Hí. Nafnaskrá. A. Einkamál. Bls. Akureyrarkaupstaður ...........0..0000nnnn nennt 314 Almennar tryggingar h/f ...........20200.00 000 nes 307 Andersen, Bengta K. ...........0.000%. 000 nan etan 477 Andersen, Franz A. ........200.000 00... een 241 Anna Pálsdóttir f. h. dánarbús Garðars Þorsteinssonar ............ 111 Arnór Steinason ............0.0.neð ser 200 Axel Magnússon ........2222020 00 ens seennn rr 153 Ágúst Jónsson lögreglumaður ..............000%. 0000. nr ann 6 Ágúst Jónsson rafvirkjameistari ............0.000000 0000... 46, 64 Ágústa Bjarnadóttir ..............0.%....0 0. rann 4T Árni Sigfússon, dánarbú ...........2...0.00 00. n rann 237, 282 Ásgrímur P. Lúðvíksson ..........2...0.. 00. 328 Baldur Jónsson ..............000 nn sn 44 Barðdal, Óli ..............000000 0000 nn nn 399 Benedikta Jónsdóttir ................00.. 000 00 nn 241 Bergsteinn Kolbeinsson, dánarbú .............00000. 00... 0n 0. 20 Bifreiðastöðin Stefnir s/f .............0..0.. 0000 113 Bíldal, Gunnar -.........0...000 00 nn 106 Bjarnfríður Einarsdóttir ................0020. 000 .nnr annann 248 Bjarnfríður Sigurðarðóttir ............0.0.000%% 20. nn unn 47 Bjarni Bjarnason .........0020200 senn 103 Bjarni Brynjólfsson, dánarbú ........000.0.... 000 nn renn 222 Bjarni Guðmundsson ...........00..0 0000. 179, 463 Björgvin h/f .............0.2.. 0000 enn 102 Blöndahl, Sighvatur ................%000 00 nn nn 217 Bogi Brynjólfsson ..............000000 senn 237 Bókaverzlun Sigurðar Kristjánssonar ........................ 157, 353 Brandur Brynjólfsson ...........0.000000 000 456 Brynjólfur Brynjólfsson ...........0..00%. 0. es ner 222 Brynjólfur Magnússon ..............000 0000 r nn 477 Búkolla h/f .............2...0. 00... ð nn 46, 64, 103 Christiansen, Erik ............0..00000 020. 51 Clausen, Oscar ...........0..00 00 rr 438 XII Nafnaskrá. Bls Einar Einarsson ...............%%20. 0000 300 Einar Nikulásson ................00000 000 377 Eining, verkakvennafélag ................2.0% 0000. n 0 311 Elli- og hjúkrunarheimilið Grund ...............0..00 000. 0 nn. 385 Eyjólfur Sveinsson ...............0. 0000. 168 Fálkinn, vikublað ...............02 0000. ðnnn 438 Félagsprentsmiðjan ....................0 0000 n nn 440 Finnur Jónsson .............0.%.00. 0 en eðr 241 Fjeldsted, Daníel .................... 200 0ns rs 248 Framtíðin h/f .................0. 000... 303 G. Kristjánsson á Co. h/f ................000 0000 300 Garðar Þorsteinsson, dánarbú ...............0.00.00 0000... 0... 60, 111 Grétar Kristinsson .....................0 0. nan 376 Grund, elli- og hjúkrunarheimili ..............0..... 000... 0. 385 Guðbjörg Árnadóttir ......................000 00 364 Guðbjörg Kristjánsdóttir ...................020.00. 000. 340 Guðjón Jónsson .............%%.0 0. s nn 275 Guðjón Pétursson ....................0.nn nn 203 Guðjón Sigurðsson ............0.......0 s.n 415, 474 Guðjón H. Sigvaldason...............0.%.. 00. 45 Guðjón Vigfússon ..............0..00. 0... 247 Guðlaugur Ásgeirsson ..................0.0. 00. 172, 181 Guðlaugur Gíslason f. h. Sæfells h/f ...................0. 0000. 247 Guðmundur Árnason f. h. búenda í Landmannahreppi ............ 212 Guðmundur Gíslason ............0..%..20 000 378 Guðmundur Ingimundarson ............0000. 0000. r nn 164 Guðni Jónsson .............0%.000 0. 157, 353 Gunnar Ásgeirsson ..........0.0..... 00. 111 Gunnar Jósefsson .............0....0 0. nr 307 Gunnar Þorsteinsson ...............0%0 0000. 378 Gunnlaugur Ólafsson ..............00..0 nn 45 Hafnarfjarðarkaupstaður ...............0.0%0%.000 00. 340 Hannes Ágústsson ...............0...0 0. 172 Hannes Mörður Þórðarson ............0..00.0 00. önn 6 Havsteen, Júlíus K. ..............0.000 0000. 229 Helgi S. Eyjólfsson .................... 00. 29 Herma v/s, eigendur og vátryggjendur ..............0........0..0... 207 Holtahreppur ...........0..0.0. 0000 212 Hrefna Loftsdóttir ..............0..... 0000 179, 463 Huginn e/s, eigendur .................0 00.00.0000. 371, 415, 474 Hvammstangahreppur .............020000 0. 45 Hörður Runólfsson ................. 0000. r nr 477 Höskuldur Baldvinsson .................%0 00. 117 Ingvaldur Benediktsson ..............%..0 020 sn rn 196 J. K. Havsteen á Co. h/f ...........00 0. 229 Johnsen, Gísli J. .............%%%0 0000. 117 Nafnaskrá. XIll Bis Jóhannes Björnsson ..........0.... 2... sð nr 94 Jón Ásmundsson ............. 00 382 Jón Gíslason ............... sr 389 Jón Guðmundsson ..........0.0...s sn 377 Jón Jósefsson ...........0.... s.s 451 Jón Ketilsson ..........0..2.. ns 164 Jón M. Pétursson ............0.. 0. 47 Jóna Sigfríður Jónatansdóttir .........0.00.000002 een nr ene nn 271 Kaupfélag verkamanna, Akureyri ........00000.0 0000 nn nr. 311 Korkiðjan h/f ..............00.00. ene 103 Kristinn Helgason .................. 000 nð sn 376 Kristján Kristjánsson ...........0..0000 0000 nn 379, 428 Landmannahreppur, búendur ............00000 0000 nenni 212 Leiftur h/f, Ólafsfirði ...........0.00.00.0.0 00... 416 Leiftur h/f, Reykjavík ..........0.0....0 nan 416 Magnús Einarsson .............%..00 00. nn nn 87 Magnús Guðmundsson .........00000. 000 nn nennt rr 225 Magnús Jochumsson .........0.0. 0000 nn nt 106 Margrét Eiríksdóttir ............0.000.000 20 0nne nan rn nr 20 Margrét Ólafsdóttir ..........2.2...... 00. r nr 364 Marinó Ólafsson ............0....0.n ss 343 María Jóelsdóttir ................... s.n sn 314 Melsted, Gunnlaugur B. ..........0%00 0000 nn 324 Niðursuðuverksmiðjan Síld h/f ............2000. 0000 nn nn 113 Núpur h/f ........00.0.0000 0 376 Olsen, Carl ............... nr 196 Ólafsfjarðarkaupstaður ...........00..0. 000 nr 117 Ólafur Bjarnason ............0.0. 00 ner 364 Ólafur Einarsson ............0.0.0. sr 378 Ólafur Eyjólfsson .......0......0.000 0 424 Ólafur P. Ólafsson .........00.00..0.ð nn 2 200 Ólafur Pétursson ............2.. 0. 26 Ólfjörð, Anna Guðvarðsdóttir ...........2.00.0..00.00 0000. nn. 364 Ólína, Steindórsdóttir .............2..0..... 0 nn 94 Páll Ólafsson ................0 0. 364 Pétur Ingjaldsson ...........000... 0... nn enn 399 Ragnar Jón Jónsson ..........%...00.00ð ns 271 Reykjavíkurbær .........0.0..00.0 00... 76, 162, 168, 379, 385 Ríkissjóður Íslands ...........0......0..000... 42, 203, 217, 222, 282, 325 Samvinnutryggingar ...........0.0000. 0. 0n net 303 Siemsen, Theódór .............2....0 ns 378 Sigrún Jónsdóttir .............0.0.%%. 000 nenna 6 Sigrún Pétursdóttir .............0%%..0 000. ð nn 328 Sigurbjörn Björnsson ...........0.%%.0 0000. n nn 382 Sigurður Davíðsson ...........0..00 000. n nn 45 Sigurður Guðmundsson .......0.0.0 000. ð nr 26 XIV Nafnaskrá. BIs. Sigurður Kristjánsson, bókaverzlun .......................... 157, 353 Sigurjón Jónsson ...............2.0..0.0. 00 164 Silli og Valdi, firma ....................... 00. 87 Síld, niðursuðuverksmiðja h/f ..............000...0..... 0... 113 Sjómannafélag Ísfirðinga vegna Jóns Sigurðssonar ................ 102 Sjómannafélag Ísfirðinga vegna Steingríms Kristmundssonar ...... 102 Skipaútgerð ríkisins .......................0..0.0..00 000 275 Snorri Arnfinnsson ...........0..... 0... 0s nr 428 Stefán Valgeirsson .................2...0.0. 0000 n nn 456 Stefán Ármann Þórðarson ..............0......0.00. 00 162 Stefnir h/f .................0.0..0. 0000 44 Stefnir, bifreiðastöð s/f ......................0...00.. 0 113 Steindór Einarsson .................00...0 00. n rn 153 Steinþór Egilsson ...............0..0..000..00. 0 451 Steinþór Guðmundsson -.............0....00.. 0. 324 Sveinn og Gísli h/f ....................... 0000. öl Sverrir Tryggvason ............ eens 76 Sæfell h/f ........................ 0000 247 Sæmundur Þórðarson ..............220.0..00 0000 181 Sölunefnd setuliðseigna ................00......0000 0. 114, 377 Sörensen, Börge ...................0%2.0000. 00 389 Theódór Magnússon ...................00 00. 0r 248 Thorarensen, Gunnar ..............0...200.0 nes 343 Tollstjórinn í Reykjavík f. h. Tryggingastofnunar ríkisins ........ 248 Trans-Ocean, vöru- og skipamiðlun h/f ...................... 42, 60 Trolle á Rothe h/f f. h. A. E. Larsen vegna eigenda og vátryggjenda V/s Hermu ...........0..0.00 000. 207 Tryggingastofnun ríkisins ...................0..000.0. 0... 248 Tryggvi Sigfússon f. h. ólögráða sonar síns Sverris ................ 76 Utanríkisráðherra Íslands .....................0.0.0......000. 0. 26 Útgerðarfélag Akureyringa h/f .................0.0....0... 0. 207 Útgerðarfélag Sauðárkróks ...................000.. 225 Verkakvennafélagið Eining ........................0.0...00....... 311 Verkamannafélag Akureyrarkaupstaðar .......................... 311 Verzlunin Vitinn ..................0....00000 000 29 Vestur-Barðastrandarsýsla .................0...0..... 0000 325 Vikublaðið Fálkinn ........................0.00. 00... 438 Vilhjálmur Chr. Hákonarson ..............00.%.0 0000 00 rn 424 Vilhjálmur S. V. Sigurjónsson .................0..00. 0 440 Vitinn, verzlun .................2...0....000 00 29 Nafnaskrá. B. Opinber mál. Axel Ólafsson ............00.n. nn Ágúst Kristján Björnsson ...........00...0.0. 00... Benjamín Ólafsson ............00.00 00. nr Benóný Friðriksson ...............0.000 000 .n nn Bertelsen, Friðrik ................02.00 0... .n nr. Björn Sigurðsson ............0.02.00 0000 Bogi Matthíasson .............0000.0 0000 Brown, William Norman ..........00..02 0000. Chilton, Edmond Allan Reynolds ...........000.0...... Cortes, Gunnar Jóhannes ...........0..00.000% 00... 0... Daði Jóhannesson ............0000. 00 Devos, Albert ............2200..0 00. Einar Júlíusson ..........00...0.0 0000 Finnbogi Rútur Valdimarsson ..............0.000.. 0000... Guðmundur Gestsson .......000.0.0000 nn Guðmundur Ingjaldur Ingjaldsson ..........0.0.0.00.000.... Guðmundur Magnússon ........2....00 0000 nn Guðni Erlendsson ..............00. 0... nn Gunnar Marel Jónsson ..........00000. 00... nn Hannes Þorbergsson ............0.00000. 0000 Haraldur Sigurður Guðmundsson ...........0..0.0....... Haukur Arnars Bogason .........0..0.2.0.0000 0... . Haukur Jóhannesson ............0...000 0. e nn Henry Alexander Hálfdánarson ...............00..0.... Hólmfríður Jónsdóttir ................0000.. 000... Ingjaldur Ísaksson ..............00.... 00 ern Ingvi Guðmundur Kristjánsson .............00.0000000.. Ingvi Loftsson .............0000..00 ss sr Joensen, Paul Johannes ............000000 00 000 Jón Alexandersson ............00.00 00 n ns Jón Bjarnason ..................2 0. .n sn Jón Gunnþór Einarsson ...........0.0.0%.0 0000... Jón Finnbogason ...........00..%..00. nenna Jón Guðjónsson ...........0.0.0. 5... nn Jón Sveinsson ..............2.00.0. rns Jón Þorkelsson .................000. nn sr Jónas Þorbergsson .............000. 0000 00 Karl G. Magnússon ............20.0200 0000... Kjartan Steingrímsson ...............000. 0000. Kolbeinn Stefánsson ............000%00 000 nn sn Kristján Thorberg Tómasson .............00%. 20... Melsted, Gunnlaugur Bjarnason ............0...0..0..0.. Oddsteinn Friðriksson .........2...000..000 enn. Ólafur Jónsson ........000.s ss XV Bls. 79 319 175 432 184 149 319 342 158 152 79 66 79 79 "79 346 253 79 370 54 31 192 79 96 446 79 421 79 103 297 96 379 69 404 441 316 297 150 418 XVI Nafnaskrá. Bls. Ólafur Hólmgeir Pálsson ....c.......2...0.. 0... 181 Óli Þorbjörn Haraldsson ................00... 0... ss 31 Óskar Þórðarson ..................... 0. 316 Ragnar Frímann Kristjánsson ...........0..00..0. 0000 0 228 Runólfur Pétursson ..............0..0.0. nr 79 Schröder, Johan ................2. 0000 0ð 79 Siggeir Ólafsson ................... 00... 79 Sigtryggur Benediktsson ............0..00. 0000 446 Sigurbjörn Guðmundur Sigurbjörnsson ..............0000. 0000... 9 Sigurður Sæmundsson ................000 rn 23 Skarphéðinn Jónsson .............%% 0... 170 Starkey, Vincent John .............0..0 0000 471 Svavar Kristinn Kristjánsson ..............0...0.0 0000... 460 Theódór Friðrik Hjálmar Theódórsson .............0...0.0 00... 395 Tómas Jochumsson .............200. 00. 404 Vilhjálmur Valur Sverrir Sigurjónsson ...........0.00% 00... 69 Þorkell Jónsson ............0..00 0000 nn 79 Þorleifur Sigurbjörnsson .............202000 0000 441 Þorsteinn Elton Jónsson ..........00000 0000 359 Þorsteinn Pálsson .............00.0 0... neðst 79 Þorvaldur Guðmundsson .................0 ss 333 I. SKRÁ um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað er til í XXI. bindi hæstaréttardóma. 1281, Jónsbók. Kaupabálkur — 202. Þjófabálkur — 202. 1869, 25. júní. Almenn hegningarlög handa Íslandi. 9. kafli, — 82. 249. gr. — 33. 1885, nr. 29 16. des. Lög um lögtak og fjárnám án undanfarins dóms eða sáttar. 11. gr. — 168. 1901, nr. 18 13. sept. Lög um manntal í Reykjarík. — 51. 1903, mr. 42 13. nóv. Lög wm verelanaskrár, firmu og prókúruumboð. 10. gr. — 417. 1905, nr. 13 20. okt. Lög um rithöfundarétt og prentrétt. — 307. 1. gr. — 354. 3. gr. — 357. 9. gr. — 354. 1905, nr. 14 20. okt. Lög um fyrning skulda og annarra kröfuwréttinda. 3. gr. — 439. T. gr. — 439. 1914, nr. 17 2. nóv. Lög wm sjóvátrygging. 19. gr. — 305. 1914, nr. 56 30. nóv. Siglingalög. — 406. 236. gr. — 208, 212, 476. 243. gr. — 4T4. 252. gr. — 476. 261. gr. — 405, 414. 264. gr. — 405, 414. 1916, nr. 114 25. ágúst. Byggingarsambykkt fyrir Hafnarfjörð. — 341. 1919, nr. 41 28. nóv. Lög um landamerki o. fl. — 20. XVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1980, 1981, 1922, 1983, 1983, 1924, 1986, 1927, 1987, 1988, 1928, 1930, 3. kafli, — 213. nr. 6 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. — 67, 159, 380, 434, 437, 472. 1. gr. — 68, 158, 380, 381, 437, 472, 473. 2. gr. — 407. 3. gr. — 68, 158, 161, 380, 381, 407, 437, 472, 473. 5. gr. — 382. nr. 77 27. júní. Lög um hlutafélög. 16. gr. — 417. nr. 89 19. júní. Lög um lausafjárkaup. 59. gr. — 202. nr. 15 20. júní. Vatnalög. — 216. nr. 20 20. júní. Lög um réttindi og skyldur hjóna. — 367. 17. gr. — 368. 23. gr. — 367. nr. 4 11. apríl. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir land- helgisbrot. — 67, 158, 159, 161, 380, 381, 407, 434, 437, 472, 473. nr. 21 15. júní. Lög wm veitingasölu, gistihúshald o. fl. 2. gr. — 461. 15. gr. — 461. nr. 18 81. maí. Lög um iðju og iðnað. — 298. nr. 50 81. maí. Lög um gjald af innlendum tollvörutegundum. — 83. nr. 41 81. mara. Lögreglusambykkt fyrir Vestmannaeyjar. — 2, 3, 320. 46, gr. — 371, 375. 48. gr. — 371, 375. 49, gr. — 1, 4, 323. 84. gr. — 1, 5, 323, 371, 375. nr. 51 7. mdá. Lög um nokkrar breytingar til bráðabirgða á hegn- ingarlöggjöfinni og viðauka við hana. — 34. nr. 27. jan. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. — 57, 71, 182, 349, 360. 3. gr. — 396. 4. gr. — 171. 7. gr. — 171, 351, 396. 30. gr. — 184. 38. gr. — 419. 44, gr. — 419. 46. gr. — 59, 75, 368. 96. gr. — 59, 75, 184, 351, 363, 396. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XIX 1930, nr. 40 19. maí. Lög um breyting á siglingalögum nr. 56 30. nóv. 1914. 6. gr. — 405. 1980, nr. 41 19. maí. Sjómannalög. — 406. 85. gr. — 405, 414, 415. 1931, nr. 70 8. sept. Lög um notkun bifreiða. 6. gr. — 33. 1932, nr. 4? 23. júní. Lög um lækningaleyfi, um réttindi og skyldur lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um skottulækningar. 10. gr. — 95, 150, 151, 153. 1932, nr. 61 23. júní. Lög wm lax- og silungsveiði. 33. gr. — 175, 177. 1933, mr. 8 11. apríl. Tilskipun um albjóðlegar sjóferðareglur, sem fylgt skal á íslenakum skipum. — 406. 21. gr. — 414. 22. gr. — 414. 27. gr. — 414. 28. gr. — 405, 414. 29. gr. — 405, 414. 32. gr. —— 414. 1933, nr. 49 19. júní. Lög wm breyting á lögum wm manntal í Reykjavík. — 57. 1933, nv. 73 19. júní. Lög um bann við okri, dráttarvegti o. fl. T. gr. — 236. 1933, nr. 84 19. júní. Lög wm varnir gegn óréttmætum veralunarháttum. 9. gr. — 417. 1933, nr. 99 19. júní. Lög um veitingaskatt. 1. gr. — 461. 14. gr. — 461. 1934, nr. 9 11. jan. Lögreglusamþykkt fyrir Akureyrarkaupstað. — 10. 44, gr. — 19. 47. gr. — 18. 48. gr. — 19. 97. gr. — 18, 19. 1985, nr. 33 9. jan. Áfengislög. — 2, 10, 55, 57, 59, 171, 181, 182, 255, 320, 349, 360, 442. 15. gr. — 171, 172. 17. gr. — 33. 18. gr. — 171, 351. 21. gr. — 1, 2, 4, 5, 18, 33, 56, 184, 264, 267, 269, 323, 363, 364, 371, 375. 33. gr. — 171, 172. 38. gr. — 351. 39. gr. — 1, 5, 18, 19, 56, 184, 264, 267, 269, 270, 323, 363, 364, 371, 375. 1935, nr. 118 18. maí. Lög um Hæstarétt. XX 1936, 1936, 1936, 1936, 1936, 1937, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 33. gr. — 44. 38. gr. — 64, 179, 438, 464. 42. gr. — 164. nt. 7 1. febr. Lög um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga. 35. gr. — 2826. nr. 79 83. júní. Lög wm breyting á lögum nr. 61 23. júní 1932, um lax- og silungsveiði. — 175. mr. 85 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. 17. kafli, — 174. 5. gr. — 7, 8. 36. gr. — 383. 37. gr. — 383. 18. gr. — 1. 96. gr. — 114. 98. gr. — 400. 104. gr. — 314. 108. gr. — 6, 113, 314. 109. gr. — 302. 118. gr. — 312, 401, 403. 120. gr. — 157, 179, 415. 128. gr. — 94. 151. gr. — 26. 175. gr. — 294. 186. gr. — 6, 303, 307, 424. 188. gr. — 231, 390. 190. gr. — 403. 193. gr. — 403. 197. gr. —- 46. 200. gr. — 87, 340, 403. 207. gr. — 173. 208. gr. — 111. nr. 95 23. júní. Lög um heimálisfang. — 315. 8. gr. — 316. nr. 105 23. júná. Lög um breyting á lögum nr. 18 31. mdá 1987, um iðju og iðnað, og lögum nr. 85 19. júní 1933, um breyting á þeim lögum. — 298. 1. gr. — 297. nr. 45 18. júná. Lög um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. — 104. 1. gr. — 104. 3. gr. — 104, 105. nr. 72 24. júná. Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. — 10. 2. gr. — 15, 19. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 9. gr. — 19. 1938, nr. 100 11. júní. Lög um iðnaðarnám. — 298. 1940, nr. 19 12. febr. Almenn hegningarlög. 13. kafli, — 255. 15. kafli, — 187, 190. 18. kafli, — 255, 467. 22. kafli, — 335, 396. 23. kafli, — 24, 33, 71, 97, 193, 349, 406, 422, 461. 25. kafli, — 81, 335. 26. kafli, — 255. 27. kafli, — 255, 467. 15. gr. — 254, 269. 16. gr. — 255, 269, 270. 17. gr. — 333. 20. gr. — 333, 339. 22. gr. — 319. 27. gr. — 79. 29. gr. —- 79, Sá. 62. gr. — 228, 254, 270. 64. gr. — 395. 68. gr. — 270, 339, 399, 405, 414, 415. 69. gr. — 191. T1. gr. — 319. TT. gr. — 19, 26, 41, 75, 101, 190, 195, 351, 463. 120. gr. — 253, 263, 267. 142. gr. — 179. 146. gr. — 186, 190. 147. gr. — 186, 190. 164. gr. — 254, 258, 259, 260, 262, 264, 267. 194. gr. — 333, 339. 200. gr. — 395, 398. 202. gr. — 333, 334, 395. 209. gr. — 396. 215. gr. — 26, 405, 414. 217. gr. — 2, 334, 424. 218. gr. — 41, 75, 101, 195, 351. 219. gr. — 32, 41, 75, 101, 195, 463. 231. gr. — 333, 334. 233. gr. — 339. 234. gr. — 80. 235. gr. — 80, 85. 241. gr. — 85. 242. gr. — 79, 84. 257. gr. — 257, 261, 269, 447, 466, 470. 259. gr. — 18, 253, 269. XXKI XKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1940, nr. 26 12. febr. Lög um breyting á lögum nr. 45 18. júní 1937, um dáragnótaveiði í landhelgi. — 104, 105. 1. gr. — 104. 1941, nr. 10 5. mí. Lög um stríðsgróðaskatt. — 325. 2. gr. — 327. 3. gr. — 326. 1941, nr. 23 16. júní. Bifreiðalög. — 2, 10, 24, 33, 55, 57, 71, 97, 182, 193, 255, 320, 360, 461. 5. gr. — 1, 15, 19, 26. 1. gr. — 54, 371, 375. 20. gr. — 10, 323, 370, 371, 373, 375. 23. gr. — 1, 4, 18, 56, 59, 181, 184, 264, 267, 269, 319, 320, 323, 324, 359, 363, 371, 375. 26. gr. — 1, 15, 19, 32, 41, 75, 101, 269, 319. 27. gr. — 1, 9, 15, 19, 26, 32, 41, 56, 59, 75, 101, 195, 269, 363, 371, 375, 463. 28. gr. — 54, 70, 71. 34. gr. — 76, 78, 154, 156, 205, 452, 478, 489, 483. 35. gr. — 154. 36. gr. — 249, 251, 252. 38. gr. — 1, 5, 15, 18, 19, 26, 32, 41, 54, 56, 59, 75, 101, 181, 184, 195, 264, 267, 269, 319, 323, 324, 363, 371, 375, 463. 39. gr. — 1, 5, 19, 26, 32, 41, 56, 59, 69, 184, 270, 323, 364, 371, 375, 460. 1941, nt. 24 16. júní. Umferðarlög. — 2, 10, 33, 71, 97, 320, 461. 2. gr. — 1, 9, 15, 32, 41, 75. 3. gr. — 19. 4. gr. — 1, 4,5, 15, 18, 19, 32, 41, 75, 101, 323, 371, 375, 463. 6. gr. — 32, 41, 70, 323, 482. 7. gr. — 205. 11. gr. — 482. 14. gr. — 1, 5, 15, 18, 19, 32, 41, 75, 101, 323, 371, 375, 463. 1941, nr. 80 %7. júní. Lög um fjarskipti. — 298, 299. 2. gr. — 299. 10. gr. — 299. 1941, nr. 38 29. mara. Reglugerð um iðnaðarnám. — 298. 1941, nr. 118 9. okt. Lög wm laæ- og silungsveiði. — 176, 177. 1. gr. — 175. 5. gr. — 216. 31. gr. — 176, 177, 178. 34. gr. — 175, 176, 178. 1941, 194%, 194R, 1942, 1948, 1943, 1943, 1943, 1943, 19}8, 1943, 1943, 1943, 1943, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXIII 84. gr. — 175. nr. 127 9. des. Lög um viðauka við lög nr. 13 20. okt. 1905, um rit- höfundarétt og prentrétt. — 353, 355. 2. gr. — 355. nr. 21 80. maí. Lög wm stríðsgróðaskatt. — 325. 2. gr. — 326, 327. 3. gr. — 326, 327, 328. nr. 70 9. maí. Reglugerð um stjórn, rekstur og eftirlit fjarskiptamála. — 299. 2. gr. — 299. 4. gr. — 299. nr. 100 3. júlí. Reglugerð um breyting á reglugerð um iðnaðarnám, nr. 38 29. mara 1941. — 298. nr. 140 15. júlí, Reglur um viðgerðir útvarps- og loftskeytaviðtækja. — 299. nr. 1 16. jan. Lög um innflutning og gjaldeyrismeðferð. — 187. 4. gr. — 190. 6. gr. — 190. nt. 3 13. febr. Lög wm verðlag. — 187. 9. gr. — 189. nr. 4 20. jan. Pyrirmæli um. aðalbrautir og umferð af öðrum vegum inn á þær. — 57, 59. 11. marz. Tilkynning Viðskiptaráðs til innflytjenda, birt á Lögbirtinga- blaði 13. mara 1943. — 185, 187, 188. nr. 89 ?. apríl. Lög wm húsaleigu. 1. gr. — 344. 5. gr. — 242. nr. 49 14. apról. Lög um breyting á lögum nr. 13 20. okt. 1905, um rit- höfundarétt og prentrétt. 1. gr. — 354. nr. 7"? 3. apríl. Reglugerð um innflutning og gjaldeyrisverglun. — 187. 5. gr. — 190. 17. gr. — 190. 6. okt. Auglýsing um verðlagningarreglur. — 187, 188. nr. 99 16. des. Lög um ábyrgð ríkissjóðs á tjóni, sem hlýat af veru herliðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi. — 218, 220, 221, 239, 288, 295. KXKIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1943, 194ð, 1945, 1945, 1946, 1. gr. — 221, 292. 4. gr. — 220. 6. gr. — 221. nr. 104 30. des. Lög um breyting á 1— 111. kafla laga um albýðutrygg- ingar. — 251. 10. gr. — 249. 20. gr. — 252. nr. 66 12. apríl. Lög um útsvör. — 163. 8. gr. — 169. nr. 67 12. apríl. Lög um fasteignaskatt til bægjar- og hreppsfélaga. og Jöfnunarsjóð sveitarfélaga. 1. gr. — 388. 4. gr. — 386, 387, 388. nr. 195 22. okt. Byggingarsamþykkt fyrir Reykjaník. — 344, nr. 50 7. maí. Lög um almannatryggingar. — 249. 46. gr. — 249. 47. gr. — 250, 251, 252. 112. gr. — 249, 250, 251, 252. 113. gr. — 249, 250, 251, 252. 194, 194, 1947, 1947, 194, 1948, nr. 11 18. jan. Reglugerð um innheimtu iðgjalda o. fl. samkvæmt lög- um nr. 50/1946, um almannatryggingar. 8. gr. — 250, 251, 252. nr. 70 5. júná. Lög um fjárhagsráð, innflutningsveralum og verðlags- eftirht. — 187, 419, 420. 5. gr. — 316. 13. gr. — 190, 420. 22. gr. — 189, 190, 420. nr. 82 31. júlí. Reglugerð um fjárhagsráð, innflutningsveralun, gjald- eyrismeðferð og verðlagseftirlit. — 187, 317, 419. 11. gr. — 318. 25. gr. — 190, 420. 29. gr. — 420. 39. gr. — 189, 190, 318, 420. Í?. sept. Auglýsing fjárhagsráðs um bann við byggingu bílskúra og garða. Ekki birt í Stjórnartíðindum né Lögbirtingablaði. — 318. nr. 97? 13. maí. Hafnarreglugerð fyrir Höfn við Bakkafjörð. — 380. nr. 14 8. mara. Lög um ákvörðun fésekta. — 5, 172, 231, 319, 324, 449. 1948, 1918, 1948, 1948, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXV nr. 19 22. mara. Lög um búfjárrækt. 3. kafli, — 448. 26. gr. — 446, 448, 449, 450. 83. gr. — 446, 448, 449, 450. nr. 85 15. des. Lög um aðstoð til útvegsmanna, er síldveiðar stunduðu sumarið 1948. — 474, 476. 5. gr. — 416. nr. 100 29. des. Lög um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna. 2. kafli, — 474. 13. gr. — 476. 16. gr. — 474, 476. mr. 145 6. okt. Reglugerð um breyting á reglugerð nr. 82/1940, um fjárhagsráð, innflutningsverzlun, gjaldeyrismeðferð og verðlagseftir- lit. — 318. IV. EFNISSKRÁ. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábúð. Ábyrgð. Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, innsetningargerðir, kyrrsetning, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. Aðild. Aðiljaskýrslur. Áfengi. Áfengislagabrot. Áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. AÁgangur búfjár. Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Allsherjarregla. Almannahætta. Analogia. Sbr. lög, lögskýringar. Árekstur skipa. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Barnsfaðernismál. Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. Birting laga. Björgun. Blóðrannsókn. Blöð. Borgararéttindi. Botnvörpuveiðar. Sjá fiskveiðabrot. Brenna. Búfjárrækt. Sjá ágangur búfjár. Byggingarsam þykktir. Dagblöð. Sjá blöð. Dánarbætur. Dómar og úrskurðir. Dómarar. Dómsgerðir. Dómstólar. Eftirgrennslan afbrota. Sbr. opin- ber mál. Eiður. Eignardómsmál. Eignarréttur. Eignarupptaka. Sjá upptaka eignar. Eignaspjöll. Einkaleyfi. Sjá sérleyti. Einkaréttindi. Sjá firmu. Elliheimili. Embættismenn. Sjá dómarar, stjórn- sýslumenn. Fasteignir. Félög. Sjá hlutafélög, stéttarfélög. Féniti. Firmu. Fiskveiðabrot. Fjárhagsráð. PFjárnám. Flutningsstarfsemi. Sjá sérleyfi. Fógetagerðir. Sbr. dómarar, fjár- nám, innsetningargerðir, kyrr- setning, lögtak, útburðargerðir. Frávísun. Frestir. Friðhelgi einkalífs. Fyrning. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Efnisskrá. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gjafir. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldeyrismál. Greiðsla. Heimilisfang. Heimilishelgi. Heimvísun máls. Sbr. ómerking. Hjón. Hlutafélög. Hlutdeild. Hótun. Hugverk. Sjá höfundaréttur. Húsaleiga. Húsaleigulög. Höfundaréttur. Iðnlög. Íkveikja. Sjá brenna. Innheimta. Innsetningargerðir. Ítrekun. Kaup og sala. Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, aðgerða- leysisverkanir, greiðsla, kaup og sala, samningar, skaðabætur, skuldamál. Kunferðisbrot. Kyrrsetning. Kærumál. Landamerkjamál. Landhelgisbrot. Sjá fiskveiðabrot. Lax- og silungsveiði. Leiðbeiningarskylda dómara. Leiga. Sjá ábúð, húsaleiga. Líákamsáverkar. Líkur. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Löghald. Sjá kyrrsetning. Lögreglumenn. Lögreglusam þykktir. Lögræði. XXVII Löktak. Lögveð. Sbr. sjóveð. Málasamlag. Málflutningsmenn. Málflutningur. Málshöfðun. Sbr. ákæra. Málskostnaður. Málsmeðferð. Manndráp. Mat og skoðun. Miðlarar. Nafnréttur. Sjá firmu. Nowaleyfi. Sjá áfrýjun. Nytjastuldur. Ómaksbætur. Ómerking. Ömöguleiki. Opinber mál. Sbr. dómarar, eftir- grennslan afbrota, mat og skoð- un, sönnun, vitni. Opinberir starfsmenn. Sjá lögreglu- menn, stjórnsýslumenn. Orlof. Rangar skýrslur. Refsingar. Reikningsskil. Reklamation. Sjá verkanir. . Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarssektir og vítur. Rithöfundaréttur. Sjá réttur. aðgerðaleysis- höfunda- Sakhæfi. Saknæmi. Samningar. Sbr. húsaleiga. Sáttir. Sératkvæði. Sérleyfi. Siglingadómaur. Siglingalög. Sjó- og veralunardómur. XXVIII Sjómannalög. Sjóveð. Skaðabætur. Skattar og gjöld. Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjöl. Skuldamál. Skuldaskil. Slökkvilið. Stefna. Stéttarfélög. Stjórnsýsla. Stjórnsýslumenn. Svipting réttinda. Sjá atvinnurétt- indi, borgararéttindi. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. aðilja- skýrslur, blóðrannsókn, líkur, mat og skoðun, vitni. Tilraun. Tómlætisverkanir. Sjá aðgerðaleys- isverkanir. Traustnám. Tryggingar. Umboð. Umboðssala. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Upptaka eignar. Úrskurðir. Efnisskrá. Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. Útivist aðilja. Valdstjórn. Sjá stjórnsýslumenn. Vangeymsla. Sjá aðgerðaleysis- verkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Vátrygging. Sjá tryggingar. Veð. Sjá lögveð, sjóveð. Veiði. Sjá lax- og silungsveiði. Verðlagslöggjöf. Verkalýðsfélög. Sjá stéttarfélög. Verksamningar. Sjá samningar. Veralun. Vettvangsmál. Vegtir. Viðskiptatilkynningar. Sjá aðgerða- leysisverkanir. Vinnusamningar. Vitni. Víælar. Vörumiðlun. Sjá kaup og sala. Yfirvöld. Sjá dómarar, stjórnsýslu- menn. Þagnarskylda. Sjá vitni. Ærumeiðingar. Örorka. Öryggisgægla. B. Efnisskrá. Abúð. A byggði B jörð sína X frá 1. febr. 1947 til fardaga 1948. Með jörð- inni var leigð áhöfn á henni, þar á meðal 16 hross, um 20 naut- gripir og 37 ær. Í leigumálanum var kveðið svo á, að leigutaki ábyrgðist áhöfn alla „og skuldbindur sig til að skila sam- svarandi áhöfn að tölu, magni eða gæðum.“ Sumarið 1947 varð heyfengur B lítill, og ekki aflaði hann sér nægilegs fóðurbætis um haustið. Á öndverðum vetri 1947— 1948 sá B fram á fóður- bröng, enda töldu forðagæzlumenn honum nauðsynlegt að afla fóðurbirgða eða farga af áhöfninni. Seldi hann þá D, bónda í sama hreppi, 18 ær af leiguáhöfninni auk fjögurra sauðkinda Efnisskrá. KKIK annarra gegn endurgjaldi í fóðurkorni. Er B skyldi afhenda A jörð og áhöfn í fardögum 1948, skorti hann sauðkindur í stað þeirra, er hann hafði selt D. Krafðist A þess þá af fógeta, að honum yrðu afhentar með fógetagerð sauðkindur þær, er D keypti. Talið var, að B hefði verið heimilt samkvæmt leigu- samningnum að farga einstökum skepnum af áhöfninni gegn því að fylla aftur í skarðið, áður en hann gerði A skil, og að sala hans á nefndum sauðkindum til D hefði ekki verið óeðlileg ráð- stöfun, eins og á stóð. Þessi atriði þóttu m. a. hafa veitt D ástæðu til að ætla, að B hefði verið í rétti sínum, er hann seldi honum sauðkindurnar, enda voru engar líkur færðar fram gegn grand- leysi D. Var því synjað um framkvæmd innsetningargerðarinnar Ábyrgð. A taldi sig hafa beðið fjártjón vegna mistaka dómara um gæzlu réttra aðferða um meðferð máls fyrir dómi. Höfðaði hann mál gegn ríkissjóði, er hann áleit bera ábyrgð á verkum dómarans, og krafðist skaðabóta. Ríkissjóður var sýknaður, með því að málssóknarréttur var fallinn niður vegna fyrningar, áður en mál var höfðað. ............0....e sn A seldi fisksölufyrirtæki í Englandi fisk fyrir milligöngu B. Er B krafðist í dómsmáli þóknunar úr hendi A fyrir milligöngu sína, hafði A uppi gagnkröfu vegna tjóns, er hann taldi sig hafa beðið vegna vanefnda brezka firmans. Milligöngu B var ekki talið Þannig háttað, að hann bæri ábyrgð á vanefndum þessum, enda ekki sannað, að B hefði vanrækt milligöngustarfa sinn. Var gagnkrafan því ekki tekin til greina ........000000 0000... 0... A, sem var farþegi í strætisvagni í Reykjavík, ætlaði að loka afturhurð vagnsins, varð hann milli stafs og hurðar og hlaut meiðsli af. Líkur komu fram fyrir því, að vagnstjórinn hefði ekið af stað, án þess að ganga úr skugga um, að dyrnar væru lokaðar. Var eiganda strætisvagnsins, Bæjarsjóði Reykjavíkur, dæmt að greiða A skaðabætur með skírskotun til 34. gr. laga nr. 23/1941 A bar þar að, sem verið var að rífa herskála, og nam hann staðar undir gafli skálans. Í sömu andrá féll gaflinn, og hlaut A mikil meiðsli. Krafðist A skaðabóta úr hendi B, sem stóð fyrir skála- rifinu. Talið var, að brostið hefði á fullnægjandi öryggisbúnað og gæzlu af hálfu starfsmanna B, en að A hefði ekki heldur gætt fullrar varúðar. Var B dæmt að bæta tjón A að 3/4 hlutum .... G og H reistu rafstöð fyrir Ó. Í verksamningi var tekið fram, að verksalar beri ábyrgð á rafveitunni í eitt ár, eftir að hún er tek- in til starfa, og bæti á sinn kostnað úr göllum, er fram kunni að koma og stafa af slæmu efni og vinnu. Í dómsmáli milli aðilja voru ýmsar skaðabótakröfur Ó á hendur G og H vegna galla á stöðinni ekki teknar til greina, með því að Ó hafði ekki kvartað undan göllunum innan árs, frá því að stöðin tók til starfa ...... Bls. 200 42 60 76 114 XXXK Efnisskrá. Bis. Farþegi í langferðavagni (A) ætlaði að loka afturhurð vagnsins, er hurðin skelltist aftur. Hafði A haldið hægri hendi sinni þannig, að þumalfingur hans varð á milli hurðarinnar hjara megin og dyraumbúnaðarins. Með því að ekki var sannað, að bifreiðarstjór- inn hefði gengið úr skugga um, að dyrnar væru lokaðar, áður en hann ók af stað, var eigandi bifreiðarinnar talinn bera bóta- ábyrgð á slysinu samkvæmt 34. sbr. 35. gr. laga nr. 23/1941. En með því að A hafði sýnt mikla ógætni, var eiganda bifreiðar- innar aðeins dæmt að bæta hálft tjón A ...........000.0000.0... 153 Árekstur varð milli tveggja bifreiða. Þóttu báðir bifreiðarstjórarnir hafa sýnt ógætni og eiga að bera tjón að hálfu hvor. .......... 203 A var eigandi hluta af jörðinni E. Vorið 1940 settist herstjórn Breta að á jarðarhluta A og svipti hann umráðum eignarinnar. Síðar viku Bretar burt af eigninni, en herlið frá Bandaríkjunum settist þar að í staðinn. Er herliðið var farið á brott, krafðist A skaða- bóta af ríkissjóði samkvæmt lögum nr. 99/1943 vegna spjalla á eigninni. A hafði ekki verið gefinn kostur á því að gæta réttar síns, er herstjórn Bandaríkjanna tók við eigninni úr höndum Breta, og ekki voru leiddar sönnur að spjöllum Breta á eigninni. Var ríkissjóður því talinn bera bótaábyrgð á öllum spjöllun- UM. 00... 217, 222 A varð fyrir meiðslum, er hann vann að uppskipun varnings í Reykjavík. Varð slysið fyrir mistök vindumanns við meðferð uppskipunartækja. Skipaútgerð ríkisins, er annaðist uppskipun- ina fyrir eigendur skipsins, var talin bera bótaábyrgð vegna van- gæzlu vindumannsins, sem var í þjónustu hennar. Þar sem ekki var sannað, að ÁA ætti að neinu leyti sök á slysinu, voru honum dæmdar fullar bætur úr höndum Skipaútgerðarinnar. .......... 275 Hinn 3. nóv. 1941 leigði A herstjórn Breta húseignina S í Vestmanna- eyjum. Hinn 23. des. s. á. gekk herstjórn Bandaríkjanna inn í leigusamninginn með samþykki A. Með afsali 31. okt. 1942 keypti B húseignina af A og fékk jafnframt framseldan allan rétt samkvæmt leigusamningnum. Eftir að herlið Bandaríkj- anna hafði flutzt úr húsinu árið 1943, höfðaði B mál gegn ríkis- sjóði og krafðist skaðabóta vegna spjalla, sem herliðið hefði valdið á húseigninni, svo og greiðslu á vangoldinni húsaleigu frá tímum Bandaríkjahersins. Var ríkissjóði dæmt samkvæmt lögum nr. 99/1943 að greiða bætur fyrir önnur spjöll en þau, sem sann- anlega mátti rekja til dvalar herliðs Breta í húsinu, svo og að bæta B tjón, er stafaði af drætti á viðgerð hússins, meðan enn varð ekki séð, hvernig bótakröfur hans á hendur herstjórninni réðust, enda var honum fjárhagsleg ofraun að hefjast fyrr handa um viðgerð. Þá var ríkissjóði einnig gert að greiða hina van- goldnu húsaleigu frá tímum Bandaríkjahersins. .............. 282 Bifreið rakst á hjólreiðamann og olli meiðslum á honum. Talið var, að ökumaður bifreiðarinnar hefði “ekið gálauslega, en að hjól- Efnisskrá. KKXI Bls. reiðamaðurinn hefði ekki heldur sýnt nægilega varkárni. Var sök skipt þannig, að ökumaðurinn skyldi bæta hjólreiðamann- inum 3/4 hluta tjóns hans. .........00. 000... et 451 Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, innsetningargerðir, kyrrsetning, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. A höfðaði mál fyrir Hæstarétti á hendur ríkissjóði og krafðist skaða- bóta fyrir tjón, er hann taldi sig hafa beðið vegna mistaka dóm- ara um gæzlu réttra aðferða varðandi meðferð máls fyrir dómi. Rétt þótti að beita um málshöfðun lögjöfnun frá 33. gr. laga nr. 112/1935, og þar sem frestur sá, sem þar greinir, var liðinn, er málið var höfðað, var ríkissjóður sýknaður. .......00..0. 0." 42 Samkvæmt verksamningi skyldi A reisa hús fyrir B, en B leggja til efnið. Það varð þó úr, að A lagði til hurðir og glugga í húsið. Er reikningsskil fóru fram milli A og B, að smíði hússins loknu, láðist A að krefja B greiðslu fyrir hurðir og glugga. Er A krafð- ist síðar greiðslu fyrir verðmæti þessi, taldi B kröfuna of seint gerða, enda hefði hann þegar selt húsið og þá miðað söluverð við kostnaðarverð samkvæmt þegar gerðum reikningsskilum. B var þó dæmt að greiða andvirðið, þar sem hann vissi, að hann hafði ekki lagt til umrædda glugga og hurðir, og átti að geta séð af reikningum og fylgiskjölum frá A, að andvirði þessa efnis væri ekki þar í falið. ..........0000000 00... nn 51 G og H tókust á hendur að reisa rafstöð fyrir hreppsfélagið Ó sam- kvæmt verksamningi. Áður en verkið var fullgert, samdi raf- veitunefnd hreppsins f. h. hreppsfélagsins við G og H um breyt- ingar á upphaflega samningnum. Síðar reis ágreiningur milli aðilja um skilning á tilteknu ákvæði viðbótarsamningsins. Með því að orðalag ákvæðisins var í samræmi við skilning G og H á efni þess og Ó hafði ekki tilkynnt þeim, að það teldi rafveitu- nefndina hafa farið út fyrir umboð sitt við samningsgerðina, var staðhæfing G og H um efni ákvæðisins lögð til grundvallar í málinu. ............... s.s 117 Í sama máli hélt Ó því fram, að rafstöðin hefði samkvæmt loforði G og H átt að vera fullgerð ekki síðar en Í marz 1942, en á því hafi orðið dráttur, svo að hún hafi ekki verið tekin til notkunar fyrr en í des. 1942. Ekki hafði Ó fyrr en í dómsmáli aðilja, sem höfðað var árið 1943, borið fyrir sig drátt á verkinu. Var máls- ástæða, sem Ó bar fram og byggð var á drættinum, m. a. af þeim sökum ekki tekin tilgreina. ...........00000 000. enn 117 Í ofangreindu máli kom það fram, að G og H höfðu lagt til sérstök, verðmikil tæki í rafstöðina umfram það, sem greint var í verk- samningi og verklýsingu. Í dómsmáli aðilja kröfðust G og H KKKII Efnisskrá. Big. greiðslu á andvirði tækja þessara. Ó krafðist sýknu vegna þess, að það hefði ekki beðið um tækin né samþykkt kaup á þeim. En með því að Ó hafði tekið við tækjunum og notað þau án þess að hreyfa athugasemdum, var krafa G og H tekin til greina. ...... 117 Í verksamningi aðilja ofangreinds máls var ákveðið, að verksalar (G og H) skyldu bera ábyrgð á rafveitunni eitt ár, eftir að hún væri tekin til starfa, og bæta á sinn kostnað úr göllum, er fram kynnu að koma og stafa af slæmu efni eða vinnu. Í dómsmáli aðilja voru ýmsar skaðabótakröfur Ó á hendur G og H vegna galla á rafveitunni ekki teknar til greina, með því að Ó hafði ekki kvartað undan göllunum innan árs, frá því að stöðin tók til starfa. ................20200 rn 117 Eftir að gengið hafði úrskurður fógeta um, að A skyldi rýma leigu- íbúð sína í húsi B, fluttist A úr íbúðinni. Síðar áfrýjaði A fógeta- úrskurðinum, en Hæstiréttur taldi brottflutning A úr húsnæðinu án sannaðs fyrirvara ekki verða samþýddan áfrýjun málsins síðar. Var málinu því vísað frá Hæstarétti. .................... 164 Árið 1945 höfðaði A mál í héraði á hendur B og bar þar fram til- tekna kröfu. Dæmt var í héraðsdómi um kröfuna og þeim dómi áfrýjað. Hinn 8. des. 1948 var héraðsdómur og málsmeðferð í héraði ómerkt frá þingfestingu málsins, að því er kröfu þessa varðaði, og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar og dómsálagningar. Ekki var málið tekið upp þar af nýju, en hinn 11. maí 1950 höfðaði A nýtt mál í héraði á hendur B og bar þar fram hina sömu kröfu. B krafðist frávísunar, þar sem hið fyrra mál væri enn fyrir dómstólum óútkljáð. Hæstiréttur taldi, að þar sem A hefði ekki án ástæðulauss dráttar fylgt fram dóm- kröfunni í fyrra málinu eftir heimvísun þess, þá væri það mál niður fallið, sbr. lögjöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1938. Var frávísunarkröfunni því hrundið. ........................ 311 Hinn 14. maí 1946 keypti A íbúð af B og fluttist þegar í hana. Ekki virðist hann hafa borið fram kvörtun um galla á íbúðinni, fyrr en í des. 1946, er hann æskti dómkvaðningar 2 manna til að at- huga raka og leka í íbúðinni og meta, hversu mikið mundi kosta að bæta úr göllum á henni. Við skoðun matsmanna kom í ljós, að um var að tefla byggingargalla á húsinu. Í skaðabótamáli, er A höfðaði síðan á hendur B, þóttu gallarnir vera með þeim hætti, að A yrði ekki gefið að sök, þótt hann sæi þá ekki, er kaup gerðust. Var hann ekki heldur talinn hafa fyrirgert bóta- rétti með því að kvarta of seint undan þeim. .................. 399 Aðild. Eftir að mál var dæmt í héraði, höfðu báðir aðiljar þess látizt. Í stað annars aðiljans kom dánarbú hans, en í stað hins ekkja hans, er sat í óskiptu búi. ................0.0.00.. 000 20 Aðilja stefnt til réttargæzlu. .............. 29, 42, 196, 203, 389, 456, 477 Efnisskrá. XKXKIII Ríkissjóði stefnt fyrir Hæstarétt til greiðslu skaðabóta vegna mis- taka héraðsdómara í dómstarfi. ..........020000.0 00. nn A gerðist í héraði aðili eignardómsmáls, er höfðað var með opinberri stefnu. Að A látnum tók við málinu ekkja hans, sem sat í ó- skiptu búi. ........02..000 00. .0ðrrnn nn snsrrrrrtnr Dánarbú aðilja tekur við máli að honum látnum. .........- 60, 237, Faðir höfðar mál f. h. ólögráða sonar síns. .......0.00.0.00..0.... Samaðild tveggja manna að máli. .........0000000...... 117, 164, Mál til greiðslu bjarglauna höfðað á hendur skipstjóra f. h. eigenda og vátryggjenda skips. .........00000000 00... str Mál um veiðiréttindi höfðað með opinberri stefnu af G „f. h. búenda í Landmannahreppi.“ ........0000000 ns ðe nsnn rn A, húseigandi, leigði B íbúð í húsi sínu. D, sem hafði áður haft íbúð- ina á leigu, krafðist útburðar á B og beindi útburðarmálinu bæði að A Og B. ......000000 nn Er fjárnám skyldi fram fara í eignum A, gengu eiginkona hans og tvö börn inn í málið og mótmæltu því, að fjárnámi yrðu teknir tilteknir Munir. ...........0.0. 00 Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. Í skaðabótamáli út af árekstri bifreiða hélt stefndi því fram, að bifreið hans hefði staðið kyrr, er áreksturinn varð. Þrátt fyrir nokkrar líkur fyrir því, að bifreiðin hefði verið á hreyfingu, þótti það þó ekki nægilega sannað gegn mótmælum stefnda. .. A var krafinn um afhendingu lausafjármuna, er krefjandi taldi hann hafa selt ásamt tiltekinni fasteign. A viðurkenndi sölu fasteign- arinnar, en kvað aðeins hafa komið til orða, að lausafjármun- irnir fylgdu með, en ekki hafi verið endanlega um það samið. Gegn þessari staðhæfingu A þóttu sönnur bresta um það, að hann hefði afsalað sér skilorðslaust eignarrétti að mununum. .. Aðili, sem gert hafði verið að greiða útsvar til Reykjavíkurbæjar árið 1948, en taldi sig aldrei hafa orðið heimilisfastan þar, gefur skýrslu um atriði, er skipta máli um heimilisfang hans. .... 162, Bifreið A rakst á bifreið B og olli spjöllum á henni. Í skaðabótamáli B á hendur A viðurkenndi A skyldu sína til að greiða bætur, en taldi kröfu B of háa, með því að hann krefðist einnig bóta fyrir spjöll, er orðið hefðu á bifreiðinni, eftir að greindur á- rekstur gerðist. Þessu neitaði B í aðiljaskýrslu fyrir dómi, og þótti A ekki hafa fært nægar sönnur á þessa staðhæfingu sína. Í barnsfaðernismáli K gegn M kannaðist M við að hafa haft sam- farir við K á getnaðartíma barnsins. Með því að ekki var í ljós leitt, að öðrum mönnum væri til að dreifa, og blóðrannsókn úti- lokaði M ekki frá faðerninu, var hann dæmdur faðir barnsins... Er gera skyldi fjárnám hjá A, lýsti hann sig eignalausan, en kvað ýmsa lausafjármuni, sem á heimili hans voru, vera eign eigin- Bls. 42 4t 282 76 222 207 212 241 364 29 106 168 196 „21 XKKIV Efnisskrá. konu sinnar og tveggja barna sinna. Eiginkonan og börnin gerð- ust aðiljar við fjárnámsgerðina og gáfu skýrslur um, hvernig nefndir munir hefðu komizt í eigu Þeirra. Voru skýrslur þeirra, sem studdar voru ýmsum gögnum, að mestu lagðar til grund- vallar í málinu. ..................0.0..0. 0 A krafðist innsetningar í lausafjármuni, sem voru í vörzlum B. Kvaðst A hafa komið mununum í geymslu hjá G, er síðar hafi í heimildarleysi afhent B þá. B kvað hins Vegar eiginkonu sína, sem þá var látin, hafa keypt munina af A og greitt henni and- virðið. Með úrskurði Hæstaréttar var A veittur kostur á að koma fyrir dóm og gefa þar að viðlagðri refsiábyrgð samkvæmt 142. gr. laga nr. 19/1940 nákvæma og Ýtarlega skýrslu um atriði málsins. Samkvæmt þessu gaf A skýrslu fyrir dómi og neitaði því eindregið, að hún hefði tekið við greiðslu fyrir munina. Þótti ekki nægilega sannað af sögnum málsins, að sala hefði farið fram, og var því lagt fyrir fógeta að framkvæma innsetn- ingargerðina. ................. 000... 179, Í skaðabótamáli á hendur bifreiðarstjóra, er ekið hafði á mann og valdið bana hans, gefur bifreiðarstjórinn skýrslu um atvik að SÍYSINU. ............0. b) Opinber mál. Bifreiðarstjóri, er ók á ljósastaur og olli spjöllum, játaði, að hann hefði verið undir áhrifum áfengis við aksturinn. ............ 1, A bifreiðarstjóri kvað B, sem var farþegi í bifreið hans, hafa veitt sér áfengi, er hann var að akstri. B kvaðst hafa verið svo drukk- inn, að hann myndi ekki, hvað fram fór í bifreiðinni, en vildi ekki neita, að skýrsla A væri rétt. Þótti sök B samkvæmt 21. gr. laga nr. 23/1941 sönnuð. ...............0...0...0.00000 Bifreiðarstjóri játar að hafa ekið bifreið undir áhrifum áfengis og skýrir frá atvikum að bílslysi. .................0...0..0.... 9, 54, Bifreiðarstjóri játar að hafa orðið valdur að bílslysi. .......... 23, Árekstur varð milli tveggja bifreiða. Bifreiðarstjórarnir lýsa atvik- um að slysinu. .......,.........0.....0.0. 0 31, 69, Bifreiðarstjóri olli árekstri kl. 17.40. Hann játaði, að nóttina áður hefði hann orðið ölvaður, en kvaðst hafa sofið eftir það og ekki fundið til neinna áfengisáhrifa, er áreksturinn varð. Enda Þótt blóðrannsókn sýndi 1.74%, af áfengi í blóði hans, þótti ekki sann- að, að hann hefði ekið bifreið undir áhrifum áfengis. .......... Skipstjóri á togara kannaðist við að hafa verið að veiðum, er varð- skip kom að honum, en vildi hvorki játa því né neita, að skip hans hefði verið innan landhelgi. Sök hans talin sönnuð með staðarákvörðunum varðskipsins. .....................0..., Fiskveiðabrot sannað m. a. með játningu hins ákærða skipstjóra. 103, A var talinn sannur að ólöglegri áfengissölu samkvæmt skýrslum vitna, þrátt fyrir eindregna neitun hans. .................... Bls. 364 463 47 319 370 460 96 56 66 158 Efnisskrá. KKXV Gegn eindreginni neitun A bifreiðarstjóra þótti ekki sannað, að hann hefði verið undir áhrifum áfengis við akstur, enda þótt áfengis- magn í blóði hans, er hann var handtekinn, reyndist 1.24%, .... Kona varð fyrir meiðslum, er hún fór út úr áætlunarbifreið. Taldi hún bifreiðina hafa ekið of fljótt af stað. Bifreiðarstjórinn kvaðst ekki hafa orðið var við slysið og ekki muna eftir því, en sök hans þótti sönnuð með skýrslum vitna. ........0000000000 0... Sakborningur, sem ekki var talinn sakhæfur, sbr. 15. gr. laga nr. 19/1940, játar á sig margar íkveikjur í húsum og fleiri afbrot. .. Sannað þótti, að sami sakborningur hefði kveikt í tilteknu húsi og tekið bifreið í heimildarleysi, enda þótt hann teldi sig ekki reka minni til þess vegna ölvunar. ......0..000000 nn enn nn Þrátt fyrir ákveðna neitun sama sakbornings, var talið sannað, að hann hefði kveikt í tiltekinni bifreið. ...........0.0..0..0.. A viðurkennir að hafa lánað ölvuðum manni bifreið til aksturs. .... A var ákærður fyrir að hafa haft kynferðismök við konu gegn vilja hennar, er þau voru tvö ein saman í herbergi hennar að nóttu til. A kvaðst hafa verið svo ölvaður, að hann myndi ekki, hvað gerzt hefði. Sök hans þótti sönnuð, m. a. vegna áverka á konunni. .... A var ákærður fyrir að hafa ráðizt á B og veitt honum áverka. Fyrir dómi kvaðst A ekki minnast þess, að hann hefði gert árásina á B, og telja það ósennilegt. Hins vegar kannaðist hann við, að hann hefði tvívegis lýst yfir því við kunningja sína, að hann væri valdur að áverkanum á B, en kvaðst hafa gengizt við verknaðinum í gamni og hugsunarleysi. Þessi skýrsla A þótti ásamt fleiri gögnum veita næga sönnun fyrir sekt hans. ...... A bifreiðarstjóri ók á bifreið, sem stóð kyrr á götu í Reykjavík. Sjón- arvottur taldi líklegt, að A væri undir áhrifum áfengis og skýrði lögreglumönnum frá árekstrinum. Um 15 mínútum síðar hand- tóku lögreglumenn A, og var hann þá mjög ölvaður. A viður- kenndi þá fyrir tveimur lögreglumönnum, að hann hefði ekið bifreiðinni undir áhrifum áfengis. Fyrir dómi kvaðst A hins vegar ekki hafa fundið til áfengisáhrifa, fyrr en eftir að hann hætti að aka bifreiðinni, en þá hafi hann á skammri stundu drukkið meira en fullt vatnsglas af vínblöndu. Þó kvaðst hann hafa neytt lítils háttar af áfengi, um 4 klst. áður en áreksturinn varð, en varla komizt þá undir áhrif áfengis. Ekki þótti sannað, að A hefði verið undir áhrifum áfengis við aksturinn, en talið var, að hann hefði þá verið svo á sig kominn, að hann hefði gerzt sekur við 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. ..........0.00 0000... Skipstjórar taldir sekir um ólöglegar fiskveiðar í landhelgi þrátt fyrir neitun sína. ..............2. 00. nn 379, A var ákærður fyrir kynferðismök við telpubarn. Þrátt fyrir á- kveðna neitun hans, þótti sök hans sönnuð. .................... Sakborningur dæmdur sekur um líkamsárás samkvæmt játningu sinni og skýrslum sjónarvotta. ........0...000. 0... Bls. 181 192 253 253 253 319 333 346 359 at1 395 421 KRKXVI Efnisskrá. Bls. A var ákærður fyrir ólöglega sölu áfengis. Gegn neitun hans þótti sök hans ekki sönnuð, enda voru vitni óstöðug í framburði SÍNUM. ........0.0.00 0000 441 A hafði verið einn síns liðs drukkinn í bát, er lá við bryggju. Skömmu eftir að A fór úr bátnum, kom eldur upp í honum. Gegn neitun A þótti ekki sannað, að hann hefði kveikt í bátnum af ásettu TÁÐI. .........0..0000000r rr 466 Áfengi. Áfengislagabrot. Bifreiðarstjóri, sem ók bifreið undir áhrifum áfengis, sætir refsingu m. a. eftir 21. sbr. 39. gr. áfengislaga nr. 33/1935. .. 1, 9, 54, 319, 370 A veitti bifreiðarstjóra, sem var að akstri, áfengi. A dæmd refsing samkvæmt 21. sbr. 39. gr. áfengislaga nr. 33/1935. ............ 1 A bifreiðarstjóri, sem braut umferðarlög og olli árekstri, var grun- aður um ölvun við akstur. Hann kvaðst hafa verið ölvaður nótt- ina áður, en eftir það sofið 4—-5 klst. Þá kvaðst hann hafa neytt slatta í vatnsglasi af whiskyblöndu um hádegið, en sama sem ekkert fundið þá til áfengisáhrifa. Taldi hann sig hafa verið með öllu allsgáðan, er áreksturinn varð kl. 5.40 síðar um daginn. Blóðrannsókn eftir áreksturinn leiddi í ljós 1.74%, af áfengis- magni í blóði hans. Vitni, sem sáu A þegar eftir áreksturinn, kváðust ekki hafa séð á honum nein ölvunareinkenni. Var A sýknaður af ákæru fyrir brot á áfengislögum nr. 33/1935, en talinn hafa gerzt sekur við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr.23/1941. 56 Tvö vitni báru, að bifreiðarstjórinn á bifreiðinni R 3455 hefði selt beim eina flösku af áfengi að kvöldi dags í Reykjavík. Kváðust Þau hafa skrifað hjá sér einkennistölu bifreiðarinnar þegar eftir kaupin. Leitt var í ljós, að A, sem áður hafði orðið sannur að sök um ólöglega áfengissölu, hafði ekið bifreiðinni umrætt kvöld. Er vitnin sáu A fyrir dómi, könnuðust þau ekki við hann. Þrátt fyrir þetta og eindregna neitun A þótti sök hans sönnuð, og var honum dæmd refsing eftir 15. sbr. 33. gr. áfengislaga nr. 33/1935. ....00200000200 rr 170 A var í kvöldhófi í Reykjavík og neytti áfengis. Kvaðst hann hafa fundið til áfengisáhrifa, er borðhaldi lauk kl. 10 um kvöldið. Eftir það hafi hann neytt lítils víns og verið laus við áfengis- áhrif, er hann gekk heim til sín kl. 1,30 um nóttina. Nokkru síð- ar fór hann að heiman í bifreið til að aka kunningjafólki sínu. Kl. 3 um nóttina tók lögreglan hann vegna brots á umferðar- reglum. Áfengismagn í blóði hans reyndist þá 1.24%. Vitni greindi á um það, hvort áfengisáhrif hefðu sést á A. Þótti ekki sannað, að hann hefði verið með áhrifum áfengis við aksturinn, og var hann sýknaður af ákæru fyrir brot á áfengislögum nr. 33/1935. Hins vegar var honum dæmd refsing samkvæmt 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941. ................0.0. 00... 181 A, sem mörgum sinnum hafði valdið eldsvoða og gerzt sekur um Efnisskrá. KKKVII Bls. fleiri afbrot, ávallt undir áhrifum áfengis, talinn ósakhæfur sökum geðtruflana. Þegar A framdi afbrot sín, var hann að áliti sérfræðings í geðsjúkdómum og læknaráðs haldinn geðtruflun- um, er stöfuðu af þremur samverkandi orsökum, þ. e. sefasýkis- upplagi, bráðri heilabólgu og áfengiseitrun. Þegar dómur gekk, var talið, að heilabólgan væri bötnuð, en læknar álitu, að af- brigðileg hegðun A gæti jafnan komið fram fyrir eiturverkun á- fengis á heila hans. Var A dæmd öryggisgæzla. .............- 253 Er A lánaði B bifreið sína, sá hann B neyta áfengis, en ekki þótti sannað, að A hefði þá séð áfengisáhrif á B. Var A dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. lögjöfnun frá 22. gr. laga nr. 19/1940. ........200000 0000 nun 319 A, sem var ölvaður, réðst að manni á götu í Reykjavík og veitti hon- um áverka. Var A dæmd refsing m. a. eftir 18. sbr. 38. gr. áfeng- islaga nr. 33/1935. .......200000 0. eens nr rn 346 Kl. 2 að nóttu ók A bifreiðarstjóri á bifreið, sem stóð kyrr á götu í Reykjavík. Um 15 mín. síðar handtók lögreglan hann á heimili kunningja hans, og var A þá mjög ölvaður. Hann viðurkenndi þá fyrir lögreglumönnum að hafa ekið bifreiðinni undir áhrifum áfengis. Fyrir dómi neitaði A hins vegar að hafa fundið til á- fengisáhrifa, fyrr en eftir að áreksturinn varð, en þá hafi hann á skammri stundu drukkið meira en fullt vatnsglas af vínblöndu hjá kunningja sínum. Hann kvaðst þó hafa neytt lítils háttar af áfengi í kvöldhófi einu, um 4 klst. áður en áreksturinn varð, en þá vart fundið til áfengisáhrifa. Var A sýknaður af ákæru fyrir brot á áfengislögum nr. 33/1935, en dæmd refsing samkvæmt 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941. ..........00000000 0000... 359 A hafði undir áhrifum áfengis haft kynferðismök við 4 ára gamalt telpubarn. Hann hafði áður framið kynferðisbrot í ölvunar- ástandi. Var A dæmd refsing og jafnframt lagt fyrir hann sam- kvæmt 64. gr. laga nr. 19/1940 að kaupa hvorki áfengi né neyta þess um 5 ára skeið, frá því að hann hefði lokið við að taka út refsinguna. ............02000 enn 395 Bifreiðarstjóri sýknaður af ákæru um ólöglega sölu áfengis, enda var mjög á reiki vitnisburður manna þeirra, sem kváðu sig hafa keypt áfengið af honum. .........2000 000. enn 441 Áfrýjun. Sbr. aðild, kærumál, málasamlag. Aðili máls hafði látizt, eftir að það var dæmt í héraði. Nýr aðili kem- ur í hans stað fyrir Hæstarétti. ...............0...00..0..0.0... 20, 237 Aðilja stefnt fyrir Hæstarétt til réttargæzlu einungis. ...... 42, 389, 456 Með stefnu 25. ágúst 1948 áfrýjaði A til Hæstaréttar héraðsdómi, uppkveðnum 26. júní s. á. Eftir að A hafði margsinnis fengið fresti, sótti hann ekki þing, er málið var tekið fyrir 30. nóv. 1949, og gekk þá útivistardómur í málinu. A skaut málinu af nýju til Hæstaréttar með stefnu 15. des. 1949, en með því að XKKVIII Efnisskrá. hann hafði ekki aflað sér áfrýjunarleyfis og áfrýjunarfrestur samkvæmt 1. mgr. 197. gr. laga nr. 85/1936 var liðinn, er stefnan var gefin út, var málinu vísað sjálfkrafa frá Hæstarétti. ...... Dómkrafa áfrýjanda fyrir Hæstarétti þótti of óákveðin til þess, að dómur yrði á hana lagður. Var málinu því vísað sjálfkrafa frá Hæstarétti. .................00.00 0. A áfrýjaði máli til breytingar héraðsdómi, en B gagnáfrýjaði til stað- festingar. A framfylgdi ekki áfrýjun sinni, og með því að B þótti hafa haft ástæðu til áfrýjunar, var honum dæmdur málskostn- aður úr hendi A. ..............0... 0000. Ný málsgögn lögð fram í Hæstarétti. .............. 66, 76, 103, 170 172, 175, 192, 253, 271, 275, 328, 333, 346, 353, 379, 404, 438, 463, Í opinberu máli úrskurðaði héraðsdómari, að lækni væri skylt að bera vitni um málefni, er hann hafði fengið vitneskju um í starfi sínu. Úrskurði þessum skaut ákæruvaldið til Hæstaréttar samkvæmt ósk læknisins. Var honum stefnt, og sækjandi og verjandi skipaðir í málinu fyrir Hæstarétti að hætti opinberra mála. .............000 00 149, 150, A var með úrskurði fógeta gert skylt að rýma leiguíbúð sína. Er fógeti kom á vettvang til að framkvæma útburðinn, hafði A flutzt úr íbúðinni og afhent öðrum leigutaka lykla að henni. Kvað leigutaki þessi A hafa beðið sig að koma lyklunum til hús- eigenda án nokkurra skilaboða til þeirra. Síðar áfrýjaði A úr- skurði fógeta. Með því að brottflutningur A úr húsinu og af- hending lyklanna án sannaðs fyrirvara þótti ekki verða sam- þýddur áfrýjun málsins síðar, var málinu vísað frá Hæstarétti. Einkamáli frestað í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 til öflunar frekari gagna. ................ 157, 179, Í opinberu máli voru 3 sakborningar sóttir til sakar í sama máli. Ákæruvaldið áfrýjaði málinu einungis að því er varðaði einn þeirra. ...........000. 020 Hæstiréttur dæmdi ekki um tiltekið atriði máls, með því að það hafði ekki verið dæmt í héraði. ............................ Hæstaréttarlögmaður víttur fyrir drátt á áfrýjun máls. ........ 60, Hæstiréttur frestar opinberu máli til öflunar framhaldsgagna. 228, Í héraði var krafizt fjárnáms í lausafé. Fógeti heimilaði með úr- skurði fjárnám í sumum mununum, en öðrum ekki. Úrskurðin- um var áfrýjað. Hæstiréttur gerði athugasemd um það, að fógeti hefði ekki rökstutt, að fjárnáms var synjað í tilteknum munum, en þar sem munir þessir voru samtals ekki virtir á meira en 16 krónur, þótti ekki ástæða til að ómerkja úrskurðinn af þessum SÖKUM. ...........000 000 A, leigutaki í húsi G, krafðist þess, að B, sem einnig hafði íbúð á leigu í húsi G, yrði borinn út úr leiguhúsnæði sínu. Fógeti synj- aði um útburðinn. A áfrýjaði málinu og stefndi B til að þola útburð og G til réttargæzlu. Í Hæstarétti krafðist málflutnings- Bls. 46 47 64 al 152 164 415 184 184 203 342 364 Efnisskrá. KKXIX Bls. maður B og G þess, að úrskurður fógeta yrði ómerktur, með því að G hefði ekki verið veittur kostur á að gæta réttar síns í hér- aði. Ómerkingarkröfunni var ekki sinnt, með því að B hafði ekki haft uppi neinar kröfur í héraði um það, að G yrði gefið færi á að gæta þar réttar síns, en G hafði ekki áfrýjað málinu af sinni hálfu. .............0.... 00 389 A stefndi B í héraði til greiðslu skaðabóta. B sótti ekki þing, og var málið dæmt eftir framlögðum skilríkjum. B áfrýjaði málinu og lagði fram ný gögn í Hæstarétti samkvæmt novaleyfi. A mót- mælti því, að hinum nýju gögnum yrði gaumur gefinn. Þar sem B kom ekki fyrir dóm í héraði, þótti reglan um afdráttarlausan málflutning í héraði ekki eiga að valda því, að B mætti ekki koma að nýjum gögnum í Hæstarétti samkvæmt leyfi, sbr. 98. gr. laga nr. 85/1936. ........0200000n 00 nn 399 Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn. a. Leyfi veitt samkvæmt 1. málslið 2. mgr. 197. gr. laga nr. 83/ 1936 47, 64, 117,196, 203, 212, 222, 271, 275, 364, 399, 416, 451, 474, 4TT b.Leyfi veitt samkvæmt 2. málslið 2. mgr. 197. gr. laga nr. 85/1936. .........2.0 0 60, 203 c. Leyfi veitt samkvæmt 11. gr. laga nr. 29/1885. .......... 162, 168 Héraðsdómi, uppkveðnum 26. júní 1948, var upphaflega skotið til Hæstaréttar með stefnu 25. ágúst s. á. Eftir að málinu hafði oft verið frestað, sótti áfrýjandi ekki þing hinn 30. nóv. 1949, og gekk þá útivistardómur í málinu. Sami aðili áfrýjaði málinu af nýju með stefnu 15. des. 1949, en með því að hann hafði ekki aflað sér áfrýjunarleyfis, var málinu vísað frá Hæstarétti. .... 46 Ágangur búfjár. H, ábúandi jarðarinnar U, kvartaði undan því við nágranna sinn S svo og við sýslumann, að stóðhestur S gengi laus í högum og spillti girðingum hennar og heyjum. Er S sinnti ekki kvörtun þessari, skaut H hestinn og flutti hann dauðan til hreppstjóra. Þau S og H voru ákærð fyrir brot á ákvæðum 26. gr. laga um búfjárrækt nr. 19/1948. Hlaut S sekt fyrir brot á nefndri gr. sbr. 83. gr. sömu laga, en H þótti ekki með verknaði sínum hafa brot- ið gegn því lagaboði. Og þar sem hún var ekki ákærð fyrir annað atferli en það, sem lýst er í 26. gr. nefndra laga, var hún sýknuð af ákærunni. Samkvæmt þeim úrslitum var skaðabótakrafa, er S hafði gert á hendur H, ekki dæmd í málinu. H hafði einnig gert skaðabótakröfu á hendur S, en þeirri kröfu var vísað frá héraðsdómi, með því að hún var vanreifuð og héraðsdómari hafði ekki leiðbeint H, sem var ólöglærð, um kröfugerð. ...... 446 Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. XL Efnisskrá. Akæra. Árekstur varð milli bifreiða bilstjóranna A og B, og hlaut farþegi í bifreið A allmikil meiðsli. Báðir voru þeir A og B ákærðir fyrir brot á bifreiðalögum, umferðarlögum og lögreglusamþykkt Reykjavíkur, Auk þess var B ákærður fyrir brot á ákvæðum XXIII. kafla alm. hegningarlaga nr. 19/1940. Hæstiréttur taldi báða bílstjórana eiga sök á slysinu með gálauslegum akstri, en Á þó eiga meiri sök. Var brot A heimfært undir tiltekin ákvæði bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusamþykktar og honum dæmd 1500 króna sekt. B var og talinn hafa brotið tiltekin á- kvæði sömu laga, en auk þess var brot hans heimfært undir 219. gr. laga nr. 19/1940. Var honum gert að greiða 800 króna sekt. Hinn T. júní 1948 var lagt fram á sýslunefndarfundi afrit af skjali, er 234 hreppsbúar K-hrepps, innan sýslunnar, höfðu undirritað. Þ, hreppstjóri K-hrepps, taldi ummæli í skjalinu meiðandi í sinn garð. Hinn 15. des. 1948 ritaði hann dómsmálaráðuneytinu og krafðist opinberrar refsimálshöfðunar gegn undirskrifendum skjalsins. Síðar takmarkaði hann málshöfðunarkröfuna við 15 tiltekna menn úr hópi undirskrifenda, og var af ákæruvaldsins hálfu höfðað refsimál á hendur þeim fyrir brot gegn KXV. kafla laga nr. 19/1940. Ekki þótti sannað, að liðinn hafi verið 6 mán- aða frestur sá, sem getur í 29. gr. laga nr. 19/1940, er málssókn- arkrafan var borin fram. Var saksóknin gegn ákærðu talin heimil, sbr. 27., 29. og b-lið 242. gr. nefndra laga. ............ A var ákærður til refsingar fyrir brot gegn ákvæðum XIII., XVIII., KKVI. og XXVII. kafla laga nr. 19/1940, áfengislaga og bifreiða- laga. Hann var talinn ósakhæfur vegna geðtruflunar, en dæmd öryggisgæzla samkvæmt 62. gr. (í VII. kafla) laga nr. 19/1940. A tók bifreið B í heimildarleysi, ók henni úr Reykjavík upp í Mos- fellssveit og kveikti þar í henni. B krafðist málssóknar, og var brot A talið varða við 1. mgr. 259. gr. laga nr. 19/1940. Íkveikja í bifreiðinni var heimfærð til 2. mgr. 257. gr. sömu laga. ...... Sami maður tók og notaði í heimildarleysi bifhjól B og reiðhjól D. Með því að þeir B og D kröfðust ekki málssóknar, sbr. 3. mgr. 259. gr. laga nr. 19/1940, voru A ekki dæmd viðurlög vegna nytjastuldar á munum þessum. ........2..000 0000 Höfðað var refsimál á hendur A fyrir brot gegn XKII. kafla laga nr. 19/1940. Var brot hans heimfært undir 202. sbr. 200. gr. nefndra laga. Auk þess var lagt fyrir hann samkvæmt 64. gr. (í VII. kafla) sömu laga að kaupa hvorki áfengi né neyta þess um 5 ára skeið, frá því að hann hefði lokið við að taka út refsingu. ...... Höfðað var refsimál gegn tveimur mönnum, Á og B, sem taldir voru valdir að ásiglingu skipa. Í dómi Hæstaréttar er þess getið, að ákæruvaldið hafi ekki fyrirskipað málshöfðun gegn D, sem hafði á hendi stjórn annars skipsins, er áreksturinn varð. ............ Kona skaut stóðhest nábúa síns vegna þess, að hesturinn veitti búi Bls. 69 79 253 253 404 Efnisskrá. XLI hennar ágang. Hún var ákærð fyrir brot á ákvæðum 26. gr. laga um búfjárrækt nr. 19/1948. Hæstiréttur taldi hana ekki hafa brotið gegn því lagaboði, og þar sem hún var einungis ákærð fyrir atferli, sem lýst er í þeirri gr., var hún sýknuð af refsi- kröfunni. Fundið var að því, að héraðsdómari hafði ekki leið- beint eiganda hestsins um málssókn samkvæmt 257. gr. laga nr. 19/1940. Það þótti og aðfinnsluvert, að í tilkynningu um máls- höfðun var hvorki getið um málskostnað né skaðabótakröfur. A var talinn hafa kveikt í bát og ákærður fyrir brot gegn XVIII. og XKVII. kafla laga nr. 19/1940. Sannað þótti, að A hefði valdið því af gáleysi, að eldur kom upp í bátnum, en ekki var almanna- hætta talin stafa af brunanum. A sagður hafa framið verknað, sem lýst er í 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940. Eigandi bátsins lýsti því fyrir dómi, að hann gerði engar kröfur á hendur ÁA. Brast því skilyrði til að refsa A, sbr. 3. og 4. mgr. nefndrar hegningarlagagreinar. ..........0.000. 00. nn senn Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Allsherjarregla. Maður braut brunaboða í Reykjavík, án þess að um eldshættu væri að ræða, og gabbaði slökkviliðið þangað. Var honum dæmd refs- ing samkvæmt 120. gr. laga nr. 19/1940. ........0000.0 0000... Almannahætta. A kveikti í mörgum húsum í Reykjavík á ýmsum tímum, og voru öll brotin fullframin. Vörðuðu sum afbrotin við 1. mgr. 164. gr. laga nr. 19/1940, en önnur við 2. mgr. sömu greinar. Það athug- ast, að í dómi Hæstaréttar bls. 253, 2. línu a. n., hefur misritazt „Bergþórugötu 20“ í stað „Grettisgötu 21“. A var talinn ósak- hæfur vegna geðtruflana og honum dæmd öryggisgæzla. Sami maður kveikti í skúr við Skúlagötu í Reykjavík, sem talinn var um 5000 króna virði. Samkvæmt álitsgerð skoðunarmanna var ekki talið, að almannahætta stafaði af bruna skúrsins vegna af- stöðu til annarra húsa, lítils eldsmagns og veðuráttar. Var verknaður A talinn varða við 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940. Þá kveikti A í skúr við Snorrabraut 56 í Reykjavík. Stóð skúrinn all- langan spöl frá öðrum húsum, og var engin hætta talin á, að eldur úr honum gæti borizt til annarra húsa. Verknaður þessi var talinn varða við 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940. ........ Sami maður tók einnig bifreið í heimildarleysi, ók henni upp í Mos- fellssveit og kveikti þar í henni utan við þjóðveginn, skammt fyrir vestan Blikastaði. Með því að almannahætta stafaði ekki af brennu bifreiðarinnar, var brot Á talið varð við 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940. ..........22%2.00nnð nr Sannað þótti, að A hefði valdið því af gáleysi, að eldur kom upp í Bls. 446 466 253 . 253 253 253 XLII Efnisskrá. bát, sem lá við bryggju í Vestmannaeyjum. Með því að almanna- hætta var ekki talin stafa af bruna bátsins, var A sýknaður af ákæru fyrir brot á ákvæðum XVIII. kafla laga nr. 19/1940. .... Analogía. Sbr. lög, lögskýringar. Í einkamáli voru eingöngu hafðar uppi kröfur þess eðlis, sem sóttar verða á varnarþingi samkvæmt 78. gr. laga nr. 85/1936. Sam- kvæmt lögjöfnun frá 5. tölul. 5. gr. sömu laga var því nægilegt, að héraðsdómari leitaði um sættir í málinu. .................. Fébótamál á hendur ríkissjóði út af dómaraverki var höfðað fyrir Hæstarétti. Rétt þótti að beita lögjöfnun frá 33. gr. laga nr. 112/1935 um fyrningu á bótaábyrgð. ...........0...0...0.0000.. Einkamáli frestað í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936. ...........000. 0000 157, 179, Í des. 1948 ómerkti Hæstiréttur héraðsdóm í einkamáli og vísaði málinu heim í hérað. Stefnandi fylgdi málinu ekki fram fyrir héraðsdómi, en í maí 1950 höfðaði hann nýtt mál gegn stefnda og bar þar fram hinar sömu kröfur. Var honum talið þetta heim- ilt, með því að eldra málið væri niður fallið samkvæmt lögjöfn- un frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. ........0.0000 0000... Hlutdeildarreglum 22. gr. laga nr. 19/1940 beitt með lögjöfnun um brot gegn bifreiðalögum. ............00%0 0000 Árekstur skipa. Hinn 7. ágúst 1948 voru vélbátarnir X og Y að sildveiðum út af Ströndum. Veður var bjart, logn og ládeyða. Um kl. 20 sáu skipverjar á X síldartorfu í nokkurri fjarlægð. Var skipinu stefnt í áttina að torfunni, en þó svo, að hún var höfð nokkuð til stjórnborða. Framundan, en til bakborða við stefnu X, að því er virðist, var skipið Y. Höfðu skipverjar á Y einnig séð síldartorfuna, og héldu tveir vélknúðir og samanbundnir nóta- bátar frá Y í átt til torfunnar. Þegar X var komið í námunda við torfuna, var hægt á ferð þess. Fóru skipverjar þá í nótabát- ana, þar á meðal A skipstjóri, er fól D, 2. vélstjóra, stjórn skips- ins. Lagði A jafnframt fyrir D að beygja til stjórnborða. Gerði D það, án þess að gefa hljóðmerki. Rétt á eftir varð árekstur milli X og nótabáta Y, er nálgazt höfðu síldartorfuna með ó- breyttri stefnu og óbreyttum hraða. Áreksturinn varð þannig, að stefni X rakst á stjórnborðsbátinn um miðju. Sökk sá bátur, en bakborðsbátnum hvolfdi. Fjórir skipverjar af Y létu lífið í slysi þessu. D viðurkenndi fyrir dómi, að hann hefði haft í huga, er X var vikið til stjórnborða, að sigling X mundi þá hindra það, að nótabátar Y næðu torfunni. Refsimál var höfðað á hendur A, skipstjóra X, og B, sem stjórnaði nótabátum ÝY, en ekki á hendur D. Talið var, að meginorsök árekstrarins mætti rekja til þess, að X var vikið til stjórnborða í veg fyrir nótabáta Y. Var Bls. 466 42 415 all 319 Efnisskrá. XLIII sú stefnubreyting X bæði hættuleg og ónauðsynleg. Var A talinn hafa gerzt sekur við 28. og 29. gr. alþjóðlegra sjóferðareglna nr. 8/1933, 261. gr. siglingalaga nr. 56/1914 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Refsing hans var ákveðin fangelsi 6 mánuði. Hann var og sviptur réttindum til skipstjórnar og stýrimennsku 5 ár. B var talinn hafa sýnt ógætni í stjórn nótabátanna, sérstaklega með því að fylgjast ekki nægilega vel með siglingu %. Hlaut hann fangelsi 3 mánuði og var sviptur rétti til skipstjórnar og stýrimennsku 3 ár. ...........000 020. nn nr Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. A ók bifreið ölvaður í júní 1949. Hann hafði árið 1942 hlotið refs- ingu fyrir ölvun við akstur, en auk þess oft sætt sekt fyrir ölv- un og óspektir. Var hann samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 sviptur Ökuleyfi ævilangt. ..........00..0000 0000 nn Bifreiðarstjóri ók bifreið ölvaður og svo ógætilega, að hún valt á hliðina. Enginn hlaut þó meiðsli vegna bessa. Var bifreiðarstjór- inn sviptur ökuleyfi 3 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941. ... Bifreiðarstjóri, er olli banaslysi með gálauslegum akstri, sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941. .......... Bifreiðar A og B rákust á, og hlutu nokkrir farþegar meiðsli. A, sem átti meginsök á slysinu og oft hafði sætt sektum fyrir ölvun og óspektir o. fl, var sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941. B var samkvæmt sömu gr. sviptur ökuleyfi 6 mánuði. (.............. es A var ofurölvi við stjórn bifreiðar sinnar og akstur hans mjög háska- legur. Var hann samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 og 21. gr. laga nr. 33/1935 sviptur ökuleyfi ævilangt. ........02..0000.... Bifreiðarstjóri, sem sýknaður var af ákæru um ölvun við akstur, en dæmd sekt samkvæmt 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, sviptur öÖkuleyfi 3 mánuði eftir 39. gr. sömu laga. .......0.00000.00... Árekstur varð milli bifreiða A og B, og hlaut farþegi í annarri bif- reiðinni allmikil meiðsli. A átti meiri sök á slysinu og var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941. B var sviptur Ökuleyfi 3 mánuði eftir sömu grein. ............ Bifreiðarstjóra dæmd sekt fyrir brot á 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/ 1941, en sýknaður af ákæru fyrir ölvun við akstur. Var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði. ...........2.0000.0 0... nn... 181, Maður, sem talinn var ósakhæfur vegna geðtruflunar, hafði auk margra annarra afbrota gerzt sekur um að taka bifreið í heim- ildarleysi, aka henni ölvaður og kveikja í henni. Var hann svipt- ur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941, 39. gr. laga nr. 33/1935 .og 1. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940. ............ A ók bifreið undir áhrifum áfengis í júlí 1949. Hann hafði hlotið Bls. 404 23 31 54 56 69 359 253 XLIV Efnisskrá. Bls. refsidóm fyrir ölvun við akstur árið 1935, en sá dómur hafði ekki ítrekunaráhrif. A var sviptur ökuleyfi 3 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 og 21. gr. laga nr. 33/1935. 20.00.0000... 319 A hafði ekki látið endurnýja ökuskírteini sitt samkvæmt 5. mgr. 20. gr. laga nr. 23/1941, er hann ók bifreið ölvaður. Með hliðsjón af fyrri brotum var hann sviptur ævilangt rétti til að öðlast öku- skírteini af nýju. ........00.0..200 0000 370 Árekstur milli skipa olli bana 4 manna. Voru stjórnendur skipanna sviptir réttindum til skipstjórnar og stýrimennsku, annar 5 ár, en hinn 3 ár. .........e..00..ne senn 404 Bifreiðarstjóri, sem hafði valdið meiðslum með ógætilegum akstri, sviptur ökuleyfi 1 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941. ...... 460 Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Barnsfaðernismál. K kenndi M barn sitt, er hún ól 2. júlí 1948. Var barnið fullburða, er það fæddist. M synjaði faðernis, en blóðrannsókn útilokaði hann ekki frá faðerni. M kannaðist við að hafa haft samfarir við K á getnaðartíma barnsins. Ekkert kom fram í málinu, er benti til þess, að K hefði haft samfarir við nokkurn annan karl- mann á þeim tíma. Var M því dæmdur faðir barnsins. .......... 271 Bifreiðar. Bifreiðalagabrot. a) Einkamál. A ók bifreið austur Tryggvagötu í Reykjavík. Rakst bifreið hans á aðra bifreið, er B átti. A taldi áreksturinn hafa stafað af því, að B hefði ekið bifreið sinni aftur á bak út á götuna án þess að gefa hljóðmerki. Höfðaði hann mál á hendur B til greiðslu skaðabóta. Gegn eindregnum mótmælum B tókst A ekki að sanna, að bifreið B hefði verið á hreyfingu, er áreksturinn varð. Var B því sýknaður af kröfum A. .........0.000.00. 0000... 29 Eftir að strætisvagn í Reykjavík hafði numið staðar á viðkomustað og farþegar farið út um afturdyr hans, ætlaði A, farþegi í vagn- inum, að loka afturhurðinni innan frá. Skelltist hurðin þá aftur, og varð hönd A á milli stafs og hurðar. Skaddaðist höndin all- mjög. Tvö vitni töldu vagninn hafa verið kominn á hreyfingu, er slysið varð, og ekki var talið sannað, að strætisvagnsstjórinn hefði gengið úr skugga um, að afturdyrnar væru lokaðar, er hann ók af stað. Var ábyrgð á tjóni A því lögð á eiganda strætis- vagnsins, sbr. 34. gr. laga nr. 23/1941, og honum gert að greiða A bætur fyrir vinnutjón, varanlegt heilsutjón og þjáningar og lÝti. 200... 76 Áætlunarbifreið nam staðar á viðkomustað. Fóru farþegar út um afturdyrnar, þar á meðal A, sem fór svo aftur inn í vagninn um sömu dyr. Ætlaði A síðan að loka afturhurðinni og seildist með Efnisskrá. XLV vinstri hendi til hennar, en hélt hægri hendi þannig, að þumal- fingur hennar varð milli hurðar og dyraumbúnaðar, er hurðin skelltist aftur. Tók af fremsta köggul fingursins. A taldi vagn- inn hafa ekið af stað, áður en honum tókst að loka hurðinni, og hafi það valdið slysinu. Ekki þótti sannað, að bifreiðarstjórinn hefði gengið úr skugga um, að afturdyrnar væru lokaðar, áður en hann ók af stað. Var eigandi bifreiðarinnar því talinn bera bótaábyrgð samkvæmt 34. sbr. 35. gr. laga nr. 23/1941. Vegna ógætni A við lokun hurðarinnar þótti rétt, að hann bæri sjálfur skaða sinn að hálfu. Samkvæmt þessu var eiganda bifreiðar- innar dæmt að greiða A hálft tjón hans, þ. e. sjúkrakostnað, vinnutjón, örorkubætur og þjáningabætur og lýta. A ók bifreið sinni niður Laugaveg í Reykjavík. Er hann nam staðar vegna umferðarstöðvunar, ók B bíl sínum aftan á bifreið hans og olli spjöllum á henni. Í skaðabótamáli, er A höfðaði á hendur B, viðurkenndi B bótaskyldu sína, en taldi, að sum spjöllin, er bóta var krafizt fyrir, stöfuðu frá árekstri bifreiðar A á land- festi frá skipi, sem átt hefði sér stað, eftir að áreksturinn varð milli bifreiða aðilja. B tókst þó ekki að sanna þetta, enda hafði hann ekki hlutazt til um opinbera rannsókn þessa atriðis. Var krafa A því ekki lækkuð af þessum sökum. . A ók bifreið sinni frá norðri inn á aðalbraut og ætlaði síðan að aka vestur aðalbrautina. Í sama mund bar að bifreið B, sem ók austur aðalbrautina. Komst A yfir miðju aðalbrautarinnar, en B sveigði bifreið sína til hægri, og varð árekstur milli bifreið- anna utan við syðri brún aðalbrautarinnar. Í skaðabótamáli A á hendur eiganda bifreiðar B var talið, að báðir bifreiðarstjór- arnir hefðu átt sök á árekstrinum að jöfnu. Var eiganda bif- reiðar B samkvæmt því dæmt að bæta A hálft tjón hans. ...... A bifreiðarstjóri, sem stundaði fólksflutninga og sjálfur átti bifreið þá, er hann notaði við flutningana, talinn skyldur til að tryggja bifreiðina samkvæmt 8. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941 og greiða full iðgjöld, svo sem þau eru ákveðin í 112. og 113. gr. laga nr. 50/1946. ..........2.0.0 0 Í dómi Hæstaréttar í einkamáli, sem gistihússeigandi á viðkomustað langferðabifreiða höfðaði á hendur sérleyfishafa fólksflutninga með bifreiðunum, er tekið fram, að sérleyfishafanum hafi borið að hafa viðkomu þar, sem hentugast var farþegum og til góðrar rækslu starfa hans. ............0.000. 00 2000 nn A ók á reiðhjóli norður Brekkugötu á Akureyri og mun hafa ætlað að beygja til hægri inn á Gránufélagsgötu. B ók bifreið sinni á eftir A, en á nefndum atnamótum, er Á mun hafa verið byrj- aður að beygja til hægri, rakst bifreiðin á A, er féll í götuna og hlaut allmikil meiðsli. B kvað sig ekki hafa séð til ferða A, fyrr en áreksturinn varð. Í skaðabótamáli A á hendur B var talið, að báðir aðiljar hefðu sýnt af sér óvarkárni, en B þó meiri. Var sök Bls. „ 153 „ 196 203 248 428 XLVI Efnisskrá. Bls. skipt þannig, að A skyldi bera 1/4 hluta tjóns síns sjálfur, en B bæta honum 3/4 hluta þess. Samkvæmt þessu var B dæmt að „bæta A að 3/4 hlutum vinnutjón, sjúkrakostnað, þar á meðal hjúkrunarvinnu eiginkonu A á heimili þeirra, fataspjöll og bæt- ur fyrir sársauka og óþægindi. Dóttir A ferðaðist frá Reykjavík til Akureyrar eftir slysið, enda var A þá talinn í lífshættu. Krafa A um greiðslu ferðakostnaðar hennar var ekki tekin til greina. 451 Á Suðurgötu í Reykjavík ók A bifreið sinni á hjólreiðamann (B), sem féll í götuna og beið bana. Af gögnum málsins var ljóst, að B hafði verið á ferð á hjóli sínu eða með það á veginum fram- undan bifreið A, áður en A ók á hann. Ekki var leitt í ljós, að B hefði hagað sér óvarlega. A hafði ekki veitt B eftirtekt, fyrr en um leið og slysið varð. Var A metið þetta til mikils gáleysis og öll sök á slysinu lögð á hendur honum. Í skaðabótamáli ekkju B á hendur A var A gert að greiða henni bætur vegna missis framfæranda. ...............0.2..2000 0. ee seen 4TT b) Opinber mál. A ók bifreið ölvaður eftir götum Vestmannaeyjakaupstaðar, og rakst bifreiðin á ljósastaur. Var honum dæmd refsing, varðhald 15 daga, samkvæmt ákvæðum bifreiðalaga, umferðarlaga, áfengis- laga og lögreglusamþykktar Vestmannaeyja. A hafði margsinnis sætt refsingu fyrir ölvun og óspektir og fleiri afbrot. Var hann sviptur ökuleyfi ævilangt. ......... . . 1 Farþegi í bifreið veitti bifreiðarstjóranum vín, meðan ; á , akstrinum stóð. Var farþeganum dæmd sekt, 450 krónur, samkvæmt 21. gr. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935. ........ 1 A bifreiðarstjóri ók austur götu á Akureyri ? á nyrðri helming göt. unnar. Mætti hann bá bifreið, sem ók á syðri vegarhelmingi. Á eftir þeirri bifreið kom 9 ára gamall drengur á reiðhjóli. Beygði drengurinn þvert yfir götuna og ætlaði að hjóla aftur með bif- reið A að norðanverðu. Er drengurinn var kominn á hlið við bif- reið A, rakst hann á bifreiðina og hlaut meiðsli. Var A metið það til vangæzlu að hafa ekki stöðvað bifreið sína, er hann sá fyrirætlun drengsins, enda var vegarbrúnin að norðanverðu mjög tæp og ógreiðfær. Varðaði þetta brot A við 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og 2. gr. laga nr. 24/1941. Í sama máli sannaðist á A, að hann hafði í annað skipti ekið bifreið í heimildarleysi og mjög ölvaður eftir götum Akureyrar. Ók hann svo hratt og ó- gætilega, að bifreiðin valt á sléttri götu. Ekki sakaði þó farþega, sem í bílnum voru. Varðaði þetta brot hans við 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 auk ýmissa ákvæða umferðarlaga, áfengislaga og lögreglusamþykktar Akureyrar. Var A dæmt varðhald 15 daga. Hann var og sviptur Ökuleyfi 3 ár. ...........0.0000 0000... 9 Að morgni dags í aprílmánuði skildi Á bifreiðarstjóri bifreið sína eftir fyrir utan búð í Hveragerði, meðan hann fór þangað inn. Um Efnisskrá. XLVII Er hann kom út aftur, fór hann upp í bifreiðina og ók henni aftur á bak. Tveggja ára gamalt barn hafði verið að leik aftan við bifreiðina. Varð það undir henni og beið bana. Það var talið mikið varúðarleysi af A að gæta ekki að umferð, áður en hann ók bifreiðinni aftur á bak. Refsing ákveðin samkvæmt 27. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940 varðhald 75 daga. Hann var sviptur ökuleyfi ævilangt. ......00.00000...... miðjan dag í ágústmánuði ók A bifreið sinni austur Þingvalla- veg. Á undan honum ók B bifreiðinni R 983. Á austanverðri Mos- fellsheiði nam R 983 staðar. A, sem ók skammt á eftir með um 40 km hraða, miðað við klst., vildi ekki eiga á hættu að aka aft- á R 983. Beygði hann því til hægri og ók fram með R 983 án þess að draga úr hraða, enda þótt landslagi væri svo háttað, að hann sæi aðeins fram með hlið R 983, en ekki lengra fram á veginn. Í sama mund kom D á bifreið sinni að austan. Sannaðist á hann, að hann hafði ekið með miklum hraða og mjög ógæti- lega. Er hann nálgaðist R 983, hélt hann ekki bifreið sinni nægi- lega á vinstra vegarhelmingi sínum, en beygði til vinstri, um leið og hann ók fram hjá R 983. Í sömu svipan rákust bifreiðar þeirra A og D á. Urðu mikil spjöll á bifreiðunum, og margir far- þegar hlutu meiðsli. Auk þess urðu spjöll á R 983, sem bifreið D var talin hafa rekizt á, þegar áreksturinn varð. A og D voru báðir taldir eiga sök á slysinu, en D þó meginsökina. Brot beggja heimfærð til 26. gr. og Í. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og 219. gr. laga nr. 19/1940 auk ákvæða í umferðarlögum. Refsing Á á- kveðin 700 króna sekt, en D 3500 króna sekt. A var sviptur öku- leyfi 6 mánuði, en D ævilangt. A ók bifreið mjög ölvaður um Selfosskauptún “ og , þjóðveg - í Arnes- sýslu. Varðaði það við 21. gr. laga nr. 33/1935 og 23. gr. laga nr. 23/1941. Hann lækkaði eigi ljós bifreiðar sinnar og vék ekki til vinstri, er hann mætti bifreið á veginum. Voru þau brot heim- færð til 2. mgr. 7. gr. og 4. mgr. 28. gr. síðarnefndra laga. Refs- ing ákveðin varðhald 20 daga. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt. Bifreiðarstjóri, sem braut umferðarreglur < og olli spjöllum á á bifreið með árekstri, var grunaður um ölvun við aksturinn. Hann kann- aðist við að hafa verið ölvaður nóttina áður, en eftir það kvaðst hann hafa sofið og einungis neytt slatta í vatnsglasi af vínblöndu um hádegið. Kvaðst hann hafa verið allsgáður, er áreksturinn varð kl. 17.40. Blóðrannsókn eftir áreksturinn leiddi í ljós 1.74%, áfengismagn í blóði hans. Þótti ekki sannað, að hann hefði verið með áfengisáhrifum við akstur, en hins vegar ljóst, að hann hefði verið miður sín vegna undanfarandi áfengisneyzlu. Var honum dæmd 1000 króna sekt samkvæmt 3. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Svo var hann og sviptur öÖkuleyfi 3 mánuði. A ók sunnan frá inn á aðalbraut og ætlaði að beygja til vinstri og Bls. 23 31 54 56 XLVIII Efnisskrá. Bls. aka vestur aðalbrautina. Bifreið hans var keðjulaus, en ísing á veginum, og barst hún yfir á nyrðri helming aðalbrautarinnar. Í sama mund ók B austur aðalbrautina með allmiklum hraða. Varð árekstur milli bifreiðanna, og hlaut B og farþegi hans meiðsli, en spjöll urðu á bifreiðunum. Báðir voru þeir A og B taldir hafa sýnt aðgæzluskort við aksturinn. Var A gert að greiða 800 króna sekt, en B 1500 króna sekt. A var og sviptur Ökuleyfi 3 mánuði, en B 6 mánuði. ........................0.0... 69 Árekstur varð milli bifreiða A og B, er þær mættust á þjóðvegi í Rangárvallasýslu. Var þá myrkt af nóttu, en A og B báðir ó- kunnugir veginum, sem þarna var frekar mjór. Talið var, að þeir hefðu af þessum sökum átt að gæta sérstakrar varúðar, er bif- reiðarnar mættust, og aka hægt hvor fram hjá öðrum, en eink- um hefði þessi skylda hvílt á B, sem ók stórri bifreið og breiðri. Þar sem þeir gættu ekki þessarar varúðar, var þeim dæmd sekt, A 400 kr., en B 600 kr. ......... 96 Bifreiðarstjóri var handtekinn í Reykjavík kl. 3 að 1 nóttu vegna a brots á umferðarreglum. Hann var og grunaður um að hafa verið und- ir áfengisáhrifum og ákærður fyrir brot á áfengislögum og bif- reiðalögum. Bifreiðarstjórinn kannaðist við að hafa fundið til áfengisáhrifa í matarhófi, er lauk kl. 22 kvöldið áður. Eftir það hafi hann neytt lítils víns til kl. um 1 um nóttina, en verið laus við áfengisáhrif, er hann var handtekinn. Áfengismagn í blóði hans reyndist 1.24%. Gegn neitun hans þótti ósannað, að hann hefði ekið bifreið undir áhrifum áfengis, en talið ljóst, að hann mundi hafa verið miður sín vegna undanfarandi á- fengisneyzlu. Var honum gert að greiða 1000 króna sekt sam- kvæmt 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. Hann var og sviptur öku- leyfi 6 mánuði. .......... „181 Er kona var að fara út úr áætlunarbifreið á viðkomustað, ók bir- reiðarstjórinn (A) af stað. Féll konan þá á götuna og meiddist á hendi. Var A talinn hafa sýnt vangæzlu við aksturinn og gerzt brotlegur við 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og 219. gr. laga nr. 19/1940. Refsing hans ákveðin 400 króna sekt. ......... „ 192 Maður, sem talinn var ósakhæfur vegna geðtruflana, tók eitt“ sinn bifhjól í heimildarleysi og ók því ölvaður. Í annað skipti tók hann bifreið í heimildarleysi, ók henni í ölvunarástandi og kveikti síðan í henni. Voru brot hans m. a. heimfærð til 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. Hann var sviptur ökuleyfi ævilangt. .. 253 Bifreiðarstjóri ók í júlí 1949 ölvaður um götur í Vestmannaeyjum, og rakst bifreið hans á ljósastaur. Var hann m. a. talinn brot- legur við 1. mgr. 23. gr. og 5. mgr. 26. gr. laga nr. 23/1941 og 21. gr. laga nr. 33/1935. Refsing ákveðin varðhald 15 daga. Hann var sviptur ökuleyfi 3 ár, enda hafði eldri refsidómur (frá 1935) fyrir sams konar brot ekki ítrekunaráhrif í máli Þessu. .........0....0.0. 0220. B19 Efnisskrá. KLIX A sá B neyta áfengis í sömu svifum og hann lánaði honum bifreið Um sína, en ekki þótti sannað, að A hefði þá séð áhrif áfengis á B. Var A með þessari háttsemi talinn hafa gerzt sekur um brot á ákvæðum 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, sbr. lögjöfnun frá 22. gr. laga nr. 19/1940. Var ÁA gert að greiða 1000 króna sekt. .... kl 2 að nóttu rakst bifreið A á bifreið, sem stóð kyrr á götu í Reykjavík. Lögreglan handtók Á um 15 mín. síðar á heimili kunningja hans, og var A þá mjög ölvaður. Viðurkenndi hann þá fyrir lögreglumönnum, að hann hefði ekið bifreið sinni undir áhrifum áfengis. Fyrir dómi neitaði A hins vegar að hafa fundið til áfengisáhrifa, fyrr en eftir að hann hætti að aka bifreiðinni, en þá hefði hann á skammri stundu drukkið meira en fullt vatns- glas af vínblöndu hjá kunningja sínum. Hann kvaðst þó hafa neytt lítils háttar af víni Í kvöldhófi einu, um 4 klst. áður en áreksturinn varð, en þá vart fundið til áfengisáhrifa. Var ekki talið sannað, að A hefði ekið bifreiðinni undir áhrifum áfengis, en hins vegar þótti mega ráða af atvikum, að hann hefði verið miður sín við aksturinn. Var brot hans talið varða við 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941. Refsing ákveðin 1000 króna sekt. Auk þess var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði. ....... Ökuskírteini A bifreiðarstjóra var fallið úr gildi samkvæmt 6. mgr. 20. gr. laga nr. 23/1941 og hafði ekki verið endurnýjað. Eftir það ók hann bifreið ölvaður. Var brot hans m. a. talið varða við 21. gr. laga nr. 33/1935 og 23. gr. laga nr. 23/1941. Var honum dæmt varðhald 15 daga. Svo var hann og ævilangt sviptur rétti til að öðlast ökuskírteini. ........ A ók bifreið vestur Laugaveg í Reykjavík. Sá hann þá telpubarn hlaupa norður yfir götuna fyrir framan bifreið hans. Í stað þess að stöðva bifreiðina þegar í stað, vék hann til hægri og hélt áfram með svipuðum hraða. Varð það til þess, að hann ók á barnið nærri nyrðri gangstétt. Hlaut barnið mikla áverka við áreksturinn. A var talinn hafa sýnt mikla vangæzlu við akstur- inn. Brot hans heimfært til 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941, 3. mgr. 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941 og 219. gr. laga nr. 19/1940. Refsing ákveðin varðhald 12 daga. Hann var og sviptur öku- leyfi 1 ár. .........0.00 0000 e nennt Birting laga. A var sóttur til sakar í opinberu máli fyrir að hafa byrjað á bygg- ingu garðs um hús sitt án heimildar frá fjárhagsráði. A bar það fyrir sig, að auglýsing sú, sem fjárhagsráð gaf út 17. sept. 1947 um bann við byggingu garða, hefði ekki lagagildi, þar sem hún hefði hvorki verið birt í Stjórnartíðindum né Lögbirtingablaði. Andmæli þessi voru ekki tekin til greina. ............0.000000 00. Bls. 319 - 359 - 370 460 316 Björgun. Hinn 11. marz 1949 var vélskipið H, 2406 brúttósmálestir að stærð, statt undan Tjörnesi, er vél þess bilaði. Norðankaldi var á, og rak skipið hratt til lands. Gerðu skipsmenn við vélina til bráða- birgða, en sú viðgerð mistókst, og varð skipið aftur hjálparvana. Kastaði skipið þá akkerum um 1 mílu suður af Háey. Kom nú togarinn K á vettvang, tók H í tog og dró það til Akureyrar. Töldu dómstólar hér vera um björgun að ræða. Höfðu 17 klst. gengið til björgunarstarfsins. Hið bjargaða verðmæti var metið á kr. 3.163.000.00. Spjöll á dráttartaugum og búnaði K voru met- in á kr. 5200.00. Björgunarlaun ákveðin kr. 200.000.00. ..... Blóðrannsókn. Blóðrannsókn framkvæmd á áfengismagni í blóði bifreiðarstjóra, sem sakaðir voru um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar. ........ . 56, Rannsóknarstofa Háskólans ákveður blóðflokka málsaðilja og , barns í sambandi við barnsfaðernismál. Fundið að því, að ekki var látin fara fram blóðrannsókn . á bifreið. arstjóra, sem grunaður var um ölvun við akstur. .............. Bifreiðarstjóri, er lögreglan í Reykjavík grunaði um akstur undir áhrifum áfengis, neitaði að láta taka sér blóð til rannsóknar, og var frá því horfið. Bifreið ók á hjólreiðamann á götu í í Reykjavík og ; olli bana hans. Áfengismagn í blóði hins látna rannsakað. ............. Blöð. Í skuldamáli var leitt í ljós fyrir Hæstarétti, að það sé föst venja, að dagblöð séu falin föstum útsölumönnum til umboðssölu. ........ Borgararéttindi. Maður, sem framið hafði marga brennuglæpi og fleiri afbrot, en tal- inn var ósakhæfur vegna geðtruflana og dæmd öryggisgæzla, sviptur kosningarrétti og kjörgengi samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940. - A gerðist í ölæði sekur í um kynferðisbrot, er heimfært í var til 202. gr. laga nr. 19/1940, Var hann sviptur kosningarrétti og kjör- gengi samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940. . Maður, sem refsing var dæmd fyrir kynferðismök við. telpubarn samkvæmt 202. sbr. 200. gr. laga nr. 19/1940, sviptur kosningar- rétti og kjörgengi eftir 68. gr. nefndra laga. .................. Botnvörpuveiðar. Sjá fiskveiðabrot. Bls. 207 181 „271 319 „ 859 - 477 438 - 253 „ 333 395 Efnisskrá. LI Bls. Brenna. Á tímabilinu frá 12. maí til 2. júní 1949 kveikti A að næturlagi í mörgum húsum í Reykjavík og fleiri verðmætum. Tókst slökkvi- liði að stöðva útbreiðslu elds í sumum húsunum, en önnur brunnu til kaldra kola með öllu, sem í þeim var. Ekki varð manntjón af brennunum. Á kveikti ekki í húsunum í fjárafla- skyni, heldur vegna sjúklegrar brennufýsnar. Voru sumir brennuglæpirnir taldir varða við 1. mgr. 164. gr. laga nr. 19/ 1940, en aðrir við 2. mgr. sömu greinar. A var jafnan undir á- hrifum áfengis, er hann framdi brot sín. Að dómi sérfræðings í geðsjúkdómum, er læknaráð samsinnti, var A, þegar hann framdi afbrot sín, haldinn geðtruflunum, er stöfuðu af þremur sam- verkandi orsökum, þ. e. sefasýkisupplagi, bráðri heilabólgu og áfengiseitrun. Þegar dómur gekk í Hæstarétii, taldi læknaráð heilabólguna batnaða, en staðfesti hins vegar þá umsögn sér- fræðings í geðsjúkdómum, að jafnan kynni að vera hætta á, að afbrigðileg hegðun A leystist úr læðingi fyrir eiturverkun áfeng- is á heila hans. Hæstiréttur taldi A hafa verið ósakhæfan vegna geðtruflana, er hann framdi afbrot sín, sbr. 15. gr. laga nr. 19/1940. Var honum dæmd öryggisgæzla samkvæmt 62. gr. sömu laga. (Það athugast, að í dómi Hæstaréttar á bis. 253, 2. línu a. n., hefur misritazt „Bergþórugötu 20“ fyrir „Grettisgötu 21.) .. 253 Maður sá, er að ofan greinir, kveikti m. a. í tveimur skúrum í Reykjavík, öðrum við Skúlagötu, en hinum við Snorrabraut. Einnig kveikti hann í bifreið uppi í Mosfellssveit, utan við þjóð- veginn. Ekki var álitið, að almannahætta hefði stafað af íkveikj- um þessum. Voru þessi afbrot talin varða við 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940. .......0..0..0 0. ner 253 A olli því í gáleysi, að eldur kom upp í vélbát, sem lá við bryggju í Vestmannaeyjum. A var m. a. ákærður fyrir brot á ákvæðum XVIII. kafla laga nr. 19/1940, en þar sem ekki var talið, að al- mannahætta hefði stafað af eldsuppkomunni, var A sýknaður af því ákæruatriði. ............0000000 000 nn enn 466 Búfjárrækt. Sjá ágangur búfjár. Byggingarsamþykktir. Húseigandi krafðist þess, að leigutaka hans yrði gert skylt að rýma leiguíbúð sína á 1. hæð hússins gegn því að fá til afnota aðra íbúð í kjallara hússins, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1943. Kröfu þessari var hrundið, m. a. af þeim sökum, að kjallarahúsnæðið hafði verið tekið til íbúðar andstætt fyrirmælum byggingarsamþykkt- ar Reykjavíkur nr. 195/1945. ............000000. 00... 343 Dagblöð. Sjá blöð. LIL Efnisskrá. Dánarbætur. Árið 1948 varð A, starfsmaður Reykjavíkurbæjar, 60 ára að aldri, fyrir bifreið og beið bana af. B, eiginkona A, 55 ára að aldri, krafðist í dómsmáli dánarbóta af D, bifreiðarstjóra þeim, sem slysinu olli. Var D talinn eiga að bera fulla bótaábyrgð á slysinu. A hafði haft í árslaun árið 1947 kr. 23.226.34. Hrein eign þeirra hjóna nam sama ár kr. 35.328.00. Þá átti A og rétt til lífeyris frá Reykjavíkurbæ eftir fullnaðan "70 ára aldur. B naut frá láti manns síns nokkurra eftirlauna úr bæjarsjóði Reykjavíkur. Tryggingarfræðingur reiknaði með líkindatölum innstæðu tjón- bóta B. Var miðað við tekjur B af starfslaunum A til 70 ára aldurs hans, tekjur B af lífeyri A eftir fullnaðan 7Ó ára aldur hans og tekjur B af ekkjulífeyri að manni sínum önduðum. Er frá var dregin innstæða þess lífeyris, er B naut þegar eftir lát A, nam mismunur innstæðnanna kr. 69.138.00. Með hliðsjón af þessu svo og því, að B hafði fengið greiddar í ekkjubætur og dánarbætur frá Tryggingastofnun ríkisins kr. 10.800.00, þóttu dánarbætur henni til handa frá D hæfilega ákveðnar kr. 40.000.00. Dómar og úrskurðir. Í opinberu máli út af verðlagsbroti bar sækjandi fram málsatriði fyrir Hæstarétti, sem ekki hafði verið dæmt í héraði. Sagt, að atriðið verði af þeim sökum ekki dæmt í Hæstarétti. .......... M mótmælti því, að honum væri skylt að greiða útsvar í A-kaup- stað árið 1948, með því að hann hefði ekki verið heimilisfastur þar. Skírskotaði hann til dóms, er sýknaði hann af útsvarskröfu A-kaupstaðar fyrir árin 1944—1946 af nefndri ástæðu. Sagt, að sá dómur skipti engu um útsvarsskyldu M árið 1948. .......... Í úrskurði um framkvæmd fjárnáms hafði fógeti ekki rökstutt það, að fjárnám var ekki leyft í tilteknum munum. Með því að munir þessir voru samtals aðeins virtir á kr. 16.00, þótti ekki ástæða til að ómerkja úrskurðinn af þessum sökum. ...................... Fundið að því, að lýsingu á málsatvikum skorti í dóm. Í opinberu máli á hendur A og B, var A dæmd refsing, en B sýknuð. Þeim var þó báðum dæmt að greiða sakarkostnað, aðallega hvoru í sínu lagi, en til vara in soliðum. Sagt, að ákvæðin um sakarkostnað á hendur B og um það, að hvort hinna ákærðu skuli til vara bera ábyrgð á þeim málskostnaði, sem dæmdur er á hendur hinu, séu löglaus. sr A sýknaður að svo stöddu af skaðabótakröfu B. lr Dómarar. A taldi héraðsdómara hafa bakað sér fjártjón með mistökum um gæzlu réttra aðferða um meðferð máls fyrir dómi, en ríkissjóð bera fébótaábyrgð á mistökum dómarans. Höfðaði A skaðabóta- Bls. „4 184 314 364 „ 399 . 446 456 Efnisskrá. LIIl mál á hendur ríkissjóði fyrir Hæstarétti og stefndi héraðsdóm- aranum til réttargæælu. Rétt þótti að beita lögjöfnun frá 33. gr. laga nr. 112/1935, þar sem mælt er, að héraðsdómari verði ekki látinn sæta ábyrgð fyrir málsmeðferð sína eða dóm, þegar máli er áfrýjað, ef liðnir eru 6 mánuðir frá dómsathöfn þeirri, sem málið er risið af. Þar sem nefndur frestur var löngu liðinn, er málið var höfðað fyrir Hæstarétti, var ríkissjóður sýknaður þeg- ar af þeirri ástæðu. a Fundið að drætti á rannsókn opinbers máls. lr Héraðsdómur ómerktur vegna þess, að héraðsdómari hafði ekki kvatt sérkunnáttumenn til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936. ........00..0 0 renn etern nr 87, Héraðsdómur í opinberu máli ómerktur vegna ófullkominnar rann- sÓkNAar. .........00.0 renn Rannsókn opinbers máls sögð mjög gölluð. a Rökstuðning skorti um tiltekin atriði í úrskurð fógeta. Krafizt var fyrir fógetadómi útburðar á manni úr leiguhúsnæði, og hafði fulltrúi fógeta málið til meðferðar. Í málinu var deilt um skilning á leigumati, er yfirhúsaleigunefnd hafði framkvæmt, en fógetinn átti sæti í nefndinni og hafði tekið þátt í matinu. Af þessum sökum bar fógeta og fulltrúa hans að víkja sæti í málinu. Í skaðabótamáli út af göllum á seldri íbúð er þess getið í dómi Hæstaréttar, að héraðsdómara hefði verið rétt að dæma málið ásamt samdómsmönnum, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936. Fundið að því, að lýsingu á málsatvikum skorti í dóm. ....... Eftir að dómsmálaráðuneytið hafði fyrirskipað höfðun refsimáls, fór frekari rannsókn fram í héraði. Það þótti aðfinnsluvert, að héraðsdómur hafði ekki vakið athygli ákæruvaldsins á fram- burði tiltekins vitnis í framhaldsprófunum. . Héraðsdómur í opinberu máli út af fiskveiðabroti ómerktur vegna mjög ófullkominnar rannsóknar. Héraðsdómari í opinberu máli víttur fyrir að vanrækja leiðbein- ingarskyldu, gallaða málshöfðun og löglaus ákvæði um sakar- kostnað í héraðsdómi. - Héraðsdómari víttur fyrir slælega rannsókn opinbers máls og drátt á rannsókninni svo og fyrir vanrækslu á leiðbeiningarskyldu. Fundið að göllum á rannsókn opinbers Máls... Dómsgerðir. Frágangur dómsgerða í opinberu máli sagður slæmur og setningar í þeim ýmist lítt læsilegar eða ólæsilegar. .............00000. Dómstólar. Fébótamál á hendur ríkissjóði út af dómaraverki höfðað fyrir Hæsta- Þétti. .........20 nr Héraðsdómur í máli út af fasteign ómerktur, með því að héraðsdóm- Bls. 42 69 340 297 .. 346 . 364 382 399 „ 399 . 404 „ 432 446 460 466 432 42 LIV Efnisskrá. ari hafði ekki kvatt sérfróða menn til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936. ........00000.000... 87, Málsatriði ekki dæmt í Hæstarétti, með því að það hafði ekki verið dæmt í héraði. ..... sr Í máli út af veiðirétti í vötnum var deilt um takmörk vatnasvæðis. Sagt, að héraðsdómara hefði borið að nefna samdómendur sam- kvæmt TII. kafla laga nr. 41/1919 og fara með málið sem vett- vangsmál. se Eftir að héraðsdómur í einkamáli hafði verið ómerktur í Hæsta- rétti og málinu vísað heim í hérað, gerði stefnandi ekki án á- stæðulauss dráttar reka að því að fylgja fram fyrir héraðsdómi kröfu þeirri, sem heim var vísað. Var málið því talið niður fallið, sbr. lögjöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. Krafa um frávísun nýs máls frá héraðsdómi, er stefnandi hafði höfðað gegn sömu aðiljum út af sömu kröfu 17 mánuðum eftir heim- vísun fyrra málsins, var því ekki tekin til greina. .............. Héraðsdómari dæmir einkamál í bæjarþingi ásamt sérfróðum sam- dómsmönnum. ............20. 00... Í einkamáli var krafizt skaðabóta vegna galla á seldri íbúð. Sagt, að héraðsdómara hefði verið rétt að kveðja sérfróða menn til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr 85/1936, en ekki varðaði þetta ómerkingu dóms. ..........00.0000 0. Eftirgrennslan afbrota. Sbr. opinber mál. Lögreglumenn athuga aðstæður á vettvangi, þar sem bifreiðarslys hafði orðið. ....................... 00. 1, 9, 31, 69, 96, 203, Bifreiðaeftirlitsmenn eða aðrir skoðunarmenn athuga ástand bif- reiða í sambandi við bifreiðarslys. .............0.00.0...... 9, Rannsókn opinbers máls talin ófullkomin. ........ 297, 346, 432, 460, Rannsóknardómari nefnir tvo menn til að meta hættu af brennu. Eiður. Fundið að því, að vitni í opinberu máli voru ekki eiðfest. ...... 432, A játaði sem vitni á sig verknað, sem ætla mátti saknæman. Þótti aðfinnsluvert, að A var látinn vinna eið að framburðinum. .... Tveir menn höfðu borið sem vitni fyrir dómi, að bifreiðarstjóri hefði selt þeim áfengi. Þeir voru mjög drukknir, er þetta átti að hafa gerzt, og auk þess urðu þeir tvísaga um aðalatriði málsins. Þótti því ekki fært að láta þá staðfesta framburð sinn með eiði. ...... Eignarðdómsmál. Mál til viðurkenningar eignarrétti að jörð höfðað með opinberri stefnu. .......2.220202 0200. Mál til viðurkenningar því, að jörðum í L-hreppi fylgdi veiðiréttur í tilteknum vötnum, höfðað með opinberri stefnu. .............. Bls. 340 „ 184 - 212 all 353 399 319 23 466 253 460 404 441 47 212 Efnisskrá. LV Bls. Eignarréttur. A höfðaði mál með eignardómsstefnu til viðurkenningar á eignar- rétti hennar að húseign ásamt tilheyrandi lóð. Fyrir Hæstarétti var aðeins gerð krafa um ótilgreinda lóð bæði að stærð og merkjum ásamt húsi á lóðinni. Þótti krafan svo óákveðin, að málinu var vísað frá Hæstarétti. ........... T A krafðist innsetningar í lausafjármuni, sem voru Í vörzlum B. Kvaðst A hafa keypt þá af D, en D hefði áður keypt þá af B. Gegn mótmælum B tókst A ekki að sanna, að B hefði endanlega fallizt á að afsala eignarrétti að mununum í hendur D. Var því synjað um framkvæmd innsetningar. ...... . 106 A tók á leigu af B jörð ásamt áhöfn frá 1. febr. 1947 ti fardaga 1948. Skuldbatt A sig til að skila þá „samsvarandi áhöfn að tölu, magni eða gæðum“. Vegna skorts á fóðurbirgðum seldi A bónda í sömu sveit (D) í des. 1947 24 sauðkindur af leiguáhöfninni gegn greiðslu í fóðurvörum. Er A afhenti B jörðina í fardögum 1948, skorti hann sauðkindur í stað þeirra, er hann hafði selt D. Krafð- ist B þess þá af fógeta, að honum yrðu afhentar með fógetagerð sauðkindur þær, er D keypti. Þar sem Á var samkvæmi leigu- málanum heimilt að farga einstökum skepnum af áhöfninni gegn því að fylla aftur í skarðið og salan til D var ekki óeðlileg ráðstöfun, eins og á stóð, þá var D talinn hafa öðlazt eignarrétt á hinum keyptu sauðkindum, enda höfðu engar líkur verið fram færðar gegn grandleysi hans. Var því synjað um framkvæmd innsetningargerðar. ..........02.0000 neee ennta 200 Ábúendur jarða í L-hreppi höfðuðu mál með eignardómsstefnu til viðurkenningar því, að jörðum í L-hreppi og þeim einum fylgi veiðiréttur í vötnum á tilteknu vatnasvæði. M. a. vegna þess, að dómkrafan var ekki nægilega ákveðin, að því er varðaði tak- mörk vatnasvæðisins, var hinn áfrýjaði dómur ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi. ..... 212 M og K höfðu gerigið í hjónaband á árið 1938. og áttu sameigin inlegt heimili. Krafizt var fjárnáms í ýmsum lausafjármunum á heim- ili þeirra til tryggingar fjárkröfu á hendur M, sem stofnazt hafði, áður en þau M og K gengu að eigast. njað um fjárnám í ýmsum munum vegna þess, að sanna! „að þeir væru hjú- skapareign K. Á heimilinu voru einnig tvö börn M. Þóttu þau hafa sannað eignarrétt sinn að ýmsum munum á heimilinu, og var einnig synjað um fjárnám í þeim munum. ....... . 364 A kom tilteknum lausafjármunum í geymslu hjá G kaupmanni fyrir milligöngu kunningjakonu sinnar, B. Að B látinni, afhenti G ekkli hennar, D, munina. Á krafðist þess, að henni yrðu fengnir munirnir í hendur með innsetningargerð. D neitaði að afhenda þá, með því að B hefði keypt þá af A og greitt kaupverðið að fullu. Komu fram allmiklar líkur fyrir því, að kaup hefðu átt LVI Efnisskrá. Bls. sér stað, en þar sem D tókst ekki að færa fullar sönnur á það, var framkvæmd innsetningargerðar heimiluð. ................ 463 Eignarupptaka. Sjá upptaka eignar. Eignaspjöll. Ríkissjóði dæmt að greiða samkvæmt lögum nr. 99/1943 bætur fyrir spjöll, er herlið Bandaríkja Norður-Ameríku hafði valdið á eign- um manna hér á landi. .......... on „ 217, 222, 282 A kveikti í tveimur skúrum í Reykjavík, öðrum við Skúlagötu, en hinum við Snorrabraut. Svo kveikti hann og í bifreið, sem hann hafði tekið í heimildarleysi og ekið upp í Mosfellssveit. Almanna- hætta var ekki talin stafa af íkveikjum þessum. Voru nefnd af- brot A talin varða við 257. gr. laga nr. 19/1940. ................ 253 A, húsfreyja á bæ einum norðanlands, kvartaði undan því við B ná- granna sinn, að stóðhestur hans bryti girðingar hennar og spillti heyjum. Er B sinnti ekki kvörtun þessari, skaut A hestinn. A var ákærð fyrir brot á 26. gr. laga um búfjárrækt nr. 19/1948, en með því að sú grein átti ekki við um verknað hennar, var hún sýknuð af ákærunni. Fundið var að því, að héraðsdómari hafði vanrækt að leiðbeina B um málssóknarkröfu samkvæmt 257. gr. laga nr. 19/1940. 446 Höfðað var refsimál á hendur A fyrir að. hafa kveikt í í bát, er lá við bryggju í Vestmannaeyjum. Sannað þótti, að A hefði valdið eldsuppkomunni af gáleysi. Almannahætta var ekki talin stafa af bruna bátsins. Eigandi bátsins lýsti því fyrir dómi, að hann gerði engar kröfur á hendur A. Brast því skilyrði til að refsa A, sbr. 3. og 4. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940. ...................... 466 Einkaleyfi. Sjá sérleyfi. Einkaréttindi. Sjá firmu. Elliheimili. Elliheimilið G hafði látið reisa fyrir fé sitt hús, sem eingöngu var notað til íbúðar handa starfsfólki stofnunarinnar. Húsrúm það, sem starfsfólkið hafði áður haft til afnota á elliheimilinu, var nú notað handa vistmönnum heimilisins. Talið var, að hús það, sem reist var til afnota handa starfsfólkinu, væri undanþegið fasteignaskatti til bæjar- og sveitarfélaga samkvæmt 4. gr. laga nr. 67/1945. ..............000.0 0. 385 Embættismenn. Sjá dómarar, stjórnsýslumenn. Fasteignir. A seldi B ófullgert verzlunarhúsnæði í Reykjavík, en skuldbatt sig til að ljúka smíði þess innan tiltekins tíma. Síðar höfðaði A mál Efnisskrá. LVII á hendur B til greiðslu á eftirstöðvum kostnaðarverðs vegna breytinga á verzlunarhúsnæðinu, en B gagnstefndi og krafðist skaðabóta vegna vanefnda A á kaupsamningnum. Hæstiréttur ómerkti héraðsdóm í máli þessu, með því að héraðsdómari hafði ekki kvatt sérkunnáttumenn um húsagerð og verzlunarrekstur til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936. A seldi B hús, sem vélaverkstæði var í. B taldi, að vélarnar hefðu fylgt með í kaupunum, en því neitaði Á. Í afsali var vélanna ekki getið, og tilgreint kaupverð benti ekki til þess, að vélarnar hefðu verið seldar með húsinu. Þótti ekki sannað, að B hefði öðlazt eignarrétt að vélunum. Ríkissjóði dæmt samkvæmt lögum nr. 09/1943 að greiða eigendum fasteigna skaðabætur vegna spjalla, er herlið Bandaríkja Norður-Ameríku hafði valdið á eignunum. .......... 217, 222, A krafðist skaðabóta af bæjarsjóði H-kaupstaðar vegna verðrýrn- unar á húseign sinni, er stafaði af byggingu barnaskólahúss í nágrenni við hús A. Hæstiréttur ómerkti héraðsdóm í máli þessu, með því að héraðsdómari hafði ekki kvatt sérfróða menn um verðmæti húsa og lóða í H-kaupstað til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936. ......00.0000 000... 0... Hús, sem elliheimili hafði reist til afnota starfsfólki sínu, talið und- anbeg9 fasteignaskatti til bæjar- og sveitarfélaga samkvæmt 4. gr. laga nr. 67/1945. Hinn 14. maí 1946 keypti A íbúð á neðri hæð húss af B. og fluttist þegar í hana. Eftir nokkurn tíma varð hann var við galla á íbúðinni, aðallega raka og leka með gluggum og gólflögnum. Í des. 1946 æskti hann dómkvaðningar tveggja manna til að skoða galla þessa, og virðist hann ekki fyrr hafa borið fram kvörtun út af göllunum. Töldu skoðunarmenn byggingargalla vera á húsinu. Í skaðabótamáli A á hendur B var talið, að A yrði ekki gefið að sök, þó að hann hefði ekki orðið var við gallana, þegar kaup gerðust, og ekki var hann talinn hafa fyrirgert bóta- rétti með því að kvarta of seint undan þeim. Voru honum því dæmdar bætur úr hendi B. ..........0.2..2. 0. 2... nn Félög. Sjá hlutafélög, stéttarfélög. Févíti. Samkvæmt kjarasamningi milli stéttarfélaga sjórnanna og útgerðar- manna skyldi útgerðarmaður tryggja sjómönnum tiltekna lág- marksgreiðslu frá lögskráningardegi til uppgerðardags. Er A háseti, sem skráður hafði verið á skip B útgerðarmanns með nefndum kjörum, var afskráður úr skiprúmi 20. ágúst 1948, gerði B honum ekki reikningsskil. Höfðaði A síðar mál á hendur B og krafðist kauptryggingargreiðslu til 18. sept. 1948. Með hliðsjón af því, að B gerði A ekki reikningsskil fyrr en á dómþingi 14. Bls. ST - 106 282 340 . 385 399 LVIII Efnisskrá. okt. 1948, þótti ekki ástæða til að lækka fjárkröfu ÁA samkvæmt 35. gr. laga nr. 1T/1936. .............20. 00. Firmu. H/f Leiftur í Reykjavík var skráð í firmaskrá árið 1939. Árið 1948 var stofnað í Ólafsfirði hlutafélag, er einnig var nefnt h/f Leiftur, og var tilkynning um stofnun þess birt í Lögbirtinga- blaði. H/f Leiftur í Reykjavík krafðist þess þá í dómsmáli gegn h/f Leiftri í Ólafsfirði, að síðarnefndu félagi væri dæmt óheimilt að bera nafnið Leiftur. Krafan var tekin til greina, þar sem h/f Leiftur í Reykjavík hafði öðlazt lögverndaðan rétt til nafns- ins gagnvart hinu stefnda félagi, sbr. 9. gr. laga nr. 84/1933. .... Fiskveiðabrot. Varðskip tók belgískan togara, sem var að togveiðum út af Ingólfs- höfða. Skipstjórinn gerði hvorki að játa né neita brotinu, en sannað þótti með mælingum varðskipsins, að tökustaður hefði verið 1.3 sm innan landhelgi. Skipstjóra togarans dæmd 42500 króna sekt samkvæmt 1. og 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. Afli og veiðarfæri dæmd upptæk. ........0.0.0.00... Hinn 15. júlí 1949 tók varðskip færeyskan bát, 44,38 brúttósmál. að stærð, sem var að dragnótaveiðum 11 sm innan landhelgislínu undan suðausturströnd landsins. Skipstjóri bátsins, er játaði brot sitt, dæmdur sekur við 1. gr. laga nr. 45/1937 sbr. 1. gr. laga nr. 26/1940. Var honum dæmd 10600 króna sekt. Afli og veiðar- æri dæmd upptæk. . Varðar brezkan togara, sem var að togveiðum undan Ingólís- höfða, 0.5-—0.6 sm innan landhelgi. Skipstjóri neitaði ekki broti sínu, sekt dæmd samkvæmt 1. og 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924, kr. 80.000.00. Afli og veiðarfæri dæmd upptæk. ...... Fimm sjómenn úr Bakkafirði fóru á vélbát og athuguðu athafnir ís- lenzks fiskibáts, sem staddur var innarlega í Bakkafirði. Báru sjómennirnir fyrir dómi, að báturinn hefði verið að togveiðum innan miðunarlínu frá Svartnesi að Skarfatanga, en samkvæmt því hefur báturinn verið meira en 3 sm innan landhelgislínu. Skipstjóri bátsins kannaðist við að hafa verið á Bakkaflóa á umræddum tíma, en neitaði því, að hann hefði verið að togveið- um. Þrátt fyrir neitun hans var sök hans talin sönnuð. Var hon- um dæmt að greiða 74000 króna sekt samkvæmt 1. og 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. Með því að ákærði hafði árið 1948 hlotið refsidóm fyrir sams konar brot, var hann einnig sam- kvæmt 5. gr. laga nr. 5/1920 dæmdur til að sæta 2 mánaða varð- haldi. Afli og veiðarfæri voru dæmd upptæk. . Skipstjóri á íslenzkum fiskibát var ákærður fyrir togveiðar í í land- helgi. Rannsókn málsins var svo áfátt, að héraðsdómur var ó- merktur og málinu vísað heim í hérað. ...............000.00.... Bls. 416 66 158 „ 379 432 Efnisskrá. LIX Bls. Varðbátur tók brezkan togara, sem var að togveiðum í Garðsjó. Þrátt fyrir neitun skipstjóra togarans var talið sannað með staðarákvörðunum varðbátsins, að togarinn hefði verið að veið- um 0.3 sm innan landhelgislínu. Var skipstjóranum dæmd 74000 króna sekt samkvæmt 1. og 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 4/1924. Afli og veiðarfæri dæmd upptæk. ...........0....0.00.... ÁT1 Fjárhagsráð. Sameigendur að húsi í Reykjavík dæmdir sekir um brot á auglýs- ingu, er fjárhagsráð hafði gefið út 17. sept. 1947 um bann við byggingu bílskúra og garða. Var auglýsingin gefin út samkvæmt 11. gr. reglugerðar nr. 82/1947, sbr. reglugerð nr. 145/1948, en reglugerðarákvæðin áttu stoð í 5. gr. laga nr. 70/1947 um fjár- hagsráð 0. fl. ............%.2.. 02... 316 Fjárnám. Fjárnámsgerð áfrýjað til staðfestingar. ...... . 64 Hjónin M og K höfðu gengið í hjónaband árið 1938 og - áttu á sameigin- legt heimili. Krafizt var fjárnáms í lausafé á heimili hjónanna til tryggingar fjárkröfu á hendur M, sem stofnazt hafði, áður en hjónin gengu að eigast. Synjað var um fjárnám í ýmsum lausa- fjármunum, með því að sannað þótti, að þeir væru ýmist eign barna M eða hjúskapareign K. .............0000000000 00 ..0..0. 364 Fjárnámsgerð áfrýjað til breytingar, en hún staðfest í Hæstarétti. 399 Flutningastarfsemi. Sjá sérleyfi. Fógetagerðir, Sbr. dómarar, fjárnám, innsetningargerðir, kyrrsetning, lögtak, útburðargerðir. Með úrskurði Hæstaréttar í innsetningarmáli var aðilja veittur kost- ur á að koma fyrir fógetadóm og gefa þar að viðlagðri refsi- ábyrgð samkvæmt 142. gr. laga nr. 19/1940 nákvæma og ýtarlega skýrslu um atriði málsins. ....... „179 Í úrskurði um framkvæmd fjárnáms hafði fógeti ekki rökstutt Það, að fjárnám var ekki heimilað í tilteknum munum. Með því að virðingarverð muna þessara nam aðeins kr. 16.00, þótti ekki á- stæða til að ómerkja fógetaúrskurðinn af þessum sökum. ...... 364 Frávísun. a) Frá Hæstarétti. Einkamál var þingfest í Hæstarétti í nóvember 1948. Eftir það fékk áfrýjandi málinu margsinnis frestað, unz hann sótti ekki þing, er málið var tekið fyrir í nóvember 1949. Gekk þá útivistarðómur í málinu. Áfrýjandi skaut málinu aftur til Hæstaréttar með stefnu 15. des. 1949, en með því að áfrýjunarfrestur samkvæmt 1. mgr. 197. gr. laga nr. 85/1936 var þá liðinn og hann hafði ekki LX Efnisskrá. aflað sér áfrýjunarleyfis, var málinu vísað sjálfkrafa frá Hæsta- VÉtti. ........00. 0002. A krafðist þess, að viðurkenndur væri eignarréttur hennar að hús- eign og lóð. Í héraði hafði hún gert kröfu um tilgreinda lóðar- stærð með ákveðnum merkjum, en fyrir Hæstarétti var af henn- ar hálfu aðeins gerð krafa um ótilgreinda lóð bæði að stærð og merkjum. Krafa þessi var svo óákveðin, að málinu var vísað frá Hæstarétti. ..................... Úrskurður gekk í héraði um, að A skyldi rýma tiltekið leiguhús- næði. Eftir að fógeti hafði tilkynnt A, að útburður yrði fram- kvæmdur tiltekinn dag, fluttist A úr húsnæðinu án sérstaks fyrirvara og skilaði lyklum að því. Síðar áfrýjaði hann fógeta- úrskurðinum og krafðist ógildingar hans. Brottflutningur A úr húsnæðinu með framangreindum hætti þótti ekki samrýmast áfrýjun málsins síðar, og var málinu því vísað frá Hæstarétti. Fyrir Hæstarétti krafðist A þess, að málflutningsmanni gagnaðilj- ans yrði dæmd sekt og gert að greiða miskabætur vegna um- mæla um ÁA í munnlegum málflutningi fyrir héraðsdómi. A hafði ekki gert kröfu um miskabætur í héraði, og var þá ekki heldur dómur á hana lagður í Hæstarétti. ...................... b) Frá héraðsdómi. A krafðist í einkamáli afsals fyrir fasteign úr höndum B. Héraðs- dómari vísaði málinu frá dómi vegna þess, að ekki hefði farið fram sáttaumleitun fyrir sáttamönnum. ÁA kærði frávísunar- dóminn. Með því að dómkröfur A voru eingöngu þess eðlis, að sækja mátti málið á varnarþingi samkvæmt 78. gr. laga nr. 85/ 1936, þá þótti nægilegt, að héraðsdómari leitaði um sættir, sbr. lögjöfnun frá 5. tölul. 2. mgr. 5. gr. sömu laga. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað. A kom fyrir dóm í héraði sem stefnd samkvæmt opinberri stefnu í í eignardómsmáli. Krafðist hún þess aðallega, að viðurkenndur yrði eignarréttur hennar að fasteign þeirri, sem málið fjallaði um, en til vara, að stefnanda yrði dæmt að greiða henni lóðar- leigu. Héraðsdómari vísaði kröfum þessum frá dómi, með því að ekki hefði verið stefnt um þær. . . Hlutafélag var skráð á Akureyri, en stjórnendur þess allir búsettir í Reykjavík. Birting stefnu á hendur félaginu fór fram með þeim hætti, að stefnuvottar knúðu á dyr skrifstofu þess á Akureyri, en enginn svaraði, og hittu stefnuvottar engan að máli. Er málið var þingfest í héraði, kom enginn fyrir dóm af hálfu félagsins. Taldi dómari stefnubirtingu ekki fullnægjandi og vísaði málinu frá héraðsdómi. Málið var kært til Hæstaréttar, en hann stað- festi frávísunardóminn. A var dæmt í víxilmáli í héraði að greiða , tiltekna fjár hæð. A áfrýj- aði málinu og krafðist, að því yrði vísað frá héraðsdómi, þar Bls. 46 47 164 389 47 „ 113 Efnisskrá. LXI Bis. sem skjal það, er lagt hafði verið til grundvallar í héraði, væri ekki víxill að lögum. Hæstiréttur hratt frávísunarkröfunni og staðfesti héraðsdóminn. ...... „ 172 Búendur í L-hreppi höfðuðu mál með opinberri stefnu í og , kröfðust þess, að jörðum í L-hreppi og þeim einum yrði dæmdur réttur til veiði í nafngreindum vötnum á afrétti. Ágreiningur varð Í málinu um takmörk vatnasvæðisins, og var krafa ábúendanna ó- glögg, að því er það atriði varðaði, enda skorti gögn um örnefni eða kennileiti, sem takmörkin yrðu miðuð við. Af þessum sök- um þótti krafa ábúendanna ekki nægilega ákveðin til dómsúr- lausnar. Var hinn áfrýjaði dómur því ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi. ...... „212 Eftir að héraðsdómur í einkamáli A á hendur B og D hafði verið ómerktur í Hæstarétti, gerði A ekki án ástæðulauss dráttar reka að því að fylgja fram fyrir héraðsdómi kröfu þeirri, sem heim var vísað. Um 17 mánuðum eftir heimvísun málsins höfð- aði A nýtt mál í héraði á hendur þeim B og D út af sömu kröfu. Kröfðust þeir frávísunar málsins sökum þess, að fyrra málið væri enn fyrir dómstólum, og tók héraðsdómari þá kröfu til greina. Hæstiréttur taldi hins vegar, að fyrra málið hefði verið fallið niður, er nýrra málið var höfðað, sbr. lögjöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað. . „ 311 Krafizt var lögtaks hjá M fyrir útsvari til A-kaupstaðar, sem á hafði verið lagt árið 1948. M taldi sig ekki hafa verið heimilis- tasta í A-kaupstað og því ekki útsvarsskylda þar. Krafðist hún frávísunar lögtaksmálsins frá fógetaréttinum, með því að hún hefði verið sýknuð með dómi af útsvarskröfu A-kaupstaðar fyrir árin 1944—1946 af greindri ástæðu. Frávísunarkröfunni var hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti, þar sem umrædd- ur dómur skipti alls engu um útsvarsskyldu M árið 1948. ...... 314 Í opinberu máli var A sýknaður af kröfum ákæruvaldsins, en skaða- bótakröfu, er B hafði borið fram í málinu á hendur A, vísað frá héraðsdómi. ........... a .. 446 Skaðabótakröfu, sem borin var fram í opinberu máli, vísað frá hér- aðsdómi, með því að hún var vanreifuð, enda hafði héraðsdóm- ari ekki leiðbeint kröfuhafa um kröfugerð. .................... 446 Frestir. A, sem var útgefandi víxils og handhafi hans með formlega löglegri heimild, höfðaði í héraði vixilmál á hendur dánarbúi samþykkij- anda víxilsins. Ekki var vefengt af hálfu dánarbúsins, að nafn samþykkjanda væri rétt á víxlinum, en það taldi, að A væri ekki löglegur eigandi hans. Eftir að dánarbúið hafði í héraði fengið fresti í málinu, samtals 3 vikur, krafðist það enn 4 vikna frests til öflunar gagna, enda hafði það óskað opinberrar rann- LXII Efnisskrá. sóknar á tilvist víxilsins. Héraðsdómari veitti frestinn, en A kærði úrskurð hans til Hæstaréttar. Taldi Hæstiréttur, að dánarbúið hefði ekki fært nein þau rök fyrir vefengingu sinni á eignar- rétti A að víxlinum, að efni væru til að veita því frekari frest en það hafði þegar fengið. Var úrskurður héraðsdómara því úr gildi felldur. ..................0.000 00 0r 0 Hæstiréttur frestar einkamáli samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936 og veitir aðiljum kost á öflun frekari gagna. .. 157, 179, Hæstiréttur frestar opinberu máli og kveður á um öflun frekari BABNA. .........00.000 rns 228, Friðhelgi einkalífs. Í refsimáli á hendur A var honum m. a. dæmd refsing samkvæmt 231. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að brjóta læsta hurð að her- bergi konu einnar í því skyni að ryðjast þar inn. . Í sama máli var A dæmd refsing í héraði samkvæmt 233. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að hafa haft í frammi hótanir við konuna. Í dómi Hæstaréttar er A hins vegar ekki dæmd refsing af þessum SÖKUM. .........0.0000 000 Fyrning. A taldi sig hafa beðið tjón af mistökum héraðsdómara í dómstarfi, en ríkissjóð bera fébótaábyrgð á mistökum dómarans. Höfðaði hann mál fyrir Hæstarétti gegn ríkissjóði og krafðist skaðabóta. Rétt þótti að láta ákvæði 33. gr. laga nr. 112/1935 um fyrningu á ábyrgð dómara gilda samkvæmt lögjöfnun um ábyrgð ríkis- sjóðs, eins og hér stóð á. Og þar sem fyrningarfrestur samkvæmt nefndri grein var löngu liðinn, þegar málið var höfðað, var rík- issjóður dæmdur sýkn af skaðabótakröfunni. . A hafði haft á hendi útsölu vikublaðsins F. Krafa útgáfustjórnar blaðsins á hendur honum vegna þeirra viðskipta var ekki talin sæta fyrningu samkvæmt 3. gr. laga nr. 14/1905, með því að sannað þótti, að A hefði verið falið blaðið til umboðssölu. ... Hinn 7. jan. 1949 sótti A útgerðarmaður um aðstoð til skilanefndar samkvæmt 5. gr. laga nr. 85/1948, sbr. II. kafla laga nr. 100/1948, en nefndin synjaði aðstoðarbeiðninni hinn 18. febr. 1949. Sam- kvæmt ákvæðum 16. gr. laga nr. 100/1948 var tímabilið frá 7. jan. til 18. febr. ekki talið til fyrningartíma sjóveðréttar eftir 252. gr. laga nr. 56/1914. .........0.0. 0000... nn Gagnsakir, Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gjafir. M og K gengu í hjónaband árið 1938. Árið 1948 var krafizt fjárnáms í rafknúinni saumavél á heimili hjónanna fyrir skuld, sem M Bls. 111 415 342 Go GI ca 333 42 - 438 474 Efnisskrá. LXIII Bls. hafði stofnað til, áður en hjónin gengu að eigast. Það kom í ljós, að K hafði fengið saumavélina í jólagjöf árið 1945 frá V, og var tilætlunin, að K notaði hana persónulega í sínar þarfir og einn- ig í þágu gefandans og móður hans. Af þessum sökum var synjað um fjárnám í saumavélinni. ..........00.000. 00 nennt. nn. 364 Gjafsókn. Gjafvörn. Í máli út af veiðiréttindum í afréttarvötnum fékk hreppsfélag gjaf- varnarleyfi fyrir báðum dómum. Í Hæstarétti var hinn áfrýjaði dómur ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi, málskostn- aður bæði í héraði og fyrir Hæstarétti felldur niður, en máls- varnarlaun málflytjanda gjafvarnarhafa fyrir báðum dómum dæmd úr ríkissjóði. ..........0.000200. ne ne street 212 Í barnsfaðernismáli var K dæmdur fyllingareiður í héraði. M áfrýj- aði málinu, en K gagnáfrýjaði því. Fékk K gjafsóknarleyfi fyrir Hæstarétti. Í Hæstarétti var M dæmdur faðir barnsins. Honum var og dæmt að greiða málskostnað fyrir báðum dómum, kr. 835.00. Þar af skyldu kr. 35.00 renna í ríkissjóð, en kr. 800.00 til talsmanns K í Hæstarétti. ......... „21 A krafðist fjárnáms í ýmsum lausafjármunum . á heimili B ti trygg- ingar dómkröfu á hendur honum. Synjað var um fjárnám í ýmsum munum vegna þess, að þeir væru eign barna B eða hjú- skapareign konu hans. A áfrýjaði málinu og fékk gjafsókn fyrir Hæstarétti. Hinn áfrýjaði úrskurður var staðfestur, málskostn- aður fyrir Hæstarétti felldur niður, en málflutningslaun tals- manns A fyrir Hæstarétti dæmd úr ríkissjóði. .................. 364 Gjaldeyrismál. A, sem var formaður og framkvæmdarstjóri hlutafélagsins F í Reykjavík, hafði lagt ólöglega mikið á vörur, er keyptar voru á vegum félagsins í Ameríku. Stafaði þetta einkum af því, að F dró ekki frá innkaupsverði vöru umboðslaun, sem erlend viðskipta- firmu greiddu því. Af þessum sökum safnaðist F fé í dollurum, sem íslenzkum gjaldeyrisyfirvöldum voru ekki staðin skil á. Kvað A gjaldeyriseign þessa hafa eyðzt í Ameríku vegna ýmis- legs verzlunarkostnaðar F þar. Var A talinn brotlegur við 1. og 5. mgr. 5. gr. sbr. 17. gr. reglugerðar nr. T7/1943 og 4. og 6. gr. laga nr. 1/1943, sbr. 13. og 22. gr. laga nr. 70/1947 og 25. og 39. gr. reglugerðar nr. 82/1947. Var A dæmt að greiða sekt í ríkis- sjóð, en ólöglegur ágóði gerður upptækur úr höndum F......... 184 A var framkvæmdarstjóri hlutafélags, er gerði út skip til fiskveiða og seldi afla í Bretlandi. A stóð íslenzkum gjaldeyrisyfirvöldum ekki skil á hluta af gjaldeyri þeim, sem fyrir fiskinn kom, og var leitt Í ljós í refsimáli á hendur honum, að hann hafði selt ýms- um mönnum ensk sterlingspund langt yfir skráðu gengi. Með því að gera gjaldeyrisyfirvöldum ekki skil, var A talinn brot- LXIV Efnisskrá. legur við 5. mgr. 29. gr. sbr. 2. mgr. 39. gr. reglugerðar nr. 82/ 1947, en með sölu sterlingspundanna var hann talinn hafa brotið gegn 2. og 7. mgr. 25. gr. sbr. 2. mgr. 39. gr. reglugerðar nr. 82/ 1947 og 2. mgr. 13. gr. sbr. 2. mgr. 22. gr. laga nr. 70/1947. Var A dæmt að greiða sekt í ríkissjóð, en ólöglegur ágóði vegna sölu sterlingspundanna gerður upptækur úr höndum félagsins. ...... 418 Greiðsla. Nótabátar og síldarnót A voru tryggð hjá vátryggingarfélaginu S. A taldi algert tjón hafa orðið á munum þessum hinn 21. ágúst 1948 og höfðaði mál gegn S með stefnu 3. sept. 1948 til greiðslu vátryggingarfjárins. Er málið var þingfest 4. sept. s. á., greiddi S þann hluta kröfunnar, er það taldi sér skylt að inna af hendi. Í héraði var S sýknað af kröfum A um eftirstöðvar vátrygging- arfjár, en gert að greiða A málskostnað, með því að það hefði ekki greitt eða boðið fram greiðslu, fyrr en eftir að mál var höfðað. S kærði málskostnaðarákvæðið til Hæstaréttar. Þegar til þess var litið, að samkvæmt vátryggingarskírteininu skyldu bætur fyrir algert tjón greiddar „venjulega 2 mánuðum eftir að nauðsynlegar sannanir eru fyrir hendi,“ þótti S ekki hafa með drætti á greiðslu bakað sér skyldu til greiðslu málskostnað- ar fyrir héraðsdómi. Var málskostnaður þar látinn falla niður. 303 Heimilisfang. Árið 1948 var lagt útsvar á A, einhleypan mann, í Reykjavík. A mót- mælti því, að hann væri útsvarsskyldur í Reykjavík, þar sem hann hefði skráð sig heimilisfastan í Vík í Mýrdal og greitt þar útsvar fyrir árið 1948. Leitt var í ljós, að A hafði flutzt til Reykjavíkur 1. nóv. 1947, tekið þá þegar herbergi þar á leigu, farið að vinna við bæjarsímann 15. nóv. s. á. og orðið fastráðinn starfsmaður bæjarsímans 3 mánuðum síðar. Samkvæmt þessu þótti hafa verið heimilt að leggja útsvar á A í Reykjavík árið 1948. ......... .. 162 Lagt var útsvar á A í Reykjavík árið 1948. A taldi s sig , ekki útsvars- skyldan þar, með því að hann hefði mörg undanfarin ár, þar á meðal árin 1947 og 1948, búið á jörð einni í Barðastrandarsýslu. Kvað A fjölskyldu sína dveljast þar og stunda búið. en sjálfur hafi hann ráðizt úrsmiður til skartgripaverzlunar í Reykjavík árið 1944 eða 1945. Eftir það hafi hann ýmist dvalizt vestra að búi sínu eða í Reykjavík við iðn sína. Með því að A hafði árin 1947 og 1948 verið starfsmaður við atvinnustofnun í Reykjavík og ekki sýnt fram á það, þrátt fyrir áskorun málflutningsmanns Reykjavíkurbæjar, að hann hefði dvalizt langdvölum utan Reykjavíkur á þeim tíma, sem hér skipti máli, þá var hann tal- inn útsvarsskyldur í Reykjavík. .......... . 168 A hafði með dómi verið sýknuð af kröfum A- kaupstaðar 1 um útsvars- Efnisskrá. LXV Bls. greiðslur fyrir árin 1944--1946 vegna þess, að hún var ekki talin hafa átt heimilisfang í A-kaupstað á þeim tíma, er þar skipti máli. Sagt, að sá dómur skipti engu um útsvarsskyldu hennar í A-kaupstað árið 1948. ..........2.....00. 000. ann 314 Heimilishelgi. Maður, sem var mjög ölvaður, braut læsta hurð að herbergi konu einnar, sem þar var fyrir, í því skyni að ryðjast inn til hennar. Var honum dæmd refsing samkvæmt 231. gr. sbr. 20. gr. laga fit. 19/1940. 20.00.0000. 988 Heimvísun máls. Sbr. ómerking. Héraðsdómur í einkamáli A á hendur B og D hafði verið ómerktur í Hæstarétti 8. des. 1948 og málinu verið vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar. A gerði ekki reka að því án ástæðulauss dráttar að fylgja fram fyrir héraðsdómi kröfu þeirri, sem heim var vísað. Hinn 11. maí 1950 höfðaði A nýtt mál í héraði gegn þeim B og D og hafði þar uppi hina sömu kröfu og í fyrra mál- inu. Kröfðust stefndu frávísunar málsins með því að fyrra málið væri enn fyrir dómstólum, og tók héraðsdómari frávísunarkröf- una til greina. Hæstiréttur taldi hins vegar, að fyrra málið hefði verið fallið niður, er síðara málið var höfðað, sbr. lög- jöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað. ..............0..0.... 311 Hjón. M og K höfðu gengið í hjónaband árið 1938. Krafizt var fjárnáms í ýmsum lausafjármunum á heimili þeirra til tryggingar fjár- kröfu á hendur M, sem stofnazt hafði, áður en hjónin gengu að eigast. Sannað þótti, að ýmsir munir á heimilinu væru hjúskap- areign K, og var synjað um fjárnám í þeim. Tók það til muna, sem K hafði komið með í búið eða fengið síðar í skiptum fyrir slíka muni svo og til muna, sem K hafði fengið að persónulegri gjöf, eftir að hjónabandið stofnaðist. ..............0.0.0000000.. 364 Hlutafélög. Hlutafélag var skráð á Akureyri, en stjórnendur þess allir búsettir í Reykjavík. Birting stefnu á hendur félaginu fór fram með þeim hætti, að stefnuvottar knúðu á dyr skrifstofu þess á Akur- eyri, en dyrnar voru læstar, og hittu stefnuvottar engan að máli. Enginn kom fyrir dóm af hálfu félagsins, er málið var þingfest. Var stefnubirting talin ófullnægjandi og málinu vísað frá hér- AðSÁÓMI. 20... 13 A, stjórnarformanni og framkvæmdarstjóra hlutafélags, dæmd refs- ing fyrir brot á verðlagslöggjöf og gjaldeyrislöggjöf. Jafnframt var ólöglegur ágóði dæmdur upptækur úr hendi félagsins. ...... 184 LXVI Efnisskrá. H/f H var stofnað á Akureyri með stofnsamningi 12. júlí 1946. Hlutafé var ákveðið kr. 200.000.00. Stofnendur voru fimm, þ. e. hjónin M og K, er skráðu sig fyrir kr. 98.000.00 samtals, og J ásamt móður sinni og systur, sem skráðu sig fyrir kr. 102.000.00 samtals. Samkvæmt stofnsamningnum skyldi J afhenda félaginu tilteknar verksmiðjuvélar fyrir kr. 223.000.00. Þar af skyldu kr. 102.000.00 ganga til greiðslu á hlutafjárframlögum J og venzla- manna hans, en afganginn skyldi félagið greiða J í peningum. M og K höfðu þá ekki kynnt sér vélarnar, en nefnd fjárhæð söluverðs var tiltekin einkum í því skyni að láta líta svo út gagn- vart lánsstofnunum, að verðmæti vélanna væri þetta, og auð- velda á þann hátt lánsfjáröflun. J afhenti vélarnar, sem voru gamlar og notaðar, í ágúst 1946. Keypti J þær í Danmörku, og nam kaupverð þeirra rúmlega 50.000.00 ísl. kr. Hófst nú ágrein- ingur milli J annars vegar og M og K hins vegar um verð vél- anna. Vildu M og K leggja innkaupsverðið til grundvallar, en J tilgreint verð í stofnsamningi, sem hann bauðst þó til að lækka nokkuð. Í dómsmáli, er af þessu reis milli félagsins og J, var J talið hafa verið skylt sem einum af stofnendum félagsins að gæta þess, að eignir, sem lagðar væru fram til greiðslu á hluta- fé, væru ekki ofmetnar til verðs. Með hliðsjón af mati dóm- kvaddra manna var lagt til grundvallar, að verðmæti vélanna, er félagið tók við þeim, hefði numið kr. 65.000.00. Var félaginu einungis talið skylt að reikna J vélarnar þessu verði til lúkn- ingar hlutafé hans. sons Í sama máli kom bað fram, að M og málflutningsmaður hans höfðu lagt fram í málinu í héraði svonefnd endurrit af fundargerðum stofnfundar og stjórnarfundar í félaginu frá 12. júlí 1946, en fundir þessir höfðu aldrei verið haldnir. Fyrir framlagningu þessara röngu skjala var þeim M og málflutningsmanninum dæmd 800 króna sekt hvorum samkvæmt 4. lið 188. gr. laga nr. 85/1936 sbr. lög nr. 14/1948. ..............00 H/f Leiftur var skráð í Reykjavík árið 1939. Árið 1948 var stofnað hlutafélag í Ólafsfirði, er einnig var gefið nafnið h/f Leiftur. Samkvæmt kröfu h/f Leifturs í Reykjavík var h/f Leiftri í Ólafsfirði dæmt óheimilt að bera nafnið Leiftur, sbr. 9. gr. laga mr. 84/1933, ................. 0. Framkvæmdarstjóra hlutafélags dæmd refsing fyrir brot á gjald- eyrislöggjöf. Ólöglegur ágóði félagsins dæmdur upptækur úr höndum þess. ......0.0 Hlutdeild. A lánaði B bifreið sína. Er hann afhenti B bifreiðina, sá hann B neyta áfengis, en ekki þótti sannað, að hann hefði þá séð áfeng- isáhrif á B. Var A talinn hafa gerzt sekur við 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, sbr. lögjöfnun frá 22. gr. laga nr. 19/1940 ... Bls. - 229 . 229 416 „ 418 - 819 Efnisskrá. LXVII Bls. Skipstjóri á fiskibát varð sekur um togveiðar í landhelgi. Skipverj- ar hans taldir hluttakendur í refsiverðum verknaði hans, þó að þeir séu samkvæmt lögum undanþegnir refsingu. ........000... 379 Hótun. Kona, sem kærði A fyrir nauðgunartilraun, kvað hann hafa haft í hótunum að drepa hana, ef hún léti ekki að vilja hans, og síðar hafi hann hótað að brenna hana inni, ef hún opnaði ekki hurð að herbergi sínu. A minntist ekki þessara orða, enda kvaðst hann hafa verið mjög ölvaður. Í héraði var A m. a. dæmdur sekur við 233. gr. laga nr. 19/1940. Í dómi Hæstaréttar var A hins vegar ekki dæmd refsing af þessum sökum .....000000e enn er verr 333 Hugverk. Sjá höfundaréttur. Húsaleiga. Húsaleigulög. Leigutakanum A hafði með úrskurði fógeta verið gert skylt að rýma leiguíbúð sína í húsi B og D. Málflutningsmaður A tilkynnti mál- flutningsmanni B og D skömmu síðar, að úrskurðinum mundi verða áfrýjað. A hófst þó ekki handa um áfrýjun, enda þótt fó- geti tilkynnti honum, að úrskurður yrði framkvæmdur tiltek- inn dag. Er fógeti kom þá á vettvang, hafði A flutzt úr íbúðinni og afhent öðrum leigutaka í húsinu lykla að henni. Leigutaki þessi bar fyrir dómi, að A hefði beðið sig að afhenda annað- hvort B eða D lyklana, án nokkurra annarra skilaboða til þeirra. Síðar áfrýjaði A fógetaúrskurðinum, en brottflutningur hans úr húsinu með framangreindum hætti þótti ekki verða samþýddur áfrýjun málsins síðar. Var málinu því vísað frá Hæstarétti. .... 164 A hafði íbúð á leigu í húsi B. Í júlí 1943 fór A til Ameríku í verzl- unarerindum. Samþykkti B þá, að S flyttist í íbúðina og notaði hana, meðan A dveldist í Ameríku. S fluttist úr íbúðinni í byrj- un marzmánaðar 1946, og var A þá enn í Ameríku og óráðið um heimkomu hans. Var B þá látinn, en ekkja hans, D, komin í hans stað sem leigusali. Af hálfu A og venzlamanna hans var þess þá farið á leit við D, að aðrir aðiljar fengju íbúðina til af- nota, en D synjaði þess. Leigði D þá F íbúðina frá 1. marz 1946. Gerði A engar frekari ráðstafanir varðandi íbúðina fyrr en í apríl 1948 eftir heimkomu sína frá Ameríku, en þá lýsti hann því við D, að hann teldi leigurétt sinn enn í gildi. Krafðist hann þess af fógeta, að F yrði borinn út úr íbúðinni, og beindi út- burðarmálinu einnig að D. Talið var, að D hefði verið óskylt að leyfa framleigu á íbúðinni eftir brottför S. Henni hafi og verið óskylt að hlita því, að íbúðin stæði auð um óákveðinn tíma og þar með taka á sig þá áhættu, sem leiddi af ákvæðum 5. gr. laga nr. 39/1943. Samkvæmt því var leiguréttur A talinn niður fallinn, er D leigði F íbúðina. Var því synjað um framkvæmd LXVIII Efnisskrá. Bls. útburðar. ....... or 241 Leigutakinn A hafði íbúð á á leigu í húsi B. Krafðist B útburðar á A vegna ýmislegs óviðurkvæmilegs hátternis hans og fólks, er kæmi í leiguíbúðina á vegum hans. Leitt var í ljós, að A leyfði hverjum sem vildi að koma í íbúð sína og taka þar þátt í fjár- hættuspilum gegn því, að keyptar væru veitingar af A, sem þó hafði ekki veitingaleyfi. Var setið við fjárhættuspilin langt fram eftir nóttum. Þótti A með framferði þessu hafa brotið af sér leiguréttinn, og var framkvæmd útburðar því heimiluð. . 328 A hafði á leigu íbúð á fyrstu hæð í húsi B í Reykjavík. Krafðist B íbúðaskipta við A samkvæmt 2. mgr. 1. gr. laga nr. 39/1943 og bauð A íbúð, sem að mestu leyti var í kjallara hússins. Hafði kjallaraíbúðin verið tekin til íbúðar andstætt fyrirmælum bvgg- ingarsamþykktar Reykjavíkur, og var hún minni en íbúð A á fyrstu hæð. Þar sem ekki var talið, að hið framboðna húsnæði kæmi A að sömu eða svipuðum notum og íbúð sú, sem hann hafði, var krafa B ekki tekin til greina. ....... . 343 Úrskurður fógeta í útburðarmáli ómerktur og málinu vísað heim í hérað, með því að fógeta og fulltrúa hans hafði borið að víkja sæti í málinu. ....... . - „ 382 A, kvæntur maður, hafði íbúð á leigu - í húsi G. B sonur G sem einnig var kvæntur, hafði á leigu aðra íbúð í húsi G. Krafðist A þess, að B væri borinn út úr leiguhúsnæði sínu. Voru útburð- arsakir þær, að B og kona hans hefðu í frammi margs konar ó- viðurkvæmilega hegðun í garð A og konu hans og gerðu þeim mjög óþægilegt að búa í húsinu. Leitt var í ljós, að mikið ósam- lyndi var með þeim A og B og þó sérstaklega með eiginkonum þeirra. Voru líkur leiddar að því, að eiginkona B ætti verulega sök á ágreiningi þessum. Hins vegar þóttu sakaratriði þau, sem útburðarkrafan var reist á, ekki leidd nægjanlega í ljós til þess, að unnt væri að taka útburðarkröfuna til greina. Var því synjað um framkvæmd útburðar. ...................... 2000 389 Höfundaréttur. Á árunum 1934— 1942 bjó A nokkur fornrit undir prentun fyrir bóka- verzlunina B, er kostaði útgáfu ritanna. Fékk A laun fyrir starf sitt frá B, en ekki sömdu þeir nánar um þetta. Á árunum 1945— 1946, er bækurnar voru að mestu uppseldar, lét B ljósprenta þær og hafði þær þannig útgefnar til sölu. A taldi sig hafa átt höfundarrétt að ritunum og hina nýju útgáfu vera brot á þeim rétti. Höfðaði hann mál gegn B og krafðist bóta af honum. Ritin höfðu upphaflega verið prentuð eftir eldri prentuðum út- gáfum sömu rita, en A ráðið því, hverjar eldri útgáfur voru lagðar til grundvallar. Þá hafði A lesið prófarkir og samið nafnaskrár. Var þetta starf, að því er varðaði meginmál bók- anna og nafnaskrár, ekki talið þess eðlis, að það skapaði A höf- Efnisskrá. LKIX Bls. undarrétt. A hafði látið vísnaskýringar fylgja ritunum, sem að mestu voru teknar eftir eldri prentuðum útgáfum. Þó hafði A gert sjálfur nokkrar nýjar skýringar, en með því að þær stóðu í nánu sambandi við meginmálið og ekki kvað mikið að þeim, þóttu þær ekki geta skapað A höfundarrétt. Hins vegar voru formálar fyrir ritunum taldir sjálfstætt, frumsamið verk Á, sem hann ætti höfundarrétt á samkvæmt 1. gr. laga nr. 13/1905. Og þar sem réttur B til útgáfu formálanna náði samkvæmt 4. mgr. 9. gr. sömu laga til einnar útgáfu aðeins, þar sem öðruvísi var ekki samið, var B dæmt skylt að greiða A bætur fyrir hina ljósprentuðu útgáfu formálanna. .........0.000 0... 0... 0... 0000. 353 Iðnlög. Útvarpsstjóri og forstöðumaður Viðgerðarstofu útvarpsins voru sótt- ir til sakar í refsimáli fyrir að hafa haldið útvarpsvirkjanema án þess að gæta reglna iðnlaga og iðnnámslaga, en þeir töldu nefnd lög ekki taka til útvarpsvirkjunar. Héraðsdómur í málinu var ómerktur, þar sem ekki hafði verið rannsakað nógu ýtar- lega, hvort rétt væri að telja útvarpsvirkjun handiðnað, m. a. með því að afla álitsgerðar sérfróðra manna um það. .......... 297 Íkveikja. Sjá brenna. Innheimta. Hæstaréttarlögmaðurinn A tók að sér í ársbyrjun 1943 að innheimta fyrir B bótakröfu á hendur Bandaríkjum Norður-Ameríku og hermálaráðherra Breta. Með því að A tókst ekki, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir, að ná samningum við aðilja þessa, fékk hann í júní 1944 umboð frá B til að krefjast bótanna úr ríkissjóði, sbr. lög nr. 99/1943. Samkvæmt því tók A hinn 10. júlí 1944 út stefnu á hendur fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs, en hinn 12. júlí s. á. svipti B hann innheimtuumboðinu. A krafðist þá af B greiðslu á útlögðum kostnaði og þóknunar fyrir innheimtu- tilraun. B mótmælti því að greiða þóknunina, þar sem Á hefði mistekizt innheimtan. Í dómsmáli var B dæmt að greiða A þóknun fyrir störf sín, enda var Á ekki talinn á neinn hátt hafa borið fyrir borð hagsmuni B .......000000 0000 eeen rns 237 A seldi Þ bifreið með afsali 5. apríl 1947. Skyldi andvirði greiðast á næstu 35 vikum, og gaf Þ út skuldabréf fyrir því, tryggt með veði í bifreiðinni og sjálfskuldarábyrgð S. B héraðsdómslög- maður hafði haft milligöngu um söluna og tók að sér að sjá um innheimtu veðskuldabréfsins. Er vanefndir urðu af hendi Þ, höfðaði B í eiginnafni mál á hendur honum og S hinn 19. sept. 1947 og fékk dóm yfir þeim hinn 11. okt. s. á. Virðist B ekki hafa verið búinn að gera meira í málinu, er A höfðaði mál á hendur honum hinn 12. nóv. 1948 til greiðslu skaðabóta vegna LXX Efnisskrá. Bls. vanrækslu á innheimtu skuldarinnar. B var sýknaður að svo stöddu, með því að óvíst var, að hve miklu leyti A kynni að geta fengið greiðslu með aðför hjá Þ og S samkvæmt áðurgreindum dómi, og því enn eigi vitað, hvaða tjón A hefði beðið vegna van- Innsetningargerðir. A krafðist innsetningar í lausafjármuni, sem voru í vörzlum B. Kvaðst A hafa keypt þá af D, en D hefði áður keypt þá af B. Leitt var í ljós, að B hafði selt D fasteign og að þá hefðu verið ráðgerð kaup á munum þeim, sem um var deilt. Hins vegar þóttu bresta sönnur á það gegn mótmælum B, að hann hefði fallizt á að afsala eignarrétti að mununum skilorðslaust í hend- ur D. Var því synjað um innsetningu. ...................020. 00. 106 A, leiguliði á jörð B, var í fóðurþröng á öndverðum vetri. Seldi hann þá D, bónda í sömu sveit, nokkrar sauðkindur af leiguáhöfn, er jörðinni fylgdi, til að létta á fóðrum, enda fékk hann andvirðið greitt með fóðurkorni. Er A gat ekki í fardögum vorið eftir stað- ið B skil á fullri leiguáhöfn, krafðist B þess, að honum yrðu afhentar með innsetningargerð sauðkindur þær, sem D hafði keypt. Með því að A hafði verið heimilt samkvæmt leigumála við B að farga einstökum gripum af áhöfninni gegn því að fylla aftur í skarðið og salan til D hafði ekki verið óeðlileg ráðstöfun, eins og á stóð, enda ekki færðar fram líkur gegn grandleysi D, þá var D talinn hafa öðlazt eignarrétt á hinum keyptu sauð- kindum. Samkvæmt því var synjað um framkvæmd innsetning- argerðarinnar. ....................0n.nenr err. 200 ÁA kom tilteknum munum í geymslu hjá G kaupmanni fyrir milli- göngu kunningjakonu sinnar, B. Að B látinni, afhenti G ekkli hennar, D, munina. A krafðist þess, að henni yrðu afhentir mun- irnir með innsetningargerð. D neitaði að afhenda þá, með því að B hefði keypt þá af A og greitt kaupverðið að fullu. Komu fram allmiklar líkur fyrir því, að kaup hefðu farið fram, en þar sem D tókst ekki að sanna það, var framkvæmd innsetningargerðar heimiluð. ...............0...2... 0000. 463 Ítrekun. Refsidómur fyrir ölvun við akstur frá árinu 1935 hafði ekki ítrek- unaráhrif, er refsing var ákveðin fyrir sams konar brot, framið á árinu 1949, sbr. Ti. gr. laga nr. 19/1940 ........................ 319 A hafði sætt refsidómi árið 1948 fyrir ólöglegar botnvörpuveiðar í landhelgi. Hann hlaut aftur dóm fyrir sams konar brot, framið árið 1950. Var honum þá dæmt 2 mánaða varðhald samkvæmt 5. gr. laga nr. 5/1920, auk sektar til Landhelgissjóðs .............. 379 A hafði verið dæmd refsing fyrir ólöglegar veiðar í landhelgi árið 1940. Hann sætti aftur dómi fyrir sams konar brot, framið árið Efnisskrá. LXXI Bls. 1950. Hafði eldri dómurinn þá ekki ítrekunaráhrif samkvæmt 5, gr. laga nr. 5/1920. .......0.0.000e neee rns enn rn nn 4t1 Kaup og sala. H/t A tókst á hendur að hafa milligöngu milli B í Reykjavík og fisk- sölufyrirtækis í Bretlandi um sölu fisks til Bretlands. Nam þóknun A fyrir milligönguna 1% af andvirði fisksins, en hið brezka fyrirtæki, sem einnig virðist hafa rekið miðlarastarf- semi, var talið hafa tekið T% af söluverðinu fyrir sitt starf. B taldi, að hið brezka fyrirtæki hefði vanrækt að skila sér fi:k- kössum, og auk þess hefði því ekki verið heimilt að reikna sér fyrir milligönguna meira en 4% af fiskverðinu. Áleit B, að A ætti að bera ábyrgð á tjóni, er hann hefði beðið af þessum sök- um. Er A krafðist af B í dómsmáli þóknunar fyrir milligöngu sína, vefengdi B ekki útreikning né grundvöll þeirrar kröfu, en hafði uppi lítið eitt hærri gagnkröfu vegna framangreinds tjóns. Með því að A hafði aðeins haft milligöngu um sölu fisksins og ekki var sannað, að það hefði með vanrækslu á þeim starfa orðið ábyrgt fyrir tjóni, er B kynni að hafa beðið af völdum brezka fyrirtækisins, þá var gagnkröfunni hrundið, en krafa A tekin til greina. ............00.00. 00 ne enn nnrn nr 60 Árið 1945 afsalaði A til B húsum, mannvirkjum og lóðarréttindum tiltekins vélaverkstæðis og dráttarbrautar fyrir kr. 30.000.00. Árið 1946 afsalaði B hinum sömu eignum til D, en auk þess var í því afsali tekið fram, að hinu selda fylgi vélar, handverkfæri og efnisvörur. Er D ætlaði að taka lausafé þetta í vörzlur sínar, hafði A flutt það burt af hinni seldu eign og neitaði að afhenda það. Kvað hann það ekki hafa fylgt með í sölunni til B. D krafðist þá innsetningar í muni þessa hjá A. Í innsetningarmál- inu kom fram, að í samningum þeirra A og B hefðu þeir haft uppi ráðagerðir um kaup og sölu lausafjármunanna. Hins vegar brast sönnur á það, að A hefði fallizt á að afsala eignarrétti að mununum skilorðslaust í hendur B. Með því að D hafði ekki heldur öðlazt rétt fyrir traustnám, var innsetningarkröfu hans hrundið. ............. rr 106 A og B reistu rafstöð fyrir bæjarfélag samkvæmt verksamningi og verklýsingu. Er þeir skiluðu af sér verkinu, fylgdu með sérstök, verðmikil tæki, sem A og B höfðu lagt til í rafstöðina umfram skyldu, enda var tækjanna hvorki getið í verksamningnum né verklýsingunni. Bæjarfélagið tók við tækjum þessum og notaði þau, enda þótt það mætti gera ráð fyrir, að það yrði krafið um aukagreiðslu þeirra vegna. Var bæjarfélaginu því dæmt að greiða A og B andvirði tækjanna. ..............00... 00.00.0000... 117 A hafði tekið jörð ásamt áhöfn á leigu af B til fardaga 1948. Í des. 1947. seldi hann D, bónda í sömu sveit, nokkrar sauðkindur af leiguáhöfninni gegn endurgjaldi í fóðurkorni, enda var A í fóð- LXXII Efnisskrá. Bls. urþröng. Er A gat ekki í fardögum 1948 staðið B skil á allri leiguáhöfninni, krafðist B þess, að honum yrðu afhentar með innsetningargerð sauðkindur þær, sem D hafði keypt. Þar sem A hafði verið heimilt samkvæmt leigusamningnum að farga einstökum gripum af áhöfninni gegn því að fylla aftur í skarðið, salan til D varð ekki talin óeðlileg ráðstöfun, eins og á stóð, og ekki voru færðar fram líkur gegn grandleysi D, þá var D talinn hafa öðlazt eignarrétt á hinum seldu sauðkindum. Var sam- kvæmt því synjað um innsetningu. ....... or. 200 Samkvæmt stofnsamningi hlutafélags skyldi A, einn af stofnend- um, selja félaginu tilteknar vélar, og var kaupverð ákveðið kr. 223.000.00. Þar af skyldu kr. 102.000.00 ganga til greiðslu lofaðs hlutafjárframlags A og tveggja venzlamanna hans, en félagið greiða mismuninn í peningum. Eftir að A hafði afhent vélarnar, varð ágreiningur milli hans og félagsins um, með hvaða verði vélarnar skyldu taldar. Þar sem A var einn af stofnendum fé- lagsins, bar honum að gæta þess, að eignir, sem hann lagði fram til lúkningar á hlutafé, væru ekki oftaldar til verðs. Leitt var í ljós, að verðmæti vélanna mundi ekki vera yfir kr. 65.000.00. Var félaginu einungis talið skylt að reikna A vélarnar því verði til lúkningar hlutafé hans. ..... - 229 Hinn 14. maí 1946 keypti A af B íbúð. á í neðri hæð húss og ; fluttist þegar í hana. Eftir nokkurn tíma varð A var við raka í íbúð- inni og leka með gluggum og upp úr gólfi. Hinn 17. des. 1946 æskti A skoðunar og mats á göllum á íbúðinni, og virðist hann ekki hafa kvartað fyrr undan göllunum við B. Skoðun leiddi í ljós byggingargalla á húsinu. Í dómsmáli A á hendur B var B dæmt að greiða A skaðabætur vegna gallanna, enda var talið, að A yrði ekki gefið að sök, þó að hann sæi þá ekki, er kaup gerðust. A var og ekki talinn hafa fyrirgert bótarétti með því að kvarta of seint undan göllunum, eins og þeim var háttað. .. 399 Konan A kom munum í geymslu hjá G kaupmanni fyrir milligöngu kunningjakonu sinnar B. Er B var látin, afhenti G ekkli hennar, D, munina. Er A krafðist þess, að fógeti tæki munina af D með innsetningargerð, neitaði D að afhenda þá, þar sem hann taldi B hafa á sínum tíma keypt þá af A og greitt þá fullu verði. D færði nokkrar líkur fyrir staðhæfingu sinni, en tókst ekki að færa nægilegar sönnur á hana. Var krafa A um innsetningu því tekin til greina ...........0.0....0 0000 463 Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, aðgerðaleysisverkanir, greiðsla, kaup og sala, samningar, skaðabætur, skuldamál. Kynferðisbrot. A var mjög ölvaður að næturlagi einn í herbergi með ógiftri konu, B. Á öðrum degi þar frá fór B til læknis, og var hún þá með Efnisskrá. LXXIII glóðarauga og skrámur á hendi. Lýsti hún því við lögreglumenn, að A hefði í umrætt skipti gert tilraun til að nauðga henni, og hefði hann veitt henni áverkana, er hún lét ekki að vilja hans. Krafðist hún miskabóta úr hendi A. Fyrir dómi kannaðist A við, að hann hefði verið í herbergi B, en kvaðst ekki muna sökum ölvunar, hvað þar hefði gerzt. Tveir menn, er bjuggu á sömu hæð og B, urðu varir við, að maður, sem vildi komast inn í her- bergi B, hafði ofstopa í frammi. Með tilliti til vættis B, áverka á henni og annarra atvika, sem í ljós voru leidd, þótti nægilega sannað, að A hefði gegn vilja B haft þau kynferðismök við hana, sem greinir í 202. gr. laga nr. 19/1940, en ekki þótti sannað, að ásetningur hans hefði verið að koma fram samförum að henni nauðugri. Þrátt fyrir eindregna neitun A Þótti sannað með frásögn a ára gamallar telpu og ýmsum atvikum málsins, að hann hefði í ölv- unarástandi lokkað telpuna inn í herbergi sitt og haft þar við hana kynferðismök. Var A dæmd refsing samkvæmt 202. sbr. 200. gr. laga nr. 19/1940. ........0.00000 00... Kyrrsetning. Staðfest löghaldsgerð, er fram hafði farið til tryggingar dómkröfum. Kærumál. Héraðsdómari vísaði máli frá dómi, með því að sáttamenn höfðu ekki leitað um sættir í því. Frávísunardómurinn var kærður samkvæmt 108. gr. laga nr. 85/1936. Með því að nægilegt var, að héraðsdómari leitaði sátta í málinu, var héraðsdómurinn felldur úr gildi. ..............2.00 0... .n en sn Í meiðyrðamáli A á hendur B hafði Hæstiréttur hinn 4. nóv. 1949 dæmt utanríkisráðherra skylt að veita héraðsdómara færi á að kynna sér tiltekin skjöl, svo að dómarinn gæti tekið eftirrit af þeim eða skýrslur úr þeim um atriði, sem heimilt væri að leggja fram og áhrif gætu haft á niðurstöðu málsins, sbr. 1. mgr. 149. gr. laga nr. 85/1936. Er héraðsdómari hafði kynnt sér efni skjal- anna, taldi hann flest þeirra enga þýðingu hafa um úrslit máls- ins. B kærði úrskurð dómarans samkvæmt 151. gr. nefndra laga. Eftir að Hæstiréttur hafði kynnt sér skjölin, var niðurstaða hér- aðsdómara staðfest. . . Lækni var í héraði gert skylt að svara sem vitni Í í einkamáli spurn- ingu, er varðaði læknisstörf hans. Hann kærði úrskurðinn sam- kvæmt 128. gr. laga nr. 85/1936, en úrskurðurinn var staðfestur í Hæstarétti. a sr Héraðsdómari veitti stefnda - í vísilmáli fre „halds frest til 1 gagnaðfl- skurðurinn var kærður, og synjaði Hæstiréttur um frest- veitinguna . Í héraði var máli visað frá dómi vegna ófullnægjandi stefnubirt- an TÚ unar. U Bls. „ 333 „ 395 64 26 94 111 LKKIV Efnisskrá. ingar. Frávísunardómurinn var kærður, en Hæstiréttur stað- festi hann. .................00. 0200 00 near Eftir að gagnasöfnun í máli var lokið í héraði og aðiljar höfðu lagt fram greinargerðir, var lýst yfir því af hæstaréttarlögmanni, er farið hafði með málið fyrir stefnda, að hann flytti ekki mál- ið lengur fyrir hann. Er munnlegur flutningur málsins skyldi fara fram, kom stefndi, sem var ólöglærður, fyrir dóm og æskti þess, að málið yrði flutt skriflega. Tók héraðsdómari þá kröfu til greina með úrskurði. Gagnaðilinn kærði úrskurðinn sam- kvæmt 109. gr. laga nr. 85/1936. Með því að mikill dráttur hafði orðið á flutningi málsins í héraði og stefndi hafði torveldað málflutninginn, m. a. með því að sinna ekki tilmælum málflutn- ingsmanns síns um að koma til viðtals til hans, þá var hann ekki talinn eiga rétt til þess að tefja málið lengur með því að hefja skriflegan málflutning. Var hinn kærði úrskurður því úr gildi felldur. ...............02 0000. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært, og var því breytt í Hæsta- rétti. ................. 0. 303, Málskostnaðarákvæði héraðsdóms var kært, en það var staðfest í Hæstarétti. .................0.0..0.... Héraðsdómari vísaði máli frá dómi vegna þess, að annað mál milli sömu aðilja um sömu kröfu væri fyrir dómstólum óútkljáð. Frá- vísunardómurinn var kærður. Hæstiréttur taldi fyrra málið hafa verið niður fallið, er hið síðara var höfðað. Var frávísunardóm- urinn því úr gildi felldur og málinu vísað heim í hérað. ........ Í lögtaksmáli til heimtu útsvars, sem lagt hafði verið á M í A-kaup- stað árið 1948, krafðist M frávísunar málsins frá fógetarétti, með því að áður hefði gengið dómur um, að M væri ekki skylt að greiða útsvar til A-kaupstaðar árin 1944— 1946. Frávísunarkröf- unni var hrundið í héraði. M kærði úrskurðinn, en Hæstiréttur staðfesti hann og vítti fráleita kæru hans. ...................... Landamerkjamál. Í landamerkjamáli milli eigenda tveggja jarða í Öngulsstaðahreppi færði áfrýjandi ekki sönnur á það í Hæstarétti, að rétti hans hefði verið hallað með ákvörðun landamerkjadðóms á mörkum viðkomandi jarða. Var héraðsdómurinn því staðfestur, ........ Í máli um veiðiréttindi í vötnum var m. a. ágreiningur um mörk til- tekins afréttar og takmörk ákveðins vatnasvæðis. Af þessum sökum var héraðsdómara talið hafa verið skylt að nefna sam- dómendur og fara með málið svo sem segir í III. kafla laga nr. A1/1919. .........2202 000 Landhelgisbrot. Sjá fiskveiðabrot. Bls. 113 300 424 307 311 314 20 Efnisskrá. LXXV Lax- og silungsveiði. A hafði laxveiðilögn á leirusvæði Hvítár í Borgarfirði. Hann var á- kærður fyrir brot á ákvæðum 31. gr. laga nr. 112/1941, með því að talið var af hálfu ákæruvalds, að lögnin væri nær öðrum veiðivélum en leyfilegt væri samkvæmt nefndri gr. Talið var, að það kynni að skipta máli, hvort lögnin væri í ál eða kvísl, sbr. 34. gr. nefndra laga. Það kom fram, að skýrgreiningin á orðinu kvísl í 1. gr. laga nr. 112/1941 hafði ekki orðið til á stjórnskipulegan hátt og hafði ekki lagagildi. Yfirmatsmenn samkvæmt 84. gr. nefndra laga töldu lögnina vera Í ál, og var það lagt til grundvallar. Lögn A var 20 metra löng, en fjarlægð hennar frá norðurbakka Hvítár 820 metrar. Af hálfu ákæru- valds var því haldið fram, að lengd veiðivélar skyldi teljast frá árbakka til fjarlægari enda hennar, hvort sem hún væri land- föst eða ekki, en samkvæmt því ætti lögn A að teljast 840 metrar að lengd. Á þenna skilning var ekki fallizt, heldur var við það miðað, að lögnin væri 20 metrar að lengd, en samkvæmt því var hún ekki of nálægt öðrum veiðivélum. Var A því sýknaður. .... Héraðsdómur í máli út af veiðiréttindum í vötnum á Landmannaaf- rétti ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi. ................ Leiðbeiningarskylda dómara. Í opinberu máli leiðbeindi héraðsdómari ekki ólöglærðum manni, sem fyrir tjóni hafði orðið af refsiverðu atferli sakbornings, um gerð skaðabótakröfu. Var krafan vanreifuð og henni vísað frá héraðsdómi. ............00.00 0000 Í sama máli leiðbeindi héraðsdómari ekki A, sem var ólögfróður, um málssóknarkröfu á hendur B, er valdið hafði spjöllum á eign hans, sbr. 257. gr. laga nr. 19/1940. Hann leiðbeindi A ekki held- ur um framkvæmd yfirmats vegna eignarspjallanna. .......... Í refsimáli á hendur bifreiðarstjóra, er valdið hafði meiðslum á barni, gerði móðir barnsins kröfu um bætur, en dómari gerði hvorki reka að því að leiðbeina henni um kröfugerð né dæma bótakröfu. Var þetta vítt. ...........0.00..0. 0000 er nan Leiga. Sjá ábúð, húsaleiga. Líkamsáverkar. Drengur, sem var á ferð á reiðhjóli, rakst utan í bifreið, sem einnig var á ferð, og hlaut meiðsli. Bifreiðarstjóranum var í opinberu máli metið það til vangæzlu, að hann hafði ekki stöðvað bifreið sína, er hann sá drenginn aka á reiðhjóli þvert yfir veginn fyrir framan bifreiðina og aftur með henni vinstra megin á tæpri og ógreiðfærri vegarbrún. Var hann talinn sekur við 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og 2. gr. laga nr. 24/1941, en hann hafði ekki Bls. 175 212 - 446 446 460 LXXKVI Efnisskrá. verið ákærður fyrir brot á 219. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 (......2.000000 A ók bifreið austur Þingvallaveg á eftir annarri bifreið. Er sú bif- reið stöðvaðist nokkuð snögglega, ók A fram með henni hægra megin án þess að draga úr hraðanum, og sá hann þó skammt fram á veginn vegna mishæðar, er þarna var. Kom B þá á bif- reið sinni á móti honum og ók mjög hratt og ógætilega. Varð árekstur milli bifreiðanna, og hlaut einn farþegi handleggsbrot, en ýmsir aðrir minni meiðsli. Voru þeir A og B báðir taldir eiga sök á slysinu, en þó B meiri. Var þeim báðum dæmd sekt, m. a. samkvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940. ..........0.00. 000... A kom á bifreið sunnan að þjóðvegi, ók inn á hann og ætlaði að beygja til vesturs, en vegna hálku á veginum barst bifreiðin norður yfir miðju vegarins. Á sama tíma kom B akandi austur veginn með allmiklum hraða miðað við aðstæður. Rákust bifreið- arnar á, og hlutu B og farþegi í bifreið hans allmikil meiðsli. Báðir bifreiðarstjórarnir voru taldir hafa sýnt óaðgætni, en þó B meiri. Var A dæmd sekt fyrir brot á bifreiðalögsum, umferðar- lögum og 219. gr. laga nr. 19/1940. B var einnig dæmd sekt sam- kvæmt bifreiðalögum og umferðarlögum, en hann var ekki á- kærður fyrir brot á 219. gr. laga nr. 19/1940. Unglingspiltur varð milli stafs og hurðar á strætisvagni, er vagninn ók af stað, og tók framan af vísifingri hægri handar. Voru honum dæmdar bætur úr höndum eiganda vagnsins samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941. - Árekstur varð milli tveggja bifreiða í á Þjóðvegi í Rangárvallasýslu. Hlaut farþegi í annarri bifreiðinni talsverð meiðsli, m. a. brot á nefbeini og tveimur rifbeinum. Báðir bifreiðarstjórarnir taldir eiga sök á slysinu með ógætilegum akstri. Var þeim dæmd sekt eftir bifreiðalögum, umferðarlögum og 219. gr. laga nr. 19 /1940. A nam staðar við gafl herskála, sem verið var að rífa á vegum B. Hrundi þá gaflinn, og hlaut A mikil meiðsli, m. a. löskun á hrygg og mjöðm. Talið var, að skort hafi á fullnægjandi örygg- isútbúnað og gæzlu af hálfu starfsmanna B. en að A hafi ekki heldur sýnt næga varkárni. Var B dæmt að bæta A 3/4 hluta tjóns hans. . . Er A seildist til að loka hurð á , almenningsvagni, skall hurðin aftur. Varð þumalfingur hægri handar A milli hurðar og dyraumbún- aðar hjara megin, og tók af fremsta köggul fingursins. Ekki þótti sannað, að bifreiðarstjórinn hefði gengið úr skugga um, að dyrn- ar væru lokaðar, áður en hann ók af stað. Var eiganda bifreið- arinnar dæmt að bæta A hálft tjón hans samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941, en hálft tjón sitt skyldi A bera sjálfur vegna ógætni sinnar. a - Er A var að stíga ú út úr r almenningsbifreið, var henni ekið af stað. Féll A þá í götuna og handleggsbrotnaði. Var bifreiðarstjóranum Bls. 31 69 76 96 „114 „ 153 Efnisskrá. LXXVII dæmd sekt samkvæmt ákvæðum bifreiðalaga og 219. gr. laga nr. 19/1940. - A vann að uppskipun úr skipinu B Fyrir mistök vindumanns féllu vörur niður á þilfar skipsins, og varð A undir þeim. Brotnaði m. a. vinstri handleggur hans, og vinstra herðablað mölbrotnaði. Varanleg örorka A var metin 60—65%. A voru dæmdar bætur úr höndum fyrirtækis þess, sem hafði uppskipunina á hendi. ...... A réðst með ofbeldi á konu og barði hana í andlitið. Hlaut hún glóðarauga auk smærri áverka. Þá hafði A og kynferðismök við hana að óvilja hennar. Var A dæmd refsing samkvæmt 202. gr. laga nr. 19/1940. - er A, sem var undir áhrifum áfengis, vék að B. á , götu í í Reykjavík og greiddi honum mikið högg á vinstra auga. Missti B að mestu sjón á auganu, og töldu læknar vonlaust, að hann fengi sjónina aftur. Varanleg Örorka B var metin 15%. Var A dæmt 5 mánaða fang- elsi samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940. Svo var honum og dæmt að greiða A skaðabætur, kr. 18000.00, en hærri fjárhæðar var ekki krafizt. A réðst með ofbeldi á B og tók hann þrælatökum. Hlaut B víða | mar- bletti á líkamann, tognun liðabanda og taugaáfall. Var A dæmd refsing samkvæmt 217. gr. laga nr. 19/1940, varðhald 15 daga. .. Er hjólreiðamaður, A, kom að vegamótum, ætlaði hann að beygja til hægri yfir götuna. Rakst hann þá á bifreið, sem kom á eftir honum á götunni og ætlaði að aka fram úr honum á vegamót- unum. Meiddist A mikið, fékk m. a. blæðingu innvortis. Í skaða- bótamáli var bifreiðarstjóranum dæmt að bæta A 3/4 hluta tjóns hans, en 1/4 skyldi A bera sjálfur, þar eð ógætni hans var að nokkru leyti um slysið að kenna. . Er A ók bifreið vestur Laugaveg í Reykjavík, hljóp telpa. norður yfir götuna fyrir framan bifreið hans. Í stað þess að stöðva bif- reiðina, vék A til hægri, og rakst bifreiðin á telpuna nálægt nyrðri gangstétt. Hlaut telpan brot á hægra lærlegg. A var dæmt 12 daga varðhald, m. a. samkvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940..... Líkur. a) Í einkamálum. A hafði keypt muni af B, sem taldi sig áður hafa keypt þá af D. Voru munirnir enn í vörzlum D, er A krafðist þess, að honum væru fengnir þeir í hendur með innsetningargerð. Þrátt fyrir nokkrar líkur fyrir því, að kaup hefðu átt sér stað, tókst A ekki að sanna, að D hefði afsalað eignarrétti yfir þeim skilorðslaust í hendur B. Var því synjað um innsetningu. A, sem hafði jörð á leigu ásamt áhöfn, er henni fylgdi, mátti < sam- kvæmt leigusamningnum farga einstökum gripum af áhöfninni gegn því að fylla aftur í skarðið. A hafði selt B nokkrar sauð- kindur af áhöfninni. Leigusali, D, taldi sölu þessa óheimila og Bls. „ 192 275 „ 333 . 346 421 „ 451 460 - 106 LXXKVIII Efnisskrá. Bls. krafðist afhendingar kindanna af B. Sagt, að B hefði haft á- stæðu til að ætla af ýmsum atvikum, að A hefði verið í rétti sínum, er hann seldi B kindurnar, og voru engar líkur færðar fram gegn grandleysi B. Var krafa D því ekki tekin til greina. 200 Krafizt var fjárnáms í lausafjármunum á heimili A til tryggingar dómkröfu á hendur honum. Synjað var um fjárnám í sumum mununum, með því að ýmist var sannað til fullnustu eða nægar líkur færðar að því, að munirnir væru eign barna A, er hjá hon- um dvöldust, eða hjúskapareign eiginkonu hans. .............. 364 A hafði verið eigandi muna, sem komnir voru í vörzlur B. Krafð- ist A afhendingar munanna í innsetningarmáli. B færði nokkr- ar líkur að því, að eiginkona hans, sem var látin, hefði keypt munina af A, en með því að B tókst ekki að sanna það nægi- lega, var innsetning heimiluð. ..................0...00......0.. 0. 463 b) Í opinberum málum. Maður, sem haldinn var geðtruflun, kveikti í mörgum húsum í Reykjavík að næturlagi og var þá jafnan undir áhrifum áfengis. Játaði hann sum brot sín, en um sumar íkveikjurnar kvaðst hann ekki muna, enda hefði hann verið mjög ölvaður. Þóttu samt nægar líkur komnar fram fyrir því, að hann hefði einnig verið valdur að þeim. ......... - 253 Sami maður tók bifreið í heimildarleysi, ók henni upp í Mostells- sveit og skildi þar við hana. Skömmu síðar urðu menn varir við, að eldur var kominn upp í bifreiðinni. Þrátt fyrir neitun manns þessa þótti fyrra framferði hans og önnur atvik eindregið benda til þess, að hann hefði kveikt í bifreiðinni, og var sök hans talin sönnuð. .......... rss... 208 A var staddur að næturlagi í herbergi konunnar B, og voru þau þar tvö ein. Kvað B hann þá hafa haft ofbeldi í frammi og gert til- raun til að hafa samfarir við hana nauðuga. A taldi sig ekki muna vegna ölvunar, hvað gerzt hefði. Áverkar á B sýndu ásamt verksummerkjum, að A mundi hafa beitt hana ofbeldi. Þótti nægilega sannað með skýrslu B og öðrum atvikum málsins, að A mundi hafa haft þau kynferðismök við B, sem greinir í 202. gr. laga nr. 19/1940, að henni nauðugri. ........ „ 333 Er A var á gangi á götu í Reykjavík að næturlagi, vatt maður s sér að honum og greiddi honum mikið högg í andlitið. Hlaut A tjón á auga af högginu. A þekkti ekki árásarmanninn, og ekkert varð lagt upp úr vætti ölvaðs manns, sem var í fylgd með A. Það sannaðist síðar, að B, háseti á fiskflutningsskipi, hafði tví- vegis skýrt kunningjum sínum frá, að hann hefði greitt A höggið. Fyrir dómi kvaðst B ekki minnast þess, að hann hefði framið árásina. Sagðist hann hafa gengizt við verknaðinum í rælni. Það kom fram, að dag þann, sem árásin var gerð, átti B 25 ára afmæli. Var skip það, sem hann vann á, þá statt í Reykja- Efnisskrá. LXKIX vík, og hafði B farið í land undir áhrifum áfengis. Gat hann ekki gert grein fyrir ferli sínum né samvistarmönnum nótt þá, sem árásin var framin. Þóttu nægar sönnur komnar fram fyrir þvi, að B væri sekur um árásina. ....... - Þrátt fyrir neitun A þótti nægilega sannað með frásögn 4 ára gam- allar telpu, smásjárrannsókn á fötum hennar og öðrum atvikum máls, að A hefði lokkað telpuna inn í herbergi sitt og haft þar kynferðismök við hana. . Vélstjóri á bát, A, sat einn að drykkju í bátnum, er r lá bundinn við bryggju í Vestmannaeyjum. Reykti hann vindlinga og hafði kveikt eld í eldavél bátsins. Skömmu eftir að A var farinn úr bátnum, kom eldur upp í honum. Þótti sannað, að A hefði valdið eldsuppkomunni í gáleysi. ...........0..000 0. 0. en nn Læknar. Læknir skoðar lík og skýrir frá dánarorsökum manns, er farizt hafði í bifreiðarslysi. ........ 0 28, Læknir lýsir meiðslum, er maður hlaut. í bifreiðarslysi. . . 31, 69, 96, 192, 451, í einkamáli var - læknir, er - stundað hafði látinn mann, spurður sem vitni, hvort hann hefði gert manninum ljóst, að hann ætti skammt eftir ólifað, og ef svo var, þá hvenær. Læknirinn neitaði að svara spurningunum með skírskotun til þagnarskyldu sinnar, en með úrskurði héraðsdómara, sem staðfestur var í Hæstarétti, var honum gert skylt að svara spurningunum. ....... a Í lögregluréttarprófum út af grun um ólöglegar fóstureyðingar bar læknir sem vitni, að hann hefði vitneskju eða grun um, að til- tekin kona hefði látið eyða fóstri sínu ólöglega. Læknirinn neit- aði hins vegar að gefa upp nafn konunnar og bar fyrir sig þagn- arskyldu samkvæmt 10. gr. laga nr. 47/1932. Lækninum var talið óskylt að gefa vitnaskýrslu um þetta efni, þar sem honum hafði verið veitt vitneskja um málið í trúnaði í læknisstarfi sínu og ekki væri, eins og á stóð, nægilega rík þjóðfélagsleg nauðsyn til að rjúfa þetta trúnaðarsamband sjúklings við lækni sinn. .... - - 149, 150, Tryggingarlæknir metur örorku r manns, er „ orðið hafði fyrir slysi. 153, Lagt var undir úrskurð dómstóla samkvæmt 62. gr. laga nr. 19/1940, hvort skilyrði væru fyrir hendi til að láta mann lausan úr. öryggisgæzlu. Lögð hafði verið fram álitsgerð geðveikralæknis, en með því að hún var aðeins reist á lestri málsgagna, en ekki á rannsókn á aðilja sjálfum, þá ákvað Hæstiréttur, að sérfræð- ingur Í geðsjúkdómum skyldi rannsaka andlegt heilsufar manns- ins, áður en dómur gengi. . A hafði framið marga brennuglæpi og fleiri afbrot. "Geðveikralæknir lýsir geðtruflun hans og orsökum hennar. Var álit læknisins staðfest af læknaráði. .............0.02.000 000. sn enn Bls. . 346 „ 395 466 4Tt 460 94 152 275 . 228 253 LXXK Efnisskrá. Álits héraðslæknis leitað í barnsfaðernismáli um sennilegan getn- aðartíma barns. Læknir gefur vottorð um meiðsli í manns, er meiddist við uppskipun. Geðveikralæknir rannsakar andlegt heilsufar manns, er framið hafði kynferðisbrot í ölvunarástandi. ......... „. 333, Læknir lýsir meiðslum manns, er orðið hafði fyrir líkamsárás. sr 333, 346, Maður hafði haft kynferðismök við 4 ára gamla telpu. Læknar rann- saka bæði telpuna og manninn til að athuga, hvort hann kunni að hafa sýkt hana. .............0....... 00 rss Læknir rannsakar dánarorsök manna, er fórust við árekstur skipa. Læknaráð. Læknaráð staðfestir umsögn geðveikralæknis um andlegt heilsufar manns, er framið hafði marga brennuglæpi. .................... Lög. Lögskýring. Í einkamáli voru eingöngu hafðar uppi kröfur þess eðlis, sem sóttar verða á varnarþingi samkvæmt "78. gr. laga nr. 85/1936. Sam- kvæmt lögjöfnun frá 5. tölul. 2. mgr. 5. gr. sömu laga var því nægilegt, að héraðsdómari leitaði um sættir í málinu. .......... Fébótamál á hendur ríkissjóði út af dómaraverki var höfðað fyrir Hæstarétti. Rétt þótti að beita lögjöfnun frá 33. gr. laga nr. 112/1935 um fyrningu á bótaábyrgð. Í hreppi einum rituðu 234 hreppsbúar undir skjal, er í voru í meiðandi ummæli um hreppstjóra þeirra. Samkvæmt kröfu hreppstjórans var opinbert refsimál höfðað á hendur 15 mönnum úr hópi undir- skrifenda. Var þetta talið heimilt samkvæmt 27. gr. og b-lið 242. gr. laga nr. 19/1940. . Í einkamáli var læknir krafinn vættis 1 um n það, hvort hann hefði gert látnum manni, sem hann hafði stundað, ljóst, að hann mundi eiga skammt eftir ólifað. Spurningin þótti ekki þess eðlis, að læknirinn gæti neitað að svara henni með tilvísun til ákvæða 10. gr. laga nr. 47/1932. Stefnubirting ekki talin fullnægja skilyrðum "96. gr. laga. nr. 85/ 1936. . . Lækni ekki talið skylt að skýra < sem vitni. í opinberu máli frá mál efni, sem honum hafði verið trúað fyrir í starfi sínu, sbr. 10. gr. laga nr. 47/1932. ......... a - 149, 150, Einkamáli frestað í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 120. gr. laga nr. 85/1936. .......... . eereee0.. 157, 179, Dómstólar skulu sjálfkrafa gæta Þess. í víxilmálum, hvort skilyrði 207. gr. laga nr. 85/1936 séu fyrir hendi. Frumvarp til laga um breyting á lögum nr. 61/1932 um lax og il ungsveiði var borið fram í neðri deild Alþingis árið 1936. Í 1. gr. frumvarpsins var skýrgreining á orðinu kvísl, og var það á- Bls. „211 275 395 421 395 404 253 42 79 94 „113 152 415 „172 Efnisskrá. LXXKI kvæði samþykkt óbreytt í neðri deild. Efri deild samþykkti á- kvæðið með þeirri breytingu, að í stað orðanna „þegar vatns- borð er lægst“ skyldi koma „að staðaldri“. Þegar frumvarpið var lagt fyrir neðri deild af nýju, hafði láðst að fella burt orðin, sem efri deild hafði numið úr frumvarpinu, en við var bætt orðunum „að staðaldri“. Samþykkti neðri deild ákvæðið með orðalaginu: „þegar vatnsborð er lægst að staðaldri“. Var frum- varpið síðan staðfest og birt sem lög nr. 79/1936, en þau voru síðar felld inn í lög nr. 112/1941. Af framangreindri meðferð frumvarpsins á Alþingi var talið, að skýrgreiningin á orðinu kvísl í lögum nr. 112/1941 hefði ekki orðið til á stjórnskipulegan hátt og að ákvæðið hefði af þeim sökum ekki lagagildi. ........ Ákvæði 31. gr. laga nr. 112/1941 um lengd veiðivélar skýrt þannig, að miða beri einungis við lengd veiðivélarinnar sjálfrar, en ekki telja fjarlægðina frá árbakka út að veiðivél til lengdar hennar. Hinn 11. marz 1943 settu verðlagsyfirvöld með heimild í lögum til- teknar reglur um verðálagningu á vörur. A var ákærður fyrir brot á reglum þessum. Samþykki starfsmanns verðlagsyfirvalda um aðra tilhögun verðlagningar, sem talið var hafa verið gefið fyrir 11. marz 1943, ekki talið skipta máli um sök Á. . Herlið Bandaríkja Norður-Ameríku hafði tekið jörð til afnota að óvild eiganda. Bætur fyrir missi landnota taldar falla undir 1. gr. laga nr. 99/1943. .......... „217, Ákvæði 46. gr. laga nr. 50/1946 um slysatryg „gingarskyldu talin taka til bifreiðarstjóra, sem stunda mannflutninga, en eiga bifreið sína sjálfir. . Bifreiðarstjóra, sem stundaði mannflutninga með bifreið, er hann átti sjálfur, talið skylt að greiða full iðgjöld samkvæmt 112. og 113. gr. laga nr. 50/1946. Geðtruflun sakbornings, er hann framdi afbrot, talin hafa verið á því stigi, að eigi væru efni til að dæma honum refsingu, sbr. 15. gr. laga nr. 19/1940. - - . Maður, sem ekki var talinn sakhæfur, sbr. 15. gr. laga 1 nr. . 19/1940, en dæmdur var í öryggisgæzlu samkvæmt 62. gr. sömu laga, sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. nefndra laga. ...... Herstjórn Bandaríkjanna hafði tekið hús á leigu með samningi við eiganda þess. Ríkissjóði talið skylt samkvæmt lögum nr. 99/1943 að bæta eiganda tjón vegna vanefnda á leigugreiðslum. Í opinberu máli ákvað Hæstiréttur, að fengin skyldi álitsgerð sér- fróðra manna um, hvort útvarpsvirkjun félli undir hugtakið handiðnaður í 1. gr. laga nr. 105/1936. ......220000.00 00.00.0000. Eftir að Hæstiréttur hafði vísað einkamáli heim í hérað, var því ekki framfylgt þar án ástæðulauss dráttar. Var málið talið niður fallið samkvæmt lögjöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. Hinn 17. sept. 1947 gaf fjárhagsráð út auglýsingu um bann við bygg- ingu bílskúra og garða. Var auglýsingin gefin út með heimild í Bls. 175 „184 222 - 248 . 248 - 282 297 LKXXII Efnisskrá. reglugerð, er aftur átti stoð í lögum nr. 70/1947. A var ákærður fyrir brot á ákvæðum auglýsingarinnar. Enda þótt auglýsingin hefði hvorki verið birt í Stjórnartíðindum né Lögbirtingablaði, var hún talin bindandi fyrir A. Refsidómur frá 1935 fyrir ölvun við akstur hafði ekki ítrekunaráhrif, er refsing var ákveðin fyrir sams konar brot, framið á árinu 1949, sbr. 71. gr. laga nr. 19/1940 ................. 0... 0 ne Hlutdeildarreglum 22. gr. laga nr. 19/1940 beitt með lögjöfnun um brot gegn bifreiðalögum. .................0.....00 00. nn Maður, sem kominn var inn í íbúðarhús að næturlagi, braut hurð að herbergi konu einnar í því skyni að ryðjast þangað inn, en ekki fór hann inn í herbergið. Var honum dæmd refsing fyrir tilraun til brots gegn 231. gr. laga nr. 19/1940. ................ Gift kona hafði komið með saumavél í búið, en skipt síðar á henni og annarri saumavél. Var nýja saumavélin talin hjúskapareign kon- unnar samkvæmt 1. mgr. 17. gr. laga nr. 20/1923, sbr. lögjöfnun frá 3. tölul. 23. gr. sömu laga. . Hús, sem elliheimili hafði reist til afnota handa starfsmönnum þess, talið undanþegið fasteignaskatti til bæjar- og sveitarfélaga samkvæmt 4. gr. laga nr. 67/1945. A var stefnt í héraði til greiðslu skuldar, - en kom þar ekki fyrir dóm. Hann áfrýjaði héraðsdóminum til Hæstaréttar. Þótti reglan um afdráttarlausan málflutning ekki eiga að fyrirmuna honum að koma að nýjum gögnum í Hæstarétti samkvæmt novaleyfi, sbr. 98. gr. laga nr. 85/1936. Hlutafélag talið hafa öðlazt lögverndaðan rétt til nafns síns gagn- vart síðar stofnuðu félagi, sbr. 9. gr. laga nr. 84/1933. .......... A hafði selt vikublað í umboðssölu. Krafa útgáfufyrirtækisins á hendur honum vegna útsölunnar ekki talin sæta fyrningu sam- kvæmt 3. gr. laga nr. 14/1905. .................00 0000. n Löghald. Sjá kyrrsetning. Lögreglumenn. Fundið að því, að lögreglumenn, sem komu á vettvang, þar sem bif- reiðarslys hafði orðið, athuguðu ekki verksummerki. .......... Lögreglusamþykktir. Bifreiðarstjóri, sem ók ölvaður með allmiklum hraða um götur Vest- mannaeyjabæjar, dæmdur sekur við 49. sbr. 84. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Vestmannaeyjakaupstað nr. 41/1928, ............ Bifreiðarstjóri, sem ók með miklum hraða og undir áhrifum áfengis um götur Akureyrar, talinn sekur við 4. mgr. 47. gr. og 48. gr., sbr. 97. gr., lögreglusamþykktar fyrir Akureyrarkaupstað nr. 9/ 1934. . se Bifreiðarstjóri, sem ók viðstöðulaust af hliðargötu í inn á fjölfarna Bls. - 316 319 319 333 . 364 . 385 . 399 416 438 460 Efnisskrá. LXXXKIII aðalgötu, talinn hafa gerzt brotlegur við 46. sbr. 96. gr. lög- reglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. Bifreiðarstjórar taldir hafa með of miklum ökuhraða og , aðgærlu- skorti brotið ákvæði 46. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. ........020.00. enn Bifreiðarstjóri, er ók umferðarhring á götu öfugt, talinn sekur við 30. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. .... Maður, sem hafði í frammi ofbeldi á götu í Reykjavík undir áhrif- um áfengis, talinn sekur við 7. sbr. 96. gr. lógreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. Bifreiðarstjóri talinn hafa brotið ákvæði 46. gr. „ sbr. '96. gr. lögreglu samþykktar Reykjavíkur með skorti á aðgæzlu um akstur. Maður, sem ók ölvaður á götu í Vestmannaeyjum, dæmdur sekur við 46. og 48. gr. lögreglusambþykktar fyrir Vestmannaeyjakaupstað nr. 41/1928. ..........0.. nes Lögræði. Maður sækir skaðabótamál fyrir hönd ólögráða sonar síns. ........ Lögtak. Lögtaksgerð til innheimtu á útsvari skotið til Hæstaréttar sam- kvæmt 11. gr. laga nr. 29/1885. Áfrýjað úrskurði í lögtaksmáli til heimtu tryggingariðgjalda < sam- kvæmt lögum nr. 50/1946. . Áfrýjað úrskurði í lögtaksmáli til heimtu fasteignagjalds samkvæmt lögum nr. 67/1945. .........0..2 000 ne enst ern Lögveð. Sbr. sjóveð. Dæmt lögveð í bifreið samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941 til trygg- ingar skaðabótum vegna bifreiðarslyss. .............0....... 451, Málasamlag. a) Einkamál. I. Kröfusamlag. 1. Kröfusamlag af hálfu sækjanda: Dómi í skuldamáli og fjárnámsgerð áfrýjað til staðfestingar. ...... 2. Gagnkröfur. A höfðar mál gegn B til greiðslu þóknunar fyrir milligöngu um sölu fisks. B hefur uppi gagnkröfu um skaðabætur til skuldajafnaðar. Verksalar krefja bæjarfélag um greiðslu eftirstöðva andvirðis raf- stöðvar, er þeir höfðu reist samkvæmt verksamningi. Bæjarfé- lagið gagnstefnir í héraði og krefst endurgreiðslu á ofgreiddu fé og skaðabóta vegna galla á rafstöðinni. .................0...- Hlutafélag höfðar í héraði mál gegn hluthafa og krefst viðurkenn- ingar á því, að hluthafanum verði reiknaðar með tilteknu verði eignir, er hann hafði afhent félaginu sem hlutafjárframlag. Bls. 56 69 181 . 346 . 359 370 16 - 168 - 248 385 47T 60 117 LEKKIV Efnisskrá. Bls. Hluthafinn gagnstefnir í héraði og krefst fjárgreiðslu úr hendi félagsins. ..... en 229 Dómi áfrýjað af hendi beggja aðilja. sr 60, 117, 157, 172, 196, 203, 212, 217, 271, 275, 340, 353, 389, 451, 477 II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja. Búendur í L-hreppi höfða sameiginlega mál og krefjast viðurkenn- ingar á því, að jörðum í L-hreppi og þeim einum fylgi veiðirétt- ur í tilteknum vötnum. ...............00 00. 212 2. Varnaraðilja. A höfðar mál gegn B og krefst afhendingar afsals fyrir fasteign. Hann stefnir jafnframt D til að þola riftun á kaupsamningi hans við B um fasteignina. .................0.....0... 0 6 Í héraði krafðist A í einkamáli hans gegn B framlagningar skjala úr hendi þriðja manns, D. Er A kærði úrskurð héraðsdómara um framlagningu, urðu B og D varnaraðiljar fyrir Hæstarétti. ...... 26 Eigendum og vátryggjendum skips stefnt til greiðslu bjarglauna. .. 207 Maður krefst útburðar á leigutaka húsnæðis og beinir útburðarmál- inu gegn leigutakanum og leigusala hans, húseigandanum. .... 241 A fékk lagt lögbann við tiltekinni notkun tveggja aðilja á húseign. Hann höfðaði síðan mál gegn aðiljum til staðfestingar á lög- bannsgerðinni. ...... . 311 Er fjárnám skyldi gert hjá B ettir kröfu A, gengu eiginkona hans, D, og börn, E og F, inn í málið og mótmæltu framkvæmd fjár- náms í tilteknum munum. A áfrýjaði úrskurði fógeta. Stefndi hann B og auk hans þeimD, EogF...............0.....0..000.0.. 364 b) Opinber mál. 1. Aðili ákærður fyrir fleiri brot en eitt ...........00...0 se 1, 9, 23, 31, 54, 69, 184, 192, 253, 319, 370, 404, 460 2. Fleiri en einn aðili ákærður í sama máli: Refsimál höfðað gegn bifreiðarstjóra, er var ölvaður við akstur, og farþega hans, er veitti honum áfengi í bifreiðinni, rétt áður en ekið var af stað. ..............0.....0.00. 00 1 Árekstur varð milli tveggja bifreiða, og hlutust af meiðsli á mönn- um. Mál höfðað til refsingar gegn bifreiðarstjórum beggja bif- reiðanna. ....... or... 31, 69, 96 Skjal nokkurt, undirritað af 234 í mönnum, er - hafði að geyma meið- andi ummæli um A hreppstjóra, var lagt fram á manntalsþingi. Samkvæmt kröfu A var opinbert refsimál höfðað gegn 15 af undirskrifendum skjalsins. Þótti saksóknin heimil samkvæmt 21. gr. og b-lið 242. gr. laga nr. 19/1940. ..........0...000000... 79 Útvarpsstjóri og forstöðumaður Viðgerðarstofu útvarpsins sóttir í sama máli fyrir meint brot gegn iðnlögum. .................... 297 Efnisskrá. LXEXKV Sameigendur að húsi, er steypt höfðu garð um hús sitt, sóttir saman fyrir brot á reglum um fjárfestingu. ...........0.0. 00.00.0000... Bifreiðarstjóri, er ók bifreið ölvaður, og maður, er lánað hafði hon- um bifreiðina, enda þótt hann sæi hann neyta áfengis, ákærðir í sama máli fyrir brot á bifreiðalögum og áfengislögum. ........ Árekstur varð milli skips og nótabáta, og hlauzt bani 4 manna af slysinu. Skipstjóri skipsins og stjórnandi nótabátanna sóttir til refsingar í sama máli. . Tveir aðiljar sóttir saman fyrir brot á lögum u um búfjárrækt. Málflutningsmenn. Hæstaréttarlögmaður víttur fyrir drátt á öflun áfrýjunarleyfis .. 60, Tveir hæstaréttarlögmenn víttir fyrir að hafa kastað mjög höndum til gagnaðflunar í einkamáli ..............200.0 0000. venner Héraðsdómslögmaður sektaður samkvæmt 4. tölul. 188. gr. laga nr. 85/1936 fyrir framlagningu rangra skjala á dómþingi ............ Hæstaréttarlögmanni hafði verið falin skaðabótakrafa til innheimtu. Eigandi kröfunnar afturkallaði síðar innheimtuumboðið. Var hæstaréttarlögmanninum dæmd þóknun fyrir tilraunir þær, er hann hafði gert til innheimtu kröfunnar, enda hafði hann ekki á neinn hátt borið fyrir borð hagsmuni umbjóðanda síns .......... Hæstaréttarlögmenn átaldir fyrir drátt á flutningi opinbers máls fyrir Hæstarétti ..............0.000 0 Hæstaréttarlögmaður sætir sekt samkvæmt 5. tölul. 188. gr. laga nr. 85/1936 fyrir meiðandi ummæli, er hann hafði um aðilja máls í munnlegum málflutningi í héraði ............0.00000 0000 nn nn. A héraðsdómslögmaður hafði verið skipaður talsmaður ákærða í opin- beru máli í héraði, en B héraðsdómslögmaður skrifaði varnar- skjalið og lagði það fram í dómi. A var dæmd sekt fyrir meiðandi ummæli í varnarskjalinu. Málinu var áfrýjað, og fyrir Hæstarétti kom það fram, að A hafði ekki borizt vitneskja um skipunarbréf dómara og engan þátt átt í samningu varnarskjalsins. Var sekt hans því felld niður í Hæstarétti. Sagt, að B hefði kveðið óþarflega sterkt að orði í varnarskjalinu, en ekki væri ástæða til að ómerkja ummælin ..........2s...eensr Í ofangreindu máli höfðu A verið dæmd í héraði talsmannslaun úr ríkissjóði, en þar sem hann hafði ekki haldið uppi vörn, var þóknun hans felld niður í Hæstarétti. B hafði ekki verið skipaður tals- maður, og voru honum því ekki dæmd talsmannslaun .......... A héraðsdómslögmaður var krafinn skaðabóta vegna vanrækslu um innheimtu veðskuldabréfs. A hafði fengið dóm yfir skuldurum, og þar sem ekki var reynt, að hve miklu leyti kynni að vera unnt að fá greiðslu hjá þeim með aðför, var A sýknaður að svo stöddu af skaðabótakröfunni ............0.0.enenen en Bls. 316 319 - 404 446 203 200 389 441 441 LKXXVI Efnisskrá. Málflutningur. Varnaraðili í kærumáli sendir Hæstarétti hvorki kröfur né greinar- SEFð ............0 00. 6, 26, 94, 111, 113, 300, 303, 314, Dómkrafa í einkamáli fyrir Hæstarétti var svo óákveðin, að málinu var vísað frá Hæstarétti .....................0.0000..0 0000. Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 1. tölul. 38. gr. laga nr. 112/1935 ................. 00 64, 179, 438, Sakarefni skipt samkvæmt 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 ........ 114, A krafðist skaðabóta vegna tiltekins galla á verki, er unnið hafði verið samkvæmt verksamningi. Sannað þótti, að galli væri á verk- inu, en með því að ekki var leitt í ljós með mati eða á annan hátt, hversu miklu kostnaður við að bæta úr honum mundi nema, var skaðabótakrafan ekki tekin til greina ...............0.00.00000... Aðili látinn bíða halla af því að skýra ekki frá tilteknu atriði í máli brátt fyrir áskorun gagnaðilja hans ............2200000000000. 0. A, sem stefnt var í héraði í víxilmáli, kom þar fyrir dóm, en hreyfði engum andmælum. Fyrir Hæstarétti krafðist A ómerkingar hér- aðsdóms, með því að skjal það, sem stefnt var út af, væri ekki víxill að lögum. Þar sem dómstólar eiga að gæta þess sjálfkrafa, að meðferð víxilmála sé eingöngu höfð um mál, sem risin eru af víxlum, þá þótti reglan um afðráttarlausan málflutning ekki eiga að vera því til fyrirstöðu, að þessi vörn A væri tekin til efnis- meðferðar ..............000.0 0... Málflutningsmenn átaldir fyrir slælega gagnaöflun .................. Sagt, að ekki hafi verið gerðar nægilegar tilraunir til að leiða í ljós í einkamáli tiltekin atriði .........................00 0000 00 A hæstaréttarlögmaður flutti í héraði mál fyrir B, sem stefnt hafði verið til greiðslu skuldar. Eftir að aðiljar höfðu fengið marga fresti og langa, var lýst yfir því hinn 12. nóv. 1949, að gagnasöfnun væri lokið. Ákveðinn hafði verið munnlegur málflutningur. Hinn 24. apríl 1950 lýsti A því í bréfi til B, að hann mundi ekki flytja málið lengur fyrir hann, þar sem B hefði ekki þrátt fyrir marg- gefin loforð komið til viðtals við sig um málið og hafi ekkert gert til að afla gagna í málinu eða veita honum skýrslur um það. Er málið skyldi flytja munnlega hinn 19. maí 1950, kom B fyrir dóm og æskti þess, að málið yrði skriflega flutt. Þessum tilmælum hans var hrundið í Hæstarétti í kærumáli, með því að B þótti ekki eiga rétt til að tefja málið lengur með því að hefja skriflegan mál- flutning ............2.0000000 nn Eftir að Hæstiréttur hafði vísað einkamáli heim í hérað, gerði stefn- andi ekki án ástæðulauss dráttar reka að því að fylgja málinu fram fyrir héraðsdómi. Var það því talið niður fallið, sbr. lög- jöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936 .........000000 0000... A, leigutaki í húsi, krafðist þess, að B, annar leigutaki í sama húsi, yrði borinn út úr húsnæði sínu. Fyrir Hæstarétti krafðist B ómerkingar málsins, með því að húseigandanum hefði ekki verið Bls. 424 47 463 353 117 168 172 200 212 300 311 Efnisskrá. LXXXVII gefinn kostur á að gæta réttar síns í héraði. Kröfunni var hrundið þegar af þeirri ástæðu, að B hafði ekki komið fram með hana í héraði ...............2.0...ee seen Reglan um afdráttarlausan málflutning ekki talin eiga að vera því til fyrirstöðu, að A, sem stefnt hafði verið í héraði, en ekki komið bar fyrir dóm, mætti koma að nýjum gögnum í Hæstarétti sam- kvæmt novaleyfi ...........0002000n0n ess Málshöfðun. Sbr. ákæra. A taldi sig hafa beðið fjártjón vegna mistaka héraðsdómara um gæzlu réttra aðferða um meðferð máls fyrir dómi, en ríkissjóð bera fé- bótaábyrgð á mistökum dómarans. Var A talið rétt að höfða fé- bótamál á hendur ríkissjóði af þessu tilefni fyrir Hæstarétti ...... Í sama máli þótti rétt að beita lögjöfnun frá fyrningarákvæðum 33. gr. laga nr. 112/1935. Og þar sem fyrningarfrestur samkvæmt þeirri grein var löngu liðinn, þegar málið var höfðað fyrir Hæsta- rétti, var ríkissjóður sýknaður ...........00000000 nennu rn een. Máli vísað frá héraðsdómi vegna ófullnægjandi stefnubirtingar ...... Dómkröfur stefnanda í héraði þóttu ekki nægilega ákveðnar til dóms- úrlausnar. Var málinu því vísað frá héraðsdómi ..........0..000.. A, leigutaki húsnæðis í húsi G, krafðist þess, að B, leigutaki G í sama húsi, yrði borinn út úr húsnæði sínu. Ekki talið nauðsynlegt, að útburðarmálinu væri einnig beint að G .......0.000000.00 000... Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, ómaksbætur. a) Í einkamálum. 1. Málskostnaður látinn falla niður: Áfrýjandi tapaði máli, en var þó eigi dæmt að greiða máls- kostnað .........00.00n 0 20, 26, 29, 106, 364, 389, Áfrýjandi vann mál að verulegu leyti, en málskostnaður var þó látinn falla niður ........0000000..ennnn 111, 229, 428, Máli vísað frá Hæstarétti, en málskostnaður felldur niður ........ Varnaraðili kærumáls vann mál, en krafðist ekki málskostnaðar, og var hann því látinn niður falla ...................- 94, 113, Dómur og málsmeðferð ómerkt. Stefndi krafðist ekki málskostn- aðar, og var hann því felldur niður ...........0000. 00... .0.. Dómur og málsmeðferð ómerkt. Málskostnaður fyrir Hæstarétti látinn niður falla .........000.0000 0... n nan 212, 340, Aðili höfðaði mál fyrir Hæstarétti, en tapaði því. Málskostnaður felldur niður ............cccsesss seen 2. Aðilja, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga og fékk kröfur sínar teknar til greina að meira eða minna leyti, dæmdur málskostn- aður 6, 60, 76, 153, 207, 237, 248, 282, 300, 303, 311, 328, 385, 424, 438, 3. Aðili áfrýjaði héraðsdómi og krafðist staðfestingar. Krafan tekin til greina, og honum dæmdur málskostnaður fyrir Hæstarétti 4. AðIli, sem tapaði máli að mestu leyti eða öllu, dæmdur til að greiða Bls. 389 399 42 42 113 212 389 456 463 164 314 87 382 477 64 LXXXVIII Efnisskrá. Bls. málskostnað ..........0.0..00000 00. 51, 114, 162, 168, 172, 196, 200, 203, 217, 222, 225, 241, 271, 275, 307, 325, 343, 353, 399, 416, 474 5. Gjafsóknarmál og gjafvarnar; Stefndi hafði gjafvarnarleyfi bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Héraðsdómur og málsmeðferð var ómerkt, málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður, en málsvarnarlaun skipaðs tals- manns gjafvarnarhafa fyrir báðum dómum dæmd úr ríkissjóði 212 Í barnsfaðernismáli hafði K gjafsóknarleyfi fyrir Hæstarétti. M tapaði málinu og var dæmt að greiða málskostnað fyrir báðum dómum, þar af skyldi tiltekinn hluti renna í ríkissjóð, en af- gangurinn tiltalsmannsK ..................0.00.0 0000. 271 Gjafsóknarhafi tapaði máli. Málskostnaður fyrir Hæstarétti felldur niður, en laun skipaðs talsmanns gjafsóknarhafa dæmd úr Tíkissjóði .................0.....0. 000 364 6. Máli vísað frá Hæstarétti. Áfrýjanda dæmt að greiða máls- kostnað ........0...0...0.. 46, 4T T. Ómerkingarðdómar: Frávísunardómur ómerktur. Kæranda dæmdur málskostnaður fyrir Hæstarétti ..................0. 0. 6, 311 Dómur ómerktur. Málskostnaður látinn falla niður, með því að stefndi krafðist hans ekki ...............2...0..0.. 000. 87 Dómur og málsmeðferð ómerkt. Málskostnaður látinn falla MÍÐUr ............. 0 212, 2340, 382 8. Aðalsök og gagnsök: A krafðist þóknunar af B fyrir milligöngu um sölu fisks. B hafði uppi gagnkröfu í héraði til skuldajafnaðar, sem að nokkru leyti var tekin til greina. Báðir áfrýjuðu málinu. Í Hæstarétti var krafa A tekin til greina, en gagnkröfu B hrundið. A dæmdur málskostnaður fyrir báðum dómum ...............00 0. 60 A og B, er reist höfðu rafstöð fyrir bæjarfélagið D, höfðuðu í hér- aði mál gegn D til greiðslu á eftirstöðvum launa samkvæmt verksamningi. D gagnstefndi og krafðist endurgreiðslu of- greidds fjár og skaðabóta vegna galla á verkinu. Í héraði var krafa A og B tekin til greina að nokkru leyti, en kröfu D hrundið. Var A og B dæmdur málskostnaður úr hendi D. Báðir áfrýjuðu málinu. Í Hæstarétti var krafa A og B lækkuð, en gagnkröfu D hrundið. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms var staðfest, en málskostnaður fyrir Hæstarétti felldur niður .... 117 A áfrýjaði máli og krafðist frávísunar þess frá héraðsdómi. B gagn- áfrýjaði til staðfestingar. Krafa B tekin til greina og honum dæmdur málskostnaður fyrir Hæstarétti ...................... 172 A, sem dæmt hafði verið að greiða B skaðabætur, áfrýjaði til lækkunar bótum, en B gagnáfrýjaði og krafðist hækkunar. Bæturnar voru lækkaðar lítið eitt, en A dæmt að greiða B málskostnað fyrir báðum dómum ...........2..00.. 196 Með héraðsdómi var A dæmt að greiða B skaðabætur vegna tjóns Efnisskrá. LEXKIX Bls. af árekstri bifreiða. Báðir áfrýjuðu. Héraðsdómur var stað- festur, og A dæmt að greiða B málskostnað fyrir Hæstarétti .. 203 Héraðsdómur, sem báðir aðiljar höfðu áfrýjað, var ómerktur og málskostnaður felldur niður .............00000.0 0000... 212, 340 A hafði verið dæmt að greiða B skaðabætur. Áfrýjaði A til lækk- unar, en B gagnáfrýjaði til hækkunar. Héraðsdómur var stað- festur, og var ÁA dæmt að greiða B málskostnað fyrir Hæsta- ÞÉtEI .......2.2.202000r ser 217 Barnsfaðernismáli var áfrýjað af hendi beggja aðilja. Í Hæstarétti voru kröfur K teknar til greina, og M dæmt að greiða máls- kostnað fyrir báðum dómum .........020.. 00. nn 21 A var dæmt að greiða B slysabætur. A áfrýjaði og krafðist sýknu, en B gagnáfrýjaði til hækkunar bótum. Hæstiréttur hækkaði bæturnar og dæmdi B málskostnað úr hendi A fyrir báðum dÓMUM .....000000 rr 275 Með héraðsdómi var viðurkennd bótaskylda A gagnvart B. Báðir aðiljar áfrýjuðu. Hæstiréttur viðurkenndi bótaskyldu A, en með nokkuð öðrum hætti, en gert hafði verið í héraði. Var A dæmt að greiða B tiltekna fjárhæð upp í málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti .................000. 220... 353 A var í héraði synjað um útburð á B úr leiguhúsnæði. A áfrýjaði til breytingar, en B til staðfestingar úrskurði fógeta. Úrskurð- urinn var staðfestur, en málskostnaður látinn falla niður fyrir báðum dómum ......00.2000.00n sn 389 A höfðu verið dæmdar bætur vegna bifreiðarslyss úr hendi B. Báðir aðiljar áfrýjuðu. Hæstiréttur hækkaði bæturnar og dæmdi B til að greiða Á málskostnað fyrir báðum dómum .. 451, 477 Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til Hæstaréttar sam- kvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936 ..........00..00..0.. 6, 303, 307, 424 b) Í opinberum málum. Aðili dæmdur sekur: Einn aðili sakfelldur og dæmdur til greiðslu alls sakarkostn- AÐAF ........0 9, 23, 54, 56, 66, 103, 158, 170, 181, 184, 192, 253, 333, 346, 359, 370, 379, 395, 418, 421, 460, 471 Fleiri en einn aðili sakfelldur og dæmt að greiða allan sakar- kostnað in solidum ........002.000.00.. 1, 31, 69, 79, 96, 316, 319, 404 Aðili sýknaður og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð ...... 175, 441, 466 Héraðsdómur ómerktur og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð .. 297, 432 Hrundið kröfu um, að vitni sé skylt að svara spurningum Í opin- beru máli. Áfrýjunarkostnaður lagður á ríkissjóð .... 149, 150, 152 Tveir aðiljar, A og B, ákærðir. A var sýknaður, en B sakfelldur. B var gert að greiða laun verjanda síns í Hæstarétti og % hluta annars sakarkostnaðar, sem að öðru leyti skyldi greiddur úr ríkissjóði ..........20.00..0n00n rr 446 XC Efnisskrá. Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. A höfðaði mál gegn B til refsingar og greiðslu skaðabóta fyrir meið- yrði. Í málinu krafðist B þess, að utanríkisráðherra yrði gert skylt að afhenda til framlagningar í málinu tiltekin skjöl. Með dómi Hæstaréttar var ákveðið, að ráðherranum væri skylt að veita hér- aðsdómara færi á að kynna sér skjölin og taka úr þeim eftirrit eða upp úr þeim skýrslur, sbr. 1. mgr. 149. gr. laga nr. 85/1936. Eftir að héraðsdómari hafði kynnt sér skjölin, 54 að tölu, gekk úrskurður hans um, að lögð skyldu fram í málinu endurrit tveggja skjala. B kærði úrskurðinn, að því er hin skjölin, 52 að tölu, varð- aði. Kynnti Hæstiréttur sér þá skjöl þessi, en varð sammála hér- aðsdómara um, að þau hefðu ekki að geyma neitt það efni, sem áhrif gæti haft á niðurstöðu meiðyrðamálsins. Var krafa B um framlagningu þessara skjala því ekki tekin til greina ............ Fébótamál á hendur ríkissjóði út af dómaraverki höfðað fyrir Hæsta- ÞÉtti (....0..0..0.002 Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 1. tölul. 38. gr. laga nr. 112/1935 ............200 020 64, 179, 438, Dómur í máli út af fasteignasölu ómerktur, með því að héraðsdómari hafði ekki kvatt samdómendur til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936 .............0000.. ens Sakarefni skipt samkvæmt 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 ........ 114, Máli frestað í Hæstarétti og lagt fyrir héraðsdómara að veita aðiljum kost á að afla framhaldsgagna, sbr. lögjöfnun frá 120. gr. laga Nr. 85/1936 .........02..000n 00 nn 157, 179, Í víxilmáli kom stefndi fyrir dóm í héraði og hreyfði ekki andmælum. Fyrir Hæstarétti krafðist hann þess, að héraðsdómur væri ómerktur, þar sem skjal það, sem stefnt var um, væri ekki víxill að lögum. Með því að það er skilyrði þess, að mál sæti meðferð víxilmála, að það sé risið af víxli, og dómstólar eiga sjálfkrafa að gæta þessa skilyrðis, þá þótti rétt að taka nefnda ómerkingarkröfu til efnismeðferðar ..............2..2000000 nr Í máli var ágreiningur um takmörk vatnasvæðis. Bar héraðsdómara af þeim sökum að nefna samdómendur og fara með málið svo sem greinir í III. kafla laga nr. 41/1919 ............000..0000 0000... Hæstiréttur hrindir í kærumáli beiðni um skriflegan málflutning í héraði ............00220200 00. Eftir að Hæstiréttur hafði vísað máli heim í hérað, gerði stefnandi ekki án ástæðulauss dráttar reka að því að fylgja málinu fram fyrir héraðsdómi. Var málið talið niður fallið, er stefnandi um 17 mánuðum síðar höfðaði nýtt mál gegn sömu aðiljum út af sömu kröfu, sbr. lögjöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. Ákvæði 3. mgr. 104. gr. sömu laga um frávísun komu því ekki til greina um nýja Málið ............0.0200...ers err A krafðist skaðabóta af bæjarfélagi vegna verðrýrnunar á fasteign. Héraðsdómur ómerktur, með því að dómari hafði ekki kvatt sér- Bls. 26 463 87 353 415 172 212 300 all Efnisskrá. XCI . Bls. fróða menn til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936 ............0.000. 00 sn 340 Fógeti hafði ekki rökstutt það, að fjárnám var ekki leyft í tilteknum munum, enda þótt þess hefði verið krafizt. Með hliðsjón af því, að munir þessir voru samtals aðeins virtir á kr. 16.00, þótti ekki ástæða til að ómerkja úrskurðinn .............2..00.0.. 000... 0... 364 Úrskurður fógeta og málsmeðferð ómerkt, með því að fógeti og full- trúi hans, er með málið hafði farið, áttu að víkja sæti í því sjálf- krafa ........0.20.00000 00 .e verr 382 Talið rétt, að héraðsdómari hefði dæmt ásamt samdómsmönnum mál út af galla á seldu íbúðarhúsnæði, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936 ......0.....000 0000 399 Manndráp. Um kl. 10 að morgni í aprilmánuði ók A bifreið sinni að dyrum brauð- búðar í Hveragerði og fór þangað inn. Er hann kom út aftur eftir litla stund, fór hann inn í bifreiðina án þess að gæta að umferð og ók síðan bifreiðinni aftur á bak. Heyrði hann þá viðvörunar- hróp, en þar sem hemlar bifreiðarinnar voru lélegir, rann hún lítinn spöl, áður en honum tókst að stöðva hana. Er A kom út úr. bifreiðinni, varð hann þess var, að 2 ára gamalt barn, sem verið hafði að leik aftan við bifreiðina, hafði orðið undir henni. Beið barnið þegar bana. Var A talinn bera refsiábyrgð á dauða barnsins sökum ónógrar aðgæzlu. Refsing ákveðin m. a. eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 varðhald 75 daga. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt ...........0.0.0000000 000 23 Vélbátarnir X og Y voru að síldveiðum út af Ströndum í ágústmánuði 1948. Veður var bjart, logn og ládeyða. Um kl. 20 sáu skipverjar á K síldartorfu í nokkurri fjarlægð í SA stefnu. Var skipinu siglt í átt til torfunnar, en þó svo, að hún var höfð nokkuð til stjórn- borða. Framundan, en til bakborða við stefnu X, var skipið Y. Höfðu skipverjar þess einnig séð síldartorfuna, og héldu tveir vél- knúðir og samanbundnir nótabátar frá Y í átt til torfunnar. Þegar XK var komið í námunda við torfuna, var hægt á ferð þess. Fóru nokkrir skipverja í nótabátana, þar á meðal A skipstjóri, er fólD, 2. vélstjóra, stjórn skipsins. Lagði A jafnframt fyrir D að beygja til stjórnborða. Gerði D það, án þess að gefa hljóðmerki. Rétt á eftir rakst X á nótabáta Y. Varð áreksturinn þannig, að stefni X rakst á stjórnborðsbátinn um miðju. Sökk sá bátur þegar, en bakborðsbátnum hvolfdi. Fjórir skipverjar af Y létu lífið í slysi þessu. Talið var, að meginorsök slyssins mætti rekja til þess, að X var vikið til stjórnborða í veg fyrir nótabáta Y. Var sú stefnu- breyting K bæði hættuleg og ónauðsynleg. Var A talinn hafa gerzt sekur við ýmis ákvæði sjóferðareglna og siglingalaga auk 215. gr. laga nr. 19/1940. Refsing hans var ákveðin fangelsi 6 mánuði. B, sem stjórnaði nótabátum Y, var einnig talinn hafa sýnt ógætni í XCIl Efnisskrá. ; Bls. stjórn bátanna. Hlaut hann fangelsi 3 mánuði, m. a. samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940. A og B voru báðir sviptir rétti til skip- stjórnar og stýrimennsku, A 5 ár, en B3 ár ........0000000 404 Mat og skoðun. Lögreglumenn gera afstöðuuppdrætti og athuga aðstæður á vettvangi, bar sem slys hafði orðið ...................... 1, 9, 31, 69, 96, 203, 319 Bifreiðaeftirlitsmenn eða aðrir skoðunarmenn athuga ástand bifreiðar, er valdið hafði slysi .................00....00. 0... 9, 23, 192 Læknir skoðar lík manns, er farizt hafði í bifreiðarslysi .......... 23, 477 Læknir skoðar mann, er hlaut meiðsli í bifreiðarslysi 31, 69, 96, 192, 451, 460 Forstöðumaður Stýrimannaskólans í Reykjavík markar á sjóuppdrátt tökustað skips, er var að veiðum í landhelgi .... 66, 103, 158, 379, 471 Dómkvaddir menn meta verðhækkun á byggingarkostnaði rafstöðvar vegna hækkaðs kaupgjalds ....................00. 0... nn 117 Dómkvaddir menn meta kostnað af að bæta úr göllum á raflögn .... 117 Tryggingaryfirlæknir metur örorku manns .......00..00..... 153, 275, 346 Yfirmatsmenn samkvæmt 84. gr. laga nr. 112/1941 meta, hvort tiltekið vatnsrennsli á leirusvæði ár skuli telja kvísl eða ál í merkingu nefndra laga .........0..0.2.000..0ss ns 175 Mælingamaður mælir laxveiðilagnir vegna ákæru um ólöglega veiði .. 175 Dómkvaddir menn meta, hvaða svæði skuli teljast til óss ár einnar í merkingu laga nr. 112/1941 „..................... 000 nn 175 Löggiltum endurskoðanda falið að rannsaka bókhald manns, er sætti ákæru fyrir verðlagsbrot ............2...... s.s 184 Dómkvaddir menn meta skemmdir á bifreið .............0000 0000... 203 Dómkvaddir menn meta til peningaverðs skip og farm til hliðsjónar við ákvörðun bjarglauna ...........0.0.000. sn 207 Dómkvaddir menn meta spjöll á eignum af völdum herliðs .. 217, 222, 282 Dómkvaddir menn meta verksmiðjuvélar til verðs .................... 229 Yfirlögregluþjónn og slökkviliðsstjóri kvaddir til að láta uppi álit um hættu af íkveikju í húsum ..............00... 0. .v enn 253 Geðveikralæknir rannsakar andlega heilsu sakbornings ...... 253, 333, 395 Rannsóknarstofa háskólans framkvæmir blóðrannsókn í barnsfað- ernismáli ............000.000 00 .n sn 271 Dómkvaddir menn láta uppi álit um öryggi útskipunar .............. 275 Læknir skoðar mann, er meiðzt hafði við uppskipun ................ 275 Í opinberu máli skorti álitsgerð sérfróðra manna um, hvort útvarps- virkjun geti talizt handiðnaður ..............2..0. 0... sn 297 Læknir skoðar mann, er orðið hafði fyrir árás .............. 333, 346, 421 A taldi hús sitt hafa rýrnað í verði vegna byggingar annars húss í nágrenni við það, en þá byggingu taldi A að sumu leyti ólöglega. Fékk A dómkvadda menn til að meta verðrýrnun á húsi sínu, en matsbeiðnin var ófullkomin, þar eð hún greindi ekki þau atriði, sem meta átti. Þar sem matsgerð var áfátt af þessum sökum, þótti nauðsyn bera til, að nýtt mat færi fram ......0%.. 0... 340 Efnisskrá. XCIII Bls. A taldi sig eiga höfundarrétt að ritum, er B hafði gefið út. Dómkvaddir menn láta uppi álit um eldri og yngri útgáfur ritanna og um starf A að eldri útgáfunni ................2.0.0.. 0 vn en 353 Dómari hafði sem matsmaður lokið mati á húsaleigu fyrir tiltekna íbúð. Bar dómaranum að víkja sæti í dómsmáli, þar sem deilt var um skilning á leigumatinu ..................0.... ene 382 Læknir skoðar telpubarn, er orðið hafði fyrir kynferðisglæp ........ 395 A krafðist skaðabóta af B vegna galla á seldri íbúð. Samkvæmt beiðni A voru gallarnir fyrst metnir af tveimur dómkvöddum mönnum og því næst af þremur dómkvöddum yfirmatsmönnum. Eftir að möt þessi fóru fram, fékk B dómkvadda tvo menn til að meta gallana. Þótti matsgerð síðastnefndra manna fullkomnust og ræki- legust, og var hún lögð til grundvallar í málinu .................. 399 Læknir skoðar lík manna, er farizt höfðu í sjóslysi .................. 404 Dómkvaddir menn meta til verðs hest A, er B hafði skotið í heim- ildðarleysi ............2220000 00 446 Ekkja krefst dánarbóta af bifreiðarstjóra, er valdið hafði dauða eigin- manns hennar. Tveir tryggingarfræðingar reikna tjónbætur með líkindatölum ............2.0..00 0... 477 Miðlarar. A seldi B fisk fyrir milligöngu D. Var D dæmd þóknun úr hendi A fyrir milligönguna. Á hafði uppi gagnkröfu í málinu til skaðabóta vegna misferlis af hendi B, er hann taldi D bera ábyrgð á. Gagnkröfu þessari var hrundið ..................0.n s.s 60 Nafnréttur. Sjá firmu. Novaleyfi. Sjá áfrýjun. Nytjastuldur. A ók ölvaður bifreið, sem hann var talinn hafa tekið í heimildarleysi. Með því að refsikrafa kom ekki fram frá eiganda bifreiðarinnar, var A ekki ákærður fyrir brot á 259. gr. laga nr. 19/1940 ........ 9 A tók bifreið í heimildarleysi í Reykjavík að næturlagi og ók henni upp í Mosfellssveit, en þar kveikti hann í henni. Eigendur bifreið- arinnar kröfðust þess, að A yrði látinn sæta refsingu fyrir töku bifreiðarinnar. Var verknaður A m. a. talinn varða við 1. mgr. 259. gr. laga nr. 19/1940 ...........2..00000 00. 253 Í sama máli kom það fram, að A hafði eitt sinn tekið reiðhjól í heim- ildarleysi og notað það, og í annað sinn hafði hann tekið bifhjól með sama hætti og ekið því um götur Reykjavíkur. Eigendur reið- hjólsins og bifhjólsins gerðu ekki refsikröfur í málinu. Varðaði Þetta atferli A því ekki við 259. gr. laga nr. 19/1940 .............. 253 XCIV Efnisskrá. Ómaksbætur. Áfrýjandi, er eigi sótti dómþing í Hæstarétti, dæmdur til greiðslu ómaksbóta .........0...... 0. .s sn Ómerking. a) Einkamál. Héraðsdómari vísaði máli frá dómi vegna þess, að ekki hafði verið leitað um sættir í því fyrir sáttamönnum. Frávísunardómurinn var kærður samkvæmt 108. gr. laga nr. 85/1936. Hæstiréttur taldi málið þess eðlis, að nægilegt væri, að héraðsdómari leitaði um sættir í því. Var héraðsdómurinn því ómerktur og málinu vísað heim í hérað ................. s.s A hafði selt B verzlunarhúsnæði, sem var í smíðum, og skyldi A full- gera það og afhenda á tilteknum tíma. A höfðaði síðar mál gegn B og krafðist greiðslu á eftirstöðvum kostnaðar af að fullgera húsnæðið og breyta því samkvæmt ósk B. Gagnstefnt var af hálfu B til greiðslu skaðabóta vegna vanefnda ÁA um afhendingu hús- næðisins á réttum tíma. Hæstiréttur taldi máli þessu svo háttað, að héraðsdómari hefði átt að kveðja sérkunnáttumenn um húsa- gerð og verzlunarrekstur til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936. Og þar sem héraðsdómari hafði ekki nefnt samdómsmenn, var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað ...........0.0... 0000. Búendur í L-hreppi höfðuðu mál með opinberri stefnu og kröfðust þess, að jörðum í L-hreppi og þeim einum yrði dæmdur réttur til veiði í vötnum á vatnasvæði einu. H-hreppur gerðist varnaraðili í málinu. Deilt var um takmörk vatnasvæðisins, og taldi Hæsti- réttur því, að málið hefði átt að sæta meðferð í héraði samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919, en héraðsdómari hafði dæmt málið einn. En auk þess var krafa stefnenda í héraði, að því er varðaði takmörk vatnasvæðisins, of óákveðin til þess, að hún yrði dæmd. Af þessum sökum var hinn áfrýjaði dómur og málsmeðferð ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...........0.020. 0... nn Hinn 8. des. 1948 ómerkti Hæstiréttur héraðsdóm í máli A á hendur B og D og vísaði tiltekinni dómkröfu heim í hérað. A gerði ekki án ástæðulauss dráttar reka að því að fylgja dómkröfunni fram í héraði, en hinn 11. maí 1950 höfðaði hann nýtt mál í héraði gegn B og D og hafði þar uppi hina sömu dómkröfu, sem áður var heim vísað. Héraðsdómari vísaði máli þessu frá dómi, með því að fyrra málið væri enn fyrir dómstólum, sbr. 3. mgr. 104. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar. Taldi Hæstiréttur fyrra málið hafa verið niður fallið, er nýrra málið var höfðað, sbr. lögjöfnun frá 1. mgr. 118. gr. laga nr. 85/1936. Var frávísunardómurinn því felldur úr gildi og málinu vísað heim í hérað ..........2..2.. en A taldi hús sitt í kaupstað hafa rýrnað í verði vegna byggingar húss Bis. 87 212 311 Efnisskrá. XCV B á nágrannalóð, en þá byggingu áleit A að ýmsu leyti ólöglega. Höfðaði A mál til greiðslu fébóta á hendur B. Hæstiréttur ómerkti héraðsdóm í málinu og vísaði því heim í hérað m. a. vegna þess, að héraðsdómari hafði ekki kvatt sérfróða menn um verðmæti húsa og lóða í kaupstaðnum til að dæma málið með sér, sbr. 3. tölul. 200. gr. laga nr. 85/1936 ..........200000. 000. 0 nn Í úrskurði um framkvæmd fjárnámsgerðar hafði fógeti ekki rökstutt það, að synjað var um fjárnám í tilteknum lausafjármunum, sem krafizt hafði verið, að fjárnámi væru teknir. Með hliðsjón af því, að munir þessir voru samtals aðeins virtir á kr. 16.00, þótti ekki ástæða til að óÓmerkja úrskurðinn af þessum sökum .............. Áfrýjað var úrskurði fógeta í útburðarmáli, er fulltrúi fógeta hafði farið með í héraði. Í málinu var deilt um skilning á leigumati, er fógeti, sem sæti átti í yfirhúsaleigunefnd, hafði framkvæmt. Talið var, að fógeti og fulltrúi hans hefðu af þessum sökum átt að víkja sæti í málinu, og þar sem þeir höfðu ekki gert það, var úrskurður- inn Ómerktur og málinu vísað heim í hérað ...........000000.00... b) Í opinberum málum. Útvarpsstjóri og forstöðumaður Viðgerðarstofu útvarpsins voru á- kærðir fyrir að hafa ekki gætt ákvæða iðnlöggjafar um ráðningu og hald útvarpsvirkjanema. Hæstiréttur taldi rannsókn málsins áfátt um það, að ekki hefði verið rannsakað nógu ýtarlega, hvort telja bæri útvarpsvirkjun til handiðnaðar, og hefði átt að afla álitsgerðar sérfróðra manna um það. Sakir þessa galla á meðferð málsins var héraðsdómurinn ómerktur .........22000. 0. en... Rannsókn máls út af töku fiskiskips í landhelgi var svo áfátt um mörg veigamikil atriði, að héraðsdómur var ómerktur og málinu vísað heim til löglegrar rannsóknar og dómsálagningar af nýju ........ Í opinberu máli var ÁA ákærð fyrir brot á lögum nr. 19/1948. Jafn- framt var í málinu höfð uppi skaðabótakrafa af hálfu B á hendur A. Héraðsdómari sýknaði A af refsikröfunni, en dæmdi hana til að greiða B bætur. Hæstiréttur staðfesti sýknuákvæði héraðs- dómsins, að því er A varðaði, en ómerkti ákvæði dómsins um bóta- greiðsluna og vísaði skaðabótakröfu B frá héraðsdómi. .......... Í sama máli var B ákærður fyrir brot á lögum nr. 19/1948. Var honum dæmd sekt í héraði og gert að greiða Á skaðabætur. Hæstiréttur staðfesti refsiákvæði héraðsdómsins, en ómerkti ákvæði hans um skaðabætur, þar sem bótakrafan var vanreifuð, enda hafði dómari ekki leiðbeint A um kröfugerð .........0.2.2000 0. Ómöguleiki. A og B tóku að sér árið 1939 að reisa raforkuver fyrir D. Í verksamn- ingi var tekið fram, að verksalar eigi rétt til endurskoðunar á honum og að hann verði felldur úr gildi, ef ófriður eða aðrar óvið- ráðanlegar ástæður valdi miklum verðbreytingum eða öðrum Bls. 340 364 382 297 432 446 446 XCVI Efnisskrá. truflunum. Í máli milli aðilja síðar, taldi D, að dráttur hefði orðið á framkvæmd verksins, er verksalar bæru ábyrgð á. Ekki var þó fallizt á málsástæður, sem á þessu voru reistar, m. a. vegna þess, að styrjaldarástæður hefðu einkum valdið því, hversu langan tíma tók að fullgera verkið ..............0........0 0. Opinber mál. Sbr. dómarar, eftirgrennslan afbrota, mat og skoðun, sönnun, vitni. Í refsimáli út af bifreiðarslysi þótti rannsókn um slysstað og færi á götum, er slysið varð, ábótavant. Þá var og fundið að drætti á rannsókn málsins fyrir dómi ..........00.00000. 0000. Hreppstjóri taldi efni skjals, er 234 menn höfðu undirritað, vera meið- andi fyrir sig. Samkvæmt kröfu hans var opinbert refsimál höfðað gegn 15 mönnum úr hópi undirskrifenda. Var saksóknin talin heimil samkvæmt 27., 29. og b-lið 242. gr. laga nr. 19/1940 ........ Lækni ekki talið skylt að svara spurningu, er lögð var fyrir hann í opinberu máli og varðaði efni, sem honum hafði verið trúað fyrir í starfi sínu .............0000.000.0 149, 150, Úrskurður um öflun frekari gagna Í opinberu máli .............. 228, Í opinberu máli var tiltekið atferli sakbornings ekki talið varða við 1. mgr. 259. gr. laga nr. 19/1940, með því að refsikrafa hafði ekki komið fram frá þeim, sem misgert var við ............0000.. A og B voru ákærðir fyrir að hafa ekki gætt reglna iðnlöggjafar um ráðningu útvarpsvirkjanema. Með því að héraðsdómari hafði ekki rannsakað nógu ýtarlega, hvort rétt væri að telja útvarpsvirkjun handiðnað, var héraðsdómur ómerktur ............0..00000 0. Fundið að því, að ekki var látin fara fram blóðrannsókn á bifreiðar- stjóra, sem sakaður var um ölvun við akstur .................... Dráttur á framhaldsrannsókn opinbers máls víttur ..........0........ Vítt mistök á rannsókn opinbers máls í héraði .................. 346, Víttur óhæfilegur dráttur á opinberu máli fyrir Hæstarétti af hendi sækjanda og verjanda ..................2 0... sn sn Eftir að dómsmálaráðuneytið hafði fyrirskipað höfðun opinbers máls, fór fram framhaldsrannsókn í héraði. Við þá rannsókn játaði vitni á sig verknað, sem ætla mátti saknæman. Þótti aðfinnslu- vert, að héraðsdómur hafði ekki, svo að séð yrði, vakið athygli ákæruvaldsins á framburði þessum, en látið viðkomandi mann staðfesta hann með eiði ...........2.20...0.. nn nn Rannsókn opinbers máls á hendur skipstjóra fiskibáts, sem sakaður var um ólöglegar veiðar í landhelgi, var mjög áfátt í mörgum atriðum. Var héraðsdómur ómerktur af þeim sökum og málinu vísað heim í hérað ................200.... sn A héraðsdómslögmaður hafði verið skipaður talsmaður sakbornings í héraði, en sökum misskilnings skrifaði B héraðsdómslögmaður vörn í málinu og lagði hana fram á dómþingi. B var hvorki starfs- maður né félagi A um málflutning. Voru hvorki A né B dæmd Bls. 117 69 79 152 342 297 319 333 359 346 404 432 Efnisskrá. XCVII talsmannslaun .............0.0..ðsðss ss Í sama máli var A dæmd sekt.í héraði fyrir meiðyrði í vörn Þeirri, er B hafði ritað og lagt fram. Hæstiréttur felldi sekt Á niður, en fann að því, að B hefði á nokkrum stöðum í vörninni kveðið óþarflega sterkt að orði Stóðhestur A hafði gengið laus og veitt ágang á bújörð B, konu í sömu sveit. B skaut hestinn og flutti hann dauðan til hreppstjóra. Refsimál var höfðað á hendur þeim A og B báðum fyrir brot á 26. gr. laga nr. 19/1948. Í málinu höfðu þau uppi skaðabótakröfu hvort á hendur öðru. Í héraði var A dæmd sekt, en B sýknuð af refsikröfunni. Þeim var gert að greiða hvort öðru skaðabætur. Svo var þeim og dæmt að greiða sakarkostnað að jöfnum hlutum, en til vara öðru fyrir bæði og báðum fyrir annað. Hæstiréttur staðfesti ákvæði héraðsdóms um sekt A og sýknu B. Eftir þessum úrslitum málsins var ákvæði héraðsdóms um bótagreiðslu B til A ómerkt, og kröfunni vísað frá héraðsdómi. Sama niðurstaða varð um bótakröfu B á hendur A, með því að hún var vanreifuð, en héraðsdómari hafði ekki leiðbeint B um kröfugerð. Fellt var niður ákvæði héáraðsdóms um málskostnaðargreiðslu B, enda var ákvæði þetta svo og ákvæðið um, að hvort hinna ákærðu skuli til vara bera ábyrgð á málskostnaðargreiðslu hins, talin löglaus. Fundið var að því, að héraðsdómari hefði ekki veitt A kost á að ljúka málinu með dómsátt, þótt hann byðist til að greiða sekt fyrir brot sitt. Svo þótti það og aðfinnsluvert, að héraðsdómari hafði ekki leiðbeint A um málssóknarkröfu á hendur B samkvæmt 257. gr. laga nr. 19/1940 og að í tilkynningu um málshöfðun var hvorki getið um málskostnað né skaðabótakröfur .........00000000000.. Víttir ýmsir gallar á rannsókn og meðferð opinbers máls út af bif- reiðarslysi. M. a. varð óhæfilegur dráttur á rannsókninni, öflun sakargagna áfátt og aðilja, sem hafði uppi kröfu um skaðabætur, ekki leiðbeint um kröfugerð .......0.200200 00 nr nn Rannsókn opinbers máls talið áfátt um háttsemi sakbornings og feril að undanförnu. Svo hafði og ekki verið aflað hegningarvottorðs hans utan lögsagnarumdæmis dómara .........000000. 0... 0... Opinberir starfsmenn. Sjá lögreglumenn, stjórnsýslumenn. Orlof. Háseta á síldveiðiskipi dæmt orlofsfé auk kauptryggingar ............ Rangar skýrslur. Framkvæmdarstjóri verzlunarfélags dæmdur sekur um brot gegn verð- lagslöggjöf og gjaldeyrislöggjöf. Hins vegar þótti ekki nægilega leitt í ljós, að hann hefði með framlagningu rangra innkaupa- reikninga fyrir verðlagsyfirvöld gerzt sekur við ákvæði 146. eða 147. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Var hann því sýkn- aður af því ákæruatriði ........000.00.eesnnsse ens 446 460 466 225 KXCVIII Efnisskrá. Bls. Refsingar. 1. Eúnstök refsiverð verk. Bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir ölvun við akstur samkvæmt ákvæð- um áfengislaga, bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusam- þykktar ..........0........0 000. 1, 9, 319, 370 Aðili, er veitti bifreiðarstjóra áfengi, meðan á akstri stóð, dæmdur sekur við 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935 ............0..00.000... 1 Bifreiðarstjóri, er ók ógætilega, dæmdur fyrir brot á 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og 2. gr. laga nr. 24/1941 ...........00000000 9 Bifreiðarstjóri, er olli mannsbana af gáleysi, dæmdur sekur við 215. sr. laga nr. 19/1940 og 27. gr. laga nr. 23/1941 ........00.0000..... 23 Tveir bifreiðarstjórar, er voru dæmdir samsekir um árekstur bifreiða og meiðsli á mönnum, dæmdir eftir ákvæðum bifreiðalaga, um- ferðarlaga og 219. gr. laga nr. 19/1940 ...........0..0..000000.. 31, 96 Bifreiðarstjóri, er var ofurölvi við akstur, dæmdur sekur við ákvæði áfengislaga og bifreiðalaga ......................0.000.00 54 Bifreiðarstjóri, er var miður sín við akstur vegna undanfarandi áfengisneyzlu, dæmdur sekur við 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 ........0........ 56, 181, 359 Skipstjóri dæmdur sekur um fiskveiðar í landhelgi samkvæmt 1. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920 ..........00.......00 0 66, 158, 471 Tveir bifreiðarstjórar voru samsekir um árekstur bifreiða, er olli meiðslum á mönnum. Var þeim dæmd refsing eftir ákvæðum bif- reiðalaga, umferðarlaga og lögreglusamþykkt og öðrum þeirra auk þess eftir 219. gr. laga nr. 19/1940 .............0.0.000000. 69 Fimmtán mönnum dæmd refsing í sama máli samkvæmt 234. og 235. gr. laga nr. 19/1940 fyrir ærumeiðandi ummæli um hreppstjóra .... 79 Skipstjóri dæmdur sekur um dragnótaveiðar í landhelgi samkvæmt lögum nr. 45/1937 sbr. lög nr. 26/1940 ............0...0..00. 0 103 Aðili dæmdur til refsingar fyrir ólöglega áfengissölu samkvæmt 15. sbr. 33. gr. laga nr. 33/1935 ............00....2200n 170 Aðilja dæmd refsing fyrir brot á ákvæðum verðlagslöggjafar og gjald- eyrislöggjafar ..............0..00..... 0000... 184 Bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir að valda meiðsli á manni með ógætilegum akstri. Brot hans heimfært til 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941 og 219. gr. laga nr. 19/1940 ...........0.0..000000. 192, 460 Ósakhæfum manni, er framið hafði ýmsa brennuglæpi og fleiri afbrot, dæmd öryggisgæzla samkvæmt 62. gr. laga nr. 19/1940 .......... 253 Tveir sameigendur að húsi dæmdir til sektargreiðslu fyrir að reisa garð um lóð sína án heimildar frá fjárhagsráði. Varðaði brot þeirra við ákvæði auglýsingar og reglugerða, er sett voru með stoð í 5. gr. laga nr. TO/1947 ................... 0000 00. 316 A lánaði B bifreið sína, enda þótt hann sæi B neyta áfengis í þeim svifum, en ekki þótti sannað, að A hefði þá séð á B áhrif áfengis. Varð B ölvaður við aksturinn. A var dæmd refsing fyrir brot á 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, sbr. lögjöfnun frá 22. gr. laga nr. Efnisskrá. XCIX 19/1940 .......000.00 0. err 319 Aðilja dæmd refsing samkvæmt 202. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að hafa kynferðismök við konu að óvilja hennar. Honum var einnig dæmd refsing samkvæmt 231. gr. sbr. 20. gr. sömu laga fyrir að brjóta hurð að herbergi konunnar í því skyni að ryðjast þar inn ...... 333 Manni dæmd refsing fyrir líkamsárás samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940. Hann var einnig vegna ölvunar og óspekta dæmdur sekur við 18. gr. laga nr. 33/1935 ...........2000 000 ennenen nr 346 Skipstjóri á fiskiskipi dæmdur sekur um ítrekað brot gegn 1. gr. laga nr. 5/1920. Var honum samkvæmt 3. og 5. gr. sömu laga dæmd sektargreiðsla og varðhald ...........0..... 00 en re enn 379 Aðilja dæmd refsing samkvæmt 202. sbr. 200. gr. laga nr. 19/1940 fyrir kynferðismök við telpubarn ..........0.%%% 00. nnnnnnnn err 395 Árekstur varð milli skipa, og fórust 4 menn. Tveimur mönnum, sem sök áttu á árekstrinum með ógætilegri skipstjórn, dæmd refsing eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 og ýmsum ákvæðum sjóferðareglna nr. 8/1933, siglingalaga og sjómannalaga ..........0.00000.. 00... 404 Aðilja dæmd refsing fyrir brot á gjaldeyrislöggjöf .................. 418 Manni dæmd refsing fyrir líkamsárás samkvæmt 217. gr. laga nr. 19/1940 ........000.0 nn ss rr 421 Bóndi, er lét stóðhest ganga lausan í heimahögum, dæmdur sekur við 26. gr. laga nr. 19/1948 ...........00.0.00 000 nennu 446 2. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing .............. 1, 31, 56, 66, 69, 79, 96, 103, 158, 170, 181, 184, 192, 229, 316, 359, 379, 389, 418, 446, 4T1 b. Varðhald dæmt .........0.00. 00... 1, 9, 23, 54, 319, 370, 379, 421, 460 d. Fangelsi dæmt ............000 0... e rr 333, 346, 395, 404 e. Öryggisgæzla dæmd ............0.0.0 00... nr nn 253 f. Upptaka eignar dæmd .........0.0.00..... 66, 103, 158, 184, 379, 418, 471 g. Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 253, 333, 395 h. Svipting ökuleyfis .... 1, 9, 23, 31, 54, 56, 69, 181, 253, 319, 359, 370, 460 i. Svipting réttinda til skipstjórnar og stýrimennsku ........000.0... 404 i. Ómerking ummæla .........0.00.. 00 ð enst nr 79, 389 k. Sökunautum dæmt að bera kostnað af birtingu dóms .............- 79 1. Aðilja dæmd óheimil kaup og neyzla áfengis samkvæmt 64. gr. laga nr. 19/1940 ........0.00.00 enn ser rn 395 Reikningsskil. Haustið 1945 tókst A á hendur að smíða hús fyrir B, en B skyldi leggja til allt efni. Meðan á smíði hússins stóð veturinn eftir, var B lengst af erlendis. Pantaði A þá hurðir og glugga í húsið frá D. Er reikningsskil fóru fram milli A og B vorið 1946, að smíði hússins loknu, láðist A að krefja B greiðslu fyrir hurðir og glugga, enda var andvirðið þá ógreitt til D. Er D krafðist greiðslu haustið 1946, neitaði B að greiða reikninginn, og varð A að greiða hann. Á Cc Efnisskrá. höfðaði þá mál gegn B til greiðslu andvirðisins. B taldi kröfuna of seint gerða, enda hefði hann þegar selt húsið og miðað sölu- verð við kostnaðarverð samkvæmt reikningsskilum við A. B var Þó dæmt að greiða andvirðið, þar sem hann vissi, að hann hafði ekki lagt til glugga og hurðir hússins, og átti að geta séð af reikn- ingum og fylgiskjölum frá A, að andvirði Þessa efnis væri ekki þar í falið ..................0....0 0000 Í kjarasamningi milli stéttarfélaga sjómanna og útgerðarmanna var ákveðið, að sjómenn skyldu halda launum frá lögskráningardegi til uppgerðardags. A var lögskráður háseti á síldveiðiskip B út- gerðarmanns hinn 3. júlí 1948 og skyldi hafa kauptryggingu sam- kvæmt nefndum kjarasamningi. Hinn 20. ágúst 1948 hætti skipið síldveiðum vegna vélarbilunar, og var A þá skráður úr skiprúmi, en fékk ekki kaup sitt greitt. Hinn 30. sept. s. á. höfðaði A mál segn B og krafðist kauptryggingar til 18. sept. s. á. Talið var, að orðið „uppgerðardagur“ í kjarasamningnum merkti sama og reikn- ingsskiladagur. Var samkvæmt því A dæmd kauptrygging til 18. sept., enda hafði B ekki gert reikningsskil fyrr en á dómbþingi 14. okt. 1948, og átti A enga sök á þeim drætti. Tekið var fram, að eftir málavöxtum væri ekki ástæða til að lækka fjárhæðina sam- kvæmt 35. gr. laga nr. 7/1936 .............2.0..0.. 0 Reklamation. Sjá aðgerðaleysisverkanir. Res judicata. Sjá dómar. Réttarfarssektir og vítur. Hæstaréttarlögmaður átalinn fyrir drátt á áfrýjun máls ........ 60, Hæstaréttarlögmenn átaldir fyrir að hafa kastað höndum til gagna- söfnunar í einkamáli ..................00000000. 0. A, fyrirsvarsmaður hlutafélags, sem í máli átti, og B héraðsdómslög- maður, sem málið flutti af hálfu félagsins, lögðu fram á dómþingi í héraði skjöl, er þeir höfðu samið með röngu efni. Fyrir þetta var þeim báðum dæmd sekt, kr. 800.00 hvorum, samkvæmt 4. lið 188. gr. laga nr. 85/1936, sbr. lög nr. 14/1948 ............00..0.. 0. Vítt var fráleit kæra úrskurðar í lögtaksmáli til Hæstaréttar ........ Víttur dráttur á framhaldsrannsókn opinbers máls .................. Víttur dráttur af hendi sækjanda og verjanda opinbers máls fyrir Hæstarétti ..............0.00..0.20 000 Hæstaréttarlögmanni gert að greiða sekt samkvæmt 5. tölul. 188. gr. laga nr. 85/1936 fyrir meinyrði í munnlegum flutningi máls í hér- aði um gagnaðilja málsins. Ummælin voru ómerkt ................ A héraðsdómslögmanni var dæmd sekt í héraði fyrir meinyrði í skrif- legri vörn í opinberu máli. Fyrir Hæstarétti kom það fram, að B héraðsdómslögmaður hafði skrifað vörnina og lagt hana fram, en A hafði þar hvergi nærri komið. Var sekt A því felld niður í Bls. 203 Efnisskrá. Hæstarétti. Sagt, að B hefði á nokkrum stöðum kveðið óþarflega sterkt að orði í vörninni .............000.2000 00. Héraðsdómari víttur fyrir meðferð opinbers máls ................ 446, Rithöfundaréttur. Sjá höfundaréttur. Sakhæfi. Á tímabilinu frá 12. maí til 2. júní 1949 lagði A eld í mörg hús í Reykja- vík og bifreið uppi í Mosfellssveit og tók í sambandi við brot þessi ökutæki í heimildarleysi. Brotin framdi hann að næturlagi og ávallt undir áhrifum áfengis. Samkvæmt álitsgerð sérfræðings í geðsjúkdómum, sem réttarmáladeild læknaráðs lýsti sig samþykka, var A, þegar hann framdi afbrotin, haldinn geðtruflunum, sem stöfuðu af þremur samverkandi orsökum, þ. e. sefasýkisupplagi, bráðri heilabólgu og áfengiseitrun. Taldi Hæstiréttur, að geðtrufl- anir A hefðu verið á svo háu stigi og þess eðlis, er hann framdi afbrot sín, að ekki væru efni til að dæma honum refsingu, sbr. 15. gr. laga nr. 19/1940. Er dómur gekk í Hæstarétti, taldi læknaráð heilabólguna batnaða, en þar sem læknaráð hafði staðfest það álit sérfræðingsins, að hin afbrigðilega hegðun Á kynni alla ævi hans að leysast úr læðingi fyrir eiturverkun áfengis á heila hans, þá var ÁA dæmd ÖryggisgæZla ...........00.02. 00. .n nn A hafði kynferðismök, sem greinir í 202. gr. laga nr. 19/1940, við konu að óvilja hennar. Samkvæmt áliti sérfræðings í geðsjúkdómum var A hvorki vanvita, geðveikur né geðveill, og kynferðislíf hans virtist ekki óvenjulegt. Sérfræðingurinn taldi, að A mundi hafa algert óminni um brot sitt vegna ölvunar, er hann framdi það, en það atriði var ekki talið skipta máli um sakhæfi hans, sbr. 17. gr. laga nr. 19/1940. Var A dæmd refsing eftir 202. gr. nefndra laga .. Maður hafði kynferðismök við fjögra ára gamalt telpubarn. Að áliti sérfræðings í geðsjúkdómum var hann andlega heilbrigður. Var honum dæmd refsing samkvæmt 202. sbr. 200. gr. laga nr. 19/1940 Saknæmi. Bifreiðarslys talið stafa af vangæzlu eða ógætni bifreiðarstjóra ...... le 9, 23, 31, 69, 96, 192, 196, 203, 451, 460, A kom að, þar sem verið var að rífa herskála á vegum B. Féll þá gafl skálans á A og slasaði hann. Talið var, að brostið hafi á fullnægj- andi gæzlu af hálfu starfsmanna B, en að Á hafi ekki heldur gætt fullrar varúðar .............e.eens se A, sem vann að uppskipun í þjónustu B, varð fyrir meiðslum, er vörur féllu úr vindutaug niður á þilfar skipsins. Slys þetta talið hafa orðið fyrir mistök vindumanns við meðferð uppskipunartækjanna Í sama máli kröfðu Tryggingastofnun ríkisins og Sjúkrasamlag Reykjavíkur B í héraði um greiðslu á jafnhárri fjárhæð og stofn- anir þessar höfðu greitt B í slysabætur. Með því að B varð ekki CI Bls. 441 460 333 395 47 114 275 cIl Efnisskrá. talið slysið hugrænt til sakar, voru kröfurnar ekki teknar til STEÍINA .............000r rr Konan A kærði B fyrir nauðgunartilraun. Leitt þótti í ljós, að B mundi hafa haft kynferðismök við A að óvilja hennar, en varhuga- vert þótti að telja sannað, að það hefði verið ásetningur B að koma fram samförum við A að henni nauðugri .................. Árekstur varð milli skips og nótabáta með þeim afleiðingum, að fjórir menn biðu bana. Skipstjóri skipsins og maður sá, sem hafði á hendi stjórn nótabátanna, taldir samsekir um slysið með gálaus- legri siglingu ....................0...0.0 nr Vélstjóri á skipi, sem lá við bryggju, sat einn að víndrykkju í skipinu að kvöldi dags. Kveikti hann eld í eldavél skipsins og reykti vindlinga. Skömmu eftir að hann var farinn úr skipinu, kom eldur upp í því. Þótti sannað, að vélstjórinn hefði valdið eldsuppkomunni með gálausri meðferð elds ..............00..0..00 0. Samningar. Sbr. húsaleiga. A tókst á hendur að reisa hús fyrir B, og skyldi B leggja til allt efni í húsið. Meðan á smíði stóð, pantaði A hurðir og glugga í húsið frá D, að því er virðist vegna fjarveru B. Er reikningsskil fóru fram milli A og B að smíði hússins loknu, láðist A að krefja B um greiðslu fyrir hurðir og glugga. Eftir að A hafði síðar orðið að greiða andvirðið til D, krafðist hann í dómsmáli greiðslu af B. Var krafa A tekin til greina, með því að B vissi, að hann hafði ekki greitt hurðir og glugga hússins, og átti að geta séð af reikn- ingum og fylgiskjölum frá A, er reikningsskil fóru fram, að and- virði verðmæta þessara var ekki þar í falið .................... A hafði milligöngu um sölu fisks frá B í Reykjavík til D, fisksölufyrir- tækis í Bretlandi. Er A krafði B um þóknun fyrir milligönguna, hafði B uppi sagnkröfu út af vanefndum D og of háum sölulaun- um, er D hefði reiknað sér. Með því að B færði ekki sönnur á, að A hefði vanrækt starfa sinn eða tekizt á hendur ábyrgð á gerðum D, var gagnkröfunni hrundið ....................0... 0... nn nn Hinn 1. sept. 1945 afsalaði A tilteknum fasteignum til B. Hinn 14. okt. 1946 afsalaði B þessum sömu eignum til D, en í því afsali var tekið fram, að fasteignunum fylgi vélar, handverkfæri og efnisvörur, sem þar séu. Hafði lausafé þetta verið eign A, og er D ætlaði að taka það í vörzlur sínar, var A búinn að flytja það burt af staðn- um. Krafðist D þá innsetningar í muni þessa hjá A. Með því að D tókst ekki að sanna, að munir þessir hefðu fylgt með í kaupun- um, er Á afsalaði fasteignunum til B, var innsetningarkröfunni hrundið ...........2200.0000.neesner rr Með verksamningi 26. ágúst 1939 tókust A og B á hendur að reisa raf- Bls. 333 404 466 öl 60 106 orkuver og leggja raforkuveitu fyrir D. Endurgjald fyrir verkið - var ákveðið kr. 215.000.00. Skyldi verkið unnið samkvæmt verklýs- ingu, dags. sama dag. Í 3. gr. samningsins er tekið fram, að breyt- Efnisskrá. CIll Bls. ist kaupgjald verkamanna, meðan á verkinu stendur, skuli sá hluti almennrar vinnu við rafveituna, sem óunninn er, þegar kaupbreyt- ingin verður, hækka eða lækka í hlutfalli við kaupbreytinguna. Þá er tekið fram í 16. gr. samningsins, að valdi ófriður eða aðrar. óviðráðanlegar ástæður miklum verðbreytingum á efni því, sem þarf til framkvæmdanna, eigi verksalar heimtingu á, að samn- ingurinn verði endurskoðaður og felldur úr gildi, að því leyti sem honum er ekki þegar fullnægt og ekki næst samkomulag af nýju. Framkvæmdir hófust árið 1939, en stöðvuðust fljótt aftur, og lá verkið að mestu niðri til vors 1941. Hinn 15. júlí 1941 gerðu aðiljar viðbótarsamning „með tilliti til hækkaðs verðs á efni og vinnu“. Var þá m. a. endurgjald fyrir verk það (vinnu og efni), sem þá var ógert, ákveðið kr. 288.000.00. Er tekið fram í samningi þessum, að upphaflegi samningurinn frá 1939 skuli standa óbreyttur, að því leyti sem honum er ekki breytt með viðbótarsamningnum. A og B kröfðust síðar endurskoðunar á samningnum samkvæmt 16. gr. hans, eins og honum hefði verið sagt upp 12. des. 1942. Raf- orkuverið var afhent D til afnota 19. des. 1942, en A og B töldu sig hafa fulllokið verkinu sumarið 1943. Eftir það kröfðust þeir viðbótargreiðslna af D frá 15. júlí 1941 samkvæmt 3. gr. upphaf- lega samningsins og frá 12. des. 1942 samkvæmt 16. gr. hans. D neitaði að greiða viðbótargreiðslur þessar, með því að ákvæði 3. og 16. gr. samningsins frá 1939 hefðu fallið úr gildi, þegar viðbótar- samningurinn var gerður. Með því að hvorki orðalag viðbótar- samningsins né atvik í sambandi við gerð hans gáfu næga ástæðu til að ætla, að ákvæði nefndra 3. og 16. gr. hefðu verið felld niður, var þessum mótbárum D hrundið .........0000..00 0000... . 0... 117 Í ofangreindu máli hafði D falið tveimur mönnum að athuga, hve hárri fjárhæð viðbótargreiðslur samkvæmt kröfu A og B ættu að nema. Töldu A og B, að D væri bundinn við niðurstöðu manna þessara. Menn þessir höfðu ekki gefið A og B neitt loforð um greiðslu, enda höfðu þeir ekki umboð frá D til að semja við þá. Gátu A og B því ekki reist rétt sinn til viðbótargreiðslna á þessari ástæðu ...........nsr rr 117 Í sama máli hafði D uppi þá vörn gegn kröfu Á og B um viðbótar- greiðslur, að A og B hefðu skuldbundið sig til að ljúka verkinu ekki síðar en í marz 1942. Ættu þeir því ekki kröfu til greiðslna vegna verðhækkunar, er síðar hefði orðið. Í viðbótarsamningnum frá 1941 höfðu A og B aðeins skuldbundið sig til að ljúka verkinu „svo fljótt sem unnt verður“, en styrjaldarástæður höfðu einkum valdið því, hversu langan tíma tók að fullgera verkið. Hafði D ekki heldur fyrr en í dómsmálinu borið fyrir sig drátt á verkinu. Var þessi mótbára D því ekki tekin til greina .....0...0.000... 00. 117 Í máli því, er að ofan greinir, kröfðust A og B viðbótargreiðslna af þeim sökum, að sumt af efni því, er þeir lögðu fram til raforku- versins, hefði verið betra og verðmeira en tiltekið var í verklýsingu. cIV Efnisskrá. Bls. Samkvæmt 4. gr. samningsins frá 1939 skyldu A og B tilkynna D fyrir fram allar breytingar frá verklýsingu. D mótmælti því, að honum hefði verið tilkynnt fyrir fram um breytingar þær, er við- bótargreiðslna var krafizt fyrir, og kvaðst aldrei hafa samþykkt að greiða kostnaðarauka þeirra vegna. Voru þessar ráðstafanir A og B án sannaðrar vitundar og samþykkis D ekki taldar geta bakað D greiðsluskyldu, eins og hér stóð á ........000.00 117 Í sama máli höfðu A og B lagt til raforkuversins nokkur verðmikil tæki, sem ekki var getið í verklýsingu og umfram skyldur sam- kvæmt verksamningnum. D hafði tekið við tækjum þessum og notað þau, enda þótt hann mætti gera ráð fyrir, að hann yrði krafinn um aukagreiðslu þeirra vegna. Var D því gert að greiða Á og B verð tækjanna .............0.......000.. 0. 117 Í sama máli gagnstefndi D beim Á og B til greiðslu skaðabóta vegna ýmissa galla á raforkuverinu. Í 7. gr. verksamningsins var ákveðið, að verksalar skyldu bera ábyrgð á verkinu 1 ár, eftir að rafstöðin væri tekin til starfa. Að því er flesta gallana varðaði, hafði D ekki beint neinum aðfinnslum eða kröfum út af beim að A og B innan árs frá því, að stöðin tók til starfa. Var beim því samkvæmt nefndri 7. gr. ekki talið skylt að bæta úr göllunum .............. 117 A hafði tekið jörð ásamt áhöfn á leigu af B. Vegna fóðurskorts seldi A bónda í sömu sveit (D) nokkra gripi af áhöfninni og tók endur- gjald í fóðurkorni. B krafði D um afhendingu á gripum þessum, vegna þess að A hefði verið óheimil sala Þeirra. Samkvæmt leigu- samningnum var Á heimilt að farga einstökum skepnum úr áhöfn- inni gegn því að fylla aftur í skarðið. Þegar litið var til þessa svo og þess, að salan var ekki óeðlileg ráðstöfun, eins og á stóð, og að engar líkur voru færðar fram gegn grandleysi D, þá var krafa B ekki tekin til greina .............0..0..0.00 000. 200 1 kjarasamningi milli stéttarfélaga sjómanna og útgerðarmanna var ákveðið, að sjómenn skyldu halda launum til „uppgerðardags“. Er A háseti krafðist kaupgreiðslu af B útgerðarmanni, var ákvæðið skýrt þannig, að laun skyldu greidd, unz B gerði reikn- ingsskil, enda þótti ekki, eins og á stóð, ástæða til að lækka fjár- hæð þá, sem krafizt var, samkvæmt 35. gr. laga nr. 7/1936 ...... 225 Í stofnsamningi hlutafélagsins A var ákveðið, að A keypti tilteknar vélar af B, einum af stofnendum félagsins, fyrir kr. 223.000.00. Skyldu kr. 102.000.00 þar af ganga til greiðslu á lofuðu hlutafjár- framlagi B og venzlamanna hans, en A greiða afganginn í pening- um. Í máli milli A og B kom bað fram, að rétt verð vélanna, er þær voru afhentar A, fór ekki fram úr Kr. 65.000.00. Með því að B bar, eins og öðrum stofnendum, að gæta Þess, að eignir þær, sem hann lagði fram til lúkningar hlutafé, væru ekki ofmetnar til verðs, þá var A einungis talið skylt að reikna B vélarnar á kr. 65.000.00 til lúkningar hlutafé hans ..................... 000. 229 Er A, leigutaki íbúðar í Reykjavík, fór til Ameríku árið 1943, sam- Efnisskrá. Þykkti leigusalinn, B, að S flyttist í íbúðina og notaði hana, meðan A dveldist erlendis. Er S fór úr íbúðinni í marz 1946, var ÁA enn í Ameríku og óráðið um heimkomu hans. Leigði ekkja B þá F íbúðina. Árið 1948, eftir að A var kominn til Reykjavíkur, krafðist hann íbúðarinnar. Talið var, að ekkju B hefði verið óskylt að hlíta því, að íbúðin stæði auð um óákveðinn tíma og þar með taka á sig áhættu samkvæmt 5. gr. laga nr. 39/1943. Hefði leigusamn- ingurinn við A því verið niður fallinn, er hún leigði F íbúðina. Var kröfu A samkvæmt þessu hrundið .......0.200000 000... A, er keypt hafði íbúð af B, fær dæmdar bætur úr hendi B vegna byggingargalla á húsinu, er leynzt höfðu A, þegar kaup fóru fram Samkomulag hafði orðið með A, sérleyfishafa fólksflutninga, og B, gistihússeiganda, að bifreiðarstjórar A fengju ókeypis gistingu og veitingar hjá B gegn því, að bifreiðar A hefðu viðkomu við gisti- hús B og veittu honum ýmis hlunnindi um flutning muna og varn- ings. Talið var, að samkomulagi þessu hefði hvorum aðilja um sig verið heimilt að slíta, er honum þótti henta. B sagði upp samkomulaginu í ágúst 1944. Eftir það hélzt þó alllengi sama ástand, en í dómsmáli, er B höfðaði gegn A árið 1947, var A dæmt að greiða B endurgjald fyrir gistingu og fæði bifreiðarstjóra sinna frá 1. sept. 1944, enda var B ekki talinn hafa veitt A ástæðu til að ætla, að hann hefði fallið frá kröfu sinni, þótt hann hefði ekki krafizt endurgjaldsins jafnóðum .......00..2000000 nn Sáttir. Í héraði höfðaði A mál á hendur B út af fasteignakaupum og krafðist afsals fyrir húshluta. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi vegna þess, að ekki hafði verið leitað um sættir fyrir sáttamönnum. Frávísunardómurinn var kærður. Hæstiréttur taldi, að þar sem dómkröfur A hefðu eingöngu verið þess eðlis, að sækja hefði mátt þær á varnarþingi samkvæmt 78. gr. laga nr. 85/1936, þá hefði verið nægilegt, að héraðsdómari hefði leitað um sættir, sbr. lög- jöfnun frá 5. tölul. 2. mgr. 5. gr. sömu laga. Var frávísunardómur- inn því felldur úr gildi og málinu vísað heim í hérað ............ A var ákærður fyrir brot á lögum um búfjárrækt. Fundið var að því, að héraðsdómari hafði ekki veitt honum kost á að ljúka mál- inu með dómsátt, enda þótt A hefði óskað þess ....0...00000. Sératkvæði. Tveir af dómendum Hæstaréttar greiða sératkvæði út af sviptingu Ökuleyfis .......0.02.0.0.00n enn Í landamerkjamáli í héraði greiðir formaður dómsins sératkvæði .. Einn dómenda í Hæstarétti greiðir sératkvæði í opinberu máli út af bifreiðarslysi ..........00000 nennir Tveir af dómendum Hæstaréttar greiða sératkvæði í kærumáli varð- andi frestveitingu .........00...0 00 se nnsen sn cv Bls. 241 399 428 446 20 69 CVvI Efnisskrá. Bis. Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði um sakhæfi sakborn- ings í opinberu máli ..............2....000. 00 nr 253 Tveir dómendur í Hæstarétti greiða sératkvæði í refsimáli gegn manni, er sakaður var um kynferðisbrot ..............2..0.0000 0000 333 Tveir dómendur í Hæstarétti greiða sératkvæði í máli út af höfunda- Tétti — .........0. 0200... 353 Tveir af dómendum Hæstaréttar greiða sératkvæði í lögtaksmáli .... 385 Sérleyfi. Í skuldamáli gegn sérleyfishafa fólksflutninga samkvæmt lögum nr. 22/1945 var honum talið skylt að hafa viðkomustað bifreiða sinna þar, sem hentugast var farþegum og til góðrar rækslu starfa hans 428 Siglingadómur. Refsimál á hendur tveimur skipstjórnarmönnum vegna árekstrar skipa höfðað fyrir Siglingaðómi ...............0......000.00 0. 404 Siglingalög. Sbr. árekstur skipa, björgun, sjómannalög, sjóveð. Skipstjóri, sem af gáleysi varð valdur að árekstri skipa með þeim afleiðingum, að fjórir menn fórust, talinn sekur við 28. og 29. gr. tilskipunar um alþjóðlegar sjóferðareglur nr. 8/1933, 261. gr. sigl- ingalaga nr. 56/1914 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Hann var og samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 og 264. gr. laga nr. 56/1914, sbr. 6. gr. laga nr. 40/1930, sviptur rétti til skipstjórnar og stýri- mennsku 5 ár ............2000000 s.s 404 Sjó- og verzlunardómur. Mál til greiðslu björgunarlauna .............0.0.00.. 00 n nr 207 Mál til heimtu hásetakaups ...........0.00.000.00. se 225 Skuldamál á hendur útgerðarmanni ..... se 300 Mál á hendur vátryggingarfélagi vegna sjótjónsbóta ................ 303 Mál út af nafnréttindum hlutafélags ...........0..000.0..0 0000. 416 Mál til viðurkenningar á sjóveðrétti .............00.0.000.0...00 474 Sjómannalög. Samkvæmt samningi stéttarfélaga útgerðarmanna og sjómanna skyldu sjómenn hafa kaup frá lögskráningardegi til „uppgerðardags“. A var skráður háseti á skip B 3. júlí 1948, en afskráður 20. ágúst s. á, er skipið hætti veiðum vegna vélarbilunar. B greiddi A ekki kaup sitt, og hinn 30. sept. s. á. höfðaði A mál gegn B og krafðist kauptryggingar til 18. sept. Talið var, að orðið uppgerðardagur í kjarasamningnum merkti sama og reikningsskiladagur. Og þar sem B gerði A ekki reikningsskil fyrr en á dómþingi 14. okt. 1948, án þess að A ætti sök á drættinum, þá var krafa A tekin til greina, enda þótti ekki, eins og á stóð, ástæða til að lækka fjárhæð hennar samkvæmt 35. gr. laga nr. 7/1936 .........0.0..00 0000... 225 Efnisskrá. CVII Bls. Nótaformaður á síldveiðaskipi átti með ógætni sök á sjóslysi, er olli dauða fjögra manna. Varðaði brot hans við 29. gr. tilskipunar um alþjóðlegar sjóferðareglur nr. 8/1933, 85. gr. sjómannalaga nr. 41/1930, sbr. 4. gr. laga nr. 36/1941 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Hann var og samkvæmt 68. gr. laga nr. 19/1940 og 85. gr. laga nr. 41/1930 sviptur rétti til skipstjórnar og stýrimennsku 3 ár .... 404 Sjóveð. Sjóveð dæmt til tryggingar greiðslu bjarglauna samkvæmt 1. tölul. 236. gr. laga nr. 56/1914 ..............00..000 00 nn 207 Sjóveð dæmt fyrir eftirstöðvum kauptryggingar og orlofsfjár háseta á síldveiðiskipi ................2..22.. 0... e rn 225 A var háseti á skipi, er B útgerðarmaður hafði á leigu frá D. Viður- kenndur var sjóveðréttur Á í skipinu til tryggingar eftirstöðvum kaups og orlofsfjár samkvæmt 2. tölul. 236. gr. sbr. 243. gr. laga nr. 56/1914. A hafði verið afskráður úr skiprúmi 10. sept. 1948, en mál höfðaði hann gegn eigendum skipsins með stefnu birtri 30. sept. 1949. Sjóveðréttur var þó ekki talinn niður fallinn samkvæmt 252. gr. laga nr. 56/1914, með því að fyrningartími hafði lengst vegna ákvæða 16. gr. laga nr. 100/1948 ...........0000 000... 474 Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi o. fl. A hafði milligöngu um sölu fisks frá B í Reykjavík til D í Englandi. Er A krafðist þóknunar af B fyrir milligönguna, hafði B uppi gagnkröfu vegna ýmissa vanefnda D, er hann taldi A bera ábyrgð á. A var ekki talinn með vanrækslu í starfi sínu eða á annan hátt hafa orðið bótaskyldur gagnvart B. Var gagnkröfunni því hrundið 60 A og B höfðu samkvæmt verksamningi reist raforkuver fyrir D. Er Þeir höfðu höfðað mál á hendur D til greiðslu eftirstöðva endur- gjalds fyrir verkið, gagnstefndi D þeim til greiðslu skaðabóta vegna dráttar á verkinu og galla á raforkuverinu. A og B höfðu ekki lofað að skila verkinu á neinum tilteknum tíma, en styrj- aldarástæður höfðu seinkað framkvæmd þess. Þótti D því ekki eiga rétt til skaðabóta af þessari ástæðu. Samkvæmt verksamn- ingnum skyldu verksalar bera ábyrgð á orkuverinu eitt ár, eftir að bað væri tekið í notkun, og bæta á sinn kostnað úr göllum, er fram kynnu að koma og stafa af slæmu efni eða vinnu. Í málinu kom það fram, að vart hafði orðið nokkurra galla á verkinu, en D hafði ekki kvartað undan göllunum, að einum undanteknum, fyrr en löngu eftir að ár var liðið frá því, að orkuverið var tekið í notkun. Að því er tók til eins gallans, hafði D kvartað í tæka tíð, en með því að ekki hafði verið metið sérstaklega né leitt í ljós á annan hátt, hvaða fjárhæð kostnaður við að bæta úr honum mundi nema, var ekki unnt að dæma D bætur vegna hans. Sam- kvæmt þessu var gagnkröfu D að öllu leyti hrundið .............. 117 CVIII Efnisskrá. Bls. Hinn 14. maí 1946 keypti A íbúð af B og fluttist þegar í hana. Þegar frá leið, varð A var við raka í íbúðinni og leka með leiðslupipum. Hinn 17. des. 1946 beiddist hann dómkvaðningar tveggja manna til að skoða og meta galla á íbúðinni, og virðist hann ekki fyrr hafa kvartað undan göllum við B. Leitt var í ljós, að byggingar- gallar voru á íbúðinni og þess eðlis, að A varð ekki gefið að sök, þó að hann sæi þá ekki, er hann keypti íbúðina. Voru A dæmdar bætur úr hendi B eftir mati dómkvaddra manna, enda var hann ekki talinn hafa fyrirgert bótarétti með því að kvarta of seint undan göllunum ..................... even ss 399 A héraðsdómslögmaður hafði tekið að sér að innheimta veðskuldabréf fyrir B og fengið dóm yfir skuldurum. Rúmu ári eftir að sá dómur gekk, höfðaði B mál gegn A og krafði hann skaðabóta vegna van- rækslu á innheimtu skuldarinnar. Með því að ekki var reynt, hvort eða hversu mikil greiðsla kynni að nást með aðför hjá skuldurum, var ÁA sýknaður af kröfu B að svo stöddu ............ 456 b) Utan samninga. Er A ók bifreið sinni austur Tryggvagötu í Reykjavík, varð árekstur milli hennar og bifreiðar B. Taldi A bifreið B hafa verið ekið aftur á bak á sína bifreið. Höfðaði A mál á hendur B til greiðslu skaðabóta vegna spjalla á bifreið A. Gegn neitun B tókst A ekki að sanna, að bifreið B hefði verið á hreyfingu, þegar áreksturinn varð. Var krafa A því ekki tekin til greina ...................... 29 A höfðaði mál á hendur ríkissjóði fyrir Hæstarétti og krafðist skaða- bóta vegna tjóns, er hann taldi sig hafa beðið af mistökum dóm- ara um framkvæmd dómaraverks. Rétt þótti að beita samkvæmt lögjöfnun ákvæði 33. gr. laga nr. 112/1935 um fyrningu ábyrgðar. Og með því að fyrningarfrestur samkvæmt þeirri grein var löngu liðinn, þegar málið var höfðað fyrir Hæstarétti, var ríkissjóður sýknaður þegar af þeirri ástæðu ............0..000000. 00 42 A, unglingspiltur, var farþegi í strætisvagni. Er hann ætlaði að loka afturhurð vagnsins, skelltist hurðin aftur. Varð hægri hönd A milli dyrastafs og læsingarjárns hurðarinnar, og tók framan af vísifingri handarinnar um miðjan miðfingurköggul. A taldi slysið hafa stafað af því, að vagninum hefði verið ekið af stað, áður en hurðinni var lokað. Þótti ekki sannað, að bifreiðarstjórinn hefði gengið úr skugga um lokun hurðarinnar, áður en hann ók af stað. Var eiganda strætisvagnsins dæmt að greiða A skaðabætur samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941, þ. e. fyrir vinnutjón, örorku og þjáningar, lýti og óþægindi ....................0 0000 snus 76 A kom þar að, sem verið var að rífa herskála á vegum B. Hrundi þá gafl skálans á Á og slasaði hann mjög. Var örorka hans metin 40%. Talið var, að brostið hafi á fullnægjandi öryggisútbúnað og gæzlu af hálfu starfsmanna B, en að ÁA hafi ekki heldur gætt fullrar varúðar. Var sök skipt þannig, að B skyldi bæta A % Efnisskrá. CIxX hluta tjóns hans .......2..000..0ess sn 114 A var farþegi í áætlunarbifreið. Er farþegar höfðu farið út á við- komustað, seildist A með vinstri hendi til afturhurðar vagnsins í því skyni að loka henni, en hægri hendi hélt hann þannig, að Þumalfingur varð milli dyraumbúnaðar og hurðar hjara megin, er hurðin skelltist aftur, og tók af fingrinum fremsta köggulinn. Var örorka metin 10%. A taldi orsök slyssins vera þá, að vagninum hefði verið ekið of fljótt af stað. Þótti ekki sannað, að Þifreiðar- stjórinn hefði gengið úr skugga um lokun hurðarinnar, áður en hann ók af stað. Var eigandi bifreiðarinnar því talinn bera ábyrgð samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941, en rétt þótti vegna ógætni A, að hann bæri hálft tjón sitt sjálfur. Var bifreiðareiganda dæmt að bæta hálft tjón A, sjúkrakostnað, vinnutjón, örorku og þján- ingabætur ...........2..0.00.sss ss 153 A ók bifreið sinni aftan á bifreið B og olli spjöllum á henni. A þótti eiga alla sök á árekstrinum og var dæmt að greiða B fullar bætur. Ekki þótti sönnuð staðhæfing A um, að sumt það tjón, sem hann var krafinn bóta fyrir, stafaði af árekstri bifreiðar B síðar við landfestar á skipi ...............0.0... 0. sess 196 A ók bifreið sinni frá norðri inn á Suðurlandsbraut, sem er aðalbraut, og ætlaði að aka vestur brautina. B ók í sama mund austur braut- ina. Er hann truflaðist af akstri A, beygði hann til hægri, en þá rakst bifreið hans á bifreið A sunnan við ökubrautina. Voru þeir A og B báðir taldir hafa sýnt óvarkárni, og var sök samkvæmt 4. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 skipt til helminga. Spjöll urðu að- eins á bifreið A, og var B dæmt að greiða honum að hálfu við- gerðarkostnað og bætur fyrir afnotamissi ................2...... 203 Herlið Breta og síðar herlið Bandaríkjanna hafði tekið jörð A til afnota. Ríkissjóði dæmt samkvæmt lögum nr. 99/1943 að bæta A öll spjöll á eigninni vegna dvalar nefndra aðilja þar, enda voru ekki leiddar sönnur að spjöllum Breta á eigninni ............ 217, 222 A, verkamaður við uppskipun, varð fyrir meiðslum, er vörur féllu úr vindutaug skipsins. Varanleg örorka A var metin 65%. Slysið var talið hafa orðið fyrir mistök vindumanns, sem starfaði í þjónustu B, er annaðist uppskipunina. Var B dæmt að greiða A fullar bætur fyrir vinnutjón, örorku og þjáningar .............0.00..00. 275 Húseign í Vestmannaeyjum var leigð herstjórn Breta til afnota, en síðar gekk herstjórn Bandaríkjanna inn í leigusamninginn. Eftir að herlið Bandaríkjanna hafði flutzt úr húsinu, krafðist A, eigandi hússins, bóta úr ríkissjóði samkvæmt lögum nr. 99/1943. Voru honum dæmdar bætur, sem hér segir: 1) Vegna spjalla á húsinu, sem ekki urðu talin eðlilegt og venjulegt slit og ekki rakin til dvalar Bretahers í húsinu. 2) Vegna vangreiddrar húsaleigu frá leigutíma Bandaríkjahers. 3) Vegna leigutaps á húsinu, eftir að Bandaríkjaherlið fluttist úr því. Hafði A haldið húsinu óviðgerðu og arðlausu að mestu um alllangan tima, enda taldi hann sér cx Efnisskrá. hafa verið fjárhagslega ofraun að hefjast handa um viðgerð, áður en skaðabætur væru greiddar. Þótti ekki óeðlilegt, að hann héldi húsinu óviðgerðu um tíma af þessum sökum, og voru honum dæmdar nokkrar bætur fyrir tjón hans af því ...........0...... Maður, er beitt hafði konu ofbeldi og haft kynferðismök við hana að óvilja hennar, dæmdur til að greiða henni miskabætur .......... A varð sannur að því að hafa ráðizt að B á götu í Reykjavík og barið hann högg í andlitið. Missti B að mestu sjón á vinstra auga varan- lega, og var örorka hans metin 15%. Var A dæmt að greiða honum bætur fyrir vinnutjón, örorku, þjáningar og óþægindi ............ A talinn bera bótaábyrgð gagnvart B vegna brots á höfundarrétti hans 2... A, aðili einkamáls, krafðist fyrir Hæstarétti miskabóta úr hendi B, málflutningsmanns gagnaðilja hans, vegna ummæla, er B hafði látið falla um ÁA í munnlegum flutningi máls í héraði. Krafa um miskabætur hafði ekki verið gerð fyrir héraðsdómi, og var hún ekki dæmd í Hæstarétti Í refsimáli gegn A var höfð uppi skaðabótakrafa á hendur honum. A var sýknaður af refsikröfunni, en skaðabótakröfunni vísað frá héraðsdómi Skaðabótakröfu í opinberu máli vísað frá héraðsdómi, með því að hún var vanreifuð ................2.22..0...s ss A ók bifreið á götu á eftir B, sem var á reiðhjóli. Er B ætlaði að aka yfir götuna á vegamótum, rakst bifreiðin á hann, og hlaut hann allmikil meiðsli. A og B voru báðir taldir hafa ekið óvarlega, og var sök skipt þannig, að A skyldi bæta B % hluta tjóns hans. Þó var A gert að greiða bætur fyrir spjöll á reiðhjóli að fullu, með því að hann hafði ekið yfir það, eftir að áreksturinn varð. A var dæmt að greiða B að % hlutum bætur fyrir sjúkrakostnað, hjúkrunar- vinnu konu B á heimili hjónanna, fataspjöll, vinnutjón og þján- ingar og óþægindi. Dóttir B hafði ferðast frá Reykjavík til Akur- eyrar til að hitta B, sem talinn var í lífshættu eftir slysið. A var krafinn um greiðslu á ferðakostnaði hennar, en sú krafa var ekki tekin til greina ..........2..0000 00... Í opinberu máli út af bifreiðarslysi var krafizt skaðabóta, en héraðs- dómari gerði hvorki reka að því að leiðbeina kröfuhafa um kröfu- gerð né dæma bótakröfu. Var þetta vítt ...........0000..0. 00. Bifreiðarstjóra, er valdið hafði af gáleysi dauða manns, dæmt að greiða ekkju hans dánarbætur. Við ákvörðun bótanna var höfð til hliðsjónar álitsgerð tryggingarfræðinga .............0..... 0000... Skattar og gjöld. a) Til bæjar- og sveitarfélaga. Árið 1948 var lagt útsvar á A í Reykjavík, en hann taldi sér ekki skylt að greiða útsvar þar, með því að hann ætti lögheimili í Vík í Mýr- dal og þar hefði hann greitt útsvar fyrir árið 1948. A hafði flutzt Bls. 282 333 346 353 389 446 446 451 460 477 Efnisskrá. CXI Bis. til Reykjavíkur í nóvember 1947 og ráðist þá til bæjarsímans, fyrst til undirbúningsnáms í 3 mánuði, en síðan í fast starf. Dvaldist hann í Reykjavík eftir það. Var þessi dvöl hans í Reykjavík talin hafa skapað honum heimilisfestu og útsvarsskyldu þar .......... 162 Lagt var útsvar á A í Reykjavík árið 1948. Hann taldi sig ekki útsvars- skyldan þar, með því að lögheimili hans væri á bæ einum í Reyk- hólasveit. Þar ræki hann bú, og þar dveldist fjölskylda hans. Í mál- inu kom það fram, að A hafði ráðizt úrsmiður til skartgripaverzl- unar í Reykjavík árið 1944 eða 1945 og stundað það starf síðan. Sýndi hann ekki fram á, að hann hefði dvalizt langdvölum utan Reykjavíkur á árunum 1947--1948, sem hér skiptu máli. Var hann því talinn hafa verið útsvarsskyldur í Reykjavík samkvæmt 8. gr. laga nr. 66/1945 .............2%0... ss nn sn 168 Elliheimilið G var krafið um greiðslu fasteignagjalds af húsi í Reykja- vík samkvæmt 1. gr. laga nr. 67/1945. Hús þetta hafði G reist til íbúðar handa starfsfólki sínu, en áður hafði G notað hluta af elli- heimilishúsinu til þeirra þarfa. Var það húsrúm nú notað handa vistmönnum elliheimilisins. Notkun starfsmannahússins var talin nauðsynlegur og eðlilegur þáttur í starfrækslu G. Var G. því talið undanþegið skyldu til greiðslu fasteignaskatts af því samkvæmt 4. gr. nefndra laga ...............000. 00 nn rr 385 b) Stríðsgróðaskattur. Ríkissjóði dæmt að greiða sýslufélagi hluta af stríðsgróðaskatti sam- kvæmt lögum nr. 10/1941 og nr. 21/1942. Mótbára, sem á því var reist, að skipting skattsins hefði um allmörg ár verið framkvæmd með öðrum hætti en lögin ákveða, var ekki tekin til greina ...... 325 Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjöl. Í meiðyrðamáli A gegn B hafði utanríkisráðherra verið gert skylt eftir kröfu B að leggja skjöl nokkur fram fyrir héraðsdómara í trún- aði samkvæmt 1. mgr. 149. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurður héraðs- dómara um framlagningu endurrita var kærður til Hæstaréttar. Eftir að Hæstiréttur hafði kynnt sér skjölin í trúnaði, var úr- skurðurinn staðfestur ............2..00.20 0000 n nn 26 Fyrirsvarsmanni og málflutningsmanni aðilja einkamáls dæmd sekt samkvæmt 4. tölulið 188. gr. laga nr. 85/1936 fyrir að hafa lagt vís- vitandi fram á dómpþingi í héraði skjöl með röngu efni .......... 229 Skuldamál. A reisti hús fyrir B samkvæmt verksamningi, og skyldi B leggja til efni í húsið. A hafði þó pantað frá D hurðir og glugga, en láðist að krefja B um greiðslu fyrir efni þetta, er reikningsskil fóru fram, að smíði hússins lokinni. Síðar neitaði B að greiða andvirðið til CXII Efnisskrá. Bls. D, og varð A þá að greiða það. Krafðist A síðan endurgreiðslu á andvirðinu af B. Með því að B vissi, að hann hafði ekki lagt til efni þetta, og átti að geta séð af reikningum og fylgiskjölum frá A, er reikningsskil fóru fram, að andvirðið væri ekki þar í falið, þá var krafa A tekin til greina ............02.00.0. 0000 enn 51 A, sem hafði haft milligöngu um sölu fisks frá B til D, fær greidda Þóknun úr hendi B fyrir milligöngustarf sitt. B hafði uppi gagn- kröfu vegna vanefnda D, er hann taldi A bera ábyrgð á, en þeirri kröfu var hrundið ..................2.0.0.. neee 60 Héraðsdómi í skuldamáli áfrýjað til staðfestingar .................... 64 A og B höfðu sem verksalar reist raforkuver fyrir D. Þeir fá D dæmdan samkvæmt ákvæðum verksamningsins til að greiða viðbótar- greiðslur vegna kaupgjaldshækkana, meðan á verkinu stóð. Þeir fá einnig dæmt úr hendi D andvirði tækja, sem þeir höfðu lagt fram umfram skyldu samkvæmt verklýsingu, enda hafði D tekið við tækjum þessum og notað þau, þó að hann mætti gera ráð fyrir, að hann yrði krafinn um aukagreiðslu þeirra vegna. Hins vegar var hrundið kröfu A og B um viðbótargreiðslu vegna þess, að þeir hefðu lagt fram verðmeira efni í raforkuverið en ráð hafði verið gert fyrir í verklýsingu, enda höfðu þeir ekki tilkynnt D breyt- ingar þessar frá verklýsingu fyrr en að loknu verki, og D aldrei gengizt undir að greiða kostnaðarauka af þeim sökum. Einnig var hrundið kröfu A og B um greiðslu kostnaðar af ferð, er þeir töldu sig hafa tekizt á hendur til að semja um viðbótargreiðslur við D. Gagnkröfur, er D hafði uppi vegna galla á verkinu, voru ekki teknar tilgreina ..............2..0000 sn 117 Staðfestur héraðsdómur um greiðslu skuldar samkvæmt víxli ........ 172 Háseti sækir útgerðarmann um greiðslu á eftirstöðvum kauptrygg- ingar og orlofsfjár .............00.0..0000 nn 225 A sækir hlutafélag til greiðslu á andvirði véla, er hann hafði afhent félaginu. Með því að A var einn af stofnendum félagsins og and- virði vélanna, rétt ákveðið, nægði ekki til lúkningar á lofuðu hlutafjárframlagi hans, var krafan ekki tekin til greina ........ 229 A hafði falið B hæstaréttarlögmanni innheimtu á skuldakröfu, en síðar svipt hann innheimtuumboðinu. Var A dæmt að greiða B Þóknun fyrir innheimtutilraunir þær, er hann hafði þegar fram- kvæmt .........0. 000 237 Samkomulag hafði orðið með A, sérleyfishafa fólksflutninga með bif- reiðum, og B, gistihússeiganda á viðkomustað bifreiðanna, að bif- reiðarstjórar A fengju ókeypis gistingu og veitingar hjá B gegn því aðallega, að bifreiðar A hefðu viðkomu við gistihús hans. Eftir að B hafði sagt upp samkomulagi þessu, gistu bifreiðarstjórar Á Þó hjá honum um langa hríð, án þess að greiða jafnóðum endur- gjald fyrir gistingu og veitingar. B krafðist síðar í dómsmáli endurgjalds af A og fékk það dæmt frá þeim tíma, er hann hafði sagt upp samkomulaginu .........2.0....s0nsssr tes 428 Efnisskrá. CXIII Bls. A dæmt að greiða andvirði vikublaðs, er hann hafði tekið að sér út- sölu á. Skuldin var orðin meira en fjögra ára gömul, þegar mál var höfðað, en samt ekki talin fyrnd samkvæmt 3. gr. laga nr. 14/1905, þar sem A hafði verið falið blaðið til umboðssölu ........ 438 Skuldaskil. A sótti um aðstoð til skilanefndar samkvæmt lögum nr. 85/1948, sbr. II. kafla laga nr. 100/1948, en var synjað um hana. Tími sá, sem umsóknin var hjá skilanefndinni, ekki talinn með fyrningartíma sjóveðs, sbr. 16. gr. laga nr. 100/1948 .........020000 000. 474 Slökkvilið. Maður braut brunaboða, án þess að hætta væri á ferðum, og gabbaði með því slökkvilið. Var brot hans heimfært til 120. gr. laga nr. 19/1940 ...........22 00 s sr 253 Stefna. H/f A var skrásett á Akureyri, en stjórnendur þess allir heimilisfastir í Reykjavík. Birting stefnu á hendur A fór fram með þeim hætti, að stefnuvottar knúðu á dyr skrifstofu þess á Akureyri, en enginn svaraði, enda var húsið læst. Hittu stefnuvottar engan að máli. Þótti þetta ekki fullnægjandi stefnubirting, og þar sem enginn kom fyrir dóm af hálfu A, er málið var þingfest, var því vísað frá dómi ............2.000 0... 113 Stéttarfélög. Orðið „uppgerðardagur“ í kjarasamningi stéttarfélaga sjómanna og útgerðarmanna skýrt þannig, að þar sé átt við þann dag, er út- gerðarmaður gerir sjómönnum reikningsskil að starfstíma þeirra loknum ...........eese sess 225 Stjórnsýsla. Ríkissjóði dæmt að greiða sýslufélagi hluta af stríðsgróðaskatti sam- kvæmt lögum nr. 10/1941 og nr. 21/1942. Mótbára, sem á því var reist, að skipting skattsins hefði um mörg ár verið framkvæmd með öðrum hætti en lögin ákveða, var ekki tekin til greina ...... 325 Stjórnsýslumenn. Fimmtán mönnum dæmd refsing í opinberu máli fyrir meiðyrði um hreppstjóra í skjali, er þeir höfðu undirritað. Var málið höfðað eftir kröfu hreppstjórans samkvæmt b-lið 242. gr. laga nr. 19/1940 ...........00.0 ner 79 Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgararéttindi. CXIV Efnisskrá. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. aðiljaskýrslur, blóðrannsókn, líkur, mat og skoðun, vitni. a) Í einkamálum. Er A ók bifreið sinni eftir götu, varð árekstur milli bifreiðar hans og bifreiðar B. Taldi A, að B hefði ekið bifreið sinni aftur á bak og valdið árekstrinum. Í skaðabótamáli, er A höfðaði gegn B, tókst A þó ekki að sanna gegn mótmælum B, að bifreið B hefði verið á hreyfingu, þegar áreksturinn varð ..........0.....00.00.0.. Beitt sönnunarreglu 1. mgr. 34. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 og skaða- bótaskylda dæmd, þar sem ekki var sannað, að ökumaður hefði sýnt fulla aðgæzlu og varkárni ...............0.0.00.0..000000. 76, A seldi B fasteign. Af vætti vitna og öðrum málsgögnum mátti ráða, að umtal hefði verið með aðiljum um, að tiltekið lausafé fylgdi með í kaupunum, en sönnur þótti bresta um það, að þeir hefðu orðið ásáttir um kaupverð og að A hefði fallizt á að afsala eignar- - rétti að mununum skilorðslaust í hendur B ..........0..00000 A og B, sem reistu raforkuver fyrir D á árunum 1939—1943, voru taldir eiga samkvæmt ákvæðum verksamnings rétt til viðbótar- greiðslna úr hendi D vegna verðhækkunar á efni, sem lagt var til eftir 12. des. 1941. En með því að þeir færðu ekki sönnur á, hvaða efni þeir keyptu eftir þann tíma né hverri fjárhæð verð- hækkun á því efni hafði numið, frá því að samningur var gerður, þá var ekki unnt að dæma þeim bætur vegna nefndrar verð- hækkunar ........0.0...0...00 0. Í sama máli var D talinn eiga rétt til bóta úr hendi A og B vegna tiltekins galla á raforkuverinu. En þar sem ekki hafði verið leitt í ljós, hversu hárri fjárhæð kostnaður við að bæta úr gallanum mundi nema, var ekki unnt að taka þessa bótakröfu D til greina .. Herstjórn Breta tók jörð A til afnota án samþykkis hans, en síðar tók herlið Bandaríkjanna við jörðinni af Bretum. Ríkissjóður var dæmdur til að greiða A að fullu bætur fyrir spjöll á jörðinni sam- kvæmt lögum nr. 99/1943, þar sem sönnur voru ekki leiddar að spjöllum Breta á eigninni ...............000.0...00 00 217, Er fjárnám var framkvæmt hjá A, þótti sannað með skýrslum aðilja, sem styrktar voru með framburðum vitna, að ýmsir lausafjár- munir á heimili hans væru ýmist eign barna hans eða hjúskapar- eign konu hans ............0..0. 0000 0 nr A hafði með milligöngu kunningjakonu sinnar B komið munum í geymslu hjá D. Eftir að B hafði látizt, fékk D ekkli hennar mun- ina í hendur. Er A krafðist munanna af ekklinum, færði hann nokkrar líkur fyrir því, að B hefði keypt munina af A og goldið andvirði þeirra. En þar sem honum tókst ekki að sanna þessa staðhæfingu, var krafa A tekin til greina ...............0.000.... Bls. 106 117 117 222 364 Efnisskrá. CXV b) Í opinberum málum. Bifreiðarstjóri, er ákærður var fyrir ölvun við akstur, kvað farþegann A hafa veitt sér áfengi, meðan á akstri stóð. A vildi ekki rengja þenna framburð, en kvaðst lítið muna um ferðalagið vegna ölv- unar. Var sök A talin sönnuð .........0.020. 0... en rs nr Bifreiðarstjóri var grunaður um ölvun við akstur. Áfengismagn í blóði hans reyndist 1.74%,. Með tilliti til vitnaframburða þótti samt ekki sannað, að hann hefði verið með áhrifum áfengis ................ Fiskveiðabrot talið sannað með mælingum yfirmanna varðskips, en ákærði játaði ekki sök sína ..........0.0000000 0000... 66, 158, Í meiðyrðamáli þóttu ákærðu ekki hafa fært sönnur á réttmæti um- mæla sinna ...........0.0.0.s 0 nn Fiskveiðabrot sannað með mælingum varðskips og játningu sak- bornings ...........000000 00 Tvö vitni kváðust hafa keypt áfengisflösku af bifreiðarstjóra tiltek- innar bifreiðar að kvöldi tilgreinds dags. Sannað var, að A hafði ekið bifreiðinni þetta kvöld, en hann neitaði eindregið að hafa selt áfengi. Ekki könnuðust vitnin við A, er þau sáu hann á dómþingi. A hafði áður orðið sannur að ólöglegri sölu áfengis. Þótti sök hans sönnuð með framburði vitnanna ........00.00 000. n ne Ekki þótti sannað með tilliti til vitnaframburða, að A bifreiðarstjóri hefði verið undir áhrifum áfengis við akstur, enda þótt áfengis- magn í blóði hans reyndist 1.24% ......2.2.00000 00 nn err A var staddur að næturlagi mjög ölvaður í herbergi konu einnar, B, og voru þau þar tvö ein. B ákærði A síðar fyrir ofbeldi og nauðg- unartilraun. A taldi sig ekki muna, hvað gerzt hefði. Með skýrslu B, áverkum á henni og fleiri atvikum þótti í ljós leitt, að A hefði haft kynferðismök við hana að óvilja hennar. Hins vegar þótti varhugavert að telja sannað, að það hefði verið ásetningur A að koma fram samförum við B að henni nauðugri .......0.0.000.0... A var barinn niður að honum óvörum á götu, og þekkti hann ekki árásarmanninn. B skýrði kunningjum sínum tvívegis frá því, að hann hefði barið A. Fyrir dómi kvaðst B þó ekki muna til þess, að hann hefði framið árásina, en sagðist hafa gengizt við verkn- aðinum í rælni. Með tilliti til allra atvika þótti sök B sönnuð .... Skipstjóri á fiskibát talinn sannur að ólöglegum veiðum í landhelgi með skýrslum 5 vitna, en sjálfur neitaði hann sök sinni .......... Með skýrslu 4 ára gamallar telpu og ýmsum atvikum máls þótti sannað, að A hefði lokkað telpuna inn í herbergi sitt og haft kyn- ferðismök við hana. Á neitaði hins vegar sök sinni .............. Tvö vitni báru, að A bifreiðarstjóri hefði selt beim áfengi. Vitnin reyndust mjög reikul í framburði sínum og tvísaga um veigamikil atriði. Þótti sök A ekki sönnuð gegn eindreginni neitun hans .... Á var einn að kvöldi dags í bát, sem lá við bryggju í Vestmannaeyjum. A neytti þar áfengis, kveikti upp eld í eldavél og reykti vindlinga. Lítilli stundu eftir að A var farinn úr bátnum, kom eldur upp í Bls. 56 ál 79 103 170 181 333 346 379 395 441 CXVI Efnisskrá. Bls. honum. Þótti sannað, að A hefði valdið eldsuppkomunni, og var honum metið það til óvarkárni ............0.0...00000 466 Tilraun. Maður braut að næturlagi hurð að herbergi konu einnar í því skyni að ryðjast inn til hennar, en ekki tókst honum að komast inn Í herbergið. Var honum dæmd refsing samkvæmt 231. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ..................0.0.0... 0 333 Tómlætisverkanir. Sjá aðgerðaleysisverkanir. Traustnám. Hinn 1. sept. 1945 afsalaði A tilteknum fasteignum til B. Hinn 14. okt. 1946 afsalaði B þessum sömu eignum til D, en í því afsali var tekið fram, að vélar og fleira lausafé þar á staðnum fylgi með í kaupun- um. Á, sem átt hafði lausaféð, neitaði því, að það hefði fylgt með í kaupunum til B. Er D vildi sækja lausaféð í hendur A, tókst honum ekki að sanna eignarrétt sinn að því, og er tekið fram, að D hafi ekki öðlazt rétt fyrir traustnám ..............00....... 106 A seldi B nokkrar sauðkindur, er hann hafði á leigu frá D. D taldi söluna óheimila og vildi heimta sauðkindurnar úr höndum B í innsetningarmáli. A hafði verið heimilt samkvæmt leigusamn- ingnum við D að selja einstaka gripi af leigufénu gegn því að fylla aftur í skarðið. Sala A til B var ekki talin hafa verið óeðlileg ráðstöfun, eins og á stóð. Þessi atriði ásamt fleira veitti B ástæðu til að ætla, að A væri í rétti sínum, er hann seldi honum sauð- kindurnar, og voru engar líkur færðar fram í málinu gegn grand- leysi B. Var kröfu D því hrundið ...............0...000.00.0 200 Tryggingar. Bifreiðarstjóri, er stundaði mannflutninga og átti bifreið sína sjálfur, sagður skyldur að kaupa tryggingu samkvæmt 8. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941. Hann var og tryggingarskyldur samkvæmt 46. gr. laga nr. 50/1946 og sagður njóta allra réttinda, sem þau lög veita um slysabætur. Var honum þá og skylt að greiða full iðgjöld, svo sem þau eru ákveðin í 112. og 113. gr. síðarnefndra laga .............. 248 A, verkamaður við uppskipun, varð fyrir slysi í vinnu hjá B, er ann- aðist uppskipunina. Slysið stafaði af mistökum manns, er var Í þjónustu B, og var B dæmt að greiða A slysabætur. Trygginga- stofnun ríkisins og Sjúkrasamlag Reykjavíkur höfðu goldið A bætur. Kröfðust stofnanir þessar endurgreiðslu bótanna í héraði úr höndum B. Kröfunni var hrundið, með því að B yrði ekki talið slysið hugrænt til sakar. Málinu var ekki áfrýjað, að því er kröfur stofnananna varðaði ....................2.02..2..0.0 ss 275 Nótabátar og nót A voru vátryggðar hjá B. A taldi algert tjón hafa Efnisskrá. CXVII Bls. orðið á munum þessum hinn 21. ágúst 1948. Með stefnu 3. sept. s. á. höfðaði A mál gegn B til greiðslu vátryggingarbóta. Hinn 4. sept. s. á., er málið var þingfest, greiddi B þær bætur, sem það taldi sér skylt að greiða. B var í héraði sýknað í málinu af frekari greiðslu, en dæmt að greiða A málskostnað, með því að það hefði ekki boðið fram greiðslu, fyrr en eftir að mál var höfðað. Sam- kvæmt vátryggingarskírteininu skyldi greiðsla fyrir algert tjón fara fram „venjulega 2 mánuðum eftir, að nauðsynlegar sannanir eru fyrir hendi“. Samkvæmt þessu taldi Hæstiréttur B ekki hafa bakað sér skyldu til greiðslu málskostnaðar með drætti á greiðslu vátryggingarfjárins ...........000000.. 000 nn rns 303 Umboð. Rafveitunefnd kaupstaðarins Ó samdi við A og B um endurgjald fyrir raforkuver, er þeir Á og B reistu fyrir Ó. Síðar varð ágrein- ingur með aðiljum um, hvernig skýra bæri tiltekið ákvæði samn- ingsins. Taldi Ó sína skýringu vera í samræmi við umboð rafveitu- nefndarinnar, sem A og B hefðu séð, þegar samið var. Skýring A og B þótti hins vegar hafa meiri stoð í orðalagi samningsins, og með því að Ó hafði ekki tilkynnt þeim A og B, að hann teldi nefndina hafa farið út fyrir umboð sitt, heldur þvert á móti með framkomu sinni vakið traust þeirra á því, að samið hefði verið, eins og þeir héldu fram, þá var skýring þeirra Á og B lögð til grundvallar í málinu ............0.000 eee nnnnen 117 Í sama máli hafði Ó falið tveimur mönnum að meta, hversu hárri fjár- hæð viðbótargreiðslur til A og B ættu að nema, og komust þeir að tiltekinni niðurstöðu. Þeir A og B töldu Ó bundinn við þessa niðurstöðu, en m. a. af því, að menn þessir höfðu ekkert umboð frá Ó til að semja við A og B, var málsástæða þessi ekki tekin til greina ..........0.000 00 117 Umboðssala. A hafði verið söluumboðsmaður fyrir vikublaðið F. Krafa á hendur A vegna umboðssölunnar ekki talin fyrnast samkvæmt ákvæðum 3. gr. laga nr. 14/1905 ........0..000..eesnðnrennn ner 438 Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Upptaka eignar. Upptaka dæmd á afla og veiðarfærum skips, sem verið hafði að ólög- legum veiðum í landhelgi ..............0...0.0... 66, 103, 158, 379, 471 Ólöglegur ágóði gerður upptækur í máli út af broti gegn gjaldeyris- löggjöf og verðlagslöggjöf ..........00.000000000 00 en nennu. 184 í refsimáli út af broti á gjaldeyrisákvæðum var ólöglegur ágóði gerður upptækur .......00000e0nssen seen 418 CXVIII Efnisskrá. Bls. Úrskurðir. Einkamáli frestað í Hæstarétti og aðiljum veittur kostur á öflun frekari gagna ....:1..2.0000.00 05 157, 179, 415 Úrskurður um framhaldsrannsókn í opinberu máli .............. 228, 342 Útburðargerðir. Sbr. húsaleiga. Með úrskurði fógeta hafði A verið gert skylt að rýma húsnæði sitt. Eftir það fluttist hann úr húsinu og skilaði lyklum þess án fyrir- vara. Þótti áfrýjun A á úrskurðinum síðar ekki geta samrýmzt þessum athöfnum hans, og var málinu því vísað frá Hæstarétti.. 164 A, leigutaki íbúðar í húsi B, fluttist til Ameríku árið 1943, en sam- komulag varð við B um, að S skyldi hafa afnot íbúðarinnar, meðan A væri fjarverandi. S fluttist úr íbúðinni árið 1946, og leigði ekkja B þá F íbúðina, enda var þá enn óráðið um heimkomu A. Árið 1948 er Á var aftur kominn til landsins, taldi hann leigusamning sinn enn í gildi og krafðist útburðar á F, en beindi einnig málinu gegn ekkju B. Talið var, að eins og á stóð hefði leiguréttur A fallið niður, er S fluttist úr húsinu. Var útburðarkröfunni því hrundið .. 241 Leigutaki, er hafði spilavíti í íbúð sinni, talinn hafa brotið svo gegn skyldum sínum gagnvart leigusala, að útburði ætti að varða .... 328 Leigusali krafðist þess með tilvísun til 1. gr. laga nr. 39/1943, að leigu- taka yrði gert skylt að flytjast úr leiguíbúð á 1. hæð húss í kjall- araíbúð í húsinu. Með því að ekki var talið, að kjallaraíbúðin kæmi leigutaka að sömu eða svipuðum notum og íbúð sú, er hann hafði tekið á leigu, var kröfunni hrundið ...............0..0000.... 343 Úrskurður í útburðarmáli ómerktur, með því að fógeta og fulltrúa hans, sem með málið fór, bar að víkja sjálfkrafa úr dómarasæti í málinu .............00000. 0000 382 A, leigutaki íbúðar, krafðist þess, að B, leigutaki annarrar íbúðar í sama húsi, yrði borinn út úr húsnæði sínu vegna óhæfilegrar framkomu gagnvart A og eiginkonu hans. A var ekki talinn hafa fært nægar sönnur á sakaratriði þau, sem útburðarkrafan var reist á, og var henni því hrundið ...............0.....00.. 0000. 389 Útivist aðilja. 1. Áfrýjandi sótti ekki dómþing. Útivistardómur .............0.00.... 44, 45, 102, 103, 181, 247, 248, 324, 376, 377, 378, 379, 440, 4TT 2. Útivist stefnda. Mál flutt skriflega samkvæmt 1. tölul. 38. gr. laga nr, 112/1935 .........0..0002 00 64, 179, 438, 463 3. Ákvæði 27. gr. laga nr. 112/1935 taka ekki til þess, er útivistar- dómur gengur í máli vegna þess, að áfrýjandi sækir ekki dóm- þing .......0000 00 46 4. Stefndi kom ekki fyrir dóm í héraði, enda þótt honum væri lög- lega stefnt, og voru kröfur stefnanda teknar til greina sam- kvæmt framlögðum skjölum. Stefndi áfrýjaði málinu. Þótti reglan um afdráttarlausan málflutning ekki eiga að fyrirmuna Efnisskrá. CKIX honum að koma að nýjum gögnum í Hæstarétti samkvæmt novaleyfi .............00.0 nan Valdstjórn. Sjá stjórnsýslumenn. Vangeymsla. Sjá aðgerðaleysisverkanir. Varðhald. Sjá refsingar. Vátrygging. Sjá tryggingar. Veð. Sjá lögveð, sjóveð. Veiði. Sjá lax- og silungsveiði. Verðlagslöggjöf. Í reglum, er verðlagsyfirvöld höfðu sett 11. marz og 6. okt. 1943, var ákveðið, að aðili, sem rekur verzlun hér á landi, en hefur umboðs- mann erlendis til að annast þar vörukaup fyrir sig, megi bæta allt að 5% af kaupverði vöru við verð hennar, eftir að álagningu hafi verið bætt við kostnaðarverð, enda séu sýnd skilríki fyrir því, að umboðsmaðurinn hafi annazt kaup vörunnar. Rannsókn leiddi í ljós, að hlutafélag, sem rak heildverzlun í Reykjavík og hafði umboðsmann til vörukaupa í New York, hafði lagt fyrir stjórnvöld verðlagsmála reikninga, er fólu í sér hærri álagningu en leyfð var samkvæmt áðurgreindum reglum. Auk þessa hafði félagið ekki dregið frá kaupverði vöru á vörureikningum umboðs- laun, sem erlend fyrirtæki höfðu fært félaginu til tekna, og söfn- uðust þannig fyrir innstæður í dollurum, er félagið ráðstafaði án heimildar frá gjaldeyrisyfirvöldum. Var A, framkvæmdarstjóra og stjórnarformanni félagsins, dæmd refsing samkvæmt lögum nr. 3/1943 og nr. 1/1943 svo og reglugerðarákvæðum samkvæmt nefndum lögum. Þá var og ólöglegur ágóði félagsins gerður upptækur .......0...200. sn eðr Verkalýðsfélög. Sjá stéttarfélög. Verksamningar. Sjá samningar. Verzlun. A, sem hafði milligöngu um sölu fisks frá B í Reykjavík til D í Eng- landi, fær dæmda þóknun fyrir milligöngustarf sitt úr hendi B. Gagnkrafa B vegna vanefnda af hálfu D, sem hann taldi A bera ábyrgð á, ekki tekin tilgreina ...........200000 0000 nn nn. Framkvæmdarstjóra hlutafélags, er rak heildverzlun, dæmd sekt fyrir brot gegn verðlagslöggjöf og gjaldeyrislöggjöf. Ólöglegur ágóði Bls. 184 60 CXXK Efnisskrá. Bls. gerður upptækur hjá félaginu ....................0.00.0000.0.... 184 Krafa á hendur A vegna umboðssölu á vikublaði ekki talin sæta fyrn- ingu samkvæmt 3. gr. laga nr. 14/1905 ..............0....0.0.0. 0. 438 Vettvangsmál. Í máli út af veiðirétti í vötnum var deilt um takmörk vatnasvæðis. Sagt, að héraðsdómara hefði borið að nefna samdómendur og fara með málið samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 ................ 212 Vextir. Krafizt 5% ársvaxta og þeir dæmdir .................... 76, 225, 282, 451 Krafizt 6% ársvaxta og þeir dæmdir .................. 51, 60, 64, 117, 153, 172, 196, 203, 207, 217, 222, 237, 275, 325, 346, 399, 428, 438, 474, 477 Vaxta krafizt frá sáttakærudegi eða stefnuðegi ................0..... er 76, 117, 153, 207, 217, 222, 225, 275, 282, 325, 399, 451, 474 Í skaðabótamáli út af bifreiðarslysi var krafizt vaxta frá slysdegi og beir dæmdir frá þeim tíma ..................0..0.00 0 203, 477 A hafði barið B og bakað honum líkamstjón. Í refsimáli á hendur A voru B dæmdir vextir frá þeim degi, er krafan var lögð fram á dómþingi ...............00..00 346 Vaxta krafizt frá næstu áramótum eftir að krafan stofnaðist og þeir dæmdir frá þeim tíma ...........0000000.0....... 60, 196, 237, 428, 438 A, sem greiddi skuld, en átti framkröfu á B, fær dæmda vexti úr hendi B frá þeim tíma, er hann greiddi skuldina ................ 51 Viðskiptatilkynningar. Sjá aðgerðaleysisverkanir. Vinnusamningar. Samkvæmt samningi stéttarfélags sjómanna og útgerðarmanna um kaup og kjör á síldveiðum skyldu sjómenn hafa kaup frá lögskrán- ingardegi til uppgerðardags. A var lögskráður háseti á skip B 3. júlí 1948, en afskráður úr skiprúmi hinn 20. ágúst s. á. Með því að B gerði A ekki reikningsskil, höfðaði A mál gegn honum með stefnu 30. sept. s. á. og krafðist kaups frá 3. júlí til 18. sept. Var krafan tekin til greina, enda ekki talin ástæða til að lækka fjár- hæð hennar samkvæmt 35. gr. laga nr. T/1936 .................. 225 Sjómaður fær dæmdan sjóveðrétt til tryggingar kaupkröfu sinni sam- kvæmt 2. tölul. 236. gr. sbr. 243. gr. laga nr. 56/1914 .............. 474 Vitni. Skýrsla tekin af 9 ára gömlum dreng um atvik að slysi, sem hann varð fyrir .......0..00000000enrsrs ss 9 A læknir hafði stundað B í sjúkdómi, er leiddi hann til bana. Í einka- máli var A spurður um það sem vitni, hvort hann hefði gert B eða eiginkonu hans ljóst, að B ætti skammt eftir ólifað, og ef svo var, þá hvenær. Á taldi sér ekki skylt að svara spurningunni og Efnisskrá. CKXKI Bls. bar fyrir sig ákvæði 10. gr. laga nr. 47/1932 um þagnarskyldu lækna. Dómstólar töldu spurninguna ekki lúta að slíkum einka- málum, sem um ræðir í nefndri 10. gr. og var Á því gert skylt að svara SPUFNINgUNNI .........0..0.0 0. nn nn 4 Í lögregluréttarprófum út af grun um ólöglegar fóstureyðingar bar læknir sem vitni, að hann hefði orðið áskynja um, að fóstri mundi hafa verið eytt ólöglega, en ekki vildi hann gefa upp nafn viðkom- andi konu eða kvenna, þar sem hann væri bundinn þagnarskyldu samkvæmt 10. gr. laga nr. 47/1932. Lækninum var talið óskylt að gefa vitnaskýrslu um þetta efni, þar sem honum hefði verið trúað fyrir vitneskju um það í læknisstarfi og, eins og á stóð, væri ekki nægilega rík þjóðfélagsleg nauðsyn til að rjúfa þetta trúnaðarsamband sjúklings við lækni sinn .............. 149, 150, 152 Tvö vitni kváðust hafa að kvöldi tiltekins dags keypt áfengisflösku af bifreiðarstjóra ákveðinnar bifreiðar. Það kom í ljós, að A hafði ekið bifreiðinni umrætt kvöld. Er vitnin sáu A á dómbþingi, könn- uðust þau eigi við hann. Þrátt fyrir neitun A, var hann dæmdur sekur samkvæmt skýrslu vitnanna ......0.2.000000 000... nn... 170 Skýrslur vitna um sama málsatvik ósamhljóða .......00.0000.000.... 196 Vitni kveðst hafa verið ölvað, þegar atvik það gerðist, sem það var krafið vættis um. Virðist ekkert hafa verið lagt upp úr vætti þess 346 Skipstjóri fiskiskips dæmdur sekur um ólöglegar veiðar í landhelgi samkvæmt skýrslum 5 sjómanna, er fóru á vélbát til að athuga stað og athafnir fiskiskipsins ..........0.0.000.00env nennt. 379 Fjögra ára gömul telpa varð fyrir því, að fullorðinn karlmaður hafði kynferðismök við hana. Eftir að telpan hafði nokkrum sinnum verið spurð um atvik að atburði þessum, taldi læknir, að skaðlegt mundi vera fyrir andlega heilsu hennar, að hún yrði yfirheyrð frekar. Frásögn telpunnar var mikilvægt sönnunargagn í málinu í sambandi við önnur gögn þess ......0.000. seen eens 395 Samkvæmt skýrslu vitnis mátti ætla, að það kynni að hafa gerzt brotlegt við refsilög í sambandi við atvik þau, er það bar um. Fundið var að því, að vitnið var eiðfest .........02.2.000000.0..0.. 404 Við rannsókn máls út af grun um ólöglegar veiðar skips í landhelgi var að því fundið, að ekki voru eiðfestir skipverjar skips þessa, þeir sem eiðfesta mátti að lögum .........20000000 0000... 0... 432 Tvö vitni báru það, að þau hefðu keypt áfengisflösku af A bifreiðar- stjóra. A neitaði broti sínu. Vitnin voru mjög reikul og jafnvel tvísaga í framburði sínum, enda voru þau mjög ölvuð, þegar salan átti að hafa farið fram. Þótti ekki fært að eiðfesta vitnin. Var sök A ekki talin sönnuð ...........0.00..0eenner renn 441 Er bifreið ók á hjólreiðamann á götu, sat A í framsæti hjá bifreiðar- stjóranum. Skýrsla hans um atvik að slysinu braut í bága við sannaðar staðreyndir málsins og þótti því ekki geta staðizt ...... 451 CXKII Efnisskrá. Víxlar. Synjað um frestveitingu í víxilmáli ..................00..0000. 111 Höfðað var víxilmál á hendur A í héraði, en hann kom þar ekki fyrir dóm. Var honum dæmt að greiða víxilinn. A áfrýjaði málinu og krafðist ómerkingar þess og frávísunar frá héraðsdómi, þar sem skjal það, sem dóms var krafizt um, væri ekki víxill að lögum. Það kom fram fyrir Hæstarétti, að vegna skuldaskipta A og fram- kvæmdarstjóra eins, B, hafði A ritað nafn sitt á stað samþykkij- anda á víxileyðublaði og afhent B það, en B ritaði víxilinn að öðru leyti til ráðstöfunar útgefanda, þó svo, að nafn útgefanda var óritað. Kannaðist A við, að fjárhæð víxilsins væri rétt og að hann skuldaði hana. Næst gerðist Það, að B framseldi D rétt sinn samkvæmt víxilblaðinu, en D ritaði síðar nafn sitt undir sem út- gefandi víxilsins og höfðaði málið gegn A. Talið var, að í ritun samþykkis á víxilblaðið hafi falizt af hendi A heimild til handa B og beim, sem hann kynni að framselja rétt sinn, til að rita nafn útgefanda og neyta víxilréttar á hendur A sem samþykkjanda. Var skjalið samkvæmt þessu talið víxill og kröfu A hrundið .... 172 Vörumiðlun. Sjá kaup og sala. Yfirvöld. Sjá dómarar, stjórnsýslumenn. Þagnarskylda. Sjá vitni. Ærumeiðingar. Úrskurðað í kærumáli um skyldu ráðuneytis til framlagningar opin- berra skjala í meiðyrðamáli ........................000 0 26 Skjal, sem 234 íbúar K-hrepps höfðu undirritað, var lagt fram á sýslu- nefndarfundi 7. júní 1948. A, hreppstjóri K-hrepps, taldi ummæli í skjalinu meiðandi fyrir sig. Hinn 15. des. 1948 krafðist hann opin- berrar málshöfðunar gegn undirskrifendum skjalsins, en seinna takmarkaði hann málssóknarkröfuna við 15 nafngreinda menn úr hópi undirskrifenda, og tók ákæruvaldið kröfuna þannig breytta til greina. Var saksóknin talin heimil, sbr. 27., 29. og b-lið 242. gr. laga nr. 19/1940. Ýmis ummæli skjalsins voru sögð ærumeiðandi og móðgandi og varða við 234. og 235. gr. laga nr. 19/1940. Voru sakborningar ekki taldir hafa réttlætt þau. Var þeim öllum dæmt að greiða sekt til ríkissjóðs og kostnað af birtingu dómsins. Hin meiðandi ummæli voru ómerkt .............0. 020... 79 Hæstaréttarlögmanni dæmt að greiða sekt vegna meinyrða um aðilja máls í munnlegum málflutningi í héraði ...1.....0.....0...0%.0... 389 Örorkubætur dæmdar ...........0.0.0.0. 0. 76, 114, 153, 275, 346 Efnisskrá. CXXIII Bls. Öryggisgæzla. Mál A, er dæmd hafði verið öryggisgæzla, var að nýju lagt undir úr- skurð dómstóla samkvæmt 62. gr. laga nr. 19/1940. Hæstiréttur úrskurðar um öflun framhaldsgagna í því máli .......00...00.00... 228 Á tímabilinu frá 12. maí 1948 til 2. júní s. á. lagði A eld í mörg hús í Reykjavík auk annarra smærri brota. Afbrot sín framdi A jafnan ölvaður að næturlagi. Samkvæmt álitsgerð geðveikralæknis, sem læknaráð lýsti sig samþykkt, var A, þegar hann framdi afbrot sín, haldinn geðtruflunum, sem stöfuðu af þremur samverkandi orsök- um, þ. e. sefasýkisupplagi, bráðri heilabólgu og áfengiseitrun. Voru geðtruflanir þessar taldar hafa verið á því stigi og þess eðlis, að ekki væru efni til að dæma honum refsingu, sbr. 15. gr. laga nr. 19/1940. Þegar dómur gekk í Hæstarétti, hafði A batnað heila- bólgan. En samkvæmt áliti geðveikralæknis, er læknaráð hafði staðfest, mátti ætla, að áfengisnautn gæti ávallt orsakað afbrigði- lega hegðun A. Var honum því dæmd öryggisgæzla samkvæmt 62. gr. laga nr. 19/1940 .........0....0 00 0nn nn 253