II. NAFNASKRÁ. A. Einkamál. Akureyrarkaupstaður .........2..000000 0000... 75, 176, Arnþrúður Guðjónsdóttir ...........20.2.00 000. sn ss Axel Halldórsson ..........20.000. en ve ss Ágúst Bjarnason ...........0..00000.s sn Árnason, Pálsson €r Co. h/f ......0000000 0. 66, 211, Ársæll Jónasson ...........0.0.00 0 enn Ársæll Jónasson f. h. Kjötbúðar Vesturbæjar .................. Ásbjörn Guðmundsson ..........20.0... 0. Ásbjörn Magnússon ............2..000 00. Ásmundur Guðmundsson, Reykjavík .......0..2000.0... 184, 715, Ásmundur Guðmundsson frá Helgavatni ................ 504, Ástríður Guðjónsdóttir ..........0.00..200.. 0. Baldvin Einarsson .........22..2200.n ss Bára nr. 2, stúka í Vestmannaeyjum .........00 00.00.0000... Beinteinn Bjarnason .........020.0... s.n Benedikt Gíslason ...........22.020 0... sn 504, Bergsteinn Jónasson .........000000 vn Berndsen, Ewald .............0000. 0. sn ss 66, 184, Berndsen, Sigurður ...........00000... ss sen Bjarnarson, Sophy, dánarbú .........0.0000 0... se se Bjarnarson, Vilhjálmur ...........00200 00. ess sr sr Björgvin h/f .............0.20 000. sn Borgardómarinn í Reykjavík ............000000. 0... nn Borgarfógetinn í Reykjavík ..........20.20000 000 sver Byggingafélagið Smiður, þrotabú ..........00000000 0000... Byggingafélagið Stoð ..........20200.0. 0. sn ss 202, Byggingarsamvinnufélag starfsmanna ríkisstofnana .......... Byggingarfélag starfsmanna Strætisvagna Reykjavíkur ...... Bæjarútgerð Hafnarfjarðar ..............2.000000 00 0000 Davíð Jóhannesson .........0.00.0ns ss Davíð Jóhannesson, dánarbú ..........20000 00 0n enst Edwald, Sigrún ...........0.0020 0. vn sn o12, Einar Árnason ...........000000 0. e rr Bls. 431 481 651 427 716 698 537 561 ert 397 698 651 116 t14 95 95 625 308 T14 437 714 594 KVI Nafnaskrá. Bls. Einar Eiríksson ..................0.000 0000 413 Einar Þorgilsson ér Co. h/f ............00. 0000. 397 Eiríkur Guðbjartur Ásgeirsson ................... 367 Eiríkur Jónsson .............0......0 2 651 Elín Jónsdóttir .....................0200. 00 105 Ellerup, Johan ................0.. 0. 501 Erl. Blandon ét Co. .........0.0000. 0 115 Erlendur Guðmundsson ............... 000... ss as Erlingur h/f ................0 0000 3 Eyjólfur Guðmundsson, dánarbú ........0..000000 00 451 Faxaborg h/f ............00.2.0. 00. 523 Félag útvarpsvirkja Í Reykjavík ...............0.0..0.0....... 321 Fjeldsted, Sæmunda Jónsdóttir ...........00.....0.0... 372 Fjölsvinnsútgáfan ................. 02.00.2000 517 Fossberg, G. J. h/f ..............2 0. 665 Garðar Vigfússon ..................00. 20 19 Geirþrúður Bjarnadóttir ...........000.0.00. 000! ;. 554, 698 Georg Gíslason, dánarbú ..........0..00..20 0000 572 Gísli Gíslason .................0... 651 Gísli Halldórsson ...................00.. 0 át Gísli Halldórsson h/f ................00. 2. áT1 G. J. Fossberg h/f ..............0... 0... 665 Goði h/f ............0.. 000. 340 Guðbjörg Kristjánsdóttir ................0.000..0..0.0. 0. 316 Guðjón Jónsson .........0...00.0 0... 66 Guðjón Kr. Kristinsson ..............0.... 0... 3 Guðmundur Eyjólfsson ...........2..... sn sens 481 Guðmundur Gíslason f. h. Erlends Guðmundssonar ............ 281 Guðmundur Jensson .........20..0.0 nes 138 Guðmundur Kristjánsson ..........0.....20..0 0. 631 Guðmundur Sigurðsson, dánarbú .........0000000 0000... 504, 698 Guðmundur H. Þórðarson .. 67, 99, 209, 219, 281, 282, 470, 500, 501 Guðrún Hrönn Ólafsdóttir ........0.0...00.00.00000.00. 0 700 Guðrún Ólafsson ............2 02... 691 Guðrún Þorgrímsdóttir ..................000. 00. 431 Guðvarður Vilmundarson, þrotabú ...............0 0000. 241 Gunnar A. Pétursson .........0....000 0. 443 Gunnar Sigurmundsson .............0020 0. 651 Gunnar Auðunn Stefánsson .........0..00000. 0 25 Gunnar Steingrímsson ..............2. 0000 .0 nr 708 Gústaf A. Sveinsson f. h. A. E. Sörensen ..............0.00..... 512 Hafdal, Gunnar S...........2.2....s ss 176 Hafnarfjarðarkaupstaður ...............2. 0000. 316, 337 Hafnarsjóður Reykjavíkur ...............000...0 00. 616 Hafnarsjóður Vestmannaeyja .............000020.0 00... 0... 556 Hafstað, Árni J. ............000.0. 0. 195 Nafnaskrá. xXvIl Hafstað, Halldór ....................00.. 0... Hafstað, Haukur ..............0......000 00. Hafstað, Sigurður .,..........0..0.00.00.. 0. Hall, Gunnar ............000.0.0.. ö71, Hallberg Halldórsson ................000. 0 Halldór Kr. Halldórsson Halldór Jónsson Hallgrímur Pétursson Haraldur Teitsson Haukar h/f ..........0.0..0. Helgi Benediktsson „..........0.0...00... 151, Hjálmar Jónsson sr Hofshreppur Holtahreppur Huginn h/f Högni Gunnarsson ............000.0.. 0. 512, í Högni Jónsson ...........0..0..00. 0. ö71, Hörður Ólafsson .................000.. 00 Hörður Runólfsson Ingólfur Gíslason ................00..0..00. Ingvi E. Bernharðsson ÍS BÆ Ll Ísafoldarprentsmiðja h/f ...........0.0..... 215, Ísbjörninn h/f .............000.00. Jakob Guðmundsson Jóhann Friðriksson Jóh. Karlsson á Co Jóhannes Jónsson Jón J. Barðason Jón Guðjónsson ................0.0 0. Jón Kjartansson ..........0...000000 00. 554, Jón Sigurðsson kaupmaður ...........0..0.00..00.. 0 Jón Sigurðsson útgerðarmaður Jón Rósberg Stefánsson ..............0....0.. Jón Steingrímsson 554, Jóna Sigríður Steingrímsdóttir ............0.00.0.0000..0 Jónas Gíslason ................0....00. 443, Jörundur Jörundsson ...........0.00.00000 0 K, sóknaraðili barnsfaðernismáls ...........0.0.00000000.. Karl D. Pétursson ...........0.0.....0..0 0 443, Bls. 195 195 KVI Nafnaskrá. Bls. Keilir h/f ...........0000.00ns nes 427, 648 Kjötbúð Vesturbæjar ..........0.02000000. 0... sess 499 Klein, Theodore f. h. Ladislav Sas .........20.00.0..0... 0... 0... 224 Knudsen, Ósvaldur ........0..0000.00sse rss 443 Kol ér Salt h/f ........000000e0sss sn 616 Konráð Ó. Sævaldsson .........000.00se 64 Kornelíus Jónsson .....0..0000.e0esssesss ss 348 Kristinn Guðmundsson .......2.0.0.0.ssss en 281 Kristinn Stefánsson f. h. stúkunnar Báru nr. 2 ......00000... 67t Kristján Bjarnason ........0000.0... ss ss sn 481 Kristján Eiríksson .........00000..s ess gt Kristján Erlendsson ........2.000000 nv seven 437 Kristján Jóhannsson ........00000.sssssss ss 367 Kristján Kristjánsson ..........000.00. 0. sn sess 114 Landbúnaðarráðherra f. h. ríkisins ..........00.0.0.....0.0.% 108 Landmannahreppur ...........20000000 00 vesr 108 Laxdal, Inger .........002000.00.. ss ess 413 Lárus Ársælsson ...........enesssss sn 651 Leifur E. A. Sigurðsson ........000.00ns0 ss 187 Lena Pálsson .........0..ssess ss 579 Loftleiðir h/f ..............0000..e see 32 Lúðvíg Eggertsson ........0.00sesne ns 39 Magnús Helgason ...........000.0 0... ss sn 184, 716 Magnús Kjartansson, dánarbú ...........0000 0000 nn nn 528 Magnús Pálsson .......2.0..0..sssseess sr 383 Magnús Vigfússon .........00.eee sess 310 Málmiðjan h/f ..........2.000.00. 0... 184, 715, 716 Manfred e/s, eigendur og vátryggjendur ...........00.00...... 586 Margrét Helgadóttir ............2000..0000v eeen 537 Miðstöðin h/f .............0...0..0.. s.n 665 Nielsen, Kristján .............0.200 000. nven ser 389 Nielsen, Sigríður ...........000....s eneste 389 Njörður h/f ...........22000. 0. nes 16 Núpur h/f ........0.00.0nser ss 334 Nærfataverksmiðjan Lilla h/f...........220200 0000... 00.. öt1, öðl Olíufélagið h/f .............0200.0... ss 674 Olíuverzlun Íslands h/f ............0.000 00. sv rn 496 Ólafsson, Guðrún ..........2.0000.. sr 691 Ólafur Magnússon ........00...eenesrsssr rr 691 Ólafur Pétursson ...........eeessesr ser 540 Óskar Benjamínsson ..........0.... 0... 280 Óskar Anton Sveinsson ...........eesssssr sr 134 Páll Guðbjartsson .........0000000.. 00 s.s 38 Pálsson, Lena .......00.000se ess 579 Pétur Þorsteinsson .........20020.00s esne 66 Póst- og símamálastjórnin ..........0.00000 0... a. 321, 651 Nafnaskrá. KIX Bls Pöntunarfélagið á Grímsstaðaholti, skilanefnd ................ 67 Ragnar Blöndal h/f ........00002.0 ee eenanene renn. 571, 591, 631 Ragnar Gíslason ........0.0.000 ee ert sterar 575 Ragnar Halldórsson .........00000e nennti 281 Rangárvallahreppur .......0000.0 00 eeen enensntnrnen sn 108 Raufarhafnarhreppur .......0.0000se0esnss eens 495 Reykjavíkurkaupstaður ........ 19, 187, 310, 367, 470, 622, 658, TIA Ríkissjóður 108, 209, 211, 213, 215, 219, 220, 308, 489, 501, 625, 700, T14 Samband íslenzkra samvinnufélaga .......0000.00.00.0.. 88, 586, 658 Samkomuhús Vestmannaeyja h/f ........200000.0. 00.00.0000... 67 Samtrygging Íslenzkra botnvörpunga .......eeeeeneenene0r00r 397 Sas, Laðislav ........0..0000.nesesnsr nr 224 Sauðárkrókskaupstaður ........020000000 nr esne 674 Scheving, Jón G. ....0000000ssnsersn sannana 651 Siglufjarðarkaupstaður .......00000000eeeenessnrrn ven 16 Sigríður Einarsdóttir .........0.000.0.. 0 en se nsse nn 4t1 Sigurður Bjarnason ........00000000eneer eeen 575 Sigurður Eyjólfsson ........0.0ecceeeenee eeen rare 481 Sigurður Guðmundsson .....c.000000 nennt 540 Sigurður A. Jónsson .....000000esen renn 97, T15 Sigurður Jónsson f. h. Inger Laxðals ........000000.0e0 0... 0... 413 Sigurgeir Helgason .........00000ceeeesnssssvrarer ner 500 Sigurlaug Sigurðardóttir .........0.0000000 ce rnenerneed enni. 348 Sigurmundur Runólfsson .......00000eee eee ereedeer reri 512 Skapti Davíðsson ........0000..0.n een t nest 325 Skarphéðinn Kristbergsson ......00.00000e.eeneeereernn nr 345 Skilanefnd Pöntunarfélagsins á Grímsstaðaholti .............. 67 Skipaútgerð ríkisins .........000000000. 0... 0... 334, 556, 705 Skjaldberg, Sigurður Þ. h/f .......2.0000000.. eee ene... 500 Smiður, byggingafélag, þrotabú ..........0000e0e een... 00... 437 Stapafell h/f ........2000000 00 neen rns 383, 386 Stefán Árnason ......0000sss sr 651 Stefán Björnsson ........0.0000.0 ess ss sense 3406 Stefán Friðriksson ..........00.00. een 195 Stefanía Jóhannesdóttir .........00000000 0. enes sn 700 Steingrímur Árnason ........200.0neenseernssesn senn 620 Steingrímur Sigvaldason .....22200000.eenasnerevennsn tt 648 Stoð, byggingafélag .........000000000 00 enn en enn... 202, TIL Surprise b/v, eigendur og skipshöfn ........2000000.0 0... 0000. 397 Svanborg Sigurðardóttir .......00000000 0000 en en rnenen rn 232 Sveinbjörn Enoksson ........00000000eensennsn ter 67 Sveinn Halldórsson ......cccc0sevese ss 283 Sveinn Magnússon ....c.00000eensen sn 528 Sveinsína Jóhanna Steinsdóttir .........0..00.0enn 0. 0n 00... 282 Sæfinnur h/f .........000000. ns 643 Sæmundur Þórðarson ........200000. ns 561 XX Nafnaskrá. Bls. Sörensen, A. EB. ................0.. 0. 512 Tómas Tómasson ..........0.........00 437 Trausti Ó. Lárusson ...............0..0. 204 Trésmiðjan h/f ..........0.. 479 Tryggingastofnun ríkisins ............0.....0.000..... 209, 211, 213 Útvegsbanki Íslands h/f, útibú í Vestmannaeyjum ............ 241 V. Árnason ét Co. h/f ........0. 550 Valgeir Jónsson ..................... 616 Vegagerð ríkisins f. h. ríkissjóðs „.........0......0.00. 700 Vesturnes h/f ................ 523 Vigfús Friðjónsson ér Co. h/f ...........000.. 550 Vikar, Lilja ..........0.. 0 204 Vilhjálmur Ingólfsson ................00... T14 Vilhjálmur Jónasson ............0...00. 000 75 Vörumarkaðurinn h/f .............0.00000 0 715 X, Varnaraðili barnsfaðernismáls .................00...., 350 Y, varnaraðili barnsfaðernismáls ................0.. 350 Z, varnaraðili barnsfaðernismáls ..................0.... 350 Þorbergur Kjartansson ...............0.00..... 19 Þorbjörn Hjálmsson ................00.00.. 99 Þorkell Björgvinsson .............,..000..0.. 479 Þorkell Björnsson ................00....0. 0. 75, 431 Þorvaldur Guðjónsson ...............0000..00.. 386 Þórdís Dagbjört Davíðsdóttir ..............0.0...00..... 325 Þórður Guðmundsson ..................000.0. 594 Þórhallur Þorgeirsson ...................00.. 0 528 Þóroddur E, Jónsson ..............0.00. 224 B. Opinber mál. Arndís Þórðardóttir ...,............00.00000.0. 0. 53 Ármann Kristjánsson ................... 143 Ásgeir Valdimar Ólafsson ............0.0.. 633 Bergsteinn Theodór Þórarinsson .............000.000 521 Bore, John Robert .............0.0..0. 637 Brackx, Maurice .............00..... 228 Einar Árnason „.............000..000. 580 Elías Gunnlaugsson ..............0...0...0..00 83 Elías Hannesson .................0..00.0.. 0 220 Ellert Haraldsson ..............0...0..0..0..0 0 485 Ellerup, Fróði Kristinn ................0.0..00.00.0 0 552 Germe, Jean-Baptiste ................0..0.0.... 188 Gísli Gíslason ................0.......0.. 423 Guðmundur Ámundason Björnsson ............0.000..0 639 Guðni Þórðarson ...............0.......0. 0 605 Nafnaskrá. XKI Bls. Guðný Jóhannesdóttir ..........2.220220.nnnnun nn 47 Hansen, Rúnar Sophus .........0%%0. 0... nn rn 107, 292 Helgi Kjartansson .........0000000 0000 sn nr 233 Hið Íslenzka steinolíuhlutafélag ............0000.. 0000... 203, 244 Hjálmar Bárðarson ..........00000 0000 00 610 Hvannberg, Haukur ..........00000200 00 rr. 208, 244 Hörður Ólafsson, Reykjavík .........00000000 0000. nn. 239 Hörður Ólafsson, Borgarnesi ..........2200. 0... 0 nn 487 Ingimundur Bjarnason ........0000.0 000 enn enn 236 Jens Pétur Thomsen Friðriksson ........220000. 0... 197 Jóhann Símonarson ......2.00.000 0 419 Jóhann Gunnar Stefánsson .........2000 0... 208, 244 Jóhanna Kristín Sigurjónsdóttir ..... lr 552 Jón Finnbogason ........02%000. nes ern 390 Jón Valur Samúelsson ..........00000 00... 406 Jón Sigurðsson .......0....%..0n sn 159 Ketill Hlíðdal Jónasson .........20000. 0. esne 42 Kristján Nói Kristjánsson .........2000000 0. en nað 461 Laxness, Halldór Kiljan ...........00..0 000... 0. 79 Magnús Guðbjörnsson .......2.0.22000 000. 331 Margeir Jón Magnússon .......0020.0 ner nn 101 Norton, Edward William ..............200 000. nn 361 Nói Skjaldberg Jónsson ........0..00 0. enn nn 1 Olíufélagið h/f .......0..2.22. 02... 208, 244 Padley, Frank .............00.2 00 ss ens 304 Páll Hallgrímsson ...........200 02. enn 22 Puystjeans, Kamiel ...........020.%00 0. nn nn 232 Sigurbjarni Guðnason ..........00.0000 0... n nn 3176 Sigurður Jónasson ........20..0.. 0. nn 208, 244 Sigurður Sigurðsson ..........202.0 00 nn 11 Sigurgeir Jóhannsson .........0..200. nn ns 419 Stefán Eiríkur Sigurðsson sl á6l1 Steyaert, Oscar .........0...2000 00 err 509 Sveinn Einarsson .........000000 000 159 Thorlacius, Magnús ........0..2... 0. rr 1 IlI. SKRÁ um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem til er vitnað í XXVL 1281, 1294, 1872, 1878, 1885, 1887, 1905, 1905, 1907, 1911, 1915, bindi Hæstaréttardóma. Jónsbók. Kaupabálkur 20. kap. — 573, 574. 2. júlí. Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar. — 603, 604 4. maí. Tilskipun um sveitarstjórn á Íslandi. — 114. nr. 8, 12. apríl. Lög um skipti á dánarbúum, félagsbúum o. fl. IV. kafli — 69. nr. 29, 16. desember. Lög um lögtak og fjárnám án undanfar- andi dóms eða sáttar. 12. gr. — 215. 15. gr. — 595, nr. 18, 4. nóvember. Lög wm veð. 3. gr. — 595. nr. 14, 20. október. Lög um fyrning skulda og annarra kröfu- réttinda. 3. gr. — 180. nr. 48, 10. nóvember. Sveitarstjórnarlög. — 114. nr. 60, 16. nóvember. Lög um lausamenn, húsmenn og þurra- búðarmenn. — 603. nr. 56, 30. nóvember. Siglingalög. 12. gr. — 650. 31. gr. — 83, 84, 87. 37. gr. — 84, 87. 229. gr. — 647. 236. gr. — 647. 251. gr. — 650. 260. gr. — 84, 87. 261. gr. — 84, 87. 264. gr. — 84. nr. 22, 8. nóvember. Lög wm fasteignamat. 1916, 1917, 1919. 1919, 1920, 1980, 1921, 1921, 1921, 1921, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXIII 1. gr. — 692. 2. gr. — 692. nr. 114, 25. ágúst. Byggingarsambykkt fyrir Hafnarfjörð. — 13, 319. 15. gr. — 317, 318. 17. gr. — 69, 317, 318. mr. 56, 26. október. Lög um breyting á lögum um fasteigna- mat, nr. 22, 3. nóvember 1915. — 692. nr. 41, 28. nóvember. Lög um landamerki o. fl. Iil. kafli —- 116, 482. 8. gr. — 76. nr. 50, 28. nóvember. Lög um breyting á sveitarstjórnarlög- um frá 10. nóv. 1905. 1. gr. — 661, 664. nr. 5, 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. 1. gr. — 190, 194, 286, 305, 362, 509, 639, 642. 2. gr. — 190. 3. gr. — 191, 194, 230, 231, 234, 235, 286, 305, 363, 509, 510, 511, 639, 642. mr. 104, 11. desember. Hafnarreglugerð fyrir Vestmannaeyja- kaupstað. — 559. nr. 36, 27. júní. Lög um samvinnufélög. 38. gr. — 661, 664. nr. 99, 27. júní. Lög um stofnun og slit hjúskapar. — 515. nr. 55, 27. júní. Lög um skipulag kauptúna og sjávarþorpa. —— 319. 11. gr. — 317, 318. nr. 77, 87. júní. Lög um hlutafélög. 3. gr. — 37. T. gr. — 37. 25. gr. — 37. 31. gr. — 33, 31. 31. gr. — 33, 38, 39. mr. 87, 19. júní. Lög um eftirlit með skipum og bátum og ör- uggi þeirra. 30. gr. — 87. nr. 89, 19. júní. Lög um lausafjárkaup. 41. gr. — 672. 54. gr. — 206. nr. 43, 20. nóvember. Tilskipun wim eftirlit með skipum og bát- um og öryggi þeirra. 14. gr. — 84, 87. nr. 15, 20. júní. Valnalög. KKIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 2. gr. — 434, 435. 25. gr. —- 433, 434,435. 26. gr. — 433. 49. gr, — 435. 146. gr. — 435. 149. gr. — 435. 1924, nr. 1, 26. mara. Lög um brinatryggingar í Reykjavík. — 311, 313. 1. gr. — 312, 314 2. gr. — 3182, 314, 315. 1924, nr. 4, 11. apríl. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir landhelgisbrot. 1. gr. — 509. 1926, nr. 21, 15. júní. Lög um veitingasölu, gistihúsahald o. fl. 2. gr. — 48, 53, 54, 63. 15. gr. — 49, 53, 54, 63. 1986, mr. 70, 30. ágúst. Hafnarreglugerð fyrir Vestmannaeyjakaup- stað. 18. gr. — 559. 1987, nr. 11, 81. maí. Lög um iðnaðarnám. —— 197. 1927, mr. 12, 31. maí. Sveitarstjórnarlög. — 114. 1927, nr. 18, 81. maí. Lög am iðju og iðnað. — 221, 237, 238, 606, 611. II. kafli. — 609, 614. 13. gr. — 608, 613. 14. gr. — 198, 201, 223, 608, 613. 27. gr. — 198, 201, 223, 608, 609, 613, 615. 1928, nr. 87, 31. desember. Reglugerð um iðnaðarnám. 5. gr. — 197. 1930, nr. 2, 7. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. gr. — 294, 303. gr. — 294, 303, 378, 382. gr. — 294, 303. gr. — 294, 308. gr. — 378, 382. 28. gr. — 43, 47, 407, 412, 581. 30. gr. — 407, 412. 31. gr. — 407, 412. 46. gr. — 43, 47, 407, 412. 96. gr. — 43, 47, 294, 303, 378, 382, 407, 419, 581. 1980, nr. 40, 19. maí. Lög um breyting á siglingalögum nr. 56, 30. nóvember 1914. 6. gr. — 84. TR 1980, 2933, 1985, 1936, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KKV nr. 41, 19. maí. Sjómannalög. 85. gr. — 84, 87. nr. 13, 19. júní. Lög un bann við okri, dráttarvegti o. fl. — 240. nr. 33, 9. janúar. Áfengislög. 17. gr. — 294, 303. 18. gr. — 378, 382. 21. gr. — 407, 412. 37. gr. — 294, 308. 38. gr. — 378, 382. 39. gr. — 407, 412. 5, mr. 89, 16. ágúst. Fjallskilareglugerð fyrir Skagafjarðarsýslu. 12. gr. —- 600, 602, 604. nr. 112, 18. maí. Lög um Hæstarétt. 38. gr. — 209, 211, 214, 345. d2. gr. — 195. 47. gr. — 607, 612. nr. 59, 23. júní. Lög wm eftirlit með útlendingum. 10. gr. -—- 48, 52, 53, 54, 63. 12. gr. — 48, 49, 52, 53, 54, 63. nr. 69, 23. júní. Lög um innflutning, sölu og meðferð á skol- vopnum, skotfærum, alls konar sprengjum og hlutum og efni í þau. — 303. 3. gr. —- 294, 295, 303. ,„ nr. 85, 28. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. — 98, 99, 575. IX. kafli — 572. KVII. kafli — 593, 633. 46. gr. — 38, 703. T1. gr. — 338, 439. 95. gr. — 38. 105. gr. — 97, 573. 106. gr. —- 484, 573. 108. gr. —-484, 513. 110. gr. — 346, 572. 111. gr. — 346, 572. 117. gr. —— 66. 118. gr. -— 385, 388. 127. gr. — 97. 173. gr. — 601. 175. gr. — 532. 180. gr. — 39, 218. 185. gr. — 210, 212, 214 188. gr. -— 98, 99. KKVI 1936, 1936, 1937, 1937, 1937, 1938, 1938, 1938, 1938, 1940, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 190. gr. — 555. 193. gr. — 555. 196. gr. — 218. 200. gr. — 1. 208. gr. — 64, 593, 633 211. gr. — 353. 212. gr. — 351, 359. 213. gr. — 360. 217. gr. — 308. 223. gr. — 572. nr. 105, 23. júní. Lög um breyting á lögum nr. 18, 31. maí 1987, um iðju og iðnað. — 609. 614. 1. gr. — 608, 613. 2. gr. — 198, 201, 221, 223, 237, 238, 606, 608, 611, 613. 15. gr. — 198, 201, 221, 223, 606, 608, 609, 611, 613, 615. nr. 105, 12. október. Reglugerð um innflutning, sölu og með- ferð á skotvopnum o. fl. 3. gr. — 294. “. gr. — 294, 295, 303. nr. 46, 18. júní. Lög um samvinnufélög. VI. kafli — 659. nr. 68, 31. desember. Lög um tollheimtu og tolleftirlit. 27. gr. — 504, 507. 29. gr. — 504, 506, 508. nr. 72, 24. júní. Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. 2. gr. — 407, 412. 7. gr. — 461, 462, 463, 469. 8. gr. — 30. 9. gr. — 407, 412, 463. nr. 3, 6. janúar. Lög um fasteignamat. — 692. nr. 47, 11. júní. Lög um fasteignasölu. — 392. 1. gr. — 391, 392. 11. gr. — 391, 396. nr. 62, 11. júní. Lög um bókhald. 20. gr. 391, 396. nr. 100, 11. júní. Lög um iðnaðarnám. — 197. 19. gr. — 480. nr. 62, 30. desember. Lög um tollskrá o. fl. 20. gr. — 504. nr. 11, 12. febrúar. Lög um sölu og útflutning á vörum. — 494, 495. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KXVII 1940, nr. 19, 12. febrúar. Almenn hegningarlög. — 106. VI. kafli — 52, 53, 54, 87, 88, 163, 164. 20. gr. — 52, 294, 302. 22. gr. — 165. 29. gr. — 369, 371. 68. gr. — 23, 49, 52, 53, 54, 55, 63, 84, 87, 144, 150, 165, 294, 303, 332, 333, 396. 69. gr. — 256, 279, 303. T1. gr. — 485, 553, 554. 74. gr. — 423, 426. 76. gr. — 150, 333. 77. gr. — 24, 52, 150, 175, 250, 278, 303. 78. gr. — 22. 81. gr. — 82, 101, 197. 82. gr. — 82. 146. gr. — 250, 255, 277, 278. 147. gr. — 255. 158. gr. — 391, 396. 203. gr. — 332, 333. 206. gr. — 48, 52, 53, 54, 63. 211. gr. — 294, 302. 215. gr. — 84, 87, 407, 412, 461, 463, 470, 581, 585. 217. gr. — 161. 218. gr. — 144, 150, 162, 165, 174, 293, 294, 378, 382, 522. 219. gr. — 43, 46, 293, 294, 303, 407, 412. 220. gr. — 294, 303. 234. gr. — 547. 235. gr. — 547, 548, 549. 237. gr. — 544, 547, 548, 549. 241. gr. — 368, 547, 548, 549. 244. gr. — 22, 144, 150, 161, 163, 165, 175. 245. gr. — 165. 247. gr. — 391, 396. 248. gr. — 22, 23, 24. 252. gr. — 144, 165. 264. gr. — 703. 268. gr. — 84, 87. 1941, mr. 23, 16. júní. Bifreiðalög. 5. gr. — 407, 412. 18. gr. — 407, 412. 20. gr. — 552, 504. 22. gr. — 552, 553. 23. gr. — 407, 412, 485, 486, 488, 489. 24. gr. — 407, 412. KKVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 26. gr. —- 30, 31, 43, 46, 407, 412, 581. 27. gr. — 30, 43, 46, 407, 412, 461, 463, 469, 552, 554, 581. 8. gr. — 30. 34. gr. — 561, 570, 702. 38. gr. — 43, 46, 407, 412, 461, 463, 485, 486, 581. 39. gr. — 43, 47, 407, 412, 487, 489, 581, 586. 1941, nr. 24, 16. júní. Umferðarlög. 2. gr. — 43, 46, 407, 412, 461, 463, 469, 581. 3. gr. — 407, 412. 4. gr. — 30, 43, 46, 407, 412, 485, 486, 581. 6. gr. — 407, 412. 14. gr. — 43, 46, 407, 412, 461, 463, 485, 486. 1941, nr. 30, 27. júní. Lög um fjarskipti. — 323. 1. gr, — 324. 2. gr. — 324. 3. gr. — 324. 10. gr. —- 324. 1941, mr. 38, 29. mara. Reglugerð um iðnaðarnám. 13. gr. — 197, 236. 1941, nr. 46, 27. júní. Landskiptalög. 1. gr. — 481, 484. 1941, nr. 112, 9. október. Lög um lag- og silungsveiði. 5. gr. — 114, 132, 133. 30. gr. — 419, 421, 424, 425, 426. "89. gr. —- 419, 421, 424, 425, 93. gr. — 419, 424, 1942, nr. 14, 15. maí. Lög um læknaráð. 2. gr. — 107. 1948, nr. 70, 9. maí. Reglugerð un stjórn, rekstur og eftirlit fjar- skiptamála. — 324. 1943, nr. 89, 7. apríl. Lög um húsaleigu. 13. gr. — 102, 634. 17. gr. — 102, 106. 1943, nr. 87, 16. desember. Lög um breyting á lögum nr. 1, 26. mars 1924, um brunatryggingar í Reykjavík. —- 311, 313, 314, 315. 1943, mr. 116, 80. desember. Lög um ættaróðal og erfðaábúð. — 699. VII. kafli. — 330. 1944, nr. 83, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 67. gr. — 432. 1945, tr. 6, 12. janúar. Lög um breyting á lögum nr. 62, 90. des. 1939, um tollskrá o. fl. 5. gr. — 504. 1945, 1945, 1945, 1946, 1946, 1947, 1947, 198, 1947, 1947, 194, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KKIK nr. 683, 12. mara. Lög um breyting á lögum nr. 8, 6. jan. 1988, um fasteignamat. — 692. nr. 66, 12. apríl. Lög um útsvör. 4. gr. —- 659, 662, 663. 6. gr. —— 659, 661, 662, 664. 8. gr. — 17, 18, 19, 21, 497, 624, 676. nr. #0, 12. apríl. Lög um fasteignamal. — 692, 696. 1. gr. — 694. 2. gr. — 692. nr. 12, 2. apríl. Raforkulög. 1. gr. — 435. nr. 29, 28. apríl. Lög um hafnargerðir og lendingarbætur. 9. gr. — 556. nr. 44, 7. maí. Lög um opinbera aðstoð við byggingar íbúðar- húsa í kaupstöðum og kauptúnum. Ií. kafli — 594, 596, 598. 15. gr. — 596. 20. gr. — 596. 21. gr. — 596. 22. gr. — 596. nr. 59, 24. maí. Lög um breyting á lögum nr. 66, 12. apríl (945, um útsvör. — 1, 18, 19. nr. 67, 5. júní. Lög um eignakönnun. — 309. II. kafli — 308. 40. gr. — 309. nr. 68, 5. júní. Lög um eftirlit með skipum. — 81. 67. gr. — 84, 87. 69. gr. — 84. nr. 70, 5. júní. Lög um fjárhagsráð, innflutningsveralun og verðlagseftirlit. 13. gr. — 80, 82. 15. gr. — 255, 278. 20. gr. — 250, 255, 278. 22. gr. — 80, 82, 250, 255, 256, 277, 278, 279. nr. 82, 31. júlí. Reglugerð um fjárhagsráð, innflutningsveralun, gjaldeyrismeðferð og verðlagseftirlit. 25. gr. — 80, 82. 39. gr. — 80, 82. nr. 83, 5. júní. Lög um breyting á lögum nr. 29 frá 16. des. 1885, um lögtak og fjárnám án undanfarins dóms eða sáttar. 1. gr. — 507, 508. KKK 1947, 1948, 1948, 1948, 1949, 1949, 1949, 1949, 1949, 1949, 1950, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. 95, 5. júní. Lög um lögræði. 39. gr. — 595. nr. 14, 8. mara. Lög um ákvörðun fésekta. — 98, 99, 250. nr. 44, 5. apríl. Lög wm vísindalega verndun fiskimiða land- grunnsins. — 190, 230, 233, 286, 305, 363, 510, 639. nr. 100, 29. desember. Lög um dýrtíðarráðstafanir vegna at- vinnuveganna. — 493, 495. III. kafli — 216, 505. 3. gr. — 492, 494. 4. gr. — 494. 7. gr. — 494. 9. gr. — 495. 21. gr. — 505, 506, 507. nr. 25, 15. febrúar. Reglugerð um ríkisábyrgð vegna bátaút- vegsins o. fl. — 491, 493, 495. 4. gr. — 493, 495. 11. gr. — 494, 495. nr. 42, 23. maí. Erfðalög. 13. gr. — 330. nr. 46, 25. maí. Lög tm iðnfræðslu. 31. gr. — 480. 32. gr. — 480. nr. 47, 8. apríl. Hafnarreglugerð fyrir Reykjarík. — 559. 41. gr. — 558, 559. nr. 57, 25. maí. Lög um nauðungaruppboð. 13. gr. — 575. 32. gr. — 243. nr. 116, 30. desember. Lög um framlenging á III. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna. — 216, 505. nr. á, í. mara. Tilkynning verðlagsstjóra. — 255, 278, 279. nr. 6, 6. janúar. Auglýsing um breyting á hafnarreglugerð fyr- ir Vestmannaeyjakaupstað. — 559. nr. 7, 31. mare. Tilkynning verðlagsstjóra. — 250, 255, 278. nr. 18, 28. febrúar. Lög um framlenging á II. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna. -—— 216, 505. 1950, 1950, 1950, 1950, 1950, 1950, 1951, 1951, 1951, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKKI nr. 22, 19. marg. Lög um gengisskráningu, launabreytingar, stóreignaskatt, framleiðslugjöld o. fl. 8. gr. — 695. nr. 24, 81. marg. Lög um framlengingu á gildi III. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna. — 216, 505. nr. 85, 27. apríl. Lög um verðlag, verðlagseftirlit og verðlags- dóm. 3. gr. — 279. 4. gr. — 255, 278. T. gr. — 255, 278. 19. gr. — 255, 256, 277, 278, 279. nr. 56, 25. maí. Lög um breyting á lögum nr. 39, 7. apríl 1948, um húsaleigu. 7. gr. — 634. nr. 79, 27. apríl. Hafnarreglugerð fyrir Vestmannaeyjahöfn. — 559, 560. 1. gr. — 559. 20. gr. — 556, 557, 558, 559, 560. nr. 112, 28. desember. Lög um framlengingu á gildi III. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveg anna. — 216, 505. nr. 5, 29. janúar. Lög um breyting á lögum nr. 5, 18. maí 1920, um bann gegn botnvörpuveiðum. — 191, 639, 642. 1. gr. — 194, 230, 231, 234, 235, 286, 305, 363, 509, 510, 511. nr. 27, 5. mara. Lög um meðferð opinberra mála. 13. gr. — 43, 144, 406. Tö. gr. — 144, 406. Ti. gr. — 144, 406, 522, 553. 80. gr. — 690. 81. gr. — 690. 100. gr. — 11, 12, 144. 101. gr. — 12. 102. gr. — 237. 112. gr. — 521, 522, 552. 115. gr. — 236. 145. gr. — 635, 636. 164. gr. — 11. 170. gr. — 690. 1T1. gr. — 689. 172. gr. — 239. 7. mara. Auglýsing fjárhagsráðs um innflutningsréttindi báta- útvegsmanna. — 6, 7, 8. KKXKII 1951, 1951, 1951, 1951, 1958, 1959, 1958, 1952, 1958, 1952, 1952, 1958, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. #7, 16. mara. Lög um breyting á áfengislögum nr. 33 1935. 1. gr. — 2. 2. gr. — 2. 17. apríl. Auglýsing fjárhagsráðs um innflutningsréttindi báta- útvegsmanna. — 8. nr. 61, 5. maí. Bráðabirgðalög um hámark húsaleigu o. fl. 1. gr. — 635, 636. 4. gr. — 635, 636. nr. 107, 28. desember. Lög um framlenging á gildi III. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveg- anna. — 505. 5. janúar. Auglýsing fjárhagsráðs um innflutningsréttindi bátaútvegsmanna. — 8. nr. 21, 19. mara. Reglugerð um verndun fiskimiða umhverfis Ísland. — 511. 1. gr. — 190, 230, 231, 233, 235, 286, 305, 363, 510, 511, 639, 642. 5. gr. — 230, 231, 234, 235, 510, 511. nr. 29, 4. febrúar. Lög um heimild fyrir sveitarstjórnir til að innheimta með álagi fasteignaskatta til sveitarsjóða. — 697. nr. 80, 4. febrúar. Lög wm hámark húsaleigu o. fl. — 634. 1. gr. — 635, 636. 5. gr. — 635, 636. nr. 36, 16. febrúar. Lög um opinbera aðstoð við byggingar í kaupstöðum og kauptúnum. II. kafli — 596. 15. gr. — 596. 20. gr. — 596. 21. gr. — 596. 22. gr. — 596. nr. 81, 8. desember. Lög um breytingu á lögum nr. 44 5. april, um vísindalega verndun landgrunnsins. — 190, 639. 1. gr. — 230, 231, 234, 235, 286, 305, 363, 510, 511. nr. 82, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 5, 18. maí 1920, um bann gegn botnvörpuveiðum. — 286, 305, 363. 1. gr. — 190, 194, 286, 305, 362, 509, 639. nr. 106, 27. desember. Lög um framlenging á gildi III. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveg- anna. 1952, 1953, 1953, 1954, 1955, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fi. KIKTIT — 505. nr. 130, í2. júní. Reglugerð um iðnfræðstiu. 59. gr. — 197, 236. nr. 11, 20. janúar. Reglur um eftirlit með skipum og öruggi beirra. 143. gr, — 87. 10. febrúar. Auglýsing fjárhagsráðs um innflutningsréttindi bátaútvegsmanna. — 8. nr. 62, 9. apríl. Reglugerð um breyting á hafnarreglugerð fyrir Vestmannaeyjahöfn, nr. 79 27. apríl 1950. — ÖðT. nr.75, 17. desember. Lög um framlenging á gildi III. kafla laga nr. 100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveg- anna. — 505. nr, 58, 24. apríl. Áfengislög. 21. gr. — 378, 382, 521, 523. 2d. gr. — 485, 486, 487. 44. gr. — 378, 382. 45. gr. — 485, 486. nr. 33, 14. maí. Lög um samræmingu á mati fasteigna. — 692, 694. 1. gr. — 694. 3. gr. — 693, 694. 6. gr. — 694, 695. IV. EFNISSKRÁ. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábyrgð. Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðarleysisverkanir. Sjá tóm- lætisverkanir. Aðild. Aðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. Afréttir. Áfrýjun. Sbr. kærumál. Áfrýjunarleyfi. Ágangur búfjár. Ágreiningsatkvæði. kvæði. Ákæra. Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Almannahætta. Analógía. Sbr. lög, lögskýringar. Árekstur skipa. Ásetningur. Sjá saknæmi. Áskriftasöfnun. Atvinnuréttindi. Sbr. iðnaður. Sjá sérat- Barnavernd. Barnsfaðernismál. Bátaútvegur. Sjá gjaldeyrismál, verðuppbætur. Bifreiðar. Björgun. Dráttaraðstoð. Blóðrannsókn. Blöð. Bókhald. Borgararéttindi. Botnvörpuveiðabrot. veiðabrot. Sjá fisk. Brunamál. Sjá tryggingar. Byggingarsamvinnufélög. Byggingarsamþykktir. Dagsektir. Dánarbætur. Dómar og úrskurðir. Dómarar. Dómssáttir. Dómstólar. Dómvottar. Dráttaraðstoð. Sjá björgun. Eftirgrennslan afbrota. Sjá opin- ber mál. Eftirlaunaréttur. Sjá lífeyrir. Eftirlit með útlendingum. Eiðar og heit. Eignakönnun. Eignardómsmál. Eignarnám. Eignarréttur. Eignarupptaka. eignar. Embættismenn. starfsmenn. Embættisvottorð. Endurgreiðsla. Erfðir. Erlendir dómar. Sjá dómar. Sjá upptaka Sjá opinberir Farmsamningar. Fasteignasala. Fasteignir. Félög. Sjá byggingarsamvinnufé- Efnisskrá. lög, hlutafélög, samvinnufélög. Firma. Fiskveiðabrot. Fiskveiðar. Sjá verðuppbætur, vinnusamningar. Fjallskil. Sbr. afréttir. Fjárdráttur. Fjárhagsráð. Fjarskipti. Fjársvik. Fógetagerðir. Forkaupsréttur. sala. Forlagsstarfsemi. söfnun. Forleiguréttur. Sjá húsaleiga. Framkröfur. Hrávísun. FHrestir. Sbr. kærumál. Fyrning. Sjá kaup og Sjá áskrifta- Gáleysi. Sjá saknæmi. Gengi. Gistihúsahald. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldeyrismál. Greiðsla. Sbr. skuldajöfnuður. Gripdeild. Grunnleiga. Gæeluvarðhald. Hafning máls. Hafnir. Hafnamálefni. Hagsmunaárekstur. Hefð. Hegningarauki. Heimilisfang. Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón. Hlutafélög. Hlutdeild. Hótun. Sjá refsing. Húsaleiga. Húsaleigulög. Húsleit. Iðja og iðnaður. KRKKV Iðnaðarnám. Innflutningsréttindi. Sjá gjald: eyrismál. . Innheimtulaun. Innköllun. Sjá eignakönnun. Innsetningargerðir. Ítrekun. Ítök. Sjá kvaðir. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kaup og sala. Kaupréttur. Sjá kaup og sala. Kirkjugarðsgjald. Sjá skattar. Kjarasamningar. Sjá stéttarté- lög. Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, endur- greiðsla, greiðsla, grunnleiga, húsaleiga, kaup og sala, samn- ingar, skaðabætur, skuldamál. Kvaðir. Kvittun. Sbr. endurgreiðsla. Kynferðisbrot. Sjá skírlífisbrat. Kyrrsetning. Kærumál. Landamerkjamál. Landhelgismál. Sjá fiskveiða- brot. Landskipti. Lax- og silungsveiði. Leiðbeiningarskylda dómara. Leiga. Sjá grunnleiga, húsaleiga. Lífeyrir. Lífshætta. Líákamsmeiðingar. Líkur. Sbr. sönnun. Ljósmyndun. Sjá iðja og iðnaður. Lóðamerki. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Löghald. Lögmenn. Sjá málflutningsmenn. Lögreglusam þykktir. Lögræði. KXXVI Lögtak. Lögveð. Sbr. sjóveð. Málasamlag. Málflutningsmenn. Málflutningur. Málshöfðun. Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, ó- maksbætur. Málsmeðferð. Manndránp. Mat og skoðun. Álitsgerðir. Meiðyrði. Sjá ærumeiðingar. Mynt. Ógildingarmál. Okur. Ómaksbætur. Ómerking. Opinber mál. Opinberir starfsmenn. Orlof. Rán. Rangar skýrslur. Refsingar. Reikningsskil. Réttarfarssektir og vítur. Sakhæfi. Saknæmi. Samaðild. Sameign. Samningar. Sbr. grunnleiga, húsaleiga, kaup og sala, stétt- ög, vinnusamningar. arf arte! Samvinnufélög. Sbr. byggingar- samvinnufélög. Sáttur. Sératkvæði. Siðferðisbrot. Sjá skirlífisbrot. Siglingadómur. Biglingar. Sjó. og verglunardómur. Sjóveð. Skaðabætur. Efnisskrá. Skattar. Skilorðsbundnir dómar. Skipti. Skipulag bæja. Skírlífisbrot. Skjalafals. Skjöl. Skotfæri. Skuldajöfnuður. Skuldamál. Starfsheiti. Stefna. Sjá ákæra, málshöfðun. Stéttarfélög. Stjórnarskráin. Stjórnsýsla. Stjórnsýslumenn. Sjá opinberir starfsmenn. Sveitarstjórn. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, borgararéttindi. Sönnun. Tilboðasöfnun. Sjá áskriftasöfn- un. Tilraun. Tollar. Sjá skattar. Tómlætisverkanir. Traustnám. Tryggingar. Umboð. Umboðssala. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Umferðarréttur. Uppboð. Uppsögn. Sjá húsaleiga. Upptaka. Úrskurðir, Útburðargerðir. Útfararkostnaður. Útivist aðilja. Útlendingar. Útsvör. Sjá skattar. Útvarp. Sjá fjarskipti. Vatnalöggjöf. Efnisskrá. KKKVII Vátryggingar. Sjá tryggingar. Viðskiptatilkynningar. Sjá tóm- Veð. Sjá lögveð, sjóveð. lætisverkanir. Veiði. Sjá lax. og silungsveiði, Víinnusamningar. fiskveiðabrot. Vitni. Veitingahús. Vísilmál. Venja. Verðlagsdómur. Þagnarskylda. Sjá vitni. Verðlagslöggjöf. Þinglýsing. Sjá traustnám. Verðuppbætur. Þjófnaður. samning ar. Ærumeiðingar. Vettvangsmál. Ættarjarðir. Vextir. Örorka. B. Efnisskrá. Ábyrgð. a) Ábyrgð samkvæmt löggerningi. A úrsmiður seldi B úr og tók jafnframt eins árs ábyrgð á því. Um hálfu ári síðar krafðist B riftunar á kaupunum sökum þess, að úrkassinn væri óþéttur. A taldi ábyrgðina aðeins hafa náð til gangverks úrsins og neitaði riftun. Þessari mót- báru var ekki sinnt, og þar sem um veigamikinn galla var að tefla, var riftun heimiluð ............0.00. 0... 0... í Árið 1946 tók M við forstöðu póstafgreiðslunnar í V-kaupstað. Á árinu 1951 tókust 10 menn á hendur ábyrgð gagnvart póst- sjóði á embættisrekstri M, þannig að þeir skuldbundu sig með ábyrgðarskjali til að greiða póstsjóði tiltekna fjárhæð, ef M stæði ekki í skilum. Árið 1952 varð M uppvís að sjóð- Þburrð, og krafðist póststjórnin þá greiðslu af ábyrgðarmönn- unum. Þeir kröfðust sýknu á þeim grundvelli, að póststjórn- inni hefði verið kunnugt um fjárþrot M, þegar hún veitti ábyrgðarskjalinu viðtöku. Sýknukröfunni var hrundið þeg- ar af þeirri ástæðu, að vitund póststjórnarinnar um sjóð- burrðina á umræddum tíma var með öllu ósönnuð ...... Í framangreindu máli var ágreiningur um, hvort ábyrgðin væri in solidum eða pro rata. Ákvæði í upphafi ábyrgðarskjalsins annars vegar og niðurlagi þess hins vegar voru ósamhlióða um þetta. Talið var eðlilegast að skýra ákvæðin svo, að ábyrgðin væri pro rata ...........2.200. 0 .n nr b) Bótaábyrgð o. fl. Árekstur varð milli tveggja bifreiða. Þóttu báðir bifreiðarstiór- Bls. KKKVILI Efnisskrá. arnir hafa sýnt ógætni og eiga að bera tjón að hálfu hvor Við uppskipun á vöru var lyftubyrði látin síga niður á bifreiðar- pall. Rakst hún í verkamanninn A, er við það féll út af pallin- um og meiddist. Atvinnurekandanum gert að greiða A bæt- ur, en við ákvörðun bótafjárhæðar tekið tillit til nokkurrar eigin sakar ÁA ...........02.000 sens Tvö hlutafélög höfðu með sér náið samstarf um innflutning og sölu á vöru. Þau voru talin hafa hagnazt af ólöglegri verð- lagningu á vörunni, og var þeim gert að greiða in solidum ólögmætan ágóða, er upptækur var ger .........0...0..... A taldi starfsmenn Reykjavíkurbæjar eiga sök á því með van- ræksiu í starfi, að hann hafði ekki fengið fullar vátrygg- ingarbætur vegna brunatjóns, er orðið hafði á húsi hans. Kröfu A um bætur úr bæjarsjóði hrundið, með því að ekki væri um neina vangæzlu að ræða af hendi starfsmanna bæj- ATÍNS 2..2222.2r000 nr H-kaupstaður reisti viðbyggingu við barnaskólahús á næstu lóð við húseign A. Bænum dæmt að greiða A bætur vegna tjóns, er hann hlaut af því, að með viðbyggingu þessari var brot- ið gegn ákvæðum byggingarsambykktar og skipulagslaga .. A, atvinnurekandi, flutti verkafólk sitt á palli vörubifreiðar á vinnustað. B, verkakona, hrasaði úr stiga, sem notaður var til uppgöngu á pallinn, og hlaut meiðsli af. Talið var, að stiginn og aðstaða við uppgöngu á bifreiðina hafi verið óhæfileg, og ÁA dæmt að greiða B bætur .............0..... Landfestar skipsins X slitnuðu í ofviðri, og olli X tjóni á skip- inu Y, Með því að forráðamenn X höfðu gengið frá festum þess og ekki var talið sennilegt, að spjöll hefðu orðið, ef festarnar hefðu verið nægilega traustar, var eiganda X gert að greiða eiganda Y bætur ..............00...0..0.. Gangandi maður varð fyrir bifreið á götu og meiddist. Hann var talinn eiga sjálfur meginsök á slysinu, en bifreiðarstjór- anum gert að greiða honum '% hluta tjónsins ............ A var viðtakandi farms úr skipinu X, og fékk hann B til að annast uppskipun. Uppskipunarbátur B olli skemmdum á X. Eigandi X krafðist skaðabóta, aðallega af A, en til vara af B. A var dæmt að greiða bætur, með því að hann átti sam- kvæmi farmsamningi að annast affermingu skipsins ...... Er A ók bifreið sinni fram með kolakrana á hafnarbakkanum í Reykjavík, féllu kol úr greip kranans á bifreiðina og ollu spjöllum á henni. Á krafðist þess, að B, eigandi kranans, og Reykjavíkurhöfn yrðu dæmd in solidum til að greiða honum skaðabætur. Talið var, að þó að Reykjavíkurhöfn væri eig- andi lóðar þeirrar, sem kraninn stóð á, bæri hún ekki ábyrgð á tjóninu, enda hefði hún mátt treysta því, að B hefði öryggisútbúnað í lagi. Hins vegar var B ekki talinn 88 310 523 561 586 Efnisskrá. KXKIK hafa gert nægar varúðarráðstafanir og því talinn bótaskyld- ur. En með því að A hafði ekki gætt nægrar varkárni, voru honum aðeins dæmdar hálfar bætur úr hendi B .......... Bifreið varð gangandi manni að bana á þjóðvegi. Talið var, að bæði hann og bifreiðarstjórinn hefðu sýnt óvarkárni. Var bifreiðarstjóranum dæmt að greiða ekkju og barni hins látna dánarbætur að hálfu ...........2000000 0... 00... Sprenging í olíuflutningaskipi varð Á að bana. Ekkja hans krafði eiganda skipsins dánarbóta, og andmælti hann ekki bótaskyldunni Aðför. Sjá fjárnám, fógetagerðir, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðaleysisverkanir. Sjá tómlætisverkanir. Aðild. A og H áttu hvor sína íbúð í sama húsi. Greindi þá á um eignar- rétt að geymsluherbergi Í húsinu. Eftir að dómur gekk í hér- aði áfrýjaði A málinu. Meðan á áfrýjun stóð, seldi A íbúð sína, og tók þá hinn nýi eigandi við aðild málsins fyrir Hæstarétti ...........2.0000 00 Stjórn hlutafélagsins L jók hlutafé félagsins og afhenti ný hluta- bréf í samræmi við hlutafjáraukann. Einn af eldri hluthöf- um félagsins taldi framkvæmd hlutafjáraukningarinnar ólögmæta. Höfðaði hann mál gegn L og gerði m. a. þær kröfur, aðallega að hlutafjáraukningin yrði dæmd ógild að öllu leyti, en til vara, að tiltekin sala hlutabréfa til einstakra hluthafa yrði dæmd ógild. Kröfur þessar þóttu varða svo mjög hagsmuni þeirra hluthafa, sem hlutabréf höfðu hlotið við aukninguna, að nauðsynlegt hefði verið að veita þeim kost á að gæta hagsmuna sinna í málinu. Og þar sem stefn- andi málsins hafði ekki gætt þessa, var málinu vísað frá héraðsdómi ..........0200 00 Eigendur jarðanna H og K ákváðu með landamerkjagerð árið 1952, hver vera skyldu landamerki milli jarða þeirra. A-kaup- staður, sem áður hafði eignazt ítaksrétt Í jörðina H, taldi eldri landamerkjum hafa verið breytt með gerðinni. Höfð- aði hann mál gegn eigendum jarðanna og gerði þær kröfur, að landamerkjum yrði skipað með öðrum hætti en eigend- urnir höfðu ákveðið árið 1952. Talið var, að eigendur H og K hefðu verið bærir til að ákveða merki milli jarða sinna og að A-kaupstað brysti aðild til að fá þeim breytt. Var málinu af þeim sökum vísað frá héraðsdómi ..........0000..0... Í máli út af veiðirétti í vötnum á afrétti var hreppsnefnd R- Bls. 616 700 XL Efnisskrá. hrepps stefnt fyrir hönd eigenda og ábúenda tveggja jarða í hreppnum, sem áttu upprekstrarrétt á greindan afrétt .... A höfðaði mál gegn H-kaupstað og krafðist fébóta sökum þess, að tilteknar aðgerðir forráðamanna kaupstaðarins hefðu rýrt húseign A í verði. Meðan á málinu stóð, seldi A húseign- ina, en hélt áfram málssókninni. Krafa H-kaupstaðar um sýknu eða frávísun sökum aðildarskorts ekki tekin til greina, með því að ekki varð séð, að bótakrafan hefði verið fram- seld með húseigninni .............00.0.0..0.....000 0. Málsaðili lézt, meðan á áfrýjun stóð, og tók dánarbú hans við Málinu ..........000000.20 rr 528, Í skaðabótarnáli var þess krafizt, aðallega að A yrði dæmt að greiða bætur, en til vara, að B yrði gert að greiða þær .... Móðir höfðar mál fyrir hönd ólögráða dóttur sinnar ............ Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. A og B, sem áttu hvor sína íbúð í sama húsi, deildu um eignarrétt að geymsluherbergi í húsinu. A viðurkenndi fyrir dómi, að ekki hefði verið tilætlunin að herbergi þetta fylgdi íbúð hans, er hann upphaflega festi kaup á henni, en kvað selj- anda íbúðarinnar síðar hafa veitt sér eignarráð yfir her- berginu. Þetta tókst honum þó ekki að sanna, og var B dæmdur eignarréttur að herberginu ....,.........0...... A, sem hafði fengið óuppsegjanlegan leigurétt að íbúð í tilteknu húsi, gætti bess ekki að þinglýsa leiguréttinum. B, sem síð- ar keypti húsið, kvað sér hafa verið ókunnugt um, að A hefði slíkan leigurétt. Var honum talið heimilt að segja A upp með venjulegum fyrirvara .........0..0000.0 00. Í máli um lóðarréttindi var A dæmt að rífa merkjagarð, sem hann viðurkenndi, að ekki væri á réttum mörkum ........ Við uppskipun á vöru féll A út af palli vörubifreiðar og hlaut mikil meiðsli. Hann kvað orsök slyssins vera þá, að lyftu- byrði, sem setja átti á bifreiðina, hefði slegizt í sig. Studd- ist þetta við umsögn verkstjóra. Í skaðabótamáli gegn at- vinnurekandanum var frásögn A um tildrög slyssins lögð til grundvallar, enda hafði atvinnurekandinn ekki hlutazt til um, að rannsókn færi fram út af slysinu ................ Á seldi B húseign, sem var í smíðum, og var enginn skriflegur samningur gerður. Eftir að kaupverð var greitt, krafðist A greiðslu fyrir miðstöðvarketil, þakskífu og lagningu hennar, sem hann kvað ekki hafa fylgt með í kaupunum. B kvað verðmæti þessi hafa fylgt húsinu, en ekki verið seld sérstak- lega. Komu báðir aðiljar fyrir dóm, og hélt hvor um sig fast við sína staðhæfingu. A leiddi ekki sönnur að því, að samið Bls. 108 39 67 eð Efnisskrá. hefði verið um sérstaka greiðslu fyrir nefnd verðmæti, og var B dæmdur sýkn af kröfu hans ..........000000.0...... Í lögtaksgerð var greint, að gerðarþoli hefði sjálfur verið við- staddur og vísað á eignir til lögtaks. Gerðarþoli áfrýjaði gerðinni, flutti mál sitt sjálfur fyrir Hæstarétti og lýsti því Þar, að gerð þessi hefði aldrei farið fram. Maður sá, sem til- greindur var sem dómvottur við lögtaksgerðina, gat ekki borið fyrir dómi, að gerðin hefði farið fram með þeim hætti, sem þar greindi. Var lögtaksgerðin samkvæmt þessu felld Úr gildi ............20022.0022 0000 D hafði árið 1949 afhent syni sínum, S, jarðarhluta sem fyrir- fram greiddan arf. Í erfðafjárskýrslu var greint fasteigna- mat jarðarhlutans, og ritaði Þ, dóttir D, samþykki sitt á skýrsluna. Við skipti á dánarbúi D síðar krafðist S þess, að við ákvörðun á erfðahluta hans yrði fasteignamatið lagt til grundvallar, enda hefði Þ samþykkt það með áritun sinni á skýrsluna. Þ fullyrti hins vegar, að samþykki hennar hefði aðeins náð til afhendingar á fyrirfram greiddum arfi, en ekki til verðlagningar á jarðarhlutanum. Var þessi skýrsla hennar lögð til grundvallar við skiptin .................... Í barnsfaðernismáli viðurkenndi A, að hann hefði haft samfarir við móður barnsins á getnaðartíma þess. Skýrslur A og móð- urinnar um, að samfarirnar hefðu ekki getað leitt til barns- getnaðar, þóttu eigi verða lagðar til grundvallar í málinu K kenndi M barn. Í fyrsta þinghaldi lýsti hún því, að hún hefði Við ekki haft samfarir við aðra karlmenn, eftir að hún kynntist M. Þessi framburður reyndist rangur, og voru skýrslur K óáreiðanlegar í fleiri atriðum ...........2.000000 00 .0000.. endurskoðun tollreikninga kom í ljós, að ýmsar vörur, er lyfsalinn E hafði flutt til landsins, höfðu ekki verið flokk- aðar Í rétta tollflokka. Var af þessum sökum krafizt lögtaks hjá E fyrir vangreiddum tolli. E taldi sig hafa flokkað vör- urnar til tolls eftir beztu þekkingu, og ætti hann ekki sök á misfellunum, heldur tollyfirvöldin. Í dómi Hæstaréttar segir, að E hljóti að hafa verið ljóst, að tollflokkun hans á ýmsum vörum hafi ekki verið rétt, og beri þegar af þeirri ástæðu að leyfa framkvæmd lögtaksins .................. 5 A tók á leigu af B verzlunarhúsnæði. Skyldi leigutimi vera 5 ár, frá 1. júní 1951 til 1. júní 1956. Hinn 1. febr. 1952 fluttist A úr húsnæðinu. B krafðist í máli skaðabóta af ÁA vegna van- efnda leigumálans. ÁA kvaðst hafa flutzt úr húsnæðinu með samþykki B eða jafnvel eftir beiðni hans, sem um þær mund- ir hafi haft í huga að selja húsið. Gegn mótmælum B tókst A þó ekki að sanna þessa staðhæfingu sína ................ XLI Bls. 134 187 350 XLII Efnisskrá. b) Opinber mál. Í leigubifreið A fundu lögreglumenn óátekna áfengisflösku. Hann var ákærður fyrir að hafa ætlað að selja flöskuna. A viðurkenndi, að hann ætti flöskuna. Kvaðst hann hafa keypt hana sama dag í Áfengisverzlun ríkisins og ætla hana til eigin afnota. Þótti skýrsla þessi veita nægilegar líkur fyrir því, að A hefði ekki ætlað að selja flöskuna, sbr. lög NP. AT/1951 20.00.2002. Bifreiðarstjóri, er olli slysi, játar á sig aðgæzluskort og of hrað- an akstur ..........2.00000. 00 Kona, sem leigði út herbergi í húsi sínu til einnar nætur í einu, aðallega erlendum hermönnum, sem höfðu stúlkur í fylgd með sér, var ákærð fyrir brot á 206. gr. alm. hegningarlaga. Hún kvað sér hafa verið ókunnugt um, að lauslæti ætti sér stað í herberginu, en var engu að síður dæmd sek um brot á nefndri lagagrein ................2.0.0. 00 enn 47, A, sem var drukkinn á ferð um götur Reykjavíkur að næturlagi, hitti B, næturvörð í verksmiðju, og tók hann tali. Eftir að þeir höfðu rætt saman nokkra stund, greiddi A næturverð- inum höfuðhögg, svo að hann féll í rot. Tók A síðan pen- ingaveski úr vasa B og hafði á brott með sér. A var ákærður fyrir líkamsárás og svo einnig fyrir rán eða til vara fyrir þjófnað. A kvað tilefni þess, að hann greiddi B höfuðhögg, hafa verið það, að komið hafi áður til stimpinga milli þeirra út af úri, sem A var með, en að honum hafi ekki komið til hugar að taka veski B, fyrr en eftir að B var fallinn í rot. Var frásögn A um þetta lögð til grundvallar og hann sýknaður af ákæru um rán, en dæmd refsing fyrir líkamsárás og þjófnað ...........0.0000 0000... 3 og S voru ölvaðir á ferli í Reykjavík síðla nætur. Slógust þeir í ferð með tveimur mönnum öðrum, Á og T, sem einn- ig voru mjög drukknir. Veittist J þá tilefnislaust að T og greiddi honum nokkur andlitshögg, unz hann hneig í göt- una. Þá var Á einnig barinn til óbóta, og lá hann meðvit- undarlaus á götunni. Eftir að T var hniginn niður meðvit- undarlaus eða meðvitundarlítill, stakk S upp á því við 3, hvort þeir ættu ekki „að ræna hann“. Er J hafði samþykkt það, tók S peningaveski úr vasa T og hirti peninga þá, er í því voru. J og S voru ákærðir fyrir líkamsárás og svo einnig fyrir rán eða til vara fyrir gripdeild og þjófnað. S kvað sér ekki hafa komið til hugar að taka peninga af T, fyrr en eftir að hann var fallinn í götuna. Var sú skýrsla lögð til grundvallar, og þeim S og J dæmd refsing fyrir þjófnað, enda ekki lagður trúnaður á þá frásögn S, að hann hefði ætlað að skila T peningunum aftur. J játaði, að hann hefði barið T, og lýsti því einnig, „að vera megi, Bls. 42 Efnisskrá. KLIII Bls. að hann hafi slegið“ Á. Þótti sannað, að hann væri valdur að meiðslum þeirra beggja ..........0.0000000 00... 159 Togaraskipstjóri viðurkenndi að hafa verið innan fiskveiði- markanna, en kvaðst ekki hafa verið þar að veiðum. Þrátt fyrir þetta var sök hans talin sönnuð ...............- 188, 361 Refsidómur í máli út af fiskveiðabroti byggður m. a. á viður- kenningu hins ákærða skipstjóra .......... 228, 232, 304, 509 Hlutafélögin A og B höfðu með sér náið samstarf um innflutn- ing og sölu á vöru. Framkvæmdastjóri og skrifstofustjóri A og framkvæmdastjóri B voru ákærðir fyrir ranga verð- lagningu á vöruna. Forráðamenn A, sem staðið höfðu fyrir verðlagningunni, hlutu sekt, en varhugavert þótti að telja sannað gegn neitun framkvæmdastjóra B, að honum hafi verið ljóst, að verðlagningin var röng ...........0000... 244 Skipstjóri var ákærður fyrir togveiðar innan fiskveiðimarkanna, en gegn neitun hans var sök ekki sönnuð ............0... 283 A, farþegi í leigubifreið, hafði byssu meðferðis og hótaði marg- sinnis að skjóta bifreiðarstjórann, ef hann léti ekki að ósk A um aksturinn. Er bifreiðarstjórinn sinnti þessu ekki, hljóp skot úr byssunni í höfuð hans, en særði hann þó ekki til ólífis. A taldi sig muna lítið um atvik að þessu, en hélt því þó fram, að skotið mundi hafa hlaupið óvart úr byssunni. Eins og at- vikum var háttað, taldist þó sannað, að A hefði hleypt skot- inu af vísvitandi ..........00..0..0.00 ene 292 A játaði, að hann hefði barið B, er við það féll til jarðar og hlaut meiðsli. A skýrði svo frá, að B hefði veitzt að sér að fyrra bragði með ertingum. B, sem var mjög ölvaður, kvaðst ekkert um þetta muna. Var skýrsla A lögð til grundvallar 376 A, sem seldi víxil fyrir B, sakaður um fjárdrátt, með því að hann hefði ekki skilað eiganda víxilsins nema litlum hluta andvirðis hans. ÁA fullyrti, að hann hefði skilað því sem næst öllu andvirðinu, en þrátt fyrir þessa staðhæfingu hans, var sök hans talin sönnuð ......0.0000000.. sn sess 390 A var ákærður fyrir að hafa ekið bifreið ölvaður og valdið stór- felldu slysi. A taldi sig ekkert um þetta muna, en kvaðst ekki vilja mótmæla því, að hann hefði stjórnað bifreiðinni, er slysið varð. Af atvikum málsins og framburði eins vitnis þótti sök A sönnuð ......200000000.ssn ner 406 Bifreiðarstjóri viðurkennir ölvun við akstur ............ 485, 487 A var ákærður fyrir að hafa stundað ljósmyndagerð án iðnrétt- inda. Í prófun málsins lýsti hann því, að hann hefði tekið ljósmyndir fyrir allmarga aðilja og haft nokkrar tekjur af því, en með því að ekkert var frekar grennslast eftir því, hvenær þetta hefði átt sér stað né um nánari atvik að því, var A ekki metið þaðtil sakar .......2.00200000..00..... 605, 610 Togaraskipstjóri talinn sekur um ólöglegar veiðar innan fisk- KLIV Efnisskrá. Veiðimarkanna þrátt fyrir neitun sína ............0....... A var sakaður um ölvun við bifreiðarakstur, og játaði hann af- dráttarlaust sök sína. Í dómi Hæstaréttar segir, að þar sem svo stóð á, hefði héraðsdómari ekki átt að skipa ákærða verj- anda, sbr. 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951 .........00....... Áfengislagabrot. Lögreglumenn fundu óátekna áfengisflösku í leigubifreið A. Var hann ákærður fyrir brot á lögum nr. 47/1951. A neitaði ein- dregið, að hann hefði haft í hyggju að selja flösku þessa. Kvaðst hann hafa keypt hana þá samdægurs í Áfengisverzl- un ríkisins og ætlað sér að nota hana um kvöldið. Eins og ai- vikum var háttað, þótti A hafa fært fram nægilega sterkar líkur fyrir því að hafa ekki ætlað flöskuna til sölu. Hann hafði að vísu 6 árum áður gengizt undir að greiða sekt fyrir sölu áfengis, en þar sem svo langt var um liðið, þótti atvik þetta ekki fella grun á hann um fyrirhugaða áfengissölu í það skipti, sem hér var um að tefla. Var A því dæmdur sýkn af kröfum ákæruvaldsins ...................00000.0 0. A dæmd refsing samkvæmt 17. sbr. 37. gr. laga nr. 33/1935 fyrir neyzlu áfengis í veitingahúsi, þar sem vínveitingar voru ekki leyfðar ................0...0.000.. 0000 A, sem var ölvaður, réðst að manni á götu í Reykjavík og veitti honum áverka. Var A dæmd refsing, m. a. eftir 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 ...........0.0.022000 00 A ók bifreið ölvaður um götur Reykjavíkur og olli stórfelldu slysi. Honum var dæmd refsing m. a. eftir 21. sbr. 39. gr. laga nr. 33/1935, og samkvæmt sömu lagagreinum var hann sviptur ökuleyfi ævilangt .............00.00000.. Bifreiðarstjóri ók bifreið undir áhrifum áfengis. Honum var dæmd refsing eftir 24. sbr. 45. gr. laga nr. J3/1934. Með því að um ítrekun var að ræða, var hann sviptur ökuleyfi ævi- langt .......2..0....2. Með héraðsdómi var bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir ölvun við akstur, en ekki var hann jafnframt sviptur ökuleyfi. Ákæruvaldið skaut málinu til Hæstaréttar, að því er varðaði ökuleyfissviptingu. Samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 var ákærði sviptur ökuleyfi 3 mánuði ................0.0..... A, sem var ölvaður á almannafæri, réðst að B og greiddi honum höfuðhögg. Daginn eftir gekkst hann undir með dómssátt að greiða 100 króna sekt fyrir brot á 21. gr. laga nr. 58/1954 og 1000 króna skaðabætur til B. Galt hann fjárhæðir þessar nokkru síðar. Það kom síðar í ljós, að áverki B var mun meiri en ætlað var í fyrstu. Kærði dómsmálaráðherra þá dómssáttina til Hæstaréttar til ónýtingar. Hæstiréttur féllst á, að dómssáttin væri fráleit samkvæmt gögnum þeim, sem 689 292 406 485 agi Efnisskrá. RLV Bls nú lægju fyrir, og felldi hana því úr gildi ................ 521 Bifreiðarstjóri játar á sig ölvun við akstur ................ 6839 Afréttir. Landmannahreppur (Lmhr.) höfðaði í héraði eignardómsmál með opinberri stefnu og krafðist þess, að viðurkenndur yrði einkaréttur hans að veiði í öllum vötnum á Landmannaaí- rétti. Gagnaðiljar gerðust ríkissjóður (R), Holtahreppur (Hhr.) og Rangárvallahreppur f. h. eigenda og ábúenda jarðanna Næfurholts (N) og Hóla (H). Mörk afréttarins höfðu áður verið ákveðin með sáttagerð milli aðilja. Ágrein- ingslaust var, að Hhr. og jarðirnar N og H hefðu frá ómuna- tíð neytt upprekstrar á afréttinn ásamt Lmhr., en aðilja þessa greindi á um það, hvernig upprekstrarrétti þeirra væri háttað. Taldi Lmhr. sig einn eiga réttinn, en Hhr. og N og H ekki hafa annan rétt en þann, sem Lmhr. leyfði á hverj- um tíma. Í dómi Hæstaréttar var ekki á þetta fallizt, heldur talið, að aðiljar þessir mynduðu sameiginlegt upprekstrar- félag og hefðu allir sams konar rétt til afréttarins. Sérstak- lega varð ekki talið, að Hhr. hefði afsalað sér rétti til af- réttarins né glatað honum með tómlæti, enda væri hrepp- um ekki heimilt að láta af hendi slíkan rétt nema með sam- þykki æðri sveitarstjórnarvalda. Gegn mótmælum R var ekki sannað, að Lmhr. eða hreppsfélögin hefðu öðlazt bein- an eignarrétt að afréttinum, hvorki fyrir nám, löggerning, hefð né með öðrum hætti. Réttur afréttaraðiljanna væri bundinn við takmarkaða notkun. Og þar sem afréttaraðilj- arnir höfðu ekki beinan eignarrétt yfir afréttinum, komu til álita um veiðiréttinn ákvæði 5. gr. laga um lax- og silungs- veiði nr. 112/1941, en þau voru skýrð þannig, að íbúar Lmhr., Hhr. og býlanna N og H hafi einir sameiginlegan veiðirétt í vötnum á afréttinum, enda hafi skilyrði ekki verið fyrir hendi til þess, að Lmhr. hafi helgað sér einkarétt á veiðinni fyrir hefð .........0..200...022 00 108 Í máli bónda gegn hreppsfélagi til heimtu fébóta fyrir ágang sauðfjár af afrétti á jörð bóndans var héraðsdómur og máls- meðferð ómerkt vegna vanreifunar og málinu vísað frá héraðsdómi ..............2.20.000000 nn 599 Áfrýjun. Sbr. kærumál. Með dómi Hæstaréttar var úrskurður héraðsdómara ómerktur vegna formgalla, en þess jafnframt getið, að hann væri að efni réttur .........0..2220000000nr sn 11 Meðan á áfrýjun máls stóð, framseldi áfrýjandi réttindi þau, er dómkrafa hans tók til, og tók hinn nýi eigandi þá við aðild málsins ...........22.2000..0. e.s 12 KXLVI Efnisskrá. Ný málsgögn lögð fram í Hæstarétti .... 47, 53, 88, 159, 176, Bls. 188, 195, 223, 232, 244, 283, 292, 304, 316, 361, 383, 386, 390, 397, 406, 509, 561 637, 665, 691. Með dómi Hæstaréttar var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi, en þess jafnframt getið, að áfrýjandi hefði ekki í málinu fært fram nein rök fyrir tiltekinni stað- hæfingu, er varðaði efnishlið málsins .............0.000... Hæstiréttur frestar opinberu máli til öflunar framhalds- BABNA 2....0.0000 sn 107, Hæstiréttur hrindir með úrskurði kröfu um frávísun máls frá Hæstarétti, eftir að sérstakur málflutningur hafði farið fram um hana samkvæmt 42. gr. laga nr. 112/1935 ...... Eftir að héraðsdómur gekk í landamerkjamáli, greiddi Á máls- kostnað, sem honum var gert að greiða með dóminum. Síð- ar áfrýjaði A málinu. Fyrir Hæstarétti kröfðust gagnaðiljar þess, að málinu yrði vísað frá Hæstarétti, með því að greiðsla málskostnaðarins samrýmdist ekki áfrýjun máls- ins síðar. Leitt var í ljós, að A hafði greitt fógetafulltrúa málskostnaðinn til að afstýra aðför, en jafnframt getið þess við fulltrúann, að hann mundi áfrýja málinu. Í úr- skurði Hæstaréttar segir, að fulltrúinn hefði átt að leið- beina A, þar sem ljóst mátti vera, að greiðsla málskostn- aðarins var af misskilningi sprottin. Og þar sem fulltrúinn gerði það ekki, yrði A ekki talinn hafa svipt sig áfrýjunar- heimild .........0.00202.000 enn snert A hafði látið fara fram lögtak í eignum B til lúkningar skatt- gjaldi og áfrýjaði lögtaksgerðinni til staðfestingar. Kröfu A fyrir Hæstarétti um, að B yrði gert að greiða kostnað af lögtaki og uppboðsbeiðni, ekki sinnt, með því að mat á þeim kostnaði ber undir fógeta og uppboðshaldara, en þeir höfðu ekki lagt úrskurð á kostnað þenna ...... 209, 211, Í skuldamáli A á hendur B og C reisti A kröfu sína í héraði á tveimur mismunandi málsástæðum, X og Y. Héraðsdómari hratt málsástæðunni X, en dæmdi B og C til greiðslu til- tekinnar fjárhæðar samkvæmt málsástæðunni Y. B og C skutu málinu til Hæstaréttar og kröfðust sýknu. Fyrir Hæstarétti hafði A enn uppi málsástæðuna X, en þegar af þeirri ástæðu, að hann hafði ekki gagnáfrýjað málinu, varð úrlausn héraðsdóms að standa óhögguð, að því er tók til þessa atriðis ............00000000 0000 A krafði B fyrir héraðsdómi um greiðslu skuldar fyrir efni og vinnu samkvæmt reikningi. B mótmælti ýmsum liðum reikn- ingsins. Héraðsdómari taldi A ekki hafa sannað, að hann ætti rétt til hærri fjárhæðar en B viðurkenndi, og féll dóm- ur samkvæmt því. A áfrýjaði málinu og lagði fram ný gögn fyrir Hæstarétti, en B kom ekki fyrir Hæstarétt og 75 208 195 195 213 340 Efnisskrá. KLVII Bls. enginn af hans hálfu. Í dómi Hæstaréttar segir, að þrátt fyrir mótmæli B í héraði hafi A ekkert aðhafzt til að afla gagna til sönnunar hinum vefengdu reikningsliðum fyrr en eftir að héraðsdómur gekk. Þessi málflutningur brjóti al- gerlega í bága við 111. sbr. 110. gr. laga nr. 85/1936, og verði því, þar sem B hafi ekki komið fyrir Hæstarétt, að dæma málið eingöngu eftir gögnum þeim, sem fram komu af hálfu aðilja fyrir héraðsdómi ............0000..0.00.... 345 A var með héraðsdómi dæmd sekt fyrir ölvun við bifreiðar- akstur. Málinu var áfrýjað einungis að því er varðaði svipt- ingu Ökuleyfis .........2000000. en .n.s sn 487 Aðili máls hafði látizt, eftir að dómur gekk í héraði. Nýr aðili kemur í hans stað fyrir Hæstarétti ................ 528, 572 Aðiljarnir A og B höfðu hvor í sínu lagi gengizt undir að greiða sekt með: dómssátt fyrir brot, er þeir voru samsekir um. Dómsmálaráðuneytið kærði báðar dómssáttirnar til Hæsta- réttar og krafðist ógildingar þeirra. Voru mál A og B sam- einuð í Hæstarétti ...............020000.. unns 552 Synjað um frestun einkamáls fyrir Hæstarétti .............. 571 Einkamáli áfrýjað eingöngu vegna ákvæðis um málskostnað 591, 631 Í úrskurð uppboðshaldara skorti rökstuðning fyrir niðurstöðu um tiltekna málsástæðu, en ekki þótti alveg næg ástæða til að ómerkja úrskurðinn af þeim sökum .............. 594 Hæstaréttardómari greiðir atkvæði um efni máls, eftir að hafa áður greitt sératkvæði um ómerkingu þess, sbr. 47. gr. laga nr. 112/1935 ......20000000nne nes 605, 610 Héraðsdómari hafði skipað verjanda í opinberu máli andstætt ákvæðum 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951. Við ákvörðun þessa varð þó að sitja, með því að henni varð ekki breytt í æðra dómi samkvæmt 5. tl. 170. gr. nefndra laga ...... 689 Málsástæða sögð of seint fram komin fyrir Hæstarétti og því ekki tekin til greina .........000000 0000 708 Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn. a. Leyfi veitt samkvæmt 1. málslið 2. mgr. 197. gr. laga nr. 85/1936 .... 12, 67, 88, 138, 176, 202, 224, 345, 367, 372, 383, 386, 427, 496, 523, 537, 540, 575, 586, 599, 616, 626. b. Leyfi veitt samkv. 2. málslið 2. mgr. 197. gr. laga nr. 85/1936 .......00se sess 315 c. Leyfi veitt samkvæmt 11. gr. laga nr. 29/1885 .... 19, 187 d. Leyfi veitt samkvæmt 4. gr. laga nr. 57/1949 -........ 572 Ágangur búfjár. Á krafðist, með skírskotun til ákvæðis í fjallskilareglugerð, bóta úr hreppssjóði vegna ágangs sauðfjár úr afrétti á jörð hans. d KLVIII Efnisskrá. Hinn áfrýjaði dómur var ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar, m. a. á því, hversu mikið hafi kveðið að ágangi afréttarfjár á land A einstök skipti eða almennt, hverjum usla slíkur ágangur hafi valdið og hversu mikla vinnu A hafi lagt fram til vörziu heima- haga sinna .............0.2000.0 0. ns ss 599 Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. Í opinberu máli er þess getið í héraðsdómi, að ekki komi til álita, hvort nánar tiltekin háttsemi sakbornings kunni að vera refsiverð, með því að ákæra taki ekki til hennar .... 83, 101 Verknaðarlýsing í ákæruskjali ekki talin nægilega nákvæm, með því að þar séu ekki greind einstök tilvik, sem ákærði sé sakaður um, sbr. 2. tl. 2. mgr. 115. gr. laga nr. 27/1951 .. 236 H.Í. X og h.f. Y höfðu með sér náið samstarf um innflutning og sölu á vöru. Höfðað var opinbert mál á hendur A fram- kvæmdastjóra og B skrifstofustjóra h.f. K og C fram- kvæmdastjóra h.f. Y til refsingar og greiðslu sakarkostn- aðar vegna ólöglegrar álagningar á vöruna, og svo gegn stjórnendum félaganna fyrir þeirra hönd til að þola upp- töku og greiðslu á ólögmætum ágóða. Málið varð mjög viða- mikið og kostnaðarsamt, einkum vegna upptökukröfunnar. A og B var dæmd refsing, en C sýknaður. H.f. X og h.f. Y var gert að greiða in soliðum ólögmætan ágóða til ríkis- sjóðs, en þar sem af hálfu ákæruvaldsins var ekki krafizt málskostnaðar úr hendi félaganna, var hann, að því leyti sem varðaði málið á hendur þeim, lagður á ríkissjóð .... 244 Í dómi Hæstaréttar í refsimáli er að því fundið, að ákæru- skjals sé aðeins að litlu getið í héraðsdómi, en skyit hafi verið að greina það þar ...........00.0. 0... 0... 419, 423 Átitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Almannahætta. A hleypti skoti úr byssu á götu í Reykjavík, er margir voru þar á ferli, en án þess að miða á nokkurn sérstakan mann. Með þessu var hann talinn hafa stofnað lífi eða heilsu manna í augljósan háska, og var honum dæmd refsing eftir 4. mgr. 220. gr. laga nr. 19/1940 og 6. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 ........0000000 0. ses 292 Analogía. Sbr. lög, lögskýringar. Sök A fyrir brot á húsaleigulögum nr. 39/1943 fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 1. tölulið 81. gr. laga nr. 19/1940, með því að Efnisskra. KLIX Bls. meira en 2 ár voru liðin frá því að brot var framið, er réttarrannsókn hófst ...........0.000.0.0200 0. 101 A var gefið að sök, að hann hefði stundað ljósmyndarastarfsemi án iðnréttinda. Þegar réttarpróf hófust 27. febrúar 1952, kannaðist hann við að hafa við einstök tækifæri tekið gjald fyrir ljósmyndatöku frá því á árinu 1946. Að því er tók til slíkrar starfsemi fyrir 27. febrúar 1950, var sök talin fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 81. gr. laga nr. 19/1940 ........ 197 Árekstur skipa. Sbr. siglingar. Vélskipið D var að veiðum á rúmsjó í hvössu veðri, er vél þess bilaði. Togarinn S kom til hjálpar, sigldi upp í vindinn meðfram stefni D, og köstuðu þá skipverjar S línu yfir í D. Eftir að dráttur hófst, rofnaði samband milli skipanna tvisvar sinnum, en S tókst í bæði skiptin að koma línu yfir í D með sama hætti og áður. Í síðasta skiptið, er línu var kastað yfir í D, slógust skipin saman, þannig að stefni D lenti með þungu höggi á borðstokk S. Urðu af þessu allmikil spjöll á D. Eftir þetta dró S D til hafnar. S voru dæmd björgunarlaun úr hendi eigenda D, en jafnframt var S dæmt til að greiða D viðgerðarkostnað. Var aðferð sú, sem S hafði til að koma björgunartaugum yfir í D, talin mjög óvarleg, með því að auðvelt hefði verið að hafa bilið milli skipanna lengra og koma sambandi á með línubyssu, sem tl Var Í So... 397 Skipið B lá bundið við bryggju í Reykjavík. Skipið F var bundið utan á B, þannig að festar úr F voru bundnar í B bæði að framan og aftan og auk þess festi úr F upp í bryggju að framan. Í æðiveðri slitnaði festi sú, sem F var að framan bundin með í B. Slógust skipin þá saman, og varð B fyrir allmiklum spjöllum. Var eigendum F gert að bæta eigend- um B skaðann, með því að forráðamenn F höfðu lagt því utan á B og ekki talið sennilegt, að spjöllin hefðu orðið, ef festar F hefðu verið nægilega traustar .................. 523 Skipið M lá fyrir opnu hafi út af Hellissandi, er uppskipun úr því fór fram. Samkvæmt farmsamningi átti S að annast affermingu. Stálprammi var notaður við uppskipun, og var hann bundinn við skipshlið, meðan vörur voru í hann settar. Vegna ölduhreyfinga slóst pramminn iðulega í skipshlið- arnar og olli nokkrum spjöllum á þeim. Var S talinn eiga að bera ábyrgð á tjóni þessu og gert að greiða eigendum M skaðabætur ................0000 0000. n 5896 L Efnisskrá. Ásetningur. Sjá saknæmi. Áskriftasöfnun. A hafði hafið undirbúning að útgáfu Alfræðibókar og í því skyni látið ýmsa menn safna áskriftum að henni. Skyldu áskriftasafnarar fá 10% af söluverði bókarinnar til áskrif- enda. A framseldi B rétt til útgáfunnar, og tók B að sér að greiða áskriftasafnendum þóknun þeirra, þó aðeins að svo miklu leyti sem áskrifendur stæðu við áskriftir sínar. B hætti síðar við útgáfu bókarinnar, og varð því aldrei unnt að sannreyna, að hve miklu leyti áskrifendur mundu hafa stað- ið við áskriftirnar. Í máli milli A og B var B gert skylt að greiða A þann hluta af þóknun til áskriftarsafnenda, sem A kæmist ekki hjá að greiða þeim .......0..0.00000..... Atvinnuréttindi. Sbr. iðnaður. Bifreiðarstjóri, sem valdið hafði meiðslum með gálausum akstri, sviptur ökuleyfi 1 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 .. A, sem hafði stýrimannsréttindi, varð með óvarkárni valdur að sjóslysi. Samkvæmt 85. gr. sjómannalaga nr. 41/1930 var hann sviptur rétti til stýrimennsku í 6 mánuði. Svo var hann og með skírskotun til 1. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 sviptur rétti til að öðlast skipstjóraréttindi jafnlangan tíma A framdi glæpi með skotvopni. Hann hafði ekki leyfi samkvæmt lögum nr. 69/1936 til að hafa skotvopn í vörzlum sínum. Í refsimáli var hann samkvæmt 1. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 sviptur ævilangt rétti til að öðlast leyfi til að eiga eða hafa í vörzlum sínum skotvopn .....00.00000 000 Samkvæmt reglugerð nr. 100/1942 er útvarpsvirkjun iðngrein. A hafði samkvæmt iðnlögum öðlazt meistararéttindi í útvarps- virkjun, og í meistarabréfi hans, útgefnu af lögreglustjóra, er hann nefndur útvarpsvirkjameistari. Óheimilt er að stunda útvarpsvirkjun, nema að fengnu leyfi póst- og síma- málastjórnarinnar, sbr. 2. gr. laga nr. 30/1941, reglugerð nr. 70/1942 og reglur nr. 140/1942. Hafði A ekki fengið slíkt leyfi. Eftir kröfu A var póst- og símamálastjórninni dæmt skylt að skrá orðið „útvarpsvirkjameistari“ við nafn hans í nafnaskrá talsímanotenda, en hins vegar óskylt að skrá nafn A í atvinnu- og viðskiptaskrá símaskrárinnar undir liðunum „Útvarpsvirkjar“ og „Útvarpsviðgerðir“ ........ A dæmd refsing fyrir að reka fasteignasölu án þess að hafa fengið til þess leyfi samkvæmt lögum nr. 47/1938 .......... Bifreiðarstjóri, sem ók bifreið ofurölvi og varð mannsbani af gá- leysi, sviptur ökuréttindum ævilangt samkvæmt 21. gr. laga nr. 33/1935 og 39. gr. laga nr. 23/1941 .......02000000.000.. Bifreiðarstjóri, sem sekur varð um ítrekaða ölvun við akstur, Bls. 292 390 406 Efnisskrá. LI Bls. sviptur ökuréttindum ævilangt samkvæmt 24. gr. laga nr. 58/1954 og 39. gr. laga nr. 23/1941 ....c2000000.cne0n0 000. 485 Bifreiðarstjóri, sem ók bifreið undir áhrifum áfengis, án þess að slys yrði, sviptur ökuréttindum 3 mánuði samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 .........000000 00 eeen err rn 487 A bifreiðarstjóri leyfði B, sem ekki hafði ökuréttindi, að aka bif- reið sinni. Hlutu þeir báðir sekt samkvæmt bifreiðalögum 552 Bifreiðarstjóri ók ógætilega og varð mannsbani af gáleysi. Svipt- ur Ökuleyfi 2 ár samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 ........ 580 Barnavernd. Barnaverndarnefnd Reykjavíkur krefst rannsóknar út af meintu broti gegn 206. gr. laga nr. 19/1940 ......0000....00.0.. 47, 53 Barnsfaðernismál. K ól fullburða barn (B) 8. marz 1953. Embættislæknir taldi lík- legast, að B væri getið um 11. júní 1952, en þó séu mögu- leikar á, að það hafi komið undir einhverntíma á tímabilinu 22. apríl til 11. júlí sama ár. K kenndi X barnið, kvaðst hafa átt samfarir við hann nokkrum sinnum veturinn og vorið 1952, m. a. 30. maí það ár. K kannaðist við að hafa átt sam- farir við K 22. marz 1952, en ekki í önnur skipti. Með skýrsl- um vitna var leitt í ljós, að kunningsskapur þeirra K og X hafði haldizt fram á vor 1952 og verið allnáinn. K lýsti því í fyrsta þinghaldi málsins, að hún hefði ekki átt samfarir við aðra en X, eftir að þau kynntust. Síðar kannaðist hún þó við að hafa haft samfarir við Y um miðjan júní 1952 og 2 í sama mánuði. Y og Z voru dregnir inn í málið. Könnuðust þeir báðir við að hafa átt samfarir við K Í júní 1952. Z taldi samfarir sínar við K ekki hafa verið fullkomnar, og var K honum sammála um það. Ekki útilokaði blóðrannsókn neinn þeirra X, Y eða 2 frá því að geta verið faðir að barninu. Niðurstaða varð sú, að Y og 2 voru dæmdir meðlagsskyldir in soliðdum samkvæmt 212. gr. laga nr. 85/1936, en meðlags- skylda X in soliðum með þeim látin velta á fyllingareiði K 350 Bátaútvegur. Sjá gjaideyrismál, verðuppbætur. Bifreiðar. a) Einkamál. A ók í björtu veðri fólksflutningabifreið sinni austur þjóðveg í Þingeyjarsýslu, skammt austan Fosshóls. Er hann ók upp brekku, þar sem brekkubrúnin byrgði útsýn yfir veginn framundan, kom á móti honum vörubifreið, er B stýrði. Varð harður árekstur milli bifreiðanna, og skemmdust þær LII Efnisskrá. báðar, en þó einkum bifreið A. A hemlaði, er hann sá til bifreiðar B, en þrátt fyrir það rann bifreið hans 17 metra, eftir því sem hemlaför sýndu, áður en árekstur varð. B hafði ekið fram hjá útskoti á veginum, sem var um 25 metra austan slysstaðarins, þótt hann hefði þá átt að sjá til ferða A. Hemlaför bifreiðar B voru aðeins 1 metri, og við skoðun reyndust hemlarnir slakir. Talið var, að báðir bifreiðarstjór- arnir hafi átt sök á árekstrinum, A með óhæfilega hröðum akstri upp brekkuna, eins og útsýn var háttað, og B með því að aka fram hjá útskotinu og veita bifreið A ekki at- hygli fyrr en raun varð á. Í skaðabótamáli voru þeir látnir bera ábyrgð á tjóninu að hálfu hvor. Samkvæmt því var B dæmt að bæta A hálft tjón á bifreið hans að frádregnu hálfu tjóni á vörubifreiðinni. „...............0..0..000000. Atvinnurekandinn A notaði vörubifreið til flutnings fólks á vinnustað. Stigi var hafður handa fólkinu til að stíga upp á bifreiðarpallinn. B, verkakonu, varð fótaskortur Í stigan- um, er hann rann til, og hælbeinsbrotnaði hún. Stiganum var hvorki krækt eða fest við pall bifreiðarinnar, og í um- rætt skipti var hann reistur á hálli jörð að bifreiðinni. Auk þess vantaði í hann neðstu rimina. Þessi umbúnaður var talinn óhæfilegur, og var A í skaðabótamáli dæmt að greiða B fullar bætur, enda varð slysið ekki að neinu leyti rakið til óvarkárni af hennar hendi ...............0.000000000... A ók fólksflutningabifreið sinni upp Bankastræti í Reykjavík. Gangandi maður, B, hljóp þá skyndilega frá syðri gangstétt Í veg fyrir A utan afmarkaðrar gangbrautar og á milli bifreiða, sem þar stóðu kyrrar. Rakst hann á bifreið A, féll í götuna og hlaut mikil meiðsl. Í skaðabótamáli B á hendur A er sagt, að A hafi gefizt mjög naumur tími til viðbragða, en þegar litið sé til hemlafara bifreiðarinnar, sem voru 3— 35 metrar, þá sé ekki í ljós leitt, að A hefði eigi getað afstýrt slysinu að einhverju leyti, ef hann hefði sýnt fulla aðgæzlu, sbr. 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941. Var A gert samkvæmt þessu að bæta B % hluta tjóns hans ........ Að kvöldi hins 30. des. 1952, eftir að myrkt var orðið, ók A bÞif- reið sinni eftir eystri hafnarbakkanum í Reykjavík. Er hann kom að kolakrananum, sá hann enga hreyfingu á honum í þá átt, að verið væri að afferma skip. Hélt hann því áfram sjávarmegin við kranann. Kvaðst hann að degi til hafa séð skilti á krananum, þar sem menn voru varaðir við að fara undir hann, meðan hann vinnur. Þegar A ók þarna fram hjá, kom greip kranans upp úr skipi við hafnarbakkann, og hrundi nokkurt magn af kolum úr greipinni á þak bifreið. arinnar. Hlutust af þessu skemmdir á Þifreiðinni. A var ekki talinn hafa sýnt næga aðgæzlu, og var honum gert að Bls. 312 561 Efnisskrá. LIT Bls. bera hálft tjón sitt sjálfum, en eiganda kranans var dæmt að bæta honum helming tjónsins .......0200000000....0... 616 Bifreið, sem kom frá Akureyri, nam staðar í Kræklingahlíð á hægri vegarbrún miðað við ökustefnu hennar, gegnt hliði á heimreið að bæ einum. A kom út úr bifreiðinni hægra megin og hljóp við fót fram fyrir hana og á ská yfir veginn í áttina að hliðinu. Í sömu andrá ók þar framhjá jeppabif- reið, sem einnig kom frá Akureyri. Lenti A á jeppanum og hlaut meiðsli, er hann beið bana af. A var talinn eiga hlut að slysinu með ógætni sinni, en ökumaður jeppans var einnig í sök, þar sem hann gaf ekki gætur að því, er gerð- ist við kyrrstæðu bifreiðina og gaf ekki hljóðmerki, er hann nálgaðist hana. Var honum dæmt að greiða ekkju og dóttur A dánarbætur að hálfu .........2000000 0000 nn ner 700 b) Opinber mál. Kvöld eitt gerðu lögreglumenn víðtæka leit að áfengi í leigubif- reiðum í Reykjavík. Í leigubifreið A fundu þeir eina flösku með ákavíti. A kvaðst hafa keypt hana sama dag í Áfengis- verzlun ríkisins og ætla hana til eigin afnota þá um kvöldið, eftir að hann hætti akstri. Samkvæmt þessari skýrslu A, og þar sem ekki lá grunur á honum um, að hann seldi á- fengi, var hann talinn hafa fært fram nægilega sterkar líkur fyrir því, að hann hefði ekki ætlað áfengið til sölu. Var hann því sýknaður af ákæru um brot á ákvæðum laga nr. 47/1951 ........00000 000 ns 1 Í opinberu máli út af árekstri bifreiða var kærður til Hæsta- réttar úrskurður héraðsdómara um heitfesting vitnis .... 11 Um miðnætti 1. febr. 1954 ók A fólksflutningabifreið norður Lönguhlíð í Reykjavík með um 25 km hraða miðað við klukkustund. Myrkur var og slydda, götulýsing slæm og gatan nokkuð hál vegna ísingar. Er A ók fram hjá bif- reið, sem hann mætti, varð hann skyndilega var við mann og konu, er voru gangandi á leið norður Lönguhlíð rétt fyrir framan bifreiðina. Lenti bifreiðin aftan á þeim og slasaði þau mikið. Um leið og áreksturinn varð, hemlaði A, en bifreiðin rann áfram 1 m eftir það. A var talinn hafa ekið of hratt eftir aðstæðum og ekki sýnt næga varúð. Var honum samkvæmt 219. gr. alm. hegningarlaga og Ýms- um ákvæðum bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusam- þykktar dæmd 3000 kr. sekt og svipting ökuleyfis í lár .. 42 A, 20 ára að aldri, ók um götur Reykjavíkur að kvöldi og fram eftir nóttu 2122. febr. 1954 í fólksbifreið, sem hann hafði til umráða. Neytti hann áfengis við aksturinn. Um kl. 2 um nóttina var hann staddur við Þjóðleikhúsið á Hverfis- götu, og var þá orðinn mjög ölvaður. Í bílnum með honum LIV Já Efnisskrá. voru B, kunningi hans, og stúlkan H. Sátu þau í aftursæti bílsins, hægra megin. Ók A nú af stað inn Hverfisgötu. Móts við húsið nr. 58 við götuna, er A ætlaði að aka fram úr annarri bifreið, ók hann aftan á vinstra horn á palli vörubifreiðar, sem stóð kyrr hægra megin á götunni. Við áreksturinn kastaðist vörubifreiðin áfram um 6070 sm, en bifreið A laskaðist stórlega. Flettist mikill hluti af hægri hlið hennar af, og lá brak úr bifreiðinni hér og hvar á göt- unni. Þrátt fyrir þetta hélt A akstrinum áfram, sveigði yfir á vinstri hlið götunnar, ók þar upp á gangstétt og á grind- verk, sem brotnaði. Að því búnu ók A áfram inn götuna og ók skömmu síðar aftan á aðra bifreið með talsverðum þunga. Síðan beygði hann niður á Vitatorg og vestur Lind- argötu. Nam bifreiðin þar staðar sunnan götunnar. Hékk H þá út um afturdyr bifreiðarinnar hægra megin. Nam höfuð hennar við götuna, en fætur voru fastir inni í bifreiðinni. Var hún stórslösuð og andaðist um klukkutíma síðar. B sat enn í aftursætinu, en var allmikið slasaður. Þegar menn komu að bifreiðinni á Lindargötu, var A þar í námunda og kvaðst hafa ekið bifreiðinni. Síðar taldi hann sig þó ekkert um það vita, en af atvikum og framburði B þótti sannað, að hann hefði ekið bifreiðinni. Var A dæmd refsing, 18 mánaða fangelsi, samkvæmt 215. og 219. gr. alm. hegn- ingarlaga og ýmsum ákvæðum bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusamþykktar. Hann var og sviptur ökuleyfi ævi- langt .........00000. 000 Akureyri bað K, eiganda vörubifreiðar, að lána sér bifreið. ina Í skyndiför út á Árskógsströnd. Varð K við þessum til- mælum, og fengu þeir S til að aka bifreiðinni. K slóst með í förina, svo og eiginkonur þeirra J og K og maður að nafni G. Sátu þau J og eiginkona hans, K og G á palli bifreiðar. innar. Var settur kassi á pallinn handa fólkinu til að sitja á og kaðall bundinn yfir pallinn með það miklum slaka, að fólkið, sem sat á kassanum, gat haft kaðalinn á hnjám sér til að halda í. J, sem sat yztur á kassanum, sleppti á leiðinni haldi á kaðlinum og hrökk við það út af bifreiðar- pallinum. Slasaðist hann svo mjög, að hann lézt af meiðsl um daginn eftir. Höfðað var refsimál á hendur S og K. Með því að umbúnaður á palli bifreiðarinnar fullnægði eng- an veginn ákvæðum 5. tl. 7. gr. reglugerðar nr. 72/1937, voru þeir S og K taldir brotlegir við 3. tl. 7. gr. nefndrar reglugerðar svo og 2. gr. laga nr. 24/1941 og 27. gr. laga nr. 23/1941, sbr. 38. gr. síðastnefndra laga, að því er K varðaði. Hins vegar var ekki talið sannað, að akstur bif- reiðarinnar, er slysið varð, hafi nokkru um það valdið. Voru þeir S og K sýknaðir af ákæru um brot á 215. gr. alm. Bls. 406 Efnisskrá. hegningarlaga .........2.0002000.eesseese A ók bifreið undir áhrifum áfengis hinn 20. sept. 1954. Hann hafði hlotið dóm fyrir sams konar brot hinn 30. des. 1948. Var þeim dómi ekki fullnægt fyrri en 21. okt. 1953, og hafði hann því ítrekunaráhrif á síðara brotið, sbr. Tl. gr. laga nr. 19/1940. Hið nýja brot A var m. a. heimfært undir 1. mgr. 23. gr., sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941. Hlaut hann 15 daga varðhald og var sviptur ökuleyfi ævilangt .......... Bifreiðarstjóri ók bifreið með áhrifum áfengis. Í héraði var honum dæmd 1500 kr. sekt samkvæmt 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, en ekki sviptur ökuleyfi. Dóminum var áfrýjað, að því er tók til ökuleyfissviptingar. Var bifreiðarstjórinn í Hæstarétti sviptur ökuréttindum 3 mánuði .............. A bifreiðarstjóri afhenti B bifreið sína til aksturs, enda þótt hann vissi, að B hafði ekki ökuréttindi. A gekkst undir með dómssátt í héraði að greiða 200 kr. sekt fyrir brot á 1. mgr. 22. gr. laga nr. 23/1941. B samþykkti einnig með dómssátt að greiða 200 kr. sekt fyrir brot á 1. mgr. 20. gr. sömu laga. Síðar kom í ljós, að A og B höfðu í þetta skipti framið fleiri brot. Kærði Dómsmálaráðuneytið þá dómssátt- irnar til ónýtingar. Sú krafa var ekki tekin til greina, með því að dómssáttirnar voru ekki taldar fjarstæðar, að því er tók til þeirra brota, sem þær fjölluðu um ............ Hinn 29. nóv. 1954, laust eftir kl. 17.30, ók A fólksflutninga- bifreið norðaustur Njarðargötu í Reykjavík. Myrkt var orðið, en veður gott. Er A kom á húsalaust svæði milli Tivoli og Hringbrautar, þar sem götulýsing var slæm, mætti hann bifreið. Lækkaði hann þá ljós bifreiðar sinnar, en hækkaði þau ekki aftur, er hann var kominn fram hjá hinni bifreiðinni. Rétt á eftir rakst bifreið Á á hjólreiðamann, BB, sem ók á ljóslausu reiðhjóli á undan bifreið A. Hlaut B svo mikla áverka, að hann andaðist skömmu síðar. ÁA áætl- aði hraða bifreiðar sinnar um 35 km miðað við klukku- stund, er áreksturinn varð. Það var talið mikið gáleysi af B að aka á ljóslausu reiðhjóli á Njarðargötunni, eftir að myrkt var orðið. En A var einnig talinn hafa sýnt óað- gæzlu í akstri, og verksummerki á staðnum þóttu sýna, að hann hefði ekið óhæfilega hratt eftir aðstæðum. Var hann því talinn hafa orðið meðvaldur að dauða B. Brot A varð- aði við 215. gr. laga nr. 19/1940, 1, 2., 4. og 5. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 27. gr laga nr. 23/1941 auk ýmissa ákvæða Í um- ferðarlögum og lögreglusamþykkt. Hlaut A 4000 kr. sekt og Ökuleyfissviptingu í 2 ár .........00000000 0... 0... Björgun. Dráttaraðstoð. Vélskipið E var að veiðum í Breiðafirði 27. marz 1949, er ljósa- LVI Efnisskrá. vél þess bilaði. Hélt það þá af stað til Ólafsvíkur, en er bað var statt um 8 sm NNV frá Ólafsvíkurenni, bilaði einnig aðalvél skipsins, og var viðgerð ekki framkvæman- leg á hafi úti. Vindur var á sunnan, 4—5 vindstig, og tals- verður sjór. E náði kl. 22.30 talsambandi við vélskipið Þ og æskti hjálpar þess. Var Þ þá statt út af Snæfellsnesi á leið norður fyrir land, hlaðið olíu. Þ kom að E kl. 00.50 næstu nótt, og hafði þá E rekið undan sjó og vindi 8—9 sm norður eftir Breiðafirði. E hafði seglaútbúnað, en ekki höfðu segl verið sett upp. Vindur var þá SV 6 og sjór 5—6. Þ kom dráttartaug um borð í E og dró skipið síðan til Stykkis- hólms. Hjálp Þ var metin björgun, eins og aðstæðum var háttað, enda allsendis óvíst, að E hefði tekizt að bjarga sér á seglum. Þ tafðist um 121 klst. vegna björgunarinnar. Samkomulag var um að reikna verðmæti hins bjargaða kr. 450.000.00. Bjarglaun ákveðin kr. 50.000.00 ................ Hinn 27. maí 1951 var vélskipið D að veiðum um 85 sm NV af Malarrifi. Kl. 8 að morgni bilaði vél skipsins, og tókst ekki að koma henni Í lag. Samband náðist við togarann S, sem var þar í nánd, í þann veginn að leggja af stað til Hafnar- fjarðar. Kom S til D kl. 18.30 nefndan dag. S var siglt hægt upp Í vindinn meðfram stefni D, og um leið köstuðu skip- verjar S línu yfir í D. Var línan fest í kaðal, en kaðallinn aftur Í togvír. Er skipverjar D voru að draga inn kaðalinn, sem þeir urðu að gera með handafli, jók S hraða sinn til að koma í veg fyrir, að skipunum slægi saman. Misstu skip- verjar D þá kaðalinn úr höndum sér, en við það lenti togvír- inn í skrúfu S. Skipverjar S reyndu að losa vírinn með því að toga í hann með togvindunni, en það mistókst, og hlutust af þessu stórfelldar skemmdir á vindunni svo og skrúfu og skrúfuðxli S o. fi. Var þá höggvið á vírinn, en 5 faðmar af vír voru eftir fastir í skrúfunni. Eftir þetta tókst S slysa- laust að koma dráttarvír yfir í D með sömu aðferð og áður. Var virnum lásað í akkerisfesti D, sem fest var um undir- stöðu togvindunnar. Eftir að dráttur hófst, hrökk akkeris- festin upp af undirstöðunni og braut togvinduna. Var drátt- artauginni þá fest með öðrum hætti. Nokkru síðar slitnaði akkerisfestin. Kom S þá enn festum á milli skipanna með sömu aðferð og í fyrri skiptin, en sigldi þá það nærri D, að skipin slógust saman, og hlaut D af því allmiklar skemmdir og kom að því leki. S hafði ætlað að draga D til Hafnarfjarðar, en um hádegi 28. maí var breytt um stefnu og haldið til Patreksfjarðar, með því að veður fór versnandi á SSA og allmikill sjór var kominn í lest D. Komu skipin til Vatneyrar kl. 00.30 hinn 29. maí. Hjálp sú, sem S veitti D, var talin tvímælalaus björgun. Hið bjargaða verðmæti var Bls. Efnisskrá. LVII Bls. metið um kr. 490.000.00. Daglegur rekstrarkostnaður S var kr. 17.000.00. Bjarglaun voru ákveðin kr. 150.000.00. Aðferð sú, sem S hafði til að koma dráttartaugum á milli skipanna, var talin mjög óvarleg, enda hafði S línubyssu, sem nota mátti. Samkvæmt því varð S að bera sjálft tjón það, er varð á skrúfu þess, skrúfuöxli, togvindu o. fl., en það tjón nam tæpum kr. 175.000.000. Af sömu ástæðu var S gert að bæta D tjón af árekstrinum, um kr. 15.000.00. Hins vegar varð D sjálft að bera tjón það, er varð á togvindu þess, tæpar kr. 60.000.00 ............00..0.0 397 Að morgni 20. marz 1953 var vélskipið S, 102 brutto smálestir að stærð, að draga net sín á Sandvík sunnan Reykjaness. Fór þá net í skrúfuna, og stöðvaðist vélin alveg um stund. Reynt var að ná netinu úr skrúfunni, en það tókst ekki að öllu leyti. Var skipið nærri landi, vindur allhvass og stóð á land, en brim við ströndina. Var þá kallað í talstöð til vélskipsins H, sem var þar í nánd, og það beðið um aðstoð. Áður en H kom, tókst S að koma vélinni í gang, en hún vann þó lítið á. Töldu skipverjar S, að skipið hefði gengið % úr sm miðað við klst. á móti vindi og kviku, og að skipið hefði verið komið af 12 faðma dýpi, er skrúfan var sett í samband, yfir á 20 faðma dýpi, er H kom og tók S í tog. Hafði og S allgóðan seglaútbúnað. H dró nú S norður fyrir Reykjanes, en út af Stóru Sandvík sleppti H dráttartauginni samkvæmt ósk S. Setti S upp segl og sigldi norður af Stafnesi, en þaðan gekk skipið fyrir vélarafli inn fyrir Garðskaga, þar sem lagzt var fyrir akkerum. H hafði snúið við, er drættinum lauk. Hjálp sú, sem H veitti S, var ekki talin björgun í merkingu 229. gr. siglingalaga. Var S dæmt til að greiða H kr. 12.000.00 fyrir dráttaraðstoðina, og var þá tekið tillit til, að því var ómótmælt fyrir dómstólum, að H hefði vegna dráttarins orðið fyrir 6000—-8000 kr. aflatjóni ............00.0000.00.. 643 Blóðrannsókn. Rannsóknarstofa Háskólans ákveður blóðflokka málsaðilja og barns í sambandi við barnsfaðernismál .................. 350 Blóðrannsókn framkvæmd á áfengismagni í blóði manns, sem ók bifreið ölvaður ..................00 0000... 406 Bloð. Ritstjóri dagblaðs sýknaður af refsikröfu og skaðabótakröfu í meiðyrðamáli vegna ummæla í blaðinu, en sum ummælin ómerkt ...........2.2.2.0. 0 540 Bókhald. A rak fasteignasölu án þess að hafa til þess löggildingu sam- LVIII Efnisskrá. Blis. kvæmt lögum nr. 47/1938, og var honum dæmd refsing fyrir það. Í þessu starfi sínu hélt hann viðskiptamannabók, sem hann vísvitandi færði í rangar færslur. Fyrir það var hon- um refsað samkvæmt 158. gr. alm. hegningarlaga nr. 19/1940 og 20. gr. laga um bókhald nr. 62/1938 .......... 39C Borgararéttindi. A dæmd refsing fyrir fjársvik samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/ 1940. Hann var sviptur kosningarétti og kjörgengi sam- kvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga .........000000 00.00.0000. 22 Með tveimur dómum Hæstaréttar, er gengu 31. jan. 1955, þ. e. áður en sett voru lög nr. 22/1955, var tveimur konum dæmd skilorðsbundin refsing fyrir brot á 206. gr. laga nr. 19/1940. Tekið er fram, að ekki séu næg efni til að svipta þær rétt- indum samkvæmt 68 gr. sömu laga .........0000.0... 47, 53 Menn, sem sekir voru um alvarlega líkamsárás og þjófnað, sviptir kosningarétti og kjörgengi samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 .........22.2.0000. 00 en... 143, 159 A var dæmdur í Hæstarétti 11. marz 1955 skilorðsbundnum dómi fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940. Hann var sviptur kosningarétti og kjörgengi samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga ..........000.000.n een 159 A, sem sekur var um brot gegn 211. sbr. 20. gr. og 220. gr. laga nr. 19/1940, var sviptur borgararéttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 ........00000000000 0... 292 Manni dæmd refsing samkvæmt 203. gr. laga nr. 19/1940 og svipting kosningaréttar og kjörgengis samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga A var dæmd refsing fyrir fjárdrátt samkvæmt 247. gr. laga nr. 19/1940 og skjalafals samkvæmt 158. gr. sömu laga. Jafn- framt var hann sviptur kosningarétti og kjörgengi sam- kvæmt 3. mgr. 68. gr. laganna ........2000000 0000... 390 Botnvörpuveiðabrot. Sjá fiskveiðabrot. Brunamál. Sjá tryggingar. Byggingarsamvinnufélög. A var félagsmaður Í byggingarsamvinnufélagi, sem stofnað var og starfaði samkvæmt II. kafla laga nr. 44/1946. Hann hafði fengið íbúð á vegum félagsins og gefið út tvö skulda- ábyrgð. A lenti í vanskilum með lánin, og féll öll skuldin samkvæmt bréfunum í gjalddaga. Æskti félagið þá nauð- ungaruppboðs á íbúðinni. Á uppboðsþingi bauð A fram fulla greiðslu á skuldinni ásamt kostnaði gegn! því, að uppböðið Efnisskrá. LIX Bls. félli niður og honum yrðu afhent veðbréfin kvittuð með þeim hætti, að unnt sé að afmá úr veðmálabókum allar kvaðir á íbúðinni. Félagið taldi sér óheimilt að afmá þá kvöð, að eignin sé áfram háð ákvæðum laga um byggingar- samvinnufélög. Var ágreiningur um þetta lagður undir úr- lausn dómstóla. Greiðslutilboð A var ekki talið löglegt, þar sem ekki sé heimilt að leysa eign, sem löglega er komin undir ákvæði II. kafla laga nr. 44/1946, nú II. kafla laga nr. 36/1952, undan valdi byggingarsamvinnufélags, þá er lán, sem fengin hafa verið til eignarinnar með atbeina fé- lagsins, eru að fullu greidd. Varð því niðurstaðan, að nauð- ungaruppboðið skyldi fram fara ......02000000. 0000... 594 Byggingarsamþykktir. A reisti hús í Hafnarfirði á lóð sinni X í 25 cm fjarlægð frá ná- grannalóðinni Y, sem B átti. Gluggar voru á þeirri hlið hússins, sem vissi að lóðinni Y, en það braut í bága við 17. gr. byggingarsamþykktar Hafnarfjarðar nr. 114/1916, sem segir, að eldvarnarvegg skuli gera út að nágrannalóð við hús, sem reist er nær lóðarmörkum en 3,15 metra. Á taldi sig hafa fengið heimild til að byggja, eins og hann gerði, frá C, sem átti lóðina Y næst á undan B, og yrði B að þola bygginguna, þar sem hann væri einkaerfingi C og hefði gengizt við arfi og skuldum. Í dómi Hæstaréttar segir, að um síðastnefnt atriði liggi ekki fyrir glöggar skýrslur, og verði því ekki lagður á það dómur. En jafnvel þótt svo reyndist, að staðhæfing A um þetta væri ekki rétt, þá yrði B samt að þola bygginguna óbreytta, með því að breyting á henni til samræmis við ákvæði byggingarsamþykktar- innar mundi hafa í för með sér mikil spjöll verðmætis .. 67 Hús G í Hafnarfirði stóð á lóðinni X, sem var næsta lóð aust- an við lóð barnaskólahúss bæjarins. Á árunum 1946— 1947 lét Hafnarfjarðarbær reisa viðbótarbyggingu við austurenda skólahússins í 1,65 metra fjarlægð frá lóðinni X, og var byggingin með gluggum á austurgafli. Braut þetta í bága við ákvæði 2. tl. 15. gr. byggingarsamþykktar Hafnarfjarð- ar nr. 114/1916, þar sem svo segir, að gluggar, sem vita að annars manns lóð, megi ekki vera skemmra frá mörk- um en 3,15 metra, og sömuleiðis við ákvæði 17. gr. sömu samþykktar, þar sem ákveðið er, að við hús, sem reist er nær lóðarmörkum en 3,15 metra, skuli gera eldvarnarvegg út að nágrannalóð. Í máli G gegn Hafnarfjarðarbæ var bænum gert skylt að bæta G það tjón, sem hann hefði hlotið af því, að brotið var gegn nefndum ákvæðum bygg- ingarsamþykktar ........0000000sser snar 316 LX Efnisskraá. Dagsektir. A kannaðist við, að markagarður, er hann hafði sett milli lóð- ar sinnar og lóðar B, væri ekki á réttum mörkum. Var A samkvæmt kröfu B dæmt skylt að rífa markagarðinn inn- an 12 vikna frá birtingu dóms Hæstaréttar að viðlögðum 100 króna dagsektum tilB ...........0...0.000000 0. Samkvæmt kröfu Félags útvarpsvirkja í Reykjavík var Póst- og símamálastjórninni gert skylt að gefa út viðbót eða leið- réttingu við símaskrána innan 60 daga frá birtingu dóms Hæstaréttar að viðlögðum 100 króna dagsektum til félagsins Dánarbætur. T trésmíðameistari vann að viðgerð á þaki húss. Féll hann af bakinu og hlaut lemstur, er leiddi til bana hans. Öryggis- búnaði við vinnuna var áfátt, en T hafði einnig sýnt nokkra ógætni. T var næstum 68 ára að aldri, er hann lézt. E, ekkja T, og S, sonur T, kröfðust dánarbóta úr hendi byggingar- félagsins B og verkstjóra félagsins, K. Voru þessir aðiljar dæmdir fébótaskyldir in soliðum um % hluta tjóns vegna fráfalls T. E var 62 ára. Hún hafði fengið greiddar um kr. 22.000.00 frá Tryggingastofnun ríkisins vegna slyssins. Með hliðsjón af líkindareikningi tryggingafræðings var tjón hennar metið kr. 43.000.00, eftir að frá voru dregnar bætur frá Tryggingastofnuninni. Voru henni dæmdir % hlut- ar þeirrar fjárhæðar, kr. 34.400.00, og auk þess útfarar- kostnaður T. S var 19 ára, er T lézt. Hann var í 6. bekk Menntaskólans, en stundaði síðar háskólanám erlendis. Þar sem ætla mátti, að T hefði styrkt hann að nokkru leyti til námsins, ef hann hefði lifað, voru S dæmdar dánar- bætur, kr, 12.000.00 ...........0200.. 0 A varð fyrir bifreið, er ríkissjóður átti, og beið bana af. Bæði A og ökumaður Þifreiðarinnar höfðu sýnt ógætni. Ríkis- sjóði var dæmt að bæta E, ekkju A, og D, dóttur A, að hálfu tjón þeirra vegna missis framfæranda og röskunar á stöðu og högum. A var 51 árs, er hann lézt, E 47 ára og D 7 ára. Tjón E var með hliðsjón af líkindareikningi trygg- ingafræðings metið kr. 120.000.00, en frá þeirri fjárhæð voru dregnar ekkjubætur frá Tryggingastofnun ríkisins, kr. 9076.50. Urðu bætur frá ríkissjóði til E þannig kr. 55.461.75. Auk þess var henni dæmdur hálfur útfararkostnaður A. Tjón D var metið kr. 25.000.00, og E dæmdar hennar vegna kr. 12.500.00 ........2.202.0.0 0 A fórst, er sprenging varð í olíuskipinu Þyrli. Skipaútgerð rík- isins bar að fullu fébótaábyrgð á slysinu. E, ekkja A, krafð- ist dánarbóta. A var 48 ára, er hann lézt, en E 45 ára. Tjón E var með hliðsjón af líkindareikningi tryggingafræð- 67 321 Efnisskrá. ings metið kr. 120.000.00. Frá þeirri fjárhæð voru dregnar kr. 9000.00, er E hafði fengið frá Tryggingastofnun ríkis- ins. Skipaútgerð ríkisins hafði þegar greitt E kr. 100.000.00. Var henni í málinu dæmt að greiða E eftirstöðvarnar, kr. 11.000.00 2... Dómar og úrskurðir. Héraðsdómari úrskurðaði í opinberu máli, að heitfesting vitnis skyldi fara fram með skírskotun til forsendna annars úr- skurðar, er hann hafði kveðið upp í sama máli. Fyrrgreind- ur úrskurður var kærður til Hæstaréttar, en ómerktur þar, með því að eigi hafði verið gætt fyrirmæla 164. gr. laga nr. 27/1951 um að greina málsatvik í forsendum hans ........ Hæstiréttur ómerkir úrskurð héraðsdómara vegna þess, að málsatvikum var ekki lýst í forsendum hans, en lætur þess jafnframt getið, að úrskurðurinn sé að efni réttur, krafan um úrskurð tilefnislaus og kæran til Hæstaréttar vítaverð .. A höfðaði mál á hendur hlutafélagi og krafðist þess m. a., að tiltekin hlutafjáraukning og sala hlutabréfa samkvæmt henni yrði dæmd ógild. Talið var, að dómur í málinu kynni að hafa í för með sér skerðingu á réttindum hluthafa þeirra, er hlutabréfin höfðu hlotið, og þar sem A hafði ekki gefið þeim kost á að gæta réttar síns í málinu, var því vísað frá héraðsdómi .................0000000 000. Skilorðsbundnir refsidómar ...........000000..... 47, 53, 83, Eigendur jarðanna H og K höfðu árið 1952 gert bréf um merki milli jarðanna. C, sem ítak átti Í jörðina H, krafðist þess Í landamerkjamáli, að merkin yrðu ákveðin með öðrum hætti en í bréfinu greindi og færð til þess horfs, sem áður hafði verið. Hæstiréttur taldi C ekki eiga aðild til að höfða landa- merkjamál, að því er jarðir þessar varðaði, og vísaði því málinu frá héraðsdómi. Jafnframt er þess getið í dómi Hæstaréttar, að C hafi engin rök fært fram fyrir því, að eigendur jarðanna hafi með landamerkjabréfinu frá 1952 breytt merkjum jarðanna frá því, sem áður hafði verið .. Í máli út af veiðirétti í vötnum á afrétti voru lögð fram skjöl, sem rituð voru á öndverðri 19. öld og töldust vera endur- rit af dómi um afréttinn, er gengið hafi árið 1476. Þar sem gögn þessi studdust hvorki við frumbréf né staðfest endur- rit dóms, þóttu þau ekki verða lögð til grundvallar í málinu A hafði greitt skattgjald samkvæmt lögtaksgerð. Hann hafði ekki áfrýjað gerðinni né neytt heimildar 12. gr. lögtaks- laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði um lögmæti hennar innan þess frests, sem þar er ákveðinn. Síðar krafð- ist hann í dómsmáli endurgreiðslu skattgjaldsins úr ríkis- sjóði. Þeirri kröfu var vÍsað sjálfkrafa frá héraðsdómi með LXI Bis. il 1l 32 159 75 108 LXII Efnisskrá. tilvísun til 2. mgr. 196. gr. laga nr. 85/1936 ............ Í opinberu máli var að því fundið, að ákæruskjals var aðeins að litlu leyti getið í héraðsdómi og lýsing málsatvika ófull- nægjandi ..............0.20.... sess 419, Skiptaráðandi hafði úrskurðað um gildi kröfulýsingar í bú. Fyr- ir Hæstarétti var krafizt ómerkingar á úrskurðinum sökum þess, að skiptaráðandi hefði ekki í forsendum greint nægi- lega á milli einstakra kröfuliða. Eins og kröfunni var hátt- að, þótti nægilega vera greint á milli kröfuliða, og var ómerkingarkröfu hrundið .........20200000 0... 0... ne A höfðaði meiðyrðamál á hendur B út af ýmsum ummælum, sem stóðu í sambandi við hegðun A í Noregi á árunum 1941 og 1942. Í málinu lagði B fram endurrit af dómi, er Bergens Lagsokns Lagmannsrett hafði kveðið upp árið 1947, en með dómi þessum hafði A verið dæmdur í 20 ára hegningarvinnu fyrir ýmis afbrot, er hann hafði framið gegn norskum borgurum og norskum hagsmunum árin 194 og 1942. Í dómi Hæstaréttar segir, að þegar virt séu afbrot þau, sem telja verði A sekan um samkvæmt hinum norska dómi, þá þyki ekki næg ástæða til að refsa fyrir ummæli þau, sem stefnt var út af, Þá var og krafa um ómerkingu ummælanna aðeins að litlu leyti til greina tekin ........ Í úrskurði héraðsdómara voru varnaraðiljar ekki greindir, og ekki var þar heldur lýst málsatvikum né málsástæðum. Var úrskurðurinn því ómerktur .......000000.0 000... Mál var flutt munnlega Í héraði 9. marz 1954, en dómur eigi kveðinn upp fyrr en 17. apríl s. á. Leiddi þetta ásamt ýms- um fleiri göllum á málsmeðferð til ómerkingar dómsins .. Fundið að því, að uppboðshaldari hafði eigi rökstutt niðurstöðu sína um tiltekið atriði í úrskurði, en ekki sögð alveg næg ástæða til ómerkingar af þeim sökum .........0000..... Fundið að því, að héraðsdómari hafði látið undan falla að kveða á í dómi sínum um málflutningslaun úr ríkissjóði til handa umboðsmönnum málsaðilja, sem höfðu gjafsókn í héraði ..........20..20..es ess Hæstaréttardómari greiðir atkvæði um efni máls samkvæmt 47. gr. laga nr. 112/1935, eftir að hafa greitt sératkvæði um ómerkingu héraðsdóms ......020000000 0... 605, Í skaðabótamáli lét héraðsdómari undan falla að dæma tiltekna kröfuliði og dæmdi aðra kröfuliði ósundurgreint. Vegna þessa m. a. var héraðsdómur ómerktur .........0000000.. Dómarar. Í forsendur að úrskurði héraðsdómara skorti greinargerð um málsatvik, en um þau var aðeins vísað til forsendna ann- ars úrskurðar, sem dómarinn hafði áður kveðið upp í sama at1 599 610 626 Efnisskrá. LXIII máli. Var úrskurðurinn því ómerktur ..........0.0.00.0... Vittur dráttur á meðferð sakamáls í héraði .............. 143, Fundið að því, að héraðsdómari hafði ekki í rannsókn saka- máls prófað ákærða og vitni nægilega sjálfstætt, heldur hafið dómpróf með upplestri lögregluskýrslna, andstætt á- kvæðum '73., 75. og 77. gr. laga nr. 27/1951 .......... 143, Héraðsdómari lét heitfestingu vitna undir höfuð leggjast, and- stætt ákvæðum 100. gr. laga nr. 27/1951 ............ 143, Áfrýjað var lögtaksgerð, og mótmælti gerðarþoli því fyrir Hæstarétti, að gerðin hefði farið fram, þótt því sé lýst í fógetabók. Maður sá, sem í fógetabók var tilgreindur sem dómvottur, gat ekki borið, að gerðin hefði farið fram með þeim hætti, sem þar greindi. Var lögtaksgerðin því felld úr gildi ............202.0..00sseens A hafði tapað máli í héraði, og krafðist dómhafi aðfarar hjá honum til heimtu málskostnaðar. A galt fógeta málskostn- aðinn, en lét þess jafnframt getið, að hann mundi áfrýja dóminum. Þar sem fógeti leiðbeindi ekki A í þessu efni, þótti A ekki hafa firrt sig áfrýjunarrétti með greiðslu málskostnaðar ............000.00..ns er Fundið að því, að héraðsdómari hafði í rannsókn opinbers máls veitt viðtöku og lagt fram utanréttarvottorð, án þess að fyrir hendi væru skilyrði til þess samkvæmt 2. mgr. 102. gr. laga nr. 27/1951 .......2200000.0 eens Í opinberu máli út af líkamsárás var það átalið, að ekki höfðu verið teknar skýrslur fyrir dómi af lögreglumönnum, sem farið höfðu á vettvang og handtekið ákærða, heldur aðeins lagðar fram í málinu lögregluskýrslur frá þeim .......... Prófum opinbers máls var að ýmsu leyti áfátt, ákæruskjal og málsatvik eigi nægilega greind í héraðsdómi, og kveðja hefði átt sérfróða menn til að dæma málið ásamt héraðs- dómara. Var málið því ómerkt .......c.000000 0... 419, Krafizt var ómerkingar á úrskurði skiptaráðanda af þeim sök- um, að hann hefði ekki í forsendum greint nægilega á milli einstakra kröfuliða. Ómerkingarkrafan þótti ekki afi hafa, og var henni hrundið ..........022000.0e esne nn Lyfsali var krafinn um vangreidda tolla af vörum, sem talið var að ekki hefðu verið flokkaðir í rétta tollflokka. Hér- aðsdómari hafði sem tollstjóri á staðnum veitt móttöku og kvittað fyrir þegar greiddum tollgjöldum. Vék hann því sæti Í málinu ............0eeesseeer rr Fundið var að því, að héraðsdómari í einkamáli hafði ekki tekið framkomna frávísunarkröfu sérstaklega til úrlausn- ar, sbr. 108. gr. laga nr. 85/1936 .....0.000000 0000... Í úrskurði héraðsdómara í einkamáli greindi eigi varnaraðilja máls, og eigi var þar heldur lýst málsatvikum né máls- 11 406 406 159 187 236 423 át1 501 512 LXIV Efnisskra. ástæðum. Var úrskurðurinn því ómerktur ................ Meðferð héraðsdómara á máli, sem rekið var fyrir uppboðs- rétti, var Í ýmsum atriðum andstæð ákvæðum IX. kafla laga nr. 85/1936. Var þetta vítt, en eigi þótti næg ástæða til ómerkingar .................0 000. Meðferð einkamáls í héraði var mjög andstæð lögum nr. 85/ 1936. M. a. hafði sátta eigi verið leitað í gagnsök og óhæfi- legur dráttur orðið á dómsuppsögu, eftir að munnlegur mál- flutningur fór fram. Var dómur og málsmeðferð ómerkt af þessum sökum ............2.00. 00 Víttur óhæfilegur dráttur á meðferð einkamáls í héraði ...... Uppboðshaldari rökstuddi ekki í úrskurði niðurstöðu sína um tiltekna málsástæðu, en eigi þótti alveg næg ástæða til að ómerkja úrskurðinn af þeim sökum ............0........ Fundið að því, að héraðsdómari hafði ekki í dómi sínum kveðið á um málflutningslaun til handa umboðsmönnum máls- aðilja, sem báðir höfðu gjafsókn í héraði .............. Meðferð héraðsdómara á einkamáli áfátt og ekki dæmt um suma kröfuliði .................0.......0 0000 Í opinberu máli krafðist ákærði, að héraðsdómarinn viki sæti, með því að hann hefði tjáð ákærða, að skipun verjanda mundi aðeins baka honum aukakosinað, og þannig fyrir. fram tekið afstöðu til sakarefnis. Í prófum málsins hafði ákærði játað á sig afdráttarlaust verknað þann, sem hann var sakaður um, og var játningin studd öðrum styrkum sönnunargögnum. Var héraðsdómarinn því ekki talinn hafa farið út fyrir takmörk leyfilegrar leiðbeiningarheimildar, enda var honum skylt samkvæmt 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951 að taka á þessu stigi málsins afstöðu til sönnunar- atriða þess í sambandi við ákvörðun um skipun verjanda. Var greindri kröfu ákærða því hrundið .................. Dómari skipaði ákærða verjanda, án þess að til þess væru skil- yrði, sbr. 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951 ..........0...... Í einkamáli var þess krafizt, að héraðsdómari viki sæti, með því að hann hefði vanrækt tilteknar embættisgerðir, er kynnu að snerta málið. Var kröfu þessari hrundið ....... Dómssáttir. Aðiljar að máli um veiðirétt í vötnum á afrétti ákveða mörk afréttarins með sáttagerð á dómþingi ................... Dómsmálaráðherra kærði til Hæstaréttar til ónýtingar dóms- sátt í opinberu máli. Með því að telja mátti dómssáttina fráleita samkvæmt gögnum þeim, sem fyrir Hæstarétti lágu og að nokkru leyti höfðu fram komið, eftir að sáttin var gerð, var hún felld úr gildi samkvæmt 3. mgr. 112. gr. laga nr. 27/1951 ..........00.2000. 00 BIs. 554 572 575 575 594 599 626 689 689 Efnisskrá. Krafa dómsmálaráðherra um ónýtingu dómssáttar ekki tekin til greina, með því að dómssáttin varð eigi talin fjarstæð, enda skipti ekki máli, þó að aðiljar þeir, sem gerð var sekt- argreiðsla með dómssáttinni, kynnu að hafa drýgt fleiri afbrot, er stæðu í sambandi við brot þau, er dómssáttin tók yfir ...........00000.. Dómstólar. Mál um ólögmæti húsbyggingar og gildi kvaðar á húslóð dæmt með samdómsmönnum samkvæmt 3. tl. 1. mgr. 200. gr. laga Nr. 85/1936 .......220.0000 00 A höfðaði landamerkjamál í héraði til að fá breytt landamerkj- um tveggja jarða gegn vilja eigenda jarðanna. Málinu vísað frá landamerkjadómi, með því að A brast aðild til að fá merkjunum breytt ................. 0000 0. Mál út af ágreiningi um veiðirétt í vötnum á afrétti rekið í héraði sem áreiðar- og vettvangsmál samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 ...............0.00.. 0000. Í opinberu máli út af fiskveiðabroti kvaddi héraðsdómari með sér tvo samdómendur samkvæmt 3. mgr. 5. gr. laga nr. ÞTAÐSL 200 188, 228, 232, 283, 304, 361, 509, Mál út af galla á húsasmíði dæmt með samdómsmönnum sam- kvæmt 3. tl. 1. mgr. 200. gr. laga nr. 85/1936 .............. A áfrýjaði lögtaksgerð til staðfestingar. Í Hæstarétti var A ekki dæmdur kostnaður af lögtaki og uppboðsbeiðni, með því að mat á þeim kostnaði ber undir fógeta og uppboðshaldara samkvæmt 185. gr. laga nr. 85/1936, en þeir höfðu ekki lagt úrskurð á kostnað þenna ............000000..0.. 209, 211, Kröfu vísað frá héraðsdómi með skírskotun til 2. mgr. 196. gr. laga nr. 85/1936 ...........%....0 020. Opinbert mál út af broti á iðnaðarlöggjöf dæmt af héraðsdóm- ara ásamt samdómsmönnum samkvæmt 3. mgr. 5. gr. laga NP. 27/1951 0... Mál um fébótaábyrgð bæjarfélags vegna brota á ákvæðum bygg- ingarsamþykktar og skipulagslaga dæmt í héraði með sam- dómsmönnum samkvæ 5. tl. 1. mgr. 200. gr. laga nr. 85/1936 .......0000 00 í undað laxveiði með ólöglegum rur ómerktur í Hæstarétti, m. a. menn til að dæma málið með sér .......0.000..... 419, Með matsgerð dómkvaðddra matsmanna samkvæmt vatnalögum var bæjarfélaginu A gert skylt að greiða Þ bætur fyrir vatns- töku á landareign hans. A höfðaði í héraði mál gegn Þ og krafðist þess, að tiltekinn liður í matsgerðinni yrði ómerkt- ur og að matskostnaður, er matsmenn höfðu gert A að LXV Bls. q ið 67 108 213 215 236 316 423 LXVI Efnisskrá. Bls. greiða Þ, yrði lækkaður. Með héraðsdómi var matsgerðin dæmd gild og tekið fram, að henni verði einungis breytt með yfirmati. Kröfunni um lækkun matskostnaðar var vís- að frá héraðsdómi, þar sem ákvörðun um hann heyri ekki undir dómstóla. Héraðsdómurinn var staðfestur í Hæstarétti 431 A. krafðist fyrir héraðsdómi ógildingar á yfirlandskiptagerð. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi sökum þess, að A hefði ekki notfært sér heimild í 3. tl. 1. gr. landskiptalaga nr. 46/1941 um að krefjast endurskipta. Hæstiréttur ómerkti frávísunardóminn og vísaði málinu heim í hérað, með því að greint lagaákvæði standi ekki í vegi fyrir því, að borið sé undir dómstóla, hvort löglega hafi verið að farið við yfirlandskiptin ..............2002000. 00 nn err 4s1 Í sama máli taldi Hæstiréttur, að nauðsynlegt hefði verið að kunnáttumenn væru nefndir til dómsetu með héraðsdómara samkvæmt TII. kafla laga nr. 41/1919 .........0000020.. 481 Mál til endurheimtu ofgreidds viðgerðarkostnaðar á bifreið dæmt í héraði af héraðsdómara ásamt samdómsmönnum samkvæmt 3. tl. 1. mgr. 200. gr. laga nr. 85/1936 ........ 528 Úrslit innsetningarmáls ultu á því, hvort A ætti umferðarrétt á tilteknum stað yfir land B. Var synjað um framkvæmd gerðarinnar, með því að úrlausn þessa ágreinings ætti ekki undir fógetarétt .........0..020000000n 537 Í úrskurði uppboðshaldara segir, að ekki verði úrskurðað um tiltekið atriði, þar sem það heyri ekki undir uppboðsrétt- inn, heldur almennu dómstólana. Úrskurðinum var skotið til Hæstaréttar og þar veitt efnisúrlausn um atriði þetta .. 594 Dómvottar. Lögtaksgerð var áfrýjað. Gerðarþoli hélt því fram fyrir Hæsta- rétti, að gerðin hefði ekki farið fram, þó að svo væri bókað í fógetabók. Maður sá, sem þar var tilgreindur sem dóm- vottur, hafði komið fyrir dóm, en ekki getað borið, að gerðin hefði farið fram með þeim hætti, sem í fógetabók greindi. Var gerðin því felld úr gildi .............0...... 187 Dráttaraðstoð. Sjá björgun. Eftirgrennslan afbrota. Sjá opinber mál. Eftirlaunaréttur. Sjá lífeyrir. Eftirlit með útlendingum. Kona leigði herbergi í húsi sínu í Reykjavík til einnar nætur í einu, aðallega erlendum hermönnum, en hélt enga skrá um Efnisskrá. LXVII leigjendur. Var henni dæmd refsing, m. a. fyrir brot á 10. Bls. sbr. 12. gr. laga um eftirlit með útlendingum nr. 59/1936 47, 53 . Eiðar og heit. Í opinberu máli úrskurðaði héraðsdómari, að eiðfesting vitnis skyldi fram fara, þrátt fyrir andmæli ákærða. Úrskurður- inn var ómerktur í Hæstarétti vegna formgalla, en jafn- framt tekið fram, að hann væri að efni réttur .......... B var notarialvottur, er S gerði erfðaskrá sína. Í erfðaskránni var hann nefndur skiptaforstjóri, og auk þess hafði hann hagsmuna að gæta samkvæmt ákvæðum hennar. Eftir lát S gaf B skýrslu fyrir dómi í sambandi við rengingu á arf- leiðsluhæfi S. Vegna afstöðu B til arfleiðslugerningsins var honum synjað um að heitfesta vætti sitt Í opinberu máli var talið aðfinnsluvert, að vitni voru ekki heitfest ...........2.0200 one Í barnsfaðernismáli voru úrslit látin velta á fyllingareiði barns- móður, enda þótt hún hefði reynzt hvarflandi í framburði sínum Eignakönnun. Fjármálaráðherra æskti þess, að borgardómarinn í Reykjavik gæfi út opinbera stefnu til ógildingar á tilteknu veðskulda- bréfi, sem enginn hafði talið fram við eignaframtal samkv. II. kafla laga um eignakönnun nr. 67/1947. Hafði framtals- nefnd samkvæmt nefndum lögum birt innköllun á bréfinu í Lögbirtingablaði, en enginn lýst bréfinu samkvæmt inn- kölluninni. Við athugun kom í ljós, að lýsing bréfsins í nefndri innköllun var í miklu ósamræmi við endurrit bréfs- ins úr veðmálabókum. Var af þeim sökum synjað um út- gáfu ógildingarstefnu ..........2202000 0... ens Eignardómsmál. Hreppsfélag höfðar eignardómsmál með opinberri stefnu sam- kvæmt:220. gr. laga nr. 85/1936 og krefst þess, að viður- kénndur verði með dómi einkaréttur þess til veiði í vötn- um á tilteknum afrétti .........0.0000..00 0. Eignarnám. Kaupstaðurinn A fékk rétt til vatnstöku í landi jarðarinnar K. Bætur fyrir vatnsréttindin og jarðrask voru metnar af dóm- kvöddum matsmönnum samkvæmt 25., 26. og l4T. gr. vatna- laga nr. 15/1923. A höfðaði mál gegn Þ, eiganda K, og krafðist þess, að sá liður matsgerðarinnar, sem fjallaði um bætur fyrir sjálfa vatnstökuna, yrði ómerktur og að mats- kostnaður, sem matsmenn höfðu gert A að greiða Þ, yrði það þeð LKVIII Efnisskrá. Bls. lækkaður. Í héraði var ógildingarkröfunni hrundið og dæmt, að matsgerðin sé gild og verði ekki breytt nema með yfir- mati. Kröfunni um lækkun matskostnaðar var vísað frá dómi, þar sem ákvörðun á þeim kostnaði heyri ekki undir dómstóla. Kröfu Þ í gagnsök um, að A yrði dæmt að greiða Þ nefndan matskostnað, var einnig vísað frá dómi með sömu rökum, enda hafði matsgerðinni verið áfrýjað til yfirmats, sem ekki var lokið. Ákvæði héraðsdóms um ógild- ingarkröfuna var skotið til Hæstaréttar, en staðfest þar .. 431 Eignarréttur. G afsalaði H 3. júní 1946 tiltekna íbúð í húsi sínu ásamt „geymslu í kjallara“, án nánari tilgreiningar. H fluttist þegar í íbúðina og var fengið geymsluherbergið X til af- nota. Eitir að G var látinn, krafðist ekkja hans, hinn 29. apríl 1953, að henni yrði með beinni fógetagerð veittur umráðaréttur yfir herberginu X, gegn því að H fengi um- ráð geymsluherbergisins Y, sem var að mun minna. H við- urkenndi, að upphaflega hefði verið gert ráð fyrir því, að hann fengi herbergið Y með íbúð sinni, en með því að það hafi verið fullt af munum annarra, er hann fluttist í íbúðina, hafi G fengið honum umráð herbergisins X. Taldi H, að G hefði fengið sér herbergið til eignar til efnda á kaupsamningnum. Þar sem upphaflega hafði verið samið um herbergið Y, og H hafði ekki sannað, að hann hefði hlotið eignarumráð yfir herberginu X, var honum gert skylt að rýma það ...........0.0000000.0 000 12 A, eigandi lóðarinnar K í Hafnarfirði, seldi B með kaupsamn- ingi 25. marz 1933 hlutann Y úr lóðinni. Með kaupsamn- ingnum var B heimilað að byggja hús á Y upp að lóða- mörkum, en jafnframt lögð sú kvöð á X, að ekki mætti reisa þar hús nær lóðamörkum en 10 álnir. Kaupsamn- ingnum var ekki þinglýst fyrr en 1949, en B fékk afsal fyrir Y 10. júní 1933, þar sem kvaðarinnar var ekki getið, og var því þinglýst sama ár. Árið 1942 afsalaði A lóðinni X til fósturdóttur sinnar, C. Í því afsali, sem Þinglýst var 1943, var kvaðarinnar ekki heldur getið. Árið 1948 afsalaði B lóðinni Y til D, sonar síns, en hann reisti síðar hús á lóð þessari í samræmi við kvöðina. C höfðaði þá mál gegn D og krafðist viðurkenningar á því, að engin kvöð hvíldi á X í þágu Y. Afsalið til C var þinglýst fyrr en kaupsamn- ingur þeirra A og B, eins og fyrr greinir, og ekki var leitt í ljós, að C hefði verið kunnugt um kvöðina, er hún fékk afsal fyrir K 1942. D hélt því fram, að C, sem var erfingi A, hefði gengizt við arfi og skuldum og þar með tekið á sig ábyrgð á skuldbindingum A, þar á meðal kvöðinni. Um Efnisskrá. LXIX Bls. það atriði lágu ekki fyrir glöggar skýrslur, og var ekki lagður á það dómur. En talið var, að jafnvel þótt C bæri ekki ábyrgð á kvöðinni, þá væri ekki unnt að taka kröfur hennar til greina, þar sem breyting sú, sem slík niðurstaða mundi heimila á húsi D, hefði í för með sér mjög mikil spjöll verðmætis ........2.2.0000000 nn 67 Landmannahreppur (L) höfðaði eignardómsmál með opinberri stefnu og krafðist þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur hans til veiði í vötnum á Landmannaafrétti. Til andmæla risu landbúnaðarráðherra f. h. ríkissjóðs (R), Holtamanna- hreppur (H) og Rangárvallahreppur vegna jarðanna Næfur- holts og Hóla í hreppnum. Leitt var í ljós, að L, H og jarðirnar Næfurholt og Hólar höfðu frá ómunatíð neytt upprekstrarréttar á afréttinn, og var ekki sannað, að L hefði betri rétt til hans en hinir aðiljarnir. Voru L, H og nefndar jarðir taldar eiga sameiginlegan upprekstrarrétt á afréttinn. Og þar sem aðiljar þessir notuðu afréttinn með löglegri heimild, hefðu þeir samkvæmt 5. gr. laga nr. 112/ 1941 sameiginlega veiðirétt í vötnum á afréttinum, enda hafi ekki verið fyrir hendi skilyrði til þess, að L hafi helgað sér einkarétt á veiðinni fyrir hefð .............0000..... 108 Í framangreindu máli reisti Landmannahreppur kröfu sína um, að viðurkenndur yrði einkaréttur hans til veiði í vötnum á Landmannaafrétti, meðal annars á því, að hann einn hefði beinan eignarrétt á afréttinum og ætti því allar nytjar hans. Þessi málsástæða þótti ekki afl hafa. Voru ekki taldar leiddar sönnur að því, að L eða hreppsfélög þau, sem við málið komu, hefðu öðlazt beinan eignarrétt að afréttinum, hvorki fyrir nám, löggerninga, hefð né með öðrum hætti. Var réttur til afréttarins talinn hafa myndazt í öndverðu með þeim hætti, að íbúar á landsvæði framangreindra hreppa og býla hafi tekið afréttarlandið til sumarbeitar fyrir búpening og, ef til vill, annarrar takmarkaðrar notkunar ..........2.0.0.0 ene 108 Við framtal eignakönnunar samkvæmt II. kafla laga nr. 67/1947 taldi enginn sér tiltekið veðskuldabréf til eignar. Framtals- nefnd samkvæmt lögunum birti þá innköllun á bréfinu Í Lögbirtingablaði, en er enginn lýsti bréfinu samkvæmt þeirri innköllun, taldi fjármálaráðherra, að bréfið væri orð- ið eign ríkissjóðs samkvæmt 3. mgr. 40. gr. greindra laga. Æskti hann því, að borgardómarinn í Reykjavík gæfi út opinbera stefnu til ógildingar á bréfinu samkvæmt 216. gr. laga nr. 85/1936. Borgardómari synjaði um útgáfu stefnu, með því að hann taldi 3. mgr. 40. gr. laga nr. 67/1947 ekki veita ríkissjóði fulla eignarheimild að bréfinu. Hæstiréttur taldi hinsvegar, að árangurslaus lögmæt innköllun hefði LXX Efnisskrá. getað veitt ríkissjóði rétt til að fá ógildingarstefnu útgefna, en með því að miklir gallar væru á innkölluninni, bæri að synja um útgáfu stefnu ...........000000.0000r sr 308 Matsnefnd samkvæmt 4. tl. 25. gr. og 26. gr. sbr. 147. gr. Vatna- laga nr. 1i5/1923 mat bætur til handa Þ fyrir vatnstöku Akureyrarbæjar (A) í landi jarðar hans. A taldi vatns. tökuna heimila án endurgjalds samkvæmt 25. gr. nefndra laga. Höfðaði A mál gegn Þ og krafðist þess, að sá liður matsgerðarinnar, sem um bætur fyrir vatnstöku fjallaði, yrði ógiltur. Talið var, að réttur Þ til hagnýtingar vatns þess, sem A hafði virkjað sér til handa í landi jarðar hans, væri verðmæt réttindi, sem Þ ætti heimtingu á að fá bætur fyrir samkvæmt 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944. Var kröfu A því hrundið ..............0.00..... 431 A var félagsmaður í byggingarsamvinnufélagi, sem stofnað var og starfaði samkvæmt II. kafla laga nr. 44/1946, nú II. kafla laga nr. 36/1952. Hafði hann fengið íbúð á vegum félagsins og lán til byggingar hennar frá félaginu gegn veði í íbúð- inni og ríkisábyrgð. Talið var, að þó að A greiddi upp lán þau, sem á íbúðinni hvíldu, ætti hann ekki rétt til að fá af- máða úr veðmálabókum þá kvöð, að íbúðin sé háð ákvæð- um laga um byggingarsamvinnufélög .................... ö94 A leigði B frystihús ásamt ýmsum tækjum og efni. Meðan á leigutímanum stóð, lét B smíða á sinn kostnað bindivél, er hann notaði við húsið. Mikið af efni því, sem notað var í bindivélina, þar á meðal grind úr vörubíl og hreyfill, var eign A og hafði fylgt með í leigunni. Eftir að leigutíma lauk, taldi B sig eiganda bindivélarinnar og krafðist þess, að honum yrðu fengin umráð hennar með beinni fógeta- gerð. Í málinu var ekki í ljós leitt, hversu mikils virði efni það var, sem A hafði lagt til smíðar á bindivélinni. Brast því gögn til að dæma, hvor aðilja væri eigandi að vélinni. Samkvæmt því var kröfu B um innsetningu synjað ...... 620 Eignarupptaka. Sjá upptaka eignar. Ernbættismenn. Sjá opinberir starfsmenn. Embættisvottorð. Í Hæstarétti var lagt fram vottorð frá fulltrúa sýslumanns um greiðslu málskostnaðar samkvæmt héraðsdómi og um fyrir- vara, er gerður var í sambandi við greiðsluna, sem fór fram utan dómþings ..............0.000000 ns 195 Endurgreiðsla. A hafði herbergi á leigu í húsi B frá 1. júní 1945 til 1. des. 1951. Efnisskrá. LXXI Bis. Fyrir herbergið galt hann í ieigu alls kr. 11.775.50, en sam- kvæmt mati húsaleigunefndar, sem framkvæmd var, eftir að leigutíma lauk, mátti leigan nema alls kr. 4636.20. Var B gert að endurgreiða ÁA mismuninn, kr. 7141.30, að frádregn- um kr. 1480.00, sem Á skuldaði B fyrir rafmagnsafnot .... 138 Í sama máli kom það fram, að A hafði tekið íbúð á leigu af B frá 1. apríl 1945 til 1. júní 1951. Íbúðin var ófullgerð og óhæf til innflutnings, er leigutímabilið hófst, en A átti að sjá um að fullgera hana. Hafði A lokið því um miðjan febrúar 1946, og fluttist hann þá í íbúðina. A galt B húsaleigu mánaðar- lega og fyrirvaralaust tímabil það, er íbúðin var ófullgerð. Í málinu krafðist A endurgreiðslu á þessari leigu. Var B gert skylt að endurgreiða honum þriggja mánaða leigu með hliðsjón af því, að A hefði ekki þurft lengri tíma til að full- gera íbúðina ...............0ee.eeeessss rs 138 A krafði ríkissjóð um endurgreiðslu á skattgjaldi, er hann taldi sig hafa greitt umfram skyldu. A hafði greitt gjaldið sam- kvæmt lögtaksgerð, sem ekki hafði verið áfrýjað, og A hafði ekki heldur neytt heimildar 12. gr. laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði innan þess frests, sem þar er ákveðinn. Var kröfunni því vísað frá héraðsdómi .........00000.0.. 215 Á, sem keypt hafði úr af B úrsmið, var með dómi heimilað að rifta kaupið vegna galla á úrinu, og var B dæmt að endur- greiða A andvirðið Verkstæðið A tók að sér viðgerð á bifreið B. Er viðgerð var lokið 29. okt. 1952, galt B eftirstöðvar viðgerðarkostnaðar, en hann nam samkvæmt heildarreikningi kr. 9821.75. Gerði B jafn- framt þann fyrirvara, að fara yrði yfir alla vinnulista aft- ur og reikningurinn leiðréttur, ef skekkja fyndist. B fékk sundurliðun á viðgerðarkostnaðinum í jan. eða febr. 1953, og 5. marz s. á. fékk hann dómkvadda matsmenn til að meta viðgerðarkostnaðinn. Samkvæmt niðurstöðu matsmanna var A í endurheimtumáli dæmt að endurgreiða B kr. 4621.67, enda var ekki talið, að B hefði með tómlæti firrt sig rétti til að krefjast endurgreiðslu ...........0000000. 00.00.0000. 528 A hafði á leigu íbúð í húsi B frá 14. maí 1951 til 14. maí 1954. Greiddi hann í húsaleigu fyrir tímabil þetta kr. 25.200.00, en samkvæmt mati húsaleigunefndar var hæfileg leiga kr. 13.500.00. Í opinberu máli á hendur B krafðist A endurgreiðslu á mismuninum, kr. 11.700.00. Samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943 var ofgreidd húsaleiga fyrir tímabilið 14. maí 1951 til 14. maí 1953, samtals kr. 7800.00, dæmd afturkræf. Nefnd 13. gr. féll úr gildi 14. maí 1953 samkvæmt lögum nr. 30/1952, en í þeim lögum er ekkert ákvæði samsvarandi 13. gr. laga nr. 39/1943. Og þar sem krafa um endurgreiðslu ofgreiddrar leigu fyrir tímabilið 14. maí 1953 til 14. maí 1954 LXXKII Efnisskrá. Bls. var ekki talin eiga stoð í öðrum lögum né almennum laga- rökum, var synjað um endurgreiðslu fyrir þetta tímabil, enda hafði A greitt húsaleiguna án fyrirvara ............ 633 A hafði keypt vörur af B. Krafðist A riftunar á kaupunum vegna galla á vörunum og endurgreiðslu á þegar greiddu kaupverði. Riftunarkrafan var ekki tekin til greina, en A dæmdur nokkur afsláttur af kaupverði og B gert að endur- greiða fjárhæð, sem afslætti nam .............00...0..... 665 Er félagið A reisti samkomuhús árið 1936, keypti það af B hús til niðurrifs ásamt lóðarréttindum fyrir kr. 9100.00. Skyldi A halda andvirðinu sem fyrirframgreiddri leigu fyrir til- tekin afnot B af samkomuhúsinu um óákveðinn tíma. B taldi sig síðar eigi hafa fengið áskilin afnot af samkomu- húsinu. Krafðist B þá riftunar á samningnum og endur- greiðslu fjárhæðar, er svari til fyrirfram greiddrar leigu, kr. 9100.00, með álagi, sem sé miðað við verðhækkun sam- komuhússins fram til 6. sept. 1950. Batt B kröfu sína um riftun því skilyrði, að dæmd fjárhæð nemi ekki minna en kr. 20.000.00. Með því að engin heimild var til að dæma slíkt álag, sem krafizt var, var A sýknaður af kröfu B .. 677 A tók verzlunarhúsnæði á leigu af B til 5 ára fyrir kr. 1000.00 á mánuði og greiddi leigu fyrirfram fyrir hálft tímabilið, kr. 30.009.00. Eftir 8 mánuði hætti A verzlun og fluttist úr húsnæðinu. Krafði hann síðan B um endurgreiðslu á kr. 22.000.00. Með því að B hafði ekki mælzt til brottflutn- ings A og efndabætur honum til handa vegna vanefnda A námu meira en kr. 22.000.00, var B sýknaður af kröfu A .. 708 Erfðir. A var notarialvottur, er B undirritaði erfðaskrá sína. Eftir lát B reis mál um gildi erfðaskrárinnar, og var A þá kvaddur vættis. Í erfðaskránni var A tilnefndur skiftaforstjóri og auk þess hafði hann sérstakra hagsmuna að gæta sam- kvæmt ákvæðum skrárinnar. Af þessum sökum var honum ekki talið heimilt að heitfesta skýrslu sína fyrir dómi .... 95 A, sem átti son og dóttur (S og D), bæði uppkomin, afhenti S árið 1949 jarðarhluta sem fyrirframgreiðslu upp í arf. Í samtímis gerðri erfðafjárskýrslu, sem D undirritaði ásamt A og S, var greint fasteignamat jarðarhlutans. Eftir lát A krafðist D mats á jarðarhlutanum og að matsverðið yrði lagt til grundvallar við erfðaskiptin. S andmælti þessu. taldi D hafa með áritun sinni á erfðafjárskýrsluna 1949 samþykkt, að fasteignamat ætti að ráða, og auk þess ætti hann rétt til að fá jarðarhlutann með fasteignamatsverði samkvæmt ákvæðum um ættarjarðir í lögum nr. 118/1948. Ekki var talið, að áritun D á erfðafjárskýrsluna fæli í Efnisskrá. LXKIII sér samþykki hennar um ákvörðun á verðmæti jarðarhlut- ans við skipti, og skilyrði laga um afhendingu ættarjarða voru ekki heldur fyrir hendi, þar sem hér var um fyrir- framgreiðslu arfs, en ekki sölu, að ræða. Var krafa D því tekin til greina með skírskotun til 13. gr. laga nr. 42/1949 Erlendir dómar. Sjá dómar. Farmsamningar. A tókst á hendur með farmsamningi við B að flytja vörur með skipinu M, m. a. til Ólafsvíkur. Í Ólafsvík annaðist K upp- skipun. Stálprammi, sem K notaði við uppskipunina, slóst í M og olli spjöllum á því. A krafðist skaðabóta, aðallega af B, en til vara af K. Í farmsamningnum var áskilið, að B skyldi annast affermingu, skipinu að kostnaðarlausu, og skuli skipið einungis leggja til vindur og afl til að knýja B 3 ls. þær. Samkvæmt því var B dæmt að bæta ÁA skaðann .... 586 Fasteignasala. J rak fasteignasölu án þess að hafa til þess löggildingu sam- kvæmt lögum nr. 47/1938. Var honum dæmd refsing eftir 1. gr. laganna, en tillit var tekið til þess til málsbóta, að J hafði fengið lögmenn til að gera samninga um fasteigna- sölur þær, er hann hafði komið í kring. J var auk þessa refsað m. a. fyrir rangar færslur í viðskiptamannabók, er hann hafði haldið í þessu starfi sínu .................... Fasteignir. A keypti íbúð af B árið 1946 ásamt „geymslu í kjallara“. Er A Við tók við íbúðinni, fékk hann geymsluherbergið X til afnota. Árið 1953, er B var látinn, krafðist ekkja hans þess, að A rýmdi herbergið X gegn því að fá umráð geymsluher- bergisins Y. Á viðurkenndi, að upphaflega hafi verið gert ráð fyrir, að hann fengi herbergið Y, en taldi B hafa síðar ákveðið, að hann skyldi í þess stað fá herbergið K. Með því að A færði ekki sönnur á, að hann hefði fengið eignar- umráð að herberginu X, var honum gert skylt að rýma það skipti á dánarbúi, var erfingjanum J áskilinn leiguréttur að íbúð í fasteign búsins, meðan hann æskti þess. J lét ekki þinglýsa skiptagerðinni. Samerfingi J varð siðar eig- andi að fasteigninni samkvæmt uppboðsafsali, þar sem leiguréttar J var ekki getið. Lét hann þinglýsa afsalinu og seldi síðan L fasteignina. Þar sem ekki var sannað, að L hefði verið kunnugt um leigurétt J, var honum talið heim- ilt að segja J upp leigunni með venjulegum uppsagnarfresti A hafði árið 1933 lagt kvöð á húslóð sína, X, til handa B, eig- 12 39 LXKIV Efnisskrá. anda nágrannalóðarinnar Y. Árið 1942 afsalaði A lóðinni X til fósturdóttur sinnar, C, og var kvaðarinnar þá ekki getið, og B hafði þá ekki enn þinglýst henni. Árið 1949 var reist hús á lóðinni Y í samræmi við kvöðina á X. C krafð- ist þá í dómsmáli, að viðurkennt yrði, að engin kvöð hvíldi á K gagnvart Y. Dæmt var, að þó að C hefði verið grand- laus um kvöðina, er hún keypti X, og þó að hún bæri ekki ábyrgð á kvöðinni af öðrum ástæðum, þá yrði hún samt að þola tilvist hennar, þar sem breyting sú, sem dómsniður- staða henni í vil myndi heimila á húsinu á lóðinni Y, hefði í för með sér mjög mikil spjöll verðmætis .............. 67 Íbúar tveggja hreppa og tveggja jarða í þriðja hreppnum, sem frá ómunatíð höfðu neytt upprekstrarréttar á afréttinn L, voru taldir eiga sameiginlega veiðirétt í vötnum á afrétt- inum samkvæmt 5. gr. laga nr. 112/1941, enda voru ekki fyrir hendi skilyrði til þess, að annar hreppurinn hefði helgað sér einkarétt á veiðinni fyrir hefð ................ 108 Í sama máli er tekið fram, að hreppsfélögin hafi ekki öðlazt beinan eignarrétt að afréttunum, hvorki fyrir nám, lög- gerninga, hefð né með öðrum hætti ...............0.00.... 108 Í sama máli er þess getið, að samkvæmt sveitarstjórnarlögum sé hreppi óheimilt að láta af hendi rétt sinn til afréttar án ákvörðunar æðri stjórnarvalda ..........0..02.0000000.. 108 A seldi B hús í smíðum. Þrátt fyrir mótmæli ÁA var talið, að miðstöðvarketill o. fl. hefði fylgt með í kaupunum ...... 134 A leigði B ófullgerða íbúð, og sá B um að fullgera innanbúnað hennar. Að leigutíma loknum, var A gert að greiða B eftir- stöðvar kostnaðar af innanbúnaði .............00.00000... 138 A hafði tekizt á hendur að reisa hús fyrir B. Að verki loknu komu fram gallar á húsinu. Var ÁA dæmt að bæta B kostn- að af viðgerð á húsinu .............0.00...e sv nr. 202 A átti húslóð í Hafnarfirði. Á næstu lóð fyrir vestan húslóð þessa reisti Hafnarfjarðarbær viðbyggingu við barnaskólahús með gluggum á austurgafli. Viðbyggingin var nær lóð A en heimilt var samkvæmt byggingarsamþykkt, og hæð henn- ar meiri en skipulagslög leyfðu. Var bænum dæmt að greiða A bætur fyrir tjón, sem brot á nefndum ákvæðum höfðu í för með sér .........2.0000 nn 316 Krafa A um, að afhending jarðarhluta til hans færi eftir regl- um um ættarjarðir í lögum nr. 116/1943, ekki tekin til greina, þar sem ekki hafði verið um sölu að ræða, heldur afhendingu á fyrirfram greiddum arfi ..........220000.0 0000 325 Réttur landeiganda til hagnýtingar vatns á landareigninni telst til verðmætra réttinda, sem njóta verndar samkvæmt 67. gr. stjórnarskrárinnar ............0002.00e en es ss 431 Leigutakar að fasteign höfðu samkvæmt samningi við leigu- Efnisskrá. LXXV sala kauprétt að eigninni um tiltekinn tíma. Þeir tilkynntu leigusala í tæka tíð, að þeir mundu neyta kaupréttarins, en fyrirgerðu síðan réttinum með tómlæti um framboð á greiðslu kaupverðs ........00000 000 nesn rns Ákvæði 3. tl. 1. gr. laga nr. 46/1941 um landskipti ekki talin standa í vegi fyrir því, að aðili að landskiptum geti leitað úrlausnar dómstóla á því, hvort löglega hafi verið að farið við skiptin .......20.20000.00nnnse renn Réttur A til umferðar yfir land B ekki talinn svo glöggur, að fjarlægja megi með beinni fógetagerð girðingu, sem talin var hindra umferðina .......2002000 sn. nn ven... Kröfu A um nauðungaruppboð til slita á sameign að húsi var synjað, með því að hann hafði ekki leitt sönnur að því með matsgerð eða á annan hátt, að húseigninni verði ekki á viðunandi hátt skipt með aðiljum .........00000.0.0..0..0. Þ var félagsmaður í byggingarsamvinnufélagi og hafði fengið íbúð á vegum þess. Talið var, að þó að hann greiddi upp lán, sem hvíldu á eigninni og hann hafði fengið með til- styrk félagsins, þá ætti hann samt ekki rétt til þess að fá afmáða úr veðmálabókum þá kvöð, að íbúðin sé áfram háð ákvæðum laga um byggingarsamvinnufélög ......... Félög. Sjá byggingarsamvinnufélög, hlutafélög, samvinnufélög. Firma. Verzlun, sem rekin var í Reykjavík og skráð þar á firmaskrá, talin útsvarsskyld þar, enda þótt einkaeigandi hennar væri heimilisfastur utan Reykjavíkur ........0000.00 00.00.0000... Fiskveiðabrot. Varðskip tók franskan togara hinn 4. jan. 1955 út af Ingólfs- höfða, um 16 sjóm. innan fiskveiðimarkanna. Voru þá stjórnborðsvörpuhlerar hans hangandi í gálgum utanborðs og stjórnborðsvarpan óbundin og rennvot á þilfari. Skip- stjóri togarans viðurkenndi staðarákvörðunina rétta, en kvað sig hafa verið hættan veiðum fyrir um 70 mín., og hafi togarann rekið eftir það inn fyrir fiskveiðamörkin. Samkvæmt álitsgerð sérfróðra manna um hafstrauma á þessum slóðum fékk það þó ekki staðizt. Var skipstjór- inn dæmdur samkvæmt 1. gr. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 82/1952 og nr. 5/1951 til að greiða 74000 kr. sekt í Landhelgissjóð og til vara í T mánaða varðhald. Afli og veiðarfæri gert upptækt .......00000000 0 en nn nn 00... Hinn 4. des. 1954 tók varðskip belgískan togara, sem var að veiðum um 1 sm. innan fiskveiðimarka undan Ingólfshöfða. Bls. 443 4s1 537 572 594 LEKXVI Efnisskrá. Bls. Skipstjóri togarans viðurkenndi sök sína. Var honum gert að greiða 75000 kr. sekt til Landhelgissjóðs, en 7 mánaða varðhald til vara, samkvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 81/1952 og nr. 5/1951. Afli og veiðarfæri gert upptækt 228 Varðskip tók belgískan togara hinn 14. jan. 1955 um 0,5 sm. suðaustur af Ingólfshöfða. Skipstjóri togarans viðurkenndi, að hann hefði verið að veiðum innan fiskveiðimarka. Tog- arinn var 141,39 brutto rúmlestir. Skipstjóranum var dæmd refsing samkvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 81/1952 og nr. 5/1951, 10000 kr. sekt til Landhelgissjóðs, en til vara 2 mánaða varðhald. Afli og veiðarfæri gert upptækt .............0.00 0 232 Hinn 5. apríl 1954 var íslenzki togarinn Úranus að togveiðum út af Svörtuloftum. Landhelgisgæzlumenn, sem þar voru á ferð í flugvél, álitu togarann grunsamlega nærri landi. Mið- að við flugtíma og flughraða frá Svörtuloftavita að togar- anum, töldu gæzlumenn hann vera í 3,8 sm. fjarlægð frá vitanum. Kl. 12.40 var flogið yfir togarann í tilteknu miði og hornamæling gerð. Kl. 1251 var aftur flogið yfir hann Í sama miði og tvær hornamælingar gerðar. Samkvæmt mörkun landhelgisgæzlunnar á sjókort var staður togar- ans kl. 12.40 tæplega 0,5 sm. innan fiskveiðimarka, en stað- ur hans kl. 1251 sem næst á fiskveiðimörkum. Í héraði var skipstjóra togarans dæmd sekt samkvæmt þessum stað- arákvörðunum, enda var þeim ekki talið hnekkt með skýrslu loftskeytamanns á togaranum um ratsjármiðanir né með vitnaskýrslum manna af öðrum skipum, sem voru þarna í nánd. Meðan á áfrýjun málsins stóð, voru 2 menn dóm- kvaddir til að athuga ýmis atriði í sambandi við ljósmyndir, sem lösgæzlumenn höfðu tekið við athuganir sínar. Þá voru einnig 2 sérfróðir menn dómkvaddir til að rannsaka ná- kvæmni mælinga flugvélarinnar. Við athugun kom í ljós, að sjókort það, sem lagt var fram í héraði, var mjög óná- kvæmt vegna þess, að það hafði orpizt í prentun. Voru staðarákvarðanir markaðar á nýtt kort, og reyndist þá sú fyrri, kl. 12.40, 0,16 sm. innan markanna, en hin síðari, kl. 12.51, 0,35 sm. utan þeirra. Síðari staðarákvörðunin sann- aði ekki sök togarans, enda ekki örugg vitneskja í málinu um stefnu togarans milli kl. 1240 og 1251. Að því er varð- aði staðarákvörðunina kl. 12.40, þá þótti hún ekki vera nægi- lega nákvæm, hvorki um stefnu flugvélarinnar né um kenni- leiti það, sem hornið frá stefnunni mældist við. Var sam- kvæmt því ekki talin komin fram næg sönnun um sök skip- stjórans, og var hann sýknaður af ákærunni ............ 283 Hinn 26. marz 1954 kom varðskip að brezkum togara, sem var að togveiðum í Faxaflóa. Skyggni var slæmt til landsins, Efnisskrá. LXKVII Bls. og ekki unnt að gera hornamælingar. Varðskipið setti dufl við stað togarans og sigldi síðan frá duflinu að stað, sem er 2 sm. í réttvísandi 169“ frá Malarrifsvita, og beina leið aftur til duflsins. Reyndist duflið samkvæmt þeirri siglingu vera um 3 sm. innan fiskveiðimarka. Enda þótt dýpi reynd- ist nokkru meira á tökustað togarans en sjókort sýna á þeim slóðum, þótti engum vafa bundið, að togarinn hefði verið að veiðum innan fiskveiðimarka. Var skipstjóranum dæmd 4000 kr. sekt, en til vara 7 mánaða varðhald, sam- kvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 81/1952 og nr. 5/1951. Afli og veiðarfæri gert upptækt ...........0...... 304 Hinn 31. marz 1954 kom gæzluflugvél að brezkum togara út af Snæfellsnesi. Á tímabilinu kl. 12.51—13.00 gerði flugvélin 3 staðarákvarðanir yfir togaranum, ýmist með miðun og hornamælingu eða miðun og mælingu með flugi á fjarlægð frá Öndverðarnesvita. Samkvæmt fyrstu og annarri staðar- ákvörðun reyndust staðir togarans 24 og 2,3 sm. innan fiskveiðimarka, og samkvæmt þeirri þriðju, sem gerð var kl. 13.00, 1,9 sm. innan sömu marka, en sú mæling þótti ekki eins örugg og hinar. Kl. 13.05 hafði flugvélin sam- band við varðskip, sem var úti af Dritvík, og hélt það þá samstundis af stað til togarans, og kl. 14.05 kom það að honum og stöðvaði hann 4,5 sm. út af Svörtuloftum, þ. e. utan fiskveiðimarka. Hafði flugvélin stöðugt sveimað yfir togaranum fram að þeim tíma. Skipstjóri togarans sam- þykkti að fylgjast með varðskipinu til hafnar. Hann ve- fengdi ekki staðarákvarðanir flugvélarinnar, en kvaðst ekki hafa verið að veiðum. er þær voru gerðar. Togveiði hans á þessum tíma var þó sönnuð með vætti gæzlumanna og ljósmynd. Var skipstjóranum dæmd 74000 kr. sekt og "7 mánaða varðhald til vara samkvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 81/1952 og nr. 5/1951. Afli og veiðarf upptækt ..........20002 0. 361 Varðskip tók belgískan togara út af Alviðruhömrum hinn 1. ágúst 1954. Var hann að veiðum um 1,8 sm. innan fiskveiði- marka. Skipstjórinn játaði brot sitt. Togarinn var 149,35 brúttó rúmlestir. Skipstjóra var dæmd 10000 kr. sekt, en 2 mánaða varðnald til vara, samkvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. lög nr. 82/1952, nr. 5/1951 og nr. 4/1924. Afli og veiðarfæri gert upptækt .............2.200 0000... 509 Hinn 29. marz 1955 sá varðskip togara vestur af Tvískerjum grunsamlega nærri landi. Varðskipið sigldi þá vestur með landi í átt til togarans. Á tímabilinu frá kl. 10.37 til kl. 11.05 gerði varðskipið athuganir 4 sinnum, þannig að það ákvað stað sinn með hornamælingum, mældi um leið hornið milli stefnunnar til togarans og tiltekins kennileitis og fjarlægð LXXVIII Efnisskrá. Bls. til togarans með ratsjá. Samkvæmt því var togarinn á þessum tíma 0,9 til 0,1 sm. innan fiskveiðimarka. Á þessum tíma sáu varðskipsmenn einhverju lyft inn fyrir borðstokk togarans, sem þeir töldu vera poka og belg vörpunnar. Þrátt fyrir neitun skipstjóra togarans þótti sannað, að hann hefði verið að togveiðum innan fiskveiðimarka. Var hann talinn sekur við 1. gr. laga nr. 5/1920, og var refsing dæmd samkvæmt 3. gr. sömu laga, sbr. lög nr. 82/1952 og nr. 5/1921. Afli og veiðarfæri gert upptækt ...........0000... 637 Fiskveiðar. Sjá verðuppbætur, vinnusamningar. Fjallskil. Sbr. afréttir. A krafðist bóta úr hreppssjóði samkvæmt 12. gr. fjallskilareglu- gerðar nr. 89/1935 vegna ágangs búfjár úr afrétti á land hans. Málið var ómerkt vegna vanreifunar ............ 599 Fjárdráttur. Sjá og fjársvik. A tók að sér fyrir B að annast sölu á víxli, að fjárhæð kr. 30.000.00, sem B var samþykkjandi að. A seldi víxilinn fyrir rúmlega kr. 27.000.00. B taldi A aldrei hafa skilað sér meira en kr. 9000.00 af andvirðinu. A kannaðist við, að hann hefði, eftir að hann fékk andvirðið í hendur, ráðstaf- að hluta af því til eigin nota, en taldi sig hins vegar hafa síðar greitt B allt andvirðið smám saman. Um þetta var framburður A þó í ýmsum atriðum ósamhljóða og um sumt sannanlega rangur. Auk þess sannaðist, að skráning A í viðskiptamannabók um greiðslur til B var ósönn og gerð í blekkingarskyni. Var A talinn sannur að sök um brot á ákvæðum 1. mgr. 247. gr. laga nr. 19/1940 .............. 390 Fjárhagsráð. Skýrðar auglýsingar fjárhagsráðs frá árunum 1951 og 1952 um innflutningsréttindi bátaútvegsmanna ...........000.00... 3 Tvö hlutafélög fengu í hendur mikinn erlendan gjaldeyri vegna sölu á olíuvörum til varnarliðs Bandaríkjanna á Keflavík- urflugvelli. Fjárhagsráð heimilaði félögum þessum að nota slíkan gjaldeyri til innkaupa á olíuvörum, án þess að hann gengi um hendur bankanna, sbr. 13. gr. laga nr. 70/1947 .. 244 Fjarskipti. Menn, sem hlotið höfðu iðnréttindi sem útvarpsvirkjameistarar, en ekki fengið leyfi póst- og símamálastjórnar til að reka útvarpsvirkjun, sbr. lög um fjarskipti nr. 30/1941 og reglug. nr. 70/1942, voru ekki taldir eiga tilkall til, að nöfn þeirra Efnisskrá. LKXKIRX Bls. væru skráð í atvinnu- og viðskiptaskrá símaskrárinnar undir liðunum „Utvarpsvirkjar“ og „Útvarpsviðgerðir“ ... 321 Fjársvík. Sjá og fjárdráttur. P tók bifreið á leigu á bifreiðastöð og ók með henni, unz öku- gjaldið nam kr. 60.00. Hann átti ekki fé til að greiða Það, en hafði ekki minnzt á féleysi sitt við bifreiðarstjór- ann, áður en ferð var hafin. Kærði bifreiðarstjórinn P fyrir sviksemi, og var P dæmd refsing eftir 248. gr. laga nr. 19/1940 .......2020.200.0000s ns 22 P og ferðafélagi hans, H, fengu farangur sinn geymdan á af- greiðslustöð og fengu hvor sína kvittun. Daginn eftir, er P sótti farangur sinn, tjáði hann afgreiðslustúlku, að hann ætti einnig að taka farangur H, en mundi hafa týnt kvittun hans. Var þessi frásögn P uppspuni einn. Stúlkan afhenti honum farangur H, og fór P burt með hann og sló eign sinni á hann. Var P dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga mr. 19/1940 .......02..2020000000n ss 22 Fógetagerðir. A krafðist að fá umráð herbergis, sem B hafði haft til afnota um margra ára skeið. Deilt var um, hvor þeirra ætti eignar- rétt að herberginu. Fógeti taldi A ekki hafa fært það ríkar sannanir fyrir eignarrétti sínum, að rétt væri að svipta B herberginu með beinni fógetagerð. Hæstiréttur taldi hins vegar eignarrétt ÁA sannaðan og heimilaði framkvæmd gerðarinnar .................0000.0s0 nes 12 A, sem áfrýjaði fógetagerð, mótmælti því, að gerðin hefði fram farið, þó að því væri lýst í fógetabók. Maður sá, sem í fógetabók var tilgreindur sem dómvottur, gat ekki borið, að gerðin hefði farið fram með þeim hætti, sem í fógeta- bók greindi. Var gerðin því felld úr gildi ................ 187 Aðfarar var beiðst hjá S til heimtu málskostnaðar samkvæmt héraðsdómi. S greiddi fógeta málskostnaðinn, en gat þess jafnframt, að hann mundi áfrýja dóminum. Með því að fógeti leiðbeindi S ekki um þetta efni, þótti S ekki hafa fyrirgert áfrýjunarheimild með greiðslu málskostnaðarins.. 195 A áfrýjaði lögtaksgerð hjá B til staðfestingar. Fyrir Hæstarétti krafðist A, að B yrði gert að greiða kostnað af lögtakinu. Kröfu þessari var synjað, með því að fógeti hafði ekki lagt úrskurð á kostnaðinn samkvæmt 185. gr. laga nr. 85/1936 ......2000000 0000 209, 211, 213 A taldi sig eiga umferðarrétt á tilteknum stað yfir land B heim að sumarbústað sínum. Krafðist A þess, að numin yrði burt girðing, sem hindraði umferðina. B heimilaði A umferð á öðrum stað um land sitt heim að sumarbústaðnum. Þótti LEXK Efnisskrá. Bls. úrlausn þessa ágreinings um umferðarréttinn ekki heyra undir fógetarétt, og var því synjað um innsetningargerðina 537 A krafðist þess að fá afhentan með innsetningargerð hlut, sem var í vörzlum B. Í málinu brast gögn til að dæma um, hvor aðilja væri eigandi hlutarins. Var því synjað um fram- kvæmd gerðarinnar ..............2...0.. 0... 620 Forkaupsréttur. Sjá kaup og sala við bls. 443. Forleiguréttur, Sjá húsaleiga við bls. 413. Framkróöfur. Árekstur milli skipanna D og S olli spjöllum á S. Vátryggj- andi S greiddi tjón þess að nokkru leyti og krafðist í dómsmáli greiðslu sömu fjárhæðar úr hendi eigenda D. Krafan var ekki tekin til greina, með því að S var talið eiga alla sök á árekstrinum Ftrávísun. a) Frá Hæstarétti. A tapaði í héraði landamerkjamáli gegn B, og var honum gert að greiða B málskostnað. A áfrýjaði dóminum. Fyrir Hæsta- rétti var þess krafizt af hálfu B, að málinu yrði vísað frá Hæstarétti, og fór fram um það sérstakur málflutningur samkvæmt 42. gr. laga nr. 112/1935. Reisti B frávísunar- kröfuna á því, að A hefði greitt málskostnað samkvæmt héraðsdómi fyrirvaralaust, áður en áfrýjunarstefna var út tekin. Leitt var í ljós með vottorði fógeta, að B hefði kraf- izt aðfarar hjá A til heimtu málskostnaðar. Greiddi A fó- geta þá málskostnaðinn, en gat þess jafnframt, að hann mundi þrátt fyrir það áfrýja málinu. Talið var, að fógeti hefði átt að leiðbeina A um þetta efni, og að greiðsla máls- kostnaðar með framangreindum hætti hefði ekki svipt A áfrýjunarheimild. Var frávísunarkrafan því ekki tekin til greina ..............00.0 00. 195 Einkamál var þingfest í Hæstarétti í októbermánuði 1954. Í maí- mánuði 1955 bað áfrýjandi enn um frest í málinu án þess að færa nokkur rök fyrir frestbeiðninni. Gegn andmælum stefnda var sá frestur ekki veittur, en málinu vísað frá Hæstarétti b) Frá héraðsdómi. Á aðalfundi hlutafélagsins L hinn 15. okt. 1953 var gerð sam- þykkt um hlutafjáraukningu og útboð nýrra hlutabréfa. Hluthafinn H taldi samþykktina og útboðið raska rétti eldri hluthafa. Höfðaði hann mál gegn L með stefnu, birtri 11. Efnisskrá. LXXKI júní 1954, og gerði þá kröfu m. a., að hlutafjáraukningin yrði dæmd ógild og L gert skylt að innkalla nýju hluta- bréfin. L krafðist frávísunar, þar sem liðinn hefði verið 3 mánaða málshöfðunarfrestur samkvæmt 1. mgr. 37. gr. hlutafélagalaganna nr. T7/1921, þegar stefna var birt. Talið var, að eins og aðalfundarsamþykktinni og kröfugerð H væri háttað, þá tækju ákvæði 1. mgr. 37. gr. ekki til málssóknar- innar samkvæmt 2. mgr. 37. gr. Þessi málsástæða leiddi því ekki til frávísunar málsins ..............2.20000.. enn. Í sama máli var frávísunarkrafa L einnig studd þeim rökum, að krafa H um ógildingu hlutafjáraukningar og innköllun hlutabréfa beindist ekki eingöngu gegn L, heldur einnig hin- um nýju hluthöfum, sem ekki hefði verið gefinn kostur á að gæta réttar síns í málinu. Var á þetta fallizt, bæði af héraðs- dómi og Hæstarétti, og málinu vísað frá héraðsdómi ...... Bændurnir Þ og V höfðu ákveðið merki milli jarða sinna með landamerkjagerð árið 1952. A, sem ítak átti í jörð V, höfð- aði landamerkjamál og krafðist þess, að merkjum yrði breytt frá því, sem ákveðið hafði verið árið 1952. Hæstirétt- ur taldi, að þeir Þ og V hefðu verið bærir um að ákveða merki milli jarða sinna, og að A hefði ekki rétt til að hagga þeirri merkjagerð. Og þar sem A brast aðild til að fá merkj- unum breytt, var málinu vísað frá landamerkjadómi ...... A krafðist endurgreiðslu úr ríkissjóði á skattgjaldi, er hann taldi sig hafa greitt umfram skyldu. A hafði greitt gjaldið samkvæmt lögtaksgerð, sem ekki hafði verið áfrýjað, og hann hafði ekki neytt heimildar 12. gr. laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði út af lögtakinu, innan þess frests, sem þar er ákveðinn. Var kröfunni því vísað frá héraðsdómi með skírskotun til 2. mgr. 196. gr. laga nr. 85/1936 ...... A var gert með matsgerð samkvæmt vatnalögum að greiða B bætur fyrir vatnstöku svo og matskostnað. A krafðist þess í dómsmáli gegn B, að tiltekin ákvæði matsgerðarinnar væru dæmd ógild og matskostnaður lækkaður. B gagnstefndi og krafðist þess, að matsgerðin væri dæmd gild og A dæmt að greiða honum matskostnað samkvæmt matsgerðinni. Hér- aðsdómari dæmdi matsgerðina gilda, þannig að henni yrði ekki breytt nema með yfirmati, en vísaði kröfum beggja varðandi matskostnað frá dómi, þar sem ákvörðun um hann heyri ekki undir dómstóla, enda hafi matsgerðinni verið áfrýjað til yfirmats ..................000 0 Krafa um skaðabætur vegna rofs á námssamningi var í héraði vísað frá dómi vegna þess, að gerðardómur átti að fjalla um málið. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms var kært til Hæstaréttar (..................20.2. 00 K krafðist þess í héraði, að yfirlandskiptagerð yrði dæmd ógild. Bls. 32 32 t5 215 LXXKII Efnisskrá. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi vegna þess, að K hefði ekki neytt heimildar 3. tl. 1. gr. landskiptalaga nr. 46/1941 til að fá endurskipti á landinu. Hæstiréttur taldi hins vegar, að nefnt lagaákvæði stæði því ekki í vegi, að K gæti leitað úrlausnar dómstóla um, hvort landskiptin hefðu verið löglega framkvæmd. Var héraðsdómurinn því felldur úr gildi, og málinu vísað heim í hérað .......... Fundið að því, að héraðsdómari hafði ekki tekið framkomna frá: vísunarkröfu sérstaklega til úrlausnar, sbr. 108. gr. laga nr. 85/1936 ......2.0000000. sn sens Í einkamáli var málflutningur af hálfu stefnanda í héraði mjög óljós, og kröfugerð hans reist á mismunandi málsástæð- um, sem ekki gátu samrýmzt. Var málinu því vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar ..........000200000.0.00.... Kinkamáli vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar og rangrar málsmeðferðar .............00000000 0. sn Frestir. Sbr. kærumaál. K stefndi J, samþykkjanda víxils, til greiðslu víxilskuldarinnar 26. okt. 1954. Féki J fresti til 14. des. s. á. en þá bað hann enn um frest til 25. jan. 1955. Kvað hann K hafa blekkt sig um tiltekin kaup, er stæðu í sambandi við útgáfu víx- ilsins, og hefði hann kært þetta til sakadómara, en rann- sókn þess máls væri ekki lokið. HMéraösdómari veitti frest- inn, en K kærði úrskurð hans til Hæstaréttar. Hæstiréttur taldi nefnda varnarástæðu J ekki komast að í víxilmáli, og felldi hann því hinn kærða úrskurð úr gildi .......... Stefndi í víxilmáli, A, hafði fengið um 4 vikna frest í héraði til að skrifa greinargerð. Synjaði héraðsdómari honum um frekari frest. A kærði úrskurðinn, en hann var staðfestur í Hæstarétti. A færði engin rök fyrir kröfu sinni um frest, og þótti sýnt, að hann hefði kært málið í því einu skyni að tefja málið að óþörfu. Var honum því samkvæmt 3. tl. 1. mgr. 188. gr. laga nr. 85/1936 dæmd 500 króna sekt til ríkissjóðs, sem afplánast skyldi með 3 daga varðhaldi, ef Bls. 64 hún yrði ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu dómsins 97, 99 Í opinberu máli taldi Hæstiréttur þörf á að afla álits Lækna- ráðs á skýrslu geðveikralæknis um ákærða. Var málflutn- ingi frestað í þessu skyði .........202000000 0... Mál á hendur þremur aðiljum til heimtu skuldar samkvæmt skuldabréfi var þingfest í héraði 2. sept. 1954. Stefndu fengu þá frest til 23. sama mán., og síðan fengu málsaðilj- ar sameiginlegan frest til 27. jan. 1955. Lögðu stefndu þá fram skriflega yfirlýsingu 3 manna og æsktu 3 vikna frests til vitnaleiðslu, en stefnandi andmælti frestveitingu. Héraðs- dómari taldi, að stefndu hefðu haft næg tækifæri til að Efnisskrá. LKXKIIF Bls. leiða umrædd vitni, og synjaði því um frestinn. Stefndu kærðu úrskurðinn. Hæstiréttur áleit, að stefndu væri svo mikil nauðsyn á að láta vitnin koma fyrir dóm, að rétt væri að veita þeim frest í því skyni. Var hinn kærði úr- skurður því úr gildi felldur ........2.00000. 000... 184 Hæstiréttur frestar opinberu máli til öflunar framhaldsgagna .. 208 Einkamáli var áfrýjað til Hæstaréttar og þingfest þar í okt. 1954. Í maímánuði 1955 bað áfrýjandi enn um frest í mál- inu án nokkurs rökstuðnings. Gegn andmælum stefnda var frestur ekki veittur, en málinu vísað frá Hæstarétti ...... 389 Víxilmál var þingfest í héraði 1. sept. 1955. Stefndi fékk þá viku frest, og aðiljar síðan sameiginlega frest aðra viku til 15. sept. Stefndi lýsti því, að hann hefði samþykkt víx- ilinn til greiðslu á andvirði vöru, sem reynzt hefði gölluð, og æskti enn 4 vikna frests til að færa fram sannanir um það. Gegn andmælum stefnanda var sá frestur ekki veittur. Hæstiréttur staðfesti úrskurð héraðsdómara með þeim rök- um, að varnarástæða stefnda kæmist ekki að í vixilmáli .. 530 Er víxilmál skyldi flutt munnlega fyrir Hæstarétti, æsktu aðal- áfrýjendur (víxilskuldarar) eftir fresti til að leggja fram ný sakargögn. Gögn þessi þóttu ekki þess eðlis, að ástæða væri til að fresta málflutningi, og var því synjað um frestinn 571 Hæstiréttur átelur, að frestur til gagnaöflunar í einkamálum var eigi veittur samkvæmt 110. og 111. gr. laga nr. 85/1936 .. 572 Fyrning. a) Fyrning kröfuréttinda. G lét af starfa hjá bæjarfélagi sökum vanheilinda 1. maí 1945. Með stefnu 30. sept. 1952 krafðist hann eftirlauna úr eftir- launasjóði bæjarins frá því að hann lét af störfum. Af hálfu bæjarfélagsins var eftirlaunakröfum fyrir tímabilið 1. maí 1945 til 1. okt. 1948 mótmælt sem fyrndum. G viður- kenndi fyrninguna og féll frá eftirlaunakröfu fyrir nefnt tímabil ...........0..00n ner 176 A keypti bílhreyfil af B hinn 15. febr. 1951. Hinn 9. apríl 1952 framkvæmdu 2 dómkvaddir menn skoðunargerð á hreyflin- um og töldu hann stórgallaðan. A höfðaði mál gegn B með stefnu 26. maí 1953 og krafðist skaðabóta. Gegn neitun B tókst A ekki að sanna, að hann hefði skýrt B frá, áður en ár var liðið frá kaupum, að hann hyggðist neyta réttar síns vegna galla á hreyflinum. Ekki var heldur sannað, að B hefði vísvitandi blekkt A við kaupin. Var krafa A því niður fallin samkvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922 .......... 204 LXXXIV Efnisskrá. b) Fyrning réttarfarsheimilda. H/f L gerði samþykkt á aðalfundi 15. okt. 1953 um hlutafjár- aukningu og afhenti ný hlutabréf samkvæmt því. Hluthaf- inn H taldi rétti eldri hluthafa hallað með samþykktinni og framkvæmd hennar. Höfðaði hann mál gegn L með stefnu 11. júní 1954 og krafðist ógildingar á samþykktinni. Í héraði var málinu vísað frá dómi m. a. af því, að 3 mán- aða málshöfðunarfrestur samkvæmt 1. mgr. 37. gr. laga nr. 77/1921 hefði verið liðinn, er mál var höfðað. Hæstirétt- ur taldi hins vegar, að samkvæmt 2. mgr. 37. gr. ætti máls- höfðunarfrestur samkvæmt 1. mgr. sömu greinar ekki við um málssóknina ..............2.2.2000000. 00 A krafðist endurgreiðslu úr ríkissjóði á skattgjaldi, er hann hafði greitt samkvæmt óáfrýjaðri lögtaksgerð. Þar sem A hafði ekki neytt heimildar 12. gr. laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði um lögmæti lögtaksgerðarinnar innan þess frests, sem þar er ákveðinn, var endurheimtukröfunni vísað frá dómi ..............0..0.00200.0 00 Stefna í máli til staðfestingar kyrrsetningargerðar var ekki gefin út fyrr en meira en vika var liðin frá lokum kyrr- setningargerðar. Var kyrrsetningin þá niður fallin sam- kvæmt 20. gr. laga nr. 18/1949 .............0 0. 443, Lögtaks var krafizt hjá E fyrir vangreiðdum tollgjöldum frá ár- inu 1951. Lögtaksgerð hófst 12. júní 1953. Lögtaksréttur var þá fyrndur samkvæmt lögum nr. 83/1947, að því er tók til tollgjalda, er fallið höfðu í gjalddaga fyrir 12. júní 1951, og skipti ekki máli, þó að E hefði lýst því í greinargerð, að hann mundi ekki bera fyrningu fyrir sig .............. c) Fyrning sakar. A var ákærður fyrir brot á húsaleigulögum. Hann hafði veitt viðtöku húsaleigugreiðslum þeim, sem hann var sakaður um að hafa tekið með ólöglegum hætti, ekki síðar en í maí 1950. Réttarrannsókn gegn honum hófst 29. okt. 1952. Var sök þá fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 81. gr. laga nr. 19/1940 ..........2.20 rr A var gefið að sök, að hann hefði stundað ljósmyndarastörf án iðnréttinda. Þegar réttarpróf hófust, 27. febr. 1952, kann- aðist hann við að hafa við einstök tækifæri tekið gjald fyrir ljósmyndatöku frá því á árinu 1946. Ekki var leitt í ljós, að hann hefði stundað ljósmyndatöku sem fasta starf- semi á þessu tímabili. Að því er tók til ljósmyndatöku A gegn gjaldi fyrir 27. febr. 1950, var sök talin fyrnd sam- kvæmt lögjöfnun frá 1. ti. 81. gr. laga nr. 19/1940 ........ K höfðaði meiðyrðamál í héraði gegn E og krafðist refsingar og ómerkingar ummæla. Leitt var í ljós, að K hafði orðið Bls. 32 501 101 197 Efnisskrá. LEXKV kunnugt um ummælin skömmu eftir 29. sept. 1951, en málið var ekki höfðað fyrr en 5. nóv. 1952. Var refsikrafan því fallin niður samkvæmt 29. gr. laga nr. 19/1940, en hins veg- ar var ómerking ummæla dæmd .........000000 0000... Gáleysi. Sjá saknæmi. Gengi. Hlutafélagið O átti hér á landi olíubirgðir hinn 19. marz 1950, er gengi ísl. krónu var lækkað með lögum nr. 22/1950. Þann hluta birgðanna, sem O hafði þá greitt með erlendum gjald- eyri, sem því hafði áskotnazt fyrir nefnt timabil, var félag- inu skylt að verðleggja í ísl. krónum miðað við hið eldra BENPI .........2200 000 Gistihúsahald. Kona leigði herbergi í húsi sínu í Reykjavík til einnar nætur í einu, aðallega erlendum hermönnum, sem að jafnaði fengu til sín gesti, en ekki hélt hún neina skrá um leigj endur þessa eða gestakomu. Konu þessari var dæmd reis- ing samkvæmt 206. gr. laga nr. 19/1940 og lögum um eftir- lit með útlendingum nr. 59/1936. Hins vegar þótti leiga hennar á herberginu til áður greindra nota ekki verða talin gistihúsahald í merkingu 2. gr. laga nr. 21/1926. Var hún því sýknuð af refslákæru samkvæmt þeim lögum .. 47, Gjafsókn. Gjafvörn. Hreppsfélagið L átti í máli út af veiðirétti í vötnum á afrétti við hreppsfélögin H og R og ríkissjóð. Öll hreppsfélögin fengu gjafsóknar- eða gjafvarnarleyfi bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Málskostnaður féll niður fyrir báðum dóm- um, en málflutningslaun talsmanna hreppsfélaganna bæði í héraði og fyrir Hæstarétti dæmd úr ríkissjóði .......... Bls. 53 Húsasmíðameistara var veitt gjafsóknarleyfi bæði í héraði og . fyrir Hæstarétti í máli gegn Reykjavíkurbæ til heimtu skaðabóta. Hann tapaði málinu fyrir báðum dómum, en málskostnaður var felldur niður. Málflutningslaun skipaðs talsmanns hans í héraði og fyrir Hæstarétti dæmd úr TÍkiSSJÓði ........022000.0. 00 sn rns Í barnsfaðernismáli var meðlagsskylda X látin velta á eiði K. X áfrýjaði málinu og fékk gjafsókn fyrir Hæstarétti, en hér- aðsdómur var staðfestur. K var dæmt að greiða K máls- kostnað fyrir Hæstarétti, kr. 3500.00, en málflutningslaun talsmanns hans, kr. 2000.00, skyldi ríkissjóður greiða .... Í máli Þ gegn kaupstaðnum A til heimtu bóta fyrir vatnsréttindi fékk Þ gjafsókn fyrir Hæstarétti. Þ vann málið. Á var 350 LEKKKVI Efnisskrá. dæmt að greiða honum kr. 8000.00 í málskostnað fyrir báð- um dómum, þar af kr. 4000.00 til málflytjanda hans í Hæstarétti og kr. 200.00 í dómgjöld til ríkissjóðs ........ G og T, ekkja og sonur manns, er farizt hafði af slysförum, sóttu aðilja, er ábyrgð báru á slysinu, til greiðslu dánar- bóta. Þau fengu gjafsókn fyrir báðum dómum. Í héraði var þeim dæmdur málskostnaður, kr. 3500, þar af kr. 3000.00 til talsmanns þeirra. Þá var gagnaðiljum þeirra dæmt að sreiða þeim málskostnað fyrir Hæstarétti, kr. 3736.00. Þar af skyldi talsmaður þeirra hljóta kr. 2000.00, en ríkisjóður kr. 1736.00 ................0 0. A. stefndi B í héraði til að þola ógildingu á yfirlandskiptagerð. Hafði A gjafsókn og B gjafvörn í héraði. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi, felldi málskostnað niður, en dæmdi talsmönnum aðilja málflutningslaun úr ríkissjóði. A kærði frávísunardóminn til Hæstaréttar. Var hann felldur úr gildi og málinu vísað heim í hérað. Í Hæstarétti var málskostn- aður felldur niður, en málflutningsþóknun talsmanna aðilja fyrir Hæstarétti dæmd úr ríkissjóði ...................... B útgerðarmaður sótti ríkissjóð um uppbætur á fiskverð. Hann fékk gjafsókn fyrir báðum dómum. B tapaði málinu bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Í héraði var málskostnaður felldur niður, en ríkissjóði gert að greiða málflutningslaun talsmanns B, kr. 10.000.00. Í Hæstarétti var B dæmt að greiða ríkissjóði kr. 8000.00 í málskostnað, en málssóknar- laun talsmanns hans, kr. 6000.00, dæmd úr ríkissjóði ...... A tapaði í héraði máli gegn hreppsfélagi til heimtu bóta fyrir ágang afréttarfjár. A áfrýjaði málinu og fékk gjafsókn fyrir Hæstarétti. Hæstiréttur ómerkti héraðsdóm vegna van- reifunar af hálfu A. Var A gert að greiða gagnaðilja sín- um málskostnað fyrir Hæstarétti, kr. 1500.00, en málflutn- ingslaun talsmanns hans, kr. 1500.00, dæmd úr ríkissjóði .. Áfrýjandi einkamáis hafði fengið gjafsókn fyrir Hæstarétti. Samkvæmt kröfu hans var málið hafið í Hæstarétti og málflutningslaun skipaðs talsmanns hans, kr. 1000.00, dæmd úr rÍkisSjóði .................00.00. 00. Gjaldeyrismál. Hinn 24. jan. 1951 ákvað ríkisstjórnin, að fiskútflytjendur skyldu fá til umráða helming þess gjaldeyris, er fengist fyrir tilteknar útfluttar bátaafurðir, framleiddar á árinu 1951, enda skyldu bátaútvegsmenn njóta hagnaðarins af þessum gjaldeyrisfríðindum. Gjaldeyrinn mátti nota til kaupa frá útlöndum á ákveðnum vörutegundum, sem jafnframt voru undanþegnar verðlagsákvörðunum. Var þessu síðar nánar skipað með auglýsingum fjárhagsráðs um innflutningsrétt- Bls. 451 437 481 439 625 Efnisskrá. LKXXKVII Bls. indi bátaútvegsmanna. Þetta fyrirkomulag var síðan fram- lengt frá ári til árs. E, sem gerði út bát frá Vestmanna- eyjum, hafði framselt innflutningsréttindi bátsins og feng- ið tiltekna greiðslu fyrir. G, sem ráðinn var á bátinn, taldi sig eiga að fá hluta af þeirri greiðslu og höfðaði mál gegn E til heimtu þess hluta. Samkvæmt kjarasamningi skyldi G fá tiltekinn hundraðshiuta af afla bátsins og fá fyrir hann sama verð og útgerðarmaður. Talið var, að umdeild fjárhæð, sem stafaði af gjaldeyrisfríðindum bátaútvegsins, væri samkvæmt kjarasamningnum hluti G af verði því, sem E fékk fyrir afla bátsins. Var krafa G því tekin til greina .........0..000.s0 ess 3 H hafði fengið greiddar erlendis og í erlendri mynt nokkrar fjárhæðir fyrir útgáfu á skáldritum. Hann notaði sumt af fé þessu til ferðalaga utanlands án þess að gera ísl. bönk- um grein fyrir því. Var honum dæmd sekt samkvæmt 13. gr. laga nr. 7T0/1947 og 25. gr. reglugerðar nr. 82/1947 .... "79 Tvö hlutafélög, er höfðu náið samstarf sín á milli, fengu í hend- ur mikinn erlendan gjaldeyri vegna sölu á olíuvörum til varnarliðs Bandaríkjanna á Keflavíkurflugvelli. Fjárhags- ráð heimilaði félögum þessum árið 1949 að nota slíkan gjaldeyri til innkaupa á olíuvörum, án þess að hann gengi um hendur banka þeirra, sem erlendur gjaldeyrir átti að renna til samkvæmt 13. gr. laga nr. 70/1947 .............. 244 Greiðsla. Sbr. skuldajöfnuður. Enda þótt A hefði greitt húsaleigu fyrirvaralaust, átti hann samt rétt til að fá endurgreidda úr hendi B oftekna húsa- leigu samkvæmt mati húsaleigunefndar eftir 13. gr. laga nr. 39/1943 ......0200200000 ne nes 138, 633 Í sept. 1948 taldi A til skuldar hjá H vegna vinnu að fjárhæð um kr. 27.000.00. Sökum þess að ágreiningur var um nokkra kröfuliði, samtals að fjárhæð kr. 2879.30, höfðaði A mál gegn H til heimtu þeirrar fjárhæðar. Greiddi H þá A kr. 3000.00, og ritaði A svofeilda kvittun á stefnuna: „Fram- anrituð stefnukrafa er mér að fullu greidd meö kr. 3000.00 þrjú þúsund krónum, og er þar með öllum kröfum mínum fullnægt.“ Árið 1950 höfðaði A aftur mál gegn H til heimtu eftirstöðva vinnulaunanna, kr. 24.028.00. Kannaðist H við, að hann hefði ekki greitt A eftirstöðvar þessar, en krafðist sýknu vegna þess, að A hefði 1948 kvittað fyrir allri inn- eign sinni og þar með gefið upp eftirstöðvar launa sinna. Þessi sýknuástæða þótti ekki afl hafa, og var H dæmt að greiða A stefnukröfuna ..........0000000 000. 151 Endurskoðunardðeild Fjármálaráðuneytisins komst að því, að ýmsar innfluttar vörur til E lyfsala á árunum 1950-1952 LXEKKVIII Efnisskrá. Bls. hefðu ekki verið flokkaðar í rétta tollflokka. Var af þess- um sökum krafizt lögtaks hjá E fyrir vangreiðddum toll- gjöldum frá þessum árum. E bar það fyrir sig, að hann hefði fengið fullnaðarkvittun tollyfirvalda fyrir tollgreiðsl- um nefnd ár, enda hefðu þau átt kost á að kynna sér vör- urnar. En þar sem E hafði sjálfur tollflokkað vörurnar og gögn málsins sýndu, að honum hlaut að vera ljóst, að flokkun hans á ýmsum vörum var ekki rétt, var fram- kvæmd lögtaks heimiluð ................00000000... 0. 501 Viðgerðarkostnaður á bifreið hafði verið greiddur með fyrir- vara. Endurheimta á ofgreiddri fjárhæð því heimil ...... 528 S, sem ábyrgð bar á tjóni á erlendu skipi vegna árekstrar við íslenzkt skip, dæmt að greiða eigendum hins erlenda skips skaðabætur í norskum og sænskum krónum ............ 586 Þ var félagsmaður í byggingarsamvinnufélaginu B og hafði fengið íbúð á vegum þess. Hann hafði einnig fengið pen- ingalán hjá B, tryggt með veði í íbúðinni. Vegna vanskila Þ krafðist B nauðungaruppboðs á íbúðinni. Þ bauð þá fram á uppboðsþingi fulia greiðslu á veðskuldinni með öllum kostnaði gegn því, að hann fengi veðbréfið kvittað með þeim hætti, að unnt væri að afmá úr veðmálaregistri allar kvaðir á eigninni. B taldi sér ekki heimilt að fella niður þá kvöð, að íbúðin væri áfram háð ákvæðum laga um bygg- ingarsamvinnufélög. Féllust dómstólar á þessa skoðun B. Samkvæmt því var greiðslutilboð Þ ekki lögmætt, og var framkvæmd nauðungaruppboðsins heimiluð .............. 594 A var dæmt að endurgreiða H ofgreidda húsaleigu samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943 fyrir tímabilið 14. maí 1951 til 14. maí 1953. Nefnd 13. gr. féll úr gildi 14. maí 1953. Krafa H um, að A endurgreiddi honum oftekna leigu fyrir tímabilið 14. maí 1953 til 14. maí 1954, ekki talin eiga stoð í lögum né lagarökum, enda hafði H greitt leiguna án fyrirvara .. 633 Gripdeild. J og S hittu T á götu í Reykjavík. Eftir að J hafði barið T til jarðar, komu þeir J og S sér saman um að taka peninga úr veski T, þar sem hann lá meðvitundarlítill á götunni. J og S voru m. a. ákærðir fyrir gripdeild samkvæmt 245. gr. laga nr. 19/1940, en verknaður beirra var talinn þjófn- aður, er varðaði við 244, gr. sömu laga .................. 159 Grunnleiga. Með grunnleigusamningi, dags. 14. maí 1934, tók A á leigu af B byggingarlóð í kaupstað „til ótakmarkaðs tíma, svo lengi sem hann eða þeir, er í hans stað koma, fullnægja skyldum sínum samkvæmt samningnum“. Leigugjald skyldi vera Efnisskrá. LERKKIK árlega 6% af fasteignaverði lóðarinnar „eftir því sem hún er metin samkvæmt opinberu fasteignamati á hverjum tíma“. Þegar samningurinn var gerður, skyldi fasteignamat samkvæmt lögum nr. 22/1915 fara fram 10. hvert ár og matsverð fasteignar miðað við sanngjarnt söluverð hennar. Á þessu urðu síðar þær breytingar, að með lögum nr. 70/ 1945 var ákveðið, að fasteignamat skuli aðeins fara fram 25. hvert ár, og með lögum nr. 33/1955 var fasteignamat bundið sérstöku hámarki, en skyldi ekki lengur miðast við sanngjarnt söluverð. Þessar breytingar, bæði um lengd matstímabilsins og sjálfan matsgrundvöllinn, voru taldar svo veigamiklar, að forsendur fyrir leigugjaldsákvæði samn- ingsins væru brostnar. Og þar sem samningurinn í heild var óuppsegjanlegur af hendi leigusala, þótti hann eiga rétt til að fá leigugjaldið metið sérstöku mati dómkvaddra manna, er gildi um 10 ár í senn, þ. e. jafnlangt tímabil og liðið hefði milli fasteignamata samkvæmt lögum þeim, er í gildi voru, þegar samningurinn var gerður .......... Gæzluvarðhald. Gæzluvarðhald sökunauts látið koma til frádráttar dæmdri refsivist .............0200 000. ser 143, 159, 331, Skilyrði til frádráttar gæzluvarðhaldstíma ekki fyrir hendi .. Hafning. Mál hafið samkvæmt kröfu áfrýjanda. Stefnda dæmdar ómaks- bætur .........00.200 ens. 280, 579, Hafnir. Hafnamálefni. Skýrð ákvæði um hafnsögugjald í hafnarreglugerð fyrir Vest- mannaeyjar, nr. T9/1950 ........0000000.0 0. n0 es Slys varð í sambandi við notkun kolakrana, sem staðsettur er við Reykjavíkurhöfn. Þó að Hafnarsjóður Reykjavíkur ætti lóð þá, sem kraninn var á, var ekki talið, að Reykja- víkurhöfn bæri ábyrgð á ófullnægjandi öryggisútbúnaði kranans .........0000.0 0000 . Hagsmunaárekstur. Í Hafnarfirði hafði A reist hús með 4 gluggum á þeirri hlið, er vissi að lóð B, og í 25 em fjarlægð frá þeirri lóð, en samkvæmt byggingarsamþykkt var skylt að hafa eldvarn- arvegg út að nágrannalóð við hús, sem reist var nær lóðar- mörkum en 3,15 m. Út af þessu risu málaferli milli Á og B, og héit A því fram, að hann hefði haft heimild frá fyrri eiganda nágrannalóðarinnar til að haga húsbyggingunni eins og hann gerði. Talið var, að hvort sem hallað væri rétti BIs. 691 406 390 625 556 616 KC Efnisskrá. B með húsbyggingunni eða ekki, þá yrði við svo búið að sitja, þar sem breyting á húsi Á í samræmi við kröfu B mundi hafa í för með sér mjög mikil spjöll verðmætis .. Hefð. Í máli út af veiðirétti í vötnum á afrétti var ekki talið, að aðiljar þeir, sem neytt höfðu upprekstrarréttar á afrétt. inn, hefðu öðlazt beinan eignarrétt á honum, hvorki með hefð né öðrum hætti ..............2..0.... 00... Í sama máli var sagt, að ekki hafi verið fyrir hendi skilyrði til þess, að hreppsfélagið L hefði helgað sér einkarétt á veiði á afréttinum fyrir hefð ...............00000.0...... Hegningarauki. P var dæmd refsing í héraði 12. jan. 1954 fyrir þjófnað. Síðar var hann ákærður fyrir fjársvik, sem hann hafði framið 5. jan. 1954. Í því máli var honum dæmdur hegningarauki samkvæmt "78. gr. laga nr. 19/1940 .........000000.000... Heimilisfang. H/íN var skrásett á Akureyri, og þar var stjórnarstöð þess og fyrirsvar. Árin 1950 og 1951 rak N atvinnu bæði á Akur- eyri og Siglufirði, og árin 1951 og 1952 var því gert að greiða útsvar í báðum kaupstöðunum. N neitaði að greiða útsvör- in á Siglufirði, með því að atvinnurekstur þess þar yrði ekki talin heimilisföst atvinnustofnun samkvæmt 8. gr. laga nr. 66/1945. Lögtak fyrir útsvörunum var þó heimilað með skírskotun til laga nr. 59/1947, sem heimila álagn- ingu útsvara á félög þar, sem atvinna er rekin .......... G, sem heimili hafði átt á Húsatóftum í Árnessýslu, fór til Reykjavíkur í októberbyrjun 1952 og réðst þar aðstoðar- kennari við skóla. Gegndi hann því starfi til maíloka 1953, en hvarf þá aftur austur að Húsatóftum. G var skráður á manntal í Reykjavík haustið 1952, en þess getið, að lög- heimili hans væri á Húsatóftum. G var talinn hafa öðlazt heimilisfang í Reykjavík með dvöl sinni þar. Var álagn- ing útsvars á hann þar árið 1953 því heimil samkvæmt 8. gr. laga nr. 66/1985 ..........0002220000 nan Olíuverzlun Íslands h/f (0), sem er skrásett í Reykjavík, hafði árið 1951 á leigu olíugeymi, sem Síildarverksmiðjur ríkisins (S) áttu á Raufarhöfn. Árið 1952 lagði Raufarhafnar- hreppur (R) útsvar á O, sem það neitaði að greiða. Leitt var í ljós, að O flutti olíuna í geyminn og bar áhættu af henni þar, en S annaðist sölu olíunnar og bar ábyrgð á andvirðinu. S fékk þóknun, sem miðaðist við magn seldr- ar olíu, en O ákvað útsöluverð hennar. Talið var, að O Bls 108 108 22 16 19 Efnisskrá. xXCI Bls. hefði samkvæmt þessu ekki heimilisfasta atvinnustofnun á Raufarhöfn, heldur seldi þar aðeins vörur með milli- göngu S sem umboðssala. Var því synjað um framkvæmd lögtaks fyrir útsvarinu .........0200000n sn enn nn. 496 J, sem heimilisfastur var í Kópavogi, rak verzlun í Reykjavík, sem þar var skrásett á firmaskrá. Verzlunin var talin heimilisföst atvinnustofnun í Reykjavík og rekstur hennar útsvarsskyldur þar ......0000200se ns 622 Árið 1953 var lagt útsvar á Sauðárkróki á Olíufélagið h/f (0), sem skrásett er í Reykjavík. Leitt var Í ljós í lögtaksmáli á hendur O, að það átti miklar eignir, fastar og lausar, á Sauðárkróki, sem stóðu Í sambandi við sölu á olíu og benzíni frá félaginu þar og um Skagafjörð. M. a. hafði O fengið þar land á erfðafestu, reist þar olíu- og benzín- geyma og flutt þangað olíuvörur, sem tilteknir aðiljar á Sauðárkróki önnuðust sölu á gegn þóknun. Þessi rekstur O var talinn heimilisföst atvinnustofnun á Sauðárkróki. Framkvæmd lögtaks var því heimiluð ........00000000.. 674 Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón. Hjónin M og K fengu leyfisbréf til hjónaskilnaðar 14. nóv. 1950. Bú þeirra var tekið til opinberra skipta, og sömdu þau svo með sér, að skipti skyldu miðast við 1. des. 1949. Hinn 25. apríl 1951 lýsti h/f G fjárkröfu í búið. Var nokkur hluti kröfunnar til orðinn fyrir 1. des. 1949, en að öðru leyti hafði hún myndazt eftir þann tíma. M samþykkti kröfuna, en K andmælti henni. H/f G hafði alla tíð verið undir um- ráðum M, sem átti næstum öll hlutabréf í því. Hafði M notað félagið sem framfærslustofnun fyrir sig og fjöl- skyldu sína, og hafði fjárreiðum þess og M jafnan verið blandað saman. Þar sem þessu var þannig háttað og reirn- ingurinn óglöggur, þá þótti ekki rétt að taka til greina þann hluta kröfunnar, sem talinn var til orðinn fyrir Í. des. 1949. Hins vegar var búinu gert að greiða þann hluta kröfunnar, sem myndazt hafði eftir 1. des. 1949 og stafaði frá greiðslum, sem h/f G hafði innt af hendi fyrir búið, enda hafði M verið gert að greiða meðlag með K og börn- um þeirra frá 1. des. 1949 ........0220000 0... enn. en... 471 Hjónin M og K gengu í hjónaband árið 1941. Samkvæmt sam- tímis gerðum kaupmála, skyldi fjárhagur þeirra vera al- gerlega aðskilinn. Jafnframt sömdu þau svo með sér sér- staklega, að M skyldi eiga tiltekinn hluta í verzlunarfyrir- tæki K. Hjónin skildu að borði og sæng 1948, og varð þá að samkomulagi með þeim, að um fjármál þeirra skyldi XCl Efnisskrá. Els. fara eftir kaupmálanum frá 1941. Fullur lögskilnaður var gerður með hjónunum í júnímán. 1951. Í nóvembermánuði 1951 krafðist M þess, að skiptaráðandi tæki bú hans og Ktil opinberra skipta. Reisti hann þá kröfu aðallega á samn- ingi þeirra hjóna frá 1941 um verzlunarfyrirtækið. Þar sem M hafði ekki haft uppi neinar fjárkröfur, er efni var til, þegar gengið var frá skilnaði aðilja að borði og sæng 1948 og síðar lögskilnaði árið 1951, þá þótti hann hafa firrt sig rétti til að krefjast opinberra búskipta, og var kröfu hans synjað ............0.0...00000. 000 öl2 Hlutafélög. H/f N, sem skrásett var á Akureyri og galt útsvar þar árin 1951 og 1952, var einnig útsvarsskylt á Siglufirði sömu ár Vegna atvinnurekstrar þar samkvæmt lögum nr. 59/1947 .. 16 Á aðalfundi h/f L hinn 15. okt. 1953 var stjórn félagsins heim- ilað að auka hlutafé þess um tiltekna fjárhæð. Hinn 17. febr. 1954 auglýsti stjórnin hlutafjárútboð í Lögbirtinga- blaði og einnig í dagblöðum 5. marz s. á. Að liðnum út- boðsfresti afhenti stjórnin áskrifendum ný hlutabréf. H, sem áður átti hlut í félaginu, taldi rétti eldri hluthafa hallað með samþykkt aðalfundar og framkvæmd félags- stjórnar á afhendingu nýrra hlutabréfa, m. a. með því, að nýjum hlutabréfum var úthlutað með nafnverði, enda þótt þau væru meira virði. Höfðaði H mál gegn L 11. júní 1954 og krafðist ógildingar á samþykkt aðalfundar og fram- kvæmd úthlutunarinnar. Talið var, að H hefði höfðað mál. ið í tæka tíð, þar sem málshöfðunarfrestur samkvæmt 1. mgr. 37. gr. hlutafélagalaga nr. T7/1921 tæki ekki til þess, eins og samþykkt aðalfundar og kröfugerð H var háttað, sbr. 2. mgr. 37. gr. og Í-lið 2. mgr. 31. gr. sömu laga. Hins vegar var talið, að H hefði átt að gefa hinum nýju hlut- höfum kost á að gæta réttar síns í málinu, og þar sem hann hafði ekki gert það, var málinu vísað frá héraðsdómi 32 Tvö hlutafélög, sem höfðu náið samstarf sín á milli um inn- flutning og sölu á olíuvörum, voru dæmd til að greiða in solidum til ríkissjóðs ólöglegan ágóða, sem stafaði af verð. lagsbrotum framkvæmdastjóra og skrifstofustjóra annars félagsins. Framkvæmdastjóri hins félagsins var einnig ákærður fyrir hlutitöku í verðlagsbrotinu, en sýknaður af ÁkÆrUNNI .....0....00... 0. 244 Er hjónin M og K skildu og bú þeirra var tekið til opinberra skipta, lýsti h/f G kröfu í búið, sem M samþykkti, en K andmælti. Leitt var í ljós, að h/f G hafði alla tíð verið undir umráðum M, sem átti næstum Öll hlutabréf í því, og að persónulegum fjárreiðum M og fjárreiðum h/f G Efnisskra. XCIl hafði ávallt verið blandað saman, enda hafði M notað félagið sem framfærstustofnun fyrir sig og fjölskyldu sína. Af þessum sökum, og þar sem bókhald h/f G var óglöggt, var ekki tekin til greina krafa sú, sem h/f G taldi hafa orðið til fyrir upphaf búskipta .........00000000...... 0... Hlutdeild. J og S hittu T á götu í Reykjavík. J greiddi T höfuðhögg, og Við féll hann meðvitundarlítill til jarðar. S stakk þá upp á því við J, að þeir stælu peningum af T, og samþykkti J það. Tók S þá peninga úr veski T. S var ákærður fyrir brot á 244. gr. laga nr. 19/1940 og J fyrir brot á sömu grein sbr. 22. gr., en þeim var báðum refsað sem aðalmönnum sam- kvæmt 244. gr. ......200 00 Hótun. Sjá refsing við bls. 292. Húsaleiga Húsaleigulög. skipti á dánarbúi var erfingjanum J áskilinn leiguréttur að íbúð í fasteign búsins, meðan hann æskti þess, gegn greiðslu leigu samkvæmt mati húsaleigunefndar á hverjum tíma. J lét ekki þinglýsa skiptagerðinni. Síðar eignaðist L fasteignina og fékk afsal fyrir henni, án vitundar um hinn óvenjulega leigurétt J. Var L talið heimilt að segja J upp leigunni með venjulegum uppsagnarfresti .............. M var talinn hafa tekið hærri húsaleigu en honum var heimilt samkvæmt mati húsaleigunefndar. Var hann ákærður fyrir brot á 17. gr. laga nr. 39/1943. M hafði veitt viðtöku húsa- leigugreiðslum þeim, sem hann var sakaður um að hafa tekið með ólöglegum hætti, ekki síðar en Í maímánuði 1950. Réttarrannsókn gegn honum hófst 29. okt. 1952. Var sök þá fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 81. gr. laga nr. 19/1940. M var því sýknaður .........200000 0000. G tók íbúð á leigu í húsi H hinn 1. apríl 1945 og hélt henni til 1. júní 1951. Íbúðin var ófullgerð og óhæf til innflutn- ings, þegar leigutímabilið hófst, en G átti að sjá um að fullgera hana. Hafði G lokið því um miðjan febrúar 1946 og fluttist þá í íbúðina. G gait húsaleigu mánaðarlega og fyrirvaralaust fyrir tímabilið 1. apríl 1945 til 15. febr. 1946, en eftir að hann fluttist úr íbúðinni, krafðist hann endur- greiðslu á þeirri leigu. Var H í því máli dæmt að endur- greiða G 3 mánaða leigu með hliðsjón af því, að G hefði ekki þurft lengri tíma til að fullgera íbúðina ............ Í sama máli var H gert að greiða G kostnað hans af að full. gera íbúðina samkvæmt mati dómkvaddra manna ...... Í sama máli kom það fram, að G hafði, auk íbúðarinnar, haft Bls. át1 159 Goð eð 101 XCIV Efnisskrá. Bls. herbergi á leigu í húsi H frá 1. júní 1945 til 1. des. 1951. Fyrir herbergið galt hann í leigu alls kr. 11.775.50, en samkvæmt mati húsaleigunefndar, sem framkvæmt var að leigutíma loknum, mátti leigan nema alls kr. 4636.20. Var H dæmt að endurgreiða G mismuninn samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943 ..........220000000 000 138 Með leigumála 19. nóv. 1937 tók E á leigu húsrými í húsi L í Reykjavík til veitingastarfsemi. Samkvæmt 2. gr. samn- ingsins skyldi leigutíminn vera 6 ár frá 1. nóv. 1937 að telja, og samkvæmt 6. gr. samningsins skyldi E að leigu- tíma loknum hafa forleigurétt til hins leigða húsnæðis fyrir það verð, sem aðrir sannanlega bjóða, en segja skyldi hann til þremur mánuðum fyrir lok leigutíma, hvort hann Óskaði að nota sér rétt þenna. Þegar 6 ára leigutímabilið var á enda, 1. nóv. 1943, hélt E áfram afnotum sínum af húsrýminu, án þess að nýr samningur væri gerður. L sagði E upp húsnæðinu fyrir 14. febr. 1954 til brottflutnings 14. maí sama ár. Hugðist L láta stjúpdóttur sína fá afnot húsnæðisins frá þeim tíma. Taldi L leigusamninginn hafa, að 6 ára leigutímabilinu loknu, breytzt úr tímabundnum leigusamningi í venjulegan ótímabundinn leigusamning, er háður væri uppsögn eftir almennum reglum, en E hélt því fram, að hann ætti jafnan forleigurétt að húsnæðinu fyrir sama verð og aðrir kynnu að bjóða. Hæstiréttur skýrði for- leiguréttarákvæði leigumálans þannig, að E væri rétt að framlengja leigutímann um 6 ár hverju sinni samkvæmt þeim reglum, sem greinir í 6. gr. samningsins. Var upp- sögn L því dæmd ógild .............0......0. 413 A hafði íbúð á leigu í húsi B frá 14. maí 1951 til 14. maí 1954. Greiddi hann í húsaleigu fyrir tímabil þetta kr. 25.200.00, en samkvæmt mati húsaleigunefndar var hæfileg leiga kr. 13.500.00. Í opinberu máli á hendur B krafðist A endur- greiðslu á mismuninum, kr. 11.700.00. Samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943 var ofgreidd húsaleiga fyrir tímabilið 14. maí 1951 til 14. maí 1953, samtals kr. 7800.00, dæmd aftur- kræf. Nefnd 13. gr. féll úr gildi 14. maí 1953 samkvæmt lögum nr. 30/1952, en í þeim lögum er ekki neitt ákvæði, er heimili endurheimtu oftekinnar húsaleigu, samsvarandi ákvæði 13. gr. laga nr. 39/1943. Og þar sem krafa um endurgreiðslu ofgreiddrar leigu fyrir tímabilið 14. maí 1953 til 14. maí 1954 var ekki talin eiga stoð í öðrum lögum né lagarökum, var synjað um endurgreiðslu fyrir þetta tímabil, enda hafði A greitt húsaleiguna án fyrirvara .... 633 Í sama máli var B dæmd 1000 kr. sekt fyrir að taka of háa húsaleigu tímabilið 14. maí 1951 til 14. maí 1954. Var brot hans talið varða við 1. sbr. 4. gr. bráðabirgðalaga nr. Efnisskrá. XCV 61/1951 og 1. sbr. 5. gr. laga nr. 30/1952 ........ . 633 Þegar félagið S reisti samkomuhús í Vestmannaeyjum árið 1936, lagði góðtemplarastúkan B fram kr. 9100.00 sem fyrirfram greidda leigu fyrir tiltekin afnot af húsinu um óákveðinn tíma. B taldi siðar S hafa vanefni leigusamninginn. Krafð- ist B riftunar á samningnum og endurgreiðslu úr hendi S á fyrirfram greiddri leigu, kr. 9100.00, með álagi, sem sé miðað við verðhækkun samkomuhússins fram til 6. sept. 1950. Batt B kröfu sína um riftun því skilyrði, að S yrði dæmt að endurgreiða fjárhæð, sem ekki næmi minna en kr. 20.000.00. Með því að engin heimild var að dæma slíkt álag, var S dæmdur sýkn af kröfu B.......... sn 677 G tók verzlunarhúsnæði á leigu í húsi H til 5 ára fyrir kr. 1000.00 á mánuði og greiddi leigu fyrirfram fyrir hálft tímabilið, kr. 30.000.00. Eftir 8 mánuði hætti G verzlun og fluttist burt úr húsnæðinu. Krafði hann síðan H um endur- greiðslu á kr. 22.000.00. Með því að H hafði ekki mælzt til brottflutnings B, og efndabætur honum til handa vegna vanefnda G námu meira en kr. 22.000.00, var H sýknaður af kröfu G .......00 00 sr se 708 Húsleit. Húsleit gerð hjá konu, sern grunuð var um að leigja herbergi í ósiðlegum tilgangi til einnar nætur Í einu ............ 47 Iðja og iðnaður. J fullnægði ekki skilyrðum iðniðggjafarinnar til að reka ljós- myndarastarf sjálfstætt í atvinnuskyni. Hann kannaðist við að hafa á árunum 1946— 1952 unnið að ljósmyndatöku gegn endurgjaldi við sérstök tækifæri, aðallega fyrir til- teknar stofnanir og dagblöð. Var honum dæmd 500 kr. sekt fyrir brot á ákvæðum iðnlöggjafar, að því er tók til nefndrar starfsemi næstu 2 ár áður en réttarrannsókn hófst, en að því er eldri starfsemi varðaði, var sök fyrnd ..... „ 197 E, sem ekki hafði iðnréttindi sem ljósmyndari, var sakaður um að hafa rekið ljósmyndarastarf í atvinnuskyni. Hann kann- aðist við að hafa tekið ljósmyndir gegn endurgjaldi um nokkurt skeið, bæði á almennum samkomum og í heima- húsum. Var honum dæmt að greiða 500 kr. sekt í ríkis- sjóð fyrir brot á ákvæðum iðnlöggjafar ................ 220 A var gefið að sök, að hann hefði sett rúður í glugga og gert við glugga í húsum gegn endurgjaldi án þess að hafa iðn- réttindi sem húsasmiður. Á kannaðist við að hafa sett rúð- ur í glugga, þar sem rúður höfðu brotnað, en neitaði því, að hann hefði fengizt við viðgerðir á gluggum að öðru leyti, og var það ekki leitt í ljós gegn neitun hans. Með KCVI Efnisskrá. Bls. því að framangreind starfsemi A þótti ekki falla undir húsasmíði, eins og það hugtak er markað í iðnlöggjöfinni, og ákvæði laga um iðnnám ættu ekki við um starfsemina, þá var A sýknaður af kröfum ákæruvaldsins ............ 236 Tilteknir aðiljar höfðu samkvæmt iðnlöggjöf öðlazt meistara- réttindi í útvarpsvirkjun, en hins vegar hafði þeim ekki Verið veitt leyfi til að stunda útvarpsvirkjun samkvæmt II. kafla laga um fjarskipti nr. 30/1941. Aðiljar þessir voru taldir eiga rétt til, að orðið „útvarpsvirkjameistari“ væri prentað með nöfnum þeirra í símaskrá, en hins vegar var þeim synjað um að fá nöfn sín skráð Í atvinnu- og við- skiptaskrá símaskrárinnar undir liðunum: „Útvarpsvirkj- ar“ og „Útvarpsviðgerðir“ ..........00..... 0 321 Manni, sem ekki hafði iðnréttindi sem ljósmyndari, var gefið að sök að hafa stundað ljósmyndagerð í atvinnuskyni. Hann kannaðist við að hafa samkvæmt beiðni fram- kvæmdarstjóra Iðnsýningarinnar 1952 stækkað nokkrar ljósmyndir, sem hafðar voru á veggjum sýningarhússins, og tekið gjald fyrir. Hann kvaðst og oftar hafa tekið ljósmyndir gegn gjaldi, en um það var ekkert frekar leitt í ljós í prófum málsins, og varð það því ekki metið honum til sakar. Verk það, sem hann vann fyrir Iðnsýninguna, þótti út af fyrir sig ekki nægja til að telja hann hafa rekið iðnað í merkingu iðnlaga. Var hann því dæmdur sýkn af ákærunni ............2..000..0. s.n 605, 610 Iðnaðarnám. A var sakaður um brot á iðnlöggjöf með því að takast á hend- ur gegn gjaldi að setja rúður í glugga, þar sem rúður höfðu brotnað. Í því máli er tekið fram, að ákvæði í reglugerð um iðnaðarnám nr. 38/1941, 13. gr., 26. tl. staf- lið c, 7, og reglugerð um iðnfræðslu nr. 130/1952, 59. gr., 35. tl., III, 6, verði ekki skýrð svo, að iðnnám og próf þurfi til nefndrar starfsemi A ............2000000 000... 236 Innflutningsréttindi bátaútvegsmanna. Sjá gjaldeyrismál. Innheimtulaun. Skaðabótakrafa var höfð uppi og dæmd í opinberu máli, en krafa um innheimtulaun samkvæmt taxta Lögmannafélags Íslands ekki tekin til greina ...........0.00000...00.. 143, 376 Innköllun. Sjá eignakönnun. Innsetningargerðir. Eigendur sumarbústaðar töldu sig eiga umferðarrétt á tiltekn- Efnisskrá. XCVvIt Bls. um stað yfir land B heim að sumarbústaðnum. Kröfðust þeir þess, að numin yrði brott með innsetningargerð girðing, sem B hafði sett og hindraði umferð þeirra. B neitaði því, að eigendur sumarbústaðarins ættu umferðarrétt á hinum umdeilda stað, en heimilaði beim umferð á öðrum stað um land sitt heim að bústaðnum. Þótti úrlausn þessa ágreinings um umferðarréttinn ekki bera undir fógetarétt, og var því synjað um framkvæmd innsetningar ........ 537 A leigði B frystihús ásamt ýmsum tækjum og efni. Meðan á leigutímanum stóð, lét B smíða á sinn kostnað bindivél, er hann notaði við frystihúsið. Mikið af efni því, sem notað var í bindivélina, þar á meðal grind úr vörubíl og hreyfill, var eign A og hafði fylgt með í leigunni. Eftir að leigutíma lauk, taldi B sig eiganda bindivélarinnar og krafðist þess, að honum yrðu fengin umráð hennar með innsetningargerð. Í málinu var ekki í ljós leitt, hversu mikils virði efni það var, sem A hafði lagt til smíðar á bindivélinni. Brast því gögn til að dæma, hvor aðilja væri eigandi vélarinnar. Samkvæmt því var kröfu B um inn- setningu synjað .................0.00 0. 620 Ítrekun. Hinn 30. des. 1948 var E dæmd refsing og svipting ökuleyfis vegna ölvunar við akstur bifreiðar. Hann var síðar sóttur til sakar fyrir sams konar brot, er hann hafði framið 20. sept. 1954. Leitt var í ljós, að dóminum frá 1948 hafði ekki verið fullnægt fyrr en eftir 21. okt. 1953. Hafði sá dómur því Íítrekunarverkun samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 á síðara brotið, sbr. 71. gr. laga nr. 19/1940 ............ 485 Ítök. Sjá kvaðir. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kaup og sala. A keypti árið 1946 íbúð af B í húsi hans í Reykjavík. Íbúðinni átti að fylgja geymsla í kjallara, án þess að nánar væri greint í afsali, við hvaða geymslu væri átt. Er A fluttist Í íbúðina 1946, var honum afhent geymsluherbergið X. Hélt hann afnotum þess óslitið til 1953, en þá krafðist ekkja B, að Á yrði gert skylt með beinni fógetagerð, að rýma her- bergið X, gegn því að fá afnot herbergisins Y, sem var að mun minna. Á kannaðist við, að upphaflega hafi í samn- ingum hans við B verið gert ráð fyrir, að hann fengi herbergið Y, en hann taldi, að þetta hefði síðar breytzt Þannig, að hann hafi fengið herbergið X til eignar. Þetta XCVIII Efnisskrá. Bls. tókst honum þó ekki að sanna, og var honum því gert skylt að rýma herbergið K ..........0000000 0... 0... 12 Með kaupsamningi 25. marz 1933 keypti A af B lóðarhlutann K af byggingarlóðinni Y í Hafnarfirði. Í kaupsamningnum var sú kvöð lögð á lóðina Y, að ekki mætti reisa hús á henni nær mörkum X en 10 álnir. Í afsali fyrir X, útgefnu 10. júní og þinglesnu 28. júlí 1933, var kvaðarinnar ekki getið, en Á lét ekki þinglýsa kaupsamningnum fyrr en árið 1949. Árið 1942 afsalaði B lóðinni Y til fósturdóttur sinnar, C, og var kvaðarinnar ekki getið þar. Það afsal var þinglesið athugasemdalaust árið 1943. Árið 1948 afsalaði A lóðar- hlutanum X til sonar síns, D, en hann reisti síðar hús á þeirri lóð í 25 em fjarlægð frá Y. Á húsi þessu voru glugg- ar á þeirri hlið, sem vissi að lóðinni Y, en af því leiddi samkvæmt ákvæðum byggingarsamþykktar, að ekki mátti reisa hús á lóðinni Y, nema í tiltekinni fjarlægð frá lóðar- mörkum. Taldi D kvaðarákvæðið í kaupsamningnum frá 1933 hafa veitt sér rétt til að byggja húsið eins og hann gerði. C höfðaði þá mál gegn D og krafðist viðurkenning- ar á því, að engin kvöð hvíldi á Y í þágu X. Reisti hún kröfu sína á því, að afsalið til hennar hefði verið þinglesið fyrr en kaupsamningurinn frá 1933, enda hefði henni verið ókunnugt um kvöðina, er hún keypti Y. D hélt því fram, a5 C, sem var erfingi B, hefði gengizt við arfi og skuld- um og þar með tekið á sig ábyrgð á skuldbindingum B, þar á meðal kvöðinni. Um það atriði lágu ekki fyrir glögg- ar skýrslur, og var ekki lagður á það dómur. En talið var, að jafnvel þótt C bæri ekki ábyrgð á kvöðinni, þá væri ekki unnt að taka kröfur hennar til greina, þar sem breyt- ing sú, sem slík niðurstaða mundi heimila á húsi D, hefði í för með sér mjög mikil spjöll verðmætis .............. 67 Ó seldi H árið 1949 hálfa húseign, sem þá var í smíðum, ásamt miðstöðvarkatli, sem kominn var í húsið, en ekki tengdur, og svo þakskífu, sem Ó hafði pantað, og tókst Ó á hendur að setja skífuna á þakið. Ekki var gerður skriflegur samn- íngur um kaupin. Tveimur árum síðar, er H hafði greitt kaupverð húshlutans, krafðist Ó sérstakrar greiðslu af H fyrir miðstöðvarketilinn, þakskifuna og lagningu hennar, en H kvað greiðslu fyrir verðmæti þessi hafa verið inni- falda í kaupverði húshlutans. Þótti Ó ekki hafa leitt sönn- ur að því, að samið hafi verið um sérstakar greiðslur fyrir nefnd verðmæti, enda ljóst, að afhending beirra hafi staðið í nánum tengslum við sölu húshlutans. Var H því sýknaður af kröfu Ó ......0.0.00sennsr sr 134 Hinn 15. febr. 1951 keypti A bílhreyfil af B. Samkvæmt beiðni A framkvæmdu tveir dómkvaddir matsmenn skoðunargerð Efnisskra. KCIZ Bls. á hreyflinum hinn 9. apríl 1952 og töldu hann stórgall- aðan. A höfðaði mál gegn B með stefnu 26. maí 1953 og krafðist skaðabóta. Gegn neitun B tókst A ekki að sanna, að hann hefði kvartað undan göllunum við B fyrr en 20. febr. 1952, er meira en ár var liðið, frá því að kaup gerð- ust. Var krafa A því niður fallin samkvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922, enda ekki sannað, að B hefði vísvitandi blekkt hann við kaupin ..............00.000.0 0000. 204 Þ, kaupmaður í Reykjavík, seldi firmanu E í Sviss vörur fyrir atbeina L. Þ var dæmt að greiða L umboðslaun, sem eftir atvikum þóttu hæfilega ákveðin 2% af söluverði vörunnar, án frádráttar á afslætti, sem Þ tjáðist hafa orðið að gefa E vegna gallaðrar vöru ..........0.00000 000 224 A úrsmiður seldi B úr og tók jafnframt eins árs ábyrgð á því. Um hálfu ári síðar krafðist B riftunar á kaupunum sökum þess, að úrkassinn væri óþéttur. A taldi ábyrgð sína ein- ungis hafa náð til gangverks úrsins og neitaði riftun. Þessari mótbáru var ekki sinnt, og þar sem um veigamikinn galla var að ræða, var riftun heimiluð .................. 348 á tók fasteign á leigu af B hinn 19. apríl 1951. Í leigusamn- ingnum var ákveðið, að A skyldi eiga rétt til að kaupa eignina, ef hann tilkynnti B þá ákvörðun sína innan 6 mánaða frá dagsetningu leigusamningsins. A tilkynnti B með bréfi 19. okt. 1951, sem stefnuvottar birtu sama dag, að hann hyggðist neyta kaupréttarins. Var þessi tilkynning talin hafa komið fram í tæka tíð. En þar sem A bauð ekki fram lögmæta greiðslu kaupverðs innan hæfilegs frests frá birtingu bréfsins, þá var hann með því talinn hafa fyrirgert kaupréttinum ............0000000 000. 443 J höfðaði mál gegn K til greiðslu andvirðis ýrnissa lausafjár- muna, er hann kvaðst hafa selt K. Var K dæmt að greiða andvirði flestra munanna, en gegn neitun hans þótti ekki sannað, að hann hefði fengið suma þeirra í hendur, og var hann, að því er tók til andvirðis þeirra muna, sýkn- aður af kröfu J .............000000 0... 457 F, sem verzlaði í Reykjavík með vélar og járnvörur, keypti hinn 13. marz 1951 skrúfbolta og rær af M fyrir um kr. 108.000.00. Hinn 17. júlí 1952 fékk F dómkvaðda tvo sér- fróða menn til að meta vörur þessar, en meginhluti þeirra hafði til þess tíma legið í geymsluhúsi F, Töldu mats- mennirnir, að verð varanna miðað við útlit væri 67,6% af kaupverði, en miðað við söluhæfi 58,6% af kaupverði. Höfðaði F síðan mál gegn M og krafðist riftunar á kaup- unum og endurgreiðslu á kaupverðinu. Taldi F vörurnar alls ekki svara að gæðum til þeirrar lýsingar, sem á þeim höfðu verið gefnar við kaupin. Í málinu var leitt í ljós, Cc Efnisskrá. Bls. að F var kunnugt um, þegar kaup gerðust, að vörurnar voru afgangsvörur frá herliði, sem á styrjaldarárunum hafði dvalizt á Ítalíu, og því ekki nýjar frá verksmiðju. F hafði og skoðað sýnishorn af vörunni og verið veittur kostur á að skoða hana alla, áður en kaup gerðust, en F taldi vöruna í heild ekki svara til þeirra gæða, sem sýnis- hornin höfðu, F var einnig kunnugt um, að vörurnar höfðu legið alllengi í geymslu í Reykjavík, áður en kaup fóru fram, en eftir það lágu þær í óupphitaðri geymslu hjá F, unz mat fór fram. Þótti því skoðunargerðin ekki verða lögð til grundvallar að öllu leyti, þar eð útlit vörunnar hefði getað breytzt, eftir að hún kom í vörzlur F. Af framan- greindum sökum þótti ekki rétt að taka til greina riftunar- kröfu F. Hins vegar var á það fallizt, að varan hefði ekki að öllu leyti haft þau gæði, sem F hafði mátt búast við, miðað við lýsingu hennar og verð. Var því F dæmdur afsláttur af kaupverði vörunnar, kr. 10.000.00 ............ 665 Kaupréttur. Sjá kaup og sala við bls. 443. Kirkjugarðsgjald. Sjá skattar og gjöld. Kjarasamningar. Sjá stéttarfélög. Kröfuréttindi. Sjá ábyrgð, endurgreiðsla, greiðsla, húsaleiga, kaup og sala, samningar, skaðabætur, skuldamál. Kvaðir. Á keypti af B með kaupsamningi 25. marz 1933 lóðarhlutann K af húslóðinni Y. Í samningnum var sú kvöð lögð á Y, að ekki mætti reisa á henni hús nær mörkum XK en 10 álnir. Kvöðin var ekki þinglesin fyrr en árið 1949. Árið 1942 af- salaði B lóðinni Y til fósturdóttur sinnar, C, og var kvað- arinnar ekki getið í afsalinu, en það var þinglesið athuga- semdalaust árið 1943. Árið 1948 afsalaði A lóðarhlutanum X til sonar síns, D, en hann reisti síðan hús á þeirri lóð í 25 em fjarlægð frá Y. Á húsi þessu voru gluggar á þeirri hlið, sem vissi að Y, en af því leiddi samkvæmt ákvæðum byggingarsamþykktar, að ekki mátti reisa hús á lóðinni Y, nema í tiltekinni fjarlægð frá lóðarmörkum. Taldi D kvaðarákvæðið í kaupsamningum frá 1933 hafa veitt sér rétt til að reisa hús sitt eins og hann gerði. C höfðaði þá mál gegn D og krafðist viðurkenningar á því, að engin kvöð hvíldi á Y í þágu X. Reisti hún kröfu sína á því, að henni hefði verið ókunnugt um kvöðina, er hún keypti Y, enda hefðu veðmálabækur þá ekkert greint um kvöð- Efnisskrá. cl Bls. ina. Talið var, að hvort sem C bæri ábyrgð á kvöðinni eða ekki, þá væri ekki unnt að taka kröfur hennar til greina, þar sem breyting sú, sem slík niðurstaða mundi heimila á húsi D, hefði í för með sér mjög mikil spjöll verðmætis .. 67 Þ, eigandi jarðarinnar X, og V, eigandi jarðarinnar Y, ákváðu merki milli jarða sinna með landamerkjagerð árið 1952. A, sem ítak átti í jörðina Ý, taldi landamerkjum hafa verið breytt frá því, sem áður hafði verið. Krafðist hann þess í landamerkjamáli gegn Þ og V, að merkin yrðu ákveðin með öðrum hætti en greint var í landamerkjagerðinni frá 1952. Málinu var vísað frá landamerkjadómi, með því að A brysti aðild til að fá merkjunum breytt ...........0..... 75 A hafði reist sumarbústað á landspildu, sem hann hafði keypt af B úr landi jarðar hans. Í afsali fyrir landspildunni var þess getið, að aka mætti af þjóðvegi yfir land Bheim aðland- spildunni, en þess ekki nánar getið, hvar aka mætti. Eftir að ÁA hafði sett girðingu meðfram landi sínu, krafðist A þess, að girðingin yrði numin brott með innsetningargerð á tilteknum stað, þar sem hann taldi sig hafa umferðar- rétt. B neitaði því, að A ætti umferðarrétt á hinum um- deilda stað, en heimilaði honum umferð á öðrum stað um land sitt heim að sumarbústaðnum. Þótti úrlausn þessa ágreinings um umferðarréttinn ekki bera undir fó- getarétt, og var því synjað um framkvæmd innsetningar 537 Þ var félagsmaður í byggingarsamvinnufélagi og hafði fengið íbúð á vegum þess. Talið var, að þó að hann greiddi upp lán, sem hvíldu á íbúðinni og hann hafði fengið með til- styrk félagsins, þá ætti hann samt ekki rétt til þess að fá afmáða úr veðmálabókum þá kvöð, að íbúðin sé áfram háð ákvæðum laga um byggingarsamvinnufélög .............. ö94 Kvittun. Sbr. endurgreiðsla. A taldi sig eiga kröfu á hendur H vegna vinnu í hans þágu, að fjárhæð kr. 26.907.30. Sökum þess, að ágreiningur var um nokkra kröfuliði, samtals að fjárhæð kr. 2879.30, höfð- aði A mál gegn H í sept. 1948 til heimtu þeirrar fjárhæðar, H greiddi þá A kr. 3000.00, og ritaði A svofellda kvittun á stefnuna: „Framanrituð stefnukrafa er mér að fullu greidd með kr. 3000.00 — Þrjú þúsund krónum — og er þar með öllum mínum kröfum fullnægt.“ Árið 1950 höfð- aði A aftur mál gegn H til heimtu eftirstöðva vinnulaun- anna, kr. 24.028.00. Kannaðist H við, að hann hefði ekki greitt A eftirstöðvar þessar, en krafðist sýknu, þar sem A hefði þegar veitt fullnaðarkvittun fyrir allri skuldinni. Talið var, að þó að A hefði orðið það á að undirrita kvitt- un, sem H hefði stílað með víðtækara orðalagi en við átti cu Efnisskrá. Bis. eitir ástæðum, þá hefði hann ekki með því fyrirgert rétti til að heimta eftirstöðvar vinnulaunanna. Var krafa A því tekin til greina ................2.0 000... 151 Kynferðisbrot. Sjá skírlífisbrot. Kyrrsetning. Staðfest kyrrsetningargerð til tryggingar skuldakröfu 345, 443, 457 Kyrrsetning til tryggingar fjárkröfu var gerð hinn 28. des. 1951. Stefna í staðfestingarmáli var eigi gefin út fyrr en meira en vika var liðin frá lokum kyrrsetningargerðar. Var kyrrsetningin þá niður fallin samkvæmt 20. gr. laga nr. 18/1949 .....0.00202..0 00 443, 4! = a Kærumál. a) Einkamál. H/í L gerði samþykkt um hlutafjáraukningu á aðalfundi 15. okt. 1953. H, hluthafi í félaginu, taldi rétti eldri hluthafa hallað með samþykktinni og höfðaði mál gegn L með stefnu 11. júní 1954. Krafðist hann ógildingar á samþykkt- inni og sölu nýrra hlutabréfa samkvæmt henni. Héraðsdóm- ari taldi málið of seint höfðað samkvæmt 1. mgr. 37. gr. laga nr. T7/1921, með því að þar greindur 3 mánaða máls- höfðunarfrestur var liðinn, er stefna var birt. Af þeim sökum og svo vegna þess, að H hafði ekki veitt hinum nýju hluthöfum kost á að gæta réttar síns í málinu, var málinu vísað frá héraðsdómi. H kærði frávísunardóminn samkvæmt 4. mgr. 108. gr. laga nr. 85/1936. Hæstiréttur taldi, að eins og kröfugerð H í aðalmálinu og aðalfund- arsamþykkt L væri háttað, tæki málshöfðunarfrestur sam- kvæmt 1. mgr. 37. gr. laga nr. T7/1921 ekki til málsins, sbr. 2. mgr. sömu greinar, og stæði hann því ekki máls- höfðun í vegi. Hins vegar var á það fallizt, að H hefði átt að veita nýju hluthöfunum kost á að gæta réttar síns í málinu. Var frávísunardómurinn því staðfestur ........ 92 J, stefndur í víxilmáli, æskti frests í héraði til að koma að vörnum, og var honum veittur fresturinn gegn andmælum stefnandans, K. K kærði úrskurðinn samkvæmt 3. mgr. 105. gr. laga nr. 85/1936. Hæstiréttur felldi úrskurðinn úr gildi og synjaði um frestinn, með því að vörn sú, sem J hugðist fram færa, gat ekki komizt að í víxilmáli ...... 6d B var notarialvottur, er S gerði erfðaskrá sína. Samkvæmt erfðaskránni skyldi B vera skiptaforstjóri í búi S, og auk þess hafði hann erfingjahagsmuna að gæta í sambandi við erfðaskrána. Eftir lát S höfðaði V mál gegn dánarbúi S og krafðist ógildingar á erfðaskránni. Í því máli gaf B Efnisskra. cIll Bis. skýrslu fyrir dómi í sambandi við rengingu á arfleiðslu- hæfi S. V mótmælti því, að B fengi að heitfesta skýrsluna. Héraðsdómari féllst á það og synjaði heitfestingar með úr- skurði. Dánarbú S kærði úrskurðinn samkvæmt 4. mgr. 108. gr. laga nr. 85/1936, en hann var staðfestur í Hæsta- rétti ..........20.000n sn 95 Héraðsdómari synjaði stefnda í víxilmáli um frest. Hann kærði úrskurðinn samkvæmt 105. gr. laga nr. 85/1936, en Hæsti- réttur staðfesti hann. Sýnt þótti, að kært hefði verið í því skyni einu að tefja málið. Var kæranda því dæmd réttar- farssekt, kr. 500.00 .....0c000eeeee nn 97, 99 Eftir að stefndi í skuldamáli hafði fengið margsinnis fresti í héraði, synjaði héraðsdómarinn honum um framhaldsfrest til vitnaleiðslu. Úrskurðurinn var kærður og felldur úr gildi í Hæstarétti, með því að nauðsynlegt þótti, að vitnin kæmu fyrir dÓM .......0.200000nee rns 184 A höfðaði mál gegn ríkissjóði og krafðist endurgreiðslu á skött- um, er hann taldi sig hafa ofgreitt á árunum 1949--1951. Í málinu kom fram, að A hafði greitt skattana frá 1949 og 1950 samkvæmt óáfrýjaðri lögtaksgerð. Vísaði héraðsdóm- ari frá dómi þeim kröfuliðum, sem reistir voru á skatt- greiðslu fyrir þessi ár, samkvæmt 2. mgr. 196. gr. laga nr. 85/1936. A kærði úrskurðinn samkvæmt 108. gr. sömu laga. Með því að A hafði ekki neytt heimildar 12. gr. laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði um lögmæti lög- taksgerðarinnar innan þess frests, sem þar er ákveðinn, og að öðru leyti með skírskotun til forsendna hins kærða úrskurðar, var hann staðfestur í Hæstarétti ............ 215 Krafa A um nauðungaruppboð á húseign B var tekin til greina með úrskurði uppboðshaldara, en málskostnaður felldur niður. A kærði málskostnaðarákvæði úrskurðarins. Var það fellt úr gildi í Hæstarétti og A dæmdur málskostnaður .. 241 Héraðsdómari synjaði ríkissjóði um útgáfu opinberrar stefnu til ógildingar á veðskuldabréfi, sem fjármálaráðherra taldi hafa fallið ríkissjóði til eignar samkvæmt lögum um eigna- könnun nr. 67/1947. Úrskurður héraðsdómara var kærður samkvæmt heimild í 217. gr. laga nr. 85/1936. Hæsti- réttur staðfesti úrskurðinn, með því að innköllun á skulda- bréfinu samkvæmt eignakönnunarlögunum hafði verið ófullnægjandi .......0...000000 esne 303 Þ höfðaði mál í héraði gegn T til greiðslu skaðabóta vegna rofs á iðnnámssamningi. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi vegna þess, að sakarefnið ætti að sæta úrlausn gerðar- dóms, og dæmdi T málskostnað úr hendi Þ, kr. 400.00. T kærði málskostnaðarákvæðið til hækkunar. Hæstiréttur dæmdi T kr. 2000.00 í málskostnað í héraði .............. 479 CcIv Efnisskrá. Mál var höfðað fyrir héraðsdómi til ógildingar á yfirland- skiptagerð. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi, með því að stefnandi hefði ekki notfært sér heimild 3. tl. 1. gr. laga nr. 46/1941 um endurskipti á landinu. Frávísunardóm- urinn var kærður og felldur úr gildi í Hæstarétti, með því að stefnandi ætti rétt á að bera lögmæti yfirlandskiptanna undir dómstóla ................0..00.0 Gegn andmælum stefnanda í víxilmáli var krafa stefnds um framhaldsfrest í héraði ekki tekin til greina. Úrskurður héraðsdómara var kærður, en staðfestur í Hæstarétti, enda gat vörn sú, sem stefndi hugðist færa fram, ekki komizt að Í VÍxilmáli ............0........00. Úrskurður héraðsdómara um, að hann viki ekki sæti, var kærð: ur til Hæstaréttar samkvæmt 37. gr. laga nr. 85/1936. Hæsti- réttur ómerkti úrskurðinn vegna formgalla og vísaði mál- inu heim í hérað .................0...0.0. Ákvæði héraðsdóms um, að málskostnaður skyldi falla niður, var kært til Hæstaréttar, en staðfest þar .............. Héraðsdómari synjaði með úrskurði kröfu um, að hann viki sæti. Úrskurðurinn var kærður, en staðfestur í Hæstarétti b) Í opinberum málum. Í rannsókn út af árekstri bíla var M hafður fyrir sök. Hann andmælti því, að vitninu S yrði heimilað að heitfesta fram- burð sinn, en héraðsdómari hratt þeim andmælum með úrskurði. M kærði úrskurðinn samkvæmt 6. tl. 172. gr. laga nr. 27/1951 til breytingar. Úrskurðurinn var ómerktur sök- um formgalla, en í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að Úrskurðurinn sé að efni réttur, krafan um úrskurð tilefnis- laus og kæran til Hæstaréttar vítaverð ................ dómslögmaður hafa keypt víxla fyrir hönd ónafngreindra manna. Neitaði hann að skýra frá nöfnum þessara kaup- enda og taldi sig bundinn þagnarskyldu við þá. Héraðs- dómari úrskurðaði, að Þagnarskylda H hindraði eigi, að hann veitti upplýsingar um greind atriði. H kærði úrskurðinn samkvæmt 6. tl. 172. gr. laga nr.27/1951. Hæstiréttur taldi af- stöðu H til kaupendanna vera slíka, að hann væri ekki bundinn þagnarskyldu gagnvart þeim. Var úrskurðurinn því staðfestur ............... 00 Hinn 26. apríl 1955 var B gert með dómssátt að greiða kr. 100.00 í sekt fyrir ölvun á almannafæri daginn áður. Jafn- framt gekkst hann undir að greiða ÁA skaðabætur, kr. 1000.00, vegna líkamsárásar, er hann hafði framið í sama skipti. Síðar kom í ljós, að meiðsl A voru að mun meiri en ætlað var í fyrstu. Dómsmálaráðherra kærði þá dóms- Bls. 481 550 554 648 693 11 239 Efnisskrá. sáttina hinn 25. júlí 1955 samkvæmt 3. mgr. 112. gr. laga nr. 27/1951 til ónýtingar. Með því að dómssáttin mátti telj- ast fráleit, samkvæmt þeim gögnum, sem nú lágu fyrir, var hún felld úr gildi. Kostnaður af kærumálinu var lagð- ur á ríkissjóð .........200000.0 sens F bifreiðarstjóri leyfði J, sem ekki hafði ökuréttindi, að aka bifreið sinni. Var þeim gert með dómssátt 14. apríl 1955 að greiða, hvoru um sig, kr. 200.00 í sekt fyrir brot á bifreiða- lögum. Hinn 3. okt. 1955 kærði dómsmálaráðherra sam- kvæmt 3. mgr. 112. gr. laga nr. 27/1951 dómssáttina til ónýtingar, með því að komið hefði í ljós, að J hefði í rannsókn út af nefndu broti borið rangt fyrir dómi eftir hvatningum F. Þar sem brot það, sem dómssáttin tók til, var sannað, og sáttin gat ekki talizt fjarstæð, miðað við það brot, þá var synjað um að fella dómssáttina úr gildi, enda gat það ekki haggað þeirri niðurstöðu, þó að F og J kynnu að hafa drýgt fleiri brot, sem stæðu í sambandi við bifreiðalagabrotið ..........020000. 00 nn Sakborningur krafðist þess, að héraðsdómari viki sæti, með því að hann hefði fyrirfram tekið afstöðu til sakaratriða. Héraðsdómari hratt kröfunni með úrskurði. Sakborningur kærði úrskurðinn samkvæmt 1. tl. 171. gr. laga nr. 27/1951, að fengnu leyfi dómsmálaráðherra. Hæstiréttur taldi hér- aðsdómara ekki hafa farið út fyrir takmörk leyfilegrar leiðbeiningarheimildar og staðfesti úrskurðinn ....... . Landamerkjamál. Bændurnir Þ og V höfðu árið 1952 ákveðið merki milli jarða sinna með landamerkjagerð. A, sem ítak átti í jörð V, krafðist þess í landamerkjamáli, er hann höfðaði á hend- ur Þ og V, að landamerkin yrðu ákveðin með öðrum hætti en gert var í nefndri landamerkjagerð. Hæstiréttur vísaði máli þessu frá héraðsdómi, með því að A brast aðild til að fá merkjunum breytt ......0..002.0ensnesner Með mál út af veiðirétti í vötnum á afrétti var í héraði farið eftir 3. kafla laga nr. 41/1919 ........00200000 000... Í sama máli voru mörk afréttar ákveðin með dómssátt .... Í máli, þar sem krafizt var ógildingar á yfirlandskiptagerð, ákvað Hæstiréttur, að farið skyldi með málið í héraði samkvæmt 3. kafla laga nr. 41/1919 .........000000000... Landhelgismál. Sjá fiskveiðabrot. Landskipti. Mál var höfðað í héraði til ógildingar á yfirlandskiptagerð. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi, með því að stefn- cv Bis. 521 683 1 ut 108 108 CcviI Efnisskrá. andi hefði ekki neytt réttar til að krefjast endurskipta samkvæmt 3. tl. 1. gr. landskiptalaga nr. 46/1941, Hæsti- réitur taldi hins vegar stefnanda heimilt að bera lögmæti landskiptanna undir dómstóla. Var frávísunardómurinn því felldur Úr gildi ..........,....0.0....0 0. Í sama máli var því haldið fram, að stefnandi hefði Íyrirgert rétti til að bera lögmæti yfirlandskiptagerðarinnar undir dómstóla með framkvæmdum á landinu, eftir að skiptagerð fór fram. M. a. vegna þessarar málsástæðu taldi Hæsti- réttur, að héraðsdómari hefði átt að fara með málið eftir ð. kafla laga nr. 41/1919. Og þar sem Það hafði ekki verið gert, var málinu vísað heim í hérað .................... Lax- og silungsveiði. íbúar Landmannahrepps, Holtahrepps og býlanna Næfurholts og Hóla í Rangárvallahreppi höfðu frá ómunatíð neytt í sameiningu upprekstrarréttar á Landmannaafrétt. Afrétt. araðiljar þessir voru ekki taldir eiga beinan eignarrétt á afréttinum, en þar sem þeir höfðu samkvæmt framansögðu notað hann með löglegri heimild, voru þeir taldir sam- kvæmi 5. gr. laga nr. 112/1941 eiga sameiginlega veiðirétt Í vötnum á afréttinum, enda varð ekki séð, að skilyrði hafi verið fyrir hendi til þess, að Landmannahreppur hefði helg- að sér einkarétt á veiðinni fyrir hefð .................. Opinber mál á hendur tilteknum aðiljum fyrir brot á lögum um lax- og silungsveiði nr. 112/1941 voru ómerkt í Hæsta- rétti vegna galla á rannsókn og meðferð málanna .. 419, . Leiðbeiningarskylda dómara. Olöglærður maður, sem flutti mál sitt sjálfur fyrir Hæstarétti, krafðist ómerkingar héraðsdóms sökum Þess, að málflutn- ingur af hans hálfu í héraði hefði ekki verið nógu ræki- legur, og hefði dómari átt að gera gangskör að því, að úr því yrði bætt. Kröfu hans var ekki sinnt þegar af þeirri ástæðu, að héraðsdómslögmaður hafði flutt málið af hans hendi í héraði ..............0000. 0. A hafði beðizt fjárnáms hjá B til lúkningar málskostna i, sem B hafði verið gert með héraðsdómi að greiða A. B galt fógeta málskostnaðinn, en lét þess jafnframt getið, að hann mundi áfrýja málinu. B var ekki talinn hafa fyrirgert áfrýjunarréitti með greiðslu málskostnaðarins, enda hefði fógeti átt að leiðbeina honum um þetta efni ............ G var ákærður fyrir ölvun við akstur. Hann hafði játað brot sitt afdráttarlaust, og var játningin studd öðrum styrkum sönnunargögnum. Héraðsdómari var ekki talinn hafa farið út fyrir takmörk leyfilegrar leiðbeiningarheimildar, þó að ási ási 423 3 oO 195 Efnisskrá. CvIl hann benti ákærða á, að skipun verjanda mundi baka hon- um kostnað ......0.0000000. s.n Leiga. Sjá grunnleiga, húsaleiga. Lífeyrir. G, sem verið hafði innheimtumaður Rafveitu Akureyrar, sagði upp starfi árið 1945. Samkvæmt reglugerð fyrir Eftirlauna- sjóð Akureyrar skal starfsmaður, sem lætur af störfum vegna veikinda eða slysa, er að dómi læknis gera hann óhæfan til starfs síns, njóta eftirlauna. Í máli G gegn Akureyrarbæ var leitt í ljós með vottorðum lækna og álitsgerð Læknaráðs, að G hafi vegna fótaveiki verið óhæl- ur til að gegna innheimtumannsstarfi árið 1945 og að hann hafi ekki síðan fengið bata á þeirri veiki. Var því viður- kenndur réttur G til lífeyris úr Eftirlaunasjóði Akureyrar Lífshætta. Milli kl. 1 og 2 að nóttu var R á ferli í Austurstræti í Reykja- vík. Hleypti hann þá skoti úr byssu, sem hann hafði með- ferðis. Allmargt fólk var á gangi á götunni, en engan sakaði, enda mun R ekki hafa miðað á neinn sérstakan. Var R dæmd refsing, m. a. samkvæmt 220. gr. laga nr. 19/1940 .....2...0. 0. Líkamsmeiðingar. Fr A var á ferð í bifreið sinni norður Lönguhlíð í Reykjavík, ók hann á hjón, M og K, sem gengu á götunni á undan bifreiðinni. Hlutu hjónin mikil meiðsli, m. a. brotnuðu þvertindar í hryggjarliðum M, og K hlaut fótbrot. A var talinn hafa ekið of hratt og ekki sýnt nægilega varúð. Brot hans var m. a. heimfært undir 219. gr. laga nr. 19/1940. Hlaut hann 3000 kr. sekt og svipting ökuleyfis í Í ár .... 7 hlaut mikil meiðsli í uppskipunarvinnu hjá S. Var S talinn bera fébótaábyrgð á slysinu vegna gallaðs fyrirkomulags við framkvæmd vinnunnar og honum dæmt að greiða P skaðabætur .........0002.000n en A var ölvaður á ferli um nótt í Reykjavík. Hitti hann nætur- vörð í verksmiðju og tók hann tali. Eftir nokkra stund greiddi A næturverðinum höfuðhögg. Hlaut hann mikinn heilahristing og varanlegt mein af högginu. A var dæmd refsing eftir 218. gr. laga nr. 19/1940. Svo var honum og gert að greiða næturverðinum skaðabætur ..........0... J veittist um nótt að tveimur mönnum, A og T, á götum Reykja- víkur og barði þá til óbóta, einkum þó A, sem hlaut blindu á vinstra auga og mikla og varanlega andlega lömun af Bls. 176 292 143 CVIII Efnisskrá. Bls. árásinni. J var dæmt 4 ára fangelsi samkvæmt 218. gr. laga Nr. 19/1940 ............0 0 159 R, sem var farþegi í bifreið, hleypti af ásetningi skoti úr byssu í höfuð Þifreiðarstjórans. Lét bifreiðarstjórinn ekki lífið, en hlaut mikil meiðsli. Þetta brot R var heimfært undir 211. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ............00. 0. 292 Í sama máli kom það fram, að þegar R hafði hleypt af skot- inu, missti bifreiðarstjórinn stjórn á bifreiðinni, sem við það rakst á J, er var þar á gangi á götunni. Hlaut J mikið mar á hægra fæti og hægri öxl, brákun á síðu og skrámur á hendi. Ákomur þessar þóttu eigi slíkar, sem lýst er í 218. gr. laga nr. 19/1940. Var R því eigi dæma refsing vegna þessara áverka J samkvæmt 218. né 219. gr. nefndra laga ..............0.0..0...0.... 0. 292 A, atvinnurekandi, flutti verkafólk sitt á palli vörubifreiðar á vinnustað. B, verkakona, hrasaði úr stiga, sem notaður var til uppgöngu á pallinn, og hlaut meiðsli af. Talið var, að stiginn og aðstaða við uppgöngu á bifreiðina hafi verið óhæfileg. Var A því dæmt að greiða B skaðabætur ...... 372 A veittist að B á götu í Reykjavik og barði hann höfuðhögg. Báðir voru ölvaðir, og þeirri staðhæfingu var ekki hnekkt, að B hefði áreitt hann að fyrra bragði. B hlaut m. a. nef- brot og glóðarauga. A var dæmd refsing eftir 218. gr. laga nr. 19/1940 og gert að greiða skaðabætur .......... 376 J ók ölvaður um götur Reykjavíkur um nótt með óhæfilegum hraða. Rakst bifreið hans á horn vörubifreiðar, sem stóð kyrr á götu. Laskaðist bifreið J stórlega. Tveir farþegar voru í bifreiðinni, H og B. hlaut H lemstur, sem leiddu hana til bana, og B hlaut miklar ákomur, m. a. á hægra handlegg og hönd. Var brot J m. a. heimfært undir 215. og 219. gr. laga nr. 19/1940 ............0.0 00 406 Líkur. Sbr. sönnun. Við eftirgrennslan lögreglumanna fannst ein flaska af áfengi í leigubifreið N. Kvaðst N hafa ætlað hana til eigin nota. Með því að ekki lá grunur á N um, að hann seldi áfengi, voru taldar fram komnar nægar líkur fyrir því, að hann hefði ekki ætlað áfengið til sölu, sbr. lög nr. 47/1951 .... 1 Ljósmyndun. Sjá iðja og iðnaður. Lóðamerki. A kannaðist við, að markagarður, sem hann hafði sett milli lóðar sinnar og lóðar B, væri ekki á réttum mörkum, held- ur gengi inn á lóð B. A var samkvæmt kröfu B dæmt að Efnisskrá. CIX Bls. rífa markagarðinn innan 12 vikna frá birtingu dóms Hæsta- réttar, að viðlögðurm 100 króna dagsektum tilB ........ 67 Læknar. Læknir lýsir meiðslum, er maður hlaut í bifreiðarslysi 42, 292, 406, 561 Læknir lýsir meiðslum manns, er slasaðist við vinnu .... 88, 372 Hæstiréttur frestar opinberu máli í því skyni, að leitað sé álits Læknaráðs um vottorð geðveikralæknis ................ 107 Tryggingarlæknir metur örorku manna ........ 88, 143, 372, 561 Læknir lýsir meiðslum og afleiðingum meiðsla, er maður hlaut vegna árásar af hendi annars manns .. 143, 159, 292, 376, 521 Geðveikralæknir rannsakar sakhæfi sakbornings 143, 292, 331, 406 Læknar lýsa heilsufari manns, sem lét af opinberu starfi vegna sjúkdóms ........22000.00 0000. 176 Réttarlæknir gefur skýrslu um krufningu á líki .... 406, 437, 580 Læknaráð. Opinberu máli frestað til að leita álits Læknaráðs .......... 107 Læknaráð lætur uppi álit um áverka á manni, sem orðið hafði fyrir líkamsárás, og afleiðingar áverkanna .............. 159 Læknaráð lætur uppi álit um áhrif sjúkdóms manns á vinnu- hæfi hans ............0.00.000.000 ner 176 Læknaráð lætur uppi álit um vottorð geðveikralæknis varð- andi sakhæfi manns ..........00000 0... e nn 292 Lög. Lögskýring. Flaska með áfengi fannst í leigubifreið. Bifreiðarstjórinn kann- aðist við að eiga flöskuna, en hann var talinn hafa fært fram nægilega sterkar líkur fyrir því, að hann hefði ekki ætlað flöskuna til sölu, sbr. lög nr. 47/1951 ............ 1 H/í N var skrásett á Akureyri, en rak atvinnu bæði þar og á Siglufirði. Samkvæmt lögum nr. 59/1947, sem talin voru fela í sér breytingu á 8. gr. laga nr. 66/1945 um útsvör, var heimilt að leggja útsvar á N bæði á Akureyri og Siglufirði, enda var því ekki hreyft, að lagt hefði verið á aðra gjaldstofna á Siglufirði en greinir í lögum nr.59/1947 16 H/f L lét af hendi ný hlutabréf samkvæmt aðalfundarsamþykkt um aukningu hlutafjár. H, sem áður átti hlut í félaginu, taldi rétti eldri hluthafa hallað með samþykktinni og af- hendingu hinna nýju hlutabréfa með nafnverði, enda þótt þau væru meira virði. Eins og samþykkt L og kröfugerð H var háttað, var ekki talið, að 3 mánaða málshöfðunar- frestur samkvæmt 1. mgr. 37. gr. laga nr. 77/1921 ætti við um málssókn H á hendur L, heldur færi um þetta eftir 2. mgr. 37. gr. sbr. f.lið 2. mgr. 31. gr. nefndra laga ...... 32 Í sama máli var kröfu H á hendur L vísað frá héraðsdómi, CK Efnisskrá. með því að hann hafði ekki veitt hinum nýju hluthöfum færi á að gæta hagsmuna sinna í málinu, sbr. 46. gr. laga Nr. 85/1936 ..........0.0.0. 0... A leigði herbergi í húsi sínu til einnar nætur í einu, aðallega erlendum hermönnum, sem höfðu bangað með sér stúlk- ur. Á hélt enga skrá yfir leigutaka þessa. A var talin hafa gerzt sek við 1. mgr. 206. gr. laga nr. 19/1940 og 10. sbr. 12. gr. laga um eftirlit með útlendingum nr. 59/1936. Hins Vegar var leiga hennar á herbergjum til áðurgreindra nota Bls. ekki talin gistihúsahald í merkingu 2. gr. laga nr. 21/1926 47, 53 J hafði samþykkt víxil til greiðslu á andvirði verðmætis. Er hann var sóttur í dómsmáli til greiðslu víxilsins, krafðist hann sýknu vegna þess, að hann hefði verið blekktur um nefnd kaup. Vörn þessi komst ekki að í víxilmáli, sbr. 208. gr. laga nr. 85/1936 ...........0.002. 0... E, skipstjóri á vélbát, var að snúa heim af fiskimiðum til hafn- ar. Skipið var ailmjög hlaðið, veður hvasst og mikill sjór. Hlerar höfðu verið lagðir yfir lestar, en ekki festir með lokum. Þegar skipinu var beygt til heimferðar, gekk brot- sjór yfir það. Flaut þá lestarhleri burtu, mikill sjór komst í lestirnar, og sökk skipið skömmu síðar. Tveir skipverja fórust. Æ var með hirðuleysi um lokun lestanna talinn hafa gerzt sekur við 261. gr. siglingalaga nr. 56/1914, en hins vegar var brot hans hvorki talið varða við ákvæði 31. né 37. gr. sömu laga ............0...000.. 0. Brot M á ákvæðum húsaleigulaga var framið ekki síðar en í maí 1950. Réttarrannsókn út af því hófst 29. okt. 1952. Var sök þá fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 81. gr. laga Mr. 19/1940 ..........00. 0... Landmannahreppur, Holtahreppur og jarðirnar Næfurholt og Hólar í Rangárvallahreppi höfðu frá ómunatíð notað Land- mannaafrétt sameiginlega til upprekstrar. Þar sem af. réttaraðiljar þessir höfðu notað afréttinn með löglegri heimild, var þeim dæmdur sameiginlegur veiðiréttur í vötn- um á honum samkvæmt 1. tl. 5. gr. laga nr. 112/1941. Tekið er fram, að orðið afrétt í 2. tl. 5. gr. verði að skýra svo þröngt, að það taki ekki til afrétta, sem notaðir eru með löglegri heimild, svo sem í 1. tl. segir .............. Maður, sem barði annan mann í rot og kastaði síðan eign sinni á peninga úr veski hans, kvað sér ekki hafa komið peningatakan til hugar, fyrr en að árás lokinni. Var hann sýknaður af ákæru fyrir brot á 252. gr. laga nr. 19/1940, en dæmdur sekur við ákvæði 244. gr. sömu laga .. 143, Refsað í opinberu máli fyrir líkamsárás samkvæmt 217. gr. laga nr. 19/1940 ...........0.0........ J hafði við einstök tækifæri tekið ljósmyndir gegn gjaldi á ár- 101 159 Efnisskrá. CKI BIs. unum 1946 til 1952, án þess að hann hefði iðnréttindi. Rétt- arrannsókn gegn honum hófst 27. febr. 1952. Sök talin fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 81. gr. laga nr. 19/1940, að því er tók til slíkrar starfsemi J fyrir 27. febr. 1950 .. 197 Krafa um fébætur vegna galla á seldum hlut fallin niður sam- kvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922 .........0.00 00 204 Sá starfi, að setja rúður í glugga, þar sem gluggar höfðu brotnað, án frekari viðgerðar á gluggunum, var ekki talinn til húsasmíði, eins og það hugtak er markað í iðnlöggjöfinni 236 Meiðsli manns, er bifreið rakst á, ekki talin slík, sem lýst er í 218. gr. laga nr. 19/1940 ............00...0. 0. 292 Við eignakönnun samkvæmt lögum nr. 67/1947 taldi enginn fram tiltekið veðskuldabréf. Framtalsnefnd samkvæmt lög- unum birti þá innköllun á bréfinu eftir 40. gr. nefndra laga, en enginn lýsti bréfinu samkvæmt beirri innköllun. Fjármálaráðherra æskti þess þá, að gefin yrði út opinber stefna til ógildingar á bréfinu. Héraðsdómari synjaði um útgáfu stefnu, með því að nefnd 40. gr. veiti út af fyrir sig ríkissjóði ekki fulla eignarheimild að bréfinu. Hæsti- réttur féllst ekki á þetta álit héraðsdómara, en synjaði um útgáfu ógildingarstefnu af öðrum ástæðum .......... 308 Þó að tilteknir menn hefðu fengið iðnbréf frá lögreglustjóra sem útvarpsvirkjameistarar, höfðu þeir samt ekki heimild til að stunda útvarpsvirkjun, með því að þeir höfðu ekki fengið leyfi póst. og símamálastjórnarinnar til útvarps- virkjunar samkvæmt lögum nr. 30/1941 og reglugerð nr. 10/1942 Fyrirfram greiddur arfur metinn við búskipti samkvæmt 13. gr. erfðalaga nr. 42/1949 D hafði afhent syni sínum jarðarhluta sem fyrirfram greiddan arf. Ákvæði um ættarjarðir í VII. kafla laga nr. 116/1943 áttu því ekki við um afhendingu þessa .................. 325 Móðgunarorð A um B voru ómerkt, en þar sem ekki fólst í þeim ærumeiðandi aðdróttun, skorti skilyrði til að dæma A til greiðslu kostnaðar af birtingu dóms samkvæmt 241. gr. laga nr. 19/1940 ..............0..00 0000 367 J stundaði fasteignasölu án þess að hafa til þess löggildingu samkvæmt lögum nr. 47/1938. Í þessu starfi hélt hann við- skiptamannabók og færði í hana vísvitandi rangar færslur. Með þessu var hann talinn hafa gerzt sekur við ákvæði 158. gr. laga nr. 19/1940 ...........0000.00 0. 390 Vatnslindir á jörð A voru taldar honum til verðmætra rétt- inda, sem ekki yrðu tekin eignarnámi án bóta samkvæmt 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 .......... 0. 431 Ákvæði um endurskipti í 3. tl. 1. gr. laga um landskipti nr. 46/1941 ekki sögð standa því í vegi, að sá, sem telur sig CXII Efnisskrá. vanhaidinn við yfirlandskipti, geti borið lögmæti þeirra undir dómstóla .........2020.0.00. nn nn ási Er A krafði B um greiðslu á víxilskuld, hélt B því fram, að hann hefði samþykkt víxilinn til greiðslu á vöru, sem reynzt hefði gölluð, og hefði A lofað afslætti af þeim sökum. Þessi vörn komst ekki að í víxilmáli samkvæmt 208. gr. laga nr. 85/1936 .......020000 000 sn 5350 Skýrð tiltekin ákvæði í 20. gr. hafnarreglugerðar fyrir Vest- mannaeyjar nr. T9/1950 ......0.2.000000 sn nn sn 556 Þ var félagsmaður í byggingarsamvinnufélagi, sem stofnað var samkvæmt lögum nr. 44/1946, II. kafla. Hafði hann fengið íbúð og lán til hennar á vegum félagsins. Talið var, að þó að hann greiddi lán þessi upp að fullu, þá ætti hann samt ekki rétt á því að fá afmáða úr veðmálabókum þá kvöð, að íbúð hans lyti áfram ákvæðum nefndra laga. Eru kvaðir samkvæmt lögunum nánar skýrðar í dóminum 594 Sannað var í opinberu máli á hendur A fyrir brot á iðnlöggjöf- inni, að hann hafði í eitt skipti stækkað ljósmyndir gegn gjaldi, án þess að hann hefði iðnréttindi sem ljósmyndari. Þetta verk hans þótti þó eitt út af fyrir sig ekki nægja til að telja hann hafa rekið iðnað í merkingu 2. mgr. 2. gr. laga nr. 105/1936. Var hann því sýknaður .......... 605, 610 A var dæmd refsing fyrir að hafa tekið hærri húsaleigu en lög heimiluðu á tímabilinu 14. maí 1951 til 14. maí 1954. Í sama máli var hann krafinn um endurgreiðslu ofgreiddr- ar leigu nefnt tímabil. Var A dæmt að greiða oftekna leigu fyrir tímabilið 14. maí 1951 til 14. maí 1953 sam- kvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943. Nefnd 13. gr. var felld úr gildi frá 14. maí 1953 með lögum nr. 30/1952, en í þeim lögum er ekkert ákvæði um endurgreiðslu oftekinnar leigu, samsvarandi 13. gr. laga nr. 39/1943. Og þar sem krafa um endurgreiðslu ofgreiddrar leigu fyrir tímabilið 14. maí 1953 til 14. maí 1954 var ekki talin eiga stoð í öðrum lögum né lagarökum, þá var A sýknaður af þeim hluta endurgreiðslu- kröfunnar ........2..00.00 ne 633 Sambandi ísl. samvinnufélaga, sem er samvinnusamband sam- kvæmt VI. kafla laga nr. 46/1937, var gert að greiða út- svar til Reykjavíkurbæjar, en það taldi álagninguna ekki vera Í samræmi við lög. Í dómi Hæstaréttar segir, að Sam- bandinu beri að greiða tekjuútsvar af arði af skiptum utan- félagsmanna og svo veltuútsvar af sömu viðskiptum, sbr. 2. tl. Il. 6. gr. laga nr. 66/1945 og 3. tl. 4. gr. sömu laga. Þó mega tekju- og veltuútsvar samanlagt ekki fara fram úr hreinum arði af skiptum við utanfélagsmenn næsta ár á undan. En útsvar megi hvorki beint né óbeint leggja á eign samvinnufélaga né skipti við félagsmenn ........ 658 Efnisskrá. CXIlI Bis. A, sem greitt hafði B húsaleigu fyrirfram, taldi B hafa van- efnt leigumálann og krafðist endurgreiðslu á leigunni með álagi, sem miðað sé við verðhækkun hins leigða húsnæðis frá því að leigusamningur var gerður. Með því að engin heimild var í lögum né lagarökum til að dæma slíkt álag, var krafa A ekki tekin til greina .............0..0...... 67 Héraðsdómari í opinberu máli skipaði ákærða verjanda, þó að skilyrði til þess væri eigi fyrir hendi samkvæmt 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951. En þar sem þeirri ákvörðun varð ekki breytt í Hæstarétti samkvæmt 5. tl. 170. gr. sömu laga, varð við það að sitja ..................00..0..... 689 Löghald. Sjá kyrrsetning. Lögmenn. Sjá málflutningsmenn. Lögreglusamþykktir. R var staddur í Austurstræti í Reykjavík fyrri hluta nætur, er allmargt fólk var þar enn á ferli. R hleypti þá skoti úr byssu þar á götunni án þess að miða á nokkurn sérstak- an. Fyrir þetta var R m. a. ákærður fyrir brot á 1, 3., 4. og 6. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930. Í héraðsdómi, sem Hæstiréttur staðfesti, var R talinn hafa brotið 6. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktarinnar, en tekið fram, að 1., 3. og 4. gr. hennar ættu ekki hér við ........ 292 Lögræði. Móðir sækir dánarbótamál fyrir hönd ólögráða dóttur sinnar 700 Lögtak. Samkvæmt bókun í fógetabók hafði lögtak verið gert hjá L til heimtu útsvars. L áfrýjaði gerðinni og mótmælti því í Hæstarétti, að gerðin hefði farið fram, þó að því væri lýst í fógetabók. Maður sá, sem í fógetabók var tilgreindur sem dómvottur, gat ekki borið, að gerðin hefði farið fram með þeim hætti, sem í fógetabók greindi. Var gerðin því felld úr gildi ......................0 0000. 187 A áfrýjaði lögtaksgerð til staðfestingar. Fyrir Hæstarétti krafð- ist A, að B yrði gert að greiða kostnað af lögtakinu. Kröfu þessari var synjað, með því að fógeti hafði ekki lagt úr- skurð á kostnaðinn samkv. 185. gr. laga nr. 85/1936 209, 211, 213 Lögtak var gert hjá A til heimtu skattgjalda til ríkissjóðs. A áfrýjaði ekki gerðinni og neytti ekki heldur heimildar 12. gr. laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði um lögmæti gerðarinnar, en greiddi skattgjaldið til ríkissjóðs. Síðar höfðaði A mál í héraði gegn ríkissjóði og krafðist endur- CXIV Efnisskrá. Bls. greiðslu á hluta af skattgjaldinu, sem hann taldi sig hafa greitt um skyldu fram. Var þeirri kröfu vísað frá héraðs- dómi, sbr. 196. gr. laga nr. 85/1936 .......000000000... 215 Lögtaks var krafizt hjá E fyrir vangreiðdum tollgjöldum frá 1951. Lögtaksgerð hófst 12. júní 1953. Var lögtaksréttur þá fyrndur samkvæmt lögum nr. 83/1947, að því er tók til tollgjalda, sem fallið höfðu í gjalddaga fyrir 12. júní 1951, og skipti ekki máli, þó að E hefði lýst því í greinargerð, að hann mundi ekki bera fyrningu fyrir sig ............ 501 Lögveð. Sbr. sjóveð. Lögveð dæmt í bifreið samkvæmt 34. gr. laga nr. 23/1941 til tryggingar skaðabótakröfu ............22.020200 00... 561 Málasamlag. a) Einkamál. 1. Kröfusamlag. 1. Kröfusamlag af hálfu sækjanda. Lögtak gert sameiginlega til heimtu útsvara og kirkjugarðs- gjalda ........00220 0000 16 Er skipið K bjargaði skipinu Y, varð árekstur milli skipanna, og skaddaðist pið K. Eigandi K sótti eiganda Y um greiðslu björgunarlauna og skaðabóta vegna spjalla á SkÍpiINUK ....000.000.0 0 397 Tollgjöld og söluskattur innheimt í sama lögtaksmáli ........ 501 2. Gagnkröfur. Árekstur varð milli bifreiða A og B og sködduðust báðar. A taldi Þ eiga alla sök á árekstrinum og krafðist bóta úr hendi hans, kr. 25.165.18. B áleit, að sök bæri að skipta. Taldi hann tjón sitt kr. 5543.37 og krafðist skuldajafnaðar, eftir því, sem sök kynni að verða skipt. A og B voru taldir eiga jafna sök á slysinu. Var þeim því gert hvorum um sig að bera helming af samanlögðu tjóni beggja. Kröfu- fjárhæðirnar voru teknar til greina að fullu. Samkvæmt því var B gert að greiða Á alls kr. 9810.01 ............ 25 á“ höfðaði mál gegn B og krafðist þess, að viðurkennt yrði með dómi, að engin kvöð hvíldi á húslóð A gagnvart hús- lóð B. B gagnstefndi í málinu og krafðist skaðabóta úr hendi A svo og þess, að A yrði gert skylt að viðlögðum dagsektum að rífa markagarð, sem gengi inn á húslóð B 67 E krafði H um eftirstöðvar húsbyggingarkostnaðar. H bar fram gagnkröfu um greiðslu skaðabóta vegna galla, sem komið hafði fram á húsinu. Var gagnkrafan tekin til greina og skuldajafnað við kröfu B .................... 202 Skipið X bjargaði skipinu Y. Meðan á björgun stóð, varð árekst- ur milli skipanna, og sködduðust þau bæði. Eigandi K Efnisskrá. CKV Bls. höfðaði mál gegn eiganda Y og krafðist björgunarlauna og skaðabóta vegna spjalla á skipinu K. Eigandi Y gagn- stefndi og krafðist skaðabóta vegna spjalla á skipinu Y. Krafa eiganda X um björgunarlaun var tekin til greina, en skaðabótakröfu hans hrundið, með því að skipverjum X hefði verið um áreksturinn að kenna. Af síðastnefndri ástæðu var skaðabótakrafa eiganda Y tekin til greina .... 397 G og K höfðu verið leigutakar fasteignarinnar K. Töldu þeir sig hafa gert kaupsamning um X við eigendur hennar, þá J og Ó. Í dómsmáli kröfðust þeir G og K þess, að J og Ó yrði dæmt að gefa þeim afsal fyrir X. J og Ó, sem kröfð- ust sýknu af nefndri kröfu G og K, höfðuðu gagnsök í mál- inu og kröfðust þess, að gild yrði metin rifting þeirra á leigumálanum og að G og K yrði dæmt að greiða þeim vangoldna leigu og auk þess skaðabætur tilJ .......... 443 A, leigutaki, sem fluttist úr húsi B, leigusala, áður en leigutími var liðinn, höfðaði mál gegn B og krafðist endurgreiðslu á fyrirfram greiddri húsaleigu. B höfðaði gagnsök og krafð- ist skaðabóta vegna ólögmætrar uppsagnar ÁA á leigu- málanum .........00002000 nn 708 Dómi áfrýjað af hendi beggja aðilja 25, 39, 88, 151, 224, 316, 321, 334, 372, 397, 413, 431, 437, 471, 523, 540, 561, 575, 586, 591, 616, 626, 631, Göl, 665, 700, 708 TI. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja. Skip E hafði orðið fyrir spjöllum við árekstur milli þess og skips B. Hafði vátryggingarfélagið S greitt hluta af við- gerðarkostnaðinum. E og S sækja síðan B sameiginlega til greiðslu skaðabóta ............22220.0.0 0. n ss 397 Ekkja og sonur T, sem farizt hafði af slysförum, sækja sam- eiginlega dánarbótamál á hendur aðiljum þeim, sem fébóta- ábyrgð báru á dauða T ..........22.0000 0000. en 0n 437 G og K, sem töldu sig hafa gert kaupsamning um fasteign við J og Ó, sækja sameiginlega mál á hendur þeim og krefj- ast afsals fyrir fasteigninni ..........02.2000 0000... 443 Ekkja og dóttir Ó, sem lézt af slysförum, sækja sameiginlega mál til heimtu dánarbóta .........0.0.2.00000 000 700 2. Varnaraðilja. Þ, eigandi jarðarinnar K, og V, eigandi jarðarinnar H, höfðu með merkjagerð ákveðið merki milli jarða sinna. ÁA krafð- ist þess í landamerkjamáli, sem hann höfðaði gegn Þ og V, að merkin yrðu ákveðin með öðrum hætti ............ 75 L-hreppur krafðist þess í máli, er hann höfðaði með opinberri stefnu, að viðurkenndur yrði einkaréttur hans til veiði Í vötnum á tilteknu svæði. Í máli þessu gerðust ríkissjóður og hrepparnir H og R sameiginlega varnaraðiljar og and- CXVI Efnisskrá. mæltu kröfum L-hrepps ..........000000 00... 108 Við skipti á dánarbúi hafði erfinginn S andmælt kröfu erf- ingjans Þ, og gekk úrskurður um ágreining þenna. S áfrýj- aði úrskurðinum og stefndi Þ og skiptaráðanda .......... 325 K höfðaði barnsfaðernismál á hendur X, Seinna var Y og Z stefnt inn í málið samkvæmt 3. mgr. 211. gr. laga nr. 85/1936 350 K höfðaði meiðyrðamál gegn E, starfsmanni Reykjavíkurbæj- ar, og krafðist þess, að honum yrði dæmd refsing og um- mæli hans ómerkt. Í sama máli stefndi K Reykjavíkurbæ til greiðslu skaðabóta vegna ummæla E ................ 367 Ekkja og sonur T, sem fórst af slysförum við húsasmíði, höfða mál á hendur félaginu B, sem tekizt hafði á hendur smíð- ina, og verkstjóra B, sem sagt hafði T fyrir verkum, og krefjast þess, að félagið og verkstjórinn verði dæmd til greiðslu dánarbóta in solidðum ........0.0000 0000. 437 Búi hjónanna M og K var skipt opinberum skiptum vegna skiln- aðar þeirra. H/f G lýsti kröfu í búið, sem M samþykkti, en K andmælti. Féll úrskurður skiptaráðanda um ágrein- inginn. K áfrýjaði úrskurðinum og stefndi h/f G og M.. 471 M og S, sem höfðu með sér félagsskap um viðgerðir bifreiða, sóttir saman í máli til endurheimtu ofgreidds viðgerðar- kostnaðar .........22.20002. 000 528 Við uppskipun á vörum varð skipið X fyrir spjöllum, er upp- skipunarbátur slóst við það. Eigandi X höfðaði mál á hend- ur S, sem samkvæmt farmsamningi átti að annast upp- skipun, og K, eiganda uppskipunarbátsins. Krafðist eigandi X aðallega skaðabóta úr hendi S, en til vara úr hendi K .. 586 Þremur víxilskuldurum stefnt til greiðslu víxils ............ ö91 Er V ók fram hjá kolakrana í Reykjavík, féllu kol úr greip kranans og sködduðu bifreiðina. V höfðaði mál gegn K, eiganda kranans, og Hafnarsjóði Reykjavíkur til greiðslu skaðabóta .............220000 000. 616 Þremur sameigendum að skipi stefnt til greiðslu viðgerðar- kostnaðar á skipinu .............200..00. 00... 648 Póstsjóður stefnir tíu mönnum, er tekizt höfðu sameiginlega á hendur ábyrgð á skilsemi póstafgreiðslumanns .......... 65l b) Oginber mál. 1. ÁAðili ákærður um fleiri brot en eitt: 22, 42, 47, 53, 83, 143, 159, 244, 292, 376, 390, 406, 419, 423, 461, 485, 580 2. Fleiri aðiljar en einn ákærðir í sama máli: J ákærður fyrir líkamsárás og þjófnað og S fyrir þjófnað í félagsskap með J ..........22.00000 0. 159 S og J, framkvæmdastjóri og skrifstofustjóri hlutafélagsins %X, ákærðir fyrir rangar skýrslur og verðlagsbrot. Í sama Efnisskrá. CXVIl Bls. máli var H, framkvæmdastjóri hlutafélagsins Y, ákærður fyrir þátttöku í verðlagsbrotinu. Jafnframt var gerð krafa á hendur X og Y um greiðslu ólöglegs ávinnings ........ 244 Bóndinn J var ákærður samkvæmt lögum um lax. og silungs- veiði fyrir notkun ólöglegra veiðitækja. Í sama máli var S, sonur J, ákærður fyrir að hafa stundað veiði fyrir föður sinn með veiðitækjum þessum .....00000000.. 0... 419 K, eigandi bifreiðar, og S, bifreiðarstjóri, ákærðir fyrir brot á ákvæðum bifreiðalaga og 215. gr. laga nr. 19/1940 ...... 461 F, bifreiðarstjóri, hafði leyft J, sem ekki hafði ökuleyfi, að aka bifreið sinni. Í héraði var þeim, hvoru um sig, gert með dómssátt að greiða sekt fyrir brot á bifreiðalögum. Dómsmálaráðherra kærði dómssáttirnar til ónýtingar, og voru mál þeirra F og J sameinuð í Hæstarétti .......... 502 3. Skaðabótakröfur dæmdar í opinberum málum: 22, 143, 159, 376, 633 . Málflutningsmenn. Ólöglærður aðili máls flytur málið sjálfur fyrir Hæstarétti 39, 134 Fyrir Hæstarétti kom fram krafa um ómerkingu héraðsdóms, með því að héraðsdómari hefði vanrækt leiðbeiningarskyldu. Þessari kröfu var ekki sinnt þegar af þeirri ástæðu, að hér- aðsdómslögmaður hafði flutt málið í héraði af hendi aðilja þess, sem ómerkingar krafðist ........0000..00.0. 00... 39 Málflutningsmaður fékk skaðabótakröfu skjólstæðings síns dæmda í opinberu máli. Var ákærða ekki dæmt að greiða honum innheimtulaun ......0.00000 000 sn ess 143 Í rannsókn opinbers máls út af okri o. fl. kvaðst H héraðs- dómslögmaður hafa keypt víxla fyrir hönd ónafngreindra manna. Kvað H víxlana hafa verið gefna út til þriggja mánaða og keypta með 10% afföllum auk 2% lántöku- gjalds. Neitaði H að skýra frá nöfnum kaupenda og taldi sig sem lögmann bundinn þagnarskyldu við þá. Hæstirétt- ur taldi afstöðu H til kaupendanna vera slíka, að hann væri ekki bundinn þagnarskyldu gagnvart þeim ........ 239 Sonur málsaðilja flytur mál af hans hendi fyrir Hæstarétti samkvæmt 2. mgr. 5. gr. laga nr. 61/1942 .......00.2... 348 Málflutningsmenn beggja málsaðilja átaldir Íyrir harðyrði í garð gagnaðiljanna, en ekki talin næg ástæða til að ómerkja ummælin .............000 00 ennta át Málflutningur. J, ólöglærður maður, flutti mál sitt sjálfur fyrir Hæstarétti. Krafðist hann ómerkingar héraðsdóms sökum þess, að mál- flutningur af hans hálfu í héraði hefði ekki verið nógu rækilegur, og hefði dómari átt að gera gangskör að því CKVIII Efnisskrá. að fá úr því bætt. Kröfu J var ekki sinnt, þegar af þeirri ástæðu, að héraðsdómslögmaður hafði flutt málið af hans hendi í héraði ...................0.... 0. 39 Synjað um frest í víxilmáli sökum þess, að varnarástæða sú, sem uppi átti að hafa, gat ekki komizt að í málinu sam- kvæmt 208. gr. laga nr. 85/1936 ..............00. 64 lagður dómur á tiltekna varnarástæðu, þar sem ekki liggi fyrir nægilega glöggar skýrslur um þau atriði, sem hún var reist á, enda gat málsástæða þessi, þótt rétt reyndist, ekki breytt neinu um niðurstöðu málsins ................ 67 Flytja varð opinbert mál tvisvar fyrir Hæstarétti, með því að verjandi sakbornings andaðist, áður en málflutningi var að fullu lokið. Aukinn kostnaður, sem af þessu hlauzt, var lagður á ríkissjóð ..................00...... 244 Sakarefni skipt samkv. 5. mgr. 71. gr. laga nr. 85/1936 316, 337, 517 Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 1. tl. 38. gr. laga NI. 112/1935 ............ 209, 211, 213, 345 J sótti mál í héraði gegn S til greiðslu skuldar fyrir vinnu og efni, S andmælti sumum liðum í reikningi J, en þrátt fyrir það hafðist J ekkert að til að afla sannana fyrir þessum liðum. Eftir að héraðsdómur var genginn, hófst J handa um gagnaöflun, áfrýjaði málinu og lagði hin nýju gögn fram í Hæstarétti, en þar kom enginn fyrir dóm af hálfu S. Þessi málflutningur J þótti brjóta svo í bága við 111. gr. sbr. 110. gr. laga nr. 85/1936, að dæma yrði málið ein- göngu eftir skilríkjum þeim, sem fram höfðu komið af hálfu aðilja fyrir héraðsdómi ...............0..0000..0... 34 A, sem stefnt var til greiðslu skuldar, kom ekki fyrir dóm í héraði, og var málið dæmt þar eftir framlögðum gögnum af hálfu stefnanda. A áfrýjaði málinu og lagði fram ný 1 gögn í Hæstarétti með samþykki gagnaðiljans ...... 383, 386 Skuldareikningi hafði ekki verið mótmælt í héraði. Mótmæli gegn honum í Hæstarétti talin of seint fram komin ...... 427 Í lögtaksmáli lýsti gerðarþoli því í greinargerð, að hann mundi ekki bera fyrir sig fyrningu lögtaksréttar. Þessi yfirlýsing ekki talin skipta máli um fyrninguna .................. 501 Máli vísað frá héraðsdómi sökum vanreifunar .......... 599, 626 Krafa, sem ekki var höfð uppi fyrr en í Hæstarétti, gat ekki komið þar til álita ....................... 0. 665 Málsástæða, sem ekki var höfð uppi fyrr en í Hæstarétti, talin of seint fram komin ................00..00. nr 708 Málshöfðun. Mál var höfðað gegn hlutafélagi til ónýtingar aðalfundarsam- þykkt meira en 3 mánuðum eftir að hún var gerð. Ákvæði Efnisskrá. CKIX Bls. 1. mgr. 37. gr. laga nr. T7/1921 um 3 mánaða málshöfð- unarfrest stóðu þó ekki málshöfðuninni í vegi samkvæmt 2. mgr. sömu greinar .............000 000. 32 A sótti Þ og V í landamerkjamáli til að fá breytt merkjum milli jarða þeirra. Með því að A skorti aðild til að fá merkjunum breytt, var kröfu hans vísað frá landamerkja- dóminum .........02002020 sr 75 Mál um rétt til veiði í vötnum á afrétti höfðað með opin- berri stefnu ................2..02 00. 108 Fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs synjað um leyfi til út- gáfu ógildingarstefnu samkvæmt 217. gr. laga nr. 85/1936, með því að skilyrði til ógildingardóms voru ekki fyrir hendi 308 K höfðaði barnsfaðernismál á hendur X. Meðan á málssókn stóð, var Y og £Z stefnt inn í málið samkvæmt 3. mgr. 211. gr. laga nr. 85/1936 ...........2.200. 0 nn 350 Meiðyrðamál var ekki höfðað fyrr en liðinn var frestur sam- kvæmt 29. gr. laga nr. 19/1940. Var refsikrafa því ekki tekin til greina ..................2...00 00. enn 367 Í héraðsstefnu krafðist A greiðslu úr hendi B, aðallega kr. 1490.58, en til vara kr. 2800.00. Varakrafan var allt annars eðlis en aðalkrafan. Var því talið, að A krefðist annars tveggja, greiðslu samkvæmt aðalkröfu eða varakröfu .... 626 Málskestnaður. Sbr. gjafsókn, ómaksbætur. a) Einkamál. 1. Málskostnaður látinn falla niður. Í innsetningarmáli var kröfu gerðarbeiðanda synjað í héraði, en tekin til greina í Hæstarétti. Málskostnaður felldur nið- ur í báðum dómum ..........2.0.00 0... 12 Í lögtaksmáli til heimtu útsvars var ágreiningur um heimilis- fang. Lögtak heimilað, en málskostnaður í Hæstarétti felldur niður ............222. 0020... s rn 19 A voru dæmdar skaðabætur í héraði út af bílslysi. Hann áfrýj- aði og krafðist hækkunar skaðabóta. Héraðsdómur var staðfestur, en málskostnaður fyrir Hæstarétti felldur niður 25 Krafa áfrýjanda um, að ekki hvíli á húslóð hans kvöð í þágu fasteignar stefnda, var ekki tekin til greina, með því að dómsniðurstaða samkvæmt kröfu hans mundi hafa í för með sér mikil spjöll á hagsmunum stefnda. Málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður ...........02000000..... 67 Málskostnaðar ekki krafizt, og hann felldur niður 97, 99, 345, 554 Í héraði var H dæmt að greiða Ó andvirði muna, sem ágrein- ingur var um, hvort fylgt hefðu með í kaupum um fast- eign eða verið seldir sér í lagi. Í Hæstarétti var H sýkn- aður, en málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður 134 Krafa A á hendur B um endurgreiðslu oftekinnar húsaleigu var CRXX Efnisskrá. Bls. tekin til greina að nokkru leyti, en jafnframt voru viður- kenndar til skuldajafnaðar gagnkröfur, sem B hafði uppi. Málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður ........ 138 Stefnda í skuldamáli var synjað um málflutningsfrest í hér- aði. Hann kærði úrskurð héraðsdómara og fékk hann felld- an úr gildi í Hæstarétti, en kærumálskostnaður var eftir atvikum felldur niður .............000.0. 0000 184 M krafðist bóta af Reykjavíkurbæ vegna ábyrgðar bæjarins á vátryggingu húseigna. Krafa M var ekki tekin til greina, en málskostnaður feildur niður fyrir báðum dómum .... 310 Í meiðyrðamáli gerði sækjandi kröfu um refsingu, ómerkingu og skaðabætur. Aðeins ómerkingarkrafan var tekin til greina, en málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður 367 A fékk dæmd bjarglaun ásamt málskostnaði úr hendi B. Í sama máli gerðu A og C tjónbótakröfur á hendur B, en þær voru ekki teknar til greina, og málskostnaður í þeim þætti málsins felldur niður. Þá gerði B í gagnsök í sama máli kröfur um tjónbætur á hendur A. Þær voru teknar til greina að nokkru leyti, en málskostnaður Í gagnsök felld- Ur Niður ............020 00 .nn ss 397 Í húsaleigumáli var uppsögn leigusala á leigumála dæmd ógild, en málskostnaður felldur niður .............0.000000.0.... 413 K var í héraði dæmt að greiða J andvirði lausafjár. K áfrýjaði málinu. Hæstiréttur lækkaði til muna fjárhæð þá, sem dæmd hafði verið í héraði, og lét málskostnað fyrir báð- um dómum falla niður ............22.0.000 000. nn 457 Synjað um lögtak til heimtu útsvars hjá samvinnusambandi, með því að fjárhæð útsvarsins var ekki rétt ákveðin, en málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður ........ 658 Í héraði var F synjað um riftun á kaupsamningi, en afsláttur af kaupverði dæmdur. F áfrýjaði málinu. Hæstiréttur stað- festi héraðsdóm, en lét málskostnað fyrir Hæstarétti falla MÍÐUF ....2.0.2..000020 0000 665 E voru dæmdar dánarbætur í héraði. Hún áfrýjaði málinu og krafðist hækkunar á dæmdri fjárhæð. Hæstiréttur stað- festi héraðsdóminn og lét málskostnað fyrir Hæstarétti falla niður ..............2.00200.0nn sens 105 2. Aðilja, sem áfrýjaði dómsathöfn til breytinga og fékk kröf- ur sínar teknar til greina að meira eða minna leyti, dæmdur málskostnaður .. 64, 176, 187, 202, 334, 340, 397, 437, 471, 523, 528, 561, 643 S, stefndi í skuldamáli, sótti ekki dómþing í héraði og var dæmt að greiða samkvæmt kröfu stefnanda. S áfrýjaði málinu og fékk dæmda fjárhæð færða niður, en gert að greiða gagnaðilja málskostnað fyrir báðum dómum .. 383, 386 K áfrýjaði máli, og voru kröfur hans teknar að nokkru leyti Efnisskrá. CXKI Bls. til greina í Hæstarétti, en honum gert að greiða gagnaðilja málskostnað fyrir báðum dómum .........020. 00.00.0000. 427 3. Aðili, sem tapar máli að mestu eða öllu leyti, dæmdur til að greiða málskostnað .. 3, 16, 32, 39, 88, 95, 151, 204, 215, 224, 316, 321, 325, 337, 348, 350, 372, 443, 489, 496, 501, 512, öl7, 537, 540, 550, 556, 572, 586, 591, 594, 616, 620, 622, 631, 648, 651, 674, 67%, 691, 700, 708 4. Gjafsóknar- og gjafvarnarmál: Málflutningslaun talsmanna aðilja, sem höfðu gjafsókn og gjafvörn bæði í héraði og fyrir Hæstarétti, dæmd úr ríkis- sjóði, en málskostnaður að öðru leyti felldur niður .... 108 M hafði gjafsókn fyrir báðum dómum. Hann tapaði málinu, laun talsmanns hans dæmd úr ríkisjóði, en málskostnaður að öðru leyti felldur niður .............20000000 000... 310 Í barnsfaðernismáli fékk M gjafsókn fyrir Hæstarétti. Hann tapaði málinu og var gert að greiða K málskostnað, en laun talsmanns hans dæmd úr ríkissjóði ................ 350 Gagnáfrýjandi máls fékk gjafsókn fyrir Hæstarétti. Hann vann málið, og var aðaláfrýjanda dæmt að greiða honum máls- kostnað, kr. 8000.00, fyrir báðum dómum. Þar af skyldu kr. 4000.00 renna til talsmanns hans fyrir Hæstarétti og kr. 220.00 í ríkissjóð fyrir dómgjöld ............0.000..... 431 Aðaláfrýjendur höfðu gjafsókn fyrir Hæstarétti. Þeir unnu mál- ið. Var gagnáfrýjendum gert að greiða þeim málskostnað fyrir Hæstarétti, kr. 3736.00. Þar af skyldi talsmaður aðal- áfrýjenda hljóta kr. 2000.00, en ríkissjóður kr. 1736.00 .... 437 Áfrýjandi hafði gjafsókn og stefndi gjafvörn fyrir Hæstarétti. Málið var ómerkt, laun talsmanna aðilja dæmd úr ríkis- sjóði, en málskostnaður að öðru leyti felldur niður .... 481 Áfrýjandi hafði gjafsókn fyrir Hæstarétti. Hann tapaði mál- inu og var gert að greiða gagnaðilja málskostnað, en laun talsmanns hans dæmd úr ríkisjóði .........0000000000.0.. 48g Áfrýjandi hafði gjafsókn fyrir Hæstarétti. Málinu var vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar af hans hendi í héraði og honum gert að greiða gagnaðilja málskostnað fyrir Hæstarétti, en laun talsmanns hans dæmd úr ríkisjóði .. 599 Áfrýjandi, sem hafði gjafsókn fyrir Hæstarétti, hóf málið. Var honum dæmt að greiða stefnda ómaksbætur, en laun tals- manns hans dæmd úr ríkissjóði .........0.00000. 00... 625 5. Ómerkingardómar: Landamerkjamál ómerkt í Hæstarétti að öðru leyti en því, að ákvæði héraðsdóms um þóknun til samdómsmanna og máls- kostnaðargreiðslu skyldu standa óröskuð. Áfrýjanda var gert að greiða stefndu málskostnað fyrir Hæstarétti .... "75 Héraðsdómur ómerktur, en málskostnaður felldur niður .... 481 Mál ómerkt, en málskostnaður felldur niður, þar sem máls- CKXII Efnisskrá. Bls. kostnaðarkröfur voru ekki gerðar .........000000... {5 Mál ómerkt vegna vanreifunar í héraði af hálfu áfrýjanda. Var honum gert að greiða stefnda málskostnað ........ 599 Málsmeðferð í héraði var ólögmæt og mál vanreifað af hálfu stefnanda. Var málið ómerkt í Hæstarétti og stefnanda í héraði (stefnda í Hæstarétti) gert að greiða gagnaðilja sínum málskostnað .........0.0.0.2200000 0. 626 6. Lögtaksgerð áfrýjað til staðfestingar. Með því að áfrýjandi hafði ástæðu til að bera málið undir Hæstarétt, var stefnda gert að greiða honum málskostnað ............ 209, 211, 213 1. Kært málskostnaðarákvæði héraðsdóms ........ 241, 479,648 Héraðsdómi áfrýjað aðeins til breytingar á málskostnaðar- ákvæði hans ..............00.0002 020 591, 631 9. Fundið að því, að héraðsdómari hafði ekki kveðið á um laun úr ríkisjóði til talsmanna aðilja, sem báðir höfðu gjafsókn í héraði .............00.000...00. 000 599 b) Opinber mál. 1. Aðili dæmdur sekur: Einn aðili sakfelldur og gert að greiða sakarkostnað .... 22, 42, 47, 53, 79, 83, 143, 188, 197, 220, 228, 232, 292, 304, 331, 361, 376, 390, 406, 485, 487, 509, 580, 633, 637 Tveir aðiljar, J og S, sakfelldir. Hvorum um sig dæmt að greiða laun verjanda sins, en annar kostnaður lagður að % á J einan, en að % á J og Sin soliðum.............. 159 Tveir aðiljar, S og K, sakfelldir. Hvorum um sig gert að greiða laun verjanda síns í héraði, en allan annan kostnað sak- arinnar í héraði og fyrir Hæstarétti var þeim dæmt að greiða in soliðum ...................0...0 00 461 A, B og C voru ákærðir fyrir verðlagsbrot o. fl, og í sama máli voru h/f X og h/f Y krafin um greiðslu ólöglegs ágóða til ríkissjóðs. Flytja varð málið að miklu leyti tvisv- ar fyrir Hæstarétti, með því að verjandi A og B lézt, áður en málflutningi var lokið. Af því hlauzt aukinn kostnaður, sem lagður var á ríkissjóð. Af hendi ákæruvalds var ekki krafizt málskostnaðar af h/f X og h/t Y, og varð því einn- ig að leggja á ríkissjóð málskostnað að því leyti. C var sýknaður, og var allur kostnaður af málinu, að því er til hans tók, lagður á ríkisjóð. A og B voru sakfelldir, Þeim var gert að greiða laun verjanda síns í héraði. Annan kostnað málsins í héraði og fyrir Hæstarétti var A gert að greiða að "/. hlutum og B að */„ hlutum. Að öðru leyti var ríkisjóði dæmt að greiða kostnaðinn ................ 244 2. Aðili sýknaður, og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð .. 1, 101, 236, 283, 605, 610 3. Héraðsdómur ómerktur, og kostnaður sakarinnar lagður Efnisskrá. CXXKIII á TÍkiSSjÓð ............2.22.000 nn nn 419, 4. Dómssátt felld úr gildi, og kostnaður lagður á ríkissjóð .. Málsmeðferð. Fundið að því, að á meðferð opinbers máls hafði orðið mikill dráttur í héraði, sem eigi var réttlættur ................ Hæstiréttur finnur að því, að héraðsdómari hafði eigi prófað sakborning og vitni nægilega sjálfstætt, heldur hafið dóm- próf með upplestri lögregluskýrslna, andstætt ákvæðum 13., 15. og TT. gr. laga nr. 27/1951 ...........00...... 143, Í opinberu máli lét héraðsdómari heitfestingu vitna undir höf. uð leggjast, andstætt ákvæðum 100. gr. laga nr. 27/1951 143, Sérstakur málflutningur um frávísunarkröfu fer fram í Hæsta- rétti samkvæmt 42. gr. laga nr. 112/1935 ........0..0.... Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 1. tl. 38. gr. laga nr. 112/1935 .......00002200 0... 209, 211, Átalið, að rannsóknardómari opinbers máls veitti viðtöku og lagði fram í málinu mörg utanréttarvottorð, án þess að skilyrði væru fyrir hendi til þess samkvæmt 2. mgr. 102. gr. laga nr. 27/1951 ...........02...0 0000 Einkamál flutt munnlega í Hæstarétti, þó að einn af fleiri stefndum kæmi þar ekki fyrir dóm ........0...00... 325, Í opinberu máli voru lagðar fram skýrslur lögreglumanna um málsatvik, en enginn þeirra var kvaddur fyrir dóm til að gefa skýrslur. Var þetta átalið .............00.000.... Fundið að því, að réttarrannsókn út af bifreiðarslysi var ekki hafin nægilega snemma ............0..0 0. sn Rannsókn máls út af broti á laxveiðilögum var mjög áfátt. Var héraðsdómur m. a. af þeim sökum ómerktur og mál- inu vísað heim í hérað ................0.0.. 0... 419, Meðferð máls fyrir uppboðsdómi var mjög andstæð ákvæðum IX. kafla laga nr. 85/1936, sbr. 223. gr. þeirra. Munnlegur eða skriflegur málflutningur var ekki ákveðinn, og frest- ur til gagnaöflunar samkvæmt 110. gr. og 111. gr. laganna ekki veittur. Greinargerðir voru og fleiri en lögin mæla fyrir um. Var málsmeðferð þessi vítt, en eigi þótti næg ástæða til ómerkingar .............2.0.000s enn . Meðferð einkamáls í héraði var mjög gölluð og andstæð ákvæð- um laga nr. 85/1936. Sátta var eigi leitað í gagnsök. Aðilj- ar tóku málið tvisvar upp, eftir að það hafði verið lagt í dóm, til að leggja fram ný gögn, sem auðvelt hefði verið að koma fyrr að. Dómur var ekki kveðinn upp fyrr en rúmum 5 vikum eftir að málið var síðast lagt í dóm. Var dómur og málsmeðferð ómerkt af þessum sökum .... Hæstaréttardómari greiðir atkvæði um efni máls samkvæmt 47. gr. laga nr. 112/1935, eftir að hann hafði greitt sér- Bls. 423 ö21 143 236 350 423 CKXKIV Efnisskrá. atkvæði um ómerkingu málsins ............0.0..... 605, Meðferð einkamáls í héraði var mjög gölluð, Kröfugerð var óljós og reikul og reifun málsins áfátt. Dómari lét ódæmda ýmsa kröfuliði og leitaði ekki sátta um einn þeirra. Hér- aðsdómur og málsmeðferð í héraði var af þessum sökum ómerkt, og málinu vísað heim .............00000 00... Héraðsdómari í opinberu máli skipaði sakborningi verjanda, þó að skilyrði til þess væri eigi fyrir hendi samkvæmt 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951. En þar sem þeirri ákvörðun varð ekki breytt í Hæstarétti samkvæmt 5. tl. 170. gr. sömu laga, varð við það að sitja ...................00.... Manndráp. Í aprílmánuði 1952 sigldi vélbáturinn V frá Vestmannaeyjum til að vitja um net sín, er lögð höfðu verið vestur af Drangnum. Áður en drætti netja var lokið, var veður orðið hvasst og mikill sjór. Ákvað E, skipstjóri V, þá að sigla heimleiðis. Var þá mikill afli kominn í lestar bátsins, og hann orðinn allþungur. Lestarhlerar höfðu verið lagðir lausir yfir lestarop. Er E sneri bátnum til hafnar, reið brot- sjór yfir hann. Tók hásetann P þá út af bátnum, og drukkn- aði hann. Við ólagið flaut lestarhleri út á sjó, og komst mikill sjór í lestina. Nokkru síðar gekk annar brotsjór yfir bátinn og skolaði út vélstjóranum G, sem einnig drukkn- aði. Um sama leyti fóru aðrir skipverjar í gúmmiíbát, enda var V þá kominn að því að sökkva. Var skipverjunum bjarg- að nokkru síðar af fiskibátnum F. E hafði ekki gefið skip- verjum, er á þilfari voru, fyrirmæli um að leita vars, er hann sneri bátnum til heimferðar. Var talið, að dauða P mætti rekja til þeirrar óvarkárni E. Þá var og E talinn hafa sýnt mikla óaðgæzlu með því að hafa ekki lestarop tryggilega lokuð, áður en hann tók beygjuna, en sú van- gæzla leiddi til skipskaðans og átti þátt í því, að G fórst. Var E m. a. talinn hafa gerzt sekur við 215. gr. laga nr. 19/1940. Var honum dæmt varðhald 2 mánuði, skilorðs- bundið, og einnig var hann sviptur rétti til stýrimennsku og til að öðlast skipstjóraréttindi í 6 mánuði frá birtingu dómsins .........2202.0000 0. R, 20 ára að aldri, ók ásamt félaga sínum í leigubifreið um götur Reykjavíkur að kvöldi dags. Báðir voru þeir undir áhrifum áfengis. Þeir sátu í aftursætum bifreiðarinnar, og hafði R hlaðinn riffil meðferðis. R hafði í hótunum við bifreiðarstjórann, S, að skjóta hann, ef hann æki ekki eins og þeir félagarnir segðu fyrir. Er S kvaðst mundu aka með þá á lögreglustöðina og beygði í áttina þangað, hleypti R skoti úr byssunni. Kom það í hnakka S og lemstraði hann Bls. 610 626 689 83 Efnisskra. CKXV Bls. mjög, en varð honum þó ekki að bana. Að þessu loknu hljóp R úr bifreiðinni og skaut öðru skoti úr byssunni á götu, þar sem fólk var á ferli, en án þess þó að miða á nokkurn sérstakan, enda sakaði engan. R var dæmd refs- ing, fangelsi í 6 ár, samkvæmt 211. gr. sbr. 20. gr. og 220. gr. laga nr. 19/1940 ................0.0..0e nur 292 J, 20 ára að aldri, ók ölvaður um götur Reykjavíkur um nótt með óhæfilegum hraða. Í aftursætum bifreiðarinnar voru félagi hans B og stúlkan H. Er J ók inn Hverfisgötu, rakst bifreið hans á horn vörubifreiðar, sem stóð þar kyrr á syðra hluta götunnar. Kastaðist vörubifreiðin áfram 6070 sm, en bifreið J laskaðist stórlega, þannig að mikill hluti af hægri hlið hennar flettist af, og lá brakið eftir hana víðs vegar á götunni. J hélt samt áfram akstrinum, sveigði yfir á vinstri hlið götunnar, ók þar upp á gangstétt og á grindverk, sem brotnaði. Að því búnu ók J inn götuna með miklum hraða og rakst þá aftan á bifreið, sem þar var á ferð. Síðan beygði J niður á Vitatorg og vestur Lindargötu og staðnæmdist þar. Hékk þá H út um afturdyr bifreiðar- innar hægra megin. Nam höfuð hennar við götuna, en Íætur hennar voru fastir inni í bifreiðinni. Var hún stór- slösuð og andaðist klukkutíma síðar. B sat enn í aftursæt- inu, allmikið slasaður. Var J dæmd refsing, 18 mánaða fang- elsi, samkvæmt 215. og 219. gr. laga nr. 19/1940 og ýmsum ákvæðum bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusamþykkt- ar. Hann var og sviptur ökuleyfi ævilangt .............. 406 J sat ásamt fleira fólki á palli vörubifreiðar, sem ekið var frá Akureyri út á Árskógsströnd. Kassi var settur á pallinn handa fólkinu til að sitja á, og kaðail bundinn yfir kassann með það miklum slaka, að fólkið, sem sat á kassanum, gat haft kaðalinn á hnjám sér til að halda sér í. J, sem sat yztur á kassanum, sleppti á leiðinni haldi á kaðlinum og hrökk við það út af bifreiðinni. Slasaðist hann svo mjög, að hann lézt daginn eftir. Bifreiðarstjórinn og eigandi bif- reiðarinnar, sem var með í förinni, voru ákærðir m. a. fyrir brot á 215. gr. laga nr. 19/1940. En með því að ekki þótti sannað, að akstur bifreiðarinnar, er slysið varð, hafi nokkru um það valdið, voru þeir sýknaðir af nefndu kæruatriði .. 461 E ók bifreið norðaustur Njarðargötu í Reykjavík að kvöldi dags síðla í nóvembermánuði. Er hann ók um húsalaust svæði milli Tivoli og Hringbrautar, þar sem götulýsing var slæm, rakst bifreið hans á hjólreiðamann, B, sem ók á ljóslausu reiðhjóli á undan bifreið E. Hlaut B svo mikla áverka, að hann andaðist skömmu síðar. B var talinn hafa sýnt gá- leysi með því að aka á ljóslausu reiðhjóli á illa lýstri götu, eftir að myrkt var orðið. En E var einnig talinn hafa sýnt CKXVI Efnisskrá. Bls. óaðgæzlu í akstri. Var honum dæmd 4000 kr. sekt sam- kvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940, auk þess sem hann var tal- inn hafa brotið ýmis ákvæði bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusamþykktar. Hann var og sviptur ökuleyfi í 2 ár .. 580 Mat og skoðun. Álitsgerðir. Bifreiðaeftirlitsmenn lýsa aðstæðum á slysstað .............. 25 Dómkvaddir menn meta í skaðabótamáli spjöll á bifreið, sem lent hafði í árekstri Læknir lýsir heilsu manns og áverkum, sem hann hlaut í bif- reiðarslysi .................00000. 00... 42, 292, 406, 561 Tryggingalæknir metur örorku ..........0.0....... 88, 143, 372, 561 Í skaðabótamáli út af slysi, sem varð við uppskipun, fram- kvæma tveir dómkvaddir menn skoðun á umbúnaði og öryggisráðstöfunum við uppskipunina og láta uppi álit sitt Á þVÍ 22.00.0000 88 Tryggingarfræðingur reiknar örorkutjón manns, sem hlotið hafði líkamsmeiðsl .......................... 88, 143, 372, 561 Dómkvaddir menn rannsaka rithönd á skjali og láta uppi álit um, hvort það muni vera falsað .............0.0.000.0.00.. 101 Yfirmaður tæknideildar rannsóknarlögreglunnar í Reykjavík fannsakar skjal, sem haldið var fram, að væri falsað .... 101 Húsaleigunefnd metur leigu eftir húsnæði .............. 138, 708 Dómkvaddir menn meta til fjár verk, sem endurgjalds var kraf- læt fyrir ................ 138, 345, 528 Læknir lýsir heilsu og áverkum manns, sem varð fyrir líkams- ÁFÁS lll... 143, 159, 292, 376, 521 Sérfræðingur í geðsjúkdómum lætur í té umsögn um andlega heilsu sakbornings ..........0.0000000.0... 143, 292, 331, 406 Kennari í sálarfræði framkvæmir greindarpróf á sakborningi 143 Læknaráð lætur uppi álit um áverka á manni, sem orðið hafði fyrir líkamsárás, og afleiðingar áverkanna .............. 159 Læknar lýsa heilsufari manns, sem lét af opinberu starfi vegna sjúkdóms ..........0.222000 00 176 Læknaráð lætur uppi álit um áhrif sjúkdóms manns á vinnu- hæfi hans ..........2..2.200.2200nn sn 176 Forstöðumaður Stýrimannaskólans framkvæmir athugun á stað- arákvörðun landhelgisgæzlumanna í sambandi við ákæru um brot gegn fiskiveiðalöggjöfinni 188, 228, 232, 304, 361, 509, 637 Í máli út af fiskveiðabroti togara láta tveir sérfróðir menn uppi álit, að fyrirlagi Hæstaréttar, um hafstrauma á þeim slóð- um, sem togarinn var tekinn ............00000. 0000... 188 Fiskideild Atvinnudeildar Háskólans lætur í té umsögn um, hversu lengi þorskur og ýsa geti lifað á þilfari togara .. 188 Iðnráð Reykjavíkur lætur í té umsögn um ljósmyndunarstarf- Efnisskrá. CXKVII Bls. semi manns, sem ákærður var fyrir brot á iðnlöggjöf .... 197 Dómkvaddir menn meta kostnað af að gera við galla á húsasmíði 202 Dómkvaddir menn meta kostnað af að bæta úr göllum á seld- um Þbílhreyfli ..........0..02.000 00 204 Verzlunarráð Íslands lætur í té umsögn um upphæð umboðs- launa af vörusölu ........22.2.00.0.0n sn 224 Í máli út af meintu fiskveiðabroti voru tveir sérfróðir menn dómkvaddir til að rannsaka nákvæmni staðarákvarðana gæzluflugvélar ........000000000 0 ess 283 Í sama máli voru tveir menn dómkvaddir til að rannsaka ýmis atriði í sambandi við ljósmyndir, sem teknar höfðu verið úr gærzluflugvél í sambandi við töku togara ........00... 283 Í sama máli voru tveir menn dómkvaðdir til að rannsaka rúð- ur í stýrisklefa gæzluflugvélar og láta í té umsögn um, hvort þær kynnu að hafa haft áhrif á sextanimælingar, sem gerðar voru út um bær ........00000 er 283 Í sama máli voru þrír menn dómkvaddir til að rannsaka ratsjá togarans, einkum nákvæmni fjarlagðarmælis hennar ...... 233 Geðveikralæknir og Læknaráð láta í té umsögn um andlega heilsu og sakhæfi sakbornings ...........00000 0000... 292 Matsmenn meta brunatjón á húsi ........2.0.200000 0... 310 Dómkvaddir menn skoða og láta í té álit um, hvort viðbygging við hús brjóti í bága við ákvæði byggingarsambykktar og um óhagræði og verðrýrnun á nágrannaeign af beim sökum 316 Við skipti á dánarbúi var jarðarhluti, sem afhentur hafði verið sem fyrirframgreiðsla upp í arf, metinn samkvæmt 13. gr. laga nr. 42/1949, bæði undirmati og yfirmati. Við yfirmat lagði matsþoli fyrst fram greinargerð af sinni hálfu, en síðar var lögð fram greinargerð af hálfu matsbeiðanda. Það var talinn galli á yfirmatinu, að matspola var ekki veitt nægilegt færi á að tjá sig um greinargerð matsbeið- anda. En þar sem matsboli sýndi ekki fram á í dóms- máli, er út af þessu reis, að hann hefði mátt færa Íram við yfirmatið nein frekari rök eða matsgðgn en þegar voru fram komin af hans hendi, þá Þótti nefndur galli ekki eiga að varða ógildi yfirmatsgerðarinnar .......0.00.0.00.000.. 325 Læknir rannsakar dreng, sem hafði orðið fyrir kynferðismök- um af hálfu karlmanns ........0.2000 000 331 Blóðrannsókn fer fram í barnsfaðernismáli .................. 250 Í barnsfaðernismáli lætur héraðslæknir í té umsögn um, hve- nær ætla megi að barnið hafi verið getið .............. 350 Í máli til heimtu björgunarlauna og greiðslu skaðabóta vegna árekstrar milli hins bjargaða skips og björgunarskipsins voru tveir sérfróðir menn dómkvaddir til að láta í té um- sögn um aðferðir við björgunina 0. fl. ........00202.2... 397 Dómkvaddir menn meta verðmæti skips, sem bjargað var .... 397 i CEXVIII Efnisskrá. Réttarkrufning fer fram á líki manns, sem fórst í bifreiðar- SIYSi .....0.0.000.00..0 406, A var ákærður fyrir laxveiðar með ólöglegu veiðitæki. Í dómi Hæstaréttar, sem ómerkti héraðsdóm, segir, að leita hefði átt álits veiðimálastjóra og Veiðimálanefndar um veiði- tækið og lögmæti þess ..............0.... 0. 419, Með undirmatsgerð samkvæmt 25. og 26. gr. vatnalaga var Þ ákveðið fégjald fyrir vatn, er kaupstaðurinn A tók í landi hans. A höfðaði mál gegn Þ og krafðist þess, að nefnt ákvæði matsgerðarinnar yrði dæmt ógilt, með því að hann (A) ætti rétt til að fá vatnið ókeypis. A tapaði málinu, og var matsgerðin metin gild, og yrði henni ekki breytt nema með yfirmati ..............0..0000 0 Í sama máli krafðist A lækkunar á matskostnaði samkvæmt undirmati, en Þ krafðist í gagnsök, að A yrði dæmt að greiða matskostnaðinn. Báðum þessum kröfum var vísað frá héraðsdómi, þar sem ákvörðun um matskostnað heyri ekki undir dómstóla, enda leitt í ljós, að undirmatsgerðinni hafði verið áfrýjað til yfirmats, sem ekki var lokið ...... Tryggingafræðingur metur fjárhæð dánarbóta .......... 431, Dómkvaddir menn skoða vörur, sem kaupandi taldi gallaðar .. Ákvæði grunnleigusamnings um leigufjárhæð var fallið úr gildi vegna brostinna forsendna. Leigutaka veittur kostur á að fá leigugjaldið metið sérstöku mati dómkvaddra manna, er gildi um 10 ár í senn ..........0....0...0.. 00. Dómkvaddir menn meta kostnað af breytingu á innanbúnaði húss 0. fl. .......0...0000.2.0 rr Meiðyrði. Sjá ærumeiðingar. Mynt. Aðilja dæmt að greiða skuld í erlendri mynt ............ 224, Ógildingarmál. Fjármálaráðherra æskti þess, að borgarðómarinn í Reykjavík gæfi út opinbera stefnu til ógildingar á tilteknu veðskulda- bréfi, sem enginn hafði talið fram við eignaframtal sam- kvæmt lögum um eignakönnun nr. 67/1947. Hafði framtals- nefnd samkvæmt nefndum lögum birt innköllun á bréfinu í Lögbirtingablaði, en enginn lýst bréfinu samkvæmt inn- kölluninni. Við athugun kom í ljós, að lýsing bréfsins í nefndri innköllun var í miklu ósamræmi við endurrit bréfs- ins úr veðmálabókum. Var af þeim sökum synjað um út- gáfu ógildingarstefnu ................0..0000 00... Bls. 580 423 431 431 700 665 691 708 586 Efnisskrá. CKKIR Okur. Rannsókn fór fram í héraði um okurlánastarfsemi. H héraðs- dómslögmaður kannaðist við að hafa fyrir hönd ónafn- greindra manna keypt víxla af G til 3 mánaða með 10% afföllum auk 2% lántökugjalds. Taldi H þagnarskyldu sína sem lögmanns standa í vegi fyrir því, að hann mætti greina frá nöfnum kaupendanna. Hæstiréttur kvað afstöðu H til kaupendanna vera slíka, að hann væri ekki bundinn þagnar- skyldu við þá ........20000.000.. 0. . Ómaksbætur. Áfrýjandi kom ekki fyrir dóm, og voru stefnda dæmdar ómaks- bætur samkvæmt kröfu hans .. 66, 67, 219, 220, 281, 501, 512, Mál hafið samkvæmt kröfu áfrýjanda. Stefnda dæmdar ómaks- bætur ...........0002 00. .0 nr 280, 579, Máli vísað frá Hæstarétti, og stefnda dæmdar ómaksbætur .. Ómerking. a) Einkamál. Áfrýjandi krafðist ómerkingar héraðsdóms, með því að héraðs- dómari hefði vanrækt leiðbeiningarskyldu sína. Kröfunni var ekki sinnt þegar af þeirri ástæðu, að héraðsdómslög- maður hafði farið með málið í héraði af hálfu áfrýjanda Bændurnir Þ og V höfðu ákveðið merki milli jarða sinna með landamerkjagerð árið 1952. A, sem ítak átti í jörð V, taldi eldri merkjum hafa verið breytt með gerðinni. FHlöfðaði hann landamerkjamál gegn þeim Þ og V og krafðist þess, að merkjunum yrði breytt frá því, sem þeir höfðu ákveðið árið 1952. Efnisdómur gekk um kröfu A í héraði, en Hæsti- réttur taldi A hafa brostið aðild til að fá merkjunum reytt. Var héraðsdómur og málsmeðferð ómerkt, að undan- skildum ákvæðum dómsins um þóknun samdómsmanna í héraði og málskostnað ..........2220000 00... L áfrýjaði lögtaksgerð og mótmæiti því fyrir Hæstarétti, að gerðin hefði farið fram, þó að því væri lýst í fógetabók. Maður sá, sem í fógetabók var tilgreindur sem dómvottur, gat ekki borið, að gerðin hefði farið fram með þeim hætti, sem í fógetabók greindi. Var lögtaksgerðin því ómerkt .. Í barnsfaðernismáli var krafizt ómerkingar héraðsdóms, með því að ástæða hefði verið til að beina málssókninni gegn fleiri mönnum en gert var. Krafan var ekki tekin til GREINA ..........000 0000 Krafizt var ómerkingar á úrskurði skiptaráðanda um gildi röfu, sem lýst var í bú, með því að ekki væri greint í úr- skurðinum nægilega á milli einstakra kröfuliða. Ómerk- ingarkröfunni var hrundið ...........00020. 00... enn Bls. 115 625 389 33 CKKX Efnisskrá. Bls. Í máli út af gildi yfirlandskipta taldi Hæstiréttur, að kveðja hefði átt kunnáttumenn til dómsetu með héraðsdómara. Og þar sem slík dómnefna hafði eigi farið fram, var hér- aðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað ...... 481 Kröfu um ómerkingu úrskurðar í lögtaksmáli ekki sinnt .... 501 Héraðsdómari hratt með úrskurði kröfu um, að hann viki sæti. Í úrskurðinum greindi eigi varnaraðilja málsins, og eigi var þar lýst málsatvikum né málsástæðum. Vegna þessa galla á úrskurðinum var hann ómerktur og málinu vísað heim í hérað ............0..000.0. 554 Í dómi Hæstaréttar er meðferð máls í héraði vítt, en ekki talin næg ástæða til ómerkingar ...........0.0.0.000.. 512 Meðferð máls í héraði var mjög andstæð lögum nr. 85/1936. M. a. var sátta eigi leitað í gagnsök, og dómur var eigi kveðinn upp í tæka tið, eftir að munnlegur málflutningur fór fram. Leiddi þetta til ómerkingar héraðsdóms ........ 575 Í úrskurð uppboðshaidara skorti rökstuðning fyrir niðurstöðu wn tiltekna málsástæðu, en ekki þótti samt alveg næg ástæða til ómerkingar úrskurðarins .............0........ 594 Málflutningur af háifu stefnanda í héraði var mjög óljós og kröfugerð hans reist á mismunandi málsástæðum, sem ekki gátu samrýmæt. Var héraðsdómur og málsmeðferð í héraði því ómerkt vegna vanreifunar ............0.02200.. 599 Í skuldamáli voru kröfur af hendi stefnanda í héraði mjög van- reifaðar, kröfugerð óljós og reikul, ekki leitað sátta um einn kröfulið og málsmeðferð gölluð í fleiri atriðum. Var hér- aðsdómur og málsmeðferð í héraði því ómerkt, og málinu vísað frá héraðsdómi ...............2.2.0.. 0. 626 b) Opinber mál. Úrskurður um heitfestingu vitnis í opinberu máli var kærður til Hæstaréttar. Í úrskurðinn skorti greinargerð um höfuð- atriði málsins. Vegna þessa galla á formhlið úrskurðarins var hann ómerktur með dómi Hæstaréttar, en þess jafn. framt getið, að hann sé að efni réttur ...........0.0... 1 Í máli, þar sem menn voru sóttir til saka fyrir brot á laxveiði. lögum, var rannsókn mjög áfátt. Þá skorti og í héraðsdóm rökstuðning fyrir niðurstöðu um sum atriði málsins. Hæsti- réttur taldi einnig, að kveðja hefði átt sérfróða menn til að dæma málið ásamt héraðsdómara, en það hafði ekki verið gert. Af bessum sökum var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað ............00000...0.. 419, 423 Hinn 26. apríl 1955 var B gert með dómssáti að greiða kr. 100.00 í sekt fyrir ölvun á almannafæri daginn áður. Jafn- frámt gekkst hann undir að greiða A kr. 1000.00 í skaða- bætur vegna líkamsárásar á hann í sama skipti. Síðar kom Efnisskrá. CXXKI í ljós, að meiðsli Á voru að mun meiri en ætlað var í fyrstu. Dómsmálaráðherra kærði þá dómssáttina til ónýtingar sam- kvæmt 3. mgr. 112. gr. laga nr. 27/1951, og með því að hún mátti kallast fráleit samkvæmt gögnum þeim, er nú lágu fyrir, var hún felid úr gildi ............2..02000. 0000. 00... F bifreiðarstjóri leyfði J, sem ekki hafði ökuréttindi, að aka bif- reið sinni. Var þeim gert með dómssátt hvoru um sig að greiða kr. 200.00 í sekt fyrir brot á Þifreiðalögum. Sátt þessi var kærð til ónýtingar samkvæmt 3. mgr. 112. gr. laga nr. 27/1951, með því að síðar kom í ljós, að J hafði borið rangt fyrir dómi eftir hvatningum F. Þar sem brot það, er dómssáttin tók til, var sannað og sáttin gat ekki talizt fjarstæð, miðað við það brot, þá var synjað um að fella hana úr gildi, enda ekki talið skipta máli í þessu sambandi, þó að F og J kynnu að hafa drýgt fleiri brot ............ Opinber mál. Lögreglumenn gera víðtæka leit að áfengi í leigubifreiðum Í Reykjavík ..........20.00 0000 Rannsókn fór fram í héraði um meint brot M gegn bifreiða- lögum. M andmælti því, að vitnið S fengi að heitfesta fram- burð sinn, og gekk um það úrskurður. M kærði úrskurðinn til Hæstaréttar. Í úrskurðinum greindi ekki atvik málsins, heldur var um það vísað til annars úrskurðar. Var úrskurð. urinn ómerktur vegna þessa formgalla ........00..000.02.. Í sama máli er tekið fram í dómi Hæstaréttar, að krafa M um úrskurð hafi verið tilefnislaus og kæran til Hæstaréttar vÍtaverð ............20200. 000 Brot M gegn ákvæðum húsaleigulaga var framið í síðasta lagi í maí 1950. Réttarrannsókn út af brotinu hófst 29. okt. 1952. Var sök þá fyrnd samkvæmt lögjöfnun Írá 81. gr. laga Nr. 19/1940 .......0.0.0. Hæstiréttur kveður upp úrskurð um öflun framhaldsgagna í opinberu máli ........0000000 00 107, Átalið, að héraðsdómari hafði eigi prófað ákærða og vitni nægi- lega sjálfstætt, heldur hafið dómpróf með upplestri lög- regluskýrslna, andstætt fyrirmælum laga nr. 27/1951 143, Héraðsdómari lét heitfestingu vitna undir höfuð leggjast, and- stætt fyrirmælum 100. gr. laga nr. 27/1951 ........ 143, Átalið, að héraðsdómari hafði veitt móttöku og lagt fram mörg utanréttarvottorð, án þess að fyrir hendi væru skilyrði til þess samkvæmt 2. mgr. 102. gr. laga nr. 21/1951 ........ Í rannsókn opinbers máls út af okri o. fl. kom það fram, að héraðsdómslögmaður hafði verið milligöngumaður um lán. veitingar milli lánveitenda og lántaka. Var afstaða hans til lánveitenda ekki talin slík, að hann væri bundinn þagn- Bls. özl GT T lo al 1l 101 203 406 CXKKII Efnisskrá. arskyldu við þá ...........0.2..2.0.0 000 239 Flytja varð opinbert mál að miklu leyti tvisvar fyrir Hæsta- rétti, sökum þess að verjandi sakborninga lézt, áður en mál- flutningi væri að fullu lokið. Lagður var á ríkissjóð aukinn kostnaður, sem af þessu hlauzt ..........00000. 000... 244 Átalið, að í rannsókn opinbers máls var látið nægja að leggja fram skriflegar skýrslur frá lögreglumönnum, en þeir ekki kvaddir vættis fyrir dómi .............0..02000 000... 376 Átalið, að réttarrannsókn út af stórfelldu bifreiðarslysi hófst ekki fyrr en 10 dögum eftir slysið .................00.... 406 Rannsókn út af meintu broti á lögum um lax. og silungsveiði var að ýmsu leyti áfátt. M. a. skorti fullkominn uppdrátt af veiðisvæði og veiðitækjum. Olli þetta ásamt fleiru ómerk- ingu málsins ................. nn ens 419, 423 Dómssátt um greiðslu sektar og skaðabóta felld úr gildi sam- kvæmt 112. gr. laga nr. 27/1951, með því að telja varð hana fráleita samkvæmt gögnum, sem fram komu, eftir að dómssáttin var gerð ..............20...0. 521 Dómssátt um greiðslu sektar fyrir brot gegn bifreiðalögum kærð til ónýtingar samkvæmt 112. gr. laga nr. 27/1951, en Hæstiréttur synjaði um að fella hana úr gildi, þar sem hún varð ekki talin fjarstæð ...............0.000.00000... 552 Mál var mjög vanprófað um ákæruatriði. Var það látið koma sakborningi í hag, en málið ekki ómerkt né framhalds- rannsókn fyrirskipuð ..........20...2000 0000... 605, 610 G, sakborningur í opinberu máli, taldi dómarann hafa tekið fyrirfram afstöðu til efnisatriða málsins með því að láta í ljós, að skipun verjanda mundi aðeins baka G kostnað. Krafðist G af þessum sökum, að dómarinn viki sæti. Kröfu þessari var hrundið, með því að dómarinn hefði ekki með slíkri tjáningu farið út fyrir takmörk leyfilegrar leiðbein- ingarheimildar, enda var honum skylt samkvæmt 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951 að taka afstöðu til sönnunaratriða málsins í sambandi við ákvörðun um skipun verjanda .. 689 Í sama máli hafði G játað á sig afdráttarlaust verknað þann, sem honum var gefinn að sök, og ekkert fram komið, er gerði játninguna efasama, enda var hún studd öðrum styrk- um sönnunargögnum. Þrátt fyrir það skipaði dómari G verjanda, en það braut í bága við 4. mgr. 80. gr. laga nr. 27/1951. Hins vegar átti dómari að veita G kost á að ráða á sinn kostnað löghæfan mann til að halda uppi vörnum samkvæmt 81. gr. sömu laga. Ákvörðun um skipun verjanda var þó ekki hrundið í Hæstarétti, sbr. 5. tl. 170. gr. nefndra laga ..........0.0.00.0 eens 689 Efnisskrá. CXKKIII Bls. Opinberir starfsmenn. G réðst innheimtumaður til Rafveitu Akureyrar árið 1934. Árið 1945 sagði hann starfinu upp vegna fótabilunar og gerði kröfu til árlegs lífeyris í samræmi við reglur Eftirlauna- sjóðs Akureyrar, en samkvæmt þeim skal sá starfsmaður njóta eftirlauna, sem lætur af störfum vegna veikinda eða slysa, er að dómi læknis gera hann óhæfan til starfs síns. Bæjarstjórn Akureyrar taldi læknisvottorð þau, sem G lagði fram, ekki sanna, að skilyrði fyrir eftirlaunarétti væri fyrir hendi. Stóð í þófi um þetta til ársins 1952, en þá höfð- aði G mál gegn Akureyrarbæ og krafðist þess, að réttur hans til eftirlauna væri viðurkenndur. Meðan á málssókn stóð, var G rannsakaður af læknum enn á ný og álits Læknaráðs aflað. Taldi Læknaráð mega ráða af gögnum málsins, að G hefði árið 1945 verið haldinn varanlegri fóta- veiki á því stigi, að honum hafi verið mjög erfitt að gegna innheimtustörfum, og að ekki sé ætlandi, að bót verði á meini þessu ráðin. Samkvæmt þessu var G dæmdur réttur til eftirlauna ..............0200202. 20 ne nr 176 G, húseiganda í Hafnarfirði, dæmdur bótaréttur á hendur Hafn- arfjarðarbæ vegna tjóns, er hann hlaut af því, að bygg. ingaryfirvöld bæjarins brutu gegn ákvæðum byggingar- samþykktar og skipulagslaga, er reist var viðbygging við skólahús á lóð, er lá að húslóð G ..........0.00 0000... 316 Eftir að bæjarráð Reykjavíkur hafði sagt vagnstjórum Strætis- vagna Reykjavíkur upp starfi, skyldi E, forstjóri Strætis- vagna Reykjavíkur, gera tillögur um endurráðningu. Lét hann þá framkvæma „hæfnismat“ á vagnstjórunum án vit- undar þeirra og samþykkis. Samkvæmt því var vagnstjór- unum skipað í 3 hæfnisflokka, þ. e. úrvalsflokk, 1. flokk og TI. flokk. Skýrði E bæjarráði frá niðurstöðu þessarar flokkaskipunar. Vagnstjórinn K, sem skipað hafði verið í II. flokk, höfðaði meiðyrðamál gegn E og krafðist í sama máli skaðabóta af Reykjavíkurbæ. Í dómi Hæstaréttar seg- ir, að E hafi verið heimilt að gera bæjarráði grein fyrir, í hvaða atriðum hann teldi einstökum vagnstjórum áfátt í starfi sínu. Hins vegar sé engin vissa fyrir, að hæfnis- matið hafi verið framkvæmt á hlutlægum og öruggum grundvelli, og engin rök færð fram fyrir því, að rétt hafi verið að skipa K í II. flokk, en slíkt verði að telja niðr- andi fyrir hann, sem haft hafði akstur strætisvagna að aðalstarfi og löggildingu til að stunda bifreiðakennslu. Samkvæmt þessu var krafa K um ómerkingu ummæla tekin til greina, en refsikrafa var fyrnd, er mál var höfð- að. Skaðabótakrafa K var ekki tekin til greina, enda eng- inn skaði sannaður .............0... 0. nv ne nn 367 CXKXIV Efnisskrá. Vegna vanskila póstafgreiðslumanns á póstfé voru 10 menn, er tekizt höfðu á hendur ábyrgð á fjárskilum hans gagn- vart póstsjóði, dæmdir til að greiða ábyrgðarféð ........ Orlof. Orlofsté dæmt af launum sjómanna .........000..... 383, 386, Rán. A var ölvaður á ferð um götur Reykjavíkur að nóttu til. Hitti hann þá B, næturvörð í verksmiðju, og tóku þeir tal saman. Kvaðst B hafa gefið A áfengi úr flösku, sem hann átti. Samkvæmt skýrslu A sinnaðist þeim brátt út af úri, sem Á hafði meðferðis. A greiddi B þá höfuðhögg, og féll B meðvitundarlaus til jarðar. Tók A síðan peningaveski úr vasa hans og hvarf á brott. A var ákærður m. a. fyrir rán samkvæmt 252. gr. laga nr. 19/1940, en til vara fyrir þjófn- að samkvæmt 244. gr. sömu laga. A neitaði því, að hon- um hefði komið í hug að taka veski B, fyrr en eftir að hann hafði barið hann til jarðar. Var sú frásögn lögð til grundvallar, þannig að Á var sýknaður af ákæru um rán, en dæmd refsing fyrir þjófnað .........0..00....... J og S voru á ferli á götum Reykjavíkur að nóttu til, báðir ölvaðir. Hittu þeir á götu Á og T, sem einnig voru drukknir. Kom til ryskinga, og barði J þá Á og T, unz þeir lágu Mmeðvitundarlausir eða meðvitundarlitlir á götunni. S stakk þá upp á því við J, að þeir tækju peninga úr veski T, og samþykkti J það. Eftir að S hafði tekið peningana, hurfu „þeir J og hann af staðnum. Þeir voru háðir ákærðir m. a. fyrir rán samkvæmt 252. gr. laga nr. 19/1940, en til vara fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. sömu laga. Gegn neitun þeirra J og S var ekki sannað, að þeim hefði komið til hugar að taka peninga T, fyrr en eftir að J hafði barið hann til jarðar. Voru þeir því sýknaðir af ákæru um rán, en dæmd refsing fyrir þjófnað ...........00....0...0..... Rangar skýrslur. Eftir að gengi íslenzkrar krónu lækkaði hinn 19. marz 1950, var R, löggiltum endurskoðanda, falið af verðlagsstjóra að gera verðreikning á olíuvörum vegna hins nýja gengis. Við framkvæmd þessa starfs aflaði R skýrslna olíufélaga hér á landi um birgðir þeirra af olíuvörum, sem keyptar voru fyrir gengisfellinguna. S, framkvæmdastjóri, og J, skrifstofustjóri hlutafélagsins X gáfu þá R skýrslur um birgðir K af olíuvörum, sem greiddar hefðu verið sam- kvæmt hinu eldra gengi. Skýrslur þessar reyndust að sumu Bls. 65l 523 143 159 Efnisskrá. CXKKV Bls. leyti rangar. Þessi verknaður þeirra S og J varðaði þá refsingu samkvæmt 164. gr. laga nr. 19/1940 ............ 244 Refsingar. 1. Einstök refsiverð verk og refsiákvæði. Flaska með áfengi fannst í leigubifreið. Bifreiðarstjórinn (A) kvaðst hafa keypt flöskuna sama dag í Áfengisverzlun rík- isins og ætla hana til eigin neyzlu. Þóttu nægilega sterkar likur komnar fram fyrir því, að A hefði ekki ætlað áfeng- ið til sölu, sbr. lög nr. 47/1951, enda þótti það ekki fella grun á A, þó að hann hefði fyrir meira en 5 árum gengizt undir að greiða sekt fyrir áfengissölu ...........0.0..2..... 1 P hafði verið dæmd refsing í héraði 12. jan. 1954 fyrir þjófn- að. Síðar var hann ákærður fyrir fjársvik, sem hann hafði framið 5. jan. og 9. marz 1954. Í því máli var honum dæmd refsing samkvæmt 248. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 78. gr. sömu laga, að því er varðaði brot það, er framið var 5. jan. 1954 .........2.20000.n nr 22 K varð með gálausum akstri valdur að umferðarslysi, og hlutu fótgangandi vegfarendur líkamsáverka. K var dæmd sekt samkvæmt 219. gr. laga nr. 19/1940, 1, 4. og 5. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 27. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941, 2. gr. og 3. mgr. 4. gr. sbr. 1. mgr. 14. gr. laga nr. 24/1941 svo og 1. mgr. 28. gr. og 46. gr., sbr. í. mgr. 96. gr. lögreglusam- þykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1980 L.....000000 0... 42 A leigði herbergi í húsi sínu til einnar nætur Í einu, aðallega erlendum hermönnum, sem höfðu þangað með sér stúlkur. A hélt enga skrá yfir leigutaka þessa. Á var dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 206. gr. laga nr. 19/1940 og 10. sbr. 12. gr. laga um eftirlit með útlendingum nr. 59/1938. Hins veg- ar var leiga hennar á herbergjum ekki talin gistihúsahald í merkingu laga nr. 21/1926, og var hún því sýknuð af ákæru um brot á þeim lögum. Refsingin var gerð skil. orðsbundðin ..........0..n.e ss 47, 53 Rithöfundur, sem hlotið hafði höfundarlaun erlendis í erlendum gjaldeyri, eyddi nokkru af laununum til ferðalaga erlendis án heimildar íslenzkra gjaldeyrisyfirvalda. Var honum dæmd refsing samkvæmt 13. gr. laga nr. 70/1947 og 25. gr. reglugerðar nr. 82/1947 .........220000 0000... 79 E, skipstjóri á fiskibát, var talinn hafa orðið valdur að sjó- slysi með gálausri skipstjórn og hirðuleysi um lokun á lestarúmi bátsins. Tveir skipverja fórust. E var dæmd skilorðsbundin refsing fyrir brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940 og 261. gr. siglingalaga nr. 56/1914. Hins vegar var hann sýknaður af ákæru um brot á 31. gr. siglingalaga. E var einnig dæmd refsing fyrir brot á ákvæðum tilskip- CKKXVI Efnisskrá. unar nr. 43/1922, með því að ekki voru nægilega mörg björgunarbelti á bátnum .............0..0000000 M var ákærður fyrir brot á húsaleigulögum, en sýknaður, með því að sök var fyrnd samkvæmt lögjöfnun frá 81. gr. laga NE. 19/1940 ........0.0...... A réðst á mann, barði hann til óbóta og tók síðan af honum peninga, meðan hann var rænulaus vegna árásarinnar. A var dæmd refsing samkvæmt 218. gr. og 244. gr. laga nr. 19/1940. Þótti ekki sannað gegn neitun A, að hann hefði haft í huga að taka peningana, fyrr en árásin var um garð gengin, og var brot hans því ekki talið rán samkvæmt 252. gr. hegningarlaganna ..................00.000 J og S hittu tvo menn á gangi í Reykjavík að næturlagi. Réðst J á mennina og barði þá báða í rot og annan til óbóta. S stakk þá upp á því, að þeir skyldu taka peninga úr vasa annars mannsins, og samþykkti J það. Var J dæmd refs- ing samkvæmt 218. gr. og 244. gr. laga ni. 19/1940, en S skilorðsbundin refsing samkvæmt 244. gr. sömu laga. Þeir J og S voru ákærðir fyrir rán samkvæmt 252. gr. nefndra laga, en ekki þótti sannað, að þeir hefðu haft peninga- tökuna í huga, fyrr en eftir að árásin var um garð gengin Togaraskipstjóra dæmd refsing fyrir ólöglegar fiskveiðar í Bls. 83 101 143 159 landhelgi samkvæmt 3. gr. laga nr, 5/1920 .... 188, 228, 232, 304, 361, 509, Manni dæmd refsing samkvæmt 27. gr. laga nr. 18/1927, sbr. 15. gr. laga nr. 105/1936, fyrir að reka ljósmyndarastarf án iðnréttinda ..................0.00..0. 0... 197, Maður, sem gert hafði sér að atvinnu að setja rúður í glugga, þar sem rúður höfðu brotnað, sýknaður af ákæru um brot á iönlöggjöf, með því að verkið þótti ekki falla undir ákvæði iðnlaga um húsasmíði ..................0000.000 0. Framkvæmdarstjóri og skrifstofustjóri hlutafélags, sem hafði með höndum innflutning og sölu á oliuvörum, gáfu umboðs- manni verðlagsstjóra rangar skýrslur um olíubirgðir fé. lagsins. Leiddi það til þess, að verð á vörunum var ákveð- ið hærra en gert hefði verið, ef réttar skýrslur hefðu leg- ið fyrir. Var framkvæmdarstjóranum dæmd refsing sam- kvæmt 146. gr. laga nr. 19/1940 og 15. gr., 20. gr. og 2. mgr. 22. gr. laga nr. 70/1947, en skrifstofustjóranum eftir nefndri 146. gr. laga nr. 19/1940 ..........00.0.000.0. 00 Togaraskipstjóri sýknaður af ákæru um brot á fiskveiðalög- gjöfinni, með því að sök var ekki sönnuð ............... R var dæmd refsing fyrir morðtilraun samkvæmt 211. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940. Í öðru lagi hlaut hann refsingu sam- kvæmt 4. mgr. 220. gr. sömu laga og 6. sbr. 96. gr. lögreglu- samþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 fyrir að hleypa skoti 637 220 236 Efnisskrá. CXXKVII Bls. úr byssu á götu í Reykjavík, þar sem menn voru á ferli, en án þess að tjón hlytist af. Þá var honum í sama máli dæmd refsing samkvæmt lögum nr. 69/1936 og reglugerð nr. 105/1936 fyrir ólöglega handhöfn skotvopns. Loks hlaut hann refsingu samkvæmt 17. sbr. 37. gr. áfengislaga nr. 33/1935 fyrir áfengisneyzlu á veitingastöðum, sem ekki höfðu heimild til sölu áfengis ............20000000000.00.... 292 M dæmd refsing samkvæmt 203. gr. laga nr. 19/1940 fyrir kyn- ferðismök við 14 ára gamlan pilt ..........000000.000... 331 Manni dæmd refsing samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940 fyrir árás og líkamsáverka. Hann hlaut einnig refsingu fyrir ölvun á almannafæri samkvæmt 18. sbr. 38. gr. laga nr. 33/1935 og 3. og 7. sbr. 96. gr. reglugerðar nr. 2/1930 .... 376 J rak fasteignasölu, án þess að hann hefði til þess löggildingu samkvæmt lögum nr. 47/1938. Fyrir það hlaut hann refs- ingu samkvæmt 1. sbr. 11. gr. nefndra laga, en honum var talið til málsbóta, að hann hafði látið lögmenn annast samningsgerðir. J hélt viðskiptamannabók í sambandi við starfsemi sína og færði rangt í hana greiðslur til viðskipta- manns. Var honum dæmd refsing fyrir það samkvæmt 158. gr. laga nr. 19/1940 og 20. gr. laga um bókhald nr. 62/1938. Loks hlaut hann refsingu samkvæmt 247. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að draga sér fé í auðgunarskyni .......... 390 J ók ölvaður um götur Reykjavíkur með miklum hraða og að öðru leyti stórkostlega vítaverðum akstri. Rakst bifreið hans á vörubifreið, sem stóð mannlaus á götu. Leiddi það m. a. til þess, að farþegi í bifreið J slasaðist til bana, en annar farþegi hlaut mikil meiðsli. Var J dæmd refsing eftir 215. gr. og 219. gr. laga nr. 19/1940 og auk þess ýms- um ákvæðum áfengislaga nr. 33/1935, bifreiðalaga nr. 23/ 1941, umferðarlaga nr. 24/1941, reglugerðar nr. 72/1937 og lögreglusamþykktar Reykjavíkur nr. 2/1930 .............. 406 S bifreiðarstjóri flutti fólk á palli vörubifreiðar, og var K, eig- andi bifreiðarinnar, með í förinni. Einn farþeganna, J, féll út af pallinum og beið bana. Leitt var í ljós, að umbún- aður á pallinum fullnægði ekki ákvæðum 5. tl. 7. gr. reglu- gerðar nr. 7T2/1937. Var þeim S og K dæmd refsing af þeim sökum samkvæmt nefndri reglugerð og ákvæðum umferð- arlaga og bifreiðalaga. Hins vegar voru þeir sýknaðir af ákæru um manndráp af gáleysi, með því að slysið hlauzt eingöngu af gáleysi J, án þess að akstur bifreiðarinnar hefði þar nokkru um valdið, svo sannað væri ............ 461 E ók bifreið undir áhrifum áfengis. Var honum dæmd refsing eftir 24. sbr. 45. gr. áfengislaga nr. 58/1954, 1. mgr. 23. gr. sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 og 2. mgr. 4. gr. sor. 14. gr. umferðarlaga nr. 24/1941 ................0.... 485 CKKXVIT Efnisskra. Á, sem var ölvaður, réðst á B og kjálkabraut hann. Næsta dag, meðan enn var ekki vitað um afleiðingar árásarinnar, gekkst Á undir með dómssátt að ereiða 100 króna sekt fyrir brot á áfengislögum. Þessi dómssátt var kærð til Hæstaréttar, sem felldi hana úr gildi, með því að hún yrði að teljast fráleit ................0..02000. 0. F, bifreiðarstjóri, hafði leyft J, sem ekki hafði ökuréttindi, að aka bifreið sinni. Fyrir þetta var þeim F og J gert með dómssátt að greiða, hvoru um sig, kr. 200.00 í sekt. Dóms- sáttin var kærð til Hæstaréttar til ónýtingar, en Hæstirétt- ur synjaði um að fella hana úr gildi, með því að hún yrði ekki talin fjarstæð, enda skipti ekki máli, þó að þau F og J kynnu að hafa framið fleiri afbrot, sem stæðu í sam- bandi við brot þau, sem dómssáttin tók yfir ............ ie varð valdur að mannsbana með ógætilegum akstri. Var hon- um dæmd refsing eftir 215. gr. laga nr. 19/1940 svo og ákvæðum bifreiðalaga, umferðarlaga og lögreglusambykkt- ar Reykjavíkur ..........022.00.00 2000 Maður, sem ekki hafði iðnréttindi, var ákærður fyrir brot á iðnlöggjöf með ljósmyndastarfsemi. Hann var sýknaður, með því að ekki þótti sannað, að hann hefði rekið iðnað í merkingu iðnlaga ...................0.. 00. 605, Manni dæmd refsing samkvæmt húsaleigulögum fyrir að taka of háa húsaleigu ..............0.2..000. 000. 2. Ákvörðun refsingar. Hegningarauki dæmdur samkvæmt 78. gr. laga nr. 19/1940 .. Fjárhæð sektar ákveðin með hliðsjón af ákvæðum laga nr. 14/1948 20... 97, 99, 3. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög: a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar kr. O 3000.00. Varðhald 20 daga .......... — — 1500.00. — 10 bis. 521 610 22 244 — — — 500.00. — 3 97, 99 —- — —- T4000.00. —- 361, — — — 500.00. — 5 — — — '5000.00. 7 —— — — 10000.00. — 2 — — — 100000.00. -— 9 -—— — —- 20000.00. — 3 —- — — 600.00. — 4 — — —- 4000.00. —— 25 —-— — — 1000.00. —— 6 b. Varðhald dæmt ...............00 0. 83, 376, 1 3 þ Go So Co > 637 Efnisskrá. CKKKIRK Bls. c. Fangelsi dæmt .......... 22, 47, 59, 143, 159, 292, 331, 390, 4067 d. Upptaka eignar dæmd .. 188, 228, 232, 244, 292, 304, 361, 509, 637 e. Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga mr, 19/1940 ........00. 00 22, 143, 159, 292, 331, 390 Í. Svipting ökuleyfis ............0...0.0... 42, 406, 485, 487, 580 Svipting stýrimannsréttinda samkvæmt 85. gr. laga nr. 41/1930 og réttar til að öðlast skipstjóraréttindi samkvæmt 1. mgr. 78. gr. laga nr. 19/1940 ..........00.000 0... 83 h. Svipting réttar til að öðlast leyfi til að eiga eða hafa í vörzlum sínum skotvopn samkvæmt 1. mer. 78. gr. laga ea nr, 19/1940 ........... sr 292 i. Ómerking ummæla ..........2.0.2... 367, 540 j. Skilorðsbundnir dómar .......0.0000 0. 47, 53, 83, 159 Reikningsskil. ÁA. tókst á hendur að smíða innanbúnað í íbúð B. Samkvæmt reikningum þeim, sem A afhenti B, námu vinnulaun kr. T144.10. Síðar lét A dómkvadda menn meta verkið, og mátu þeir vinnu þá, er A hafði í té látið, kr. T357.64. Krafðist A þeirrar fjárhæðar í dómsmáli á hendur B. Gegn mótmæl- um B var matsfjárhæðin ekki lögð til grundvallar, heldur reikningsupphæðin, kr, TIA410 L.........0 0. 345 Réttarfarssektir og vítur, M, sem hafður var fyrir sök í rannsókn máls út af árekstri bifreiða, andmælti því, að vitnið S fengi að heitfesta fram- burð sinn. Úrskurður dómara féll á þá leið, að heitfesting skyldi fram fara. M kærði úrskurðinn til Hæstaréttar. Hæstiréttur ómerkti úrskurðinn vegna formgalla, en lét þess getið, að krafan um úrskurð hafi verið tilefnislaus og kæran til Hæstaréttar vítaverð ...........0...00.0002.. 11 Héraðsdómari synjaði varnaraðilja víxilmáls um frest með úr- skurði. Varnaraðilinn kærði úrskurðinn til Hæstaréttar, en þar var hann staðfestur. Sýnt þótti, að kæran væri í því einu skyni gerð að tefja málið. Fyrir þessa misnotkun á kæruheimildinni var varnaraðiljanum gert samkvæmt 3. tl. 1. mgr. 188. gr. laga nr. 85/1936 að greiða kr. 500.00 í sekt til ríkissjóðs ...........222.2.02.000 020 97, 99 Í dómi Hæstaréttar í einkamáli er þess getið, að málflytjendur aðilja hafi verið óþarflega harðorðir í garð gagnaðiljanna og beri að átelja það, en að ekki þyki næg ástæða til að ómerkja ummælin ..........2.220200.00 ser 41 Kærður var til Hæstaréttar úrskurður héraðsdóms, þar sem varnaraðilja víxilmáls var synjað um frest. Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn og vítti tilefnislausa kæru hans til Hæstaréttar ............2..02.02 000 550 CKL Efnisskrá. Bls. Meðferð einkamáls í héraði var að ýmsu leyti andstæð ákvæð- um laga nr. 85/1936. Vitti Hæstiréttur málsmeðferðina, en eigi þótti næg ástæða til ómerkingar ................ 572 Óhætfilegur dráttur einkamáls í héraði víttur Sakhætfi. A, 23 ára gamall, var ákærður fyrir líkamsárás og þjófnað. Geðveikralæknir rannsakaði geðheilbrigði og sakhæfi hans. Taldi hann A vanþroskaðan, án þess að um geðveiki væri að ræða, en vanþroskinn væri þó ekki á svo háu stigi, að hann geti talizt óábyrgur gerða sinna né dómgreindarlaus. Yrði hann því að teljast sakhæfur. Prófessor í sálarfræði rannsakaði A einnig. Kvað hann líklegt, að A „muni hafa 8—9 ára greindaraldur, eða greindartöluna 60— 70“. A var dæmd refsing .............020.0.0.0 00 143 R, 20 ára að aldri, framdi morðtilraun og fleiri afbrot. Geð- veikralæknir rannsakaði geðheilsu hans. Taldi hann R vit- grannan, en ekki fávita. Hann væri og hvorki geðveill né geðveikur, og yrði því að teljast sakhæfur. Læknaráð lýsti sig samþykkt þessari niðurstöðu. Dómstólar töldu R sak- hæfan og dæmdu honum refsingu ..............0.. 0000... 292 M var ákærður fyrir mök við 14 ára dreng. Geðveikralæknir lýsti andlegu ástandi hans þannig: „Hann er hvorki van- vita, geðveill né geðveikur, en hefur duldar homosexuellar hvatir, sem þó aðeins virðast koma fram, er hann neytir áfengis“. Var M því talinn sakhæfur og dæmd refsing .. 331 J ók bifreið um götur Reykjavíkur ölvaður og með stórkost- lega vítaverðum hætti, enda leiddi stórslys af akstri hans. Geðveikralæknir rannsakaði geðheilbrigði hans og taldi hann sakhæfan. Var honum dæmd refsing .............. 406 Saknæmi. Er A ók upp brekku, þar sem brekkubrúnin byrgði útsýn yfir veginn framundan, kom á móti honum bifreið, er B stýrði. Varð árekstur milli bifreiðanna. Báðir ökumennirnir voru taldir eiga sök, A með óhæfilega hröðum akstri eftir að- stæðum og B með því að veita bifreið A ekki athygli fyrr en um seinan og staðnæmast ekki á útskoti, er hann ók framhjá, rétt áður en árekstur varð. Var sök skipt milli A og B í skaðabótamáli ..............0..0..000 00. nn 25 Bifreiðarstjóri, er olli ökuslysi, talinn eiga sök á því með of hröðum akstri og aðgæzluleysi ..............000000....0.. 42 Kona leigði erlendum hermönnum herbergi í húsi sínu til einn- ar nætur í einu. Henni var kunnugt um, að þeir höfðu að jafnaði með sér stúlkur. Þrátt fyrir neitun hennar var talið, að hún hefði ekki getað gengið þess dulin, að laus- Efnisskrá. CXLI Bls. læti hefði átt sér stað í herberginu .................. 47, 53 Skipstjóri á fiskiskipi var talinn eiga sök á sjóslysi með gálaus- um stjórntökum og hirðuleysi um lokun lestaropa bátsins 83 P varð fyrir slysi við uppskipun, sem talið var stafa af van- gæzlu þeirra, sem stjórnuðu vinnunni. Var atvinnurekanda hans gert að greiða skaðabætur ........................ 88 Hlutafélögin X og Y höfðu með sér samstarf um innflutning og sölu á olíuvörum. Annaðist X innfiutninginn, en Y hafði á hendi meginsöluna innanlands. Framkvæmdastjóri og skrifstofustjóri félagsins X gáfu verðlagsstjóra rangar skýrslur um vörubirgðir félagsins, sem leiddi til þess, að varan var of hátt verðlögð. Sættu þeir refsingu fyrir brot á 146. gr. laga nr. 19/1940 og auk þess var framkvæmda- stjóranum refsað fyrir brot á ákvæðum verðlagslöggjafar. Framkvæmdastjóri félagsins Y var einnig ákærður fyrir brot á verðlagslöggjöfinni, en með því að varhugavert þótti að fullyrða, að honum hafi verið ljóst, að varan var of hátt verðlögð, var hann sýknaður af ákærunni .......... 244 Atvinnurekandinn A lét flytja verkafólk sitt á vinnustað á palli vörubifreiðar. Notaður var laus stigi til uppgöngu á bif- reiðina, og vantaði í hann eina rim. Er verkakonan B æti- aði að ganga upp stigann, rann hann til, en við það hras- aði B til jarðar og slasaðist. Var A gert að bera fébóta- ábyrgð vegna slyss þessa, þar sem nefndur umbúnaður var óhæfilegur, enda varð slysið ekki á neinn hátt rakið til óvarkárni af hálfu B .................0. 0000... 312 Skipið S kom til hjálpar skipinu D, sem var vélarvana á hafi úti í allhvössu veðri. Við tilraunir S til að koma dráttar- taug um borð í D varð árekstur milli skipanna, og sködd- uðust þau bæði. S dró D til hafnar og fékk dæmd björg- unarlaun úr hendi eigenda D. Hins vegar var eiganda S gert að greiða eiganda D bætur vegna tjóns af árekstrin- um, með því að skipstjórnarmenn S áttu alla sök á honum með rangri aðferð við björgunarstarfið, og varð eigandi S af sömu sökum að bera sjálfur eigið tjón sitt vegna árekstrarins ............2220000..0.r sn 397 Bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir mjög vítaverðan akstur, sem slys hlauzt af ............22000002. 0000 nn 406 J féll út af palli vörubifreiðar, sem var á ferð, og beið bana. Orsök slyssins var sú, að J sleppti taki á reipi, sem far- þegum var ætlað að halda sér í. Bifreiðarstjórinn og eig- andi bifreiðarinnar, sem var með í förinni, voru sýknaðir af ákæru um manndráp af gáleysi, þar sem ekki var sann- að, að akstur bifreiðarinnar hafi nokkru valdið um slysið. Hins vegar var þeim dæmd sekt fyrir ólöglegan umbúnað á palli bifreiðarinnar ..............2.0%.. 0000 en en 461 CXLI Efnisskrá. E lyfsali hafði sjálfur tollflokkað vöru, sem hann flutti inn, en tollyfirvöld síðan tekið athugasemdalaust við tollgreiðsl- um. Við endurskoðun kom fram, að tollflokkunin hafði í ýmsum tilfellum ekki verið rétt. E var dæmt að greiða við- bótartollgjöld, enda sýndu gögn málsins, að honum hlyti að hafa verið ljóst, að tollflokkun hans var ekki rétt .... Skipið F var bundið utan á skipið B í Reykjavíkurhöfn. Í æði- veðri slitnaði festi F. Slóst F þá utan í B og olli spjöllum á því. Talið var, að forráðamenn F hefðu ekki gengið nógu tryggilega frá festingu skipsins, og var því eiganda F dæmt að greiða eiganda B fébætur ...................... Á. ætlaði að hlaupa yfir Bankastræti í Reykjavík, utan gang- brauta og milli bifreiða, sem þar stóðu kyrrar. Varð hann þá fyrir bifreið B, sem þar var á ferð, og hlaut nokkur meiðsli. A var talinn eiga meginsök á slysinu, en með því að ekki var í ljós leitt, að B hefði ekki getað afstýrt slys- inu að einhverju leyti, ef hann hefði sýnt fulla aðsæzlu, þá var honum dæmt með hliðsjón af 1. mer. 34. gr. laga nr. 23/1941 að bæta A 'S hluta tjóns hans .............. Bifreiðarstjóri ók í myrkri aftan á mann, sem var á ferð á undan honum á ljóslausu reiðhjóli, og beið sá maður bana. Var maður þessi talinn hafa sýnt mikið gáleysi með hví að aka á ljóslausu reiðhjóli, en bifreiðarstjórinn átti einnig sök á slysinu með of hröðum akstri og aðgæzluskorti. Var honum því dæmd refsing ............0..200 0000... Er A ók að kvöldi til undir kolakranann við Reykjavíkurhöfn, féllu kol úr greip kranans á bíl hans og ollu spjöllum á honum. Talið var, að A hefði ekki sýnt næga aðgæziu, er hann ók undir kranann, en að einnig hafi skort nógu glöggar viðvaranir af hálfu forráðamanna kranans. Var tióninu skipt til helminga milli aðilja .................... Bifreið, sem A var í, hafði numið staðar á þjóðvegi. A fór út úr bifreiðinni og ætlaði að hlaupa yfir veginn, en í sama mund bar þar að bifreið B, sem ekið hafði á eftir bifreið Á. Rakst bifreið B á A og lemstraði hann svo, að hann beið bana af. Hvorugur þeirra A eða B var talinn hafa sýnt næga varúð. Í dánarbótamáli var sök skipt til helminga .. Samaðild. H höfðaði mál gegn hlutafélagi og krafðist þess m. a, að ógild yrði dæmd afhending félagsins á hlutabréfum til ýmissa hluthafa. Með því að H hafði ekki veitt hluthöfunum kost á að gæta hagsmuna sinna í málinu, var því vísað frá héraðsdómi ............20.02 000. Bls. 501 523 561 580 616 700 Efnisskrá. CKLIII Bls. Sameign. J og Ó voru sameigendur að býli einu. Hinn 19. apríl 1951 leigðu Þeir bræðrunum G og K býlið til 5 ára, en tekið er fram Í leigusamningi, að bræðurnir skuli eiga rétt til að kaupa býlið fyrir kr. 66.000.00, ef þeir neyti réttar þessa innan 6 mánaða frá dagsetningu samningsins. Síðar, en áður en 6 mánaða fresturinn var liðinn, gaf J þeim G og K skrif- lega yfirlýsingu um, að kaupréitur þeirra á býlinu skyldi haldast út leigutímabilið og að nægilegt væri, að þeir greiddu kr. 20.000.00 við útgáfu afsals, en gæfu út skuldabréf fyrir afgangi kaupverðsins, er greiðast skyldi á 10 árum. Þessi yfirlýsing J var ekki talin að neinu leyti bindandi fyrir Ó, sem ekki hafði staðið að henni né samþykkt hana ...... 443 G og S voru sameigendur að íbúðarhúsi. Í húsinu voru tvær íbúðir, hvor á sinni hæð. Bjó G í annarri íbúðinni, en S í hinni, og auk þess höfðu þeir, hvor um sig, afnot hús- rýmis í risi hússins og kjallara. S krafðist þess af upp- boðshaldara, að húseignin yrði seld á opinberu uppboði til að slíta sameigninni, en því var andmælt af G. Úrslit urðu þau bæði í héraði og í Hæstarétti, að synjað var um útgáfu uppboðsauglýsingar, með því að S hefði eigi sannað með matsgerð eða á annan hátt, að húseigninni yrði eigi skipt á viðunandi hátt með húseigendum ...... 572 A tók á leigu af B frystihús ásamt úmsum munum, þar á meðal gömlum vörubíl. Meðan á leigutíma stóð, lét A smiða bindivél á sinn kostnað og notaði til þess ýmsa hluti úr bílnum, meðal annars vél, steypi og grind. Að leigutíma loknum taldi A sig eiga bindivélina og krafðist þess, að hún yrði afhent honum með innsetningargerð, en því mótmæiti B. Fógeti synjaði um framkvæmd innsetn- ingargerðar á þeim grundvelli, að líkur væru til, að bindi- vélin væri sameign þeirra A og B. Hæstiréttur taldi hins vegar, að eignarrétturinn mundi vera óskiptur hjá öðr- um hvorum þeirra, en þar sem ekki var í ljós leitt verð- mæti þeirra hluta, sem B lagði til smíðar á vélinni, þá brysti gögn til að dæma, hvor aðilja væri eigandi hennar. Var því synjað um framkvæmd innsetningargerðar .... 620 Samningar. Sbr. grunnleiga, húsaleiga, kaup og sala, skaðabætur, stéttarfélög, vinnusamningar. A seldi B íbúð, sem var í smíðum. Ekki var gerður skrifleg- ur kaupsamningur. Aðilja greindi síðar á um, hvort ó- tengdur miðstöðvarketill svo og þakskífa og lögn henn- ar hafi fylgt með í kaupunum. A leiddi eigi sönnur að því, að sérstaklega hafi verið samið um andvirði á verð- mætum þessum. Þar sem hann einnig hafði sýnt mikið CXLIV Efnisskrá. tómlæti um að krefjast greiðslu fyrir þau, var B sýknaður af kröfum hans ...........0.000.0.0e eens sn Í kjarasamningum togaraeigenda og sjómanna var ákveðið, að hásetum bæri sérstök þóknun af lifur „úr öllum fiski, sem veiðist á skipið og innbyrtur er“. Deila reis um það, hvort ákvæði þetta tæki til fisks, sem veiðzt hafði á skipið, en varpað var fyrir borð aftur. Talið var, að skýra bæri orða- lag samningsins svo, að það næði einnig til slíks fisks .. Ákvæði um forleigurétt í húsaleigusamningi skýrt .......... J og Ó, sameigendur að býlinu X, skuldbundu sig með samn- ingi 19. apríl 1951 til að selja bræðrunum G og K býlið fyrir tiltekið verð, ef þeir neyttu kaupréttarins innan 6 mánaða. G og K tilkynntu þeim J og Ó með stefnuvottum hinn 19. október 1951, að þeir mundu neyta kaupréttarins. Var sú tilkynning talin hafa komið fram í tæka tíð. En þar sem þeir G og K buðu eigi fram lögmæta greiðslu kaupverðs innan hæfilegs frests frá birtingu tilkynningar- innar, voru þeir taldir hafa fyrirgert kaupréttinum Í sama máli kom fram, að annar sameigendanna, J, hafði með samningi við þá G og K framlengt frest þann, er þeim var veittur til að neyta kaupréttarins. Þar sem Ó hafði ekki staðið að þessum samningi, var gerningurinn ekki talinn skuldbindandi fyrir hann .........020000 00. ...00... Vegna skilnaðar hjónanna G og S var bú þeirra tekið til opin- Tíu berra skipta, og fór uppskrift fram hinn 9. október 1950. Meðan á skiptunum stóð, sömdu þau með sér, að skiptin skyldi miða við annan og fyrri tíma en þann, er skilnað- ur varð. Var samningur þessi lagður til grundvallar við skiptin ........0000000n0 nes menn tókust á hendur með ábyrgðarskjali að greiða póst- sjóði tiltekna fjárhæð, ef M póstafgreiðslumaður stæði ekki í skilum við sjóðinn. Er vanskil voru orðin af hálfu M, krafði póstsjóður ábyrgðarmennina um greiðslu, en þeir kröfðust sýknu af þeim sökum, að fyrirsvarsmönnum póst- sjóðs hefði verið kunnugt um fjárþrot M, er þeir tóku við ábyrgðarskjalinu. Þegar af þeirri ástæðu, að staðhæfing þessi var ósönnuð, var sýknukröfunni hrundið. Skýra varð óljóst orðalag ábyrgðarskjalsins um það, hvort ábyrgðin væri in soliðum eða pro rata .......000000000 00... Samvinnufélög. Sbr. byggingarsamvinnufélög. Sambandi íslenzkra samvinnufélaga (S) var árið 1954 gert að greiða útsvar til Reykjavíkurbæjar fyrir útsvarsárið 1953 kr. 1.200.000.00. Var útsvarið sundurliðað þannig: Tekju- útsvar af arði af skiptum utanfélagsmanna kr. 30.170.00, veltuútsvar af sömu viðskiptum kr. 966.382.00, eignarútsvar Bls. 134 - 443 443 at1 65l Efnisskrá. CXLV Bis. kr. 200.440.00 og hækkun kr. 2.008.00. S taldi útsvarsálagn- ingu þessa ólöglega og synjaði greiðslu. Þar sem S var samvinnusamband samkvæmt VI. kafla laga nr. 46/1937, giltu um útsvarsskyldu þess ákvæði 2. tl. íí 6. gr. útsvars- laga nr. 66/1945, en samkvæmt því bar S að greiða útsvar af „arði síðasta útsvarsárs, sem leiðir af skiptum við utan- félagsmenn, eftir sömu reglum og kaupmenn sama staðar“ Ákvæði þetta var skýrt þannig, að þar sem kaupmenn í Reykjavík bera veltuútsvar, þá beri einnig að leggja veltu- útsvar á S á skipti þess við utanfélagsmenn auk tekju- útsvars á arð af þeim skiptum. Hins vegar megi hvorki beint né óbeint leggja útsvar á eign S né skipti þess við félagsmenn. Megi tekju- og veltuútsvar því ekki fara fram úr hreinum arði S af skiptum þess við utanfélagsmenn. Nú kom fram í málinu, að arður S árið 1953 af skiptum við utanfélagsmenn hafði numið kr. 327.243.69. Samkvæmt því var veltuútsvarið ekki ákveðið innan réttra marka, og álagning eignarútsvars hafði enga stoð í lögum. S hafði hins vegar greitt tekjuútsvarið. Var því synjað um fram- kvæmd lögtaks fyrir eftirstöðvum útsvarsins ............ 658 Sáttir. Sjá og dómssáttir. Sátta var eigi leitað í gagnsök í skuldamáli. Leiddi það ásamt fleiri göllum á málsmeðferð til ómerkingar héraðsdóms .. 575 Ekki varð séð, að sátta hefði verið leitað um tiltekna kröfu í skuldamáli. Var héraðsdómur ómerktur vegna þessa og annarra galla á meðferð málsins ...........0..0.0.000.0... 626 Sératkvæði. Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í útsvarsmáli .. 19 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði varðandi með- ferð opinbers máls ..........00..000 00... áð Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði um upptöku eignar Í opinberu Máli ........0000000 0... 244 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í meiðyrðamáli 367 Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í húsaleigumáli 413 í Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli um brot gegn bifreiðalögum .........0.0000000 nn 461 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í skaðabótamáli vegna bifreiðaslyss ...........02.00.000. 0 ö6i Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði um ómerkingu dóms í opinberu máli, en síðan atkvæði um efni málsins samkvæmt 47. gr. laga nr. 112/1985 ........000...0... 605, 610 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli um heimtu lóðargjalds samkvæmt grunnleigusamningi .............. 691 CKLVI Efnisskrá. Bis. Siðferðisbrot. Sjá skírlífisbrot. Siglingadómur. Siglingadómur dæmir í opinberu refsimáli út af ákæru um brot á ákvæðum siglingalaga og 215. gr. laga nr. 19/1940 ...... 83 Siglingar. Sbr. árekstur skipa, björgun. Skipstjóri á fiskibáti, sem með rangri skipstjórn og hirðuleysi um lokun lestaropa á bátnum varð valdur að sjóslysi með beim afleiðingum, að tveir menn fórust, talinn sekur við 261. gr. siglingalaga nr. 56/1914 og 215. gr. laga nr. 19/1940. Þá var hann og talinn hafa brotið gegn ákvæðum 14. gr. tilsk. nr. 43/1922 með því að hafa ekki næga tölu björgunar- belta á bátnum. Var honum dæmt varðhald tvo mánuði, skilorðsbundið ..................00...0.00200 00 83 Sjó- og verzlunardómur. Mál til heimtu aflahlutar háseta .............00..0.0 3 Mál gegn hlutafélagi, sem rak loftferðastarfsemi, til ógildingar á ákvörðun aðalfundar o. fl ........00.0.0.0.0...0000 0. 32 Mál gegn útgerðarmanni til heimtu hásetakaups ............ 151 Mál gegn kaupmanni til heimtu verzlunarumboðslauna ........ 224 Mál til greiðslu bjarglauna .............000...0 0. 334 Mál til heimtu eftirstöðva hásetahlutar „................. 337, 383 Mál til heimtu skipstjóralauna ............0.000.. 00. 386 Mál um bjarglaun og bætur vegna árekstrar skipa ............ 397 Mál til heimíu skaðabóta vegna árekstrar skipa ........ 523, 586 Mál út af dráttaraðstoð skips .........0.0000000 00. 643 Mál til heimtu viðgerðarkostnaðar á skipi .................... 648 Mál til riftunar á lausafjárkaupum ...........00..0000. 665 Mál á hendur skipaútgerð til heimtu dánarbóta .............. 105 Sjóveð. Sjóveð dæmt til tryggingar greiðslu á eftirstöðvum hásetahlutar 383 Sjóveð dæmt til tryggingar greiðslu á skipstjóralaunum ...... 386 Sjóveðréttur dæradur til tryggingar greiðslu björgunarlauna .. 397 Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar greiðslu skaðabóta vegna árekstrar skipa ..............220..00000 00 397 Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar greiðslu skaðabóta vegna spjalla, er skip hafði valdið .............0....0.0.0.00000..... 523 Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar greiðslu á þóknun fyrir dráttaraðstoð ..........2.2.0.0002. 00 643 Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi o. fl. Árið 1946 byggði byggingafélagið S viðbót við íbúðarhús H sam- Efnisskrá. CXLVIT Bls. kvæmt samningi við hann. Árið 1951 höfðaði S mál á hend- ur Htil greiðslu eftirstöðva byggingarkostnaðarins. H kom þá fram með gagnkröfu til skuldajafnaðar vegna galla, sem fram höfðu komið á smíðinu. Var Þbótakrafa þessi ákveðin með mati dómkvaddra manna, og nam hún ásamt matskostnaði hærri fjárhæð en stefnukrafa S. Þrátt fyrir mótmæli S taldist sannað, að það bæri ábyrgð á gallanum. Var H því sýknaður af kröfum S ........00.000000 00 202 ÁA keypti bílhreyfil af B hinn 15. febrúar 1951. Með bréfi, dags. 20. febr. 1952, krafðist A skaðabóta úr hendi B vegna stór- galla á bílhreyflinum, og hinn 9. apríl 1952 mátu tveir dóm- kvaddir menn kostnað af viðgerð á hreyflinum samkvæmt beiðni A. A höfðaði síðan mál gegn B með stefnu 26. maí 1953 og krafðist skaðabóta. B neitaði því, að gallar þeir, sem Í matsgerð greindi, hefðu verið á hreyflinum, þegar sala fór fram, að undantekinni sprungu á hreyfilsblökk, sem hann hefði skýrt A frá, þegar kaup gerðust. Gegn neit- un B tókst A ekki að sanna, að hann hefði skýrt B frá, áður en ár var liðið frá kaupum, að hann hyggðist neyta réttar síns vegna galla á hreyflinum. Ekki var heldur sann- að, að B hefði vísvitandi blekkt A við kaupin, enda þótt skoðunargerð um 14 mánuðum síðar leiddi í ljós galla á hreyflinum. Var krafa A því niður fallin samkvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922, og B sýknaður af henni ................ 204 Árið 1946 brann hluti af húsi M í Reykjavík. Húsið var þá vá- tryggt hjá tryggingarfélaginu Á samkvæmt samningi þess við Reykjavíkurbæ, sbr. lög nr. 1/1924 og nr. 87/1947. Í vá- tryggingarskilmálunum var ákveðið, að fari andvirði vá- tryggðra eigna fram úr vátryggingarfjárhæðinni, þá verði aðeins bætt hlutfallslega. Hús M var samkvæmt brunabóta- mati vátryggt fyrir kr. 53.600.00, en samkvæmt mati, sem tryggingarfélagið A lét framkvæma eftir að bruni varð, var sannvirði hússins metið kr. 95.700.00. Brunatjónið var met- ið kr. 28.600.00, en samkvæmt áðurgreindu ákvæði vátrygg- ingarskilmála um hlutfallslega greiðslu fékk M einungis kr. 16.018.39 í brunabætur frá A. M höfðaði þá mál á hendur Reykjavíkurbæ (R) til greiðslu á mismun síðastnefndra fjárhæða, þ. e. kr. 12.581.61. Reisti hann kröfu þessa m. a. á því, að R hefði borið að hafa hús í Reykjavík í fullri tryggingu eftir sannvirði þeirra, og bæri hann ábyrgð á þeirri vanrækslu forráðamanna bæjarins, að svo hafi ekki verið gert. R beri einnig ábyrgð á því, að hús M hafi verið metið óhæfilega lágt til brunabóta. Talið var, að R hefði um framkvæmd brunatrygginga einungis farið eftir fyrir- mælum laga, sem þar um giltu, og var bærinn því sýkn- aður af kröfu M ..............002.000. sn 310 CXLVIII Efnisskrá. Skaðabótakröfur vegna vanefnda á samningi voru hafðar uppi í héraði, en ekki teknar til greina, Fyrir Hæstarétti komu kröfur þessar ekki til álita, þar sem máli var ekki áfrýjað að því leyti ...........2.00000002 0000 348, Viðgerðarverkstæði framkvæmdi viðgerð og málningu á bifreið A. Með því að verkið var gallað, var eigendum verkstæðis- ins dæmt að greiða A bætur fyrir afnotamissi bifreiðarinn- ar þann tíma, sem ætla mætti að færi til þess að bæta úr göllunum ..............000 0000 Verzlunin F keypti járnvörur af verzlunarfyrirtækinu M. F taldi Vörurnar gallaðar og höfðaði mál gegn M til riftunar á kaup- unum og greiðslu skaðabóta fyrir misstan söluhagnað. Rift- unarkrafan var ekki tekin til greina, og þá ekki heldur skaðabótakrafan, en hins vegar var M dæmt að þola nokk- urn afslátt af kaupverði vegna gallanna ................ G tók verzlunarhúsnæði á leigu af H til 5 ára. Eftir 8 mánuði fluttist G burt úr húsnæðinu. Voru H dæmdar efndabætur úr hendi G, sem miðaðar voru við leigugreiðslur samkvæmt samningi aðilja út leigutímann að frá dregnum þeim tekj- um, sem H hafði af húsnæðinu eftir brottflutning G til loka leigutímans .............0...00 0. vn b) Utan samninga. Manni, sem gerzt hafði sekur um fjársvik, dæmt að greiða skaðabætur .........0...0020000. 00. 0nn es A ók bifreið upp brekku, þar sem brekkubrúnin byrgði veginn framundan. Kom þá á móti honum bifreið, er B stýrði. Varð harður árekstur milli bifreiðanna, og skemmdust þær báðar, en þó einkum bifreið A. Talið var, að báðir bifreiðar- stjórarnir ættu sök á árekstrinum, A með óhæfilega hröð. um akstri eftir aðstæðum og B með aðgæzluleysi, m. a. um að aka fram hjá útskoti skammt frá árekstrarstaðnum. Í skaðabótamáli A gegn B voru þeir látnir bera ábyrgð á tjóninu að hálfu hvor. Samkvæmt því var B dæmt að bæta A hálft tjón hans að frádregnu hálfu tjóni á bifreið B .... P vann að uppskipun á timbri hjá atvinnurekandanum S. Varð hann þá fyrir því slysi að falla út af palli vörubifreiðar og fótbrotna, S hlutaðist ekki til um, að rannsókn færi fram út af slysinu, en samkvæmt skýrslu verkstjóra hans gerðist slysið með þeim hætti, að timbur, sem fara átti á bílinn, slóst í P og felldi hann af pailinum. Samkvæmt því var S talinn bera fébótaábyrgð á slysinu og gert að greiða P læknis- kostnað, þjáningabætur og örorkubætur, að frádregnum bót- um, er P hafði hlotið frá Tryggingastofnun ríkisins ...... A veittist að fyrra bragði og að ósekju að G og barði hann hnefahögg í höfuðið. Meðan G lá í roti, tók A peninga af Bls. 528 25 38 Efnisskrá. CXLIX honum og sló eign sinni á. G hlaut mikinn áverka af högg- inu, m. a. varanlega vefræna heilaskemmd. Í opinberu máli var A dæmt að greiða G bætur vegna áverkans, þ. e. vinnu- tjón í 3 ár og 3 mánuði, en örorka G hafði aðeins verið metin um þann tíma. Þá var Á og dæmt að greiða G bæt- ur vegna peningaþjófnaðarins .........0000000.. 00.00.0000. J hitti T á götu í Reykjavík að næturlagi, veittist að honum og barði hann til jarðar. Hlaut T nokkra áverka. Í opinberu máli gegn J var hann dæmdur til að greiða T skaðabætur vegna vinnutjóns og svo fyrir þjáningar og óþægindi .... A átti húslóð í Hafnarfirði. Á næstu lóð fyrir vestan húslóð þessa reisti Hafnarfjarðarbær viðbyggingu við barnaskóla- hús með gluggum á austurgafli. Viðbyggingin var nær lóð A en heimilt var samkvæmt byggingarsamþykkt, og hæð hennar meiri en skipulagslög leyfðu. Var Hafnarfjarðarbæ dæmt að greiða A bætur fyrir tjón, sem brot á nefndum ákvæðum höfðu í för með sér .......2.020000 0... Póst. og símamálastjórnin hafði synjað fjórum mönnum um að skrá orðið „útvarpsvirkjameistari“ við nöfn þeirra Í nafna- skrá talsímanotenda í símaskránni. Höfðuðu þeir mál gegn Póst- og símamálastjórninni og fengu hana dæmda til að skrá nefnt starfsheiti við nöfn þeirra. Þá kröfðust þeir og skaðabóta vegna atvinnutjóns, er þeir töldu sig hafa beðið af því, að starfsheitið var ekki skráð við nöfn þeirra, en þeirri kröfu var hrundið, með því að ekki voru leiddar sönn- ur að tjóni .........002.00n rn sess Í meiðyrðamáli hafði sækjandi uppi skaðabótakröfu vegna álits- spjalla, er hann taldi ummælin hafa bakað sér. Með því að engin rök voru leidd að fjárhagstjóni, var kröfunni hrundið .........02.000 nn 367, A, atvinnurekandi, flutti verkafólk sitt á palli vörubifreiðar á vinnustað. B, verkakona, hrasaði úr stiga, sem notaður var til uppgöngu á pallinn, og hlaut meiðsli af. Talið var, að stiginn og aðstaða við uppgöngu á bifreiðina hafi verið óhætfileg. Var A dæmt að greiða B skaðabætur vegna ör- orku, þjáninga, lýta og röskunar á högum og svo Vegna lækniskostnaðar, að frádreginni fjárhæð, er B hafði hlotið frá Tryggingastofnun ríkisins .......0..00000...0. 0... 000... A réðst á B og barði hann til jarðar. Hlaut B nokkur líkams- meiðsli. Í opinberu máli var A dæmt að greiða B skaðabæt- ur vegna atvinnutjóns og þjáninga ........0000.000....... J eyddi úr sjálfs sín hendi fé, sem hann varðveitti fyrir B. Var J dæmd refsing fyrir fjárdrátt og gert að greiða B skaða- bætur ........0.0 ess Skipið D var vélarvana á hafi úti, er togarinn S kom því til hjálpar. S var siglt upp í vindinn meðfram stefni D, og um Bls. 143 316 321 540 312 390 CL Efnisskrá. Bls. leið köstuðu skipverjar S línu yfir í D. Var línan fest í kað- al, en kaðallinn aftur í togvír. Er skipverjar D voru að draga inn kaðalinn, sem þeir urðu að gera með handafli, jók S hraða sinn til að koma í veg fyrir, að skipunum slægi saman. Misstu skipverjar D þá kaðalinn úr höndum sér, en við það lenti togvírinn í skrúfu S. Skipverjar S reyndu að losa vírinn með því að toga í hann með skipsvindunni, en það mistókst, og hlutust af þessu stórfelldar skemmdir á togvindu, skrúfu og skrúfuðxli S (Tjón 1). Var þá höggvið á vírinn, en 5 faðmar voru eftir fastir í skrúfunni. Eftir betta tókst S slysalaust að koma dráttarvír yfir í D með sömu aðferð og áður. Var virnum lásað í akkerisfesti, sem fest var um undirstöðu togvindu D. Eftir að dráttur hófst, hrökk akkerisfestin upp af undirstöðunni og braut togvindu D (Tjón 11). Var dráttartauginni þá fest með öðrum hætti. Nokkru síðar slitnaði akkerisfestin, sem dráttartaugin var fest við, Rofnaði þá samband milli skipanna. S kom þá enn Íestum á milli með sömu aðferð og í Íyrri skiptin, en sigldi þá svo nærri D, að skipin slógust saman. Hlaut D við það allmikil spjöll (Tjón III). S dró síðan D til hafnar og fékk sér dæmd björgunarlaun. Í sama máli krafðist S og vá- tryggjandi S skaðabóta úr hendi D vegna tjóns I, skemmda á togvindu, skrúfu og skrúfuðxli, að fjárhæð kr. 173.069.58. Með því að aðferð sú, sem S notaði til að koma dráttartaug- um á milli skipanna, var talin mjög óvarleg, þar sem S hafði nothæfa línubyssu, þá var S eitt talið eiga sök á tjóni þessu, og D sýknað af skaðabótakröfunni. D gagnstefndi í málinu og krafðist skaðabóta úr hendi S vegna skemmda á togvind- unni (Tjón IT), að fjárhæð kr. 58.013.66, svo og vegna spjalla af völdum árekstrarins (Tjón III), að fjárhæð kr. 15.043.84. Tjónið á togvindunni var talið stafa af óvarlegri festingu akkeriskeðjunnar, sem stjórnarmenn D ættu sök á. Var S sýknað af þeirri kröfu. Hins vegar var S talið eiga sök á árekstrinum og gert að greiða D Þótakröfu þess af þeim sökum, kr.'15.043.84 ...........0.0.00 00. 397 T trésmíðameistari, 68 ára að aldri, féll af þaki húss, er hann vann við, og hlaut meiðsli, er leiddu til bana hans. E, ekkja T, 62 ára, og S, sonur T, 19 ára, kröfðust dánarbóta úr hendi byggingarfélagsins B, er T vann hjá, og verkstjóra félags- ins, K. Talið var, að öryggisútbúnaði við starf T hefði verið áfátt, en hann einnig sýnt nokkra óvarkárni. Var B og K dæmt in soliðum að greiða þeim E og S 46 hluta tjóns þeirra vegna fráfalls T. E voru dæmdar kr. 34.400.00, eftir að frá höfðu verið dregnar bætur til hennar frá Tryggingastofnun ríkisins, og auk þess voru henni dæmdar bætur vegna út- fararkostnaðar T. S, sem stundaði háskólanám með styrk Efnisskrá. frá föður sínum, voru dæmdar kr. 12.000.00 .......0.0..... Skipið B lá bundið við bryggju Í Reykjavík. Skipið F var bund- ið utan á B, þannig að festar úr F voru bundnar í B. Í æði- veðri slitnaði ein festin, og slógust skipin þá saman. Varð B fyrir allmiklum spjöllum. Þar sem forráðamenn F höfðu lagt því utan á B og ekki var talið sennilegt, að spjöll hefðu orðið, ef festi F hefði verið nægilega traust, var TF gert að bæta skaðann ..............2..02.0.... ene Er A ók bifreið eftir götu í Reykjavík, hljóp B í veg fyrir hana. Rakst bifreiðin á B og meiddi hann. B átti aðalsök á slys- inu, en ekki þótti í ljós leitt, að A hefði sýnt fulla aðgæzlu. Var A því gert með skírskotun til 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941 að bæta B ' tjóns hans ..........0000000 000. A var viðtakandi farms úr skipinu X, og fékk hann B til að annast uppskipun. Uppskipunarbátur B olli skemmdum á X með árekstri. Eigandi K krafðist skaðabóta, aðallega af A, en til vara af B. Með því að A átti samkvæmt farm- samningi að annast affermingu X, var honum dæmt að greiða bætur ................0...... sess Mál til heimtu skaðabóta vegna ágangs búfjár af afrétti ómerkt í Hæstarétti vegna vanreifunar ...........000000 0000... A ók bifreið fram með kolakrana á hafnarbakka Reykjavíkur. Féllu þá kol úr greip kranans á bifreiðina og ollu spjöllum á henni. Á krafðist þess, að B, eigandi kranans, og Reykja- vikurhöfn yrðu dæmd in solidum til að greiða skaðabætur. Talið var, að þó að Reykjavíkurhöfn væri eigandi lóðar þeirrar, er kraninn stóð á, bæri hún ekki ábyrgð á tjóninu, enda hefði hún mátt treysta því, að B hefði öryggisútbúnað í lagi. Hins vegar var B ekki talinn hafa gert nægar var- úðarráðstafanir og því talinn bótaskyldur. En með því að A hafði ekki sýnt fulla aðgæzlu, voru honum aðeins dæmd- ar hálfar bætur úr hendi B .............2200.0 0... ene... Bifreið nam staðar á þjóðvegi á hægri vegarbrún, miðað við ökustefnu hennar, gegnt hliði á heimreið að bæ einum. A fór út úr bifreiðinni hægra megin og hljóp við fót fram fyrir hana og á ská yfir veginn í áttina að hliðinu. Í sömu andrá ók þar framhjá önnur bifreið. Rakst sú bifreið á A, sem hlaut meiðsli, er leiddu til dauða hans. Bæði A og ökumaður bifreiðarinnar voru taldir eiga jafna sök á slysinu með að- gæzluleysi. A var 51 árs að aldri og lét eftir sig ekkju, S, 47 ára, og dóttur, H, 7 ára. Dánarbætur S til handa voru metn- ar kr. 120.000.00, en frá þeirri fjárhæð voru dregnar bætur, er hún hafði hlotið frá Tryggingastofnun ríkisins. Bætur til handa H voru ákveðnar kr. 25.000.00. Var eiganda bif- reiðarinnar dæmt að greiða þeim S og H hálfar dánarbætur. Einnig var honum gert að greiða S hálfan útfararkostnað A CL! Bls. 523 561 616 700 CLII Efnisskrá. Bls. A fórst, er sprenging varð í olíuskipinu Þyrli. Skipaútgerð ríkis- ins (S) bar að fullu ábyrgð á slysinu. A var 48 ára og lét eftir sig ekkju, E, 45 ára. Dánarbætur til handa E voru metnar kr. 120.000.00, en frá þeirri fjárhæð voru dregnar 9000 kr., sem E hafði fengið frá Tryggingastofnun ríkisins. S hafði þegar greitt E kr. 100.000.00, og var henni gert að greiða E eftirstöðvarnar, kr. 11.000.00 ........00..0000..... 705 . Skattar. a) Útsvör til bæjar- og sveitarfélaga. H/f N var skrásett á Akureyri, og þar var stjórnarstöð þess og fyrirsvar. Árin 1950 og 1951 rak N atvinnu bæði á Akureyri og Siglufirði, og árið 1952 var félaginu gert að greiða útsvar í báðum kaupstöðunum. N neitaði að greiða útsvar á Siglu- firði. Í lögtaksmáli kom bað fram, að aðalatvinnurekstur N, sem var sildarsöltun, fór fram á Siglufirði, þar átti N fast- eignir og hafði fastan starfsmann árið um kring. Talið var, að samkvæmt lögum nr. 59/1947 um breytingu á 8. gr. út- svarslaga nr. 66/1945 hafi álagning útsvars á N á Siglu- firði verið lögleg, og var framkvæmd lögtaks því heimiluð 16 G, sem heimili hafði átt á Húsatóftum í Árnessýslu, fór til Reykjavíkur í októberbyrjun 1952 og réðst þar aðstoðar- kennari við skóla. Gegndi hann því starfi til maíloka 1953, en hvarf þá aftur austur að Húsatóftum. G var skráður á manntal í Reykjavík haustið 1952, en þess getið, að lög- heimili hans væri á Húsatóftum. Í lögtaksmáli til heimtu útsvars, sem lagt var á G Í Reykjavík 1953, var hann talinn hafa öðlazt heimilisfang þar með nefndri dvöl sinni þar veturinn 1952— 1953. Var framkvæmd lögtaks því heimiluð 19 Árið 1951 hafði Olíuverzlun Íslands h/f (0) á leigu olíugeymi, sem Síldarverksmiðjur ríkisins (S) áttu á Raufarhöfn. O hafði heimilisfang og var skrásett í Reykjavík. Árið 1952 lagði Raufarhafnarhreppur (R) útsvar á O, sem það neit- aði að greiða. Í lögtaksmáli til heimtu útsvarsins var leitt í ljós, að O flutti olíu í geyminn og bar áhættu af henni þar, en S annaðist sölu olíunnar gegn þóknun, sem miðaðist við magn seldrar vöru. O ákvað útsöluverð olíunnar, en S bar ábyrgð á heimtu andvirðis seldrar olíu. Talið var, að O hefði samkvæmt þessu ekki heimilisfasta atvinnustofnun á Rauf- arhöfn, heldur seldi þar aðeins vörur með milligöngu S sem umboðssala. Var því synjað um framkvæmd lögtaks 496 Árið 1953 var J, sem heimilisfastur var í Kópavogshreppi, gert að greiða útsvar í Reykjavík, en hann synjaði greiðslu. Í lögtaksmáli var leitt í ljós, að J rak verzlun í Reykjavík árin 1952 og 1953, sem þar var skrásett á firmaskrá. Verzl- unin var talin heimilisföst atvinnustofnun í Reykjavík, og Efnisskrá. CLIII Bls. rekstur hennar því útsvarsskyldur þar samkvæmt 8. gr. laga nr. 66/1945. Var framkvæmd lögtaks því heimiluð .... 622 Árið 1954 var Sambandi íslenzkra samvinnufélaga (S) gert að greiða útsvar til Reykjavíkurbæjar fyrir útsvarsárið 1953, kr. 1.200.000.00. Var útsvarið sundurliðað þannig: Tekjuút- svar af arði af skiptum utanfélagsmanna kr. 30.170.00, veltu- útsvar af sömu viðskiptum kr. 966.382.00, eignarútsvar kr. 200.440.00 og hækkun kr. 2008.00. S taldi útsvarsálagningu þessa ólöglega og synjaði greiðslu. Þar sem S var samvinnu- samband samkvæmt lögum nr. 46/1937, giltu um útsvars- skyldu þess ákvæði 2. tl. II 6. gr. laga nr. 66/1945. Sam- kvæmt því bar S að greiða útsvar af „arði síðasta útsvars- árs, sem leiðir af skiptum við utanfélagsmenn, eftir sömu reglum og kaupmenn sama staðar“. Samkvæmt þessu var tekjuútsvar af arði af skiptum utanfélagsmanna talið rétti- lega á lagt. Þar sem kaupmenn í Reykjavík bera veltu- útsvar, þá var álitið, að nefnt lagaákvæði leiddi til þess, að leggja mætti veltuútsvar á S á skipti þess við utanfé- lagsmenn. Hins vegar megi hvorki beint né óbeint leggja útsvar á eign S né skipti þess við félagsmenn, og sam- kvæmt því megi samanlagt tekju- og veltuútsvar ekki fara fram úr hreinum arði af skiptum S við utanfélagsmenn, en eignarútsvarið hafi enga stoð í lögum. Nú kom fram í málinu, að veltuútsvarið fór langt fram úr hreinum arði S árið 1953 af skiptum við utanfélagsmenn, og var því ekki ákveðið innan réttra marka. S hafði hins vegar þegar greitt tekjuútsvarið, kr. 30.170.00. Var því synjað um lögtak fyrir eftirstöðvum útsvarsins .........0.000 0000 658 Olíufélaginu h/f (0), sem skrásett er í Reykjavík, var árið 1953 gert að greiða útsvar á Sauðárkróki. Leitt var í ljós í lög- taksmáli, að O átti miklar eignir, fastar og lausar, á Sauðárkróki, sem stóðu í sambandi við sölu á olíu og ben- zíni frá félaginu þar og um Skagafjörð. M. a. hafði O fengið þar land á erfðafestu, reist þar olíu- og benzingeyma og flutt þangað olíuvörur, sem tilteknir aðiljar á Sauðár- króki önnuðust sölu á gegn þóknun. Þessi rekstur O var talinn heimilisföst atvinnustofnun á Sauðárkróki og út- svarsskyld þar eftir 8. gr. laga nr. 66/1945. Var því fram- kvæmd lögtaks heimiluð ........0.00000000 0... en. 674 b) Hafnargjöld. Hafnarsjóður Vestmannaeyja krafðist lögtaks hjá Skipaútgerð ríkisins, Reykjavík, til tryggingar hafnsögugjöldum. Deilt var um skýringu á orðalagi 20. gr. hafnarreglugerðar fyrir Vestmannaeyjar nr. 79/1950. Talið var, að samkvæmt réttri CLIV Efnisskrá. Bls. skýringu á greininni hefðu hafnsögugjöldin verið rétt ákveðin, og var lögtak því heimilað ..........00000..... 556 c) Kirkjugarðsgjald. Hlutafélag, sem skrásett var á Akureyri, en rak síldarsöltun á Siglufirði, var talið útsvarsskylt á Siglufirði og auk þess gert að greiða þar kirkjugarðsgjald ...................., 16 d) Sölískattur, Árin 1949 og 1950 var Ísafoldarprentsmiðju h/f (Í) gert að greiða 3% söluskatt af bókasölu sinni. Greiddi Í skatt þenna að undangenginni lögtaksgerð hinn 18. janúar 1952. Síðar taldi Í, að henni hefði ekki borið að greiða meira en 2% af bókasölunni í söluskatt. Höfðaði hún þá mál á hend- ur ríkissjóði til endurheimtu ofgreidds skatts með stefnu 9. nóvember 1954. Með því að Í hafði greitt skattinn sam- kvæmt lögtaksgerð, sem ekki hafði verið áfrýjað, og Í hafði ekki heldur neytt heimildar 12. gr. laga nr. 29/1885 um að höfða mál í héraði innan þess frests, sem þar er ákveðinn, var kröfu um endurheimtu ofgreidds söluskatts fyrir nefnd ár vísað frá héraðsdómi með skírskotun til 2. mgr. 196. gr. laga nr. 85/1936 ............0...00. 0. 216 e) Tollgjöld. Endurskoðunarðeild Fjármálaráðuneytisins komst að því, að ýmsar innfluttar vörur til E lyfsala á árunum 1950—-1952 höfðu ekki verið flokkaðar í rétta tollflokka. Af þessum sökum var af hálfu ríkissjóðs krafizt lögtaks hjá E fyrir vangreiddum tollgjöldum frá þessum árum. Lögtaksgerð hófst 12. júní 1953. Var lögtaksréttur þá fyrndur samkvæmt lögum nr. 83/1947, að því er tók til tollgjalda, sem faliið höfðu í gjalddaga fyrir 12. júní 1951. Að því er tók til tollgjalda, er síðar féllu í gjalddaga, bar E það fyrir sig, að hann hefði fengið fyrirvaralausa kvittun tollyfirvalda fyrir tollgreiðslum, enda þótt þau hefðu átt kost á að kynna sér hinar innfluttu vörur. En þar sem leitt var í ljós, að E hafði sjálfur tollflokkað vörurnar, og gögn málsins sýndu, að honum hlyti að hafa verið ljóst, að flokkun hans var ekki rétt, þá var framkvæmd lögtaks heimiluð. E var og Bert að greiða 6% ársvexti af vangreiddum tollgjöldum frá upphafi lögtaksgerðar til greiðsludags .............. 501 Skilorðsbundnir dómar. Kona, er gert hafði sér lauslæti fólks að tekjulind, dæmd til að sæta fangelsi samkvæmt 206. gr. laga nr. 19/1940, en refs- ing gerð skilorðsbundinn ............00.000000 00... 47, 53 Efnisskrá. CLV Bls. Skipstjóra á fiskiskipi dæmt skilorðsbundið varðhald fyrir brot á 215. gr. laga nr. 19/1940 og 261. gr. laga nr. 56/1914 .... 83 Maður, sem sekur var um þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, dæmdur skilorðsbundinni refsingu .............. 159 Skipti. Dánarbú D var tekið til skipta árið 1951. Einkaerfingjar voru sonur hans, S, og dóttir, Þ, bæði lögráða. Við skiptin kom í ljós, að D hafði afhent S árið 1949 jarðarhluta sem fyrir- framgreiðslu upp í arf. Í samtímis gerðri erfðafjárskýrslu, sem Þ undirritaði ásamt þeim D og S, var greint fasteigna- mat jarðarhlutans. Eftir að skipti hófust, var jarðarhlut- inn metinn til verðs samkvæmt kröfu Þ, og krafðist hún þess með skírskotun til 4. mgr. 13. gr. erfðalaga nr. 42/1949, að matsverðið yrði lagt til grundvallar við skiptin. S andmælti þessu, taldi Þ hafa með áritun sinni á erfðafjárskýrsluna árið 1949 samþykkt, að fasteignamat ætti að ráða, og auk þess ætti hann rétt til að fá jarðarhlutann með fasteigna- matsverði samkvæmt ákvæðum um ættarjarðir í lögum nr. 116/1943. Ekki var talið, að áritun Þ á skýrsluna fæli í sér samþykki hennar um ákvörðun á verðmæti jarðar- hlutans við skipti, og ekki voru heldur fyrir hendi skilyrði laga um afhendingu ættarjarða, þar sem ekki var um sölu að ræða. Var krafa Þ því tekin til greina op matsverð lagt til grundvallar. Þ krafðist þess, að S yrði gert að greiða kostnað af mati jarðarhlutans, en þeirri kröfu var hrundið og kostnaðurinn lagður á búið óskipt .........0..0..... 325 Í sama máli krafðist S þess, að honum yrði greiddur úr búinu kostnaður, sem hann hefði haft vegna málarekstrar út af jarðarhlutanum, meðan D var enn á lífi. Var krafan tekin til greina ..........0.0020000.0 eens 325 Málssókn, sem hafin var á hendur hlutafélagi, haldið áfram gegn búi þess, eftir að það hafði verið tekið til gjald- Þrotaskipta ........20020.000 000. 437 Hjónin M og K fengu leyfisbréf til hjónaskilnaðar 14. nóv. 1950. Bú þeirra var tekið til opinberra skipta, og sömdu þau svo með sér, að skiptin skyldu miðast við 1. des. 1949. Hinn 25. apríl 1951 lýsti h/f G fjárkröfu í búið. Var nokkur hluti kröfunnar til orðinn fyrir 1. des. 1949, en að öðru leyti hafði hún myndazt eftir þann tíma. M samþykkti kröfuna, en K andmælti henni. H/f G hafði alla tíð verið undir umráðum M, sem átti næstum öll hlutabréf í því. Hafði M notað fé- lagið sem framfærslustofnun fyrir sig og fjölskyldu sína og fjárreiðum þess og M jafnan verið blandað saman. Þar sem þessu var þannig háttað og reikningurinn óglöggur, þótti ekki rétt að taka til greina þann hluta kröfunnar, sem CLVI Efnisskrá. Bls. talinn var til orðinn fyrir 1. des. 1949. Hins vegar var bú- inu gert að greiða þann hluta kröfunnar, sem síðar var til orðinn og stafaði frá greiðslum, sem h/f G hafði innt af höndum fyrir búið, enda hafði M verið gert að greiða með- lag með K og börnum þeirra frá 1. des. 1949 .............. tl Hjónin M og K gengu í hjónaband árið 1941. Samkvæmt sam- tímis gerðum kaupmála skyldi fjárhagur þeirra vera aiger- lega aðskilinn. Jafnframt sömdu þau svo með sér sérstak- lega, að M skyldi eiga tiltekinn hluta í verzlunarfyrirtæki K. Hjónin skildu að borði og sæng 1948, og varð þá að samkomulagi með þeim, að um fjármál þeirra skyldi fara eftir kaupmálanum frá 1941. Hjónin skildu síðan lögskilnaði í júní 1951. Í nóvember 1951 krafðist M þess, að skiptaráð- andi tæki bú hans og K til opinberra skipta. Reisti hann þá kröfu aðallega á samningi þeirra hjóna frá 1941 um verzl- unarfyrirtækið. Þar sem M hafði ekki haft uppi neinar fjár- kröfur, er efni var til, þegar gengið var frá skilnaði aðilja að borði og sæng og síðar lögskilnaði, þá þótti hann hafa firrt sig rétti til að krefjast opinberra búskipta, og var kröfu hans synjað ........2.20000.00.n nn 512 Skipulag bæja. G átti hús í Hafnarfirði. Á næstu loð fyrir vestan húslóð hennar reisti Hafnarfjarðarbær viðbyggingu við barnaskólahús. Samkvæmt c-lið 11. gr. laga nr. 55/1921 um skipulag kaup- túna og sjávarþorpa skulu fjarlægðir á milli húshliða í íbúð- argötum að jafnaði miðaðar við það, að hornið milli láréttr- ar línu neðst úr gluggum íbúðarherbergja á aðalsólarhlið húsa og línu frá næsta húsmæni, sem ber við loft, sé eigi meira en 26), en samkvæmt skoðunargerð dómkvaddra manna voru samsvarandi horn úr gluggum á vesturhlið húss G 4004! og 32727'. Af þessum sökum, og þar sem viðbygg- ingin braut einnig í bága við ákvæði byggingarsamþykki- ar, var Hafnarfjarðarbæ dæmt að greiða G skaðabætur .. 316 Skírlifisbrot.