höfðu gerzt um brennuglæpi, fjársvik o. il, sviptir kosningarétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. laga nr. A9/1GAÐ 200... 1 Menn, sem dæmd var refsing fyrir þjófnað, sviptir kosninga- rétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 90, 94, 193, 215, 263, 315, 349, 409 LIV Efnisskrá. Menn, sem dæmd var refsing fyrir skjalafals samkvæmt 1. mgr. 155. gr. laga nr. 19/19490, sviptir kosningarétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. sömu laga .........0.000000..... 181, Tveimur mönnum dæmd refsing, öðrum fyrir nauðgun og hin- um fyrir tilraun til nauðgunar. Báðir sviptir kosningarétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 ........ Maður, sem dæmd var refsing fyrir fjársvik samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940, sviptur kosningarétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. sömu laga ..........000.0 000... Brenna. Í okt. 1943 keypti S bátskrifli, 9 smálesta, sem lá á skipa- smiðastöð í Reykjavík. Voru kaupin þáttur í viðskipta- braski, en kaupverð talið 18000 kr. Taldi kunnáttumaður bátinn vart viðgerðarhæfan. S vátryggði nú bátinn fyrir 75000 kr. Stóð báturinn síðan óhirtur og óviðgerður þar til í febr. 1944, en þá varð að nóttu til sprenging í honum, er olli íkveikju. Ekki varð uppvíst um orsök sprengingarinnar og eldsuppkomunnar í bátnum. Á árunum 1945— 1946 varð S sekur um víðtækar íkveikjur í húsum og vörum í auðgun- arskyni. Gegn neitun hans þótti þó varhugavert að telja fullsannað, að hann væri valdur að eldsuppkomunni í bátnum ..........00.200.0 ess J hafði keypt með gjaldfresti vöruslatta, sem hann ætlaði að flytja frá Reykjavík til Vesturlands og selja þar með hagn- aði. Hann kveður þetta þó hafa lent í ráðleysi hjá sér, en þá hafi kunningi hans, S, ráðlagt honum að auka vörukaup sin, brunatryggja vörurnar og brenna þær síðan í því skyni að komast yfir brunabæturnar. J virðist hafa fallizt á þetta og hafið nokkurn undirbúning í því skyni, en síðar hætti hann við íkveikjuáformin af sjálfsdáðum, án þess að hafa gert tilraun til að kveikja í vörunum. Var hann því ekki sakfelldur, sbr. 21. gr. laga nr. 19/1940. Gegn neitun S þótti ekki sannað, að hann hefði hvatt J til íkveikju, Þannig að varða ætti hann refsingu ............0.000..... S átti húsið nr. 5 við Miðstræti í Reykjavík. Var húsið stórt járnklætt timburhús, kjallari, þrjár hæðir og ris, og bjó fólk á öllum hæðum þess. Næstu hús voru flest einnig úr timbri. Á árinu 1945 ásetti S sér að brenna húsið í því skyni að afla sér brunabótanna. Fór hann þess á leit við tvo menn, SJ og ÞH, hvorn í sínu lagi og á mismunandi timum, að beir kveiktu í húsinu, en þeir synjuðu þess báðir. Þessi hvatning S til íkveikju látin varða hann refsingu samkvæmt 2. mgr. 164. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 20. gr. og 1. mgr. 22. gr. sömu laga. Þá fór S þess BIs. 324 Efnisskrá. LV Bls. einnig á leit við J, að hann kveikti í húsinu fyrir fégjald, og tók J að sér að drýgja glæpinn. Fékk hann G í lð með sér, pilt tæpra 18 ára. Aðfaranótt sunnudags, er fólk var í svefni, kveiktu þeir í kjallara hússins. Varð fólk þó eldsins vart og gerði slökkviliði viðvart, er fljótt réð niður- lögum eldsins. Var þeim S, J og G dæmd refsing sam- kvæmt 2. mgr. 164. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. sömu laga, að því er S varðaði. Refsing G einnig ákveðin með hliðsjón af 2. tölulið 74. gr. sömu laga ..........000 00 1 Á lóð hússins nr. 5 við Miðstræti í Reykjavík átti S seymslu- skúr úr timbri, járnklæddan, byggðan að steinvegg á tvær hliðar. Þeir J og SJ áttu vörur geymdar í skúrnum, hátt /átryggðar, en litt seljanlegar. Þeir J og SJ höfðu hvor í sínu lagi og á mismunandi tímum reynt með fortölum og loforði um fégjald að fá tiltekna menn til að kveikja í skúrnum, en menn þessir höfðu synjað verksins. Þessi hvatning þeirra J og SJ látin varða þá refsingu samkvæmt 1. mgr. 164. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 20. og 1. mgr. 22. gr. sömu laga. Eftir að framangreindar tilraunir urðu árangurslausar, kveikti SJ í skúrnum að kveldi dags. Tókst slökkviliði fljótt að slökkva eldinn, en spjöll urðu á vörum. SJ dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 164. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940. S og J, er hvatt höfðu SJ til íkveikjunnar, dæmd refsing eftir sömu greinum, sbr. 1. mgr. 22. gr. um J, og 20. og 1. mer. 22. gr. Um S „0... 1 Hlutafélag, er S virðist hafa verið þátttakandi í, átti vörur geymdar í geymsluskúr á baklóð hússins nr. 4 við Vonar- stræti í Reykjavik. Vörurnar voru hátt vátryggðar. Eftir hvatningu S kveikti J í skúrnum að nóttu til. Slökkviliði tókst fljótt að slökkva eldinn, og varð tjón litið. Hætta sat verið á, að eldur úr skúrnum hefði læst sig í vöru- seymsluhús, sem þar var nálægt. J A refsing eftir 1. mgr. 164. gr. og 248. gr. laga nr. A Hlutdeild S talin varða við sömu refsiákvæði, sbr. 1. mgr. 22. gr. nefndra laga 1 S átti lítið einlyft timburhús við Þaldurssötu nr. 12 í Reykjavík. Fjórir menn bjuggu í húsinu. Húsið var ekki hátt vá- tryggt, en S vildi losna við bað af grunninum og reisa Þar nýtt hús. S leitaðist við að fá þá J og ÞH til að kveikja í húsinu gegn fégjaldi, en þeir synjuðu þess. Ekki var talið, að nágrannahúsum hefði stafað hætta af brennu hússins. S dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 164. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 20. og 1. mgr. 22. gr. sömu laga .. 1 Þeir S, J, ÞH og SJ, sem að framan greinir, voru Í samráði um að flytja vöruslatta í smáskúr í Kringlumýri í Reykja- LVI Efnisskrá. Bls. vik. Vörurnar voru síðan stórlega yfirtryggðar. Voru þeir taldir sannir að viðbúnaði við brennu á skúrnum og vör- unum og dæmd refsing fyrir tilraun til fjársvika. Hins vegar ekki talið, að almannahætta mundi stafa af brennu skúrsins, og tilraunin því ekki talin varða við 164. gr. laga nr. 19/1940 .............0.0.0 00. 1 Á árinu 1946 stóð S til boða að kaupa hús í Grundarfirði. Áttu þeir S og J þá samtal um að kaupa húsið saman og kveikja í þvi. Með því að umtal þetta virtist aðeins hafa verið lauslegar bollaleggingar, sem ekkert var gert til að fram- kvæma, var þeim ekki dæmd refsing fyrir þær .......... 1 SJ tjáði J, að hann hefði verið hvattur af manni nokkrum til að kveikja í Alþýðuhúsinu Iðnó í Reykjavík gegn fé- mútu. Kvað J, að SJ hefði beðið sig aðstoðar við íkveikj- una gegn þátttöku í fémútunmi. Segist J hafa tekið vel í þetta í fyrstu, en síðar hafi hann orðið var við, að fólk bjó í húsinu, og hafi hann þá tjáð SJ, að hann væri hættur við brennuna. SJ kannaðist við að hafa átt tal um þetta við J, en kvað það hafa verið fleipur eitt. Þar sem J hafði ekkert gert til undirbúnings íkveikju, þótti hann ekki hafa unnið til refsingar. Varhugavert þótti að telja víst, að SJ hafi ætlazt til eða mátt miða við, að J hefði tekið ummæli hans sem hvatningu, er farandi væri eftir, og var honum ekki heldur dæmd refsing ............... sr 1 Síðla vetrar bundust þeir S og J ásamt Á, sem heima átti á Akranesi, samtökum um að flytja vörurusl í sláturhús á Akranesi, yfirtryggja vörurnar og kveikja síðan í húsinu. Fengu þeir brátt SJ í lið með sér. Eftir að brennan var ráðin, fékk J tvo menn, ÞH og BB, til að leggja vörur í brunann á vegum J. Vissu þeir ÞH og B, að til stóð að brenna vörurnar, enda skyldu þeir fá hluta vátryggingar- fjárins, en þeir áttu samskipti við J einan um þátttöku í brunanum. Tókst J á hendur að kveikja í húsinu, en ÞG bifreiðarstjóri ók honum frá Reykjavík til Akraness, og vissi ÞG, í hvaða skyni förin var farin. Kveikti J í húsinu að nóttu til, og brann það ásamt öllu, sem í því var, en önnur hús tókst slökkviliði að verja. Stafaði þó mörgum húsum hætta af brunanum. Var þeim S, J, Á, SJ, ÞH, B og ÞG dæmd refsing samkvæmt 248. gr., sbr. 20. gr., og 2. mgr. 164. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. sömu laga, að því er varðaði S, Á og SJ, og 2. mgr. 22. gr. lag- anna, að því er varðaði ÞH, B og ÞG. Þá hafði og J, áður en hann ákvað að kveikja í húsinu sjálfur, reynt árangurs- laust með fortölum og loforði um fégjöld að fá G til að kveikja í því. Varðaði það J refsingu samkvæmt 2. mgr. Efnisskrá. 164. gr. og 248. gr. sömu laga, sbr. 20. og 1. mgr. 22. gr. laganna .............0 0... Byggingarsamvinnufélög. Er hjónin M og K skildu lögskilnaði, kom til skipta íbúðarhús þeirra, er reist hafði verið á vegum byggingarsamvinnufé- lagsins B. Skiptaréttur hafði hrundið kröfu M um útlagn- ingu hússins honum til handa, en ákveðið samkvæmt kröfu K, að sannreynt skyldi á opinberu uppboði, hvert væri markaðsverð hússins. B krafðist þess þá, að því yrði veitt afsal fyrir húsinu gegn greiðslu andvirðis þess samkvæmt mati eftir ákvæðum 2. mgr. 20. gr. laga nr. 44/1946, sbr. lög nr. 43/1942. Var M samþykkur kröfu B, en K vildi ekki á hana fallast. Skiptaréttur taldi, að þar sem bæði M og K hafi viljað yfirtaka eignina, en ekkert samkomulag um það orðið, þá sé eigi önnur leið fær en að sannreyna með opinberu uppboði, hver boð þau vilji gera, enda verði að telja, að þau hafi hvort um sig forgangsrétt fyrir B til að yfirtaka húsið við búskiptin við því verði, sem þau bjóða á uppboðinu. Hins vegar verði forgangsréttur B þá fyrst virkur, ef selja ætti eignina 3Jja manni á uppboði eða utan uppboðs. Var kröfu B því synjað að svo stöddu af skipta- réttinum, og staðfesti hæstiréttur þá niðurstöðu ........ Dagsektir. Með héraðsdómi var Á dæmt samkvæmt kröfu B að haga afnot- um sínum af tilteknum húshluta í samræmi við ákvæði kaupsamnings um hann, að viðlögðum 50 króna dagsektum frá birtingu dómsins. Þessi óglögga úrlausn var talin brjóta í bága við 193. gr. laga nr. 85/1936. Olli þetta ómerkingu héraðsdóms .........000..0 sess Dánarbætur. timburhlaði hrundi, varð 9 ára gamall drengur undir timbrinu og beið bana af. Talið var, að frágangi hlaðans hafi verið ábótavant, en drengurinn átt með hegðun sinni nokkra sök á slysinu. Krafðist faðir drengsins dánarbóta úr hendi tveggja manna, er ábyrgð báru á hleðslunni. Var Þeim dæmt að greiða % hluta bótanna ................ Dómar og úrskurðir. Sbr. dómarar. Í útburðarmáli voru lögð fram í hæstarétti vottorð um atvik sem áttu að hafa gerzt, eftir að úrskurður féll í héraði. Komu þau ekki til álita í hæstarétti .................... Þeir gallar voru á úrskurði fógeta í útburðarmáli, að eigi var LVII Bls. 428 556 418 122 LVIIL Efnisskrá. þar greint nafn gerðarþola og atvikalýsingu og greinargerð um kröfur aðilja mjög áfátt ..........20200 0 Hæstiréttur vísar opinberu máli að svo stöddu frá dómstólum sökum þess, hvernig ákæru var háttað .........0.00..- Fundið að því, að lýsingu sakaratriða í héraðsdómi var mjög áfátt 00... Hæstiréttur finnur að því, að samningu úrskurðar fógetadóms sé ábótavant .......2.00000 rr Héraðsdómari gekk fram hjá tiltekinni málsástæðu án þess að dæma hana. Varðaði það ómerkingu héraðsdóms ........ Í refsimáli vegna brots á bÞyggingarsamþykkt var ákærða dæmt að nema burt mannvirki, er hann hafði reist í leyfisleysi, og færa allt í samt lag .......0..00.0 0000... en Að því fundið, að fógeti hafði ekki rakið fyllilega kröfur að- ilja og ekki dæmt málskostnaðarkröfur þeirra .......... Í máli út af forkaupsrétti var að því fundið, að héraðsdómari hafði ekki lýst nægilega í dómi kröfum stefndu í málinu, ekki vísað berum orðum frá dómi kröfum á hendur til- teknum aðilja og að hann hafði ákveðið aðfararfrest 3 sólarhringa í stað 15 ........2000200 00 enn A æskti þess fyrir fógetadómi, að herskáli, sem B átti og bjó í, yrði rýmdur af leigulandi Á. Í úrskurði hermdi fógeti ranglega kröfu A á þá leið, að B verði borinn út úr her- skálanum, og kvað upp úrskurð þess efnis, að útburðar- gerð þessi fari fram. A krafðist síðan útburðar samkvæmt úrskurðinum, en eftir það áfrýjaði hann honum til ómerk- ingar. Þótti sú áfrýjun ekki samrýmast fyrri aðgerðum hans í málinu .......0.0.000000.. le . Kröfu A fyrir skiptarétti um að fá afsal fyrir húseign synjað framgangs að stöddu .......... ol Hinn 81. júlí 1946 kvað fógeti upp úrskurð þess efnis, að A skyldi sk kröfu B borinn út úr herbúð, sem stóð á leigulandi B. Hinn 21. ágúst 1946 tók húsaleigunefnd her- búðina leigunámi samkvæmi 5. gr. laga nr. 39/1943 og fékk A húsnæði þetta til íbúðar. Hinn 28. nóv. s. á. krafðist B þess, að úrskurðinum frá 31. júlí yrði fullnægt. Þar sem leigunámið hafði rofið réttarsamband það milli A og B, sem úrskurðurinn byggðist á, var synjað um framkvæmd út- búrðar ..............20.. Í máli, er A höfðaði gegn B árið 1946, hafði A uppi aðal- og rarakröfur, sem voru sama efnis og aðalkrafa, er hann hafði borið fram í máli gegn B, sem höfðað var og dæmt árið 1941, en þeim dómi hafði ekki verið áfrýjað. Þar sem þannig lágu fyrir bindandi úrslit þessa sakarefnis, var nefndum aðal- og varakröfum vísað frá héraðsdómi .... Bls. 243 218 287 307 312 322 336 343 375 428 Efnisskrá. Með héraðsdómi var Á dæmt að haga afnotum sinum af hús- hluta í samræmi við ákvæði kaupsamnings um húsið, að viðlögðum 50 króna dagsektum frá birtingu dómsins. Þessi óglögsa úrlausn talin brjóta í bága við 193. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur ........... . Dómarar. Sagt, að rannsókn opinbers máls sé áfátt og að óhæfilegur dráttur hafi orðið á henni .........000..000 0... Fundið að málsmeðferð fyrir fógetadómi ......... sr Málshöfðunartilkynning í opinberu máli ekki talin svo skýrt mörkuð sem skyldi ........... se se . Dómur í opinberu máli ómerktur, með því að málshöfðunartil- kynning var of óákveðin ........ sr 204, Átalið, að fógeti hafði ekki lagt dóm á málskostnaðarkröfur aðilja ......2.2..0n eens Í fógetamáli var málflutningur hafður skriflegur, án þess að ákvörðun væri um það tekin samkvæmt 109. gr. laga nr. 85/1936. Var málflutningnum að öðru leyti hagað, eins og tíit var, áður en nefnd lög komu í gildi. Fógeti leiðbeindi ekki ólöglærðum gerðarþola, enda þótt þess væri þörf. Í úrskurði var ekki greint nafn gerðarþola, og var atvika- lýsingu og greinargerð um kröfur aðilja mjög áfátt. Olli þetta ómerkingu málsins .......0000000......... Í kærumáli var þess krafizt, að héraðsdómara yrði dæmd sekt samkvæmt 4. mgr. 34. gr. laga nr. 85/1936 vegna dráttar á afgreiðslu dómsgerða. Með því að héraðsdómari réttlætti dráttinn, er stafaði af skorti starfsliðs á skrifstofu hans, er hann átti ekki sök á, þá var kröfu um réttarfarssekt hrundið ........... sr Fyrrverandi héraðsdómara talið skylt að koma fyrir dóm og bera vætti um atvik, sem gerzt höfðu í sambandi við emb- ætti hans, meðan hann gegndi því, þar sem þau voru svo vaxin, að þau urðu ekki upplýst með vottorði úr embættis- bók eða öðru opinberu skjali ........ sr Í opinberu máli var málshöfðunartilkynning og stefna mjög ófullkomin. Þá var og lýsingu sakaratriða í héraðsdómi mjög áfátt. Olli þetta ómerkingu dómsins .............. A krafðist þess, að ákveðinn yrði með dómi réttur hans til um- ferðar um gangstíg. Átti að fara með málið að hætti vett- vangsmála og héraðsdómari að dæma það ásamt samdóm- endum. Í stað þess var farið með málið fyrir fógetadómi. Meðferð málsins var og að mörgu öðru leyti andstæð lög- um. Ekki kvað dómari á um það, hvort málið skyldi flytja munnlega eða skriflega. Auk þess að aðiljar lögðu fram LIX Bls. 556 71 100 106 224 230 243 276 287 LX Efnisskrá. fleiri sóknarskjöl og varnar en lög heimila, hafði dómari bókað eftir þeim málsskýringar og mótmæli. Loks var samningu úrskurðar ábótavant ........0....0000000200... Héraðsdómari gekk fram hjá málsástæðu án þess að dæma hana. Olli það ómerkingu málsins ...................... Rannsókn máls út af skjalafölsun talin ófullkomin .......... Átalið, að fógeti lét ódæmdar málskostnaðarkröfur aðilja .... Samningu héraðsdóms að ýmsu leyti áfátt .................. Í úrskurði fógetadóms er krafa gerðarbeiðanda ekki rétt hermd Í fógetamáli var ákveðinn munnlegur málflutningur, en ekki varð séð, að hann hefði farið fram .............00..0..... Héraðsdómari hafði ekki vikið sæti, enda þótt afstaða hans til sakarefnis væri slík, að hann hefði átt að gera það af sjálfsdáðum .........00.2200.02 2... Átalið, að rannsókn opinbers máls var ekki framkvæmd með nægilegri rÖggsemi ............00%0000 00. Í opinberu máli út af fiskveiðabroti erlends manns var að þvi fundið, að héraðsdómari hafði ekki látið dómtúlk, sem ekki hafði löggildingu til þess starfa, vinna heit fyrir dóminum Úrlausn héraðsdómara í einkamáli var óglögg og braut í bága við 193. gr. laga nr. 85/1936 ..........00000 000 Dómsgerðir. Krafa um, að héraðsdómari sæti sekt vegna dráttar á afgreiðslu dómsgerða, ekki tekin til greina, með því að drátturinn var réttlættur með skorti á starfsliði, sem dómarinn átti ekki SÖK Á 22.22.0000. Dæmt í kærumáli, hvernig ákveða skuli ritlaun fyrir dóms- BETÐIr ............2020.0 00 Í opinberu máli út af skjalafalsi var að því fundið, að dómara hafði láðst að láta hin fölsuðu skjöl fylgja dómsgerðum málsins ...........20000 000. ens Dómstólar. Fógeta í A-kaupstað bar að innheimta með lögtaki skattgjald aðilja, sem þar var búsettur. Eftir að hann hafði tekið lögtaksmálið fyrir, var málið flutt samkvæmt ákvörðun fógeta og með samþykki fyrirsvarsmanna málsaðilja til fógeta í R-kaupstað. Eftir að málflutningur hafði þar fram farið, kvað fógetinn í R-kaupstað upp úrskurð.um það, að lögtak skyldi ekki framkvæmt. Þessi flutningur málsins frá fógeta þeim, sem með það átti að fara að lögum, til fógeta í öðru lögsagnarumdæmi, var ekki talinn heimill, enda tek- ur 81. gr, laga nr. 85/1936 ekki til fógetagerða, sbr. 223. gr. sömu laga .........00.0..002 0. esne Bls. 307 312 324 336 343 375 446 502 507 527 556 255 255 324 Efnisskrá. Úrskurður Barnaverndarráðs Íslands um sviptingu leyfis til for- stöðu barnahælis ógiltur með dómi .......020.000.000.... Talið athugavert, að húsleit hafði verið gerð hjá manni, sem grunaður var um þjófnað, án þess að séð yrði, að dómsúr- skurður hefði verið felldur um það eða samþykki ákærða komið til ...........2200..0 020 Opinbert mál dæmt á bæjarþingi í stað þess, að það skyldi rekið og dæmt á aukadómþingi .........020200 000... A gerði kröfu um það, að metinn yrði gildur réttur hans til umferðar um gangstig. Með mái þetta var farið fyrir fógeta- dómi í stað þess, að það átti að sæta meðferð vettvangsmála og dæmast af héraðsdómara ásamt samdómendum ...... Dómtúlkar og skjalþýðendur. Fundið að því, að þyðing löggilts skjalþýðanda á nokkrum dómskjölum úr erlendu máli var í sumum atriðum ónákvæm Aðfinnsluvert þótti, að héraðsdómari hafði ekki látið dómtúlk, sem ekki hafði löggildingu til þess starfa, vinna heit fyrir dóminum, áður en hann hóf starfið .........0.0.00000... Dráttaraðstoð. Sjá björgun. Eftirgrennslan brota. Sbr. opinber mál. Rannsóknardómari nefnir tvo menn til að meta hættu af brennu Lögreglumenn athuga aðstæður á vettvangi, þar sem bifreiðar- slys hafði orðið 77, 163, 207, 289, 402, 440, 460, 492, 530, Eftirlitsmenn bifreiða eða aðrir skoðunarmenn athuga ástand bifreiða í sambandi við bifreiðarslys 77, 163, 289, 402, 492, 530, Læknar rannsaka meiðsli eða dánarorsakir manna í sambandi við bifreiðarslys 77, 163, 207, 289, 402, 440, 460, 492, 530, Eiðar og heit. Eiðfestingu vitnis var mótmælt á beim grundvelli, að það væri andlega vanþroska. Með hliðsjón af vottorði læknis þótti ekki ástæða til að ætla, að vitninu væri svo vitsmuna vant, að það bæri ekki skyn á helgi eða þýðingu staðfest- ingar. Var mótbárunni því hrundið ......0.0.0.000.0..00.. Fundið að því, að dómtúlkur, sem ekki hafði löggildingu, var ekki látinn vinna heit, áður en hann hóf starfið ........ Eignarnám. A fékk úrskurð fógeta um, að B skyldi borinn út úr herskála, sem B átti og bjó í á leigulandi A. Eftir að úrskurðurinn gekk, tók Húsaleisunefnd Reykjavíkur leigunámi samkvæmt LXI Bls. 246 160 527 LXII Efnisskrá. Bls. 5. gr. laga nr. 39/1943 herskálann og lóðarafnot og afhenti B til íbúðar. Varð það til þess, að fógeti synjaði með nýjum úrskurði um framkvæmd útburðar, og staðfesti hæstiréttur þá ákvörðun. Húsaleigunefndin hafði ekki gætt réttra að- ferða við framkvæmd leigunámsins, þar sem hún veitti ekki A kost á að gæta réttar sins, er það fór fram, en eftir atvikum þótti ekki næg ástæða til að meta leigunámsúr- skurðinn ógildan af þeim sökum .........000000 0000. 434 Eignarréttur. Er M og K gengu í hjónaband, átti M hús, er þannig varð hjú- skapareign hans. Þegar hjónin síðar skildu Jlögskilnaði, krafðist M þess, að húsið væri lagt honum út eftir virð- ingu samkvæmt 64. gr. laga nr. 3/1878. Þessari kröfu var hrundið, með því að verðmæti hússins fór fram úr eignar- hluta M í búinu ....... sr 151 A átti veiðirétt í á fyrir landi 5 tiltekinna jarða. Árið 1937 afsalaði Á veiðiréttinum án endurgjalds til eigenda jarð- anna, en áskildi sér jafnframt að halda veiðiréttinum um 20 ára skeið, þó svo, að jarðeigendur skyldu fá gjald fyrir veiðirétiinn síðara áratuginn. Árið 1944 framseldi A til B rétt sinn til veiðinnar samkvæmt samningnum frá 1937. Eigendur jarðanna töldu rétt A persónulegan og framsal óheimilt. Í máli, er af þessu reis, taldi hæstiréttur, að með hliðsjón af aðdraganda samningsins frá 1937 hefði A verið heimilt að framleigja veiðiréttinn, með þeim hætti, sem gert var, enda beri Á áfram ábyrgð á efndum samningsins gagnvart eigendum jarðanna, svo sem leigugreiðslum og því, að veiðin sé hóflega nytt .............. . 170 A keypti % hluta húss, sem var í smiðum. Um sama ley ti var byrjað að múrhúða húsið. A neitaði að greiða hluta af kostn- aði vegna múrhúðunarinnar, með því að hann hafi ekki samþykkt framkvæmd hennar. Sagt, að eins og á stóð geti það, að samþykkis A var ekki leitað, ekki leitt til sýknu hans samkvæmt almennum reglum um sameign .......... 339 Á átti forkaupsrétt samkvæmt samningi að landspildu B. Er B fékk kauptilboð í spilduna frá D, bauð hann A hana fyrir sama verð. A fyrirgerði forkaupsrétti sinum með því að svara ekki tilboðinu nægilega glöggt innan tilskilins frests 343 A átti hús í kaupstað. B, sem átti hús við sömu göfu næst fyrir sunnan hús A, hækkaði hús sitt með leyfi bvggingarnefnd- ar. Á taldi hækkunina valda því, að sól gæti ekki skinið inn um glugga á suðurhlið húss sins, og krafðist bóta vegna verðrýrnunar á húsinu af þessum sökum. Með því að hækk- un húss B Þraut ekki í bága við skipulagsuppdrátt eða Efnisskrá. LXTIl Bls. byggingarsamþykkt, en var eðlileg og réttmæt hagnýting á lóð B, sem Á hafði mátt gera ráð fyrir, þá var krafa Á ekki tekin til greina ...........0.02.00. 000. n. nn 363 A átti og bjó í lóðarréttindalausum herskála á leigulandi B í Reykjavík. B fékk úrskurð fógeta um, að A skyldi borinn út úr herskálanum. Áður en til útburðar kæmi, tók Húsa- leigunefnd Reykjavíkur herskálann og nauðsynleg lóðar- réttindi handa honum leigunámi eftir 5. gr. laga nr. 39/1943 og afhenti A síðan herskálann til íbúðar ásamt lóð- arréttindum þeim, sem leigunámi voru tekin, Vegna leigu- námsins var réttur B til að fá A borinn út talinn niður fallinn .........2.200 000. 434 Einkaleyfi. Sjá sérleyfi. Embættismenn. Sjá dómarar, lögreglumenn. Endurgreiðsla. Samkvæmt kæru A lækkaði ríkisskattanefnd útsvar hans til kaupstaðarins S um kr 650.00. A hafði greitt útsvarið að fuliu, er úrskurður ríkisskattanefndar féll, en krafðist endurgreiðslu á nefndum kr. 650.00. S synjaði fyrir skyldu til endurgreiðslu á þeim grundvelli, að ríkisskattanefnd hafi kveðið upp úrskurð sinn, eftir að liðinn var frestur sá, sem henni er til þess veittur í 24. gr. laga nr. 66/1945. Þessi andmæli S voru ekki tekin til greina, með því að ákvæði nefndrar 24. gr. er verklagsregla, sem sett er ríkis- skattanefnd, og varðar brot á reglunni ekki ónýtingu úr- skurðar ..........002.000.. ne sn 179 Í kærumáli var héraðsdómara gert skylt að endurgreiða fyrir hönd ríkissjóðs ofgreidd ritlaun fyir dómsgerðir ...... 255 Fangar. Fangelsi. A og B höfðu verið settir í gæzlu hvor í sinum fangaklefa í fangageymslu lögreglustöðvarinnar í Reykjavík. A komst út úr klefa sinum með því að brjóta læsingarjárn. Opnaði hann síðan klefa B, og sluppu þeir báðir burt úr fanga- geymslunni. Ekki var talið, að þeir A og B hafi sammælzt um strok í skilningi 110. gr. laga nr. 19/1940. Hins vegar var Á dæmd refsing samkvæmt íll. gr. sömu laga fyrir að hjálpa B til að losna úr haldi ........0000000.0.00..... 315 Fangaverði (A) og tveimur lögreglumönnum (B og C) var falið að flytja handtekinn mann (D) í fangageymslu lögreglu- stöðvarinnar í Reykjavík. Sannað þótti, að D hefði hlotið áverka í fangageymslunni af völdum einhvers eða ein- LXIV Efnisskrá. hverra þeirra A, B eða GC, en ekki var vist, hver þeirra hafði veitt D áverkana eða hverjir, ef fleiri en einn Þeirra hefðu gert það. Var því enginn þeirra sakfelldur fyrir brot á ákvæðum 23. kafla laga nr. 19/1940. Hins vegar þótti mega fullyrða um hvern þeirra um sig, að hann hefði annaðhvort sjálfur staðið að líkamsárásinni eða látið undir höfuð leggjast að veita D vernd gegn henni og að skýra yfirboðara frá misferlinu. Var þeim A, B og C því öllum dæmd refsing samkvæmt 181. gr. laga nr. 19/1940 fyrir ólöglega framkvæmd fangelsunar Fasteignir. Sjá eignarréttur. Félög. Sjá hlutafélög, stéttarfélög. Fiskveiðabrot. Varðskip tók í september 1947 færeyskan bát, 28.71 smál. bruttó að stærð, sem var að dragnótaveiðum 1 sm innan landhelgi út af Loðmundarfirði. Skipstjóri bátsins, er játaði brot sitt, dæmdur sekur við 1. gr. laga nr. 33/1922. Refsing ákveðin samkvæmt 13. gr. sömu laga, sbr. lög nr. 4/1924, 7300 kr. sekt. Veiðarfæri og afli dæmd upptæk ...........000..... Varðskip tók þýzkan togara, sem var að togveiðum 1.1 sm innan landhelgi undan Hafnarbergi. Skipstjóri togarans játaði brot sitt. Refsing dæmd samkvæmt 1. sbr. 8. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924, 29500 kr. sekt. Veiðarfæri og afli dæmd upptæk .............000 0000 Varðbátur tók brezkan togara, sem var að togveiðum í Miðnes- sjó, 1.3 sm innan landhelgi. Skipstjóri togarans játaði brot sitt. Refsing dæmd samkvæmt 1. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920 og lögum nr. 4/1924, en lög nr. 14/1948 þóttu ekki koma til greina. Sekt ákveðin 40000 kr. Afli og veiðarfæri dæmd upptæk .........0.000000 000 Varðskip tók brezkan togara, sem var að togveiðum austur af Kötlutöngum. Samkvæmt hornamælingum varðskipsins með sextant reyndist staður togarans 1.1 sm innan land- helgi. Skipstjóri togarans taldi samkvæmt áttavitamælingu, er hann hefði gert, að skip hans hefði verið á landhelgis- línunni, en ekkert þótti upp úr því leggjandi. Refsing ákveðin samkvæmt 1. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920 og lögum nr. 4/1924 sekt kr. 40000.00. Afli og veiðarfæri dæmd upp- tæk Varðskip tók brezkan togara, sem var að togveiðum suður af Langanesi, 0.6 sm innan landhelgi. Skipstjóri togarans ját- aði brot sitt. Refsing ákveðin 40000 kr. sekt samkvæmt 1. sbr. Bls. 507 103 399 488 Efnisskrá. LXV Bls. 3. gr. laga nr. 5/1940 og lögum nr. 4/1924. Afli og veiðar- færi dæmd upptæk .......00000000 00. sanns 527 Varðskip tók íslenzkan togbát, sem var að togveiðum undan Reykjanesi, 1.2 sm innan landhelgi. Skipstjóri bátsins ját- aði brot sitt. Brotið varðaði við 1. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. Refsing ákveðin með tilliti til þess, að báturinn var aðeins 53.27 smálestir að stærð, 29500 krónur. Afli og veiðarfæri dæmd upptæk .......... 567 Löggæzlumenn fóru í flugvél með suðurströnd Íslands til að at- huga um ólöglegar veiðar. Sáu þeir þá togbátinn V á Her- dísarvík, 2.65 sm innan landhelgi. Löggæzlumennirnir sáu, að verið var að draga inn botnvörpu á V. Skipstjóri V neitaði því, að hann hefði verið að togveiðum í þetta skipti. Með því að sannað var, að hann hafði botnvörpu í sjó í landhelgi, og hann færði ekki sennileg rök fyrir þvi, að vörpunni hafi verið kastað í öðru skyni en til fiskveiða, var hann talinn sekur við 1. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. Togbáturinn var 65 smál. að stærð. Refsing ákveðin 29500 kr. sekt. Afli og veiðarfæri dæmd upptæk .....2.00000 0 enn 570 Fjallskil. A, bóndi í T-hreppi í Vestur-Húnavatnssýslu, neitaði að greiða fjallskilasjóðsgjald til hreppsins fyrir árið 1945, með því að hann hefði ekki rekið fé á afrétt hreppsins það ár, enda hafi honum verið slíkt óheimilt vegna opinberra ráð- stafana til að koma í veg fyrir sauðfjársjúkdóma. Í lögtaks- máli var þetta ekki talið eiga að leysa A undan fjallskila- skyldu samkvæmt 13. gr. reglugerðar nr. 121/1940 ...... 230 Fjárhagsráð. Ákvæði um takmörkun á akstri bifreiða samkvæmt 6. gr. reglu- gerðar nr. 181/1947 talið hafa stoð í 5. tl. 12. gr. laga nr. 70/1947 um fjárhagsráð 0. fl. .......000000 0000... 88 Manni dæmd refsing fyrir brot á ákvæðum 2. mgr. 11. gr. reglu- gerðar nr. 82/1947 um fjárhagsráð o. fl. 2.....20.0000... 322 Fjársvik. J hafði ásett sér að brenna vátryggðar vörur í því skyni að svíkja vátryggingarfélagið. Eftir að hann hafði hafið undir- búning að því, hætti hann af sjálfsdáðum við íkveikju- áform sin, án þess að hann væri tálmaður í fyrirætlunum sínum. Var hann því ekki sakfelldur ........0.0000000... 1 S átti húsið nr. 5 við Miðstræti í Reykjavík. Hann ásetti sér að brenna húsið í því skyni að afla sér brunabótanna. Fékk LXVI Efnisskrá. hann J til að drýgja glæpinn gegn fégjaldi, en J fékk G í líð með sér og lét hann framkvæma íkveikjuna. J og G dæmd refsing m. a. samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940. S refsað eftir sömu gr., sbr. 22. gr. 1. mgr. sömu laga SJ átti vörur í geymsluskúr í Reykjavík, litt seljanlegar, en mjög hátt vátryggðar. Kveikti hann í skúrnum í því skyni að svikja vátryggingarfélagið. Var honum refsað samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940. Þá var honum og refsað fyrir til- raun til að fá annan mana til að kveikja í skúrnum. Svo var og tveimur mönnum dæmd refsing fyrir að hvetja SJ til verknaðarins ...............0........ sr Hlutafélag átti brunatryggðar vörur í geymsluskúr í Reykjavík. S, sem var þátttakandi í félaginu, fékk J til að kveikja í skúrnum í því skyni að svíkja út vátryggingarféð. Hlutu Þeir báðir refsingu samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. laganna, að því er S varðaði ...... S átti íbúðarhús við Baldursgötu í Reykjavík. Reyndi hann að fá menn til að kveikja í húsinu, en þeir synjuðu verksins. S refsað samkvæmt 248. gr. sbr. 20. og 1. mgr. 22. gr. sumir þeirra áttu í skúr í Reykjavík. Var ásetningur þeirra að brenna skúrinn með varningnum í því skyni að svíkja viðkomandi vátryggingarfélag, en áform þeirra varð uppvíst, áður en þeir komu því í framkvæmd. Fjórmenn- ingunum dæmd refsing m. a. eftir 248. gr. sbr 20. gr. og 1. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 ...........00 Sömu fjórmenningar, sem síðast getur, höfðu uppi fyrirætlanir um að taka bát á leigu, hlaða hann riflega vátryggðum vörum, sökkva honum siðan og heimta vátrygsingarféð. Höfðu þeir nokkurn viðbúnað í þessu skyni, en komu ekki áforminu í framkvæmd. Hlutu þeir refsingu samkvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. og 1. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 Fjórir menn, $, J, Á og SJ, höfðu samtök með sér um að koma vöruskrani fyrir í sláturhúsi á Akranesi, vátrvggja það hátt og kveikja síðan í húsinu í því skyni að svíkja út vátryggingarféð. Á vegum J lögðu einnig tveir aðrir menn, B og ÞH, vörur í brennuna, eftir að íkveikja var ráðin, en þeir vissu um áformið og áttu að fá hlut af vátrygging- arfénu. J fór frá Reykjavík til Akraness og kveikti í hús- inu, er brann ásamt vörunum. Bifreiðarstjórinn ÞG ók J til Akraness, og vissi hann, í hvaða skyni förin var farin, en ekki átti hann að fá hlutdeild í vátryggingarfénu. Ekki tókst samtakamönnum að fá vátryggingarféð greitt. Var öllum, er að brennunni stóðu, dæmd refsing m. a. sam- Bls. Efnisskrá. LXVIL Bs. kvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940. Að því er varðaði S, Á og SJ, var brotið einnig heimfært undir 1. mgr. 29. gr., og að því er varðaði ÞH, B og ÞG, undir 2. mgr. 22. 3 1 að SR ann brysti fé til greiðslunnar. J lofaði að gr eiða ejalc dið síðar, en efndi það ekki. Fyrir Þessi Ei var J dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19AQ Ll... sr 1 J hafði ásett sér að brenna vörur, er hann átt, í því skyni að svíkja út vátryggingarfé. Hann tók og við vörum af B, er fara áttu í brennuna. Vissi B um brennuáformið og átti að fá hluta af vátrygeingarfénu. Þegar B afhenti J vör- urnar, bað hann um tryggingu fyrir andvirði þeirra til þess að sýna konu sinni, sem var ókunnugt um brennu- áformið. J afhenti B þá 20000 kr. víxil og veðsetti honum jafnframt tiltekna bifreið, en til þess hafði hann enga heimild. Eftir að vörurnar höfðu brunnið, og vátrygg- ingarféð fékkst ekki greitt, kærði B J fyrir svik við veð- setningu bifreiðarinnar. Með því að útgáfa vixilsins og veðsetninr að 0 na þáttur í slæpsamlegum athöfnum þeirra J og B, sto %u þær ekki efnislegan tétt til handa B gagnvart J. Hr J því ekki dæmd sérstök refsing fyrir þetta atferli ........0......0. 0. 1 A vann sem bifreiðarstjóri hjá $S bifreiðarstöðvareiganda. Seinast í febrúarmán. 1947 réð A sig sem starfsmann á bifreiða- verkstæði G frá byrjun marzmán. Hinn 28. febr. kom Á til G og fékk hjá honum kr. 200. 00 sem fyrirframgreiðslu upp í kaup. Í marzmánuði hélt A áfram vinnu sinni hjá S, en kom aldrei til vinnu hjá G, og ekki endurgreiddi hann G skuldina. Var A dæmd refsing fyrir þenna verknað sam- kvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 ........000000. 0... 393 R hafði beðið A um aðstoð við útvegun á eldavél. Síðar kom Á að máli við R og kvaðst þurfa 900 krónur, ef hann ætti að út- vega eldavélina. R afhenti honum fjárhæð þessa, en A eyddi henni síðan í eigin þarfir. Talið var, að A mundi frá upp- hafi hafa ætlað að nota féð til sinna þarfa, og var honum dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 ...... 393 Fógetamál. Sbr. dómar, lögtak, útburðargerðir. Talið athugavert, að málflutningur fyrir fógetadómi var ein- ungis skriflegur, enda Þótt fógeti hefði ákveðið munnlegan málflutning .........00.200.0 0. ens 100 LXVIII Efnisskrá. Úrskurður fógeta og meðferð máls fyrir fógetadómi ómerkt, með því að fógetinn var ekki bær til að fara með málið Átalið, að fógeti hafði látið ódæmdar málskostnaðarkröfur aðilja .......2200220.000sn0 rr 230, Úrskurður fógeta og málsmeðferð ómerkt vegna skorts á leið- beiningarskyldu og fleiri galla á málsmeðferð .... 243, Máli um umferðarréttindi vísað frá fógetadómi, með því að það átti að sæta meðferð samkvæmt TIl. kafla laga nr. 41/1919 og dæmast af héraðsdómara ásamt samdómendum. Einnig fundið að ýmsu við meðferð málsins ............ Úrskurður fógeta í ósamræmi við kröfur aðilja ............ Fógeti hafði með úrskurði tekið til greina kröfu A um útburð á B úr íbúðarhúsnæði. Áður en útburður kom til framkvæmd- ar, rofnaði réttarsamband það, er áður var milli A og B, með því að húsnæðið var tekið leigunámi af húsaleigu- nefnd. Synjaði fógeti þá með nýjum úrskurði um fram- kvæmd útburðar, og var sú niðurstaða staðfest af hæsta- TÉtEI 20.20.0000... Forkaupsréttur. A átti samkvæmt samningi forkaupsrétt að landspildu B fyrir verð, er metið skyldi af 3 dómkvöddum mönnum. Hinn 5. april 1946 gerði B kaupsamning um spilduna við G, en ekki tilkynnti hann A um söluna. Er A frétti um söluna, tilkynnti hann B, að hann vildi fá spilduna fyrir mats- verð, en B sinnti ekki þeirri kröfu. Hinn 4. des. 1946 felldu Þeir B og C samning sinn úr gildi. Með kaupsamningi 18. jan. 1947 seldi B spilduna til D, en bauð nú jafnframt A að neyta forkaupsrétiar. A lýsti því, að hann vildi kaupa, en þó aðeins með því skilyrði, að B greiddi kostnað, er Á hefði haft af málinu. Ekki greindi A, hver kostnaðurinn væri né hversu hár. Þar sem B barst ekki skýrari yfir- lýsing frá A, var hann talinn óbundinn af forkaupsréttar- ákvæðinu, er tilskilinn frestur var liðinn ............... Frávísun. a) Frá hæstarétti. A var með héraðsdómi dæmd tiltekin fjárhæð úr hendi B. B áfrýjaði dóminum, en fyrir hæstarétti mætti enginn af hálfu A. Í hæstarétti lagði B fram yfirlýsingu, undirritaða af A, þess efnis, að hæstaréttarlögmaður sá, sem með málið fór í héraði af hálfu A, hafi höfðað það án heimildar frá A. Þessi yfirlýsing þótti ekki veita næga sönnun fyrir því, að hæstaréttarlögmanninn hafi skort heimild til höfðunar máls- ins, og var málinu því ekki vísað frá héraðsdómi. Hins 307 375 434 343 Efnisskrá. vegar var talið felast í yfirlýsingunni, að Á teldi sig ekki eiga kröfu þá, sem málið fjallaði um, og að hann ætlaði ekki að neyta héraðsdómsins til heimtu hennar. Af þeim sökum var B ekki talinn hafa haft nein efni til áfrýjunar, og var málinu vísað frá hæstarétti ................. Einkamál var þingfest í hæstarétti í september 1947. Eftir það fékk áfrýjandi 5 sinnum fresti í málinu, en er hann bað enn um frest í maimánuði 1948, var honum ekki veittur hann segn andmælum stefnda, en málinu vísað frá hæsta- ÞÉR ............020 ns A krafðist þess fyrir fógetadómi, að lóðarréttindalaus herskáli, sem B átti og bjó í, yrði fluttur burt af leigulandi A. í úrskurði fógeta var krafa A ranghermd á Þá leið, að hann krefðist útburðar á B úr herskálanum, og féll úrskurður á þá leið, að útburður skyldi fram fara. Eftir það var þess krafizt af hálfu A, að úrskurðinum yrði fullnægt, en áður til þess kæmi, áfrýjaði A úrskurðinum og krafðist þess, að hann yrði ómerktur vegna framangreinds ranghermis. Undangengin krafa A um, að úrskurðinum yrði fullnægt, þótti ekki samrýmast áfrýjun málsins, og var málskotinu því vísað frá hæstarétti ......0.00002000 0... Í kærumáli krafðist varnaraðili ómerkingar ummæla í greinar- gerð sóknaraðilja í héraði og sekta á hendur málflytjanda þeirra þar. Kröfu þessari var vísað frá hæstarétti þegar af þeirri ástæðu, að héraðsdómari hafði enn eigi dæmt hana Einkamál var þingfest í október 1945. Eftir það fékk áfrýjandi fresti 16 sinnum, en er hann æskti enn frests í október 1948, var honum samkvæmt kröfu stefnda synjað um frestinn, en málinu vísað frá hæstarétti ..........02000. 000... b) Frá héraðsdómi. Í skaðabótamáli var tilteknum kröfulið vísað frá héraðsdómi, neð því að málið var vanreifað, að því er þann kröfu- lið snerti .........2020000 0... Eftir að rannsókn hafði farið fram á hendur A út af hegðun, er ætla mátti að varðaði við refsilös, hét dómsmálaráð- herra honum því, að lagt skyldi til við Forseta Íslands, að saksókn yrði felld niður, ef A greiddi ríkissjóði tiltekin gjöld, sem honum voru talin til skuldar vegna misferlis hans. Féllst A á þetta og greiddi gjaldið, enda þótt hann teldi það ofreiknað um rúmlega kr. 90 þús. Síðar ákvað nýr dómsmálaráðherra að láta dóm ganga í refsimáli á hendur A án þess að leysa hann undan skilyrðum þeim, sem hon- um höfðu verið sett um fjárgreiðslu. Hæstiréttur taldi máls- höfðun ekki seta samrýmæzt framangreindu loforði og LXIX Bls. 66 362 375 421 485 232 LXX Efnisskrá. óhaggaðri skilagerð A um greiðslu gjaldanna. Var málinu því vísað að svo stöddu frá dómstólum ............... Skaðabótakrafa, er höfð var uppi í refsimáli, þótti vanreifuð, og var henni vísað frá héraðsdómi .............0.0.... . A, sem tekið hafði að sér að reisa hús fyrir B, höfðaði í héraði mál á hendur B til greiðslu skuldar fyrir timbur, er hann hafði útvegað til byggingarinnar. B krafðist frávísunar málsins, þar sem ákveðið væri í verksamningi aðilja, að ágreiningur út af samningnum skyldi lagður í gerð. Frá- vísunarkröfunni var hrundið, með því að viðskipti þau, er málið var risið af, féllu utan samningsins .............. Í einkamáli hafði stefnandi í héraði uppi kröfur, er dæmt hafði verið um áður í öðru máli milli sömu aðilja. Vísaði hæsti- réttur því kröfum þessum frá héraðsdómi ......... Frelsissvipting. A og B, atvinnubilstjórar, tóku konu (C), er kom að bifreiða- stöð þeirra í Reykjavík, inn í bíl A. Í stað þess að aka með C til heimilis hennar, eins og hún bað um, fluttu þeir hana á afvikinn stað utan við bæinn og vörnuðu henni með valdi að komast út úr bifreiðinni á leiðinni, sem hún gerði itrekaðar tilraunir til. Eftir að B hafði nauðgað og A gert tilraun til að nauðga C, skildu þeir hana eftir úti á víðavangi. A og B voru ákærðir fyrir brot gegn 22. kafla laga nr. 19/1940, og var þeim dæmd refsing eftir 194. gr. sömu laga .............2.... sr Frestir. Hæstiréttur frestar opinberu máli og kveður á um frekari rann- sókn sakaratriða ...... a Hæstiréttur frestar einkamáli og kveður á um öflun frekari SASNA 2..........0 se 424, Hæstiréttur frestar kærumáli vegna áfrýjunar aðalmálsins 342, Eftir að áfrýjandi hafði margsinnis fengið fresti fyrir hæsta- rétti, æskti hann enn framhaldsfrests, en því var andmælt af stefnda. Hæstarétti hafði ekki borizt ágrip dómsgerða. Var áfrýjanda synjað um frestinn og málinu vísað frá hæstarétti „............... se 362, Friðhelgi einkalífs. Sjá hótun. Frjálsræðisbrot. Sjá frelsissvipting. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gengi gjaldeyris. Sjá gjaldevrismál. Bls. 278 296 421 556 199 87 öðð 434 485 Efnisskrá. Gerðardómur. Í verksamningi var ákveðið, að ágreiningi út af framkvæmd hans skvldi lokið með gerð. Tiltekin viðskipti samningsað- ilja þóttu falla utan samningsins og því heimilt að bera ágreining út af þeim undir dómstóla .......... sr . Gjafsókn. Gjafvörn. Faðir sækir skaðabótamál fyrir hönd 9 ára gamals sonar sins, sem orðið hafði fyrir meiðslum í bifreiðarslysi. Hann fær sjafsókn í héraði. Stefnda, sem tapaði málinu fyrir báðum dómum, dæmt að greiða laun skipaðs talsmanns stefn- anda í héraði .........0..0nesnse ss Tvö hreppsfélög, sem höfðu sameiginlegan fjallskilasjóð, kröfðust lögtaks fyrir fjallskilagjaldi A. Fógeti úrskurðaði, að lögtak skyldi fram fara. A áfrýjaði úrskurðinum. Hreppsfélögin fengu gjafvörn fyrir hæstarétti. Úrskurður fógeta var staðfestur, málskostnaður felldur niður fyrir báðum dómum, en lagt á ríkissjóð að greiða laun skipaðs talsmanns stefndu í hæstarétti ............ sr .. Í barnsfaðernismáli var M í héraði dæmdur faðir að barni K. M áfrýjaði málinu, og K fékk gjafvörn fyrir hæstarétti. Héraðsdómur var staðfestur, og M dæmt að greiða K máls- kostnað fyrir hæstarétti, er renna skyldi til skipaðs tals- manns hennar þar .......... sn . Gjaldeyrir. Gjaldeyrisbrot. Hlutafélag, sem rak heildverzlun í Reykjavík, flutti árið 1947 191 bifreið til landsins án innflutnings- og gjaldeyrisleyfis. Fyrir innflutningnum stóð R, sem var formaður og fram- kvæmdarstjóri félagsins. Var brot hans talið varða við 1. mgr. 1. gr. sbr. 1. mgr. 17. gr. reglugerðar nr. 7/1946, sbr. 2. tölulið 2. gr. og 7. gr. laga nr. 91/1945. R, sem hafði tvisvar áður gerzt sekur um brot á verðlags- og gjaldeyris- löggjöfinni, var dæmt að greiða 35000 króna sekt til ríkis- sjóðs. Samstjórnendur R í félaginu, þau F, eiginkona hans, og G, mágur hans, voru einnig ákærð fyrir innflutninginn í sama máli, en bæði sýknuð, með því að ekki var sannað, að þau hefðu átt færi á að vita um pantanirnar ...... Er síðari heimsstyrjöldin hófst árið 1939, skuldaði A á Ísa- firði firmanu B í Danmörku samkvæmt skuldabréti tiltekna fjárhæð í dönskum krónum. Árlegar greiðslur afborgana og vaxta áttu að fara fram í skrifstofu B í Kaupmannahöfn. Styrjöldin og hernám Danmerkur vorið 1940 olli þvi, að A varð ómögulegt að flytja fé til Danmerkur til greiðslu afborgana og vaxta. A lagði þá í þess stað greiðslur þessar LXXI Bls. 421 230 481 106 LXXII Efnisskrá Bls. í sérstakan reikning í banka á Ísafirði. Hinn 10. sept. 1945, að styrjöld lokinni, lækkaði gengi ísi. krónu gagnvart danskri. Hinn 4. marz 1946 krafðist B greiðslu á ógreidd- um afborgunum og vöxtum í d. kr. A taldi sér ekki skylt að greiða fé þetta með öðru gengi en var á d. kr. fyrir 10. sept. 1945. Í máli milli aðilja, er af þessu reis, var Ómögu- leiki sá, sem styrjöldin olli á flutningi fjár til Danmerkur, ekki talinn eiga að hafa áhrif á það ákvæði skuldabréfs- ins, að innstæða skuldarinnar os vextir skyldu lúkast í dönskum gjaldeyri, án tillits til gengis íslenzks gjaldeyris. Var A því dæmt að greiða fjárhæðirnar í d. kr. ...... 115 Reykjavík pantaði vörur hjá B í Kaupmannahöfn án þess að afla sér innflutningsleyfis fyrir þeim og gjaldeyrisleyfis til greiðslu andvirðis þeirra. Vegna neitunar gjaldeyrisyfir- valda á leyfum, urðu vörurnar ekki fluttar til landsins. B höfðaði þá mál á hendur Á til greiðslu andvirðis varanna í dönskum krónum. Vegna ómöguleika á innflutningi var- anna, var talið, að kaupin væru úr gildi fallin. Hins vegar var Á sagður ábyrgur til fébóta á skaða þeim, sem B hafði beðið vegna þess, að vörurnar urðu honum lítils virði í Danmörku. Skaðabætur þessar voru tilteknar í ísl. kr, enda höfðu íslenzk gjaldeyrisyfirvöld neitað um danskan gjaldeyri vegna varanna .........0000. 00 356 Hæstiréttur ómerkir mál, sem höfðað hafði verið af hálfu ákæruvaldsins á hendur fimm mönnum fyrir brot segn sjaldeyrislöggjöfinni 0. fl. ..........0...0. 385 > Greiðsla. Á. krafðist útburðar á B vegna vanskila á leigugreiðslum. Í málinu kom það fram, að B hafði um árabil greitt A húsa- leigu fyrir marga mánuði í einu eftir á, og ekki varð séð, að A hefði gert fyrirvara vegna þessa greiðsluháttar. Ekki var sannað, að A hefði skorað á B að breyta þessum greiðsluhætti, fyrr en hann krafðist útburðar í fógetarétti. Að svo vöxnu máli þótti B ekki hafa fyrirgert leigurétti sínum vegna vanskila ..........0.0.0.0.00.0.00 00... 100 Árið 1939 skuldaði A á Ísafirði firmanu B í Danmörku tiltekna fjárhæð í dönskum krónum samkvæmi skuldabréfi. Ár- legar afborganir og vextir áttu að greiðast í skrifstofu B í Kaupmannahöfn. Hernám Danmerkur vorið 1940 og styrjöldin olli því, að A varð ómögulegt að flytja fé til Danmerkur til greiðslu afborgana og vaxta. Lagði Á þá ár- lega afborganir og vexti í sérstakan reikning í banka á Ísa- firði, miðað við þáverandi gengi ísl. kr. gagnvart danskri. Hinn 10. sept. 1945 lækkaði sengi ísl. kr. gagnvart danskri Efnisskrá. LXXIII kr. Hinn 4. marz 1946 krafðist B greiðslu á gjaldföllnum afborgunum og vöxtum. A taldi sér ekki skylt að greiða með öðru gengi en verið hafði fyrir 10. sept. 1945. Í máli, er af þessu reis milli aðilja, var ekki talið, að A hefði full- nægt skyldum sínum með því að leggja fé í bankareikning, eins og áður segir, enda ekki um viðtökudrátt að ræða af hálfu B, og A hafði áfram umráðarétt yfir bankageymslu- fénu. Í dómi hæstaréttar er sagt, að ófæra sú til efnda, sem hlauzt af styrjöldinni, hafi einungis frestað greiðsluefndum og framlengt vaxtaákvæðin, en hafi engin áhrif haft á það ákvæði skuldabréfsins, að höfuðstóll og vextir skyldu lúk- ast ákveðinni fjárhæð dansks gjaldeyris án tillits til gengis íslenzks gjaldeyris. Var A samkvæmt þessu dæmt að greiða B féð í d. kr. ..........0 0000 M, leigutaki húsnæðis, hafði um tíma sent A, leigusala, leigu- greiðslur í póstávisun vegna tregðu Á á að taka við greiðsl- um. Í okt. 1946 tilkynnti B í bréfi til M, að hann hefði keypt húsið af A. Með því að eignarheimild B var ekki þinglesin, hélt M áfram að senda greiðslur í póstávísun til A. Hinn 22. marz 1947 fékk M tilkynningu frá B um, að eignarheimild hans væri nú þinglesin, og hinn 18. april s. á. krafðist B útburðar á M vegna vanskila. Eftir at- vikum þótti greiðsluháttur M ekki hafa verið slíkur, að útburði ætti að varða ........202220.00. nn Gærzluvarðhald. Gæzluvarðhald látið koma til frádráttar refsivist 1, 94, 181, 263, 315, Skilyrði eigi talin fyrir hendi til þess, að gæzluvarðhald söku- nauts komi til frádráttar dæmdri refsivist, sbr. 76. gr. laga nr. 19/1940 ........0.2000. 0. ene 215, Hæstiréttur átelur, að sakborningar skyldu ekki vera settir í gæzluvarðhald, meðan á rannsókn stóð ......000000.00... Hafning máls. Mál hafið eftir ósk áfrýjanda, og voru stefnda dæmdar ómaks- bætur ...........202 0... 65, Handtaka. A, sem var handtekinn, hlaut áverka í höndum þriggja löggæzlu- manna, sem fluttu hann í fangageymslu lögregluvarðstol- unnar í Reykjavík. Sannað þótti, að einhver eða einhverjir löggæzlumannanna hefðu veitt A áverkann, en ekki tókst að upplýsa, hver eða hverjir þeirra hefðu gert það. Með því að fullyrða mátti um hvern þeirra, að hann hefði annað- Bls. 115 251 349 324 507 LEXXIV Efnisskrá. Bls. hvort staðið að líkamsárás á A eða látið hjá líða að veita honum vernd og skýra yfirboðara frá misferlinu, þá var löggæzlumönnunum öllum þremur dæmd refsing samkvæmt 131. gr. laga nr. 19/1940 ........... 0. 507 Heimilisfang. Árið 1945 var lagt útsvar á Á á Akureyri, en hann taldi álagn- inguna ólöglega, með því að hann væri ekki heimilisfastur Þar. A átti hús á Akureyri, og bjó eiginkona hans í Því hafði til umráða 2 herbergi og eldhús. Hins vegar hafði A árum saman, þar á meðal allt árið 1944, verið fastráðinn starfsmaður sildarverksmiðju í Glæsibæjarhreppi og haft þar fæði og herbergi til umráða. Þótti ekki sannað, að heimilt hefði verið að leggja útsvar á A á Akureyri ...... iit o Heimvísun. Sjá ómerking. Heitingar. Sjá hótun. Hilming. Sjá þjófnaður. Hjón. Er hjónin M og K skildu lögskilnaði, krafðist M þess, að hon- um yrði lögð út eftir virðingu samk væmt 54. gr. laga nr. 3/1878 húseign, er hann hafði átt, áður en hjónabandið stofnaðist og var hjúskapareign hans. K andmælti þessu og krafðist, að verð hússins yrði sannreynt með opinberu uppboði. Með því að verð hússins fór fram úr eignarhluta M í búinu, Þótti nefnd 64. gr. ekki veita honum réit til út- lagningar eftir virðingn, enda breyti lög nr. 20/1923 engu um þetta ........000022.0 000 151 Hjónin M og K áttu hús, er byggt var á vegum bygsingarsam- vinnufélagsins B. Er hjónin skildu lögskilnaði, og ákveðið hafði verið af skiptarétti, að húseignin yrði boðin upp á opinberu uppboði, krafðist B bess, að því yrði lögð eignin út eftir virðingu. K andmælti þessu, en M studdi kröfu B. Skiptaréttur úrskurðaði, að sannreyna skyldi á opinberu uppboði, hver boð yrðu gerð í eignina, og staðfesti hæsti- réttur þá niðurstöðu ..............0..0000 0. 428 Hlutafélög. R, formanni og framkvæmdastjóra hlutafélags, dæmd refsing fyrir innflutning varnings án innflutnings- og gjaldeyris- leyfis. Í málinu voru tveir samstjórnendur R í félaginu, þau F, eiginkona hans, og G, mágur hans, einnig ákærð fyrir Efnisskrá. LXXV Bls. innflutninginn. Ekki þótti sannað, að þau F og G hefðu átt færi á því að vita um pöntun vörunnar og þar með átt Þess kost að skerast í leikinn og hindra innflutninginn. Voru bau því sýknuð af ákærunni .........0..0..0.0... 106 Hlutafélag sagði leigutaka í húsnæði félagsins upp leigunni og krafðist síðar útburðar á honum. Taldi félagið sig þurfa á húsnæðinu að halda til íbúðar handa einum hluthafa í félaginu. Krafan var ekki tekin til greina, þar sem hvorki undantekningarákvæði 1. gr. laga nr. 39/1943 né önnur ákvæði í lögum veittu hlutafélögum rétt til að segja leigu- taka upp íbúð til afnota handa einstökum hluthafa ...... 113 Hlutdeild. J hafði vopni fyrirætlanir wm að kveikja í vátryggðum vörum til þess að ná í vátrvggingarféð. S virtist hafa verið eiti- hvað í ráðum með honum um þetta, en gegn neitun S þótti þó ekki fullsannað, að hann hefði hvatt J til íkveikju, Þannig að varða ætti hann refsingu .......0.00..000..... 1 Í viðtæku brennumáli kom það upp, að S hafði hvatt ýmsa menn til að kveikja í húsum og vörum í því skyni að svíkja rátrygsingarfélög. Var S dæmd refsing samkvæmt 164. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. svo og 20. gr., ef brot var ekki fullframið. Í sama máli voru fjórir menn aðrir dæmdir til refsingar eftir sömu lagagreinum fyrir sams konar verknað. Einnig var í sama máli fjórum um- getinna manna dæmd refsing samkvæmt 165. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 20. og 1. mgr. 22. gr., fyrir áform og viðbúnað um að sökkva bát með váitryggðum vörum í því skyni að svíkja vátryggingarfélag .................. 1 Fjórir menn, S. J, Á og SJ, höfðu samtök um að brenna hús á Akranesi með yfirtryggðum vörum í því skyni að svíkja rátrygeingarfélög. J kveikti í húsinu, sem brann ásamt varningnum. Vátryggingarfé hafði ekki verið greitt, er upp komst um brotið. Tveir menn, B og ÞH, lögðu vörur í brun- ann á vegum J og áttu samskipti við hann einan um þátt- töku í brennunni. Áttu þeir að fá hluta af ágóða J af væntanlegu vátryggingarfé. Bifreiðarstjórinn ÞG ók J frá Beykjavík til Akraness, og vissi hann, að J fór ferð þessa til að kveikja í húsinu. Var þeim S. J, Á, SJ, B, ÞH og ÞG dæmd refsing samkvæmt 248. gr. sbr. 20. gr. og 2. mgr. 164. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. sömu laga, að því er varðaði S, Á og SJ, og 2. mgr. 22. gr., að því er varð- aði B, ÞH og ÞG ..........0.0020000 eens 1 SJ kom að tali við J og tjáðist hafa verið beðinn af ónafn- greindum manni að kveikja í tilteknu húsi í Reykjavík fyrir LXXVI Efnisskrá. Bls. fégjald. Skýrði J svo frá, að SJ hefði mælzt til aðstoðar hans við þetta gegn því, að hann fengi helming fégjaldsins. J kveðst fyrst hafa tekið vel í þetta, en síðar hafi hann orðið því afhuga og tjáð SJ það. Hafi SJ þá sagt, að þessi fyrirætlun væri úr sögunni. Varhugavert þótti að telja víst, að SJ hafi ætlazt til eða mátt miða við, að J tæki frásögn hans sem hvatningu, er farandi væri eftir, fyrr en J fengi nánari vitneskju um brennubeiðanda og að hann vildi standa við greiðslu fégjaldsins. Þótti því ekki alveg nægur grundvöllur til að dæma SJ refsingu fyrir hvatamennsku í íkveikju ............. sr L hafði staðið að því ásamt öðrum manni að taka ávísanaeyðu- blöð, er á hafði verið stimplað nafn tiltekins verzlunar- fyrirtækis, með leynd úr vörzlum framkvæmdastjóra fyrir- tækisins í því skyni að nota þau til falsana. Félagi L fékk eitt eyðublaðið og notaði það til að falsa ávísun undir nafni verzlunarfyrirtækisins. L dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 155. gr. sbr. 2. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 ........ 181 Tveir bifreiðarstjórar, A og B, höfðu samtök um það að hafa samfarir við konu að henni nauðugri. Var A dæmdur fyrir fullframið brot samkvæmt 1. mgr. 194. gr. laga nr. 19/1940, en B fyrir tilraun til brots samkvæmt 1. mgr. sömu gr. sbr. 20. gr. Þá var og A dæmdur fyrir hlutdeild í broti B samkvæmt 2. mgr, 22. gr., og B fyrir hlutdeild í broti A samkvæmt Í. mgr. 22. gr. laganna ................ 199 Hótun. A og B voru með ráðabrugg um að brenna vátryggðar vörur i því skyni að ná í vátryggingarféð. Sagði A þá við B, að ef hann þegði ekki um áform þeirra, skyldi hann verða myrtur. Kvaðst B hafa álitið orðin mælt af alvöru, en A sagði enga fyrirætlun hafa legið á bak við þau. Í málinu var Á ekki ákærður fyrir hótun þessa samkvæmt 233. gr. laga nr. 19/1940, og var honum því ekki dæmd refsing fyrir hana ........200.. 00 sr 1 Húsaleiga. Húsaleigulög. A bjó í húsi sinu í Reykjavík. Á sömu hæð hússins hafði B ibúð á leigu. A krafðist útburðar á B vegna ónæðis af drykkjuskap hans, er ÁA kvað standa sér og öðrum íbúum hússins fyrir svefni. Í útburðarmálinu sannaðist, að B hafði í tvö tiltekin skipti farið óboðinn og ölvaður inn í íbúð B og hagað sér þar illa, m. a. ráðizt að gesti A með meinyrðum og hótunum. Með þessu þótti B hafa gert svo á hluta A, að honum sé verulega óþægilegt að hafa B í húsinu, sbr. 2. Efnisskrá. LKKVIE Bls. gr. laga nr. 39/1943. Var B því talinn hafa fyrirgert leigu- rétti sinum og útburður heimilaður ............0......0.... 62 A hafði íbúð á leigu í húsi B í Reykjavík. Hinn 20. júní 1946 krafðist B útburðar á Á vegna vanskila á greiðslu húsaleigu og einnig sökum þess, að A hefði tekið tiltekna konu ásamt barni hennar inn í íbúð sína. Að því er vanskilin varð- aði, þá kom það fram í málinu, að A hafði um árabil greitt B húsaleigu fyrir marga mánuði í einu eftir á, án þess að séð yrði, að B hefði gert fyrirvara vegna þessa greiðslu- háttar. Þar sem ekki var sannað, að B hefði skorað á A að breyta þessum greiðsinhætti, fyrr en hann krafðist út- burðar í fógetarétti, þá þótti útburður ekki verða byggður á þessari ástæðu. Kona sú, er Á hafði tekið í íbúð sina, bjó þar aðeins um tíma sem gestur án þess að greiða leigu, og hafði B ekki fundið að veru hennar í húsinu fyrr en fyrir fógetaréttinum. Var útburðarkrafa B ekki tekin til SPEÍNA ........0.00. sn 100 Á hafði íbúð á leigu í húsi hlutafélags. Félagið sagði A upp leigunni vegna þess, að það þyrfti á íbúðinni að halda handa einum stjórnarmanni félagsins. Uppsögnin ekki talin lögmæt, þar sem hvorki undantekningarákvæði 1. gr. laga nr. 39/1943 né önnur ákvæði í lögum veiti hlutafélagi rétt til að segja leigutaka upp íbúð í húsi hlutafélagsins til afnota handa einstökum hluthafa í félaginu ............ 113 Konan Á var leigutaki íbúðar í húsi B í Reykjavík. Taldi B hegðun hennar hafa verið þannis, að honum væri veru- lega óþægilegt að hafa hana í húsi sínu, og að hún hefði með þvi fyrirgert leigurétti sínum, sbr. 2. gr. laga nr. 39/1943. Krafðist hann því útburðar á henni. A hafði áður i sambandi við útburðarkröfu B haft í frammi meiðandi um- mæli um hann og leigutaka í húsinu, G. Hafði A verið dæmd refsing fyrir ummælin með tveimur dómum bæjarþings Reykjavíkur. Þá var og leitt í ljós mikið missætti með þeim A og C. Þegar til þess var litið, að hin meiðandi ummæli voru sett fram í sambandi við sakir, sem á A voru bornar fyrir húsaleigunefnd, og að atvik varðandi viðskipti hennar við C voru ýmist óljós eða ósönnuð, þá þótti ekki verða staðhæft, að A hefði fyrirgert leigurétti sínum. Var því synjað um framkvæmd útburðar ................... 122 M hafði á leigu sölubúð í húsi A í Reykjavík. Hinn 1. okt. 1946 keypti B húsið af A og tilkynnti M eigsendaskiptin. A hafði áður gert tilraunir til að koma M burt úr húsinu og sýnt tregðu á viðtöku húsaleigu. Hafði M því sent A leigu- greiðslur í póstávísun. Eftir að M fékk tilkynningu B um eigandaskiptin, aðgætti hann, að eignarheimild M var ekki LXXVITI Efnisskrá. þinglesin. Hélt hann því áfram að senda Á leigugreiðslur í pósiávisun. B tilkynnti M hinn 22. marz 1947, að eignar- heimildin væri þinglesin, og hinn 19. maí s. á. krafðist hann útburðar á M vegna vanskila. Vegna framangreindra trufl- ana á viðtöku leigugreiðslna og þar sem ekki varð séð, að M skorti vilja eða getu til að greiða leiguna, var synj- að um útburð ........ sr sr A hafði á leigu tvær sölubúðir í húsi B. Í dómsmáli taldi B, að A hefði fyrirgert leigurétti sínum með óráðvandlegri hegðun, slæmri umgengni og vanrækslu á viðhaldi. Atvik þau, sem B studdi mál sitt með, voru ýmist ósönnuð eða svo Vveigalitil, að ekki Þótti rétt að taka til greina kröfu hans um, að ÁA yrði gert að rýma húsnæðið sr Með úrskurði fógetadóms Reykjavíkur hafði verið ákveðið, að þf A skyldi borinn út úr herskála, sem hann átt 1 og bjó í á leigulandi B. Eftir uppkvaðningu úrskurðarins tók Húsa- leigunefnd Reykjavíkur herskálann leigunámi ásamt nauð- synlegum lóðarréttindum og afhenti hann A til íbúðar. Er B krafðist síðar, að útburðarúrskurðurinn yrði fram- kvæmdur, synjaði fógeti þess með nýjum úrskurði, þar sem hið fyrra réttarsamband þeirra ÁA og B hefði rofnað við leigunámið. Var sú niðurstaða staðfest í hæstarétti gr. laga nr. 39/1943 er húsaleigunefndum veitt heimild til að taka leigunámi auðar íbúðir. Talið, að í heimild þessari felist og réttur til að taka leigunámi ásamt húsnæðinu nauð- synleg lóðarréttindi, hvort sem þau hafa áður fylgt hús- næðinu eða ekki .............2220000 00. ens A átti hús í Reykjavík í sameign með öðrum. B hafði á leigu íbúð í húsi þessu. Sjálfur bjó A, sem var ókvæntur, í einu herbergi, sem hann hafði á leigu í öðru húsi. ÁA virðist hafa sagt B upp íbúðinni í júní 1947 til brottflutnings 1. okt. s. á. Er B fór ekki úr húsnæðinu, kröfðust A og sameig- endur hans útburðar., A kvaðst sjálfur ætla að flytjast í íbúðina. Hafi honum verið sagt upp herbergi því, er hann búi í, en auk þess sé honum af heilsufarslegum ástæðum nauðsynlegt að taka sér ráðskonu. Ekki kom fram, að gild væri uppsögn á herbergi því, sem A hafði á leigu. Þá hafði og A og sameigendur hans selt lausa íbúð í húsi þvi, sem B bjó í, vorið 1947, án þess að séð yrði, að brýna nauðsyn hefði borið til, og ekki sýnt, að hagur A hefði breytzt til muna síðar. Var útburðarkrafan því ekki tekin til greina ...........22000.00 0 seen Fjögur systkin voru sameigendur að íbúðarhúsi, þar sem ÁA hafði íbúð á leigu. Eitt systkinanna, B, bjó einnig í lítilli íbúð í húsinu. Systkinin sögðu Á upp húsnæðinu. 'Kváðu Bls. 329 434 434 446 Efnisskrá. LXXIX Þau systur sina, sem ekki var eitt sameigendanna, hafa Þörf fyrir húsnæði. Þessi ástæða þótti haldlaus, með því að engin heimild væri í lögum til að fá húsnæði rýmt af þessum sökum. Til vara kröfðust systkinin, að A væri gert skylt að hafa íbúðaskipti við B. Þar sem sannað var, að B væri brýn þörf á auknu húsnæði, var þessi krafa tekin til greina Að undangenginni uppsögn krafðist A, sem átti ibúðarhæð, er B hafði á leigu, að B yrði borinn út úr húsnæðinu. RBeisti hann kröfu sina á því, að hann hefði þörf fyrir íbúðina handa dóttur sinni og eiginmanni hennar. A hafði nýlega keypt tvær hæðir í húsi, sem var í smíðum, og látið full- gera húsnæði þetta, sem hann tók til eigin afnota, á þeim tíma, sem honum mátti vera ljóst, að dóttir hans og tengda- sonur þyrftu á húsnæði að halda. Þar sem A hafði verið í lófa lagið að veita þeim húsnæði í húsi þessu, þá þótti ekki ástæða til að taka útburðarkröfuna til greina ....., Úrskurðir í útburðarmálum ómerktir vegna rangrar málsmeð- ferðar ................000 0. 243, Húsleit. Fundið var að því, að húsleit hafði verið gerð hjá manni, sem grunaður var um þjófnað, án þess að séð yrði, að dóms- úrskurður hefði verið felldur um það eða samþykki hlut- eigandi manns komið til .........0..0......00 0000. Iðgjöld. Sjá skaðabætur. Innheimtulaun. Í skuldamáli krafðist hæstaréttarlögmaður innheimtulauna af skuldinni auk fullra málflutningslauna. Krafan um inn- heimtulaun ekki tekin til greina, enda þótti ljóst af ákvæðum lágmarksgjaldskrár Lögmannafélags Íslands, að sé skuld innheimt með málssókn, þá komi málflutningslaun í stað innheimtulauna .................00. 0... enn Innsetning búfjár. Lögreglumenn taka í geymslu óskilahross, sem gengu laus í Reykjavik. Umráðamanni hrossanna dæmd sekt samkvæmt 61. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. Krafa um endurgjald fyrir geymslu og fóðrun hross- anna þótti vanreifuð, og var henni því vísað frá dómi .... Ítrekun. Sökunaut dæmd refsing fyrir ítrekaðan þjófnað .. 94, 193, 349, Togaraskipstjóri hafði verið dæmdur fyrir brot á landhelgis- Bls. 474 552 450 287 115 296 409 LXXX Efnisskrá. Bls. lögum árið 1940. Hann hlaut aftur refsidóm fyrir sams konar brot, framið árið 1948. Þar eð fyrri dómurinn hafði ekki ítrekunarverkun, sbr. 71. gr. laga nr. 19/1940, var ekki beitt refsiákvæðum 5. gr. laga nr. 5/1920 .......... o27 Ítök. Sjá kvaðir. Kaup og sala. Í bréfi dags. 21. júní 1943 bauð A, heildsali í Hafnarfirði, B, kaupfélagi á Seyðisfirði, til sölu skíði, sem A hafi pantað frá Ameríku og von sé á með haustinu. Í svarbréfi B. 11. júlí s. á. biður hann Á að senda skíðin, þegar hann fái þau. Þetta var á styrjaldartímum, er venjulegt var, að vörupantanir frá útlöndum tefðust mjög. Skíðin komu til landsins í des. 1943 og voru send B með skipi 18. þess mánaðar. B neitaði að taka við skíðunum vegna dráttar á afhendingu þeirra. Í máli, er af þessu reis, var B talin riftun kaupsins óheimil, þar eð afhendingartími vörunnar hafi verið svo óákveðinn, að ekki geti talizt, að um af- hendingardrátt hafi verið að ræða .........0000000 00... 196 Í október 1941 keyptu tveir menn í Vestmannaeyjum fiskiskip af Á, skipaviðgerðarstöð í Keflavik. Skipið átti að vera haí- fært og fullnægja í því efni ákvæðum laga um öryggi skipa. Hafði A nýlega lokið viðgerð á skipinu, er það var selt. Kaupendur (K) hófu fiskveiðar á skipinu frá Vestmannaeyj- um, en í febr. 1942 kom í ljós fúi í því. Var skipið þá tekið upp í dráttarbraut til athugunar. Með vottorðum skipa- skoðunarmanna í Vestmannaeyjum og vætti skipasmiða var sannað, að skipið mundi hafa verið stórgallað af fúa, er kaup fóru fram, en A hafði ekki orðið við áskorun K um að hafa fyrirsvarsmenn við athugun og viðgerð skipsins í Vestmannaeyjum. Í máli, sem K höfðuðu á hendur A til greiðslu skaðabóta, var Á dæmt að greiða K viðgerðarkostn- að og bætur fyrir aflatjón ...........000.%. 00 enn rn 232 Veturinn 1946 pantaði A, heildsölufirma í Reykjavík, vörur frá B í Kaupmannahöfn. Áður en vörurnar voru sendar frá Kaupmannahöfn, óskaði A bess, að kaupin gengju til baka, Þar sem synjað hafði verið um innflutnings- og gjaldeyris- leyfi fyrir þeim. B neitaði að verða við því, en seldi vör- urnar Í Kaupmannahöfn vegna A. Höfðaði B síðan mál gegn A til greiðslu andvirðis vörunnar í dönskum kr. Talið var, að vegna synjunar gjaldeyrisyfirvalda á leyfum, væru kaupin úr gildi fallin, en að A væri ábyrgur til fébóta vegna þess, að vörurnar, sem voru gervivörur, framleiddar til sölu á Íslandi, urðu B lítils virði. Voru skaðabæturnar til- Efnisskrá. LXXKXI Bls. teknar í ísl. krónum og miðaðar við söluverð til A að frá- dregnu verði því, er fékkst fyrir vöruna í Kaupmanna- höfn .......000000000. 356 Byggingarfélagið B tókst á hendur að reisa hús fyrir A. Í verk- samningi aðilja var tekið fram, að B sé ekki skylt að leggja til erlent byggingarefni, en lofi að vera hjálplegt með það eftir föngum. Ágreining út af verksamningnum skyldi leggja í gerð. Meðan á verkinu stóð, útvegaði B timbur til bygg- ingarinnar. Er A neitaði að greiða andvirði timbursins, höfðaði B mál gegn honum til greiðslu þess. A krafðist frá- vísunar, með því að málið ætti að leggja í gerð. Frávísunar- kröfunni var hrundið, þar sem hér hefði verið um bein kaup að ræða, sem ekki féllu undir ákvæði verksamningsins .. 491 A taldi B hafa undirgengizt kaup á nótabátum og höfðaði mál á hendur honum til greiðslu andvirðisins. Umræður höfðu farið fram um kaup þessi, en gegn mótmælum B tókst A ekki að sanna, að kaup hefðu komizt á. Var B því sýkn- aður af kröfum A í málinu ........0....0.0.00 00. 477 A, sem hafði útskipunarstarfsemi á hendi, krafðist útskipunar- gjalds af B, er sent hafði fisk með tilteknu skipi til út- landa. B taldi sér ekki skyit að greiða gjald þetta, þar sem hann hefði flutt fiskinn að skipshlið. Þar sem B átti að skila fiskinum á skipsfjöl, sbr. 62. gr. laga nr. 39/1929, og hann hafði ekki fært fram nein rök fyrir því, að hann samkvæmt venju eða af öðrum ástæðum ætti að vera undanþeginn greiðslu útskipunargjalds, þá var krafa A tekin til greina 535 Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, aðserðarleysisverkanir, greiðsla, húsaleiga, kaup og sala, samningar, skaðabætur, skuldamál. Kvaðir. Á krafðist þess fyrir fógetarétti, að metinn yrði gildur réttur hans til umferðar um gansstíg, sem B hafði girt fyrir. Þar sem málið var rekið á svo víðtækum grundvelli, átti það að sæta meðferð samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919, og bar að dæma það af héraðsdómara ásamt samdómend- um. Var úrskurður fógeta og málsmeðferð því ómerkt .. 307 Kvikmyndahús. Á höfðaði mál gegn B, lögreglustjóra í Á-sýslu, og krafðist þess, að dæmt verði gilt, að B hafi veitt A einkaleyfi til kvikmyndahússrekstrar í S-kauptúni um 10 ára skeið. Þegar af þeirri ástæðu, að B brast lagaheimild til að veita A slíkt leyfi, sem krafizt var, var krafa A ekki tekin til BEINA 20.00.0020... 0... se 155 LXXKXII Efnisskrá. Kynferðisbrot. Tveir bræður, A og B, sem báðir voru bifreiðarstjórar og höfðu mannflutninga að atvinnu, voru að morgni 2. maí 1947 staddir við bifreiðastöð sina í Reykjavík. Bar þar þá að stúlku eina (C), sem var undir áhrifum áfengis. Bræðurnir, sem ekki þekktu C neitt, buðu henni upp í bifreið A, og þáði hún það. Settist B við hlið C í Þilnum, en ÁA ók af stað. Tjáði C þeim heimilisfang sitt, en í stað þess að aka henni Þangað, héldu þeir út úr bænum og vörnuðu C með valdi að komast út úr bílnum, sem hún gerði ítrekaðar tilraunir til. Á afviknum stað utan við bæinn Þröngvaði B henni til samfara, en ÁA gerði tilraun til hins sama. Skildu þeir hana síðan eftir úti á víðavangi illa til reika. Var B dæmd refs- ing fyrir fullframið brot samkvæmt 1. mgr. 194. gr. laga nr. 19/1940, en Á fyrir tilraun til brots samkvæmt 1. mer. 194. gr. sbr. 20. gr. sömu laga. Þá var og Á dæmdur fyrir hlutdeild í broti B samkvæmt 1. mgr. 22. gr., og B fyrir hlut- deild í broti Á samkvæmt 2. mgr. 22. gr. sömu laga ...... Kærumál. Í útburðarmáli andmælti gerðarþoli því fyrir fógetadómi, að stúlku nokkurri væri heimilað að staðfesta vætti sitt með eiði eða drengskaparheiti, þar sem hún væri ólæs og óskrifandi og mundi vera andlega vanbroska. Andmælin voru ekki tekin til greina, þar sem læknir vottaði, að fá- kunnátta stúlkunnar stafaði ekki af vitsmunaskorti hennar. Gerðarþoli kærði úrskurð fógetadóms samkvæmt 128. gr. laga nr. 85/1936, en hæstiréttur staðfesti úrskurðinn .... Ákvörðun héraðsdómara um ritlaun fyrir dómsgerðir kærð samkvæmt analogiu 186. gr. laga nr. 85/1936 ............ A kærir héraðsdómara samkvæmt 4. mgr. 34. gr. laga nr. 85/1936 til greiðslu fésektar fyrir drátt á afgreiðslu dómsgerða. Krafan ekki tekin til greina, þar sem drátturinn varð ekki eins og á stóð talinn héraðsdómara til sakar ........... A, fyrrverandi héraðsdómari, hafði gefið vottorð í vitnamáli um embættisathöfn. Héraðsdómari úrskurðaði, að A væri ekki skylt að koma fyrir dóm til að staðfesta vottorðið, sbr. 4. 11. 125. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurðurinn var kærður samkvæmt 128. gr. nefndra laga. Hæstiréttur taldi A skylt að koma fyrir dóm, þar sem atvik þau, er hann var krafinn vættis um, virtust ekki svo vaxin, að unnt væri að upplýsa þau með vottorði úr embættisbók eða öðru opinberu skjali Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært samkvæmt 186. gr. laga nr, 85/1936. Kærumálinu hafði verið frestað vegna áfryj- Bls. 196 160 255. 255 216 Efnisskrá. LXXKXTII Bls. unar aðalmálsins, en var siðar tekið fyrir, er aðalmálið hafði verið hafið ...........002..0.0. 0 299 Stefnanda var í héraði dæmd sekt vegna brots á sáttalöggjöf- inni. Ákvæði héraðsdóms um sekt var kært samkvæmt 189. gr. laga nr. 85/1936 og fellt niður í hæstarétti, þar sem málinu var svo háttað, að héraðsdómari átti að leita sátta 299 Kærumáli um málskostnað frestað sjálfkrafa í hæstarétti vegna áfrýjunar aðalmálsins ........200000.0. 0... 342, 434 Stefndi krafðist í héraði frávísunar máls, með því að ágreinings- efnið ætti að sæta úrlausn gerðardóms. Úrskurður, er hratt frávísunarkröfunni, kærður til hæstaréttar samkvæmt 3. mgr. 108. gr. laga nr. 85/1936. Hæstiréttur staðfesti úr- skurðinn ..........2..2.000 000... sn sr 421 Landhelgisbrot. Sjá fiskveiðabrot. Lax- og silungsveiði. Ær lög um lax- og silungsveiði nr. 61/1932 gengu í gildi, átti K, sem búsett var erlendis, veiði í Langá fyrir landi 5 til- tekinna jarða. Landeigendur (L) stofnuðu veiðifélag og fengu heimild til að innleysa veiðiréttindin. Áður til inn- lausnar kæmi, komst K að samningum við L. Með samn- ingnum afsalaði K veiðiréttindunum til landeigenda án endurgjalds, en áskildi sér jafnframt að halda veiðirétt- inum um 20 ára skeið frá 4. ágúst 1937 að telja, þó svo, að hún undirgekkst að greiða gjald fyrir veiðiréttinn síðara áratuginn. Þá áskildi K sér í 2. gr. samningsins rétt til, „meðan hún notar veiðiréttinn samkvæmt framantöldu, að leigja eða leyfa öðrum að nota hann um lengri eða skemmri tíma með sama rétti og hún hefur.“ Árið 1944 framleigði K rétt sinn samkvæmt samningnum til 2, er bú- setiur var á Íslandi. L höfðuðu mál til ógildingar framleig- unni, þar sem þeir töldu réttindin vera persónuleg og óframseljanleg. Talið var, að með hliðsjón af aðdraganda samningsins hefði K verið heimilt samkvæmt 2. gr. hans að framleigja réttindin, enda beri hún áfram ábyrgð gagn- wart L á efndum samningsins, svo sem leigugreiðslum og því, að veiðin sé hóflega nýtt ........0000000 0... 0... 170 Leiðbeiningarskylda dómara. Úrskurður fógetadóms í útburðarmáli ómerktur, m. a. vegna þess að fógeti hafði ekki leiðbeint gerðarþola, sem var ólöglærður, um kröfugerð o. fl. .......0200000..00. 0... 243 Í útburðarmáli undanfelldi fógeti að leiðbeina aðiljum, enda þótt þeir væru báðir ólöglærðir og nytu ekki aðstoðar lögfróðra LXXXIV Efnisskrá. málflytjenda. Þar sem leiðbeiningar var þörf, var úr- skurður fógeta ómerktur .............00000000 00 Héraðsdómari hafði, andstætt ákvæðum 114. gr. laga nr. 85/1936, látið undir höfuð leggjast að leiðbeina fyrirsvarsmanni stefnanda um kröfugerð, en hún var mjög óljós. M. a. af Þessari ástæðu var héraðsdómur ómerktur .............. Leiga. Sbr. húsaleiga. K, sem átt hafði veiðirétt í á fyrir landi 5 jarða, afsalaði með samningi 4. ágúst 1937 veiðiréttinum endurgjaldslaust í hendur landeigenda. Jafnframt áskildi K sér að halda veiði- réttinum um 20 ára skeið, þó svo, að endurgjald skyldi koma fyrir réttinn síðari áratuginn. Þá áskildi K sér í 2. gr. samningsins rétt til „meðan hún notar veiðiréttinn samkvæmt framantöldu, að leigja eða leyfa öðrum að nota hann um lengri eða skemmri tíma með sama rétti og hún hefur.“ Árið 1944 framleigði K rétt sinn samkvæmt samn- ingnum til Z. Landeigendur höfðuðu mál til ógildingar framsalinu, þar sem þeir töldu réttindin vera persónuleg og K óheimilt að framselja þau í heild, en hins vegar mætti hún leyfa öðrum veiði með sér, ef hún noti réttinn jafn- framt sjálf. Talið var, að með hliðsjón af aðdraganda samn- ingsins hefði K verið heimilt samkvæmt 2. gr. hans að fram- leigja réttindin með þeim hætti, sem hún gerði, enda beri hún áfram ábyrgð gagnvart landeigendum á efndum samn- ingsins, svo sem leigugreiðslum og þvi, að veiðin sé hóf- lega nýtt ..............000. sn Leigunám. Sjá eignarnám. Líkamsáverkar. Drengur, 4 ára að aldri, varð fyrir herbifreið á götu í Reykja- vik og hlaut nokkur meiðsli af. Voru honum dæmdar bæt- ur í skaðabótamáli samkvæmt lögum nr. 99/1943 ...... A var umsjónarmaður á dansleik. Við útidyr hússins fór B að 2 átelja A fyrir það, að hann hefði látið mann nokkurn sæta ómaklegri meðferð. A hóf þá B á loft og varpaði honum út um dyrnar. Kom B illa niður og handleggsbrotnaði. A var dæmt varðhald 20 daga samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940. Með hliðsjón af því, að A átti að gæta reglu á samkom- unni og að framkoma B var ekki vitalaus, var refsing A höfð skilorðsbundin samkvæmt VI. kafla nefndra laga .. M hafði slitið samvistir við eiginkonu sína K, en lögskilnaður Þeirra hafði ekki verið gerður. Bjuggu þau ekki í sama húsi. Nótt eina fór M undir áhrifum áfengis heim til K. Fór Bls. 450 ööG 176 72 175 Efnisskrá. LXXKXV Bls. hann inn um glugga og síðan upp á efri hæð hússins og Þar inn í ólæst svefnherbergi K. Sá hann þá, að karlmaður, A, hvíldi í rúminu hjá K. Tók M þá A og varpaði honum niður stiga. Viðbeinsbrotnaði A við fallið og fékk auk þess smærri áverka. M var ákærður eftir XXIII. kafla laga nr. 19/1940, og honum dæmd refsing, fangelsi 30 daga, sam- kvæmt 218. gr. nefndra laga. Við ákvörðun refsingar þótti ekki unnt að hafa hliðsjón af 4. tl. 74. gr. sömu laga, en til greina var tekin staðhæfing M um, að hann hefði framið verkið í mikilli bræði, og því höfð hliðsjón af 75. gr. oft- nefndra laga .........02.02000.neeneennn 379 Í máli, er höfðað var gegn A og B fyrir brot á bifreiðalögum og fleiri lögum þótti sannað, að A hefði með ofsalegum akstri vísvitandi stofnað lfi og limum lögreglumanna í hættu. Af hálfu ákæruvaldsins var A ekki ákærður fyrir brot á XXIII. kafla laga nr. 19/1940, en við ákvörðun refs- ingar var tekið tillit til þessarar hegðunar A .......... 412 ÁA ók vöruflutningabifreið austur Skúlagötu í Reykjavík. Á undan honum ók B hjólbörum austur götuna og hélt sig sem næst á miðri götu. A sveigði til hægri næstum út að vegarbrún til þess að komast fram hjá B. Leit hann þá til B, til þess að athuga, hvort hann kæmist slysalaust fram hjá. Er A leit aftur á veginn, sá hann mann á Þifhjóli fyrir framan bifreið sína. C, er ók bifhjólinu og var á leið vestur götuna, lenti framan á bifreiðinni og hlaut brot á þver- tindum fjögra hryggjarliða. A þótti hafa ekið óvarlega, og var honum dæmd 1000 kr. sekt til ríkissjóðs. Brot hans var m. a. heimfært undir 219. sbr. 218. gr. laga nr. 19/1940. B var dæmd sekt samkvæmt ákvæðum umferðarlaga og lög- reglusamþykktar Reykjavíkur ........0000000000....0.0. 440 A, sem ók mörgum farþegum á vörubifreið sinni um nótt af dansskemmtun, var undir áhrifum áfengis og ók mjög óvar- lega. Ók hann á fólksflutningabifreið, sem á móti honum kom, en Þifreiðarstjóri þeirrar bifreiðar átti og nokkra sök á árekstrinum. Nokkrir farþegar hlutu meiðsli og heila- hristing. Var A dæmd refsing, varðhald 40 daga, m. a. sam- kvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940 ......2.000000 000... 460 Á dansleik í Reykjavík veittist A að B og sló hann fyrir- varalaust mikið högg í andlitið. Nefbrotnaði A og bólgn- aði í andliti. Var A dæmt varðhald 20 daga fyrir brot gegn 218. gr. laga nr. 19/1940 .......022200000 00... 0... 485 Tveir lögreglumenn, A og B, og fangavörður, C, fluttu hand- tekinn mann, D, í fangageymslu í Reykjavík. D var látinn laus úr fangageymslunni morguninn eftir, en er hann kom skömmu síðar heim til sín, hafði hann á sér mikinn lík- LXXXVI Efnisskrá. amsáverka. Í opinberu máli segn þeim A, B og C þótti sannað, að D hefði hlotið áverkann í fangageymslunni af völdum einhvers eða einhverra hinna ákærðu. Hins vegar leiddi rannsókn málsins ekki í ljós, hver eða hverjir hinna ákærðu hefðu veitt D áverkann. Var því engum þeirra dæmd refsing fyrir brot á ákvæðum XXIII. kafla laga nr. 19/1940 .........0..... Líkur. a) Í einkamálum. Í héraði var A dæmt að greiða B tiltekna skuld. A áfrýjaði, en í hæstarétti var ekki mætt af hálfu B. A lagði fram í hæsta- rétti skriflega yfirlýsingu B um það, að hæstaréttarlös- maður sá, sem af hálfu B flutti málið í héraði, hafi höfðað það án heimildar frá B. Þrátt fyrir þetta þótti ekki full- sannað, að umgetinn hæstaréttarlögmann hafi skort umboð til höfðunar málsins .............0.0.0..... 0... Skipaviðgerðarstöð seldi skip, er hún hafði nýlega lokið við- gerð á. Um sama leyti og salan fór fram, gáfu skipaskoðun- armenn skipinu haffærisvottorð. Þrátt fyrir þetta þóttu kaupendur hafa sannað með skoðunargerð, er fór fram ö—6 mánuðum síðar, að stórfelldir leyndir gallar hafi verið á skipinu, þegar sala fór fram ..........0..000..... A, sem lent hafði í bifreiðarslysi, taldi sérstakan sjúkdóm, er hann síðar þjáðist af, stafa frá slysinu. Ekki fór að bera á sjúkdómnum fyrr en 4—6 mánuðum eftir slysið, og þótti ekki sennilegt, að um orsakasamband væri að ræða milli slyssins og sjúkdómsins ..............0.0.0.00. 0000. b) Í opinberum málum. Í okt. 1943 fékk S í viðskiptabraski eignarrétt á 9 smálesta bát, sem var mjög lélegur og vart viðgerðarhæfur. Kaupverð var talið 18000 kr., en S vátryggði hann fyrir 75000 kr. Nótt eina í febr. 1944 varð sprenging í bátnum, þar sem hann lá mannlaus á skipasmíðastöð í Reykjavík, og laust upp eldi í honum af sprengingunni. Ekki varð ráðið af verksummerkjum, hver hefðu verið upptök eldsins. Á ár- unum 1945—1946 gerðist S sekur um margar íkveikjur og brennutilraunir í auðgunarskyni. Þótti þetta allt mjög bera böndin að S um íkveikju í bátnum, en gegn neitun hans Þótti þó varhugavert að telja sök hans sannaða ........ Þ flutti vörurusl í smáskúr í Kringlumýri í Reykjavík, sem óhæfur var til geymslu á verðmætum vörum. Vátryggði Þ vörurnar fyrir 180 þús. kr. Skömmu siðar komst upp, að Þ ásamt ýmsum öðrum mönnum, þar á meðal S, J og Bls. 507 66 232 258. Efnisskrá. LXXKVII SJ, hafði gerzt sekur um margar brennur á húsum og vör- um Í auðgunarskyni. SJ kvaðst hafa lofað Þ að kveikja í skúrnum fyrir þóknun, en fyrirhugaður tími til þess hafi ekki verið kominn, er upp komst um önnur brot þeirra. J taldi bæði sig og S hafa verið með í ráðum um fyrir- hugaða brennu á skúrnum. Hins vegar neituðu þeir Þ og S, að fyrirætlun hefði verið uppi um að brenna skúrinn. Þrátt fyrir það þóttu svo sterkar líkur komnar fram gegn þeim, að þeir voru ásamt þeim J og SJ taldir sannir að viðbúnaði við brennu á skúrnum ..........0.00.... . . A bifreiðarstjóri olli slysi með ógætilegum akstri. Þrjú vitni töldu sig hafa orðið vör við, að hann hefði neytt áfengis eða verið undir áhrifum áfengis, áður en hann hóf akst- urinn. Gegn neitun ÁA, sem stuðning hafði í framburði margra farþega hans, þótti ekki sannað, að hann hefði neytt áfengis í þetta sinn eða verið undir áhrifum áfengis Fjórir félagar A hittust ásamt honum á heimili hans og sátu þar að vindrykkju lengi dags og fram á nótt. Eftir það fóru þeir út, tóku bifreið í heimildarleysi og óku henni mjög ógætilega um götur Reykjavíkur og nágrennis. Var A öðru hverju við stýri bifreiðarinnar. A neitaði því, að hann hefði tekið nokkurn þátt í vindrykkjunni, og þótti varhugavert að telja sannað, að hann hefði verið með áhrifum áfengis í Ökuferðinni ............0..... sr . Lögreglumenn handtóku A bifreiðarstjóra mjög ölvaðan á hafn- arbakka Reykjavíkur. Bifreið hans var þar skammt frá, og hafði A kveikjuláslykil hennar í vasanum. Þrátt fyrir ógreinilegan framburð A um för sína niður á hafnarbakk- ann, þótti sannað, að hann hefði ekið þangað ölvaður .. Læknar. Tryggingaryfirlæknir metur Örorku manns, er meiðzt hafði í Þifreiðarslysi .........2020000..2 0. 72, Læknir lýsir áverkum, sem maður hlaut í bifreiðarslysi 72, 145, 258, 440, Læknir lýsir áverkum og dánarorsök manns, sem bana beið í bifreiðarslysi ............ 77, 163, 207, 289, 402, 492, 530, Læknir lýsir áverka manns, er orðið hafði fyrir líkamsárás 379, Hæstiréttur frestar opinberu máli í því skyni, að leitað sé álits læknaráðs um vottorð geðveikralæknis ...............0... Sérfræðingur í geðsjúkdómum gefur vottorð um andlega heilsu manns, en mótmælt hafði verið, að maður þessi fengi að staðfesta framburð sinn vegna vitsmunaskorts .......... Geðveikralæknir vottar um sakhæfi sakbornings, en læknaráð lætur uppi álit um vottorð læknisins ............ er Bls. 71 412 562 258 460 571 507 87 160 181 LXXXVIII Efnisskrá. Á meiddist í bifreiðarslysi hinn 4. júlí 1943. Daginn eftir fór hann í skoðun til B læknis. Í vottorði B til Tryggingar- stofnunar ríkisins 7. s. m. segir svo um meiðsli A: „Stórt sár á enni — glóðarauga á báðum augum — mar og bólga aftan á hálsi. — Contusiones £ vulnera cap. var. loc.“ A var orðinn vinnufær 20. júlí, en 4—5 mánuðum eftir slysið varð hann var sjúkdóms í vinstri axlarlið. Í máli, er A höfðaði hinn 9. júní 1944 segn eiganda bifreiðarinnar til greiðslu bóta, taldi hann sjúkdóminn stafa af bifreiðar- slysinu. Í málinu var lagt fram vottorð B, dags. 4. oki. 1944. Segir þar m. a., að daginn eftir slysið hafi A haft bólgu og eymsli um v. axlarlið. Málið var borið undir læknaráð. Taldi það ósennilegt, að um orsakasamband væri að ræða milli slyssins og sjúkdómsins, enda ekki líklegt, að A hafi fengið mikinn áverka á öxlina, þó að B léti í té um það vott- orð „efíir minni“ 15 mánuðum eftir atburðinn .......... Læknaráð. Læknaráð lætur uppi álit á vottorði geðveikralæknis varðandi sakhæfi manns ..........0.0.000. 0. sr . Læknaráð lætur uppi álit um orsakasamband milli sjúkdóms A og slyss, er hann hafði áður orðið fyrir ........ . Talið löglegt, að 3 læknaráðsmenn tækju þátt í afgreiðslu máls Lög. Lögskýring. A hafði ásett sér og haft nokkurn viðbúnað til að kveikja í vá- tryggðum vörum í því skyni að ná í vátryggingarfé. Við Þessi áform sin hætti hann þó af sjálfsdáðum, án Þess að hann væri tálmaður í fyrirætlunum sínum. Var hann því ekki sakfelldur fyrir þær, sbr. 21. gr. laga nr. 19/1940 Viðbúnaður til að brenna smáskúr í Kringlumýri í Reykjavík ásamt vátryggðum vörum ekki talinn varða við 164. gr. laga nr. 19/1940, þar sem álíta mátti, að almannahætta mundi ekki stafa af brennu skúrsins ...... sr Menn, sem hvatt höfðu aðra til að kveikja í húsum og vörum í því skyni að svíkja vátryggingarfélög, látnir sæta refs- ingu eftir viðeigandi greinum laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. laganna. Þátttaka þriggja manna í einni brenn- unni heimfærð undir 2. mgr. 22. gr. ........... sr Íkveikja í skúr á lóð hússins nr. 5 við Miðstræti í Reykjavík talin varða við 1. mgr. 164. gr. laga nr. 19/1949 „....... Barn á 5. ári varð fyrir bifreið og hlaut meiðsli. Í máli til heimtu bóta út af meiðslunum þótti ekki ástæða til skipt- ingar tjónsins samkvæmt 3. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941, Þar sem um svo ungt barn var að ræða ............. Bls. 181 258 258 Efnisskrá. LXXKIX Ákvæði 6. gr. reglugerðar nr. 131/1947 um bann við ónauð- synlegum akstri leigubifreiða til mannflutninga að nætur- lagi talið hafa stoð í 5. tölulið 12. gr. laga nr. 70/1947 .. Refsing manns, er dæmdur var sekur um þjófnað, ákveðin með hliðsjón af 72. gr. laga nr. 19/1940 ............2... 94, Sagt, að hvorki undantekningarákvæði 1. gr. laga nr. 39/1943 né önnur ákvæði í lögum veiti hlutafélögum rétt til að segja leigutaka upp íbúð í húsi hlutafélagsins til afnota handa einstökum hluthafa í félaginu ................... Ekki þótti verða staðhæft, að hegðun leigutaka hefði verið slík, að hann þess vegna hefði fyrirgert leigurétti sinum, sbr. 2. gr. laga nr. 39/1943 ........202000 renn Bæjarfógetanum á Akureyri bar að heimta lögtaki skattgjald aðilja, sem þar var heimilisfastur. Eftir að málið hafði verið tekið fyrir í fógetarétti Akureyrar, var það að til- mælum fógeta og samkvæmt ósk aðilja flutt til fógetadóms Reykjavíkur. Ekki talið heimilt að flytja málið þannig frá fógeta þeim, sem með það átti að fara að lögum, til annars fógeta, hvorki að því er varðaði málið í heild né til sér- staks úrskurðar um það, hvort hinn reglulegi fógeti, sem málið heyrir undir, skuli framkvæma lögtakið, enda tekur 81. gr. laga nr. 85/1936 ekki til lögtaksgerða, sbr. 223. gr. sömu laga ........000..0.veennr Talið, að réttur þess hjóna, sem flutt hefur hlut inn í félags- búið, til að heimta bann lagðan sér út eftir virðingu sam- kvæmt 64. gr. skiptalaga nr. 3/1878, sé takmarkaður við það, að verðmæti hlutarins fari ekki fram úr eignarhluta þess í búinu, sbr. upphaf greinarinnar. Sagt, að lög nr. 20/1923 geri enga breytingu á þessu efni .............. Sagt, að ákvæði 24. gr. útsvarslaga nr. 66/1945 um, að ríkis- skattanefnd skuli kveða upp úrskurði innan tiltekins frests, sé verklagsregla. Valdi brot á reglunni ekki ónýti úrskurðar, en geti varðað skattanefndarmenn viðurlögum sem brot í stjórnsýslu .......2.200000 000. Tveir menn tóku með leynd og heimildarlaust ávísanaeyðu- blöð úr vörzlum A. Eyðublöðin höfðu ekki verið fyllt út að öðru leyti en því, að á flest þeirra hafði verið stimplað: „pr. pr. verzlunarfélagið Borg h/f“, en A var framkvæmdar- stjóri félags þessa. Þessi taka eyðublaðanna þótti ekki varða við ákvæði 26. kafla laga nr. 19/1940 ............. Aðilja ákveðin refsing með hliðsjón af 3. tölulið og niðurlags- ákvæði 70. gr. laga nr. 19/1940 .......00%000 000... Aðilja dæmdur hegningarauki samkvæmt 78. gr. laga nr. 19/1940 2........ 215, 263, Í 13. gr. reglugerðar fyrir Vestur-Húnavatnssýslu um fjallskil Bls. 88 263 113 122 131 151 179 181 199 379 XC Efnisskrá o. fl. er svo mælt, að allt sauðfé sé fjallskilaskylt, hvort sem það er á fjalli eða ekki. Þessi regla sögð á því reist, að sveitarstjórnum er skylt að annast smölun afrétta án tillits til þess, hvort fleira eða færra fé er þangað rekið. Reglan ekki talin fara í bága við lög né grundvallarreglur laga ............ on Heimilt að kæra ákvörðun héraðsdómara um ritlaun fyrir dómsgerðir samkvæmt analogin 186. gr. laga nr. 85/1936 A vann hjá iðnaðarfyrirtæki og hafði ákvæðisvinnukaup, mið- að við dagvinnutaxta. Samkvæmt 1. mer. 4. gr. laga nr. 16/1943 var A talinn eiga rétt til orlofsfjár, 4% af ákvæðis- vinnukaupi sínu tiltekið orlofsár .................... Talið nægilegt samkvæmt 5. tölulið 5. gr. laga nr. 85/1936 að héraðsdómari leiti sátta í málum, sem svo er háttað sem segir í 80. gr. sömu laga ...........0.02. 0000 Kærumáli frestað í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 vegna áfrýjunar aðalmálsins 342, A hafði að fullu slitið samvistir víð eiginkonu sína, en hafði ekki fengið fullnaðarskilnað við hana að lögum. Hann hitti mann í rúmi hjá konunni og veitti honum líkamsáverka. Ekki talið unnt að ákveða refsingu A með hliðsjón af 4. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940. Hins vegar höfð hliðsjón af 75. gr. sömu laga ........0.20200 0000 Af lögum nr. 14/1948 og forsögu þeirra Þótti ekki verða ráðið með öruggri vissu, að þeim hafi verið ætlað að taka til fésekta, sem miðaðar eru við gullkrónur ...... 399, 488, Máli frestað ex officio í hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 .....000.00r 424, Í 5. gr. laga nr. 39/1943 er húsaleigunefndum veitt heimild til að taka leigunámi auðar íbúðir. Talið, að í heimild þess- ari felist og réttur til að taka leigunámi nauðsynleg lóðar- réttindi, hvort sem þau hafa áður fylgt húsnæðinu eða ekki G hæstaréttarlögmaður fór í héraði með skuldamál fyrir stefn- anda. Af hálfu stefndu var G stefnt til að bera vitni í mál- inu. G skarst undan að koma fyrir dóminn og studdi and- mæli sín við 1. gr. laga nr. 61/1942, tilsk. 19. júlí 1793 og 3. tölulið 126. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að laga- ákvæði þessi girði ekki fyrir það, að málflytjanda sé stefnt sem vitni í máli, er hann flvtur, og þar sem ekki var vitað um efni þeirra spurninga, sem fyrir G kynnu að verða lagðar, þá var honum talið skylt að koma fyrir dóm .... A seldi fisk til útlanda „fob“ Vestmannaeyjum. Hann neitaði að greiða útskipunargjald í Vestmannaeyjum, með því að hann hefði flutt fiskinn að skipshlið og þar með fullnægt skyldu sinni um afhendingu. Talið, að A hafi átt að skila Bls. 299 434 379 567 öðð 434 438 Efnisskrá. XCI Bls. fiskinum á skipsfjöl, sbr. 62. gr. laga nr. 39/1922, og þar sem hann færði ekki rök að því, að hann hafi samkvæmt venju eða af öðrum ástæðum átt að vera undanþeginn greiðslu, var honum dæmt að greiða gjaldið ........... . 539 Samkvæmt aðdraganda að setningu laga nr. 61/1939 svo og orðalagi 1. gr. þeirra var loftskeytamaður á togara talinn eiga rétt á undanþágu frá því að greiða tekjuskatt af hálfri stríðsáhættuþóknun þeirri, er hann hafði unnið fyrir fram til þess tíma, er lög nr. 128/1947 tóku gildi .............. 587 Lögreglumenn. Fundið að því, að lögreglumenn, sem komu á vettvang, þar sem Þifreiðarslys hafði orðið og barn slasazt, fóru þaðan án þess að rannsaka verksummerki, enda þótt þeim hefði verið inn- an handar að fá menn til aðstoðar við flutning barnsins í sjúkrahús ...........0.... enn. 492 Tveir lögreglumenn, ÁA og B, fluttu ásamt C fangaverði hand- ekinn mann (D) í fangageymslu lögreglustöðvarinnar í Reykjavík. Í opinberu máli, er höfðað var á hendur þeim A, B og C fyrir brot gegn 14. og 23. kafla laga nr. 19/1940, Þótti sannað, að D hefði hlotið mikinn líkamsáverka í fanga- geymslunni af völdum einhvers eða einhverra hinna ákærðu, er þeir voru þar allir samtímis. Framburður þeirra A og B reyndist óstöðugur, og þeir voru sannir að því að hafa í prófum málsins leynt atvikum, er þeir vissu um og máli skiptu. Gegn neitun hinna ákærðu var ekki leitt í ljós, hver Þeirra hefði veitt D áverkann eða hverjir, ef fleiri en einn þeirra hefðu gert það. Var því enginn þeirra sakfelldur fyrir brot á 23. kafla laga nr. 19/1940. Hins vegar þótti mega fullyrða um hvern þeirra fyrir sig, að hann hafi annað hvort sjálfur staðið að líkamsárás þeirri, er D varð fyrir, eða látið undir höfuð leggjast að veita honum vernd gegn árásinni og að skýra vfirboðurum sínum frá misferlinu. Samkvæmt því höfðu þeir framkvæmt fangelsunina á ólög- legan hátt, og var þeim öllum dæmd refsing samkvæmt 131. gr. laga nr. 19/1940. Við ákvörðun refsingar höfð hlið- sjón af því, að D hafði sýnt nokkurn mótþróa við fangels- unina og að löggæzlumennirnir höfðu allir verið sviptir starfi sínu vegna misferlisins ................ sr . 507 Lögreglusamþykktir. Maður dæmdur sekur við 7. gr. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Beykjavíkur nr. 2/1930 vegna ölvunar á almannafæri 193, 315, 409 Lögreglumenn hirtu hross, er gengu laus í Reykjavík. A, sem XCIl Efnisskrá. átti sum hrossin, en hafði önnur í hagagöngu, dæmd sekt samkvæmt 61. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykja- víkur. Krafa lögreglustjóra um endurgjald fyrir geymslu Hhrossanna þótti vanreifuð, og var henni vísað frá héraðs- ÁÓMI „......000000000 rns A, sem ók bifreið um götur Reykjavikur og hlýddi ekki skipun lögreglumanna um að nema staðar, dæmd refsing eftir 10. og 28. gr. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur A ók ljóslausri bifreið um götur Reykjavíkur um nótt í apríl- mán. Dæmdur sekur við 43. gr. sbr. 96. gr. lögreglusam- Þykktar Reykjavíkur ...........0.02.00 0... enn Maður, sem ók um götur Reykjavíkur án þess að hafa ökurétt- indi, dæmdur sekur við 45. gr. sbr. 96. gr. lögreglusam- Þþykktar Reykjavíkur ...........0.00%0000 00... Manni dæmd refsing fyrir of hraðan og ógætilegan akstur um götur Reykjavíkur samkvæmt 46. gr. sbr. 96. gr. lögreglu- samþykktar fyrir Beykjavik .........0..0000.00 0... 412, A, sem ók hjólbörum eftir miðri akbraut Skúlagötu í Reykja- vík, dæmd sekt fyrir brot á ákvæðum 31. gr. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur .........00..0000000 0... Lögræði. Maður sækir skaðabótamál vegna ólögráða sonar síns .... 72, Lögtak. Með úrskurði fógetadóms var synjað um framgang lögtaksgerð- ar. Gerðarbeiðandi áfrýjaði málinu að fengnu áfrýjunar- leyfi, sem veitt var rúmlega 7 mánuðum eftir uppkvaðn- ingu úrskurðarins. Ákvæði 11. gr. lögtakslaga nr. 29/1885 taka ekki til slíkrar áfrýjunar ...........2.0000 00. ...... Svnjað um lögtak fyrir útsvari G, er á var lagt í A-kaupstað árið 1945. G hafði allt árið 1944 verið fastur starfsmaður fyrirtækis í G-hreppi og haft þar fæði og herbergi til af- nota. Enda þótt hann ætti hús í A-kaupstað, og kona hans hefði þar íbúð til umráða, þótti ekki sannað, að heimilt hefði verið að leggja þar á hann útsvar ................ Bæjarfógeta í A-kaupstað bar að heimta lögtaki skattgjald A, sem þar var búsettur. Eftir að lögtaksmálið hafði verið tekið fyrir og ÁA andmælt framgangi gerðarinnar, var málið að beiðni fógeta og með samþykki fyrirsvarsmanna máls- aðilja flutt til fógeta í R-kaupstað. Að málflutningi loknum kvað síðarnefndur fógeti upp úrskurð þess efnis, að lögtak skyldi ekki framkvæmt. Samkvæmt lögbundinni dómaskipan landsins og þar sem 81. gr. laga nr. 85/1936 tekur ekki til lögtaksgerða, sbr. 223. gr. sömu laga, þótti ekki hafa verið Bls. 296 412 412 412 öTT 440 145 111 111 Efnisskrá. XCIII heimild til flutnings málsins með framangreindum hætti frá fógeta þeim, sem með það átti að fara að lögum, til annars fógeta, hvorki að því er varðaði málið í heild né til sérstaks úrskurðar um það, hvort hinn reglulegi fógeti, sem málið heyrir undir, skuli framkvæma lögtakið. Af þessum sökum var úrskurður fógeta ómerktur ex officio og málinu vísað heim í hérað .............200.0 0... s nr Lögtak heimilað til tryggingar greiðslu á gjaldi til fjallskila- SJÓÖS 20... Lögtak heimilað til heimtu útsvars. Ekki fallizt á staðhæfingu gerðarþola um, að álagning hafi verið ólögleg .......... Synjað um lögtak til heimtu tekjuskatts, með því að skatt- gjaldið var ekki lögum samkvæmt .........00...00.0 0. Lögveð. Dæmt lögveð í bifreið samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941 til tryggingar skaðabótum vegna Þbifreiðarslyss ............ Sjóveð dæmt fyrir eftirstöðvum kauptryggingar háseta á sild- VEIÐUM .........20000 00. Sjóveð dæmt til tryggingar greiðslu bjarglauna samkvæmt 1. tl. 236. gr. laga nr. 56/1914 og til tryggingar greiðslu á Þóknun fyrir dráttaraðstoð samkvæmt 4. tl. sömu gr. .... Málasamlag. a) Einkamál. 1. Kröfusamlag. 1. Kröfusamlag af hálfu sækjanda: Mál til riftunar kaupa og greiðslu skaðabóta ........ 2. Gagnkröfur: Dómi áfryjað af hendi beggja aðilja 72, 115, 141, 145, 168, 232, 312, 3068, 428, 538, 547, 555, 556, II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja: Sjö fyrirsvarsmenn jarða höfða mál út af samningi um veiðirétt í á gegn rétthöfum samkvæmt samningnum Tveir kaupendur skips sækja seljanda um skaðabætur vegna galla á skipinu ............000 00... 00. 0. Ellefu verkalýðsfélög sækja kaupendur húss til riftunar kaupunum .........000000 ess Sóknaraðili í héraði og G, sem stefnt var fyrir héraðs- dóm sem vitni, kæra úrskurð héraðsdómara ..... Sameigendur að húsi krefjast útburðar á leigutaka í húsi Þeirra „........00.00 00. 446, Bls. 131 230 336 587 258 396 547 355 XCIV Efnisskrá. Bls. 2. Varnaraðilja: Eigandi skuldabréfs sækir aðalskuldara og ábyrgðarmann til greiðslu eftirstöðva bréfsins og vaxta ........ 115 Upphaflegum samningsaðilja um veiðirétt og framsals- hafa samningsins stefnt saman til að þola ónýtingu SAMNINGSINS „.........0.0000 000. 170 Eigendur og vátryggjendur skips og farms sóttir saman til greiðslu bjarglauna ...........0..200 000... 0... 196 Lóðareigandi krefst þess, að tveir gerðarþolar nemi á brott girðingu yfir gangstig ...........0.00000.0... 307 A, sem taldi sig eiga forkaupsrétt á landspildu, höfðar mál til riftunar kaupsamningi um spilduna og stefnir seljanda og kaupanda .........00000. 00. 000.. 343 Eigandi fasteignar í kaupstað taldi byggingu húss í ná- grenni við hann rýra verð eignar sinnar. Stefndi hann húseigandanum og Þbæjarsjóði til greiðslu skaðabóta ........20.000000. vers 363 Tveir menn, er skip gerðu út saman, sóttir til greiðslu eftirstöðva á kauptryggingu sjómanna ............ 396 Tveir menn, er stóðu fyrir húsbyggingu, sóttir saman til greiðslu bóta vegna slyss, er hlauzt af hruni viðar- stafla á skúrþaki við húsið ...............000.... 418 Þrir samskuldarar sóttir saman til greiðslu skuldar 421 A stefnir sameigendum að húsi til útgáfu afsals ........ 428 Umráðamaður lóðar krafðist útburðar á A, sem bjó í hermannaskála á lóðinni. Fógeti synjaði um fram- kvæmd útburðar. Umráðamaðurinn áfrýjaði úr- skurðinum og stefndi A og Húsaleigunefnd Reykja- vikur ........200000 00. 434 Tveimur samskuldurum stefnt til greiðslu skuldar 438 Tveimur verkalýðsfélögum stefnt til afhendingar á eignar- hluta í fasteign ............000000000 nn 956 b) Opinber mál. 1. Aðili ákærður fyrir fleiri brot en eitt 1, 77, 90, 94, 163, 193, 207, 263, 289, 315, 324, 349, 379, 385, 402, 409, 412, 440, 460, 492, 530, 577 2. Fleiri en einn aðili ákærður í sama máli: Átta menn sóttir til sakar fyrir brennu, fjársvik og skjalafals .........20000 00 seen sr 1 Þrir stjórnendur hlutafélags sóttir til sakar fyrir brot á gjaldeyris- og verðlagslöggjöf ................0... 106, 224 Þrir menn sóttir saman fyrir skjalafals ................ 181 Tveir menn sóttir til sakar fyrir nauðgun .............. 199 Fjórir sökunautar sekir um þjófnað ......0...00000000.. 263 Efnisskrá. Tveir menn sóttir saman vegna meints brots á 110. og 111. gr. laga nr. 19/1940 „...........2.0 0000 Tveir menn samsekir um þjófnað ..........00000.0.... Fimm stjórnendur hlutafélags sóttir fyrir brot á verð- lagslöggjöf og gjaldeyrislöggjöf .............000.0..... Tveir menn samsekir um brot á bifreiðalögum .......... Tveir menn samsekir um brot á umferðarlögum ........ Þrir löggæzlumenn samsekir um ólöglega framkvæmda handtöku ...........0220.. 0. sr Málflutningsmenn. Sbr. málflutningur. Tiltekinn hæstaréttarlögmaður fór í héraði með mál A á hend- ur B til greiðslu skuldar. Lauk málinu þannig í héraði, að B var dæmt að greiða Á skuldina. B áfrýjaði málinu, en í hæstarétti kom enginn fyrir dóm af hálfu A. Í hæstarétti lagði B fram yfirlýsingu A, þar sem A lysir yfir því, að hæstaréttarlögmaðurinn hafi höfðað málið í héraði án heimildar frá sér. Þrátt fyrir þetta taldi hæstiréttur ekki fullsannað, að umgetinn hæstaréttarlögmann hafi skort um- boð til höfðunar málsins, þar sem hann hafði ekki átt þess kost að koma að athugasemdum af sinni hálfu. Var málinu því ekki vísað frá héraðsdómi ...........0.00000 0... Í skuldamáli krafðist málflutningsmaður innheimtulauna af skuldinni auk fullra málflutningslauna. Krafan um inn- heimtulaun ekki tekin til greina, enda þótti ljóst af ákvæð- um lágmarksgjaldskrár Lögmannafélags Íslands, að sé skuld innheimt með málssókn, þá komi málflutningslaun í stað innheimtulauna „...............00000 0... v 0. vn Vitt og ómerkt móðgandi ummæli hæstaréttarlögmanns um að- ilja Máls .............000.. 00. Í munnlegum flutningi máls í héraði lét hæstaréttarlögmaður sá, er málið flutti af hálfu stefnda, þau orð falla, að hæsta- réttarlögmaður, er málið flutti af hálfu stefnanda, hefði i frammi „óprúttinn málflutning“. Var þetta vitt ........ Með úrskurði fógeta var ákveðið, að A skyldi samkvæmt kröfu B borinn út úr tilteknu húsnæði. M hæstaréttarlögmaður hafði haft uppi kröfur af hendi B fyrir fógetaréttinum. Eftir að úrskurður féll, var þess krafizt fyrir fógetadómi af tveimur löglærðum fulltrúum M, hvorum í sitt skipti, að útburður yrði framkvæmdur. Eftir það, en áður en út- burður væri framkvæmdur, áfrýjaði M úrskurðinum fyrir hönd B og krafðist ómerkingar hans, þar sem kröfur B væru rangt hermdar í úrskurðinum. Fyrir hæstarétti kvað M fulltrúa sína hafa krafizt framkvæmdar á úrskurðinum án sinnar vitundar. Hæstiréttur taldi M bundinn við yfirlýs- XCV Bls. 385 412 440 507 66 115 168 XCVI Efnisskrá. ingar fulltrúa sinna, sem ekki yrðu skýrðar á annan hátt en þann, að þeir vildu fyrir hönd B hlíta niðurstöðu úr- skurðarins. Var málskotinu því vísað frá hæstarétti ...... Áfrýjunarleyfis í fógetamáli var ekki aflað, fyrr en liðnir voru 19 mánuðir frá uppkvaðningu úrskurðar. Var hæstaréttar- lögmaður víttur fyrir þenna drátt á áfrýjun málsins .... G hæstaréttarlögmaður fór í héraði með skuldamál fyrir stefn- anda. Af hálfu stefndu var G stefnt til að bera vitni í mál- inu. G skarst undan að koma fyrir dóminn og studdi and- mæli sín við 1. gr. laga nr. 61/1942, tilsk. 19. júlí 1793 og 3. tl. 126. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að lagaákvæði þessi girði ekki fyrir það, að málflytjanda sé stefnt sem vitni í máli, er hann flytur, og þar sem ekki var vitað um efni þeirra spurninga, sem fyrir G kynnu að verða lagðar, þá var honum talið skylt að koma fyrir dóm .............. Dráttur, sem varð á opinberu máli fyrir hæstarétti, stafaði af því, að hæstaréttarlögmaður, sem var verjandi eins sak- borningsins, fór af landi burt, án þess að skýra hæsta- rétti frá brottför sinni. Var þetta vitt ...........0.0..00... Málflutningur. Mál flutt skriflega í hæstarétti samkvæmt 1. tölulið 38. gr. laga nr. 112/1935 sökum útivistar stefnda 62, 66, 375, Athugað, að málflutningur fyrir fógetadómi var einungis hafður skriflegur, enda þótt munnlegur málflutningur hefði verið ákveðinn ...........0.0..senss 110, Varnaraðili í kærumáli sendir hæstarétti hvorki kröfur né STEÍNAFSETð ........000.000 0. 160, Í vixilmáli var tilteknum varnarástæðum ekki sinnt, sbr. 208. gr. laga nr. 85/1936 ......0000000 00 0ee enn Vanreifaðri kröfu vísað frá héraðsdómi .......00000.0... 232, Mál flutt skriflega í héraði, án þess að skriflegur málflutn- ingur væri ákveðinn ..........00.0000 000... 243, Málflutningi um sakarefni skipt, sbr. 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 20.00.0000 Fyrir hæstarétti voru fyrirsvarsmenn aðilja sammála um, að stefnandi í héraði hefði við munnlegan málflutning þar borið fram tiltekna málsástæðu, sem gagnaðilinn hefði ekki mótmælt sem of seint fram kominni. Með því að héraðs- dómari gekk fram hjá málsástæðu þessari án þess að dæma hana, var héraðsdómurinn ómerktur ........0.0000000... Hæstaréttarlögmaður fór í héraði með útburðarmál fyrir Á. Var A talinn bundinn við yfirlýsingu löglærðra fuiltrúa hæstaréttarlögmannsins fyrir dómi, enda bótt hæstaréttar- Bls. 375 438 507 434 446 276 168 296 307 246 312 Efnisskrá. XCVII lögmaðurinn kvæði yfirlýsingarnar gefnar án sinnar vit- undar .........00000000 nn Húsaleigunefnd tók lóðarréttindi leigunámi af A samkvæmt 5. gr. laga nr. 39/1943 án þess að veita honum kost á að gæta réttar síns við leigunámið. Í máli út af þessu efni þótti ekki næg ástæða til að ógilda leigunámsúrskurðinn af þessum sökum, þar sem A tilgreindi ekki í flutningi málsins nein atriði, sem hann mundi hafa borið fram fyrir húsaleigunefnd og áhrif hefðu getað haft á leigunámið, enda ekki ástæða til að ætla, að nein slík atriði hafi verið fyrir hendi ..........020200..0nrnene ss Í máli, þar sem ágrip dómsgerða hafði ekki borizt hæstarétti, enda þótt áfrýjandi hefði margsinnis fengið fresti, var áfrýjanda ekki veittur framhaldsfrestur gegn andmælum stefnda, en málinu vísað frá hæstarétti ............ 362, Málshöfðun. Sbr. ákæra. Í héraði var A dæmt að greiða B tiltekna skuld. A áfrýjaði, en af hálfu B var ekki mætt í hæstarétti. A lagði fram í hæstarétti yfirlýsingu B þess efnis, að hæstaréttarlögmaður sá, er af hans hálfu fór með málið í héraði, hafi höfðað það þar án heimildar frá B. Með þessu þótti þó ekki full- sannað, að hæstaréttarlögmanninn hafi skort umboð til höfðunar málsins ........020000.00..en sess Í útburðarmáli leiðbeindi fógeti ekki gerðarbeiðanda, sem var ólöglærður, um kröfugerð, enda þótt þess væri þörf. Olli Þetta ásamt fleiru ómerkingu málsins ...........00.0... Í einkamáli, er A höfðaði gegn B árið 1945, hafði hann uppi tilteknar kröfur, sem áður hafði verið dæmt um í máli milli sömu aðilja. Þar sem héraðsdómari dæmdi kröfur þessar af nýju, var héraðsdómur og málsmeðferð ómerkt, að því er þessar kröfur varðaði, og þeim vísað frá héraðsdómi .. Kröfugerð A í héraði í einkamáli, er hann höfðaði á hendur B, var mjög óljós. Héraðsdómari leiðbeindi ekki fyrirsvars- manni A, sem var ólöglærður, um lagfæringu á kröfugerð- inni. Braut úrlausn dómara í bága við 193. gr. laga nr. 85/1936. Leiddi þetta til ómerkingar dóms og málsmeðferðar í héraði ..........0000000 ens se rr Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, ómaksbætur. a) Í einkamálum. 1. Málskostnaður látinn falla niður: Áfrýjandi tapaði máli, en var þó eigi dæmt að greiða máls- kostnað 122, 151, 155, 170, 196, 230, 251, 329, 339, 343, 363, 434, 474, Bls. 375 434 485 66 450 öð6 556 587 KCVIT Efnisskrá. Bls Áfrýjandi vann mál að verulegu leyti, en málskostnaður var þó látinn falla niður .................... 62, 276, 299 Áfrýjandi vann mál að óverulegu leyti, og málskostnaður látinn falla miður ................0000 0000 255 Máli vísað frá hæstarétti, og málskostnaður látinn falla MIÐUR ..........20000 0... 66, 375 Stefndi kom eigi fyrir hæstarétt og enginn af hans hálfu. Málinu var vísað frá hæstarétti, en málskostnaður lát- inn falla niður ..............00.200.00.n een 66 Dómur eða úrskurður og málsmeðferð ómerkt. Málskostn- aður fyrir hæstarétti látinn niður falla 131, 243, 312, 502 2. Aðilja, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga og fékk kröf- ur sínar teknar til greina að meira eða minna leyti, dæmdur málskostnaður ............0.0...... 246, 258, 418 3. Aðili, sem tapaði máli að mestu leyti eða öllu, dæmdur til að greiða málskostnað 110, 111, 113, 160, 168, 179, 285, 336, 356, 368, 396, 421, 438, 446, 455, 477, 481, 535, 558 4. Aðili, er í héraði var dæmdur til fjárgreiðslu í skuldamáli, áfrýjaði málinu og krafðist sýknu. Í hæstarétti var dæmd fjárhæð færð niður, en áfrýjanda dæmt að greiða málskostnað fyrir báðum dómum .......000000000.. 190 Í héraði var A dæmt að greiða B bjarglaun. A áfrýjaði og krafðist lækkunar á dæmdri fjárhæð. Krafan tekin til greina að nokkru, en Á dæmt að greiða B málskostnað fyrir báðum dómum .........00000. 000 547 5. Gijafsóknarmál og gjafvarnar: Stefndi, sem hafði gjafvörn fyrir hæstarétti, vann málið. Málskostnaður látinn falla niður, en ríkissjóði dæmt að greiða laun talsmanns stefnda ...........0.00... 230 Í barnsfaðernismáli var M dæmdur faðir barns. Hann áfrýjaði málinu, en í hæstarétti var héraðsdómur stað- festur. Var M dæmt að greiða stefnda málskostnað fyrir hæstarétti, er renni til skipaðs talsmanns hennar 481 6. Málum vísað frá hæstarétti: Málskostnaður felldur niður ...........00000.000.00.. 66, 375 Áfrýjanda dæmt að greiða málskostnað ............ 362, 485 7. Ómerkingardómar: Málskostnaður látinn falla niður .......... 131, 243, 312, 502 Mál, sem sæta átti meðferð vettvangsmála, rekið fyrir fó- getarétti. Málið ómerkt í hæstarétti og stefnda, sem var gerðarbeiðandi í héraði, dæmt að greiða máls- kostnað .........000..0 0000 0n en 307 A krafðist í héraði, að B væri borinn út úr leiguhúsnæði, og var krafan tekin þar til greina. B áfrýjaði málinu. Efnisskrá. XCIX, Hæstiréttur ómerkti málið vegna galla á málsmeðferð og dæmdi B málskostnað úr hendi Á ........02..... A höfðaði mál á hendur B til viðurkenningar eignarréttar á jörð. A tapaði málinu í héraði og áfrýjaði því til hæstaréttar. Þar var málið ómerkt vegna galla á sátta- tilraun. A dæmt að greiða málskostnað í báðum dómum Mál var ómerkt vegna galla á málatilbúnaði og málsmeð- ferð í héraði. Stefnandi í héraði (stefndi fyrir hæsta- rétti) dæmdur til að greiða málskostnað ............ Aðalsök og gagnsök: A var í héraði dæmt að greiða B bætur vegna meiðsla í bílslysi. Á áfrýjaði og krafðist sýknu. B gagnáfrýjaði og krafðist hækkunar á dæmdri fjárhæð. Krafa B um hækkun tekin að nokkru leyti til greina, og Á dæmt að greiða má álskostnað fyrir báðum dómum ...... A var í héraði dæmi að greiða B eftirstöðvar skuldar sam- kvæmt skuldabréfi. A áfrýjaði og krafðist sýknu. B sagnáfrýjaði og krafðist hækkunar á dæmdri fjárhæð. Hæstiréttur dæmdi B lítið eitt hærri fjárhæð og máls- kostnað fyrir báðum dómum ......0.0.00.... or A voru í héraði dæmdar bætur fyrir spjöll á bifreið úr hendi B. Báðir skutu málinu til hæstaréttar, krafðist B sýknu, en A hækkunar á dæmdri fjárhæð. Héraðsdómur staðfestur, og B dæmt að greiða A málskostnað fyrir hæstarétti ...........0.0.000 020 Með héraðsdómi voru A dæmdar bætur úr hendi B vegna meiðsla í bifreiðarslysi. A áfrýjaði til hækkunar bóta, en B sagnáfrýjaði og krafðist sýknu. Bætur voru hækkaðar í hæstarétti, og B dæmt að greiða málskostnað fyrir báðum dómum .......20000.000 00 A var í héraði dæmt að greiða B víxilskuld. A áfrýjaði og krafðist aðallega ómerkingar, en sýknu til vara. B sagnáfrýjaði os krafðist staðfestingar héraðsdóms. Krafa B tekin til greina, og Á dæmt að greiða honum málskostnað fyrir hæstarétti ........0.0..0000....... Í héraði var A dæmt að greiða B skaðabætur vegna galla á seldum bát. A áfrýjaði og krafðist sýknu, en B gagn- áfrýjaði og krafðist hækkunar á skaðabótum. Hæsti- réttar hækkaði bæturnar og dæmdi B málskostnað úr hendi A fyrir báðum dómum ........0..... Bjarglaunakrafa A á hendur B var tekin að nokkru leyti til greina í héraði. B áfrýjaði og krafðist lækkunar á dæmdri fjárhæð, en Á gagnáfrýjaði og krafðist hækk- unar. Hæstiréttur staðfesti héraðsdóm og dæmdi A málskostnað fyrir hæstarétti úr hendi B ....... sr Bls. 450 538 556 72 141 145 168 232 368 Efnisskrá. A áfrýjaði fógetaúrskurði til breytingar, en B sagnáfrýj- aði til staðfestingar. Fógetaúrskurðurinn var staðfestur, og Á dæmt að greiða B málskostnað fyrir hæstarétti .. A voru í héraði dæmd bjarglaun úr hendi B. Báðir aðiljar áfrýjuðu málinu til hæstaréttar, B til lækkunar, en A til hækkunar dæmdri fjárhæð. Hæstiréttur lækkaði bjarglaunin, en dæmdi B til að greiða A málskostnað fyrir báðum dómum ..........0..0002 00. Kærumáli um málskostnað frestað í hæstarétti vegna áfrýj- unar aðalmálsins ...............0.0.0..0000000... 342, b) Í opinberum málum. Aðili dæmdur sekur. Einn aðili sakfelldur og dæmdur til greiðslu sakarkostnaðar 70, 77, 88, 90, 94, 103, 106, 163, 175, 193, 207, 215, 289, 296, 303, 315, 322, 324, 360, 379, 393, 399, 402, 409, 460, 485, 488, 492, 527, 530, 562, 567, 570, Fleiri en einn aðili ákærðir. Aðeins einn sakfelldur, en dæmt að greiða allan sakarkostnað ............. 106, Átta aðiljar sakfelldir. Hverjum þeirra gert að greiða máls- varnarlaun verjanda síns. Annan sakarkostnað skyldu Þeir allir greiða in solidum að % hluta, en sex þeirra greiða % hluta hans in solidum .................... Sökunautar fleiri en einn, og þeim dæmt að greiða sakar- kostnað in solidum ..... 181, 199, 263, 349, 412, 440, Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. Mál flutt skriflega í hæstarétti vegna útivistar stefnda 62, 66, 375, Meðferð útburðarmáls fyrir fógetadómi var mjög ábótavant. Enda þótt skriflegur málflutningur væri ekki ákveðinn, tók fógeti við mörgum skriflegum sóknarskjölum og varnar, og lauk málflutningi með bókunum aðilja, eins og tíðkaðist, áður en lög nr. 85/1936 komu í gildi. Einnig vanrækti fógeti að leiðbeina gerðarþola, sem var ólöglærður, um kröfugerð, enda þótt þess væri þörf. Var úrskurður fógeta ómerktur svo og meðferð málsins í héraði ............ Sakarefni skipt samkvæmt 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 .... A krafðist þess fyrir fógetarétti, að metinn yrði gildur með dómi réttur hans til umferðar um gangstig, en B meinaði honum umferð um stiginn. Þar sem málið var rekið á svo viðtækum grundvelli, átti það að sæta meðferð vettvangs- mála samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919, og bar því að dæma það af héraðsdómara ásamt meðdómendum. Þar sem Bls. 428 547 434 507 434 243 246 Efnisskrá. cI Bls. málið sætti ekki slíkri meðferð, var úrskurður fógeta og málsmeðferð ómerkt og málinu vísað frá fógetaréttinum 307 Meðferð máls fyrir fógetadómi var að ýmsu áfátt. Ekki var kveð- ið á um það af fógeta, hvort málið skyldi flutt munnlega eða skriflega. Þá voru og lögð fram fleiri sóknarskjöl og varnar en í lögum er mælt, auk þess sem dómari bókaði oftlega málsskýringar aðilja .......220000000.. 0000... 307 Í héraði hreyfði stefnandi tiltekinni málsástæðu í munnlegum flutningi málsins, sem ekki var mótmælt sem of seint fram kominni. Héraðsdómari gekk fram hjá málsástæðunni án þess að dæma hana. Olli þeita ómerkingu héraðsdóms .... 312 Kærumáli frestað í hæstarétti vegna áfrýjunar á málinu í heild 0... a 342, 434 Máli frestað í hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara að veita aðiljum kost á að afla framhaldsgagna ............ 424, Böð Í úiburðarmáli leiðbeindi fógeti ekki aðiljum um kröfugerð og málflutning, þótt þess væri þörf, enda báðir ólöglærðir. Tók fógeti málið að mestu óreifað til úrskurðar. Olli þetta ómerkingu úrskurðarins ........20000000. 0. een... 450 Dómur og málsmeðferð héraðsdómara ómerkt, með því að dómaranum bar að víkja sæti sjálfkrafa í málinu ........ 502 Héraðsdómari hafði, andstætt ákvæðum 114. gr. laga nr. 85/1936, látið undir höfuð leggjast að leiðbeina ólöglærðum fyrirsvarsmanni stefnanda í héraði um mjög óljósa kröfu- gerð. Var dómur og málsmeðferð í héraði ómerkt m. a. af þessari ástæðu ........00..000 ene ene nr nrrnrrn 5506 Manndráp. A ók mörgu fólki um nótt af dansskemmtun frá Hofsósi til Haganessvíkur. Bifreiðin var vörubifreið, og höfðust flestir farþegar við í skýli á palli hennar. Skýlið var ekki þannig gert né fest, sem lög mæla. Farþegar voru flestir mjög ölv- aðir, og hafði komið til ryskinga meðal þeirra, þegar áður en ferð var hafin. Ekki þótti sannað, að A hefði verið undir áhrifum áfengis. A ók hart, og á leiðinni ók hann út af veginum og yfir ræsi eða skurð í því skyni að komast fram úr annarri bifreið. Þegar bifreiðin fór yfir ræsið, kastaðist hún svo til, að einn farþeginn féll út úr farþega- skýlinu. Hlaut hann meiðsli, er leiddu til dauða hans skömmu síðar. Talið var óvarlegt af A að hefja ferð, eins og ástandi farþega var háttað, og akstur hans stórkostlega gálaus. Var honum m. a. dæmd refsing eftir 215. gr. laga nr. 19/1940. Refsing ákveðin fangelsi 5 mánuði ........ 71 Á götu í Reykjavík varð þriggja ára gamall drengur fyrir bif- reið A og beið þegar bana. Barnið kom frá hliðargötu CII Efnisskrá. Bls. hægra megin við bifreiðina og gekk í veg fyrir hana, en A, sem þó var vel fyrir kallaður, veitti því ekki eftir- tekt, fyrr en á síðasta augnabliki, áður en slysið varð. A talinn hafa orðið valdur að dauða barnsins með stór- kostlegu gáleysi. Refsing dæmd m. a. eftir 915. gr. laga nr. 19/1940 fangelsi 5 mánuði ............00000000000... 163 Á ók austur Hverfisgötu í Reykjavík, fremur hægt og í björtu veðri. Er hann ók yfir Rauðarárstíg, kvaðst hann hafa blindazt snöggvast af sólskini, en er hann sá aftur á göt- una, var maður á reiðhjóli fast við framenda bifreiðarinnar. Varð árekstri þá ekki forðað, og hlaut maðurinn lemstur, sem leiddi til dauða hans sama dag. A hafði ekki veitt ferð mannsins athygli, fyrr en um leið og áreksturinn gerðist. Á var talinn samvaldur að dauða mannsins með því að stöðva ekki bifreið sína þegar í stað, er hann Þblindaðist af sólskini, og með óaðgægzlu að öðru leyti. Refsing dæmd m. a. eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 varðhald 60 daga .......... 207 A ók vörubifreið norður Laufásveg í Reykjavík. Tveggja ára gamalt barn hrasaði af vestari gangstétt götunnar undir vinstra framhjól bifreiðarinnar og beið þegar bana. Bif- reið A var óhæf til aksturs, m. a. voru hemlar hennar ekki í lagi. A hafði séð barnið á gangstéttinni, áður en slysið varð. Sagt, að A hafi borið að haga akstri sínum í samræmi við þessar aðstæður. Þar sem hann gerði það ekki, var hann talinn samvaldur að dauða barnsins. Refsing dæmd 3500 kr. sekt, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 289 A ók í bifreiðalest niður Laugaveg í Reykjavík, nálægt syðri gangstétt. Rúmlega tveggja ára gamalt barn hljóp frá nyrðri gangstétt í veg fyrir bifreiðina, varð fyrir henni og beið bana af. A sá ekki barnið, áður en áreksturinn varð. Með aðgæzluskorti þessum var hann talinn samvaldur að dauða barnsins. Refsing ákveðin 3000 kr. sekt, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 ..........0000. 402 A ók bifreið sinni vestur Laugaveg í Reykjavík. Óslitin röð bif- reiða var á undan honum og eftir. Barn á þriðja ári varð fyrir bifreið hans og beið bana. Sannað Þótti, að barnið hefði komið frá nyrðri gangstétt í veg fyrir bifreiðina. Talið, að A hefði getað séð til ferða barnsins og mátt af- stýra slysi, ef hann hefði sýnt fyllstu aðgæzlu. Var hann því sagður eiga nokkra sök á slysinu. Refsing dæmd 1500 kr. sekt., m. a. eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 ............ 492 A ók á hraðri ferð, 30—35 mílur miðað við klst., vestur Nes- veg í Reykjavík. Hann ók á sjö ára gamla telpu, sem var á syðri vegarhelmingi. Féll telpan út af veginum að sunnan- verðu. Hlaut hún mikil lemstur, sem leiddu skömmu siðar Efnisskrá. til dauða hennar. Telpan hafði komið inn á veginn frá húsi norðan við veginn, en engin önnur umferð var þarna, er slysið gerðist. Talið, að A hafi með óhæfilega hröðum akstri og ónógri aðgæzlu við aksturinn að öðru leyti orðið valdur að dauða telpunnar. Refsing dæmd m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 varðhald 3 mánuði .........00.2.0.. A ók vörubifreið vestur Suðurlandsbraut. Við gatnamót Suður- landsbrautar og Þvottalaugavegar ók hann á 5 ára gamla telpu, sem var á leið suður yfir veginn, en þar er viðkomu- staður strætisvagna, og biðu þar nokkrir menn. A ók með mjög miklum hraða, og rann bifreiðin alllangan veg, áður en honum tókst að stöðva hana. A talinn hafa með óhæfi- lega hröðum og gálausum akstri orðið valdur að dauða barnsins. Refsing dæmd varðhald 5 mánuði m. a. sam- kvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 .......0000..00. 0. 0... Mat og skoðun. Yfirlögregluþjónn og slökkviliðsstjóri kvaddir af rannsóknar- dómara til að láta uppi álit um hættu af íkveikju í húsum Skólastjóri Stýrimannaskólans í Reykjavík markar á sjóupp- drátt tökustað skips, er var að veiðum í landhelgi 70, 103, 488, 527, Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns, er áverka hlaut í bifreiðarslysi ........22..00200 0. nn nn 72, Læknir skoðar mann, er hlaut áverka í Þifreiðarslysi 72, 145, 258, 440, Læknir skoðar lík manns, er farizt hafði í Þbifreiðarslysi 77, 163, 289, 402, 492, 530, Rannsóknardómari nefnir tvo menn til að skoða umbúnað bif- reiðar, er mannsbani hafði hlotizt af akstri hennar ...... Sérfræðingur í geðsjúkdómum gefur vottorð um andlega heilsu manns, er andmælt hafði verið, að hann væri látinn stað- festa framburð sinn sem vitni fyrir dómi .............. Bifreiðaeftirlitsmenn skoða bifreið, er slys hafði hlotizt af akstri hennar 2.......0.00000.. 163, 289, 402, 492, 530, Efnafræðingur metur gildi rannsóknaraðferðar, er eftirlitsmað- ur með mjólkurbúum hafði notað í starfi sínu .......... Skipaskoðunarmenn framkvæma sérstaka skoðun á bát, sem nokkru áður hafði fengið haffærisvottorð ........02.00... Gerlafræðingur lætur uppi álit um orsakir fúa í skipi ........ Mælingamaður gerir uppdrátt af slysstað ......000002.. 289, Í húsaleigumáli voru 3 menn dómkvaddir til að meta hitakostn- að ofns í vörugeymslu ........0..02000 0000. Í sama máli voru 2 menn dómkvaddir til að meta umgengni leigutaka á hinu leigða húsnæði ..........0200000..00.0.. cCIlI Bls. 590 Ort = = 160 ö71 204 232 232 402 329 CIV Efnisskrá. Tveir dómkvaddir menn meta verðlækkun á húsi A, vegna þess að hækkað hafði verið annað hús við hliðina á því, en það hús var talið standa húsi A fyrir birtu .............. Í björgunarmáli meta dómkvaddir menn það, sem bjargað var ...... se 368, Læknir skoðar áverka manns, er orðið hafði fyrir líkams- árás ..... se 379, Siglingafræðingur markar á sjóuppdrátt stað togara, sem tekinn var við veiðar í landhelgi ................0...00.0000..... Dómkvaddir menn mæla og gefa álitsgerð um útsýni úr sæti Ökumanns bifreiðar, er slys hafði orðið af akstri hennar Mæðiveikivarnir. Sjá sauðfjársjúkdómar. Nábýli. A átti hús í Vestmannaevjum. B, sem átti hús við sömu götu næst fyrir sunnan hús A, hækkaði hús sitt með leyfi bygg- ingarnefndar. A taldi hækkunina valda því, að sól gæti ekki skinið inn um glugga á suðurhlið húss síns, og krafðist bóta úr hendi B og bæjarsjóðs Vestmannaeyja vegna verðrýrn- unar á húsinu af þessum sökum. Með því að hækkun húss B braut hvorki í bága við skipulassuppdrátt né bygg- ingarsamþykkt, en var eðlileg og réttmæt hagnýting á Jóð B, sem A hafði mátt gera ráð fyrir, þá var krafa A ekki tekin til greina .....................2 0200 Nauðgun. Sjá kynferðisbrot. Nytjastuldur. Tveir menn tóku bifreið í heimildarleysi og óku henni um göt- ur Reykjavíkur og víðar. Þeir voru ekki ákærðir fyrir brot á 250. gr. laga nr. 19/1940, með því að eigandi bifreiðar- innar krafðist þess ekki ...........00000.0. 0... Ómaksbætur. Áfrýjandi, er eigi sótti dómþing í hæstarétti, dæmdur til greiðslu ómaksbóta ..........0..0.000 00 131, Áfrýjandi hóf mál, og stefnda dæmdar ómaksbætur ...... 65, Máli vísað frá hæstarétti, og stefnda dæmdar ómaksbætur 3629, Ómerking. a) Einkamál. Lögtaksmál var byrjað í A-kaupstað, þar sem gerðarþoli átti heimili. Eftir það var málið flutt til fógeta í R-kaupstað, og kvað hann upp úrskurð um, að lögtak skyldi ekki fram Bis. 363 412 Efnisskrá. fara. Þessi flutningur málsins talinn andstæður lögum, og var úrskurður fógeta R-kaupstaðar ómerktur svo og með- ferð málsins fyrir fógetadómi R-kaupstaðar ............ Í víxilmáli var í hæstarétti krafizt ómerkingar héraðsdóms, með því að héraðsdómari hefði ekki dæmt tilteknar varnar- ástæður, sem þar höfðu fram komið. Þar sem varnarástæð- urnar voru slíkar, að þeim varð ekki að komið í víxilmáli samkvæmt 208. gr. laga nr. 85/1936, var ómerkingarkrafan ekki tekin til greina ........02.000000 00. n0n Meðferð útburðarmáls fyrir fógetadómi var mjög ábótavant. Mál- ið var flutt skriflega, án þess að skriflegur málflutningur væri ákveðinn, en framlagning sóknarskjala og varnar svo og bókunum aðilja hagað með sama hætti og tíðkaðist, áður en lög nr. 85/1936 komu í gildi. Þá hafði fógeti ekki leið- beint ólöglærðum aðilja, enda þótt þess væri þörf. Loks var atvikalýsingu og greinargerð um kröfur aðilja mjög áfátt í úrskurði fógetaréttarins. Olli þetta ómerkingu úr- skurðarins og meðferðar málsins í héraði ................ Fyrir fógetadómi krafðist A þess, að metinn yrði gildur réttur hans til umferðar um gangstíg, er hann taldi tilheyra lóð húss síns. B, sem hafði umráð næstu lóðar, vefengdi um- ferðarrétt A. Fyrir fógetadómi féll úrskurður A í vil. Hæstiréttur taldi, að þar sem málið hefði verið rekið á svo víðtækum grundvelli, hefði það átt að sæta meðferð vett- vangsmála samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 og dæmast af héraðsdómara ásamt samdómendum. Var úrskurður fó- geta og málsmeðferð fyrir fógetadómi því ómerkt ........ Við munnlegan flutning máls í héraði hafði stefnandi uppi nýja málsástæðu, sem ekki var andmælt af stefnda sem of seint fram kominni. Héraðsdómari gekk fram hjá málsástæðu þessari án þess að dæma hana. Olli þetta ómerkingu héraðs- AÓMS 22... Í útburðarmáli kvað fógeti ekki á um það, hvort mál skyldi flytja munnlega eða skriflega. Hann leiðbeindi ekki ólöglærð- um aðiljum málsins um kröfugerð og málflutning, en tók aðeins við lauslegum bókunum frá þeim. Tók hann málið síðan til úrskurðar að mestu leyti óreifað. Var málið af þessum sökum ómerkt í hæstarétti .......000000. 0000... Héraðsdómari dæmdi mál, sem hann átti að víkja sæti í af sjálfsdáðum. Hæstiréttur ómerkti meðferð málsins, frá því að munnlegur málflutningur hófst, svo og héraðsdóminn Dómkröfur stefnanda í héraði höfðu ekki verið lagðar fyrir sáttamenn, enda þótt ekki væri heimilt að ganga fram hjá sáttanefnd. Var því héraðsdómur og málsmeðferð í hér- aði Ómerkt .........200000. rn cv Bls. 131 168 243 307 312 CvVI Efnisskrá. Bls. Í máli, er A höfðaði á hendur B árið 1945, hafði hann uppi tilteknar aðal- og varakröfur. Á hafði í máli, er höfðað var á hendur B árið 1941 haft uppi aðalkröfu, sem var sama efnis og framannefndar aðal- og varakröfur. Var sú krafa dæmd árið 1941, og þeim dómi ekki áfrýjað. Þar sem Þannig lágu fyrir bindandi úrslit sakarefnis, var héraðs- dómur og málsmeðferð, að því er varðaði aðal- og varakröf- urnar, ómerkt, og kröfunum vísað frá héraðsdómi ...... 556 Í sama máli hafði A uppi Þrautavarakröfu, sem einnig var dæmd í héraði. Sú krafa var mjög óákveðin og óljós, og taldi hæstiréttur, að héraðsdómara hefði borið að leiðbeina A, sem var ólöglærður, um lagfæringu á kröfunni. Þar sem héraðsdómari hafði ekki gert það, var héraðsdómur svo og málsmeðferð frá þingfestingu málsins ómerkt, að því er þrautavarakröfuna snerti, og þeirri kröfu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar og dómsálagningar ........ 556. 6) Opinber mál. A var í héraði ákærður fyrir „brot gegn mjólkurlöggjöfinni“, og var hvorki í skipan dómsmálaráðuneytisins né í tii- kynningu dómara um málshöfðun vitnað til tiltekinna og ákveðinna lagaákvæða, sem A skyldi saksóttur eftir. Þar sem ákæran var svo óákveðin, var héraðsdóinur ómerktur .. 204 Sakborningar voru í héraði ákærðir fyrir brot gegn „verðlags- löggjöfinni“ og „gjaldeyrislög ggjöfinni“. Var hvorki í skipan dómsmálaráðuneytisins né í tilkynningu dómara um máls- höfðun og stefnu vitnað til tiltekinna og ákveðinna laga- ákvæða, er ákærðu skyldu saksóttir eftir, að því er varðaði brot gegn verðlagslögsjöf og gjaldeyris. Þar sem ákæran var svo óákveðin, var héraðsdómur ómerkitur .......... 224, 385 A var undir rannsókn vegna srunar um Þjófnað. Að rannsókn lokinni tilkynnti dómari honum, „að opinbert refsimál verði höfðað gegn honum til refsingar fyrir framangreindar gripdeildir“. Í stefnu var því lýst, að A hefði serzt „brot- legur við hin almennu refsilög“. Með því að eisi voru nánar greind refsiákvæði, er ÁA væri saksóttur eftir, var héraðsdómur ómerktur ............. sr 287 Ómöguleiki. Er heimsstyrjöldin skall á árið 1939, skuldaði A á Ísafirði B í Kaupmannahöfn tiltekna skuld í dönskum ii samkvæmt skuldabréfi. Greiðslustaður árlegra afborgana og vaxta var í Kaupmannahöfn. Eftir hernám Danmerkur vorið 1940 varð A ómögulegt að flytja fé til Danmerkur til greiðslna af- borgana og vaxta. Lagði hann þá árlega í banka á Íslandi Efnisskrá. fjárhæðir, er samsvöruðu afborgun og vöxtum, miðað við gengi d. kr. fyrir styrjöld. Eftir að styrjöld var lokið og gengi ísl. kr. fallið gagnvart d. kr., krafðist B í dómsmáli greiðslu í d. kr. á skuldinni, sem þá var í gjalddaga fallin, ásamt samningsvöxtum auk dráttarvaxta og vaxtavaxta. Á taldi sér ekki skylt að greiða annað en höfuðstól skuldar- innar og samningsvexti, enda væri miðað við hið eldra gengi ísl. kr. gagnvart d. kr. Talið var, að þar sem skuldarlúkn- ing og vaxta skyldi fara fram í Kaupmannahöfn í d. kr., Þá hafi ómöguleiki sá til efnda, sem hlauzt af styrjöldinni, einungis frestað greiðsluefndum og framlengt vaxtaákvæðin. Var A því dæmt að greiða skuldina í d. kr. án tillits til hins fyrra gengis, auk samningsvaxia. Krafa um vaxla- vexti var ekki tekin til greina, þegar vegna orsaka þeirra, sem ollu truflun á skiptum aðilja ........0.0000 00... Reykjavík pantaði frá B í Kaupmannahöfn vörur, án þess að hann hefði áður aflað sér innflutningsleyfis fyrir þeim og gjaldeyrisleyfis til greiðslu andvirðis þeirra. Vörurnar urðu síðan ekki fluttar til landsins vegna synjunar gjald- eyrisyfirvalda á leyfum til þess. Í máli, er B höfðaði gegn A til greiðslu andvirðis vörunnar í d. kr., voru vörukaupin talin úr gildi fallin, þar sem A væri ekki mögulegt að flytja vöruna hingað til lands. Hins vegar var Á talinn ábyrgur til fébóta á skaða þeim, er B hafði beðið vegna Þess, að vörurnar urðu honum lítils virði. Voru skaða- bæturnar ákveðnar í ísl. kr., enda höfðu íslenzk gjaldeyris- vfirvöld neitað um danskan gjaldeyri vegna varanna þr Opinber mál. Sbr. dómarar, eftirgrennslan brota, lögreglu- menn, mat og skoðun, sönnun, vitni. Rannsókn máls út af bifreiðarslysi var áfátt að því leyti, að vifni, sem ekki voru samsaga, voru ekki samprófuð né eið- fest .........2.20 00 Vittur dráttur á rannsókn máls ...........020200 00... 0... Mál ómerkt sökum þess, að í ákæru var ekki vitnað til tiltek- inna lagaákvæða, sem ákærði skyldi saksóttur eftir 204, 224, 287, Dómsmálaráðherra hafði lofað A því, að lagt skyldi til við Forseta Íslands, að saksókn á hendur A yrði felld niður, ef hann fullnægði tilteknum skilyrðum um fjárgreiðslur til ríkissjóðs. Eftir að A hafði fullnægt skilyrðum þessum, ákvað nýr dómsmálaráðherra saksókn á hendur A, án þess að fjárgreiðslur væru látnar ganga til baka. Talið var, að meðan sakir stæðu þannig, yrði málið ekki borið undir dóm- CVIL Bls. 356 71 71 385 CVIII Efnisskrá. stóla af ákæruvaldinu. Var málinu því vísað að svo stöddu frá dómstólum ...............0. 0... Fundið að því, að húsleit hafði verið gerð hjá sakborningi, án þess að séð yrði, að dómsúrskurður hefði verið felldur um það eða samþykki sakbornings komið til ................ Rannsóknardómari leitaði ekki gagna um verðmæti muna, sem aðili var sakaður um að hafa stolið. Þótti það aðfinnslu- VEF .......000000 0 Skaðabótakrafa, sem gerð var í opinberu máli, þótti ekki nægi- lega upplýst, og var henni vísað frá héraðsdómi ...... Við rannsókn og meðferð máls út af skjalafalsi þótti það at- hugavert, að rannsóknardómarinn hafði ekki, svo séð yrði, borið hin fölsuðu skjöl undir menn þá, er nöfn þeirra voru fölsuð á skjölin, og höfðu tveir þeirra aldrei gefið skýrslur fyrir rétti. Þá hafði dómarinn ekki aflað rithandarsýnis- horna þessara manna til samanburðar við falsskjölin. Loks hafði dómarinn ekki látið hin fölsuðu skjöl fylgja dómsgerðum málsins .........0..2000.0. 0. Talið athugavert, að það var látið viðgangast, að sakborningur færi af landi brott til langdvalar erlendis, eftir að brot hans varð uppvíst, en áður en réttarpróf í málinu hófust ...... Rannsókn opinbers máls ekki talin framkvæmd með nægilegri röksemi. Þótti einkum aðfinnsluvert, að sakborningar voru ekki settir í gæzluvarðhald, enda þótt ástæða væri til þess Fundið að því, að í máli út af fiskveiðabroti erlends manns hafði héraðsdómari ekki látið ólöggiltan dómtúlk vinna heit fyrir dóminum, áður en hann hóf starfið .......... Orlof. Stúlkan A vann hjá vinnufatagerðinni B allt orlofsárið 1945— 1946. Fékk hún ekki fast kaup fyrir starf sitt, heldur hafði hún ákvæðisvinnukaup, miðað við dagvinnutaxta. Talið var, að hún ætti rétt til orlofsfjár samkvæmt lögum nr. 16/1943 Óskilafé. Lögreglumenn tóku og settu í geymslu hesta, sem gengu lausir í Reykjavík. Umráðamanni hestanna dæmd sekt samkvæmt 61. gr. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur ...... Refsingar. 1. Einstök refsiverð verk og refsiákvæði. Mörgum mönnum dæmd refsing fyrir brennu og tilraun til brennu svo og fyrir vátryggingarsvik og tilraun til vá- tryggingarsvika, ýmist sem aðalmönnum eða hlutdeildar- mönnum. Brot heimfærð undir 164. gr. og 248. gr. laga nr. BIs. 278 287 287 295 324 379 285 296 Efnisskrá. 19/1940, í sumum tilfellum samanborið við 20. gr. og 22. gr. sömu laga .......00000000 00. Fjórum mönnum dæmd refsing fyrir tilraun til að valda skip- reika í því skyni að ná í vátryggingarfé. Varðaði brot þeirra við 165. gr. og 248. gr. sbr. 28. gr. og 1. mgr. 22. gr. laga mr. 19/1940 ........020000 00 A fékk bifreið til að aka sér og vörum frá Reykjavík upp á Akranes. Hann hafði ekki fé til að greiða fyrir aksturinn, en ekki hafði hann skýrt bifreiðarstjóranum frá þvi, áður en aksturinn hófst. Var Á dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga mr. 19/1940 .......200000 000 Tveir menn dæmdir sekir um skjalafals samkvæmt í. mgr. 155. ger. laga mr. 19/1940 ........0200000 nn Skipstjóra á færeyskum bát dæmd sekt fyrir fiskveiðar í land- helgi samkvæmt lögum nr. 33/1922. Báturinn var að dras- nótaveiðum, en þar sem hann var aðeins 28.71 br. smál. að stærð og brot var framið í septembermánuði, tóku lög nr. 45/1987 sbr. lög nr. 26/1940 ekki til brotsins ...... ?ifreiðarstjóra, er olli mannsbana af gáleysi, dæmd refsing sam- kvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 26., 27. og 28. gr. sbr. 38. gr. nr. 23/1941, 2. og 4. sbr. í4. gr. laga nr. 24/1941 og 7. sbr. 99. gr. reglugerðar nr. 72/1937 ................ Bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir brot á ákvæðum 6. gr. reglu- gerðar nr. 181/1947 um takmörkun á akstri bifreiða. Var alið, að ákvæði nefndrar 6. gr. hefðu stoð í 12. gr. laga mr. 70/1947 .........0.200 00 A dæmd refsing fyrir mörg þjófnaðarbrot samkvæmt 244. og 254, gr. laga nr. 19/1940. Í sama máli var hann dæmdur sekur við 17. gr. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir ólöglega neyzlu áfengis á veitingastað ........0.0000000 00... A fór á næturþeli inn um opinn glugga til þjófnaðar í íbúð, þar sem fólk var í svefni. Varðaði það við 2. mgr. 244. gr. laga nr. 19/1940. A var og dæmdur í sama máli fyrir fleiri þjófnaðarafbrot, og þar sem um ítrekun var að ræða, var refsing dæmd með hliðsjón af 255. og 72. gr. nefndra laga. Einnig var Á dæmd refsing samkvæmt 17. gr. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir ólöglega neyzlu áfengis á veitingastað Skipstjóra á fiskiskipi dæmd sekt samkvæmt lögum nr. 5/1920 fyrir ólöglegar togveiðar í landhelgi 103, 399, 488, 527, 567, Manni, er flutti til landsins bifreiðar til sölu án innflutnings- leyfis og gjaldeyrisleyfis, dæmd refsing samkvæmt reglu- gerð nr. 7/1946 sbr. lög nr. 91/1945 .........0.0000000.. Bifreiðarstjóra, er olli mannsbana af gáleysi, dæmd refsing sam- kvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 .............. et CIX Bls. 88 90 94 570 106 CX Efnisskrá. A, umjónarmaður á danssamkomu, kastaði einum samkomugest- anna út um húsdyr. Handleggsbrotnaði maður þessi við fall- ið. Var A dæmd refsing samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940. Þar sem A hafði nokkrar málsbætur, var refsing höfð skil- orðsbundin samkvæmt VI. kafla nefndra laga ............ Tveir menn, A og B, tóku með leynd tékkávísanaeyðublöð úr vörzlu framkvæmdarstjóra verzlunarfyrirtækis. Höfðu eyðu- blöðin þá eigi verið fyllt út að öðru leyti en því, að á þau var stimplað nafn verziunarfyrirtækisins og orðin „pr. pr.“ fyrir framan nafnið. Þótti taka eyðublaðanna ekki vera Þþjófnaðarbrot né varða við önnur ákvæði 26. kafla laga nr. 19/1940. Þeir A og B fölsuðu síðan nafn framkvæmdarstjór- ans undir ávísanir og seldu þær, að nokkru leyti með að- stoð félaga sins C. Var þeim A, B og GC dæmd refsing eftir 155. gr. laga nr. 19/1940 ............00. 00 Á dæmd refsing fyrir ítrekuð þjófnaðarbrot samkvæmt 244. sbr. 255. gr. laga nr. 19/1940. Honum var í sama máli dæmd refs- ing fyrir ölvun á almannafæri samkvæmt 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 og fyrir ólöglega neyzlu áfengis á veit- ingastað samkvæmt 17. sbr. 37. gr. sömu laga .......... Tveir bifreiðarstjórar, A og B, óku með konu á afvikinn stað að henni nauðugri. Hafði A síðan samfarir við hana með valdi, en B gerði tilraun til þess. Var A dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 194. gr. laga nr. 19/1940 og B samkvæmt sömu gr. sbr. 1. mgr. 20. gr. sömu laga. Svo voru þeir og hvor um sig dæmdir fyrir hlutdeild í broti hins, A samkvæmt 2. mgr. og B samkvæmt í. mgr. 22. gr. nefndra laga ........ Bifreiðarstjóra dæmd refsing samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að valda mannsbana af gáleysi. Svo var hann og dæmdur sekur við 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. og 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 ........ 207, A var sekur fundinn um þjófnað á borvél, framinn um mánaða- mótin april—maí 1947. Er dómur gekk í því máli í hæsta- rétti 9. april 1948, kom það upp, að A hafði hlotið dóm fyrir Þjófnaðarbrot hinn 16. júlí 1947. Dæmdi hæstiréttur honum þvi hegningarauka samkvæmt 78. gr. laga nr. 19/1940 fyrir brot á 244. gr. sömu laga .......00.000 0000 Fjórum mönnum dæmd refsing fyrir ýmis þjófnaðarbrot sam- kvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, svo og að því er sum brotin varðaði með tilvísun til í. mgr. 20. gr. sömu laga. Einn þeirra hafði hlotið refsidóm, eftir að hann framdi brot Það, er málið fjallaði um, og var honum dæmdur hegningar- auki samkvæmt 78. gr. nefndra laga. Refsing eins hinna ákærðu gerð skilorðsbundin samkvæmt VI. kafla sömu laga Bifreiðarstjóri dæmdur sekur við 215. gr. laga nr. 19/1940 með Bls. 175 181 193 199 263 Efnisskrá. því að hafa orðið af gáleysi samvaldur að banaslysi. Refs- ing einnig dæmd samkvæmt 5., 9., 18. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 3. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 ...... ÚUmráðamanni óskilahrossa, sem tekin voru í Reykjavík, dæmd sekt samkvæmt 61. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykja- víkur nr. 2/1930 ...........020 0200. Maður dæmdur sekur um brot á verðlagsákvæðum samkvæmt 9. gr. laga nr. 3/1943 ..............00 0000 Maður dæmdur samkvæmt 111. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að frelsa fanga úr haldi, samkvæmt 244. gr. sömu laga fyrir bjófnað, svo og samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir ólöglega neyzlu áfengis á veitingastað og samkvæmt 18. sbr. 38. gr. sömu laga fyrir ölvun á almannafæri .... Manni dæmd sekt fyrir brot á byggingarsamþykkt Hafnarfjarðar nr. 114/1916 og 11. gr. reglugerðar nr. 82/1947 fyrir óheim- ila girðingu um lóð ............00% 00. 000 Manni dæmd refsing fyrir skjalafals samkvæmt 155. gr. laga nr. 19/1940 ...........2..00.0000 0 A dæmd refsing fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 og B fyrir afneyzlu samkvæmt 254. gr. sömu laga. Þá var og báðum refsað vegna ölvunar á almannafæri samkvæmt 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 og öðrum þeirra fyrir ólöglega neyzlu áfengis á veitingastað samkvæmt 17. sbr. 37. gr. sömu laga ..........0..0.200. 0 nr nn A sat ölvaður við stýri bifreiðar sinnar, er hún var dregin af annarri bifreið. Svo fékk hann og öðrum manni, er einnig var undir áfengisáhrifum, stjórn bifreiðar sinnar. Refsing dæmd samkvæmt 23. og 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 20.00.2000 A dæmd refsing samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940 fyrir lík- amsárás á B, er olli viðbeinsbroti á honum ............ Manni dæmd refsing fyrir fjársvik samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940 (..........2 Bifreiðarstjóra, er olli banaslysi af gáleysi, dæmd refsing eftir 215. gr. laga nr. 19/1940, 26. og 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 .............. Manni dæmd refsing fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, fyrir að reyna að aka bifreið ölvaður samkvæmt 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og fyrir ölvun á almanna- færi samkvæmt 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 ........ A ók ölvaður með miklum hraða um götur Beykjavíkur og ná- grennis. Var hann talinn sekur við 7., 23., 26. og 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 23/1941 og 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935. B, sem ekki hafði öku- CXI Bls. 289 296 303 349 402 409 CKII Efnisskrá. leyfi, fékk A stjórn Þilsins, en ók honum einnig sjálfur. Varðaði brot hans við 20., 26., 27. og 38. gr. laga nr. 23/1941 .........220020 ens Bifreiðarstjóri, er olli líkamsáverka með sálausum akstri, tal- inn sekur við 219. gr. laga nr. 19/1940, 26. og 27. gr. laga nr. 23/1941 og 2. og 4. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 ...... Manni, er ók hjólbörum eftir miðri ökubraut á götu í Reykja- vík, dæmd refsing eftir 13. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 og 31. gr. lögreglusamþykktar nr. 2/1930 2.......0...... Maður sætir refsingu samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940 fyrir líkamsárás ..........202000000 ner Bifreiðarstjóri, er olli banaslysi, sætir refsingu samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, 5. og 27. sbr. 38. gr laga nr. 23/1941 og 2. og 4. gr. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 ............ Þrir löggæzlumenn fluttu handtekinn mann, A, í fangelsi. Sannað var, að A hlaut áverka í höndum þeirra, en ekki upplýst, hver þeirra var valdur að honum. Löggæzlumennirnir taldir sekir um að hafa framkvæmt fangelsun á ólöglegan hátt, þar sem segja mátti um hvern þeirra fyrir sig, að hann hafi annaðhvort veitt Á áverkann eða undanfellzt að veita honum vernd og skýra yfirboðara frá misferlinu. Voru Þeir allir taldir sekir við 131. gr. laga nr. 19/1940 ...... Maður, sem sekur var um ölvun við akstur, hlaut refsingu samkvæmt 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 og 23. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 ...........0.20 00... Bifreiðarstjóri sekur um manndráp af gáleysi. Talinn sekur við 215. gr. laga nr. 19/1940, 26., 27. og 28. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 2. og 4. gr. laga nr. 24/1941 ............ 2. Ákvörðun refsinga. Refsing tveggja manna, sem sekir höfðu gerzt um marga brennu- glæpi í auðgunarskyni, dæmd með hliðsjón af 72. gr laga nr. 19/1940 .........02.00..0..e ns Refsing fyrir glæp, er maður drýgði 17 ára að aldri, ákveðin með hliðsjón af 2. tölul. 74. gr. laga nr. 19/1940 .......... Refsing sökunauts, sem margsinnis hafði orðið sekur um þjófnað, ákveðin með hliðsjón af 72. og 255. gr. laga nr. 19/1940 (.........0200 0 Við ákvörðun refsingar fyrir brot á gjaldeyrislöggjöf var tekið tillit til þess, að sökunautur hafði tvívegis áður orðið sekur um sams konar brot .........2.000000. ns Umsjónarmaður á danssamkomu varpaði manni út um dyr samkomuhússins, og handleggsbrotnaði maðurinn við fallið. Við ákvörðun refsingar tekið tillit til þess, að framkoma mannsins hafði ekki verið vítalaus .........0.000000000.. Bls. 412. 440; 44(r 485 492 94 106: Efnisskrá. CXIIl Tveir bifreiðarstjórar óku með konu á afvikinn stað gegn vilja hennar og höfðu þar samfarir við hana nauðuga. Við ákvörðun refsingar tekið tillit til þess, að sökunautar voru atvinnubilstjórar, sem konan hafði trúað fyrir því að aka sér heim til sín, að þeir fluttu hana með valdi á afvikinn stað og skildu hana eftir úti á víðavangi að afbrotinu frömdu, illa til reika. Refsing einnig ákveðin með hliðsjón af 3. tölulið og niðurlagsákvæði 70. gr. laga nr. 19/1940 Hjónin M og K höfðu slitið samvistir, en ekki skilið lögskilnaði. Nótt eina fór M heim til K, þar sem hann átti ekki heimili, og hitti þá mann í rúmi hjá K. Veitti hann manni þessum likamsáverka. Ekki þótti rétt að ákveða refsingu M með hliðsjón af 4. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940. Hins vegar var höfð hliðsjón af 75. gr. sömu laga ................ "Tveir menn, A og B, óku mjög hratt og ógætilega eftir götum Reykjavíkur og nágrennis. Við ákvörðun refsingar tekið til- lit til þess, að þeir höfðu með akstri sinum raskað um- ferðaröryggi á almannaleiðum svo og að A hafði með ofsa- legum akstri vísvitandi stofnað lifi og limum lögreglu- manna í hættu ........2...00.22000.0 0... Þrir löggæzlumenn dæmdir sekir við 131. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að framkvæma fangelsun A ólöglega. Við ákvörðun refsingar tekið tillit til þess, að A hafði sýnt nokkurn mót- Þróa við fangelsunina, svo og að sökunautar höfðu allir ver- ið sviptir starfi vegna brotsins .........0.02000000....... 3. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing 70, 88, 103, 106, 289, 296, 303, 322, 399, 402, 440, 488, 492, 507, 527, 567, b. Varðhald dæmt 77, 163, 175, 207, 360, 460, 485, 530, 562, c. Fangelsi dæmt 1, 90, 94, 181, 193, 199, 215, 263, 315, 324, 349, 379, 393, 409, d. Skilorðsbundnir refsidómar ........2.0000000... 175, 181, e. Upptaka eignar dæmd ....... 70, 103, 399, 488, 527, 567, f. Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1949 1, 90, 94, 181, 193, 199, 215, 263, 315, 324, 349, 393, gs. Svipting Ökuleyfis 77, 163, 199, 207, 263, 289, 360, 402, 409, 412, 460, 492, 530, 562, Reikningsskil. Í kjarasamningi milli stéttarfélaga sjómanna og útgerðarmanna var ákveðið, að sjómenn skyldu halda launum til „upp- gerðardags“. Í dómsmáli varð ágreiningur um, hvort orð þetta tákni greiðsludag eða dag þann, er útgerðarmaður gerir sjómönnum grein fyrir inneign þeirra að vertið lok- BIs. 199 379 412 507 570 571 412 203 570 409 ut = = CXIV Efnisskrá. inni. Úr þessu þótti ekki þörf að skera í málinu, með því að útgerðarmaður hafði ekki gert grein fyrir inneign, fyrr en um leið og greiðsla fór fram ............0.000000.. Reklamation. Sjá aðgerðarleysisverkanir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarssektir og vítur. Hæstaréttarlögmaður víttur fyrir ummæli í málflutningi í hér- AÐI ll... 168, Héraðsdómari kærður samkvæmt 4. mgr. 34. gr. laga nr. 85/1936 til greiðslu fésektar vegna dráttar á afgreiðslu dómsgerða, Krafan ekki tekin til greina, þar sem drátturinn varð ekki talinn dómaranum til sakar ...............00...0. 0. Sekt, sem aðilja var dæmd í héraði fyrir brot á sáttalöggjöf, felld niður í hæstarétti, þar sem máli var þannig háttað, að það þurfti ekki að fara fyrir sáttanefnd .............. Hæstaréttarlögmaður vittur fyrir drátt á áfrýjun máls ...... Í kærumáli krafðist varnaraðili þess, að málflutningsmanni sóknaraðilja yrði dæmd sekt fyrir ummæli í greinargerð í héraði. Kröfunni vísað frá hæstarétti þegar af þeirri ástæðu, að héraðsdómari hafði enn eigi dæmt hana .............. Hæstiréttur átelur ástæðulausa áfrýjun máls ................ Ritlaun. Hæstiréttur ákveður í kærumáli ritlaun fyrir dómsgerðir ...... Sakhæfi. Hæstiréttur æskir álits læknaráðs um andlega heilsu sakborn- ÍÐSS 2....0...2..0.0.s sess Geðveikralæknir og læknaráð töldu refsingu sennilega þýð- ingarlausa að því er sakborninginn A varðaði, enda sé hann andlega vanþroska einfeldningur, þó að eigi sé hann geð- veikur. Hæstiréttur dæmdi A refsingu, þar sem ætla mætti eftir framburði hans fyrir dómi og gögnum um störf hans og æviferil, að refsing gæti borið árangur .............. Saknæmi. Bifreiðarstjóri talinn eiga sök á bifreiðarslysi með gálausleg- um akstri .. 72, 77, 163, 207, 289, 402, 440, 460, 492, 530, A, sem var framkvæmdarstjóri og stjórnarformaður hlutafélags, pantaði tvívegis fyrir hönd félagsins og flutti til landsins bifreiðar til sölu án innflutnings- og gjaldeyrisleyfa. Í félagsstjórninni áttu sæti með honum Þ, eiginkona hans, Bls.. 396 232 255. 299 375: 421 477 255: 181 577 Efnisskrá. og C, mágur hans. Voru þau öll sótt til refsingar fyrir brot gegn innflutnings- og gjaldeyrislöggjöf. A var dæmd refs- ing, en B og C sýknuð, þar sem ekki kom fram, að þau hafi átt færi á að vita um pantanirnar og þar með átt þess kost að skerast í leikinn og hindra innflutninginn .......... Íslandi skuldaði í stríðsbyrjun B í Danmörku tiltekna fjár- hæð samkvæmt skuldabréfi. Á styrjaldarárunum varð A ókleift að flytja til Danmerkur afborganir og vexti af skuld- inni. Í máli að styrjöld lokinni var A ekki talið skylt að greiða dráttarvexti af fjárhæðum, sem ekki var mögulegt að flytja til Danmerkur á réttum tima vegna styrjaldar- ástandsins .............2..0.0 00 s es Dráttur á afgreiðslu dómsgerða ekki talinn héraðsdómara til sakar, þar sem drátturinn stafaði af skorti á starfsliði, sem dómarinn átti ekki sök Á ...........0000000 0000 Á í Reykjavík pantaði vörur frá B í Kaupmannahöfn án þess að afla sér áður innflutnings- og sjaldeyrisleyfis. Vegna neit- unar gjaldeyrisyfirvalda á leyfum voru vörukaupin talin úr gildi fallin, en Á talinn skaðabótaskyldur gagnvart B, með þvi að vörurnar urðu B lítils virði ...................... Drengur beið bana við það, að timburhlaði féll á hann. A og B, sem ábyrgð báru á hleðslunni, dæmt skylt að greiða föður drengsins dánarbætur þe æ Sameign. Sbr. eignarréttur, hjón. Á keypti % hluta húss, sem var í smíðum. Um sama leyti var byrjað að múrhúða húsið. A neitaði að greiða hluta af kostnaði vegna múrhúðunarinnar, með því að hann hefði ekki samþykkt framkvæmd hennar. Sagt, að samkvæmt al- mennum reglum um sameign geti það, að samþykkis A var ekki leitað, ekki leitt til sýknu hans .................... Sameigendur að íbúðarhúsi krefjast útburðar á leigutaka 446, Samningar. J hafði ásett sér að brenna vátryggðar vörur í því skyni að ná í brunabætur. B var í vitorði með J og lagði fram vörur, er vátryggðar voru í nafni J. Átti B að fá 20 þús. kr. af vá- tryggingarfénu, og samþykkti J og afhenti B víxil með Þeirri fjárhæð auk þess sem hann veðsetti B bifreið til tryggingar greiðslunni. Þar sem bæði útgáfa vixilsins og veðbréfsins voru þáttur í glæpsamlegum athöfnum þeirra J og B, voru gerningar þessir ekki taldir stofna efnislegan rétt handa B gagnvart J ..........0.0.02 00... Á talinn hafa fyrirgert leigurétti að íbúð með óhæfilegri fram- komu gagnvart leigusala ................0.0. 0000 CKV Bls. 106 356 418 339 474 CXVI Efnisskrá. Bls. A, leigusali húsnæðis, krafðist útburðar á B, leigutaka, vegna dráttar á greiðslu húsaleigu. Í málinu kom það upp, að B hafði um árabil greitt A húsaleigu fyrir marga mánuði í einu eftir á, án þess að séð yrði, að A hefði gert fyrir- vara vegna þessa greiðsluháttar eða krafizt breytinga á hon- um fyrr en í útburðarmálinu. Var krafa A því ekki tekin til SPEÍNA .......000.0.00 senn 106 Er heimsstyrjöldin skall á árið 1939, skuldaði A á Ísafirði B í Kaupmannahöfn tiltekna fjárhæð í dönskum kr. samkvæmt skuldabréfi. Greiðslustaður árlegra afborgana og vaxta var í Kaupmannahöfn. Eftir hernám Danmerkur vorið 1940 varð A ómögulegt að flytja fé til Danmerkur til greiðslu á afborgunum og vöxtum. Lagði hann þá árlega í banka á Íslandi fjárhæðir, er samsvöruðu afborgunum og vöxt- um, miðað við gengi d. kr. fyrir styrjöld. Eftir að styrj- öld var lokið og gengi ísl. kr. fallið gagnvart d. kr., krafð- ist B í dómsmáli greiðslu í d. kr. á skuldinni, sem þá var öll í gjalddaga fallin, ásamt samningsvöxtum auk dráttarvaxia og vaxtavaxta. Á taldi sér ekki skylt að greiða annað en höfuðstól skuldarinnar og samningsvexti, enda væri miðað við hið eldra gengi ísl. kr. gagnvart danskri. Talið var, að þar sem skuldarlúkning og vaxta skyldi fara fram í Kaupmannahöfn í d. kr., þá hafi ómöguleiki sá til efnda, sem hlauzt af styrjöldinni, einungis frestað greiðsluefnd- um og framlengt vaxtaákvæðin. Var A því dæmt að greiða skuldina í d. kr. án tillits til hins fyrra gengis, auk samn- ingsvaxta. Krafa um vaxtavexti var ekki tekin til greina, þegar vegna orsaka þeirra, sem ollu truflun á skiptum að- ilja 2.....00.000n0er ern 115 Framkoma leigutaka húsnæðis gagnvart leigusala og öðrum leigutökum ekki talin slík, að hann hefði fyrirgert leigu- rétti SÍMUM .........00000 0000 122 A átti veiðirétt í á fyrir landi nokkurra jarða. Eftir setningu laga nr. 61/1932 ákváðu eigendur jarðanna að leysa til sin veiðiréttinn. Varð þá að samningum með A og land- eigendum, að þeir skyldu eignast veiðiréttinn endurgjalds- laust. Jafnframt áskildi A sér að halda veiðiréttinum um 20 ára skeið, þó svo að landeigendur skyldu fá endurgjald fyrir hann síðara áratuginn. Þá var svo ákveðið í 2. gr. samningsins, að A hefði leyfi til, „meðan hún notar veiði- réttinn samkvæmt framantöldu, að leigja eða leyfa öðrum að nota hann um lengri eða skemmri tíma með sama rétti og hún hefur“. Síðar framleigði A til B allan veiðirétt sinn samkvæmt samningnum. Landeigendur, sem töldu veiðirétt A hafa verið persónulegan og óframseljanlegan, höfðuðu mál Efnisskrá. CXVIT Bls. til riftunar á framleigusamningi A og B. Með því að samn- inginn milli A og landeigenda þótti bera að skýra með hlið- sjón af aðdraganda hans, þá var talið, að ákvæði 2. gr. samn- ingsins veittu Á heimild til að framleigja veiðiréttinn með þeim hætti, sem gert var, enda beri A áfram ábyrgð sagn- vart landeigendum á efndum samningsins, svo sem leigu- greiðslum og því, að veiðin sé hóflega nýtt ............ 170 Worið 1943 bauð A, heildsali í Hafnarfirði, B, kaupfélagi á Seyðisfirði, til sölu skíði, sem ÁA kvaðst hafa pantað frá Ameríku og vænta megi að komi með haustinu. Þetta var á styrjaldartímum, er venjulegt var, að vörupantanir frá út- löndum tefðust mjög. Skíðin komu til landsins í des. 1943 og voru send B með skipi 18. sama mánaðar. B neitaði að aka við skíðunum vegna dráttar á afhendingu þeirra. Í máli, er af þessu reis, var B talin riftun kaupsins óheimil, þar sem afhendingartími vörunnar hafi verið svo óákveð- inn, að ekki geti talizt, að um afhendingardrátt hafi verið að ræða ..........0.00000. st nn 190 Stjórnendur skipsins Á, sem statt var í neyð, báðu stjórnendur skipsins B að koma til hjálpar. Var dráttartaug komið milli skipanna, en er hún hafði slitnað, kom skipið C til aðstoðar. Hvarf B þá af staðnum. Í máli B gegn A til greiðslu bjarg- launa þótti ekki sannað, að stjórnendur A hefðu hafnað frekari aðstoð B og þar með rofið samning þann um björg- unartilraun, sem á var kominn .........00000000......0.. 196 Skipaviðgerðarstöðin A seldi tveimur mönnum bát, er A hafði nýlega lokið viðgerð á. Skyldi báturinn vera haffær, enda fékk hann við söluna haffærisvottorð skipaskoðunarmanns. Um 4—5 mánuðum eftir að kaupin gerðust, komu í ljós miklir gallar á bátnum, sem sannað þótti, að hann hefði haft, þegar kaupin fóru fram, enda þótt þeir hefðu leynzt kaupendum. Var Á talinn skaðabótaskyldur gagnvart kaup- endum vegna galla þessara .........2.020000 0... 0... 232 A, Teigutaki húsnæðis, hafði um skeið sent B, leigusala, leigu- greiðslur í póstávisun vegna tregðu B á viðtöku leigunnar. Síðar keypti C húsið af B og tilkynnti ÁA eigendaskiptin. A, sem kynnti sér það, að réttur C var ekki þinglesinn, hélt áfram að senda B leigugreiðslur í póstávísun. C krafð- ist útburðar á Á vegna greiðsludráttar, en krafan var ekki tekin til greina, þar sem C hafði ekki sannað fyrir Á rétt sinn til leigugreiðslna, fyrr en skömmu áður en útburð- arkrafa kom fram ..........22000. 0. 251 A, sem ráðin var til starfa hjá vinnufatagerð, hafði ákvæðis- vinnukaup, miðað við dagvinnutaxta. Á talin hafa rétt til or- lofsfjár samkvæmt lögum nr. 16/1943 .....0.0.02000. 000 285 CXVIII Efnisskrá. A, sem leigt hafði B húsnæði fyrir sölubúðir, taldi B hafa fyrirgert leigurétti með slæmri umgengni og skorti á við- haldi búnaðar í búðunum. Atvik þau, sem A byggði rétt sinn á, voru ýmist ósönnuð eða svo smávægileg, að krafa hans var ekki tekin til greina ..............000000 000. 000... A átti samkvæmt samningi forkaupsrétt að landspildu B. Talið var, að er B hafði með kaupsamningi selt C spilduna, hefði A átt rétt á að neyta forkaupsréttar síns, ef hann æskti þess, og hefði B borið að tilkynna A þá þegar um söluna. Eftir að samningur B og C hafði verið felldur úr gildi, en ráðin hafði verið sala á spildunni til D, var A boðið að neyta for- kaupsréttar, en hann fyrirgerði þeim rétti með því að svara ekki nægilega glöggt fyrir áskilinn tíma ............... A í Reykjavík pantaði frá B í Kaupmannahöfn vörur án þess að afla sér innflutnings- og gjaldeyrisleyfa. Vörurnar urðu ekki fluttar til Íslands vegna neitunar gjaldeyrisyfirvalda á leyfum til þess. Samkvæmt þessu var talið, að vörukaupin væru úr gildi fallin, en að A væri ábyrgur til fébóta vegna Þess, að vörurnar urðu B lítils virði .................... Í kjarasamningi milli stéttarfélaga sjómanna og útgerðarmanna var ákveðið, að sjómenn skyldu halda launum til „uppgerð- ardags“. Í dómsmáli varð ágreiningur um, hvort orð þetta tákni greiðsludag eða dag þann, er útgerðarmaður gerir sjó- mönnum grein fyrir inneign þeirra að vertíð lokinni. Úr þessu þótti ekki þörf að skera í málinu, með því að útgerðar- maður hafði ekki gert grein fyrir inneign, fyrr en um leið og greiðsla fór fram ........0.02.0..00. 0. nn Í verksamningi um húsbyggingu var ákveðið, að ágreiningsmál út af honum skyldu fara í gerð. Í 8. gr. samningsins var svo- fellt ákvæði: „Verksali er ekki skyldur til að leggja til er- lent byggingarefni, en lofar að vera hjálplegur með það eftir föngum og svo sem hægt er“. Verksali lét af höndum timbur til byggingarinnar fyrir um 37 þús. kr. Ágreiningur út af verði timbursins ekki talinn heyra undir gerðardóm, þar sem hér hefði verið um beina sölu að ræða, sem félli utan ákvæða 8. gr. samningsins .........2000.00 00. A skipstjóri taldi B útgerðarmann hafa sagt sér upp án fyrir- vara og krafðist fébóta. B hafði ekki séð um, að gerður væri skriflegur ráðningarsamningur, sbr. 1. gr. laga nr. 41/1930, og honum tókst ekki að sanna, að A hefði verið ráðinn til tiltekins tíma eða að hann (A) hefði sagt ráðningarsamn- ingnum upp að fyrra bragði. Var krafa A því tekin til greina A krafði B um andvirði báta, er hann kvaðst hafa selt honum. Með því að A tókst ekki að sanna gegn andmælum B, að kaup hefðu komizt á, var B sýknaður .................... Bls. 328 343 356 396 42t 455 Efnisskrá. Sáttir. A, sem heimilisfastur var í Reykjavik, hafði keypt hreyfil af B, sem einnig átti heimili í Reykjavík. A taldi slíka galla vera á hreyflinum, er heimiluðu honum riftun kaupanna, og höfðaði hann mál gegn B til endurgreiðslu andvirðisins. A stefndi B fyrir sáttanefnd, en B kom ekki á sáttafund. Málinu lauk þannig í héraði, að B var sýknaður af endur- greiðslukröfunni, en dæmt að greiða A málskostnað vegna brots á sáttalöggjöfinni samkvæmt 177. sbr. 12. gr. laga nr. 85/1936. B kærði málskostnaðarákvæðið til hæstaréttar. Hæstiréttur taldi, að nægilegt hefði verið samkvæmt 5. tölul. 3. mgr. 5. gr. laga nr. 85/1936, að héraðsdómari leitaði sátta í málinu, þar sem því var svo háttað, sem í 80. gr. sömu laga segir. Var málskostnaðarákvæði héraðsdóms því fellt úr gildi ..........2..0.0. 00... Í héraði krafðist stefnandi aðallega viðurkenningar á eignar- rétti að jörð ásamt áhöfn, en til vara, að stefnda yrði dæmt að greiða honum tiltekna fjárhæð. Dómkröfur þessar voru ekki lagðar fyrir sáttamenn. Hæstiréttur taldi ekki hafa verið heimilt að ganga fram hjá sáttamönnum og vísaði mál- inu frá héraðsdómi ............0.00.. sn es Sauðfjársjúkdómar. Ekki talið, að það leysi mann undan fjallskilaskyldu gagnvart sveitarstjórn, þó að honum sé meinað af ríkisvaldinu að nota afrétt vegna ráðstafana til að koma í veg fyrir út- breiðslu sauðfjársjúkdóma ........20000000 0... Sektir. Af lögum nr. 14/1948 og forsögu þeirra varð ekki ráðið með öruggri vissu, að þeim væri ætlað að ná til fésekta, sem mið- aðar eru við gullkrónur. Sekt skipstjóra, sem gerzt hafði brotlegur við lög nr. 5/1920, var því ákveðin eingöngu samkvæmt þeim lögum og lögum nr. 4/1924 .. 399, 488, Sératkvæði. Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði um ómerkingu máls og frávísun þess frá héraðsdómi .............0.... Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði í húsaleigumáli Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði í lögtaksmáli Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í fébótamáli út af riftun vörukaupa .........202.00 0000 Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði um málskostnað fyrir hæstarétti ..............2.0.200 0000 Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði um málskostnað fyrir hæstarétti ..............02020000.0 0. nn CXIX Bls. 299 538 230 567 66 122 131 190 312 CKXKK Efnisskrá. Tveir dómenda hæstaréttar greiða sératkvæði í máli út af kaupkröfu skipstjóra ............0.00. 0000 ens Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði um heimfærslu brots löggæzlumanna undir hegningarlagagrein .......... Einn dómenda hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli út af heimtu tekjuskatts .............. sr Sérleyfi. A taldi lögreglustjóra hafa veitt sér loforð um einkaleyfi til kvikmyndahússrekstrar um 10 ára skeið í tilteknu kaup- túni í umdæmi hans. Höfðaði A mál gegn lögreglustjóran- um og krafðist viðurkenningar á þvi, að hann hefði öðlazt rétt þenna. Krafan var ekki tekin til greina þegar af þeirri ástæðu, að lögreglustjórann brast heimild til að veita slíkt leyfi ......0.....0000 00 Siglingalög. Sjá sjómannalög. Sjó- og verzlunardómur. Mál til greiðslu björgunarlauna ........000.000000... 196, 368, Mál til greiðslu skaðabóta vegna galla á seldum bát ........ Mál til heimtu hásetakaups ........2..0.0000 00. Mál til heimtu kaupverðs vöru ........... sr Mál til heimiu á kaupkröfu skipstjóra ........... sr Sjómannalög. A skipstjóri taldi B útgerðarmann hafa sagt sér upp stöðu fyrir- raralaust. Krafðist hann 3 mánaða kaups, frá því er hann lét af skipstjórn. B kvað A hafa verið ráðinn til að fara tvær til þrjár ferðir með skipið til útlanda, en að tveim ferðum loknum hafi hann komið á skrifstofu sína, lýst yfir því, að hann væri hættur störfum á skipinu, og gefið fulln- aðarkvittun fyrir launum. B hafði ekki séð um, að gerður væri skriflegur ráðningarsamningur við Á samkvæmt Í. gr. laga nr. 41/1930, og var ekki sannað í málinu, að A hefði verið ráðinn til tiltekins tíma. Sönnunarbyrðin fyrir því, að A hefði sagt upp starfi, var talin hvíla á B, og þar sem hann hafði ekki fært sönnur á það, var krafa Á tekin til GREINA „0... sr sr Sjóveð. Sjóveð dæmt fyrir eftirstöðvum kauptryggingar háseta á sild- VEIÐUM ...........00 00 Sjóveð dæmt til tryggingar greiðslu bjarglauna samkvæmt 1. tölulið 236. gr. laga nr. 56/1914 og til tryggingar greiðslu á þóknun fyrir dráttaraðstoð samkvæmt 4. tölulið sömu gr. Bls. 1 öð 547 2 32 396 438 455 4 3 5 öð 96 47 Efnisskrá. CXXI Bls. Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningnum o. fl. Í bréfi 21. júní 1943 gerði A, heildsali í Hafnarfirði, B, kaup- félagi á Seyðisfirði, tilboð um sölu á skiðum. Kvaðst A eiga „von á sendingu af tilbúnum skiðum frá Ameríku og vona, að hún komi með haustinu“. Í svarbréfi B frá í1. júlí sama ár biður hann Á að senda skíðin, þegar hann fái þau. Skíðin komu til landsins í desember 1943 og voru send B með skipi 18. s. m. B neitaði að taka við skiðunum vegna dráttar á afhendingu þeirra. Í máli, er af þessu reis, var B talin riftun kaupsins óheimil, þar sem afhendingar- tími hafi verið svo óákveðinn, að ekki geti talizt, að um af- hendingardrátt hafi verið að ræða. Var B dæmt að greiða A bætur vegna samningsrofanna „........02000 0000... 190 Í október 1941 keyptu tveir menn í Vestmannaeyjum fiskiskip af skipaviðgerðarstöð í Keflavik (A). A hafði nýlega lokið viðgerð á skipinu, er það var selt, og áskildu kaupendur, að það væri haffært og fullnægði ákvæðum laga um öryggi skipa. Kaupendur hófu fiskveiðar á skipinu frá Vestmanna- eyjum, en í febrúar 1942 kom í ljós fúi í því. Þótti sannað, að skipið hefði verið stórgallað af fúa, er kaup fóru fram. Í máli, er kaupendur höfðuðu á hendur A til greiðslu skaða- bóta, var A dæmt að greiða þeim viðgerðarkostnað og bæt- ur fyrir aflatjón ..........200 0000 ne ner or 232 Veturinn 1946 pantaði A, heildsölufirma í Reykjavik, vörur frá B í Kaupmannahöfn, án þess að hann hefði aflað sér inn- flutnings- eða sjaldeyrisleyfa. Vegna synjunar gjaldeyris- yfirvalda á leyfum, urðu vörurnar ekki fluttar til Íslands, og seldi B þær í Kaupmannahöfn. Talið var, að vegna neit- unar á innflutningsleyfum væru kaupin úr gildi fallin, en að A væri ábyrgur til fébóta vegna þess, að vörurnar, sem voru gervivörur, framleiddar til gróðasölu á Íslandi, urðu B lítils virði. B hafði krafizt greiðslu í dönskum kr., en skaðabætur voru tilteknar í ísl. kr., enda höfðu íslenzk gjaldeyrisyfirvöld neitað um gjaldeyri vegna vörunnar .. 336 Skipstjóra dæmdar bætur vegna fyrirvaralausrar uppsagnar á ráðningarsamningi ................ sr ene. 455 b) Utan samninga. Margir sökunautar, er staðið höfðu að brennu á húsum og vörum og svikið út vátryggingarbætur, dæmdir til að endur- greiða viðkomandi váirvggingarfélögum féð ásamt kostnaði 1 Herbifreið frá setuliði Bandaríkja Norður-Ameríku ók á 4 ára gamlan dreng á götu í Reykjavík og fótbraut hann. Öku- maður bifreiðarinnar ekki talinn hafa sýni næga varkárni. CXKXII Efnisskrá. Ekki þótti ástæða til skiptingar tjónsins, þar sem um svo ungi barn var að ræða. Ríkissjóði dæmt samkvæmt lögum nr. 99/1943 að bæta tjón af slysinu, sjúkrakostnað, fata- skemmdir, húshjálp og þjáningabætur Manni, sem stolið hafði munum, dæmt að greiða iðgjöld 90, 94, 263, 315, 349, Árekstur varð á götu í Reykjavík milli bílanna X og Y. Tjón varð aðeins á X. Krafðist eigandi hans bóta úr hendi eig- anda Y. Bifreiðarstjórarnir bóttu báðir hafa ekið gálaus- lega, en Þifreiðarstjóri Y þó eiga meiri sök. Var eiganda Y dæmt að greiða eiganda X % tjónsins ...........0...... Er A ók bifreið sinni fyrir opnar dyr sláturhúss og fram hjá bifreið, sem stóð þar kyrr milli dyra, hljóp 9 ára gamall drengur (B) út um dyrnar, lenti á bifreiðinni og fótbrotn- aði. Í skaðabótamáli gegn A var talið, að hann hefði ekki sýnt næga varkárni, eins og á stóð. Hann hafði ekki heldur skyrt lögreglu frá slysinu og varð því að bera halla af upplýsingaskorti af þeim sökum. Var A dæmt að bæta tjón af slysinu að % hlutum ............... se Maður, er sekur hafði gerzt um líkamsárás, dæmdur til að greiða skaðabætur ............0.00 0000 175, 379, Maður, er haft hafði fé af öðrum með skjalafalsi, dæmdur til að greiða skaðabætur .................. so 181, Tveir menn höfðu samtök um að flytja konu með valdi á afvik- inn stað og hafa þar samfarir við hana að henni nauð- ugri. Var þeim dæmt að greiða henni miskabætur in soliðum ..........2.0000 0000 A varð fyrir meiðslum, er farþegabifreið valt út af veginum. Var eiganda bifreiðarinnar dæmt að greiða honum fébæt- ur. Fjórum til fimm mánuðum eftir slysið kenndi A sér- staks sjúkdóms í vinstri öxl. Læknaráð taldi ósennilegt, að um orsakasamband væri að ræða milli axlarsjúkdómsins og slyssins, og þótti ekki sannað, að svo væri. Var eiganda bif- reiðarinnar því ekki dæmt að greiða bætur vegna sjúkdóms- INS ........ or sr . A átti hús í kaupstað. Er næsta hús fyrir sunnan hús A var hækkað um eina hæð, taldi A það hús standa sínu húsi fyrir sól og valda verðrýrnun á því. Í skaðabótamáli, er A höfð- aði gegn eiganda nágrannahússins og bæjarsjóði, voru kröfur hans ekki teknar til greina, þar sem hækkun húss- ins braut ekki í bága við skipulagsuppdrátt eða byggingar- samþykkt, en var eðlileg hagnýting á nágrannalóðinni, sem A hafði mátt gera ráð fyrir ........... se Maður, sem gerzt hafði sekur um fjársvik, dæmdur til að greiða skaðabætur ............. se on Bls. 1 Lo 409 141 485 324 199 258 363 Efnisskrá. CXKTIII Bls. Ær timburhlaði hrundi, varð 9 ára gamall drengur undir timbr- inu og beið bana af. Talið var, að frágangi hlaðans hafi verið ábótavant, en drengurinn átti með hegðun sinni nokkra sök á slysinu. Faðir drengsins krafðist dánarbóta úr hendi tveggja manna, er ábyrgð báru á hleðslu timb- ursins. Var þeim dæmt að greiða % hluta bótanna ...... 418 Skattar og gjöld. a) Til bæjar- og sveitarfélaga. Árið 1945 var lagt útsvar á Á á Akureyri, en hann taldi sér ekki skylt að greiða útsvar þar, með því að hann ætti þar ekki heimili. Í lögtaksmáli kom það í ljós, að A átti húseign á Akureyri. Bjó eiginkona hans í íbúð í húsi þessu, en að öðru leyti var það leist út. Hins vegar hafði A árum sam- an, þar á meðal allt árið 1944, verið fastráðinn starfs- maður sildarverksmiðju á Dagverðareyri í Glæsibæjar- hreppi og haft þar fæði og herbergi til umráða. Var og lagt útsvar á hann þar. Þótti ekki sannað, að heimilt hefði verið að leggja útsvar á Á á Akureyri, og var synjað um fram- kvæmd lögtaksgerðar ............2000 0... „.. 111 Árið 1945 var lagt útsvar á A í S-kaupstað. Kærði A útsvarið til skattanefnda og krafðist lækkunar þess. Var kæra til ríkis- skattanefndar dags. 8. sept. 1945. Hinn 16. jan. 1946 gekk úrskurður ríkisskattanefndar á þá leið, að útsvarið skyldi lækka um kr. 650.00. A, sem þegar hafði greitt alla út- svarsupphæðina, krafðist nú endurgreiðslu samkvæmt 27. gr. laga nr. 66/1945 á nefndum kr. 650.00. S-kaupstaður synjaði um endurgreiðslu af þeirri ástæðu, að ríkisskatta- nefnd hefði kveðið upp úrskurð sinn, eftir að liðinn var 2 mánaða frestur sá, sem henni er settur til að ljúka úr- skurðum í 24. gr. laga nr. 66/1945, og verði því að telja úr- skurð hennar um útsvar A markleysu. Á þetta var ekki fallizt. Sagt, að tilgreint ákvæði 24. gr. sé verklagsregla, sem ríkisskattanefnd sé sett, og valdi brot á reglunni ekki ónýti úrskurðar. Hins vegar kunni það að varða skatta- nefndarmenn viðurlögum, ef þeir brjóta regluna, án þess að gildar ástæður réttlæti hátterni þeirra ...............0... „179 Árið 1946 var lagt úlsvar á hlutafélagið A á Akranesi, sem virðist hafa stundað þar útgerð og rekstur hraðfrystihúss. Neitaði A að greiða útsvarið, þar sem það taldi fjárhæð þess ákveðna með þeim hætti, er brjóti í bága við lög. Í lög- taksmáli kom fram, að útsvarsálagning var miðuð við nettó- tekjur A árið 1945, skuldlausar eignir þess sama ár og heildarrekstur þess sama ár. Var lagt útsvar á aðra hlið- CXKXIV Efnisskrá. Bls. stæða atvinnurekendur á Akranesi með sama hætti. A leit svo á, að óheimilt væri að miða við heildarrekstur, þ. e. leggja á svonefnt veltuútsvar, án tillits til taps eða ágóða. Á þetta var ekki fallizt. Var álagningin ekki talin reist á röngum sjónarmiðum, en hafa stoð í 4. gr. laga nr. 66/1945. Var framkvæmd lögtaks því heimiluð .................... 336 b) Til ríkissjóðs. Haustið 1939 reis deila milli Félags ísl. botnvörpuskipaeigenda og Félags ísl. loftskeytamanna um launakjör loftskeyta- manna á togurum. Gekk félögunum erfiðlega að ná sam- komulagi. Leiddi það til þess, að ríkisstjórnin skarst í mál- ið og lofaði að stuðla að lagasetningu þess efnis, að loft- skeytamenn fengju skattfrelsi af hálfri svonefndri striðs- áhættuþóknun, sem var einn þáttur í launakröfu þeirra. Gekk nú saman með félögunum, og var gerður kjarasamn- ingur á þessum grundvelli hinn 13. okt. 1939. Með lögum nr. 61 frá 30. des. 1939 var skattfrelsi þetta lögfest. Skyldi það eftir 1. gr. laganna taka til stríðsáhættuþóknunar sam- kvæmt nefndum samningi frá 13. okt. og fleiri tilteknum kjarasamningum, „ásamt þeim breytingum, er á þeim kunna að verða gerðar“. Hélzt ástand þetta til ársloka 1947. Með 14. gr. laga nr. 128/1947, er tóku gildi 1. jan. 1948, var undanþága frá greiðslu skatta af áhættuþóknun samkvæmt lögum nr. 61/1939 úr lögum numin. Árið 1948 var lagður tekjuskattur á alla áhættuþóknun Á loftskeytamanns, er hann hafði unnið fyrir árið 1947. Hann taldi sér hins vegar aðeins skylt að greiða skatt af hálfri þóknuninni, þar sem hann hefði, áður en lög nr. 128/1947 tóku gildi, unnið fyrir henni samkvæmt kjarasamningi, sem skirskotað er til í 1. gr. laga nr. 61/1939 og gerður hefði verið á grundvelli loforðs ríkis- valdsins um skattfrelsi. Væru skattfríðindin einn þáttur kjarasamningsins, og afskipti ríkisvaldsins jafngiltu samn- ingi af þessu hálfu. Í lögtaksmáli, er af þessu reis, var fallizt á þessi rök A og hann talinn eiga samkvæmt aðdraganda laga nr. 61/1939 og orðalagi 1. gr. þeirra rétt á undanþágu frá því að greiða tekjuskatt af hálfri áhættuþóknun, er hann hafði unnið fyrir árið 1947. Var því synjað um fram- kvæmd lögtaksins ...........0200.00.0. e.s 587 Skilorðsbundnir dómar. Maður, sem sekur var um líkamsárás samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940, dæmdur skilorðsbundinni refsingu ..... 175 Tveimur mönnum, er sekir voru um skjalafals samkvæmt 155. gr. laga nr. 19/1940, dæmd skilorðsbundin refsing ...... 181 Efnisskrá. CXXV Maður, er sekur var um hilmingu samkvæmt 254. gr. laga nr. 19/1940, dæmdur skilorðsbundinni refsingu ............. Skipaskoðun. Skipaskoðunarmenn gáfu skipi haffærisvottorð, en síðar reynd- ist, að það hafði á þeim tima, er vottorðin voru gefin, verið stórgallað af fúa og sviksamlega framkvæmdri viðgerð .. Skipskaði. Fjórir menn höfðu sameiginlega uppi ráðagerðir og nokkurn viðbúnað til þess að taka bát á leigu og sökkva honum með ríflega vátryggðum vörum. Var þeim dæmd refsing eftir 165. gr. og 248. gr. sbr. 20. gr. og Í. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 ........0.020000s nr Skipti. Er skipt var búi hjónanna M og K vegna lögskilnaðar þeirra, krafðist M þess, að honum yrði lögð út eftir virðingu hús- eign, er hann hafði átt, áður en hjónin gengu að eigast. Með því að verðmæti húseignarinnar fór fram úr eignarhluta M í búinu, þóttu ákvæði 64. gr. laga nr. 3/1878 ekki veita honum rétt til útlagningar, og lög nr. 20/1923 ekki talin hafa gert neina breytingu í þessu efni .................. Við opinber skipti á félagsbúi hjónanna M og K, er skildu lög- skilnaði, krafðist byggingarsamvinnufélasið B þess, að því yrði lagt út eftir virðingu íbúðarhús hjónanna, en það hafði verið byggt á vegum félagsins, sbr. lög nr. 43/1942. Talið var, að hvort hjónanna hefði forgangsrétt fyrir félaginu til að taka eignina í sínar hendur við því verði, sem þau kynnu að bjóða í það á opinberu uppboði. Var krafa B því ekki tekin til greina gegn mótmælum K, sem krafðist uppboðs Skipulag bæja. Skipulagsuppdráttur fyrir Vestmannaeyjar frá 1932 gerði ráð fyrir því, að við B-stíg yrðu eingöngu reist tveggja hæða hús. Er A hafði reist tvilyft hús á lóð nr. 6 við B-stig, taldi B, sem átti einlyft hús á lóð nr. 4 við sömu götu, að húsið á lóð nr. 6 stæði sínu húsi fyrir birtu og orsakaði verð- rýrnun á því. Höfðaði B af þessum sökum skaðabótamál á hendur A og bæjarsjóði Vestmannaeyja. Krafan var ekki tekin til greina, þar sem ekki var talið, að með byggingu hússins á lóð nr. 6 hefði verið brotinn réttur á B........ Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Bls. 151 428 CXXVI Efnisskrá. Skjalafals. J taldi Þ á að rita nafn G, bróður Þ, til samþykkis á tvo vixla, að fjárhæð kr. 7500.00 og kr. 6000.00. G hafði ekki veitt heimild til ritunar nafnsins. J afhenti síðan verzlunarfélagi víxlana til tryggingar á andvirði vöru. J dæmd refsing sam- kvæmt 1. mgr. 155. gr. laga nr. 19/1940 .................. S ritaði í heimildarleysi nöfn tveggja bræðra sinna á vixil og tryggingarbréf og stældi rithönd þeirra. Notaði S skjöl þessi til lántöku. Þá falsaði hann og nöfn greindra bræðra sinna, aðallega þó annars þeirra, á 7 víxla, er hann seldi banka einum. Falsaði hann og með sama hætti nöfn bræðra sinna á framlengingarvíxla. Alls fékk S greidd út á fölsuð skjöl kr. 186 000.00. Var honum dæmd refsing samkvæmt í. mer. 155. gr. laga nr. 19/1940 .........0.0000 00 .n enn S var útgefandi og J bróðir hans samþykkjandi víxils, er seldur var í banka. S framlengdi síðar vixilinn og ritaði þá nafn J til samþykkis á framlengingarvixilinn, en ekki virðist hann hafa skýrt eiganda víxilsins frá því, hvernig þeirri nafnritun var háttað. J skýrði svo frá í prófum málsins, að hann ætti að standa straum af víxli þessum, en S hafi tekið að sér að sjá um hann í fjarveru J. Talið, að S hafi haft heimild J til að rita nafn hans á framlengingarvíxilinn. Var S ekki dæmd refsing fyrir nafnritunina ............. Tveir menn, E og L, tóku með leynd ávísanaeyðublöð úr vörzlu framkvæmdarstjóra verzlunarfyrirtækis. Höfðu eyðublöðin ekki verið fyllt út að öðru leyti en því, að á flest þeirra var stimplað nafn fyrirtækisins og orðin „pr. pr.“ fyrir framan nafnið. Þeir E og L útfylltu saman 3 eyðublöð, rituðu á hvert eyðublað tiltekna fjárhæð og nafn umgetins fram- kvæmdastjóra sem útgefanda, en nefndu viðtakendur með tilbúnum nöfnum, að því er virðist. Tókst þeim að selja ávísanirnar. L stóð þó ekki að sölu einnar þeirra, en E fékk þá kunningja sinn H í lið með sér, sem vissi, að ávis- unin var fölsuð. Loks falsaði E einn fjórðu ávísunina og seldi hana. Var þeim E, L og H dæmd refsing eftir 1. mgr. 155. gr. laga nr. 19/1940. Að því er varðaði síðastnefnda ávísun, var brot L þó einnig heimfært undir 2. mgr. 22. gr. laganna, þar sem verknaður hans var einungis í því fólginn að aðstoða E við töku eyðublaðsins, er E notaði við föls- UNÍNA 2....220000 00 Manni dæmd refsing samkvæmt 155. gr. laga nr. 19/1940 fyrir fölsun margra víxla og ávísana, er hann hafði selt eða feng- ið greiddar með öðrum hætti. Þá hafði hann og ritað rang- lega tvær innfærslur í sparisjóðsbók. Kvaðst hann einungis hafa gert það af fikti, og þótti ekki ætlandi, að hann hefði Bls. 181 Efnisskrá. CXXVII ætlað að nota bókina í blekkingar skyni. Var honum því ekki dæmd refsing fyrir innfærslur þessar ......0...00.00000... Skjalþýðendur. Sjá dómtúlkar og skjalþyðendur. Skjöl. Sjá dómtúlkar, skjalafals. Skuldabréf. Sjá skuldamál. Skuldamál. Sbr. ábyrgð, björgun, endurgreiðsla, kaup og sala, orlof, samningar. Árið 1939 skuldaði A á Ísafirði firmanu B í Kaupmannahöfn tiltekna fjárhæð í dönskum kr. samkvæmt skuldabréfi. Greiðslustaður var í Kaupmannahöfn. Eftir hernám Dan- merkur vorið 1940, varð A ómögulegt að flytja fé til Dan- merkur til greiðslu árlegra afborgana og vaxta. Lagði hann þá árlega í banka á Íslandi fjárhæðir, er samsvöruðu af- borgunum og vöxtum, miðað við gengi d. kr. fyrir styrjöld. Eftir að styrjöld var lokið og gengi ísl. kr. fallið gagnvart danskri kr., krafðist B greiðslu í d. kr. á skuldinni, sem þá var öll í gjalddaga fallin, ásamt samningsvöxtum, dráttar- vöxtum og vaxtavöxtum. Á taldi sér ekki skylt að greiða ann- að en höfuðstól skuldarinnar og samningsvexti, enda væri miðað við hið eldra sengi ísl. kr. gagnvart danskri kr. Talið var, að þar sem skuldarlúkning og vaxta skyldi fara fram í Kaupmannahöfn í d. kr., þá hafi ómöguleiki sá til efnda, sem hlauzt af styrjöldinni, einungis frestað greiðsluefnd- um og framlengt vaxtaákvæðin. Var A þvi dæmt að greiða skuldina í d. kr. án tillits til hins fyrra gengis, auk samn- ingsvaxta ........2.2020000 00 Kona, sem vann hjá vinnufatagerð og hafði ákvæðisvinnukaup, miðað við dagvinnutaxta, talin eiga rétt til orlofsfjár .... Sameigandi að húseign dæmdur til að greiða sinn hluta af kostnaði vegna múrhúðunar hússins, enda þótt hann synj- aði fyrir að hafa veitt samþykki sitt til, að verk þetta væri UNNIÐ .........000.0s ss Hásetar sækja útgerðarmann um greiðslu á eftirstöðvum kaup- tryggingar ..........00000 00 nn nn A sækir B um andvirði báta, er hann kvaðst hafa selt honum. B var sýknaður, þar sem Á tókst ekki að sanna, að kaup hefðu komizt á .......200000 000. A, sem stundaði útskipunarstarfsemi, fær útflytjanda fisks dæmdan til að greiða útskipunargjald af fiskinum ........ Stéttarfélög. A, sem vann samkvæmt kjarasamningi stéttarfélags sins hjá vinnufatagerð, hafði þar ekki fast kaup, heldur ákvæðis- Bls. 115 285 339 396 471 535 CXXVIII Efnisskrá. Bls vinnukaup, miðað við dagvinnutaxta. Var A talin eiga rétt til orlofsfjár samkvæmt lögum nr. 16/1943 .............. 285 Samkvæmt kjarasamningi milli stéttarfélaga sjómanna og út- gerðarmanna skyldi útgerðarmaður tryggja sjómönnum til- tekna lágmarksgreiðslu frá lögskráningardegi til uppgerðar- dags. Í dómsmáli varð ágreiningur um, hvort orðið upp- gerðardagur merki greiðsludag eða þann dag, er útgerðar- maður gerir sjómönnum grein fyrir inneign þeirra, að vertíð lokinni. Úr þessu var þó ekki skorið, þar sem út- gerðarmaður hafði í umræddu tilfelli ekki gert sjómönnum reikningsskil, fyrr en um leið og greiðsla fór fram ...... 396 Stéttarfélög togaraeigenda og loftskeytamanna áttu í vinnudeilu haustið 1939. Þar sem erfiðlega sekk að ná samkomulagi, skarst ríkisstjórnin í málið og lofaði að stuðla að lagasetn- ingu þess efnis, að loftskeytamenn fengju skattfrelsi af hálfri svonefndri striðsáhættuþóknun, sem var einn þátt- ur í launakröfu þeirra. Gekk nú saman með félögunum, og var gerður kjarasamningur á þessum grundvelli hinn 13. okt. 1939. Með lögum nr. 61 frá 30. des. 1939 var skatifrelsi Þetta lögfest. Skyldi það eftir 1. gr. laganna taka til striðs- áhættuþóknunar samkvæmt nefndum kjarasamningi frá 13. okt. og fleiri tilteknum kjarasamningum, „ásami þeim breyt- ingum, er á þeim kunna að verða gerðar“. Hélzi ástand þetta til ársloka 1947. Með 14. gr. laga nr. 128/1947, er tóku gildi 1. jan. 1948, var skattfrelsi samkvæmt lögum nr. 61/1939 úr lögum numið. Árið 1948 var lagður tekjuskattur á alla áhættuþóknun A loftskeytamanns, er hann hafði unnið fyrir árið 1947. Hann taldi sér hins vegar aðeins skylt að greiða skatt af hálfri þóknuninni, þar sem hann hefði, áður en lög nr. 128/1947 tóku gildi, unnið fyrir henni samkvæmt kjara- samningi, sem skírskotað væri til í 1. gr. laga nr. 61/1939 og gerður hefði verið á grundvelli loforðs ríkisvaldsins um skattfrelsi. Væru skattfríðindin einn þáttur kjarasamninss- ins, og afskipti ríkisvaldsins jafngiltu samningi af þess hálfu. Í lögtaksmáli, er af þessu reis, var fallizt á þessi rök A og hann talinn eiga samkvæmt aðdraganda laga nr. 61/1939 og orðalagi 1. gr. þeirra rétt til skattfrelsis af hálfri áhættu- Þóknun, er hann hafði unnið fyrir árið 1947 ............ 587 Stjórnsýsla. Ákvæði 6. gr. reglugerðar nr. 131/1947 um takmörkun á akstri leigubifreiða til mannflutninga talin hafa stoð í lögum nr. 70/1947. Sagt, að viðkomandi ráðuneyti hafi ekki farið út fyrir lagamörk né beitt valdi sinu á ómálefnislegan hátt með setningu reglugerðarákvæðisins .................... 88 Efnisskrá. CXKIX A taldi lögreglustjóra hafa veitt sér loforð um einkaleyfi til kvikmyndahússrekstrar um 10 ára skeið í tilteknu kauptúni í umdæmi hans. Krafa A um viðurkenningu á rétti þessum ekki tekin til greina, þegar af þeirri ástæðu, að lögreglu- stjórann brast heimild til að veita slíkt leyfi ............ Ákvæði 24. gr. útsvarslaga nr. 66/1945 um, að ríkisskattanefnd skuli hafa lokið úrskurði eigi síðar en 2 mánuðum eftir að kæra kemur til nefndarinnar, er verklagsregla. Brot þess- arar reglu veldur ekki ónýti úrskurðar, en ef skattanefndar- menn skeyta ekki reglunni, án þess að gildar ástæður rétt- læti hátterni þeirra, getur það varðað þá viðurlögum sem brot í stjórnsýslu ........202000000 eens Barnaverndarráð Íslands svipti forstöðukonu barnahælis leyfi til forstöðu þess. Hæstiréttur ógilti úrskurð ráðsins, með því að forstöðukonan hafði ekki fengið fullnægjandi aðstöðu til að skýra mál sitt fyrir ráðinu og gæta réttar sins, áður en úrskurður um leyfissviptinguna var felldur .............. Dómsmálaráðherra hafði heitið sakborningnum A þvi, að lagt skyldi til við Forseta Íslands, að saksókn gegn A yrði felld niður, ef hann greiddi ríkissjóði tiltekin tollgjöld, að fjár- hæð um 190 þús. kr. A samþykkti þetta og greiddi gjöldin, enda þótt hann teldi þau ofreiknuð um rúmlega 90 þús. kr. Síðar ákvað nýr dómsmálaráðherra saksókn á hendur A út af sama broti, án þess að leitað hefði verið áður til For- seta Íslands um niðurfellingu sakar og án þess að leysa A undan skilyrðum um greiðslu tollfjárins. Talið var, að hinn nýi dómsmálaráðherra hafi átt um tvo kosti að velja, annað hvort að efna heit fyrri dómsmálaráðherra og leggja til við Forseta Íslands að fella saksókn niður eða, ef hann vildi ekki takast á hendur stjórnskipulega ábyrgð á slíkum for- setaúrskurði, að leysa A undan skilyrðum þeim, sem honum höfðu verið sett, og láta dómstóla dæma refsimálið og skera úr því, hversu mikið gjald A skyldi greiða. Með því að láta skilagerðina standa óhaggaða, hefði hinn nýi dómsmálaráð- herra í raun réttri tekizt á hendur skuldbindingu gagnvart A um að leggja til við Forseta Íslands, að saksókn skyldi felld niður. Var málinu af þessum sökum vísað að svo stöddu frá dómstólum .......... sr Í lögtaksmáli til heimtu útsvars taldi gerðarþoli niðurjöfnunar- nefnd ekki hafa gætt réttra sjónarmiða við álagningu út- svarsins. Hefði nefndin ákveðið útsvarsupphæð að nokkru leyti með hliðsjón af heildarrekstri fyrirtækis hans, en það væri andstætt lögum. Þessi mótbára ekki tekin til greina, þar sem nefndin þótti hafa gætt réttra reglna samkvæmt 4. gr. laga nr. 66/1945 .......0000 0000 or Bis. 155 179 246 218 336 CXXXK Efnisskrá. Bls. Húsaleigunefnd tók íbúð og lóðarréttindi leigunámi samkvæmt 5. gr. laga nr. 39/1943. Við framkvæmd leigunámsins gætti nefndin ekki réttra aðferða, þar sem hún veitti ekki A, sem hafði lóðina á leigu, kost á að gæta réttar sins, er leigunám- ið fór fram. Í máli, er af þessu reis, þótti ekki næg ástæða til að ógilda leigunámsúrskurðinn af þessum sökum, þar sem Á tilgreindi ekki nein atriði, sem hann mundi hafa borið fram fyrir húsaleigunefnd og áhrif hefðu getað haft á leigunámið, enda ekki ástæða til að ætla, að nein slík atriði hefðu verið fyrir hendi. ..........0...0.00... 0... 434 Löggæzlumenn framkvæma fangelsun á ólöglegan hátt og sæta refsingu samkvæmt 131. gr. laga nr. 19/1940 ............ 507 Strok úr fangelsi. Fanginn A brauzt út úr fangaklefa sínum. Opnaði hann síðan fangaklefa B, og komust þeir A og B burt úr fangelsinu. Ekki var talið, að þeir A og B hefðu sammælzt um að strjúka í skilningi 110. gr. laga nr. 19/1940. Hlaut A refsingu samkvæmt 111. gr. nefndra laga, en B var ekki dæmd refs- ing vegna þessarar hegðunar ..................00000.... 315 Sveitar- og bæjarstjórnir. Sjá fjallskil, skipulag bæja. Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgararéttindi. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrslur, blóðrannsókn, líkur, mat og skoðun, vitni. a) Í einkamálum. Leigutaki húsnæðis talinn hafa fyrirgert leigurétti með óhæfi- legri framkomu, sem sönnuð var með vætti vitna ...... 62 Í héraði hafði stefnandi, H, fengið stefnda, J, dæmdan til greiðslu skuldar. J áfrýjaði, en af hálfu H kom enginn fyrir hæstarétt. Í hæstarétti lagði J fram skriflega yfirlýsingu H, bar sem hann kveður málið hafa verið höfðað í héraði af nafngreindum hæstaréttarlögmanni án heimildar frá sér, enda hafi J ekki skuldað sér fjárhæð þá, sem stefni var til greiðslu á. Þrátt fyrir yfirlýsingu þessa þótti ekki fullsann- að, að umgetinn hæstaréttarlögmann hafi skort umboð til höfðunar málsins, þar sem hann átti þess ekki kost að koma fram athugasemd af sinni hálfu „................00.0000... 66 Í máli á hendur ríkissjóði samkvæmt lögum nr. 99/1943 til greiðslu bóta vegna Þifreiðarslyss var ekki unnt að afla skýrslu bifreiðarstjórans, sem var erlendur hermaður. Einn sjónarvottur var að slysinu, og voru aðiljar sammála um, Efnisskrá. CXKKI að leggja skýrslu hans um atvik að slysinu til grundvallar í Málinu .............. or Árið 1945 var lagt útsvar á G á Akureyri. Í málinu kom það fram, að G var allt árið 1944 fastráðinn starfsmaður sildar- verksmiðju í Glæsibæjarhreppi og hafði þar fæði og her- bergi til umráða. Gegn þessu þótti Akureyrarkaupstaður ekki hafa sannað heimild sína til álagningar útsvarsins Leigutaki húsnæðis ekki talinn hafa fyrirgert leigurétti með framkomu sinni við aðra leigutaka í sama húsi, enda ýmis- legt, sem honum var að sök gefið, ekki talið nægilega SANNAÐ (.....0.0000000 nn or Drengur varð fyrir bifreið A og fótbrotnaði. A skýrði lögreglu ekki frá slysinu. Í skaðabótamáli gegn A var þessi van- ræksla hans, sem er brot á umferðarlögum, talin eiga að valda því, að hann bíði halla af skorti á gögnum af þeim SÖKUM 0... Nokkru eftir að K hafði keypt skip af Sc og tekið við þvi, kom í ljós, að það var fúið og hafði fleiri galla. K lét þá fara fram skoðun á skipinu og viðgerð. Gerði hann S viðvart um skoðun og viðgerð og gaf honum kost á að gæta réitar sins, en S sinnti því ekki. Talið sannað með skoðunargerð og vætti skipasmiða, að leyndir gallar hefðu verið á skipinu, er það var selt ............... sr Í skaðabótamáli út af bifreiðarslysi Þótti ekki sannað, að úil- tekinn sjúkdómur bótakrefjanda ætti rót sína að rekja til slyssins ..........0000000... se sr K skipstjóri krafði M útgerðarmann um 38 mánaða laun vegna fyrirvaralausrar uppsagnar. M taldi K hafa gengið af skip- inu án uppsagnar og eiga því ekki rétt til launa, eftir að hann lét af skipstjórn. M hafði ekki séð um, að gerður væri skriflegur ráðningarsamningur við K, og ekki var sannað, að K hefði verið ráðinn til tiltekins tíma. Talið eftir at- vikum, að sönnunarbyrðin fyrir því, að K hafi sagt upp samningnum, hvíi á M ..............0..020. 0200... A hafði auglýst nótabáta til sölu. Taldi hann B hafa fest kaup á Þeim og stefndi honum til greiðslu andvirðis bátanna. Gegn andmælum B tókst A ekki að sanna, að *aupin hafi komizt á, og var B því sýkn dæmdur .........0.0000... . K kenndi M barn sitt óskilgetið, er fætt var 10. maí 1947. M kannaðist við að hafa haft samfarir við K sumarið 1946, en þó síðast í byrjun júlí þess árs. Framburður vitna gerði Þó sennilegt, að kunningsskapur þeirra K og M hefði staðið lengur fram eftir sumrinu. Blóðrannsókn útilokaði ekki M frá faðerninu. Var M dæmdur faðir barnsins ............. Bls. 72 111 122 145 232 258 455 471 CXXKII Efnisskrá. b) Í opinberum málum. Sakborningur ekki talinn sannur að sök um íkveikju í bát, enda Þótt miklar líkur væru fram komnar gegn honum ........ Ekki talið fullsannað gegn neitun sakbornings, að hann hafi hvatt annan mann til að kveikja í vörum og verzlunarhúsi Þ átti vörur, er hann að miklu leyti hafði keypt af S. Nokkuð af vörunum sendi hann til Akraness ásamt vörum, er S átti, og í félagi með S og fleiri mönnum stóð hann að brennu á þeim vörum í því skyni að svíkja í hendur sér vátryggingarfé. Þvi, sem eftir var af vörunum, kom hann fyrir í óvönduðum skúr í Kringlumýri í Reykjavík, sem tal- inn var óhæfur til geymslu á verðmætum vörum. Vátryggði hann vörurnar þar fyrir 180 000 kr., og voru þær stórlega yfirtryggðar. Stóðu sakir þannig, er uppvíst varð um Akra- nesbrennuna. Tveir menn, er samsekir voru Þ og S um brennuna á Akranesi, lýstu því, að einnig hefði verið áform- að að brenna vörurnar í skúrnum. Þrátt fyrir neitun þeirra ÞogsS þótti sannað, að þeir hafi haft viðbúnað til að brenna skúrinn ásamt vörunum í því skyni að svíkja viðkomandi vátryggingarfélag ............00000. 00. . J lýsti því, að S hefði komið að máli við sig og tjáð sér, að hann hefði verið beðinn af ónafngreindum manni að kveikja í tilteknu húsi í Reykjavík fyrir fégjald. Hafi S beðið sig að- sioðar gegn þátttöku í gjaldinu. S kannaðist við að hafa skýrt J frá brennubeiðninni, en allt, sem hann hafi um hana sagt, hafi verið fleipur eitt, enda ekkert verið að- hafzt. Þótti varhugavert að telja sannað, að S hafi ætlazt til eða mátt miða við það, að J tæki frásögn hans sem hvatningu til brennu, er farandi væri eftir .............. Fiskveiðabrot sannað með hornamælingum yfirmanna varð- skips og játningu ákærða ...........0000... 70, 103, 399, Bifreiðarstjóri olli slysi með ógætilegum akstri. Þrjú vitni töldu sig hafa séð áfengisáhrif á honum, en gegn neitun hans sjálfs og framburði margra vitna, er ekki urðu þessa vör, Þótti ekki sannað, að hann hefði verið undir áhrifum Áfengis ........0.00000..n rr A fór að næturlagi inn um opinn glugga á íbúð og stal þar og hafði á brott með sér peningapyngju og lindarpenna. Hús- ráðendur töldu sig einnig sakna kristallsskálar og ösku- bakka. Gegn eindreginni neitun Á og félaga hans, er beðið hafði hans utan hússins, þótti varhugavert að telja sannað, að A hefði haft síðastnefnda muni á brott með sér ...... RBafmagnsborvél hvarf úr járnsmiðju A. Nokkru síðar varð upp- víst, að H, sem vann í járnsmiðjunni og hafði lykil að henni, hafði sett rafmagnsborvél að handveði fyrir peninga- BIs. 71 94 Efnisskrá. CXKKXIIL Bls. láni hjá fornsölu nokkurri. Við skoðun komu fram líkur fyrir því, að um sömu borvél væri að ræða. H neitaði sök sinni, en skýrsla hans um, hvar hann hefði fengið hina veðsettu borvél, reyndist röng. H hafði sjö sinnum sætt refsingu fyrir þjófnað. Samkvæmt þessu þótti H sannur að sök um stuld borvélarinnar ..........0.2020.0 000... 215 A og B brutust að næturlagi inn í skála erlends herliðs og stálu allmiklu af matvælum. Vöktu þeir síðan upp H bif- reiðarsfjóra og fenga hann til að aka burt þýfinu. Í prót- um málsins voru þeir A, B og H sammála um, að H hafi ekki verið sagt annað um varninginn en að hann væri keypt- ur af hermönnum. Þrátt fyrir það var talið, að H hilvti eftir aðstæðum að hafa verið ljóst, að um þjófnað var að TÆðA 22.00.0020. 263 F og Ó hittu drukkinn mann, A, á götu í Reykjavík. F stal peningum úr veski hans og kvaðst hafa gert það eftir uppá- stungu Ó. Þeir F og Ó keyptu vin fyrir peningana og neyllu þess í sameiningu. Gegn neitun Ó þótti ekki sannað, að hann hefði tekið þátt í sjálfum Þjófnaðinum, en er þeir keypiu vínið, vissi hann, að peningarnir voru stolnir. Ó dæmd refsing eftir 254. Sr. laga nr. 19/1940 ........0.00 00 349 Ölvun bílstjóra við akstur sönnuð með játningu hans og blóð- ð Í rannsókn .........2000. 00 sess 360 Nokkrir kunningjar G dvöldust hjá honum við brennivins- drykkju frá kl. 5 til tæpl. 12 síðd. Eftir það fóru þeir út, tóku bifreið í heimildarleysi og óku henni til skiptis, þar á meðal G. Í prófum málsins kvaðst G einskis áfengis hafa neytt í þetta skipti, sn hafi hann ekki mátt það heilsu sinnar vegna. Félagar hans báru, að þeir vissu ekki til, að hann hefði neytt vins. Þótti því varhugavert að telia sannað, að hann hefði ekið bifreiðinni með áfengisáhrifum 412 A bifreiðarstjóri lenti í bilaárekstri, sem slys hlauzt af. Er lögreglumenn komu á staðinn, var A allmikið undir áhrif- um áfengis. Hann kvaðst hafa neytt lítils háttar af áfengi, nokkru áður en hann hóf aksturinn, en áhrif þess hafi verið með öllu horfin, er hann tók að aka. Hins vegar hafi hann, begar eftir slysið, tekið upp hálfa ákavitisflösku, drukkið það, sem í henni var, og fleygt flöskunni síðan út um glugga bifreiðarinnar. Lögreglumenn fundu samt enga flösku, þrátt fyrir ýtarlega leit. Af fjölda vitna báru 6, að þau hefðu ekki séð ölvunaráhrif á A, en 7 vitni kváðust hafa séð ölvun á honum. Áfengismagn í blóði A reyndist 1.5%.. Sannað þótti, að A hefði verið ölvaður við stjórn bifreiðarinnar, enda ekkert mark tekið á sögu hans um drykkju eftir árekstur- ÍÐN 2... a sr 460 CXXXIV Efnisskrá. Bls. Fiskveiðabrot talið sannað með hornamælingum yfirmanna varð- skips, enda þótt ákærði teldi staðarákvörðun þeirra ekki rétta samkvæmt áttavitamælingum, er hann hefði gert .. 488 A var handtekinn og hafður um nótt í fangageymslu í Reykja- vik. Hann taldi 3 löggæzlumenn, er fluttu hann í fanga- geymsluna, hafa veitt sér tiltekna áverka. Löggæzlumenn- irnir synjuðu þessa. Ekki þóttu líkindi til, að A hefði haft á sér áverkana, er hann var fluttur í fangageymsluna. Sannað var, að hann hafði á sér áverkana, er hann kom heim til sín, sama morguninn og hann var látinn laus úr fangageymslunni. Engir aðrir en löggæzlumennirnir þrir höfðu afskipti af A, meðan hann var í haldi. A staðfesti með eiði skýrslu sína um, að löggæzlumennirnir hefðu veitt honum áverkana. Framburður tveggja löggæzlumanna reyndist óstöðugur, og þeir urðu sannir af því að leyna at- vikum, sem máli skiptu. Samkvæmt þessu þótti ekki var- hugavert að telja sannað, að A hefði hlotið áverkana í fanga- geymslunni af völdum einhvers eða einhverra hinna þriggja löggæzlumanna. Hins vegar þótti ekki leitt í ljós, hver þeirra hefði veitt A áverkana, eða hverjir, ef fleiri en einn þeirra hefði gert það ...........0...2..20. nn. 507 A Þifreiðarstjóri kom um nótt mjög ölvaður út í skip, sem lá við hafnarbakka í Reykjavík. Lögreglumenn komu þangað og handtóku hann. Bifreið A var á hafnarbakkanum, og hafði A kveikjuláslykil hennar í vasa sinum. Kvaðst hann i fyrstu hafa ekið bifreiðinni þangað, en síðar kvaðst hann ekkert um það muna, en þó ráma í, að einhverjir hafi verið í fylgd með sér. Talið sannað, að A hafi í umrætt skipti ekið bifreið undir áhrifum áfengis .............0............. 562 Talið sannað með athugunum og staðarákvörðunum löggæzlu- manna, er önnuðust landhelgisgæzlu í flugvél, að v/b V hefði verið að togveiðum í landhelgi, enda þótt skipstjóri bátsins og skipshöfn andmælti því .........0..00000000... 570 Tilraun. J hafði uppi fyrirætlanir um að flytja vörur vestur í Grafarnes, koma þeim þar fyrir í verzlunarbúð, vátryggja þær og kveikja siðan í þeim í því skyni að svíkja vátrvggingar- félagið. S, kunningi J, virtist hafa verið eitthvað í ráðum með honum um þetta. J keypti vöruslatta, vátrvggði hann og sendi vestur, en síðar flutti hann vörurnar á brott án bess að gera tilraun til að kveikja í þeim. Þar sem J hætti af sjálfsdáðum við þessar fyrirætlanir og án ytri tálmana, var hann ekki sakfelldur fyrir þær, sbr. 21. gr. laga nr. Efnisskrá. CXXXV 19/1940. Ekki þótti sannað gegn neitun S, að hann hafi hvatt J til íkveikju, þannig að varða ætti hann refsingu Í víðtæku brennumáli komst það upp, að S hafði í nokkrum til- fellum reynt að fá menn með fortölum og loforði um fé- mútu til að kveikja í húsum og vátryggðum vörum í því skyni að svíkja vátryggingarfélög. Menn þessir synjuðu verksins, og varð þá ekki af íkveikjum í það sinn. S dæmd refsing fyrir tilraun til brotsins. Í sama máli var tveimur öðrum mönnum, J og SJ, einnig dæmd refsing fyrir sams konar tilraunir til íkveikju og vátryggingarsvika ......... Í sama máli kom það upp, að fjórir menn, S.J, SJ og ÞH, höfðu uppi fyrirætlanir og viðbúnað um það, að safna vörurusli í smáskúr einn í úthverfi Reykjavíkur, yfirtryggja vör- urnar og kveikja síðan í skúrnum til þess að ná í vátrygg- ingarfé. Varð uppvíst um fyrirætlanir þessar, áður en þeir komu þeim í framkvæmd, en þeim dæmd refsing fyrir til- raun tl brotsins ...........0..2200000 0. enn Sömu fjórmenningar, sem síðast getur, höfðu einnig uppi ráða- gerðir og nokkurn viðbúnað um það að taka bát á leigu, koma fyrir í honum yfirtryggðum vörum, sökkva honum síðan og heimta vátryggingarféð. Er eiganda bátsins varð kunnugt um fyrirætlun þessa, dró hann sig í hlé. Fjórmenn- ingunum dæmd refsing fyrir tilraun til brotsins ........ J og S höfðu uppi ráðagerðir um að kaupa hús í Grundarfirði, reka þar sumargistihús eitt sumar, en kveikja síðan í hús- inu. Þar sem umtal þetta virtist aðeins hafa verið lauslegar bollaleggingar, sem þeir gerðu ekkert til að framkvæma, þá var þeim ekki dæmd refsing fyrir þær ........ SJ kom að máli við J og tjáði honum, að ónafngreindur maður hefði beðið sig (SJ) að kveikja í tilteknu húsi fyrir fé- gjald. J kveður SJ hafa beðið sig aðstoðar við þetta og tjáist J hafa verið fús til að framkvæma iíkveikjuna. Síðar kveðst J hafa tjáð SJ, að hann væri hættur við íkveikjuna, þar eð íbúð væri í húsinu. Hafi SJ þá svarað, að fyrirætlunin væri úr sögunni. Þar sem J gerði ekkert til undirbúnings íkveikju, þótti hann ekki hafa unnið til refs- ingar. Í prófum málsins hélt SJ því fram, að það, sem hann hefði sagt J um brennubeiðni hins ónafngreinda manns, hefði verið fleipur eitt. Þótti varhugavert að telja vist, að SJ hafi ætlazt til eða mátt miða við það, að J tæki frásögn hans sem hvatningu, er farandi væri eftir. Þótti því ekki alveg nægur grundvöllur til að dæma SJ refsingu ........ Margir menn stóðu að því að brenna hús með yfirtryggðum vörum í því skyni að svíkja vátryggingarfélög um vátrygg- ingarfé. Uppvíst varð um brotið fljótlega eftir brennuna, og Bls. CKKKVI Efnisskrá. var vátryggingarfé ekki greitt. Var mönnum þeim, er að brennunni stóðu, refsað m. a. fyrir tilraun til vátrvgginsgar- Svika .......2.02000000n sense . Manni refsað fyrir tilraun til nauðgunar samkvæmt í. mgr. 194. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1949 ...........000 0... Tilraun til þjófnaðar samkvæmt 244. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 00... a . Tómlætisverkanir. Sjá aðgerðarleysisverkanir. Umboð. Er A framlengdi vixil í banka, skrifaði hann nafn B bróður síns á stað samþykkjanda á víxlinum. Ekki sést, að hann hafi gert stjórnendum eða starfsmönnum bankans kunnugt, hvernig nafnritun var háttað. Í refsimáli gegn A þótti sann- að, m. a. með skýrslu B, að A hefði haft heimild hans til nafnritunarinnar. Var A því ekki dæmd refsing fyrir hegð- un þessa ......0..20002000 00 Hæstaréttarlögmaður sótti mál í héraði fyrir Á á hendur B. B áfrýjaði málinu, en í hæstarétti kom enginn fyrir dóm af hálfu A. Í hæstarétti lagði B fram yfirlýsingu A um, að hæstaréttarlögmaðurinn hefði höfðað málið án heimildar frá A. Þrátt fyrir þetta þótti ekki fullsannað, að hæsta- réttarlögmanninn hefði skort umboð til höfðunar málsins Umferðarlög. Sbr. bifreiðar. Gangandi maður, sem ók hjólbörum á undan sér og hélt sig á miðri akbraut fjölfarinnar götu í Reykjavík, dæmd refs- ing samkvæmt 13. sbr. 14. gr. laga nr. 24/1941 Tveir menn, sem óku til skiptis bifreið um götur Reykjavíkur og nágrennis, dæmdir sekir við ýmis ákvæði umferðarlaga og bifreiðalaga. Við ákvörðun refsingar tekið tillit til, að Þeir höfðu með ofsalegum akstri raskað umferðaröryggi á almannaleiðum ...............2202 0000 0 rn . Umferðarréttur. Máli út af umferðarrétti um gangstig vísað frá fógetarétti, með því að það átti að sæta meðferð vettvangsmála .......... Uppboð. Við opinber skipti á félagsbúi hjónanna M og K, er skildu lögskilnaði, gerði M kröfu til þess, að honum yrði lögð út húseign félagsbúsins, en K krafðist uppboðs. Með úrskurði skiptaréttar var ákveðið, að sannreynt skyldi á opinberu uppboði, hver boð yrðu gerð í húsið, og staðfesti hæsti- réttur þá niðurstöðu ..........0..0.00200. 0... 0... 151, Bis. 66 440 412 428 Efnisskrá. CXXKVII Upptaka eignar. Upptaka dæmd á afla og veiðarfærum skips, sem verið hafði að ólöglegum veiðum í landhelgi 70, 103, 399, 488, 527, 567, Í refsimáli út af broti gegn gjaldeyris- og verðlagslögsgjöf var fyrir hæstarétti fallið frá kröfu um upptöku eigna ...... Í refsimáli er þess getið í héraðsdómi, að með stolna muni verði farið sem óskilamuni, með því að eigandi munanna hafi ekki viljað veita þeim viðtöku .........00.00.00.0... Í refsimáli út af broti á verðlagsákvæðum var ólöglegur ágóði gerður upptækur með héraðsdómi. Hæstiréttur ómerkti upptökuákvæðið, með því að þess var ekki getið í málshöfðunartilkynningu héraðsdómarans, að krafa um upptöku yrði gerð ..........20000000 0 nn Úrskurðir. Úrskurður um framhaldsrannsókn í opinberu máli .......... Kærumáli frestað vegna áfrýjunar máls í heild ........ 342, Einkamáli frestað í hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara að afla frekari gagna ........0.0000 0000. 424, Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. Leigutaki íbúðar talinn hafa með háreysti og slæmri hegðun gert svo á hluta leigusala, sem bjó í sama húsi, að hann hefði fyrirgert leigurétti sínum. Var útburður heimilaður Krafa um útburð á leigutaka vegna greiðsluvanskila ekki tekin til greina ........2.000000.. nn s rs 100, A var leigutaki í húsi hlutafélags. Krafðist félagið útburðar á A, með því að það þarfnaðist húsnæðis hans til íbúðar handa einum stjórnanda félagsins. Krafan þótti hvorki hafa stoð í 1. gr. laga nr. 39/1943 né öðrum lagaákvæðum og var því ekki tekin til greina .......0.00..0200 00... 0. Ekki þótti sannað, að leigutaki hefði gert svo mjög á hluta leigusala með hegðun sinni, að útburði ætti að varða Leigusali krafðist útburðar á leigutaka vegna slæmrar umgengni og vanrækslu á viðhaldsskyldu. Atvik þau, sem krafan var reist á, þóttu ýmist ósönnuð eða svo smávægileg, að synj- að var um útburðinn ...........0.0..0 0000... A bjó í lóðarréttindalausum herskála á leigulandi B. Fógeti hafði úrskurðað samkvæmt kröfu B, að A skyldi borinn út úr herskálanum. Áður en útburðargerð væri framkvæmd, iók húsaleigunefnd herskálann ásamt lóðarréttindum leigu- námi og heimilaði A dvöl þar áfram. Eftir það synjaði fógeti með nýjum úrskurði um framkvæmd útburðar, þar sem leigunámið hafði rofið réttarsamband það, sem áður var milli A og B .........20%.00 00 0n senn Bls. 570 106 263 303 87 431 Et oð 329 CKKKVIN Efnisskrá. Sameigendur að húsi kröfðust útburðar á A, leigutaka í húsinu, vegna þess að B, einn af sameigendunum, þyrfti á húsnæði að halda. B og sameigendur hans höfðu selt auða íbúð í húsinu, skömmu áður en Þeir gerðu kröfu um útburð, án Þess að séð yrði, að brýna nauðsyn hefði borið til þeirrar sölu. Þótti því ekki rétt að taka útburðarkröfuna til greina A hafði á leigu íbúð í húsi B. Taldi B sig þurfa á íbúð þessari að halda handa dóttur sinni og tengdasyni og krafðist tit- burðar á A. B hafði þá nýlega keypt tvær hæðir í húsi, sem var í smiðum og látið fullgera húsnæði þetta, sem hann tók til sjálfs sin afnota, á þeim tíma, sem honum mátti vera ljóst, að dóttir hans og tengdasonur þyrftu á húsnæði að halda. Þar sem B hefði verið í lófa lagið að veita þeim húsnæði í húsi þessu, þótti ekki rétt að taka útburðarkröf- una til greina ............0.0.0. 0. Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti ekki dómþing í hæstarétti. Útivistardómur 131, 287, 426, 427, 480, Stefndi sótti ekki dómþing í hæstarétti. Mál flutt skriflega samkvæmt í. tölulið 38. gr. laga nr. 112/1935 62, 66, 375, Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn. Manni dæmd refsing fyrir að frelsa fanga úr haldi .......... Við ákvörðun refsingar A fyrir brot á bifreiðalögum, umferðar- lögum og áfengislögum var tekið tillit til þess, að hann hafði með ofsalegum akstri vísvitandi stofnað lifi og limum lögreglumanna í hættu. Á var ekki ákærður fyrir brot á ákvæðum KI. kafla laga nr. 19/1940 ...........0..... Vangeymsla. Sjá aðgerðarleysisverkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Varnarþing. Mál var höfðað á varnarþingi stefnda, en máli var svo háttað, að stefnda hefði samkvæmt 80. gr. laga nr. 85/1936 verið skylt að sæta dómi í því utan varnarþings síns. Eigi var talið skylt að leggja málið fyrir sáttamenn til sátta, sbr. 5. tölulið 3. mgr. 5. gr. nefndra laga .................. Vátrygging. Refsað fyrir vátryggingarsvik ...0................. sr . Bis. 434 315 412 Efnisskrá. CXXXIX Bls. Veð. Sbr. lögveð, sjóveð. A veðsetti B bifreið í heimildarleysi. Veðsetningin var þáttur í glæpsamlegum athöfnum þeirra A og B og stofnaði því ekki efnislegan rétt til handa B gagnvart A ......,........ 1 Veiði. Sjá lax- og silungsveiði. Veitingahús. Manni dæmd refsing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi „... 90, 94, 193, 315, 349 Verðlagslöggjöf. Framkvæmdarstjóri hlutafélags, er einnig var stjórnarformaður þess, sætir sekt fyrir ólöglegan innflutning bifreiða til sölu. Tveir samstjórnendur hans í félaginu sýknaðir, Þar sem ekki kom fram, að þeir hefðu vitað um pöntun bif- reiðanna og þar með átt þess kost að hindra innflutning- ÍNN ......0..200000r rss 106 Kaupmanni dæmd refsing fyrir of háa álagningu á jólatrjám og STENÍGTEINUM ............00...000 000 303 Verkalýðsfélög. Sjá stéttarfélög. Verksamningar. Í verksamningi um húsbyggingu var ákveðið, að ágreiningsmál út af honum skyldu fara í gerð. Í 8. gr. samningsins var svofellt ákvæði: „Verksali er ekki skyldur að leggja til er- lent byggingarefni, en lofar að vera hjálplegur með það eftir föngum og svo sem hægt er“. Verksali lét af hönd- um timbur til byggingarinnar fyrir um 37 þús. kr. Ágrein- ingur út af verði timbursins ekki talinn heyra undir gerðardómsákvæði 8. gr. samningsins, þar sem hér hefði verið um beina sölu að ræða „.........0...0.000000.0. 421 Vettvangsmál. A krafðist þess fyrir fógetadómi, að metinn yrði gildur réttur hans til umferðar um gangstig. Hæstiréttur vísaði málinu frá fógetaréttinum, þar sem það hefði átt að sæta meðferð . vettvangsmála samkvæmt Ill. kafla laga nr. 41/1919 ..... 307 Vextir. Vaxta eigi krafizt, og þeir því eigi dæmdir .................. 368 - Einungis krafizt 5% vaxta, og þeir dæmdir 1, 115, 141, 145, 181, 285, 547 Krafizt 6% vaxta, og þeir dæmdir 1, 72, 168, 190, 196, 232, 258, 339, 356, 396, 418, 535 CXL Efnisskrá. Í héraði var krafizt 6% vaxta, en einungis 5% dæmdir. Máli var ekki áfrýjað til hækkunar vaxta ................ 179, Vextir dæmdir frá eindaga kröfu .......... 72, 168, 190, 258, Vextir dæmdir frá sáttakærudegi .................0.0.... 145, Vextir dæmdir frá stefnudegi 141, 179, 196, 285, 356, 418, 455, 535, Vaxtavaxta krafizt, en aðeins einfaldir vextir dæmdir ........ Vinnusamningar. Kona vann allt orlofsárið 1945—1946 hjá vinnufatagerð. Hún fékk þar ekki föst laun, en hafði ákvæðisvinnukaup, miðað við dagvinnutaxta stéttarfélags sins. Hún þótti eiga rétt til or- lofsfjár samkvæmt lögum nr. 16/1943 20.00.0000... Samkvæmt samningi stéttarfélaga útgerðarmanna og sjómanna um kaup og kjör á síildveiðum skyldu sjómenn hafa kaup frá lögskráningardegi til uppgerðardags. Hásetar á sild- veiðiskipinu G voru afskráðir úr skiprúmi 20. ágúst 1945, en útgerðarmenn skipsins gerðu þeim reikningsskil hinn 27. sama mánaðar og guldu þeim kaup til afskráningardags, 20. ág. Hásetarnir töldu sig hins vegar eiga kaup til 27. ág. og var krafa þeirra í dómsmáli um laun til þess tíma tekin til greina, enda áttu þeir ekki sök á þeim drætti, sem varð á reikningsskilum og greiðslu ..........0200.00.00.0..00.. A skipstjóri, sem látið hafði af störfum á skipi B útgerðar- manns, taldi sér hafa verið sagt upp starfi fyrirvaralaust og krafðist þriggja mánaða launa. B kvað A aðeins hafa verið ráðinn til að fara tvær til þrjár ferðir með skipið til útlanda, en að tveimur ferðum loknum hafi A komið á skrifstofu sina, sagzt vera hættur störfum á skipinu og fengið greidda inneign sina. Í máli A á hendur B þótti ekki sannað, að A hefði verið ráðinn til tiltekins tíma, enda hafði B ekki séð um, að gerður væri skriflegur ráðningar- samningur, sbr. 1. gr. laga nr. 41/1930. Og þar sem B tókst ekki að sanna, að A hefði sagt upp starfinu, var krafa A tekin til greina ........0.00200000nnnenn nn Vitni. Sbr. sönnun. Mörg vitni voru leidd um það, hvort áfengisáhrif hafi sézt á bifreiðarstjóra, og var framburður þeirra mjög sundur- leitur ..........00000 00. 71, Í útburðarmáli andmælti gerðarþoli því, að vitnið A fengi að staðfesta framburð sinn með eiði eða drengskaparheiti sökum andlegs vanþroska, enda væri það ólæst og óskrif- andi. Sérfræðingur í geðsjúkdómum, sem athugaði andlegt ástand A, kvað vitnið vera vitgrannt, en fákunnátta þess Bls. 455 396 339 547 115 285 396 455 460 Efnisskrá. CXLI Bls. stafi þó ekki af vitsmunaskorti þess. Muni vitnisburður þess um atvik, er það sér og heyrir, jafngilda meðallagi, að því er áreiðanleik snertir. Með hliðsjón af þessu var A heimilað að staðfesta framburð sinn ............0.....00000. 0. 160 Fyrrverandi héraðsdómara talið skylt að koma fyrir dóm og bera vitni um atvik, sem gerzt höfðu í sambandi við embætti hans, meðan hann gegndi því, enda var atvikum þannig háttað, að þau urðu ekki upplýst með vottorði úr embættis- bók eða öðru opinberu skjali, sbr. 4. tölulið 125. gr. laga nr. 85/19386 .......2000000 0000 276 Hæstaréttarlögmaður (A) fór í héraði með skuldamál fyrir stefnanda. Af hálfu stefndu var A stefnt til að bera vitni í málinu. A skarst undan því að koma fyrir dóminn og studdi andmæli sin við 1. gr. laga nr. 61/1942, tilsk. 19. júli 1793 og 3. tölulið 126. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að lagaákvæði þessi girði ekki fyrir það, að málflytjanda sé stefnt sem vitni í máli, er hann flytur, og þar sem ekki var vitað um efni þeirra spurninga, sem fyrir A kynnu að verða lagðar, þá var honum talið skylt að koma fyrir ÁÓM 2... 438 Víxlar. A sótti B til greiðslu fjárhæðar samkvæmt vixli. B krafðist sýknu af þeim sökum, að hann hefði afhent A tvo til- greinda vixla sem greiðslu á víxli þeim, sem stefnt var út af. Gegn andmælum A þótti B ekki geta komið slíkum vörnum að í víxilmáli, sbr. 208. gr. laga nr. 85/1936 .... 168 Vöruskömmtun. Á, atvinnubilstjóri við mannflutninga, var sóttur til sakar fyrir brot á ákvæðum 6. gr. reglugerðar nr. 131/1947, þar sem hann hafði stundað atvinnu sína fram yfir kl. 23 á kvöldin. A krafðist sýknu af þeim sökum, að reglugerðarákvæðið hefði ekki stoð í lögum. Ekki var talið, að viðkomandi ráðu- neyti hefði með setningu ákvæðisins beitt valdi sínu á ómál- efnislegan hátt né farið út fyrir lagamörk, enda hefði ákvæð- ið stoð í 5. tölulið 12. gr. laga nr. 70/1947. Var A því dæmd sekt fyrir brot á nefndum lagaákvæðum .........0000..... 88 A hófst handa um að girða lóð sina án þess að leita samþykkis fjárhagsráðs. Var honum dæmd refsing samkvæmt 2. mgr. 11. gr. reglugerðar nr. 82/1947, sbr. lög nr. 70/1947 .... 322 Þjófnaður. A fór. tvívegis inn í ólæst herbergi og stal þar peningum og munum. Varðaði það við 244. gr. laga nr. 19/1940. Þá not- CXLII Efnisskrá. færði hann sér muni, sem hann vissi, að annar maður hafði stolið. Var það brot heimfært undir 254. gr. sömu laga .. A, sem áður hafði margsinnis hlotið refsidóma fyrir þjófnað, var dæmd refsing fyrir margs konar þjófnaði á peningum, áfengi o. fl. úr íbúðum og bifreiðum. Hann hafði meðal annars farið að næturþeli inn um opinn glugga til þjófn- aðar í íbúð, þar sem fólk var í svefni. Varðaði sá verkn- aður við 2. mgr. 244. gr. laga nr. 19/1940. Þá hafði og A þegið af B áfengi, sem hann vissi, að B hafði stolið. Varð- aði það við 254. gr. sömu laga. Refsing ÁA var ákveðin með hliðsjón af 72. og 255. gr. sömu laga ........00000....... A og B tóku með leynd úr vörzlum GC, framkvæmdarstjóra verzlunarfyrirtækis, tékkávísanaeyðublöð, sem eigi höfðu verið fyllt út að öðru leyti en því, að á flest þeirra hafði verið stimplað nafn fyrirtækisins og „pr. pr.“ fyrir framan nafnið. Þessi verknaður ekki talinn varða við 244. gr. eða önnur ákvæði 26. kafla laga nr. 19/1940 ................ A dæmd refsing fyrir itrekaðan þjófnað samkvæmt 244. sbr. 255. gr. laga nr. 19/1940 .........002000.0 0... nn en A, sem vann á járnsmíðaverkstæði, dæmdur eftir líkum fyrir þjófnað á rafmagnsborvél af verkstæðinu. Brot heimfært undir 244. gr. laga nr. 19/1940, og refsing ákveðin sam- kvæmt þeirri gr. og 78. gr. sömu laga .........0.0.00... Fjórum mönnum dæmd refsing fyrir margs konar þjófnaði, er þeir höfðu að sumu leyti framið sameiginlega. Refsing ákveðin samkvæmt 244. gr. og fyrir eitt brot eins þeirra samkvæmt 254. gr. laga nr. 19/1940. Þá var og höfð hlið- sjón af 72. gr. sömu laga, að því er tvo sökunauta varðaði, en refsing eins þeirra ákveðin með skirskotun til 78. gr. sömu laga ........2000..000 senn Manni dæmd refsing fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 ........00000eneeesnsssr sr A stal peningum af drukknum manni og keypti sér áfengi fyrir þá. Sætti hann refsingu samkvæmt 244. sbr. 255. gr. laga nr. 19/1940. B neytti áfengisins með A, enda þótt hann væri viðstaddur, er það var keypt, og vissi, að A galt það með stolnum peningum. Var B dæmd refsing samkvæmt 254. gr. nefndra laga .........0.000..0000. 000. A dæmd refsing fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. sbr. 255. gr. laga nr. 19/1940 ........20000eeeesssnsn Ærumeiðingar. Hæstaréttarlögmaður vittur fyrir meinyrði í greinargerð og ummælin ómerkt ......2000000000 nes Bls. 90 94 181 193 349 409 Efnisskrá. CXLIII Bls. Héraðsdómari vitti málflutningsmann í héraði fyrir ósæmileg orð í málflutningi, en tilgreindi aðeins orðin „óprúttinn málflutning“. Hæstiréttur staðfesti viturnar, að því er þessi orð varðaði, en felldi þær að öðru leyti niður, þar sem ummælin væru ekki nægilega tilgreind ....... se... 232 Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi, bifreiðar. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns .......... 72, 258, 507