TI. Nafnaskrá. A. Einkamál. Bls. Akureyrarkaupstaður .......0000000 00 0nne eneste 214 Alfreð Guðmundsson ........0000 sen 136 Almennar tryggingar h/f ..........cceeeeeeerennnnnnrnr rir 110 Alþýðuhús Reykjavíkur h/f ........0.00e0eeeneeenur neee nr 255 Andersen, Franz A. ....0.000000.0..... lo 236 Ari K. Eyjólfsson ..........00.eeeeeeeenrnnssn nn 407 Arnór Steinason .........s.eeeeenssn rr 322 Auðbjörg Brynjólfsdóttir ........0.0000eeeaneeeennrenrnne rir 446 Ágúst JÓNsson .......000%0. nn 187, 446 Ágúst Pétursson ........0.000. ene nr nr nn 222, 504 Árni Friðriksson ............0.0. snert 445 Árni Magnússon ........00.00.0 0. esas 323 Árni Sigfússon, dánarbú ........0.0.0000 0. er nennt 54 Ásgrímur Albertsson .......0..00. ene ns nt 115 Bender, Sófus ........20000ense rss 181 Berndsen, Sigurður ........0000. 00 0n0n eens 399 Bifreiðastjórafélagið Hreyfill ..............00.00.eeneee see nne nn 255 Björgvin Bjarnason ...........0.00..0nn eneste 504 Björgvin h/f ........22..000 een eeen 222, 445 Björgúlfur Kristjánsson ........0.020.00 2000 nutu nnn nn 158 Björn Pálsson ......00.0000.00 snert rss 3 Björn Þórðarson .........2000000 0000. ne. lr 446 Blönduósshreppur .........0200 0. .nn eneste 443 Bogi Brynjólfsson ...........0000.eneeennnenn nn 54, 209 Brandur Brynjólfsson .......000000000r ner 11 Brynjólfur Guðlaugsson ..........0.00..n0nnnn rr 69 Brynjólfur Jónsson .......0.000 00 srerrrnn rns 1 Búkolla h/f ...........000nen ss 446 Búnaðarfélag Garða og Bessastaðahrepps .......02000000 0. 000... 136 Dýrfjörð, Hólm .........00.0 00. ee eðr nnnnrr 323 Edwald, Sigrún ........0..200000 000 nenna 309 Einar B. Guðmundsson f. h. eigenda e/s Garnes .......00.00000.... 478 Einar Ragnar Jónsson ........000000 00. n tenn 308 Eiríkur Leifsson ...........0eessnns sr 487 XII Nafnaskrá. Elding Trading Company .................. "Elín Ösp Jónsdóttir ............0.0...0....... Eyvindur Árnason ............0.20..00.... Fanndal, Gestur „......................... Félag blikksmiða í Reykjavík .............. Félag járniðnaðarmanna í Reykjavík ...... Félagið Skjaldborg ........................ Finnur Jónsson ...........0...0000. 0... Fjeldsted, Sturlaugur Lárusson ........... Fjölsvinnsútgáfan ......................... Friðjón Sigfússon ......................... Færch, Ole .......... Gísli Guðjónsson ..................0...0..... Gísli Jónsson .............0.0.0.0.. 0. Guðgeir Jónsson ............0.0... Guðjón Magnússon Guðjón Sigurjónsson, dánarbú ............. Guðjón Vigfússon ...............0.......... Guðmann, JÓn G. .........0.00...000 0 Guðmundur Sigurðsson .................... Guðmundur Þorkelsson .................... Guðrún Ingibjörg Jóhannesdóttir ...... Guðrún Þórunn Eggertsdóttir ............. Guðvarður Sigurðsson ..................... Gunnar Jónsson ...........0...00. 000. Haraldur Eiríksson Haraldur Sölvason ............00.0..0...... Helga Halldóra Hjartardóttir ............. Helgi Benediktsson ........................ Bls. 478 214 115 407 323 255 255 255 236 504 445 141 11 478 221 136 83 187 155 499 255 323 165 27 326 78 168 221 214 188 128 128 253 308 504 247 323 18 69 214 417 476 474 33 Nafnaskrá. XIII Bls. Hörður Jónsson ...........0....0s s.n 181 Iðja, félag verksmiðjufólks .................00..0. 0000. 255 Ingibjörg Jónsdóttir ..................000.00. 0 .n et 209 Ingólfur Gíslason ................0.0. 0... 365 Ingólfur Guðmundsson ..............0... 00. 24 Ingvaldur Benediktsson .................0. 000... nn 83 Jóhann Þ. Jósefsson ................0.. 0 s.n 311 Jón Axel Pétursson ............000.. 0. 000 255 Jón Bjarnason ..............0...0. nes 421 Jón Dúason ..............0..0.. ss sr 487 Jón Jónasson .............%%.0 00... s sn 188 Jón Kr. Björnsson .................0.. 00. s en 447 Jón Magnússon, Njálsgötu 13 .............00..0 0000 enn 24 Jón Magnússon, Óðinsgötu 11 .....................0 0000. nn. 101 Jón Pálsson ..............0..0 000 .sr nr 323 Jón Sveinsson ..............00. 00. sn 181 Jónas Guðmundsson ................000 00. n 0 255 Jónas Sveinsson ..............2... s.n 221, 308, 445 Jónatan Davíðsson .............0..0 0000 n ss 417 Jónína Guðjónsdóttir .................00.0 0... sn 255 Júlíus Þórðarson .............0..0.0 000 seen 61 Karl Dúason ...........0000% 020... rs 323 Karl Sigtryggsson ...........0..0.. 0... 323 Kaupfélag Austur-Skagfirðinga .................. 000... 00 431 Kaupfélag Eyfirðinga ..............0....002 0000 00 200 Kaupfélag Ísfirðinga ........................ 00... 309 Kaupfélag Ólafsvíkur ..............0..00. 000... 445 Kaupfélag Siglfirðinga .............0.....00.0. 000 .n nr 177 Kjartan Ólafsson .................... ss ns 365 Kristinn Hallsson .............0...000 0 nes 205 Kristín Halldórsdóttir ......................0 00... 209 Kristján Ásgeirsson ....................0 0. 00 n nr 78 Kristján Guðmundsson .............00.0.00 nenna 101, 172 Kristján Kristjánsson .................2.0. 0... 0. 0... 74, 78, 228 Kristján Þorvarðsson „.............000 000 n 308 Landleiðir h/f ..................... 0... 83 Landssmiðjan ................0... 000 ss 61 Lárus Bl. Guðmundsson ...............0 0000. r nr 399 Leifur Þorleifsson ................0 0. 487 Lilja Guðjónsdóttir .................2.0.... 00... 247 Loftleiðir h/f ..............%....0 0. ...110 Lórent Karlsson .............0.. 0... 472 Lúðvík Grímsson ...............0. 00. 447 Lúðvik Kjartansson .............000 0000 436 Maí h/f .......0.... 000. 155, 158, 162, 165, 168 XIV Nafnaskrá. Bls. Magnús Blöndal Jónsson ...................s sn 308 Magnús Gunnarsson ..............2....n sn sess 155 Magnús Jónsson, Ísafirði .....................00...00... 000 445 Magnús Jónsson, Lindargötu 52 .............0000000.0 0000 343 Magnús Jónsson, Týsgötu 1 .............00.00.. 0000 400 Marinó Guðjónsson ................00.0..8 000. 7 Neskaupstaður ..............2.000.0000. 00. 141, 305 Níels Guðmundsson .............2...00 0000. 41 Níelsen, Ingólfur S.A. ............. on 431 Njáll Gunnlaugsson ..............20.0 000 .n0 err 436, 476 Oddur Oddsson ............020.00.. 0 ss 323 Ólafur Bjarnason ............00.0000.00 0 155 Ólafur P. Ólafsson ............2..... 00. 322 Ólafur Pétursson .............0.0....0 ss 403 Ólfjörð, Anna Guðvarðsdóttir ...............0.0.00.0000. 0. 155 Óskar Eggertsson ...........2.0.0.0.0.. 472 Óskar S. Sigurgeirsson .............0).000. sir 74 Ottósen, Le€0 ..........0.0%00 00 162 Páll Friðfinnsson ............0.0%.0...ennsn ss 417 Páll Jónsson ............220.0.... en 323 Pétur Hjartarson ................0.. 000 nn 188 Rakarasveinafélag Reykjavíkur .............000.00..0..00.0 255 Reykjavíkurkaupstaður ...........0.....2..00 00 203 Ríkissjóður .............0.0.00.000 000 50, 205, 228, 423, 427, 445 Ræsir h/f ........0........0 0. 19, 35 Rögnvaldur Jónsson ...........0..2.. 0000. 0 309 Sakadómarinn í Reykjavík ...............00....00 000 427 Schram, Steinunn ...........0..0..2.0n sn ss 323 Shell á Íslandi h/f .................0.. 000. 253, 443 Siglufjarðarkaupstaður ..............00.......00 000 323 Sigurður Guðmundsson ............2..00 0... 311, 403 Sigurður Ólafsson, dánarbú ...........0..0000.0 0000 255 Sigurjón Hreiðar Gestsson ............0..0..0.00 00 499 Sigurjón Pétursson ..........0...00.... 00 sn 41 Skaftafell h/f .............2..0000 00. 7 Skúli Magnússon ..........0..2..0200 00 ..0. 101 Snorri Arnfinnsson ................... ns 78, 83 Snæbjörn Guðmundsson ...............%.2. veðr 66 Starfsstúlknafélagið Sókn .................000. 0000. 255 Steindór Einarsson ...........0..0... 0000. 101, 172, 423 Steingrímur Benediktsson ..............2000.. ses „343 Steingrímur Þórðarson .................0..0.0. 128 Suðureyrarhreppur .............20..000 nn 33 Sveinafélag húsgagnasmiða í Reykjavík ..................0...... 255 Sveinafélag skipasmiða í Reykjavík ..........00........0.000.0.. 255 Nafnaskrá. XV Bls. Sveinbjörn H. Pálsson ......0.00.00. 000 nenn. 0. ert 446 Sæfell h/f ........000 nn iss 217 Sæfinnur h/f ..........00.0.00 0. .0. nr 305 Thorarensen, Elín .........000000. en nettan senn rr 184 Thorlacius, Jósep .......0000000. 0000. serrrn nn 445 Thorlacius, Magnús ........00.00000eeenneesnnnrr rn .. 66 Trans-Ocean, vöru- og skipamiðlun h/f ......20000000.0..0. 50 Trolle £ Rothe h/f, f. h. Almennra trygginga h/f ........0000..- 474 Utanríkisráðherra ...........0... sest enn 403 Útibú Útvegsbanka Íslands h/f, Siglufirði ...........00.00000.0 177 Verkamannafélagið Dagsbrún .........20. oersenernnr err 255 Verzlunarfélag Ólafsfjarðar ............000000 neee ern nr... 400 Vestmannaeyjakaupstaður ... ......000000 enn rr err 221 Vigfús Pálmason ..........000. 0. ene rss nr ern 184 Vilberg Sigurjón Hermannsson .........000 00. n een 11 Vígkon Hjörleifsson ........0..0.e.00nee sen nrnnnn nr 221 Þorbjörn Guðbrandsson ... 2..0000.0nesensnn eat rt rr rr 493 Þorvaldur Þorleifsson ..........0..ss s.n ss 323 Þór Tryggvason ...... ...cecerrr rss 18 Þórður Björnsson ........000... 00 err 427 Þórður Gunnarsson ... .....escrsesrrs rr 326 Þórður Jónsson ............s sn ser 323 Þórður Runólfsson .. .......ccseserr sr 19, 35 Þórhallur Sigurjónsson ........0000000 0. n enst 1 Þuríður Bárðardóttir .... ........00..e0sesere en 203 Þvottakvennafélagið Freyja ........0000.00 00 ne enn an 255 Ögmundur Jónsson .......0. eerðnner enst 493 Öngulstaðahreppur .........000..0 0000 en nennt 200 B. Opinber mál. Andersen, Emil ........ 0000. 129 Angantýr Arngrímur Elíasson ......0..0%0en.enenere renn 346 Arnar Þór Valdimarsson ......... 2eeeee rss 104 Axel Sigurðsson ......... ll 467 Ágúst Steindórsson .....0...0. .enrntenene rr 22 Ásmundur Bjarni Helgason ...........0%20 0... nest 15 Benjamín Ólafsson ... ........00200 0 rent 202 Björgvin Jónsson .......00..00000n rennt 337 Björn Jónsson .......2020000000 err rr 19 Blöndal, Árni Ásgrímur ..........000.00 00. 0t ern 315 Einar Kristjánsson ............ 2eesrersrs nn 122 Elías Ben Sigurjónsson ........2002. 000 esne nsnn 453 Garðar Ólason ..........eenesessss rr 437 Geir Guðmundsson ........000 ss ss 104 XVI Nafnaskrá. Bls. Geir Ragnar Gíslason ...... .............0....... 440 Guðmundur Ingjaldur Ingjaldsson ...............0.......0..0.0.., 17 Hansen, Ólafur Þórir ............ ............ 190 Haukur Arnars Bogason ............).....0.000. 467 Haukur Hjartarson ........................... 440 Hlífar Höskuldsson ........................ 286 Hunt, Fredric ......................... 80 Ingibergur Kvist Sigurgeirsson ..................0.0.0.00. 190 Ingólfur Einarsson ...................00..00 ee... 172, 291 Ingólfur Vestmann Eyjólfsson ..............0.0....0.... 300 Ísleifur Högnason ......................0..0.0.. 222 Ísleifur Jónsson ............0....0..0 399 Jóhann Guðnason .................00...000. 122 Jón Einarsson ..................0..0.. 139 Jón Guðmundur Magnússon ...............0..0.00.0000 56 Jón Kristján Hólm Ingimarsson ....................0... "19 Jón Sigurðsson .................0.0..0....... 382 Jón Sölvi Helgason ......................... 119 Júlíus Sigurðsson ......................... 352 Kári Söebeck Kristjánsson ......................... 318 Kristján Andrésson .........................000. 85 Kristján Helgi Benjamínsson ...................... 2. 267 Magnús Ágústsson ......................0.. 10 Magnús Haukur Jónsson ...............000....... 300 Nielsen, Georg Emil .....................0... 313 Ólafur Eiríksson ................0...0..... 226 Páll Ingibergsson ...................0.00..0.... 331 Pálmi Gunnar Kristinsson .........................0.0. 144 Pétur Hoffmann Salómonsson .......................... 467 Pétur Magnús Sigurðsson ................0........0.0.0.. 152 Ragnar Guðmundsson .............0....0....0.0. 96 Sigurður Gísli Bjarnason ............................. 358 Sigurður Kristján Kristinsson ..................... 144, 190 Sigurjón Sigurðsson ........................ 0 8 Sigþór Þórarinsson ................. .....1... 132 Skapti Kristófersson ........................0.... 250 Thorarensen, Stefán .................. 241 Valgarður Kristinsson .............................0... - 388 Yngvi Kristinn Jónsson ................ .......0... 148 Þorsteinn Finnbogason III. SKRÁ um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem til er vitnað í XX. bindi hæstaréttardóma. 1869, 25. júmí. Almenn hegningarlög fyrir Ísland. 1878, 1885, 1893, 1901, 1903, 1905, 1914, 1914, 1917, 48. gr. — 223. 50. gr. — 223. 200. gr. — 242. 212. gr. — 223. 219. gr. — 242. 292. gr. — 242. nr. 3, 12. apríl. Lög um skipti á dánarbúum og félagsbúum o. fl. 29. gr. — 4TT. mr. 29, 16. des. Lög wm lögtak og fjárnám án undanfarðns dóms eða sáttar. 12. gr. 1. mgr. — 308. mr. 28, 26. okt. Lög um skaðabætur fyrir gæsluvarðhald að ósekju o. fl. 3. gr. — 427. nr. 18, 13. sept. Lög wm manntal í Reykjarvík. — 153. nr. 42, 13. nóv. Lög um veralanaskrár, firmu og prókúruumboð. 25. gr. — 52. mr. 14, 20. okt. Lög wm fyrning skulda og annarra kröfuréttinda. 3. gr. — 48. mr. 35, 2. nóv. Lög um mælingu og skrásetningu lóða og landa í lögsagnarumdæmi Reykjavíkur. 11. gr. — 415. nr. 56, 30. nóv. Siglingalög. — 383. 12. kafli — 387. 31. gr. 2. mgr. — 387. 160. gr. — 481. 260. gr. — 387. 261. gr. — 382, 387. mr. 88, 14. nóv. Lög um notkun bifreiða. XVII 1917, 1919, 1980, 1981, 1924, 1925, 1928, 1988, 1929, 1930, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 7. gr. — 242. nr. 91, 14. nóv. Lög um aðflutningsbann á áfengi. 8. gr. — 469. 15. gr. — 469. 17. gr. — 469. nr. 41, 28. nóv. Lög um landamerki o. fl. 8. gr. — 495. nr. 6, 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. — 140, 288, 332, 338, 339, 347, 353, 359. 1. gr. — 141, 287, 331, 336, 337, 342, 346, 351, 357, 358, 364, 438, 439. 3. gr. — 141, 287, 291, 331, 336, 337, 342, 346, 351, 357, 358, 364, 438. ð. gr. — 331, 337, 343. nr. 77, %7. júní. Lög um hlutafélög. 4. gr. 2. mgr. — 234, 235. 38. gr. 1. mgr. — 234. nr. 4, 11. apríl. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir land- helgisbrot. — 140, 141, 287, 228, 291, 331, 332, 336, 337, 338, 339, 342, 346, 347, 351, 353, 357, 358, 359, 364, 438, 439. nr. 58, 27. júní. Lög um veralunaratvinnu. 4. gr. — 429. nr. 51, 7. maí. Lög um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegn- ingarlöggjöfinni og viðauka við hana. 7. gr. — 390. mr. 59, 7. maí. Ljög um friðun Þingvalla. — 68. nr. 25, 14. júní. Lög um gjaldþrotaskipti. 38. gr. — 490, 491. nr. 2, 7. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. — 23, 105, 123, 192, 313, 319, 454. 3. gr. — 57, 109, 145. 6. gr. — 57. T. gr. — 145, 197. 15. gr. — 469. 28. gr. — 315, 321, 441. 30. gr. — 313, 315, 465. 31. gr. 3. mgr. — 57, 58. 32. gr. — 57, 127. 35. gr. — 469. 36. gr. — 122. 43. gr. — 23. 44. gr. 1. mgr. — 57. 45. gr. — 127. 1930, 1981, 1932, 1933, 1933, 1983, 1983, 1984, 1935, 1935, 19. 5, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XIX 46. gr. — 128, 149, 193, 319, 321. 50. gr. — 124. 710. gr. 2. mgr. — 57. 96. gr. — 23, 109, 127, 128, 145, 193, 197, 269, 315, 321, 466. nr. 41, 19. maí. Sjómannalög. — 383. 1. gr. — 72. 2. gr. — 72. 4. gr. 2. mgr. — 71, 72. TA. gr, — 387. 76. gr. — 387. 85. gr. — 387. nr. #0, 8. sept. Lög. wm notkun bifreiða. 14. gr. — 57. 15. gr. — 57. nr. #7, 28. júní. Lög um lækningaleyfi, um réttindi og skyldur lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um skottulækningar. 10. gr. — 11. 17. gr. — 242. nr. 85, 20. júní. Lög um breyting á lögum nr. 15/1981 um stimpil- gjald. T. gr. — 415. nr. 73, 19. júní. Lög um bann við okri, dráttarvegti o. fl. 5. gr. — 66. nr. 84, 19. júní. Lög um varnir gegn óréttmætum verzlunarháttum. 12. gr. — 242. nr. 93, 19. júní. Víæillög. 14. gr. — 179, 490. mr. 9, 11. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Akureyrarkaupstað. — 91. 1. gr. — 455. 4. gr. — 100. 7. gr. — 100, 455. 97. gr. — 100. nr. 1, 7. janúar. Lög um meðferð og sölu mljólkur og rjóma. — 153. 6. gr. — 383. 15. gr. 1. mgr. — 154, 383. nr. 6, 9. janúar. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. 7. gr. — 232, 424, 426. 9. gr. — 426. 10. gr. — 425. 34. gr. — 231. nr. 22, 15. mara. Reglugerð um framleiðslu, meðferð og sölu mjólk- ur og rjóma o. fl. KX Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. — 153. 28. gr. 1. mgr. — 154. 79. gr. 1. mgr. — 154. 1985, nr. 33, 9. janúar. Áfengislög. — 23, 81, 97, 120, 192, 197, 268, 301, 313, 316, 390, 441, 454. 15. gr. — 285, 442, 466. 17. gr. 1. mgr. — 23, 146, 193, 197, 199, 390, 435. 18. gr. — 97, 100, 145, 398, 455. 21. gr. — 23, 24, 82, 121, 193, 304, 315, 317. 33. gr. — 442, 466. 37. gr. 1. mgr. — 23, 146, 193, 197, 199. 38. gr. — 100, 145, 398, 455. 39. gr. — 23, 82, 121, 193, 304, 315, 317. 1935, nr. 118, 18. maí. Lög um hæstarétt. 32. gr. — 427. 31. gr. — 55. 38. gr. 2. mgr. — 401. 42. gr. — 54. 1936, nr. 85, 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. IX. kafli — 12. 5. 34. 46. 71. 75. 78. 105. 106. 108. 109. 110. 111. 113. 114. 117. 118. 120. 126. 147. 149. 151. 185. 186. 188. 190. gr. — 136, 310. gr. 2. mgr. — 51, 52, 53. gr. — 236, 256, 374. gr. — 29, 256, 262. gr. 2. mgr. — TT. gr. — 310. gr. — 12. gr. — 4, 12, 136. gr. — "74, 187, 188, 374. gr. — 4, 12. gr. — 4, 12. gr. — 4, 12. gr. — 62. gr. — 4, 178. gr. 2. mgr. — 308. gr. — 492. gr. — 101, 322. gn. — 404. gr. — 406. gr. — 406. gr. — 403. gr. 3. mgr. — 444. gr. — 35, 155, 158, 162, 165, 168. gr „2. tl. — 52, 53. gr. 2. mgr. — 310. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKI 197. gf. 2. mgr. — 117. 198. gr. — 436. 200. gr. — 417. 223. gr. — 4, 12. 1937, nr. 45, 13. júní. Lög um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. — 129, 130. 1. gr. — 15, 16. 3. gr. — 15, 16, 181. 5. gr. — 131. 1937, nr. 46, 13. júní. Lög um samvinnufélög. — 200. 2. gr. — 201. 9. gr. 2. mgr. — 64, 65. 17. gr. — 64, 65. 41. gr. — 201. 1937, nr. 63, 31. des. Lög um tollheimtu og tolleftirht. 36. gr. 1. mgr. — 57. 1937, nr. 71, 15. júlí. Lögreglusamþykkt fyrir Skagafjarðarsýslu. — 316. 34. gr. — 317. 102. gr. — 317. 1940, nr. 19, 182. febrúar. Almenn hegningarlög. II. kafli — 294. III. kafli — 390, 398. VII. kafli — 294. XII. kafli — 145. XV. kafli — 301. XK. kafli — 468. XXII. kafli — 105, 390, 398. XKIII. kafli — 87, 97, 105, 123, 149, 268, 294, 390, 454. XKV. kafli — 20, 118. KXKVI. kafli — 57, 97, 192, 197. 15. gr. — 293, 299. 16. gr. — 299, , 20. gr. — 145, 146, 293, 455, 22. gr. — 468. 30. gr. — 192. öl. gr. — 241. 62. gr. — 293, 300. 68. gr. 3. mgr. — 109, 197, 199, 300, 304. 69. gr. — 471. 70. gr. 2. mgr. — 104. 12. gr. — 191. TA. gr. 3. tl. — 133. 74. gr. 4. tl. — 269, XKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 76. gr. — 109, 197, 466. TT. gr. — 24, 127, 128, 197, 199, 225, 228, 285, 317, 466. 78. gr. — 199. 106. gr. — 454. 108. gr. — 19, 20, 21. 110. gr. — 146. 111. gr. 2. mgr. — 146, 454. 118. gr. — 455. 136. gr. — 430. 142. gr. 1. mgr. — 304. 183. gr. 1. mgr. — 468, 471. 184. gr. — 4T1. 202. gr. — 388, 389. 209. gr. — 104, 388. 211. gr. — 293, 299. 215. gr. — 95, 151, 433, 465, 466. 217. gr. — 97, 100, 269, 353, 389, 398. 218. gr. — 104, 109, 127, 128, 269, 285, 299. 219. gr. — 95, 127, 128, 285, 433. 231. gr. — 97, 100. 235. gr. — 116. 236. gr. — 118. 244. gr. — 145, 146, 193, 194, 196, 197, 199, 454, 455. 245. gr. — 146, 193, 294. 247. gr. — 145. 248. gr. — 145, 196. 254. gr. — 191. 255. gr. — 191. 259. gr. — 193. 264. gr. 2. mgr. — 215, 220. 1940, nr. 26, 12. febrúar. Lög um breyting á lögum nr. 45/1937 um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. — 16, 130. 1.gr. — 131. 1940, nr. 164, 2. okt. Reglugerð um sölu og veitingu áfengis, er um ræðir á lögum nr. 33/1935 og lögum mr. 3/1983. — 197. 18. gr. — 199. 24. gr. — 199. 1941, nr. 13, 5. maí. Lög um viðauka við lög nr. 63/1937 um tollheimtu og tolleftirlit. 1. gr. — 5T. 1941, nr. 23, 16. júní. Bifreiðalög. — 23, 81, 87, 120, 123, 149, 192, 268, 301, 313, 319, 454. III. kafli — 76, 7". 14. 14. 16. 17. 18. 20. 21. 23. 24. 26. 26. 26. 26. 27. 28. al. 34. 35. 38. 39. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. gr. sr. gr. gr. gr. gr. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. .— 85, 95. „— 23. . — 433. . — 106. . 3. mgr. — 22, 82, 317. - — 206, 208. gr. — "76, 82, 194, 321. — 95. 1. mgr. — 127, 193, 194. — 95. — 23, 82, 121, 193, 196, 251, 252, 304, 315, 317. — 85, 95. 1. mgr. — 285, 319, 433. 2. mgr. — 193, 304, 321. 4. mgr. — 127, 149, 151. 5. mgr. — 285. 1 1 - mgr. — 127, 128, 151, 173, 321, 433, 441, 465. . mgr. — 148, 176, 433. — 95. — 174, 214, 218, 219, 502. — 214, 219, 433, 434. XXIII — 23, 82, 121, 128, 151, 193, 252, 285, 304, 315, 317, 321, 433, 466. — 24, 82, 95, 96, 121, 127, 252, 285, 304, 315, 317, 318, 321, 466. 1941, nr. 24, 16. júní. Umferðarlög. — 81, 123, 149, 268, 319, 454. 2. gr. — 127, 285, 321, 465. 4. gr. — 82, 127, 128, 151, 285, 465. 5. gr. 1. mgr. — 321. 7. gr. — 58. 12. gr. — 173, 176. 14. gr. — 82, 127, 128, 151, 285, 321, 466. 1941, nr. 112, 9. okt. Lög um lag- og silungsveiði. — 133, 134, 135. 1. gy. — 132, 202. 25. gr. — 132, 133. 34. gr. — 202. 84. gr. — 202. 89. gr. — 133. 1942, nr. 10, 22. janúar. Hafnarreglugerð fyrir Keflavíkurkaupstað. 34. gr. — 253, 254. 38. gr. — 253, 254. 43. gr. 3. mgr. — 253. XXIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1942, nr. 14, 27. júná. Lög um læknaráð. 2. gr. — 172. 1942, nr. 20, 20. maí. Lög um breyting á lögum nr. 6/1935 um tekjuskatt og eignarskatt. 2. gr. — 232. 10. gr. — 231. 1943, nr. 3, 18. febrúar. — Lög um verðlag. — 242. 9. gr. 2. mgr. — 241, 247. 1943, nr. 39, 7. apríl. Lög um húsaleigu. 13. gr. — 186. 1943, nr. 104, 30. des. Lög um breyting á 1— III. kafla laga um alþýðu- tryggingar. 15. gr. — 328. 1944, . apríl. Tilkynning verðlagsstjóra. — 56. 1944, nr. 33, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 60. gr. — 76, TT. 1944, nr. 57, 17. apríl. Reglugerð um breyting á reglugerð nr. 133/1936 um tekjuskatt og eignarskatt. 1. gr. — 425, 426. 1945, nr. 66, 12. apríl. Lög um útstör. 6. gr. — 200. 8. gr. — 443, 444. 8. gr. 2. mgr. — 200, 201. 1946, nr. 2, 6. febrúar. Tilkynning verðlagsstjóra. — 242. 1946, nr. 50, 7. maí. Lög um almannatryggingar. — 215. 58. gr. — 220. 1947, nt. 25, 14. nóv. Tilkynning verðlagsstjóra. — 8, 9. 1947, nr. 59, 24. maí. Lög um breyting á lögum mr. 66, 12. april 1945 um útsvör. — 201. 1947, nr. 70, 5. júní. Lög wm fjárhagsráð, innflutningsverdlun og verð- lagseftirlit. — 57, 223, 227. 11. gr. 1. mgr. — 225. 11. gr. mgr. — 56. 13. gr. mgr. — 225, 228. 13. gr. mgr. — 222, 226. 15. gr. — 56, 60. 2. 12. gr. 4. tl. — 8. 1. 5. 194, 1947, 1948, 1948, 1948, 1949, 1949, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXV 16. gr. 1. mgr. — 8, 56. 19. gr. — 9. 22. gr. — 8, 56, 60, 222, 225, 226, 228. nr. 82, 81. júlí, Reglugerð um fjárhagsráð, innflutningsverslun, gjaldeyrismeðferð og verðlagseftirlit. — 223, 227. 21. gr. 1. mgr. — 225. 25. gr. 2. mgr. — 225, 228. 33. gr. — 222, 226. 39. gr. — 222, 225, 226, 228. 17. ágúst. Auglýsing viðskiptanefndar. — 56, 57. mr. 14, 8. marz. Lög um ákvörðun fésekta. — 15, 16, 129, 131, 287, 288, 291, 387, 442. 1. gr. — 8. nr. 85, 15. des. Lög um aðstoð til útvegsmanna, er síldveiðar stund- uðu sumarið 1948. — 411. nr. 100, 29. des. Lög um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna. — 206, 208. II. kafli — 437. 31. gr. — 206, 207, 208. nr. 2, 11. janúar. Reglugerð um mat bifreiða til ákvörðunar gjalds samkvæmt 31. gr. laga nr. 100 29. des. 1948. — 208. nr. 57, 25. maí. Lög um nauðungaruppboð. 21. gr. — 477. IV. EFNISSKRÁ. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábyrgð. Aðför. Sjá fógetagerðir, innsetn- ingargerðir, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. Sjá tómlæt- irverkanir. Aðild. Aðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. sókn. Áfrýjun. Sbr. málasamlag. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. Analogia. Sjá lög, lögskýring. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Sbr. bifreiðar. Auðgunarbrot. Sjá þjófnaður. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Sbr. blóðrann- aðild, kærumál, Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. Blóðrannsókn. Borgaraleg réttindi. Dagsektir. Dánarbætur. Dómar. Dómarar. Dómkvaðning. Sjá mat og skoðun. Dómstólar. HBftirgrennslan brota. Sjá opinber mál. Eignarréttur. Embættismenn. stjórnsýslumenn. Endurgreiðsla. Sjá dómarar, Fangelsi. Sjá refsingar. Farmsamningur. Fasteignasala. Fasteignir. Sbr. eignarréttur, landamerkjamál, lóðamerkjamál. Félög. Sjá og hlutafélög, sam- vinnufélög. Fiskveiðabrot. Sjá og lax- og sil- ungsveiði. Fjárhættuspil. Fjársvik. Fógetagerðir. Sjá og dómarar, inn- setningargerðir, útburðargerðir. Frávísun. Frestir. Fyrning kröfuréttinda. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldeyrismál. Greiðsla. Gæzluvarðhald. Hafnargjöld. Sjá skattar og gjöld. Haldsréttur. Hegningarauki. Sjá refsingar 1. Efnisskrá. XXVII Heimilishelgi. Manndráp. Heimvísun. Sjá ómerking. Mat og skoðun. Hilming. Meiðyrði. Sjá ærumeiðingar. Hlutafélög. Mjólkurlöggjöf. Hlutdeild. Húsaleiga. Húsaleigulög. Ómaksbætur. Ómerking. Ánnsetningar gerð. Opinber mál. Sbr. sönnun, vitni. Ítrekun. Opinberir starfsmenn. Sjá lög- Kaup og sala. Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, greiðsla, húsaleiga, kaup og sala, samn- ingar, skaðabætur, tómlætisverk- anir, umboð, vátrygging. Kynferðisbrot. Sjá skirlífisbrot. Kyrrsetning. Sjá löghald. Kærumál. Landamerkjamál. Landhelgisbrot. Sjá fiskveiðabrot. Lax- og silungsveiði. Leiðbeiningarskylda dómara. Leiga. Sjá húsaleiga. ákamsáverkar. Líkur. Sbr. sönnun. Lóðamerkjadómur. Lóðamerkjamál. Læknar. Lældnaráð. Lög. Lögskýring. Löghald. Lögreglumenn. Lögreglusamþykktir. Lögtak. Lögveðréttur. Lögvilla. Málasamlag. Málflutningsmenn. Málflutningsþóknun. Málflutningur. Málshöfðun. Málskostnaður. Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. reglumenn, stjórnsýslumenn. Rangur framburður. Refsingar. Reklamation. anir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarssektir og vítur. Sjá tómlætisverk- Sakhæfi. Saknæmi. Sameign. Samningar. Sbr. farmsamningur, húsaleiga, kaup og sala, lóða- merkjamál, skaðabætur, verk- samningar, vinnusamningar. Samvinnu félög. Sáttir. Sáttatilraun. Sektir. Sératkvæði. Siglingadómur. Siglingalög. Sjó- og veralunardómur. Sjóveðréttur. Skaðabætur. Skattar og gjöld. Skírlífisbrot. Skjöl. Skuldamál. samningar. Stéttarfélög. Sjá verkalýðsfélög. Stjórnsýsla. Stjórnsýslumenn. Strok úr fangelsi. Svik. Sjá fjársvik. Svipting réttinda. Sjá atvinnurétt- c eignarréttur, fasteignasala, Sbr. kaup og sala, XXVIII indi, borgaraleg réttindi. Söluþóknun. Sjá fasteignasala. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. að- iljaskýrslur, blóðrannsókn, mat og skoðun, skjöl, vitni. Tilraun. Tómlætisverkanir. Traustnám. Umboð. Umferðarlög. Umferðarréttur. Uppboð. Uppboðsþing. Upprunamerki á vörum. Upptaka eigna. Úrskurðir. Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. Útivist aðilja. Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdsstjórn og allsherjarregla. Sbr. lögreglumenn. Valdsvið dómstóla. Sjá dómstólar. Vangeymsla. Sjá tómlætisverkanir. Efnisskrá. Varðhald. Sjá refsingar. Vátrygging. .. Veitingahús. Verðlagslöggjöf. Verkalýðsfélög. Verksamningur. Vettvangsmál. Sjá landamerkja- mál, lóðamerkjadómur. Vextir. Viðskiptatilkynningar. Sjá tómlæt- isverkanir. Vinnusamningar. Vitni. Sbr. sönnun. Víælar. Yfirvöld. Sjá dómarar, menn, stjórnsýslumenn. lögreglu- Þinglýsing. Þjófnaður. Ærumeiðingar. Ölnun. Sjá áfengislagabrot, bifreið- ar. Öryggisgæzla. B. Efnisskrá. Ábyrgð. Bls. Snemma árs 1944 var stofnað á Akranesi samvinnufélagið Olíusam- lag Akraness (0), og var tilgangur þess einkum að útvega fé- lagsmönnum olíu með hagkvæmum kjörum. O var tilkynnt til samvinnufélagaskrár 21. jan. 1944 og skrásett þar sama dag, en hinsvegar birtist tilkynning um skráninguna eigi í Lögbirtinga- blaði fyrr en 14. nóv. 1946. Snemma árs 1944 pantaði formaður og framkvæmdastjóri O tvo olíugeyma hjá járnsmiðjunni L. Voru geymarnir afhentir O í marzmánuði 1944 og kostaði smíði þeirra rúmar 19 þús. kr. O. greiddi ekki skuldina og fékk L dóm fyrir kröfunni. Við fjárnámsgerð hjá O var vísað á olíugeym- ana sem einu eignir félagsins. Voru þeir síðan seldir á opinberu uppboði fyrir rúmar 6 þús. kr. — J var einn af stjórnendum í O. L höfðaði nú mál gegn J og krafðist greiðslu á mismun dóms- skuldarinnar og uppboðsandvirðisins. Talið var, að L hefði, er Efnisskrá. XXIK samið var um smíði geymanna, mátt gera ráð fyrir, að O væri félag með takmarkaðri ábyrgð. Stjórnendur O, þ. á m. J, hafi haft vitneskju um viðskipti þessi, er geymarnir voru afhentir, og engir af stjórnendum O hafi hreyft neinum andmælum, er geym- arnir bárust. Þegar af þeirri ástæðu hafi O verið við kaupin bundin, en J hinsvegar ekki persónulega ábyrgur fyrir allri kröfu L, þótt tilkynningin um skráningu O hafi birtzt svo seint, sem raun varð á. Á hinn bóginn var það metið J sem stjórnanda í O til vanrækslu, að hinir 15 stjórnendur O höfðu ekki greitt tilskilin gjöld, kr. 300.00 hver, í stofnsjóð O, er vera skyldi til tryggingar skuldbindingum O, auk 300 króna ábyrgðar hvers stofnanda. Var J því talinn bera ábyrgð á skuld O við L sem stofnsjóðsgjöldum hinna 15 aðilja nam, auk fyrrgreindrar 300 króna ábyrgðar hvers þeirra ..........00000 nennu en nnnnnn 00 Ábyrgð á athöfnum annarra án samninga. Dómari hafði gengið fram hjá málsástæðu, án þess að dæma hana, og var héraðsdómur ómerktur af þeim sökum. Sækjandi málsins höfðaði mál gegn ríkissjóði til greiðslu bóta vegna verka dóm- AFANS ..........rn rss Kennari í bifreiðastjórn ber ábyrgð á stjórn bifreiðar, er nemandi stýrir, sbr. 21. gr. laga nr. 23/1941. Var hann því talinn valdur að slysi, sem varð við aksturinn, og látinn bera refsiábyrgð .. Eigandi bifreiðar dæmdur til greiðslu bóta fyrir tjón, er stjórnandi bifreiðar hans Olli ...........00000. 00. 172, 181, 214, Aðför. Sjá fógetagerðir, innsetningargerðir, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. Sjá tómlætisverkanir. Aðild. Uppboð fór fram á kjallaraíbúð í húsi, sem var þinglesin eign A. Á uppboðsþinginu taldi B sig eiga kauprétt að kjallaraíbúðinni fyrir tiltekið verð. C varð hæstbjóðandi á uppboðinu. Uppboðs- réttur kvað upp úrskurð um, að B ætti kaupréttinn. A og C áfrýjuðu sameiginlega úrskurðinum og voru samaðiljar fyrir Hæstarétti, en B varnaraðili ..............0.0.0. 0000. Ríkissjóði stefnt til greiðslu skaðabóta fyrir dómaraverk .......... Einum stjórnanda samvinnufélags stefnt til greiðslu á skuld, sem fyrirsvarsmenn þess höfðu stofnað til ...........0..0..0000000.. A taldi, að bifreið sín hefði verið ólöglega afskráð og hann sviptur einkennismerki hennar. Stefndi A embættismanni þeim, er fram- kvæmt hafði afskráninguna, svo og manni, er fengið hafði ein- kennismerkið, til afhendingar þess og til greiðslu málskostnaðar Bls. 61 50 85 499 11 50 61 14 XXXK Efnisskrá. Eigandi bifreiðar sóttur til greiðslu skaðabóta vegna tjóns, er bif- reið hans olli. Vátryggingarfélagi, er bifreiðin var tryggð hjá, stefnt til að gæta réttar síns .............0..00.0..0.. 181, 326, A tók árið 1940 á leigu íbúð hjá B og bjó þar þangað til hann fór til útlanda árið 1943. Áður en A fór, hafði hann samið svo við B, að A mætti framleigja íbúðina meðan hann væri burtu. A fram- leigði þá C íbúðina. Í ársbyrjun 1946 fluttist C úr íbúðinni, og kom þá upp ágreiningur um, hver ráðstafa ætti henni, en A var þá enn erlendis. Fór svo, að kona B, sem nú hafði eignarrétt yfir íbúðinni, leigði hana D frá 1. marz 1946 til óákveðins tíma. A kom hingað til lands í árslok 1947 og krafðist þess þá, að D yrði borinn út úr íbúðinni. Talið var, að útburðarkrafa þessi yrði ekki dæmd nema í sambandi við kröfu A á hendur húseiganda (konu B) um rétt A til að flytjast inn í hina umdeildu íbúð. Væri því nauðsynlegt að beina gerðinni jafnframt gegn konu B, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936, en þar sem svo hafði eigi verið gert, var synjað um útburðinn .............0..00 0000. n sr A höfðaði mál gegn B og C, og var ein dómkrafa hans sú, að B og C yrði dæmt að skila D tiltekinni eign, en D var eigi sjálfstæður málsaðili. Þessari kröfu A var því vísað frá héraðsdómi ...... Þegar málshöfðun var ráðin gegn fyrrverandi stjórnendum fulltrúa- ráðs verkalýðsfélaganna í Reykjavík, var 31 stéttarfélag í full- trúaráðinu. Ákváðu 11 af félögum þessum að leita úrlausnar dómstólanna um það, hvort tilteknar ráðstafanir fyrra fulltrúa- ráðs væru löglegar. Var talið, að þessi 11 félög gætu sem sam- aðiljar leitað dóms um kröfur þessar .........0.00...0 0... Ríkissjóði stefnt til greiðslu skaðabóta fyrir gæzluvarðhald að ó- sekju. Dómara þeim, er kveðið hafði upp varðhaldsúrskurðinn, stefnt til réttargæzlu í málinu Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. A, sem var þinglesinn eigandi húss, gaf skýrslu fyrir dómi um máls- atvik og taldi, að hann hefði eigi gefið B kauprétt að íbúð í húsinu, eins og B hélt fram. Samningur aðiljanna þótti sanna staðhæfingar B ........0.0..%2..0 000 Uppsögn leigumála metin gild og þá m. a. byggt á skýrslu leigu- sala um, að hann, sem var aldraður og heilsuveill, mundi taka dóttur sína á heimili sitt og láta hana annast matreiðslu fyrir sig Viðurkennt af gagnaðilja, að A hefði keypt tiltekinn hlut á ákveðn- um tíma. Sú viðurkenning var studd öðrum gögnum, og þetta því lagt til grundvallar í málinu .........00000 0000. 0... FEinkamáli frestað ex officio í Hæstarétti m. a. til þess að málsað- iljar gæfu skýrslur um tiltekin málsatriði .........0.000.0..... Bls. 499 255 255 427 1l 78 205 322 Efnisskrá. XXKI Aðiljar máls, A og B, gáfu gagnstæðar skýrslur um efni verksamn- ings milli þeirra. Var miðað við skýrslu A, sem þótti sennileg, enda hafði B, sem greindi frá mjög óvenjulegu efni samningsins, eigi stutt skýrslu sína neinum gögnum ..........0..0.00.... Héraðsdómur var ómerktur aðallega vegna þess, að sérfróðir menn dæmdu ekki málið með héraðsdómara, en einnig þótti skorta á skýrslu sóknaraðilja í héraði um tiltekin málsatriði .......... b) Opinber mál. Refsidómur í máli út af fiskveiðabroti byggður á viðurkenningu hins ákærða skipstjóra ................... 000... 15, 129, Lagt fyrir héraðsdómara að taka frekari skýrslu af A, sem ákærður var fyrir líkamsárás ..............0...... 0... A og B voru ákærðir fyrir brot á 108. gr. laga nr. 19/1940 vegna ummæla um C. A og B viðurkenndu, að ummælin væru fram komin vegna starfa C sem opinbers starfsmanns .............. A, sem var grunaður um ölvun við akstur, viðurkenndi brot sitt. Játning hans var studd vitnaskýrslum. ................00.0.... A, sem var grunaður um verðlagsbrot, reyndist mjög óstöðugur í framburði sínum um sakaratriði, en sekt hans var sönnuð með framburði vitna. ...........0.0.. 0... A, sem var ákærður um líkamsárás, viðurkenndi brot sitt. Játning hans var studd vitnaskýrslum ................0. 0... 96, sem var grunaður um ölvun við akstur, neitaði ávallt sekt sinni fyrir dómi og gaf aðra skýrslu um málsatvik en vitni. Sekt hans var samt talin sönnuð. Ákærði A tók aftur játningu fyrir dómi og bar fyrir sig nauðung af hendi löggæzlumanns þess, er kærði A. Héraðsdómari sinnti eigi hinni nýju skýrslu A, en dæmdi málið án frekari prófunar sakarefnis. M. a. af þessum sökum var dómur og málsmeðferð ÓMmerkt. ........00..00 0 Stúlkan A skýrði svo frá, að B hefði gert tilraun til að nauðga sér. B neitaði ákveðið þeim sakargiptum, og þar sem önnur sakarat- riði þóttu mæla því í gegn, þótti þetta ósannað .............. Lagt fyrir héraðsdómara að taka fyllri skýrslu af ákærða í verðlags- MÁ. 000... A og B höfðu fyrir dómi viðurkennt sameiginlega þátttöku í ólög- legri áfengissölu. B tók síðar játningu sína aftur fyrir dómi, en þeirri afturköllun var eigi gaumur gefinn. ............0........ Bifreiðarstjórinn A, sem var grunaður um að hafa ekið á B, er síðar beið bana, taldi það fyrir dómi líklegt, að B hefði orðið fyrir bifreið hans, en lýsti því jafnframt, að hann hefði eigi orðið þess var. Var eigi talið rétt að meta þessa yfirlýsingu A sem játningu af hans hálfu. ...............0..0.0 0. A viðurkenndi fyrir dómi að hafa selt áfengi í bifreið á tilteknum Bls. 417 139 17 19 22 56 104 119 250 388 399 440 453 XXKII Efnisskrá. Bls. tima. Var sakfellingardómur á hendur A m. a. byggður á þessari skýrslu hans, enda var hún og studd af skýrslu meðákærða B, sem stóð að sölunni með A ........ 453 Áfengislagabrot. Sbr. blóðrannsókn. A var grunaður um að hafa ekið bifreið með áhrifum áfengis. Með viðurkenningu hans, vitnaskýrslum og blóðrannsókn þóttu sak- argiptir sannaðar og hann m. a. dæmdur fyrir brot á 21. gr. á- fengislaga nr. 33/1935 .........000.000 00 enn 22 A var hneykslanlega ölvaður á almannafæri og hlaut refsingu fyrir samkvæmt 18. gr., sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935. .....000000.0... 96 A og B voru með nokkrum áfengisáhrifum, er þeir réðust að stúlku á götu úti, þannig að varðaði við 209. og 218. gr. laga nr. 19/1940. Þeir voru ekki taldir sekir um hneykslanlega ölvun í skilningi áfengislaga og því sýknaðir af ákæru fyrir brot á lögum nr. 33/ 1935. .......200000 000 104 Bifreiðarstjórinn A bauð um kl. 2330 að kvöldi stúlkunum B og C í bílferð. Þeim þótti hann bera svo mikil ölvunarmerki, að þær fóru eftir skamma stund úr bifreiðinni og tilkynntu síðan (um kl. 030) lögreglumönnum um háttu A. Klukkutíma síðar hand- tóku lögreglumennirnir A, sem þá var mjög ölvaður, en var þá farþegi í annarri bifreið. A neitaði því að hafa ekið bifreið ölvað- ur umrætt kvöld, en kvaðst hafa byrjað drykkju eftir að B og C fóru úr bifreið hans. Með eiðfestum framburðum B og C, svo og framburði vitnisins D, sem hafði hitt A ölvaðan kl. 030 nefnda nótt, þótti samt sannað, að hann hefði gerzt brotlegur við 21. gr. laga nr. 33/1935 og honum því dæmd refsing samkvæmt 38. gr. sömu laga. ..........0002.000. 00 119 A og B voru ölvaðir á almannafæri og ollu þar óspektum. Einnig neyttu þeir áfengis á veitingastofum, er eigi höfðu vinveitinga- leyfi. Var þeim dæmd refsing samkvæmt 1. málsgr. 17. gr., sbr. 1. málsgr. 37. gr. laga nr. 33/1935. .......2..2000000. nn 190 Bifreiðarstjórinn A seldi tveim mönnum eina flösku af brennivíni, og varðaði sú sala við 15. gr. laga nr. 33/1935. .......00.00000.0... 267 A Ók bifreið ölvaður og var m. a. dæmdur fyrir brot á 21. gr. áfeng- islaga nr. 33/1935 .........200000 000 nr 300 A ók bifreið sinni skrykkjótt um götur í kaupstað, og gaf lögreglu- maður honum þá merki um að stöðvast, en hann sinnti því eigi. Var hann nokkru síðar handtekinn og reyndist þá hafa greinileg merki ölvunar að vætti lögreglumanna. Blóðrannsókn sýndi og „reducerandi“ efni, er samsvara 1.51%, af vínanda. Var talið sannað, að A hefði ekið bifreið með áhrifum áfengis og hann því m. a. dæmdur sekur við 21. gr. laga nr. 33/1935. ................ 313 A hafði ekið bifreið með áhrifum áfengis, og varðaði það brot hans m. a. við 21. gr.laga nr. 33/1935. ........0000000 00. n0 enn 315 Efnisskrá. XXKIII A var sekur við 18. gr. laga nr. 33/1935 með hneykslanlegri ölvun í bifreið. .............0..000 000. A og B fóru í bifreið B til kaupstaðar úti á landi. Seldi A þar 2 flösk- ur af brennivíni fyrir 100 kr. hvora. Átti B flöskurnar og hirti hann einn ágóðann. Skömmu síðar fóru þeir þangað aftur, og seldi A þar 8 flöskur af brennivíni með sama hætti. Skiptu þeir ágóðanum af þeirri sölu á milli sín. Með þessu atferli höfðu A og B gerzt brotlegir við 15. gr. laga nr. 33/1935 og var þeim sam- kvæmt 33 gr. sömu laga og með hliðsjón af lögum nr. 14/1948 dæmd sektarrefsing. ..............00.. 0000. nr ne Bifreiðarstjórinn A seldi 4--5 flöskur af brennivíni úr bifreið sinni að næturlagi fyrir 90 kr. hverja flösku. Var A með þessu atferli brotlegur við 15. gr. laga nr. 33/1935. 20.20.0002. 0000 0 00. Áfrýjun. Sbr. aðild, kærumál, málasamlag. Læknir var krafinn vitnisburðar fyrir lögreglurétti, en hann neitaði að svara tilteknum spurningum um sakaratriði. Úrskurði hér- aðsdómara, er skyldaði lækninn að svara spurningunum, var eftir ósk læknisins skotið til Hæstaréttar af hálfu ákæruvalds- ins. Var lækninum stefnt sem aðilja máls þess og sækjandi og verjandi skipaðir að hætti opinberra mála .................... Úrskurður héraðsdómara, þar sem aðilja einkamáls var synjað um frest, kærður til Hæstaréttar, án þess að sóknaraðili sendi dóm- inum kröfur eða greinargerð. Talið var, að sóknaraðili kærði úrskurðinn í því skyni að fá frest þann, sem neitað var um í héraði ............0....22 0000 A höfðaði mál í héraði gegn B og krafðist m. a. viðurkenningar á heimild sinni til riftunar á kaupsamningi um íbúð vegna van- efnda B. Héraðsdómur sýknaði B af kröfu þessari, og var þeim dómi eigi áfrýjað. B höfðaði síðar mál gegn A til afhendingar á nefndri íbúð. A hafði í því máli uppi sýknukröfu, byggða á vanefndum B. Talið var, að A gæti ekki í því máli reist sýknu- kröfu sína á þessari málsástæðu, sem hrundið hafði verið með óáfrýjuðum dómi Áfrýjunarleyti. Áfrýjunarfrestur liðinn ...... 24, 61, 66, 101, 110, 115, 172, 181, 184, Áfrýjunarleyfis var aflað eftir að áfrýjunarfrestur var liðinn, og var vangæzlu hæstaréttarlögmanns um að kenna, að sækja þurfti um leyfi. Var sú vangæzla átalin, þar sem lögmaðurinn hafði valdið hættu á, að umbjóðandi hans missti færi á því að fá málið borið undir Hæstarétt ...............020.0.0... 00... Áfrýjunarstefna var eigi gefin út innan frests þess, sem tilskilinn var Bls. 440 10 all 365 to Gt cs 110 XXKIV Efnisskrá. í áfrýjunarleyfi, auk þess sem liðinn var frestur samkvæmt fyrri málslið 2. málsgr. 197. gr. laga nr. 85/1936, er sótt var um leyfið. Var vangæzla þessi átalin ..............0.00.0 0... 00... Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Akæra. Héraðsdómari tilkynnti A, að mál yrði höfðað gegn honum fyrir brot á 23. gr. bifreiðalaga, án nánari skýrgreiningar á kröfum ákæruvaldsins, broti A eða refsiákvæðum. Þessi ákæra þótti svo andstæð réttum reglum, að m. a. af þeim sökum var héraðs- dómur ómerktur .................. sn Analogia. Sjá lög, lögskýring. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Sbr. bifreiðar. Bifreiðastjóri, sem ók bifreið með áfengisáhrifum, sviptur ökuleyfi 3 mánuði ............0.0.. sn Ökukennari, sem hafði valdið meiðslum og dauða vegfaranda með stórfelldu gáleysi við kennslu í bifreiðarstjórn, sviptur ökuleyfi ævilangt ...........002.00.00.0r0 nr Bifreiðastjóri, sem ók bifreið með áfengisáhrifum, sviptur ökuleyfi 6 mánuði .........00.002 0000 119, 313, Stjórnandi bifhjóls, sem olli meiðslum farþega síns með löglausum akstri, sviptur Ökuleyfi 3 ár ..............000 0000 Bifreiðarstjóri hlaut lága sekt fyrir brot á lögreglusamþykkt fyrir vanrækslu á að gefa umferðarmerki, en var eigi sviptur Ökuleyfi Bifreiðarstjóri, sem hafði orðið mannsbani með gálausum akstri, sviptur Ökuleyfi 6 mánuði ................00.00 0000 Bifreiðarstjóri, sem valdið hafði meiðslum margra farþega sinna með gálausum akstri og oft áður hafði gerzt brotlegur við bif- reiðalög, sviptur ökuleyfi ævilangt ................00 0000... Bifreiðarstjóri, sem ók bifreið ölvaður og með óhóflegum hraða, sviptur ökuleyfi 8 mánuði ..............0.00000%0 000... Bifreiðarstjóri, sem tvisvar áður hafði sætt refsingum fyrir of hrað- an akstur, og gerði sér leik að því að aka með óhóflegum hraða um fjölfarnar götur, sinnti ekki stöðvunarmerkjum lögreglu- manna og ók andstætt umferðarmerkjum, sviptur ökuleyfi ævi- langt ...........2200..0 Bifreiðarstjóri, sem með gálausum akstri hafði orðið samvaldur að banaslysi og áður hafði gerzt brotlegur við bifreiðalög og hegn- ingarlög, sviptur Ökuleyfi ævilangt ...............00.....0.... Bls. 250 22 85 315 122 122 148 267 300 318 Efnisskrá. XXXV Bls. Auðgunarbrot. Sjá þjófnaður. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. Lögreglumenn handtóku bifreiðarstjóra, sem grunaður var um ölvun við akstur. Með viðurkenningu hans, vitnaskýrslum og blóðrann- sókn þótti sannað, að hann hefði ekið bifreið með áhrifum á- fengis. Var hann því dæmdur fyrir brot á 1. mgr. 23. gr. bifreiða- laga nr. 23/1941, svo og fyrir brot á 7. gr. og 3. mgr. 14. gr. sömu laga vegna skorts á löglegum ljósabúnaði bifreiðar og með því að hafa of marga farþega í stýrihúsi bifreiðarinnar. Var honum dæmd refsing, 10 daga varðhald, og sviptur Ökuleyfi 6 mánuði .. 22 Ökukennarinn A var að kenna nemanda sínum, B, akstur og með- ferð bifreiðar. Lét A B aka um fjölfarnar götur í kaupstað, þótt aðeins væri um þriðju kennslustund að ræða. Bifreiðin hafði stöðvast í brekku á fjölfarinni götu, og tókst B ekki, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir, að koma henni þá leið, er aka skyldi. Við enn eina tilraun við að koma bifreiðinni á rétta leið með því að aka áfram, fór svo, að bifreiðin geystist í staðinn aftur á bak, þar sem þess hafði ekki verið gætt að skipta um gangstig. Varð þetta til þess, að bifreiðin lenti á tveim vegfarendum, og beið annar bana af, en hinn hlaut af allmikil meiðsl. Talið var, að A, sem bar ábyrgð á akstrinum, hefði með vanrækslu í kennslu- starfi sínu gerzt brotlegur við 31. og 21. gr. laga nr. 23/1941, svo og með stórkostlegu gáleysi valdið dauða annars vegfar- andans og meiðslum hins og þar með gerzt brotlegur við 215. og 219. gr. laga nr. 19/1940. Var A dæmdur til refsingar, varðhalds 5 mánuði, og sviptur ökuleyfi ævilangt. B þótti hinsvegar eigi verða gefin refsiverð sök á slysinu, þar sem hann fór um stjórn og akstur bifreiðarinnar eftir fyrirsögn A, og hann mátti eftir atvikum treysta því, að A gætti alls öryggis í því sambandi .... 85 Bifreiðastjórinn A bauð um kl. 23.30 að kvöldi stúlkunum B og C í bifreið. Þeim þótti A bera svo mikil ölvunarmerki, að þær fóru eftir skamma stund úr bifreiðinni og tilkynntu síðan (um kl. 0,30) lögreglumönnum háttu A. Klukkutíma síðar handtóku lögreglumenn A, sem þá var mjög ölvaður, en var þá farþegi í annarri bifreið. A neitaði því að hafa ekið bifreið ölvaður um- rætt kvöld, en kvaðst hafa byrjað drykkju eftir að B og C fóru úr bifreið hans. Með eiðfestum framburðum B og C svo og framburði vitnisins D, sem hafði hitt A ölvaðan kl. 0.30 nefnda nótt, þótti samt sannað, að hann hefði gerzt brotlegur við 1. málsgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 og honum því dæmd refsing, 10 daga varðhald, svo og sviptur ökuleyfi 6 mánuði .............. 119 A ók bifhjóli eftir Suðurlandsbraut. Farþeginn B sat aftan á hjólinu. XXXVI Efnisskrá. Bls. Á undan ók bifreið, sem C stýrði. A ók hratt og ógætilega, fór fram úr bifreið C á gatnamótum, sem bifreiðin beygði inn á, með þeim afleiðingum, að árekstur varð og B slasaðist illa. A hafði eigi lögmælt réttindi til að aka bifhjóli. Var hann því m. a. talinn sekur við 4. málsgr. 26. gr., 1. málsgr. 27. gr. og 1. málsgr. 20. gr. laga nr. 23/1941 og hlaut varðhaldsrefsingu fyrir. Auk þess var A sviptur ökuleyfi 3 ár. — C ók hinsvegar bifreið sinni hóflega hratt og hægði á ferð, áður en hann beygði af aðalveginum. Þótti hann eigi hafa sýnt vítaverðan skort á aðgæzlu, þótt hann veitti ekki bifhjólinu eftirtekt, en það bar mjög hratt að. Var C því sýknaður af ákæru fyrir brot á bif- reiðalögum, umferðalögum og hegningarlögum, en hinsvegar dæmd lág sekt fyrir brot á lögreglusamþykkt, þar sem hann gaf eigi merki með hendinni áður en hann beygði af aðalvegi. ...... 123 A ók vörubifreið, sem hlaðin var rafmagnsstaurum, austur þjóðveg í Rangárvallasýslu. Í beygju í skarði við Litlu-Strönd rákust staurarnir á vörubifreið, er kom þar á móti, með þeim afleiðing- um, að stýrishús þeirrar bifreiðar brotnaði og ökumaður henn- ar beið þegar bana af. Talið var, að A hefði borið að gæta ýtr- ustu varkárni um aksturinn, eins og farmi bifreiðar hans var háttað. Vegurinn á slysstaðnum sé þröngur og útsýn byrgð, og því hafi A borið að gefa hljóðmerki og aka mjög hægt, en á þessu hafi orðið misbrestur. Var því talið, að A hefði m. a. gerzt brotlegur við 4. málsgr. 26. gr., 1. málsgr. 27. gr. og 1. málsgr. 28. gr. laga nr. 23/1941 og honum dæmd sektarrefsing. Einnig var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði ............000000. 00.00.0000. 148 A var á ferð með tvo hesta í útjaðri kaupstaðar. Reið hann öðrum hestinum, en lét hinn fara lausan á undan. Bar þá að bifreið B, og rakst hún á lausa hestinn með þeim afleiðingum, að hann fótbrotnaði. Varð að skjóta hestinn samstundis. A krafði B bóta fyrir hestinn, er var afburðagóður reiðhestur. Talið var, að bif- reiðastjóri bifreiðar B ætti meginsök á slysinu, með því að hemla ekki bifreið sína og stöðva í tæka tíð, er hann sá hestinn fram undan, sbr. 1. málsgr. 27. gr. laga nr. 23/1941. Hinsvegar þótti A ekki hafa sýnt næga varkárni, er hann lét hestinn fara lausan inn á mjög fjölfarinn veg í útjaðri kaupstaðar, sbr. 12. gr. um- ferðarlaga nr. 24/1941. Var tjóni því skipt, þannig að B bar 44 hluta þess, en A sjálfur % hluta ...........00000 0000... 172 Bifreið, sem A átti, var ekið suður Hringbraut í Reykjavík. Bifreið, er B og C áttu, kom í sömu mund inn á Hringbraut frá Lilju- götu og rákust bifreiðarnar á. Bifreið A skemmdist, og krafði A þá B og C skaðabóta. Talið var, að stjórnandi bifreiðar B og C ætti meginsök á slysinu, þar sem honum hefði borið að sýna ýtrustu varkárni, er hann ók út á Hringbraut, og vera við því búinn að stöðva bifreiðina þegar í stað, ef þörf gerðist. Stjórn- Efnisskrá. XXXVII Bls. andi bifreiðar A þótti eigi heldur hafa gætt fyllstu varúðar, og var hann því einnig talinn eiga nokkra sök. Var tjóni skipt þann- ig, að B og C báru % hluta þess, en ÁA % hluta ................ 181 A og B, sem voru ölvaðir í þjófnaðarleiðangri, reyndu að brjótast inn í læsta vörubifreið og aka henni. Höfðu þeir með þessu gerzt brotlegir við 1. málsgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 ................ 190 Í janúarmánuði 1947 héldu Þifreiðastjórarnir A og B með slökkvi- liðsbifreið frá Hafnarfirði norður til Akureyrar og unnu þeir að þeim flutningi í þágu Akureyrarkaupstaðar (K), er átti bif- reiðina. Á þjóðveginum norður í Húnavatnssýslu vildi það slys til, er A stjórnaði bifreiðinni, að hún fór á hliðina út af veg- inum. Við veltuna datt B út úr bifreiðinni með þeim afleiðing- um, að hann beið þegar bana af. B hafði búið ógiptur með kon- unni C frá því á árinu 1933, þar til slysið varð og þau átt saman tvö börn, D og E. Höfðaði C nú fyrir sína hönd og D og E mál gegn K til greiðslu útfararkostnaðar og dánarbóta. Talið var, að K bæri bótaábyrgð samkvæmt 1. og 2. málsgr. 34. gr. sbr. 35. gr. laga nr. 23/1941 og þóttu eigi efni til að skipta ábyrgðinni. Einnig var talið, að C ætti rétt til bóta fyrir missi framfærslu vegna dauða B samkvæmt 2. málsgr. 264. gr. laga nr. 19/1940, sbr. ákvæði laga nr. 50/1946, þar sem ekkert var fram komið, er benti til þess, að breyting væri í vændum á sam- búð B og C, en við ákvörðun bótanna var þó til þess litið, að sambandi B og C varð ekki að fullu jafnað til hjúskapar. Var K dæmt að greiða C dánarbætur, kr. 23000,00, svo og útfarar- kostnað, kr. 2500,00, auk kr. 10000,00 í dánarbætur til D og kr. 11500,00 í dánarbætur til EB ............0.0.0....000 0000 214 A stýrði áætlunarbifreið, sem var með 22 farþega, um Borgarfjörð. Er komið var nálægt hættulegri beygju vestan Gljúfurár og A ætlaði að hægja enn frekar á ferðinni, kom í ljós, að hemlar bif- reiðarinnar voru orðnir óvirkir. Gat A eigi hægt nægilega á ferð- inni og greip þá til þess ráðs að aka bifreiðinni út af veginum, til að forða því að hún félli í gljúfrið. Valt bifreiðin við, en þó eigi niður í ána, og slösuðust margir farþeganna. Talið var, að bilun á hemlunum hefði verið aðalorsök slyssins, en A hefði þó ekið of hart á slysstaðnum og tekið of seint að reyna að skipta í lægra ganghraðastig. Var þessi aðgæzluskortur metinn sam- orsök slyssins og A því talinn brotlegur við 1. og 5. málsgr. 26. gr. og 1. málsgr. 27. gr. laga nr. 23/1941. Hlaut hann sektar- refsingu, kr. 5000.00, og var sviptur ökuleyfi ævilangt ........ 267 A ók jeppabifreið að næturlagi með mikilli ferð í kaupstað nokkrum. Löggæzlumenn gáfu A merki um að nema staðar, en hann sinnti því ekki. Eftir skamma stund fannst A í gistihúsi kaup- staðarins og var þá greinilega ölvaður. Þótti sannað, að hann hefði ekið bifreiðinni með áhrifum áfengis og því brotið gegn XXXVIII Efnisskrá. 1. málsgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 svo og ekið of hratt og með því gerzt brotlegur við 2. málsgr, 26. gr. sömu laga. Var honum dæmd refsing, varðhald 10 daga, og sviptur ökuleyfi 8 mánuði.. A ók bifreið sinni skrykkjótt um götur kaupstaðar, og gaf lögreglu- maður honum þá merki um að stöðvast, en hann sinnti því ekki. Nokkru síðar var A handtekinn og bar þá greinileg merki ölv- unar að vætti lögreglumanna. Blóðrannsókn sýndi og áfengis- magn í blóði A, er samsvaraði 1,51%,. Var því talið sannað, að A hefði m. a. gerzt brotlegur við 23. gr. laga nr. 23/1941. Var A dæmdur í 10 daga varðhald og sviptur ökuleyfi 6 mánuði .... A Ók bifreið sinni með áhrifum áfengis og hafði of marga farþega. Hafði hann með þessu m. a. brotið 1. málsgr. 23. gr. og 3. málsgr. 14. gr. laga nr. 23/1941. Var hann dæmdur í 10 daga varðhald og sviptur ökuleyfi 6 mánuði ............000.0. 000... A kom ekki með bifreið sína til skoðunar til lögreglustjóra á tilsett- um tíma og braut þannig 4. málsgr. 17. gr. laga nr. 23/1941 .... A Ók bifreið sinni með óhóflegum hraða um fjölfarinn veg utan kaupstaðar, svo og um götur kaupstaðarins, sinnti eigi stöðv- unarmerkjum lögreglumanna og braut reglur um umferðar- merki, Hafði hann með þessu m. a. brotið ákvæði 2. málsgr. 26. gr. og 1. málsgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 Var honum dæmd sekt- arrefsing, kr. 1000.00, og hann sviptur ökuleyfi ævilangt ...... A Ók bifhjóli eftir götu á Akureyri. Á götuhorni kom bifreið B, er hann stýrði sjálfur, á móti bifhjólinu, og hélt bifreiðin sig á hægri vegarbrún. Rakst bifreiðin á bifhjólið og varð vinstri fót- ur A fyrir henni. Hlaut A af opið beinbrot, sem erfitt reyndist að lækna, og varð A að liggja lengi í sjúkrahúsi af þessum sökum. Tryggingaryfirlæknir mat örorku A 100% fyrstu 6 mán- uði eftir slysið, 50% næstu 2 mánuði, 30% næstu 2 mánuði og 10% næstu 8 mánuði þar á eftir. Varanleg örorka við erfið störf var metin undir 5%, en hinsvegar engin við samskonar störf og A gegndi áður (póstmannsstörf), Talið var, að B bæri einn bótaábyrgð á slysinu og var honum því dæmt að greiða A bætur fyrir atvinnutjón, sjúkrakostnað, fataspjöll, þjáningar og óþæg- indi, samtals rúmar 22 þús. kr. ..........00000 00. A ók bifreið, sem B átti, og olli miklu slysi. Fórst einn farþega í bifreiðinni, annar hlaut talsverð meiðsl og bifreið B eyðilagðist að mestu. Opinbert mál var höfðað gegn A, honum dæmd refs- ing fyrir ógætilegan akstur og hann sviptur ökuleyfi ævilangt. Einkamál voru höfðuð gegn B sem eiganda bifreiðarinnar og honum dæmt að greiða bætur vegna andláts annars farþegans og meiðsla hins, samtals rúmar 44 þús. kr. Andvirði bifreiðar- innar fyrir slysið var talið vera kr. 10500,00, en hana tókst að selja eftir slysið fyrir kr. 1800,00, og vátryggingarfé nam rúm- um 26 þús. kr. B höfðaði nú mál gegn Á til greiðslu bóta fyrir Bls. 300 313 315 318 318 326 Efnisskrá. XXXIX Bls. tjón það, er hann hafði orðið að þola vegna slyssins, samtals rúmar 26 þús. kr. Var háttsemi A talin hafa verið slík, að skaða- bótaskyldu varðaði, og honum því dæmt að endurgreiða B nefnda fjárhæð ............00000 0000 n nennt 431 Konan A fannst árla morguns liggjandi mikið slösuð á gatnamótum Rauðarárstígs og Laugavegs Í Reykjavík. Voru meiðsli hennar svo mikil, að hún beið síðar bana af, og gat hún eigi fyrir andlát sitt skýrt frá aðdraganda slyssins. Sannað var, að A hafði neytt áfengis nefnda nótt og verið á ferli utan heimilis síns og m. a. síðari hluta nætur verið með bifreiðarstjóranum B og félaga hans í bifreið B. B lét A síðan gegn vilja hennar fara úr bifreið- inni að sunnanverðu við Laugaveginn, rétt austan við Rauðarár- stíg. Eftir það ók B yfir Rauðarárstíginn, staðnæmdist örlitla stund fyrir framan hús við hornið og tók þar upp stúlku, beygði síðan aftur á bak suður Rauðarárstíg og þaðan aftur norður Rauðarárstíg og austur Hverfisgötu. Eitt vitni sá manneskju ganga Í áttina að Rauðarárstíg frá þeim slóðum, er A fór úr bíl B, rétt áður en B beygði aftur á bak. Þegar hér við bættist, að þessi atvik gerðust á þeim tíma, sem líklegast þótti, að slysið hefði gerzt, og öll ummerki á staðnum bentu til þess, að A hefði orðið fyrir afturhluta á bifreið, sem ekið var með sama hætti og áður greinir um bifreið B, og að hún hefði síðan dregizt með bifreiðinni þvert yfir Laugaveginn, þótti nægilega sannað, að B hefði orðið samvaldur að slysinu með ógætilegum akstri. Þrátt fyrir samtök A og vitna, sem voru í bifreiðinni með honum, um rangan framburð fyrir dómi um málsatvik, þótti ekki nægjan- lega sannað, að B hefði orðið slyssins var. Var B talinn hafa m. a. gerzt brotlegur við 1. málsgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og honum dæmd fangelsisrefsing. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt ..............0 00 453 Vörubifreið A var „kaskó“-tryggð hjá vátryggingarfélaginu B. Er verið var að ferma bifreiðina rauðamöl, vildi svo til, að skriða úr námunni féll á bifreiðina og skemmdi hana mikið. Krafði A nú B bóta fyrir tjón sitt, þar sem hann taldi, að vátryggingin tæki til þessara atvika. Samkvæmt orðalagi vátryggingarskír- teinisins þótti vátryggingin hinsvegar ekki ná til tjóns, er yrði með framangreindum hætti, og var B því sýknaður af kröfu A 474 A var farþegi í áætlunarbifreið, sem B átti. Bifreiðin fór út af veg- inum og þótti stjórnandi bifreiðarinnar vera samvaldur að slys- inu. A meiddist mikið við slysið, án þess að hann ætti sjálfur nokkra sök þar á. Var B því dæmt að bæta A allt tjón hans sam- kvæmt 1. málsgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Tók dómsfjárhæðin til bóta fyrir atvinnutjón og örorku, sem metin var varanleg 40% (kr. 120000,00), fyrir þjáningar (kr. 15000,00), læknis- kostnað og endurgreitt fargjald .............000200 0000... 499 XL Efnisskrá. Bls. Blóðrannsókn. Framkvæmd blóðrannsókn á áfengismagni í blóði bifreiðarstjóra, sem grunaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar ......................0. 00... 22, 313 Framkvæmd blóðrannsókn á manni, sem framið hafði morð ...... 291 Borgaraleg réttindi. Tveir menn, sem dæmdir voru sekir við 209. og 218. gr. laga nr. 19/1940, sviptir réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga ........ 104 Þrír menn, sem dæmdir voru sekir við 244. gr., 248. gr. og 254. gr. laga nr. 19/1940, sviptir réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga 190 A hafði framið verknað, sem lýst er í 211. gr. laga nr. 19/1940, en honum eigi refsað samkvæmt 15. gr. sömu laga, heldur dæmdur til öryggisgæzlu samkvæmt 62. gr. hegningarlaganna. Var hann sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. hegningarlaga .......... 291 Maður, sem gerzt hafði brotlegur við 1. málsgr. 142. gr. laga nr. 19/1940, sviptur réttindum samkvæmt 68. gr. sömu laga ...... 300 Dagsektir. A var dæmt skylt, að viðlögðum dagsektum til B, að veita B tiltek- inn umferðarrétt um lóð sína .............0%..00 s.n enn 209 Dánarbætur. A hafði búið ógift með B í nærfellt 14 ár og átt með honum tvö börn, C og D. Ekkert benti til þess, að breyting væri í vændum á sambúð A og B. B fórst í bifreiðarslysi árið 1947. Var A talin eiga rétt til bóta úr hendi bifreiðareigandans fyrir fyrirvinnu- missi og röskun á högum samkvæmt 2. málsgr. 264. gr. laga nr. 19/1940, sbr. ákvæði laga nr. 50/1946, svo og börnin C og D .... 214 Bifreiðarstjórinn A hafði valdið bana B með ógætilegum akstri. Börn B höfðuðu mál gegn C sem eiganda bifreiðar þeirrar, er A stjórnaði, og var C dæmt að greiða þeim dánarbætur. C höfð- aði síðan mál gegn A, sem var dæmt að endurgreiða C dánar- bæturnar ...............0%...00 0. 431 Dómar. A höfðaði mál í héraði gegn B og krafðist m. a. viðurkenningar á heimild sinni til riftunar á kaupsamningi um íbúð vegna van- efnda B. Héraðsdómur sýknaði B af kröfu þessari, og var þeim dómi ekki áfrýjað. B höfðaði síðar mál gegn A til afhendingar á nefndri íbúð. A hafði í því máli uppi sýknukröfu, byggða á vanefndum B. Talið var, að A gæti ekki í því máli reist sýknu- kröfu sína á þessari málsástæðu, sem hrundið hafði verið með óáfrýjuðum dómi ..........20.000.00. rr 365 Efnisskrá. Dómarar. Dómari átalinn fyrir drátt á sendingu kærumálsskjala til Hæsta- réttar ........22. ester Fógeti víttur fyrir málsmeðferð, er braut í bága við ákvæði 106., 109. 111., 114. gr., sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936 ......0.000... Uppboðshaldari víttur fyrir málsmeðferð, er braut í bága við ákvæði IX. kafla laga nr. 85/1936, sbr. 223. gr. laganna .............- Héraðsdómur í máli A gegn B hafði verið ómerktur í Hæstarétti, þar sem gengið hafði verið fram hjá málsástæðu án þess að dæma hana. A taldi sig hafa beðið tjón af þessari yfirsjón dóm- ara og höfðaði því mál í héraði gegn ríkissjóði til greiðslu mál- flutningslauna og dómgjalda í máli því, er ómerkt var. Því máli var vísað frá héraðsdómi, þar sem úrlausn um bótaskyldu ríkis- sjóðs vegna dómaraverka yrði ekki fengin með málsókn gegn ríkissjóði í héraði, sbr. 2. málsgr. 34. gr. laga nr. 85/1936 ...... Fundið að því, að héraðsdómur hafði eigi tekið fram komna frávís- unarkröfu sérstaklega til úrlausnar .......0000000 00.00.0000... Rannsóknardómari opinbers máls þýddi framburð ákærða, er var Bandaríkjamaður, á íslenzku og síðan aftur á ensku, þegar bók- un var borin undir ákærða. Ekkert var vitað um kunnáttu dóm- arans í enskri tungu. M. a. af þessum sökum var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað ............0..00000... Landhelgisgæzlumenn fóru í flugvél til eftirlits. Töldu þeir sam- kvæmt miðunum og athugunum, er þeir framkvæmdu á flugi, að tiltekið skip hefði verið að veiðum innan landhelgislínu. Hér- aðsdómari lét flugvél fljúga með sig að bátum, er voru að veið- um, til þess að gera sér grein fyrir aðstöðu gægzlumanna til at- hugunar á bátum að veiðum ................ 331, 337, 346, 352, Fundið að því, að fógeti hafði, andstætt ákvæðum 3. málsgr. 185. gr. laga nr. 85/1936, látið ódæmda málskostnaðarkröfu í lög- taksmáli ..........0..00 enn Fundið að því, að dómsuppsaga í skriflega fluttu máli hafði dregizt úr hófi fram ............ 00 Dómkvaðning. Sjá mat og skoðun. Dómstólar. A höfðaði einkamál gegn B til endurheimtu á ólöglega hárri húsa- leigu. Meðan á þeirri málssókn stóð, kærði A einnig B af sama tilefni til refsingar fyrir brot á húsaleigulögum og gerði jafn- framt í kærunni kröfu um, að B yrði skyldaður til endur- greiðslu hinnar ofteknu leigu. B krafðist þá frávísunar einka- málsins, þar sem sama dómkrafa lægi fyrir öðrum hliðsettum dómi til úrlausnar. Það var eigi talið valda frávísun einkamáls- ins, þótt aðaldómkrafa þess hefði eftir þingfestingu verið lögð XLI Bls. 11 50 69 80 358 443 487 XLII Efnisskrá. fyrir annan dómstól til úrlausnar, enda hafði sá dómstóll ekki lagt dóm á kröfuna .............2...0..00 0000 n rr Héraðsdómur í máli A gegn B hafði verið ómerktur í Hæstarétti, þar sem dómari hafði gengið fram hjá tiltekinni málsástæðu, án þess að dæma hana. A taldi sig hafa beðið tjón af þessari yfirsjón dómara og höfðaði því mál í héraði gegn ríkissjóði til greiðslu málflutningslauna og dómgjalda í máli því, sem ómerkt var. Því máli var vísað frá héraðsdómi, þar sem úrlausn um bótaskyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka yrði ekki fengin með málssókn gegn ríkissjóði í héraði, sbr. 2. málsgr. 34. gr. laga nr. 85/1936 ....................0. 0. Talið, að A ætti skýlausan rétt til að bera undir dómstóla, hvort verið hafi skilyrði að lögum til að afskrá bifreið hans og svipta hann einkennismerki hennar .................00 0000 A höfðar mál fyrir Hæstarétti gegn ríkissjóði til greiðslu skaða- bóta fyrir gæzluvarðhald að ósekju, sbr. 3. gr. laga nr. 28/1893 og 32. gr. laga nr. 112/1935 Eftirgrennslan brota. Sbr. opinber mál. Lögreglumenn athuga aðstæður á vettvangi, þar sem bifreiðaslys hafði orðið, þ. á. m. hemlaför bifreiðarinnar .................. Bifreiðaeftirlitsmenn gera tilraunir með bifreið, sem valdið hafði miklu slysi, m. a. til að ganga úr skugga um hemlaför eftir bif- reiðina (............000..0..l Starfsmenn verðlagsstjóra vega vörur, sem seldar voru í pokum, og talið var, að væru seldar of háu verði ..............0.0....... Lögreglumenn taka ljósmyndir af stað, þar sem morð hafði verið framið Lögreglumenn athuga aðstæður, gera uppdrátt og mælingar á stað, þar sem dauðaslys hafði orðið Lögreglumenn athuga aðstæður á stað, þar sem fjárhættuspil var haft um hönd Eignarréttur. Bóndi (A) hafði refagarð á jörð sinni og átti þar m. a. verðmætan silfurref af eldisdýrakyni, auðkenndan sérmerki. Vetur einn, síðari hluta janúarmánaðar, slapp refurinn úr haldi með ein- hverjum hætti, en hélt sig þó við byggð, að því er séð varð. A tilkynnti þegar hreppstjóra sínum hvarf dýrsins, og voru í sam- ráði við hann gerðar ráðstafanir til að ná því. Um sama leyti urðu menn á bæ í næstu sveit þess varir, að dýr, er líktist ref, var þar á ferð og gekk í æti. Skotmaður (B) veitti dýrinu fyrir- sát og skaut það síðan hinn 29. janúar s. á. Kom þá í ljós, að þetta Bls. 50 74 427 85 85 241 291 453 467 Efnisskrá. XLIII Bls. var silfurrefur sá, er A hafði misst. Vildi A nú fá skinnið af hin- um skotna ref, en B neitaði. Krafðist A þá þess að fá umráð skinnsins með innsetningargerð, og var sú krafa tekin til greina, þar sem talið var, að refurinn hefði, með tilliti til allra að- stæðna, enn verið undirorpinn eignarrétti A, er B skaut dýrið 3 Á árinu 1925 var jörð nokkur föl til kaups. A og B voru þá með ráða- gerðir um að þeir eða B og sonur A keyptu jörðina og gerðust sameigendur hennar. Er til kom, var afsal fyrir jörðinni gefið út á nafn B, en A lagði fram fé til kaupanna. B bjó síðan á jörðinni, nytjaði hana, veðsetti, seldi hluta hennar og greiddi af henni skatta og skyldur. Árið 1945 höfðaði A mál gegn B og krafðist viðurkenningar á eignarrétti sínum að jörðinni í sam- eign með B. Með tilliti til framangreindra atriða svo og þess, að A hafðist ekkert að í málinu fyrr, var talið, að B hafi mátt ráða af öllum síðari skiptum aðiljanna, að A væri orðinn afhuga því að gerast sameigandi hans að jörðinni. Var kröfu A því hrundið. 41 A keypti lóð af B og samerfingjum hans árið 1920. Í árslok 1932 tók A undir umráð sín viðbótarlóð úr túni B og samerfingjanna. Hélt A því fram í máli, sem höfðað var árið 1946, eftir að B var látinn, að B hefði selt sér viðbótarlóðina f. h. samerfingjanna fyrir kr. 500.00. Lagði A fram kvittun, undirritaða af B, dagsetta 18. nóv. 1932, bar sem stóð, að A hefði greitt honum nefnda fjárhæð „upp í viðbótarlóð þá, sem ég hef selt honum.“ A gerði viðbótarlóðina að skrúðgarði sínum, ræktaði þar tré og runna og innti þessar framkvæmdir af höndum fyrir augum B og fjölskyldu hans, án nokkurra andmæla. Einnig lá fyrir vottorð manna um, að B hefði verið viðstaddur, er A girti viðbótarlóðina, án þess að hreyfa nokkrum athugasemdum. Öll þessi atriði þóttu eigi verða skýrð á annan veg en þann, að A hefði á fyrrnefndum tíma öðlazt eign- arrétt að viðbótarlóðinni, þótt hann hefði vanrækt að fá skrif- legt afsal og láta þinglýsa þvi. Hinsvegar þótti A eigi hafa fært sönnur á, að andvirði lóðarinnar hefði verið að fullu greitt. C, sem var einn samerfingja B, fékk í sinn hlut lóð úr túni þeirra árið 1933. C seldi síðan lóð þessa D árið 1945 og var í afsali til- tekin ákveðin stærð hennar og sýnd á meðfylgjandi uppdrætti. Í afsali var ekki getið neinna kvaða á lóðinni nema varðandi sameiginlega akbraut. D skoðaði lóðina og umhverfi áður en hann keypti hana, og var litið svo á, að D hefði talið sig kaupa lóð þá, er hann sá óbundna af umráðum og hömlum þriðja manns, og honum hafi þá ekki verið ljóst, að hin óbundna lóð var minni en í afsalinu greindi og sýnt var á nefndum uppdrætti. Nú kom í ljós, að lóð D tók samkvæmt afsali og uppdrætti yfir 36,2 m? af þeirri viðbótarlóð A, sem fyrr getur. D vildi nú helga sér þennan hluta af lóð A, en A mótmælti harðlega. Samt hóf D árið 1946 byggingu húss og bílskúrs, eins og byggingaryfirvöld höfðu stað- XLIV Efnisskrá. sett þau á lóðinni, tók niður girðingu A, reif upp tré og runna á lóð A og hagnýtti lóðina undir horn af húsi sínu og bílskúr og steypti steinvegg á þeim lóðarmörkum er hann taldi vera. Ekki var talið, eins og málsatvikum var háttað, að D með traustnámi hefði öðlazt eignarrétt yfir nefndum hluta af lóð A, en eftir at- vikum svo og með tilliti til þess, að A hafði vanrækt að láta skrá viðbótarlóðina hjá lóðarskrárritara og þinglýsa eignarheimild að henni, þótti þó ekki sannað, að D hefði gegn betri vitund um efnisrétt sinn lagt hana undir lóð sína. Nú var talið, að það mundi hafa í för með sér mikla eyðileggingu verðmæta, ef dæmt yrði, að D væri skylt að brjóta niður mannvirki sín á lóðinni, auk þess sem staðsetning hússins og útlit mundi brjóta í bága við reglur byggingayfirvalda. Þótti því við það verða að sitja, að D héldi lóðarspildunni, en A ætti hinsvegar skaðabótakröfu á hendur D af þessum sökum Embættismenn. Sjá dómarar, stjórnsýslumenn. Endurgreiðsla. A hafði greitt útsvar sitt í S-hreppi ótilkvaddur og fyrirvaralaust, þótt hann hefði þá fyrir meira en ári tekið sér bólfestu í R- kaupstað, þar sem hann var orðinn útsvarsskyldur. Krafa A um endurheimtu útsvarsins í S-hreppi var því ekki tekin til greina. Leigusali A hafði tekið ólöglega háa húsaleigu af leigutaka sínum, B. Var A dæmt að endurgreiða B hina ofgreiddu leigu, sbr. 13. gr. laga nr. 39/1943. .........0)..0..0.. 0 A hafði verið gert að greiða útsvar til N-kaupstaðar. Fógetadómur úrskurðaði lögtak fyrir kröfunni, og skömmu síðar greiddi A kröfuna með fyrirvara um endurheimtu. A höfðaði síðan mál gegn N til endurgreiðsiu útsvarsins. Þar sem þá var liðinn máls- höfðunarfrestur sá, er greinir í 1. málsgr. 12. gr. laga nr. 29/1885, var málinu vísað ex officio frá dómi .........0....000...00. A, sem var leigutaki hjá B, hafði greitt húsaleigu fyrirfram til árs- loka, en fluttist úr íbúðinni 19. nóv. eftir kröfu B. Var B dæmt að endurgreiða A húsaleiguna frá 19. nóv. til áramóta ........ Farmeigandinn A hafði orðið að greiða farmflytjandanum B fjárhæð í erlendri mynt til lúkningar venjulegum útgjöldum í þágu skips í hleðsluhöfn, þar sem skipstjóri neitaði að öðrum kosti að halda ferð áfram. A gerði fyrirvara um endurheimtu. Talið var, að nokkur hluti þess kostnaðar, sem A greiddi, væri ekki venjuleg umrædd gjöld, og var B því dæmt að endurgreiða A þá fjárhæð Í sömu mynt og hann hafði greitt. Fangelsi. Sjá refsingar. Bls. 407 33 184 300 400 Efnisskrá. XLYV Bls. Farmsamningur. Farmeigandinn A gerði farmsamning við farmflytjandann B um flutning á timbri frá Halifax til Reykjavíkur. Í samningnum var m. a. tekið fram, að farmgjald skyldi greitt í reiðufé í London, er skipið færi frá Halifax, en jafnframt var Á gert að inna af hendi fyrir fram, ef þess væri beiðst, nægilegt reiðufé til lúkn- ingar venjulegum útgjöldum í þágu skipsins í hleðsluhöfn. Er hleðslu skipsins var lokið í Halifax, krafðist B greiðslu á 15600 Kanadadollara til lúkningar venjulegum gjöldum, er inna þyrfti af hendi, áður en skipið færi frá Halifax. A neitaði í fyrstu greiðslu þessari, en skipstjóri neitaði þá að halda áfram ferð- inni, nema fjárhæð þessi væri greidd, og greiddi A þá fjárhæðina með fyrirvara um endurheimtu. A bauð síðar B greiðslu á farm- gjaldinu í sterlingspundum gegn endurgreiðslu nefndrar fjár- hæðar í dollurum, en B neitaði, og var farmgjaldið ógreitt. er skipið kom til Reykjavíkur. Hætti skipstjóri þá uppskipun farms- ins, og neitaði að hefja hana aftur, þótt A byði fram fjárhæð í sterlingspundum til tryggingar greiðslu farmgjaldsins, enda neit- aði skipstjóri að taka við tryggingunni. Tafðist uppskipun í marga daga af þessum sökum. — Þegar litið var á orðalag farm- samningsins og þar eð A hafði ei leitt í ljós venjuhelgaða merk- ingu á slíkum ákvæðum, þótti eigi verða fullyrt, að B hefði brost- ið heimild til að krefjast greiðslu af A á venjulegum útgjöldum í hleðsluhöfn í gjaldeyri þess staðar. Hinsvegar þótti þóknun til kafara, andvirði vista til skipsins og andvirði kola umfram þarf- ir á hleðslustað og á leið þaðan til ákvörðunarstaðar eigi teljast til venjulegra útgjalda á hleðslustað og var B því dæmt að end- urgreiða A það fé í Kanadadollurum. Hinsvegar var A dæmt að greiða B farmgjaldið í sterlingspundum, enda hafði A eigi sannað, að farmur hefði reynzt rýrari en farmskrár hermdu. A var eigi dæmt að greiða B neinn kostnað, sem varð af töf skipsins í Reykjavík, þar sem skipstjórinn neitaði að taka við framboðinni tryggingu, sbr. 160 gr. laga nr. 56/1914, en aftur á móti aukabiðdagagjald í samræmi við ákvæði farmsamningsins. 478 Fasteignasala. Löggiltur fasteignasali (B) og húseigandi nokkur (A) höfðu oft rætt um sölu á húseign A. Ekki var sannað, að A hefði falið B fullt umboð til sölu á umræddri húseign, en með tilliti til þess, að B auglýsti eftir kaupanda að eigninni, að því er virtist með vitund A, og að B kom á því sambandi með A og kaupanda, sem leiddi til samninga, var B talinn eiga rétt til þóknunar úr hendi A fyrir þessi störf sín. ..............202. 00. 24 XLVI Efnisskrá. Fasteignir. Sbr. eignarréttur, landamerkjamál, lóðamerkjamál. Árið 1938 seldi A þeim B, C, D og E hverjum fyrir sig spildu úr jarð- Að arlendu. Fyrst seldi hann B 200 ha land nyrzt í lendunni, síðan C 30 ha land syðst, því næst D 40 ha sunnan lands B og loks E 85 ha land milli landa C og D. E seldi F síðan land sitt. Árið 1945 reis ágreiningur milli F og C um merki milli landa þeirra. Fór sá ágreiningur fyrir landamerkjadóm. Löndin liggja hlið við hlið með ákveðnum mörkum að vestanverðu, en hinsvegar eigi að austan. Samanlögð stærð allra landanna var 355 ha samkvæmt afsölum, en við mælingu kom í ljós, að öll lendan, sem A átti og hann lýsti, að hann hefði selt B, C, D og E, var 362,4 ha. Þótti eðlilegast, að þessum "7,4 ha væri skipt hlutfallslega milli B, C, D og F. Var héraðsdómur því ómerktur og lagt fyrir dóminn að taka málið til löglegrar meðferðar um skiptingu landanna og ákvörðun marka. ................essssss rr Félög. Sjá hlutafélög, samvinnufélög. lögum Alþýðusambands Íslands skyldu fulltrúar frá hverju sambandsfélagi mynda svonefnt fulltrúaráð í hverju kjördæmi. Fulltrúaráðið í Reykjavík annaðist kaup á tiltekinni fasteign „handa verkalýðsfélögunum“ árið 1919 og fór fram með sama hætti 1929 varðandi kaup á annarri fasteign (I). Var talið, að félög þau, er stóðu að fulltrúaráðinu á hverjum tíma, hefðu verið eigendur fasteigna þessara. Þann 12. ágúst 1940 afsöluðu þáver- andi stjórnendur fulltrúaráðsins eigninni I til h/f A. Á árunum 1944—45 hófu 11 af 31 verkalýðsfélagi, er þá stóðu að fulltrúa- ráðinu, málssókn gegn nefndum stjórnendum fulltrúaráðsins (F) og A til ógildingar afsalsins frá 12. ágúst 1940, afhendingar eign- anna, endurgreiðslu arðs og greiðslu bóta. Byggðu sækjendur (S) kröfur sínar m. a. á því, að ekki hefði verið farið að gildandi reglum um samþykkt sölunnar í fulltrúaráðinu, en samkvæmt reglum ráðsins skal kveðja til fundar með minnst sólarhrings fyr- irvara í Alþýðublaðinu, og er slíkur fundur lögmætur, án tillits til fundarsóknar. Ef sérstök nauðsyn krefur, má og kveðja til fundar með skemmri fyrirvara, en hann er þá því aðeins álykt- unarfær, að minnst helmingur fulltrúa sæki hann. Á lögmætum fulltrúaráðsfundi 17. apríl 1940 var samþykkt að hafa 2 umræð- ur um nefnda sölu og tillögum um hana þá vísað til 2. umræðu. Síðar í þeim mánuði og einnig í júní s. á. var kvatt til framhalds- fundar, en fundarsókn þótti svo lítil, að eigi varð af fundarhaldi. Hinn 1. júlí s. á. var auglýstur fundur þá sama kvöld, og sóttu 28 fulltrúar þann fund. Var þar m. a. samþykkt salan á I með 26 atkvæðum gegn 2. Með tilliti til ákvæða í lögum Alþýðusam- bandsins og reglum fulltrúaráðsins svo og venju innan ráðsins, Þótti verða við það að miða, að einungis þau félög, er greitt höfðu Bls. 493 Efnisskrá. XLVII árgjöld til fulltrúaráðsins fyrir árið 1939, hefðu átt rétt til setu með fullum réttindum á nefndum fundi. Þeir fulltrúar töldust vera 43, og var fundurinn því talinn ályktunarfær. Auk þess var talið, að véfenging að þessu leyti væri of seint fram komin, en hún kom fyrst fram á árinu 1945 og átti S þó að vera fljótlega unnt að afla sér vitneskju um kvaðningu til fundarins og fund- AFSÓKN ........2.00000 sn Fiskveiðabrot. Sjá og lax- og silungsveiði. Varðbátur tók vélbát, sem var að ólöglegum dragnótaveiðum á Húna- flóa. Reyndist báturinn vera 1.65 sjómílu innan landhelgislínu. Skipstjóri bátsins, er játaði brot sitt, var dæmdur sekur við lög nr. 45/1937. ..........00 0. Varðskip tók vélbát, sem var að ólöglegum dragnótaveiðum út af Hafnabergi. Reyndist báturinn vera 2,1 sjómílu innan landhelgis- línu. Skipstjóri bátsins, er játaði brot sitt, var dæmdur sekur við lög nr. 45/1937. .......0..2202 00 Varðskip tók vélbát, sem var ólöglegum togveiðum á Þistilfirði. Reyndist báturinn vera 4.6 sjómílu innan landhelgislínu. Skip- stjóri bátsins, er játaði brot sitt, var dæmdur sekur við lög nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. ........0.00. 0000. nr Varðskip tók vélbát, 61.71 rúmlest, sem var að ólöglegum botnvörpu- veiðum út af Pétursey. Reyndist báturinn vera 1.5 sjómílu innan landhelgislínu. Talið var sannað, þrátt fyrir neitun skipstjóra, að hann hefði verið að veiðum í landhelgi, og hann því dæmd- ur sekur við lög nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. ................ Landhelgisgæzlumenn fóru í flugvél með suðurströnd Íslands og sáu þá vélbát að ólöglegum togveiðum út af Kötlutanga. Töldu þeir bátinn vera 1.8 sjómílu innan landhelgislínu. Þrátt fyrir neitun skipstjóra vélbátsins þótti sannað, að hann hefði verið að veið- um í landhelgi og honum því dæmd refsing samkvæmt 1. gr., sbr. 1. málsgr. 3. gr. og 5. gr. laga nr. 5/ 1920 og lög nr. 4/ 1924. ........0. 000 331, 337, 346, 352, Varðskip tók vélbát, sem var að ólöglegum togveiðum á Húnaflóa. Reyndist báturinn vera 0,8 sjómílu innan landhelgislínu. Talið var sannað, að báturinn hefði verið að ólöglegum veiðum í land- helgi og skipstjóra hans því dæmd refsing samkvæmt 1. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. málsgr. 3. gr. sömu laga og lög nr. 4/1924. .... Fjárhættuspil. Veitingamaðurinn A hafði tvo spilakassa í híbýlum, sem almenn- ingur hafði aðgang að, og gaf mönnum kost á að nota þá. Fékk hann B til að gæta kassanna og greiddi honum fast kaup fyrir. Kassar þessir voru með þeim hætti, að þrjú hjól, sem voru inni í þeim, snerust, ef snúið var handfangi, sem á kassanum var, en Bls. 255 129 139 286 358 437 KLVITII Efnisskrá. slíkt var hægt, ef ein króna var látin í kassann. Á framhlið kass- anna var talnatafla, sem sýndi, er vinningur kom, en hann gat numið frá 3—-20 kr. Auk þess gat einskonar „happapottur“, sem safnaðist fyrir í kassanum, fylgt hæsta vinningi. Dómkvaddir skoðunarmenn töldu, að hrein hending réði því, hvort spilamaður hreppti vinning, en leikni spilamanns skipti ekki máli. Var A því talinn hafa gerzt brotlegur við 1. málsgr. 183. gr. laga nr. 19/1940 og B við sömu lagagrein, sbr. 22. gr. sömu laga. Hlutu A og B sektarrefsingu. ...........0%0002 000. Fjársvik. A og B tóku sér far með leigubifreið, en hurfu síðan burtu, án þess að greiða ökugjald. Var þeim dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940. ........0..200. 0000 Fógetagerðir. Sjá og dómarar, innsetningagerðir, útburðargerðir. Fógeti víttur fyrir meðferð innsetningarmáls, sem var mjög and- stæð ákvæðum laga nr. 85/1936 ...........0.....00 0000. Fundið að því, að fógeti hafði, andstætt ákvæðum 3. málsgr. 185. gr. laga nr. 85/1936, látið ódæmda málskostnaðarkröfu í lögtaks- Máli. ...........000.0 0 Frávísun. .. A krafðist frávísunar bæjarþingsmáls, bæði vegna þess, að krafist væri greiðslu hagnaðar af lögbroti svo og vegna þess, að hlið- settur dómstóll fjallaði einnig um dómkröfuna. Héraðsdómur hratt frávísunarkröfunni, og staðfesti Hæstiréttur þann úr- SkUrðÐ. 20... Úrlausn um bótaskyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka verður ekki fengin með málsókn gegn ríkissjóði í héraði, sbr. 2. málsgr. 34. gr. laga nr. 85/1936, og var slíku máli því vísað frá héraðsdómi Máli hafði verið áfrýjað til Hæstaréttar. Málflutningsmaður áfrýj- anda veitti ekki málflutningsmanni stefnda færi á að taka upp í ágrip dómsgerða þau skjöl, er hann taldi máli skipta. Var þessi málatilbúnaður fyrir Hæstarétti talinn brjóta í bág við 37. gr. laga nr. 112/1935 og málinu því vísað frá Hæstarétti. .......... A vildi koma að kröfu um skuldajöfnuð við gagnkröfu B án stefnu. Talið var, að þeirri kröfu yrði ekki komið að án stefnu, og var kröfunni því vísað frá dómi. .............00.000.00000 0. A áfrýjaði máli að fengnu áfrýjunarleyfi, sem tilskildi, að áfrýjun- arstefna yrði gefin út innan 4 vikna frá dagsetningu leyfisins. Því skilyrði var ekki fullnægt og var málinu því vísað frá Hæsta- TÉttI. .........0.. 000 A krafði B fjárhæðar samkvæmt reikningi C á hendur B. B sótti eigi þing í héraði, og var málinu vísað ex officio frá dómi, þar Bls. 467 190 443 50 54 69 115 Efnisskrá. XLIX sem eigi var sýnd heimild A til kröfugerðar þessarar ........ Útburðarmál A á hendur B var tekið fyrir í fógetadómi 14. marz, en bæjarþingsmál út af sama málsefni þingfest fyrir bæjarþingi 17. s. m. Málinu var því vísað frá bæjarþingi samkvæmt 3. málsgr. 104. gr. laga nr. 85/1936. .................000.0 0. A höfðaði mál gegn B og C, og var ein dómkrafa hans sú, að B og C yrði dæmt að skila D tiltekinni eign, en D var eigi sjálfstæður málsaðili. Þessari kröfu A var því vísað frá héraðsdómi. ........ A hafði verið gert að greiða útsvar í N-kaupstað. Fógetadómur úr- skurðaði lögtak fyrir kröfunni og skömmu síðar greiddi A kröf- una með fyrirvara um endurheimtu. Hann höfðaði síðan mál gegn N til endurgreiðslu útsvarsins, en þá var liðinn frestur samkvæmt 1. málsgr. 12. gr. laga nr. 29/1885. Málinu var því vísað ex officio frá dómi .................0.0..00.0 0. A hafði krafizt uppboðs á skipi, en þeirri kröfu var synjað með úr- skurði uppboðsréttar. Var sá úrskurður kærður til Hæstaréttar, sem vísaði málinu frá dómi, þar sem úrskurður uppboðshaldara um það, hvort uppboð skuli fram fara eða eigi, sætir ekki kæru- meðferð, sbr. 35. lið a 198. gr. laga nr. 85/1936 ................ Frestir. Opinberu máli frestað í Hæstarétti til öflunar frekari gagna. 17, 172, Skaðabótamáli frestað í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 og aðiljum veittur kostur á að afla frekari SAÐNA. 200... Kærumáli um málskostnað frestað ex officio í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 2. málsgr. 117. gr. laga nr. 85/1936, þar sem málinu hafði verið áfrýjað í heild ...................0.0.00000 Héraðsdómari synjaði um frekari frest til gagnasöfnunar. Var sá úrskurður kærður til Hæstaréttar, en staðfestur þar. .......... Máli um innsetningu í sauðfé frestað ex officio í Hæstarétti og að- iljum veittur kostur á öflun framhaldsgagna. ................ Samkvæmt ákvörðun skiptaréttar skyldi fram fara opinbert uppboð á hálfu vélskipi, eign dánarbús A. B átti hinn helming skipsins. Á uppboðsþingi óskaði B eftir því að uppboðinu yrði frestað. B hafði sótt um aðstoð og skuldaskil samkvæmt lögum nr. 100/ 1948, en á skipinu hvíldu sameiginleg sjóveð og samningsveð fyrir miklum fjárhæðum. Ekki lá fyrir úrlausn skilanefndar um hverja aðstoð B hlyti. Þótti því rétt að fresta nefndu uppboði, þar til sú úrlausn var fengin. Fyrning kröfuréttinda. A höfðaði á árinu 1945 mál gegn B til greiðslu skulda, sem stofnaðar voru á árunum 1925 og 1926. Voru kröfur þessar taldar niður fallnar fyrir fyrningu samkvæmt 3. gr. laga nr. 14/1905, nema 188 255 436 467 101 308 31l 322 476 L Efnisskrá. vaxtakrafa vegna tiltekinnar skuldar, er B hafði viðurkennt fyrir málshöfðun á árinu 1945. Voru samkvæmt sömu lagagrein 4 ára vextir taldir ófyrndir. ..............02.00.00 00... nn. A höfðaði mál á árinu 1940 gegn B og C til greiðslu skuldar sam- kvæmt víxli, útgefnum árið 1927. Krafa þessi var fyrnd gagn- vart C, þar sem ekkert hafði orðið til að varna fyrningu. Kröfu þessari hafði hinsvegar verið lýst í þrotabú B, en skiptum þess lauk 9. marz 1936, án þess að nokkuð fengist upp í kröfuna. Kraf- an var því ekki talin fyrnd gagnvart B..............0.00.0....0.. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjafsóknarhafi fyrir Hæstarétti vinnur mál sitt. Gagnaðili m. a. dæmdur til að greiða málflutningslaun skipaðs talsmanns gjaf- sóknarhafa í báðum dómum. ..........0..... 0... nnn nr Gjafsóknarhafi tapaði máli og var dæmdur til að greiða gagnaðilja málskostnað. Málflutningslaun talsmanns gjafsóknarhafa dæmd úr ríkissjóði. ............2202200.00 0... Gjafvarnarhafi fyrir Hæstarétti vann mál sitt. Gagnaðilja hans var dæmt að greiða málskostnað, þ. á m. málflutningslaun tals- manns gjafvarnarhafa. .................... 000... nn Gjaldeyrismál. Bóksalinn A keypti erlend tímarit af útlendingnum B, er var starfs- maður erlends sendiráðs hér, og greiddi andvirðið í íslenzkum peningum. Þessari greiðslu þótti verða að jafna til flutnings íslenzks gjaldeyris úr landi og var A því talinn hafa gerzt brot- legur við 5. málsgr. 13. gr., sbr. 22. gr. laga nr. 70/1947 og 33. gr. sbr. 39. gr. reglugerðar nr. 82/1947. Hlaut A sektarrefsingu fyrir brot sitt. ................ 0000 222, Greiðsla. A skuldaði B fjárhæð samkvæmt víxli, er féll í gjalddaga 31. des. 1940. A „deponeraði“ nefndri fjárhæð í Landsbanka Íslands á nafn B og var B tilkynnt það 4. okt. 1945, en B hafði eigi viljað taka við greiðslu. B höfðaði mál gegn A með stefnu 20. nóv. 1945, og var nefnd víxilskuld í varakröfu hans í því máli. Talið var, að A hefði greitt þá skuld með nefndu „depositum“, og sú dómkrafa B því ekki tekin til greina. .......................... Ágreiningur varð milli byggingarmeistarans A og B, er A byggði fyrir hús, um ýmsa kostnaðarliði. M. a. krafði A B um rúmar 23 þús. kr., er hann kvaðst hafa greitt í vinnulaun við bygg- inguna, en eigi lágu fyrir kvittanir starfsmanna fyrir hærri Bls. 41 487 214 427 443 226 41 Efnisskrá. LI Bls. fjárhæð en rúmum 35 þúsundum króna. Sannað var, að smíði hússins var langt komið, er A hætti þar störfum. Var því talið að A mundi hafa innt af hendi greiðslu fyrir meiri vinnu en hann gat sýnt kvittanir fyrir. Gegn andmælum B þótti þó eigi rétt að dæma honum alla þá fjárhæð, er greindi á ókvittuðum vinnulist- um, og voru dregnar frá 14 þús. kr. eftir mati dómsins ...... 365 A höfðaði á árinu 1940 mál gegn B og C til greiðslu skuldar sam- kvæmt víxli, útgefnum árið 1927. Í árslok 1927 hafði víxill þessi verið afhentur málflutningsskrifstofunni D til innheimtu af bankanum P. Í skilagrein fyrir innheimtu í okt. 1933 reiknaði D sér innheimtulaun af víxli þessum og þar sást einnig, að D, sem hafði fleiri innheimtur fyrir A, hafði þá greitt P hærri fjár- hæð en víxilfjárhæð þessari nam. Samkvæmt þessu og þar sem A lagði eigi fram frumrit nefnds víxils í málinu, þótti verða að telja víxil þennan greiddan. ...........000000 0000 000. 487 A höfðaði mál gegn B til greiðslu 9 þús. kr. skuldar. A hafði átt fleiri kröfur á B og fengið þær C til innheimtu ásamt fyrrnefndri skuld. Hafði C greitt A rúmar d. kr. 1500.00, sem C hafði inn- heimt hjá B til greiðslu skulda þessara. B tók ekki fram, að fjár- hæð þessi skyldi ganga til greiðslu tiltekinna skulda. A hafði heldur eigi gert það, og þar sem eigi var vitað um stofntíma hinna einstöku krafna, þótti fjárhæð þessi eiga að ganga hlut- fallslega til lúkningar 9 þús. kr. kröfunni og öðrum kröfum A. Með sama hætti var skipt fjárhæð, rúmum d. kr. 9500.00, sem A hafði fengið sem skaðabætur úr hendi C vegna mistaka við inn- heimtuna. ............00 000 487 Gæzluvarðhald. Gæzluvarðhald látið koma til frádráttar refsivist. ........ 104, 190, 453 Ákærði, sem neitaði ávallt sakargiftum, var hafður í gæzluvarðhaldi meðan á rannsókn málsins stóð. Eigi þóttu efni til að láta varð- haldstímann koma til frádráttar dæmdri refsingu. ............ 119 A var í gæzluvarðhaldi 2 daga vegna gruns um brot í símritarastarfi. Að lokinni rannsókn lýsti dómsmálaráðuneytið því, að eftir at- vikum þætti ekki næg ástæða til opinberrar málshöfðunar á hendur A. Hann höfðaði þá mál gegn ríkissjóði til greiðslu skaðabóta fyrir gæzluvarðhald að ósekju. Var ríkissjóður sýkn- aður, þar sem algerlega þótti skorta skilyrði til þess að dæma A slíkar bætur. ...........000.0.0sse nes 427 Hafnargjöld. Sjá skattar og gjöld. Haldsréttur. A hafði gert samning við B um byggingu húss. Þeir sömdu einnig svo, að B fengi keypta íbúð í húsinu fyrir tiltekinn hluta kostnaðar- LII Efnisskrá. Bls. verðs alls hússins. Síðar reis ágreiningur með aðiljum út af skipt- um þessum, og krafðist B afhendingar nefndrar íbúðar. Talið var, að B ætti rétt til þeirrar afhendingar gegn greiðslu fjárhæð- ar, er B skuldaði A vegna skipta aðiljanna, en A ætti haldsrétt í íbúðinni fyrir þeirri fjárhæð. .........0.0.0.0000 enn erna 365 Hegningarauki. Sjá refsingar 1. Heimilishelgi. A, sem var mjög ölvaður, réðst í óleyfi inn á heimili fyrrverandi konu sinnar, með mestu ókvæðisorðum og veittist með líkamlegu of- beldi að móður sinni, þannig að hún hlaut mein af. Var A m. a. dæmd refsing fyrir brot á 231. gr. laga nr. 19/1940 ............ 96 Heimvísun. Sjá ómerking. Hilming. A og B höfðu stolið hjólbörðum og fengu C til að reyna að selja þá. Neitaði C því að hafa vitað, að um þjófstolna muni var að ræða. Talið var, að eins og á stóð hafi C eigi getað dulist, að hlutir þessir voru A og B ófrjálsir, og var C því dæmdur til refsingar fyrir brot á 254. gr. laga nr. 19/1940. .........0.0.0 00. nn nn. 190 Hlutafélög. Ríkisskattanefnd lét á árinu 1945 fram fara endurskoðun á reikning- um h/f S fyrir árið 1941. Kom þá í ljós, að í bókum h/f D var það félag talið eigandi allra hlutabréfa S, að nafnverði kr. 150.000.00, og hafði greitt andvirði allra bréfanna, kr. 600.000.00, úr sjóði sínum í apríl 1941. Ríkisskattanefnd kvað upp þann úr- skurð 14. des. 1945, að félagsslit hefðu orðið í h/f S í apríl 1941 og bæri því að reikna upp af nýju skatta þeirra hluthafa í S, er selt höfðu hlutabréf sín. Einn þeirra var A, og voru tekju- skattur hans, stríðsgróðaskattur og lífeyrissjóðsgjald fyrir árið 1941 því hækkuð í samræmi við úrskurð nefndarinnar. A mót- mælti skatthækkun þessari, og fór ágreiningurinn fyrir fógeta- dóm. Í samningi, er forráðamenn S gerðu 9. apríl 1941 við h/f D og 6 einstaklinga, var að vísu fram tekið, að S seldi D og nefnd- um 6 mönnum öll hlutabréf í S, en kaupendurnir fengu þó að- eins eina tiltekna eign S, þ. e. síldarverksmiðju með búnaði, og svokallað andvirði hlutabréfanna, er ákveðið var kr. 600.000.00, var miðað við söluverð verksmiðju þessarar, það sama verð, er forráðamenn S höfðu rétt áður boðizt til að selja verksmiðjuna fyrir. Kaupendur skyldu ennfremur ganga inn í kaup á tiltekn- um munum og endurgreiða seljendum kaupverð þeirra. Undan kaupunum voru hinsvegar teknar aðrar eignir S og útistandandi skuldir, alls að fjárhæð tæpar kr. 880000.00. Þá tóku fyrri hlut- Efnisskrá. hafar í S að sér greiðslu allra skulda þess, tæpar kr. 900000.00, enda skyldu þær vera kaupendum óviðkomandi. Seljendur fram- kvæmdu síðan skuldaskil á eignum þessum og skuldum. Kaup- endur hófu hinsvegar sjálfstæðan rekstur í hinni keyptu verk- smiðju. Að öllu þessu athuguðu þótti hið raunverulega efni samningsins frá 9. apríl 1941 hafa aðeins verið sala á nefndri verksmiðju og jafnframt hefðu hafizt félagsslit og skuldaskil h/f S. Var A því dæmt að greiða nefndan skattauka, enda var eigi talið, að skattayfirvöld hefðu vangeymt svo réttar ríkissjóðs, að varða ætti niðurfalli skattskyldu, sbr. 10. gr. laga nr. 20/1942 og 34. gr. laga nr. 6/1935. ..........2000.00 00 nn nn Hlutdeild. A starfaði að gæzlu kassa, sem voru notaðir við fjárhættuspil, og fékk kaup fyrir hjá eiganda kassanna, B. Var A dæmd refsing fyrir þessa hlutdeild sína í verknaðinum samkvæmt 1. málsgr. 183. gr., sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940. .........00. 0000. Húsaleiga. Húsaleigulög. Leigutakinn A höfðaði mál gegn leigusalanum B til endurheimtu á ólöglega hárri húsaleigu. B krafðist frávísunar á málinu á þeim grundvelli, að A, sem hefði framleigt hluta húsnæðisins, hþfði einnig tekið of háa leigu af framleigutökum sínum, og væri því verið að krefjast dómsúrlausnar um, hvor málsaðilja ætti að njóta hagnaðar af lögbrotum sínum. Talið var, að það svipti eigi A lögvernd á kröfu sinni á hendur B, þótt A kynni að hafa tekið ólöglega háa leigu af framleigutökum sínum, og var frávísunar- kröfunni því hrundið. .............2......0. 000... A var leigutaki hjá B og hafði á leigu tvö herbergi og eldhús, en B sjálfur hafði aðeins eitt herbergi til afnota. B var 64 ára að aldri, heilsuveill og ætlaði að taka dóttur sína á heimili sitt sér til umönnunar. Var talið, að B hefði brýna þörf fyrir aukið húsnæði og honum því veitt umráð annars herbergis A svo og eldhússins ................... 00... Leigusali (A), einhleypur maður, er hafði eitt herbergi til afnota í húsi sínu, sagði leigutaka sínum (B), sem hafði á leigu 3 her- bergi og eldhús, upp leigunni og bar fyrir brýna þörf sjálfs sín af heilsufarsástæðum. Fram kom, að A hafði nokkru áður haft lausa íbúð í húsi sínu, en leigt hana þriðja manni til óákveðins tíma. Að svo vöxnu máli þótti eigi efni til að taka útburðarkröfu A á hendur B til greina .................... 000 Leigusali A hafði tekið ólöglega háa húsaleigu af leigutaka sínum, B. Var A dæmt að endurgreiða B hina ofgreiddu leigu, sbr. 13. gr. laga nr. 39/1943. ................0 00... A hafði leigt Reykjavíkurbæ (R) húsnæði frá 15. maí 1943. Sótti LIII Bls. 228 467 78 101 184 LIV Efnisskrá. A leiguna á skrifstofu R og fékk þá stundum greiðslu fyrir marga mánuði í einu. Í apríl 1948 skrifaði A bréf til R og krafðist þess að sér yrði framvegis færð leigan. Þessu var ekki sinnt, og krafðist A þá útburðar úr húsnæðinu. Sú krafa var ekki tekin til greina, þar sem vitað var, að framangreindur greiðslu- háttur er almennt viðhafður af hálfu R og A hafði og við það unað og engum andmælum hreyft um mörg ár ...........2... A tók árið 1940 á leigu íbúð hjá B og bjó þar þangað til hann fór til útlanda árið 1943 til langdvalar þar. Áður en A fór, hafði hann samið svo við B, að A mætti framleigja íbúðina, meðan hann væri burtu. A framleigði þá C íbúðina. Í ársbyrjun 1946 fluttist C úr íbúðinni og kom þá upp ágreiningur um, hver ráð- stafa ætti íbúðinni, en A var þá enn erlendis. Fór svo, að kona B, er nú hafði eignarrétt yfir íbúðinni, leigði hana D frá 1. marz 1946 til óákveðins tíma. A kom hingað til lands í árslok 1947 og krafðist þess þá, að D rýmdi íbúðina. Er D neitaði, krafðist A útburðar á D. Talið var, að útburðarkrafa þessi yrði ekki dæmd nema í sambandi við kröfu A á hendur húseiganda (konu B) um rétt A til að flytjast inn í hina umdeildu íbúð. Nauðsynlegt væri því að beina gerðinni jafnframt gegn konu B, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936, en þar sem svo var eigi gert, var synjað um útburðinn ...........0...2 000 00 nn nn A hafði á leigu íbúð, 2 herbergi og eldhús, hjá B. Í heimili hjá A var í upphafi auk hans, fullorðinn sonur hans, C. Nú hafði unnusta C ásamt ungu barni þeirra flutzt í leiguíbúðina, og krafðist B þá útburðar á A. Ekki var talið, að A hefði ráðstafað leiguhús- næði sínu ólöglega, þótt hann hefði tekið unnustu sonar síns og ungbarn þeirra til sín í íbúðina, og þar sem ekkert þótti athugavert um hegðun þessara aðilja og notkun húsnæðisins eigi meiri en eðlilegt mátti teljast, var synjað um útburðar- gerðina .............200... 0. A var framkvæmdastjóri hjá verzlunarfélaginu B, er útvegaði A íbúð í húsi sínu, en húsaleiga var óákveðin. Hóf A síðan dvöl í íbúðinni 14, maí 1946, og færði hann, sem einnig var bókhald- ari B, félaginu til tekna kr. 125,00 á mánuði fyrir íbúðina eftir einhliða ákvörðun sinni. Var A síðan í íbúðinni til 19. nóv. 1947, en nokkrum dögum áður óskaði B mats húsaleigunefndar á leigunni. Taldi nefndin hæfilega leigu vera rúmar 300 kr. á mánuði. Krafði B nú A mismunarins á leigunni í samræmi við matið, en A neitaði greiðslu. Samkvæmt gögnum málsins hafði B orðið kunnugt um húsaleigugreiðslur A eigi síðar en í apríl 1947. Þrátt fyrir andmæli A um greiðslu hærri húsaleigu, hófst B eigi handa um að láta meta leiguna fyrr en áður greinir. Þótti B því með tómlæti þessu hafa firrt sig rétti til frekari leigu- greiðslu úr hendi A .........000.00. 000 unn. sn Bls. 203 236 247 Efnisskrá. A, sem var leigutaki hjá B, hafði greitt leigu fyrirfram til ársloka, en fluttist úr íbúðinni 19. nóv. eftir kröfu B. Var B dæmt að endurgreiða A húsaleiguna frá 19. nóv. til áramóta .......... A tók á leigu 2 herbergi og eldhús hjá B. Gerður var skriflegur leigu- samningur og stóð þar m. a. prentað: „Uppsagnarfrestur er af beggja hálfu áskilinn ....mánuðir til 14. maí eða 1. okt. að telja. Uppsögn leigusamningsins skal vera skrifleg,“ og enn- fremur ritað með bleki: „Húsnæðið er leigt frá 1/1—44 til1/1— 49.“ Í febrúar 1949 krafðist B útburðar á A, þar sem leigutím- inn væri útrunninn samkvæmt þessu síðasttalda ákvæði leigu- samningsins. Talið var, að A hefði eftir orðalagi samningsins mátt ætla, að honum yrði ekki slitið nema að undangenginni uppsögn samkvæmt húsaleigulögum. Þar sem slík uppsögn hafði ekki farið fram, var krafa B eigi tekin til greina .............. Innsetningargerð. Bóndi (A) hafði refagarð á jörð sinni og átti þar m. a. verðmætan silfurref af eldisdýrakyni, auðkenndan sérmerki. Vetur einn, síðari hluta janúarmánaðar, slapp refurinn úr haldi, en hélt sig þó við byggð, að því er séð varð. A tilkynnti þegar hreppstjóra sínum hvarf dýrsins, og voru í samráði við hann gerðar ráðstaf- anir til að ná því. Um sama leyti varð þess vart á bæ í næstu sveit, að dýr, er líktist ref, gekk þar í æti. Skotmaður (B) veitti dýrinu fyrirsát og felldi það 29. jan. s. á. Var þetta silfurrefur sá, er A hafði misst. A krafðist þess að fá umráð skinnsins með innsetningargerð, og var sú krafa tekin til greina, þar sem talið var, að refurinn hefði enn verið eign A, er B skaut dýrið .... Ítrekun. A var dæmdur í sekt 20. maí 1947 fyrir ólöglegar botnvörpuveiðar í landhelgi. Hann varð sekur um samskonar brot Í júníbyrjun 1948 og hlaut því þá, auk sektar, varðhaldsrefsingu, sbr. 5. gr. laga nr. 45/1937 .........220000 0. ene A gerðist sekur um strok úr fangelsi. Hann hafði tvisvar áður gerzt sekur um samskonar brot og var refsing hans þyngd af þeim sökum ..........0.0. ns A var dæmdur í sekt 2. apríl 1947 fyrir botnvörpuveiðar í landhelgi. Hann varð sekur um samskonar brot í marz 1948 og hlaut því þá, auk sektar, varðhaldsrefsingu, sbr. 5. gr. laga nr. 5/1920 .. A var dæmdur í sekt 27. febrúar 1946 fyrir botnvörpuveiðar í land- helgi. Hann varð sekur um samskonar brot í marz 1948 og hlaut því þá, auk sektar, varðhaldsrefsingu, sbr. 5. gr. laga nr. 5/1920 Kaup og sala. A hafði selt B neðri hæð tiltekins húss. Í afsalinu var og tekið fram, að B „nýtur forkaupsréttar að kjallaraíbúð í húsi sínu fyrir kr. LV Bls. 400 472 122 144 331 337 LVI Efnisskrá. 60—65 þúsund, er seljandi flytur úr íbúðinni, þegar lokið“ væri smíði annars tiltekins húss. Nokkru síðar var háð opinbert upp- boð á kjallaraíbúð þessari, og var talið, að B ætti samkvæmt fyrrnefndu ákvæði kauprétt að kjallaraíbúðinni fyrir 65 þús. kr., enda væri kauprétturinn virkur orðinn, er fram hafði farið opinbert uppboð á eigninni ...........0.20.00.0 00... nn Að lögum Alþýðusambands Íslands skyldu fulltrúar frá hverju sam- bandsfélagi mynda svonefnt fulltrúaráð í hverju kjördæmi. Full- trúaráðið í Reykjavík annaðist kaup á tiltekinni fasteign „handa verkalýðsfélögunum“ árið 1919, og fór fram með sama hætti árið 1929 varðandi kaup á annarri fasteign (1) í Reykjavík. Var talið, að félög þau, er stóðu að fulltrúaráðinu á hverjum tíma, hefðu verið eigendur fasteigna þessara. Þann 12. ágúst 1940 afsöluðu þáverandi stjórnendur fulltrúaráðsins eigninni I til h/f A, og var kaupverð talið kr. 130400,00, en í kaupunum fylgdu kr. 30000,00 í hlutabréfum A. Á árunum 1944—-45 hófu 11 af 31 verkalýðsfélagi, er þá stóðu að fulltrúaráðinu, málssókn gegn nefndum stjórnendum fulltrúaráðsins (F) og A til ógildingar nefnds afsals frá 12. ágúst 1940, afhendingar eignanna, endur- greiðslu arðs og greiðslu bóta. Byggðu sækjendur (S) kröfur sínar á því, að F hefði skort sérstakt umboð frá verkalýðsfélög- unum innan ráðsins til sölunnar, að eigi hefði verið farið að réttum reglum um samþykkt sölunnar í fulltrúaráðinu og að F hefðu misfarið með umboð sitt með því að selja umrædda fasteign óhæfilega lágu verði. Talið var, að í lögum Alþýðusam- bandsins og gildandi reglum fulltrúaráðsins fælist fullnægjandi umboð til sölu eigna þessara, auk þess sem óátalin venja hafði myndast um slíka ráðstöfunarheimild ráðinu til handa. Þá var og talið, að samþykktin hefði verið gerð af nægilega mörgum fulltrúum í ráðinu, enda yrði gerningunum og ekki hnekkt vegna annmarka á fundarkvaðningu, þar sem véfenging var fyrst höfð uppi mörgum árum síðar. Söluverð eignanna til A var að vísu talið lágt, en þegar litið var til þess, að verkalýðsfélögin í Reykja- vík áttu verulega hluti í A, er stofnað var til að reisa og reka samkomu- og skrifstofuhús fyrir alþýðusamtökin og félög þessi áttu forkaupsrétt að hlutum í A, að F hafði árið 1935 selt A verðmæta eign fyrir lágt verð, án nokkurra athugasemda, og að andmælum út af sölu þessari var fyrst hreyft 4—5 árum eftir að hún var ráðin, var véfengingarkröfu S heldur ekki sinnt á Þessum grundvelli ..............0..0000020 200 Byggingarmeistarinn Á o. fl. fengu leigurétt yfir lóð í Reykjavík til að reisa þar íbúðarhús. Síðar varð samkomulag um, að A byggði íbúðarhús fyrir B á lóð þessari. Skyldi B leggja allt fé til byggingar hússins og auk þess greiða 20 þús. kr. í umsjónar- laun. A átti hinsvegar að láta í té það byggingarefni, sem hann Bls. 11 Efnisskrá. LVII Bls. hafði fest kaup á, og sinna verki þessu sem aðalstörfum svo og afsala lóðarréttindunum til B, þegar það væri heimilt. Enn síðar samdist svo með aðiljum, að A yrði eigandi tiltekinnar 3 her- bergja íbúðar á fyrstu hæð, og átti verð hennar að vera hluti kostnaðarverðs hússins. A vann síðan að bygginu hússins, unz B neitaði að ávísa honum frekara fé til byggingarinnar. A krafðist þá afhendingar á nefndri íbúð með innsetningargerð, en þeirri beiðni hans var synjað. B höfðaði um svipað leyti mál gegn A og krafðist þess, að A yrði dæmt að gefa út afsal fyrir nefndri lóð og viðurkenndur réttur hans til riftingar á kaup- samningi aðilja um íbúðina vegna vanefnda A. Með dómi í hér- aði var fyrri kröfunni vísað frá dómi, en A sýknaður af riftunar- kröfunni. Þeim dómi var eigi áfrýjað. A höfðaði nú mál gegn B til afhendingar á nefndri íbúð, en B neitaði og bar fyrir sig vanefndir af hálfu A. Jafnframt höfðaði B gagnsök á hendur A til greiðslu skuldar vegna byggingar hússins. Talið var, að B gæti ekki reist sýknukröfu sína á vanefndum A, þar sem þeirri málsástæðu var hrundið með óáfrýjuðum dómi. Var B því talið skylt að afhenda A nefnda íbúð gegn greiðslu þeirrar fjár- hæðar, er hann skuldaði A vegna þessara skipta aðiljanna, enda var talið, að B ætti haldsrétt í íbúðinni fyrir þeirri fjárhæð. Við útreikning þeirrar fjárhæðar var fyrst áætlað kostnaðarverð hússins, m. a. með hliðsjón af matsgerð um það efni, en A skyldi greiða 1/5 hluta þess fyrir íbúð sína. Því næst var metin skuld B við A vegna byggingarinnar og hún dregin frá íbúðarverðinu, svo og með sama hætti dregnar frá áætlaðar leigutekjur fyrir íbúðina þann tíma, er A hafði eigi haft hennar not .......... 365 Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, greiðsla, húsaleiga, kaup og sala, samningar, skaðabætur, tómlætisverkanir, umboð, vátrygging. Kynferðisbrot. Sjá skírlífisbrot. Kyrrsetning. Sjá löghald. Kærumál. A krafðist frávísunar bæjarþingsmáls, bæði vegna þess, að krafizt væri greiðslu hagnaðar af lögbroti svo og vegna þess, að hlið- settur dómstóll fjallaði einnig um dómkröfuna. Héraðsdómur hratt frávísunarkröfunni, og kærði A þann úrskurð til Hæsta- réttar, sem staðfesti hann .............000000 0000... 1 Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært samkvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936 .........0..0 00 35, 155, 158, 162, 165, 168 Héraðsdómur í máli A gegn B hafði verið ómerktur í Hæstarétti, þar sem gengið hafði verið fram hjá málsástæðu án þess að LVIII Efnisskrá. dæma hana. A taldi'sig hafa beðið tjón af þessari yfirsjón dóm- ara og höfðaði því mál í héraði gegn ríkissjóði til greiðslu máls- flutningslauna og dómgjalda í máli því, er ómerkt var. Ríkis- sjóður krafðist frávísunar málsins í héraði, en héraðsdómari hratt þeirri kröfu með úrskurði. Sá úrskurður var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi, og vísaði málinu frá hér- aðsdómi, þar sem úrlausn um bótaskyldu ríkissjóðs vegna dóm- araverka yrði ekki fengin með málsókn gegn ríkissjóði í héraði, sbr. 2. málsgr. 34. gr. laga nr. 85/1936 .......00000. 000... 00... A vildi í héraði koma að kröfu um skuldajöfnuð við gagnkröfu B. Talið var, að þeirri kröfu yrði ekki komið að án framhaldsstefnu. Var þessari kröfu því vísað frá dómi og sú úrlausn staðfest í Hæstarétti, en þangað hafði dómsákvæðið verið kært ........ A höfðaði mál til að fá afhent aftur skrásetningarmerki bifreiðar, sem hann hafði átt. Af hálfu gagnaðilja var krafizt frávísunar málsins, en þeirri kröfu var hrundið í héraði. Sá úrskurður var kærður til Hæstaréttar og staðfestur þar með þeim rökum, að A ætti skýlausan rétt til að bera undir dómstóla, hvort verið hafi skilyrði að lögum til að afskrá bifreið hans og svipta hann einkennismerki hennar. Jafnframt var átalin ástæðulaus kæra málsins .............0...0n sr Úrskurður héraðsdómara, sem kvað á um skyldu vitnis að staðfesta vætti sitt með eiði, kærður til Hæstaréttar og felldur þar úr gildi, þar sem vættið væri að sumu leyti þýðingarlaust og snerti að sumu leyti matsatriði, sem vitninu var óskylt að segja skoðun sína um án dómkvaðningar .........0200000 0. nn n nn Héraðsdómari vísaði máli ex officio frá dómi, þar sem ósannað var umboð A til heimtu fjár úr hendi B. A kærði dóminn til Hæsta- réttar, sem staðfesti hann, enda var eigi tekið tillit til nýs gagns, er sent var Hæstarétti, og B hafði eigi haft færi á að kynna sér. Útburðarmál A á hendur B var tekið fyrir í fógetadómi 14. marz, en bæjarþingsmál út af sama sakarefni þingfest fyrir bæjarþingi 17. s. m. Málinu var því vísað frá bæjarþingi. Sá dómur var kærð- ur til Hæstaréttar, en staðfestur þar ........0..00000 00... A hafði verið gert að greiða útsvar til N-kaupstaðar. Fógetadómur úrskurðaði lögtak fyrir kröfunni, og skömmu síðar greiddi A kröfuna með fyrirvara um endurheimtu. A höfðaði síðan mál gegn N til endurgreiðslu útsvarsins, en þá var liðinn frestur samkvæmt 1. málsgr. 12. gr. laga nr. 29/1885. Héraðsdómur vís- aði því málinu frá ex officio. Sá dómur var kærður til Hæsta- réttar, en staðfestur þar ........000000000 0000 0 nan Kærumáli um málskostnað frestað ex officio í Hæstarétti, þar sem málinu hafði verið áfrýjað í heild ...........00.0... 0000... Héraðsdómari hafði synjað um dómkvaðningu matsmanna með úr- skurði, er síðan var kærður til Hæstaréttar. Sá úrskurður var Bls. 50 69 74 83 187 188 300 308 Efnisskrá. LIX Bls. ómerktur vegna galla um lýsingu á málsatvikum svo og var með- ferð aðalmálsins ómerkt vegna skorts á leiðbeiningu af hálfu héraðsdómara, en ólögfróðir menn fluttu málið .............. 309 Héraðsdómari synjaði um frekari frest til gagnasöfnunar. Var sá úrskurður kærður til Hæstaréttar, en staðfestur þar .......... 311 A hafði borið vitni í lóðamerkjamáli. Málsaðilinn B taldi A hafa ver- ið óstöðugan í framburði sínum og mótmælti því þess vegna að A fengi að staðfesta framburð sinn. Héraðsdómur tók þau and- mæli eigi til greina. Úrskurður héraðsdóms var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti úrskurðinn .........0..00.0000.... 323 A höfðaði mál gegn B til refsingar og greiðslu skaðabóta fyrir meið- yrði. Í málinu krafðist B þess, að utanríkisráðherra yrði dæmt skylt að afhenda til framlagningar í dómsmálinu skjöl ráðuneyt- isins varðandi málefni A. Þessari kröfu var synjað með úrskurði í héraði, og var sá úrskurður kærður til Hæstaréttar. Ekki þótti fullyrðandi, að eigi fælust í skjölum ráðuneytisins fræðsla, sem áhrif gæti haft á niðurstöðu dómsmálsins. Hinsvegar var talið, að í skjölunum kynnu að vera atriði, sem vörðuðu hagsmuni rík- isins og leynt ættu að fara, sbr. lögjöfnun frá 1. og 2. tl. 126. gr. laga nr. 85/1936, og þótti því rétt, samkvæmt 1. málsgr. 149. gr. sömu laga, að skjölin yrðu lögð fram fyrir héraðsdómara í trún- aði og hann gegn fullkominni þagnarskyldu tæki síðan eftirrit af því úr skjölunum, sem skylt væri og heimilt að leggja fram, ef slíku væri til að dreifa, eða tæki upp úr skjölunum skýrslu um þau atriði ..........0022. 0000. 403 A hafði krafizt uppboðs á skipi, en þeirri kröfu var synjað með úr- skurði uppboðsréttar. Var sá úrskurður kærður til Hæstaréttar, sem vísaði málinu frá dómi, þar sem úrskurður uppboðshaldara um það, hvort uppboð skuli fram fara eða eigi, sætir ekki kæru- meðferð, sbr. 5. lið a 198. gr. laga nr. 85/1936 ..........0..... 436 Uppboð átti að fara fram á hálfu vélskipi, eign dánarbús A. B átti hinn helming skipsins, og óskaði hann þess, að uppboðinu yrði frestað. Uppboðsréttur synjaði beiðninni, og var sá úrskurður kærður til Hæstaréttar. B hafði sótt um aðstoð og skuldaskil samkvæmt lögum nr. 100/1948, en á skipinu hvíldu sameigin- leg sjóveð og samningsveð fyrir miklum fjárhæðum. Ekki lá fyrir úrlausn skilanefndar um hverja aðstoð B hlyti. Þótti því rétt að fresta nefndu uppboði, þar til sú úrlausn væri fengin .. 476 Landamerkjamál. Árið 1938 seldi A þeim B, C, D og E, hverjum fyrir sig, spildur úr jarðarlendu. Fyrst seldi hann B land 200 ha að stærð, nyrzt í lendunni, næst C 30 ha. land syðst, því næst D 40 ha. land sunn- an lands B og loks E 85 ha. land milli landa C og D. Þetta síð- asttalda land seldi E síðan F. Nú reis árið 1945 ágreiningur LX Efnisskrá. milli F og C um merki milli landa þeirra, og fór sá ágreiningur fyrir landamerkjadóm. Allar framangreindar landspildur liggja hlið við hlið. Að vestanverðu eru mörk þeirra ákveðin, en hins- vegar engir fastir markadeplar milli þeirra að austanverðu. Eigi var heldur í ljós leitt, að mörk hefðu með öðrum hætti verið bindandi ákveðin milli landa þessara. Samanlögð stærð hinna seldu landa var samkvæmt afsölum 355 ha. Við mælingu kom í ljós, að stærð alls þess lands, sem A lýsti að hann hefði selt B, C, D og E, var 362,4 ha. Þótti eðlilegast, að þessum 7,4 ha. væri skipt hlutfallslega milli B, C, D og F. Var héraðsdómara gert að taka málið til meðferðar samkvæmt 8. gr. laga nr. 41/1919, stefna B, C, D og F til þings og ákveða síðan mörk eftir fáanlegum gögnum og að öðru leyti eftir því sem eðlilegt og haldkvæmt teldist. Var héraðsdómur því ómerktur og mál- inu vísað heim til löglegrar meðferðar .........0...0.000.0.... Landhelgisbrot. Sjá fiskveiðabrot. Lax- og silungsveiði. Bóndinn A hafði lagt 3 net með veiðikrókum til laxveiða í á. Veiði- málastjóri taldi veiðivél þessa brjóta í bága við ákvæði laga nr. 112/1941 og var A því kærður fyrir brot á lögunum. Í 25. gr. laganna eru króknet talin meðal leyfilegra veiðivéla, en í lög- unum sjálfum er engin lýsing á krókneti. Í athugasemdum með frumvarpi að lögum um lax- og silungsveiði er hinsvegar ræki- leg lýsing á krókneti ásamt uppdrætti af því, og er þar aðeins gert ráð fyrir einu neti með veiðikrók. Veiðivél A var því í meginatriðum frábrugðin veiðitæki því, sem talið var að lögin ættu við. Með notkun þessa veiðitækis var A því talinn brotlegur við 25. gr., sbr. b-lið 89. gr. laga nr. 112/1941, en með því að full- víst var talið, að A hefði framið verk sitt vegna afsakanlegrar vanþekkingar á réttarreglum, var refsing felld niður, sbr. 3. tl. 74. gr. laga nr. 19/1940 ................000 000 A var ákærður fyrir brot á lögum nr. 112/1941. Hæstiréttur kvað upp úrskurð um, að skera skyldi úr því með matsgerð samkvæmt 84. gr. sömu laga, hvort tiltekin lögn væri í kvísl, sbr. 1. og 34. gr. laganna .............00..0. 00. Leiðbeiningarskylda dómara. Fógeti leiðbeindi eigi ólögfróðum umboðsmanni gerðarbeiðanda og gerðarþola, og hlaut hann vítur fyrir ..........0.000.0000.0.0..... Héraðsdómari hafði vanrækt skyldu sína um að leiðbeina ólöglærð- um málsaðiljum um öflun veigamikilla sakargagna. M. a. af þeim sökum var dómur og málsmeðferð ómerkt ................ Bls. 493 132 202 Efnisskrá. Héraðsdómari hafði látið undir höfuð leggjast að leiðbeina ólöglærð- um aðilja um málflutning. M. a. af þeim sökum var málsmeð- ferð ómerkt .........0.00000 nn Leiga. Sjá húsaleiga. Líkamsáverkar. A var að kenna B stjórn bifreiðar á götu í kaupstað. Fataðist B þá svo stjórn bifreiðarinnar, að hún geystist í öfuga átt við það, sem til var ætlast, og lenti á tveim vegfarendum. Beið annar bana af, en hinn hlaut af mikil meiðsl. A var talinn hafa sýnt gáleysi í kennslustarfi sínu og hann því m. a. talinn sekur við 219. gr. laga nr. 19/1940 ..........0%00 00 nn renn eðr A, sem var mjög ölvaður, réðst inn á heimili fyrrverandi konu sinn- ar, veittist þar að aldraðri móður sinni, rak hnefa í síðu hennar af talsverðu afli, svo að henni varð mjög illt og hún stóð lengi á öndinni. Var hún margar vikur að jafna sig eftir árás- ina. A var dæmd refsing eftir 217. gr. laga nr. 19/1940 ........ A og B réðust að tilefnislausu að stúlkunni C, er var á gangi á götu í kaupstað að kvöldlagi, og reyndu að draga hana að porti milli húsa. Stimpaðist hún við, en A og B slógu hana þá mörg högg í höfuðið, þannig að C hlaut mikil meiðsl af, m. a. brot á nefbeini, gervigóm o. fl. Voru A og B m. a. dæmdir til refs- ingar fyrir brot á 218. gr. laga nr. 19/1940 .........0000.00.... A ók bifhjóli eftir Suðurlandsbraut. Farþeginn B sat aftan á hjól- inu. Á undan ók bifreið, sem C stýrði. A ók hratt og ógætilega, fór fram úr bifreið C á gatnamótum, sem bifreiðin beygði inn á, með þeim afleiðingum, að árekstur varð og B slasaðist illa. Brotnaði vinstri fótleggur hans og einnig hlaut hann meiðsli á höfði. A hafði eigi lögmælt réttindi til að aka bifhjóli. Var hann því m. a. talinn sekur við 219. gr., sbr. 218. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 og hlaut varðhaldsrefsingu fyrir. Auk þess var A sviptur Ökuleyfi 3 ár. C þótti hinsvegar eigi hafa sýnt slíka vangæzlu, að varðaði við ákvæði hegningarlaga ...........0.0..00.0.0.. A stýrði áætlunarbifreið, sem var með 22 farþega, um Borgarfjörð. Er komið var nálægt hættulegri beygju vestan Gljúfurár og A ætlaði að hægja enn frekar á ferðinni, kom í ljós, að hemlar bifreiðarinnar voru óvirkir. Gat A eigi hægt ferðina nægilega og greip þá til þess ráðs að aka bifreiðinni út af veginum til að forða því, að hún félli í gljúfrið. Valt bifreiðin við, en þó eigi niður í ána, og slösuðust 11—12 farþeganna meira og minna. Aðgæzlu- skortur A var talinn samorsök slyssins og honum því dæmd sektarrefsing m. a. fyrir brot á 219. gr., sbr. 218. gr. hegningar- laga nr. 19/1940 ......22200000220 ee nr err B ók bifreið sinni á hægri vegarhelming og rakst þá á bifhjól, sem LXI Bls. 308 85 96 104 122 267 LXII Efnisskrá. Bls. A stýrði. Hlaut A af opið beinbrot, sem erfitt reyndist að lækna. B var talinn eiga alla sök á slysinu og honum m. a. dæmt að greiða A bætur vegna sjúkrakostnaðar, þjáninga og óþæginda .. 326 A, er var Ölvaður, fór inn í herbergi stúlkunnar B, þegar hún var háttuð, dvaldist þar í 2—3 klukkustundir, kleip hana og marði á handlegg, sneri upp á handlegginn og reif föt hennar. Þótti þetta atferli A varða við 217. gr. laga nr. 19/1940 og hlaut A 2 mánaða fangelsi fyrir brot sitt ..............00000. 000... 388 A var farþegi í áætlunarbifreið, sem B átti. Bifreiðin fór út af veg- inum og þótti stjórnandi hennar vera samvaldur að slysinu. A meiddist svo mikið við slysið, að af hlauzt 40% varanleg ör- orka. Var B dæmt að greiða A bætur m. a. fyrir lækniskostnað, Örorku og þjáningar ............02.0000 00 nn 499 Líkur. Sbr. sönnun. a) Í einkamálum. Framkvæmdastjóri félags (G) pantaði olíugeyma fyrir hönd félags- ins. Af hálfu stjórnanda var því neitað, að G hefði haft heimild til að gera kaup þessi. Olíugeymarnir voru sendir til fé- lagsins, og hreyfðu stjórnendur þá engum andmælum, en við það þótti mega miða, að þeir hafi eigi síðar en um það leyti fengið vitneskju um viðskipti þessi ............00000.. 00... 61 A og B höfðu búið saman ógipt frá því á árinu 1933 og þar til B fórst í ársbyrjun 1947. Áttu þau saman tvær dætur og voru að endurbæta og auka húsnæði sitt, er slysið varð. Þótti ekkert benda til þess að breyting hefði verið í vændum á sambúð A og B, og A því dæmdar fébætur fyrir framfærslumissi .......... 214 Stjórnendur h/f A tjáðust í samningi selja B o. fl. öll hlutabréf í A, en B o. fl. fengu þó aðeins eina tiltekna eign, verksmiðju. Svonefnt andvirði hlutabréfanna var ákveðið sama verði og verksmiðjan hafði rétt áður verið föl fyrir. Aðrar verðmiklar eignir A fylgdu hinsvegar ekki með í kaupunum, þ. á. m. úti- standandi skuldir. Stjórnendur A framkvæmdu síðan skuldaskil á eignum þessum og skuldum, en B o. fl. hófu sjálfstæðan rekst- ur í hinni keyptu verksmiðju. Þótti verða að líta svo á, að raun- verulegt efni framangreinds samnings hefði einungis verið sala á verksmiðjunni og jafnframt hefðu hafizt félagsslit og skulda- skil h/f A .........0..0..0002 00 228 Ekki þótti fullyrðandi, að í skjölum, sem krafizt var framlagningar á, fælist ekki fræðsla, sem áhrif gæti haft á málsúrslit. Var því kveðið á um skyldu til að leggja fram skjölin ................ 403 A taldi B hafa selt sér lóð, en B var látinn, er til ágreinings kom. A hafði í höndum kvittun frá B fyrir fjárhæð upp í lóðarverð, og var kvittunin dagsett á þeim tíma, er sala átti að hafa farið fram. A hagnýtti sér lóðina fyrir augum B og fjölskyldu hans Efnisskrá. LXIII BIs. um árabil, án nokkurra athugasemda, og vottorð manna, er girtu lóðina, greindi, að B hefði þá verið viðstaddur og engum andmælum hreyft. Þótti verða við það að miða, að B hefði selt A umræðda lóð ..........0000.0 esne nn 407 b) Í opinberum málum. A og B réðust að stúlkunni C, sem var ein á gangi að kvöldlagi og ætluðu að leiða hana að dyrum, er lágu inn í garð að húsabaki. C veitti mótspyrnu, og börðu A og B hana þá og veittu áverka, hröktu hana á undan sér alllangan spöl, unz D kom á vettvang, en A og B flýðu þá. Talið var, að stimpingar A og B við C, átök og önnur meðferð á henni hafi stafað af lostasemi svo og reiði vegna mótþróa hennar. Voru A og B því taldir brotlegir við 209. og 218. gr. laga nr. 19/1940 ........0.000 0000 ee een. 104 Konan A fannst árla morguns liggjandi mikið meidd á mótum Rauð- arárstígs og Laugavegs í Reykjavík. Lézt hún skömmu síðar af völdum slyssins, en gat eigi áður skýrt frá aðdraganda þess. Sannað var, að A hafði verið allölvuð á ferli um bæinn nefnda nótt og síðari hluta næturinnar verið með B og félaga hans í bifreið B. B lét síðan A fara gegn vilja hennar úr bifreiðinni sunnanvert við Laugaveginn rétt austan við Rauðarárstíg. Eftir það ók B yfir Rauðarárstíginn, staðnæmdist aðeins vestanvert við gatnamótin, tók þar upp stúlku, beygði síðan aftur á bak suður Rauðarárstíg og þaðan aftur norður götuna og austur Hverfisgötu. Eitt vitni sá manneskju ganga í áttina að Rauð- arárstig frá þeim slóðum, er Á fór úr bíl B, rétt áður en B beygði aftur á bak. Þegar hér við bættist, að þessi atvik gerðust á þeim tíma, sem líklegast þótti, að slysið hefði gerzt og öll ummerki á staðnum bentu til þess, að A hefði orðið fyrir afturhluta á bifreið, sem ekið var með sama hætti og fyrr greinir um bif- reið B, og að A hefði síðan dregizt með bifreiðinni þvert yfir Laugaveginn, þótti nægilega sannað, að B hefði orðið samvaldur að slysinu með ógætilegum akstri. Þrátt fyrir samtök B og vitna, sem voru með honum í bifreiðinni, um rangan framburð fyrir dómi um málsatvik, þótti hinsvegar ekki nægilega sannað gegn neitun B, að hann hefði orðið slyssins var ................ 453 Lóðamerkjadómur. Mál til viðurkenningar á umferðarrétti um lóð ............0..... 209 Mál til ákvörðunar lóðamerkja, um brottnám mannvirkja o. fl. .... 407 Lóðamerkjamál. A hafði keypt lóð í kaupstað af B og samerfingjum hans á árinu 1920. Síðast á árinu 1932 tók A undir umráð sín viðbótarlóð úr túni B og samerfingjanna. Hélt A því fram í máli, sem höfðað LXIV Efnisskrá. Bls. var árið 1946 eftir að B var látinn, að B hefði selt sér viðbót- arlóðina f. h. samerfingjanna fyrir kr. 500.00. Lagði A fram kvittun, undirritaða af B, dagsetta 18. nóv. 1932, þar sem stóð, að A hefði greitt honum nefnda fjárhæð „upp í viðbótarlóð þá, sem ég hef selt honum.“ A gerði viðbótarlóðina að hluta af skrúðgarði sínum, ræktaði þar tré og runna, og þessar fram- kvæmdir innti A af höndum fyrir augum B og fjölskyldu hans, án nokkurra andmæla. Einnig lá fyrir vottorð manna um, að B hefði verið viðstaddur, er A girti viðbótarlóðina, án þess að hreyfa nokkrum athugasemdum. Öll þessi atriði þóttu eigi verða skýrð á annan veg en þann, að B hefði selt A nefnda viðbótar- lóð, þótt A skorti þinglýsta eignarheimild, en hinsvegar brysti sönnur á, að andvirði lóðarinnar væri að fullu greitt. C, sem var einn samerfingja B, fékk í sinn hlut lóð úr túni samerfingjanna árið 1933, og var lóðin í afsali til D, sem C seldi lóðina árið 1945, talin vera 545,7 m?, „eins og hún er sýnd á uppdrætti, sam- bykktum á fundi byggingarnefndar Reykjavíkur 14. maí 1945.“ Í afsalinu var og sagt, að lóðin væri kvaðalaus að öðru leyti en því, að sameiginleg akbraut fyrir hana og aðliggjandi lóðir lægi að nokkru um hana. D skoðaði lóðina áður en hann keypti hana og sá þá umhverfi hennar, þ. á m. skrúðgarð A. Var talið, að D hafi talið sig vera að kaupa lóð þá, er hann sá óbundna af umráðum og hömlum þriðja manns og að honum hafi þá ekki verið ljóst, að hin óbundna lóð var minni en í afsalinu greindi og sýnt var á nefndum uppdrætti. Eins og atriðum þessum var háttað, var D ekki talinn hafa með traustnámi öðlazt rétt til hluta af skrúðgarði A, en í ljós kom, að lóð D tók samkvæmt afsali og uppdrætti yfir 36,2 m? af þeirri viðbótarlóð A, sem fyrr getur. D vildi nú helga sér þennan hluta af lóð A, en A mótmælti harðlega. Samt hóf D 23. apríl 1946 byggingu húss og bílskúrs, eins og byggingaryfirvöld höfðu staðsett þau á lóð- inni, tók niður girðingu A, reif upp tré og runna á lóð A og hagnýtti lóðina undir horn af húsi sínu og bílskúr og steypti steinvegg á þeim lóðamörkum, er hann taldi vera. Þegar litið var til málsatvika svo og þess, að A hafði vanrækt að láta skrá viðbótarlóðina hjá lóðaskrárritara og þinglýsa eignarheimild sinni að henni, þótti eigi talið sannað, að D hefði gegn betri vitund um efnisrétt sinn lagt hana undir lóð sína. Nú var talið, að það mundi hafa í för með sér mikla eyðileggingu verðmæta, ef D yrði dæmt að brjóta niður mannvirki þau, er hann hafði þar gert, auk þess sem staðsetning hússins og útlit mundi þá og brjóta í bága við reglur byggingaryfirvalda bæjarins. Þótti því við það verða að sitja, að D héldi lóðarspildunni, en A ætti hins- vegar skaðabótakröfu á hendur D af þessum sökum með lögveðs- rétti í húseign D ..................0.0. 0000 407 Efnisskrá. LXV Læknar. Í lögregluréttarprófum út af grun um ólöglegar fóstureyðingar bar læknir nokkur sem vitni, að honum væri kunnugt um, að fóstri konu einnar í læknishéraði hans hefði verið eytt ólöglega og að hann vissi bæði um nafn hennar og læknis þess, er hún hefði tjáð, að eytt hefði fóstrinu, en læknirinn neitaði að skýra frá nöfnum þeirra og bar fyrir sig ákvæði 10. gr. laga nr. 47/1932 um þagn- arskyldu lækna. Lækninum var talið óskylt að gefa vitnaskýrslu um þetta efni, þar sem honum hafði verið trúað fyrir nefndri vitneskju í læknisstarfi og, eins og á stóð, væri ekki nægilega rík þjóðfélagsleg nauðsyn til að rjúfa þetta trúnaðarsamband sjúklings við lækni sinn. ........0.000.0. 0. eens rrn ner Læknir skoðar lík, og skýrir frá dánarorsök manns, sem farizt hafði í bifreiðarslysi. ........0220... renn 85, 148, Læknir lýsir meiðslum og skýrir frá batahorfum manns, er hlaut meiðsl í bifreiðarslysi. ..........0..0000 00 ner 85, Læknir lýsir meiðslum konu, er varð fyrir árás. .........0.... 104, Geðveikralæknir framkvæmir rannsókn og lætur uppi álit um and- lega heilsu ákærða. ..........000000. 0000 enn Landlæknir lætur uppi álit um, hverjar vörur teljist vera lyfja- VÖFUFr 2......... Læknir lýsir meiðslum, er maður hlaut í bifreiðarslysi. ............ Læknir skoðar lík og skýrir frá dánarorsök barns, sem myrt hafði Verið. 2... Læknir lýsir áverkum mæðgna, er orðið höfðu fyrir líkamsárás. .. Læknir lætur uppi álit, hvort blóð á hnífsblaði sé úr tilteknu barni Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns, er meiðst hafði í bifreið- ArSslySi. 22.00.0002. en 326, Læknir skoðar hár og ullartægju, sem fannst á botni bifreiðar, og lætur uppi álit, hvort hárið og tægjan væru frá konu, sem beðið hafði bana í bifreiðarslysi or Læknaráð. Hæstiréttur leitar umsagnar læknaráðs um andlega heilsu ákærða. Læknaráð lætur uppi álit um andlega heilsu ákærða. .............. Lög. Lögskýring. Af lögum nr. 14/1948 og forsögu þeirra varð ekki ráðið með öruggri vissu, að þeim væri ætlað að ná til fésekta, sem miðaðar eru við gullkrónur. Sekt skipstjóra, sem gerzt hafði brotlegur við lög nr. 45/1937, var því einungis ákveðin samkvæmt þeim lög- UM. 2... 15, 129, Eðlilegastur skilningur á 37. gr. laga nr. 112/1935 um ágripsgerð þótti vera sá, að sækjandi máls taki upp í ágrip í samráði við verj- anda og kosti fjölritun á þeim skjölum, sem hann metur nauðsyn- Bls. 10 453 499 388 104 241 267 291 291 291 499 453 172 291 286 LXVI Efnisskrá. Bls. leg til að málið verði réttilega dæmt í Hæstarétti, og að sækjandi veiti jafnframt verjanda kost á því að koma að í ágripinu og kosta fjölritun á þeim frekari skjölum, sem verjandi telur nauð- synleg sínum málstað til framdráttar. ...........00000000... 54 Máli frestað ex officio í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 ............0.......0.0 0. 101, 322 Bóndinn A var kærður fyrir að hafa brotið ákvæði laxveiðilaga með notkun þriggja króknetja. Í 25. gr. laga nr. 112/1941 er eigi lýs- ing á krókneti, en í athugasemdum með lagafrumvarpinu er hinsvegar nákvæm lýsing á slíku veiðitæki ásamt uppdrætti af því, og er þar aðeins gert ráð fyrir einu neti með veiðikrók. Talið var, að lögin ættu við slíka veiðivél, og var A því talinn brotlegur við 25. gr. laganna. Vegna afsakanlegrar vanþekkingar á réttarreglum var refsing þó felld niður. .................... 132 Samkvæmt 1. málsgr. 31. gr. laga nr. 100/1948, sem tóku gildi 1. jan. 1949, skyldi greiða gjald í ríkissjóð, 20% af matsverði bifreiða, sem gengu kaupum og sölum innanlands. A keypti bifreið 13. ágúst 1948 og varð þá eigandi hennar, en hinsvegar var bifreiðin ekki skráð hjá lögreglustjóra á nafn A fyrr en 12. jan. 1949. Talið var, að með því að umræddur skattur var lagður á sölu bifreiða, bæri að miða gjaldskylduna við þann tíma, er sala fór fram. Þar sem lög nr. 100/1948 höfðu þá ekki tekið gildi, hafi salan því verið skattfrjáls. Samkvæmt 3. málsgr. 31. gr. sömu laga skyldi lögreglustjóri innheimta skattinn um leið og skrásetningin færi fram. Þetta ákvæði var aðeins talið lúta að innheimtu skatt- gjaldsins, en ekki hagga þeirri reglu 1. málsgr., að skatturinn miðist við sölutíma, og skipti skrásetningartíminn því eigi máli um skattskylduma. ................0......0.00... 205 Konan A og maðurinn B höfðu búið saman ógipt frá því á árinu 1933, þar til B fórst í bifreiðarslysi í ársbyrjun 1947. Ekkert var fram komið, er benti til þess, að breyting væri í vændum á sambúð þessari. Þótti A því eiga rétt til bóta fyrir missi framfærslu vegna dauða B samkvæmt 2. málsgr. 264. gr. laga nr. 19/1940 og var sá skilningur talinn hafa stuðning í ákvæðum laga nr. 50/ 1946. Við ákvörðun bóta var þó til þess litið, að sambandi A og B varð eigi að fullu jafnað til hjúskapar. .............0.. 214 Bóksalinn A keypti erlend tímarit af útlendingnum B, er var starfs- maður erlends sendiráðs hér, og greiddi andvirðið í íslenzkum peningum. Þessari greiðslu þótti verða að jafna til flutnings Íslenzks gjaldeyris úr landi, og var Á því talinn hafa gerzt brot- legur við 5. málsgr. 13. gr., sbr. 22. gr. laga nr. TO/1947 og 23. gr., sbr. 39. gr. reglugerðar nr. 82/1947 ..................... 222, 226 31 stéttarfélag mynduðu svonefnt fulltrúaráð verkalýðsfélaga í kaup- stað, og áttu félögin m. a. fasteignir. 11 af félögum Þessum ákváðu að höfða mál Begn fyrrverandi stjórnendum fulltrúa- Efnisskrá. LXVII ráðsins vegna sölu á tiltekinni fasteign verkalýðsfélaganna. Þrátt fyrir ákvæði 46. gr. laga nr. 85/1936 var talið, að þessi 11 félög gætu leitað dóms fyrir sig um kröfur þeirra um ógildingu afsals, endurgreiðslu arðs og greiðslu skaðabóta. .................... Kærumáli frestað í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 2. málsgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 vegna áfrýjunar aðalmálsins. .......... Talið var, að í skjölum utanríkisráðuneytisins varðandi málefni A, kynnu að vera atriði, sem vörðuðu hagsmuni ríkisins og leynt ættu að fara, sbr. lögjöfnun frá 1. og 2. tl. 126. gr. laga nr .85/ 1936. Þótti því rétt, að skjöl þessi yrðu lögð fyrir héraðsdómara Í samræmi við ákvæði 1. málsgr. 149. gr. sömu laga. ............ Löghald. A lét framkvæma löghaldsgerð hjá B til tryggingar skaðabótakröf- um. Var sú löghaldsgerð staðfest með dómi í eftirfarandi máls- SÓKN. ........0..0 00 Lögreglumenn. Fundið að því, að lögreglumaður, sem hafði handtekið kærða og kært hann, var látinn vera þingvottur við próf í máli hans. .... Lögreglusamþykktir. Bifreiðarstjóri dæmdur sekur við 43. gr., sbr. 96. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930, þar sem hann hafði eigi lög- boðin ljós á bifreið sinni ..................0.0...0... 0. A var dæmdur sekur við 4. gr. og 7. gr., sbr. 97. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Akureyrarkaupstað nr. 9/1934, þar sem hann truflaði húsfrið og var ölvaður á almannafæri ................ Stjórnandi bifhjóls dæmdur sekur við 32. gr. og 45. gr., sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930, þar sem hann ók fram úr bifreið á gatnamótum og ók bifhjóli, án þess að hafa til þess lögmælt réttindi .....................0.0 00 Bifreiðarstjóri dæmdur sekur við 36. gr., sbr. 96. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930, þar sem hann gaf eigi merki um, að hann sveigði bifreið sinni inn á hliðarveg. .......... A dæmdur sekur við 7. gr., sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930, þar sem hann olli óspektum á almanna- FÆTI 00... Bifreiðarstjóri dæmdur sekur við 28. gr., sbr. 96. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Reyjavík nr. 2/1930, þar sem hann sinnti eigi stöðvunarmerki lögregluþjóns ............0......0000 0 Bifreiðastjóri dæmdur sekur við 34. gr., sbr. 102. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Skagafjarðarsýslu nr. 71/1937, þar sem hann var ölvaður við bifreiðarstjórn ..............0...... 0. Bifreiðarstjóri dæmdur sekur við 46. gr. og 28. gr., sbr. 96. gr. lög- Bls. 255 308 403 431 250 22 96 122 122 190 313 315 LXVIII Efnisskrá. Bls. reglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930, þar sem hann ók hratt og ógætilega um götur borgarinnar og sinnti eigi stöðv- unarmerkjum lögregluþjóna .........000000 00 nn nun 318 Lögtak. A hafði verið gert að greiða útsvar til N-kaupstaðar. Fógetaréttur úrskurðaði lögtak fyrir kröfunni, og skömmu síðar greiðdi A kröfuna með fyrirvara um endurheimtu. A höfðaði síðan mál gegn N til endurgreiðslu útsvarsins. Þar sem þá var liðinn málshöfðunarfrestur sá, er greinir í 1. málsgr. 12. gr. laga nr. 29/1885, var málinu vísað ex officio frá dómi ................ 300 Lögveðréttur. A átti skaðabótakröfu á hendur B, sem hafði byggt hluta af húsi sínu á lóð A, og valdið spjöllum á lóðinni. Var tekið fram í dómi, að A ætti lögveð í umræddri fasteign B til tryggingar skaðabóta- kröfunni. ............. ess 407 Lögvilla. Bóndinn A hafði lagt þrjú net með veiðikrókum til laxveiða í á. Var hann kærður fyrir notkun netjanna. Í 25. gr. laga nr. 112/ 1941 eru króknet talin meðal leyfilegra veiðivéla, en í lögunum sjálfum er engin lýsing á slíku neti. Í athugasemdum með frum- varpi að lögum um Jax- og silungsveiði er hinsvegar rækileg lýs- ing á krókneti ásamt uppdrætti af því, og er þar aðeins gert ráð fyrir einu neti með veiðikrók. Talið var, að lögin ættu við slík veiðitæki, og var A því talinn hafa brotið 25. gr. laxveiðilaganna með notkun hinna þriggja króknetja. Hins vegar var talið full- víst, að A hefði framið verk sitt vegna afsakanlegrar vanþekk- ingar á réttarreglum, og refsing því felld niður, sbr. 3. tl. 74. gr. laga nr. 19/1940. .........2.0000 00 132 Málasamlag. a) Einkamál. I. Kröfusamlag. 1. Kröfusamlag af hálfu sækjanda: A höfðar mál gegn B til greiðslu fjárhæðar vegna ýmiskonar skuldaskipta. ..........0.00..00 000 41, 447 Sækjendur máls krefjast ógildingar afsals, afhendingar eigna, endurgreiðslu arðs og skaðabóta úr hendi verjenda. ...... 255 A höfðar mál gegn B til greiðslu farmgjalds, aukabiðdaga- gjalds, tryggingariðgjalda og skaðabóta. ................ 478 2. Gagnkröfur. Dómi áfrýjað af hendi beggja aðilja. ........................ sr 41, 66, 172, 181, 184, 209, 214, 326, 365, 478, 499 Efnisskrá. LXIX II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja. 11 verkalýðsfélög sækja saman stjórn fyrrverandi fulltrúaráðs verkalýðsfélaga svo og kaupanda eigna til ógildingar af- sals, afhendingar eigna, endurgreiðslu arðs og bóta- greiðslu. ..............200n 0 2. Varnaraðilja. Fyrrverandi stjórnendur fulltrúaráðs verkalýðsfélaga, er stað- ið höfðu að sölu eigna þess, svo og kaupandinn sóttir sam- an til að þola ógildingu afsals, afhendingu eigna, end- urgreiðslu arðs og greiðslu skaðabóta. .................. b) Opinber mál. 1. Aðili ákærður fyrir fleiri brot en eitt 22, 85, 96, 104, 119, 122, 148, 190, 267, 300, 313, 315, 318, 388, 2. Fleiri en einn aðili ákærður í sama máli: Tveir menn sóttir saman fyrir ærumeiðingar um héraðs- sáttasemjara í bréfi, sem þeir höfðu undirritað. ........ Ökukennari og nemandi hans sóttir saman fyrir brot á hegn- ingarlögum og bifreiðarlögum ...............0........ Tveir menn sóttir saman fyrir brot á hegningarlögum, áfeng- islögum og lögreglusamþykkt. ............00.0.0.000.. Tveir menn sóttir saman fyrir brot á hegningarlögum, bif- reiðalögum, umferðarlögum og lögreglusamþykkt. ...... Tveir fangar struku saman úr fangelsi og voru þeir sóttir saman til refsingar fyrir það brot. ..........0000.00... Þrir menn sóttir saman fyrir brot á hegningarlögum, áfengis- lögum, bifreiðalögum og lögreglusamþykkt. ............ Tveir menn sóttir saman, annar fyrir brot á áfengis- og bif- reiðalögum, hinn fyrir rangan framburð í opinberu máli gegn hinum fyrrnefnda. ..............000.0 00... 0... Málflutningsmenn. Sjá og málflutningsþóknun. Málflutningsmaður áfrýjanda í Hæstarétti veitti ekki málflutnings- manni stefnda færi á að taka upp í ágrip dómsgerða þau skjöl, er hann taldi máli skipta. Var málatilbúnaður þessi talinn brjóta í bága við 37. gr. laga nr. 112/1935, málinu vísað frá Hæstarétti og málflutningsmaður áfrýjanda víttur fyrir þessa framkomu SÍMA. .........000 0000 Hæstaréttarlögmaður víttur fyrir vangæzlu um útgáfu áfrýjunar- stefnu, er olli hættu á því, að umbjóðandi hans missti færi á að bera mál hans undir Hæstarétt. .............0.0..00...... 110, Fundið að því, að málflutningsmenn höfðu dregið mál úr hófi fyrir Hæstarétti. .................0000 0. Bls. 255 255 453 19 85 104 122 144 190 300 54 115 LXX Efnisskrá. Málflutningsþóknun. A leitaði til hæstaréttarlögmannsins B, er fram fór yfirmat á jörð A vegna eignarnáms á henni. Var B talinn eiga rétt til hæfilegr- ar þóknunar fyrir málflutningsstarf sitt fyrir matsnefndinni. Var sú fjárhæð metin af dóminum með tilliti til þess starfs, er B innti af hendi í þágu A, svo og þeirra hagsmuna, er yfirmatið fjallaði um. 22.02.0000... 000 nennt Málflutningur. Málsástæða, er fram kom í skjölum máls, en ekki hafði verið hreyft í málflutningi, lögð til grundvallar úrlausn máls samkvæmt 113. gr. laga nr. 85/1936. .........00000 eee nr ennta Málsástæða, sem ekki hafði verið hreyft í héraði, eigi tekin til álita gegn andmælum gagnaðilja ..........0000.0 00... 0... enn... Sóknaraðili kærumáls sendi Hæstarétti nýtt málsskjal, sem varnar- aðili hafði eigi haft færi á að kynna sér. Var ekki tekið tillit til þess skjals við úrlausn málsins. ........00000. 00... ne... 00... Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 2. tl. 38. gr. laga nr. 112/ 1935. 20... Málshöfðun. Héraðsdómari tilkynnti A, að mál yrði höfðað gegn honum fyrir brot á 23. gr. bifreiðalaga, án frekari skýrgreiningar á kröfum, ákær- valdsins, broti A eða refsiákvæðum. Þessi málshöfðun þótti svo andstæð réttum reglum, að m. a. af þeim sökum var héraðsdómur ómerktur ............ css 31 stéttarfélag mynduðu svonefnt fulltrúaráð verkalýðsfélaga í kaup- stað, og áttu félögin m. a. fasteignir. 11 af félögum þessum ákváðu að höfða mál gegn fyrrverandi stjórnendum fulltrúa- ráðsins vegna sölu á tiltekinni fasteign verkalýðsfélaganna. Þrátt fyrir ákvæði 46. gr. laga nr. 85/1936 var talið, að þessi 11 félög gætu leitað dóms fyrir sig um kröfur þeirra um ógildingu afsals, endurgreiðslu arðs og greiðslu skaðabóta. .......000000..0. 00. A hafði verið gert að greiða útsvar til N-kaupstaðar. Fógetadómur úrskurðaði lögtak fyrir kröfunni, og skömmu síðar greiddi A kröfuna með fyrirvara um endurheimtu. A höfðaði síðan mál gegn N til endurgreiðslu útsvarsins. Þar sem þá var liðinn máls- höfðunarfrestur sá, er greinir í 1. málsgr. 12. gr. laga nr. 29/1885, var málinu vísað ex officio frá dómi ........0.0000 000... nn Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, ómaksbætur. a) Í einkamálum. 1. Málskostnaður látinn falla niður: Áfrýjandi, er vann mál, krafðist ekki málskostnaðar og var hann því látinn niður falla. .........0000000neentnnanernnnen BIs. 66 61 184 187 400 250 255 300 Efnisskrá. LXKXI 0 Bls. Áfrýjandi tapaði máli, en var þó eigi dæmt að greiða málskostn- Að. 35, 69, 203, 228, 255, 474, 487 Varnaraðili, sem vann mál sitt, krafðist eigi málskostnaðar, og var hann því látinn niður falla. ............0.0000... 14, 187, 436 Áfrýjandi vann mál að verulegu leyti, en málskostnaður var þó látinn niður falla .........002000. 0000... 78, 200, 403, 423, 476 Dómur og málsmeðferð ómerkt. Stefndu kröfðust eigi málskostn- aðar og var hann því felldur niður. .......0..0000 0... 0000... 136 Dómur og málsmeðferð ómerkt. Málskostnaður fyrir Hæstarétti látinn niður falla. .........0000.00 0000 r nn 417, 493 2. Aðilja, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga og fékk kröfur sínar teknar til greina að meira eða minna leyti, dæmdur málskostnaður. ......0.0.0020 sann 3,24, 205, 447, 487 3. Aðili, sem tapaði máli að mestu leyti eða öllu, dæmdur til að greiða málskostnað. 1, 11, 27, 54, 61, 83, 101, 110, 141, 155, 158, 162, 165, 168, 188, 209, 236, 247, 253, 305, 308, 311, 323, 343, 431, 443, 472 4. Áfrýjandi tapaði máli að verulegu leyti, en var þó, með tilliti til málavaxta, dæmdur málskostnaður úr hendi gagnaðilja fyrir báðum dómum ........0.00..0 000 407 5. Gjafsóknarmál: Áfrýjandi, sem hafði gjafsóknarleyfi, vann mál sitt, og var gagn- aðilja dæmt að greiða áfrýjanda málskostnað fyrir báðum dómum, en verulegur hluti málskostnaðar skyldi renna í rík- issjóð og til talsmanna áfrýjanda. .........0.000.0..0000... 214 Gjafsóknarhafi tapaði máli og var dæmt að greiða gagnaðilja málskostnað. Málflutningslaun talsmanns gjafsóknarhafa voru dæmd úr ríkissjóði. ..........0200020. 000. 427 6. Ómerkingardómar: Dómur og málsmeðferð ómerkt. Stefndu kröfðust eigi málskostn- aðar og var hann því felldur niður. .........00...0 0. 0000... 136 Dómur og málsmeðferð ómerkt. Áfrýjanda dæmdur málskostn- aður fyrir Hæstarétti. ..........0000000 000 177 Dómur og málsmeðferð ómerkt. Málskostnaður fyrir Hæstarétti látinn niður falla. ...........00..00 00. n nn 417, 493 71. Aðalsök og gagnsök: A höfðaði mál í héraði gegn B, aðallega til viðurkenningar á eignarrétti á jörð, en til vara til greiðslu fjárhæðar vegna ýmissa skuldaskipta aðiljanna. Í héraði var B sýknaður af aðalkröfu A, varakrafa hans tekin til greina að litlu leyti og málskostnaður þar felldur niður. Báðir áfrýjuðu, en málalok urðu svipuð í Hæstarétti. Málskostnaður í báðum dómum var látinn niður falla. .............2.000. 000 ne 41 A höfðaði mál gegn B til greiðslu málflutningsþóknunar. Í hér- aði var A dæmd tiltekin fjárhæð ásamt málskostnaði. Báðir LXXII Efnisskrá. Bls. aðiljar áfrýjuðu héraðsdómi. Urðu úrslit í Hæstarétti þau, að krafa A var lækkuð og málskostnaður í báðum dómum lát- inn niður falla ............00...00 es eeen ss 66 A höfðaði mál gegn B til greiðslu skaðabóta. Báðir aðiljar áfrýj- uðu héraðsdómi. Í Hæstarétti var A dæmd hærri fjárhæð en ákveðin var í héraði, svo og málskostnaður fyrir báðum dóm- UM. rss 172 A höfðaði mál gegn B og C til greiðslu skaðabóta. Sök var skipt í héraðsdómi þannig, að B og C var dæmt að greiða A % hluta tjóns, auk málskostnaðar. Báðir aðiljar áfrýjuðu. Héraðsdóm- ur var staðfestur, en málskostnaður fyrir Hæstarétti látinn niður falla. ..............00000 ne 181 A höfðaði mál gegn B til endurheimtu ofgreiddrar húsaleigu, og var krafa A tekin til greina í héraði, svo og málskostnaðar- krafa hans. Báðir áfrýjuðu. Hæstiréttur staðfesti héraðsdóm og dæmdi B til greiðslu málskostnaðar fyrir Hæstarétti. .... 184 A höfðaði mál gegn B til greiðslu skaðabóta vegna bifreiðarslyss og voru A dæmdar bætur í héraði. Báðir áfrýjuðu málinu til Hæstaréttar, sem lækkaði bæturnar til Á lítillega. B var dæmt að greiða A málskostnað fyrir báðum dómum. .. 326, 499 A höfðaði mál gegn B til afhendingar á íbúð í húsi, er A hafði byggt fyrir B. B höfðaði gagnsök á hendur A til greiðslu ým- iss kostnaðar í sambandi við skipti aðiljanna. A var dæmdur réttur til íbúðarinnar gegn greiðslu fjárhæðar, sem ákveðin var m. a. með uppgjöri á fjárskiptum aðilja, og voru þá kröf- ur B teknar að nokkru til greina. Málskostnaður var látinn niður falla í báðum dómum. .........00.0. 00... 365 A höfðaði mál gegn B til greiðslu farmgjalds, aukabiðdagagjalds og skaðabóta. Kröfur A voru teknar til greina að nokkru leyti, B höfðaði gagnsök til endurheimtu á ofgreiddum út- gjöldum á hleðslustað, og var sú krafa hans tekin til greina að nokkru leyti. Málskostnaður var látinn niður falla í báðum dómum. -...........00 sr 478 S. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til Hæstaréttar sam- kvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936. ........ 35, 155, 158, 162, 165, 168 hb) Í opinberum málum. 1. Aðili dæmdur sekur: Einn aðili sakfelldur og dæmdur til greiðslu alls sakarkostnaðar. 8, 15, 22, 56, 85, 96, 119, 123, 129, 132, 139, 148, 222, 226, 241, 267, 286, 291, 313, 315, 318, 331, 337, 346, 352, 358, 382, 388, 437, 453 Fleiri en einn aðili sakfelldur og dæmt að greiða allan sakar- kostnað in solidum. -........... 19, 104, 144, 190, 300, 440, 467 Efnisskrá. LXXIII 2. Aðili sýknaður og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð .... 10, 85, 3. Héraðsdómur ómerktur og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð. 80, Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. Fundið að því, að dráttur hafði orðið á því að senda skjöl kærumáls til Hæstaréttar. ..........00.00.. eens Fundið að því, að fógeti hafði eigi gætt ákvæða 106., 109.—111., 114. gr., sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936. ......00000000 000... nn. 00... Fundið að því, að uppboðshaldari gætti eigi ákvæði IX. kafla laga nr. 85/1936, sbr. 223. gr.laganna. ........000.000 00. ant enn. Opinberu máli frestað í Hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara að framkvæma framhaldsrannsókn. ......0.000000 0000... Í skaðabótamáli var sakarefni skipt samkvæmt 71. gr. laga nr. 85/ 1936 og það atriði sótt og varið sérstaklega, hvort varnaraðili væri skaðabótaskyldur. .........00000.0 000 ne enn Máli hafði verið áfrýjað til Hæstaréttar. Málflutningsmaður áfrýj- anda veitti ekki málflutningsmanni stefnda færi á að taka upp Í ágrip dómsgerða þau skjöl, er hann taldi máli skipta. Var þessi málatilbúnaður talinn brjóta í bága við 37. gr. laga nr. 112/ 1935 og málinu því vísað frá Hæstarétti. .............0000..... Héraðsdómur hafði ekki tekið fram komna frávísunarkröfu sérstak- lega til úrlausnar. Þótti þetta aðfinnsluvert, en ekki veita næg efni til ómerkingar héraðsdóms. ..........0000000 00... unn... Máli frestað í Hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara að veita aðilj- um kost á að afla framhaldsgagna. ...........0000000 00. .0..... Sakarefni skipt samkvæmt 5. til Ti. gr. laga nr. 85/1936 .... 110, Aðiljar einkamáls höfðu samið skriflega um að ganga fram hjá sátta- mönnum um sáttatilraun í málinu. Héraðsdómara láðist að leita sátta og var dómur og málsmeðferð því ómerkt ........ Héraðsdómari hafði eigi leiðbeint málsaðiljum, er voru ólögfróðir, um öflun veigamikilla gagna, og ekki heldur tekið ákvörðun um, hvort mál skyldi flutt munnlega eða skriflega. Héraðsdómur og málsmeðferð voru því ómerkt og málinu vísað heim til löglegrar meðferðar. ............0... 0. Einkamáli frestað í Hæstarétti og aðiljum veittur kostur á öflun framhaldsgagna. .........000.000nn sn A höfðaði mál gegn B til refsingar og greiðslu skaðabóta fyrir meið- yrði. Í málinu krafðist B þess, að utanríkisráðherra yrði dæmt skylt að afhenda til framlagningar í dómsmálinu skjöl ráðuneyt- isins varðandi málefni A. Ekki þótti fullyrðandi, nema í skjöl- um þessum fælist fræðsla, sem áhrif gæti haft á niðurstöðu dómsmálsins. Hinsvegar var talið, að í skjölunum kynnu að vera atriði, sem vörðuðu hagsmuni ríkisins og leynt ættu að fara, sbr. lögjöfnun frá 1. og 2. tl. 126. gr. laga nr. 85/1936, og þótti því Bls. 152 250 11 17 27 54 69 101 255 136 177 322 LXXIV Efnisskrá. Bls. rétt samkvæmt 1. málsgr. 149. gr. sömu laga að skjölin yrðu lögð fyrir héraðsdómara í trúnaði og hann gegn fullkominni Þagnarskyldu tæki eftirrit af því úr skjölunum, sem skylt væri og heimilt að leggja fram, ef slíku væri til að dreifa, eða tæki upp úr skjölunum skýrslu um þau efni. ......0.000000. 000... 403 A höfðaði mál gegn B til greiðslu á byggingarkostnaði húss, og dæmdi héraðsdómari málið einn. Eins og málinu var háttað, þótti nauðsynlegt, að héraðsdómari kveddi sérkunnáttumenn um húsagerð til að dæma málið með sér, sbr. 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar. ...........000%00 0... 417 Manndráp. Ökukennarinn A lét nemanda sinn, B, aka um fjölfarnar götur í kaupstað, þótt aðeins væri um þriðju kennslustund að ræða. Bifreiðin hafði stöðvazt í brekku á fjölfarinni götu, og tókst B ekki, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir, að koma henni þá leið, er aka skyldi. Við enn eina tilraun að koma bifreiðinni á rétta leið með því að aka áfram, fór svo, að hún geystist í staðinn aftur á bak, þar sem þess hafði eigi verið gætt að skipta um gangstig. Varð þetta til þess, að bifreiðin lenti á tveim vegfarendum, og beið annar bana af. A, sem bar ábyrgð á akstrinum, var talinn hafa sýnt mikla vangæzlu í kennslustarfi sínu og hann því m. a. dæmdur fyrir brot á 215. gr. laga nr. 19/1940. B þótti hinsvegar eigi verða gefin refsiverð sök á slysinu, þar sem hann fór í stjórn bifreiðarinnar eftir fyrirsögn A, og hann mátti eftir atvikum treysta því, að A gætti alls öryggis í því sambandi. ............ 85 A ók vörubifreið, sem hlaðin var rafmagnsstaurum, austur þjóðveg í Rangárvallasýslu. Í beygju í skarði við Litlu-Strönd rákust staurarnir á vörubifreið, er kom þar á móti, með þeim afleiðing- um, að stýrishús þeirrar bifreiðar brotnaði og ökumaður hennar beið þegar bana af. Talið var, að A hefði ekið of hratt og ógæti- lega og eigi gefið hljóðmerki, áður en að beygjunni kom. Var A því talinn samvaldur að dauðaslysi sakir ónógrar aðgæzlu og honum m. a. dæmd refsing fyrir brot á 215. gr. laga nr. 19/1940. 148 A bjó einn í hreysi í útjaðri kaupstaðar. Kvöld eitt í maímánuði réðist hann með sveðju inn í næsta hús, þar sem tvö börn, 8 ára og tæplega 2 ára, voru stödd. Hjó hann fyrst yngra barnið, sem beið þegar bana, en réðist síðan að eldra barninu með sama hætti og veitti því mikil sár, en það komst þó út og hélt lifi. Því næst réðist A á móður barnanna, er kom á vettvang, og veitti henni einnig mikla áverka, sem hún þó lifði af. A var síðan handtek- inn mótspyrnulaust. A hafði orðið geðveikur árið 1940, síðan batnað nokkuð, en versnað síðar hvað eftir annað og verið þá langdvölum á geðveikrahæli. Með tilliti til þessa svo og þess, Efnisskrá. LXXV að ekki þótti leitt í ljós neitt sennilegt tilefni annað en brjálsemi til verknaðarins og að árásin var framin án nokkurrar leyndar og tilviljun virtist ráða því, hver fyrir henni varð, þá var talið víst, að A hefði verið alls ófær um að stjórna gerðum sínum, er hann vann þessi verk. Var honum því samkvæmt 15. gr. laga nr. 19/1940 eigi refsað fyrir verk þessi, sem annars áttu undir 211. gr. sömu laga, að því er snerti morðið á yngra barninu og sömu grein, sbr. 1. málsgr. 20. gr., að því er varðaði banatilræðið við mæðgurnar. Hinsvegar var A dæmdur til öryggisgæzlu ævilangt samkvæmt 62. gr. laga nr. 19/1940 ...........00.0. 0000... Konan A fannst árla morguns liggjandi mikið slösuð á gatnamótum Rauðarárstígs og Laugavegs í Reykjavík. Voru meiðsli hennar svo mikil, að hún beið síðar bana af, og gat hún eigi fyrir andlát sitt skýrt frá aðdraganda slyssins. Sannað var, að A hafði neytt áfengis nefnda nótt, verið á ferli utan heimilis síns og m. a. síðari hluta nætur verið með bifreiðarstjóranum B og félaga hans í bifreið B. B lét síðan A fara gegn vilja hennar úr bifreiðinni að sunnanverðu við Laugaveginn rétt austan við Rauðarárstig. Eftir það ók B yfir Rauðarárstíginn, staðnæmdist örlitla stund fyrir framan hús við hornið, tók þar upp stúlku, beygði síðan aftur á bak suður Rauðarárstíg og þaðan aftur norður götuna og austur Hverfisgötu. Eitt vitni sá manneskju ganga í áttina að Rauðarárstíg frá þeim slóðum, er A fór úr bíl B, rétt áður en B beygði aftur á bak. Þegar hér við bættist, að þessi atvik gerðust á þeim tíma, sem líklegast þótti að slysið hefði gerzt, og öll um- merki á staðnum bentu til þess, að A hefði orðið fyrir afturhluta á bifreið, sem ekið var með sama hætti og áður greinir um bif- reið B, og að hún hefði síðan dregizt með bifreiðinni þvert yfir Laugaveginn, þótti nægilega sannað, að B hefði orðið samvaldur að slysinu með ógætilegum akstri. Þrátt fyrir samtök A og vitna, sem voru í bifreiðinni með honum, um rangan framburð fyrir dómi um málsatvik, þótti ekki nægjanlega sannað, að B hefði orðið slyssins var. Var B m. a. talinn hafa gerzt brotlegur við 215. gr. laga nr. 19/1940 og dæmd fangelsisrefsing ............ Mat og skoðun. Forstöðumaður Stýrimannaskólans í Reykjavík markar á sjóupp- brátt tökustað skips, er var að veiðum í landhelgi. 15, 129, 139, 286, 331, 337, 346, 352, 358, Bifreiðaeftirlitsmenn athuga bifreið, sem valdið hafði slysi. 85, 148, Ökukennari reynir kunnáttu nemanda, sem hafði orðið valdur að slysi í kennslustund. ............0..2000 000 00nn nr Bifreiðaeftirlitsmaður skoðar aðstæður á slysstað og lætur uppi álit um hann sem æfingastað fyrir nemanda í bifreiðaakstri ...... Læknir skoðar mann, er hlaut meiðsli í bifreiðarslysi. 85, 267, 453, BlIs. 291 453 437 267 85 499 f LXXVI Efnisskrá. Læknir skoðar lík manns, er beið bana í bifreiðarslysi. .. 85, 148, Læknir skoðar konu, er varð fyrir árás. ...............0..0... 104, Geðveikralæknir framkvæmir rannsókn og lætur uppi álit sitt um andlega heilsu ákærða. ..............0...... 0. nn nn Lögreglumaður skoðar og reynir hemla bifreiðar, sem valdið hafði SlySi ..........0..20000 Efnafræðingur og mjólkurfræðingur láta uppi álit á aðferð til rann- sóknar á gerilsneyðingu mjólkur ..........000.00 0000... Tveir dómkvaddir menn meta reiðhest, sem farizt hafði í bifreiðar- SIYSI. ........0200200 Í máli út af ætluðu broti á laxveiðilögum lagði Hæstiréttur svo fyrir, að matsgerð skyldi fram fara um það, hvort lögn sú, er í málinu greindi, teldist vera í kvísl, sbr. 1. og 34. gr. laga nr. 112/1941. Landsbanki Íslands lætur uppi álit, hvort tiltekin ríki teljist til svo- nefnds „sterlingssvæðis“ .................0...0.0 00. en Landlæknir lætur uppi álit, hvort tilteknar vörur teljist vera lyfja- VÖFUP .........000 Læknir lætur uppi álit, hvort blóð á hnifsblaði sé úr tilteknu barni Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns, er meiðzt hafði í bif- reiðarslysi ..................0.0. 00 326, Dómkvaddir matsmenn meta húseign. ..........0.0.0000 0000... Skipaskoðunarstjóri lætur uppi álit um orsakir þess, að skipi hvolfdi Húsaleigunefnd metur leigu eftir íbúð. .......................... Dómkvaddir skoðunarmenn skoða spilakassa, lýsa þeim og láta uppi álit um notkun þeirra. ..........0...2000. 0000 Dómkvaddir menn gera uppdrátt af þrætulandi í landamerkjamáli Meiðyrði. Sjá ærumeiðingar. Mijólkurlöggjöf. Mistök höfðu orðið nokkrum sinnum á gerilsneyðingu í mjólkur- stöð, þar sem A hafði yfirstjórn. Tæki stöðvarinnar voru mjög úr sér gengin og mikil vandkvæði á að ráða bót á göllunum. Ekkert var fram komið, er benti til þess að A hefði vanrækt eftirlit með gerilsneyðingunni eða á annan veg rækt starf sitt á aðfinnsluverðan hátt. Var A því sýknaður af refsikröfu ákæru- valdsins. ................000 0 Ómaksbætur. Áfrýjandi, er eigi sótti dómþing í Hæstarétti, dæmdur til greiðslu ómaksbóta. ...........0000 ns 18, 19, 83, Ómerking. a) Einkamál. Aðiljar einkamáls höfðu samið skriflega um að ganga fram hjá sáttamönnum um sáttatilraun í málinu. Héraðsdómara láðist að Bls. 453 388 104 122 152 172 202 222 241 291 499 365 382 400 467 493 152 399 Efnisskrá. LXXVII leita sátta og var dómur og málsmeðferð því ómerkt ........ Héraðsdómari hafði látið undir höfuð leggjast að leiðbeina málsað- iljum, sem voru ólögfróðir, um öflun veigamikilla gagna, svo og að taka ákvörðun um, hvort málið skyldi flutt munnlega eða skriflega. Af þessum sökum var héraðsdómur og málsmeðferð frá þingfestingu ómerkt og málinu vísað heim í hérað til lög- legrar meðferðar. ...............2..... en Héraðsdómari hafði synjað um dómkvaðningu matsmanna í máli, og var sá úrskurður síðan kærður til Hæstaréttar. Úrskurðurinn var ómerktur vegna annmarka um lýsingu á málsatvikum svo og meðferð aðalmáls frá þeim tíma, er greinargerð sóknaraðilja var lögð fram, þar sem héraðsdómari hafði látið undir höfuð leggj- ast að leita sátta og leiðbeina ólöglærðum aðiljum. .......... A höfðaði mál gegn B til greiðslu á byggingarkostnaði húss, og dæmdi héraðsdómari einn málið. Eins og málinu var háttað, þótti nauð- synlegt, að héraðsdómari kveddi sérkunnáttumenn um húsagerð til að dæma málið með sér, sbr. 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar. ...........0.0.00. 0... Landamerkjadómur hafði kveðið upp dóm um merki milli landa A og B. Nú kom í ljós, að lönd A, B, C og D, sem lágu hlið við hlið, voru raunverulega stærri en getið var í afsölum um þau, og þar sem ekki voru í afsölum tilgreindir fastir markadeplar milli landanna, var héraðsdómur ómerktur og lagt fyrir dóminn að taka mál allra nefndra landeigenda til löglegrar meðferðar um skiptingu landa og ákvörðun marka milli þeirra .............. b) Opinber mál. Bandaríkjamaður var ákærður í opinberu máli. Rannsóknardómar- inn þýddi framburð ákærða á íslenzku og síðan aftur á ensku, er bókun var borin undir ákærða. Ekki var vitað um kunnáttu dómarans í enskri tungu. Vegna þessa svo og vegna skorts á nauðsynlegum vitnaskýrslum, var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað. ..............020.0.00 0000... A var grunaður um að hafa ekið bifreið með áhrifum áfengis. Fyrir lögregludómi strax eftir handtökuna viðurkenndi A brot sitt, en ekki var hlutazt til um blóðrannsókn eða leitað vættis löggæzlu- manns þess, er handtekið hafði A. Í næsta þinghaldi tilkynnti dómari A, að mál yrði höfðað gegn honum fyrir brot á 23. gr. bifreiðalaga, án nánari skýringa á kröfum ákæruvaldsins. Nokkrum mánuðum síðar tók A aftur játningu sína fyrir dómi og bar fyrir sig nauðung af hendi nefnds löggæzlumanns. Þess- ari skýrslu A sinnti dómari eigi, en kvað upp sakfellingardóm á hendur A. Eftir uppsögn héraðsdóms kom löggæzlumaðurinn fyrir dóm og gaf skýrslu, en eigi var sú skýrsla borin undir Á né Bls. 136 177 308 417 493 80 LXXVIII Efnisskrá. “ þeir samprófaðir, Vegna þessara galla á málsmeðferð var hér- aðsdómur ómerktur og málinu vísað heim til löglegrar með- ferðar. (..........0....0..0 000 Opinber mál. Sbr. sönnun, vitni. Háð var lögregluréttarrannsókn út af grun um ólöglegar fóstureyð- ingar. Læknir nokkur bar vitni fyrir lögregluréttinum, en neitaði að svara tilteknum spurningum. Úrskurði um vitnaskylduna var skotið til Hæstaréttar, lækninum stefnt þangað sem aðilja og sækjandi og verjandi skipaðir í málinu að hætti opinberra mála Úrskurður um öflun frekari gagna í refsimáli .......... 17, 399, Bandaríkjamaður var ákærður í opinberu máli. Rannsóknardómar- inn þýddi framburð ákærða á íslenzku og síðan aftur á ensku, er bókun var borin undir ákærða. Ekki var vitað um kunnáttu dómarans í enskri tungu. Vegna þess svo og sökum skorts á nauðsynlegum vitnaskýrslum í málinu, var héraðsdómur ó- merktur og málinu vísað heim í hérað ...................0..... Fundið að því, að vitni um ölvun bifreiðarstjóra var eigi prófað sjálf- stætt og eigi var gerð gangskör að öflun vitnaframburða tiltek- inna aðilja ...................000.. ns Hæstiréttur ákveður með úrskurði, að læknaráð láti í té umsögn um andlega heilsu ákærða .................0000 0000 n Í máli út af ætluðu broti á laxveiðilögum lagði Hæstiréttur svo fyrir, að matsgerð um tiltekið efni skyldi framkvæmd áður en málið yrði dæmt þar .................20 0. A var grunaður um að hafa ekið bifreið með áhrifum áfengis. Fyrir lögregludómi, strax eftir handtöku, viðurkenndi hann brot sitt, en ekki var hlutast til um blóðrannsókn eða leitað vættis löggæzlumanns þess, er handtekið hafði A. Í næsta þing- haldi tilkynnti dómari A, að mál yrði höfðað gegn honum fyrir brot á 23. gr. bifreiðalaga, án nánari skýringar á kröfum ákæru- valdsins. Nokkrum mánuðum síðar tók A aftur játningu sína fyrir dómi og bar fyrir sig nauðung af hendi löggæzlumannsins, er handtók A. Þessari skýrslu A sinnti dómari eigi, en kvað upp sakfellingardóm á hendur A. Eftir uppsögn héraðsdóms kom lög- gæzlumaðurinn fyrir dóm og gaf skýrslu, en eigi var sú skýrsla borin undir A né hann samprófaður við löggæzlumanninn. Vegna þessara galla á málsmeðferð var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim til löglegrar meðferðar .................. Fundið að því, að löggæzlumaður, er handtekið hafði ákærða, var látinn vera þingvottur á dómþingi í máli hans ................ Fundið að því, að við framhaldsrannsókn í máli bifreiðastjóra, sem grunaður var um ölvun við akstur, var eigi rannsakaður aðdrag- andi að því, að farþegi í bifreiðinni hafði borið rangt fyrir dómi um málsatvik .............0...0.0.. nn Bls. 250 10 467 80 119 172 202 250 250 Efnisskrá. LXXIX Fundið að því í máli gegn A, sem ákærður var um ölvun við akstur, að lögreglumaður sá, er kærði A, var eigi látinn gefa skýrslu fyrir dómi né farþegar í bifreið A, og eigi var framkvæmd blóðrannsókn á A ................00. 0... ne A og B höfðu fyrir dómi viðurkennt sameiginlega þátttöku í ólög- legri áfengissölu. B tók síðar játningu sína aftur fyrir dómi, en þeirri afturköllun var eigi gaumur gefinn .........0........... Opinberir starfsmenn. Sjá lögreglumenn, stjórnsýslumenn. Rangur framburður. Bifreiðarstjórinn A var ákærður fyrir að hafa ekið bifreið ölvaður. B var farþegi í bifreiðinni. Fyrir lögregludómi bar B, að A hefði eigi ekið bifreiðinni í umrætt skipti, heldur annar maður, sem hann gat þó eigi nafngreint. Síðar viðurkenndi B, að hann hefði borið rangt um þetta efni og A hefði ekið bifreiðinni. Var B dæmd fangelsisrefsing fyrir þetta brot sitt samkvæmt 1. málsgr. 142. gr. laga nr. 19/1940 ...............0. 200 Refsingar. 1. Um refsingar og einstök refsiverð verk. Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir brot á áfengislögum, bifreiðalögum og lögreglusamþykkt ............0.0.00...0000.. Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir manndráp af gáleysi og brot á ákvæðum bifreiðalaga .......................... 85, Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir líkamsárás, rösk- un á heimilisfriði, brot á áfengislögum og lögreglusamþykkt .. 2 menn dæmdir í sama máli til refsingar fyrir skírlífisbrot og lík- AMSÁTÁS .........0.....000 Það. metið til þyngingar refsingu, að tveir menn frömdu í samein- ingu skirlífisbrot og líkamsárás, sbr. 2. málsgr. 70. gr. laga nr. 19/1940 .........0.0.0.2.0 000. Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir brot á áfengislögum og bifreiðalögum .................0..0... 0 119, 313, Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir brot á 219. gr. laga nr. 19/1940, bifreiðalögum, umferðarlögum og lögreglusamþykkt .. A var dæmdur í sekt 20. maí 1947 fyrir botnvörpuveiðar í landhelgi. Hann varð sekur um samskonar brot í júníbyrjun 1948 og hlaut því þá, auk sektar, varðhaldsrefsingu, sbr. 5. gr. laga nr. 45/1937 Aðilja dæmdur hegningarauki samkvæmt 78. gr. laga nr. 19/1940 Þrír menn dæmdir í sama máli til refsingar fyrir fjársvik, þjófnað og brot á áfengislögum ...................0.. 0 Sektarupphæð ákveðin með hliðsjón af efnahag sakbornings, sbr. 51. gr. laga nr. 19/1940 .................0.0.0.0 0. Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir brot á 219. gr. laga nr. Bls. 315 440 300 22 148 96 104 104 315 122 129 190 LXXXK Efnisskrá. Bls. 19/1940, bifreiðalögum, umferðarlögum og áfengislögum .... 267 Tveir menn dæmdir í sama máli til refsingar fyrir brot á áfengis- lögum, bifreiðalögum og 142. gr. laga nr. 19/1940 ............ 300 Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir brot á bifreiðarlögum, umferðarlögum og lögreglusamþykkt .........00.0..000 00... 318 A var dæmdur í sekt 2. apríl 1947 fyrir botnvörpuveiðar í land- helgi. Hann varð sekur um samskonar brot í marz 1948 og hlaut því þá, auk sektar, varðhaldsrefsingu, sbr. 5. gr. laga nr. 5/1920 331 A var dæmdur í sekt 27. febrúar 1946 fyrir botnvörpuveiðar í land- helgi. Hann varð sekur um samskonar brot í marz 1948 og hlaut því þá, auk sektar, varðhaldsrefsingu, sbr. 5. gr. laga nr. 5/1920 337 Aðili dæmdur til refsingar í sama máli fyrir líkamsárás og brot á áfengislögum ..............%00 0000 n en 388 Aðili dæmdur í sama máli til refsingar fyrir manndráp af gáleysi, brot á bifreiðalögum og áfengislögum ..........0.0..00. 0000... 453 2. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Sekt: 100 kr. Vararefsing: 3 daga varðhald .............. 8, 122 — 8000 kr. — 65 — — 15 — 300 kr. —- T — rr 19 —- 800 kr. — 15 — — 56 — 700 kr. — 12 — = 115 — 9000 kr. — 15 — 129 — 29500 kr. — 8 mánaða varðhald .............. 139 — 1500 kr. — 15 daga varðhald ................ 148 — 800 kr. — 6 — 222, 226 — 1200 kr. — 5 — a 241 — 5000 kr. -- 2 mánaða varðhald .............. 267 — 29500 kr. — 6 mánaða varðhald .............. 286 — 1000 kr. — 20 daga varðhald ................ 318 — 42500 kr. — 7 mánaða varðhald 331, 337, 346, 352, 358, 437 —- 400 kr. — 5 daga varðhald ................ 382 — 4000 kr. — 60 — — 467 — 1000 kr. —— 18 — rr 467 b. Varðhald dæmt ... 22, 85, 96, 119, 122, 129, 300, 313, 315, 331, 337 d. Fangelsi dæmt ...........0...0.000 000. 104, 144, 190, 300, 453 e. Upptaka eignar dæmd 15, 129, 139, 286, 331, 337, 346, 352, 358, 437, 467 f. Ómerking ummæla ...................000 ln 19, 115 g. Svipting réttinda samkvæmt 3. málsgr. 68. gr. laga nr. 19/ 1940 ......0.0.020. 104, 190, 291, 300 h. Svipting ökuleyfis samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 og 21. gr. áfengislaga nr. 33/1935 .........00000 0000... 22, 119, 300, 313, 315 Efnisskrá. LXXKXKI i. Svipting ökuleyfis samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 .......... a erg 85, 122, 148, 318, Reklamation. Sjá tómlætisverkanir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarssektir og vítur. Dómari víttur fyrir drátt á sendingu kærumálsskjala til Hæsta- réttar .............02.00.0 ens Fógeti víttur fyrir málsmeðferð, er braut í bága við ákvæði laga nr. 85/1936 ..........0...00 0... Uppboðshaldari víttur fyrir málsmeðferð, sem braut í bága við á- kvæði laga nr. 85/1936 .........00.00000 000 Hæstaréttarlögmaður víttur fyrir að veita ekki andstæðing sínum fyrir Hæstarétti færi á að taka upp í ágrip dómsgerða þau skjöl, er hann taldi máli skipta ...........020.000 000. 0 0 Átalin var ástæðulaus kæra máls til Hæstaréttar .................. Hæstaréttarlögmaður víttur fyrir vangæzlu um útgáfu áfrýjunar- stefnu, er olli hættu á því, að umbjóðandi hans missti færi á að bera mál hans undir Hæstarétt .............0..00......0... 110 Málflutningsmenn víttir fyrir drátt á máli ...................... Sakhæti. A og B voru ákærðir fyrir brot á XXII. og XXIII. kafla laga nr. 19/1940. Geðveikralæknir, sem framkvæmdi rannsókn á andlegri heilsu þeirra, taldi þá hvorki andlega vanþroska, geðveila né geðveika, en hegðun þeirra kynni að hafa stafað af sjúklegri á- fengisverkun A bjó einn í hreysi í útjaðri kaupstaðar. Kvöld eitt í maímánuði réðist hann með sveðju inn í næsta hús, þar sem tvö börn voru stödd. Særði hann yngra barnið til ólífis, en eldra barnið komst undan mikið meitt, svo og móðir barnanna, er komið hafði á vettvang, og A réðist einnig á. A hafði orðið geðveikur árið 1940, síðan batnað nokkuð, en versnað síðar hvað eftir annað og verið þá langdvölum á geðveikrahæli. Með tilliti til þessa svo og þess, að ekki þótti í ljós neitt sennilegt tilefni annað en brjál- semi til verknaðarins og að árásin var framin án nokkurrar leyndar og tilviljun virtist ráða því, hver fyrir henni varð, þá var talið víst, að A hefði verið alls ófær um að stjórna gerðum sínum, er hann vann þessi verk. Var honum því samkvæmt 15. gr. laga nr. 19/1940 eigi dæmd refsing Saknæmi. Ökukennarinn A var að kenna nemanda sínum, B, akstur bifreiðar. Þótt aðeins væri um þriðju kennslustund að ræða, lét A B aka 453 11 54 74 „115 487 104 291 LXXKII Efnisskrá. fjölfarnar götur í kaupstað. Stöðvaðist bifreiðin í einni slíkri götu og við tilraunir B til að komast á rétta leið, fór svo, að bifreiðin geystist aftur á bak í stað þess að fara áfram. Varð bifreiðin þá vegfaranda einum að bana og olli meiðslum annars. Var A, sem bar ábyrgð á akstrinum, talinn eiga sök á slysi þessu með stórfelldu gáleysi. Hinsvegar þótti B ekki eiga hér refsi- verða sök, þar eð hann fór í stjórn bifreiðarinnar eftir fyrirsögn A og hann mátti eftir atvikum treysta því, að A gætti alls ör- yggis í því sambandi ......................00. 000. Stjórnandi bifhjóls olli líkamsmeiðslum á farþega sínum með gá- lausum akstri og hlaut refsingu fyrir ................0...0.... Bifreiðarstjórinn A var samvaldur að dauðaslysi með gálausum akstri og hlaut refsingu fyrir ...................0.000.. 0... Mistök höfðu orðið nokkrum sinnum á gerilsneiðingu í mjólkurstöð, sem A veitti forstöðu. Tæki stöðvarinnar voru mjög úr sér gengin og mikil vandkvæði á að ráða bót á göllunum. Ekkert var fram komið, er benti til þess, að A hefði vanrækt eftirlit með gerilsneyðingunni eða á annan veg rækt starf sitt á aðfinnslu- verðan hátt. Var A því sýknaður af refsikröfu ákæruvaldsins Bifreiðarstjóri olli slysi á hesti með gálausum akstri .............. Eigandi hests var talinn hafa sýnt ónóga varkárni með því að láta hest fara lausan um fjölfarinn veg í kaupstað og hann því einn- ig talinn eiga sök á því, að hesturinn varð fyrir bifreið ........ Bifreiðar rákust á á gatnamótum og varð tjón af. Var talið, að stjórnendur beggja bifreiðanna hefðu átt sök á slysinu með gá- leysi í akstri ..................0..0. 002 A stýrði áætlunarbifreið, sem var með 22 farþega, um Borgarfjörð. Er komið var að hættulegri beygju vestan Gljúfurár og A ætlaði að hægja enn frekar á ferðinni, kom í ljós, að hemlar bifreið- arinnar voru óvirkir. Gat A eigi hægt nægilega og greip þá til þess ráðs að aka bifreiðinni út af veginum til að forða því, að hún félli í gljúfrið. Valt bifreiðin við, en þó eigi niður í ána, og slösuðust margir farþeganna. Talið var, að bilun á hemlun- um hefði verið aðalorsök slyssins, en að A hefði þó ekið of hart á slysstaðnum og tekið of seint að reyna að skipta í lægra gang- hraðastig. Var þessi aðgæzluskortur talinn samorsök slyssins og A því brotlegur við ákvæði 26. og 27. gr. laga nr. 23/1941 og 219. gr., sbr. 218. gr. laga nr. 19/1940 ...........0.0..00.00 Bifreiðarstjóri ók mjög gáleysislega um götur kaupstaðar, en olli þó ekki slysi. Hlaut hann refsingu fyrir ...............0.0...... Skipstjóri hélt áfram lestun síldar í skip sitt, eftir að hann hafði orðið þess var, að það var óstöðugt. Hvolfdi síðan skipinu og fórst það, en mannbjörg varð. Skipstjóri þótti hafa sýnt nokkra vangæzlu og var honum dæmd refsing ............0.00........ Talið var eftir atvikum sannað, að A hefði ekið á konuna B með Bls. 85 122 148 152 172 172 181 267 318 Efnisskrá. LXXKXIII Bls. Þeim afleiðingum, að B beið síðar bana ai. Hafði A ekið bifreið sinni aftur á bak inn í götu, án þess að gæta sérstaklega í kringum sig og hafði hann þó rétt áður látið B, sem var ölvuð, úr bifreið sinni gegn vilja hennar. Þótti A með þessu hafa sýnt gáleysi í akstri, og honum dæmd refsing samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 Hinsvegar þótti eigi, þrátt fyrir samtök A og vitna, sem voru í bifreiðinni með honum, um rangan framburð fyrir dómi um málsatvik, nægjanlega sannað, að A hefði orðið slyssins var ............... 00. 453 Sameign. 31 stéttarfélag mynduðu svonefnt fulltrúaráð verkalýðsfélaga í kaup- stað, og áttu félögin í sameign m. a. fasteignir. 11 af félögum þessum ákváðu að höfða mál gegn fyrrverandi stjórnendum full- trúaráðsins vegna sölu á tiltekinni fasteign verkalýðsfélaganna. Þrátt fyrir ákvæði 46. gr. laga nr. 85/1936 var talið, að þessi 11 félög gætu leitað dóms fyrir sig um kröfu þeirra um ógild- ingu afsals, endurgreiðslu arðs og greiðslu skaðabóta ........ 255 Samningar. Sbr. eignarréttur, farmsamningur, fasteignasala, húsaleiga, kaup og sala, lóðamerkjamál, skaðabætur, verksamningar, vinnusamningar. Forráðamenn h/f A tjáðust í samningi hafa selt B o. fl. öll hluta- bréf félagsins, en B o. fl. fengu þó einungis tiltekna eign, verk- smiðju ásamt búnaði, og var svonefnt andvirði hlutabréfanna ákveðið sama verði og verksmiðjan hafði verið föl fyrir rétt áður. Undan kaupunum voru hinsvegar dregnar aðrar verð- miklar eignir A, þ. á m. útistandandi skuldir, og seljendur tóku að sér greiðslu allra skulda A. Framkvæmdu þeir síðan skulda- skil á eignum þessum og skuldum, en B o. fl. hófu hinsvegar sjálfstæðan rekstur í hinni keyptu verksmiðju. Þótti því verða að telja, að hið raunverulega efni framangreinds samnings hefði einungis verið sala á nefndri verksmiðju ásamt búnaði ...... 228 Byggingarmeistarinn A o. fl. fengu leigurétt yfir lóð í Reykjavík til að reisa þar íbúðarhús. Síðar varð samkomulag um, að A byggði íbúðarhús fyrir B á lóð þessari. Hélt B því fram, að efni þess samnings hefði verið á þá lund, að A tæki að sér byggingu hússins í ákvæðisvinnu, en A skyldi fá hálfan hagnað af því, sem húsið yrði ódýrara en ákvæðisupphæð nam og greiða að hálfu Þann byggingarkostnað, sem færi fram úr nefndri fjárhæð. A hefði átt að fá venjulegt taxtakaup fyrir vinnu sína við húsið og að auki 20 þús. kr. í umsjónarlaun, en húsið skyldi vera fullgert fyrir ákveðinn tíma. A taldi hinsvegar, að efni samn- ingsins hefði verið það, að B legði fram allt fé til byggingar- innar eftir reikningi og auk þess greiða 20 þús. kr. í umsjónar- LXXKXIV Efnisskrá. laun. A hefði hinsvegar átt að leggja til byggingarefni, sem hann hafði fest kaup á, sinna verki þessu sem aðalstörfum svo og afsala lóðarréttindum til B, þegar það væri heimilt. Þótti verða að miða við þessar málsskýringar A, enda hafði B engar sönnur fært á framangreindar staðhæfingar sínar um efni samn- ÍNgSINS ............00...0 0. Samvinnufélög. Snemma árs 1944 var stofnað á Akranesi samvinnufélagið Olíusam- lag Akraness (O) og var tilgangur þess einkum að útvega félags- mönnum olíu með hagkvæmum kjörum. Félagið var tilkynnt til samvinnufélagaskrár 21. jan. 1944 og skrásett þar sama dag, en hinsvegar birtist tilkynning um skráninguna eigi í Lögbirtinga- blaði fyrr en 14. nóv. 1946. Snemma árs 1944 pantaði formaður og framkvæmdastjóri O tvo olíugeyma hjá járnsmiðju nokkurri (L). Voru geymarnir afhentir O í marz-mánuði 1944 og kostaði smíði þeirra kr. 19884,52. O greiddi ekki skuldina og fékk L þá dóm fyrir kröfunni. Við fjárnámsgerð hjá O var vísað á olíu- geymana sem einu eignir félagsins. Voru þeir síðan seldir á opin- beru uppboði fyrir kr. 6649,50. J var einn af stjórnendum í O. L höfðaði nú mál gegn J og krafðist greiðslu á mismun dóm- skuldarinnar og uppboðsandvirðisins. Talið var, að L hefði, er samið var um smíði olíugeymanna, mátt gera ráð fyrir, að O væri félag með takmarkaðri ábyrgð. Stjórnendur O, þ. á. m. J, hafi haft vitneskju um viðskipti þessi, er geymarnir voru af- hentir, og engir af stjórnendum hafi hreyft neinum andmælum, er geymarnir komu. Þegar af þeirri ástæðu hafi O verið við kaupin bundin, en J var hinsvegar ekki talinn bera persónulega ábyrgð á allri kröfu L, þótt tilkynning um skrásetningu O hefði eigi verið birt, er kaup geymanna voru ráðin. Á hinn bóginn var það metið J sem stjórnanda í O til vanrækslu, að hinir 15 stofnendur O höfðu ekki greitt tilskilin gjöld, kr. 300.00 fyrir hvern, í stofnsjóð O, er vera skyldi til tryggingar skuldbinding- um O auk 300 króna ábyrgðar hvers félagsaðilja. Var J því talinn bera ábyrgð á skuld O við L sem stofnsjóðsgjöldum hinna 15 aðilja nam, auk fyrrgreindrar 300 króna ábyrgðar .......... Kaupfélagið A rak gróðurhúsarækt í Ö-hreppi árið 1946. Lagði Ö útsvar á A árið 1947 vegna reksturs þessa. Talið var, að rekstur þessi væri innan verksviðs sámvinnufélaga samkvæmt lögum nr. 46/1937. Samkvæmt II. tl. 2, 6. gr.,, sbr. b-lið 2. málsgr. 8. gr. laga nr. 66/1945 hefði A því átt að greiða útsvar af þeim arði þessa reksturs, sem leitt hefur af skiptum við utanfélags- menn. Útsvar A til Ö var hinsvegar lagt á allan framangreind- an rekstur og því ólöglega á lagt. Var þessvegna synjað um lögtak hjá A fyrir útsvarinu ..........20.00 0000. n nn Efnisskrá. LXXXV Bls. Sáttir. Sáttatilraun. Aðiljar einkamáls höfðu samið skriflega um að ganga fram hjá sáttamönnum um sáttatilraun í málinu. Héraðsdómara láðist að leita sátta og var dómur og málsmeðferð því ómerkt ...... Sektir. Sekt, sem dæmd var eftir lögum nr. T0/1947, ákveðin með hliðsjón af 1. gr. laga nr. 14/1948 um ákvörðun fésekta. .............. Af lögum nr. 14/1948 og forsögu þeirra varð ekki ráðið með öruggri vissu, að þeim væri ætlað að ná til fésekta, sem miðaðar eru við gullkrónur. Sekt skipstjóra, sem gerzt hafði brotlegur við lög nr. 45/1937, var því einungis ákveðin samkvæmt þeim lög- UM 20... 15, 129, Sekt, sem dæmd var eftir lögum nr. 33/1935, ákveðin með hliðsjón af lögum nr. 14/1948 um ákvörðun fésekta ...........000.... Sératkvæði. Einn dómenda í Hæstarétti greiðir sératkvæði í máli um eignar- rétt að refaskinni ................20.000 0000 00 nn Einn dómenda í Hæstarétti greiðir sératkvæði út af ágrips- gerð í máli, sem áfrýjað hafði verið ..............0..0.0..... Einn dómenda í Hæstarétti greiðir sératkvæði út af málskostnaðar- ákvæði dóms Einn dómenda í Hæstarétti greiðir sératkvæði út af skaðabótum í meiðyrðamáli ..............2..00.... sn Tveir af dómendum Hæstaréttar greiða sératkvæði í skaðabótamáli Tveir dómenda í Hæstarétti greiða sératkvæði varðandi framhalds- rannsókn í opinberu máli .............0..00.. 000... n Tveir dómenda í Hæstarétti greiða sératkvæði í skattamáli ........ Einn dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í máli út af líkams- ÁÞÁS ..........02 0000 Einn dómanda í merkjadómi greiðir sératkvæði í lóðamerkjamáli Tveir dómenda í Hæstarétti greiða sératkvæði í lóðamerkjamáli Einn dómenda í Hæstarétti greiðir sératkvæði í skuldamáli ...... Siglingadómur. Siglingadómur rannsakar og dæmir mál á hendur skipstjóra fyrir brot á 261. gr. siglingalaga nr. 56/1914 ...................... Siglingalög. Vélskip, sem A hafði skipstjórn á, sökk, er það var að síldveiðum í blíðskaparveðri. Skip þetta hafði áður verið olíuflutningaskip, en var síðar breytt í fiskveiðaskip. Var það í fyrstu veiðiför sinni, er slysið bar að höndum. Var talið, að framangreindar breyting- 136 286 440 54 110 115 172 202 205 388 407 407 487 382 LXXXVI Efnisskrá. ar á skipinu hafi minnkað sjóhæfi þess, en jafnframt, að A hefði sýnt nokkra vangæzlu með því að halda áfram lestun síldar, eftir að hann varð þess var, hversu skipið var óstöðugt. Var honum því dæmd sektarrefsing samkvæmt 261. gr. siglingalaga nr. 56/1914 .............00 0002. Sjó- og verzlunardómur. Mál til ákvörðunar skaðabóta vegna uppsagnar á ráðningarsamningi skipstjóra ...........%00.. 00... Mál til heimtu kaups skipverja ............200200.0 00 Mál til heimtu farmgjalds, aukabiðdagagjalds og til endurheimtu ofgreiddra útgjalda á hleðslustað .................0.......000. Sjóveðréttur. Sjóveð dæmt til tryggingar kaupi skipverja .........0..0.....0... Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi. A var skipstjóri á skipi B. B sagði A upp skipstjórn hinn 28. febrúar 1946 og skyldi uppsögnin koma til framkvæmda 31. maí s. á. A fór áfram með skipstjórn, þar til annar skipstjóri var látinn taka við skipinu þann 28. júní 1946. Ekki þótti sannað, að svo hefði samizt með aðiljum eða A hefði mátt líta svo á, að hann ætti að fara með skipstjórn einungis tiltekinn tíma frá lokum uppsagnarfrests samkvæmt fyrrgreindri uppsögn. Var A því tal- inn eiga rétt til skaðabóta úr hendi B, vegna þess að hann var látinn víkja úr stöðu sinni án lögmælts uppsagnarfrests hinn 28. júní 1946 ..............0000002 000 b) Skaðabætur utan samninga. Héraðsdómari hafði gengið fram hjá málsástæðu í máli A gegn B án þess að dæma hana. Af þessum sökum var málið ómerkt í Hæstarétti. A taldi sig hafa orðið fyrir tjóni vegna þessarar yfirsjónar héraðsdómara og höfðaði því mál í héraði gegn ríkis- sjóði til greiðslu málflutningslauna og dómgjalda í máli því, sem ómerkt var. Talið var, að úrlausn um bótaskyldu ríkissjóðs vegna dómaraverka yrði ekki fengin með málsókn gegn ríkis- sjóði í héraði, sbr. 2. málsgr. 34. gr. laga nr. 85/1936, og framan- greindu máli því vísað frá héraðsdómi ...................... Maður, er settur hafði verið í fangaklefa vegna ölvunar og fleiri afbrota, olli skemmdum í fangaklefanum. Var hann dæmdur í opinberu máli, sem höfðað var gegn honum, til greiðslu skaða- bóta fyrir spjöll þessi ...................... 0 A og B réðust að stúlkunni C, veittu henni áverka og brutu einnig gegn henni á annan veg, þannig að varðaði við 209. og 218. gr. Bls. 382 27 447 478 447 27 50 96 Efnisskrá. LXXXVII Bis. laga nr. 19/1940. Voru þeir í opinberu máli dæmdir til að greiða C in soliðum skaðabætur fyrir atvinnutjón, lækniskostnað, fata- spjöll, þjáningar og miska .........0000e enn erenne renn 104 Í meiðyrðamáli var krafizt miskabóta. Ummæli þau, er stefnt var út af, voru talin fara út fyrir takmörk leyfilegrar gagnrýni, þau flest ómerkt og refsað fyrir þau. Ekki þótti samt eftir mála- vöxtum næg ástæða til að dæma miskabætur ................ 115 A, sem var á ferð með tvo hesta, var kominn í útjaðar kaupstaðar. Reið hann öðrum hestinum, en lét hinn fara lausan á undan. Bar þá að bifreið B og rakst hún á lausa hestinn með þeim af- leiðingum að hann fótbrotnaði. Varð að skjóta hestinn sam- stundis. A krafði B bóta fyrir hestinn, er var afburðagóður reið- hestur. Talið var, að bifreiðarstjóri bifreiðar B hefði átt megin- sök á slysinu með því að hemla ekki bifreið sína og stöðva Í tæka tíð, er hann sá hestinn framundan, sbr. 1. málsgr. 27. gr. laga nr. 23/1941. Hinsvegar þótti A ekki hafa sýnt næga varkárni, er hann lét hestinn fara lausan inn á mjög fjölfarinn veg í út- jaðri kaupstaðar, sbr. 12. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Þótti hæfilegt að skipta ábyrgð á tjóninu þannig, að B bæri % hluta þess, en A sjálfur % hluta. Var fjárhæð bóta miðuð við áætlað söluverð hestsins samkvæmt mati ........00000 0000 nn renn 172 Bifreið, sem A átti, var ekið suður Hringbraut í Reykjavík. Bifreið, er B og C áttu, kom í sömu mund inn á Hringbraut frá Liljugötu, og rákust bifreiðarnar á. Bifreið A skemmdist, og krafði A þá B og C bóta. Talið var, að stjórnandi bifreiðar B og C ætti megin- sök á slysinu, þar sem honum hefði borið að sýna ýtrustu var- kárni, er hann ók út á Hringbraut, og vera við því búinn að stöðva bifreiðina tafarlaust, ef með þyrfti. Stjórnandi bifreiðar A þótti heldur eigi hafa gætt fyllstu varúðar og var hann því einnig talinn eiga nokkra sök, þannig, að A var gert að bera tjón sitt sjálfur að 74 hluta, en B og C % hluta þess in soliðum. .... 181 A hafði stolið munum af B, C og D. Í opinberu máli gegn A út af þjófnaðinum var A dæmt að greiða B, C og D skaðabætur. .... 190 Í janúarmánuði 1947 héldu bifreiðarstjórarnir A og B með bifreið frá Hafnarfirði norður til Akureyrar og unnu þeir að þeim flutn- ingi í þágu Akureyrarkaupstaðar (K), er átti bifreiðina. Á þjóð- veginum norður í Húnavatnssýslu vildi það slys til, er A stjórn- aði bifreiðinni, að hún fór á hliðina út af veginum. Við veltuna datt B út úr Þifreiðinni með þeim afleiðingum, að hann beið þegar bana af. B hafði búið ógiptur með konunni C frá því á árinu 1933 þar til slysið varð og þau áttu saman tvö börn, D og E. Höfðaði nú C fyrir sína hönd og D og E mál gegn K til greiðslu útfararkostnaðar og skaðabóta. Talið var, að K bæri bótaábyrgð samkvæmt 1. og 2. málsgr. 34. gr., sbr. 35. gr. laga nr. 23/1941 og þóttu ekki efni til að skipta sökinni. Einnig var talið, að C ætti LXXXVIII Efnisskrá. Bls. rétt til bóta fyrir missi framfærslu vegna dauða B samkvæmt 2. málsgr. 264. gr. laga nr. 19/1940, sbr. ákvæði laga nr. 50/1946, þar sem ekkert var fram komið, er benti til þess, að breyting væri í vændum á sambúð B og C. Við ákvörðun bótanna til C var þó til þess litið, að sambandi B og C varð ekki að fullu jafn- að til hjúskapar. Var K dæmt að greiða C dánarbætur, kr. 23000.00, svo og útfararkostnað, kr. 2500.00, auk kr. 10000.00 í dánarbætur til D og kr. 11500.00 í dánarbætur til. .......... 214 A ók bifhjóli eftir götu í kaupstað. Á götuhorni kom bifreið B, er hann stýrði sjálfur, á móti bifhjólinu og hélt bifreiðin sig á hægri vegarbrún. Rakst bifreiðin á bifhjólið og varð vinstri fótur A fyrir henni. Hlaut A af opið beinbrot, sem erfitt reyndist að lækna, og varð A að liggja lengi í sjúkrahúsi af þessum sök- um. Tryggingaryfirlæknir mat örorku A 100% fyrstu 6 mánuði eftir slysið, 50% næstu 2 mánuði, 30% næstu 2 mánuði og 10%, næstu 8 mánuði þar á eftir. Varanleg örorka við erfið störf var metin undir 5%, en hinsvegar engin við samskonar störf og A gengdi áður (póstmannsstörf). Talið var, að B bæri einn bóta- ábyrgð á slysinu og var honum því dæmt að greiða A bætur fyrir atvinnutjón, sjúkrakostnað, fataspjöll, þjáningar og óþægindi, samtals rúmar 22 þús. kr. ..........000.0 00 326 A hafði reist verðmæt mannvirki, sem stóðu að nokkru leyti á lóð B. Vegna þeirrar miklu eyðileggingar á verðmætum, sem brott- nám mannvirkjanna mundi valda, þótti verða við það að sitja, að A héldi lóðarspildu B, en B var hinsvegar talinn eiga skaða- bótakröfu á hendur A af þessum sökum .................... 407 A var fastráðinn símritari, en starfaði jafnframt hjá vátryggingar- félaginu B og safnaði tilboðum í vátryggingar fyrir hönd fé- lagsins. Öðrum vátryggingarfélögum þótti grunsamlegt, hversu forráðamenn B höfðu vitneskju um ýms viðskiptaleyndarmál þeirra, er fram höfðu komið í símskeytum. Varð þetta til þess, að A var kærður fyrir brot í símritarastarfi og fór fram lög- regluréttarrannsókn af því tilefni. Í sambandi við rannsóknina var A hafður í gæzluvarðhaldi í 2 daga. Að rannsókn lokinni lýsti dómsmálaráðuneytið því, að eftir atvikum þætti eigi næg á- stæða til opinberrar málshöfðunar á hendur A. Hann höfðaði síðan mál gegn ríkissjóði til greiðslu skaðabóta fyrir gæzluvarð- hald að ósekju. Talið var, að starf A hjá B hafi vegna aðstöðu hans sem símritara til vitneskju um viðskiptaleyndarmál keppi- nauta B verið ótilhlýðilegt og algerlega ósamrýmanlegt símrit- arastarfinu. Hafi hann og haft færi á að hagnýta sér vitneskju sína, enda þótt hann bryti ekki beinlínis þagnarskyldu. Að vísu hefðu ekki verið færðar fullar sönnur á einstakar sakar- giptir á hendur A um brot í starfi, en hinsvegar skorti alger- Efnisskrá. LXXXIX Bls. lega skilyrði til þess að dæma honum bætur fyrir gæzluvarð- haldsvist hans. ..........00..00 0. 427 A ók bifreið, sem B átti, og olli miklu slysi. Fórst einn farþega í bif- reiðinni, annar hlaut talsverð meiðsl og bifreið B eyðilagðist að mestu. Opinbert mál var höfðað gegn A, honum dæmd refsing fyrir ógætilegan akstur og hann sviptur öÖkuleyfi ævilangt. Einkamál voru höfðuð gegn B sem eiganda bifreiðarinnar og honum dæmt að greiða bætur vegna andláts annars farþegans og meiðsla hins, samtals rúmar 44 þús. kr. Andvirði bifreiðar- innar fyrir slysið var talið vera kr. 10500.00, en hana tókst að selja eftir slysið fyrir kr. 1800.00 og vátryggingarfé nam rúm- um 26 þús. kr. B höfðaði nú mál gegn A til greiðslu bóta fyrir tjón það, er hann hafði orðið að þola vegna slyssins, samtals rúmar 26 þús. kr. Var háttsemi A talin hafa verið slík, að skaðabótaskyldu varðaði og honum því dæmt að greiða B nefnda fjárhæð. ..............00 2200 431 A var skipstjóri á skipi B og réði skipverja til starfa á skipinu. Voru þeim í skipshafnarskrá áskilin betri kjör en venju samkvæmt giltu á veiðum þeim, er skipið stundaði. B krafðist bóta úr hendi A, sem samsvaraði þeirri fjárhæð, er B hafði orðið að greiða skipverjunum umfram taxta, þar sem B taldi, að A hefði í heimildarleysi látið skrá skipverjana fyrir hærri kjör en venja var. Af gögnum málsins var ljóst, að skipverjarnir vildu eigi ráðast á skipið, nema með þeim kjörum, er þeim voru áskil- in í skipshafnarskránni. B var viðstaddur lögskráningu þeirra, og mátti því vera kunnugt um ráðningarkjör. Hann hreyfði og engum athugasemdum um ráðningu skipverja fyrr en í grein- argerð í héraði í máli, sem A hafði höfðað gegn B til kaup- greiðslu. Þótti því eigi sannað, að A hefði farið út fyrir stöðu- umboð sitt við nefnda skráningu og hann sýknaður af kröfu B. 447 A var farþegi í áætlunarbifreið, sem B átti. Bifreiðin fór út af veg- inum, og þótti stjórnandi hennar vera samvaldur að slysinu. A meiddist mikið við slysið, án þess að hann ætti nokkra sök þar á. Var B því dæmt að greiða A bætur fyrir allt tjón hans, sbr. 1. málsgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Tók dómsfjárhæðin til bóta fyrir atvinnutjón og örorku, sem metin var varanleg 40% (kr. 120000.00), fyrir þjáningar (kr. 15000.00), lækniskostnað og end- urgreitt fargjald. ...........0...0..00 00. 499 Skattar og gjöld. a) Til bæjar- og sveitarfélaga. A hafði greitt útsvar sitt í S-hreppi ótilkvaddur og fyrirvaralaust, þótt hann hefði þá fyrir meira en ári tekið sér bólfestu í R- kaupstað, þar sem hann var orðinn útsvarsskyldur. Krafa A um endurheimtu útsvarsins í S-hreppi var því ekki tekin til greina. 33 XC Efnisskrá. Neskaupstaður (N) lagði árið 1946 útsvar á útgerðarmanninn A, sem búsettur var á Akureyri, vegna útgerðar hans og eignar á til- teknu skipi árið 1945. A vildi eigi greiða útsvarið og krafðist N þá lögtaks. Ekkert var fram komið um, að A hefði haft starfs- stöð í N í sambandi við útgerð skips síns árið 1945 og ekki þótti það, eins og á stóð, baka A útsvarsskyldu í N, þó að skip hans væri skrásett þar og að bróðir hans, sem þar var búsettur, hefði Í tvö eða þrjú skipti nefnt ár staðið að samningum f. h. A um skipið til flutninga. Var því synjað um framgang lögtaksgerðar- innar. Kaupfélagið A rak gróðurhúsarækt í Ö-hreppi árið 1946. Lagði Ö útsvar á A árið 1947 vegna reksturs þessa og var miðað við allan gróðurhúsarekstur A nefnt ár. Talið var, að rekstur þessi væri innan verksviðs samvinnufélaga samkvæmt lögum nr. 46/1937. Samkvæmt II. tl. 2, 6. gr., sbr. b-lið 2. málsgr. 8. gr. laga nr. 66/1945 hefði A því átt að greiða Ö útsvar af þeim arði þessa reksturs, sem leitt hafði af skiptum við utanfélagsmenn. Útsvar A til Ö var hinsvegar lagt á allan framangreindan rekstur og því ólöglega á lagt. Var því synjað um lögtak hjá A fyrir útsvarinu. Olíufélagið S hafði fengið olíu hjá Bandaríkjamönnum á Keflavíkur- flugvelli gegn því að greiða síðar með samskonar vöru. Olían var flutt út í skip S í höfn kaupstaðarins K, er krafði S um hafn- argjöld af þessum sökum. Talið var, að nefnd afnot S af hafn- artækjum K hefðu verið í þágu S og var honum því dæmt skylt að greiða K hafnargjöld, sbr. 34., 38. og 3. málsgr. 43. gr. reglu- gerðar nr. 10/1942. Af hálfu hreppsins B var krafizt lögtaks hjá olíufélaginu S fyrir útsvari til hreppsins og var það útsvar á lagt vegna útsölu S á olíum og benzini í hreppnum B. S átti tæki þau, sem notuð voru til.sölunar á staðnum, og voru þau að nokkru leyti á eigin lóð, en að nokkru á landi, sem S hafði tekið á leigu. Samkvæmt samningi S og sölumanns hans á staðnum (C) skyldi C hlíta á- kvörðunum S um útsöluverð benzinsins og olíunnar og annast söluna gegn tiltekinni þóknun. Hinsvegar bar C ábyrgð á birgð- um þeim, er hann veitti móttöku, nema spjöll yrðu á þeim af óviðráðanlegum orsökum, svo og ábyrgð á skilvísri greiðslu á andvirði hinna seldu vara. Þessi samningur S og C var að vísu að formi til talinn fjalla um verzlunarumsýslu (G,kommission“), en hinsvegar þótti í ljós leitt, að raunverulega væri þetta sam- band S og C með þeim hætti, að telja yrði C vera starfsmann S, að því er nefnda sölu varðaði. Umræddur rekstur S taldist því vera heimilisföst atvinnustofnun hans í B-hreppi og hann því útsvarsskyldur þar samkvæmt a.-lið 2. málsgr. 8. gr. laga nr. 66/1945. Var lögtakskrafa B því tekin til greina, ............ Bls. 141 200 253 Efnisskrá. XCI Bls. b) Skattar til ríkissjóðs. Samkvæmt 1. málsgr. 31. gr. laga nr. 100/1948, sem tóku gildi 1. jan. 1949, skyldi greiða gjald í ríkissjóð, 20% af matsverði bif- reiða, sem gengu kaupum og sölum innanlands. A keypti bifreið 13. ágúst 1948 og varð þá eigandi hennar, en hinsvegar var bif- reiðin ekki skráð hjá lögreglustjóra á nafn A fyrr en 12. jan. 1949. Talið var, að með því að umræddur skattur var lagður á sölu bifreiða, bæri að miða gjaldskylduna við þann tíma, er sala fór fram, þ. e. 13. ágúst 1948, og þar sem lög nr. 100/1948 höfðu þá ekki tekið gildi, hafi salan verið skattfrjáls. Var því neitað um lögtak fyrir skattkröfu þessari. ................... 205 Er ríkisskattanefnd lét fram fara á árinu 1945 endurskoðun á reikn- ingum h/f S fyrir árið 1941, kom í ljós, að í bókum h/f D var það félag talið eigandi allra hlutabréfa S, að nafnverði kr. 150000.00, og hafði greitt allt andvirði bréfanna, kr. 600000.00, úr sjóði sínum í apríl 1941, Ríkisskattanefnd kvað þá upp þann úrskurð 14. des. 1945, að félagsslit hefðu orðið í h/f S í apríl 1941 og bæri því að reikna upp að nýju skatta þeirra hluthafa í S, er selt höfðu hlutabréf sín. Einn þeirra var A, og voru tekju- skattur hans, stríðsgróðaskattur og lifeyrissjóðsgjald fyrir árið 1941 því hækkuð í samræmi við úrskurð nefndarinnar. A mót- mælti skattahækkun þessari, og fór ágreiningurinn fyrir fógeta- dóm. Í samningi, er forráðamenn S gerðu 9. apríl 1941 við h/fD og 6 einstaklinga, var að vísu fram tekið, að S seldi D og nefnd- um 6 mönnum öll hlutabréf í S, en kaupendurnir fengu þó ein- ungis eina tiltekna eign S, þ. e. síldarverksmiðju ásamt búnaði, og svokallað andvirði hlutabréfanna, 75 að tölu, er ákveðið var kr. 600000.00, var miðað við söluverð verksmiðju þessarar, það sama verð, er forráðamenn S höfðu rétt áður boðizt til að selja verksmiðjuna fyrir. Kaupendur skyldu ennfremur ganga inn í kaup á tilteknum munum og endurgreiða seljendum kaupverð þeirra. Undan kaupunum voru hinsvegar teknar aðrar eignir S og útistandandi skuldir, hvorttveggja að fjárhæð tæpar kr. 880000.00. Þá tóku fyrri hluthafar í S að sér greiðslu allra skulda þess, að fjárhæð tæpar kr. 900000.00, enda skyldu þær vera kaup- endum óviðkomandi. Seljendur framkvæmdu síðan skuldaskil á eignum þessum og skuldum. Kaupendur hófu hinsvegar sjálf- stæðan rekstur í hinni keyptu verðsmiðju. Að þessu öllu at- huguðu þótti hið raunverulega efni samningsins frá 9. apríl 1941 hafa einungis verið sala á nefndri verksmiðju og jafnframt hafi hafizt félagsslit og skuldaskil h/f S. Var A því dæmt að greiða skattauka þann, er fyrr greinir, enda var og eigi talið, að skattayfirvöld hefðu vangeymt svo réttar ríkissjóðs, að varða ætti niðurfalli skattskyldu. .........0.0...0 0. 228 A hafði bifreiðastöð í kaupstað og umfangsmikinn rekstur leigubif- XC Efnisskrá. Bls. féiða. Hann hafði um árábil selt notáðar leigubifreiðar, oft margar á ári, og nam hagnaður af slíkri sölu stundum mikl- um hluta af heildartekjum hans. Eins og á stóð, þótti þessi sala notaðra leigubifreiða verða að teljast þáttur í atvinnurekstri A. A hafði á árinu 1946 selt 6 notaðar leigubifreiðar, sem hann hafði eignazt árið 1941. Var hagnaður af sölum þessum því talinn skattskyldur, sbr. upphafsákvæði 7. gr. laga nr. 6/1935, og lög- tak leyft fyrir þessum skattkröfum ríkissjóðs. ..........0..... 423 Skírlífisbrot. A og B viku sér að stúlkunni C, er var ein á gangi á götu í kaup- stað að kvöldlagi, ávörpuðu hana, og þegar hún skeytti því engu, tóku þeir í handlegg hennar og virtust vilja leiða hana að porti milli húsa. Er hún streittist á móti, börðu þeir hana, veittu henni áverka og hröktu hana undan sér alllangan veg eftir götunni, unz hjálp barst. Af atferli A og B þótti mega ráða, að þeir hafi upphaflega ætlað að fá C til kynferðismaka við sig, en hinsvegar var eigi talið sannað, að tilætlun þeirra hafi snúizt upp í vilja til nauðgunar, er C reyndist eigi tilleiðanleg. En leitt þótti í ljós, að stimpingar A og B við C, átök og önnur meðferð hafi m. a. stafað af lostasemi, og þeir því taldir sekir um brot á 209. gr. laga nr. 19/1940. .......200000000 nr 104 A, sem var ölvaður, fór inn í herbergi til stúlkunnar B, þegar hún var háttuð, dvaldist þar 2—3 klukkutíma, reif klæði hennar og olli meiðslum. B hélt því fram, að A hefði gert tilraun til nauðg- unar, en A neitaði þeim áburði. Mál var höfðað gegn A m. a. fyrir brot á XXII. kafla laga nr. 19/1940. Þegar litið var til þess, að B lét A líðast að dvelja svo lengi ölvuðum í herbergi því, er hún hafði náttstað í, enda þótt hún væri fáklædd og ætti auðvelt með bæði að kalla til fólks til þess að koma A burtu eða hverfa þaðan sjálf, var ekki talið, að A hefði gerzt brotlegur við 202. gr. né 209. gr. laga nr. 19/1940. .........20000 2000 n nn 388 Skjöl. A höfðaði mál gegn B til refsingar og greiðslu skaðabóta fyrir meið- yrði. Í málinu krafðist B þess, að utanríkisráðherra yrði dæmt skylt að afhenda til framlagningar í dómsmálinu skjöl ráðuneyt- isins varðandi málefni A. Ekki þótti fullyrðandi, nema í skjölum ráðuneytisins fælist fræðsla, sem áhrif gæti haft á niðurstöðu dómsmálsins. Hinsvegar var talið, að í skjölunum kynnu að vera atriði, sem vörðuðu hagsmuni ríkisins og leynt ættu að fara, sbr. lögjöfnun frá 1. og 2. ti. 126. gr. laga nr. 85/1936, og þótti því rétt, samkvæmt 1. málsgr. 149. gr. sömu laga, að skjölin yrðu lögð fyrir héraðsdómara í trúnaði og hann gegn fullkominni Þagnarskyldu tæki eftirrit af því úr skjölunum, sem skylt væri Efnisskrá. XEII Bls. og heimilt að leggja fram, ef:slíku væri til að:dreifa,.eða tæki upp úr skjölunum skýrslu um þau atriði ............2... ses 403 Skuldamál. Sbr. kaup og sala, samningar. A höfðaði mál gegn B og krafðist aðallega viðurkenningar á sam- eignarrétti að jörð, sem A var þinglesinn eigandi að. Sú krafa var ekki tekin til greina. Í málinu gerði A einnig varakröfu um, að B greiddi ýmsar skuldakröfur, sem A taldi til orðnar í sambandi við kaup á jörð þessari og síðari rekstur hennar. Voru fáeinar af kröfum þessum teknar til greina, en flestar hins- vegar taldar fyrndar. ............0..0.00..0 00... 41 A höfðaði á árinu 1940 mál gegn B og C til greiðslu skuldar sam- kvæmt tveimur víxlum. Var annar víxillinn að fjárhæð d. kr. 2628.30, með gjalddaga 3. jan. 1927, en hinn að fjárhæð d. kr. 9000.00, með gjalddaga 6. okt. 1927. Víxlar þessir voru í árslok 1927 afhentir málflutningsskrifstofunni D til innheimtu af danska bankanum P. Í skilagrein fyrir innheimtum þessum í okt. 1933 reiknaði D sér innheimtulaun af fyrr talda víxlinum og þar sást einnig, að D hafði þá greitt P hærri fjárhæð en víxil- fjárhæð þessari nam. Samkvæmt þessu og þar sem A lagði eigi fram frumrit nefnds víxils í málinu, þótti verða að telja víxil bennan greiddan og B og C því þegar af þeirri ástæðu sýknað- ir af þessari kröfu A. Varðandi síðari víxilinn hafði eigi verið varnað fyrningar gagnvart C og var hann því sýknaður. Víxil- kröfunni hafði hinsvegar verið lýst í þrotabú B, en skiptum þess lauk 9. marz 1936, án þess að nokkuð greiddist upp í kröf- una. A höfðaði mál sitt 12. nóv. 1940 og var krafa þessi þá ekki talin fyrnd gagnvart B. Nú hafði D á fyrrgreindum tíma til inn- heimtu aðrar kröfur frá A á hendur B og C og nam fjárhæð þeirra rúmum d. kr. 8000.00, og greiddust upp í þær rúmar d. kr. 1500.00. B og C tóku ekki fram, að greiðslur þeirra skyldu ganga til lúkningar sérstökum kröfum A, og A hafði eigi fyrr en Í máli þessu tiltekið, að hann tæki fjárhæðina til greiðslu einni kröfu hans frekar en annarri. Ekki var vitað um stofntíma hinna einstöku krafna, og þótti þá að öllu þessu athuguðu rétt að fjárhæðin gengi hlutfallslega til lúkningar 9000.00 kr. víxil- kröfunni og öðrum kröfum A. Með sama hætti var skipt fjár- hæð, d. kr. 9540.50, sem A hafði fengið sem skaðabætur úr hendi D vegna mistaka við innheimtuna. Var B dæmt að greiða A skuldina með nefndum frádrætti. ........0....0.0000.... 487 Stéttarfélög. Sjá verkalýðsfélög. La Á mr Stjórnsýsla. Stjórnsýslumenn, Sjá lögreglhunenn XCIV Efnisskrá. Strok úr fangelsi. A og B höfðu verið dæmdir til langrar fangelsisvistar fyrir þjófnað og.fleira. Byrjuðu þeir að taka út refsinguna í fangelsi, en tókst að strjúka þaðan saman. Náðust þeir aftur samdægurs. Voru þeir dæmdir til fangelsisvistar fyrir strokið samkvæmt 110. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, A hlaut nokkru þyngri refsingu, þar sem honum hafði tvisvar áður verið refsað fyrir samskonar brot. Svik. Sjá fjársvik. Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgaraleg réttindi. Söluþóknun. Sjá fasteignasala. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrslur, blóðrannsókn, mat og skoðun, skjöl, vitni. a) Einkamál. Fasteignasalinn A var sjálfur einn til frásagnar um, að B hefði fal- ið honum fullt umboð til sölu á húseign. Þótti það því ósannað gegn andmælum B. ..................00. 00 nr A taldi sig hafa innt af hendi fjárgreiðslur fyrir B, en það var talið ósannað gegn andmælum B. ...............0.0 0... 0 000. A kvaðst hafa greitt tiltekið gjald fyrir B. Viðurkenndi B það, en taldi sig hafa endurgreitt það A. Það var talið ósannað gegn andmælum A ..............0000 0 A hélt því fram, að hann hefði greitt stofngjald til samvinnufélags. Gegn andmælum gagnaðilja þótti það ósannað. .............. A krafðist tiltekinnar fjárhæðar úr hendi sameigandans B vegna kostnaðar af lóðarlögun og girðingu. Gegn andmælum B færði A eigi sönnur á, að kostnaður hefði numið fjárhæð þessari og var krafa hans lækkuð, m. a. með tilliti til mats. .............. A krafði B um fjárhæð, sem hann taldi sig hafa ofgreitt, og byggði á endurskoðuðum reikningi aðiljanna. B hafði eigi átt þess kost að gæta réttar síns við endurskoðunina, og þótti krafa A því eigi sönnuð gegn andmælum B. ..........0.0.0 00... enn. Byggingarmeistarinn A krafði B um greiðslu kostnaðar af húss- byggingu. A gat ekki sannað, að sumir kostnaðarliðanna stæðu í sambandi við verkið, og voru þeir því ekki teknir til greina... Byggingarmeistarinn A krafði B um greiðslu vinnulauna, er hann kvaðst hafa innt af hendi vegna byggingar á húsi hans, en kvitt- anir verkamanna vantaði á allmarga vinnulista. Nokkrir verka- mannanna gáfu vottorð um, að þeir hefðu fengið kaup sitt hjá A, en kvittanir eða viðurkenningar vantaði fyrir tæpum 60 þús. kr. Samkvæmt viðurkenningu málsaðilja þótti sýnt, að byggingu hússins hefði verið langt komið, er A lét af störfum, og að hann Bls. 144 24 41 4l 61 365 365 Efnisskrá. XCV hefði því innt meiri vinnulaun af hendi, en hann gat sýnt kvitt- anir fyrir. Hinsvegar var A ekki, gegn andmælum B, dæmd .öll sú fjárhæð, er hann krafðist, heldur voru dregnar frá 14 Þús. kr. samkvæmt mati dómsins. ..................0.0..... . A var grunaður um brot í símritarastarfi. Voru lögregluréttarpróf haldin yfir A og hann þá settur í gæzluvarðhald í 2 daga. Ákæruvaldið lét ekki höfða opinbert mál gegn A, sem síðan krafði ríkisjóð bóta fyrir gæzluvarðhald að ósekju. Ekki þóttu að vísu hafa verið færðar fullar sönnur á einstakar sakargipiir á hendur A, en hinsvegar var afstaða hans slík, að algerlega Þótti bresta skilyrði til bótagreiðslu fyrir gæzluvarðhald hans. Í farmsamningi milli farmeigandans A og farmflytjandans B var ákvæði um, að A skyldi greiða, ef þess væri beiðst, nægilegt reiðufé til lúkningar venjulegum útgjöldum í þágu skipsins í hleðsluhöfn. B krafði A um slíka greiðslu í gjaldeyri hleðslu- hafnar, sem var annar en sá, er farmgjald skyldi greitt í. Er litið var til orðalags ákvæðisins og þar sem A hafði ekki leitt í ljós venjuhelgaða merkingu slíks ákvæðis, þótti eigi verða full- yrt, að B hefði brostið heimild til kröfugerðar sinnar ........ Farmeigandinn A hélt því fram, að farmur, sem B flutti, hefði reynst rýrari en farmskrár hermdu. A gat ekki sannað þessa staðhæfingu sína, og voru andmæli hans því ekki tekin til greina A höfðaði árið 1940 mál gegn B og C til greiðslu skuldar samkvæmt víxli, útgefnum árið 1927. Í árslok 1927 var víxillinn afhentur D til innheimtu af bankanum E. Í skilagrein fyrir innheimtu í okt. 1933 reiknaði D sér innheimtulaun af víxli þessum og þar sást einnig, að D, sem hafði fleiri innheimtur fyrir A, hafði þá greitt E hærri fjárhæð en víxilfjárhæð Þessari nam. Samkvæmt þessu og þar sem A lagði eigi fram frumrit nefnds víxils í málinu, þótti verða við það að miða, að hann væri greiddur .. b) Opinber mál. Vitnaskýrslur lögreglumanna, eins farþega, svo og blóðrannsókn þóttu sanna, að bifreiðastjóri hefði ekið bifreið með áhrifum ÁfEngis .......00....00.. Með vitnaframburðum þótti sannað, að A hefði selt kaupmönnum sápu fyrir hærra verð en verðlagsstjóri hafði staðfest. Skýrsla ÁA um málsatvik var mjög á reiki .................0........, slysi. Bifreiðaeftirlitsmenn, er skoðuðu bifreið A eftir slysið, lýstu því, að handhemill hennar hefði þá eigi verið í fullkomnu lagi. En þar sem hemillinn gat hafa laskast við slysið — bifreið. in rann á hús — þótti eigi sannað, að A hefði brotið 5. og 24. sr. laga nr. 23/1941 Bls. 365 427 478 478 487 22 56 85 KCVI Efnisskrá. Bls. að hann hefði gerzt sekur um líkamsárás og brot á heimilisfriði. 96 A og. B.réðust að stúlkunni C á götu, reyndu að leiða hana að dyrum, er lágu inn í garð að húsabaki, en hún veitti mótspyrnu. Talið var, að atferli A og B hafi meðfram stafað af lostasemi og þeim því dæmd refsing samkvæmt 209. gr. laga nr. 19/1940, en hinsvegar þótti eigi sannað, að tilætlun þeirra hefði snúizt upp í vilja til nauðgunar, er C reyndist eigi tilleiðanleg ...... 104 Þrátt fyrir neitun A, sem var grunaður um ölvun við bifreiðaakstur, þótti sök hans sönnuð með vitnaframburði tveggja farþega og þriðja manns ..............00. 0000 sr nn 119 A og B, sem stolið höfðu hjólbörðum, fengu þá í hendur C, og tók hann að sér að selja þá. Ekki þótti verða staðhæft, að C hefði verið það ljóst, er A og B tóku hjólbarðana, að þeir væru þá að fremja þjófnað. Hinsvegar þótti honum eigi hafa getað dulizt, að munirnir voru ÁA og B ófrjálsir og C var því dæmd refsing samkvæmt 254. gr. laga nr. 19/1940 ........0......... 190 Með vætti varðskipsmanna, svo og að nokkru með vætti skipverja A, þótti sannað, að hann hefði verið með skip sitt að ólögleg- um botnvörpuveiðum í landhelgi .............0..00. 0000... 286 Með framburði tveggja lögregluþjóna, þriðja manns og blóðrann- sókn þótti sannað, að A hefði ekið bifreið með áhrifum áfengis 313 Landhelgisgæzlumenn fóru til eftirlits í flugvél og töldu samkvæmt mælingum og engin athugun, að skipstjórinn A hefði verið með bát sinn að ólöglegum veiðum innan landhelgislínu. Þótti brot A sannað með vitnisburðum þessum, bótt A og skipverjar hans bæru á annan veg ..........0...0. 0... 331, 337, 346, 352, Konan A fannst árla morguns liggjandi mikið meidd á mótum Rauð- arárstígs og Laugavegs í Reykjavík. Lézt hún skömmu síðar af völdum slyssins, en gat eigi áður skýrt frá aðdraganda þess. Sannað var, að A hafði verið all-ölvuð á ferli um bæinn nefnda nótt og m. a. síðari hluta næturinnar verið með bifreiðarstjór- anum B og félaga hans í bifreið B. B lét síðan A fara gegn vilja hennar úr bifreiðinni sunnanvert við Laugaveginn rétt austan við Rauðarárstíg. Eftir það ók B yfir Rauðarárstíginn, stað- næmdist örlitla stund vestan við hornið, tók þar upp stúlku, beygði síðan aftur á bak suður Rauðarárstíg og þaðan aftur norður götuna og austur Hverfisgötu. Eitt vitni sá manneskju ganga í áttina að Rauðarárstíg frá þeim slóðum, er A fór úr bíl B, rétt áður en B beygði aftur ábak. Þegar hér við bættist, að þessi atvik gerðust á þeim tíma, er líklegast þótti, að slysið hefði gerzt, og öll ummerki á staðnum bentu til þess, að A hefði orðið fyrir afturhluta á bifreið, sem ekið var með sama hætti og fyrr greinir um bifreið B, og að A hefði síðan dregizt með bifreiðinni þvert yfir Laugaveginn, þótti nægilega sannað, að B hefði orðið samvaldur að slysinu með ógætilegum akstri. ut 09 Efnisskrá. XCVII BIs. Þrátt fyrir samtök B og vitna, sem voru með honum í bifreið- inni, um rangan framburð fyrir dómi um málsatvik, þótti hins- vegar ekki nægilega sannað gegn neitun B, áð hann hefði orðið slyssins Var 22.00.0000... ll 453 Tilraun. A réðist inn í hús, þar sem tvö ung börn voru stödd, með sveðju, særði annað til ólífis, en veitti hinu mikil sár. Það barn hélt þó lífi. Því næst réðist A á móður barnanna, er kom á vettvang, og veitti henni einnig mikla áverka, sem hún lifði þó af. Verkn- aður A, að því er snerti mæðgurnar, er héldu lífi, var talinn slíkur, sem lýst er í 211. gr., sbr. 1. málsgr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ........000 nr 291 Tómlætisverkanir. A hafði greitt útsvar sitt í S-hreppi ótilkvaddur og fyrirvaralaust, þótt hann hefði þá fyrir meira en ári tekið sér bólfestu í R- kaupstað, þar sem hann var orðinn útsvarsskyldur. Krafa A um endurheimtu útsvarsins í S-hreppi var því ekki tekin til greina 33 A hafði leigt Reykjavíkurbæ (R) húsnæði frá 15. maí 1943. Sótti A leiguna á skrifstofu R og fékk þá stundum greiðslu fyrir marga mánuði í einu. Í april 1948 ritaði A bréf til R og krafðist þess, að sér yrði framvegis færð leigan. Þessu var ekki sinnt, og krafðist A þá útburðar úr húsnæðinu. Sú krafa var ekki tekin til greina, þar sem vitað var, að framangreindur greiðsluháttur er almennt viðhafður af hálfu R, og A hafði við það unað og engum andmælum hreyft um mörg ár. 20.20.0000... 00... 203 Ríkisskattanefnd kvað upp úrskurð 14. des. 1945 um skattauka til handa A vegna atvika, er gerzt höfðu í apríl 1941. Með tilliti til 10. gr. laga nr. 20/1942, sbr. 34. gr. laga nr. 6/1935, þóttu skattayfirvöldin þó eigi hafa vangeymt svo réttar ríkissjóðs, að varða ætti niðurfalli skattskyldu A .........0...00 0... 0000. 228 Stjórn fulltrúaráðs verkalýðsfélaga (F) hafði selt A eignir verka- lýðsfélaganna 12. ágúst 1940. Með sáttakæru 8. ágúst 1944 og stefnu 13. apríl 1945 höfðuðu 11 verkalýðsfélög (V) mál gegn F og A til ógildingar afsalsins, afhendingar eignanna, endur- greiðslu arðs og greiðslu bóta. Kröfur sínar byggðu V m. a. á löglausri kvaðningu til fundar þess í fulltrúaráðinu, er ákvað söluna, svo og óhóflega lágu söluverði eignanna. Þessar máls- ástæður voru eigi teknar til greina, m. a. vegna þess, hve langur tími leið frá því að nefnd sala, er V vissu um, var ráðin og þar til hafizt var handa um véfengingu hennar ............ 255 A var framkvæmdastjóri hjá verzlunarfélaginu B, er útvegaði A íbúð í húsi sínu, en húsaleiga var óákveðin. Fluttist A í íbúð- ina 14. maí 1946 og færði hann, sem einnig var bóhaldari B, XCVIII Efnisskrá. félaginu til tekna kr. 125.00 á mánuði fyrir íbúðina eftir ein- hliða ákvörðun sinni. Var A síðan í íbúðinni til 19. nóv. 1947, en nokkrum dögum áður óskaði B mats húsaleigunefndar á leigunni. Taldi nefndin hæfilega leigu vera rúmar 300 kr. á mánuði. Krafði B nú A mismunarins á leigunni í samræmi við matið, en A neitaði greiðslu. Samkvæmt gögnum málsins hafði B orðið kunnugt um húsaleigugreiðslur A eigi síðar en í apríl 1947. Þrátt fyrir andmæli A um greiðslu hærri húsaleigu, hófst B eigi handa um að láta meta leiguna fyrr en áður greinir. Þótti B með tómlæti þessu hafa firrt sig rétti til frekari leigu- greiðslu úr hendi A A var skipstjóri á skipi B og réði skipverja til starfa á skipinu. Voru þeim í skipshafnarskrá áskilin betri kjör en venju sam- kvæmt giltu á veiðum sem þeim, er skipið stundaði. B krafðist bóta úr hendi A, sem samsvaraði þeirri fjárhæð, er B hafði orðið að greiða skipverjum umfram taxta, þar sem B taldi, að A hefði í heimildarleysi látið skrá skipverjana fyrir hærri kjör en venja var. Af gögnum máisins var ljóst, að skipverjarnir vildu ekki ráðast á skipið, nema með þeim kjörum, sem þeim voru áskilin í skipshafnarskrá. B var viðstaddur lögskráningu þeirra og mátti því vera kunnugt um ráðningarkjör. Hann hreyfði og engum athugasemdum um ráðningu skipverja fyrr en Í greinargerð í héraði í máli, sem A hafði höfðað gegn B til kaupgreiðslu. Þótti því eigi sannað, að A hefði farið út fyrir stöðuumboð sitt við nefnda skráningu, og hann sýknaður af kröfu B Traustnám. A keypti byggingarlóð af B og var í afsali tiltekin stærð hennar svo og sýnd á meðfylgjandi uppdrætti. Ekki var í afsali getið neinna kvaða á lóðinni, nema um sameiginlega akbraut. B skoð- aði lóðina og umhverfi hennar, áður en hann keypti hana. Nú kom í ljós, að lóð A tók samkvæmt afsali og uppdrætti yfir 36,2 m? af lóð nágrannans C. Ekki var talið, eins og atvikum var háttað, að A hefði með traustnámi öðlazt eignarrétt yfir nefndum hluta af lóð C Umboð. Löggiltur fasteignasali Þótti ekki hafa fært nægar sönnur á, að húseigandi hefði falið honum fullt umboð til sölu á húseign .. A krafði B fjárhæðar samkvæmt reikningi C á hendur B. B sótti Að eigi þing í máli út af kröfu A. Málinu var vísað ex officio frá dómi, þar sem eigi var sýnd heimild A til kröfugerðar þessarar lögum Alþýðusambands Íslands skyldu fulltrúar frá hverju sambandsfélagi mynda svonefnt fulltrúaráð í hverju kjördæmi. Fulltrúaráðið í Reykjavík annaðist kaup á tiltekinni fasteign Bls. 400 447 407 24 187 Efnisskrá. XCIX Bls. „handa verkalýðsfé'*sunum“ árið 1919, og fór fram með sama hætti árið 1929 varðandi kaup á annarri fasteign (1). Var talið, að félög þau, er stóðu að fulltrúaráðinu á hverjum tíma, hafi verið eigendur fasteigna þessara. Þann 12. ágúst 1940 afsöluðu þáverandi stjórnendur fulltrúaráðsins eigninni I til h/f A. Á árunum 1944—-45 hófu 11 af 31 verkalýðsfélagi, er þá stóðu að fulltrúaráðinu, málssókn gegn nefndum stjórnendum full- trúaráðsins (F) og A til ógildingar afsalsins frá 12. ágúst 1940, afhendingar eignanna, endurgreiðslu arðs og greiðslu bóta. Byggðu sækjendur (S) kröfur sínar m. a. á því, að F hefði skort sérstakt umboð frá verkalýðsfélögunum innan ráðsins til sölunnar og að F hefðu misfarið með umboð sitt með því að selja umrædda fasteign óhæfilega lágu verði. Talið var, að í lögum Alþýðusambandsins og gildandi reglum fulltrúaráðsins fælist fullnægjandi umboð til sölu eigna þessara, auk þess sem Óátalin venja hafði myndast um slíka ráðstöfunarheimild ráð- inu til handa. Söluverð eignanna til A var að vísu talið lágt, en þegar litið var til þess, að verkalýðsfélögin áttu verulega hluti í A, sem stofnað var til að reisa og reka hús handa al- þýðusamtökunum og þau áttu forkaupsrétt að hlutum í A, að F hafði árið 1935 selt A verðmæta eign fyrir lágt verð, án nokk- urra athugasemda og að andmælum gegn sölu þessari var fyrst hreyft 4—5 árum eftir að hún var ráðin, var véfengingarkrafa S ekki tekin til greina ....................... 00. nn 255 Umferðarlög. Stjórnandi bifhjóls hafði með ógætilegum og of hröðum akstri gerzt brotlegur við 2. gr. og 3. málsgr. 4. gr. laga nr. 24/1941 ...... 122 Bifreið B ók á hest A með þeim afleiðingum, að skjóta varð hestinn. Í máli, er A höfðaði gegn B til greiðslu skaðabóta, var talið, að stjórnandi bifreiðar B ætti meginsök á slysinu með því að hafa ekki hemlað bifreið sína og stöðvað í tæka tíð, er hann sá hestinn fram undan, sbr. 1. málsgr. 27. gr. laga nr. 23/1941. Hinsvegar þótti A ekki hafa sýnt næga varkárni, er hann lét hestinn fara lausan inn á mjög fjölfarinn veg í útjaðri kaup- staðar, sbr. 12. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Var tjóni því skipt milli aðilja, þannig að B bar %% hluta þess, en A sjálfur % hluta ..............0%. 0000. 0r 172 A ók með óhóflegum hraða um fjölfarnar götur kaupstaðar og ók bar andstætt umferðarmerkjum. Hafði hann með þessu m. a. brotið 2. gr. og 1. málsgr. 5. gr. laga nr. 24/1941 .............. 318 Umferðarréttur. A átti lóð í Reykjavík. Árið 1929 samþykkti byggingarnefnd, að lóð A skyldi skipt í tvennt. Skyldi annar hlutinn teljast nr. G Efnisskrá. BlIs. 1 við R-götu, en hinn nr. 8 við G-stræti. Í bréfi byggingarnefnd- ar var jafnframt sagt, að „tveggja metra breiður gangur verði yfir“ lóðina nr. 8 við G-stræti að baklóð R-götu 1. Þann 1. okt. 1930 seldi A B húseignina nr. 1 við R-götu og var í kaupsamn- ingnum tekið fram, að B og allir síðari eigendur skuli hafa „frían aðgang“ að lóð hússins um lóð þá, er liggur fyrir sunnan húsið á lóðinni nr. 8 við G-stræti. Einu eða tveimur árum síðar lét A gera steingirðingu meðfram lóðinni nr. 8 við G-stræti. Var þannig gengið frá girðingunni, að 2 m. breitt op var haft á henni syðst við lóðarmörk og sett þar tvöfalt járnhlið. Árið 1938 seldi B C fasteignina nr. 8 við G-stræti. Í afsalinu sagði m. a., að á hinni seldu lóð hvíldi kvöð um aðgang að lóð húss- ins R-götu 1. B lét gera bifreiðarskúr á lóð sinni árið 1944. Taldi hann hluta af nefndri steingirðingu svo og hliðið vera óheim- ilan tálma samkvæmt samningum og krafðist þess, að C yrði, að viðlögðum dagsektum, dæmt að nema burtu tálmanir þessar. Talið var, að með ákvæðinu um „frían aðgang“ í kaupsamningi B frá árinu 1930 hefði eigendum R-götu 1 verið veittur réttur til umferðar um lóð G-strætis 8 með öllum þeim flutningatækjum, sem þá var tíðkað hér í bæ að menn notuðu til þess að komast að og frá húslóðum sínum, en hafi ekki verið takmarkaður við umferð gangandi manna, eins og Á og C héldu fram. Hinsvegar var litið svo á, að breidd umferðarstígsins yrði að miða við hæfilega breidd árið 1930 og þótti þá rétt að miða við 2 m. breið- an gang, eins og sagði í áðurnefndu bréfi byggingarnefndar. Var viðurkenndur slíkur umferðarréttur B til handa og C dæmt, að viðlögðum dagsektum, að búa svo um, að B gæti notið þessa réttar .........0200000 0 209 Uppboð. Uppboðsþing. Vítt, að uppboðshaldari braut í bága við IX. kafla laga nr. 85/1936, sbr. 223. gr. laganna, um málflutning á uppboðsþingi ........ 11 Samkvæmt ákvörðun skiptaréttar skyldi fram fara opinbert upp- boð á hálfu vélskipi, eign dánarbús A. B átti hinn helming skips- ins. Á uppboðsþingi óskaði B eftir því að uppboðinu yrði frestað. B hafði sótt um aðstoð og skuldaskil samkvæmt lögum nr. 100/1948, en á skipinu hvíldu sameiginleg sjóveð og samnings- veð fyrir miklum fjárhæðum. Ekki lá fyrir úrlausn skilanefndar um, hverja aðstoð B hlyti. Þótti því rétt að fresta nefndu upp- boði, þar til sú úrlausn var fengin ......................... „. £76 Upprunamerki á vörum. Kaupmaður hafði fengið sælgætisstengur frá innlendum framleið- endum til sölu í verzlun sinni. Er kaupmaðurinn fékk vörur Þessar, voru þær í merktum umbúðum, en hann tók þær úr Efnisskrá. umbúðunum og hafði þær á boðstólum án upprunamerkja. Hafði kaupmaðurinn með þessu brotið reglur í tilkynningu verð- lagsstjóra nr. 25/1947, sbr. 4. tl. 12. gr. og Í. mgr. 16. gr. laga nr. 70/1947 og hlaut hann sekt fyrir .......00200000..0000... Upptaka eigna. Upptaka dæmd á afla og veiðarfærum skips, sem verið hafði að ólög- legum veiðum í landhelgi 15, 129, 139, 286, 331, 337, 346, 352, 358, Spilakassar, sem notaðir voru til fjárhættuspils,, gerðir upptækir með dómi, ásamt peningum þeim, er í þeim voru ............ Úrskurðir. Einkamáli frestað ex officio í Hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 að veita aðiljum kost á öflun framhaldsgagna ......0.000.0000000.. 101, Úrskurður um framhaldsrannsókn í opinberu máli ...... 202, 399, Úrskurði héraðsdómara var svo áfátt um lýsingu á málsatvikum, að Ómerking olli, sbr. 2. málsgr. 190. gr. laga nr. 85/1936 ...... Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. A var leigutaki hjá B og hafði á leigu tvö herbergi og eldhús, en B sjálfur hafði aðeins eitt herbergi til afnota. B var 64 ára að aldri, heilsuveill og ætlaði að taka dóttur sína á heimili sitt sér til umönnunar. Var talið, að B hefði brýna þörf fyrir aukið hús- næði og honum því með útburðargerð veitt umráð annars her- bergis A svo og eldhússins ...........0..00. 000. nt. Leigusali (A) krafðist útburðar á leigutaka sínum (B). A, sem var einhleypur og hafði eitt herbergi til afnota í húsi sínu, byggði kröfu sína um útburð á því, að hann hefði vegna heilsuleysis brýna þörf fyrir aukið húsnæði. Fram kom, að A hafði nokkru áður haft lausa íbúð í húsi sínu, en leigt hana þriðja manni til óákveðins tíma. Að svo vöxnu máli þóttu eigi efni til að taka útburðarkröfu A á hendur B til greina .............0........ A hafði leigt Reykjavíkurbæ (R) húsnæði frá 15. maí 1943. Sótti A ávalt leiguna á skrifstofu R og fékk þá stundum greiðslu fyrir marga mánuði í einu. Í apríl 1948 skrifaði A bréf til R og krafðist þess, að sér yrði framvegis færð leigan. Þessu var ekki sinnt, og krafðist A þá útburðar úr húsnæðinu. Sú krafa var ekki tekin til greina, þar sem vitanlegt var, að framan- greindur greiðsluháttur er almennt viðhafður af hálfu R og A hafði einnig við það unað og engum andmælum hreyft um MÖrg ár ...........0... ss A tók árið 1940 á leigu íbúð hjá B og bjó þar, þangað til hann fór til útlanda árið 1943 til langdvalar. Áður en A fór, hafði hann samið svo við B, að A mætti framleigja íbúðina, meðan hann Cl Bls. 437 467 322 467 308 78 101 203 CII Efnisskrá. Bls. væri burtu. A framleigði þá C íbúðina. Í ársbyrjun 1946 fluttist C úr íbúðinni, og kom þá upp ágreiningur um, hver ráðstafa ætti henni, en A var þá enn erlendis. Fór svo, að kona B, er nú hafði eignarrétt yfir íbúðinni, leigði hana D frá 1. marz 1946 til óákveðins tíma. A kom hingað til lands í árslok 1947 og krafðist þess þá, að D yrði borinn út úr íbúðinni. Talið var, útburðarkrafa þessi yrði ekki dæmd, nema í sambandi við kröfu A á hendur húseiganda (konu B) um rétt A til að flytjast inn í hina umdeildu íbúð. Væri því nauðsynlegt að beina gerðinni jafnframt gegn konu B, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936, en þar sem svo hafði eigi verið gert, var synjað um útburðinn ...... 236 A hafði á leigu íbúð, 2 herbergi og eldhús, hjá B. Í heimili hjá A var í upphafi, auk hans, fullorðinn sonur hans, C. Nú hafði unnusta C ásamt ungu barni þeirra flutzt í íbúðina, og krafðist B þá útburðar á A. Ekki var talið, að A hefði ráðstafað leigu- húsnæði sínu ólöglega, þótt hann hefði tekið unnustu sonar síns og ungbarn þeirra til sín í íbúðina, og þar sem ekkert þótti athugavert um hegðun þessara aðilja og notkun húsnæðisins eigi meiri en eðlilegt mátti teljast, var synjað um útburðar- gerðina ...........0..002. 000 247 A tók á leigu 2 herbergi og eldhús hjá B. Gerður var skriflegur leigusamningur og stóð þar m. a. prentað: „Uppsagnarfrestur er af beggja hálfu áskilinn ....mánuðir til 14. maí eða 1. okt. að telja. Uppsögn leigusamningsins skal vera skrifleg.“ Ennfremur var þar ritað með bleki: „Húsnæðið er leigt frá 1/1—46 til 1/1—49.“ Í febrúar 1949 krafðist B útburðar á A, þar sem leigu- tíminn væri útrunninn samkvæmt hinu síðasttalda ákvæði. Talið var, að A hefði eftir orðalagi samningsins mátt ætla, að hon- um yrði ekki slitið nema að undangenginni uppsögn samkvæmt húsaleigulögum. Þar sem slík uppsögn hafði eigi farið fram, var útburðarkrafa B ekki tekin til greina .................... 472 Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti ekki dómþing. Útivistardómur .................... sr 18, 19, 77, 78, 83, 128, 155, 221, 222, 399, 445, 446, 504 Útsvör. Sjá skattar og gjöld. Valdstjórn og allsherjarregla. Sjá lögreglumenn. Valdsvið dómstóla. Sjá dómstólar. Vangeymsla. Sjá tómlætisverkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Efnisskrá. Vátrygging. Flugvél flugfélagsins A lenti á flugvelli í kaupstað einum að kvöld- lagi í lok septembermánaðar. Rakst vélin þá á bifreið, er stóð á vellinum, og urðu talsverðar skemmdir bæði á bifreiðinni og flugvélinni. A hafði á þessum tíma vátryggt flugvélina hjá vá- tryggingarfélaginu B gegn „flug-, jarðar- og þriðja-manns-áhætt- um.“ Í vátryggingarskírteininu var m. a. kveðið svo á, að skír- teinið tryggði að öðru leyti samkvæmt skilmálum Lloyd's Ariel Aircraft Policy.“ Var talið, að ákvæði þetta hefði veitt A fullt tilefni til að kynna sér þá skilmála, en í þeim sagði svo m. a., að vátryggingin taki ekki yfir notkun flugvélarinnar frá því klukkustund eftir sólarlag og þangað til klukkustund fyrir sól- aruppkomu. Með vætti 4 vitna þótti sannað, að flugvélin hefði í umrætt sinn lent í fyrsta lagi meira en klukkustund eftir sólarlag. Var flugvélin því ekki talin vátryggð af B, sem var sýknaður af kröfum A .......0.0000 0000 ne nennir Vörubifreið A var „kaskó“-tryggð hjá vátryggingarfélaginu B. Er verið var að ferma bifreiðina rauðamöðl, vildi svo til, að skriða úr námunni féll á bifreiðina og skemmdi hana mikið. Krafði A nú B greiðslu bóta fyrir tjón sitt, þar sem hann taldi, að vátryggingin tæki til þessara atvika, sem lýst var. Samkvæmt orðalagi vátryggingarskírteinisins þótti vátryggingin hinsvegar ekki ná til tjóns, er yrði með framangreindum hætti, og var B því sýknaður af kröfu A .......0.00000 0000 nn nn tn nan Veitingahús. Maður sætir refsingu fyrir brot á 17. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi ............0.00000 0... .en nun rt. 23, Verðlagslöggjöf. Smiður nokkur framleiddi sápu og seldi í verzlunum í Reykjavík, án þess að fá staðfestingu verðlagsstjóra á verðinu. Með þessu braut hann ákvæði tilkynningar verðlagsstjóra frá 4. apríl 1944, sbr. 15. og 16. gr. laga nr. 70/1947, og 2. gr. reglugerðar og auglýsingar frá 17. ágúst 1947, sbr. 2. málsgr. 11. gr. laga nr. 70/1947. Var honum dæmd sekt samkvæmt 22. gr. laga nr. TO/1ÐAT ..........02renr err Lyfsali auglýsti og seldi möndlur í lyfjabúð sinni sem almenna verzl- unarvöru. Álagning hans á vöru þessari fór fram úr því, sem heimilað var í auglýsingu verðlagsstjóra frá 6. febrúar 1946, og var lyfsalanum því dæmd sekt samkvæmt 2. málsgr. 9. gr. laga nr. 3/1943 ......2..0000 een nr ern rðr Úrskurður um framhaldsrannsókn í verðlagsmáli .......02..0.... cIIl Bls. 474 190 56 241 399 cIvV Efnisskrá. Verkalýðsfélög. Að lögum Alþýðusambands Íslands skyldu fulltrúar frá hverju sam- bandsfélagi mynda svonefnt fulltrúaráð í hverju kjördæmi. Fulltrúaráðið í Reykjavík annaðist kaup á tiltekinni fasteign „handa verkalýðsfélögum“ árið 1919, og fór fram með sama hætti árið 1929 varðandi kaup á annarri fasteign (I) í Reykja- vík. Var talið, að félög þau, er stóðu að fulltrúaráðinu á hverj- um tíma, hafi verið eigendur fasteigna þessara. Þann 12 ágúst 1940 afsöluðu þáverandi stjórnendur fulltrúaráðsins eigninni I til h/f A og var kaupverðið talið kr. 130400.00, en í kaup- unum fylgdu kr. 30000.00 í hlutabréfum A. Á árunum 1944—45 hófu 11 af 31 verkalýðsfélagi, er þá stóðu að fulltrúaráðinu, málssókn gegn nefndum stjórnendum fulltrúaráðsins (F) og A til ógildingar nefnds afsals frá 12. ágúst 1940, afhendingar eignanna, endurgreiðslu arðs og greiðslu bóta. Byggðu sækij- endur (S) kröfur sínar á því, að F hefði skort sérstakt umboð frá verkalýðsfélögunum innan ráðsins til sölunnar, að eigi hefði verið farið að réttum reglum um samþykkt sölunnar í ráðinu og að F hefðu misfarið með umboð sitt með því að selja um- rædda fasteign óhæfilega lágu verði. Talið var, að í lögum Alþýðusambandsins og gildandi reglum fulltrúaráðsins fælist fullnægjandi umboð til sölu eigna þessara, auk þess sem óátalin venja hafði myndast um slíka ráðstöfunarheimild ráðinu til handa. Þá var og talið, að samþykktin hefði verið gerð af nægi- lega mörgum fulltrúum í ráðinu, enda yrði gerningunum og ekki hnekkt vegna annmarka á fundarkvaðningu, þar sem vé- fenging var fyrst höfð uppi mörgum árum síðar. Söluverð eign- anna til A var að vísu talið lágt, en þegar litið var til þess, að verkalýðsfélögin í Reykjavík áttu verulega hluti í A, sem stofnað var til að reisa og reka samkomu- og skrifstofuhús fyrir alþýðusamtökin og félög þessi áttu forkaupsrétt að hlutum í A, að F hafði árið 1935 selt A verðmæta eign fyrir lágt verð, án nokkurra athugasemda, og að andmælum út af sölu þessari var fyrst hreyft 4—5 árum eftir að hún var ráðin, var véfeng- ingarkröfu S heldur ekki sinnt á þessum grundvelli .......... 255 Verksamningur. Byggingarmeistarinn A o. fl. fengu leigurétt yfir lóð í Reykjavík til að reisa þar íbúðarhús. Síðar varð samkomulag um, að A byggði íbúðarhús fyrir B á lóð þessari. Hélt B því fram, að efni þess samnings hefði verið á þá lund, að A tæki að sér byggingu hússins í ákvæðisvinnu, en ÁA skyldi fá hálfan hagnað af því, sem húsið yrði ódýrara en ákvæðisupphæð nam, og greiða að hálfu þann byggingarkostnað, sem færi fram úr nefndri fjárhæð. A hefði átt að fá venjulegt taxtakaup fyrir Efnisskrá. cv Bls. vinnu sína við húsið og að auki 20 þús. kr. umsjónarlaun, en húsið skyldi vera fullgert fyrir ákveðinn tíma. A taldi hins- vegar, að efni samningsins hefði verið það, að B legði fram allt fé til byggingarinnar eftir reikningi og hann skyldi auk þess greiða 20 þús. kr. í umsjónarlaun. A skyldi hinsvegar láta í té byggingarefni, er hann hafði fest kaup á, sinna verki þessu sem aðalstörfum svo og afsala lóðarréttindunum til B, er það væri heimilt. Þótti verða að miða við þessar málsskýringar A, enda hafði B engar sönnur fært á framangreindar staðhæfingar sín- ar um efni samningsins ............000 sn nr 365 Vettvangsmál. Sjá landamerkjamál, lóðamerkjadómur. Vextir. Vaxta eigi krafizt og þeir því ekki dæmdir ........00.00000...... 400 Krafizt 5% ársvaxta og þeir því dæmdir ................ 326, 343, 447 Krafizt 6% ársvaxta og þeir dæmdir ...........000000 000... 0... sr 24, 41, 61, 66, 172, 181, 184, 214, 365, 431, 478, 487, 499 Vaxta krafizt frá eindaga kröfu og þeir dæmdir ............ 24, 61, 66 Vaxta krafizt frá stefnudegi og þeir dæmdir .................... rr 41, 172, 181, 214, 326, 343, 365, 447, 499 Vaxta krafizt frá sáttakærudegi og þeir dæmdir ................ 184 Vextir dæmdir frá þeim tíma, er löghaldsbeiðni var dagsett ...... 431 Viðskiptatilkynningar. Sjá tómlætisverkanir. Vinnusamningar. A var skipstjóri á skipi B. B sagði A upp skipstjórn hinn 28. febrúar 1946 og skyldi uppsögnin koma til framkvæmda 31. maí s. á. A fór áfram með skipstjórn, þar til annar skipstjóri var látinn taka við skipinu þann 28. júní 1946. Ekki var talið sannað, að svo hefði samizt með aðiljum eða A hefði mátt gera ráð fyrir, að hann ætti aðeins að fara með skipstjórn tiltekinn tíma frá lokum uppsagnarfrests samkvæmt fyrrgreindri uppsögn. Var A því talinn eiga rétt til skaðabóta úr hendi B, vegna þess að hann var látinn víkja úr stöðu sinni án lögmælts uppsagnar- frests hinn 28. júní 1946 ...........02..00... 00. n nn 27 A, sem var óiðnlærður, réðst í vinnu til byggingarfélags, C, og ráð- stafaði trésmíðameistarinn B A til vinnu. Vann A á þennan hátt að trésmiðum frá því í október 1945 til apríl 1946. Greiddi B honum verkamannakaup fyrir vinnuna, en tók sjálfur í eigin vasa mismun þann, er var á því, sem C greiddi fyrir vinnu A og hann (B) greiddi A. A krafði B um þennan mismun, en B neitaði. Ekki voru taldar leiddar að því sönnur, að A hefði, svo bindandi væri, ráðist til B með þeim kjörum, að B CcvI Efnisskrá. tæki í sínar hendur mismun á þeim launum, ör C gfeiddi fyrir vinnu A og venjulegu verkamannakaupi. Var. B þvi dæmt að greiða A mismun þenna .............00.00. 00 A vann við undirbúning að vertíðarför skips B. Krafðist hann kaups samkvæmt reikningi, en B mótmælti kröfu hans sem of hárri og órökstuddri. Var sú krafa A lækkuð eftir mati dómsins. A réðist síðan sem formaður á nefnt skip, og var honum dæmt fast formannskaup, en hinsvegar aðeins hlutur af afla, miðað við taxta skipstjóra við ísfiskveiðar, sem skipið stundaði, en eigi við svonefndan saltfiskstaxta, sem A krafðist, enda sást eigi, að A hefði í skipshafnarskrá áskilið sér kaup samkvæmt þeim taxta ...........0...0.0. 0000 Vitni. Sbr. sönnun. Í lögregluréttarprófum út af grun um ólöglegar fóstureyðingar bar læknir nokkur sem vitni, að hann vissi til að fóstri konu einnar í læknishéraði hans hefði verið eytt ólöglega og að hann vissi bæði um nafn konunnar og læknis þess, er hún sagði, að eytt hefði fóstrinu, en hann neitaði að skýra frá nöfnum þeirra og bar fyrir sig ákvæði 10. gr. laga nr. 47/1932 um þagnarskyldu lækna. Lækninum var talið óskylt að gefa vitnaskýrslu um þetta efni, þar sem honum hefði verið trúað fyrir nefndri vitneskju í læknisstarfi og, eins og á stóð, væri ekki nægilega rík þjóðfé- lagsleg nauðsyn til að rjúfa þetta trúnaðarsamband sjúklings við lækni sinn ..................2.00 00 Lögreglumenn, er handtóku bifreiðarstjóra, er grunaður var um ölvun við akstur, svo og einn farþegi í bifreiðinni báru vitni um ölvun bifreiðarstjórans ........................ sr Verðlagsbrot sannað með vætti kaupmanna ...................... Héraðsdómari skyldaði A til að staðfesta vætti sitt með eiði. Hæsti- réttur felldi þann úrskurð úr gildi, þar sem vættið væri að sumu leyti þýðingarlaust og snerti að sumu leyti matsatriði, sem A var óskylt að segja skoðun sína um án dómkvaðningar ...... Framburðir 4 vitna, þ. á m. flugmannsins, þóttu sanna, að flugvél hefði lent á flugvelli meira en klukkustund eftir sólarlag. Voru úrslit vátryggingarmáls byggð á vitnaframburðum þessum .... A var kærður fyrir ölvun við akstur bifreiðar, en hann neitaði á- kæruatriðum. Með eiðfestum framburðum þriggja vitna þóttu sakargiptir þó sannaðar .....................0...0 000 Vitnaskýrsla var ekki borin undir ákærða og hann eigi sampróf- aður við vitnið. Var þetta ásamt öðrum göllum á málsmeðferð látið valda ómerkingu hennar ..............00..00..0. 00 A hafði borið vitni í lóðamerkjamáli. Málsaðilinn B taldi A hafa verið óstöðugan í framburði sínum og mótmælti því þess vegna, að hann fengi að staðfesta framburð sinn. Ekki þóttu rök að Bls. 343 447 10 22 56 83 110 119 250 Efnisskrá. CvII Bls. því færð, að A hefði verið svo óstöðugur í framburði sínum, að synja bæri honum staðfestingar vættis síns .............. 323 Skipverjar á vélbát, sem talinn var hafa verið að ólöglegum veiðum í landhelgi, báru í vil skipstjóra sínum, sem ákærður var um landhelgisbrot. Var eigi tekið mark á vætti þeirra ............ rss 331, 337, 346, 352, 358 Víxlar. Endurgreiðslukrafa samkvæmt 74. gr. víxillaga nr. 93/1933 .. 177, 487 Yfirvöld. Sbr. dómarar, lögreglumenn, stjórnsýslumenn, Þinglýsing. A hafði samkvæmt samningi fengið kauprétt að tiltekinni íbúð. Nú skyldi selja íbúð þessa á opinberu uppboði, og krafðist A þá kaupréttarins. Það var ekki talið hagga gildi samningsins, að hann var óþinglesinn, þar sem þeir, er hagsmuna áttu að gæta við uppboðið, vissu um hann ...........02000 0000 enn 11 Talið var sannað, að A hefði á ákveðnum tíma keypt lóð af B, en A hafði ekki látið þinglýsa eignarheimild sinni. C hafði síðar keypt aðliggjandi lóð með tiltekinni stærð, og kom í ljós, að sú lóð tók samkvæmt tilgreiningu í afsali og uppdrætti yfir hluta af lóð A. C lagði þennan hluta lóðar A undir sína lóð. M. a. með tilliti til vanrækslu A um þinglýsing á eignarheimild sinni, var eigi talið sannað, að C hefði gegn betri vitund um efnisrétt sinn tekið lóð A ........200000000e esne 407 Þjófnaður. A stal, stundum einn, stundum í félagi við B, margskonar munum, peningum, fatnaði, víni, hjólbörðum o. fl., og frömdu þeir oft inn- brot í hús eða bifreiðar í sambandi við framkvæmd brotanna. Var A og B dæmd refsing samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 .. 190 Ærumeiðingar. Menn sæta refsingu samkvæmt 108. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 fyrir meiðyrði um héraðssáttasemjara í vinnudeilum ........ 19 A, sem var ritstjóri og ábyrgðarmaður blaðs, var sóttur til sakar af B fyrir meiðandi ummæli í grein í blaðinu og kannaðist Á við að vera höfundur greinarinnar. Í ummælunum fólst gagnrýni á athöfnum B sem framkvæmdarstjóra opinberrar nefndar, Var svo sterkt að orði kveðið í greininni, að flest ummælanna töld- ust fara út fyrir takmörk leyfilegrar gagnrýni. Hlaut B sekt fyrir og ummælin voru ómerkt. Ekki þóttu, eins og á stóð, næg efni til að taka til greina kröfu B um miskabætur .......... 115 CVIII Efnisskrá. Bls. Ölvun. Sjá áfengislagabrot, bifreiðar. Öryggisgærla. A bjó einn í hreysi í útjaðri kaupstaðar. Kvöld eitt í maímánuði réðist hann með sveðju inn í næsta hús, þar sem tvö börn voru stödd. Særði hann yngra barnið til ólífis, en eldra barnið komst undan mikið meitt, svo og móðir barnanna, er komið hafði á vettvang og A réðist einnig á. A hafði orðið geðveikur árið 1940, síðan batnað nokkuð, en versnað síðar hvað eftir annað og verið þá langdvölum á geðveikrahæli. Með tilliti til þess svo og þess, að ekki þótti í ljós leitt neitt sennilegt tilefni annað en brjál- semi til verknaðarins og að árásin var framin án nokkurrar leyndar og tilviljun virtist ráða því, hver fyrir henni varð, þá var talið víst, að A hefði verið alls ófær um að stjórna gerðum sínum, er hann vann þessi verk. Var honum því samkvæmt 15. gr. laga nr. 19/1940 eigi refsað fyrir verk þessi, sem annars áttu undir 211. gr. sömu laga, að því er snerti morðið á yngra barn- inu, og sömu grein, sbr. 1. málsgr. 20. gr., að því er varðaði bana- tilræðið við mæðgurnar, er héldu lífi. En þar sem andlegu ástandi A var svo háttað, að mikil hætta var á, að hann gæti hvenær sem er misst stjórn á sjálfum sér og framið ódæðisverk og hann þessvegna mjög hættulegur umhverfi sínu, var hann dæmdur til að sæta Öryggisgæzlu ævilangt samkvæmt 62. gr. laga nr. 19/1940 .........20.000 0 enn 291