Il. NAFNASKRÁ. A. Einkamál. Bls Aðalheiður Bergþóra Líkafrónsdóttir ...................02..... 477 Aðalsteinn Jósefsson ..............0..2. 0. s.n 537 Agnar Bogason ............0.0..0... ens 47 Agnar Tómasson .........00000000000 0. 0 87 Akureyrarkaupstaður ............200.000.. ner en 346 Albert Bjarnason ............2.000 0... ss 618 Alfreð Guðmundsson ...........20.00000 ess ö2l1 Almenna byggingafélagið h/f ............0.02000.0 000 00 266 Almennar Tryggingar h/f ...........0.2.20.02.00 00. 837 Andersen, Adolf ...........2.0.0..e sr 171 Arnalds, Einar ..............2.....0n. sr 696 Aron Guðbrandsson ...............0..snses rn 205 Auðbjörg Jónsdóttir ...............0.20..2000 00. 420 Ágúst Gíslason ...........22.00.0000 0 171 Ágúst Ólafsson .........0..00.... sn 172 Ágúst Sæmundsson ...........2%000.. nn 537 Ármann Jakobsson ..........2......sn nn 137 Árnason, Pálsson ér Co h/f ........0..0...... 96, 147, 616, 661, 837 Árni Guðmundsson ............00..000 00. 31 Árni Þ. Jónsson ..........20..0.n seen 477 Ársæll Sveinsson .............00... 0000 160, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182 Ásgrímur Kristjánsson .............0. 000. ss sr 172 Ásgrímur Sigurðsson ..............0.00000 rr 173 Ástvaldur Árnason ...........20.0.0 000 sr rr 661 Baldur Ólafsson ..............00. 0... n nr 160 Bárður Óli Pálsson ..........0.0000... nr 279 Benedikt Guðmundsson ............0...... sver nn 47 Benedikt Sveinsson ............000..0. ss seen 220 Berndsen, Sigurður ...............2..20 0... enn 413 Bjarni Guðbjartsson ...........0...00.2.00 00. 482 Bjarni K. Bjarnason .............00... ess 696 Bjarni Jóhannesson .............0.0... nes ns 826 Bjarni Þorsteinsson ............2.0..0 0... sn 198 XVI Nafnaskrá. Bls. Björn Bjarnason .............0000.0.00s ss 584 Björn Gottskálksson ...........0020.00. 0. ens 403 Björn Gunnlaugsson .........200.0022 00 0n0n nn 359 Björn Mekkinósson ..........0....0..ensesns ss 381 Blöndal, Sigurður Magnússon .............0.00. 000 ern 214 Bragi Ólafsson .............00....ssse set 173 Brandur Brynjólfsson .............. 19, 29, 147, 467, 475, 616, 661 Breiðavíkurhreppur ...............00200. 0 eeen 294 Briem, Gunnlaugur E. ............00.000 s.s sr 202 Byggingafélagið Þór h/f ...............000.00 0... 00... 220, 230 Bæjarsími Reykjavíkur ...........2.200.00 sense 152 Bæjarsjóður Hafnarfjarðar ..............0..200.00.. 0. 0... 466 Bæjarsjóður Neskaupstaðar ............0...000000 0... 306 Bæjarsjóður Reykjavíkur .............00.00... 0. sess 661 Bæjarstjórinn í Siglufjarðarkaupstað ..........0.0000000...00.. 731 Bæjarútgerð Hafnarfjarðar ...............0000.0 0... nv. en. 466 Bæjarútgerð Reykjavíkur .........2.200000 0000... 22 Christiansen, Fjóla ...........22000000.essenren rr 425 Egill Vilhjálmsson h/f ...........0.0.00000 0000 712 H/f Eimskipafélag Íslands .............2..00000. 0000... 118, 244 Einar Jónsson ..............000 00. es ner 49 Eiríkur Þorsteinsson .............0..0.0. ns 141, 182 Elís Gunnarsson ............0.202 0. ..nss ses 679 Elka G. Aradóttir ..............2.020.0000 ven 588 F, varnaraðili í máli um forræði barna ...........0.00.0...0.0.. 651 Finnbogi Jónasson ............000.eesnesss nr 486 H/f Fiskur ..........0.000 0... 429 G, meðalgönguaðili í máli um forræði barna .................. 651 Garður h/f ............2.22.02000 res 552 Gestur Þorkelsson ........2.2..... sn sn 173 Gísli Hannesson ...........0.....0seðs ss 91 Grímur Valdimarsson ........20000.00.e enn 486 Gróa Jónasdóttir ..............2.2000.n enn 588 Guðjón Kristinsson .........00000000 seen 174 Guðjón H. Sæmundsson ........002.002 000 ns 529 Guðlaug Magnúsdóttir ...........2.00000000 0000 nn 663 Guðlaugur Aðalsteinsson ...........2.00000 0000... 629, 683 Guðmundur Guðmundsson, Kambi ........0000000 0000... 0... 141 Guðmundur Guðmundsson, Reykjavík .......02000000000.0.00. 153 Guðmundur Guðnason ...........0.e.ssssss ns 31 Guðmundur H. Kristjánsson .........0.00000000 00... 803 Guðmundur Jónasson .........0.0000e00enss err 831 Guðmundur Jónsson .........020000.. seven 230 Guðmundur Magnússon ..........2000.00 sense 574, 616 Guðmundur Oddsson .......0.2000.000000 senn 476 Guðmundur Tryggvason .........220000 0. r se 565 Nafnaskrá. XVII Bls Guðni Halldórsson ........2..20..00..0 ss nn 653 Guðrún Kristjánsdóttir .................2..2.00. 0... ver 49 Guðrún Oddsdóttir ..............2.2.2.0...s ss 109 Gunnar Sverrisson ..........202000..ens ns 359. Gunnar Þorsteinsson f. h. Gerðar Sigfúsdóttur ok dóttur henn- ar, Gunnrúnar ............0...e.ss err T11 Gústaf A. Sveinsson f. h. Kreisjugendamt í Eckernförde 195, 198, 651 Gústaf A Sveinsson f. h. Thelma De Costa Neilsen ............ 575 H, meðalgönguaðili í máli um forræði barna ................ 651 Hafstað, Árni J. ...............0... 0. 339 Hafstað, Halldór ................00000 0200 .r er 389 Hafstað, Haukur .............0.00..0 sens 389 Hafstað, Sigurður ..............0020000 00. 0nn 389 Hafþór Guðmundsson ............20200 0000 enn 477 Halldór Einarsson .............20.0000 0000 625 Halldór Guðmundsson ...........000..0 0... n 91, 339 Halldór Halldórsson .............02..00 0000 560 Halldór Kjartansson .............20000 0000. nn 592 Hallgrímur Pétursson ............0...00 0... 70 Helgi Benediktsson ............00000 0000. 324, 371, 637 Henry Franzson ..........00..020. 000 .n öt4 Hentze, Sigurður ...........0...0. 0000. 0 nr 22 Hermann Sigurðsson ...............02 0000 sr 587 Hilmar Pétursson ...........2..00000 000 153 Hjaltalín, Steindór ................00. 00. .s ns 592 Hjálmar Pálsson ..........2..200.0000 00. r rr 202 Hólmfríður Kristjánsdóttir ..............00.2..0.. 0000... 386 Hótel Borgarnes h/f ..............2...0... 0. senn 826 Hótel Skjaldbreið h/f ..................20...0.n rn 1 Hreppsnefnd Skagahrepps f. h. hreppsins ................... ðð Hvanndal, Gunnar ............2000020 00. ss sr 174 Högni Jónsson ............00000 000. 386 Hörður Ólafsson ..........0.....0. ess 486. Ibsen, Guðmundur .............220000 000 err 752 Inga Herbertsdóttir f. h. sjálfrar sín, sonar síns, Einars Ing- þórs, og dánarbús Einars Lúðvíkssonar .................... 8308 Ingi B. Ársælsson ..........2.....0.. 00. 598 Ingi Ingimundarson .........0..20.02.0 0. n0 sn 587 Ingibergur Jens Guðjónsson ...........00..0.0.. s.n 350 Ingimar Sigurðsson ..........0.0000...0nn nr 277 Ingólfur Ingólfsson .............02020.00 000. sn enn 1 Ingólfur Stefánsson ..................00 nes 130 Ingvar S. Ingvarsson ...........200000 000. 617, 791 Ísfell h/f ................... 0. 417 Ísleifur Árnason ............eseeseess ss 466 XVIII Nafnaskrá. Bls. J, varnaraðili máls um ættleiðingu ..............0.00.....0. 0... 746 Jakob Guðmundsson ........00.0000.0 0000 118 Jarðakaupasjóður ríkisins ...............02..20000 000. 00... ö65 Joensen, Andreas Ansgar ............200000 00 ess 324 Johan Rönning h/f .............0200.00000nne nn 808 Jóhann Bragi Friðbjarnarson ..............000.0.0 0... 0... 493 Jóhann Valdimarsson ..............20%0.0 sver 521 Jóhannes Jósefssson .............2.00000 000. 696 Jón Arinbjörnsson ..........0..000. near nrea rr 560 Jón Ásgeir Guðmundsson .............0.0 esne 664 Jón B. Guðlaugsson ..............000.00 00. ree ss 148 Jón Benediktsson ...........2.0.... s.s 629, 683 Jón Erlendsson ..............00..sene rss 205 Jón Gíslason ...........0.00..0.00.en sen 681 Jón Guðmundsson, Stykkishólmi ..........0.2.00200. 0000... 134 Jón Guðmundsson, Reykjavík .........0.0.000000 0000... 407 Jón Jónsson ..........000000eneesesr ser 141 Jón Magnússon ..........000000.0n sense 175 Jón Óskarsson .............0..ssensntsrsr rr 175 Jón Rögnvaldsson ...............0..00 ens 687 Jón Sturluson ..........000000 sess s rr 175 Jónas Tr. Gunnarsson .........0.20...0sesvn str 165 Jósefsson, Karólína .............002.000 ee nene rn 696 Karl Jónsson ...........00.00 00. sens 709 Karl S. Ólafsson ...........00000. nn 176 Kaupfélag Hafnfirðinga ............02.02000 00 000 enn nn 429 Kári Guðmundsson ............00000.r sense 521 Keflavíkurkaupstaður .............0...0.000 000. ever 350 Kjartan Arnfinnsson ............200.. 00 nnenss sr 425 Kjartan Gíslason ............02000 000. nn 176 Kjartan Steingrímsson ............00000nesnse ns 502 Konráð Ó. Sævaldsson ................e senn 663 Kristinn Á. Kristjánsson ..............00..0 00 nan 417 Kristinn Bergmann Lárusson .........0000000 0000. nn 55 Kristinn Indriðason ..........2.2.0..eereasn ne 609 Kristinn Kristinsson ............20.000000ns esne 14! Kristinn Magnússon, Vestmannaeyjum .........0000000. 000... 177 Kristinn Magnússon, Reykjavík .............0.0000000 00... 359 Kristinn Ó. Karlsson ...........0.0 000... enn 525 Kristinn Ólafsson .................. 0. nn nn 466 Kristján Guðlaugsson ........0.2.0%00. 0000 enn 629 Kristján Lárusson ...........20200 00. eesn nn 475 Kristján Þorsteinsson ........2.2000 00 ene rss TTT Kvenfélagið Hringurinn ............02.000 0000 en senn 359 Kvennaheimilið Hallveigarstaðir h/f ........................ 663 Lárus G. Guðmundsson ............00.0 ee nð ne 63 Nafnaskrá. KIxX Bls. Lárus Jónasson .........00000 0. .n en 177 Lífeyrissjóður barnakennara og ekkna þeirra .......... 568, 796 Lúðvík Eggertsson ........0000000 000 senn 420, 596 Lýsi ét Mjöl h/f .........00.20000 nennu 466 M, varnaraðili máls um ættleiðingu ..............0.0.000000.- 746 Magnús Guðlaugsson ........0.200000srr snar 178 Magnús Kjartansson ........0..00000. esne ser 617, 791 Magnús Sverrisson ...........02000. err sn 359 Magnús Thorlacius f. h. Rysxard Górka ........0000000.0..0.. 561 Magnús Thorlacius f. h. Georgs Johs. Nielsen .............. 573 Magnús Thorlacius f. h. Russel M. Arthur .......2000000.0.. 515 Margrét Friðriksdóttir ............00000.0.. ne neat 425 Margrét Kristinsdóttir ...........02.2000.0.. nan rr nn 359 María Magnúsdóttir ............00020000 20 renn rn nn 359 Matthías Jónasson .......0.0..cseessn 195 Miðnesshreppur .......0000000 ess 741, 744 Oddur Jónsson ..........eesssssss ss 609 Oðdur Sigurðsson ........020000 0... sn nr 592 Oddur Sigurgeirsson ...........00.0. nennt 178 Ólafur E. Einarsson ..............0.. 0. enn 244 Ólafur Jónsson ........0....00 0. en sr 744 Ólafur P. Ólafsson ......c.......0 ern 573 Ólafur Þorgrímsson .........0.00.0000. 00 803 Olíufélagið h/f ..............02.000 ene r rr 279 Olíuverzlun Íslands h/f ............000000 000 nnnnn 306 Olíufélagið Skeljungur h/f (Shell á Íslandi h/f) ........ 294, 687 Óskar Eyjólfsson ...........0.000000 00 nr enn 629, 683 Óskar Ketilsson ...............00. ss 179 Óskar Vigfússon ............0..00000 ern 179 Páll Þorgeirsson .......0..00.00.0 00 eeen 91, 339 Pálmi Héðinsson .........000.000 enn 179 Petersen, Bernhard ............0200 nes nns nr 403 Petersen, Ingolf ..........0.000. 0. 0r nn ern 596 Pétur Daníelsson ................nes sr 696 Pétur Jakobsson ..........00000 sn 268 Pétur Jónsson ............eens ner ST Pétur Stefánsson ...........0.000 enn 180 Póst. og símamálastjórnin ..........00.0.000 0000 nn nn 165 Pöntunarfélag Alþýðu, Neskaupstað ..........0000000 000... 661 Rafvirkjadeild sameinaðra verktaka .......0.00.000.0. 0000... 808 Ragna J. Jónsdóttir ...........0002.00 0. en renn 538 Ragnar Blöndal h/f ..........22.0.000...nnnennn rn 29 Ragnar Guðlaugsson ........0..020 000 nn nr 696 Ragnar Jónsson ........2.0000.. senn 679 Ragnar Pétursson ........0000.0 s.n eens 466 Reimar Stefánsson ..........0.0..s0 sn Til KK Nafnaskrá. Bls. Rise, Jóhanna Bjarney Júníusdóttir ................0.00000.... 831 Ríkissjóður .......... 63, 134, 258, 266, 268, 296, 565, 153, 836, 837 Ruth Einarsdóttir ................000..000 0000 574, 616 Ræktunarsamband Suðurdala .............000000 00.00.0000. 482 Samband íslenzkra samvinnufélaga ................0.00000... 296 Sameinaða verksmiðjuafgreiðslan ......................0..... 486 'Samvinnufélagið Björg ...............0000.0.0.. 0000. 525 Samvinnutryggingar ...................00.00. 0. 277, 7172 Sawitzky, Karl ................0000. 0000 n 598 Sigfús Guðmundsson .............0...0..0 0000 180 Sigríður Kristinsdóttir ..................0000.00.0 00 359 Sigríður Sigurjónsdóttir .................0...0.... sr 198 Sigrún Einarsdóttir ..................0.0.0 0000 000 425 Sigurbjartur Vilhjálmsson ...............0.0.0 0000. 381 Sigurbjörn Eyjólfsson ............0..00.0 0000. 618 Sigurður Einarsson ..................... 0... ns. 346 Sigurður Hjálmtýsson ............2.....0.0 0. enn 407 Sigurður Jónsson .................0.0 00 sn 181 Sigurgeir Kristjánsson ..................22.... 000. sn. 371 Sigurlaug Lárusdóttir .................000.2. 0000... 486 Sigurvin Þorkelsson ...............0.0...n en eee 181 Sigurþór Sigurðsson ...............0.0.0.. s.n 181 Síildarverksmiðjur ríkisins ................0.000.. 000... 493 Síldin h/f ........2...2....00.0. 00 634 Símon Sigmundsson ............0..... senn 214 Skarphéðinn Jóhannsson ............0.00. sess ss 836 Skattstjórinn í Reykjavík ..............0.0.0.0.0.e. enn. 529 Skipasmíðastöðin Dröfn h/f ...............0.000..0.00 00... 220, 230 Skipaútgerð ríkisins ....................22.0000. 0... nn 148 Skúli Benediktsson ................2....00 s.s nn 343 Snorri Jóhannesson .........0.000.0. s.s ss 574 Stefán Friðriksson ..............020.2.0..e. ess 389 Stefán Sigurðsson ..............00.20 00. sn 568, 796 Stefnir h/f ..... sr 466 Steingrímur Hermannsson .............00.00 0... nn 661 Sumarliði Betúelsson ............0...0.....s senn 343 Sveinbjörn Þorsteinsson ................00000 0. 00... 195, 198 Sveinn Jónsson ............2.00..0e esne T41 Sveinn Pálsson ..................es ss es ss 629, 683 Sverrir Aðalbjörnsson ............000.00 0... enn 265, 402 Sverrir Sigurðsson, dánarbú ...........00000..00. 000. 91, 339 Sýslusjóður Austur-Húnavatnssýslu ................00......... 544 Sæmundur Þórðarson ...........2.00.00. 0. ns nr 19, 476 Tómas Ólafsson ...........20000..s.s eee 112 Trausti Jónsson ............20.000 000 n ns 152, 753 Nafnaskrá. xXKI Bls Trésmiðjan h/f ........00.000. 000 renn 157 Trésmiðjan Víðir h/f ............020000.. 0 eeen 753 Tyrfingur Tyrfingsson ..........000000ennsnsnnner nn 70 TÝli h/f ..........002000nen senn 625 Unnur Jónsdóttir ..........00.00e0e0encnnenss nr 561 Útibú Búnaðarbanka Íslands, Akureyri ........00.00000....0. 486 Útibú Útvegsbanka Íslands á Akureyri ..........00.000.00... 112 Vélbátaábyrgðarfélagið Grótta ...........000.00 000. 0... 0... 634 Vigfús Einarsson ........0.200.000.0snneennrr nn 265, 402 Vigfús Guðmundsson ........0..00.e nn nn sn 277 Vigfús Sigurðsson ..........000000.ensrsrr sr 381 Vigfús Þ. Jónsson ........0.00.0..nssnrr err 486 Vörumarkaðurinn s/f .......0200000 00 0nnnes err 803 Waage, Jón E. .........20000 000 ne nr 629, 683 Waage, Þórunn ........0200000 sn vs nn 629, 683 Welding, Hilmar .........0022...0ee er sver nennt 584 Wiese, Eyvindur ...........2000.eeeeerr err 752 X, varnaraðili barnsfaðernismáls ..........02000000. 0... 0... 577 Y, sóknaraðili barnsfaðernismáls .......0..0000000 000... 0... 577 Þ, sóknaraðili máls um ættleiðingu ...........000000. 0000... 746 Þorbergur Steinsson, dánarbú .........0000000. 000... 141, 182 Þorbjörn G. Gunnarsson .......00000r sessa 476 Þorgeir Magnússon ..........000.00snnvnrnee nr 544 Þorlákur Jónsson ........00000sn sess 413 Þorsteinn Jafet Jónsson .......000000s00 renn 664 Þorsteinn Jónsson, Efri Hrepp .......0.000000 0... 0... 0... 681 Þorsteinn Jónsson, Reykjavík ........0.022000000 enn... nn... TTT Þór, Vilhjálmur .........0.0.00.enssneennen ner 258 Þórkell Björgvinsson ..........0002000.snene ns 157 Þórunn Tómasdóttir ..........2.0200.0 000 nr ne nner sn 831 Ögmundur Ólafssson ........00.000000 00 182 B. Opinber mál Bls Anton Högnason ........0.000. 0... ss ss sn 643 Bergsteinn Theódór Þórarinsson .........0.0000000 0000. 0... 186 Borgþór Árnason .........0.00. 0000 0n en 363 Brackx, Maurice ........00.00200.0 ner 44 Emmons, John Oliver .........020000 00 nn 194, 513 Friðrik Lunddal Baldvinsson .........200000 0... sn sn 660 Gizur Karl Guðmundsson ........0000000n sense 698 Guðmundur Skæringsson ........0200000 00 enn 372 Guðni Sigurður Einarsson ........0020.000. 0 enn 660 Gunnar Valgeir Kristjánsson ...........00000 0000. ne n 434 Gylfi Þór Eiðsson ........0.0.0000 00 sn ess 7 Hannes Þór Ólafsson .........0....... senn 240 XKII Nafnaskrá. Bls Harper, James Stanley ............00.0..0... 0. 441, 447 Haukur Kristjánsson ...............0.....0.00.. 0... 189 Hörður Ólafsson .............000.0.0.0 0. 534, 535 Ingólfur Arnar Jónsson ..........0.000.0......0 0. 96 Jóhann Ágúst Jóhannesson .............0..0...0.0.. 00 80 Jóhann Eyvindsson ..............0...00.0000.. 00 2 Karl Eron Sigurðsson ...................00..0.. 00 7 Klemenz Þorleifsson ................0..... 000 660 Magnús Grímsson .............0.00..00000 00. 354 Már Sveinsson .................0.00.00 0000. 452 McMahan, Curtis Roy ........0.0.... 0000... 476 Midkiff, Lon .................0. 020. 606 Norðfjörð, Jón Hilmar ...............2...00000.. 00 660 Ragnar Guðjón Karlsson ..............00.0000 0. 00 316 Roberts, Thomas R. ...........00..0..0.0 00. 602 Sigurbjörn Ingi Þorvaldsson ..............00....0000 0 284 Skaftfells, Marteinn Jón Magnússon ................0000.... 660 Steindór Björnsson .................00..20.00 00. 660 Svanur Jónsson ...............00.. 0... 721 Sveinn Adolf Sigurjónsson ..............0.0...0.0 0. 4bði Sverrir Einarsson ................0....20. 0. 248 Y, ákærður varnarliðsmaður .................0....0.0 00. 12 Þorsteinn Gunnarsson ...........0.0000. 000. n nn 363 Þórður Pétursson ................%.0..00. sn 130 III. SKRÁ um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem til er vitnað í XXIX. bindi hæstaréttardóma. 1843, 8. mara. Tilskipun wm stofnun Alþingis á Íslandi. 16. gr. — 737. 1848, 6. júlí. Opið bréf um kosningar til Alþingis. 3. gr. — 131. 1887, mr. 16, 14. september. Lög um kosningar til Alþingis. 38. gr. — 731. 1885, mr. 29, 16. desember. Lög um lögtak og fjárnám án undanfar- ins dóms eða sáttar. 3. gr. — 294. 4. gr. — 294. 9. gr. — 294. 1900, nr. 3, 12. janúar. Lög um fjármál hjóna. — 492. 21. gr. — 487. 1903, nr. 18, 3. október. Lög um kosningar til Alþingis. 57. gr. — 131. 1905, nr. 14, 20. október. Lög um fyrning skulda og annarra kröfu- réttinda. 4. gr. — 336. 5. gr. — 163. 1907, nr. 78, 16. nóvember. Lög um farandsala og umboðssala. — 273. 6. gr. — 275. 1914, nr. 56, 80. nóvember. Siglingalög. 147. gr. — 245. 148. gr. — 245, 246, 247. 251. gr. — 43. 1915, nr. 28, 3. nóvember. Lög um kosningar til Alþingis. 56. gr. — 131. TT. gr. — 137. 1917, nr. 61, 14. nóvember. Lög um frankvæmd eignarnáms. — 614. 3. gr. — 615. KXKIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 6. gr. — 614, 615. 1917, nr. 75, 14. nóvember. Lög um útmælingar lóða í kaupstöðum, löggiltum kauptúnum o. fl. 2. gr. — 349. 1919, nr. 41, 28. nóvember. Lög um landamerki o. fl. 8. gr. — 421. 9. gr. — 423. 1920, nr. 5, 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. — 450. 1. gr. — 45, 46, 48, 446, 448, 450, 517, 518, 731. 3. gr. — 45, 46, 48, 442, 443, 444, 446, 448, 450, 517, 518, 731. 5. gr. — 46, 48, 448, 450. 1921, nr.33, 27. júní Lög um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. — 569, 571, 799, 801. 3. gr. — 569, 798. 4. gr. — 798. 15. gr. — 570. 1921, nr. 89, 27. júní. Lög um stofnun og slit hjúskapar. 718. gr. — 831. 1921, nr. 77, 27. júní. Lög um hlutafélög. 31. gr. — 468. 1922, nr.39, 19. júní. Lög um lausafjárkaup. 10. gr. — 407. 63. gr. — 406. 64. gr. — 406. 1923, nr. 15, 20. júní. Vatnalög. — 145. V. kafli — 142. 1924, nr. 4, 11. apríl. Lög wm að miða við gullkrónur sektir fyrn landhelgisbrot. 1. gr. — 46, 443, 517. 1985, nr. 58, 27. júní. Lög um verealunaratvinnu. — 275. 1928, nr. 22, 23. apríl. Hjúalög. 25. gr. — 629. 1928, nr. 24, 7. maí. Lög um eftirlit með verksmiðjum og vélum. 5. gr. — 502. 1928, nr. 41. Lögreglusamþykkt fyrir Vestmannaeyjakaupstað. 4. gr. — 187, 190, 193. 8. gr. — 187, 190. 84. gr. — 188, 193. 1930, nr. 2,7. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. 31. gr. — 671. 32. gr. — 671. 34. gr. — 205. 46. gr. —— 81, 87, 671, 699, 706, TOT, 717. 1932, 1933, 1933, 1934, 1935, 1935, 1936, 1936, 1936, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXV 96. gr. — 81, 87, 699, 706, TOT, "IT. nr. 4, 23. júní. Lög um lækningaleyfi, wm réttindi og skyldur lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um skottulækn- ingar. 10. gr. — 362. nr. 78, 19. júní. Lög um bann við okri, dráttarvegti o. fl. — 536. nr. 98, 19. júní. Víæillög. 20. gr. —- 30, 31. 49. gr. — 29. "4. gr. — 19, 20, 21. nr. 18, 25. janúar. Lög um kosningar til Alþingis. — "740. 145. gr. — 737. nr. 6, 9. janúar. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 770. nr. 112, 18. maí. Lög um Hæstarétt. 38. gr. — 147, 386. mr. 7, 1. febrúar. Lög um samningsgerð, umboð og ógilda löv- gerninga. 30. gr. — 382, 384, 385. 32. gr. — 384, 385. nr. 8, 1. febrúar. Lög um erfðaábúð og óðalsrétt. — 567. 27. gr. — 567. mr.85, 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. — 485, 528. XVII. kafli — 597. 34. gr. — 697. 36. gr. — Tá. 46. gr. — 95, 601. 50. gr. — 564. 69. gr. — 573, 802. T1. gr. — 762. 718. gr. — 679, 680, 681. 95. gr. — 419. 99. gr. — 418. 101. gr. — 419. 108. gr. — 394. 110. gr. — 522. 113. gr. — 383. 115. gr. — 697. 117. gr. — 1, 388. 118. gr. — 553, 577, 805. 119. gr. — 557. 120. gr. -- 197, 200. KXXVI 1937, 1937, 1937, 1938, 1938, 1938, 1938, 1939, 1940, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 126. gr. — 362. 127. gr. — 593. 133. gr. — 199 139. gr. — 277, 278. 140. gr. — 278. 166. gr. — 579, 580. 178. gr. — 619. 180. gr. — 345. 188. gr. — 596. 192. gr. — 399. 195. gr. — 398. 200. gr. — 544. 211. gr. — 58. 213. gr. — 56, 583. nr. 45, 18. júní. Lög um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. 1. gr. — 558. 4. gr. — 555, 7722, 728, 729. 5. gr. — 555. 3. gr. — 558. nr. 46, 13. júní. Lög um samvinnufélög. — "56. nr. 72, 24. júní. Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. 2. gr. — 6TI. 6, gr. — 671. 7. gr. — 699, 706. 9. gr. — 699, 706. nr. 47, 11. júní. Lög um breyting á lögum nr. 46/1937. — 272, 273, 274, 275. 2. gr. — 275. dá. gr. — 271, 275. 5. gr. — 271, 275. T. gr. — 271, 273. 8. gr. — 271, 273. nr. 68, 11. júní. Lög um bókhald. — 270, 271, 272, 275, 276. 2. gr. — 269, 271, 273, 275. nr. 80, 11. júní. Lög um stéttarfélög og vinnudeilur. T. gr. — 33, 170. nr. 100, í1. júní. Lög um iðnaðarnám. 19. gr. — 158, 159, 160. nr. 3, 6. janúar. Reglugerð um próf fasteignasala. — 273, 275. mr.19, 12. febrúar. Almenn hegningarlög. 2. gr. — 699. 20. gr. — 15, 98, 104, 453, 460, 462, 465, 639. 22. gr. — 98, 104,452, 465, 722, 728. 1941, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKVII 27. gr. — 536. 54. gr. — 729. 57. gr. — 370, 371, 465. 60. gr. — 11. 68. gr. — 11, 81, 99, 111, 285, 293, 317, 323, 453, 460, 461, 462, 465, 722, 129. 69. gr. — 435. 74. gr. — 559. 76. gr. — 11, 111, 203. TI. gr. — 11, 110, 193, 243, 460, 461, 699, 728. 142. gr. — 98, 104, 461, 462, 465, 722, 728. 155. gr. — 96, 99, 110. 165. gr. — 639. 194. gr. — 15, 453, 460. 211. gr. — 284, 285, 292, 317, 323. 215. gr. — 81, 87, 317, 323, T1T. 217. gr. — 187, 190, 193, 364, 370, 453. 218. gr. — 187, 190, 193, 317, 323, 364, 370, 671. 219. gr. — 470, 474, 671, 699, 706. 234. gr. — 791, 795. 234—236. gr. — 94. 235. gr. — 795. 241. gr. — 478, 481, 791, 794, 795. 244. gr. — 8, 11. 248. gr. — 99, 639. 264. gr. — 481, 719, 792, 794, 795, 822. nr. 23, 16. júní. Bifreiðalög. — 698. 2. gr. — 462. 14. gr. — 462, 465. 20. gr. — 465. 22. gr. — 98, 104. 23. gr. — 2,3, 6, 98, 103, 107, 241, 243, 249, 252, 373, 375, 453, 469, 470, 474, 602, 603, 606, 643, 645, 646, 650. 24. gr. — 671. 26. gr. — 241, 243, 249, 252, 256, 353, 470, 671, í1!. 2. gr. — 81, 87, 98, 103, 241, 243, 249, 252, 256, 373, 375, 462, 465, 499, 706, TOT, TIT. 28. gr. — 354, 6T1. 34. gr. — 114, 214, 215, 784. 35. gr. — 112, 775, 784. 36. gr. — 174, TTS. 38. gr. — 2, 3, 81, 87, 98, 103, 104, 107, 241, 243, 249, 253, 313, 376, 453, 465, 470, 474, 604, 607, 608, 646, 650, 699, 706, TOT, "IT. 39. gr. — 2, 4, 6, 80, 81, 99, 111, 241, 244, 249, 253, 256, 373, XKVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. f1. 1941, 1942, 1942, 1942, 1943, 1943, 1943, 1944, 1945, 1945, 1945, 1946, 1946, 316, 453, 460, 462, 465, 470, 474, 603, 604, 608, 646, 650. nr. 24, 16. júní, Umferðarlög. — 698. 2. gr. — 98, 241, 243, 249, 253, 256, 373, 376, 671, 699, 706, 107, 717. 3. gr. — 671. 4. gr. — 2, 3, 6, 81, 87, 98, 103, 107, 241, 243, 249, 253, 256, 373, 376, 453, 462, 465, 645, 646, 650, 717. 1. gr. — 462, 465, 542, 671. 14. gr. — 3, 81, 87, 98, 103, 241, 243, 249, 253, 256, 373, 376, 453, 646, 650, 699, 706, TOT, 717. nr. 14, 15. maí. Lög um Læknaráð. 2. gr. — 660 nr. 61, 4. júlí. Lög um málflytjendur. — 271. nr. 80, 7. september. Lög um kosningar til Alþingis. 12. gr. — 737. 145. gr. — 737, 740. nr. 16, 26. febrúar. Lög um orlof. 15. gr. — 43. nr.101, 30. desember. Lög um lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins. — 572, 801. nr. 102, 30. desember. Lög um lfeyrissjóð barnakennara og ekkna þeirra. — ÖT1, 799, 801. 8. gr. — 569, 799. 10. gr. — 569, 570, 571, 796, 799, 800. 15. gr. — "799. nr. 33, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 14. gr. — 534. 40. gr. — "67. 67. gr. — 610, 611, 614, 615, 138, 756, 759, 760, 761, 763, 765, 766, 769. TT. gr. — 767. nr. 60, 12. mara. Lög um laun starfsmanna ríkisins. 21. gr. — 166. nr. 66, 12. apríl. Lög um útsvör. 8. gr. — 307, 308, 310, 312, 743, 746. nr. 136, 30. júlí. Reglugerð um breytingu á reglum um starf- rækslu og starfsmenn landsímans. 19. gr. — 166. nr. 50, 29. apríl. Lög um almannatryggingar. — 119. nr. 66, 17. júlí. Lög um atvinnu við siglingar á íslenakum skipum. 194, 194, 194, 1947, 1947, 1948, 1948, 1948, 1949, 1949, 1950, 1950, 1950, 1950, 1951, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKIX VI. kafli. — 640. mr. 59, 17. maí. Lög wm breytingu á lögum nr. 66/1945. — 307, 308, 310, 312. nr. 68, 5. júmí. Lög um eftirlit með skipum. — 134. nr. 87, 5. júní. Lög wm afstöðu foreldra til óskilgetinna barna. 16. gr. — 653, 655, 657. 19. gr. — 654, 656, 658. nr. 95, 5. júní. Lög um lögræði. 22. gr. — 654, 657, 835. 2224. gr. — 654, 658. 23. gr. — 836. nr. 128, 29. desember. Lög um dýrtíðarráðstafanir. — 65. nr. Íh, 8. mara. Lög um ákvörðun fésekta. — 596, 792. nr. hh, 5. apríl. Lög um vísindalega verndun fiskimiða land- grunnsins. — 46, 443, 448, 518, 555, 722, 728, 731, nr. 100, 29. desember. Lög um dýrtíðarráðstafanir vegna al- vinnuveganna. — 302. 22. gr. — 296, 297, 299, 300, 301, 304. 23. gr. — 300. 24. gr. — 304. nr. 42, 23. maí. Erfðalög. 2. gr. — 654. 24. gr. — 360. 26. gr. — 360. nr. 46, 25. maí. Lög um iðnfræðslu. 31. gr. — 158. 32. gr. — 158, 159. nr, 22, 19. mara. Lög um gengisskráningu, launabreytingar, stóreignaskatt, framleiðslugjöld o. fl. — 532, 754, 755, 758, 759, 764, 765, 766. 8. gr. — 347, 348. 12. gr. — "54, 755. nr. 59, 25. má. Lög um breyting á lögum nr. 22/1950. — "755. nr. 112, 28. desember. Lög wm framlenging á II. kafla laga nr. 100/1948. 3. gr. — 304. nr. 119, 28. desember. Lög um breyting á lögum nr. 22/1950. — 532. mr. 5, 29. janúar. Lög um breyting á lögum nr. 5/1920. 1. gr. — 46, 47, 48, 442, 444, 446, 448, 450, 517, 518, 731. KKK 1951, 1951, 1951, 1951, 1952, 1958, 1952, 1952, 1952, 1952, 1953, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. 6, 29. janúar. Lög um breyting á bifreiðalögum nr. 23/1941. — 604. 2. gr. — 3, 98, 249, 253, 256, 373, 376, 453, 470, 603, 608. nr. 27, 5. mara. Lög um meðferð opinberra mála. 20. gr. — 535. 24. gr. — 534. 41. gr. — "789, 790. 86. gr. — 650. 124. gr. — 16. 141. gr. — 440. 146. gr. — 193. 154. gr. — 377. 159. gr. — 440, 605, 609. 160. gr. — 440, 605, 609. 172. gr. — "789. nr. 31, 7. mara. Lög um breyting á lögum nr. 45/1931. 1. gr. — 555, 722, 728. nr. 110, 19. desember. Lög um lagagildi varnarsamnings milli Íslands og Bandaríkjanna og um réttarstöðu liðs Bandaríkj- anna og eignir þess. — 575. 2. gr. — 15, 16, 17. nr. 21, 19. marz. Reglugerð um verndun fiskimiða umhverfis Ísland. — 555. 1. gr. — 46, 443, 448, 518, 554, 555, 722, 731. 5. gr. — 22, 728. nr. 23, 1. febrúar. Lög um öryggisráðstafanir á vinnustöðum. 5. gr. — 502. 26. gr. — 118. nr. 30, 4. febrúar. Lög um hámark húsaleigu o. fl. — 345. nr.81, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 44/1948. — 46. 1. gr. — 444, 446, 448, 450, 518, 731. nr. 82, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 5/1980. — 443, 448, 518, 731. - 1. gr. — 46, 48, 443, 446, 448, 450, 517, 518, 731. nr. 100, 23. desember. Lög um íslenzkan ríkisborgararétt. 1. gr. — 656, 657. nr. 113, 29. desember. Lög um lausn ítaka af jörðum. — 612. 10. gr. — 610, 611, 614, 615. nr. 33, 18. febrúar. Lög um breyting á lögum nr. 1/1952. — 495. 1953, 1953, 1953, 1953, 1954, 195), 1954, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKKI nr.75, 17. desember. Lög um framlenging á gildi III. kafla lagi nr. 100/1948. 3. gr. — 267. nr. 88, 23. desember. Lög um skipan innflutnings. og gjald- eyrismála, fjárfestingarmála o. fl. 3. gr. — 435, 439. 11. gr. — 435. nr. 181, h. júní. Lögreglusamþykkt fyrir Keflavíkurkaupstað. 48. gr. — 470. 111. gr. — 470. nr. 212, 28. desember. Reglugerð um skipan innflutnings. og gjaldeyrismála, fjárfestingarmála o. fl. 15. gr. — 439. nr. 20, 8. marz. Lög um vátryggingarsamninga. 25. gr. — 173, TTS, TI6. 52. gr. — 634. nr. 46, Í4. apríl. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 531, 532, 533, 755, 756. 1. kafli — 770. 2. kafli — 770. 3. kafli — 757. T. gr. — 263, TTI1. 10. gr. — 263, 264. 19. gr. — 754, 762, 769, 770. 33. gr. — 271, 276. 35. gr. — 259, 269, 271, 272, 276. 37. gr. — 529, 531, 532. 38. gr. — 531, 532. nr. 58, 24. apríl. Áfengislög. 18. gr. — 435, 439. 21. gr. — 2, 187, 190. 24. gr. — 3, 4, 6, 98, 99, 103, 107, 111, 249, 252, 253, 256, 257, 373, 375, 453, 460, 470, 602, 603, 604, 606, 608, 645, 646, 650. 39. gr. — 435, 440. 44. gr. — 187, 193. 45. gr. — 3, 98, 103, 249, 252, 253, 256, 373, 453, 470, 603, 607, 608, 646, 650. 1954, nr. 90, 25. nóvember. Lög um tollskrá o. fl. 1955, 4. gr. — 300. nr. 22, 3. maí. Lög um breytingar á almennum hegningar- lögum nr. 19/1940. 4. gr. — 370, 371, 465. T. gr. — 11, 110. 8. gr. — 461. XKXKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1955, 1955, 1955, 1955, 1956, 1956, 1956, 1956, 1956, 1956, 1957, 1957, nr. 33, 14. maí. Lög um samræmingu á mati fasteigna. — Tól. nr. 85, 14.maí. Lög um breyting á lögum nr. 102/1943. — 570, 797, 799, 800, 802. 6. gr. — 571, 797, 800. T. gr. — 797. nr. 66, 2. september. Lög um lífeyrissjóð barnakennara og ekkna þeirra. — 570, 799. 8. gr. — 570,797, 800. 10. gr. — 571, 573, 797, 798, 800, 802. 16. gr. — "97. nr. ik, 30. desember. Reglugerð um tekjuskatt og eignar skatt. 5ð. gr. — 57. nt. 57, 10. apríl. Lög um prentrétt. 22. gr. — 478, 481. nr. 85, 22. desember. Lög um festingu verðlags og kaupgjalds. — "67. nr. 86, 22. desember. Lög um útflutningssjóð o. fl. — 165, 167, 768. 16. gr. — 767. 20. gr. — 296, 299, 301, 302, 303. nr. 96, 27. desember. Lög um framlengingu á gildi III. kafla laga nr. 100/1948. — 296, 297, 299, 301, 302. 3. gr. — 299, 302. nr. 154, 6. nóvember. Reglur um öryggisráðstafanir við notk- un naglabyssu. — 809, 811. nr. 161, 29. desember. Reglugerð um söluskatt. 6. gr. — 300. nr. kh, 3. júní. Lög um skatt á stóreigmr. — 130, 153, 154, 755, 156, 757, 758, 759, 760, 761, 762, 763, 764, 165, 766, T6T, 768, 769, TI. 1. gr. — 760, 770. 2. gr. — 157, 758, 769. 4. gr. — 56, 760, 761, 762, 768, 769, TTO, TTI. 5. gr. — 58, 762, TT1. 6. gr. — 760, TI. T. gr. — 55, 760, 761, 762, 763, 770, TI. 9. gr. — 59, 760. 10. gr. — 529, 531, 532, 533, 754, 755, 762, 763. nr. 95, 28. júní. Reglugerð um skatt á stóreignir. — 531, 532. 7. gr. — "54. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KKKTII 22. gr. — 532. 23. gr. — "54. 1958, nr. 26, 2. maí. Umferðarlög. — "790. 25. gr. — 789, "790. 26. gr. — 699. 37. gr. — 699. 80. gr. — 699. 81. gr. — 699. 1958, nr. 36, 29. maí. Lög um breyting á lögum nr. 46/1954 um tekjuskatt og eignarskatt. — 165, "67. 1958, nr. 39, 29. maí. Lög um breyting á lögum nr. 87/1941 um afstöðu foreldra til óskilgetinna barna. — 654. IV. EFNISSKRÁ. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábyrgð á verkum annara. Aögerðaleysi. Sjá tómlati. Aðild. Sjá og samaðild. Aðiljaskýrslur, Áfengislagabrot. Áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. kvæði. Ákæra. Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Analogia. Sjá lög, lögskýring. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Sjá sérat- Barnakennarar. Barnaverndarnefnd. Barnavernd. arráð. Barnsfaðernismál. Beinar fógetagerðir. Sjá og inn- setningargerð. Bifreiðar. Bifreiðalög. Blóðrannsókn. Borgararéttindi. Botnvörpuveiðabrot. veiðabrot. Sjá fisk- Dánarbætur. Dómarar. Dómhæfi. Dómkvaðning matsmanna. Dómstólar. Eiður. Sjá barnsfaðernismál. Ellilífeyrir., Endurgreiðsla. Ærfðamál. Erlendir ríkisborgarar. lögsaga. Sjá og Fangelsi. Sjá refsingar. Farmflhitningur. Fasteignasalar. Festar. Fiskveiðabrot. Fjárnám. Fógetagerðir. Sjá og beinar fó- getagerðir, innsetningargerð, lögbann, lögtak. Foreldravald. Fósturforeldri. Sjá foreldravald. Framsal. Frávísun. Frestir. Fyrning kröfuréttinda. Fyrning sjóveðréttar. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gerðardómur. Gertæki. Sjá sjálftekt. Girðingaréttur. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldeyrismál. Gæezluvarðhald. Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón. Hjúskapur. Hlutdeild. Efnisskrá. Iðnaðarnám. Innsetningargeró. Sjá og beinar fógetagerðir. Ítrekun. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kjörstjórnir. Kynferðisbrot. Kærumál. Landamerkjamál. Landhelgibrot. Sjá brot. Landskipti. Leiguréttindi. Líákamsáverkar. Líkur. Sjá sönnun. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Lögbann. Lögsaga. Lögtak. Lögveð. Lögvenja. fiskveiða- Málasamlag. Málflutningsmenn. Málflutningur. Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, gjafvörn, ómaksbætur. Málsmeðferð. Manndráp. Mannorð. Sjá borgararéttindi. Mat og skoðun. Sjá og lækna, læknaráð, barnaverndarnefnd- ir, barnaverndarráð. Meðalgöngusakir. Meiðyrði. Merkjadómur. Novaleyfi. Ómaksbætur. Ómerking. KKKV Ómerking ummæla. Opinber mál. Óskilgetin börn. Raforka. Rangur framburður. Refsingar. Reklamation. Sjá tómlæti. Réttarfarssektir og vítur. Sakhæfi. Saknæmi. Saksókn. Sératkvæði. Séreign maka. Sjálftekt. Sjó- og veralunardómur. Sjóveð. Skaðabæiur. Skattar. Skilorðsbundnir refsidómar. Skipaeftirlit. Skipti. Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjalafals. Skuldamál. tefnubirting. Stefnufresiur. Stjórnarskrá. Stjórnsýsla. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, borgararéttindi. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sbr. að- iljaskýrslur, mat og skoðun, vitni. Tilraun. Tómlæti. Umboð. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Umferðarréttur. Umsýslusala. Upptaka eignar. Útivist aðilja. Útlendingar. Sjá erlendir ríkis- borgarar. KXXKVI Efnisskrá. Útsvör. Sjá skatta. Vitni. Sbr. sönnun. Varnarliðsmál. Þegnkvöð. Varnarþing. Þjófnaður. Varðhald. Sjá refsingu. Vatnsvirkjun. Ærumeiðingar. Vátrygging. Vegtir. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Vinnusamningar. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Vígilmál, Örorka. B. Efnisskrá. Ábyrgð á verkum annarra. Ríkissjóður sóttur til greiðslu bóta vegna slyss íslenzks starfs- manns hjá bandarísku félagi á Keflavíkurflugvelli, sbr. lög nr. 110/1951 .........0..022000 0000 Skipaútgerðarfélag dæmt til greiðslu skaðabóta vegna tjóns, er verkamaður varð fyrir og að nokkru varð rakið til mistaka verkstjórnarmanna félagsins ................00.0.00000 Ríkissjóður sóttur til greiðslu bóta vegna ætlaðra bótaskyldra aðgerða af hendi starfsmanna skipaeftirlits ríkisins ...... Strandferðaskipið H, eign S, lagðist að bryggju í Vestmanna- eyjum snemma morguns. Nokkur ókyrrð var í sjó og valt skipið við bryggjuna. Handriðslaus landgangur lá frá skip- inu upp á bryggjuna. J fór um borð í H og gekk sú för vel, en er hann hélt í land aftur eftir skamma stund, fór land- gangurinn að hreyfast og reistist hann svo á rönd með þeim afleiðingum, að J datt niður á bryggjuna og slasaðist. Talið var, að skort hefði á tilhlýðilegan öryggisbúnað og gæzlu af hálfu skipstjórnarmanna á H og var S látinn bera fébótaábyrgð vegna þessara yfirsjóna starfsmanna SÍNNA ........020202. nr Skipasmíðastöð og byggingarfélag sótt til greiðslu skaðabóta vegna slyss, er rakið varð til gallaðra tækja og mistaka af hendi starfsmanna félaganna ..............00.0..... 220, Síldarverksmiðjur ríkisins sóttar til greiðslu skaðabóta vegna slyss, er rakið varð til varasamra tækja og mistaka um verkstjórn af hendi starfsmanna verksmiðjanna ........ Starfsmanni pípulagningameistarans J urðu á mistök í starfi, sem J hafði tekið að sér. J var sóttur til heimtu bóta fyrir tjón, er af mistökunum hlauzt ............000.... 00... Bls. 63 118 134 148 230 493 Efnisskrá. XKKVII Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Sjá og samaðild. Aðilja stefnt til réttargæzlu 49, 70, 87, 134, 202, 214, 220, 230, 350, 537, 664, TIl, 77, A, sem taldi sig hafa fyrir röð afsala og að nokkru fyrir traust- nám öðlazt leigurétt að 10.000 fermetra spildu í landi jarð- arinnar V, stefndi hinum upphaflegu leigutökum, G, P og S, til viðurkenningar á þeim rétti. Héraðsdómari vísaði því máli frá dómi með þeim rökum, að eiganda V hefði eigi verið stefnt. Hæstiréttur felldi þann dóm úr gildi, þar sem engar réttarfarsástæður þóttu standa því í vegi, að efnis- dómur yrði lagður á kröfu A á hendur G, P og S, enda þótt slíkur dómur bindi að sjálfsögðu einungis aðilja málsins Faðir óskilgetinna barna, er hann átti með þýzkri stúlku, sem var látin, var með héraðsdómi dæmdur til að afhenda börn- in þýzkri barnaverndarnefnd. Fyrir Hæstarétti krafðist fað- irinn þess, að dómur og málsmeðferð yrðu ómerkt, þar sem dómkröfunni hefði ekki átt að beina gegn honum, þar sem börnin væru í fóstri utan heimilis hans. Þessari ómerkingar- kröfu var ekki sinnt, þegar af þeirri ástæðu, að hún var höfð of seint uppi, en tekið var fram, að málssókninni væri réttilega beint gegn föðurnum .......0.000000 000... 0... Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. Stefndi (K) í barnsfaðernismáli neitaði fyrir dómi að hafa haft samfarir við barnsmóður, áður en barn það, sem um var að ræða, fæddist, en neitaði ekki, að svo hefði verið síðar, án þess að vilja skýra nánar frá því. Á síðara stigi málsins vildi K ganga frá þessu, en ekki var mark á því tekið ............20.0. s.n Aðili kom fyrir dóm til að gefa skýrslu, en gagnaðili mótmælti, að aðiljayfirheyrzlan færi þegar fram. Héraðsdómari kvað þá upp úrskurð um, að svo skyldi gert, og var honum, eins og á stóð, talið rétt að láta yfirheyrsluna fram fara .... b) Oginber mál. Bifreiðarstjóri viðurkenndi í upphafi rannsóknar, að hann hefði verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar sinnar. Síð- ar vildi hann ganga frá þessu að nokkru leyti, en ekki var mark á því tekið ..........0..0.02200 ene Áfengislagabrot. Bifreiðareigandinn A var m. a. ákærður fyrir brot á 3. mgr. 24. gr. áfengislaga nr. 58/1954 með því að hafa veitt bif- Bls. 808 91 65l 55 696 452 KXKVIII Efnisskrá. reiðarstjóranum B áfengi í tiltekinni ökuferð, fengið hon- um stjórn bifreiðarinnar og látið hann aka henni, þótt B væri með áfengisáhrifum. A taldi sig ekkert muna um máls- atvik vegna ölvunar. Framburður B var ekki alls kostar skýr í fyrstu og í síðara stigi málsins kvaðst hann hafa neytt áfengisins að ÁA fjarverandi, og að A mundi hafa verið sofandi í bifreiðinni, er B neytti áfengis við aksturinn. Þótti því eigi nægilega sannað, að framangreind ákæra á hendur A væri á rökum reist, og var hann sýknaður .... 248 Bifreið A fannst ofan í skurði við gatnamót nokkur í Reykjavík um klukkan hálf átta að kvöldi laugardags eins. Þennan dag, um kl. 4 e. h.,, hafði A komið með bifreiðina á vinnustöð sína, sem er skammt frá nefndum gatnamótum. Þar hóf hann áfengisdrykkju og gerðist ölvaður. Kvaðst hann ekkert muna frekar um athafnir sínar nefndan dag. J og P voru staddir í vinnustöðinni um þetta leyti og báru þeir, að A hefði horfið þaðan um sama leyti og bifreiðinni var ekið á brott og var það skömmu áður en hún fannst í skurðinum. Þeir báru og, að A hefði komið til baka eftir stutta stund og verið þá rykugur og skrámaður á enni. G kom að nefndum gatnamótum skömmu eftir að bifreiðin lenti í skurðinum og bar hann, að hann hefði séð mann, sem eftir lýsingunni gat verið A, skreiðast upp úr skurð- inum. Að öllu þessu athuguðu og þar sem bifreiðarlykillinn, sem Á hafði einn, fannst í kveikjulási bifreiðarinnar, þótti nægilega sannað, að A hefði ekið bifreiðinni ölvaður í um- rætt sinn. Hafði hann með því m. a. brotið gegn 1. mgr. 24. gr. áfengislaga nr. 58/1954. Var honum dæmd refsing, 15 daga varðhald, og hann sviptur ökuleyfi ævilangt .... 248 Bifreiðarstjórinn G var m. a. ákærður fyrir að hafa selt varnar. liðsmanni eina flösku af áfengi í bifreið sinni fyrir 10 banda- ríska dollara í svonefndum hermannagjaldeyri. Sannað var, að G hafði látið flöskuna af hendi, og þar sem nefndur gjaldeyrir taldist vera verðmæti, hafði G þar með brotið gegn 18. gr. áfengislaga nr. 58/1954 og var honum dæmd sektar- FEÍSINg ..........0000000 000 434 Bifreiðarstjóri ók bifreið sinni með áfengisáhrifum og gerðist þar með brotlegur m. a. við 24. gr. áfengislaga nr. 58/1954 .. 452 Bifreiðarstjórinn A var ákærður fyrir að hafa verið með áhrif. um áfengis eða miður sín vegna undanfarandi neyzlu þess, er hann ók bifreið sinni. Var hann m. a. ákærður fyrir brot á 24. gr. laga nr. 58/1954. Sönnur brast fyrir ákærunni, og var Á því sýknaður .............0000%....20n 643 Efnisskrá. XKKIX Áfrýjun. Ný málsgögn lögð fram í Hæstarétti 44, 49, 55, 240, 284, 324, 346, 350, 441, 447, 452, 469, 493, 513, 521, 537, 552, 651, 664, 730, Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn 22, 31, 49, 141, 147, 165, 202, 205, 214, 220, 230, 346, 377, 403, 407, 429, 477, 493, 521, 544, 57", 634, 664, 741, 744, TTT, Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. H var ákærður fyrir að hafa keypt allmarga víxla af G með hærri vöxtum en leyfðir eru í lögum nr. 73/1933. H krafð- ist frávísunar sakamálsins á þeim grundvelli, að ýmsum mönnum, sem hefðu átt samskonar viðskipti við G, hefði verið sleppt við ákæru, en slíkt samrýmdist ekki megin- reglu þeirri, er fram kæmi í 27. gr. hegningarlaga nr. 19/ 1940. Talið var, að dómsmálaráðherra hefði eigi með höfðun málsins gegn H farið út fyrir valdmörk sín, sbr. 20. gr. laga 27/1951. Var frávísunarkröfunni því hrundið ........ Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Analogia. Sjá lög, lögskýring. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. A var talinn svo miður sín vegna undanfarandi neyzlu áfengis, að Þifreiðarakstur hans á eftir varðaði við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941. Var hann sviptur ökuleyfi 3 mán- uði samkvæmt 39. gr. sömu laga .......0000.000. 0... A ók bifreið gálauslega og varð samvaldur að banaslysi. Var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði samkvæmt 39. gr. bifreiða- laga nr. 23/1941 .........22200 0000 A ók bifreið með áhrifum áfengis, leyfði ökuréttindalausum piltum stjórn bifreiðar sinnar og hafði auk þess í annað skipti ekið bifreiðinni illa á sig kominn vegna undanfarandi neyzlu áfengis. Var hann sviptur ökuleyfi ævilangt A ók bifreið þannig á sig kominn, að varðaði við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941. Var hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði samkvæmt 39. gr. sömu laga .......00.0000000.. Bifreiðarstjóri gerðist sekur um ítrekað brot gegn ákvæðum bifreiðalaga um ölvun við akstur. Var hann samkvæmt 24. áfengislaga og 39. gr., bifreiðalaga sviptur ökuleyfi ævilangt Bls. 808 791 535 90 96 240 248 XL Efnisskrá. A ók bifreið sinni þannig á sig kominn, að varðaði við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941. Var hann sviptur ökuleyfi 3 ár samkvæmt 39. gr. sömu laga ............00..0.0... Leigubifreiðarstjóri, sem gerðist sekur gagnvart farþega um brot á 194. gr. almennra hegningarlaga, sviptur ökuleyfi ævilangt ..................00000000 0 Eigi þótti næg ástæða til Ökuleyfissviptingar bifreiðarstjóra, sem gerzt hafði sekur um minni háttar brot gegn ákvæð- um bifreiða. og umferðarlaga ..............0....00000... Bifreiðarstjóri varð með gálausum akstri valdur að meiðslum vegfaranda og var hann sviptur ökuleyfi eitt ár ........ Bifreiðarstjórinn A hafði gerzt sekur um ógætilegan akstur, sem m. a. olli slysi á hjólreiðamanni, og var honum dæmd sektarrefsing. Á rúmum 4 árum þar á undan hafði A og átt þátt í 17 umferðarslysum. Þótti því varhugavert, að hann hefði ökuleyfi og var sviptur því ævilangt .............. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Barnakennarar. Barnakennari (S) höfðaði mál gegn Lífeyrissjóði barnakennara og ekkna þeirra (L) og krafðist þess, að viðurkennt yrði, að honum væri óskylt að greiða iðgjöld til L eftir 1. októ- ber 1955, en ætti samt rétt til að hætta störfum og njóta hæstu eftirlauna samkvæmt 10. gr. laga nr. 66/1955, er samanlagður aldur hans og þjónustutími væri orðinn 95 ár, svo og að L yrði dæmt að endurgreiða honum iðgjöld, er hann taldi ofgreidd. Samkvæmt 10. gr. laga nr. 102/1943 gátu barnakennarar öðlazt rétt til lífeyris úr L, ef þeir höfðu verið sjóðsfélagar í 10 ár, voru orðnir 65 ára og höfðu greitt iðgjöld til þess tíma eða ef Þeir höfðu verið sjóðfélagar í 10 ár, samanlagður aldur þeirra og þjónustu- tími var 95 ár og hefðu greitt iðgjöld til þess tíma. Þessi síðartalda regla var numin úr lögum með 7. gr. laga nr. 35/1955. Það nýmæli var hins vegar sett í 6. gr. sömu laga, sbr. nú 4. mgr. 8. gr. laga nr. 66/1955, að iðgjaldagreiðslur til L skyldu falla niður, þegar sjóðfélapi hefði greitt ið- gjöld í 30 ár, og gátu eldri sjóðfélagar hlotið réttindi lag- anna, ef þeir greiðdu iðgjöld samkvæmt þeim. Nýmæli þetta þótti eigi verða skilið öðruvísi en svo, að það væri bundið við rétt þann til árlegs lífeyris að fullnuðum 65 ára aldri, sem getur í 1. mgr. 10. gr. laga nr. 66/1955, en tæki ekki til hinnar eldri afnumdu reglu um samanlagðan 95 ára aldur og þjónustutíma. Skilningur þessi studdist og við greinargerð um 7. gr. frumvarps þess, er varð að lögum nr. 35/1955. Þeir sjóðfélagar, sem skipaðir höfðu verið Bls. 372 452 461 469 698 Efnisskrá. XLI barnakennarar fyrir gildistöku þeirra laga, þ. á m. S, héldu hins vegar áunnum rétti til ellilifeyris, er samanlagður ald- ur og þjónustutími var orðinn 95 ár, að fullnægðum skilyrð- um eldri reglunnar. L var því sýknaður af dómkröfum S.. Barnaverndarnefnd. Barnaverndarráð. Barnaverndarnefnd kveður upp úrskurð um, að tvö óskilgetin börn skuli vera kyrr í fóstri, sbr. 16. gr. laga nr. 87/1947, þar sem fyrirhugaður flutningur barnanna til útlanda yrði að teljast skaðlegur andlegri heilbrigði þeirra .......... Barnaverndarráð lætur uppi álit um, að framtíð nefndra barna muni bezt tryggð með því að þau verði kyrr hjá fósturfor. eldrum, sem séu mjög hæf til að sjá um uppeldi þeirra og menntun .......00000nser street Barnaverndarnefnd og barnaverndarráð leggja eindregið til, að 8 ára telpubarn verði kyrrt í fóstri hjá föðurömmu sinni Barnsfaðernismál. M ól óskilgetið barn 13. apríl 1945, en gerði engan reka að því að feðra barnið. Á árinu 1951 varð M að leita framfærslu- styrks hjá sveit sinni vegna barns þessa, og hófst hrepps- nefnd (S) þá handa um höfðun barnsfaðernismáls. Í því máli greindi M K sem föður barnsins, skýrði nokkuð frá kunningsskap þeirra og atvikum að barnsgetnaðinum. K neitaði að hafa haft samfarir við M, áður en barnið fædd- ist, en neitaði ekki, að svo hefði verið síðar. Skýrslur hans um önnur málsatriði reyndust heldur ekki öruggar. Þótti málstaður M svo líklegri, að úrslit málsins voru látin velta á fyllingareiði hennar, enda þótti eigi sannað, að M bæri ekki skyn á þýðingu staðfestingarinnar, þótt læknir vott- aði, að hún væri illa gefin. Var S aðili barnsfaðernismáls þessa, en kröfum M, sem hún hafði uppi í málinu, var vís- að frá dómi, þar sem liðinn var frestur sá, er getur Í 6. mgr. 211. gr. laga nr. 85/1936, og leyfi dómsmálaráðherra ekki fengið .........000000 0. nn ee sn sn Ógift stúlka (A) ól barn 13. febrúar 1957, sem hún kenndi varn- arliðsmanninum B. Hann neitaði faðerninu, og höfðaði A þá mál gegn honum. Blóðrannsókn útilokaði ekki B frá faðerninu. Aðiljar voru sammála um, að þau hefðu kynnzt á skemmtistað einum Í Reykjavík um miðjan maí 1956, að sögn A, en 18. apríl að sögn B, og nokkrum dögum síðar höfðu þau þær einu samfarir, sem hér skiptu máli. Til stuðnings staðhæfingu sinni um tímann benti B á að hann hefði verið sviptur útivistarleyfi frá herstöðinni um einn mánuð frá 2. maí 1956 að telja. Tveir aðrir varnarliðs- menn studdu og frásögn B um fyrstu kynni þeirra Á og Bls. 196 651 65l 831 XLII Efnisskrá. Bls. hans, en vinstúlka A taldi hins vegar, að þau kynni hefðu orðið í maí 1956. A kvaðst síðast hafa haft á klæðum 1—-5. maí 1956, sem kom vel heim við líklegastan getnaðartíma barnsins. Kunningsskapur A og B fyrir og eftir getnaðar- tímann þótti að vísu skapa nokkrar líkur gegn B. en hins vegar voru nokkrar líkur fyrir kynferðismökum A við aðra og óvissa um farir hans til Reykjavíkur í maí 1956. Í mál- inu þótt því eigi verða skorið úr um faðerni barnsins, held- ur einungis um fjárgreiðslur B vegna barnsins. Þessi greiðslu- skylda var látin velta á synjunareiði B, sbr. 166. gr. laga Nr. 85/1936 .............0.00.0 0 577 Beinar fógetagerðir. Fjórir bændur á Vatnsleysuströnd (A—D) kröfuðst þess, að brott yrði numin með fógetagerð girðing, sem eigandi ná- grannajarðar (J) hafði sett þar í fjöru, en girðing þessi hefti för A—D til sandtöku í fjörunni, sem þeir töldu sig eiga ásamt J. Land það, sem jörð J hafði verið úthlutað með landskiptagerð árið 1940, takmarkaðist „af flóðmáls- línu sjávarins“, og lýsti formaður landskiptanefndar því í fógetadómsmálinu, að landskipti hefðu eigi tekið til fjöru- gagna fyrir neðan stórstraumsflóðmálslínu, og væri því sandtekja neðan þeirrar línu sameign aðilja (A—D og J) í hlutfalli við landsstærðir. Að svo vöxnu máli, þótti J eigi með sjálftekt geta tálmað A—D frjálsa för um nefnda fjöru. Var því kveðið á um framkvæmd Íógetagerðar til brott- náms girðingarinnar „............0....0...0000.0 000 683 forræði einkabarns þeirra, stúlkunnar K, sem þá var 5 ára gömul. Í febrúar 1956 giftist J bandarískum hermanni, og fluttust þau hjón til útlanda. K hafði Þegar á árinu 1955 verið komið til fósturs hjá móður G, Þ. Í ágústmánuði 1957 komu þau J og R aftur hingað til lands, og vildi J þá fá K til sín, en G og Þ neituðu að afhenda barnið. R sótti og um ættleiðingu á K. J kraíðist þess þá, að sér yrði afhent K með beinni fógetagerð. Barnaverndarráð kynnti sér málið, reyndi að koma á kynnum milli J og K, en lét að lokum uppi það álit sitt, að K ætti fyrst um sinn að vera kyrr hjá ömmu sinni, Þ, enda var K því sjálf mjög mótfallin að fara til móður sinnar. Í ljós kom, að J hafði öðlazt bandaríski ríkisfang, en ekki hafði verið borið undir dómsmálaráðuneytið, hvort þær breyttu aðstæður skyldu hafa áhrif á foreldravaldið yfir K, sbr. 78. gr. laga nr. 39/1921. Með tilvísun til þessa, svo og framangreinds álits Barnaverndarráðs, þóttu eigi að svo stöddu efni til að Efnisskrá. XLIII Bls. taka kröfu J til greina. Var því synjað um framgang fógeta- gerðar .........000.00 0. 831 Bifreiðar. a) Einkamál. Bifreiðarstjöri farþega- og vöruflutningabifreiðar, sem var eign E, blindaðist af hríðaréli við aksturinn, með þeim afleið- ingum, að bifreiðin rann út af veginum og henni hvolfdi. Einn farþeganna, G, hlaut smávægileg ytri meiðsli við slys- ið, en fékk síðar megnar taugatruflanir af völdum þess. Að mati læknis varð örorka G vegna slyssins 100% fyrstu 3 mánuðina, frá 65% niður í 15% næstu 3 mánuði og loks 10% um 2 mánaða skeið. Í skaðabótamáli G gegn E viður- kenndi E fébótaábyrgð sína, ef talið yrði, að G hefði orðið fyrir tjóni, sem rekja mætti til slyssins, en því var mótmælt. Talið var, að G hefði hlotið framangreint heilsutjón af völd. um slyssins, og voru G því dæmdar kr. 11.000,00 í bætur fyrir atvinnutjón, örorku og þjáningar svo og rúmar 1000 krónur fyrir læknis- og hjúkrunarkostnað ................ 49 Bifreið F var ekið eftir götu í Keflavik að kvöldi í byrjun marzmánaðar. Slyðdusúld var og götulýsing slæm. Rakst bifreiðin þá á H, sem gekk vinstra megin á götunni í sömu átt og bifreiðin fór. Hlaut H nokkur meiðsli af og var frá vinnu um skeið. Öll fébótaábyrgð á slysinu var lögð á F, enda var það eigi metið H til gáleysis, að hann gekk vinstra megin á götunni. Var F dæmt að greiða H kr. 3000.00 í bæt- ur fyrir atvinnutjón, auk fjárhæða fyrir fæðispeninga, or- lofsfjár, skemmda á gerfitönnum og fötum. Einnig voru H dæmdar 5000 króna þjáningabætur, en hann hafði miklar þrautir í höfði um fjögurra mánaða skeið eftir slysið. Axlar- verkur, sem H fann til í júlímánuði næsta á eftir, varð eigi að áliti lækna og læknaráðs rakinn til slyssins, og fékk H því engar bætur úr hendi T vegna þess heilsutjóns ...... 70 A ók bifreið sinni á bifreið B, en sú bifreið stóð kyrr við gang- stétt götu. Skemmdist bifreið B nokkuð. Í skaðabótamáli B gegn A viðurkenndi A fébótaábyrgð sína, en mótmælti kröfum B vegna málningarvinnu á bifreið hans og vegna afnotamissis bifreiðarinnar sem of háum. Nauðsynlegt þótti að mála bifreið B alla að neðan vegna árekstursins og 200 króna bætur á dag vegna afnotamissis bifreiðarinnar þóttu hæfilegar. Voru kröfur B því teknar til greina .......... 87 Ú hafði fengið vörubifreið, sem A stjórnaði og átti, til að aka burtu uppgreftri af lóð við hús, er Ú átti í smíðum. Eitt sinn, er bifreið A var að aka frá húsinu, skall einhver hlut- ur í stóra rúðu á neðstu hæð hússins með þeim afleiðing- um, að rúðan sprakk. Af framburðum vitna og skýrslu Á XLIV Efnisskrá. þótti mega ráða, að steinvala, sem kastast hafi frá bifreið A, er hún ók af stað, hafi valdið skemmdunum á rúðunni. A var talinn bera fébótaábyrgð á tjóninu, þar sem eðlileg- ast þótti, að ábyrgðarmaður bifreiðar samkvæmt 1. og 2. mgr. 35. gr. laga nr. 23/1941 beri ábyrgð á tjóni, sem bif- reið veldur með slíkum hætti, þótt ökumanni verði ekki metið slysið eða tjónið til sakar. Ekki gat það leyst A undan ábyrgð, að hann var að vinna í þjónustu Ú, er slysið varð. Var A dæmt að greiða Ú andvirði nýrrar rúðu og fyrir ísetningu hennar ..................00. 0000. 112 G hafði stöðvað bifreið sína rétt austan við gatnamót Vonar- strætis og Tjarnargötu, gengið frá skamma stund og því næst haldið af stað aftur. Er bifreiðin var aðeins komin á hreyfingu, var stórri vörubifreið, eign H og stjórnað af honum, ekið eftir Vonarstræti í sömu stefnu og bifreið G ók og var vörubifreiðinni svo sveigt inn í Tjarnargötu. Bif- reiðarnar rákust nú á og urðu nokkrar skemmdir á bifreið G. Í skaðbótamáli G gegn H var talið, að stjórnendur beggja bifreiðanna ættu sök á árekstrinum. H var talinn hafa ekið hinni stóru vörubifreið sinni án nægilegrar aðgæzlu og án þess að gefa hljóðmerki, og G var talinn hafa sýnt gáleysi með því að aka af stað, áður en hann hugði að um- ferð um Vonarstræti. Var H dæmt að bæta G tjón hans að % hlutum, en 'á hluta þess varð G að bera sjálfur ...... 202 A fékk vörubifreið B til að aka farangri frá sumarhúsi sínu. Til þess að komast að farangrinum, þurfti bifreiðin að fara um þröngt hlið. Tók A að sér að leiðbeina B um að komast Í gegnum hliðið, en við eina af þeim tilraunum klemmdist vísifingur hægri handar A milli bifreiðarpallsins og hliðar- stólpans með þeim afleiðingum, að nema varð fingurinn burt. Hafði A lagt hægri hendi ofan á hliðarstaurinn. A krafði B bóta vegna slyssins. A þótti hafa sýnt af sér slíkt gáleysi með því að leggja hendi sína ofan á hliðarstólpann við þær aðstæður, sem þarna voru, að hann var látinn bera % hluta tjóns síns sjálfur. Hins vegar þótti ekki í ljós leitt, að slysinu hefði ekki orðið afstýrt, þótt B hefði sýnt fulla aðgæzlu um stjórn bifreiðarinnar, sbr. 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941, og var honum því dæmt að bæta A tjón hans að % hluta, þ. e. af atvinnutjóni, kr. 85.000.00, og fyrir þján- ingar, kr. 15.000.00, en A hlaut af slysi þessu 15% varan- lega örorku ..............2.... 0000. 214 A ók stórri áætlunarbifreið frá Keflavík áleiðis til Reykjavíkur. Í bugðu við hraunhól nokkurn rakst bifreiðin á aðra bifreið, sem kom frá Reykjavík og B ók. Hraunhóllinn byrgði sýn og í bugðunni var skafl og hálka á veginum. Í skaðabóta- máli út af árekstri þessum var talið, að A hefði ekið of Efnisskrá. KLV Bls. hratt, eins og aðstæður voru, og ekki gaf hann heldur hljóð- merki. Var A talinn eiga meginsök á árekstrinum og eig- anda áætlunarbifreiðarinnar dæmt að bæta % hluta tjóns þess, er af hlauzt, en B var látinn bera % hluta þess, enda hafði hann heldur ekki gætt nægilegs hófs um hraða og ekki gefið hljóðmerki. B hlaut höfuðáverka af slysinu, er olli höfuðverk og taugasleni. Hins vegar þótti eigi sannað, að augnabilun, sem vart varð hjá B, stafaði af slysinu. At- vinnu. og örorkutjón B var metið kr. 12.000.00 og tjón vegna þjáninga og lýta kr. 8000.00, en B hlaut greinilegt ör á enni. Annað tjón B nam um 1000 krónum. Var eiganda áætlunarbifreiðarinnar dæmt að greiða % hluta af tjóni þessu, en til skuldajafnaðar kom % hluti af viðgerðarkostn- aði, sem eigandi áætlunarbifreiðarinnar hafði orðið að greiða vegna árekstursins ..........00000000 0... enn... 350 Tvær bifreiðar rákust á á gatnamótum Seljalandsvegar og Suð- urlandsbrautar í Reykjavík. Eigandi bifreiðar þeirrar, er ók eftir Suðurlandsbraut (A) höfðaði mál gegn stjórnanda (R) og eiganda (S) hinnar bifreiðarinnar, og krafðist um 7000 króna bóta vegna skemmda, sem urðu á bifreið hans. Talið var, að K hefði átt meginsök á árekstrinum, þar sem hann ók inn á Suðurlandsbraut, sem er aðalbraut, eftir að hafa séð til ferða bifreiðar A og án þess að veita henni frekari athygli fyrr en bifreiðarnar rákust á. Á hinn bóginn þótti stjórnandi bifreiðar A ekki hafa gætt nauðsynlegrar varúðar, þar sem hann hugaði ekki frekar að ferðum R, eftir að honum virtist hann hafa staðnæmzt, og var þó góð að- stæða til að fylgjast með og vegurinn breiður. Var sök skipt þannig, að R og S var dæmt að greiða A % hluta tjóns hans. Viðgerðarkostnaður nam um 5000 krónum, en auk þess var bætt tjón A vegna afnotamissis bifreiðarinnar í 17 daga, miðað við 120 króna bætur á dag .........00000..0.00.... 537 Tvær bifreiðar rákust á á gatnamótum Njarðargötu og Ösku- vegar í Reykjavík. Lenti bifreið B, sem ekið var austur Ösku- veg, á hægri hlið bifreiðarinnar, sem ekið var suður Njarð- argötu og A stjórnaði. Miklar skemmdir urðu á bifreið A og hann slasaðist alvarlega. Við rannsókn kom í ljós, að hemlar á bifreið B voru lélegir. Samkvæmt því og þar sem B átti að vægja við gatnamótin, sem voru mjög rúmgóð, var B talinn eiga alla sök á nefndum árekstri, en Á ók bifreið sinni á yztu brún akbrautar vinstra megin. Á hlaut heilahristing við áreksturinn og fylgdu síðan langvarandi höfuðþrautir. Var varanleg örorka hans metin 10%. B var dæmt að greiða A kr. 50.000.00 í örorku- og atvinnutjóns- bætur, kr. 18.000.00 í þjáningabætur, auk rúmlega 4000 kr. vegna annars kostnaðar ...........00001. 00. enn. 664 ÁKLVI Efnisskrá. Bls. Vegfarandi hafði bent lögreglumönnum á, að akstur tiltekinn- ar bifreiðar um götur Reykjavíkur væri tortryggilegur, og tóku lögreglumennirnir að leita bifreiðarinnar í tveim bif- reiðum. Brátt sáu þeir bifreiðina, eign K, og hugðust stöðva hana. Einn lögreglumannanna, Þ, hljóp þá út á götuna í þessu skyni, en í sömu mund bar þar að stóra áætlunar. bifreið, sem Þ slapp naumlega undan, en lenti hins vegar á framhorni bifreiðar K. Hlaut Þ slæmt fótbrot við árekstur- inn með 18% varanlegri örorku. Þ höfðaði mál gegn K til greiðslu bóta. Hægra framljós bifreiðar K logaði ekki og auk þess þótti ökumaður bifreiðarinnar ekki hafa gætt nægrar athygli við aksturinn. Hins vegar þótti Þ eiga meginsök á slysinu með þeirri ógætni að þjóta út á ak- brautina, eins og hann gerði, án þess að hyggja að um- ferðinni. Var K því einungis dæmt að bæta Þ tjón hans að 14 hluta. Örorkutjón Þ var metið á kr. 75.000.00, tjón vegna þjáninga og lýta kr. 20.000.00 og útlagður kostnaður kr. 800.00. Var Þ dæmdur % hluti af fjárhæðum þessum, þ. e. kr. 31.933,33 ........00.. 00 TTT b) Opinber mál. Lögreglumenn stöðvuðu bifreið A aðfaranótt laugardags og færðu A því næst til rannsóknar, þar sem þeir grunuðu hann um að vera með áhrifum áfengis við akstur. Báru lögreglumennirnir, að A hefði borið þess merki, að hann væri með slíkum áhrifum. Blóðrannsókn sýndi hins vegar, að í blóði A voru við handtökuna efni, sem samsvara að- eins 0,96%, af vínanda. Þótti því eigi fullsannað, að A hefði verið í þetta skipti með áhrifum áfengis í merkingu 1. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, 2. mgr. 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941 og 1. mgr. 24. gr. áfengislaga nr. 58/1954. Var A því sýknaður af ákæru um brot gegn þessum lagaákvæð- um. — Á viðurkenndi að hafa neytt talsverðs áfengis að kvöldi fimmtudagsins næst á undan og fram á aðfaranótt föstudags. A ók þó bifreið sinni annað veifið frá því snemma á föstudagsmorgun og þar til lögreglumenn stöðvuðu hann aðfaranótt laugardags. Með þessari játningu A, vætti lög- reglumanna um ástand hans og niðurstöðu framangreindrar blóðrannsóknar, þótti því sannað, að akstur A á þessu tíma- bili hafi varðað við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga, Þ. e. að hann hafi verið miður sín vegna undanfarandi neyzlu áfengis. Var A dæmd sektarrefsing, 2000 kr. og hann sviptur ökuleyfi 3 mánuði samkvæmt 39. gr. bifreiðalaganna .... 2 Bifreiðarstjórinn A ók um miðjan dag að sumarlagi bifreið sinni vestur Háteigsveg í Reykjavík. Nálægt gatnamótum þess vegar og Stakkahlíðar varð fjögurra ára gamall dreng- Efnisskrá. KXLVII Bls, ur fyrir bifreiðinni og beið bana af. Drengurinn kom skyndi- lega hlaupandi yfir götuna að baki bifreiðar, er þar stóð kyrr á vegarjaðri. ÁA viðurkenndi að hafa, áður en hann kom að, séð til fólks á þessum slóðum, þar á meðal til barna, en veitti ekki umhverfinu framundan og til hliðar neina sérstaka athygli. Þótti A með þessu hafa sýnt vangæzlu í akstri og vera meðvaldur að slysinu. Var honum dæmd sekt- arrefsing, 2000 krónur, fyrir brot á 1. mgr. 27. gr. bifreiða- laga nr. 23/1941, 215. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, 3. mgr. umferðarlaga nr. 24/1941 og 46. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930. Einnig var hann samkvæmt 39. gr. bifreiðalaga sviptur ökuleyfi sex mánuði ............ 80 A var ákærður fyrir að hafa verið með áhrifum áfengis, er hann ók bifreið sinni tiltekið skipti, að hafa þá ekið svo hratt og óvarlega, að bifreiðin fór út af veginum og loks fyrir að hafa leyft fjórum farþegum sínum, ökuréttindalaus- um, að stjórna bifreiðinni um tíma í sömu ökuferð. Sakar- giftir þessar þóttu sannaðar, að nokkru með vætti farþeg- anna og að nokkru með játningu A. Var A talinn hafa með nefndu atferli brotið gegn 1. mgr. 24. gr. áfengislaga nr. 58/1954, 1. mgr. 23. gr., 1. mgr. 27. gr. og 1. mgr. 22. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 svo og 2. mgr. 4. gr. umferðar- laga nr. 24/1941. Sannað þótti og, að sami bifreiðarstjóri hefði í annað skipti ekið bifreið sinni svo miður sín, að akstur hans varð- aði við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 og 2. mgr. 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Hins vegar þóttu eigi næg- ar sannanir fyrir því, að A hefði í umrætt sinn ekið bif- reiðinni með áhrifum áfengis. Var hann því sýknaður af þeirri ákæru. A var dæmd refsing og hann sviptur ökuleyfi ævilangt .............200.000 000 96 A ók bifreið sinni frá Keflavík áleiðis til Reykjavíkur og tald- ist hann þó svo miður sín vegna undanfarandi neyzlu á- fengis og svefnleysis, að varðaði við 3. mgr. 23. gr. bifreiða- laga nr. 23/1941. Einnig þótti A í sama skipti hafa ekið of hratt og ógætilega, þar sem vegurinn var háll, enda rakst bifreið A á aðra bifreið með þeim afleiðingum, að báðar stórskemmdust. Var A með því talinn brotlegur við 1. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 27. gr. bifreiðalaga, svo og 2. gr. og 3. mgr. 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Var ÁA dæmd sektar. refsing, 2000 krónur, og hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði .. 240 Bifreiðareigandinn A var ákærður fyrir brot á 1. mgr. bifreiða- laga nr. 23/1941, með því að hafa veitt bifreiðarstjóranum B áfengi í tiltekinni ökuferð, fengið honum stjórn bifreiðar- innar og láti hann aka henni, þótt B væri með áfengisáhrif- um. A taldi sig ekkert muna um atvik og bar við minnis- { d KLVIII Efnisskrá. Bls, leysi vegna ölvunar sinnar. Framburður B um málsatvik var ekki alls kostar skýr í fyrstu og á síðara stigi málsins sagðist hann hafa neytt nefnds áfengis að A fjarverandi, og að A mundi hafa verið sofandi í bifreiðinni, er B neytti áfengis við aksturinn. Þótti því eigi nægilega sannað, að framangreind ákæra á hendur A væri á rökum reist og var hann því sýknaður af þeirri ákæru ................00.... 248 Bifreið A fannst ofan í skurði við gatnamót nokkur í Reykja: vík um klukkan hálf átta að kvöldi laugardags eins. Kveikjuláslykillinn stóð í bifreiðinni og auk þess fannst þar slatti af áfengi í flösku. Þennan dag, um kl. 4 e. h., hafði A ekið bifreið sinni af vinnustöð sinni, sem er skammt frá nefndum gatnamótum. Þar hóf hann áfengisdrykkju og gerðist allölvaður. Kvaðst hann ekkert muna um athafnir sínar frekar, þangað til hann hafi vaknað heima hjá sér næsta morgun. Hann neitaði og að svara spurningum rann- sóknardómarans um ákæruatriðið. Tvö vitni, J og P, voru stödd í nefndri vinnustöð síðari hluta framangreinds laugar- dags og báru þau, að A hefði horfið þaðan um sama leyti og bifreiðinni var ekið á brott og var það skömmu áður en bifreiðin fannst í skurðinum. Þau báru og, að hann hefði komið þangað aftur eftir stutta stund og verið þá rykugur og skrámaður á enni. Vitnið G kom að nefndum gatnamótum skömmu eftir að bifreiðin lenti í skurðinum, og bar vitnið, að það hefði séð mann, sem eftir lýsingu þess gat verið A, skreiðast upp úr skurðinum. Að öllu þessu athuguðu og þar sem bifreiðarlykillinn, sem A hafði einn, fannst í kveikju- lásnum, þótti nægilega sannað, að A hefði ekið bifreiðinni ölvaður í umrætt sinn og sýnt gáleysi í akstri. Hafði hann með þessu atferli m. a. brotið gegn 1. mgr. 23. gr. og 1. mgr. 21. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. 2. gr. laga nr. 6/1951 svo og 2. gr. og 2. og 3. mgr. 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Var A dæmd refsing, 15 daga varðhald, og hann sviptur Ökuleyfi ævilangt .............000.0200 00 rss 248 A var ákærður fyrir að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar svo og að hafa ekið þá ógætilega, en bif- reiðin rakst á aðra bifreið, er stóð á jaðri fjölfarins þjóð- vegar. Var ÁA samkvæmt þessu ákærður fyrir brot á 45. gr. áfengislaga nr. 58/1954, 1. mgr. 23. og 27. gr. bifreiða- laga, nr. 23/1941 og 2. gr. og 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Til vara var hann ákærður fyrir að hafa ekið bifreiðinni svo miður sín vegna undanfarandi áfengisneyzlu, að hann hefði eigi getað stjórnað bifreiðinni tryggilega, sbr. 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga. Vitni vildu eigi fullyrða, að A hefði verið með áfengisáhrifum og blóðrannsókn sýndi einungis 0,87%o af vínanda í blóði hans. Var A því sýknaður af þessari Efnisskrá. KLIX. ákæru, en hins vegar þótti sýnt, að hann hefði með akstri sínurn brotið gegn 3. mgr. 23. gr. og 1. mgr. 27. gr. bif- reiðalaganna, og var honum dæmd sektarrefsing, 2000 króna sekt, og hann sviptur ökuleyfi 3 ár .......0000000000000.. 372 Bifreiðarstjórinn M, sem ákærður var fyrir kynferðisbrot, fram- ið í bifreið hans, viðurkenndi fyrir dómi, að hafa ekið bif- reiðinni með áhrifum áfengis. Var það talið sannað, enda þótt hann síðar vildi víkja nokkuð frá fyrri framburði. Hafði hann með þessu brotið gegn ákvæðum 1. mgr. 24. gr. áfengislaga nr. 58/1954, 1. mgr. 23. gr. bifreiðarlaga, nr. 23/1941, sbr. 2. gr. laga nr. 6/1951 og 2. mgr. 4. gr. um- ferðarlaga nr. 24/1941. M var og sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. bifreiðalaga, 24. gr. áfengislaga og 1. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 191/1940 ...........0000000000... 452 Bifreiðarstjóri hafði með ógætilegum akstri á gatnamótum í kaupstað valdið árekstri. Hafði hann með því brotið gegn 1. mgr. 27. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 og 4. gr. og "7. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Þá hafði hann og tvisvar sinnum haft of marga farþega í stýrishúsi bifreiðar sinnar og með. því brotið gegn 14. gr. bifreiðalaga ...................... 461 Bifreiðarstjórinn M ók bifreið sinni síðari hluta dags í nóvem- bermánuði frá Keflavíkurflugvelli áleiðis til Keflavíkur. Dimmt var, malbik götunnar blautt og raflýsing léleg. Bif- reið M rakst á 5 ára dreng, sem var þar á ferð og hlaut drengurinn talsverð meiðsli af. M þótti ekki hafa sýnt nægilega varúð í akstri, og var hann því m. a. talinn brot- legur við 26. og 27. gr. bifreiðarlaga nr. 23/1941. Var hon- um, sem einnig hafði brotið gegn 3. mgr. 23. gr. sömu laga, dæmd sekt, 3000 krónur, og hann sviptur ökuleyfi í eitt ár 469 Bifreiðarstjórinn A var ákærður fyrir að hafa verið með áhrif- um áfengis eða miður sín vegna undanfarandi neyzlu þess, er hann ók bifreið sinni um götur Reykjavíkur og síðan að Sundhöll bæjarins dag einn árdegis. Eigi var fram kom- ið, að stjórn A á bifreiðinni hefði í neinu verið áfátt. A var eigi tekið blóð til rannsóknar. Fimm vitni úr starfsliði Sund- hallarinnar gáfu vitnaskýrslu. Þrjú þeirra töldu A hafa verið með áhrifum áfengis, enda hefðu þau fundið áfengis- lykt af honum. Eitt vitnanna taldi að vísu, að A hefði verið með áfengisáhrifum, en gat ekki stutt það álit neinum rökum, og hið fimmta kvaðst ekki hafa orðið vart neins þess í fari A, er benti til þess, að hann væri með áfengis- áhrifum. Tveir lögreglumenn, er komu á vettvang, og varð- stjóri sá, er hafði mál A til meðferðar rétt á eftir, kváðu sig ekki hafa greint áfengisáhrif á A. Að svo vöxnu máli þóttu eigi fram komnar nægar sannanir fyrir sekt A, og var hann því sýknaður af öllum ákærum .............. 643 L Efnisskrá. Bifreiðarstjórinn A var sekur um ógætilegan akstur á gatna- mótum í Reykjavík í marz 1957. Rakst tengivagn, sem fest- ur var aftan í bifreið A, á dreng á reiðhjóli, er ók á vinstri vegjaðri, með þeim afleiðingum, að drengurinn slasaðist, hlaut m. a. höfuðkúpubrot. Braut A með þessu atferli gegn 219. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, 1. mgr. 27. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941 og 2. gr. umferðarlaga nr. 24/1941. Tvö hin síðasttöldu lög höfðu verið numin úr gildi, er mál A kom fyrir Hæstarétt, og vörðuðu brot A þá við 1. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 37. gr., sbr. 80. og 81. gr. umferðarlaga nr. 26/1958, sbr. 2. gr. laga nr. 19/1940. Sami bifreiðarstjóri gerðist nokkru síðar, í september s. á., sekur um ógætilegan akstur, er hann beygði af Skúla- götu í Reykjavík, með þeim afleiðingum, að bifreið hans rakst á aðra bifreið, sem ekið var fram hjá í þessum svif- um. Hafði A með þessum akstri brotið gegn áðurgreindum ákvæðum umferðarlaga svo og 46. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930. Fyrir öll framangreind brot sin hlaut A refsingu, 2000 kr., og var auk þess sviptur ökuleyfi ævilangt, enda hafði hann átt þátt í 17 umferðarslysum frá 24. júlí 1953 til 23. september 1957. Þótti því sýnt, að varhugavert væri með tilliti til umferðarinnar, að hann hefði Ökuleyfi .............2.00002 0... Blóðrannsókn. A var ákærður fyrir að hafa ekið bifreið með áhrifum áfengis. Rannsókn á blóði hans sýndi efni í því, sem samsvara 0,96%0 af vínanda. Með tilliti til þessa og annarra gagna málsins, þótti eigi fullsannað, að A hefði verið með áhrifum áfengis í merkingu 24. gr. áfengislaga, 23. gr. bifreiðalaga og 4. gr. umferðarlaga ..............200000000 neee Áfengismagn í blóði bifreiðarstjóra mældist 0,9%0. Hann var ein- ungis ákærður fyrir brot á 3. mgr. 23. bifreiðalaga nr. 23/1941 .........0200.00 0 Áfegnismagn í blóði bifreiðarstjóra mældist 0,87%. Hann var sýknaður af ákæru um ölvun við akstur, enda og önnur atvik því til stuðnings ..............0000.0 0000 ner. Áfengismagn í blóði bifreiðarstjóra mældist 1,07%0. Eigi þótti þó sannað, að hann hefði verið með áfengisáhrifum við akstur Bifreiðarstjórinn A hafði orðið valdur að harkalegum árekstri á götu í Reykjavík. Lögreglumenn töldu A vera með áhrifum áfengis og færðu hann til læknisins H til blóðrannsóknar. A mótmælti því, að sér yrði tekið blóð og neitaði þá H að framkvæma aðgerðina. Var H þá með úrskurði sakadóms skyldaður til að framkvæma nefnda blóðtöku, sbr. 41. gr. laga nr. 27/1951. Fullt tilefni var til að taka A blóð og hon- Bis. 698 240 372 469 Efnisskrá. um skylt að hlíta þeirri aðgerð, sbr. 7. mgr. 25. gr. laga nr. 26,/1958, enda eigi í ljós leidd nein ástæða til að ekki mætti leggja slíka rannsókn á A ........0.00%00 0000 nn Borgararéttindi. A og B var dæmd fangelsisrefsing fyrir þjófnað. Voru þeir svipt- ir réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 .........00000 0... A var sekur um skjalafals og tilraun til hlutdeildar í röngum framburði fyrir dómi. Hlaut hann fangelsisrefsingu og var sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 .........00000000.0 nr A, sem dæmd var 16 ára fangelsisrefsing fyrir manndráp, svipt- ur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 .........22000 0. A, sem varð með líkamsárás sekur um manndráp af gáleysi og hlaut fangelsisrefsingu, var sviptur réttindum sam- kvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 ........ Bifreiðarstjóri, er gerðist sekur um brot samkvæmt 194. gr. al- mennra hegningarlaga, sviptur réttindum samkvæmt 3. málsgr. 68. gr. sömu laga. .........00.002.0000 00. Svipting réttinda samkvæmt 3. málsgr. 68. gr. almennra hegn- ingarlaga kemur eigi til álita í skilorðsdómi, sbr. 8. gr. laga nr. 22/1955 ........202000.000 ne ÁA var dæmd refsing samkvæmt 142. gr. almennra hegningar- laga. Hann var og sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga ...............0.0. 000. Botnvörpuveiðabrot. Sjá fiskveiðibrot. Dánarbætur. Barni manns, er hlaut bana í bifreiðaslysi, dæmdar bætur fyrir missi framfæranda ...............2.0.20.. sn sn Ekkju og barni manns, er lézt af slysförum, dæmdar bætur fyrir missi framfæranda. Litið var til þess til lækkunar bóta ekkjunnar, að hún hafði gengið í hjónaband af nýju .... Dómarar. Aðili máls krafðist þess, að héraðsdómendur vikju sæti í málinu, þar sem þeir hefðu í forsendum dóms í öðru máli tekið af- stöðu til sakarefnis í fyrrtalda málinu. Dómendur þóttu ekki af þessum sökum vera vanhæfir til dómsetu og var kröfu aðiljans því hrundið .............0..000.00. 000. enn Í máli, sem A höfðaði gegn B, mótmælti A skriflegri yfirlýsingu B m.a. sem rangri og óstaðfestri. B kom fyrir dóm og vildi gefa skýrslu varðandi yfirlýsinguna. Lögmaður A krafðist LE Bis. 189 96 254 316 452 461 21 11 808 466 LII Efnisskrá. þess þá, að aðiljayfirheyrslunni yrði frestað eina viku. Lög- menn B og réttargæzluaðilja andmæltu þeirri kröfu, og kvað dómarafulltrúi sá, K, er með málið fór, þá upp úrskurð um ágreininginn og ákvað, að yfirheyrsla skyldi þegar fram fara. Lögmaður A kvaðst segja til þess innan viku, hvort hann kærði úrskurð þann. K lýsti því þá, að yfirheyrslan færi fram. Lögmaður A kvaðst kæra þá ákvörðun, en K lýsti því, að atriði þetta sætti ekki kæru. Fór aðiljayfir- heyrslan því næst fram. Lögmaður kærði framkomu K sem réttarneitun og krafðist þess, að K eða til vara yfirmanni hans, dómaranum E, yrði dæmd refsing samkvæmt 3. mgr. 34. gr. laga nr. 85/1936. Þeirri kröfu var hrundið. Var talið, að K hefði borið að taka við aðiljaskýrslu B, sbr. 115. gr. laga nr. 85/1936, og eins og á stóð rétt að láta yfirheyrsluna fara fram samkvæmt úrskurði sínum. Þótti kæra þessi svo bersýnilega ófyrirsynju, að hún var vítt í Hæstarétti .... Í máli, sem m. a. var höfðað til ógildingar á ættleiðingarleyfi, hafði sonur héraðsdómarans bent málsaðiljum á nauðsyn ættleiðingar, leiðbeint þeim um öflun gagna í því skyni og samið beiðnina. Að svo vöxnu máli þótti héraðsdómari hafa átt að víkja sæti í málinu, áður en munnlegur flutningur í því hófst. Var héraðsdómur og málsmeðferð að þessu leyti því ómerkt .............20 0... Dómhæfi. Barnakennari (S) höfðaði mál gegn Lífeyrissjóði barnakennara (L) og krafðist þess m. a., að viðurkennt yrði, að honum væri óskylt að greiða iðgjöld til L eftir 1. október 1955, en ætti samt rétt til að hætta störfum og njóta hæstu eftirlauna samkvæmt 10. gr. laga nr. 66/1955, er samanlagður aldur hans og þjónustutími væri orðinn 95 ár. Héraðsdómari vísaði kröfu þessari sjálfkrafa frá dómi á þeim grundvelli, að af gögnum málsins væri ljóst, að þessi tími væri ekki kominn, er málið var rekið, og gæti S því ekki nú krafizt úrlausnar um þessi réttindi. Hæstiréttur hratt þessum frávísunardómi héraðsdómara, þar sem það var talið skipta S miklu að fá Þegar dómsúrlausn um, hver væri réttur hans á hendur L og hver væru skilyrði þess réttar ..................0...... Það þótti eigi til fyrirstöðu málssókn út af skattskyldu stór- eignaskattsgjaldanda og mati á tilteknum skattandlögum, að ríkisskattanefnd hafði eigi enn fjallað um skattkæru gjaldandans .............20.. 0... sr sr Dómkvaðning matsmanna. Nokkrar matsgerðir höfðu verið framkvæmdar til að meta tjón vegna skemmda á trjágarði A. A bað nú dómara um að Bls. 696 746 568 153 Efnisskrá. LIII nefna fjóra yfirmatsmenn í sama skyni, og gerði dómari það, en gerði aðiljum ekki viðvart áður en dómkvaðning færi fram, sbr. 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936. Það þótti þó nauðsynlegt, eins og atvikum var háttað, og var dómkvaðn- ingin því ómerkt. .........00200000n0 esne Dómstólar. Tveir siglingafróðir menn sátu ásamt hinum reglulega héraðs- dómara í máli út af ætluðu broti á fiskveiðilöggjöfinni .... er 44, 441, 447, 513, 554, 721, Sérfróðir menn um bifvélar og bifreiðamálun sátu ásamt hin- um reglulega héraðsdómara í máli til heimtu skaðabóta vegna skemmda á bifreið ............022000.00 0... nn. Í máli til staðfestingar lögbanni við rafvirkjunarframkvæmdun kvaddi héraðsdómari tvo sérkunnáttumenn með sér til dóm- SEtU .......00 0... Tveir sérfróðir menn sátu í dómi ásamt hinum reglulega dóm- ara í máli til heimtu skaðabóta vegna slyss við vinnu .... Pípulagningameistari og múrarameistari voru meðdómendur í héraði í máli til heimtu skaðabóta vegna galla á pípulögn Það var látið valda ómerkingu héraðsdóms, að héraðsdómari kvaddi ekki sérfróða meðdómendur með sér til dómsetu í máli til heimtu skaðabóta vegna slyss af völdum bygg- ingarvélar „...........00200000 00 ner rr Tveir jurtafræðingar voru meðdómendur í máli til heimtu skaðabóta vegna ætlaðs tjóns af völdum jurtalyfs ...... Tveir sérfróðir menn um notkun naglabyssu voru meðdómend- ur í máli til heimtu bóta vegna slyss af völdum þess tækis Eiður. Sjá barnsfaðernismál. Ellilífeyrir. Barnakennari (S) höfðaði mál gegn Lífeyrissjóði barnakennara og ekkna þeirra (L) og krafðist þess, að viðurkennt yrði, að honum væri óskylt að greiða iðgjöld til L eftir 1. október 1955, en ætti samt rétt til að hætta störfum og njóta hæstu eftirlauna samkvæmt 10. gr. laga nr. 66/1955, er saman- lagður aldur hans og þjónustutími væri orðinn 95 ár, svo og að L yrði dæmt að endurgreiða honum iðgjöld, er hann taldi ofgreidd. Samkv. 10. gr. laga nr. 102/1943 gátu barna- kennarar öðlazt rétt til lífeyris úr L, ef þeir annaðhvort höfðu verið sjóðfélagar í 10 ár, voru orðnir 65 ára og höfðu greitt iðgjöld til þess tíma eða verið sjóðfélagar í 10 ár, samanlagður aldur þeirra og þjónustutími 95 ár og höfðu greitt iðgjöld til þess tíma. Þessi síðartalda regla var numin úr lögum með 7. gr. laga nr. 35/1955. Í 6. gr. sömu laga var Bls. 277 130 st 141 493 521 544 687 808 LIV Efnisskrá. Bls. hins vegar sett það nýmæli, að iðgjaldagreiðslur til L skyldu falla niður, er sjóðfélagi hefði greitt iðgjald í 30 ár, og gátu eldri sjóðfélagar notið réttinda laganna, ef þeir greiddu iðgjöld samkvæmt þeim. Nýmæli þetta þótti bera að skilja svo, að það væri bundið við rétt þann til árlegs ellilífeyris, að fullnuðum 65 ára aldri, sem getur í 1. mgr. 10. gr. laga nr. 66/1955, en tæki ekki til hinnar eldri afnumdu reglu um 95 ára samanlagðan aldur og þjónustutíma. Studdist skiln- ingur þessi og við greinargerð um "7. pr. frumvarps að lög- um nr. 35/1955. Þeir sjóðfélagar, sem skipaðir höfðu verið barnakennarar fyrir gildistöku þeirra laga, þ. á m. S, héldu hins vegar áunnum rétti til ellilífeyris, er samanlagður ald- ur og þjónustutími var orðinn 95 ár, að fullnægðum skilyrð- um eldri reglunnar. Var L því sýknaður af dómkröfum S .. 796 Endurgreiðsla. Byggingafélagið A var krafið um söluskatt af verkfræðistörf- um, er félagið innti af hendi fyrir ýmsa aðilja. A greiddi skattinn, um 15 þúsund krónur, með fyrirvara og krafði ríkissjóð (R) því næst um endurgreiðslu. Söluskatturinn var lagður á tekjur A af störfum verkfræðinga í þjónustu hans. Þótt talið yrði, að verkfræðingar, sem ynnu slík störf, væru ekki söluskattskyldir vegna slíkra tekna, þótti það ekki koma A að haldi, þar sem A seldi hér vinnu eða þjón- ustu annarra, sbr. blið 3. gr. laga nr. 75/1953. Var R því sýknaður af endurgreiðslukröfu A ...................... 266 A og B seldu D bifreið í júnímánuði 1955 fyrir kr. 25.000.00. D greiddi kr. 21.260.00 af andvirðinu með „víxlum“, sem M hafði samþykkt, en enginn útgefandi var greindur á „víxl unum“ né útgáfudagur. Þegar „víxlarnir“ fengust ekki greiddir, kröfðu A og B D um fjárhæð þeirra. Leitt var í ljós, að D hafði haft nefnda „víxla“ í fórum sínum frá því sumarið 1954, en þá var M kominn í stórfelld vanskil við lánardrottna sína og hann var kominn í alger greiðsluþrot í júnímánuði 1955. D, sem var kunnugur högum M, hafði tvívegis á árinu 1955 reynt að koma af sér skuldakröfunum á M við aðra aðilja, en án árangurs. Þótti D því ekki hafa gengið þess dulinn, er bifreiðarkaupin gerðust, að skulda- kröfurnar á hendur M voru lítils eða einskis virði. Hann gat þess þó að engu við A og B, hvernig högum M var komið. Þótti því samkvæmt 30. gr. laga nr. 7/1936 bera að dæma D til að greiða A og B fjárhæð „víxlanna“ ........ 381 A taldi, að S hefði lofað að selja sér bifreið og kvaðst hann hafa greitt S samtals kr. 13.000.00 upp í kaupverðið, en aldrei fengið bifreiðina. A hafði í höndum yfirlýsingu frá S, þar sem hann viðurkenndi að hafa veitt viðtöku kr. Efnisskrá. LV Bls. 10.000.00 upp í kaupverð á bifreið, en fyrir 3000 krónunum hafði A enga kvittun. S neitaði að hafa lofað að selja Á nokkra bifreið og kvaðst ekki kannast við, að nefnd yfir- lýsing hefði verið á blaði því, er hann einungis hafði ritað á nafn sitt og heimilisfang. Þegar tekið var tillit til sam- skipta aðilja, þótti handhöfn yfirlýsingarinnar, sem ósann- að var, að væri fölsuð, næg til að veita A aðild að endur- greiðslukröfu á hendur S, sem var því dæmt að greiða honum fjárhæð þessa. Hins vegar var S sýknaður af kröfu um endurgreiðslu á nefndum 3000 krónum, þar sem sönnur skorti fyrir því gegn andmælum S, að hann hefði tekið við þeirri fjárhæð ...........2.2000000 ene 407 Erföðamál. Kjörbörn (K og M) konunnar S véfengdu erfðaskrá, er S hafði gert. Töldu þau m. a., að S hefði ekki verið svo andlega heil, er hún gerði skrána, að hún hefði vitað, hvað hún var að gera. Staðhæfingu þessa stuðdu K og M m. a. við vott- orð læknisins B, sem hafði verið heimilislæknir S. Er B kom fyrir dóm til að staðfesta vottorðið og svara frekari spurningum, mótmælti gagnaðili K og M því, að læknir- inn fengi að bera vætti vegna lagaákvæða um þagnarskyldu lækna. Vitnaleiðsla þessi var heimiluð með úrskurði, þar sem vætti B þótti líklegt til að hafa þýðingu fyrir úrslit erfðamálsins, sbr. 10. gr. laga nr. 47/1932, og samkvæmt sjónarmiðum 24. gr. og 26. gr. laga nr. 42/1949 skal leiða í ljós, hvort arfleiðandi hafi verið svo andlega heill heilsu, að hann hafi verið fær um að gera erfðaskrá ............ 359 Erlendir ríkisborgarar. Sjá og lögsaga. Tvö óskilgetin börn þýzkrar móður og íslenzks föður voru þýzkir ríkisborgarar, þar sem móðir þeirra hafði þýzkan ríkis- borgararétt. Eftir andlát móður þeirra krafðist þýzk barna- verndarnefnd (E) þess, að faðir barnanna afhenti henni börnin. Með skírskotun til laga nr. 39/1958 og 2224. gr. laga nr. 95/1947, sbr. 16. gr. laga nr. 87/1947, var þeirri kröfu E hrundið ..........200000 eens 651 Fangelsi. Sjá refsingar. Farmflutningur. A sendi 22 pakka með ýmis konar glysvarningi með skipi E frá Kaupmannahöfn til Reykjavíkur. Var á farmskírteini ekki annað tekið fram en að um glysvarning og ýmis sýnishorn væri að ræða. Einn af pökkum þessum glataðist án þess að vitað væri, með hvaða hætti það hefði orðið. Í þeim pakka LVI Efnisskrá. Bis. voru 45 úr, að verðmæti, að meðtöldu bátagjaldeyrisálagi, kr. 11.050.57. Viðurkennt var, að á pakka þennan var skráð á ensku og þýzku, að innihald hans væri úr og að handleika bæri hann með varúð. Ákvæði fyrri mgr. 148. gr. laga nr. 5o6/1914 þóttu því ekki leysa E undan fébótaábyrgð. Innkaupsverð nefndra úra nam samkvæmt vöruskrá frá 27 til 49 vestur-þýzkum ríkismörkum, og var því ekki um þess konar verðmæti að tefla, er síðari mgr. sömu laga- greinar tekur til. Var E því dæmt að bæta A tjón hans sam- kvæmt 147. gr. sömu laga, og þar sem A hafði gert full- nægjandi grein fyrir fjárhæð kröfunnar, var hún tekin til greina að fullu ..................00.0..000.00. 000 244 Fasteignasalar. Löggiltir fasteignasalar eru ekki taldir bókhaldsskyldir sam- kvæmt lögum nr. 62/1938 ...........0......0.. 268 Festar. B, sem var 22 ára gamall iðnnemi, varð fyrir bifreið og beið bana af. Hann var heitbundinn 17 ára stúlku, G, og gekk hún með barn B, er hann lézt. G höfðaði skaðabótamál gegn eiganda bifreiðar þeirrar, er ók á B. Eftir málsgögn- um um samband B og G þóttu eigi efni til að taka til greina kröfu hennar um bætur fyrir missi framfæranda, en hins Vegar voru henni dæmdar 20.000 króna bætur fyrir rösk- un á stöðu og högum ..................0..0.0 00 11 Fiskveiðabrot. Hinn 15. febrúar 1956 kom varðskip að belgiskum togara, sem var að veiðum út af Ingólfshöfða. Með ratsjármælingum Varðskipsmanna var sannað, að togarinn hafði verið innan fiskveiðimarkanna. Togarinn var 219,95 rúmlestir að stærð. Togaraskipstjórinn (B) hafði gerzt sekur um sams konar brot á árinu 1954. Þar sem eigi þótti sannað, að B hefði framið hið síðara brot af ásettu ráði, var honum eigi dæmd Íangelsisrefsing, heldur 90.000 króna sekt til Landhelgis- sjóðs Íslands samkvæmt 1. gr. og 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 5/1951 og 1. gr. laga nr. 82/1952. Afli og veiðarfæri voru gerð upptæk til sama sjóðs .......... 44 Brezkur togari var tekinn af íslenzku varðskipi og reyndist hafa verið að botnvörpuveiðum allt að 0,9 sm. innan fiskveiði- takmarkanna. Var þetta sannað með ratsjármælingum varð- skipsmanna. Skipstjóra togarans, H, var dæmd 74.000 króna sekt í Landhelgissjóð Íslands fyrir brot á 1. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 82/1952, 3. gr. laga nr. 5/1920, Efnisskrá. LVIT Bls. 1. gr. laga nr. 5/1951 og 1. gr. laga nr. 81/1952. Afli og veiðifæri togarans voru og gerð upptæk .......000000... 441 Sami togari, undir stjórn sama skipstjóra, H, var aftur tekinn um hálfum öðrum mánuði síðar að botnvörpuveið- um um 1,2 sm. innan fiskveiðitakmarkanna. Ósannað var, að H hefði framið brot sitt af ásettu ráði, en þar sem um ítrekað brot var að ræða, var honum dæmd 90.000 króna sektarrefsing til Landhelgissjóðs Íslands fyrir brot á sömu lögum og áður. Afli og veiðarfæri togarans voru og gerð upptæk til sama sjóðs .......000000 000... 447 Íslenzkt varðskip tók brezkan togara, sem varðskipsmenn töldu hafa verið að veiðum innan fiskveiðitakmarkanna. Varð- skipsmenn framkvæmdu staðarákvarðanir með ratsjármið- unum. Margir dómkvaddir sérkunnáttumenn rannsökuðu ná- kvæmni ratsjártækja varðskipsins, fóru yfir útreikninga og staðarákvarðanir varðskipsmanna og settu þær út Í sjó- kort af ýmsum gerðum. Með gögnum þessum þótti full- sannað, að togarinn hefði verið að ólöglegum veiðum innan fiskveiðimarkanna. Var skipstjóra togarans dæmd 74.000 króna sekt í Landhelgissjóð Íslands fyrir brot á 1. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 82/1952, 3. gr. laga nr. 5/1920, 1. gr. laga nr. 5/1951 og 1. gr. laga nr. 81/1952. Afli og veiðarfæri togarans voru og gerð upptæk til sama sjóðs 513 Skipstjórinn A var ákærður fyrir að hafa verið að ólöglegum dragnótaveiðum í tiltekin skipti innan markalínu þeirrar, sem ákveðin er í 1. gr. reglugerðar nr. 21/1952, sbr. lög nr. 44/1948, en veiðarnar fóru í annað skiptið þannig fram, að nótin var dregin með vindum, sem staðsettar Voru í landi, eftir að henni hafði verið kastað af bátnum og fisk- urinn síðan innbyrtur í bátinn, en nótin ekki dregin í fjöru. Í hitt skiptið var nótin dregin að bátnum með vindu hans, en hann lá við dufl um 35 faðma frá fjöruborði og fisk- urinn síðan innbyrtur í bátinn, en nótin ekki dregin í fjöru. A taldi hér vera um löglega ádráttarveiði að ræða. Með 1. gr. framangreindrar reglugerðar eru allar dragnótaveið- ar bannaðar innan þar ákveðinna marka. Þar sem hér taldist vera um dragnótaveiði að tefla, var A talinn brot- legur við ákvæði þau, er greind voru í ákæruskjali, en refs- ing hans var felld niður samkvæmt 2. mgr. og 3. og 9. tl. 1. mgr. 74. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, enda leyndi A ekki verknaði sínum, skýrði hreinskilnislega frá atvikum og hafði vegna aðgerða og aðgerðaleysis stjórnvalda ástæðu til að ætla, að veiðarnar væru lögmætar .........0.0.... 554 Skipstjórinn S var með vélbát sinn að dragnótaveiðum við Reykjanes innan markalínu þeirrar, sem ákveðin er Í 1. gr. reglugerðar nr. 21/1952, sbr. lög nr. 44/1948. Hafði S með LVIII Efnisskrá. Bis. þessum veiðum brotið gegn nefndri reglugerðargrein, sbr. 4. og 5. gr. laga nr. 45/1937 og 1. gr. laga nr. 31/1951. Var honum dæmd 5000 króna sekt til Fiskveiðasjóðs Íslands. Afli og veiðarfæri vélbátsins voru og gerð upptæk til sama SJÓÖS „00.00.0000... 721 Íslenzkur togaraskipstjóri, Þ, var að veiðum með skip sitt um 3,8 sm. innan fiskveiðitakmarkanna. Var þetta sannað með mælingum áhafna sæzluflugvélar og varðskips. Hafði Þ með þessu brotið gegn 1. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 82/1952, 1. gr. reglugerðar nr. 21/1952 og lög nr. 44/1948. Var Þ, sem þó hafði eigi áður gerzt sekur um fiskveiði- brot, dæmd 100.000 króna sektarrefsing og afli og veiðar- færi gerð upptæk ........................ 730 Fjárnám. Staðfest fjárnám í lausafjármunum til tryggingar dómskuld .. 147 Fógetagerðir. Sjá beinar fógetagerðir, innsetningargerð, lögbann, lögtak. Foreldravald. Þýzk stúlka, ógift (A), átti tvö börn, B og C með Íslenzkum, kvæntum manni (F). Bjuggun þau saman um tveggja ára skeið eða þar til A andaðist í maí 1956. B var þá um 2% árs og C rúmlega ársgömul. F kom þá börnunum til fósturs hjá bróður sínum, G, og konu hans, H. Dvöldu þau þar enn, er mál af forræði þeirra var dæmt í Hæstarétti í október 1958. Skömmu eftir andlát A var þýzk barnavernd- arnefnd (E) skipuð lögráðandi barnanna og hófst hún þeg- ar handa um að fá börnin send til Þýzkalands til vistar hjá móðurforeldrum þeirra. F neitaði þeirri kröfu, og höfðaði E þá mál gegn F. Ákvæði 19. gr. laga nr. 87/1947 um, að afstaða óskilgetins barns fari að Íslenzkum lögum, ef móðir þess hafði íslenzkan ríkisborgararétt, kom inn í íslenzka löggjöf 1921, en var illsamrýmanlegt þeirri gömlu meginreglu Íslenzks réttar, að persónuleg réttarstaða manns skuli fara að Íslenzkum lögum, ef hann á heimilisfang á Íslandi. Var og eigi vitað um dæmi þess, að ákvæðum 19. gr. hefði verið beitt um forræði yfir börnum. Með lögum nr. 39 29. maí 1958 var 19. gr. felld úr gildi. Þóttu því ákvæði 2224. gr. laga nr. 95/1947 taka til B og C, enda voru og tengsl þeirra við Ísland þessi: F var íslenzkur ríkisborgari og að íslenzk- um rétti er það grundvallarregla, að náin tengsl eru milli óskilgetins barns og föður þess, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1949 og 22. gr. laga nr. 95/1947. B fæddist að vísu í Þýzkalandi, en fluttist brátt til Íslands með A og dvaldist þar síðan. Efnisskrá. LIX Bls. C fæddist á Íslandi og dvaldist hér. Dómkvaddir sérfræð- ingar töldu, að það yrði B og C langur og erfiður reynslu- tími, ef þau yrðu flutt frá G og H í framandi umhverfi, enda yrði að telja hag þeirra bezt borgið hjá G og H. Barna- verndarráð var sömu skoðunar. Var F því sýknaður af kröfum E ..........22000. seen 651 Árið 1955 fengu hjónin J og G lögskilnað, og hafði konan J forræði einkabarns þeirra, stúlkunnar K, sem þá var 5 ára gömul. Í febrúar 1956 giftist J bandarískum hermanni, R, og fluttust þau hjón til útlanda. K hafði þegar á árinu 1955 verið komið til fósturs hjá móður G, Þ. Í ágústmánuði 1957 komu J og R aftur hingað til lands og vildi J þá fá K til sín, en G og Þ neituðu að afhenda barnið. R sótti og um ættleiðingu á K. J krafðist þess þá, að sér yrði afhent K með beinni fógetagerð. Barnaverndarráð kynnti sér málið, reyndi að koma á kynnum milli J og K, en lét að lokum uppi það álit sitt, að K ætti fyrst um sinn að vera kyrr hjá ömmu sinni, Þ, konu um sjötugt, enda var K því sjálf mjög mótfallin að fara til móður sinnar. Í ljós kom, að J hafði öðlazt bandarískt ríkisfang, en ekki hafði verið borið undir dómsmálaráðuneytið, hvort þær breyttu aðstæð- ur skyldu hafa áhrif á foreldravald yfir K, sbr. 78. gr. laga nr. 39/1921. Með tilvísun þessa svo og framangreinds álits Barnaverndarráðs, þóttu eigi að svo stöddu efni til að taka kröfu J til greina. Var því synjað um framkvæmd fógetagerðar .........00.0200000n senn 831 Fósturforeldri. Sjá foreldravald. Framsal. Víxill hafði verið framseldur A, eftir að afsögn fór fram. Talið var, að ákvæði 20. gr. víxillaga nr. 93/1933 girtu eigi fyrir að framsalshafinn gæti höfðað víxilmál á hendur sam- þykkjanda víxilsins, sbr. og 49. gr. sömu laga .......... 29 Þrír menn, sem unnið höfðu í undirkjörstjórn við Alþingis- kosningar í bæ einum, framseldu málflutningsmanninum J kröfu sína til launa fyrir starfann ............0.0...... 731 Frávísun. a) Frá Hæstarétti. Hreppstjóri B-hrepps framkvæmdi lögtak í eign olíufélagsins S til tryggingar útsvari, sem lagt var á S í hreppnum. S áfrýjaði lögtaksgerð hreppstjóra til Hæstaréttar, en hélt ekki fram við fógeta þeim mótmælum gegn gerðinni, sem hann hafði haft uppi við hreppstjóra. Fógeti gaf heldur ekki aðiljum kost á að tjá sig um mótmælin né lagði úr- LX Efnisskrá. Bis. skurð á þau, sbr. 9. gr. laga nr. 29/1885. Þar sem málið hafði þannig ekki hlotið rétta meðferð í héraði, var því vísað frá Hæstarétti .......................00.00..... 294 A hafði áfrýjað fógetadómsmáli til Hæstaréttar og fékk mál inu frestað þar hvað eftir annað, þar sem nokkur héraðs- dómsskjalanna höfðu glatazt, og lagði A því ekki fram dómsgerðir málsins. Fógeti reyndi í janúarmánuði 1958 að fá samkomulag málsaðilja um aðalefni hinna glötuðu skjala og færði það til bókar. Gagnaðili A samþykkti bók- unina og eftir A var bókað, að hann teldi þar ekki rangt með farið, heldur einmitt rétt með farið, en áskildi sér jafnframt rétt að athuga nánar, hvort hann ætti ekki endurrit af hinum glötuðu skjölum. Málinu var eftir þetta enn frestað nokkrum sinnum í Hæstarétti, en 30. apríl 1958 neitaði gagnaðili A um frekari frest í málinu og krafðist frávísunar þess. Engin ný gögn höfðu þá borizt og ekki hafði A bent á nein atriði í framangreindri bókun um megin- efni skjalanna, er hann teldi rangt greind. Og þótt hann drægi í efa, að æðri dómur gæti fjallað um málið vegna glöt- unar skjalanna, hafði hann ekki, þótt nægur tími hefði verið til, gert neinar ráðstafanir til að fá úrskurð Hæstaréttar um það efni. Þóttu því ekki efni til að fresta málinu leng- ur, og var því vísað frá Hæstarétti .................... 402 A hafði áfrýjað máli til Hæstaréttar til Þingfestingar í apríl- mánuði. Í lok júnímánaðar s. á. hafði A ekki enn beðið héraðsdómara um afgreiðslu dómsgerða í málinu. Gegn andmælum stefnda var A því synjað um frekari frest og málinu vísáð frá Hæstarétti ..............0... 560 P, sem kærði úrskurð héraðsdómara um frestssynjun til Hæsta- réttar, hafði engar kröfur uppi fyrir Hæstarétti né sendi þangað greinargerð. Var kærumálinu af þeim sökum vísað sjálfkrafa frá Hæstarétti .................0.00.0.0.000... 596 Tvö óskilgetin börn þýzkrar móður og íslenzks föður (F) höfðu eftir andlát móður sinnar verið í fóstri hjá hjónunum G og H. Þýzk barnaverndarnefnd (E) sótti mál gegn F til afhendingar barnanna. G og H höfðuðu meðalgöngusök í málinu fyrir Hæstarétti til stuðnings kröfum F. E krafðist frávísunar á meðalgöngusök, en þeirri kröfu var hrundið, þegar litið var til ákvæða 16. gr. laga nr. 87/1947, en barna- verndarnefnd hafði talið óráðlegt að taka börnin úr fóstri hjá G og H og þau hjón höfðu sótt um leyfi til að ættleiða börnin .......000.....000 000 651 b) Frá héraðsdómi. Erlenda stúlkan A kærði bandaríska Íoringjann B fyrir að hafa þröngvað sér til samfara eða a.m. k. gert tilraun til Efnisskrá. LXI Bls. þess. Gaf A skýrslu um atvik fyrir sakadómi 14. júlí 1957. Sama dag var B færður til rannsóknar og gaf hann þá fyrstu skýrslu sína fyrir sakadómi. Neitaði hann sakargift- um A með öllu. Var B þá úrskurðaður í gæzluvarðhald og sat hann í því til 16. s. m. Síðan sætti hann gæzlu á veg- um varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. A gaf aftur skýrslu fyrir sakadómi 15. júlí 1957, og er þá fært til bók- ar, að hún hafi sérstaklega færzt undan því að þurfa að sjá kærða og verið skelfingu lostin, ef á það var minnzt. Taldi dómarinn af þessum sökum „óhjákvæmilegt að láta undan fallast að samprófa vitni þetta og kærða“. Næsta dag fór A af landi burt með leyfi dómarans, án þess að samprófun hennar og B væri reynd, og kom hún ekki aftur til landsins, meðan rannsókn var enn fram haldið. Ákæru- skjal var gefið út á hendur B 27. ágúst 1957 og þingað var í málinu næst 5. september s. á. Krafðist verjandi B þá framhaldsrannsóknar, m. a. samprófunar A og B, en verj- andinn hafði þegar 16. júlí mótmælt því fyrir dómi, að A hefði verið leyfð för úr landi. Málið var sent dómsmála- ráðuneyti til umsagnar 19. nóvember 1957, en það tók í svarbréfi 3. desember s. á. eigi undir nefnda kröfu um sam- prófun. Ítrekaði verjandi B þá kröfu, sem hann áður hafði haft uppi, um frávísun málsins. Héraðsdómari kvað því næst upp úrskurð, þar sem hann hratt þeirri kröfu. Úr- skurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi. Var talið, að mál þetta hefði réttilega verið upp tekið fyrir íslenzkum dómstólum samkvæmt ákvæðum b-liðs 2. tl. og blliðs 4. tl. 2. gr. samnings um réttarstöðu her- liðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi, en samningi þessum var gefið lagagildi með lögum nr. 110/1951. Hins vegar var talið, að óhæfilegur dráttur hefði orðið á málinu, rannsókn þess áfátt í ýmsum greinum, en sérstaklega þó sá megingalli á, að samprófun Á og B var látin farast fyrir, án þess að gild rök væru að því færð, að slíkt hefði eigi mátt takast. Þótti með þessu svo brotið gegn a- og c-liðum 9. tl. 2, gr. fyrrgreinds samnings, að skilyrði skorti til þess, að dómur yrði lagður á sakarefni. Var málinu því vísað frá héraðsdómi ..........20200.eeeness ns 12 A, sem reisti dómkröfur og hendur B á "4. gr. víxillaga nr. 93/199, gerði enga grein fyrir viðskiptum þeim, er lágu að baki víxilkröfunni. Málinu var því vísað frá dómi vegna vanreifunar ..........000000000enn enn 19 A höfðaði mál gegn samþykkjandanum B til heimtu skuldar samkvæmt víxli, sem framseldur hafði verið A eftir af- sögn víxilsins. B krafðist frávísunar málsins, þar sem krafa A væri af þessum sökum eigi víxilkrafa. Frávísunarkröf- LXII Efnisskrá. Bls. unni var hrundið, þar sem talið var, að ákvæði 20. gr. víxillaga nr. 93/1933 girtu eigi fyrir, að A gæti rekið nefnt mál á hendur B sem víxilmál, sbr. og 49. gr. sömu laga .. 29 Kröfum barnsmóður í barnsfaðernismáli var vísað frá dómi, þar sem liðinn var frestur sá, er getur í 6. mgr. 211. gr. laga nr. 85/1936, og leyfis dómsmálaráðherra hafði eigi Verið aflað ...................0.0000 00. 55 A, sem taldi sig fyrir röð afsala og að nokkru fyrir traustnám hafa öðlazt leigurétt að 10.000 fermetra spildu í landi jarð- arinnar V, stefndi hinum upphaflegu leigutökum, G, P og S, til viðurkenningar á þeim rétti. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi með þeim rökum, að eiganda V hefði ekki verið stefnt. Hæstiréttur felldi þann dóm úr gildi, þar sem engar réttarfarsástæður þóttu standa því í vegi, að efnis- dómur yrði lagður á kröfu A á hendur G, P og S, enda þótt slíkur dómur bindi að sjálfsögðu ekki aðra en aðilja málsins ..................0. 0000. 91 Tönneminn Þ og trésmíðameistarinn T gerðu með sér náms- samning 8. nóvember 1948, er var staðfestur af iðnfulltrú- um og lögreglustjóra um það bil ári síðar. Þ taldi T hafa vanefnt skyldur sínar samkvæmt námssamningnum, og höfðaði Þ af því tilefni mál gegn T til heimtu skaðabóta. Var málið höfðað fyrir hinum almennu dómstólum, en því var vísað frá dómi með þeim rökum, að gerðardómur ætti að fjalla um málið samkvæmt 7. gr. námssamningsins, enda giltu ákvæði laga nr. 100/1938 um samninginn. Gerðar- dómur fjallaði því næst um málið, en Þ var óánægður með niðurstöðu hans. Höfðaði hann enn mál fyrir héraðsdómi og krafðist þess, að allar kröfur hans fyrir gerðardómi yrðu teknar til greina. Þessu máli var einnig vísað frá dómi með sömu rökum og fyrr, enda var og lögmæti málsmeð- ferðar af hendi gerðardómsins ekki véfengt .............. 157 Í opinberu máli út af líkamsárás voru skaðabótakröfur svo vanreifaðar, að þeim var vísað frá dómi ................ 186 A gaf B yfirlýsingu um, að hann skuldaði B kr. 12.650,00 fyrir húsaleigu og hitakostnað. B höfðaði mál gegn A til heimtu þessarar fjárhæðar. Með mati húsaleigunefndar kom í ljós, að húsaleigan hafði verið of há hjá B. Hann átti því ekki lögverndaða kröfu samkvæmt skuldaryfirlýsingunni, að því er til húsaleigunnar tók. Þrátt fyrir áskorun A, lagði B hins vegar ekki fram gögn, er sýndu, hversu mikill hluti skuldarinar væri sprottinn af hitakostnaði. Þótti kröfugerð B því svo vanreifuð, að málinu var vísað sjálfkrafa frá héraðsdómi ..................20.0. 0000 343 Skaðabótakröfu í opinberu máli út af líkamsárásum þóttu svo vnareifaðar, að þeim var vísað frá héraðsdómi ........ 363 Efnisskrá. LXITI Bls. A höfðaði mál gegn B til greiðslu á viðgerðarkostnaði. B höfð- aði gagnsök og krafðist andvirðis tækja, er hann taldi, að A hefði eigi skilað. Kröfur aðilja, bæði í aðalsök og gagn- sök, þóttu svo vanreifaðar, að málinu í heild var vís- að frá héraðsdómi ..........00.000.0 ns nr sr 482 Aðiljar einkamáls létu undir höfuð leggjast að sundurliða og rökstyðja kröfur sínar, þótt þeir fengju langa fresti í mál- inu. Þótti þessi málsmeðferð brjóta svo í bág við ákvæði laga nr. 85/1936, að héraðsdómari vísaði af sjálfsdáðum málinu í heild frá dómi ........00.000.... 0. sn enn 52 Pólverjinn G höfðaði mál gegn Íslendingnum F til greiðslu á $44.000,—, sem G kvað vera lán, veitt F á árunum 1950— 1956. F viðurkenndi skuld þessa. G lét gera löghald hjá F til tryggingar kröfu þessari og höfðaði framangreint mál gerðinni til staðfestingar. Um þetta leyti stóð yfir hjóna- skilnaðarmál milli F og konu hans, U, og var bú þeirra tekið til opinberra skipta. U kvaðst aldrei hafa heyrt getið um framangreinda kröfu G og véfengdi hana. Höfðaði U meðalgöngusök í nefndu máli af því tilefni. G og F kröfð- ust frávísunar á meðalgöngusökinni, en þeirri kröfu var hrundið, þar sem U var talin eiga mikilla hagsmuna að gæta í aðalmálinu ...........000000 00 nn nnnnne rr 561 A hafði í máli gegn B uppi þá kröfu til „ýtrustu vara“, að B endurgreiddi hluta af kaupverði jarðar að tiltölu við það, sem tiltekin réttindi yrðu metin mikill hluti af heildar verðmæti jarðarinnar. Þar sem dómkrafa þess var ekki ákveðin tiltekinni fjárhæð og A aflaði ekki gagna til stuðn- ings henni eða skýringa á henni, var henni vísað frá dómi 565 Barnakennari (S) höfaði mál gegn Lífeyrissjóði barnakennara (L) og krafðist þess m. a. að viðurkennt yrði, að honum væri óskylt að greiða iðgjöld til L eftir 1. október 1955, en ætti samt rétt til að hætta störfum og njóta hæstu eftirlauna samkvæmt 10. gr. laga nr. 66/1955, er saman- lagður aldur hans og þjónustutími væri orðinn 95 ár. Hér- aðsdómari vísaði kröfu þessari sjálfkrafa frá dómi á þeim grundvelli, að af gögnum málsins væri ljóst, að þessi tími væri ekki kominn, er málið var rekið, og gæti S því ekki nú krafizt dómsúrskurðar um þessi réttindi. Hæstiréttur hratt þessum frávísunardómi, þar sem það var talið skipta S miklu, að íá þegar dómsúrlausn um, hver væri réttur hans á hendur L og hver væru skilyrði þess réttar ...... 568 Héraðsdómari vísað máli af sjálfsdáðum frá dómi, þar sem hann taldi stefnda, er eigi sótti þing, ekki hafa fengið næg. an stefnufrest. Hæstiréttur felldi frávísunardóminn úr gildi, þar sem stefnubirting hafði farið fram á 7 nátta fresti, en stefnufrestur var ákveðin ein vika .......0....0000000... 587 ut LXIV Efnisskrá. A höfðaði mál gegn B til greiðslu skuldar. B höfðaði gagnsök gegn Á, en flestar krafnanna í gagnsök þóttu svo vanreif- aðar, að þeim var vísað frá dómi ...................... A sótti B í héraði til greiðslu skaðabóta fyrir rof á samningi um kaup á tiltekinni jörð í S-hreppi, ásamt húsum, mann- virkjum og nokkrum búsmunum. Höfðaði A málið í S-þing- há, en B var heimilisfastur annarsstaðar. Gegn andmæl- um B varð mál sem þetta ekki sótt á varnarþingi fasteignar samkvæmt 78. gr. laga nr. 85/1936, og var því þess vegna vísað frá héraðsdómi ................0......... Í máli til staðfestingar á lögbannsgerð krafðist stefndi þegar eftir þingfestingu þess, að málinu yrði vísað frá dómi, bar sem stefnandi hafði þá eigi lagt fram dómsgerðir fógeta- dóms um lögbannið. Eigi þóttu efni til að taka þá kröfu til greina, þótt dómsgerðirnar væru eigi fram lagðar þegar við þingfestingu staðfestingarmálsins .................... Frestir. Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðal- málsins samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 .......02..000000 rr Einkamáli frestað í Hæstarétti til að veita áfrýjanda kost á öflun gagna .................02000 00 Stefndi í héraðsdómsmáli var talinn hafa fengið nægan frest til öflunar gagna í málinu, og var því synjað um frek- ari frest ................0.0.. 0. A hafði áfrýjað máli til Hæstaréttar til þingfestingar í apríl- mánuði. Í lok júnímánaðar s. á hafði A ekki enn beðið héraðsdómara um afgreiðslu á dómsgerðum í málinu. Gegn andmælum stefnda var A því neitað um frekari frest og málinu vísað frá Hæstarétti ..............0...0...0........ Einkamáli frestað í Hæstarétti með úrskurði, þar sem ástæða þótti til að bíða frekari gagna, sem væntanleg voru í málinu Fyrning kröfuréttinda. Sjómaðurinn A höfðaði í október 1956 mál gegn útgerðarmann- inum B til heimtu hluta af gjaldeyrisfríðindum bátaútvegs- ins vegna starfa á bát B vetrarvertíðirnar 1952 og 1953. Stefna málsins var birt B 30. október 1956. B taldi kröfu A fyrnda, þar sem B hefði borizt fyrsta greiðsla fyrir nefnd gjaldeyrisfríðindi 25. september 1952. Ekki var sannað, að A hefði fengið vitneskju um nefnda greiðslu svo snemma, að krafa hans væri fyrnd .............0..0.0..0....000.. Fyrning sjóveðréttar. Sjóveðréttur fyrir kaupkröfu sjómanns ekki tekinn til greina, Bls. 598 679 6s1 413 560 617 160 Efnisskrá. LXV Bls. þar sem hann var fyrndur samkvæmt 6. tl. 251. gr. laga nr. 56/1914 .........0002.000 0000 3l Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gerðardómur. Iðönneminn Þ og trésmíðameistarinn T gerðu með sér náms- samning 8. nóvember 1948, er var staðfestur af iðnfulltrú- um og lögreglustjóra um það bil ári síðar. Þ taldi T hafa vanefnt skyldur sínar samkvæmt námssamningnum og höfðaði því mál gegn T fyrir héraðsdómi til heimtu skaða- bóta. Því máli var vísað frá dómi með þeim rökum, að gerðardómur ætti að fjalla um málið samkvæmt 7. gr. námssamningsins, enda giltu ákvæði laga nr. 100/1938 um samninginn. Gerðardómur fjallaði því næst um málið, en Þ var óánægður með niðurstöðu hans. Höfðaði hann enn mál fyrir héraðsdómi og krafðist þess, að allar kröfur hans fyrir gerðardómi yrðu teknar til greina. Þessu máli var einnig vísað frá dómi með sömu rökum og fyrr, enda var og lögmæti málsmeðferðar af hendi gerðardómsins ekki véfengt ........0.00.200000 nr 157 Gertæki. Sjá sjálftekt, Girðingarréttur. Bændurnir A—D kröfðust þess, að brott yrði numin með fógeta- gerð girðing, sem eigandi nágrannajarðar (J) hafði sett þar í fjöru, en girðingin hefti för A—D til sandtöku, sem þeir töldu sig eiga ásamt J í fjörunni. Land það, sem jörð J hafði verið úthlutað með landskiptagerð árið 1940, tak- markaðist „af flóðmálslínu sjávarins“, og lýsti formaður landskiptanefndar því, að skiptin hefðu ekki tekið til fjöru- gagna fyrir neðan stórstraumsflóðmálslínu, og væri því sandtekja neðan þeirrar línu sameign aðilja. Að svo vöxnu máli þótti J ekki með sjálftekt geta tálmað A—D frjálsa för um fjöruna. Var því kveðið á um brottnám girðing- arinnar ............0200. s.n 683 Gjafsókn. Gjafvörn. Veitt gjafsóknar. eða gjafvarnarleyfi 55, 63, 141, 214, 389, 486, 544, 565, 577, 609, T11, 746, 796 Gjaldeyrismál. Bifreiðarstjórinn A hafði selt varnarliðsmanni flösku af áfengi LXVI Efnisskrá. . Bls. gegn 10 dollurum í svonefndum hermannagjaldeyri. A var m. a. ákærður til refsingar fyrir brot á 3. gr. laga nr. 88/1953 svo og til upptöku gjaldeyrisins. A þótti ekki með viðtöku gjaldeyrisins einni hafa „verzlað“ með gjaldeyri í merkingu 3. gr. nefndra laga, og var hann því sýknaður af refsi- og upptökuákærunni ..............0.00...0 0000... 434 Gæzluvarðhald. Gæzluvarðhaldsvist sökunauts látin koma til frádráttar dæmdri refsivist ................0.00 00. T, 96, 284 Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón. Hjúskapur. Pólverjinn G höfðaði mál gegn Íslendingnum F til greiðslu á $44.000,—, sem G kvað vera lán, veitt F á árunum 1950 1956. F viðurkenndi skuld þessa. G lét gera löghald hjá F til tryggingar kröfu þessari og höfðaði framangreint mál gerðinni til staðfestingar. Um þetta leyti stóð yfir hjóna- skilnaðarmál milli F og konu hans, ÚU, og var bú þeirra tekið til opinberra skipta. U kvaðst aldrei hafa heyrt getið um framangreinda kröfu G og véfengdi hana. Höfðaði U meðalgöngusök í nefndu máli af því tilefni. G og F kröfð- ust frávísunar á meðalgöngusökinni, en þeirri kröfu var hrundið, þar sem U var talin eiga mikilla hagsmuna að gæta Í aðalmálinu ..............2.0200 00.00.0000 561 ÁA og B gengu í hjónaband árið 1920 og gerðu þá kaup- mála, sem þinglesinn var samkvæmt ákvæðum laga nr. 3/1900. Samkvæmt kaupmála þessum skyldu innanhúsgögn, sem til voru við giftingu og þau, er síðar bættust við, vera séreign konunnar (A). Einnig var svo kveðið á, að arfur, er hvoru hjóna hlotnaðist, skyldi vera séreign þess. Á ár- unum 1920 og 1921 hlaut A í arf eftir foreldra sína a. m. k. röskar 70 þúsundir króna, en B, sem var heilsuveill, var lítt efnum búinn. Árið 1922 keyptu þau hjón jörð fyrir 36 þúsund krónur, og staðhæfði A, að hún hefði lagt allt fé til þeirra kaupa, enda varð eigi séð, hvaðan B hefði átt að koma fé til þess. Jörð þessa seldu þau 1925 fyrir 45 þúsund krónur. Árið 1927 keyptu þau húseign á Akureyri fyrir kr. 21.000.00 og var eigninni afsalað á nafn A, sem kvaðst hafa lagt allt fé til kaupanna. Á árinu 1936 fékk B, sem rak nú verzlun á Akureyri, um 20.000 króna arf eftir föður sinn. Á árinu 1943 seldi A tvær íbúðir í nefndu húsi fyrir rúmlega 30 þúsund krónur, en á árinu 1952 brann allt hús- ið, og fékk A þá sem brunabætur fyrir sinn hluta rúmlega 260 þúsundir króna svo og 35 þúsund krónur fyrir húsmuni. Efnisskrá. LXVIr Bls. Á sama ári festu þau kaup á þriggja herbergja íbúð fyrir kr. 147.500.00, og kvaðst A hafa greitt allt kaupverðið af eigin fé, að undanteknum rúmum 15 þúsundum króna, sem hvíldu sem veðskuld á húsinu. B andaðist árið 1954. Skuld- heimtumenn í dánarbúinu kröfðust þess, að allir innan- stokksmunir þeirra hjóna, bókasafn og nefnd íbúð yrðu tekin undir skiptin, en A mótmælti því, þar sem hún taldi verðmæti þessi vera séreign sína. Skiptaréttur taldi sann- að, að allir húsmunirnir væru séreign A, en hins vegar eigi, að því er snerti bókasafnið og íbúðina. Úrskurði skiptarétt- ar var áfrýjað til Hæstaréttar, að því er varðaði bóka- safnið og íbúðina. Hæstiréttur staðfesti úrskurð skipta- réttar um bókasafnið, en taldi hins vegar íbúðina vera séreign A. Þóttu gild rök styðja þá frásögn A, að húskaupin á Akureyri 1927 hefðu verið gerð fyrir séreignarfé hennar, svo og að sama gilti um kaupin á nefndri íbúð, sem var þinglesin eign hennar .............0.%0. 00 nn rr nn 486 Hlutdeild. A var ákærður fyrir tilraun til hlutdeildar í röngum fram- burði fyrir dómi. Voru málsatvik þau, að A hafði m. a. verið ákærður fyrir að hafa ekið bifreið sinni gálauslega og með áhrifum áfengis. A neitaði sakargiftum, en fjórir piltar, sem voru með Á í bifreiðinni, báru hins vegar fyrir dómi, að A hefði ekið ölvaður í umrætt sinn. Nokkru eftir að piltarnir höfðu borið þetta, kom A með þá til lögmanns- ins G, og héldu þeir því fram þar, að þeir hefðu borið rangt um þetta atriði, þ. e. að A hefði ekki ekið bifreiðinni, eftir að hann tók að neyta áfengis. Piltarnir voru nú kvaddir fyrir dóm af nýju og viðurkenndu þeir, að þeir hefðu skýrt frá málsatvikum með framangreindum hætti hjá G, en sögðust hafa gert það að beiðni A, sem hefði lofað þeim afnotum bifreiðar sinnar endurgjaldslaust um tíma, ef þeir breyttu fyrri framburði sínum. Piltarnir staðhæfðu hins vegar, að hinn upphaflegi framburður þeirra væri réttur. Sannað þótti, að A hefði lagt að piltunum að hverfa frá fyrri framburði sínum fyrir dómi, enda var litið svo á, að með því að fara með piltana til G, sem til stóð, að yrði verjandi A í opinbera málinu, hefði A ætlazt til, að fram- burður þeirra í hinni nýju mynd yrði notaður í því máli. Var A með þessu talinn hafa gerzt sekur við 142. gr. al- mennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 20. gr. og 1. mgr. 22. gr. sömu laga ........00000000. 0000 96 Bifreiðarstjóri fékk farþega í bifreið sinni til að bera rangt fyrir dómi um tölu farþega í bifreiðinni og braut með því gegn 142. gr. sbr. 22. gr. almennra hegningarlaga nr. LXVIII Efnisskrá. 19/1940 ........000000000 461 Skipstjórinn S, sem grunaður var um fiskveiðibrot, fékk tvo af skipverjum sínum til að bera rangt fyrir dómi um atvik og aðgerðir í veiðifðrinni. Hafði S með þessu brotið gegn 142. gr. sbr. 22. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 .. 721 Iðnaðarnám. Iönneminn Þ og trésmíðameistarinn T gerðu með sér náms- samning 8. nóvember 1948, er var staðfestur af iðnfulltrú- um og lögreglustjóra um það bil ári síðar. Þ taldi T hafa vanefnt skyldur sínar samkvæmt námssamningnum og höfð- aði af því tilefni mál fyrir héraðsdómi gegn T til heimtu skaðabóta. Því máli var vísað frá dómi með þeim rökum, að gerðardómur ætti að fjalla um málið samkvæmt 7. gr. námssamningsins, enda giltu ákvæði laga nr. 100/1938 um samninginn. Gerðardómur fjallaði því næst um málið, en Þ var óánægður með niðurstöðu hans. Höfðaði hann enn mál fyrir héraðsdómi og krafðist þess, að allar kröfur hans fyrir gerðardómi yrðu teknar til greina. Þessu máli var einnig vísað frá dómi með sömu rökum og fyrr, enda var og lögmæti meðferðar af hendi gerðardómsins ekki véfengt .. 157 Innsetningargerð. Útgerðarmennirnir A og B sendu sama dag net sín, 50 eða 51 tölu, til netagerðarinnar H til afvötnunar og þurrkunar. Eftir nokkra mánuði sóttu þeir netin, en fljótlega á eftir taldi A, að hann hefði ekki fengið rétt net, heldur mundi honum vegna mistaka hafa verið afhent net B. B vildi ekki á þetta fallast, og krafðist A þá netanna með inn- setningargerð. Dómkvaddir menn skoðuðu net beggja og þótti af þeirri skoðun ljóst, að miklar líkur voru til, að talsverður hluti netanna hefði ruglazt, en þó þóttu ekki fram færðar nægar sönnur fyrir því, að A ætti öll þau net, sem afhent höfðu verið B, en innsetningargerðinni var beint að þeim öllum. Er málið kom fyrir Hæstarétt, hafði B og verið afhent aftur umdeild net og var ekki vitað, hvort þau væru lengur sérgreind eða jafnvel, hvort þau væru lengur til. Var því synjað um framkvæmd innsetn- ingargerðarinnar ................200000.. 0... ne 618 Ítrekun. Togaraskipstjóri hafði gerzt sekur um ítrekað fiskveiðabrot. ' Var refsing hans ákveðin m. a. með tilliti til þess ...... 44 Bifreiðarstjóri gerðist sekur um ítrekað brot gegn ákvæðum bifreiðalaga um ölvun við akstur. Var honum dæmd varð. haldsrefsing og hann sviptur ökuleyfi ævilangt .......... 248 Efnisskrá. LXIX Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kjörstjórnir. A, B og C voru kosnir í undirkjörstjórn í kaupstaðnum S, og unnu þeir þau störf við kosningar til Alþingis í júnímán- uði 1956. A, B og C kröfðu S um þóknun fyrir störf sín, kr. 55.00 á klst. í samtals 60 klst. S neitaði greiðslu, og höfðaði þá J, sem fengið hafði kröfur A, B og C framseldar, mál gegn S. Var S sýknaður af kröfum J. Í dómi Hæsta- réttar er tekið fram, að viðtaka við nefnu til undirkjörstjórn- arstarfa við kosningar til Alþingis hafi um langan aldur verið þegnkvöð. Lög um kosningar til Alþingis á ýmsum tímum hafi almennt kveðið á um greiðslu ýmiss kostnaðar af kosningunum, en látið ógetið þóknunar fyrir starfa undir- kjörstjórnarmanna. Þessi þögn laganna hafi í framkvæmd verið skilin þannig, að eigi væri um að tefla lögvarða kröfutil þóknunar fyrir starfann. Með skírskotun til þessarar lög- venju svo og þess, að starfinn sé eigi svo tímafrekur, að krafa til launa fyrir hann sé varin af 67. gr. stjórnar- skrárinnar, var kröfum J hrundið ...................... 137 Kynferðisbrot. Stúlkan J kærði bifreiðarstjórann M fyrir að hafa ekið með sig burt frá skemmtistað í Reykjavík gegn vilja sínum og síð- an reynt með ofbeldi að þvinga sig til samfara í bifreið- inni, er M hafði stöðvað á afviknum stað fyrir utan bæinn. M kvað J hafa verið fúsa til fararinnar og síðan leyft hon- um að hafa samfarir við sig í bifreiðinni, en er hann hafi ætlað að hefja samfarir í annað sinn, hafi hún snúizt önd- verð gegn því og eftir talsverð átök flúið úr bifreiðinni. Í ljós var leitt, að J hafði ætlað að hitta kunningja sinn, karlmann, fyrir utan nefndan skemmtistað um það bil, er M ók henni brott, að hún kom skelfd og illa til reika frá M, og verulegir áverkar fundust á henni. J hélt ávallt fast við framburð sinn fyrir dómi og var sjálfri sér sam- kvæm í frásögn. Þótti því nægilega sannað, að M hefði gert tilraun til að nauðga J og að hann hefði með því brotið gegn 1. mgr. 194. gr, sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940. Hlaut hann 15 mánaða fangelsisrefsingu. Hann var og sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga og sviptur ökuleyfi ævilangt .............00000 000. 00 ne 452 Kærumál. Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðal- málsins samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 ........00000 s.n 1 LXX Efnisskrá. Bls. Erlend stúlka, A, kærði bandarískan foringja, B, fyrir að hafa þröngvað sér til samfara eða a. m. k. gert tilraun til þess. Gaf A skýrslu um atvik fyrir sakadómi 14. júlí 1957. Sama dag var B færður til rannsóknar og gaf hann þá fyrstu skýrslu sína fyrir dómi. Neitaði hann algerlega sakargift- um A. Var B þá úrskurðaður í gæzluvarðhald og sat hann í því til 16. s. m. Síðan sætti hann gæzlu á vegum varnar- liðsins á Keflavíkurflugvelli. A gaf aftur skýrslu fyrir dómi 15. júlí 1957, og er þá fært til bókar, að hún hafi sérstak- lega færzt undan því að sjá kærða og verið skelfingu lostin, ef á það var minnzt. Taldi dómarinn af þessum sökum „óhjákvæmilegt að láta undan fallast að samprófa vitni þetta og kærða“. Næsta dag fór A af landi burt með leyfi dómarans, án þess að samprófun hennar og B væri reynd, og kom hún ekki aftur til landsins, meðan rannsókn var enn fram haldið. Ákæruskjal var gefið út á hendur B 27. ágúst 1957 og þingað var í málinu næst 5. september s. á. Krafðist verjandi B þá framhaldsrannsóknar, m. a. sam- prófunar A og B, en verjandinn hafði þegar 16. júlí mót- mælt því fyrir dómi, að A hefði verið leyfð för úr landi. Málið var sent dómsmálaráðuneytinu til umsagnar 19. nóv- ember 1957, en það tók í svarbréfi 3. desember s. á. eigi undir nefnda kröfu um samprófun. Ítrekaði verjandi B þá kröfu, sem hann hafði áður haft uppi, um frávísun máls- ins. Héraðsdómari hratt þeirri kröfu með úrskurði. Var úrskurðurinn kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi. Var talið, að mál þetta hefði réttilega verið upp tekið fyrir íslenzkum dómstólum samkvæmt ákvæðum b-liðs 2. tl. og blliðs 4. tl. 2. gr. samnings um réttarstöðu her- liðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi, en samningi þessum var gefið lagagildi með lögum nr. 110/1951. Hins vegar var talið, að óhæfilegur dráttur hefði orðið á mál- inu, rannsókn þess áfátt í ýmsum greinum, en sérstaklega þó sá megingalli á, að samprófun A og B var látin farast fyrir, án þess að gild rök væru að því færð, að slíkt hefði eigi mátt takast. Þótti með þessu brotið svo gegn a. og c-liðum 9. tl. 2. gr. fyrrgreinds samnings, að skilyrði skorti til þess, að dómur yrði lagður á sakarefni. Var málinu því vísað frá héraðsdómi ...............000000 000... 12 A, sem reisti dómkröfur sínar á hendur B á 74. gr. víxillaga nr. 93/1933, gerði enga grein fyrir viðskiptum þeim, er lágu að baki víxilkröfunni. Héraðsdómari vísaði því málinu frá vegna vanreifunar. A kærði frávísunardóminn til Hæstaréttar, sem staðfesti dóminn ...................... 19 A höfðaði mál gegn samþykkjandanum B til heimtu skuldar samkvæmt víxli, sem framseldur hafði verið A eftir af- Efnisskrá. LXXI Bls. sögn víxilsins. B krafðist frávísunar málsins, þar sem krafa A væri af þessum sökum eigi víxilkrafa. Héraðsdómari hratt þeirri kröfu með úrskurði, sem kærður var til Hæsta- réttar, en Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn. Var talið, að ákvæði 20. gr. víxillaga nr. 93/1933 girti eigi fyrir, að Á gæti rekið nefnt mál á hendur B sem víxilmál, sbr. og 49. gr. sömu laga .......0.000000 ne esne rnre nn 29 A, sem taldi sig fyrir röð afsala og að nokkru fyrir traust- nám hafa öðlazt leigurétt að 10.000 fermetra landspildu í landi jarðarinnar V, stefndi hinum upphaflegu leigutökum, G, P, S, til viðurkenningar á þeim rétti. Héraðsdómari vísaði því máli frá dómi, þar sem eiganda V hefði eigi verið stefnt. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, en felldur þar úr gildi, þar sem engar réttarfarsástæður þóttu standa því í vegi, að efnisdómur yrði lagður á kröfu A, enda þótt slíkur dómur bindi að sjálfsögðu einungis aðilja málsins ..........0000.0.eee eeen errrnn rent 91 Iðönneminn Þ og trésmíðameistarinn T gerðu með sér náms- samning í nóvember 1948, er var staðfestur af iðnfulltrú- um og lögreglustjóra um það bil ári síðar. Þ taldi T hafa vanefnt skyldur sínar samkvæmt námssamningnum og höfðaði því mál gegn T fyrir héraðsdómi til heimtu skaða- bóta. Því máli var vísað frá dómi með þeim rökum, að gerðardómur ætti að fjalla um málið samkvæmt ákvæðum námssamningsins, enda giltu ákvæði laga nr. 100/19338 um samninginn. Gerðardómur fjallaði því næst um málið, en Þ var óánægður með niðurstöðu hans. Höfðaði hann enn mál fyrir héraðsdómi og krafðist þess, að allar kröfur hans fyrir gerðardómi yrðu teknar til greina. Héraðsdómur vís- aði þessu máli einnig frá dómi með sömu rökum og fyrr, enda var og lögmæti málsmeðferðar af hendi gerðardóms- ins ekki véfengt. Frávísunardómurinn var kærður til Hæsta- réttar, sem staðfesti hann .........0000 0000 0000... 157 Þýzkur yfirlögráðandi (K) höfðaði mál gegn S, föður tveggja óskilgetinna barna hans með þýzkri stúlku, er nú var lát- in, og krafðist afhendingar barnanna. Með úrskurði Hæsta- réttar var aðiljum veitur kostur á að afla álits dómkvaddra sérfræðinga í sálar- og uppeldisfræði um það, hvort ástæða væri til að ætla, að afhending sú og flutningur úr landi, sem krafizt var, mundi hafa skaðleg áhrif á sálarlíf barn- anna. B og M voru dómkvaddir til þessa starfa og skiluðu þeir álitsgerð. Lögmaður K kvaddi B og M fyrir dóm til að staðfesta álitsgerðina, og lagði hann auk þess fyrir þá margar spurningar. Af hálfu S var því neitað, að nokkrar af spurningum þessum yrðu lagðar fyrir M, og kvað héraðs- dómari þá upp úrskurð um, að svo skyldi gert. Úrskurður- LXXII Efnisskrá. Bls. inn var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi, þar sem spurningum þessum þótti að nokkru Þegar svarað í álitsgerðinni og að öðru leyti þýðingarlausar, sbr. 3. mgr. 133. gr. laga nr. 85/1936. Hins vegar var staðfestur úrskurð- ur héraðsdómara í sama máli, þar sem synjað var um, að M legði fram bókanir sínar um gáfnapróf yfir nefndum börnum og um aðrar athuganir hans á börnunum .. 195, 198 B kærði til Hæstaréttar dómkvaðningu yfirmatsmanna, sem gerð var að beiðni A. Nokkrar matsgerðir höfðu áður verið framkvæmdar um málsefnið. Þótti dómara því hafa verið rétt að gera aðiljum viðvart, áður en dómkvaðning fór fram, til þess að þeir gætu lýst horfi sínu til hennar. Þetta gerði dómari ekki og var dómkvaðningin því ómerkt .... 277 Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til Hæstaréttar .. 339, 584, 588, 629, 709 Mál út af skiptum aðilja vegna húsaleigu var svo vanreifað, að héraðsdómari vísaði því sjálfkrafa frá dómi. Frávísunar- dómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti dóminn 343 Kærður var til Hæstaréttar úrskurður skiptaráðanda í máli til véfengingar á erfðaskrá S, en með úrskurðinum var heimilislækni S heimilað að bera vætti um andlega heilsu S á þeim tíma, er hún gerði skrána. Þótti vitnisburðurinn geta haft þýðingu um úrslit erfðamálsins, sbr. 10. gr. laga nr. 47/1932 og sjónarmið 24. gr. og 26. gr. laga nr, 42/1949. Var úrskurðurinn staðfestur í Hæstarétti ................ 359 Héraðsdómari synjaði með úrskurði stefnda um frekari frest í máli til gagnaöflunar, þar sem hann hefði fengið nægi- legan frest í því skyni. Úrskurðurinn var kærður til Hæsta- réttar, sem staðfesti hann ...................00000.... 413 Mál var höfðað í Hafnarfirði gegn hlutafélagi, sem skrásett var á Þingeyri. Stefna var birt stjórnarformanni á heimili hans í Reykjavík. Hann kom fyrir dóm við þingfestingu málsins og taldi stefnubirtinguna ólöglega og stefnufrest of stuttan. Héraðsdómari hratt þessum mótbárum með úr. skurði með skírskotun til 95. gr. og 99. gr. sbr. 101. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ......................0....0.00 0. 417 Hvorum málsaðilja var í héraði dæmt að bera kostnað sinn af máli, þar sem stefndi var sýknaður af dómkröfum stefn- anda. Ákvæði héraðsdóms um málskostnað var kært til Hæstaréttar, sem staðfesti úrslausnina .................. 425 Aðili máls krafðist þess, að dómendur í sjó- og verzlunardóms- máli (fulltrúi héraðsdómara og tveir meðdómendur) vikju sæti, þar sem þeir hefðu í forsendum dóms í öðru máli tekið afstöðu til sakarefnis í fyrrtalda málinu. Dómendurnir þóttu ekki af þessum sökum vanhætfir til dómsetu og hratt Efnisskrá. LXXTII hinn reglulegi héraðsdómari því þessari kröfu aðiljans. Úr- skurður héraðsdómara var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti úrskurðinn ...........00000 0000 n0 ner Vítt tilefnislaus kæra til Hæstaréttar ................000..... A höfðaði mál gegn B til greiðslu á viðgerðarkostnaði. B höfð- aði gagnsök og krafðist andvirðis tækja, er hann taldi, að A hefði eigi skilað. Héraðsdómari vísaði málinu í heild frá dómi, þar sem hann taldi kröfur aðilja, bæði í aðal- sök og gagnsök, vanreifaðar. Dómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ...........0.00000 0000... Aðiljar einkamáls létu undir höfuð leggjast að sundurliða og rökstyðja kröfur sínar, þótt þeir fengju langa fresti í mál- inu. Þótti þessi málatilbúnaður brjóta svo í bág við ákvæði laga nr. 85/1936, að héraðsdómari kvað af sjálfsdáðum upp úrskurð, þar sem hann vísaði málinu í heild frá dómi. Úr- skurður þessi var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ...........z..esens sr Ákærði í opinberu máli taldi, að ekki hefði verið gætt réttrar meðferðar á beiðni hans um niðurfellingu saksóknar, og kvað héraðsdómari upp úrskurð um ágreininginn. Sá úr- skurður var kærður til Hæstaréttar .................... Ákærði H krafðist frávísunar opinbers máls á þeim grundvelli, að öðrum, sem líkt hefði staðið á um, hefði verið sleppt við ákæru. Héraðsdómari hratt þessari kröfu með úrskurði, sem H kærði til Hæstaréttar. Var úrskurðurinn staðfestur Pólverjinn G höfðaði mál gegn Íslendingnum F til greiðslu á $44.000, sem G kvað vera lán, veitt F á árunum 1950— 1956. F viðurkenndi skuld þessa. G lét gera löghald hjá F til tryggingar kröfu þessari og höfðaði framangreint mál gerðinni til staðfestingar. Um þetta leyti stóð yfir hjóna- skilnaðarmál milli F og konu hans, U, og var bú þeirra tekið til opinberra skipta. U kvaðst aldrei hafa heyrt getið um framangreinda kröfu G og véfengði hana. Höfðaði U meðalgöngusök í nefndu máli af því tilefni. G og F kröfð- ust frávísunar á meðalgöngusökinni, en héraðsdómari hratt þeirri kröfu með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar. Hæstiréttur staðfesti úrskurð héraðsdómara ............ Héraðsdómari vísaði kröfu, sem var vanreifuð og ekki ákveðin tiltekinni fjárhæð, frá dómi. Frávísunardómurinn var kærð- ur til Hæstaréttar, sem staðfesti hann .................. Kærður var til Hæstaréttar dómur héraðsdómara, er vísaði máli S sjálfkrafa frá dómi á þeim grundvelli, að ekki væri tímabært að kveða á um réttmæti dómkrafna hans. Hæsti- réttur hratt frávísunardóminum, þar sem talið var, að það skipti S miklu að fá skorið úr um rétt hans að þessu leyti Mál var hafið og stefnda dæmdar ómaksbætur. Hann kærði Bls. 466 466 482 534 535 561 565 568 LXXIV Efnisskrá. ákvæðið um ómaksbæturnar til Hæstaréttar, sem stað- festi ákvörðunina .............0..0000.0..0.0.0 Héraðsdómari vísaði máli af sjálfsdáðum frá dómi, þar sem hann taldi stefnda, er eigi sótti þing, ekki hafa fengið nægan stefnufrest. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi, þar sem stefnubirt- ing hafði farið fram á 7 nátta fresti, en stefnufrestur var ákveðinn ein vika ....................0000 00. S krafði H um 10 þúsund krónur í sölulaun vegna sölu á flug- vél. Starfsmaður H, O, sem annaðist viðtöku á afborgun- um kaupverðsins frá umboðsmanni kaupanda, M, bar fyrir dómi, að M hefði fengið fullnaðarkvittun fyrir kaupverð- inu, þótt 10 þúsund krónur skorti á, að það væri að fullu greitt, enda hefði M lofað að greiða þessar 10 þúsund krón- ur til S sem sölulaun. M mótmælti þessu og var framburði O mótmælt sem röngum og óstaðfestum, en því var mót- mælt af hálfu S, að O fengi að staðfesta framburð sinn. Héraðsdómari synjaði þessu með úrskurði með skírskot- un til 1. tl. 2. mgr. 127. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann .......... P, sem kærði úrskurð héraðsdómara um frestsynjun til Hæsta- réttar, hafði engar kröfur uppi fyrir Hæstarétti né sendi þangað greinargerð. Var kærumálinu af þeim sökum vísað sjálfkrafa frá Hæstarétti ................................ Héraðsdómari vísaði öllum kröfum gagnsakar frá dómi sökum vanreifunar. Sá dómur var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti dóminn í flestum atriðum, en taldi hins vegar tvær af gagnkröfum B nægilega reifaðar til að dómur yrði á þær lagður. Var héraðsdómur ómerktur að því leyti .... Héraðsdómari sektaði með dómi í opinberu máli málflutnings- mann fyrir ósæmileg ummæli. Málflutningsmaðurinn kærði þetta ákvæði héraðsdóms til Hæstaréttar, sem staðfesti hið kærða dómsákvæði .......................... 602, A sótti B í héraði til greiðslu skaðabóta fyrir rof á samningi um kaup á tiltekinni jörð í Shreppi ásamt húsum, öðrum mannvirkjum og nokkrum húsmunum. Höfðaði A málið í S-þinghá, en B var heimilisfastur annarstaðar. Héraðsdóm- ari hratt kröfu um frávísun málsins af þessum sökum. Sá úrskurður var kærður til Hæstaréttar, er felldi hann úr gildi og vísaði málinu frá héraðsdómi þar sem það var höfðað á röngu varnarþingi ..................0.0000000.. Í máli til staðfestingar á lögbannsgerð krafðist stefndi þegar eftir þingfestingu þess, að málinu yrði vísað frá dómi, þar sem stefnandi hafði þá eigi lagt fram dómsgerðir fó- getadóms um lögbannið. Hratt héraðsdómur þeirri kröfu með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar og staðfest- Bls. 575 58“ 592 596 598 606 670 Efnisskrá. LXXKV BIs. ur þar. Þóttu eigi efni til að sinna frávísunarkröfunni, þótt nefndar dómsgerðir væru eigi fram lagðar þegar við þing- festingu staðfestingarmálsins ..........0...0000 0... 0000... 681 Lögmaður málsaðiljans A kærði til Hæstaréttar sem réttar neitun þá ákvörðun dómarafulltrúans K að láta þegar fram fara yfirheyrzlu yfir aðiljanum B, en lögmaður A hafði áður lýst því, að hann kærði þá ákvörðun. Var kröfu A um refsingu á hendur K eða til vara húsbónda hans, E, hrundið ...........0.0.0. sense 696 Læknir neitaði að taka blóð úr bifreiðarstjóra gegn andmæl- um hans, en bifreiðarstjórinn var grunaður um ölvun við akstur. Héraðsdómarinn skyldaði þá lækninn með úrskurði til að framkvæma aðgerðina. Læknirinn kærði úrskurðinn til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ............0..0....- 789 Landamerkjamál. A keypti jörðina H í maílok 1954. Markagarður jarðanna H og V, sem gerður hafði verið með samkomulagi eigenda 1929, en því samkomulagi eigi verið þinglýst, var þá sýnilegur og skömmu áður hafði verið reist iðnhýsi á þrætusvæðinu á vegum eigenda V. Var A því ekki talinn hafa getað verið grandlaus um, að merki milli jarða þessara væru önnur en þau, er garðurinn sýndi. Kröfu hans um, að merki yrðu að þessu leyti ákveðin samkvæmt þinglesinni merkjaskrá fyrir H frá 1880 var því hrundið, en merkin ákveðin í samræmi við nefnt samkomulag frá 1929 ......00000002.. 420 Landhelgibrot. Sjá fiskveiðabrot. Landskipti. Landskipti milli jarðanna V og G höfðu verið framkvæmd fyrir alllöngu síðan, að undanteknu sameiginlegu beitilandi jarð- anna. Því landi var skipt undirskiptum 1948, en yfirskipta- nefnd vísaði málinu frá 1949, þar sem ágreiningur væri um eignarhlutföll landsins. Höfðuðu eigendur V þá mál til ógildingar undirlandskiptunum og lauk því máli með dómi Hæstaréttar 10. janúar 1956, þar sem undirlandskiptunum var rift og jafnframt gefin fyrirmæli um grundvöll nýrra skipta. Því næst fóru fram ný undirlandskipti í maí 1956 og síðar yfirlandskipti 15. nóvember s. á., er tekin voru upp á ný 15. júní 1957. Eigendur V töldu sig vanhaldna af yfirskiptum þessum og höfðuðu mál til ógildingar þeirra. Hæstiréttur taldi, að í samræmi við fyrri dóm hefðu yfir- landskiptamenn átt að meta, hversu margra hektara ígildi á tilteknu svæði (F) allt land á öðru svæði (H) væri og skipta síðan F á grundvelli þeirra eininga, sem þá væru LEXKVI Efnisskrá. Bls. fengnar, þannig að skiptin í heild væru í hlutfalli 1 handa G og 2 handa V. Þetta höfðu yfirlandskiptamenn ekki gert og voru því framangreindar yfirlandskiptagerðir felldar úr gildi ....................0.0..0.00.00.0.. 389 Við landskiptagerð árið 1940 var kveðið svo á, að tiltekið land takmarkaðist „af flóðmálslínu sjávarins“. Formaður land- skiptanefndar lýsti því, að skiptin hefðu eigi tekið til fjöru- gagna fyrir neðan stórstraumsflóðmálslínu, þ. á m. sand- tekju, er fjórir bændur töldu sig eiga ásamt eiganda lands- ins fyrir ofan. Að svo vöxnu máli þótti nefndur landeig- andi eigi með sjálftekt geta tálmað bændunum fjórum för um fjöruna fyrir neðan nefnda línu .................. 683 Leiguréttindi. Árið 1906 seldi félag, sem átti margar lóðir á Akureyri, lóðir þessar á leigu, og voru gerðir samningar um leiguna. Sam- kvæmt samningi um eina af lóðum þessum, sem S hafði leigurétt á, var ársleiga ákveðin 8 krónur, og var leigusamningurinn óuppsegjanlegur. Akureyrarbær (A) hafði nú eignazt leigulóðir þessar og á árinu 1953 fór hann þess á leit við leigutaka, að þeir féllust á hækkun leig- unnar, en þeir synjuðu þess. A lét þá dómkvadda menn meta hæfilega leigu eftir lóðirnar, þar á meðal lóð S, og var ársleiga talin hæfileg kr. 180.00. A höfðaði mál gegn S til heimtu þessarar leigu fyrir árin 1953 og 1954. Þar sem hinn upphaflegi leigusamningur var óuppsegjanlegur og átti að gilda um ótakmarkaðan tíma, þótti upphæð leigu- gjaldsins ekki eiga að binda leigusala um aldur og ævi, og var ekki talið, að A hefði firrt sig rétti að krefjast hækkunar, þótt leigugjaldið hefði svo lengi verið óbreytt. Þótti rétt að beita 2. mgr. 2. gr. laga nr. 75/1917 með lög- jöfnun um tilvik þetta, þannig að hvorum aðilja væri rétt að láta dómkvadda menn meta leigugjaldið, er a. m. k. 10 ár væru liðin frá því að það var ákveðið síðast. Þar sem slíkt löglegt mat hafði fram farið, voru dómkröfur A teknar til greina ...............0.0.0..0. 000 346 B hafði tekið á leigu gistihús, eign H, frá 1. maí 1954 til 30. apríl 1955. Á miðju sumri 1954 tilkynnti B H, að hann treystist eigi til að halda rekstrinum áfram lengur en til 1. september s. á. H seldi þá D á leigu gistihúsið frá 1. september 1954 til 1. október 1955, og var svo um samið, að D skyldi enga leigu greiða frá 1. september 1954 til 1. maí 1955. Umsamin leiga B hafði verið kr. 6000.00 á mánuði frá 1. maí 1954 til 1. október s. á., en kr. 3500.00 á mánuði frá þeim degi til loka leigutímans. H krafði B um 30.500 króna bætur vegna riftunar leigumálans. Þegar Efnisskrá. LXXVII Bls. litið var til samnings þess, er H gerði við D, og að sá samningur var ekki borinn undir B, þóttu bætur til H fyrir hina ólögmætu riftun samningsins hæfilega ákveðnar kr. 19.000.00. Frá þeirri fjárhæð voru dregnar kr. 6000.00, sem var ógoldin, umsamin leiga H fyrir eitt herbergi í gistihús- inu um leigutímann ..................... ess 826 Líkamsáverkar. A réðst í eitt skipti ölvaður á tvo menn, B og D, þar sem þeir voru úti á götu í Vestmannaeyjum, barði þá og beit í fing- ur á B, en D kjálkabrotnaði og jaxl brotnaði. Í annað skipti barði A E nokkur hnefahögg í andlitið með þeim afleiðingum, að E féll í götuna og hlaut talsverða áverka á andliti. Hafði A með þessu atferli brotið gegn 217. gr. og 218. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, 4. gr. og 8. gr. lögreglusamþykktar fyrir Vestmannaeyjar nr. 41/1928 og 21. gr. áfengislaga nr. 58/1954, og var honum dæmd refsing, tveggja mánaða fangelsi ........................ 186 A sló B með krepptum hnefa í andlitið, svo hann féll aftur yfir sig, skall með höfuðið á jörðina og hlaut af þeim sökum höfuðkúpubrot, er leiddi B til bana. Líkamsárásin var talin framin af ásettu ráði, en afleiðingar hennar hins vegar metnar A til gáleysis. Var A m. a. talinn sekur við 218. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Var hon- um dæmd fangelsisrefsing 15 mánuði .................... 316 B var ákærður fyrir að hafa ráðizt á M á götu og barið hann í höfuðið með þeim afleiðingum, að hann hlaut alvarlegan áverka. B neitaði sakargiftum, en er litið var til þess, að M, sonur hans J og Þ báru, að B hefði verið í átökum við M, að B var mikið ölvaður og ekkert benti til þess, að M, sem ekki átti upptök að ryskingunum, hefði hlotið á verk- ann með öðrum hætti, þá þótti nægilega sannað, að B væri valdur að áverkanum. Hafði hann með því brotið gegn 218. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Var honum dæmd refsing, 20 daga varðhald, skilorðsbundið. Skaða- bótakrafa M vegna árásarinnar var svo vanreifuð, að henni var vísað frá héraðsdómi ..............20.000 0000. 363 Í sama máli var Þ ákærður fyrir að hafa í sama skipti veitzt að J, syni M, slegið hann í höfuð og síðu, þannig að hann hlaut áverka af. Þrátt fyrir neitun Þ, þótti nægilega sann- að, að hann væri valdur að nefndum áverkum á J, enda hafði Þ viðurkennt að hafa verið í átökum við J í umrætt sinn, og J var með áverka, að þeirri viðureign lokinni, en ekkert var fram komið, er benti til þess, að J hefði átt upp- tökin að nefndum ryskingum. Þ hafði brotið gegn 217. gr. almennra hegningarlaga með atferli þessu og var honum LXXVITII Efnisskrá. Bls. dæmd 800 króna sekt fyrir. Skaðabótakrafa J vegna árás- arinnar þótti svo vanreifuð, að henni var vísað frá hér- aðsdÓómi ............20000.0 nes ss sr 363 Bifreiðarstjórinn M ók bifreið sinni síðari hluta dags í nóvem- bermánuði frá Keflavíkurflugvelli áleiðis til Keflavíkur. Dimmt var, malbik götunnar blautt og raflýsing léleg. Bifreið M rakst á 5 ára dreng, sem var þar á ferð, og hlaut drengurinn talsverð meiðsl af. M kvaðst hafa ekið á um 25 Km. hraða miðað við klukkustund. Miðað við að. stæður þótti ljóst, að M hafði ekki sýnt nægilega varúð í akstri, og var hann því talinn brotlegur við 219. gr. al- mennra hegningarlaga nr. 19/1940, 26. og 27. gr. bifreiða- laga nr. 23/1941, 2. og 4. gr. umferðarlaga nr. 24/1941 og 48. gr. lögreglusamþykktar fyrir Keflavík nr. 121/1953. Var honum, sem einnig hafði brotið gegn 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, dæmd sekt, 3000 krónur, og hann sviptur Ökuleyfi í eitt ár .................020000 0000 469 A ók bifreið sinni gálauslega um götur í Reykjavík, og rakst tengivagn, er festur var við bifreiðina, á dreng á reiðhjóli. Hlaut drengurinn m. a. af höfuðkúpubrot. Hafði A með þessum akstri m. a. brotið gegn 219. gr. almennra hegn- ingarlaga nr. 19/1940, og var honum dæmd refsing ...... 698 Læknar. Læknaráð. Læknir gefur skýrslu um áfengismagn í blóði sakbornings .. 2, 240, 372, 469 Læknir lætur uppi álit um geðheilsu sakbornings og sakhæfi 7, 96, 284 Læknir gefur skýrslu um rannsókn á stúlku, er taldi sig hafa orðið fyrir árás ...........00000 0000... nn 12, 452 Læknir gefur álit um örorku slasaðs manns .. 49, 63, 70, 118, 214, 220, 230, 324, 350, 493, 664, TTT Læknir framkvæmir og gefur skýrslu um blóðrannsókn í barns- faðernismáli og lætur uppi álit um meðgöngutímann .. 55, 577 Læknaráð lætur uppi álit um, hvort tiltekið líkamsmein verði rakið til bifreiðarslyss ...........0...0..0.00000 00. TO Læknir semur krufningarskýrslu og lætur uppi álit um dánar- OFSÖK 22.00.0000. 80, 284, 316, TIL Læknir lýsir áverka á manni, sem varð fyrir líkamsárás .. 186, 363 Læknar lýsa afbrigðilegu ástandi handar og láta uppi álit um orsakir ..............2200.00 0 377 Læknir lýsir meiðslum manns, er varð fyrir bifreiðarslysi .. 469, 664, 698, TTT Læknar lýsa meiðslum og heilsufari manns, er varð fyrir stór- felldu líkamstjóni af völdum slyss við vinnu ............ 493 Heimilislækni aldraðrar konu, S, er gert hafði erfðaskrá, var talið heimilt að bera vætti um andlegt heilbrigði S á þeim Efnisskrá. LXXIX BIis. tíma, er erfðaskráin var gerð, enda þótti vitnisburðurinn geta haft þýðingu um úrslit máls til véfengingar á erfða- skránni, sbr. 10. gr. laga nr. 47/1932 og sjónarmið 24. gr. og 26. gr. laga nr. 42/1949 .........000.00 0000 0 00 . 359 Hæstiréttur ákvað með úrskurði að leita skyldi álits Lækna- ráðs um tiltekin atriði í opinberu máli út af ætluðu broti á lögum um lyfjasölu ...........2..00000.00 0... s.n 660 Bifreiðarstjórinn A hafði orðið valdur að harkalegum árekstri á götu Í Reykjavík. Lögreglumenn töldu A vera með áhrif- um áfngis og færðu hann til læknis til blóðrannsóknar. A mótmælti því, að blóð væri tekið úr sér og neitaði þá læknir sá, er til var leitað, að framkvæma aðgerðina. Var læknirinn þá með úrskurði skyldaður til að framkvæma blóðtöku á A, sbr. 41. gr. laga nr. 27/1951. Fullt tilefni var til að taka A blóð og honum skylt að hlíta þeirri að- gerð, sbr. 7. mgr. 25. gr. laga nr. 26/1958, enda eigi í ljós leidd nein ástæða til, að ekki mætti leggja slíka rann- sókn á A ........000000 rs 789 Læknir lýsir meiðslum manns, er slasaðist stórlega við vinnu og beið síðan bana af ............0.000.0 0... en... 808 Lög. Lögskýring. Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðal- málsins samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 ........2.20000eeeeer err 1 Bifreið, sem A hafði til afnota, var skráð á nafn sambýlis- konu hans, B. A fékk stúlku, M, sem vissi ekki, hvað hún skrifaði undir, til að rita nafn B undir tilkynningu til lög- reglustjóra um sölu nefndrar bifreiðar til A, en Á seldi síðan næsta dag bifreiðina S, sem var ókunnugt um máls- atvik. A var ákærður fyrir brot á 1. mgr. 155. gr. og 248. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Hann var einungis dæmdur sekur samkvæmt 1. mgr. 155. gr. hegningarlaganna, þar sem talið var, að ákvæðið tæki bæði til þeirra athafna A að fá M til að rita nafn G, svo og að leyna S því, hvern- ig hann hafði fengið bifreiðina skráða á sitt nafn ...... 96 Ákvæði 2. gr. laga nr. 62/1938 um bókhald ekki talin taka til löggiltra fasteignasala ...............200000 000... 0 0. 268 Talið var, að ákvæði 10. gr. laga nr. 113/1952 um lausn ítaka af jörðum, þar sem ákveðið er, að kostnaður af yfirmati skuli greiðast af matsbeiðanda, ef engin breyting verður við matið, en ella að hálfu af hvorum aðilja, brjóti í bága við 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944, þar sem réttur til bóta fyrir eignarnumda eign væri skertur, ef eignarnámsþoli ætti að bera sjálfur lögmætan kostnað af ákvörðun bótanna ..........0.00200 0000 sn sn 609 LEXX Efnisskrá. Ákvæði 19. gr. laga nr. 87/1947 um að afstaða óskilgetins barns færi að íslenzkum lögum, ef móðir þess hefði ís- lenzkan ríkisborgararétt, kom inn í íslenzka löggjöf 1921, en var illsamrýmanlegt þeirri gömlu meginreglu íslenzks réttar, að persónuleg réttarstaða manns skuli fara að ís- lenzkum lögum, ef hann á heimilisfang á Íslandi. Var og ekki bent á dæmi þess, að nefndri grein hefði verið beitt um forræði yfir börnum. Ákvæði þetta var afnumið með lögum nr. 39/1958 og samkvæmt því voru eftir gildistöku þeirra ákvæði 22—24. gr. laga nr. 95/1947 talin taka til tveggja óskilgetinna barna þýzkrar móður og íslenzks föð- úr, en annað barnið fæddist að vísu í Þýzkalandi, en fluttist brátt með móður sinni til Íslands, sem tók upp sambúð við föður barnsins og síðara barn þeirra fæddist hér á landi Í september 1957 var bifreiðarstjórinn A ákærður fyrir brot á ýmsum ákvæðum bifreiðalaga nr. 23/1941 og umferðarlaga nr. 24/1941. Er mál A kom fyrir Hæstarétt, höfðu lög þessi verið numin úr gildi. Brot ákærða gegn nefndum lögum vörðuðu nú samkvæmt 2. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 við tilteknar gr. hinna nýju umferðarlaga nr. 26/1958 .... Ákvæði 2. mgr. 4. gr. laga nr. 44/1957 skýrð svo, að varasjóðir og aðrir óskiptanlegir sameignarsjóðir samvinnufélaga séu algerlega undanþegnir skatti samkvæmt lögunum ........ Ákvæði 9. gr. laga nr. 44/1957 skýrð svo, að löggjafinn hafi með þeim ráðstafað fyrirfram skatttekjum ríkissjóðs sam- kvæmt lögunum .........000000 00 enn Ákvæði 1. og 4. gr. sbr. 7. gr. laga nr. 44/1957 skýrð svo, að skattskylda samkvæmt lögunum hvíli á hluthöfum, en ekki á hlutafélögunum sjálfum ......0000000 000. sn Ýmsar reglur laga nr. 44/1944 þóttu að vísu mismuna ýmsum skattaðiljum og skattur samkvæmt þeim á lagður, þótt fá ár væru liðin frá því að hliðstæð skattlagning hefði verið framkvæmd. Þrátt fyrir það þótti ekki alveg full- nægjandi ástæða til að telja, að skattstefna laga nr. 44/ 1957 væri andstæð 67. gr. stjórnarskrárinnar ............ Samkvæmt 10. gr. laga nr. 102/1943 gátu barnakennarar öðlazt rétt til ellilífeyris úr lífeyrissjóði sínum (L), ef þeir annað- hvort höfðu verið sjóðfélagar í 10 ár, voru orðnir 65 ára og höfðu greitt iðgjöld til þess tíma eða verið sjóðfélagar í 10 ár, samanlagður aldur þeirra og þjónustutími 95 ár og höfðu greitt iðgjöld til L til þess tíma. Þessi síðar talda regla var afnumin með 7. gr. laga nr. 35/1955. Í 6. gr. sömu laga var hins vegar sett það nýmæli, að iðgjalda- greiðslur til L skyldu falla niður, er sjóðfélagi hefði greitt iðgjöld í 30 ár, og gátu eldri sjóðfélagar notið réttinda laganna, ef þeir greiddu iðgjöld samkvæmt þeim. Nýmæli Bls. 65l 698 753 153 153 Efnisskrá. LXKXI Bls. þetta þótti bera að skilja svo, að það væri bundið við rétt þann til árlegs ellilífeyris, að fullnuðum 65 ára aldri, sem getur í 1. mgr. 10. gr. laga nr. 66/1955, en tæki ekki til hinnar eldri afnumdu reglu um 95 ára samanlagðan aldur og þjón: ustutíma. Studdist skilningur þessi og við greinargerð um 1. gr. frumvarps að lögum nr. 35/1955. ..........0........ 796 Lögbann. Bóndinn J hugðist á árinu 1953 virkja læk í landi sínu, en læk- ur þessi rennur úr vatni einu niður í stórfljót. Lækurinn liggur á kafla um land nágrannabóndans K, sem eins og bóndinn G átti og veiðirétt ásamt J í nefndu vatni. K og G fengu lagt lögbann við virkjunarframkvæmdum J í maí 1953 og höfðuðu þeir því næst mál gegn J, til staðfestingar lögbannsgerðinni. Mál þetta dróst á langinn vegna landa- merkjamáls milli aðilja, en í febrúar 1957 veitti ráðherra J leyfi til að virkja nefndan læk til framleiðslu á raforku og var tekið fram í bréfinu, að leyfið væri veitt samkvæmt V. kafla vatnalaga nr. 15/1923 og vísað til þeirra laga um framkvæmdir og annað, er virkjun varðar. Hins vegar voru ekki greind þau ákvæði V. kafla nefndra laga, sem leyfið var reist á, og þess eigi getið, hvaða skilyrðum J ætti að fullnægja um greiðslu eða tryggingu fébóta fyrir töku vatnsréttinda og spjöll á landi og veiði, er af virkj- uninni kynni að leiða. J hafði og ekki gefið skýr svör um það, hvaða ákvæðum V. kafla vatnalaganna hann beitti fyrir sig, hvorki gert ráðstafanir til að metin yrðu vatnsréttindi til orkuvinnslu í læknum fyrir landi K né spjöll á landi og veiði G og K né boðið fram tryggingu fyrir væntanleg: um fébótum. Þóttu því ekki efni til að fella lögbannsgerð- ina úr gildi, og var hún staðfest ...........0.00....0..... 141 Í máli til staðfestingar á lögbannsgerð krafðist stefndi þegar við þingfestingu þess, að málinu yrði vísað frá dómi, þar sem stefnandi hafði þá eigi lagt fram dómsgerðir fógetadóms um lögbannið. Eigi þóttu efni til að taka þá kröfu til greina, þótt dómsgerðirnar væru eigi fram lagðar þegar við þingfestingu staðfestingarmálsins .................... 681 Lögsaga. Íslenzkur málflutningsmaður höfðaði fyrir hönd konunnar A mál fyrir aukaðómþingi Keflavíkurflugvallar gegn varnar. liðsmanninum B, sem dvaldi á Keflavíkurflugvelli, til greiðslu framfærslueyris. A og B voru bæði ríkisborgarar Bandaríkja Norður-Ameríku. B tók til andsvara í málinu, en eftir að það hafði vorið rekið nokkra hríð, var það hafið, þar sem ekki var sótt þing af hálfu A, og B voru LXXXII Efnisskrá. Bls. dæmdar ómaksbætur. Ákvæðið um ómaksbætur var kært til Hæstaréttar, sem staðfesti það, en í dómi Hæstaréttar var jafnframt tekið fram, að lögskipti þau, sem framan- greint mál var af risið, hafi gerzt með málsaðiljum í Banda- ríkjunum og hafi það ekki átt undir lögsögu íslenzkra dóm- stóla. Frávísun frá héraðsdómi kom þó eigi til greina, þar sem málið hafði þegar verið hafið .................. 575 Lögtak. Þ, sem hefur bankastjórastarf að aðalatvinnu, rekur auk þess stórt bú í sveit. Á árinu 1955 taldi Þ hafa orðið um 200 þúsund króna halla á nefndum búrekstri, en skattyfir- völd neituðu að taka þann halla til greina við skattálagn- ingu og hækkuðu tekjuskatt Þ, sem því svaraði. Af hálfu ríkissjóðs (R) var krafizt lögtaks fyrir nefndum hluta skattsins, en þeirri kröfu var synjað. Var sú talin vera al- menn regla íslenzks skattaréttar, að tekjur, sem skatt. þegn kann að afla með ýmiskonar atvinnurekstri eða á annan hátt, séu lagðar saman og tekjuskattur því næst reiknaður af þeim í heild. Af því leiddi, að er skattþegn biði halla á atvinnurekstri, eins og Þ, bæri að draga þann halla frá öðrum tekjum hans, áður en tekjuskattur væri á þær lagður, nema lög mæltu á annan veg, en um slíkt var ekki að tefla. Samkvæmt því var Þ talinn eiga kröfu til, að nefnt tap hans á búrekstrinum væri dregið frá tekjum hans, áður en skattur væri á þær lagður. Nú höfðu skattyfirvöld ekki notað heimild 35. gr. laga nr. 45/1954 til að skora á Þ að láta í té nánari skýringu á landbúnaðarskýrslu hans og áætla því næst nefndan rekstrarhalla, ef hann sinnti eigi þeirri áskorun eða svar þótti ekki fullnægjandi. Að svo vöxnu máli bar að leggja skýrslu þessa til grundvallar við ákvörðun rekstrarhallans 258 Skattyfirvöld kröfðu löggiltan fasteignasala (P) um bókhalds- gögn, eftir að hann hafði skilað skattframtali sínu. P kvaðst engin slík gögn hafa, enda taldi hann sig ekki bók- haldsskyldan. Skattyfirvöld töldu framtal P af þessum sökum ófullnægjandi og hækkuðu tekjuframtal hans um 45.000 krónur. Skattauka þann, er af þessu leiddi, neitaði P að greiða og var þá krafizt lögtaks hjá honum af hálfu ríkissjóðs (R). Ákvæði 2. gr. laga nr. 62/1938 taka ekki til löggiltra fasteignasala, og varð því nefnd hækkun ekki á því reist, að P varð ekki við áskorun skattyfirvalda um afhendingu bókhaldsgagna. Af hendi R var því og haldið fram, að framtal P hefði verið svo tortryggilegt, að hækk- un tekjuframtalsins hefði verið heimil af þeim sökum. En þar sem skattyfirvöld rengdu ekki sérstaklega einstaka Efnisskrá. LEXKIE Bis. liði framtalsins né kröfðu P um frekari skýringar á þeim, sbr. 35. gr. laga nr. 46/1954, þóttu ekki vera efni til þeirr- ar hækkunar, sem gerð var á framtalinu. Var því synj- að um framkvæmd lögtaksins .............0.0.00 00... 268 Hreppstjóri B-hrepps framkvæmdi lögtak í eign olíufélagsins S til tryggingar útsvari, sem lagt var á S í hreppnum. S áfrýjaði lögtaksgerð hreppstjóra til Hæstaréttar, sem vísaði málinu frá, þar sem það hafði ekki sætt löglegri meðferð í héraði. Fógeti gaf ekki aðiljum kost á að tjá sig um framkomin mótmæli S né lagði úrskurð á þau, sbr. 9. gr. laga nr. 29/1885 og S hélt ekki fram mótmælum sínum við fógeta né krafðist úrskurðar hans .......... 294 S, sem rekur raftækjaverzlun og rafmagnsverkstæði, var á ár- inu 1957 gert að greiða söluskatt og útflutningssjóðsgjald bæði af sölu úr eigin raftækjaverzlun til verka, sem fram- kvæmd voru á rafmagnsverkstæðinu, svo og af efnivör- um, sem keyptar voru af öðrum vegna samskonar vinnu. S taldi sér óskylt að inna skatta þessa af hendi, enda hafði hann og ekki innheimt þá hjá viðskiptamönnum sín- um. Af hálfu ríkissjóðs (R) var þá krafizt lögtaks hjá S til tryggingar sköttum þessum. Það var ekki talið leysa S frá skyldu til að inna skatta þessa af hendi, að hann hefði eigi krafið viðskiptamenn sína um þá og að Skattstofan í Reykjavík hafði frá árinu 1953 ekki talið S skylt að greiða nefnda skatta af keyptum efnisvörum frá öðrum. Og þar sem talið var, að samkvæmt b-lið 22. gr. laga nr. 100/1948, sbr. lög nr. 96/1956, bæri að reikna söluskatt af þessum efnisvörum öllum svo og útflutningssjóðsgjald sam- kvæmt 20. gr. laga nr. 81/1956, voru kröfur R teknar til greina og kveðið á um framkvæmd lögtaks ............ 296 Útsvar hafði verið lagt á olíufélagið O vegna allrar sölu O á olíuvörum í kaupstaðnum N samkvæmt sérstökum samn- ingum við þrjá aðilja þar. Talið var, að O væri útsvars- skyldur í N vegna samskiptanna við einn samningsaðilj- ann, en hins vegar ekki vegna viðskiptanna við hina tvo. Þar sem útsvarið var lagt á alla sölu samkvæmt öllum samningunum, var það ólöglega á lagt og var því synjað um framkvæmd lögtaks til tryggingar því .............. 306 Lögveð. Lögveðréttur dæmdur í bifreið til tryggingar dæmdum skaða- bótum vegna bifreiðarslyss ................00..0..... 70, 112 Lögvenja. Viðtaka við nefnu til undirkjörstjórnarstarfa hefur um langar aldur verið þegnkvöð. Lög um kosningar til Alþingis á LXKKIV Efnisskrá. ýmsum tímum hafa almennt kveðið á um greiðslu ýmiss kostnaðar af kosningunum, en látið ógetið þóknunar fyrir starfa undirkjörstjórnarmanna. Þessi þögn laganna hefur í framkvæmd verið skilin þannig, að eigi væri um að tefla lögvarða kröfu til þóknunar fyrir starfann. Með skírskotun til þessarar lögvenju svo og þess, að starfinn gat ekki tal- izt svo tímafrekur, að krafa til launa fyrir hann væri varin af 67. gr. stjórnarskrárinnar, var bæjarsjóður einn, sem krafinn var um slík laun, sýknaður af þeirri kröfu Málasamlag. a) Einkamál. I. Kröfusamlag. 1. Af hálfu sækjanda .. 49, 70, 112, 118, 148, 205, 220, 324, 350, 407, 429, 486, 493, TTT, 2. Gagnkröfur .............0.00 0... 420, II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja .. 141, 198, 277, 339, 381, 390, 466, 486, 521, 629, 651, 683, Tl1, 753, 2. Varnaraðilja .. 91, 195, 220, 230, 359, 425, 466, 537, 592, 629, 651, 683, 696, 746, 808, b) Opinber mál. 1. Aðili ákærður fyrir fleiri brot en eitt .. 2, 80, 96, 186, 240, 248, 372, 434, 452, 461, 469, 643, 698, 2. Fleiri aðiljar en einn ákærðir í sama máli .... 7, 248, 363, Málflutningsmenn. Málflutningsmaður sektaður fyrir ósæmileg ummæli í varnar- skjali í opinberu mál ............000000 0000... 434, 602, Málflutningur. Stefndi sótti ekki þing í Hæstarétti og mál því flutt skriflega samkvæmt 38. gr. laga nr. 112/1935 .....0.00000000 0000. Aðiljar einkamáls létu undir höfuð leggjast að sundurliða og rökstyðja kröfur sínar, þótt þeir fengju langa fresti í mál- inu. Þótti þessi málatilbúnaður brjóta svo í bág við ákvæði laga nr. 85/1936, að héraðsdómari vísaði af sjálfsdáðum málinu í heild frá dómi ..............0.00.. 0000. 0 00. A hafði í máli gegn B uppi þá kröfu til „ýtrustu vara“, að B endurgreiddi hluta kaupverðs jarðar að tiltölu við það, sem tiltekin réttindi yrðu metin mikill hluti af heildar- verðmæti jarðarinnar. Þar sem dómkrafa þessi var ekki ákveðin tiltekinni fjárhæð og A aflaði ekki gagna til stuðn- ings henni eða skýringa á henni, var henni vísað frá dómi Bis. 137 808 826 808 831 721 660 606 386 525 565 Efnisskrá. LXXKV Málskostnaður. Sbr. gjafsókn, gjafvörn, ómaksbætur. I. Einkamál. A 1. Málskostnaður látinn falla niður .. 63, 205, 266, 306, 346, 389, 407, 544, 651, 687, 737, 153, 803, 2. Aðili, sem tapar máli að öllu eða mestu leyti, dæmdur til að greiða málskostnað .. 22, 31, 49, 70, 87, 112, 118, 130, 134, 141, 147, 148, 160, 165, 182, 202, 214, 220, 230, 244, 258, 268, 279, 294, 296, 324, 339, 350, 377, 381, 386, 403, 420, 429, 4717, 486, 493, 521, 529, 537, 552, 588, 598, 609, 618, 625, 634, 664, 683, TIL, 741, 744, T72, TTT, 191, 796, 808, B 1. Kærumálskostnaður látinn falla niður .. 91, 195, 198, 277, 598, 681, 2. Kærumálskostnaður dæmdur .. 19, 29, 157, 339, 343, 359, 413, 417, 482, 525, 561, 565, 575, 587, 588, 592, 596, 629, 679, 3. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til Hæstaréttar .. 339, 425, 584, 588, C. Frávísunardómar: 1. Máli vísað frá Hæstarétti. Áfrýjanda dæmt að greiða málskostnað .........2.00000n nr 294, 402, 560, 2. Máli vísað frá héraðsdómi. Stefnanda í héraði dæmt að greiða málskostnað ..........02.0000 s.n D. Ómerkingardómar: Málskostnaður látinn niður falla ............00.0.... 544, E. Mál út af lögskiptum tveggja ríkisborgara Bandaríkja Norð- ur-Ameríku var rekið fyrir aukadómþingi Keflavíkurflug- vallar. Málið var hafið, þar sem sóknaraðili sótti ekki þing og varnaraðilja voru dæmdar ómaksbætur. Mál þetta átti ekki undir lögsögu íslenzkra dómstóla, en heimilt þótti þó að bera kröfu varnaraðilja um ómaksbætur undir héraðsdóm og Hæstarétt .............02000. eens II. Opinber mál. 1. Aðilí dæmdur sekur og gert að greiða sakarkostnað .. 2, 7, 40, 80, 96, 186, 240, 248, 284, 316, 363, 372, 434, 441, 447, 452, 461, 469, 513, 554, 698, 721, 2. Aðili sýknaður og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð .... 3. Máli vísað frá héraðsdómi og sakarkostnaður lagður á ríkis- SJÓÐ ........0..0.0 000 Málsmeðferð. Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðal- málsins samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 ........0.0.0 000. Erlend stúlka, A, kærði bandarískan foringja, B, fyrir að hafa þröngvað sér til samfara eða a. m. k. gert tilraun til þess. Gaf A skýrslu um atvik fyrir sakadómi 14. júlí 1957. Sama Bls. 831 826 709 696 709 596 679 746 130 643 12 LXXXVI Efnisskrá. dag var B færður til rannsóknar og gaf hann þá fyrstu skýrslu sína fyrir sakadómi. Neitaði hann algerlega sakar- giftum A. Var B þá úrskurðaður í gæzluvarðhald og sat hann í því til 16. s. m. Síðan sætti hann gæzlu á vegum varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. A gaf aftur skýrslu fyrir sakadómi 15. júlí 1957, og er þá fært til bókar, að hún hafi sérstaklega færzt undan því að sjá kærða og verið skelfingu lostin, ef á það var minnzt. Taldi dómar- inn af þessum sökum „óhjákvæmilegt að láta undan fall- ast að samprófa vitni þetta og kærða“. Næsta dag fór A af landi burt með leyfi dómarans, án þess að samprófun hennar og B væri reynd, og kom hún ekki aftur til lands- ins, meðan rannsókn var enn fram haldið. Ákæruskjal var gefið út á hendur B 27. ágúst 1957 og þingað var í málinu næst 5. september s. á. Krafðist verjandi B þá framhalds- rannsóknar, m. a. samprófunar ÁA og B, en verjandinn hafði þegar 16. júlí mótmælt þvi fyrir dómi, að A hefði verið leyfð för úr landi. Málið var sent dómsmálaráðuneyt- inu til umsagnar 19. nóvember 1957, en það tók í svar- bréfi 3. desember s. á. eigi undir nefnda kröfu um samprófun. Ítrekaði verjandi B þá kröfu, sem hann hafði áður haft uppi um frávísun málsins. Héraðsdómari kvað því næst upp úrskurð, þar sem hann hratt þeirri kröfu. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi. Var talið, að mál þetta hefði réttilega verið upp tekið fyrir íslenzkum dómstólum samkvæmt ákvæðum b-liðs 2. tl. og blliðs 4. tl. 2. gr. samnings um réttarstöðu herliðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi, en samn- ingi þessum var gefið lagagildi með lögum nr. 110/1951. Hins vegar var talið, að óhæfilegur dráttur hefði orðið á málinu, rannsókn þess áfátt í ýmsum greinum, en sérstak- lega þó sá megingalli á, að samprófun A og B var látin farast fyrir, án þess að gild rök væru að því færð, að slíkt hefði eigi mátt takast. Þótti með þessu brotið svo gegn a- og c-liðum 9. tl. 2. gr. fyrrgreinds samnings, að skilyrði skorti til þess, að dómur yrði lagður á sakarefni. Var mál- inu því vísað frá héraðsdómi ...............0..0.0..00... A, sem reisti dómkröfur á hendur B á "74. gr. víxillaga nr. 93/1933, gerði enga grein fyrir viðskiptum þeim, er lágu að baki víxilkröfunni. Málinu var því vísað frá dómi vegna vanreifunar ..............220.0.. ss ss ss Í máli til heimtu þóknunar fyrir aukastörf hafði sakarefni ver- ið skipt og dæmt sérstaklega um greiðsluskylduna. Hæsti- réttur taldi, að una mætti við þessa málsmeðferð, þar sem viðurkennt var, að stefndi í héraði skuldaði stefnanda fjár- Efnisskrá. LEKKVII hæð, ef dómkröfur hans um greiðsluskylduna yrðu tekn- ar til greina .........0000000.0 seen sssr nn Hreppstjóri hafði framkvæmt lögtak fyrir útsvari, sem lagt hafði verið á S. Eftir að fógeta hafði borizt endurrit lög- taksgerðar, gaf hann þó ekki aðiljum kost á að láta uppi álit sitt um framkomin mótmæli S og ekki lagði hann úr- skurð á mótmælin samkvæmt 9. gr. laga nr. 29/1885. Mál- inu var því vísað frá Hæstarétti vegna rangrar máls- meðferðar í héraði ..........0.0000. 00 sn enn Málsástæða ekki höfð uppi í héraði og henni því ekki sinnt í Hæstarétti gegn andmælum gagnaðilja ...............- Aðili máls krafðist þess, að dómendur í sjó- og verzlunardóms- máli (fulltrúi héraðsdómara og tveir meðdómendur) vikju sæti, þar sem þeir hefðu í forsendum dóms í öðru máli tekið afstöðu til sakarefnis í fyrrtalda málinu. Dómendur þóttu ekki af þessum sökum vanhætfir til dómsetu, og hratt hinn reglulegi héraðsdómari því með úrskurði kröfu þessari A höfðaði mál gegn B til greiðslu á viðgerðarkostnaði. B höfð- aði gagnsök og krafðist andvirðis tækja, er hann taldi, að A hefði eigi skilað. Kröfur aðilja, bæði í aðalsök og gagn- sök, þóttu svo vanreifaðar, að málinu í heild var vísað frá héraðsdómi ...........000000 en sn sr Nýjar varnarástæður, sem áfrýjandi hafði uppi Í Hæstarétti og byggði á gögnum, sem fram voru lögð samkvæmt nova- leyfi, ekki teknar til greina gegn andmælum gagnaðilja, sbr. 110. gr. laga nr. 85/1936 ........000000 enn enn 000... A krafði B fébóta vegna slyss af völdum vélar, er A stjórnaði við byggingaframkvæmdir á vegum B. A taldi slysið hafa hlotizt af ónógum öryggisbúnaði um vélina, en B, að ein- ungis væri gáleysi A um að kenna. Héraðsdómari dæmdi mál þetta einn. Nauðsyn þótti til bera, að hann hefði kvatt sérfróða menn til að dæma málið með sér, sbr. 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar ... Ómerkingarkröfu vegna aðildar fyrst hreyft í Hæstarétti, og var henni því ekki sinnt ........00.000. 0... nennnnn nn... Hæstiréttur kveður á um öflun frekari gagna í opinberu máli Í máli, sem A höfðaði gegn B, mótmælti A skriflegri yfirlýs- ingu B m. a. sem rangri og óstaðfestri. B kom fyrir dóm og óskaði að gefa skýrslu varðandi yfirlýsinguna. Umboðs- maður A krafðist þess þá, að þeirri aðiljayfirheyrslu yrði restað um eina viku. Lögmenn B og réttargæzluaðilja andmæltu þeirri kröfu, og kvað dómarafulltrúi sá, K, er með málið fór, þá upp úrskurð um ágreininginn og ákvað, að yfirheyrsla skyldi þegar fram fara. Lögmaður A kvaðst segja til þess innan viku, hvort hann kærði úrskurð þenna Bls. 294 381 466 482 521 . 544 651 660 LXXKVIII Efnisskrá. Bla eða eigi. K lýsti því þá, að yfirheyrsla færi fram. Lög- maður K kvaðst kæra þá ákvörðun, en K lét bóka, að atriði þetta sætti ekki kæru. Fór aðiljayfirheyrslan því næst fram. Lögmaður A kærði framkomu dómarafulltrú- ans sem réttarneitun og krafðist þess, að K eða til vara húsbónda hans, dómaranum E, yrði dæmd refsing sam- kvæmt 3. mgr. 34. gr. laga nr. 85/1936. Þessari kröfu var hrundið. Var talið, að K hefði borið að taka við aðilja- skýrslu B, sbr. 115. gr. laga nr. 85/1936, og eins og á stóð, rétt að láta yfirheyrsluna fara fram samkvæmt úrskurði sínum. Kæra þessi þótti svo bersýnilega ófyrirsynju, að hún var vítt í Hæstarétti ................0...0..... 696 Manndráp. Bifreiðarstjórinn A ók um miðjan dag að sumarlagi bifreið sinni vestur Háteigsveg í Reykjavík. Nálægt gatnamótum þess vegar og Stakkahlíðar varð fjögurra ára gamall dreng. ur fyrir bifreiðinni og beið bana af. Drengurinn kom skyndilega hlaupandi yfir götuna að baki bifreiðar, er stóð þar kyrr á vegjaðri. A viðurkenndi að hafa, áður en hann kom þarna að, séð til fólks á þessum slóðum, þar á meðal barna, en veitti þó ekki umhverfinu framundan og til hlið- ar neina sérstaka athygli. Þótti A með þessu hafa sýnt vangæzlu í akstri og vera meðvaldur að slysinu. Var hann m. a. talinn sekur við 215. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 og hlaut hann sektarrefsingu, 2000 króna. Einnig var hann sviptur ökuleyfi sex mánuði ................00000.00.... 80 A hleypti af ráðnum hug skoti úr byssu á stúlkuna B, þar sem hún var stödd í eldhúsi skóla eins. Ekki þótti verða staðhæft, að A hefði verið fullráðinn að fremja verkið, fyrr en hann kom inn í eldhúsið. B lézt af afleiðingum skotsársins. Verknaður A varðaði við 211. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, og var honum dæmd fangelsis- refsing, 16 ár ................0000.0..00. 0. 284 A sló B með krepptum hnefa í andlitið, svo að hann féll aftur yfir sig, skall með höfuðið í jörðina og hlaut af þeim sökum höfuðkúpubrot, er leiddi B til bana. Engin rök þóttu liggja að því, að það hefði verið ásetningur A að bana B, en líkamsárásin var talin framin af ásettu ráði og afleiðingar hennar voru metnar A til gáleysis. Var A því m. a. talinn hafa gerzt sekur við 215. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Var honum dæmd fangelsis- refsing, 15 mánuði ................0.0........ 0 316 Efnisskrá. LEXKIK Bls. Mannorð. Sjá borgararéttindi. Mat og skoðun. Sjá og lækna, læknaráð, barnaverndarnefndir, barnaverndarráð. Dómkvaddir sérfræðingar reyna ratsjártæki varðskips og gefa skýrslu um þær rannsóknir .......00000000..... 44, 441, 513 Skólastjóri Stýrimannaskólans framkvæmir athugun á staðar- ákvörðunum varðskipsmanna í sambandi við ákæru um brot á fiskveiðilöggjöfinni ............ 44, 441, 447, 513, 730 Tryggingafræðingur metur tjón manns, sem hlaut meiðsl vegna slyss ............ 63, 118, 214, 220, 230, 324, 350, 493, 664, TTT Dómkvaddir menn meta húsaleigutap vegna rúðuskemmda .. 112 Dómkvaddir skoðunar. og matsmenn lýsa skemmdum á rúðu í húsi og láta uppi álit, hvort húsnæðið geti talizt leigu- fært, þrátt fyrir skemmdirnar .......0000000 000... 0... 112 Þýzkur yfirlögráðandi (K) höfðaði mál gegn S, föður tveggja óskilgetinna barna hans með þýzkri stúlku, er látin var, og krafðist afhendingar barnanna. Hæstiréttur kvað upp úrskurð um að gefa aðiljum kost á að afla álits dóm- kvaddra sérfræðinga í sálar. og uppeldisfræði um það, hvort ástæða væri til að ætla, að afhending sú og flutn- ingur úr landi, sem krafizt var, mundi hafa skaðleg áhrif á sálarlíf barnanna. B og M voru dómkvaddir til þessa starfa og skiluðu þeir álitsgerð. Lögmaður K kvaddi B og M fyrir dóm til að staðfesta álitsgerðina og lagði hann auk þess fyrir þá margar spurningar. Nokkrum af spurm- ingum þessum þótti M að nokkru þegar hafa svarað í álits- gerð sinni „en að nokkru töldust þær þýðingarlausar, og var því synjað um að leggja þær fyrir M, sbr. 3. mgr. 133. gr. laga nr. 85/1936. Einnig þóttu ekki efni til, að M leggði fram bókanir sínar um gáfnapróf yfir nefndum börnum og um aðrar athuganir hans um börnin .... 195, 198 Dómkvaðning yfirmatsmanna ómerkt, þar sem aðiljum var ekki gert viðvart, áður en hún færi fram, en þess var þörf, eins og atvikum var háttað, sbr. 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 ..........000 ner 277 A varð fyrir stórfelldum lemstrum, er hann datt niður af lýsis- geymi. Í máli, sem hann höfðaði til heimtu skaðabóta af þessum sökum, voru dómkvaddir tveir læknar og einn sál- fræðingar til að rannsaka og gefa skýrslu um líkamlegt og andlegt heilsufar A, og gáfu þeir álitsgerð um það efni 493 Dómkvadðdir menn meta tjón í húsi af völdum leka á pípu .. 521 Ákvæði 10. gr. laga nr. 113/1952 um lausn ítaka af jörðum voru talin brjóta í bág við 67. gr. stjórnarskrárinnar. Var eignarnámsþoli því talinn eiga rétt til greiðslu á öllum matskostnaði úr hendi eignarnámstaka .......0.000000... 609 KC Efnisskrá. Sérkunnáttumenn um fiskinet voru dómkvaddir til að skoða net útgerðarmannanna A og B, en A taldi, að ruglazt hefðu net þeirra, er þau voru til afvötnunar og þurrkunar í sömu metagerð ...................00. 000 Dómkvaddir sérfræðingar láta uppi álit um hugsanleg sálræn áhrif töku tveggja barna úr fóstri og brottflutnings til útlanda ....................0 000 Bifreiðaeftirlitsmenn athuga ástand bifreiðar, er olli slysi .. 469, Dómkvaddir sérkunnáttumenn láta uppi álit um líkur fyrir því, að tiltekið sótthreinsunarlyf hefði valdið tjóni á tómat- Þlöntum ................ 0... Tryggingafræðingur áætlar tjón vegna missis framfæranda "11, Öryggismálastjóri lætur uppi álit um meðferð og búnað á naglabyssu .............0.0.......... 0. Meðalgöngusakir. Pólverjinn G höfðaði mál gegn Íslendingnum F til greiðslu á $ 44.000.00, sem G kvað vera lán, veitt F á árunum 1950— 1956. F viðurkenndi skuld þessa. G lét gera löghald hjá F til tryggingar kröfu þessari og höfðaði framangreint mál gerðinni til staðfestingar. Um þetta leyti stóð yfir hjóna- skilnaðarmál milli F og konu hans, U, og var bú þeirra tekið til opinberra skipta. U kvaðst aldrei hafa heyrt getið um framangreinda kröfu G og véfengdi hana. Höfðaði U meðalgöngusök í nefndu máli af því tilefni. G og F kröfð- ust frávísunar á meðalgöngusökinni, en Þeirri kröfu var hrundið, þar sem U var talin eiga mikilla hagsmuna að gæta í málinu .............0.0..000..0 000. Tvö óskilgetin börn þýzkrar móður og Íslenzks föður (F) höfðu eftir andlát móður sinnar verið í fóstri hjá hjónunum G og H. Þýzk barnaverndarnefnd (E) sótti mál gegn F til afhendingar barnanna. G og H höfðuðu meðalgöngusök í málinu fyrir Hæstarétti til stuðnings kröfum F. E. krafðist frávísunar á meðalgöngusök, en þeirri kröfu var hrundið, Þegar litið var til ákvæða 16. gr. laga nr. 87/1947, en barnaverndarnefnd hafið talið óráðlegt að taka börnin úr fóstri hjá G og H og þau hjón höfðu sótt um leyfi til að ættleiða börnin ..................0..0...0... 0. Meiðyrði. Í nafnlausum greinum, er birtust í vikublaði, sem A var rit. stjóri og ábyrgðarmaður að, voru ærumeiðandi ummæli um málflutningsmanninn H, er ekki voru réttlætt. H krafð. ist ómerkingar ummælanna og skaðabóta úr hendi A. Voru þær kröfur teknar til greina, og voru H dæmdar 5000 króna Bls. 618 651 80, 664 687 808 808 ö6l 651 Efnisskrá. miskabætur úr hendi A með vísan til 1. mgr. 264. gr. al- mennra hegningalaga nr. 19/1940. A var einnig dæmt skylt að bera kostnað af birtingu dómsins í opinberu blaði, svo og að birta hann í sínu eigin blaði, sbr. 22. gr. laga nr. 57/1956 ..........00.00 ns ss Meiðyrði um mann (A) voru eigi réttlætt. Var ábyrgðarmanni blaðs þess, er birti ummælin, dæmd sektarrefsing, ummælin ómerkt og A dæmdar 1500 króna miskabætur. Einnig var honum dæmd fjárhæð til að standast kostnað af birtingu dómsins .........02.00.0 sens Merkjadómur. Merkjadómur fór með mál til ógildingar á landskiptagerð .. Novaleyfi. Nýjar varnarástæður, sem áfrýjandi hafði uppi í Hæstarétti og byggði á gögnum, er fram voru lögð samkvæmt novaleyfi, ekki teknar til greina gegn andmælum gagnaðilja, sbr. 110. gr. laga nr. 85/1936 .......00000000 eee nennt Ómaksbætur. Áfrýjandi sækir ekki dómþing við þingfestingu. Stefinda dæmd- ar ómaksbætur ........000.00000. 0... 475, 573, 662, 663, Ómerking. Dómkvaðning matsmanna var ómerkt, þar sem dómari hafði ekki gert aðiljum viðvart, áður en hún fór fram, eins og nauðsynlegt var eftir málavöxtum, sbr. 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 .......00000.sssneensee nn Yfirlandskipti á beitilandi jarða voru ekki framkvæmd í sam- ræmi við dóm, er áður hafði gengið í Hæstarétti um grund- völl skipta þessara. Yfirlandskiptagerð var því ómerkt .. A krafði B fébóta vegna slyss af völdum vélar, er A stjórn- aði við byggingaframkvæmdir á vegum B. A taldi slysið hafa hlotizt af ónógum öryggisbúnaði um vélina, en B, að einungis væri gáleysi A um að kenna. Héraðsdómari dæmdi mál þetta einn. Nauðsyn þótti til bera, að hann hefði kvatt sérfróða menn til að dæma um málið með sér, sbr. 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Var héraðsdómur því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar með- ferðar ...........00. sess Héraðsdómari vísaði máli af sjálfsdáðum frá dómi, þar sem hann taldi stefnda, er eigi sótti þing, ekki hafa fengið næg. an stefnufrest. Stefnufrestur hafði verið ákveðinn 1 vika, og þar sem birting hafði farið fram á 7 nátta fresti, taldi XC1 Bls. 4TT 791 389 ö21 837 277 389 544 XCII Efnisskrá. Bls. Hæstiréttur stefnubirtinguna löglega. Var frávísunardóm- urinn því ómerktur ...........0.0..5.. 000 ö8T A höfðaði mál gegn B til greiðslu skuldar. B höfðaði gagnsök gegn Á. Héraðsdómari vísaði öllum gagnkröfunum frá dómi vegna vanreifunar. Sá dómur var kærður til Hæsta- réttar, sem staðfesti héraðsdóminn í flestum atriðum, en taldi tvær af gagnkröfum B nægilega reifaðar, til að dóm- ur yrði á þær lagður. Var héraðsdómurinn því ómerktur að því leyti .......0......... 0... 598 Í máli, sem m. a. var höfðað til ógildingar á ættleiðingarleyfi, hafði sonur héraðsdómara bent málsaðiljum á nauðsyn ætt- leiðingar, leiðbeint þeim um öflun gagna í því skyni og samið beiðnina. Að svo vöxnu máli þótti héraðsdómari hafa átt að víkja sæti í málinu, áður en munnlegur flutn- ingur þess hófst. Var héraðsdómur og málsmeðferð að því leyti því ómerkt .............0..00. 2... 746 Ómerking ummæla. Óréttlætt meiðyrði ómerkt .................. 477, T9L Opinber mál. Erlend stúlka, A, kærði bandarískan foringja, B, fyrir að hafa þröngvað sér til samfara eða a.m.k. gert tilraun til þess. Gaf A skýrslu um atvik fyrir sakadómi 14. júlí 1957. Sama dag var B færður til rannsóknar og gaf hann þá fyrstu skýrslu sína fyrir sakadómi. Neitaði hann algerlega sakar- giftum A. Var B þá úrskurðaður í gæzluvarðhald og sat hann í því til 16. s. m. Síðan sætti hann gæzlu á vegum varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. A gaf aftur skýrslu fyrir sakadómi 15. júlí 1957, og er þá fært til bókar, að hún hafi sérstaklega færzt undan því að þurfa að sjá kærða og verið skelfingu lostin, ef á það var minnzt. Taldi dóm- arinn af þessum sökum „óhjákvæmilegt að láta undan fall- ast að samprófa vitni þetta og kærða“. Næsta dag fór A af landi burt með leyfi dómarans, án þess að samprófun hennar og B væri reynd, og kom hún ekki aftur til lands- ins, meðan rannsókn var enn fram haldið. Ákæruskjal var gefið út á hendur B 27. ágúst 1957 og þingað var í málinu næst o. september s. á. Krafðist verjandi B þá framhalds- rannsóknar, m. a. samprófunar A og B, en verjandinn hafði þegar 16. júlí mótmælt því fyrir dómi, að A var leyfð för úr landi. Málið var sent dómsmálaráðuneytinu til umsagn- ar 19. nóvember 1957, en það tók í svarbréfi 3. desember s. á. eigi undir nefnda kröfu um samprófun. Ítrekaði verj- andi B þá kröfu, sem hann hafði áður haft uppi, um frá- vísun málsins. Héraðsdómari kvað því næst upp úrskurð, Efnisskrá. XCIII þar sem hann hratt þeirri kröfu. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi. Var talið, að mál þetta hefði réttilega verið upp tekið fyrir íslenzkum dóm- stólum samkvæmt ákvæðum bliðs 2. tl. og blliðs 4. tl. 2. gr. samnings um réttarstöðu herliðs Bandaríkja Norður- Ameríku hér á landi, en samningi þessum var gefið laga- gildi með lögum nr. 110/1951. Hins vegar var talið, að óhæfi- legur dráttur hefði orðið á málinu, rannsókn þess áfátt í ýmsum greinum, en sérstaklega þó sá megingalli á, að samprófun A og B var látin farast fýrir, án þess að gild rök væru að því færð, að slíkt hefði eigi mátt takast. Þótti með þessu brotið svo gegn a. ög bliðum 9. tl. 2. gr. fyrr. greinds samnings, að skilyrði skorti til þess, að dómur yrði lagður á sakarefni. Var því málinu vísað frá héraðs. ÁÓMI .......000000. ss Í opinberu máli út af líkamsárás voru skaðabótakröfur svo vanreifaðar, að þeim var vísað frá dómi ...............- Hæstiréttur kveður á um frekari rannsókn út af ætluðu broti á fiskveiðilöggjöfinni ............0...0200 0000... nn... Fundið að því, að héraðsdómari hafði eigi tekið í sínar vörzI- ur skotvopn, er A banaði stúlku með .......0..0000..... Skaðabótakröfur í opinberu máli út af líkamsárásum þóttu svo vanreifaðar, að þeim var vísað frá héraðsdómi .......... Fundið að því, að rannsókn í máli út af ætluðu broti á 194. gr. hegningarlaga var ekki rekin með nægilegri röksemd í héraði ..............0000nenr ne Ákærði fór þess á leit við héraðsdómara, að hann legði til við dómsmálaráðuneytið, að saksókn gegn sér yrði felld niður. Dómarinn vakti athygli ráðuneytisins á beiðni H, og ráðu- neytið svaraði því til, að það gæti ekki orðið við tilmælum þessum. H taldi, að ekki hefði verið gætt réttrar aðferðar um afgreiðslu á beiðni sinni, þar sem hún hefði ekki verið lögð fyrir forseta ríkisins og hún því næst látin hljóta af- greiðslu í ríkisráði. Af þessum sökum krafðist H frávís- unar opinbera málsins. Þeirri kröfu var ekki sinnt, þar sem talið var, að meðferð ráðuneytisins hefði verið lög- mæt, enda ákveði ráðherra, hvort umsókn um niðurfellingu saksóknar skuli borin upp í ríkisráði eða tillaga um hana lögð fyrir forseta, sbr. 14. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/ 1944 og 24. gr. laga nr. 27/1951 .....0.00000000 0000... H var ákærður fyrir að hafa keypt allmarga víxla af G með hærri vöxlum en leyfðir eru í lögum nr. 73/1933. H krafðist frávísunar sakamálsins á þeim grundvelli, að ýmsum mönn- um, sem hefðu átt samskonar viðskipti við G, hefði verið sleppt við ákæru, en slíkt samrýmdist ekki meginreglu þeirri, er kæmi fram í 27. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Bls. 12 186 194 284 363 452 534 KXCIV Efnisskrá. Bls. Talið var, að dómsmálaráðherra hefði eigi með höfðun málsins gegn H farið út fyrir valdmörk sín, sbr. 20. gr. laga nr. 27/1951. Var frávísunarkröfunni því hrundið .... 535 Hæstiréttur kveður á um öflun frekari gagna í opinberu máli .. 660 Bifreiðarstjórinn A hafði orðið valdur að harkalegum árekstri á götu í Reykjavík. Lögreglumenn töldu A vera með áhrif- um áfengis og færðu hann til læknis, H, til blóðrannsóknar. A mótmælti því, að sér væri tekið blóð, og neitaði þá H að framkvæma aðgerðina. Var H þá með úrskurði skyld- aður til að framkvæma blóðtöku á A, sbr. 41. gr. laga nr. 27/1951. Fullt tilefni var til að taka A blóð og honum skylt að hlíta þeirri aðgerð, sbr. 7. mgr. 25. gr. laga nr. 26/1958, enda eigi í ljós leidd nein ástæða til að ekki mætti leggja slíka rannsókn á A ...............0.00000... 789 Óskilgetin börn. Þýzk stúlka, ógift (A), átti tvö börn, B og C, með íslenzkum, kvæntum manni, F. Bjuggu þau saman um tveggja ára skeið eða þar til A andaðist í maí 1956. B og C voru þá um 2% árs og rúmlega 1 árs gömul. F kom þá börnunum til fósturs uppi í sveit hjá bróður sinum, G, og konu hans, H, og dvöldu þau þar enn, er mál út af forræði þeirra var dæmt í Hæstarétti í októbermánuði 1958, og höfðu ver- ið þar óslitið, að því undanteknu, að B dvaldist um tíma hjá F veturinn 1956—1957. Skömmu eftir andlát A skipaði dómstóll í þeim þýzka bæ, er hún hafði búið, barna- verndarnefnd þar (E) lögráðanda barnanna B og C, og hófst E þegar handa um að fá börnin send til Þýzkalands til vistar hjá móðurforeldrum sínum. F neitaði að afhenda börnin og höfðaði E þá mál gegn honum til að fá kröfu sinni framgengt. Ákvæði 19. gr. laga nr. 87/1947 um, að afstaða óskilgetins barns færi að íslenzkum lögum, ef móð- ir þess hefði íslenzkan ríkisborgararétt, kom inn í íslenzka löggjöf 1921, en var illsamrýmanlegt þeirri gömlu megin- reglu íslenzks réttar, að persónuleg réttarstaða manns skuli fara að íslenzkum lögum, ef hann á heimilisfang á Íslandi. Eigi var heldur bent á dæmi þess, að ákvæðum 19. gr. hefði verið beitt um forræði yfir börnum. Með lög- um nr. 39 29. maí 1958 var 19. gr. felld úr gildi. Þóttu því ákvæði 2224. gr. laga nr. 95/1947 taka til barnanna B og C, enda voru og tengsl þeirra við Ísland þessi: F, faðir þeirra, var íslenzkur ríkisborgari og að íslenzkum rétti er það grundvallarregla, að náin tengsl eru milli óskilget- ins barns og föður þess, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1949 og 22. gr. laga nr. 95/1947. B fæddist að vísu í Þýzkalandi, en fluttist brátt til Íslands með A og dvaldi þar síðan. C Efnisskrá. XCV Bls. fæddist á Íslandi og dvaldist hér. Dómkvaddir sérfræðing- ar töldu, að það yrði B og C langur og erfiður reynslutími, ef þau yrðu flutt frá G og H í framandi umhverfi, enda yrði að telja hag þeirra bezt borgið þar. Barnaverndarráð var sömu skoðunar. Var F því sýknaður af kröfum E ........ 651 Raforka. Bóndinn J hugðist á árinu árinu 1953 virkja læk í landi sínu, en lækur þessi rennur úr vatni einu niður í stórfljót. Læk- urinn liggur á kafla um land nágrannabóndans K, sem eins og bóndinn G átti veiðirétt ásamt J í nefndu vatni. K og G fengu lagt lögbann við virkjunarframkvæmdum J í maí 1953 og höfðuðu þeir því næst mál til staðfestingar gerð- inni. Mál þeta dróst á langinn vegna landamerkjamáls milli aðilja, en í febrúar 1957 veitti ráðherra J leyfi til að virkja nefndan læk til framleiðslu á raforku, og var tekið fram í leyfinu, að það væri veitt samkvæmt V. kafla vatnalaga nr. 15/1923 og vísað til þeirra laga um framkvæmdir og annað, er virkjun varðar. Hins vegar voru ekki greind þau ákvæði V. kafla nefndra laga, sem leyfið væri reist á, og þess eigi getið, hvaða skilyrðum J ætti að fullnægja um greiðslu eða tryggingu fébóta fyrir töku vatnsréttinda og spjöll á landi og veiði, er af virkjuninni kynni að leiða, J hafði og ekki gefið skýr svör um það, hvaða ákvæðum V. kafla vatnalaganna hann beitti fyrir sig, hvorki gert ráðstafanir til að metin yrðu vatnsréttindi til orkuvinnslu í læknum fyrir landi K né spjöll á veiði og landi G og K né boðið fram tryggingu fyrir væntanlegum fébótum. Þóttu því ekki efni til að fella lögbannsgerðina úr gildi, og var hún staðfest .............202000.0.n nes 141 Rangur framburður. Bifreiðarstjórinn A var m. a. ákærður fyrir að hafa ekið bif- reið sinni gálauslega og með áhrifum áfengis. Hann neit- aði sakargiftum, en fjórir piltar, sem voru með Á í Þif- reiðinni, báru hins vegar fyrir dómi, að A hefði ekið ölv- aður. Nokkru eftir að piltar þessir höfðu borið þetta kom A með þá til lögmannsins G, og héldu þeir því þar fram, að þeir hefðu borið rangt fyrir dómi um framangreint at- riði, þ. e. að A hefði ekki ekið bifreiðinni, eftir að hann tók að neyta áfengis. Voru piltarnir þá kvaddir fyrir dóm af nýju, og viðurkenndu þeir, að þeir hefðu skýrt svo frá málsatvikum fyrir G, en að þeir hefðu gert það fyrir þrá- beiðni A, sem hefði lofað þeim afnotum bifreiðar sinnar endurgjaldslaust um tíma, ef þeir breyttu fyrri framburði sínum. Piltarnir staðhæfðu hins vegar fyrir dóminum, að 8 XCVI Efnisskrá. Bls. hinn upphaflegi framburður þeirra væri réttur. A var nú ákærður fyrir tilraun til hlutdeildar í röngum framburði fyrir dómi. Þótti sannað, að A hefði lagt að piltunum að hverfa frá fyrri framburði sínum fyrir dómi, enda var litið svo á, að með því að fara með piltana til G, sem til stóð að yrði verjandi ÁA í málinu, hefði A ætlazt til, að fram- burður þeirra í hinni nýju mynd yrði notaður í dómsmálinu. Þótti A með þessu hafa gerzt sekur við 142. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 20. gr. og 1. mgr. 22. gr. sömu laga .........00. 0000 0nen rr 96 Bifreiðarstjórinn A, sem var ákærður fyrir brot á bifreiða- og umferðarlögum, fékk vitnið B og reyndi að fá vitnið D til að bera rangt fyrir dómi um farþegafjölda í stýrishúsi bifreiðar hans. Hafði hann með þessu brotið gegn 142. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. og 1. mgr. 20. gr. sömu laga. A, sem einnig var dæmdur sekur um bifreiða. og umferðarlagabrot, hlaut fangelsis- refsingu, 3 mánuði, en vegna ungs aldurs (22 ára) og góðrar hegðunar að öðru leyti var refsingin skilorðbundin 461 Skipstjórinn S, sem grunaður var um brot á lögum um drag- nótaveiðar í landhelgi, fékk tvo af skipverjum sínum til að bera rangt fyrir dómi um atvik og aðgerðir í veiðiför- inni. Hafði S með því brotið gegn 1. mgr. 142. gr. al- mennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. sömu laga. Var honum dæmd refsing, fangelsi í 3 mánuði, og hann sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegn- ingarlaga .............20202. 000 s er 721 Refsingar. 1. Einstök refsiverð verk. A ók bifreið svo miður sín vegna undanfarandi neyzlu áfengis, að varðaði við 3. mgr. 23. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941. Var honum dæmd sektarrefsing ...................... 2, 240, 372 A og B, sem fyrir skömmu höfðu hlotið skilorðsbundna refsi- dóma, m. a. fyrir þjófnað, gerðust af nýju sekir um sams- konar brot. Höfðu þeir þar með rofið skilorð dómanna og var nú Í einu lagi dæmd fangelsisrefsing .............. Togaraskipstjóri, sem gerzt hafði sekur um fiskveiðibrot á ár- inu 1954, framdi samskonar brot árið 1956. Ekki þótti sann- að, að hann hefði framið síðara brotið af ásettu ráði, og var honum því ekki dæmd fangelsisrefsing fyrir það, held- ur SEKt .........02.2000 000 44 Skipstjóra, er var sekur um fiskveiðibrot, dæmd sektarrefsing 44, 441, 447, 513, 721, 730 Bifreiðarstjóra, sem olli banaslysi með gálausum akstri, dæmd sektarrefsing ..............00.2.0 0... n ns 80 — Efnisskrá. XCVI Bls. A, sem ók bifreið gálauslega með áhrifum áfengis og var sek- ur um skjalafals auk tilraunar til hlutdeildar í röngum framburði, dæmd fangelsisrefsing ............00.......... 96 A var sekur um líkamsárás, er varðaði við 217. gr. hegningar- laga. Var honum dæmd fangelsisrefsing ................ 186 A ók bifreið ölvaður. Var honum dæmd varðhaldsrefsing .... 248 A, sem banaði stúlku af ráðnum hug, dæmd 16 ára fangelsis- refsing ........0..00.0 000 284 A, sem var sekur um manndráp af gáleysi með líkamsárás, dæmd fangelsisrefsing ..............2.2.0. 0... r rn 316 A, sem var sekur um líkamsárás, er varðaði við 218. gr. hegn- ingarlaga, dæmd skilorðsbundin varðhaldsrefsing ........ 363 A, sem var sekur um líkamsárás, er varðaði við 217. hegn- ingarlaga, dæmd sektarrefsing ...............00000000... 363 Bifreiðarstjóra, sem var sekur um ólöglega áfengissölu, dæmd sektarrefsing ............20.0000 0000. 434 A, sem var sekur um kynferðisbrot og ölvun við akstur, dæmd fangelsisrefsing ..............0..20. 00. nen ter 452 A, sem var sekur um bifreiðalagabrot og hlutdeild í röngum framburði, dæmd skilorðsbundin fangelsisrefsing ........ 461 A, sem olli meiðslum á vegfaranda með gálausum akstri, er einnig varðaði við 3. mgr. 23. gr. bifreiðarlaga nr. 23/1941, dæmd sektarrefsing ..........02.2000 2... nn 469, 698 A, sem var sekur um hlutdeild í röngum framburði, dæmd fangelsisrefsing ..............002. 0000 en 721 2. Ákvörðun refsingar. Refsing ákveðin með hliðsjón af TT. gr. hegningarlaga .. 96, 186, 452, 698, 721 Refsing ákveðin með hliðsjón af 71. gr. hegningarlaga .. 248, 447 Skipstjóri (A) braut gegn ákvæðum 1. gr. reglugerðar nr. 21/ 1952 um bann gegn dragnótaveiðum. ÁA leyndi ekki verkn- aði sínum og skýrði hreinskilnislega frá öllum atvikum, eftir að kæra barst. Hann kvaðst hafa verið sannfærður um lögmæti veiðanna og þótti sú sannfæring hafa styrkzt við aðgerðir og aðgerðaleysi stjórnvalda þeirra, er um málið fjölluðu. Refsing A var því felld niður, sbr. 74. gr. almennra hegningarlaga ...........2..0 00... nn ner 554 Sekt dæmd ásamt fangelsisrefsingu ...........000000 00.00.0000. 721 3. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar kr. 2.000.00. Varðhald 10 daga ......... 2 — — — 90.000.00. — 9 mán. ...... 44, 4AT — — — 2.000.00. — 12 daga .......... 80 — — —- 2.000.00. — 15 — .. 240, 372, 698 XCVIII Efnisskrá. Fjárhæð sektar kr. 800.00. Varðhald 6 daga ......... — — —- 3.000.00. — 20 — ..... 434, — — — "74.000.00. — T mán. ..... 441, — — — 5.000.00. — 20 daga .......... — —- — 100.000.00. — 8 mán. .......... — — — 1.000.00. — T daga .......... b. Fangelsi dæmt .............. 1, 96, 186, 284, 316, 452, 461, c. Varðhald dæmt ................20000 00. 248, d. Upptaka eignar dæmd .............. 44, 441, 447, 513, 721, e. Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningar- laga ........00... 0000 7, 96, 284, 316, 452, f. Svipting ökuleyfis ........ 2, 80, 96, 240, 248, 372, 452, 469, g. Ómerking ummæla ............00..... 00... 477, h. Skilorðsbundinn refsidðómur ..........0.00.0.0. 00... 363, Réttarfarssektir og vítur. Fundið að því, að héraðsdómari hafði eigi tekið í sínar vörzl- ur skotvopn, er notað hafði verið til að bana stúlku ...... Verjanda ákærða í héraði dæmd sekt fyrir ósæmileg ummæli um lögreglumann ...............0...2 00. s Fundið að því, að rannsókn í máli út af ætluðu broti á 194. gr. hegningarlaga var ekki rekin með nægilegri röksemd í héraði ................2...00. 00. Vítt tilefnislaus kæra til Hæstaréttar .................. 466, P kærði úrskurð héraðsdómara til Hæstaréttar bersýnilega í því einu skyni að tefja héraðdómsmálið að óþörfu. Var P því samkvæmt 3. ti. 1. mgr. 188. gr. laga nr. 85/1936, sbr. lög nr. 14/1948, dæmt að greiða 600 króna réttarsfarsekt .. Málflutningsmanni dæmt sektarrefsing fyrir ósæmileg ummæli Í varnarskjali í opinberu máli .................... 602, Sakhæfi. Geðsjúkdómalæknir telur geðheilsu sakbornings áfátt, en með tilliti til rannsókna og umsagnar læknisins að öðru leyti taldist sakborningur þó sakhæfur ........................ Geðsjúkdómalæknir telur sakborning hvorki vera geðveikan né fávita. Var hann talinn sakhæfur ..........0.000..0...0... A banaði stúlku með byssu og var hann ákærður fyrir brot á 211. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Geðveikralæknir athug- aði andlega heilsu A og fann einkenni vefræns tauga- sjúkdóms hjá honum. Ekki var þetta þó talið hafa áhrif á sakhæfi A ...............2.. 0000. Saknæmi. Togaraskipstjóri hafði gerzt sekur um ítrekað fiskveiðibrot, en þar sem eigi var sannað, að hann hefði framið brotið Bls. 363 469 513 721 730 791 721 363 730 721 698 791 461 284 434 452 696 596 606 1 96 284 Efnisskrá. KCIX af ásettu ráði, var honum eigi dæmd fangelsisrefsing fyrir það samkvæmt 5. gr. laga nr. 5/1920 ......0000000 0000... A kom með hlaðna byssu inn í eldhús skóla nokkurs, mælti fyrst nokkur orð við ráðskonu skólans, sem þar var, sneri sér síðan að stúlkunni D, sem stóð rétt hjá, sagði: „Jæja, D... mín,“ beindi byssunni að D og hleypti af. Kom skotið í D, sem lézt af völdum þess. Talið var víst, að A hefði skotið á D af ráðnum hug, en ekki þótti verða staðhæft, að hann hefði verið fullráðinn að fremja verkið, fyrr en hann kom inn í eldhúsið ................00... 0... 00... A sló B með krepptum hnefa í andlitið, svo að hann féll aftur yfir sig, skall með höfuðið í jörðina og hlaut af þeim sök- um höfuðkúpubrot, er leiddi B til bana. Engin rök þóttu liggja að því, að það hefði verið ásetningur A að bana B, en líkamsárásin var talin framin af ásettu ráði, og afleið- ingar hennar metnar Á til gáleysis .................... Saksókn. Ákærði H fór þess á leit við héraðsdómara, að hann legði til við dómsmálaráðuneytið, að saksókn gegn sér yrði felld niður. Dómarinn vakti athygli ráðuneytisins á beiðni H, og ráðuneytið svaraði því til, að það gæti ekki orðið við tilmælum þessum. H taldi, að ekki hefði verið gætt réttrar aðferðar um afgreiðslu á beiðni sinni, þar sem hún hefði ekki verið lögð fyrir forseta ríkisins og hún því næst látin hljóta afgreiðslu í ríkisráði. Af þessum sökum krafð- ist H frávísunar opinbera málsins. Þeirri kröfu var ekki sinnt, þar sem talið var, að meðferð dómsmálaráðuneyt- isins hefði verið lögmæt, enda ákveði ráðherra, hvort um- sókn um niðurfellingu saksóknar skuli borin upp í ríkis- ráði eða tillaga um hana lögð fyrir forseta, sbr. 14. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 og 24. gr. laga nr. 27/1951 Sératkvæði. Tveir dómenda í Hæstarétti greiða sératkvæði í máli til heimtu verðlagsuppbótar samkvæmt kjarasamningi .............. Tvö sératkvæði dómenda í Hæstarétti í skaðbótamáli .... 118, Tveir dómenda í Hæstarétti greiða sératkvæði í skaðabótamáli vegna bifreiðarslyss .........0.000.00000 0... 214, Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði um máls- kostnað ...........00000 000 294, Dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í máli um hækkun leigu samkvæmt lóðarsamningi ..............0..00..000.. Dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í endurheimtumáli .. Dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í máli til heimtu kostnaðar af yfirmatsgerð vegna lausnar ítaks af jörð... Bls. 44 284 316 534 31 808 53" 618 346 381 609 C Efnisskrá. Dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í opinberu máli út af ætluðu bifreiðalagabroti ...........0.020000.0. 0... Tveir dómenda í Hæstarétti greiða sératkvæði í máli um stór- eignaskatt ............0.2.202 0000 Dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í meiðyrðamáli Séreign maka. A og B gengu í hjónaband saman árið 1920 og gerðu þá kaup- mála, sem þinglesinn var samkvæmt ákvæðum laga nr. 3/1900. Samkvæmt kaupmála þessum skyldu innanhús- gögn, sem til voru við giftingu, og þau, er síðar bættust við, vera séreign konunnar (A). Einnig var kveðið svo á, að arfur, er hvoru hjóna hlotnaðist, skyldi vera séreign þess. Á árunum 1920 og 1921 hlaut A í arf eftir foreldra sína a.m.k. röskar 70 þúsundir króna, en B, sem var heilsu- veill, var lítt efnum búinn. Árið 1922 keyptu þau hjón jörð fyrir 36 þúsund krónur, og staðhæfði A, að hún hefði lagt allt fé til þeirra kaupa, enda varð eigi séð, hvaðan B hefði átt að koma fé til þess. Jörð þessa seldu þau árið 1925 fyrir 45 þúsund krónur. Árið 1927 keyptu þau húseign á Akureyri fyrir kr. 27.000.00, og var eigninni afsalað á nafn A, sem kvaðst og hafa lagt allt fé til kaupanna. Á árinu 1936 fékk B, sem rak nú verzlun á Akureyri, um 20 þúsund króna arf eftir föður sinn. Á árinu 1943 seldi A tvær íbúðir í nefndu húsi fyrir rúmlega 30 þúsund krónur, en á árinu 1952 brann allt húsið, og fékk A þá sem brunabætur fyrir sinn hluta rúmlega 260 þúsundir króna og svo 35 þúsund krónur fyrir húsmuni. Á sama ári festu þau kaup á þriggja herbergja íbúð fyrir kr. 147.500.00, og kvaðst A hafa greitt allt kaup- verðið af eigin fé, að undanteknum rúmum 15 þúsund krón- um, er hvíldu sem veðskuld á húsinu. B andaðist árið 1957. Skuldheimtumenn í dánarbúinu kröfðust þess, að allir inn- anstokksmunir þeirra hjóna, bókasafn og nefnd íbúð, yrðu tekin undir skiptin, en A mótmælti því, þar sem hún taldi verðmæti þessi vera séreign sína. Skiptaréttur taldi sann- að, að allir húsmunirnir væru séreign A, en hins vegar eigi, að því er snerti bókasafnið og íbúðina. Úrskurði skiptaréttar var áfrýjað til Hæstaréttar, að því er varðaði bókasafnið og íbúðina. Hæstiréttur staðfesti úrskurð skipta- réttar um bókasafnið, en taldi hins vegar íbúðina vera séreign A. Þóttu gild rök styðja þá frásögn A, að húskaupin á Akureyri hefðu verið gerð fyrir séreignarfé hennar, svo og að sama gilti um kaupin á nefndri íbúð, sem var þinglesin eign hennar .........2.00. 00 sens Bls. 643 153 „79 Efnisskrá. Sjálftekt. Við landskiptagerð árið 1940 var kveðið svo á, að tiltekið land takmarkaðist „af flóðmálslínu sjávarins“. Formaður land- skiptanefndar lýsti því, að skiptin hefðu eigi tekið til fjöru- gagna fyrir neðan stórstraumsflóðmálslínu, þ. á m. sand- tekju, er fjórir bændur töldu sig eiga ásamt eiganda lands- ins fyrir ofan. Að svo vöxnu máli þótti nefndur landeig- andi ekki geta með sjálftekt tálmað bændunum för um fjöruna fyrir neðan nefnda línu, og var því kveðið á um brottnám girðingar, sem landeigandi hafði sett þar upp .. Sjó- og veralunardómur. Mál til heimtu skaðabóta vegna riftunar á skiprúmssamningi .. Mál til heimtu verðlagsuppbótar samkvæmt kjarasamningi .. Mál til heimtu skaðabóta vegna ætlaðra mistaka skipaskoð- unarmanna ríkisins ..........0.0.0000 eee eeen Mál til heimtu skaðabóta vegna slyss, er varð á landgangi skips Mál til heimtu á aflahlut sjómanns .........00000 00... Mál til heimtu skaðabóta vegna farmflutnings .............. Mál til heimtu hrognaandvirðis .........2.0000000.. 0000... Mál til heimtu andvirðis vöruúttektar skipverja ............. Mál til heimtu vátryggingarfjár skips .......000.000000 000... Sjóveð. Sjóveðréttur fyrir kaupkröfu sjómanns ekki tekinn til greina, þar sem hann var fyrndur samkvæmt 6. tl. 251. gr. laga nr. 56/1914 .............0. sens Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi. Færeyskir sjómenn voru ráðnir sem hásetar á togara B til salt- fiskveiða og var talið, að ráðningin ætti að standa til júní- loka tiltekið ár. Íslenzkir sjómenn voru því andvígir, að Færeyingar gerðust hásetar, og er 14 þeirra voru engu að síður skráðir í skiprúm á einum togara B, sem því næst fór á saltfiskveiðar, svöruðu Íslenzkir hásetar á öðrum tog- urum B með því að segja upp skiprúmssamningum sínum. B kvaddi þá nefndan togara til hafnar og lét Færeyingana víkja af skipinu. Var talið, að B bæri ábyrgð á því, að Færeyingarnir, sem voru fúsir til starfa hjá B, nytu hér vinnufriðar, og þar sem það tókst eigi, var B dæmt að bæta einum þeirra, S, sem höfðaði mál gegn B, bætur vegna samn- ingsrofanna, enda var S talið óskylt að ráða sig á annað skip hérlendis, eins og honum stóð til boða, þar sem B vildi ekki ábyrgjast honum sömu kjör og hann hafði verið ráðinn til hjá B. Voru bæturnar til S miðaðar við raun- CI Bls. 683 22 31 134 148 160 244 403 429 634 3l CIl Efnisskrá. Bls. verulegar tekjur háseta á framangreindum togara B ráðn- ingartímann, en frá voru dregnar fjárhæðir vegna þess, er S hafði unnið sér inn annarsstaðar á nefndu tímabili, svo og þess, er áætla mætti, að S hefði sparað sér í sjófatasliti 22 A sendi 22 pakka með ýmis konar glysvarningi með skipi E frá Kaupmannahöfn til Reykjavíkur. Var á farmskirteini ekki annað tekið fram en að um glysvarning og ýmis sýnis- horn væri að ræða. Einn af pökkum þessum glataðist, án þess að vitað væri, með hvaða hætti það hefði orðið. Í þeim pakka voru 45 úr, að verðmæti, að meðtöldu báta- gjaldeyrisálagi, kr. 11050.57. Viðurkennt var, að á pakka Þennan var skráð á ensku og þýzku, að innihald hans væri úr og að handleika bæri hann með varúð. Ákvæði fyrri mgr. 148. gr. laga nr. 56/1914 þóttu því ekki leysa E undan fébótaábyrgð. Innkaupsverð nefndra úra nam samkvæmt vöruskrá frá 27 til 49 vestur-þýzkum ríkismörkum, og var því ekki um þess konar verðmæti að tefla, er síðari mgr. sömu lagagreinar tekur til. Var E því dæmt að bæta A tjón hans samkvæmt 147. gr. sömu laga, og þar sem A hafði gert fullnægjandi grein fyrir fjárhæð kröfunnar, var hún tekin til greina að fullu ............0.0.0.002. 0000 0 00 241 A réðist til starfa hjá olíufélaginu O haustið 1953. Starf A var Í megindráttur í því fólgið að annast kaup á varahlut- um í bifreiðar Q, hafa eftirlit með viðgerðum á þeim, svo og með störfum bifreiðastjóranna, sjá um rekstur bifreiða- smurstöðva og viðgerðarstöðvar O, sjá um mannaráðning- ar þar í samráði við O og aðstoða starfsmenn annars olíu- félags við útvegun varahluta til bifreiða félagsins, svo og um viðgerðir. Ekki var gerður skriflegur ráðningarsamn- ingur, en svo samdist með aðiljum, að A fengi sömu laun og þeir starfsmenn O, sem tóku laun samkvæmt II. launa- flokki Sambands íslenzkra samvinnufélaga (SÍS). Að öðru leyti var ekki rætt um kjör A. O sagði A upp starfi með 3 mánaða fyrirvara, og hvarf hann samkvæmt því úr starfi 1. febrúar 1956. Á taldi sig eiga rétt til 6 mánaða upp- sagnarfrests og höfðaði því mál gegn O til heimtu bóta, er samsvaraði 3 mánaða kaupi til viðbótar. Eðlilegast þótti að skýra hinn munnlega samning aðilja um launakjör A samkvæmt II. launaflokki SÍS. þannig, að um önnur starfskjör A skyldi einnig fara eftir þeim flokki, en þar var ákveðinn 6 mánaða uppsagnarfrestur. Eins og starfi A var háttað, þótti þessi frestur heldur ekki óeðlilega lang- ur. Og þar sem ekki var sannað, að A hefði unnið sér neitt inn annarsstaðar á nefndu 3 mánaða tímabili, voru dómkröfur hans teknar til greina .............000000..... 279 A taldi, að S hefði lofað sér sendiferðabifreið til kaups og hefði Efnisskrá. CIll Bls. hann greitt verulegan hluta kaupverðsins. Bifreiðin hafi þó aldrei komið, og taldi A sig af þeim sökum hafa orðið fyrir margskonar tjóni, svo sem vegna verðmunar á sams- konar bifreið, atvinnutjóni og tjóni af því að skipta um atvinnustað. A og S hófu sameiginlega starfrækslu mörg- um mánuðum eftir að liðinn var tími sá, er A taldi hafa verið ákveðinn til afhendingar bifreiðarinnar. Þessi sam- eiginlega starfræksla aðiljanna stóð í 16 mánuði, án þess að sannað væri, að A hefði uppi kröfur um afhendingu bifreiðarinnar eða skaðabótakröfur. Þótti A með þeirri hátt- semi hafa firrt sig rétti til bóta, sem hann kynni að hafa átt rétt til, og var S því sýknaður af þessum kröfum A .. 407 Pípulagningarmeistarinn J annaðist vatns- og skolplögn í húsi A og K. Nokkru eftir að farið var að búa í húsinu, varð vart bleytu á eldhúsvegg undir vaski þar. Við athugun kom í ljós, að tappi hafði ekki verið festur í frárennslis- pípu, en þó hafði verið múrað yfir pípuna. Starfsmaður J gekk frá pípunni þannig, og þótti J bera fébótaábyrgð á þeim mistökum starfsmannsins. Tjón ÁA og K nam sam- kvæmt matsgerð dómkvaddra manna rúmum 4000 króna. Var J dæmt að greiða A og K þá fjárhæð, enda hafði mat- inu ekki verið hnekkt ........00.20.0.e ene 521 Ljósmyndarinn H réðst sem starfsmaður og forstöðumaður ljósmyndastofu T. Umsamið kaup var 2700 krónur á mán- uði. Fyrsta árið var áskilinn 1 mánðar uppsagnarfrestur af hálfu beggja aðilja. Eftir 10 mánaða starf fór H Íyrir- varalaust úr starfi hjá T, en bauðst þó til að koma fyrst um sinn daglega til eftirlits á ljósmyndastofunni. Því boði hafnaði T og höfðaði mál gegn H til heimtu bóta fyrir brottförina úr starfi. Ósannað var, að T hefði vanefnt svo samning aðiljanna, að heimilaði H fyrirvaralausa brottför. Og þar sem ljóst þótti, að brottför H hefði valdið T tjóni, voru T dæmdar bætur úr hendi H og voru þær ákveðnar kr. 1350,00, sbr. 25. gr. laga nr. 22/1928, enda var T talið rétt að hafna áðurgreindu tilboði H um eftirlit með ljós- myndastofunni ..........00000.enssnrn err 625 J hafði keypt hjá Sh svonefnt rótarálslyf til sótthreinsunar á gróðurmold í gróðurhúsi sínu. Í byrjun desember 1951 var lyfinu dælt í jarðveginn í tómatagróðurhúsi J. Um mánaðamótin janúar og febrúar 1952 var hafinn flutningur á tómatplöntum þeim, sem sáð hafði verið til í uppeldis- húsi, sambyggðu. Var þá haft opið inn í tómatahúsið, þar sem enn fannst þefur af rótarálslyfinu. Kvað J plönturnar í uppeldishúsinu hafa drepizt þrem dögum síðar. 7.—10. marz s. á. voru tómatplöntur settar í gróðurhúsið, sem áður hafði verið pælt sérstaklega. Döfnuðu þær vel fyrst í stað, CIV Efnisskrá. Bls. en að á—6 vikum liðnum hljóp í þær kyrkingur og tók fyrir vöxt þeirra. Hinn 20. maí var þeim fleygt, þar sem sýnt þótti, að þær mundu eigi bera ávöxt. Plöntur voru settar af nýju í húsið 17. júní 1952, og varð uppskeran 1665 kg. af tómötum, í stað 7500 kg, sem J taldi, að hefði verið eðlilegt. Kenndi J rótarálslyfinu um uppskerubrest þennan og krafði Sh bóta af þeim sökum. Sérkunnáttu- menn athuguðu málavexti og skiluðu síðar ýtarlegu áliti. Töldu þeir sennilegast, að vanþrif tómatanna hefði átt tvær meginorsakir: of mikil sölt í jarðveginum og DD- gufur úr nefndu lyfi, sem hafi losnað seint úr jarðvegin- um, eins og honum var háttað. Hins vegar töldu þeir sig eigi geta staðhæft, hvor þátturinn hefði verið meiri mein- valdur. Sh neitaði skaðabótakröfu J og kom þá til málssókn- ar. Sh var sýknaður af kröfum J, þar sem eigi þótti nægilega í ljós leitt, hverjar hefðu verið orsakir til uppskerubrests J 687 B hafði tekið á leigu gistihús, eign H, frá 1. maí 1954 til 30. apríl 1955. Á miðju sumri 1954 tilkynnti B H, að hann treystist eigi til að halda rekstrinum áfram lengur en til 1. september s. á. H seldi þá D á leigu gistihúsið frá 1. september 1954 til 1. október 1955, og var svo um samið, að D skyldi enga leigu greiða frá 1. september 1954 til 1. maí 1955. Umsamin leiga B hafði verið kr. 6000.00 á mánuði frá 1. maí 1954 til 1. október s. á. en kr. 3500.00 á mánuði frá þeim degi til loka leigutímans. H krafði B um 30.500 króna bætur vegna riftunar leigumálans. Þegar litið var til samnings þess, er H gerði við D, og að sá samningur var ekki borinn undir B, þóttu bætur til H fyrir hina ólögmætu riftun samningsins hæfilega ákveðnar kr. 19.000.00 .......020..02 000. 826 b) Utan samninga. Bifreiðarstjóri farþega. og vöruflutningabifreiðar, sem var eign E, blindaðist af hríðaréli við aksturinn með þeim afleið- ingum, að bifreiðin rann út af veginum og henni hvolfdi. Einn farþeganna, G, sem var námsmey í Laugaskóla, hlaut smávægileg líkamleg meiðsl við slysið, en fékk síðar af völdum þess megnar taugatruflanir. Læknir taldi örorku G vegna slyssins 100% fyrstu þrjá mánuðina eftir slysið, frá 65% niður í 15% næstu þrjá mánuði og loks 10% um tveggja mánaða skeið. G höfðaði mál gegn E til greiðslu skaðabóta vegna slyssins. Af hálfu E var viðurkennt, að hann bæri fulla fébótaábyrgð, ef talið yrði, að G hefði orðið fyrir tjóni af völdum slyssins, en því var mótmælt. Talið var, að framangreint heilsutjón G yrði rakið til slyss- ins, og voru G því dæmdar kr. 11.000,00 í bætur fyrir at- Efnisskrá. vinnutjón, örorku og þjáningar svo og rúmar 1000 krónur fyrir læknis. og hjúkrunarkostnað ......0.0.000.....000.. A, sem starfaði að trésmíðavinnu hjá bandaríska vinnuveit- andanum B á Keflavíkurflugvelli, var að velja sér borð úr timburstafla og hafði í því skyni farið upp á staflann, sem var lágur, en hélaður. Datt A niður af staflanum og hlaut talsverð meiðsl af. A sótti fjármálaráðherra í. h. ríkis- sjóðs um skaðabætur vegna slyss þessa. Ekki þótti í ljós leitt, að B yrði vegna aðgæzluskorts eða vanbúnaðar á vinnu- stað gefin nein sök á slysi A. Var fjármálaráðherra Í. h. ríkissjóðs því sýknaður af kröfum A Bifreið T var ekið eftir götu í Keflavík að kvöldi í byrjun marzmánaðar. Slyddusúld var og götulýsing slæm. Rakst bifreiðin þá á H, sem gekk vinstra megin á götunni í sömu átt og bifreiðin fór. Hlaut H nokkur meiðsli af og var frá vinnu um skeið. Öll fébótaábyrgð á slysinu var lögð á T, enda var það eigi metið H til gáleysis, að hann gekk vinstra megin á götunni. Var T dæmt að greiða H kr. 3.000.00 í bætur fyrir atvinnutjón, auk fjárbóta fyrir missi fæðispeninga, orlofsfjár, skemmda á gerfitönnum og föt- um. Einnig voru H dæmdar bætur fyrir sársauka og þján- ingar, kr. 5.000.00, en hann hafði miklar þrautir í höfði um fjögurra mánaða tíma eftir slysið. Axlarverkur, sem H fann til í júlímánuði næsta á eftir, varð eigi, að áliti lækna og læknaráðs, rakinn til slyssins, og fékk H því engur bætur úr hendi T vegna þess heilsutjóns .......... A ók í bifreið sinni ölvaður á bifreið læknisins B, en sú bif- reið stóð kyrr við gangstétt götu. Skemmdist bifreið B nokk- uð. Í skaðabótamáli B gegn A viðurkenndi A fébótaábyrgð sína, en mótmælti kröfum B vegna málningarinnar á bifreið hans og vegna afnotamissis bifreiðarinnar sem of háum. Nauðsynlegt þótti að mála bifreið B alla að neðan vegna árekstursins og 200 króna bætur á dag vegna af- notamissis bifreiðarinnar þóttu hæfilegar. Voru kröfur B því teknar til greina ........0.000000 0... ner net. Ú hafði fengið vörubifreið, sem Á stjórnaði og átti, til aka burtu uppgreftri af lóð við hús, er Ú átti í smíðum. Eitt sinn, er bifreið A var að aka frá húsinu, skall einhver hlutur í stóra rúðu á neðstu hæð hússins, með þeim af leiðingum, að rúðan sprakk. Af framburðum vitna og skýrslu A þótti mega ráða, að steinvala, sem kastazt hafi frá bifreið A, er hún ók af stað, hafi valdið skemmdunum á rúðunni. A var talinn bera fébótaábyrgð á tjóninu, þar sem eðlilegast þótti, að ábyrgðarmaður bifreiðar sam- kvæmt 1. og 2. mgr. 35. gr. laga nr. 23/1941, beri ábyrgð á tjóni, sem bifreið veldur með slíkum hætti, þótt öku- CVI Efnisskrá. Bls. manni verði ekki metið slysið eða tjónið til sakar. Ekki gat það leyst A undan ábyrgð, að hann var að vinna í þjónustu Ú, er slysið varð. Var A dæmt að greiða Ú and- virði nýrrar rúðu og fyrir Ísetningu hennar ............ 112 Verið var að skipa skreið út í skip útgerðarfélagsins E. Verka- maðurinn J vann að því að festa netum með fiskpökkum í á krók lyftivírs og síðan var netunum lyft um borð í skipið. Vann J að þessu á palli vörubifreiða, sem fluttu fiskinn að skipshlið. Eitt sinn, er verið var að lyfta einu slíku neti, féll einn fiskpakki í höfuð J og hlaut hann af því alvarleg meiðsli, sem leiddu til 20% varanlegrar ör- orku. E lét undir höfuð leggjast að hlutast til um rann- sókn út af slysinu, sbr. 26. gr. laga nr. 23/1952. Lágu at- vik þess því ekki alls kostar ljós fyrir og þótti E eiga að bera hallann af því. Samkvæmt því og þar sem „lúgu- maður“ þótti hafa sýnt ógætni, með því að láta lyfta byrð- inni, áður en J hafði komið sér á öruggan stað, þóttu eigi efni til að skipta sök, og var E dæmt að greiða J bætur fyrir atvinnutjón og örorku, kr. 59.000.00, kr. 20.000.00 í bjáningabætur og og kr. 5.500.00 í sjúkrakostnað ........ 118 Í ársbyrjun 1953 keypti A 45 ára gamlan vélbát fyrir kr. 90.000.00. Um þetta leyti fór fram aðalskoðun á bátnum, framkvæmd af starfsmönnum skipaeftirlits ríkisins. Töldu þeir samkvæmt þeirri skoðun, að báturinn væri í sæmilegu ástandi og gáfu meðmæli með því, að hann fengi haffæris- vottorð. Vélbátnum var nú siglt frá Reykjavík til Stykkis- hólms, en þegar á þeirri leið kom fram leki á bátnum, og Í nokkrum róðrum, sem báturinn fór síðan frá Stykkis- hólmi, varð vart æ meiri leka. Fór svo, að skipshöfnin gekk af bátnum, þar sem hún taldi hann svo varhugaverð- an. Við nákvæma skoðun sérfróðra manna kom síðan í ljós, að báturinn var svo illa farinn vegna fúa og annarra skemmda, að hann taldist ekki viðgerðarhæfur. A taldi sig hafa keypt nefndan bát og gert út í trausti skoðunarvott- orðs starfsmanna skipaeftirlitsins og höfðaði mál gegn ríkissjóði (R) til greiðslu bóta fyrir allt það tjón, er hann taldi sig hafa beðið af þessum sökum, enda væru yfirsjónir skipaskoðunarmannanna orsök tjónsins og á þeim bæri R ábyrgð. Talið var, að ákvæði laga nr. 68/1947 um opinbert eftirlit með skipum miðaði að því að efla almennt öryggi sjófarenda. Á hinn bóginn væri ekki skýrslum um skoðun skips, sem hinir opinberu skoðunarmenn gefa samkvæmt lögunum og meðmælum þeirra með því, að skip fái haf- færisskirteini, ætlað að vera einhlít sönnunargögn til á- kvörðunar á fjármunalegum viðskiptum aðilja um skip. R yrði ekki krafinn skaðabóta fyrir tjón, sem aðili kynni Efnisskrá. CVII Bls. að hafa hlotið af slíkum viðskiptum, þótt í ljós kæmi, að skoðun starfsmanna skipaeftirlitsins hefði ekki verið fram- kvæmd með þeirri kostgæfni, sem skyldi. Var R því sýkn- aður af kröfum A ........0000000e0 senn 134 Strandferðaskipið H, eign S, lagðist að bryggju í Vestmanna- eyjum snemma morguns. Nokkur ókyrrð var í sjó, og valt skipið við bryggjuna. Landgangur, handriðslaus, lá frá skipinu upp á bryggjuna. J fór um borð í H og gekk sú för vel, en er hann hélt í land aftur eftir skamma stund, fór landgangurinn að hreyfast, og reistist hann svo á rönd með þeim afleiðingum, að J datt út af og niður á bryggjuna. Handleggsbrotnaði J við fallið og varð af þeim sökum frá vinnu um rúmlega 3 mánaða skeið. Talið var, að svo hafi skort á tilhlýðilegan öryggisbúnað og gæzlu af hálfu skipstjórnarmanna á H, að S var látinn bera fébótaábyrgð vegna slyss A, enda þótti það ekki eiga að svipta A rétti til bóta, að erindi hans út í H var að biðja skipverja þar fyrir varning, en slíkt var ekki leyfi- legt samkvæmt reglum S. Var S því því dæmt að greiða J bætur fyrir atvinnutjón, kr. 20.000.00, þjáningabætur kr. 5.000.00, og lækniskostnað ............00.0.. 0... en... 148 Nótt eina um miðjan október 1951 gerði hvassviðri og úrhellis-. rigningu á Þingeyri. Nokkrar kindur, er Þ átti, leituðu sér þá skjóls við stóran hringnótarbát, eign E, en báturinn lá í hrófi á bakborðshlið. Vindhviða kastaði bátnum yfir á stjórnborðslið með þeim afleiðingum, að fjórar af kindum Þ drápust. Þ krafði E bóta fyrir missi kindanna. Talið var, að orsök þess, að báturinn fauk til, hafi verið sú, að eigi hafi verið nægilega tryggilega frá honum gengið til að mæta því veðri, sem gera mátti ráð fyrir á þessum tíma árs. Þótti E því eiga að bæta tjón Þ að mestu, en tekið var tillit til þess við ákvörðun bótanna, að fénaður Þ var vörzlulaus og Þ hafði enga aðgæzlu, þótt óveður værl. Þ missti þrjár ær og einn hrút og taldi hann ærverð nema 300 krónum, en hrútsverðið kr. 350.00. Var E dæmt að greiða Þ kr. 900.00 í skaðabætur ............00.000000 0... 182 Í opinberu máli út af líkamsárás voru skaðabótakröfur svo vanreifaðar, að þeim var vísað frá dómi ............ 186. 363 G hafði stöðvað bifreið sína rétt austan við gatnamót Vonar- strætis og Tjarnargötu, gengið frá skamma stund og því næst ekið af stað aftur. Er bifreiðin var aðeins komin á hreyfingu, var stórri vörubifreið, eign H og ekið af hon- um, ekið eftir Vonarstræti í sömu átt og bifreið G ók, og var vörubifreiðinni svo sveigt inn í Tjarnargötu. Bifreið- ranar rákust nú á og urðu nokkrar skemmdir á bifreið G. Í skaðabótamáli G gegn H var talið, að stjórnendur beggja CVIII Efnisskrá. Bls. bifreiðanna ættu sök á árekstrinum. H var talinn hafa ekið hinni stóru vörubifreið sinni án nægilegrar aðgæzlu og án þess að gefa hljóðmerki og G talinn hafa sýnt gá- leysi, með því að aka af stað áður en hann hugði að um- ferð um Vonarstræti. Var H dæmt að bæta G tjón hans að % hlutum, en 3 hluta þess varð G að bera sjálfur .. 202 A fékk á leigu spildu undir sumarbústað í landi jarðarinnar M. Milli A og ábúanda M, J, risu deilur, er stóðu árum saman og voru efni til margskonar málaferla. Með mál- sókn, sem hófst á árinu 1954, krafði A J m. a. skaðabóta fyrir ýmis konar tjón, er hann taldi sig hafa hlotið af völd- um J. Viðurkennt var, að J hafði skilið eftir í vanhirðu lás og lykil að hliði á vegi A og glataðist hvort tveggja. Var J dæmt að bæta A lás þennan og lykil með 24 krón- um. Öðrum kröfum A, — um bætur fyrir heytjón, brotna hliðgrind, vegarafnot, óþægindi af hliði og margs konar mizka og minnkandi notagildi eigna, — var ekki sinnt, enda þær lítt rökstuddar og þeim auk þess ekki hreyft Í tæka tíð ................000 00. 205 A fékk vörubifreið B til að aka farangri frá sumarhúsi sínu. Til þess að komast að farangrinum, þurfti bifreiðin að fara um þröngt hlið. Tók A að sér að leiðbeina B um að komast í gegnum hliðið, en við eina af þeim tilraunum klemmdist vísifingur hægri handar A milli bifreiðarpallsins og hliðarstólpans með þeim afleiðingum, að nema varð fingurinn burt. Hafði A lagt hægri hendi ofan á hliðstaur- inn. A krafði B bóta vegna slyssins. A þótti hafa sýnt af sér slíkt gáleysi, með því að leggja hendi sína ofan á hliðstólpann við þær aðstæður, sem þarna voru, að hann var látinn bera % hluta tjóns síns sjálfur. Hins vegar þótti eigi í ljós leitt, að slysinu hefði ekki orðið afstýrt, þótt B hefði sýnt fulla aðgæzlu um stjórn bifreiðarinnar, sbr. 1. mgr. 34. gr. laga nr. 23/1941, og var honum því dæmt að bæta A tjón hans að % hluta, þ. e. þjáningarbætur (kr. 15.000.00) og fyrir atvinnutjón (kr. 85.000.00), en A hlaut af slysi þessu 15% varanlega örorku .............. 214 A og B, sem unnu að viðgerð á bryggju, urðu fyrir staur, sem féll úr vindu, er lyfta skyldi staurnum. Olli þessu bilun á vindutækjunum, en þau voru fest við bifreið, sem h/f Þ átti, og hafði Þ leigt bifreiðina h/f D, sem annaðist bryggju- viðgerðina. A hlaut talsverð meiðsl af slysinu, handleggs- brotnaði o. fl. og var varanleg örorka hans metin 20%. D og Þ viðurkenndu skaðabótaskyldu sína, og var þeim dæmt að greiða A fyrir orkumissi kr. 95.000.00 og kr. 18.000.00 í þjáningabætur, að frádregnum þegar greiddum rúmum 3800 krónum. B meiddist í hrygg við slysið og Efnisskrá. CIxX Bls. hlaut af 15% varanlega örorku. Að læknisráði varð hann og að hætta við fyrri skipasmíðistörf og taka upp aðra vinnu. Var D og Þ dæmt að greiða B bætur fyrir orku- missi og röskun á stöðu og högum, kr. 100.000.00, fyrir þjáningar kr. 20.000.00 og fyrir aðkeypta vinnu við hús- byggingu kr. 6.000,00, allt að frádregnum þegar greiddum rúmum 3800 krónum ....00.0000000 0. nn 220, 230 Verkamaðurinn A vann að fermingu vörubifreiðar, eign B, inni í vörugeymsluhúsi. Varð háfermi á bifreiðinni. Er henni var ekið út úr húsinu, rakst farmurinn á bita fyrir ofan dyrnar með þeim afleiðingum, að A, sem var uppi á bif- reiðarpallinum, datt niður á gólf og hlaut mikil meiðsl af. Var varanleg Örorka hans metin 75%. A höfðaði mál til heimtu skaðabóta úr hendi B. Talið var, að mjög óvarlegt hefði verið af A að vera uppi á bílpallinum, eins og farmi var háttað og þar sem sjá mátti, hversu dyr vörugeymsluhúss- ins voru lágar, miðað við hæð farmsins, en þröskuldurinn var nokkuð hærri en gólfið. Á hinn bóginn þótti stjórn- andi bifreiðar B heldur ekki hafa sýnt næga varkárni, með því að aka þarna út með slíkt háfermi. Var A látinn bera tjón sitt að % hlutum sjálfur, en B dæmt að bæta honum % hluta þess. Atvinnutjón A, er frá höfðu verið dregnar bætur frá Tryggingastofnun ríkisins, um kr. 68.600.00, var metið á kr. 130.000.00. Var B dæmt að greiða % hluta þeirr- ar fjárhæðar, 30.000.00 króna þjáningabóta og um kr. 16.700.00 í sjúkrakostnað, að frádregnum kr. 30.000.00, er A hafði fengið greiddar hjá vátryggingafélagi því, er bif- reið B var vátryggð hjá ........00000.. 0000 nn nn 324 A ók stórri áætlunarbifreið frá Keflavík til Reykjavíkur. Í bugðu við hraunhól nokkurn rakst bifreiðin á aðra bifreið, sem kom frá Reykjavík og B ók. Hraunhóllinn byrgði sýn og í bugðunni var skafl og hálka á veginum. Í skaðabóta- máli út af árekstri þessum var talið, að A hefði ekið of hratt, eins og ástæður voru, og ekki gaf hann heldur hljóð- merki. Var A talinn eiga meginsök á árekstrinum og eig- anda áætlunarbifreiðarinnar dæmt að bæta % hluta þess tjóns, er af hlauzt, en B var látinn bera % hluta þess, enda hafði hann heldur ekki gætt nægilegs hófs um hraða, og hann gaf ekki hljóðmerki. B hlaut höfuðáverka af slysinu, sem olli höfuðverk og taugasleni. Hins vegar þótti eigi sannað, að augnbilun, sem vart varð hjá B, stafaði af slysinu. Atvinnu- og örorkutjón B var metið kr. 12.000.00 og tjón vegna þjáninga og lýta kr. 8000.00, en hann hlaut greinilegt ör á enni. Annað tjón hans nam um 1000 kKrón- um. Var eiganda áætlunarbifreiðarinnar dæmt að greiða % hluta af tjóni þessu, en til skuldajafnaðar kom % hluti CX Efnisskrá. af viðgerðarkostnaði, sem eigandi áætlunarbifreiðarinnar hafði orðið að greiða vegna árekstursins ................ H taldi sig hafa hlotið meiðsl á þumalfingri af völdum lög- reglumannsins S, sem færði H á dómbþing eitt, þar sem H sýndi mótþróa. H krafðist 25.000 króna skaðabóta úr hendi S af þessum sökum. En S var sýknaður af þeirri kröfu, þar sem ósannað var, að S hefði valdið nefndum meiðslum ..................0..00 sr c Ritstjórinn A birti óréttlætt meiðyrði um málflutningsmann- inn H í blaði sínu. Voru ummælin ómerkt og A dæmt að greiða H 5000 króna miskabætur vegna ummælanna, sbr. 1. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 ...... A, sem var þá 15 ára gamall, vann að málun lýsisgeymis verk- smiðjunnar S á Siglufirði í júlímánuði 1951. Við vinnuna voru notaðir kassalagaðir stólar úr tré, sem héngu í köðl- um utan á geymunum, en kaðlarnir, sem dregnir voru gegn um blakkir, voru festir með krókum í tvær kaðal- lykkjur, sem brugðið var um stólana. Tveir menn, er stóðu á jörðunni og héldu í kaðalendana, létu stólana hækka eða lækka með handafli. Dag einn, er H ætlaði að fara að vinna í stólnum og steig niður í hann í því skyni, sporð- reistist stóllinn skyndilega og féll A niður á jörð, um 8—9 metra fall. Tveir drengir, 14 og 15 ára, héldu í framan- greinda kaðla, er slysið varð. A hlaut stórfelld lemstur af fallinu, brot á höfuðkúpu og ölnarbeini. Lá hann lengi í sjúkrahúsi af þeim sökum, og voru framkvæmdar á hon- um miklar læknisaðgerðir. Í ljós kom einnig, að þær vef. rænu heilaskemmdir, sem A hlaut af slysinu, ollu djúp- tækum breytingum til hins verra á skapgerð hans og per- sónuleika. Varanleg örorka hans var metin 90%. Sýnt þótti, að krókum á framangreindum köðlum svo og frágangi kaðallykkjanna hefði verið mjög áfátt. Einnig var óvarlegt af forráðamönnum S að láta svo unga drengi sem lýst var vinna upp á eindæmi í slíku tæki við svo hættulegar að- stæður, sem þarna voru. Á hinn bóginn þótti þess eigi að vænta, að drengirnir hefðu gert sér þess grein, í hverju öryggisbúnaði stólsins kynni að gera áfátt. Var S dæmt að bæta A tjón hans að fullu. Bætur fyrir atvinnutjón vegna örorku voru ákveðnar kr. 400.000.00, bætur fyrir þjáningar, lýti, röskun á persónuleika, stöðu og högum kr. 125.000.00 og fyrir ýmsan veikindakostnað kr. 35.000.00 ............ Tvær bifreiðar rákust á á gatnamótum Seljalandsvegar og Suðurlandsbrautar í Reykjavík. Eigandi bifreiðar þeirrar, er ók eftir Suðurlandsbraut (A), höfðaði mál gegn stjórn- anda (R) og eiganda (S) hinnar bifreiðarinnar og krafð- ist um 7000 króna bóta vegna skemmda, sem urðu á bif- Bls. 350 47T 493 Efnisskrá. CXI Bls. reið hans. Talið var, að R hefði átt meginsök á árekstr- inum, þar sem hann ók inn á aðalbraut, eftir að hafa séð til ferða bifreiðar A og án þess að veita henni frekari athygli fyrr en bifreiðarnar rákust á. Á hinn bóginn þótti stjórnandi bifreiðar A ekki hafa gætt nauðsynlegrar var- úðar, þar sem hann hugaði ekki frekar að ferðum R, eftir að honum virtist, að hún hefði staðnæmzt, og var þó góð aðstaða til að fylgjast vel með og vegurinn breiður. Var sök skipt þannig, að R og S var dæmt að greiða Á % hluta tjóns hans. Viðgerðarkostnaður nam um 3000 króna, en auk þess var bætt tjón A vegna afnotamissis bifreiðar- innar í 17 daga, miðað við 120 króna bætur á dag ...... 537 Tvær bifreiðar rákust á á gatnamótum Í Reykjavík. Miklar skemmdir urðu á bifreið A og hann slasaðist alvarlega. Við rannsókn kom í ljós, að hemlar á bifreið B voru lé- legir. Samkvæmt því og þar sem B átti að vægja við gatna- mótin, sem voru rúmgóð, var hann talinn eiga alla sök á árekstrinum. A hlaut heilahristing við áreksturinn og fylgdu síðan langvarandi höfuðþrautir. Var varanleg örorka hans metin 10%. B var dæmt að greiða A kr. 50.000.00 í örorku- og atvinnutjónsbætur, kr. 18.000.00 í þjáningabætur, auk rúmlega 4000 kr. vegna annars kostnaðar .............. 664 Um miðnætti laugardagskvöld eitt ók A bifreið sinni austur Njarðargötu í Reykjavík. Allt í einu sá A til ferða dökk- klædds fótgangandi manns, B, sem gekk í sömu átt á vinstri vegarhelmingi. Lenti bifreiðin á B með þeim afleiðingum, að hann lézt þegar í stað. B, sem var 22 ára, er hann andaðist, átti rétt ólokið námi í bifvélavirkjun. Hann var heitbundinn stúlku, G, þá 17 ára að aldri, og gekk hún með barn B, er fæddist um 4 mánuðum síðar. Af hálfu G var höfðað skaðabótamál gegn A til greiðslu bóta fyrir missi framfæranda og röskun á stöðu og högum, svo og vegna barns hennar og G fyrir missi framfæranda. Fyrir Hæstarétti var viðurkennd óskoruð fébótaábyrgð A vegna nefnds slyss. Samkvæmt gögnum málsins um samband B og G þóttu eigi efni til að sinna kröfu G um bætur fyrir missi framfæranda. Hins vegar voru henni dæmdar bætur fyrir röskun á stöðum og högum, kr. 20.000.00. Krafan vegna barns G og B var tekin til greina að fullu, enda mjög lág, rúmar 40 þús. kr. .....2.00000000 00... T1l Vegfarandi hafði bent lögreglumönnum á. að akstur tiltekinn. ar bifreiðar um götur Reykjavíkur væri tortryggilegur, og tóku lögreglumennirnir að leita bifreiðarinnar Í tveim bifreiðum. Brátt sáu þeir bifreiðina, eign K, og hugðust lögreglumenn stöðva hana. Einn lögreglumanna, Þ, hljóp þá út á götuna, en í sama bili bar þar að stóra áætlunar- h CXIl Efnisskrá. Bls. bifreið, sem Þ komst naumlega undan, en lenti hins vegar á framhorni bifreiðar K. Hlaut Þ slæmt fótbrot af árekstr- inum með 18% varanlegri örorku. Þ höfðaði mál gegn K til greiðslu bóta. Hægra framljós bifreiðar K logaði ekki og auk þess þótti ökumaður bifreiðarinnar ekki hafa gætt nægrar athygli við aksturinn. Hins vegar þótti Þ eiga meginsök á slysinu með þeirri ógætni að þjóta út á ak- brautina, eins og hann gerði, án þess að hyggja að um- ferðinni. Var K því einungis dæmt að bæta Þ tjón hans að % hluta. Örorkutjón Þ var metið á kr. 75.000, tjón vegna þjáninga og lýta kr. 20.000.00 og útlagður kostn- aður kr. 800.00. Var Þ dæmdur *% hluti af fjárhæðum þess- um, þ. e. kr. 31.933.33 ......2000000eese sn TTT Í nafnlausri grein í dagblaðinu Þ birtust meiðyrði um forstjóra verksmiðju, I, og voru þau ekki réttlætt. Var ábyrgðar- manni blaðsins, M, dæmd sektarrefsing fyrir ummælin sam- kvæmt 234. og 235. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Sam- kvæmt 264. gr. sömu laga var M og dæmt að greiða I bæt- ur fyrir álitshnekki, kr. 1500.00 ...........0000.0 0000... 791 Rafvirkinn E var að vinnu hjá rafvirkjafyrirtækjunum R og S. Var E að festa raftengidós í loft, sem gert var úr sérstak- lega harðri steypu, svonefndri höggsteypu. Til að festa dósina, skaut E nöglum úr sérstakri til þess gerðri byssu. Eitt sinn, er hann skaut nagla í dósina, eftir misheppnaða tilraun rétt áður, geigaði naglinn milli lofts og dósar og fór í höfuð E. Hlaut hann af þessu þann áverka, er dró hann til bana nokkrum dögum síðar. E var 21 árs, er hann dó, og var hann kvæntur 1, 19 ára. Áttu þau eitt barn, Þ, þá rúmlega 3 mánaða. I höfðaði skaðabótamál gegn R og S fyrir sína hönd, Þ og dánarbús E. Talið var, að öryggis- búnaði hefði verið áfátt á byssu þeirri, er E notaði og R og S höfðu fengið honum til verka. Ekki var leitt í ljós, að E hefðu verið veittar nauðsynlegar leiðbeiningar um notkun byssunnar, og ekki sýnt fram á, að E hefði mátt vera ljóst, hversu mikil hætta gat stafað af meðferð byssunnar né að hann hefði hagað sér óvarlegar en við mátti búast eftir aðstæðum. Voru R og S því taldir bera óskipta fébótaábyrgð á slysinu. I krafðist bóta fyrir missi framfæranda og röskun á stöðu og högum. Þegar litið var til bóta, er I hafði fengið frá Tryggingastofnun ríkisins (kr. 19.940.00), þess, að dæmdar fébætur verða ekki taldar henni tekjur við álagning útsvars og tekjuskatts svo og að hún hafði gengið í hjónaband af nýju, voru bætur þessar í heild ákveðnar kr. 170.000.00. Bætur til Þ fyrir missi framfæranda voru dæmdar kr. 42.560.00 og kr. 20.000.00 fyrir röskun á stöðu og högum. Af hálfu dánar- Efnisskrá. CXTIL- Bls. bús E var krafizt þjáningabóta (kr. 80.000.00) vegna þeirra þjáninga, er E leið frá því að hann slasaðist og þangað til hann andaðist. Krafa þessi var fyrst höfð uppi löngu eftir andlát E, og var henni hrundið með skírskotun til 264. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Hins vegar var R og S dæmt i að greiða dánarbúinu útfararkostnað E. ................ 808 Skattar. a) Til bæjar- og sveitarfélaga. Ólíuverzlun í Reykjavík, O, hafði gert samninga við þrjá aðilja í kaupstaðnum N um kaup og sölu á olíuvörum frá félag- inu. Við niðurjöfnun útsvara í N árið 1954 var O gert að greiða þar 20.000 króna útsvar vegna viðskipta þeirra, er samningar þessir tóku til. O neitaði að greiða útsvar þetta og krafðist N þá lögtaks fyrir því. Samningar O við Olíu- samlag útvegsmanna í N (A) voru í megindráttum þess efnis, að A tók að sér að selja olíuvörur og kaupa þær ein- göngu af O. Við kaupin skyldi lagt til grundvallar útsölu- verð samkvæmt ákvörðun verðlagsyfirvalda, en A var veitt- ur tiltekinn afsláttur af því verði. Samkvæmt samningunum virtist A verða eigandi olíuvaranna, þegar þær voru komn- ar Í geyma í N. O lét A endurgjaldslaust í té til afnota olíu- stöð í N með geymum, leiðslum, skúrum, girðingum, bryggj- um, leiðslum á bryggjum, bifreið til flutning á olíuvörum svo og áhöld, sem notuð eru við móttöku og afhendingu á olíuvörum, en A skyldi sjá um venjulegt viðhald á olíu- stöðinni, bifreiðinni og tækjunum á sinn kostnað. Þessum samskiptum O við A þótti þann veg háttað, að O ræki að þessu leyti atvinnustofnun í N, og væri hann því útsvars- skyldur þar af þeim rekstri samkvæmt a.lið 8. gr. laga nr. 66/1945, sbr. lög nr. 59/1947. — O hafði einnig gert samninga við rafveitu N (B) og plöntunarfélag þar (C). Samkvæmt samningi B við O seldi B hráolíu á þrjá geyma B og tvo, er O hafði ráð yfir, fyrir almennt útsöluverð O, en B var veittur afsláttur, hækkandi eftir því, hve mikið var keypt. B skuldbatt sig til að kaupa olíuna eingöngu af O. Greiðsla skyldi fara fram mánaðarlega eftir á. Sam- kvæmt samningi O við C skuldbatt C sig til að kaupa ben- zin og smurningsolíur eingöngu af O, er annaðist flutning á benzíni á smásölugeymi C. Skyldi hönd selja hendi og vörurnar verða eign C þegar við móttöku og C bar alla ábyrgð á rýrnun þeirra. C fékk tiltekinn afslátt af útsölu- verði varanna. Viðskiptin samkvæmt þessum tveim samn- ingum þóttu ekki vera svo frábrugðin venjulegum heild- söluviðskiptum, að jafna mætti þeim til heimilisfastrar atvinnustofnunar O í N. Var O því ekki talinn útsvars- CXIV Efnisskrá. Bls. skyldur í N af þessum viðskiptum. En þar sem nefnt út- svar var lagt á alla sölu O samkvæmt fyrrnefndum samn- ingum við A, B og C, var það ólöglega á lagt, og var því synjað um framkvæmd lögtaks ..........20.0.0.0000.0... 306 Hreppstélagið M krafði J um útsvör og fleiri gjöld til hreppsins fyrir árin 1953 og 1954. Í ljós var leitt, að á þeim tíma, sem gjöld þessi voru á lögð, átti J íbúð í Reykjavík. Þar dvaldist fjölskylda hans og hann sjálfur. Hins vegar hafði hann aðeins eitt herbergi til afnota í húseign útgerðarfélags þess í M, er J veitti forstöðu, en þar dvaldist hann stundum við störf í þágu félagsins. Þessi dvöl J í M og störf í þágu útgerðarfélagsins þar gátu eigi bakað J útsvars- skyldu í M né skyldu til greiðslu annarra þeirra gjalda, sem M krafði hann, en það voru vega- og kirkjugarðs- gjöld. Var J því sýknaður af kröfum M ............ 741, 744 b) Til ríkissjóðs. Skattyfirvöld kröfðu byggingarfélagið A, sem er hlutafélag, um söluskatt af verkfræðistörfum, er Á innti af hendi fyrir ýmsa aðilja. ÁA greiddi skattinn, um 15 þúsund krónur, með fyrirvara og krafði ríkissjóð (R) því næst um endur. greiðslu. Söluskatturinn var lagður á tekjur Á af störfum verkfræðinga í þjónustu hans. Þótt talið yrði, að verkfræð- ingar, er ynnu slík störf, væru ekki söluskattskyldir vegna slíkra tekna, þótti það ekki koma Á að haldi, þar sem Á seldi hér vinnu eða þjónustu annarra, sbr. b-lið 3. gr. laga nr. 75/1953. Var R því sýknaður af endurgreiðslukröfu A 266 Þ, sem hefur bankastjórastarf að aðalatvinnu, rekur auk þess stórt bú í sveit. Á árinu 1955 taldi Þ hafa orðið um 200 þús- und króna halla á nefndum búrekstri, en skattyfirvöld neit- uðu að taka þann halla til greina við skattálagningu, og hækkuðu tekjuskatt Þ, sem því svaraði. Af hálfu ríkissjóðs (R) var krafizt lögtaks fyrir nefndum hluta skattsins, en þeirri kröfu var synjað. Var talið, að það væri almenn regla íslenzkra skattalaga, að tekjur, sem skattþegn kann að afla með ýmis konar atvinnurekstri eða á annan hátt, séu lagðar saman og tekjuskattur því næst reiknaður af þeim í heild. Af því leiddi, að er skattþegn biði halla á atvinnurekstri, eins og Þ, að þann halla bæri að draga frá öðrum tekjum hans, áður en tekjuskattur væri á þær lagður, nema lög mæltu á annan veg, en um slíkt var ekki að tefla. Sam- kvæmt því var Þ talinn eiga kröfu til, að nefnt tap hans á búrekstrinum væri dregið frá tekjum hans, áður en skattur væri á þær lagður. Skattyfirvöld höfðu ekki notað heimild 35. gr. laga nr. 45/1954 til að skora á Þ að láta í té nánari skýringar á landbúnaðarskýrslu hans og áætla því næst Efnisskrá. CXV Bis. rekstrarhalla hans á landbúnaði, ef hann varð ekki við þeirri áskorun eða svar þótti ekki fullnægjandi. Að svo vöxnu máli varð að leggja skýrslu þessa til grundvallar við ákvörðun rekstrarhallans ...........202000 00... 0... 258 Skattyfirvöld kröfðu löggiltan fasteignasala (P) um bókhalds- gögn, eftir að hann hafði skilað skattframtali sínu. P kvaðst engin slík gögn hafa, enda taldi hann sig ekki bókhalds- skyldan. Skattyfirvöld töldu framtal P af þessum sökum ófullnægjandi og hækkuðu tekjuframtal hans um 45.000 krónur. Skattauka þann, er af þessu leiddi, neitaði P að greiða og var þá krafizt lögtaks hjá honum af hálfu ríkis- sjóðs (R). Ákvæði 2. gr. laga nr. 62/1938 taka ekki til lög- giltra fasteignasala, og varð því nefnd hækkun ekki á því reist, að P varð ekki við áskorun skattyfirvalda um afhend- ingu bókhaldsgagna. Af hendi R var því haldið fram, að framtal P hefði verið svo tortryggilegt, að hækkun tekju- framtalsins hefði verið heimil af þeim sökum. En þar sem skattyfirvöld rengdu ekki sérstaklega einstaka liði framtals- ins né kröfðu P um frekari skýringar á þeim, sbr. 35. gr. laga nr. 46/1954, þóttu ekki vera efni til þeirrar hækkunar, sem gerð var á framtalinu. Var því synjað um framkvæmd lög- taksins ...........0.0.000. 00 nn 268 S, sem rekur raftækjaverzlun og rafmagnsverkstæði, var á ár- inu 1957 gert að greiða söluskatt og útflutningssjóðsgjald bæði af sölu úr eigin raftækjaverzlun til verka, sem fram- kvæmd voru á rafmagnsverkstæðinu, svo og af efnivörum, sem keyptar voru af öðrum vegna sams konar vinnu. S taldi sér óskylt að inna skatta þessa af hendi, enda hafði hann og ekki innheimt þá hjá viðskiptamönnum sínum. Af hálfu ríkissjóðs (R) var þá krafizt lögtaks hjá S til tryggingar sköttum þessum. Það var ekki talið leysa S frá skyldu til að hann hafði eigi krafið viðskiptamenn sína um þá og að Skattstofan í Reykjavík hafði frá árinu 1953 ekki talið S skylt að greiða nefnda skatta af keyptum efnisvörum frá öðrum. Og þar sem talið var, að samkvæmt b-lið 22. gr. laga nr. 100/1948, sbr. lög nr. 96/1956, bæri að reikna söluskatt af þessum efnisvörum öllum svo og útflutningssjóðsgjald samkvæmt 20. gr. laga nr. 86/1956, voru kröfur R teknar til greina og kveðið á um framkvæmd lögtaks. .......... 296 G hafði verið gert að greiða stóreignaskatt samkvæmt lögum nr. 44/1957. G vildi fá að kynna sér skrá um aðra stóreigna- skattsgjaldendur, en var synjað þess. Höfðaði hann þá mál gegn skattstjóranum í Reykjavík (S) til að fá viðurkenndan rétt sinn í þessu efni. Ljóst þótti af ákvæðum 37. gr. laga nr. 46/1954, sem gilda eftir því sem við á um framkvæmd laga um skatt á stóreignir, að G ætti rétt til að kynna sér nefnda CXVI Efnisskrá. Bls. skrá, enda ekki sýnt, að hún hefði slík leyndarmál að geyma, er gerði S óheimilt að leggja skrána fram. Var krafa G því tekin til greina ..................00..0.0.0.0.0.. 0 529 Húsgagnasmiðnum G og h/f V var gert að greiða samtals kr. 656.505.00 í stóreignaskatt samkvæmt lögum nr. 44/1957. Var grunnskatteign G metin af skattstjóra á kr. 4.126.024.00, þar af var hlutabréfaeign hans í h/f V að nafnverði kr. 52.000.00 metin samkvæmt 1. mgr. 4. gr. laga nr. 44/1957 á kr. 563.474.00. G og V höfðuðu mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs (R) og kröfðust þess aðallega, að allur nefndur skattur yrði felldur niður, en til vara, að hlutabréf G í V yrðu reiknuð honum til eignar á nafnverði eða eftir sannvirði þeirra. Með lögum nr. 22/1950 hafði verið lögfest- ur sérstakur stóreignaskattur, er skyldi greiddur á 20 ár- um. Ákvæði þeirra laga voru reist á röskun, sem orðið hafði á efnahagskerfinu, svo og gengislækkun, sem fram- kvæmd var með þeim lögum. Hagrænar forsendur að lög- um nr. 44/1957 voru hins vegar aðrar, ákvæði þeirra leiddu til mismununar félagsforma svo og mismununar annars veg- ar milli skattgjaldenda, sem áttu innstæður í lánsstofnun- um eða tiltekin skuldabréf, og hins vegar annarra skatt- þegna. Skattgjaldið samkvæmt lögunum var allhátt, en þó eigi svo, að lagt yrði á borð við upptöku fjár. Þrátt fyrir betta og að um væri að tefla skattlagningu á eignir, sem framkvæmd var, þótt fá ár væru liðin frá því að hliðstæður skattur var á lagður, þótti ekki alveg fullnægjandi ástæða til að telja, að skattstefna laga nr. 44/1957 væri andstæð 67. gr. stjórnarskrárinnar. Var R því sýknaður af aðalkröfu G og V. Hins vegar var talið, að skattskylda hvíldi sam- kvæmt 1. og 4. gr., sbr. 7. gr. laga nr. 44/1957 á hluthöfum, en ekki hlutafélögum. Stóreignaskatt af hlutafjáreign þótti eiga að miða við sannvirði hlutabréfanna, enda samrýmdust ekki matsreglur 1. mgr. 4. gr. laganna 67. gr. stjórnarskrár. innar. Var því felld niður skattlagning vegna hlutafjáreign- ar G í V og lagt fyrir skattyfirvöld að ákveða skattinn af nýju, miðað við sannvirði hlutabréfanna ................ 153 Skilorðsbundnir refsidómar. A, 17 ára gamall, hlaut skilorðsbundinn refsidóm, m. a. fyrir þjófnað, 11. desember 1956. B, 16 ára gamall, hlaut sams konar dóm 9. nóvember s. á. Þeir frömdu innbrotsþjófnað saman 18. desember s. á. Þóttu þeir hafa rofið skilorð fram- angreindra dóma og var nú refsing þeirra ákveðin í einu lagi samkvæmt 60. gr. hegningarlaga, sbr. 7. gr. laga nr. 22/1955 .........0.%. 0000... 7 A, 22 ára gamall, var sekur um líkamsárás, er varðaði við 218. Efnisskrá. CXVIIT Bls. gr. almennra hegningarlaga og var honum dæmd varðhalds- refsing, 20 daga, en refsing var gerð skilorðsbundin, sbr. 57. gr. hegningarlaga og 4. gr. laga nr. 22/1955 .....0.0000... 363 Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga kemur ekki til álita í skilorðsdómi ........0.0000.0....0.00.. 461 Bifreiðarstjóri, 22 ára gamall, braut ákvæði bifreiða. og um- ferðalaga svo og gegn 142. gr., sbr. 20. og 22. gr. almennra hegningarlaga og var dæmd refsing, 3 mánaða fangelsi, en refsing var gerð skilorðsbundinn, sbr. 57. gr. hegningarlaga og 4. gr. laga nr. 22/1955 ......000000000 nn enn 461 Skipaeftirlit. Skýrsla opinberra skoðunarmanna um skoðun skips samkvæmt lögum nr. 68/1947 og meðmæli þeirra með því, að skip fái haffærisskírteini, eru ekki ætluð til að vera einhlít sönnunar- gögn til ákvörðunar í fjármunalegum viðskiptum aðilja um skip. Ríkissjóður var því ekki talinn ábyrgur fyrir tjóni, sem aðili hlaut af slíkum viðskiptum, þótt í ljós kæmi, að skoðun starfsmanna skipaeftirlitsins hefði ekki verið fram- kvæmd með æskilegri kostgæfni ............02.0. 0000... 134 Skipti. A og B gengu í hjónaband saman árið 1920 og gerðu þá kaup- mála, sem þinglesin var samkvæmt ákvæðum laga nr. 3/1900. Samkvæmt kaupmála þessum skyldu innanhúsgögn, sem til voru við giftingu, og þau, er síðar bættust við, vera séreign konunnar (A). Einnig var svo kveðið á, að arfur, er hvoru hjóna hlotnaðist, skyldi vera séreign þess. Á árun- um 1920 og 1921 hlaut A í arf eftir foreldra sína a. m. k. 70 þúsundir króna, en B, sem var heilsuveill, var lítt efnum búinn. Árið 1922 keyptu þau hjón jörð fyrir 36 þúsund krón- ur, og staðhæfði A, að hún hefði lagt allt fé til þeirra kaupa, enda varð eigi séð, hvaðan B hefði átt að koma fé til þess. Jörð þessa seldu þau árið 1925 fyrir 45 þúsund krónur. Árið 1927 keyptu þau húseign á Akureyri fyrir kr. 27.000.00, og var eigninni afsalað á nafn A, sem kvaðst og hafa lagt allt fé til kaupanna. Á árinu 1936 fékk B, sem rak nú verzlun á Akureyri, um 20 þúsund króna arf eftir föður sinn. Á ár- inu 1943 seldi A tvær íbúðir í nefndu húsi fyrir rúmlega 30 þúsund krónur, en á árinu 1952 brann allt húsið, og fékk A þá sem brunabætur fyrir sinn hluta rúmlega 260 þúsundir króna svo og 35 þúsund krónur fyrir húsmuni. Á sama ári festu þau kaup á þriggja herbergja íbúð fyrir kr. 147.500.00, og kvaðst A hafa greitt allt kaupverðið af eigin fé, að und- anteknum rúmum 15 þúsund krónum, sem hvíldu sem veð- skuld á húsinu. B andaðist árið 1957. Skuldheimtumenn í CKXVIII Efnisskrá. dánarbúinu kröfðust þess, að allir innanstokksmunir þeirra hjóna, bókasafn og nefnd íbúð yrðu tekin undir skiptin, en A mótmælti því, þar sem hún taldi verðmæti þessi vera sér- eign sína. Skiptaréttur taldi sannað, að allir húsmunirnir væru séreign A, en hins vegar eigi, að því er snerti bóka- safnið og íbúðina. Úrskurði skiptaréttar var áfrýjað til Hæstaréttar, að því er varðaði bókasafnið og íbúðina. Hæsti- réttur staðfesti úrskurð skiptaréttar um bókasafnið, en taldi hins vegar íbúðina vera séreign A. Þóttu gild rök styðja þá frásögn A, að húskaupin á Akureyri hefðu ver- ið gerð fyrir séreignarfé hennar svo og að sama gilti um kaupin á nefndri íbúð, sem var þinglesin eign hennar 456 Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjalafals. Bifreið, sem A hafði til afnota, var skráð á nafn sambýliskonu hans, B. A fékk stúlku, M, sem vissi ekki, hvað hún skrifaði undir, til að rita nafn B undir tilkynningu til lögreglustjóra um sölu nefndrar bifreiðar til A, en bifreiðina seldi A síðan næsta dag S. Með þessu atferli varð A sekur við 1. mgr. 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, og tók refsiákvæði þetta bæði til þeirra athafna A að fá M til að rita nafn G svo og að leyna S því, hvernig hann hefði fengið bifreiðina skráða á sitt nafn ..................0 000. nn 96 Skuldamál. Útgerðarmaðurinn A afhenti kaupmanninum B 39 tunnur af sykursöltuðum hrognum og kvaðst hafa selt B þær fyrir sænskar kr. 135.00 hverja cif. Gautaborg. B neitaði því að hafa keypt hrognin af A, heldur hefði verið um umsýslusölu að tefla. Hrognin hefðu reynzt skemmd og loks hefði tekizt að selja þau fyrir sænskar kr. 4050.00. Þá fjárhæð vildi B greiða, að frádregnum áföllnum kostnaði, umboðs- og sölu- þóknun. Þar sem ekki var annað sannað, var við það miðað, að um umsýslusölu hefði verið að tefla. En eftir að B hafði tilkynnt A, að hrognin væru skemmd, óskaði A riftunar á samningi aðilja, en B neitaði og seldi hrognin alllöngu síðar á áðurgreindu verði. Vegna synjunar B að afhenda A aftur hrognin og þar sem ósannað var gegn andmælum hans, að hrognin hefðu þá verið svo gölluð, að þau hefðu eigi verið seljanleg fyrir það verð, sem upphaflega var gert ráð fyrir, var B dæmt að greiða ÁA andvirðið miðað við það verð, að frádregnum kostnaði B. .........2..0000000. 00... 403 A taldi, að S hefði lofað að selja sér bifreið og kvaðst hann hafa greitt S samtals kr. 13.000.00 upp í kaupverðið, en Efnisskra. CXIX Bls. aldrei fengið bifreiðina. A hafði í höndum yfirlýsingu frá S, þar sem hann viðurkenndi að hafa veitt viðtöku kr. 10.000.00 upp í kaupverð á bifreið, en fyrir 3000 krónunum hafði A enga kvittun. S neitaði að hafa lofað að selja A nokkra bifreið og kvaðst ekki kannast við, að nefnd yfirlýs- ing hefði verið á blaði því, er hann einungis hefði ritað á nafn sitt og heimilisfang. Þegar tekið var tillit til samskipta aðilja, þótti handhöfn yfirlýsingarinnar, sem ósannað var, að væri fölsuð, næg til að veita aðild að endurgreiðslukröfu á hendur S, sem var því dæmt að greiða honum fjárhæð þessa. Hins vegar var S sýknaður af kröfu um endurgreiðslu á nefndum 3000 krónum, þar sem sönnur skorti fyrir því gegn andmælum S, að hann hefði tekið við þeirri fjárhæð 407 Kaupfélagið H krafði h/f F um tæpar 40 þús. kr., sem H kvað vera vörur til þriggja vélbáta, er lagt hefðu upp afla sinn hjá F, svo og til mataríélags, sem starfað hafi á vegum F, en F hafi beðið um vöruúttekt þessa. F mótmælti kröfum þessum sem sér óviðkomandi, þar sem eigendur nefndra báta og matarfélagið ætti að greiða skuldir þessar. Í ljós var leitt, að framkvæmdarstjóra H var kunnugt um, hverir voru eigendur tveggja af vélbátunum, og var H því eigi talið rétt að gera ráð fyrir, að F greiddi úttekt þessara báta, nema eigendurnir ættu inneign hjá F eða hefði sér- staklega tekið á sig ábyrgð á úttekt, en svo var ekki. Sama máli gegndi um úttekt vegna framangreinds matarfélags. Var F því sýknað af kröfu H, að því er þessa aðilja varðaði. Þriðji vélbáturinn var aðkomubátur, og voru ekki sönnur á færðar, að athygli H hefði verið vakin á því, hvaða félag gerði þann bát út, þegar um úttekt var beðið af F. Var F því dæmt að greiða H þann hluta kröfunnar ............ 429 Útgerðarfélagið G hafði fært viðskiptamanni sínum K til skuld- ar fjárhæð, rúmar 50 þúsundir króna, er G hafði greitt S af innstæðu K. Gegn andmælum K var ósannað, að G hefði haft heimild til þessa og var G því dæmt að greiða K fjár- hæð þessa ..........00.0.0.r eeen 552 Stefnubirting. Stefnufrestur. Mál var höfðað í Hafnarfirði gegn hlutafélagi, sem átti heimili á Þingeyri. Var stefna birt stjórnarformanni á heimili hans í Reykjavík með viku stefnufresti. Stefnubirting þessi og stefnufrestur töldust lögmæt samkvæmt 95. gr. og 99. gr. laga nr. 85/1936, sbr. 101. gr. sömu laga, en stjórnarformað- urinn sótti þing við þingfestingu málsins ...............- 417 Stefnufrestur í héraðsdómsmáli hafði verið ákveðinn ein vika og þingfesting ákveðin fimmtudag 12. júní kl. 10 f. h. Stefn- CKK Efnisskrá. Bls. an var birt fimmtudaginn 5. s. m, kl. 14.30. Hún var því birt á 7 nátta fresti og stefnubirting því lögleg .............. 587 Stjórnarskrá. Samkvæmt 10. gr. laga nr. 113/1952 um lausn ítaka af jörðum skyldi kostnaður af yfirmati því, sem ráð er fyrir gert í lög- unum, greiðast af matsbeiðanda, ef engin breyting hefði orðið við matið honum í vil, en ella skyldi yfirmatskostnað- urinn greiðast að hálfu af hvorum aðilja. Tiltekið ítak var metið af undirmatsmönnum á kr. 4.000.00, en eigandi ítaks- ins (K) vildi ekki una matinu og krafðist því yfirmats. Var ítakið metið að yfirmati á kr. 17.000.00. Kostnaður af yfirmatinu (þóknun til matsmanna og málflutningsmanns K auk dómkvaðningarkostnaðar) nam rúmum 11.000 króna. K krafði bónda þann, O, sem leysti til sín ítakið, um greiðslu alls þessa kostnaðar, en hann neitaði að greiða nema helm- ing þóknunar til yfirmatsmanna og dómkvaðningarkostnað- ar með skírskotun til framangreindra ákvæða laga nr. 113/1952. Talið var, að nefnd ákvæði brytu í bága við 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944, þar sem réttur til bóta fyrir eign, sem tekin er eignarnámi, væri skertur, ef sá, sem eign sinni er sviptur, ætti sjálfur að bera lögmætan kostnað af ákvörðun bótanna. Var O því dæmt að greiða K allan þann kostnað af yfirmatinu, er hann krafðist ...... 609 Starfi undirkjörstjórnarmanns við Alþingiskosningar eigi talinn svo tímafrekur, að krafa til launa fyrir hann sé varin af 67. gr. stjórnarskrárinnar ...................000.00.000.. 737 G og h/f V, sem gert hafði verið að greiða stóreignaskatt sam- kvæmt lögum nr. 44/1957, kröfðust þess aðallega, að nefnd- ur skattur yrði felldur niður, þar sem lögin í frumatriðum og í heild brytu í bága við 67. gr. stjórnarskrárinnar. Sýnt þótti, að ákvæði laganna leiddu til mismununar félagsforma svo og mismununar annars vegar milli skattgjaldenda, sem áttu innstæður í lánsstofnunum eða tiltekin skuldabréf, og hins vegar annarra skattþegna. Skattgjaldið var og allhátt, en þó eigi svo, að lagt yrði á borð við upptöku fjár. Þrátt fyrir þetta og um væri að tefla skattlagningu á eignir, sem framkvæmd var, þótt fá ár væru liðin frá því að hlið. stæður skattur var á lagður, þótti ekki alveg fullnægjandi ástæða til að telja, að skattstefna laga nr. 44/1957 væri andstæð 67. gr. stjórnarskrárinnar. Ákvæði 1. mgr. 4. gr. sömu laga um skattmat á hlutafjáreign þótti hins vegar brjóta í bága við nefnt ákvæði stjórnarskrárinnar, og var því lagt fyrir skattyfirvöld að ákveða skatt G eftir sann- virði hlutabréfanna ..................0...00.. 0000 753 Efnisskrá. CXKI Bls. Stjórnsýsla. Með sérstöku skipunarbréfi var A ráðinn aðstoðarmaður við fjarskiptastöð, sem póst. og símamálastjórnin (S) rak. Var í bréfinu tekið fram, að A væri ráðinn í starfið frá 1. jan- úar 1951 að telja, að hann skyldi njóta launa samkvæmt XII. launaflokki þágildandi launalaga, en jafnframt voru sérákvæði um greiðslur fyrir aukavinnu. Vann A nefnd störf og tók við launum í samræmi við ákvæði ráðningar- bréfsins allt fram á árið 1953, en þá kvaðst hann hafa kom- izt að raun um, að greiðslur þær fyrir aukastörf, sem ákveðin voru Í nefndu ráðningarbréfi, væru lægri en ákveðið var Í gildandi reglum um starfrækslu og starfskjör landsím- ans. Á og aðrir samstarfsmenn hans, sem eins var ástatt um, báru þá fram kvörtun við S af þessu tilefni, og Íór svo að lokum, að ÁA og samstarfsmenn fengu hækkun á greiðsl- um fyrir aukastörf samkvæmt nefndum reglum, en sú hækkun var aðeins látin gilda frá 1. janúar 1954. A vildi ekki una þeim úrslitum og höfðaði því mál gegn S til greiðslu aukaþóknunar samkvæmt greindum starfsmanna- reglum frá 1. janúar 1951 til 31. desember 1953. Talið var, að með hinu upphaflega ráðningarbréfi hefði A verið skip- aður í starf samkvæmt þágildandi launalögum. Þar af leiddi, að hann hefði einnig átt að njóta starfskjara samkvæmt reglum um starfsmenn S og þau starfskjör yrðu ekki skert með sérstökum samningi. A var því talinn eiga rétt til að njóta þeirra kjara um sérstakar greiðslur fyrir aukastörf, sem greind voru í c-lið 19. gr. reglugerðar um þetta efni nr. 136/1945 og voru dómkröfur A því teknar til greina, enda hafði hann ekki með tómlæti firrt sig rétti í þessu efni, þar sem um starfskjör A giltu ákvæði opinbers réttar 165 Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgararéttindi. Sönnun. Sönnunarbyrði. Sjá aðiljaskýrslur, mat og skoðun, vitni. a) Einkamál. Þrír hreppsnefndarmenn, sem höfðu haft milligöngu um gerð kjarasamnings milli félaga sjómanna og útgerðarmanna, báru sem vitni, að þeir hefðu litið svo á, að upphæð verð- lagsuppbótar samkvæmt samningum ætti að takmarkast við framlög úr tilteknum sjóði. Gegn mótmælum forráða- manns sjómannafélagsins, sem af þess hálfu stóð að samn- ingsgerðinni, þóttu ekki leiddar að því sönnur, að hann hefði fallizt á þennan skilning né að þetta atriði hefði yfir- leitt komið til umræðu við samningsgerðina .............. 31 Vinnuveitandi lét undir höfuð leggjast að láta fram fara í tæka tíð rannsókn út af slysi, er verkamaður varð fyrir í þjón- CXXKII Efnisskrá. Bls. ustu hans. Atvik að slysinu lágu því ekki alls kostar ljós fyrir, og var vinnuveitandinn látinn bera hallann af því 118 Eigi var sannað, að tímagreiðsla fyrir múraravinnu hafi í til- teknum kaupstað verið frávik frá algengri reglu um vinnu- kjör og var því miðað við slíkan kaupgreiðsluhátt ........ 130 A taldi sig hafa selt B tiltekið magn af hrognum. B neitaði því, en kvað hafa verið um umsýslusölu að tefla. Var við það miðað, þar sem A tókst ekki að færa sönnur á annað 403 F bað um vörur í verzlun til nota fyrir skipshöfn tiltekins báts. F sannaði ekki, að hann hefði vakið athygli K á því, hver gerði bátinn út, og var F látinn bera halla af þeim sannana- skorti ...........020000.0 0 423 Útgerðarmennirnir A og B sendu sama dag net sín, 50 eða 51 að tölu, til netagerðarinnar H til afvötnunar og þurrkunar. Eftir nokkra mánuði sóttu þeir netin, en brátt taldi A sig verða þess vísari, að hann hefði ekki fengið rétt net, heldur mundi honum vegna mistaka hafa verið afhent net B. B vildi ekki á þetta fallast, og krafðist A þá netanna með innsetningargerð. Dómkvaddir menn skoðuðu net beggja, og þótti af þeirri skoðun ljóst, að miklar líkur voru til, að tals- verður hluti netanna hefði ruglazt, en þó þótti ekki fram færðar nægar sönnur fyrir því, að A ætti öll þau net, sem afhent höfðu verið B, en innsetningargerðinni var beint að þeim öllum. Er málið kom fyrir Hæstarétt, hafði B og verið afhent aftur umdeild net, og var ekki vitað, hvort þau væru lengur sérgreind eða jafnvel, hvort þau væru lengur til. Var því synjað um framkvæmd innsetningargerðarinnar 618 b) Opinber mál. Með játningu A, vætti lögreglumanna og niðurstöðu blóðrann- sóknar var sannað, að hann var svo miður sín vegna und- anfarandi neyzlu áfengis, að akstur hans varðaði við 3. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941 .............00 0000... 2, 240 A, sem var ákærður um ölvun við akstur, neitaði að svara spurningum dómarans um ákæruatriðið. Tvö vitni báru, að A hefði horfið burt úr tilteknu húsi um sama leyti og nefndri bifreið var ekið brott, kveikjulyklar bifreiðarinn- ra, sem Á hafði einn, fundust í bifreiðinni rétt á eftir, eitt vitni sá mann „er líktist ákærða, koma frá bifreiðinni, er henni hafði verið ekið ofan í skurð og loks kom A ryk- aður og skrámaður aftur í fyrrnefnt hús um svipað leyti. Öll þessi atriði þóttu sanna, að A hefði ekið bifreiðinni ölvaður í umrætt skipti .............0..0.0000 0000... 248 Bifreiðarstjórinn A var ákærður fyrir að hafa verið með á- fengisáhrifum við akstur eða miður sín vegna undanfar- andi áfengisneyzlu. Vitni voru ósamhljóða um ástand A, Efnisskrá. CXXITII Bls. sem eigi var tekið. blóð til rannsóknar, og ekkert var fram komið, er benti til, að stjórn A á bifreiðinni hefði verið áfátt. Sönnur þóttu því bresta fyrir sekt A, er var sýknaður 643 Tilraun. A var ákærður fyrir tilraun til hlutdeildar í röngum framburði fyrir dómi. Voru málsatvik þau, að Á var m. a. ákærður fyrir að hafa ekið bifreið sinni gálauslega og með áhrif- um áfengis. A neitaði sakargiftum, en fjórir piltar, sem voru með A Í bifreiðinni, báru hins vegar fyrir dómi, að A hefði verið ölvaður Í umrætt sinn. Nokkru eftir að pilt. arnir höfðu borið þetta, kom A með þá til lögmannsins G, og héldu þeir því fram þar, að þeir hefðu borið rangt um þetta atriði, þ. e. að A hefði ekki ekið bifreiðinni, eftir að hann tók að neyta áfengis. Piltarnir voru nú kvaddir fyrir dóm af nýju og viðurkenndu þeir, að þeir hefðu skýrt frá málsatvikum með framangreindum hætti hjá G, en sögðust hafa gert það eftir beiðni Á, sem hefði lofað þeim afnotum bifreiðar sinnar endurgjaldslaust um tíma, ef þeir breyttu fyrri framburði sínum. Piltarnir staðhæfðu hins vegar enn, að hinn upphaflegi framburður þeirra væri rétt- ur. Sannað þótti, að A hefði lagt að piltunum að hverfa frá fyrri framburði sínum fyrir dómi, enda var litið svo á, að með því að fara með piltana til G, sem til stóð, að yrði verjandi A í málinu, hefði A ætlazt til, að framburður þeirra í hinni nýju mynd yrði notaður í dómsmálinu. Var A með þessu talinn hafa gerzt sekur við 142. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 20. gr. og 1. mgr. 22. gr. sömu laga .......0000000 00 eð rn snert 96 Bifreiðarstjóri reyndi að fá farþega í bifreið sinni til að bera rangt fyrir dómi um tölu farþega í bifreiðinni .......... 461 Tómlæti. Sjómaðurinn A gerði ekki fyrirvara um frekari greiðslu, er hann tók við greiðslu hlutar af þeirri verðlagsuppbót, sem um var að tefla samkvæmt kjarasamningi útgerðarmanna og sjómanna á staðnum. Þegar af þeirri ástæðu, að um var að ræða kröfu samkvæmt slíkum kjarasamningi og '". gr. laga nr. 80/1938 tekur til, þótti A ekki með þessu hafa firrt sig rétti til fullrar greiðslu .........0.0.0.0... 0... 31 Opinber starfsmaður glatar ekki með tómlæti rétti til að krefj- ast launa fyrir starf sitt, þar sem starfskjör hans eru ákveðin með lögum og reglugerðum ......00000000.0.... 165 Kröfum um bætur, sem fyrst voru hafðar uppi í máli á árinu 1954 út af ýmiskonar atvikum í sambúð aðilja frá fyrri árum, talið of seint hreyft ........0000000n eee ee rn nr. 205 CXXIV Efnisskrá. Bls. A taldi S hafa lofað að selja sér bifreið á tilteknum tíma, en bifreiðin kom aldrei. Mörgum mánuðum síðar hófu A ogs sameiginlegan rekstur bifreiðastöðvar og stóðu þau sam- skipti þeirra í 16 mánuði. Ósannað var, að A hefði á þessum tíma krafið S um afhendingu bifreiðarinnar. Með því tóm- læti þótti hann hafa firrt sig rétti til að krefja S um skaða- bætur vegna tjóns þess, er hann taldi sig hafa hlotið vegna þess, að hann fékk eigi bifreiðina. Var S því sýknaður af skaðabótakröfum A ..............0.......0.. 0 407 Umboð. R réð erlenda sjómenn til vinnu á togurum B til júníloka tiltekið ár. B mótmælti því, að R hefði haft heimild til að ráða sjó- mennina til 30. júní eða nokkurs ákveðins dags. Þegar litið var til þess, að framkvæmdarstjóri B hafði viðurkennt heim- ild R til að ráða sjómennina „út vertíðina“, þótti R, eins og veiðunum var háttað, hafa haft umboð til að ráða sjómenn- ina, eins og hann gerði ..................00.000000 22 S hafði ritað samþykki á víxil fyrir hönd s/f V. Finn sameignar- manna, G, sem sóttur var til greiðslu skuldar samkvæmt víxlunum, andmælti því, að S hefði haft heimild til að binda V með þessum hætti. Nægar sönnur voru ekki færðar fyrir slíkri heimild, og var G því sýknaður .............0..0..... 803 Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Umferðarréttur. A fékk á leigu spildu undir sumarbústað í landi jarðarinnar M. Í leigusamningnum var A heimiluð umferð frá þjóðvegi að sumarbústaðnum og næsta ár gerði A veg í þessu skyni. A. setti vandað hlið á veg þennan og fékk ábúandi M, J, lykil að lás hliðsins. Er fram liðu stundir, urðu miklar deilur milli Á og J um margs konar atriði í sambúð þeirra. A höfð- aði m. a. mál gegn J til sviptingar rétti til nefnds lykils svo og til greiðslu 2500 króna skaðabóta fyrir margs háttar tjón, er Á taldi J hafa bakað sér. Talið var, að J hefði með vangæzlu um meðferð lykilsins svipt sig rétti til hans, og voru dómkröfur A að því leyti teknar til greina svo og krafa hans um bætur fyrir glataðan lás og lykil. Aðrar kröfur hans, um bætur fyrir heytjón, brotna hliðgrind, Vvegarafnot, óþægindi af hliði og margs konar miska og minnkandi notagildi eigna, voru hins vegar ekki teknar til greina, enda lítt rökstuddar og þeim auk þess ekki hreyft Í tæka tíð .............0....00000 00. 205 Efnisskrá. CXXKV Bls. Umsýslusala. Á taldi sig hafa selt B tiltekið magn af hrognum. B neitaði því, en kvað hafa verið um umsýslusölu að tefla. Var við það miðað, þar sem A tókst ekki að færa sönnur á annað .... 403 Upptaka eigna. Upptaka dæmd á afla og veiðarfærum fiskiskips, sem verið hafði að ólöglegum veiðum í landhelgi 44, 441, 447, 513, 721, 730 Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti ekki dómþing í Hæstarétti. Útivistardómur 96, 141, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 475, 476, 477, 573, 574, 661, 662, 663, 752, 753, 836, 837 Útlendingar. Sjá erlendir ríkisborgarar. Útsvör. Sjá skatta. Varnarliðsmál. Erlend stúlka, A, kærði bandarískan foringja (B) í varnarlið- inu hér á landi fyrir að hafa þröngvað sér til samfara eða a. m. k. gert tilraun til þess. Gaf A skýrslu um atvik fyrir sakadómi 14. júlí 1957. Sama dag var B færður til rann- sóknar og gaf hann þá fyrstu skýrslu sína fyrir sakadómi. Neitaði hann sakargiptum A með öllu. Var B þá úrskurð- aður í gæzluvarðhald og sat hann í því til 16. s. m. Síðan sætti hann gæzlu á vegum varnarliðsins á Keflavíkurflug- velli. A gaf aftur skýrslu fyrir sakaðómi 15. júlí 1957 og er þá fært til bókar, að hún hafi sérstaklega færzt undan því að þurfa að sjá kærða og verið skelfingu lostin, ef á það var minnzt. Taldi dómarinn af þessum sökum „óhjá- kvæmilegt að láta undan fallast að samprófa vitni þetta og kærða“. Næsta dag fór A af landi burt með leyfi dómar- ans, án þess að samprófun hennar og B væri reynd, og kom A ekki aftur til landsins, meðan rannsókn var enn fram haldið. Ákæruskjal var gefið út á hendur B 27. ágúst 1957 og þingað var í málinu næst 5. september s. á. Krafðist verjandi B þá framhaldsrannsóknar, m. a. samprófunar A og B, en verjandinn hafði þegar 16. júlí mótmælt því fyrir dómi, að A hefði verið leyfð för úr landi. Málið var sent dómsmálaráðuneytinu til umsagnar 19. nóvember 1957, en það tók í svarbréfi sínu 3. desember s. á. eigi undir nefnda kröfu um samprófun. Ítrekaði verjandi B þá kröfu, sem hann hafði áður haft uppi, um frávísun málsins. Héraðs- dómur kvað því næst upp úrskurð, þar sem hann hratt þeirri kröfu. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem CXXVI Efnisskrá. Bls. felldi hann úr gildi. Var talið, að mál þetta hefði réttilega verið upp tekið fyrir íslenzkum dómstólum samkvæmt ákvæðum b-liðs 2. tl. og blliðs 4. tl. 2. gr. samnings um réttarstöðu herliðs Bandaríkja Norður-Ameríku hér á landi, en samningi þessum var gefið lagagildi með lögum nr. 110/1951. Hins vegar var talið, að óhæfilegur dráttur hefði orðið á málinu, rannsókn þess áfátt í ýmsum greinum, en sérstaklega þó sá megingalli á, að samprófun ÁA og B var látin farast fyrir, án þess að gild rök væru að því færð, að slíkt hefði eigi mátt takast. Þótti með þessu svo brotið gegn a- og c-liðum 9. tl. 2. gr. fyrrgreinds samnings, að skil- yrði skorti til þess, að dómur yrði lagður á sakarefni. Var málinu því vísað frá héraðsdómi ...........0.0000200000.. 12 Varnarþing. A sótti B í héraði til greiðslu skaðabóta fyrir rof á samningi um kaup á tiltekinni jörð í S-hreppi, ásamt húsum, mann- virkjum og nokkrum búsmunum. Höfðaði A málið í S- Þinghá, en B var heimilisfastur annars staðar. Gegn and- mælum B varð mál sem þetta eigi sótt á varnarþingi fast- eignar samkvæmt 78. gr. laga nr. 85/1936 og var því þess vegna vísað frá héraðsdómi ..........00.000000.. 00... 679 Varðhald. Sjá refsingar. Vatnsvirkjun. Bóndinn J hugðist á árinu 1953 virkja læk í landi sínu, en lækur þessi rennur úr vatni niður í stórfljót. Lækurinn liggur á kafla um land nágrannabóndans K, sem eins og bóndinn G, átti veiðirétt ásamt J í nefndu vatni. K og G fengu lagt lögbann við virkjunarframkvæmdum J í maí 1953 og höfð- uðu því næst mál til staðfestingar gerðinni. Mál þetta dróst á langinn vegna landamerkjamáls milli aðilja, en í febrúar 1957 veitti ráðherra J leyfi til að virkja nefndan læk til framleiðslu á raforku, og var tekið fram í leyfinu, að það væri veitt samkvæmt V. kafla vatnalaga nr. 15/1923 og vísað til þeirra laga um framkvæmdir og annað, er virkjun varðar. Hins vegar voru ekki greind þau ákvæði V. kafla vatnalaganna, sem leyfið væri reist á, og þess eigi getið, hvaða skilyrðum J ætti að fullnægja um greiðslu eða trygg- ingu fébóta fyrir töku vatnsréttinda og spjöll á landi og veiði, er af virkjuninni kynni að leiða. J gaf og ekki skýr svör um það, hvaða ákvæðum V. kafla vatnalaganna hann beitti fyrir sig, hvorki hafði hann gert ráðstafanir til að metin yrðu vatnsréttindi til orkuvinnslu í læknum fyrir landi K né spjöll á landi og veiði G og K né boðið fram tryggngu Efnisskrá. CKKVIE Bls. fyrir væntanlegum fébótum. Þóttu því eigi efni til að fella lögbannsgerðina úr gildi og var hún staðfest ............ 141 Vátrygging. Eigandi vélbátsins S, SH, hafði vátryggt bátinn hjá vélbáta- ábyrgðarfélaginu G fyrir 431.100.00. Eitt sinn, er S var á siglingu í Faxaflóa, opnaði vélstjórinn vitandi vits botn- ventil í bátnum og stillti hana við dælu þannig, að sjór foss- aði inn í bátinn. Fylltist báturinn smám saman af sjó, en þó tókst að draga hann inn á Kirkjusand við Reykjavík, áður en hann sykki, og slys urðu engin á mönnum. Þegar fjaraði undan bátnum, sem var fullur af sjó, undust viðir hans svo, að hann var talinn óbætandi. SH krafðist þá vá- tryggingarfjárins úr hendi G. G neitaði greiðslu og bar fyrir sig, að vélstjórinn hefði í samráði við eigendur reynt að sökkva S til þess að svíkja út vátryggingarféð, að S hefði verið óforsvaranlega illa mannaður í ferðinni, að skipstjóri og eigandur S hefðu ekkert gert til að firra frekara tjóni, eftir að S hafði verið rennt á land á Kirkjusandi. Ósannað var, að eigendur S hefðu átt nokkurn hlut að tilraun vél- stjórans til að sökkva bátnum. Áhöfn bátsins í nefndri ferð var 5 manns, og höfðu yfirmenn tilskilin réttindi hver til síns starfs. Þótti báturinn því hafa verið nægilega mannað- ur, sbr. VI. kafla laga nr. 66/1946. Forráðamenn G vissu þegar, hvernig ástatt var um bátinn á Kirkjusandi, en ekki voru þó gerðar ráðstafanir til að tæma bátinn fyrr en um hálfum sólarhring eftir að honum var rennt á land. Á hinn bóginn þótti þess naumast að vænta, að forráða- menn G hefðu nægjanlega fljótt tiltæk nauðsynleg tæki til slíks. Var G því dæmt að greiða SH vátryggingarféð, að frádregnum rúmum "TÓ þús. kr. sem SH viðurkenndi að skulda G (vangreidd iðgjöld o. fl) ..............0....... 634 E rekur smurningsstöð í Reykjavík. Verkstjóri stöðvarinnar bað starfsmann þar að aka jeppabifreið, er stóð fyrir utan, inn Í stöðina. Starfsmaðurinn bjóst til að ræsa vélina, tengdi hana frá, en bifreiðin rann þá aftur á bak og rakst á bifreið Á, er stóð nálægt, og olli skemmdum á henni. Jeppa- bifreiðin var skyldutryggð hjá vátryggingarfélaginu S. Eftir að E, er einnig rekur bifreiðaviðgerðastöð, hafði gert við skemmdirnar á bifreið Á, krafði hann S um greiðslu við- gerðarkostnaðarins, en S neitaði. Talið var, að ef S hefði bætt Á með vátryggingafé tjón það, sem varð á bifreiðinni af völdum starfsmanns E á atvinnustöð hans, hefði S átt fram- kröfu á hendur E til greiðslu þess, sbr. 25. gr. laga nr. 20/1954, og hefðu eigi verið efni til að fella þá bótaskyldu CXXVIII Efnisskrá. Bls. E niður. E, sem bætt hafði Á tjón hans, átti því eigi kröfu á hendur S vegna tjónsins ............0..%... 2... sn nn TI2 Vegtir. Krafizt 6% ársvaxta og þeir dæmdir ........................ 22, 31, 49, 70, 130, 148, 160, 182, 202, 205, 214, 220, 230, 244, 279, 324, 350, 381, 403, 407, 493, 552, 609, 625, 635, 664, TIL, TTT, T9L Krafizt 7% ársvaxta, en þeir einungis dæmdir 6% .... 87, 808, 826 Krafizt T%% ársvaxta, en þeir einungis dæmdir 6% ............ 112 Krafizt "% ársvaxta, fjárhæð þeirra ekki andmælt og þeir dæmdir ...........000020 0. 346 T% ársvaxta krafizt í víxilmáli og þeir dæmdir Vextir af skaðabótakröfu vegna slyss dæmdir frá slysdegi .... sr 49, 148, 214, 220, 230, 350, 493, 664, TTT, 808 Vextir dæmdir frá stefnudegi .................. 130, 205, 625, 634 Vextir dæmdir frá sáttakærudegi ........................ 182, 791 A krafði O bóta fyrir of skamman uppsagnarfrest í starfi og var sú krafa Á tekin til greina, þannig að hann fékk 3 mánaða kaup til viðbótar. Leitt var í ljós, að gjalddagi á mánaðar- launum var 15. dagur hvers mánaðar. Á voru því dæmdir vextir af hverri mánaðargreiðslu frá 15. degi hvers hinna tveggja mánaða, sem um var að tefla, og af allri fjárhæð- inni frá 15. degi þriðja mánaðarins ...................... 279 Vinnusamningar. R réði 16 færeyska sjómenn hingað til lands í aprílmánuði 1954 til starfa á togurum útgerðarfélagsins B. Í skeyti til Fær- eyja út af ráðningunni tók R fram, að veiðitíma mundi fyrst ljúka 30. júní. Er Færeyingarnir komu hingað til lands, ætlaði B strax að láta þá fara til vinnu í einum togara sinna, en Íslenzkir sjómenn létu í ljós andúð gegn því, að Færeyingarnir ynnu þau störf. Brottför togarans var því frestað í bili, einn Færeyinganna sneri aftur heim, en 15 biðu átekta. Þann 9. apríl 1954 voru 14 þeirra fluttir um borð í nefndan togara og skráðir hásetar á skipið, sem fór því næst á veiðar. Þegar tveir af öðrum togurum B komu til hafnar næstu daga, sögðu hinir íslenzku háset- ar upp skiprúmssamningi í mótmælaskyni gegn ráðningu Færeyinganna. B kvaddi þá togarann, sem Færeyingarnir voru á, til hafnar, og voru þeir því næst látnir víkja af skipinu. Nefndir Færeyingar kröfðust þá skaðabóta úr hendi B vegna samningsrofa. Í máli eins Færeyingsins, S, gegn B var talið sannað, að R hefði haft heimild B til að ráða Færeyingana á togara B til saltfiskveiða og þar á meðal til júníloka 1954. B var talinn eiga að bera ábyrgð á því, að Færeyingarnir, sem voru fúsir til starfa, nytu hér Efnisskrá. CKKIK Bls. vinnufriðar, og þar sem það tókst eigi, var B dæmt að bæta S tjón hans vegna samningsrofanna, enda var Fær- eyingum talið óskylt að ráða sig á önnur skip hérlendis, eins og þeim stóð til boða, en B vildi ekki ábyrgjast þeim sömu kjör og þeir höfðu verið ráðnir til hjá honum. Bæt- urnar til S voru miðaðar við raunverulegar tekjur háseta á framangreindum togara B ráðningartímann, en að frá- dregnum fjárhæðum vegna þess, er S hafði unnið sér inn annarsstaðar á nefndu tímabili, svo og þess, er áætla mátti, að hann hefði sparað sér í sjófatasliti ............ 22 Hinn 1. febrúar 1951 framlengdu útgerðarmenn og verklýðs- og sjómannafélag í sjávarþorpi einu fyrri kjarasamning sín í milli, þó með nokkrum breytingum. Í viðbótarsamn- ingi þessum var tekið fram, að kauptrygging sjómanna á vetrarvertíð skyldi vera kr. 1500.00 á mánuði án verð- lagsuppbótar, en tæki hlutatryggingasjóður línubáta til starfa og greiðsla fengist úr honum til útgerðarinnar, skyldi greidd full verðlagsuppbót. Sjóður þessi tók til starfa og fór svo, að sjómenn fengu með framlögum úr sjóðnum fulla verðlagsuppbót á kauptryggingu fyrir vetr- arvertíðina 1951. Fyrir milligöngu hreppsnefndarinnar á staðnum framlengdu fyrrgreindir aðiljar enn kjarasamn- inginn 1. janúar 1952, en sett voru svofelld ný ákvæði um kauptryggingu: „Útborgaður hlutur greiðist mánaðarlega í peningum og það, sem til vantar, allt að kr. 1500.00, greiðist aldrei síðar en 10. hvers mánaðar. Mismunur á hlut og tryggingu sé greiddur í peningum, séu þeir fyrir hendi, annars með ávísun á vöruúttekt í verzlunum með ábyrgð hreppsnefndar. Förum ekki fram á, að trygging verði lækkuð, vegna þess að hlutatryggingasjóður mun taka til starfa og greiða eftir sínum reglum. Væntum hins vegar, að sjómenn krefji útgerðina ekki um hærri upphæð mánaðar- lega en kr. 1500.00, þangað til hlutatryggingasjóður greiðir út.“ Útgerðarmaðurinn A var aðili að kjarasamningi þessum og gerði út bát á vetrarvettíð 1952. G var skipverji á bátn- um. Fékk hann greiddar kr. 1500.00 á mánuði svo og til- tölulegan hluta af framlagi því, sem bátnum var úthlutað úr hlutatryggingasjóði fyrir vetrarveríðina 1952. Skorti þá kr. 2546.24 upp á, að full verðlagsuppbót kæmi til við- bótar grunnupphæðinni. Höfðaði G mál gegn A til greiðslu þeirrar fjárhæðar. Þegar til þess var litið, að útgerðar. menn lýstu því í fyrrgreindum viðbótarsamningi frá 1952, að þeir mundu ekki fara fram á, að trygging yrði lækkuð, en væntu þess aðeins, að þeir yrðu ekki krafðir um verð- lagsuppbót, fyrr en þeim hefði borizt framlög úr nefndum sjóði og að þeir höfðu árið 1951 lofað fullri verðlagsupp- CKKK Efnisskrá. Bls. bót, ef þeir fengju framlög úr sjóðnum, þótti bera að leggja þann skilning í nefnd samningsákvæði frá 1952, að sjómenn hefðu aðeins veitt útgerðarmönnum gjaldfrest á þeim uppbótargreiðslum, er fóru fram úr kr. 1500.00, þangað til hlutatryggingasjóður greiddi út eða gengið væri úr skugga um, að frekari greiðslur fengjust ekki úr sjóðn- um. Var G því talinn eiga rétt til fullrar verðlagsupp- bótar úr hendi A .............2.0. 0... ens 31 Múrarameistarinn Í vann að múrhúðun húss fyrir T. I og T gerðu ekki skriflegan samning um starf þetta. Að loknu starfinu, gerðu aðiljar upp viðskipti sín. T hafði þá greitt kr. 17.000.00 fyrir verkið, en samkomulag varð um, að til viðbótar skyldi greiða kr. 9000.00 sem fullnaðargreiðslu og var jafnframt samið um greiðslufrest á þeirri fjárhæð með ákveðnum gjalddögum. T stóð ekki í skilum, og krafði I þá hann miklu hærri fjárhæðar fyrir verkið, miðað við ákvæðisvinnutaxta, en ekki tímakaup, eins og T taldi, að um hefði verið samið. Ekki þótti í ljós leitt, að tíma- greiðsla fyrir múraravinnu hefði verið frávik frá algengri reglu um vinnukjör við múrhúðun á þeim tíma, er skipti aðilja gerðust. Samkvæmt því og þar sem I var talinn bundinn af fyrrnefndu samkomulagi aðilja um fullnaðar- greiðslu, var T aðeins dæmt að greiða honum nefndar eftir- stöðvar, kr. 9000.00 ..........0.....n s.s 130 A var háseti á vélbát B vetrarvertíðirnar 1952 og 1953. Um kjör A skyldi fara eftir kjarasamningi sjómanna og út- vegsmanna á staðnum. Mestur hluti af afla vélbátsins var verkaður af B í eigin söltunarstöð og seldi B svo aflann verkaðan. Lítill hluti aflans var lagður nýr inn í vinnslu- stöð. A fékk hlut sinn greiddan með því verði, sem Lands- samband íslenzkra útgerðarmanna hafði ákveðið, en A fékk einnig hluta af þeim 45% af andvirði gjaldeyrisfríðinda, sem bátaútvegnum voru ætluð á þessum tíma, þó einungis af þeim afla, sem lagður var nýr inn í vinnslustöðina, enda taldi B, að ákvæði í kjarasamningi stéttarfélaganna um aflahlut tæki aðeins til afla, sem seldur væri nýr til Þriðja manns. Nefnt ákvæði var svohljóðandi: „Sé um sölu á nýjum fiski að ræða til ísunar eða frystingar, ber hlutarmanni sama verð og útgerðarmanni fyrir hinn selda fisk, lifur og hrogn. Sama gildir, ef fiskur er seldur til sérverkunar.“ Talið var, að ákvæði þetta tæki einnig til samskipta A og B, enda engin rök fyrir því, að önnur regla ætti að gilda, þótt aflinn væri lagður inn í fiskvinnu- stöð útgerðarmannins. Var B því dæmt að greiða A af öll- um aflahlut hans tilskilinn hluta af andvirði nefndra gjald- eyrisfríðinda, enda var krafa A eigi fyrnd .............. 160 Efnisskrá. CXKKI Bls. Með sérstöku skipunarbréfi var A ráðinn aðstoðarmaður við fjarskiptastöð, sem póst- og símamálastjórnin (S) rak. Var í bréfinu tekið fram, að A væri ráðinn í starfið frá 1. janúar 1951 að telja, að hann skyldi njóta launa sam- kvæmt XII. launaflokki þágildandi launalaga, en jafnframt voru í bréfinu sérákvæði um greiðslur fyrir aukavinnu. Vann A nefnd störf og tók við launum “ samræmi við ákvæði ráðningarbréfsins allt fram á árið 1953, en þá kvaðst hann hafa komizt að raun um, ao greiðslur þær fyrir aukastörf, sem ákveðin voru í bréfinu, væru lægri en ákveðið var í gildandi reglum um starfrækslu og starfs- kjör Landssímans. A bar fram kvörtun af þessu tilefni, og fór svo, að hann fékk hækkun á greiðslum fyrir auka- störf samkvæmt nefndum reglum, en sú hækkun var að- eins látin gilda frá 1. janúar 1954. A höfðaði þá mál gegn S til heimtu slíkrar þóknunar frá 1. janúar 1951. Talið var, að A hefði með hinu uppphaflega ráðningarbréfi ver- ið skipaður í starf samkvæmt þágildandi launalögum, en af því leiddi, að honum hefði borið að njóta sömu starfs- kjara sem starfsmenn S og þau starfskjör urðu ekki skert með sérstökum samningi. Voru dómkröfur A því teknar til greina .........0.......0.0.00 00. 165 A réðist til starfa hjá olíufélaginu O haustið 1953. Starf A var Í megindráttum í því fólgið að annast kaup á varahlutum í bifreiðar O, hafa eftirlit með viðgerðum á þeim svo og með störfum bifreiðastjóranna, sjá um rekstur bifreiða- smurstöðva og viðgerðarstöðvar O, sjá um mannaráðningar þar í samráði við O og aðstoða starfsmenn annars olíufé- lags við útvegun varahluta til bifreiða félagsins svo og um viðgerðir. Ekki var gerður skriflegur ráðningarsamn- ingur, en svo samdist með aðiljum, að A fengi sömu laun og þeir starfsmenn O, sem tóku laun samkvæmt II. launa- flokki Sambands íslenzkra samvinnufélaga (SÍS). Að öðru leyti var ekki rætt um kjör A. O sagði A upp starfi með 3 mánaða fyrirvara og hvarf hann samkvæmt því úr starfi 1. febrúar 1956. A taldi sig eiga rétt til 6 mánaða upp- sagnarfrests og höfðaði því mál gegn QO til heimtu bóta, sem samsvaraði 3 mánaða kaupi til viðbótar. Eðlilegast þótti að skýra hinn munnlega samning aðilja um launa- kjör A samkvæmt II. launaflokki SÍS, þannig, að um önn- ur starfskjör A skyldi einnig fara eftir þeim flokki, en þar var ákveðinn 6 mánaða uppsagnarfrestur. Eins og starfi A var háttað, þótti þessi frestur heldur ekki óeðlilega langur. Og þar sem ekki var sannað, að A hefði unnið sér neitt inn annarsstaðar á nefndu 3 mánaða tímabili, voru dómkröfur hans teknar til greina .................. 279 CKKXII Efnisskrá. Ljósmyndarinn H réðst sem starfsmaður og forstöðumaður ljós- myndastofu T. Umsamið kaup var 2700 krónur á mánuði. Fyrsta árið var áskilinn 1 mánaðar uppsagnarfrestur af hálfu beggja aðilja. Eftir 10 mánaða starf fór H fyrirvara- laust úr starfi hjá T, en bauðst þó til að koma fyrst um sinn daglega til eftirlits á ljósmyndastofunni. Því boði hafn- aði T og höfðaði mál gegn H til heimtu bóta fyrir brott- förina úr starfi. Ósannað var, að T hefði vanefnt svo samn- ing aðiljanna, að það heimilaði H fyrirvaralausa brottför. Og þar sem ljóst þótti, að brottför H hefði valdið T tjóni, voru T dæmdar bætur úr hendi H, og voru þær ákveðnar kr. 1350.00, sbr. 25. gr. laga nr. 22/1928, enda var T talið rétt að hafna áðurgreindu tilboði H um eftirlit með ljósmynda- stofunni .............00.02. 00. se rss Víxilmál. A, sem reisti dómkröfur sínar á hendur B á 74. gr. víxillaga nr. 93/1933, gerði enga grein fyrir viðskiptum þeim, er lágu að baki víxilkröfunni. Málið þótti af þeim sökum svo vanreifað, að því var vísað frá dómi ..........0..0...... A höfðaði mál gegn samþykkjandanum B til heimtu skuldar samkvæmt víxli, sem framseldur hafði verið A eftir af- sögn víxilsins. B krafðist frávísunar málsins, þar sem krafa A væri af þessum sökum eigi víxilkrafa. Frávísunar- kröfunni var hrundið, þar sem talið var, að ákvæði 20. gr. víxillaga nr. 93/1933 girti eigi fyrir, að A gæti rekið nefnt mál á hendur B sem víxilmál, sbr. og 49. gr. sömu laga .. A krafði B um fjárhæð víxils, er hann hafði samþykkt og D gefið út. B mótmælti kröfunni á þeim grundvelli, að A væri ekki eigandi víxilkröfunnar, heldur D, svo og hann hefði ritað samþykki sitt á óútfyllt víxileyðublað og væri ekki rétt fjárhæð á víxli þeim, er stefnt var út af. ÁA hafði formlega löglega heimild að víxlinum og þar sem aðrar mótbárur B voru ósannaðar, var honum dæmt að greiða A víxilfjárhæðina ásamt vöxtum og kostnaði ............ S hafði samþykkt víxil f. h. V s/f, en það félag hafði aldrei verið skráð á firmaskrá. Þar sem víxilfjárhæðin var eigi greidd, höfðaði víxileigandi, O, mál gegn nokkrum mönn- um, er hann taldi sameignarmenn í V, þ. á m. GG, hafði fyrir sakadómi lýst því, að hann hefði verið einn af stofnendum V og lagt fé í fyrirtækið. Hins vegar andmælti hann því, að S hefði haft heimild til að binda V með nefndu víxilsamþykki, og þar sem eigi voru færðar nægar sönn- ur fyrir slíkri heimild, var G sýknaður af kröfum Ó.... 625 19 29 336 803 Efnisskrá. CXXKIII Bls. Vitni. Sbr. sönnun. Unglingar, sem uppvísir höfðu orðið að auðgunarbrotum, báru vitni gegn bifreiðarstjóra, sem ákærður var fyrir brot á bifreiðalögum. Þrátt fyrir þennan ljóð á ráði vitnanna, var samhljóða vitnisburður þeirra í málinu lagðurtilgrundvallar 96 Þrátt fyrir ákvæði laga um þagnarskyldu lækna, var heimilis- lækni aldraðrar konu, S, er gert hafði erfðaskrá, heim- ilað að bera vætti um andlega heilsu S á þeim tíma, er hér skipti máli, enda þótti vitnisburðurinn geta haft þýð- ingu um úrslit máls til véfengingar á erfðaskránni, sbr. 10. gr. laga nr. 47/1932 og sjónarmið 24. gr. og 26. gr. laga nr. 42/1949 .................000 000 359 S krafði H um 10 þúsund krónur í sölulaun vegna sölu á flug- vél. Starfsmaður H, O, sem annaðist viðtöku á afborgun- um kaupverðsins frá umboðsmanni kaupanda, M, bar fyrir dómi, að M hefði fengið fullnaðarkvittun fyrir kaupverð- inu, þótt 10 þúsund krónur skorti á, að það væri að fullu greitt, enda hefði M lofað að greiða S þessar 10 þúsund krónur sem sölulaun. M mótmælti þessu, og var framburði O mótmælt sem röngum og óstaðfestum. O þótti hafa svo mikilla siðferðilegra og fjárhagslegra hagsmuna að gæta í málinu, að varhugavert þótti að láta hann staðfesta fram- burð sinn, sbr. 1. tl. 2. mgr. 127. gr. laga nr. 85/1936 .... 59 Þrjú vitni töldu ákærða A hafa verið með áfengisáhrifum í til- tekið skipti og byggðu á því, að þau hefðu fundið áfengis- lykt af A. Fjórða vitnið taldi A og hafa verið með áfengis- áhrifum, en gat ekki stutt það neinum rökum og hið fimmta kvaðst ekki hafa orðið neins sérstaks var í fari A. Tveir lögreglumenn, er komu á vettvang, og varðstjóri, er hafði mál A til meðferðar rétt á eftir, kváðu sig ekki hafa greint áfengisáhrif á A. Var A sýknaður af ákæru ............ 643 Lo Þegnkvöð. Viðtaka við nefnu til undirkjörstjórnarstarfa hefur um langan aldur verið þegnkvöð. Lög um kosningar til Alþingis á ýms- um tímum hafa almennt kveðið á um greiðslu ýmiss kostn- aðar af kosningunum, en látið ógetið þóknunar fyrir starfa undirkjörstjórnarmanna. Þessi þögn laganna hefur í fram- kvæmd verið skilin þannig, að eigi væri um að tefla lög- varða kröfu til þóknunar fyrir starfann. Með skírskotun til þessarar lögvenju svo og þess, að starfinn gat ekki tal- izt svo tímafrekur, að krafa til launa fyrir hann væri varin af 67. gr. stjórnarskrárinnar, var bæjarsjóður einn, sem krafinn var um slík laun, sýknaður af þeirri kröfu ...... 137 XKKIV Efnisskrá. Þjófnaður. A og B fóru að næturlagi inn í verzlun og stálu þaðan úrum og armböndum. Þeir höfðu skömmu áður hlotið skilorðs- bundna refsidóma fyrir samskonar brot. Var talið, að A og B hefðu rofið skilorð dómanna og var refsing því á- kveðin í einu lagi. Var A dæmd refsing fyrir brot á 244. gr. hegningarlaga, fangelsi 6 mánuði, og B með sama hætti fangelsi í 1 ár. Þeir voru og sviptir réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga ...........00000. 000... Ærumeiðingar. Sjá meiðyrði. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. Örorkubætur dæmdar: Örorkubætur dæmdar ósundurliðaðar ásamt bótum fyrir at- vinnutjón og þjáningar .........2.02000n 0 ner nn 66 ára gamall verkamaður slasaðist á höfði og hlaut af 20% varanlega örorku. Örorkubætur og bætur fyrir atvinnutjón í eitt ár dæmdar samtals kr. 59.000.00 ......0.00000000.000.. 46 ára gamall kennari og bóndi slasaðist á hendi og hlaut af 15% varanlega örorku. Tjón hans vegna örorkunnar var metið á kr. 85.000.00 ...... oe 27 ára gamall skipasmiður slasaðist svo, að hann hlaut af 15% varanlega örorku. Bætur fyrir örorkutjón og röskun á stöðu og högum ákveðnar kr. 100.000.00 .......00.0000..... 54 ára gamall skipasmiður slasaðizt svo, að hann hlaut af 20% varanlega örorku. Bætur fyrir örorkutjón ákveðnar kr. 95.000.00 .......0.00eee ns Örorkutjón fullorðins verkamanns, er hlaut 75% varanlega örorku af slysi, metið kr. 130.000.00 ......00000000.0.0.. 22 ára bifreiðarstjóri slasaðist og hlaut af 8% örorku um 3 ára skeið. Örorkutjón hans metið kr. 12.000.00 .......... 15 ára piltur slasaðist svo, að hann hlaut af 90% varanlega örorku, auk sjúklegra breytinga á skapgerð. Bætur fyrir örorkutjón ákveðnar kr. 400.000.00 ......000000000 00... 56 ára gamall bifreiðarstjóri slasaðist svo, að hann hlaut af 10% varanlega örorku. Örorkutjón hans metið kr. 50.000.00 31 árs gamall lögreglumaður slasaðist svo, að hann hlaut af 18% varanlega örorku. Örorkutjón hans metið kr. 75.000.00 Bls. 49 112 214 220 230 324 350 493 664 0