Il. NAFNASKRÁ. A. Einkamál. Aðalbjörg Ásgeirsdóttir ..................0....0.... Aðalsteinn Guðmundsson ...........00.0000.... 0... Aðalsteinn Jónsson ..........2.00000 0... en Agnar Gústafsson ............20000 0... Angantýr Jónsson ............00.. 0... Anton Erlendsson .........2.02..000. es Arinbjörn Kolbeinsson ............00..000 00... Axel Sigurðsson .............000000 0... Áfengisverzlun ríkisins ..........0.0.000000. 00... Ágúst Bjarnason ..........00000.. 0. Árnason, Pálsson ér Co. h/f ........00000.00 Árni Markússon .........2220000 nes Árni Ólafsson ..........20.0. 00. Árni S. Böðvarsson ........00....0. 0 Árni Sigurjónsson .........00.000... 00 Áslaug Valdimarsdóttir ..........2....00.00.00.... Ástvaldur Pálsson ...........0000..00 0. Baldur Guðmundsson ........22000000..0. nn. Baldvin Jónsson .........2000000000. s.s Baldvin Kristinsson, þrotabú ..................... Berndsen, Sigurður .......0.0.02200 0000... Bernhöft, Gotfred ............2.0000 00... Björgvin Einarsson ...........20..00.0. 0000. Björgvin Finnsson ..........2...0.. 000... Björn Bjarnason ........0.0000..0 nes Björn Björnsson ..........2.00%00. 0. sn Björn Br. Björnsson .......0002000000 0... Björn Sigurðsson .........22000000 0... nn Blöndal, Páll ..........0.2202000 0000. Bogi Finnbogason ........02000002 00... Borgardómarinn í Reykjavík ...........000.0000... Borgarfógetinn í Reykjavík ............00.000.00... Bragi Sigurbergsson .........2000000. 00... Brandur Brynjólfsson ........0200000. 0000... XVI Nafnaskrá. Bls. Breiðuvíkurhreppur .........000000000.0s ss 430 Byggingarfélag verkamanna, Siglufirði ...................... 503 Bæjarsjóður Akranesskaupstaðar ..............0.0..0.0.... 165, 609 Bæjarsjóður Akureyrar .........000.00.esssessss ss 588 Bæjarsjóður Reykjavíkur ........ 210, 366, 505, 571, 655, 657, 755 Bæjarstjórn Reykjavíkur ..........020000000..0 eeen 656 Bæjarútgerð Reykjavíkur ............000200. 0... 0... 450 Böðvar Bjarnason ........2.00000.0.seessrse rn 504 Daði Kristjánsson ..........00200.00eeessns ss 471, 569, 594 Dalmar, Páll S.........22000000.ssvessss 471, 569, 594 Dráttarvélar h/f ...........0002000.0eesnr ser 87 Einar K. Gíslason .........0..0e0eeesesssn ss 164 Einar Pétursson .........2.00e..esseesnsssrsr 345 Einar Sigurðsson ..........000..e.esesssnesr 213 Einar Stefánsson ..........20.0000eeensnsss 26 Elísabet Jónsdóttir .............020000.e0eseeerr 506, 527 Elísabet Sigurðardóttir ..............0.0020000 00. v. sn. 194, 634 Elka G. Aradóttir ..........0220002.00.0.s ens 194 Elli- og hjúkrunarheimilið Grund ............00.00. 0... 0. 00... 775 Finnbogi Guðmundsson ........00020000000 00 sess 4 Finnbogi Kjartansson ...........20000000 0. sens 489 Fiskimjöl og lýsi h/f ............22000.000 0000 473 Flugfélag Íslands h/f ...............00000 0000 senn 588 Framleiðsluráð landbúnaðarins ............202.000. 000... 0... 572 Garðar Jónsson .........020000.0eessðsr 504 Georg Gunnarsson .........0000000ssssrs rr T5l Gerða Bjarnadóttir ...............200.0e.eossssssssn 671 Gísli Þorkelsson .........0.0000000.ssss ess 168 Gotfred Bernhöft á Co. .......0.20.0.eenesssss sr 445 Gróa Jónasdóttir .............20000000 seen ss 194 Grýtubakkahreppur .........0202000.0esessssss rr 219 Guðjónsson, Elsa ............00000ssssssss 168 Guðjón Sæmundsson ..........2000000 ss ss 539, 715 Guðlaug Magnúsdóttir ................2.000.. 0... nn 541, 657 Guðmundur Ásbjörnsson ..........0.000.0 0. se 454 Guðmundur Böðvarsson ..........00000000 s.n TS Guðmundur Guðmundsson ..........2.000. 000. s ns 759 Guðmundur H. Þórðarson ...........20000..enssesssnr 751 Guðmundur P. Kolka, dánarbú .........20.0.00.. e.s. 0... 457 Guðmundur Sveinbjörnsson .........20200000 s.n enn 116 Guðný Aradóttir ..............0..e.eesssss 367 Guðni Jónsson ...........00.000 ss ss 164 Guðrún S. Guðmundsdóttir ............00.0..sse sn ns 73 Gunnar A. Pálsson f. h. Hólmfríðar Löve .................. 8083 Gunnar Björnsson ........000000.0.n ess 168 Nafnaskrá. XVII Bls Gunnar Friðriksson ...............2....00. 168 Gunnar Sigurðsson ............0...0....00.0 0 489 Gunnar Tryggvason .............0.%0. 0200. 738 Gunnlaugur Þórðarson ...........00......0000.0 0 168 Gústaf A. Sveinsson f. h. Hvile Vask Kompagniets Salgskontor v. T. Nielsen og Kaj Mortensen ...........0000.000 00. 168 Hafdal, Gunnar S. ..........000.000000 00. 750 Halldóra Eggertsdóttir ..................0.0..00..00 00. 168 Halldór Indriðason ...................0.0. 000. 227 Hannes Davíðsson ............0....00..00. 00 210 Haraldur Júlíusson ................00....00 00 501 Haraldur Júlíusson f. h. Björns Hauks Baldvinssonar ...... 559 Heildverzlunin Katla h/f .............0.0......00. 0. 272 Helga G. Sveinsdóttir ..................0.0...0... 482, 484 Helgi Benediktsson ................202..200.0 0. 808 Helgi Lárusson ..................0..00...00 0 509 Hilmar Ágústsson ...........0.......00.. 691 Hilmar Ludvígsson .............0..00...0.. 00 394 Hilmar Lúthersson ..............00....00 0. 504 Hótel Skjaldbreið h/f .................0.0... 0. 38 Hrafn Jónsson .................0.. 000 00 507 Hreiðar Jónsson ............0.00000.0 00... 207, 591 Húsatryggingar Reykjavíkur ...............0.0.000..0.... 207, 591 Indriði Indriðason ..................0...020 000 sn 193 Ingibjörg Ingólfsdóttir ...................0.....0.00000.0 504 Ingimar Jónsson ...........2.2.0000000s sr 26 Ingólfsbakarí ..................2.0.00.00 000. 749 Ingólfur Ingólfsson .............0...00.... ss ss Ingólfur Pálmason ..............00. 0000. 00 ss 419 Ingólfur Þorsteinsson f. h. ólögráða sonar síns, Arnar ...... 340 Ingveldur Þorsteinsdóttir .......................00.....00 442 Jens Runólfsson ............0..000%0 0000. nn 502 Jóhann Erlendur Óskarsson ............0..00...0 0. 671 Jóhann Gestsson .............000....... 00 503 Jóhannes Jósefsson ...............000000 0... 366, 598 Jónína Jónsdóttir ......................000 0000. 489 Jón Brandsson, dánarbú ..............0...020 00. 00 712 Jón Einarsson .............20.00...e sens öl" Jón F. Franklínsson .............0.00.. 0... sn 569 Jón Gíslason .............2.2.%00. nes 120 Jón Jóhannesson ...........0200.00.000 nn 502 Jón Jónsson, Skagafirði ........................0.0000 0 135 Jón Jónsson, Öræfum ............0000.00.0 367 Jón Kristjánsson ...............000000 err 486 Jón Sigurjónsson, dánarbú ...........0..00000..0.0.0 00 79 XVIII Nafnaskrá. Bls. Jón Sveinbjörnsson ........2.000000.0 enn 416, 419 Jósefsson, Karólína ..........2.000. 00. sn senn 366, 598 Júlíus Halldórsson .........2.200000000 enn 457 Júníus Ólafsson ............00. 20 v nn 348 Jörgensen, Niels ........0.2000000 00 nn 363 Jörgensen, Óskar ...........00.....sn ner 340 Kalman Sigurðsson ..........0.00000.0 nn 116 Kappel, Gregerz ........20.000 000 363 Karl H. Björnsson ........00..00000 eeen 502 Kaupfélag Reykjavíkur og nágrennis ........020000. 0. 0000... 227 Kaupfélag Suðurnesja .......0..00000. 000 nes 348 Kolbeinn Þorsteinsson ét Co. .....00000000 nn nn 168 Kristján Ásgeirsson ............0..... 0... sn 656 Kristján Bjarnason .........0020000..0 nn öoð1 Kristján Fr. Guðmundsson .........0.0000 000 sen 0 err 227 Krgyer, Ingi .........200020000 nes 320 Kvennaheimilið Hallveigarstaðir .............200000. 00... 541 Kökugerðin h/f .............2.2.0.0 0000 505, 570 Landbúnaðarráðherra f. h. ríkisjarðanna Holts, Fells, Álfta- grófar og Keldudals ..........2020000 000. nn 581 Landssími Íslands .................0 0. .ens senn 752 Lárus Óskarsson ...........0..0... en 445, 780 Líndal, Theódór B. .........000......n senn 657 Lúðvíg Eggertsson ........20.00000 000... 267, 270, 272, 507 M og J,varnaraðiljar máls um ættleiðingu ...........0...0... 49 Magni Guðmundsson ......00.0e0eeeness sn 655 Magnús G. Vilmundarson ......22000000 00 0n 1 Margrét Sveinsdóttir ..........0.0200000 0. en enn 503 Melsted, Gunnlaugur ..........200000. 00. 0n nn 570 Metcalfe, Hamilton, Smith, Beck Companies .........0.....0.. 345 Nefndarhluti neytenda í verðlagsnefnd landbúnaðarafurða .... 572 Nesjahreppur ........20.00000000 ene 681 Neytendasamtökin ..........0000000.00. sense 168 Ólafur Bjarnason ...........0..... ens 509 Ólafur H. Ingimarsson ...........eeeess ess 1 Ólafur Ólafsson ...........eeeeeesesr rss 571 Ólafur Pálsson ...............eese sn 219 Ólafur Þorgrímsson ..........0.0...n ss 641 Olíufélagið Skeljungur h/f .........2..222200000 0000 nn 430 Páll Jóhann Þorleifsson ...........0.0eeeeessvenn 569 Páll Magnússon ........2020000.eeeeessnn 320 Petersen, Ingolf 267, 270, 272, 273, 507, 508, 526, 527, 529, 570, 749, 750 Pétur Pétursson .........0.2.0.e ee eee 168 Pétur Sveinsson .........00.00..0s. ses 105 Rafvirkjadeild sameinaðra verktaka .........0.0000 0000... 164 Nafnaskrá. XIX Bls. Ragnar Bjarnason .........000.02.00.0 ner 570 Ragnar Jónsson .......20000000 eens 149, 50 Ríkissjóður 65, 79, 87, 122, 135, 273, 423, 454, 486, 502, 509, 530, 532, 534, 537, 539, 656, 662, 684, 691, 700, 703, TOT, TIl, 715, 719, 759 Samvinnufélagið Björg .........20.000000 0000 nn 230 Sementsverksmiðja ríkisins ..........000000..0.0... 165, 498, 609 Sigurbjörg Sigurðardóttir .............2000000. 0000... T(5 Sigurborg Þórarinsdóttir .............000.000 sen e nn 6ðl Sigurður Gíslason ........2.00000000n.0ne 435 Sigurður Ísaksson f. h. ólögráða sonar síns, Jóns .............. t19 Sigurður Jón Guðmundsson .........020.0. 0... enn 164 Sigurður Jónsson ...........0....ene ner 105 Sigurður Kristjánsson ...........00000. s.n. nr 340 Sigurður Pétursson .........020.00..00ðn rs 450 Skeggi h/f ..............0.0. 0. 230 Skipaútgerð ríkisins ............00000.. 00 s.s 641 Skiptaráðandinn í Skaftafellssýslu .........02.00000 0000... 681 Snorri P. Snorrason .........20.00.....n nn 168 Stephensen, Gunnlaugur ......000000000 ns sen 122 Sveinn Ásgeirsson ...........0..0 ss 168 Sveinn Egilsson h/f ..........0.002..0ennene 160 Sveinn Jónsson .......00..0ee0 seen 320 Sveinn Ólafsson ............nssss ss 168 Sverrir Jónsson ..........0eenneeen ss 780 Sýslusjóður Austur-Húnavatnssýslu .......0202000000 000... 92 Sælgætisgerðin Fríða ..............0.... 267, 270, 272, 505, 506, 507 Thorarensen, Stefán ...........0.00.00.0s enn 217 Thorlacius, Haraldur ...........200000.00 unns 571 Tollstjórinn í Reykjavík ........2220200 0000 508 Trésmiðjan Víðir h/f ...........2.2000 000 159 Úlfar Þórðarson ..........0.....n sn ss 780 Unnur A. Jónsdóttir .............oceeeeen nr 489 Unnur Aldís Svavarsdóttir ........202.20000 000 662 V. Árnason £ Co h/f ........0000. 0. 445 Vagn Jónsson .......2.2020 000 n nn 501, 559 Valdimar Jónsson ..........2.0.. sen 168 Vegamálastjóri ........2.0..0..0.0.n ens 217 Vesturhús h/f ..........00....ee ens 508 Waage, Jóhanna ..........2000000snen nr 423 Walsh, Robert P. ........22.0000.en enn 65 Welding, Hilmar .........0.0200..nnn nn 450 Wigð, Sigrið D. ..........2.000. 00 senn 656 Þ, sóknaraðili máls um ættleiðingu .........00.0 0... nn... 49 Þór Jóhannsson .....2.0.0000.ssr sr 105 Þorbjörg Einarsdóttir .........2.00.000 000. nn 498 XK Nafnaskrá. Bls Þorbjörn Jónsson ..............0%%00...nn 537, TIL Þórdís Halldórsdóttir ................0..0...0..000. 0... 435 Þórður Þórðarson ...............0000000 00 808 Þorgeir Magnússon ................00.0000r ss 92 Þórhallur Halldórsson ............2000.200000 rss 168 Þórir Jónsson ................000000000veur sr 571 Þorlákur Arnórsson ..........0002.00000 err 534, 700 Þorlákur Þórðarson ..........2.0.000.000 00 138 Þorsteinn Ásgeirsson ............0...20000 0... nr 684 Þorsteinn Jónsson ...............02.000 00 sn nv 120 Þorsteinn Steinason ................2.00000 00 nr ss 4 Þorsteinn Sæmundsson ..........0.0000.00 00 ss 712 Þorvaldur Jónasson ...........0.0000000e ens 194, 634 Þorvarður Jónsson ............0000. 000... 442 Þuríður Guðmundsdóttir ...........0..0..0000000 000. 506, 529 B. Opinber mál Aldís Bjarnadóttir ...............00000...000nn 330 Alída Olsen Jónsdóttir ..................eeeseer rr 20 Angantýr Agnar Áskelsson .........00.0000000 00. 238 Arnþór Einarsson ............00.200000ns eeen 14 Ásbjörn Ólafsson ..........2.00..000000 0. 625 Ásta Pétursdóttir ...............0..000000. nr 618 Björn Ólafsson ..........0.000.00000n er 618 Boðen, Wallace ...........00...0000 0000 en sn 464 Brandur Brynjólfsson ..............0000000 eee ser 274 Daníel Jón Kjartansson ..........0..0000000000 er 333 Daníel Þór Emilsson .............000.....0000.n sn 238 Edvarð Helgason Vilmundarson .............000000.000 0. 238 Eiður Valdimarsson ................00000 0000 213 Eiríkur Kristjánsson .....................00000 000. 401 Emmons, John Oliver .............20000 00. se 584 Friðrik Lunddal Baldvinsson .............0.0....0000 00 145 Garðar Jónsson ............000000000 eee 143 Guðjón Magnús Guðlaugsson ..............0000.0... 29 Guðmundur Konráð Elísson ...............0..000.0 0. 618 Guðni Sigurður Einarsson ................0.0000 000... 145 Guðvarður Skagfjörð Sigurðsson ...........0..000.0000.000.. 623 Heiðmundur Ottósson ................00.0..v.s se 323 Hogarth, John Henry ............0000.00ves ss 493 Hvannberg, Haukur .............000000..0 000. 731 Hörður Ólafsson ..............200000.. 0. nr 313 Jóhanna Gunnarsdóttir ...............0.00.02.00. 0... 625 Nafnaskrá. XXI Bls. Jónas Guðmundsson .........000000. 000 sn sr 7, 12 Klemenz Þorleifsson ........000.000..n sver 145 Kristján Högnason .........000000.0n0 sn 385 Norðfjörð, Jón Hilmar ........0.200000e00 enn 145 Ólafía Margrét Bjarnadóttir ..............20..... 0. nn... 564 Ólafur B. Stefánsson ..............e0s sess 163 Páll Guðjónsson ...........0000000ssss ss 613 Pétur Þórarinsson ........2.0.00000eeeesesss ss 238 Pretious, Roland .............eesesessssss ss 604 Ragnar Jónsson .........00000.0eenens ss 201 Salter, Arthur ...........2.00.0.ss sess 376 Sigurbergur Sverrisson ........0.00000 neee 238 Sigurvin Sveinsson ..........0......esssnsrrs 238 Skaftfells, Marteinn Jón Magnússon ......0.000000... 0000... 145 Steindór Björnsson ..........0.0..0.0.0nnessn 145 Trygging h/f ............2.0000 00 nes 633 Unnur Brynjólfsdóttir ...........02.2002 000. 0n ens 743 Vilhelm Sigmarsson .......20.000eeesne ns 238 HI. SKRÁ um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem til er vitnað 1678, 1687, 1797, 1839, 1878, 1885, 1887, 1894, 1900, 1901, í XXX. bindi hæstaréttardóma. 4. desember. Tilskipun um lækna og lyfsala. — 148. 29. gr. — 159. 30. gr.— 159. 15. apríl. Norsku lög Kristjáns 5. VI. bók 14. kap. — 227, 230. 16. september. Kansellíbréf um lyfjasölu. — 159. 30. gr. — 148. 29. maí. Opið bréf um stofnun byggingarnefndar í Reykjavík. — 545. 12. apríl, nr. 3. Lög um skipti á dánarbúum og félagsbúum o. fl. 6. kafli — 490. 35. gr. — 484,486. 38. gr. — 484, 486. 16. desember, nr. 29. Lög um lögtak og fjárnám án undan- farins dóms eða sáttar. T. gr. — 432. 9. gr. — 432. 4. nóvember, nr. 19. Lög um aðför. 1. gr. — 227. 9. gr. — 75. 12. gr. — 227. 14. gr. — 227. 33. gr. — 432, 433. nr. 4, 2. febrúar. Lög um breyting á opnu bréfi 29. maí 1839 um byggingarnefnd í Reykjavík. — 545. nr. 8, 12. janúar. Lög um fjármál hjóna. — 601, 602. 11. gr. — 599, 601, 602, 603. nr. 17, 18. september. Lög um breyting á tilskipun 20. apríl 1872 um bæjarstjórn í Reykjavík. 1908, 1903, 1903, 1905, 1905, 1914, 1917, 1919, 1920, 1921, 1923, 1923, 1924, 1924, 1928, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXIII 5. gr. — 546. nr. 22, 15. ágúst. Lög um breyting á 1. gr. í lögum 2. febrú- ar 1894 um breyting á opnu bréfi 29. maí 1839 um byggingar nefnd í Reykjavík. — 546. nr. 42, 13. nóvember. Lög um verelanaskrár, firmu og prókúru- umboð. 25. gr. — 236. nr. 68, 7. september. Byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík. — 546. 5. gr. — 107. nr. 14, 20. október. Lög um fyrning skulda og annarra kröfu- réttinda. 3. gr. — 692. nr. 19, 20. október. Lög um byggingarsamþykktir. — 167. nr. 56, 80. nóvember. Siglingalög. 251. gr. — 655. nr. 61, Í4. nóvember. Lög um framkvæmd eignarnáms. — 218. nr. 41, 28. nóvember. Lög um landamerki o. fl. — 513. III. kafli — 116. nr. 5, 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. 1. gr. — 377, 378, 384, 465, 493, 494, 585, 587, 606, 608. 2. gr— 378. 3. gr. — 377, 378, 465, 493, 494, 585, 587, 606, 608. nr. 55, 27. júní. Lög um skipulag kauptúna og sjávarþorpa. 24. gr. — 544, 545. nr. 15, 20. júní, Vatnalög. 3. gr. — 439. nr. 20, 20. júní. Lög um skyldur og réttindi hjóna. — 601. VII. kafli — 490. 20. gr. — 601. 57. gr. — 635. 90. gr. — 601. nr. 4, 11. apríl. Lög um að miða við gullkrónur sektir fyrir landhelgisbrot. — 584, 605. 1. gr. — 377, 493. nr. 48, 27. júní. Samþykkt um breytingu á byggingarsam- Þykkt fyrir Reykjavík ". sept. 1908. — 107. nr. 41, 81. mara. Lögreglusamþykkt fyrir Vestmannaeyjar. KKIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 49. gr. — 22, 25. 84. gr. — 22, 25. 1929, nr. 25, 14. júní. Lög um gjaldþrotaskipti. 21. gr. — 559. 30. gr. — 559, 563. 1930, nr. 2, ?. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. 28. gr. — 372. 46. gr. — 372, 387, 393. 96. gr. — 214, 372, 387, 393. 1932, nr. 4, 23. júní. Lög um lækningaleyfi, réttindi og skyldur lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um skottulækn- ingar. 17. gr. — 148, 157. 18. gr. — 148, 159. 1933, nr. 73, 19. júní. Lög um bann við okri, dráttarvegti o. fl. — 284, 288, 292, 297, 298, 302, 318, 319, 407. 2. gr. — 277, 287, 292, 305. 3. gr. — 277, 279, 280, 281, 307, 308, 309, 312, 313, 316, 318, 319, 403, 404, 407. 4. gr. — 277. 6. gr. — 277, 279, 280, 281, 287, 292, 305, 307, 308, 309, 312, 313, 316, 318, 319, 397, 400, 403, 404, 407. 1933, nr. 84, 19. júní. Lög um varnir gegn óréttmætum veralunar- háttum. 11. gr. — 183, 189. 16. gr. — 189. 1935, nr. 33, 9. janúar. Áfengislög. 19. gr. — 123. 1935, nr. 62, 28. janúar. Lög um skipulag á fólksflutningum með bifreiðum. — 206. 1935, nr. 112, 18. maí. Lög um Hæstarétt. 38. gr. — 268, 270, 523, 526, 527, 529, 594. 47. gr. — 567. 1936, nr. 85, 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. — 456, 644, 776. 36. gr. — 531, 534, 536, 538, 540. 46. gr. — 583. 68. gr. — 484, 486. Tl. gr. — 341, 610, 763. 88. gr. — 165, 208, 340. 104. gr. — 484, 486. 105. gr. — "706, 710, 713, 717. 108. gr. — 121. 110. gr. — 525, 604. 1937, 1987, 1987, 1940, 1941, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKV 114. gr. — 26. 116. gr. — 200, 706, 710, 713, 717, 117. gr. — 194, 571. 118. gr. — 2. 120. gr. — 28. 180. gr. — 4, 6. 188. gr. — 636. 190. gr. — 365. 190.—193. gr. — 121, 196. gr. — 705, 708, 709, 712, 713, 716, 717. 198. gr. — 365. 199. gr. — 454. 214. gr. — 53. nr. 45, 13. júní. Lög um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. 3. gr. — 614, 615, 616, 617. 4. gr. — 614. nr. 46, 13. júní. Lög um samvinnufélög. 9. gr. — 522. nr. 72, 24. júní, Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. 8. gr. — 673, 672. nr. 19, 12. febrúar. Almenn hegningarlög. 2. gr. — 16, 323, 385, 386. 20. gr. — 256, 259. 68. gr. — 8, 11, 14, 30, 39, 214, 216, 387, 409. 69. gr. — 42, 48, 241, 266, 620, 622. 12. gr. — 216. TA. gr. — 622. 76. gr. — 39. TT. gr. — 11, 147, 159, 216. 132. gr. — "70. 211. gr. — 30, 39. 215. gr. — 334, 339, 372, 387, 393, 409, 415. 229. gr. — 183, 189. 231. gr. — "70. 232. gr. — 183, 189. 242. gr. — 189, 256, 259. 244. gr. — 8, 10, 12, 14, 214, 255. gr. — 7, 12. 264. gr. — 70, 670. nr. 23, 16. júní. Bifreiðalög. — 323 14. gr. — 40, 45. 20. gr. — "745. 23. gr. — 14, 15, 17, 19, 20, 42, 45, 324, 329, 744, 748. 26. gr. — 344, 372, 387, 393, 409. XXVI Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 27. gr. — 22, 25, 334, 338, 372, 387, 393, 415, 743. 28. gr. — 344. 34. gr. — 679, "742. 35. gr. — 344, 373. 38. gr. — 15, 17, 19, 20, 22, 25, 40, 41, 42, 324, 329, 335, 339, 387, 393, 409, 415, 744, 748. 39. gr. — 15, 17, 41, 42, 330, 335, 387, 393, 409. 1941, nr. 24, 16. júní. Umferðarlög. — 323. 2. gr. — 22, 25, 372, 387, 393. 4. gr. — 15, 17, 19, 22, 25, 42, 45, 324, 329, 372, 387, 393, 745. T. gr. — 22, 25. 14. gr. — 15, 17, 19, 22, 25, 42, 324, 329, 372, 387, 393, 745. 1942, nr. 61, 4. júlí, Lög um málflytjendur. 8. gr. — 645, 647. 1943, nr. 16, 26. febrúar. Lög um orlof. 9. gr. — 499. 10. gr. — 499. 12. gr. — 499. 13. gr. — 499. 16. gr. — 499. 1943, nr. 65, 16. desember. Lög um dómsmálastörf, lögreglustjórn, gjaldheimtu o. fl. í Reykjavík. 2. gr. — 567. 4. gr. — 567. 1944, nr. 33, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. — 770. 6. gr. — 61. 41. gr. — 531, 533, 535, 538, 540, 701, 704, 708, 712, 16. 42. gr. — 531, 533, 535, 538, 540, 701, 704, 708, 712, 716. 49. gr. — 618. 67. gr. — 218, 531, 533, 535, 538, 540, TO, 704, 708, 712, 716, 162. 69. gr. — 455, 531, 533, 535, 538, 540, 701, 704, 708, 712, 716. "1. gr. — 579. 1945, nr. 66, 182. apríl. Lög wm útsvör. 5. gr. — "Tó. 8. gr. — 210, 211, 212, 431, 432, 433, 589. 9. gr. — 211, 212. 18. gr. — "755. 24. gr. — 590. 31. gr. — 635. 1945, nr. 70, 12. apríl. Lög wm fasteignamal. 2. gr. — 65, 766. 1945, nr. 83, 12. apríl. Lög um viðauka við lög mr. 45/1937. 1946, 1946, 194, 1947, 194, 194, 194, 194, 1947, 1948, 1948, 1948, 1949, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXKVITI — 614. nr. 84, 29. apríl. Lög um fræðslu barna. 19. gr. — 220, 224, 225. 20. gr. — 226. 51. gr. — 220. nr. 59, 7. maí. Lög um sérstakar fyrningarafskriftir. — "6. nr. 29, 9. apríl. Lög um vernd barna og ungmenna. 32. gr. — 53, 60. nr. 34, 22. apríl. Vegalög. 24. gr. — 218, 219. nr. 59, 24. maí. Lög um breyting á lögum nr. 66/1945 um útsvör. — 432. nr. 80, 5. júní. Framfærslulög. 6. gr. — TTT, "78. nr. 87, 5. júní. Lög um afstöðu foreldra til óskilgetinna barna. 16. gr. — 56. nr. 94, 5. júní. Lög um framleiðsluráð landbúnaðarins, verð- skráningu, verðmiðlun og sölu á landbúnaðarafurðum o. fl. — 579, 581. II. kafli — 579. 1. gr. — 572. 2. gr. — 572, 578, 579. 4. gr. — 572, 573, 574, 578, 579, 580. 5. gr. — 572, 577, 579, 580. 6. gr. — 572. T. gr. — 572. 29. gr. — 577, 579. nr. 95, 5. júní. Lög um lögræði. 5. gr. — 568. 8. gr. — 567. 22. gr. — 60. 23. gr. — 55. 31. gr. — 70. nr. 14, 8. marg. Lög um ákvörðun fésekta. 1. gr. — 147. nr. 85, 1. apríl. Lög um Sementsverksmiðju ríkisins. — 610, 611. 3. gr. — 487. 7. gr. — 166, 167, 609, 610, 6ll. nr. 44, 5. apríl. Lög um vísindalega verndun fiskimiða land. grunnsins. — 378, 465, 494, 497, 585, 605, 614, 615, 616. nr. 18, 22. marz. Lög um kyrrsetningu og lögbann. 23. gr. — 542. XXKVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1949, 1949, 1950, 1950, 1950, 1951, 1951, 1951, 1951, 1951, 27. gr. — 542. nr. 42, 88. mdí. Erfðalög. 13. gr. — 770. 24. gr. — 681, 683. 25. gr. — 681, 683. 26. gr. — 681, 683. nr. 40, 23. maí. Lög um Áburðarverksmiðju ríkisins. 9. gr. — 167, 612. nr. 35, 27. apríl. Lög um verðlag, verðlagseftirlit og verðlags- dóm. 3. gr. — 627, 631. 4. gr. — 625, 626, 631. 19. gr. — 620, 626, 627. nr. 72, 14. júlí, Auglýsing um löggildingu nýrrar lyfjaskrár. — 148. nr. 273, 30. desember. Reglugerð varðandi gerð lyfseðla og afgreiðslu lyfja. 36. gr. — 148, 159. 40. gr. — 158. nr. 5, 29. janúar. Lög um breyting á lögum mr. 5/1980. — 378. 1. gr. — 377, 465, 493, 494, 585, 587, 606, 608. nr. 6, 29. janúar. Lög um breyting á bifreiðalögum mr. 23/ 1941. 2. gr. — 15, 17, 19, 42, 323, 324, 329, 744, 748. nr. 6, 29. janúar. Lög um breyting á bifreiðalögum nr. 23/1941. 2. gr. — 15, 17, 19, 42, 323, 324, 329, 744, "748. nr. 87, 5. mara. Lög um meðferð opinberra mála. XKI. kafli — 163. 2. gr. — 567, 633. 4. gr. — 567. 20. gr. — 564, 633. 42. gr. — 633. 12. gr. — 133. TA. gr. — 633. 85. gr. — 624. 102. gr. — 614. 114. gr. — 564. 115. gr. — 633. 118. gr. — 25, 292. 141. gr. — 147, 207, 632. 151. gr. — 70, 72. 164. gr. — 163. 172. gr. — 623, 731. nr. 81, 7. mara. Lög um breyting á lögum mr. 45/1937. — 614, 615, 616. 1951, 1958, 1958, 1952, 1958, 1952, 1953, 1954, 1954, 1954, 1954, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKIX nr. 110, 19. desember. Lög um lagagildi varnarsamningsins milli Íslands og Bandaríkjanna og um réttarstöðu liðs Banda- ríkjanna og eignir þess. — 425. 6. gr. — 347. 8. gr. — 732. 12. gr. — 669. nr. 21, 19. mara. Reglugerð um verndun fiskimiða umhverfis Ísland. 1. gr. — 378, 465, 494, 497, 585, 614, 615, 616. 5. gr. — 614, 615, 616. nr. 23, 1. febrúar. Lög um öryggisráðstafanir á vinnustöðum. 16. gr. — 93. 18. gr. — 92. 26. gr. — 349, 688. nr. 75, 25. nóvember. Lög um breyting á lögum nr. 73/1933. — 305. 1. gr. — 287, 292. nr. 81, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 44/1948. — 378, 465, 585, 614, 616. 1. gr. — 465, 494, 585, 587, 606, 608. nr. 82, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 5/1980. — 494, 497. 1. gr. — 377, 465, 493, 494, 585, 587. nr. 19, 11. febrúar. Lög um ættleiðingu. — 61, 63. 6. gr. — 53, 56, 60, 61, 62. 8. gr. — 52, 60. 15. gr. — 62. 16. gr. — 62. nr. 20, 8. mara. Lög um vátryggingarsamninga. — 209, 592. 45. gr. — 592. nr. 88, 14. apríl. Lög wm réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. — 133. 17. gr. — 224. nr. 46, 14. apríl. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 488, 767, 768. T. gr. — 488. 9. gr. — 488. 11. gr. — 635. 35. gr. — 757. 42. gr. — 590. nr. 58, 24. apríl. Áfengislög. KKK 1954, 195, 1955, 1955, 1956, 1956, 1956, 1956, 1956, 1956, 1957, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 18. gr. — 42, 47, 241, 253, 259, 261. 19. gr. — 241, 253, 255, 259, 261, 262, 264, 265. 21. gr. — 214. 24. gr. — 16, 17, 19, 42, 45, 324, 329, 330, 743, 744, 745, 748. 39. gr. — 41, 42, 47, 241, 253, 265. 41. gr. — 241, 266. 42. gr. — 241, 265, 266. 44. gr. — — 214. 45. gr. — 16, 17, 19, 42, 324, 329, 744, 748. nr. 69, 24. apríl. Lög um breyting á lögum mr. 41/1919. 2. gr. — 509. nr. 87, 15. júní. Reglugerð um orlof og veikindaforföll starfs. manna ríkisins. — 224. nr. 33, 14. maí. Lög wm samræmingu á mati fasteigna. — 765, T66. mr. 17, 30. desember. Reglugerð um tekjuskatt og eignarskatt. — 488, TOT. 15. gr. — 488. 19. gr. — 488. nr. 4, 31. janúar. Lög um framleiðslusjóð. — 579. nr. 42, 4. apríl. Lög um skipulag á fólksflutningum með bif- reiðum. 1. gr. — 202, 206. 6. gr. — 206. 9. gr. — 202, 206. mr. 63, 21. ágúst. Bráðabirgðalög um afnot íbúðarhúsa í kaup- stöðum. — 331. mr. 82, 21. júní. Reglugerð um skipulagningu fólksflutninga með bifreiðum. 1. gr. — 202, 206. 4. gr. — 206. 8. gr. — 202, 206. 12. gr. — 206. 22. gr. — 202, 206. nr. 86, 22. desember. Lög um útflutningssjóð o. fl. — 579. 35. gr. — 620, 622, 625. 39. gr. — 620, 622. 22. desember. Tilkynning Innflutningsskrifstofunnar. — 620, 622. nr. 8, 14. febrúar. Tilkynning verðlagsstjóra. — 620, 622, 625, 627, 631. 1957, 1957, 1958, 1958, 1958, 1958, 1959, 1959, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKXI nr.8, 16. febrúar. Lög um breyting á lögum nr. 16/1948. — 499. nr.10, 18. febrúar. Lög um afnot íbúðarhúsa í kaupstöðum. 1. gr. — 332. 2. gr. — 331, 332. 4. gr. — 331. nt.10, 1. apríl. Tilkynning verðlagsstjóra. — 627, 631. nr. 42, Í. júní. Lög um húsnæðismálastofnun, byggingarsjóð ríkisins, sparnað til íbúðarbygginga, breyting á I. kafla laga nr. 36/1958 o. fl. — 332. nr. 44, 3. júní. Lög um skatt á stóreignir. — "01, 705, 706, 709, 710, 712, 713, 716, Tit, 759, 760, 765, TC, 768, TTL. 2. gr. — 764, 765, 766, 769, TO. 10. gr. — "700, 702, 704, 709, 713, TIT. nr. 95, 25. júní. Reglugerð um skipulag flugmála á Keflavíkur. flugvelli. 23. gr. — "700. 24. gr. — 702. nr. 26, 2. maí. Umferðarlög. 11. gr. — 40. 25. gr. — 16, 323, 745. 26. gr. — 409, 415. 37. gr. — 339, 393. 48. gr. — 21. 49. gr. — 21, 393. 80. gr. — 16, 40, 41, 163, 164, 339, 393, 409, 415, 745. 81. gr. — 16, 41, 339, 385, 386, 409, 743, 745, nr. 38, 29. maí. Lög um útflutningssjóð o. fl. — 579. VIII. kafli — 631. 58. gr. — 622. 61. gr. — 622. nr. 54, 29. ágúst. Bráðabirgðalög um breyting á lögum nr. 5/1920. — 607. 1. gr. — 606, 608. nr. 70, 30. júní. Reglugerð um fiskveiðilandhelgi Íslands. — 605, 606, 607, 614. nr. 1, 30. janúar. Lög um niðurfærslu verðlags og launa o. fl. — 92. nr, 6, 17. febrúar. Lög um breyting á lögum nr. 5/1980. — 605. IV. EFNISSKRA. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábyrgð á athöfnum annarra. Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Sjá og samaðild. Aðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. Áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. kvæði. Ákæra. Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Alþingi. Alþingismenn. Analogia. Sjá lög, lögskýring. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. Auglýsingar. Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Sjá sérat- Barnakennarar. Barnaverndarnefnd. Barnavernd- arráð. Beinar fógetagerðir. Bifreiðar. Bifreiðalög. Blóðrannsókn. Borgararéttindi. Botnvörpuveiðabrot. veiðabrot. Brottflutningur húss. Byggingarsam þykkt. Sjá fisk. Dánarbætur. Sjá og skaðabætur. Dómarar. Dómar og úrskurðir. Dómhæfi. Dómkvaðning matsmanna. Dómstólar. Eignarnám. Endurgreiðsla. Erfðamál. Erfðaskrá. Fangelsi. Sjá refsingar. Fasteignir. Herðabann. Fiskveiðabrot. Fjármál hjóna. Fjárnám. Fjársvik. Flugvélar. Foreldravald. Framfærsla. Framsal. Frávísun. Frestir. Friðhelgi einkalífs. Fyrning kröfuréttinda. Fyrning refsingar. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjald þrotaskipti. Gæeluvarðhald. Hafning máls. Handtaka. Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón. Hjúskapur. Húsaleiga. Innheimtulaun. Ítrekun. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Efnisskrá. Kaup og sala. Kvaðir. Kærumál. Kyrrsetning. Sjá og löghald. Landamerkjamál. Landbúnaðarmál. Landhelgisbrot. Sjá fiskveiðabrot Leiðbeiningarskylda dómara. Leigusamningar. Sjá og húsa- leigu. Lyfsala. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Lögbann. Löghald. Sjá og kyrrsetningu. Lögreglusamþykkt. Lögræði. Sjá sjálfræði. Lögtak. Lögveð. Manndráp. Mannorð. Mat og skoðun. Málasamlag. Málflutningsmenn. Málflutningur. Málshöfðun. Málskostnaður, sjá ómaksbætur. Málsmeðferð. Okur. Ómaksbætur. Ómerking. Ómerking ummæla. Opinber mál. Opinberir starfsmenn. Óréttmætir verglunarhættir, Orlof. Óskilgetin börn. Prókúruumboð. KKXIII Pöntun. Sjá kaup og sala. Refsingar. Réttargæagla. Réttarfarssektir og vítur. Sakhæfi. Saknæmi. Sératkvæði. Sérleyfi til fólksflutninga. Sjálfræði. Sjó- og veralunardómur. Skaðabætur. Skattar og gjöld. Skiptamál. Skuldajöfnuður. Skuldamál. Stjórnarskrá. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, borgararéttindi. Sönnun. Tilraun. Tómlæti. Varnarliðsmál. Varðhald. Sjá refsingu. Vátrygging. Verðlagsmál. Vextir. Vettvangsmál. Vinnusamningar. Víxlar. Víxilmál. Vitni. Sbr. sönnun. Þjófnaður. Ættleiðing. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. KKKIV Efnisskrá. B. Efnisskrá. Ábyrgð á athöfnum annarra. Ríkissjóður dæmdur til greiðslu bóta til erlends ríkisborgara vegna ólögmætrar handtöku hans og dvalar í geðsjúkrahúsi Ríkissjóður dæmdur til greiðslu bóta fyrir spjöll á bifreið, er að nokkru áttu rót sína að rekja til vangæzlu af hálfu vega- gerðarmanna ríkisins ............002.00000 000. Sýslusjóður dæmdur til greiðslu bóta vegna slyss, er varð við byggingu sjúkrahúss, er sýslan reisti og að nokkru varð rakið til vangæzlu verkstjórnarmanna hennar ........... Í byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík nr. 68/1903 var svo fyrir mælt, að ekki mætti byrja á byggingu fyrr en byggingar- fulltrúa hefði verið tilkynnt, hver stæði fyrir byggingu, og skuli það vera trésmiður eða múrsmiður, sem hlotið hafi slíka viðurkenningu, og viðurkenndur múrsmiður skuli sjá um alla múrsmíði. Þar var einnig kveðið svo á, að það sé á ábyrgð húsasmiðs og húseiganda, að fylgt sé ákvæð- um byggingarsamþykktar um framkvæmd húsasmíði. Múr- arameistari, sem hafði ritað nafn sitt á teikningu húss, var þar með talinn hafa tekizt á hendur ábyrgð á fram- kvæmd byggingar samkvæmt nefndum ákvæðum. Var hann dæmdur fébótaskyldur vegna leyndra byggingargalla .... Sýslumaður gaf bónda nokkrum fyrirskipun um að slátra fé sínu og taldi sig gefa þá skipun að fyrirmælum landbún- aðarráðuneytisins. Ráðuneytið taldi hins vegar, að sýslu- maður hefði misskilið umsögn þess. Ríkissjóður var talinn bera ábyrgð á fyrirmælum sýslumanns og gert að bæta bóndanum tjón hans ........00000 00 0n enn Kaupfélag dæmt til greiðslu bóta til manns, er slasaðist við uppskipun á vegum félagsins, en nokkuð þótti skorta á nægilegan öryggisbúnað af hendi forráðamanna félagsins Bifreiðareigandi dæmdur til greiðslu bóta vegna slyss, er öku- maður á bifreið hans Olli ..........2000000 00... Ríkissjóði dæmt að greiða bætur fyrir tjón, er varnarliðsmenn á Keflavíkurflugvelli áttu sök á, sbr.lög nr.110/1951 423, 662, Hlutafélag, er átti fiskmjölsverksmiðju, sótt til greiðslu bóta vegna slyss, er starfsmaður hlaut við störf í verksmiðjunni Ríkissjóður dæmdur til greiðslu bóta vegna slyss, er varð á dvalarheimili, sem ríkið starfrækti og rakið varð til ófull- nægjandi gæzlu forráðamanna ........0000.0 00. 0... Bls. 79 22 105 135 348 367 684 473 Efnisskrá. KKKV Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Sjá og samaðild. Aðilja stefnt til réttargæzlu ............... 65, 367, 598, 671, Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. Tekið fram í dómi Hæstaréttar, að rétt sé, að héraðsdómari kveðji málsaðilja fyrir dóm samkvæmt 114. gr. laga nr. 85/1936 til nánari skýrslugjafar um tiltekin gögn ........ Málsaðili taldi, að í skýrslu gagnaðilja um tiltekið samtal væri rangt hermt, en greindi eigi, í hverju ranghermið væri fólgið. Var miðað við aðiljaskýrslu gagnaðilja, enda hún og studd af vætti vitnis ..........000.00000 0. b) Opinber mál. A tók sæng annars manns (B) og flutti heim til sín. Á gaf þá skýrslu, að hann hefði ætlað að hafa sængina hjá sér, ef B kæmi í heimsókn. Ekki var tekið mark á þeirri skýrslu E og S höfðu gengizt við kaupum á talsverðum birgðum vín- fanga og urðu þeir að bera refsiábyrgð samkvæmt því, enda þótt ýmislegt væri tortryggilegt í þeim efnum .......... Í máli vegna ætlaðs okurbrots var ósamræmi milli skýrslu ákærða og vitnis um fjárhæðir víxillána. Miðað var við þær tölur lægstar, sem ákærði tilgreindi ................ Áfengislagabrot. Bifreiðarstjórinn A ók bifreið sinni undir áhrifum áfengis. Hafði hann með því m. a. brotið gegn 1. mgr. 24. gr., sbr. 45. gr. áfengislaga nr. 58/1958. Var honum dæmd sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi 3 mánuði ......0.000000 0000... S var ákærður fyrir að hafa gert sér áfengissölu að atvinnu, en til vara að hafa oft á tilteknum tíma selt áfengi, þ. á m. nafngreindum manni. Sakargögn þóttu eigi næg fyrir aðal- ákærunni og var S því sýknaður af henni, en hins vegar var hann talinn sekur um aðra áðurgreinda áfengissölu. Hafði hann með því brotið gegn 18. gr. áfengislaga nr. 58/1954 og var honum dæmd sektarrefsing. Ólöglegur hagnaður af sölunni var og gerður upptækur til ríkissjóðs ........ Sannað var, að tollgæzlumaður (G) hafði eitt sinn verið með áhrifum áfengis við starf sitt, og vætti vitna hnigu að því, að oftar hefði sézt vín á honum, er hann var á tollverði. Fjármálaráðuneytið vék G fyrirvaralaust úr starfi. Slík frá- vikning þótti ekki á nægum rökum reist og var vitnað í því sambandi m. a. til 19. gr. þágildandi áfengislaga nr. 33/1935 Bls. 138 26 49 12 238 401 14 40 122 XKKVI Efnisskrá. A var ölvaður á almannafæri og braut þar með gegn 21, gr. sbr. 44. gr. áfengislaga nr. 58/1954 og 7. gr., sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930 ........ Lögreglumenn í kaupstað einum fundu við leit 165 flöskur af sterku áfengi í bifreið, er kom frá Reykjavík. Bifreiðar- stjórinn kvaðst hafa keypt áfengið fyrir ýmsa bÞifreiðar- stjóra á leigubílstöð í kaupstaðnum. Hófst nú rannsókn í málinu, sem lyktaði með því, að sjö menn, þar af fimm bifreiðarstjórar, voru ákærðir fyrir brot á áfengislöggjöf- inni. Voru þeir allir taldir brotlegir gegn 4. mgr. 19. gr. áfengislaga nr. 58/1953, með því að láta nefndan bifreiðar- stjóra kaupa fyrir sig talsvert magn af áfengi, sem ætlað hafi verið til sölu. Auk þess voru tveir þeirra taldir hafa brotið gegn 18. gr. sömu laga, með því að selja áfengi. Var þeim dæmd sektarrefsing og áfengið gert upptækt ...... Bifreiðarstjórinn H hafði ekið bifreið sinni með áhrifum áfengis. Hafði hann með því m. a. brotið gegn 24. gr., sbr. 45. gr. áfengislaga nr. 58/1954 .............0000 0000... U og G höfðu gert tilraun til að aka bifreið, þótt þau væru undir áhrifum áfengis. Með þessu höfðu þau m. a. brotið gegn 24. gr., sbr. 45. gr. áfengislaga nr. 58/1954. Var báð- um dæmd sektarrefsing, U svipt ökuleyfi sex mánuði og G sviptur rétti til að öðlast slíkt leyfi jafnlangan tíma .... Áfrýjun. Ný málsgögn lögð fram í Hæstarétti .... 40, 92, 105, 145, 160, 169, 348, 367, 376, 408, 423, 464, 493, 564, 584, 604, 613, 671, 719, Gagnáfrýjun til hækkunar dæmdum fjárhæðum í héraði þótti ekki samrýmanleg framkvæmd fjárnámsgerðar til trygg- ingar fjárhæðunum. Þegar af þeirri ástæðu voru fjárhæð- irnar ekki hækkaðar í Hæstarétti ...................... Stefndi hafði áfrýjað máli af sinni hálfu, er áfrýjandi tók út áfrýjunarstefnu sína, en stefndi sótti ekki þing, eftir að útivistarðómur hafði gengið í eigin máli, Áfrýjandi var því talinn hafa haft ástæðu til að bera mál sitt undir Hæstarétt .........0..... 0. 523, 526, 527, 529, Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn .... 65, 105, 230, 267, 270, 340, 348, 489, Bls. 213 238 323 143 780 105 594 509, 523, 541, 634, 662, 681, 691, 719, 738, 772, 775, 780 Efnisskrá. KXKVII Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. Aðiljar einkamáls, sem töldu gagnaðilja m. a. hafa brotið gegn 11. gr. laga nr. 84/1933 og 232. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, voru ekki bærir til að hafa uppi refsikröfur samkvæmt ákvæðum þessum, þar sem brotin sæta skilyrtri opinberri ákæru og dómsmálaráðuneytið hafði lýst því, að það fyrir- skipaði ekki frekari aðgerðir í málinu .................. Í opinberu máli út af brotum á lögum nr. 73/1933 voru, eins og saksókn var háttað, lagðir til grundvallar reikningar löggilts endurskoðanda um vexti, enda var þá eigi á ákærða hallað ...........2..02000. 000... 274, Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Alþingi, Alþingismenn. Stjórnendur verzlunarfyrirtækis, þ. á m. B, voru ákærðir fyrir verðlagsbrot og mál höfðað gegn þeim. B sat á Alþingi, er málið var höfðað, en samþykki þingdeildar var eigi fengið til málshöfðunar samkvæmt 49. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944. Héraðsdómur, sem sakfelldi B, var því ómerkt- ur og málinu vísað frá dómi, að því er hann varðaði ... Analogia. Sjá lög, lögskýring. Ásetningur. Sjá saknæmi. Atvinnuréttindi. A ók bifreið undir áhrifum áfengis. Hann var sviptur ökuleyfi 3 mánuði samkvæmt 39. gr. bifreiðalaga nr, 23/1941 .. 14, S lét aka óskrásettri bifreið sinni. Hann var sviptur ökuleyfi 2 ár samkvæmt 39. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. 81. r. laga nr. 26/1958 ............20.2...0 0 nes D varð með akstri bifreiðar mannsbani af gáleysi. Var hann sviptur ökuleyfi sex mánuði samkvæmt 39. gr. bifreiða- laga nr. 23/1941, sbr. 81, gr. laga nr. 26/1958 ............ K varð með akstri bifreiðar mannsbani af gáleysi. Var hann sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. bifreiðalaga Nr. 23/1941 .........00002.0. 0 J varð með akstri bifreiðar mannsbani af gáleysi. Ekki þótti næg ástæða til að svipta hann ökuleyfi .................. U og G höfðu gert tilraun til að aka bifreið, þótt þau væru undir áfengisáhrifum. Var þeim dæmd sektarrefsing, U Bls. 168 313 - 618 323 40 333 KXKXVIII Efnisskrá. Bls. svipt ökuleyfi sex mánuði og G sviptur rétti til að öðlast slíkt leyfi um jafnlangan tíma ..........20.000.0 000... 143 Auglýsingar. Auglýsingar í og á umbúðum tiltekinna efna um lækningagildi Þeirra taldar varða við ákvæði 17. gr. laga nr. 47/1932. Á umbúðum um tvö önnur tiltekin efni þóttu hins vegar ekki vera neinar þær upplýsingar, er brytu í bága við laga- ákvæði þetta ........000000000 nes ss rr 145 Áverkar. Sjá líkamsáverkar. Barnakennarar, Gift kona, Þ, var ráðin barnakennari í G-skólahverfi skólaárið 1952— 1953. Í janúarbyrjun 1953 ól Þ barn. Þ greiddi stunda- kennara laun í 3 mánuði, þ. e. 1% mánuð fyrir og eftir barnsburð, vegna þessara forfalla og krafði síðan G-hrepp um þá fjárhæð. Í 19. gr. sbr. 51. gr. laga um fræðslu barna, nr. 34/1946 segir, að sveitasjóð megi krefja um greiðslu fyrir forfallavinnu eftir reglum, er fræðslumálastjórn setur, vegna kennara, sem eigi geta stundað starf sitt vegna veikinda. Var talið, að sama máli gegndi um forföll vegna barns- burðar. Eigi var í ljós leidd fastmótuð venja um lengd for- fallatíma vegna barnsburðar, og þar sem tímalengd sú, er Þ lagði til grundvallar, taldist ekki ósanngjörn og launin að öðru leyti eðlileg, var G-hreppi dæmt að greiða Þ fjár- hæðina .........02000.00000n sver 219 Barnaverndarnefnd. Barnaverndarráð. Veittur frestur til að afla álits barnaverndarnefndar og barna- verndarráðs í máli, þar sem foreldrar kröfðust töku barns úr hendi konu, sem hafði haft barnið í fóstri .......... 442 Beinar fógetagerðir, K, sem átti fasteign í Reykjavík, seldi G hús, er var á lóðinni, án lóðarréttinda og með skuldbindingu um að flytja húsið, ef K þyrfti að nota lóðina. Í janúar 1958, er K krafðist þess, að hús þetta yrði flutt með beinni fógetagerð, voru þrír menn, F, Á og H, orðnir eigendur hússins, og höfðu þeir allir eignazt húsi með sömu kvöð um brottfluttning og G. Að áliti dómkvaddra manna var unnt að flytja húsið af lóðinni í heilu lagi. Synjað var um brottflutning hússins með beinni fógetagerð, þar sem lagaheimild skorti til slíks. Ákvæðum N. L. VI:14 verður ekki beitt með lögjöfnun um slíkt tilvik og lög um aðför nr. 19/1887 veita heldur ekki Efnisskrá. KXXIX Bls. heimild til slíks brottflutnings, sbr. 1. gr., 12. gr. og 14. gr. þeirra laga ..........00000.0nenree rr 227 Bifreiðar. Bifreiðalög, a) Einkamál. G, 21 árs gamall maður, ókvæntur og barnlaus, var á ferð á ferð á ljóslausu reiðhjóli á götu í Reykjavík. Bifreið, eign B, ók á hann og beið G bana af. Foreldrar G, J, 68 ára, og K, 63 ára, höfðu B bóta vegna andláts G. Ökumaður bifreiðarinnar þótti hafa ekið of hratt og óvarlega, en G einnig hafa sýnt gáleysi með akstri sínum á ljóslausu reið- hjóli. Var B dæmt að bæta J og K tjón þeirra að % hlutum. Þau ráku búskap í sveit. G og annar bróðir hans höfðu hjálpað við búskapinn, en einnig unnið utan heimilis. Líkur voru fyrir því, að G hefði framfært foreldra sína að nokkru, ef honum hefði enzt líf. Með hliðsjón af hreinni eign G, sem rann til K og J, bótum frá Tryggingarstofnun ríkisins svo og framangreindri sakarskiptingu, voru dánarbætur ákveðnar kr. 25.000.00. Auk þess var B dæmt að greiða % hluta útfararkostnaðar og annars kostnaðar ............ 367 Tvær bifreiðar rákust á á gatnamótum í Reykjavík. Bifreið B var ekið með ofsahraða að gatnamótunum, og hafði hin bifreiðin, eign G, tendrað stefnuljós til merkis um fyrir- hugaða beygju, þegar bifreið Þ átti a. m, k. 200 metra ófarna að gatnamótunum. Engu að síður hélt bifreið Þ áfram með óbreyttum hraða, þar til árekstur varð. Var ökumaður bifreiðar Þ talinn eiga alla sök á árekstrinum og Þ því dæmt að greiða G viðgerðarkostnað og bætur fyr- ir afnotamissi bifreiðarinnar, tæpar 5000 krónur ........ 138 b) Opinber mál. Lögreglumenn handtóku bifreiðarsjórann A, er þeir grunuðu um að vera ölvaðan við akstur. Á neitaði að láta taka sér blóð til rannsóknar, en fjórir lögreglumenn svo og eitt vitni enn töldu hann hafa verið undir áhrifum áfengis. Var talið sannað, að A hefði ekið bifreið undir áhrifum áfengis í um- rætt skipti og honum dæmd sektarrefsing m. a. samkvæmt 1. mgr. 23. gr. laga nr. 23/1941, sbr. 38. og 39. gr. sömu laga og 2. gr. laga nr. 6/1951, en þau lög voru í gildi, þegar brotið var framið. Komu því ekki til greina þyngri viður- lög samkvæmt ákvæðum umferðarlaga nr. 26/1958, sem tekið höfðu gildi, er málið var dæmt, sbr. 2. gr, laga nr. 19/1940. A var og sviptur ökuleyfi 3 mánuði ............ 14 Bifreiðar, sem A og M óku, rákust á á gatnamótum í Vest- mannaeyjum. Opinbert mál var höfðað gegn A fyrir ætlað XL Efnisskrá. Bls brot á 1. mgr. 27. gr. laga nr. 23/1941, 2. gr., 3. mgr. 4. gr. og 1. mgr. 7. gr. laga nr, 24/1941, svo og 49. gr. lögreglu- samþykktar Vestmannaeyjakaupstaðar nr. 41/1928, þar sem ákæruvald taldi, að A hefði eigi sýnt nægjanlega aðgæzlu við aksturinn, enda var bifreið M ekið A á vinstri hönd inn á gatnamótin. A var sýknaður af ákærunni með þeim rökum, að bifreið A hefði aðeins verið komin 80 cm inn á gatnamótin, er áreksturinn varð, og hefði M því átt að hafa nægilegt svigrúm til beygju þeirrar, sem um var að tefla ......0..0.00000002 0. 20 S var ákærður fyrir að hafa ekið óskrásettri bifreið sinni í tiltekið skipti nokkurn veg í Vestmannaeyjum, þótt hann væri undir áhrifum áfengis. Ekki þótt nægjanlega sannað, að S, sem augljóslega var undir áhrifum áfengis, hefði ekið bifreiðinni, en hins vegar var leitt í ljós með vætti vitna, að hann hafði a. m. k. látið aka bifreiðinni óskrá- settri, og varðaði það brot við 14. gr. laga nr. 23/1941, sbr. nú 11, gr. laga nr. 26/1958. Var S dæmd sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi 2 ár ..........0...000000 0000 40 Um kl. 10.20 að morgni 24. ágúst 1957 barst lögreglumönnum á Keflavíkurflugvelli tilkynning um grunsamlegan akstur bifreiðar frá Sandgerði suður á Stafnes. Tveir lögreglu- menn fundu nefnda bifreið við býli í Miðneshreppi kl. 10.50 og töldu þá bifreiðarstjóra hennar, H, vera með áfengisáhrifum. Önnur vitni, sem ýmist sáu til ferða H eða hittu hann um þetta leyti, báru hið sama. H var tekið blóð til áfengisrannsóknar um kl. 11.30 sama morgun, og sýndi rannsóknin 2.18%, af áfengismagni. Þótti með þessu sann- að, að H hefði ekið bifreiðinni með áhrifum áfengis og þar með m, a. brotið gegn 23. gr., sbr. 38. gr. bifreiðarlaga nr. 23/1941. Var honum dæmd 3000 króna sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi í 3 ár ............2..00.00 0000... 323 Þrjár telpur, 5—" ára, stóðu á gangstétt við gatnamót í Vest. mannaeyjum, er bifreiðarstjórinn D ók bifreið sinni yfir gatnamótin, en í sömu svifum stökk ein telpnanna, S, út á akbrautina, varð fyrir bifreiðinni og beið þegar bana. Talið var, að D hefði átt að veita telpunum eftirtekt, ef hann hefði sýnt fulla aðgæzlu, er hann ók yfir gatnamótin, og síðan fylgjast með ferðum þeirra og haga akstri sínum svo, að þeim stafaði sem minnst hætta af. Með þessum að- gæzluskorti sínum taldist D m. a. hafa brotið gegn 27. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. 37. gr. umferðarlaga nr. 26/ 1958. Hins vegar ók D hægt að vætti vitna og S hljóp út á akbrautina í veg fyrir bifreiðina. Var D dæmd 1500 króna sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi 6 mánuði ........ 333 Efnisskrá. XLI Bls. Snemma morguns í nóvembermánuði ók K bifreið sinni vestur Hringbraut í Reykjavík. Lenti bifreiðin á manni, sem var á gangi yfir götuna. Lézt hann af völdum slyssins. K viður- kenndi að hafa ekið með 40 km hraða, miðað við klst., er slysið varð, og vitni báru, að hann hefði ekið hratt. Þótti því sannað, að K hefði ekið ólöglega hratt, miðað við að- stæður, auk þess sem hann hefði ekki beitt nægilegri at- hygli að ferðum vegfarandans, þar sem ekkert skyggði á hann. Var K. m. a. talinn sekur við 26. gr. og 27. gr., sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. nú 37. gr. og 49. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga nr, 26/1958. Var honum dæmd 7000 króna sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 39. gr. laga nr. 23/1941 ..........0...0..0.... 385 Fullorðin kona (M), sem hafði verið farþegi í strætisvagni, er J ók, fór út um afturdyr strætisvagnsins á biðstöð, en kápa hennar festist milli stafs og hurðar, þegar J lokaði dyrunum og ók af stað. M féll við þetta í götuna, varð undir öðru afturhjóli strætisvagnsins og slasaðist svo mjög, að hún andaðist skömmu síðar. Talið var, að J hefði ekki sýnt nægilega aðgæzlu, er hann ók af stað, án þess að hafa áður fullvissað sig um, að allir þeir, sem ætluðu úr vagninum, væru komnir alveg út úr honum og úr hættu, en til þess hafði J aðstæður. Hafði J með þessu m. a. brot- ið gegn 27. gr, sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 33/1941, sbr. 26. gr. og 80. gr. umferðarlaga nr. 26/1958. Var honum dæmd sektarrefsing, kr. 4000.00, en hins vegar þótti ekki næg ástæða til að svipta hann öÖkuleyfi ................ 408 Sannað var, að U og G höfðu gert tilraun til að aka Þifreið, þótt þau væru undir áhrifum áfengis. Með þessu höfðu þau því m. a. brotið gegn 23. gr., sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. 2. gr. laga nr. 6/1951 og nú 25. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga nr, 26/1958, og að því er snerti G, sem eigi hafði ökuréttindi, einnig gegn 20. gr., sbr. 38. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. nú 27. gr., sbr. 80. gr. um- ferðarlaga nr. 26/1958, Var U dæmd 1000 króna sektarrefs- ing og hún svipt ökuleyfi sex mánuði. G var dæmd 1500 króna sektarrefsing og hann sviptur rétti til að öðlast ökuleyfi 6 mánuði frá birtingu dóms Hæstaréttar ...... 743 Blóðrannsókn. S var grunaður um ölvun við akstur. Blóðrannsókn fram- kvæmd ........000.0000 000 40, 323 Borgararéttindi. J var dæmd fangelsisrefsing fyrir þjófnað. Hann var sviptur XLII Efnisskrá. Bls. réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 19/ 1940 ........22.00 000 ns er 1, 12, 213 G, sem var dæmd fangelsisrefsing fyrir manndráp, var sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68 gr. hegningarlaga nr. 19/ 1940 ..........00 000 29 Botnvörpuveiðabrot, Sjá fiskveiðabrot. Brottflutningur húss. K, sem átti fasteign í Reykjavík, seldi G hús, er var á lóðinni, án lóðarréttinda og með skuldbindingu um að flytja húsið, ef K þyrfti að nota lóðina. Í janúar 1958, er K krafðist þess, að hús þetta yrði flutt með beinni fógetagerð, voru þrír menn, F, Á og H, orðnir eigendur þess, og höfðu þeir allir eignazt húsið með sömu kvöð um brottflutning og G. Að áliti dómkvaddra manna var unnt að flytja húsið af lóðinni í heilu lagi. Synjað var um brottflutning hússins með beinni fógetagerð, þar sem lagaheimild skorti til slíks. Ákvæðum N. L. VI-14 verður ekki beitt með lögjöfnun um slíkt tilvik og lög um aðför nr. 19/1887 veita ekki heldur heimild til slíks brottflutnings, sbr. 1. gr., 12. gr. og 14. gr. þeirra laga ..........000000000 ns sn ns 227 Byggingarsam þykkt. Í byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík nr, 68/1903 var svo mælt, að ekki mætti byrja á byggingu fyrr en byggingarfulltrúa hefði verið tilkynnt, hver stæði fyrir byggingu, og skuli það vera trésmiður eða múrsmiður, sem hlotið hafi slíka viðurkenningu, og viðurkenndur múrsmiður skuli sjá um alla múrsmíði. Þar var einnig kveðið svo á, að það sé á ábyrgð húsasmiðs og húseiganda, að fylgt sé ákvæðum byggingasamþykktar um framkvæmd húsasmíði. Múrara- meistari, sem hafði ritað nafn sitt á teikningu húss, var þar með talinn hafa tekizt á hendur ábyrgð á framkvæmd byggingar samkvæmt nefndum ákvæðum byggingarsam- þykktarinnar .........02002000 00 nn snað sn 105 Dánarbætur. Sjá og skaðabætur. Foreldrum ungs manns, sem fórst í bifreiðarslysi, dæmdar dánarbætur úr hendi bifreiðareigandans ................. 367 Dómarar. Í máli, sem A höfðaði gegn ríkissjóði út af stóreignaskatti, krafðist hann þess, að héraðsdómari viki sæti. Kröfuna Efnisskrá. XLIII byggði A á því, að dómarinn væri ritari Hæstaréttar og hefði með höndum margs konar launuð aukastörf á veg- um ríkisvaldsins. Málsástæður þessar þóttu með öllu hald- lausar, og var kröfu A því synjað .... 530, 532, 534, 537, Fyrir Hæstarétti hafði áfrýjandi uppi kröfu um ómerkingu hér- aðsdóms, reista á því, að héraðsdómari hefði átt að víkja sæti í málinu, þar sem hann hefði eigi mátt líta óhlut- drægt á málavexti. Áfrýjandi færði engin haldbær rök fyrir þessari kröfu, og var henni eigi sinnt .............. Aðili matsmáls krafðist þess, að matsdómari viki sæti í mál- inu með þeim röksemdum, að hætta væri á, að hann liti eigi hlutdrægnislaust á málið, og færði fram ýmsar ástæð- ur af því tilefni. Röksemdirnar þóttu haldlausar, og var kröfunni því eigi sinnt .........2.000000 00... nn Dómar og úrskurðir. Héraðsdómur afgreiddi einungis með bókunum í þingbók kröfu aðilja um frávísun máls og málflutning um þá kröfu. Með þessu var m. a. brotið í bága við 190.—193. gr. laga nr. 85/1936. Dómsathafnir þessar voru því ómerktar og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar ...... Ákvörðun héraðsdómara um sviptingu ökuleyfis til bráðabirgða var svo áfátt um forsendur og skýrleik, sbr. 164. gr. laga nr. 27/1951, að hún var ómerkt ........20.0000 00... Fundið að því, að fógeti hafði ekki kveðið upp sjálfstæðan úrskurð, sbr. 190. gr. laga nr. 85/1936, út af ágreiningi um tryggingu í kyrrsetningarmáli ........22.0002200 00... Héraðsdómi í landamerkjamáli var að vísu áfátt um lýsingu málsatvika og rökstuðning, en eigi þótti þó næg ástæða til að ómerkja dóminn af þeim sökum ......000000000... Dómhæfi. A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skylda B til að greiða byggingarleyfisgjöld, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómhæf, sbr. 88, gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ A krafðist þess, að B yrði dæmt að greiða honum að fullu and- virði tiltekins húss, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltek- in. Krafan var því ekki talin dómtæk, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ........02.0000..0.0.0..0.. A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skaðabótaskylda B vegna tiltekins bifreiðaáreksturs, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómtæk, sbr. Bis. 539 598 657 120 163 363 509 165 207 XLIV Efnisskrá. Bls. 8s. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...... 340 Dómkvaðning matsmanna, Vegamálastjóri fór þess á leit við sýslumann, að hann dóm- kveddi tvo menn til að meta landspildu, sem Vegagerð rík- isins taldi sér nauðsynlegt að taka eignarnámi með heim- ild í vegalögum nr. 34/1947. Eigandi landspildunnar, 8, andmælti því, að dómkvaðningin færi fram, þar sem eigi væri heimild til eignarnáms. Dómkvaðningin var heimiluð, en ekki þóttu á þessu stigi vera efni til að skera úr um gildi eignarnámsheimildar vegamálastjóra .................... 217 Dómstólar. Tveir sérfróðir menn um mikilsverð atriði sakarefnis sitja í dómi ásamt hinum reglulega héraðsdómara .... 26, 92, 105, 135, 145, 348, 376, 416, 419, 450, 464, 473, 493, 541, 584, 604, 613, 641, 780, 793 Af hálfu bæjarsjóðs A var krafizt lögtaks fyrir útsvari, sem lagt hafði verið á h/f F. Áður en málið kom fyrir fógeta, hafði ríkisskattanefnd fellt útsvarið niður. Af hálfu F var krafizt frávísunar málsins af þessum sökum, en fógeti hratt þeirri kröfu með úrskurði. Hæstiréttur ómerkti þann úr- skurð með þeim rökum, að fógeta hefði borið að synja um framgang lögtaksins, eftir að útsvarið var fellt niður, þar sem það bar ekki undir fógetadóm að leggja dóm á, hvort ríkisskattanefnd hefði farið að lögum, er hún felldi útsvarið niður ..............200....0eeeees err 588 Eignarnám. Vegamálastjóri æskti dómkvaðningar manna til að meta land- spildu, sem hann taldi nauðsynlegt að tekin yrði eignar- námi samkvæmt ákvæðum vegalaga nr. 34/1947. Landeig- andi mótmælti dómkvaðningunni, en hún var heimiluð, þar sem ekki þóttu á því stigi efni til að skera úr um gildi eignarnámsheimildar vegamálastjóra ..................... 217 Árið 1920 seldi Z þeim O, B og G þrjár samliggjandi lóðir við Túngötu í Reykjavík. Í þinglesnu afsali hverrar lóðar var svo mælt, „að á lóðinni hvílir sú kvöð, að ekki má reisa þar hærra hús en tvílyft né með öðru húsagerðarsniði en „villa“ (svonefnd „villaservitut“); enn fremur er kaupanda eða síðari eiganda óheimilt að nota lóðina sem geymslustað fyrir hvers konar varning væntanlegri byggingu óviðkom- andi.“ B og G reistu á lóðum sínum hús, sem fullnægðu skil- yrðum kvaðarinnar, og önnur hús í hverfinu voru með sama Efnisskrá. KLV Bls. sniði. Ekki var byggt á lóð O, en árið 1930 seldi O kvenna- heimilinu H lóð sína. H eignaðist um sama leyti aðliggjandi lóð, og eru nefndar lóðir á gatnamótum. H áformaði að byggja félagsheimili á lóðum þessum. Árið 1956 voru á fundi samvinnunefndar um skipulagsmál í Reykjavík sam- Þykktar teikningar að byggingu fyrirhugaðs kvennaheim- ilis á lóðum þessum, og byggingarnefnd Reykjavíkur sam- þykkti síðar að leyfa H að hefja byggingarframkvæmdir á „fimmlyftu félagsheimili“ „með fyrirvara um hugsanlega skaðabótakröfu“. Þegar H lét framkvæma gröft fyrir nefndri byggingu árið 1956, lét ekkja B, G, leggja lögbann við framkvæmd verksins. Í staðfestingarmálinu kom í Hæstarétti einungis til álita, hvort H væri óheimilt að byggja á lóð þeirri, sem H hafði keypt af O, félagsheimili samkvæmt framangreindri teikningu. Auðsætt var, að bygg- ing þessi braut í bága við framangreinda kvöð. Talið var, að yfirvöld skipulagsmála gætu ákveðið, hvers konar bygg- ingu mætti reisa á lóð H, en G ætti hins vegar kröfu til, að úr væri skorið með eignarnámsmati, hvort eign hennar rýrnaði í verði við nefndar framkvæmdir, þannig, að henni yrðu metnar bætur, ef um verðrýrnun á eign hennar væri að ræða. H var því talið óheimilt að reisa fyrirhugaða byggingu á nefndri lóð fyrr en G hefði samkvæmt eignar- námsreglum verið tryggður réttur til þeirra bóta, sem hún kynni að eiga. Að formi til urðu skipulagsyfirvöld að fram- kvæma slíkt eignarnám, en á kostnað H, sbr. 24. gr. laga NE. 50/1921 .........22.00. 00 541 Endurgreiðsla. H hafði í hyggju að byggja hús í félagi við G, en þá skorti fé, Í því tilefni gaf G út 30.000 króna víxil, sem H samþykkti og gaf jafnframt út tryggingarbréf með honum með veði í húseign H, Sn II. Lögmaður einn keypti víxilinn og fékk í hendur tryggingarbréfið. Víxilandvirðið varð að eyðslu- eyri hjá G og H, og þegar kom að gjalddaga, höfðu þeir ekkert fé til greiðslu víxilsins. S stakk þá upp á því, að gefinn yrði út nýr 100.000 króna víxill. Varð það úr, að F gaf út slíkan víxil. Var S samþykkjandi hans, en H ábek- ingur. Jafnframt gaf H út tryggingarbréf með veði í Sn II. Það samkomulag varð með S og H, að S fengi til bráða- birgða til eigin ráðstöfunar helming víxilandvirðis þessa. S seldi síðan B víxil þennan og fékk honum um leið trygg- ingarbréfið. Af andvirðinu greiddi B fyrrnefndum lögmanni fjárhæð eldra víxilsins ásamt vöxtum og kostnaði, en eftir- stöðvarnar runnu til S, að undanteknum 5000 krónum, sem KLVI Efnisskrá. Bls. H kvaðst hafa fengið. Þegar síðari víxillinn féll í gjald- daga, gerðu víxilskuldarar engin skil. Krafðist B þá upp- boðs á Sn II, en á uppboðsþingi leysti H til sín víxilskuld- ina með tæpum 110.000 kr. H höfðaði nú mál gegn B og krafðist þess aðallega, að honum yrði dæmt að greiða hon- um kr. 68.990.00, auk vaxta og málskostnaðar, sem H taldi vera tjón sitt vegna víxilviðskiptanna. Hélt H því fram, að S hefði á refsiverðan hátt fengið sig til að ábekja síðari víxilinn og B hefði, vegna kunnugleika um feril S, gerzt hlutdeildarmaður í hinum refsiverða verknaði S. B mót- mælti þessu eindregið, enda hefði hann og engin skipti átt við H um kaup á nefndum víxli. Í framangreindu einka- máli milli H og B varð ekki úr því leyst, hvort framferði S við H hefði verið refsivert eða ekki, og þar sem ekki þótti í ljós leitt, að B hefði með kaupum á víxlinum fellt á sig fébótaábyrgð gagnvart H, var hann sýknaður af aðal- kröfu H. — Til vara krafðist H þess, að B yrði dæmt að greiða sér röskar 20.000 kr. Sú krafa var á því byggð, að B hefði, er hann keypti víxilinn af S, áskilið sér hærri vexti og annað endurgjald en heimilt hafi verið samkvæmt 2. gr. laga nr. 73/1933, sbr. lög nr. 75/1952, og það sem umfram var, væri því endurkræft samkvæmt 6. gr. hinna fyrrtöldu laga. B viðurkenndi, að við kaup á víxlinum hefði hann áskilið sér 2% af víxilfjárhæðinni í lántöku- gjald og T>2% forvexti p.a., þ. e. kr. 5000.00 í 8 mánuði. Andvirðið hafi hann greitt með peningum að öðru en því, er hann hafi greitt með víxli, samþykktum af Kr, að eftirstöðvum rúmlega kr. 16.000.00. S framseldi H allan rétt á hendur B vegna þess, að víxill þessi hefði verið verð- laus eða verðminni en nafnverði eftirstöðvanna nam. Sam. kvæmt gögnum málsins þótti sannað, að nefnd víxilkrafa á hendur Kr hefði verið einskis virði, er B afhenti hana S. Samkvæmt nefndu framsali og með skírskotun til 6. gr. laga nr. 73/1933 var B dæmt að greiða H framangreindar eftirstöðvar víxils þessa, svo og oftekna forvexti, kr, 491.72 394 G keypti gamla togara hérlendis og seldi þá til niðurrifs í út- löndum. Hann taldi tap sitt á verzlun þessari hafa numið kr. 240.000.00. Innflutningsyfirvöld veittu G heimild til að kaupa erlendis fiskibáta fyrir þann gjaldeyri, sem fékkst fyrir togarana. J sneri sér til G með beiðni um fyrirgreiðslu um kaup á bát. Skuldbatt G sig bréflega í apríl 1955 til að láta J fá eitt innflutnings- og gjaldeyrisleyfi fyrir fiski- bát, og jafnframt gerðu J annars vegar og G og M, sem átt hafði einn togarann, hins vegar með sér samning um að þeir héldu óráðstöfuðum gjaldeyri í dönskum krónum, Efnisskrá. XLVII Bls. jafnvirði £ 9000-0-0, til kaupa á fiskibát handa J, svo og að þeir skyldu aðstoða J við bátskaupin, enda skyldi hann hafa samráð við þá um kaupin. Í maí 1955 sendi J síðan G samtals kr. 68.226.00, og í júní s. á. fór G til Danmerk- ur og skoðaði þar fiskibáta ásamt sérfræðingi, sem G hafði fengið honum til aðstoðar. Lyktir urðu þær, að J festi þar kaup á fiskibát í eigin nafni og stóð sjálfur skil á and- virðinu, en við kaupin hagnýtti hann sér innflutnings. og gjaldeyrisleyfi G. Nokkru síðar krafði J G um endurgreiðslu á kr, 56.000.00 af framangreindri fjárhæð, sem hann innti af hendi til G, og kom til máls af því tilefni. G neitaði endurgreiðslukröfunni, enda gaf hann þá aðiljaskýrslu fyrir dómi, að hann hefði lofað J að láta honum í té nefnt gjald- eyris- og innflutningsleyfi, útvega honum lán úr Fiskveiða- sjóði og aðstoða hann við bátskaupin gegn því, að J tæki að sér að greiða % hluta af því tapi, sem orðið hafi á sölu gömlu togaranna, þ. e. kr. 60.000.00, auk þess sem hann greiddi sér kr. 8226.00 fyrir kostnað og umstang við báts- kaupin. Viðurkennt var og, að G hafði greitt kr. 4000.00 fyrir J í leyfisgjöld. M, sem var viðstaddur samninga aðilja, staðfesti, að G skýrði hér rétt frá. J gaf hins vegar þá aðiljaskýrslu, að G hefði krafizt kr. 60.000.00 í tryggingarfé upp í kaupverð bátsins og staðfesti eitt vitni, eiginmaður systur J, þá frásögn, Þegar litið var til málsatvika og ástands í gjaldeyrismálum hér á landi á þessum tíma, þóttu líkur fyrir því, að G hefði reynt að hafa meira upp úr að- stöðu sinni til bátskaupanna en nefndar kr. 8226.00. Féð sendi J og G án nokkurra skilmála um, að það ætti að ganga til bátskaupa og án nokkurs annars fyrirvara. Þar sem J hafði þannig ekki gegn ýmsum andlíkum fært sönn- ur að frásögn sinni og ekkert varð með vissu ráðið af þeim greiðslu „vegna tryggingar“, var endurheimtukrafa J ekki tekin til greina .............2.000.00 sens 457 Á skattframtali sínu árið 1956 í Reykjavík taldi rafvirkinn A fram tekjur sínar undangengið ár. Skattyfirvöldum þóttu tekjur þessar óeðlilega lágar og áætluðu því A til viðbótar 30.000 króna tekjur. Niðurjöfnunarnefnd Reykjavíkur ákvað útsvar A kr. 8400.00, en ríkisskaitanefnd lækkaði það eftir kæru A í kr. 7500.00. Leitt var í ljós, að útsvarið hefði orðið kr. 5410,00, ef lagt hefði verið á A án tekjuáætlunar. Þar sem skattyfirvöld áætluðu A framangreinda tekjuhækk- un, án þess að honum væri áður gefinn kostur á að skýra framtal sitt, svo sem boðið er í 35. gr.laga nr. 46/1954, þótti A eiga rétt til endurgreiðslu á mismuninum úr bæjarsjóði d XLVIII Efnisskrá. Bls. Reykjavíkur (R). R var því dæmt að endurgreiða Á kr. 2090.00 .....0.000000000ð 00 155 Erfðamál. Erfðaskrá. Í septembermánuði 1957 andaðist S, en hann átti enga arfgenga niðja. Í fórum hans fannst skjal, er hann nefndi uppkast, þar sem hann kvað það vera vilja sinn, að af eftirlátnum eigum hans verði stofnaður minningarsjóður, sem beri nafn hans, starfræktur í heimilissveit hans, N-hreppi, og tilgang- ur nánar tilgreindur. Óvéfengt var, að S hefði skrifað nafn sitt undir skjalið, eitt vitni sá hann gera það, og sama vitni svo og tvö önnur báru, að S hefði þá verið með fullu ráði. Systir S, Þ, véfengdi að skjal þetta væri gild erfðaskrá, en fyrirsvarsmenn N-hrepps töldu hins vegar, að svo væri, Við útgáfu skjalsins var ekki gætt ákvæða 24.—26. gr. erfðalaga nr. 42/1942 um áritun votta eða notaríi publici né um viður- kenningu S á efni þess. Skjalið var því metið ógilt sem erfðaskrá .............2.00000.00enee rr 681 Fangelsi. Sjá refsingar. Fasteignir. Stórfelldir leyndir gallar reyndust vera á húseign, sem Þ hafði keypt af P. Var P dæmt ásamt byggingarmeistaranum S að greiða Þ fébætur vegna gallanna .................... 105 H keypti kjallaraíbúð fyrir 90.000 kr. Greiddi hann 40.000 kr. í í peningum, gaf út skuldabréf fyrir kr. 38.300.00 og tók að sér greiðslu veðskuldar, kr. 11.700.00. Raunverulegur selj- andi var B, en S, sem var þinglesinn eigandi, gaf út afsalið til H. Fljótlega eftir að H fluttist í íbúðina komu þar í ljós miklir gallar, þ. á m. nokkur leki. H lét meta, hvað kosta mundi að gera við gallana, og var matsfjárhæð um 20.000 kr. H höfðaði nú mál gegn B og S, krafðist riftingar á nefnd- um kaupum, endurgreiðslu á fjárhæðum þeim, er hann hafði innt af hendi svo og afhendingar á áðurnefndu skuldabréfi. H var frá upphafi kunnugt um ófullkomna einangrun húss- ins, byggingarefni og að gólf var steypt beint á hraun. Gall- ar þeir, er fram komu á íbúðinni, þóttu eigi óeðlilega miklir, miðað við þetta ástand kjallarahæðarinnar. B og S voru því sýknaðir af kröfum H ............20.000000 0000 enn 450 Ferðabann. Í sambandi við víðtæka dómsrannsókn, m. a. vegna ætlaðra brota olíufélags (HÍS) á gjaldeyris. og innflutningslöggjöfinni, fóru fram miklar yfirheyrslur yfir framkvæmdastjóra HÍS, Efnisskrá. KLIX Bls. H. Meðan á rannsókn stóð, lagðist H í sjúkrahús, og varð um tíma eigi fram haldið yfirheyrslum vegna sjúkrahús- vistar hans. Nokkrir læknar töldu, að H væri heilsu sinnar vegna nauðsynlegt að fara til útlanda til læknismeðferðar. Einn læknir, sérfræðingur í geðsjúkdómum, var hins vegar gagnstæðrar skoðunar. Rannsóknardómarar synjuðu með úrskurði H leyfis til að fara af landi brott, bæði með tilliti til þess, hversu alvarleg hin ætluðu brot H væru svo og þess, að ekki þóttu næg rök fyrir því, að heilsufari H væri svo háttað, að hann þyldi eigi yfirheyrslur hér. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann .......... 731 Fiskveiðabrot. Hinn 6. júlí 1957 kom varðskip að brezkum togara út af Svína- lækjartanga við Þistilfjörð, stöðvaði hann og hélt því næst með hann til hafnar til rannsóknar á ætluðu fiskveiðabroti. Samkvæmt vætti og mælingum varðskipsmanna sigldi tog- arinn út frá landi frá kl. 07.25 til kl. 07.48, er hann var stöðv- aður, en þá var hann með stjórnborðsvörpu í sjó og lifandi fiskur í henni, er hún var innbyrt. Samkvæmt mælingum varðskipsmanna þótti sannað, að togarinn hefði verið um 0.5 sm. innan fiskveiðitakmarkanna kl. 07,25 og um 0.4 sm. innan þeirra kl. 07.31. Þótti því skipstjóri togarans, S, vera sekur um brot á 1. gr. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr.1. gr. laga nr. 5/1951 og 1, gr. laga nr. 82/1952, sbr. enn fremur 1. gr. laga nr. 4/1920. S var því dæmd 100.000 króna sekt í Land- helgissjóð og afli togarans og veiðarfæri gerð upptæk .... 376 Með hornamælingum löggæzlumanna í flugvél Landhelgisgæzl- unnar var sannað, að brezkur togari hafði verið að veiðum allt að 15 sm. innan fiskveiðimarkanna hinn 13. apríl 1958. Með þessu hafði skipstjóri togarans gerzt sekur við 1. gr. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr, laga nr. 5/1951, 1. gr. laga nr. 81/1952 og 1. gr. laga nr. 82/1952. Var honum dæmd 100.000 króna sektarrefsing til Landhelgissjóðs Íslands og afli og veiðarfæri togarans gerð upptæk .................. 464 Með mælingum varðskipsmanna þótti sannað, að brezkur tog- ari hefði verið 0.3—0.4 sm. innan fiskveiðimarkanna 30. apríl 1957 í grennd við Geirfugladrang. Var skipstjóri tog- arans, H, því brotlegur við 1. gr., sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 5/1951 og 1. gr. laga nr. 82/1952, sbr. enn fremur 1. gr, laga nr. 4/1924. Var honum dæmd 100.000 króna sekt til Landhelgissjóðs Íslands og afli og veiðarfæri togarans gerð upptæk ...........2.2..0 0 sn 493 Sannað var með framburðum og mælingum varðskipsmanna, að brezkur togari var að botnvörpuveiðum um 1.2 sm. innan L Efnisskrá. Bls. fiskveiðimarkanna við Hvítinga út af Eystrahorni. Hafði skipstjóri togarans, E, með því brotið gegn 1. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 82/1952 og varðaði það E refsingu samkvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1, gr. laga nr. 5/1951, 1. gr. laga nr. 81/1952 og lög nr. 4/1924. Var honum dæmd 100.000 króna sektarrefsing í Landhelgissjóð Íslands. Auk þess var afli togarans og veiðarfæri gerð upptæk til sama SJÓðS .....00..00000n ser 584 Með mælingum og vætti varðskipsmanna var sannað, að brezk- ur togari hafði verið að veiðum frá 8.4—-8.8 sm. innan fisk- veiðitakmarkanna samkvæmt reglugerð nr, 70/1958, er sett hafði verið á stjórnskipulegan hátt. Hafði skipstjóri togar- ans með þessu brotið gegn 1. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. bráðabirgðalaga nr. 54/1958, nú lög nr. 6/1959 og varðaði Það hann 100.000 króna sektarrefsingu samkvæmt 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr, 5/1951 og 1. gr. laga nr. 81/1952 svo og lög nr. 4/1924. Afli og veiðarfæri togarans voru og gerð upptæk .......0.02000000. 00 601 Með vætti og mælingum löggæzlumanna í flugvél Landhelgis- gæzlunnar var sannað, að vélbátur undir stjórn skipsstjór- ans P var 29. júlí 1958 að dragnótaveiðum um 13.2 sm. inn- an fiskveiðimarkanna skammt frá Elliðaey. Hafði P með þessu brotið gegn 1. gr. reglugerðar nr. 21/1952, sbr. lög nr. 44/1948 og nú reglugerð nr. 70/1958. Samkvæmt 5. gr. reglu- gerðar nr. 21/1952 og lögum nr. 81/1952 varðaði það hann viðurlögum eftir 4. (áður 3.) gr. laga nr. 45/1937, sbr. lög nr. 83/1945 og lög nr. 31/1951. Var honum dæmd 5000 króna sekt til Fiskveiðasjóðs Íslands og afli og veiðarfæri bátsins gerð upptæk samkvæmt 4. gr. laga nr. 45/1937 ................ 613 Fjármál hjóna. Hjónin K og M gengu í hjónaband árið 1908, og voru engir sér- stakir samningar um fjármál þeirra. Á árinu 1958 kom til hjónaskilnaðar milli K og M, og var félagsbúið tekið til opin- berra skipta. Með yfirlýsingu 4. júní 1958 gerði eiginmaður- inn, M, þeim P og R tilboð um að selja þeim fasteign búsins ásamt fleiru fyrir tiltekið verð. K höfðaði mál gegn M til ógildingar á yfirlýsingu þessari. Samkvæmt 11. gr. laga nr. 3/1900, sem giltu um fjármál hjónanna, hafði M skýlausa heimild til að gera tilboð þetta, og eigi var í ljós leiddur neinn sá ljóður á ráði hans, sem valda ætti ógildingu til- boðsins. M var því sýknaður af kröfum K ................ 598 Hjónin M og K höfðu gert með sér kaupmála 1943, þar sem m. a. var kveðið svo á, að konan (K) ætti sem séreign gjafir, sem henni yrðu gefnar, svo og það, er hún ynni sér inn per- Efnisskrá. sónulega. Skuldadómur, að fjárhæð rúmlega 30 þúsund krón- ur, féll á M 15. nóvember 1947, en í lok sama árs varð M gjaldþrota. Dómskuld þessari var ekki lýst í þrotabú M, Í árslok 1955 fékk A dóm þennan framseldan. Skömmu síðar lét A framkvæma löghald í tiltekinni fasteign til tryggingar dómskuldinni, en fasteign þessi var þinglesin eign K. Síðar krafðist A fjárnáms í eigninni. Fram kom, að K hafði á árinu 1952 gert kaupsamning um eign þessa, gefið út skulda- bréf með veði í eigninni og hún var þinglesinn eigandi henn- ar, Skilríki bentu til, að K og börn hennar hefðu lagt fram fé til kaupa á eign þessari, sem bæði K og M staðhæfðu að M hefði ekkert fé lagt til. A þótti ekki hafa sannað, að nefnd fasteign væri hjúskanareign M eða sameign hans og K. Var því synjað um framkvæmd fjárnámsgerðar .............. Fjárnám. Hjónin M og K höfðu gert með sér kaupmála 1943, þar sem m. a. var kveðið svo á, að konan (K) ætti sem séreign gjafir, sem henni yrðu gefnar, svo og það, er hún ynni sér inn persónu- lega. Skuldadómur, að fjárhæð rúmlega 30 þúsund krónur, féll á M 15, nóvember 1947, en í lok sama árs varð M gjald- þrota, Dómsskuld þessari var ekki lýst í þrotabúið. Í árslok 1955 fékk ÁA dóm þennan framseldan. Skömmu síðar lét A framkvæma löghald í tiltekinni fasteign til tryggingar dóms- skuldinni, en fasteign þessi var þinglesin eign K. Síðar krafðist A fjárnáms í eigninni. Fram kom, að K hafði á ár- inu 1952 gert kaupsamning um eign þessa, gefið út skulda- LI Bls. 13 bréf með veði í eigninni og hún var þinglesin eigandi henn. - ar. Skilríki bentu til, að K og börn hennar hefðu lagt fram fé til kaupa á eign þessari, sem bæði M og K staðhæfðu, að M hefði ekkert fé lagt til. A þótti ekki hafa sannað, að nefnd fasteign væri hjúskapareign M eða sameign hans og K. Var því synjað um framkvæmd fjárnámsgerðar .............. Þ, sem hafði fengið dæmdar skaðabætur í héraði, lét fram fara fjárnám til tryggingar dæmdum fjárhæðum. Eftir að máli hafði verið áfrýjað til Hæstaréttar, gagnáfrýjaði Þ til hækk. unar fébóta. Slík áfrýjun þótti ekki samrýmanleg þessum aðgerðum og voru bætur til hans ekki hækkaðar þegar af þessari ástæðu ............2.20200000 000. Staðfest fjárnám í fasteign til tryggingar dómskuld 267, 270, 526, 527, Staðfest fjárnám í lausafjármunum til tryggingar dómskuld .. Fjársvik H og G, sem ætluðu að byggja hús, skorti fé. Vegna þessa gaf 73 529 594 LII Efnisskrá. Bls. G út 30.000 króna víxil, sem H samþykkti og gaf jafnframt út tryggingarbréf með veði í húseign sinni, Sn. II. Lögmaður einn keypti víxilinn og fékk í hendur tryggingarbréfið. Víxil- andvirðið varð að eyðslueyri hjá G og H, og höfðu þeir ekk- ert fé til greiðslu víxilsins, er að gjalddaga kom. S stakk þá upp á því, að gefinn yrði út nýr 100.000 króna víxill, Varð bað úr, að F gaf út slíkan víxil. Var S samþykkjandi hans, en H ábekingur. Jafnframt gaf H enn út tryggingarbréf með veði í Sn. II. S seldi því næst B víxilinn, er fékk jafn- framt tryggingarbréfið í hendur. Af andvirðinu greiddi B fyrrnefndum lögmanni fjárhæð eldra víxilsins ásamt vöxt- um og kostnaði, en eftirstöðvarnar runnu til S, að undan- teknum 5000 krónum, sem H kvaðst hafa fengið. Þegar síð- ari víxillinn féll í gjalddaga, gerðu víxilskuldarar engin skil. Krafðist B þá uppboðs á Sn. II, en á uppboðsþingi leysti H víxilskuldina til sín með tæpum 110.000 kr. H höfðaði nú mál gegn G og krafðist endurgreiðslu á kr. 68.990.00, auk vaxta og málskostnaðar, en það taldi H vera tjón sitt vegna víxilviðskiptanna. Hélt H því fram, að S hefði á refsiverðan hátt fengið sig til að ábekja síðari víxilinn og B hefði, vegna kunnugleika um feril S, gerzt hlutdeildarmaður í þeim verkn- aði. Þessu andmælti B eindregið, enda hefði hann og engin skipti átt við H um kaup á nefndum víxli, Í framangreindu einkamáli milli H og B varð ekki úr því skorið, hvort fram- ferði S við H hefði verið refsivert eða ekki, og þar sem ekki þótti í ljós leitt, að B hefði með kaupum á víxlinum fellt á sig fébótaábyrgð gagnvart H, var B sýknaður af nefndri kröfu H............2002 0000. 394 Flugvélar. Hinn 2. ágúst 1949 var flugmaðurinn S að kenna flugnemanum K svonefnt blindflug. Eftir að K hafði gert ýmsar æfingar í þessu skyni, sagði S honum að rétta flugvélina úr hallandi stöðu, er hún var í. K tókst þetta ekki, og tók S þá við stjórn flugvélarinnar, en fékk þó ekki að gert. Fór svo, að flugvélin skall í sjóinn og gereyðilagðist, en S og K björg- uðust. Eigendur flugvélarinnar höfðuðu mál gegn S til heimtu bóta fyrir missi flugvélarinnar. Þær líkur þóttu vera fyrir því, að bilun á jafnvægistækjum flugvélarinnar hefði valdið slysinu, að það var lagt til grundvallar í mál- inu. Dómkvaddir, sérfróðir menn töldu, að við slíkar aðstæð- ur væri óhugsandi að framkvæma lendingu á flugvél af þeirri gerð, sem um var að ræða. S var því sýknaður af skaðabótakröfu eigendanna, enda var eigi talið, að S hefði tekið flugvélina í heimildarleysi .........0.0.020000 0... 780 Efnisskrá. LIII Bis. Foreldravald. Stúlka afsalaði sér með skriflegri yfirlýsingu móðurrétti yfir ófæddu, óskilgetnu barni sínu. Yfirlýsingu þessa lét hún af hendi við hjón og eftir fæðingu barnsins afhenti hún þeim barnið. Nokkrum mánuðum síðar vildi stúlkan fá barn sitt aftur, en hjónin höfðu þá ættleitt barnið. Í máli til ógildingar á ættleiðingu og til afhendingar barnsins krafðist stúlkan þess og, að henni yrðu dæmd foreldraráð barnsins. Kröfur hennar voru eigi teknar til greina .............. 49 Framfærsla. Af hálfu hjúkrunarheimilisins G var krafizt úr hendi hjónanna B og S dvalarkostnaðar vegna móður eiginkonunnar S. Samkvæmt 9. gr. framfærslulaga nr. 80/1947 ber undir yfirvald að ákveða meðlag barna með foreldrum. Slíkur úrskurður var ekki fyrir hendi gagnvart S, og var héraðs- dómi á hendur henni því ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi, að því er hana snerti. Málatilbúnaði gagnvart B var einnig ábótavant af hendi G. Málavöxtum lítt lýst í stefnu og greinargerð, reikningar óglöggir, aðiljar eigi kvaddir fyrir dóm né heldur bróðir S, sem greitt hafði vist- gjald móður sinnar að nokkru. Héraðsdómur var því einnig ómerktur, að því er til B tók, og málinu vísað frá héraðs- BÓMI ........2.00 ser TI5 Framsal. S, sem hafði annazt sölu víxils til B, framseldi víxilskuldar- anum H allan rétt á hendur B vegna þess, að annar vívill, sem B greiddi að nokkru með andvirði fyrrtalda víxilsins, hefði reynzt verðlaus eða verðminni en nafnverði víxils- IMS NAM ........0 sr 394 Kaupfélag framseldi málflutningsmanni skuldakröfu á hend- ur viðskiptaaðilja félagsins .........200.2000 0000... 523 Frávísun. a) Frá Hæstarétti. A krafðist þess, að fógeti legði farbann á B samkvæmt 8. gr. laga nr. 18/1949 til tryggingar því, að unnt yrði að gera aðför í eignum B. Fógeti krafðist tryggingar af A vegna farbannskröfunnar, en af hálfu A var því ekki sinnt. Lýsti fógeti þá þeirri ákvörðun sinni, að hann mundi ekki fram- kvæma kyrrsetninguna, nema sett væri 15.000 króna trygg- ing. Þessa ákvörðun kærði A til Hæstaréttar. Er málið kom þangað, var því lýst af hálfu A, að kyrrsetningar á B mundi ekki lengur krafizt og úrslit kærumálsins skiptu LIV Efnisskrá. A ekki lengur máli að öðru leyti en því, að hann vildi fá úr því skorið, hvort fógeti hefði farið rétt að. Að svo vöxnu máli þótti A ekki lengur hafa neinna lagahagsmuna að gæta í kærumálinu, sem þess vegna var vísað frá Hæstarétti ..............000......000n Bæjarþingsmáli Þ gegn O og H var vísað frá héraðsdómi. H kærði frávísunardóminn til Hæstaréttar til breytingar, en beindi kæru sinni einungis gegn héraðsdómaranum f. h. ríkissjóðs. Slík kæra var löglaus og var íkkærumálinu því vísað frá Hæstarétti ...................00.0000. 000... 482, Mál var höfðað af G m. a. til staðfestingar á lögbanni. Héraðs- dómur, sem hratt staðfestingarkröfunni, var kveðinn upp 16. júlí 1958. G áfrýjaði dómi þessum til Hæstaréttar með stefnu 15. september s. á. Lögbannið var þá fallið úr gildi samkvæmt 23. og 27. gr. laga nr. 18/1949, og var því kröfu um staðfesttingu lögbannsins vísað frá Hæstarétti ...... Rannsókn hafði farið fram í sakadómi vegna andláts S. Dóms- málaráðuneytið ákvað, að frekari rannsókn skyldi eigi fram fara. Vátryggingarfélag (T), sem S var liftryggður hjá, kærði þessa ákvörðun til Hæstaréttar. Ákvörðun þessi, sem batt T samkvæmt 2, gr. 20. gr., 42. gr., 74. gr. og 115. gr. laga nr. 27/1951, varð eigi að lögum kærð til Hæsta- réttar. Var málinu því vísað frá Hæstarétti ............ b) Frá héraðsdómi. Mál til heimtu fæðisskuldar var svo vanreifað og málatilbún- aður svo gallaður, að héraðsdómur og málsmeðferð voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ Landsvæði í Höfnum haíði verið tekið eignarnámi og bætur greiddar samkvæmt mati. Í hlut jarðarinnar KII kom til- tekin fjárhæð, sem þinglesin eigandi jarðarinnar, S, veitti viðtöku. S hafði hins vegar áður selt G hluta af landi jarðarinnar, um % hluta að sögn G. Bæjarþing Reykja- víkur fjallaði um málið og dæmdi S til að greiða G nokkr- ar bætur. Hæstiréttur vísaði málinu frá bæjarþinginu, þar sem talið var, að athugun á vettvangi, lýsing og mat á stað- háttum skipti máli um úrlausn þess, þannig að vettvangs- dómur samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 hefði átt að fjalla um málið ..............0..2.000nn ss A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skylda B til að greiða byggingarleyfisgjöld, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómhæf, sbr. 88. gr. laga nr, 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ........ Héraðsdómari í einkamáli, þar sem bæði var um aðalsök og Bls. 363 ág4 öál 633 ss 116 165 Efnisskrá. gagnsök að tefla, hafði með úrskurði gefið aðiljum kost á að afla frekari gagna, en þeir sinntu því eigi. Héraðs- dómari vísaði þá málinu í heild frá dómi. Hæstiréttur stað- festi þann dóm, þar sem talið var, að nauðsynleg gögn skorti í aðalsök, og gagnsök var svo tengd henni, að frávísun var einnig látin taka til hennar ..............00.0...00..0.. A krafðist þess, að B yrði dæmt að greiða honum að fullu andvirði tiltekins húss, en fjárhæð dómkröfu var ekki til- tekin. Krafan var því ekki talin dómtæk, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skaðabótaskylda B vegna tiltekins bifreiðaáreksturs, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómtæk, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...... G, sem átti sundmarðabú, varð að hætta rekstri þess, eftir að eldi slíkra dýra var bannað með lögum nr. 11/1951, G höfðaði mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs (R) til heimtu um 250.000 króna skaðabóta af þessum sökum. Héraðsdómur taldi, að G kynni að eiga rétt til bóta úr hendi R vegna nefndrar lagasetningar fyrir þau verðmæti eða eignir, sem beinlínis hefðu farið forgörðum eða rýrnað að verðmæti vegna þessa. Af hálfu R var því og lýst, að hann væri fús að greiða G bætur fyrir hið beina tjón hans af setningu laganna, þ. á m. andvirði búra og tækja í sam- ræmi við framkvæmt mat, en hins vegar var neitað að miða bætur við matsfjárhæð húsanna, kr. 230.000.00, þar sem matið miðaðist við, að húsin væru einskis virði til ann- arra nota. Héraðsdómur taldi slíkt mat ófullnægjandi og vís- aði málinu frá dómi, þar sem ekki var úr bætt. Hæstiréttur staðfesti héraðsdóminn, þar sem ekkert var vitað um verð- mæti húsanna, eftir að bannað var að nota þau til sund- marðaeldis .............02.200000.. en senn Bæjarþingsmáli Þ gegn Ó og H var vísað frá héraðsdómi. H kærði frávísunardóminn til Hæstaréttar til breytingar, en beindi kæru sinni einungis gegn héraðsdómaranum f, h. ríkissjóðs. Slík kæra var löglaus, og var kærumálinu því vísað frá Hæstarétti .................20.0.00. 00... 482, Í máli, sem A höfðaði gegn S og J til greiðslu skuldar, hafði A við munnlegan flutning málsins uppi varakröfu um, að F yrði dæmt að greiða stefnukröfuna. Varakröfu þessari var vísað frá dómi, þar sem F hafði ekki verið löglega stefnt til að gæta hagsmuna sinna ..............0..0.0.... Þrotabú B höfðaði mál gegn H og V til riftunar á gerningi B LV Bls. 194 207 340 454 484 ölt LVI Efnisskrá. 2. október 1951 um ráðstöfun fjár í hendur sonar B og til skila á því fé, Skiptafundur í þrotabúi B ákvað 29. júlí 1953, að krafizt skyldi afhendingar fjárins svo og mál höfðað, ef með þyrfti. Umboðsmaður þrotabús B hóf þegar til- raunir til fjárheimtunnar, en þær reyndust árangurslausar. Með stefnu 14. janúar 1959 var mál loks höfðað fyrir hér- aðsdómi. Talið var, að ákvæði 27. gr. laga nr. 25/1929 tækju til gernings þess, er þrotabú B vildi fá rift. Máls- höfðunarfrestur samkvæmt 30. gr. sömu laga var liðinn og þar sem málssóknarheimild varð eigi leidd af öðrum réttarreglum, var málinu vísað frá héraðsdómi .......... 599 Landamerkjaágreiningur reis annars vegar milli eiganda jarð- arinnar N-H og hins vegar eigenda jarðanna P, H, F, Á og K. Eigendur jarðanna N-H og S-H voru sameigendur að landi því, sem um var deilt, en eigandi S-H lýsti því, að hann tæki ekki undir dómkröfur eiganda N-H, heldur mótmælti þeim. Er svo var komið, kröfðust eigendur P, H, F, Á og K þess, að landamerkjamálinu yrði vísað frá dómi með skírskotun til 46. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að eigandi N-H ætti rétt til að fá efnislega úr því skorið, hver væru landamerki nefndra jarða og framangreint laga- ákvæði yrði ekki skilið svo, að það varnaði honum þess, enda hefði eigandi S-H og gerzt aðili málsins ............ 581 At hálfu bæjarsjóðs A var krafizt lögtaks fyrir útsvari, sem lagt hafði verið á h/f F. Áður en málið kom fyrir fógeta, hafði ríkisskattanefnd fellt útsvarið niður. Af hálfu F var krafizt frávísunar málsins af þessum sökum, en fógeti hratt þeirri kröfu með úrskurði. Hæstiréttur ómerkti úrskurðinn með þeim rökum, að fógeta hefði þegar borið að synja um framkvæmd lögtaksins, eftir að útsvarið hafði verið fellt niður, þar sem það bar ekki undir fógetadóm að leggja dóm á, hvort ríkisskattanefnd hefði í þessu efni farið að lögum ........00.000 000 588 Stjórnendur verzlunarfyrirtækis, þ. á m. B, voru ákærðir fyrir verðlagsbrot og mál höfðað gegn þeim. B sat á Alþingi, er málið var höfðað, en samþykki þingdeildar var eigi fengið til málshöfðunar samkvæmt 49. gr. stjórnarskrár nr. 33/1949. Héraðsdómur, sem hafði sakfellt B, var því ómerktur og málinu vísað frá dómi, að því er hann varðaði 618 S höfðaði mál gegn málfærzlumanninum Ó. Voru dómkröf- urnar í þrem liðum, endurgreiðslukrafa vegna svonefndra oftekinna málflutningslauna, vaxtakrafa og bótakrafa vegna talinnar vanrækslu um innheimtu kröfu. Málatilbún- aði og málflutningi í héraði um allar þessar kröfur var Efnisskrá. LVII Bls. mjög áfátt af hendi S, mjög skorti á lýsingu málavaxta og reifun krafna, reikningar voru og óglöggir. Málsmeðferðin braut svo stórlega í bága við fyrirmæli laga nr. 85/1936 um greiðan og skýran málflutning, að héraðsdómur og máls- meðferð voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .... 641 Þ höfðaði mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs (R) að- allega til niðurfellingar á stóreignaskatti Þ, en til vara til verulegrar lækkunar hans. Af hálfu R var krafizt frá- vísunar málsins, þar sem Þ hefði eigi borið skattálagn- inguna undir ríkisskattanefnd. Þótt svo væri, þóttu ákvæði 10. gr, laga nr. 44/1957 og 23. gr. reglugerðar nr. 95/1957 ekki vera málssókninni til fyrirstöðu. Frávísunarkröfu R var því hrundið ...........00..202.0.0.0 senn 700 A höfðaði í apríl 1959 mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs (R), aðallega til niðurfellingar á stóreignaskatti A, en til vara til verulegrar lækkunar hans. Af hálfu R var krafizt frávísunar málsins. Í fyrsta lagi vegna þess, að Hæstiréttur hefði í nóvembermánuði 1958 dæmt um sömu ógildingarrök og A beri fyrir sig varðandi stóreignaskatt- inn. Í öðru lagi væri verið að misnota dómstólana til að tefja skattheimtuna og loks væri krafa A vanreifuð. Máls- efnið var að vísu talið í höfuðatriðum hið sama og í áður- nefndu hæstaréttarmáli, en aðiljar voru hins vegar eigi hinir sömu, og þóttu ákvæði 196. gr. laga nr. 85/1936 þá eigi standa því í vegi, að A ræki sjálfstætt mál um skatt- skylduna, enda voru og ýmsar nýjar málsástæður fram bornar í máli hans. Eigi þótti það heldur nægum rökum stutt, að málssóknin fæli í sér misnotkun á rétti til tafar skattheimtu og gagnasöfnun málsins var eigi lokið, og því eigi efni til að skera úr, hvort málið væri vanreifað. Frá- vísunarkröfunni var því hrundið .......... 103, 707, TIl, 715 Af hálfu hjúkrunarheimilisins G var krafizt úr hendi hjónanna B og S dvalarkostnaðar vegna móður eiginkonunnar S. Samkvæmt 9. gr, framfærslulaga nr. 80/1947 ber undir yfir- vald að ákveða meðlag barna með foreldrum. Slíkur úr- skurður var ekki fyrir hendi gagnvart S, og var héraðs- dómur á hendur henni því ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi, að því er hana snerti. Málatilbúnaði gagnvart B var einnig ábótavant af hendi G. Málavöxtum lítt lýst í stefnu og greinargerð, reikningar óglöggir, aðiljar eigi kvaddir fyrir dóm né heldur bróðir S, sem hafði greitt vist- gjald móður sinnar að nokkru. Héraðsdómur var því einnig ómerktur, að því er til B tók, og málinu vísað frá hér- aðsdómi ...........0000... nn TT5 LVTII Efnisskrá. Bls. Frestir. D höfðaði mál gegn P til riftunar á kaupum húss, skaðabóta o. fl. og lagði D fram við þingfestingu stefnu, greinargerð og nokkur gögn. P sótti þing ásamt lögmanni og fékk frest til samningar greinargerðar, Næst kom P einn fyrir dóm, án þess að leggja fram greinargerð. Héraðsdómari leiðbeindi þá P um málsmeðferð og varð að samkomulagi, að P fengi enn vikufrest til greinargerðar. Að þeim fresti loknum bað P enn um viku til hálfs mánaðar frest til öflunar gagna, en D synjaði. Héraðsdómari neitaði um frestinn með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar og staðfestur þar 471 Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðalmálsins ................00....e0 nn 194, 571 Héraðsdómari í máli til heimtu barns úr fóstri neitaði með úrskurði um frest til að fá úrlausn barnaverndarnefndar og barnaverndarráðs um málsefni. Hæstiréttur felldi úr- skurðinn úr gildi, þar sem talið var, að gögn þessi væru svo mikilsverð, að veita bæri frest til öflunar þeirra .... 442 Með héraðsdómi var I dæmt að greiða S tiltekna fjárhæð. Í marzmánuði 1957 fór fram fjárnám í bifreið I til trygging- ar dómsskuldinni, Fjárnámsgerðin var síðar endurupptekin, og fór S þess þá á leit, að bifreiðin yrði ekki að sinni tekin af I. Var málinu því næst frestað að beiðni umboðsmanns S. Á fresti þessum fór fram sakamálsrannsókn í tilefni kæru P á hendur S, en P taldi sig vera eiganda nefndrar dómkröfu. S andmælti þessu. Er málið kom síðar fyrir fó- getadóm, var þess krafizt af hálfu P, að málinu yrði enn frestað. Fógeti synjaði þessu með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar, sem staðfesti hann, þar sem hinn óáfrýjaði héraðsdómur, sem greindi S einan sem dómhafa, var lagð- ur til grundvallar .................2000 2200 320 Friðhelgi einkalífs. Einkaumboðsmaður (K) og sölufirma (H) fyrir danskt þvotta- efni töldu, að Neytendasamtökin í Reykjavík (N) hefðu með viðvörun til almennings í blöðum gegn einhliða notkun þvottaefnisins m. a. brotið gegn 229. gr. og 232. gr. hegn- ingarlaga nr. 19/1940. Í einkamáli, sem K og H höfðuðu gegn N og stjórnarmönnum þeirra, kröfðust þeir þess, að stjórnarmönnunum yrði dæmd refsing fyrir brot á nefndum ákvæðum. Talið var, að framangreindar aðgerðir af hálfu stjórnarmanna N fælu ekki í sér opinberun á einkamálefn- um annars manns. Og þar sem dómsmálaráðuneytið hafði lýst því, að það fyrirskipaði ekki frekari aðgerðir í málinu, þóttu K og H ekki vera réttir aðiljar að refsikröfu sam- Efnisskrá. kvæmt 232, gr. hegningarlaga, sbr. 242. gr. sömu laga. Stjórnarmennirnir voru því sýknaðir af refsikröfunum .... Fyrning kröfuréttinda. Fyrningarfrestur á skaðabótakröfu vegna leyndra galla á hús- eign hófst eigi fyrr en tjónþoli varð gallanna var ........ Tollgæzlumanninum H var vikið fyrirvaralaust úr starfi 30. marz 1953 ásamt starfsbróður hans, G. Í desember 1954 höfðaði G skaðabótamál gegn ríkissjóði (R) vegna brott- vikningarinnar og voru G dæmdar bætur með héraðsdómi 21. marz 1958. H höfðaði skaðabótamál sitt gegn R með stefnu 19. júní 1958, en áður en fyrningarfrestur var liðinn, var því lýst af hendi R, að kröfu H yrði ekki mótmælt sem fyrndri. Var krafa H því ekki felld niður á þeim grundvelli Nokkur hluti vaxtakröfu fyrndur ...........0000000 000... Fyrning refsingar. Í opinberu máli, sem höfðað var gegn B fyrir ætluð brot á lög- nr. 73/1933, kom fram, að frumvíxill fyrir láni, sem skuldu- nautur taldi hafa verið veitt með of háum vöxtum, var gef- inn út meira en tveimur árum áður en dómsrannsókn hófst. Þótt talið yrði, að um sök væri að tefla, var hún því fyrnd samkvæmt 81. hegningarlaga nr. 19/1940 .................. Gagnsakir. Sjá málasamlag. Gáleysi, Sjá saknæmi. Gjafsókn. Gjafvörn. Veitt gjafsóknar. eða gjafvarnarleyfi 49, 92, 169, 219, 230, 394, 473, 671, 719, 775, Gjaldþrotaskipti. Þrotabú B höfðaði mál gegn H og V til riftunar á gerningi B 2. október 1951 um ráðstöfun fjár á hendur sonar B og til skila á því fé. Skiptafundur í þrotabúi B ákvað 29. júlí 1953, að krafizt skyldi afhendingar fjár og mál höfðað í því skyni, ef með þyrfti. Umboðsmaður þrotabús B hóf þegar tilraunir til fjárheimtunnar, en þær reyndust árangurslaus- ar. Mál var loks höfðað með stefnu 14. janúar 1959. Talið var, að ákvæði 27. gr. laga nr. 25/1929 tækju til gernings þess, er þrotabú B vildi fá rift. Málshöfðunarfrestur sam- kvæmt 30. gr, sömu laga var liðinn, og þar sem máls- sóknarheimild varð ekki leidd af öðrum réttarreglum, var málinu vísað frá héraðsdómi ...............2000...00.0.. LIX Bls. 168 105 691 112 193 LX Efnisskrá. Gæaluvarðhald. Gæzluvarðhaldsvist sökunauts látin koma til frádráttar dæmdri refsingu .........0..000%. 0. .n sn 7, 29 Mál Hafning máls. hafið samkvæmt kröfu áfrýjanda. Stefnda dæmdar ómaksbætur ...........0000. 0... Handtaka. Bandarískur ríkisborgari, W, var handtekinn af íslenzkum lög- reglumönnum á heimili sínu í Reykjavík síðari hluta dags. Hafði fulltrúi sakadómara gefið lögreglumönnunum þessa fyrirskipan eftir beiðni eiginkonu W og viðtal við lögreglu- stjórann á Keflavíkurflugvelli, en aðiljar þessir lýstu W hættulega geðsjúkan. W var fyrst fluttur í fangageymslu lögreglunnar í Reykjavík, en skömmu síðar til geðveikra- sjúkrahússins að Kleppi. W mótmælti aðgerðum þessum og krafðist þess að fá að hafa samband við bandaríska sendiráðið í Reykjavík, en því var ekki sinnt. Síðan var W látinn dveljast í sjúkrahúsinu meðal geðveikra manna til næsta morguns, er honum var sleppt. Talið var, að mistök opinberra starfsmanna hefðu valdið handtökunni, og var ríkissjóði dæmt að greiða W skaðabætur, m. a. vegna handtökunnar ...........0200..eeeser Heimvísun. Sjá ómerking. Hjón, Hjúskapur. Hjónin K og M áttu í hjónaskilnaðarmáli og vegna þess var bú þeirra tekið til opinberra skipta samkvæmt 6. kafla laga nr. 3/1878 og VII. kafla laga nr. 20/1923, og var skipt- um eigi lokið, þegar M krafðist þess fyrir fógetadómi, að G, sem K hafði framleigt hluta af íbúð hjónanna, yrði borin út úr húsnæðinu, en M átaldi hagnýtingu K á nefndri íbúð, sem hún hafði fengið til afnota. Eins og á stóð, þótti M hafa átt að æskja úrlausnar skintaráðanda um ágrein- ingsefnið, en þar sem svo hafði eisi verið gert, var synjað um framkvæmd útburðargerðar .........22000000.. 00... Hjónin K og M gengu í hjónaband árið 1908, og voru engir sérstakir samningar um fjármál þeirra. Á árinu 1958 kom til skilnaðar milli hjónanna, og var félagsbúið tekið til opin- berra skipta. Með yfirlýsingu 4. júní 1958 gerði eiginmaður- inn, M, þeim P og R tilboð um að selja þeim fasteign bús- ins ásamt fleiru fyrir tiltekið verð. K höfðaði mál gegn M til ógildingar á yfirlýsingu þessari. Samkvæmt 11. gr. Bls. 164 65 489 Efnisskrá. LXxI Bls. laga nr. 3/1900, sem giltu um fjármál hjónanna, hafði M skýlausa heimild til að gera tilboð þetta og eigi var í ljós leiddur neinn sá ljóður á ráði hans, sem valda ætti ógild- ingu tilboðsins. M var því sýknaður af kröfum K ...... 598 Hjónin E og Þ áttu í hjónaskilnaðarmáli, og var bú þeirra tekið til opinberra skipta. Reis þá ágreiningur með þeim um þrjú atriði, þ. e. hvernig skyldi fara með greiðslu þing- gjalda 1957, útsvars s. á. svo og tekjuskatts og útsvars árin 1954—1956, er eiginmaðurinn Þ hafði greitt. Samkvæmt óvéfengdum reikningi féllu kr. 14.597.57 af Þinggjaldi 1957 á tekjur, er Þ hafði aflað, og kr. 21.667.03 á tekjur E, Sam- kvæmt 11. gr. laga nr. 46/1954 var því kveðið svo á, að fyrr- talda fjárhæðin greiddist af búshelmingi Þ, en sú síðari af búshelmingi E. Með sama hætti komu af útsvari aðilja 1957 kr. 9806.00 á tekjur, sem Þ aflaði, og kr. 14.564.00 á tekjur E. Samkvæmt 57. gr. laga nr. 20/1923, sbr. 31. gr. laga nr. 66/1945, var fyrrtalda fjárhæðin því tekin af bús- helmingi Þ, en sú síðari af búshelmingi E. Endurgreiðslu- kröfu Þ vegna þinggjalda og útsvars 1954-—-1956 var hins vegar ekki sinnt, en E staðhæfði, að hún hefði lagt fram af tekjum sínum hlutfallslega til greiðslu þessara gjalda. Var talið, að það tíðkaðist ekki almennt, að makar krefjist kvittunar hvor af öðrum, þá er þeir leggja fram fé til greiðslu á sameiginlegum skuldbindingum, og þar sem Þ hafði ekki leitt líkur að því, að hann hefði árangurslaust krafið E um greiðslu gjalda þessara, er hann innti þau af hendi, þótti varhugavert að hrinda Íramangreindri full- yrðingu E .................000..0 00 634 Húsaleiga. A hafði leigt fyrir hárgreiðslustofu húsnæði, sem áður hafði verið notað til íbúðar. Hafði A með þessu brotið gegn 2. gr., sbr. 4. gr. laga nr. 10/1957 og var dæmd sektarrefs- ing, kr, 10.000.00 .............2.0.0lr 330 Innheimtulaun. Málfærslumaðurinn H hafði lánað h/f R fé gegn víxlum með vaxtakjörum, sem brutu í bága við ákvæði 3. gr. laga nr. 13/1933. Við skuldaskil h/f R tók H innheimtulaun af víxl- um þessum. Innheimtulaunin voru talin vera annars eðlis en vextir eða endurgjald, sem greinir í 3. gr. og 6. gr. laga nr. T3/1933, og var H að því leyti sýknaður af ákæru fyrir brot á þeim ákvæðum ............00..00.0. 0. 313 LXTI Efnisskrá. Ítrekun. Ítrekunaráhrif fyrri refsidóma niður fallin .................. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kaup og sala. Í ágústmánuði 1949 keypti Þ húseign í Reykjavík af P. Skömmu síðar fluttist Þ í húsið og fyrsta árið varð hann ekki var neinna galla á húsinu. En að því liðnu kom í ljós, að hurðir festust í körmum og endurtók það sig ári síðar, bótt hefl- að væri af hurðunum. Var nú athugað nánar, hvað valda mundi og kom þá í ljós, að grunnur hússins var að síga og springa. Fékk Þ nú dómkvadda tvo sérfróða menn til að láta í ljós álit á skemmdunum svo og meta til fjár tjón Þ vegna gallanna. Matsmennirnir töldu, að lélegar undirstöður hússins yllu skemmdunum og yrði að fram- kvæma miklar viðgerðir til að bæta úr. Kostnað af viðgerð töldu þeir mundi nema kr. 53.980.00, auk 5000 króna tjóns Þ vegna óþæginda og leigutaps. Yfirmatsmenn staðfestu undirmatsgerðina í desember 1954. Þ höfðaði mál gegn P og byggingameistaranum S til heimtu bóta. Í héraði voru Þ dæmdar 55.000 króna fébætur. Var héraðsdómur kveð- inn upp í október 1956. Í febrúar 1957 lét Þ gera fjár- nám í húseign P til tryggingar dæmdum fjárhæðum. Er málið var flutt og dæmt í Hæstarétti í febrúar 1959, eftir að P og S höfðu áfrýjað og Þ gagnáfrýjað málinu, lágu fyrir ný gögn, sem sýndu, að gallarnir á húsinu voru mun meiri en matsmenn höfðu talið og viðgerðarkostn- aður þannig hærri. Talið var, að P, sem reisti húsið, bæri fébótaábyrgð á tjóni Þ vegna þessara galla á húsinu við sölu þess, Á teikningu af húsinu, sem afhent var bygg- ingarfulltrúa, hafði S ritað nafn sitt sem múrarameistari, sbr. byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík nr. 43/1924. Sam- kvæmt þeim ákvæðum var S talinn hafa tekið á sig skyldu til að sjá um að tilhlýðilega væri gengið frá undir- stöðum og gólfi hússins. Nú var viðurkennt, að S hefði aldrei komið á staðinn, meðan húsið var í smíðum, og ekkert eftirlit haft með verkinu né sagt fyrir um það. Vegna þessarar stórfelldu vanrækslu var S og talinn skaða- bótaskyldur gagnvart Þ in soliðum með P. Ákvörðun héraðsdóms um fjárhæð bóta var staðfest, enda þótti fram- kvæmd áðurgreinds fjárnáms ekki verða samrýmd gagn- áfrýjun Þ til hækkunar dæmdra bóta, en hins vegar ekki ástæða til lækkunar þeirra .......0.0000. 000... 0... Verzlunarfélagið S krafði B um andvirði olíu, sem S kvaðst Efnisskrá. LXIII Bls. hafa selt B. B neitaði greiðslu á þeim grundvelli, að hann hefði pantað vöruna fyrir hönd hlutafélagsins N, sem hann hafi verið framkvæmdastjóri fyrir. B þótti ekki hafa fært sönnur á, að hann hefði vakið athygli fyrirsvarsmanna S á, að olían væri keypt fyrir N, og var B því sem pant- andi vörunnar talinn ábyrgurfyrir greiðslu á andvirði hennar 160 Viðurkennt var, að firmað G. B. £ Co. hafði keypt vörur hjá h/f V fyrir kr. 267.021.00 og greitt fyrir í peningum kr. 207.337.95. Einnig var ágreiningslaust, að G. B. á Co. ætti rétt til umboðslauna, að fjárhæð kr. 10.215.20, svo og að firmað hefði endursent vörur að verðmæti kr. 19.517.00 H/f V krafði G. B. á Co. svo og eigendur firmans, þá B og Ó persónulega, um mismuninn, kr. 29.950.85. Varnar- aðiljar töldu, að til frádráttar kröfum h/f V ættu að koma kr. 14.639.00, vegna vara, sem þeir hefðu skilað aftur. Þetta var ósannað gegn andmælum V. Einnig töldu þeir, að þrjú teppi, að verðmæti kr. T737.00, og reynzt hefðu göll- uð, ættu að koma til frádráttar. Engin gögn voru um ástand teppanna og ósannað, að því hefði verið lofað af hálfu V að taka teppin aftur. Var andvirði þeirra því held- ur eigi látið koma til frádráttar kröfum V, sem voru tekn- ar til greina að Öllu leyti .........0200000000 0... 445 Í októbermánuði 1956 keypti H kjallarahæð húss í Hafnar. firði. Raunverulegur seljandi var B, en S, sem var þing- lesinn eigandi, gaf út afsal fyrir hæðinni. Kaupverð var kr. 90.000.00, og greiddi H kr. 40.000,00 í peningum, gaf út skuldabréf fyrir kr. 38.300.00 og tók að sér greiðslu áhvílandi veðskuldar, kr. 11.700.00. H fluttist í íbúðina, en þá kom fljótlega í ljós, að þar var mikill raki og bleyta svo og nokkur leki. Lét H meta, hvað kosta mundi að gera við gallana, og varð niðurstaðan sú, að viðgerðin mundi kosta um 20.000 kr. H höfðaði nú mál gegn B og S, krafðist riftunar á nefndum kaupum, endurgreiðslu á fjár- hæðum þeim, er hann hafði innt af hendi svo og afhend- ingar á áðurnefndu skuldabréfi. B og S voru sýknaðir af þessum dómkröfum H. H var frá upphafi kunnugt um ófullkomna einangrun hússins, byggingarefni og að gólf var steypt beint á hraun. Þóttu gallar þeir, er fram komu á íbúðinni, ekki óeðlilega miklir, miðað við nefnt ástand kjallarahæðarinnar ..........02..0.0. 00 ee nn 450 H/f ÁP átti ýms viðskipti við kaupfélagið B, keypti af kaupfélag- inu landbúnaðarafurðir og seldi því ýmsa álnavöru. Við lok viðskipta stóð ÁP í skuld við B, og var ÁP dæmt að greiða framsalshafa kröfunnar þá skuld ................ 523 D höfðaði mál gegn P til að fá rift kaupum aðilja um tiltekna e LXIV Efnisskrá. Bls. húseign svo og til greiðslu 76.000 króna skaðabóta. Af hálfu P var engin afstaða tekin til krafna D. Leitt var í ljós, að P hafði ekki innt neinar greiðslur af hendi sem kaupandi samkvæmt samningi aðilja og þótti hann því hafa vanefnt samninginn svo verulega, að riftunarkrafa D var tekin til greina. Skaðabætur úr hendi P vegna nefndra vanefnda þóttu hæfilega ákveðnar kr. 15.000,00 .......2000000.0..... 594 A keypti bílskúr með lóðarréttindum, innréttaðan sem íbúðar- húsnæði til bráðabirgða. A höfðaði mál gegn seljandanum B, aðallega til riftunar á kaupunum, en til vara til greiðslu skaðabóta vegna ætlaðra vanefnda B. Með héraðsdómi var B sýknaður af riftunarkröfunni, og fyrir Hæstarétti krafð- ist A einungis skaðabóta vegna nefndra skipta aðilja. B hafði að vísu lofað að greiða A kostnað af byggingarleyfi og teikningum nýs húss, en þar sem A lét eigi gera hústeikn- ingu né leysti til sín byggingarleyfi, var fjárkrafa eigi talin hafa stofnazt vegna þessa loforðs B. Hins vegar var B dæmt að greiða A kr. 11.000.00 vegna leyndra galla, sem talið var, að hann hefði mátt treysta, að eigi væru fyrir hendi, svo og kr. 10.000.00 vegna óþæginda, sem stöfuðu af vanefnd B um að framkvæma lofaðar viðgerðir á nefndu húsi ...... 793 Árið 1920 seldi Z þeim O, B og G þrjár samliggjandi lóðir við Túngötu í Reykjavík. Í þinglesnu afsali hverrar lóðar var svo mælt, „að á lóðinni hvílir sú kvöð, að ekki má reisa þar hærra hús en tvílyft né með öðru húsagerðarsniði en „villa“ (svonefnd „villaservitut“); enn fremur er kaupanda eða síð- ari eiganda óheimilt að nota lóðina sem geymlustað fyrir hvers konar varning væntanlegri byggingu óviðkomandi“. B reisti hús á sinni lóð, sem fullnægði skilyrðum kvaðarinnar. Hús á lóð G fullnægði og kvöðinni. Önnur hús í hverfinu eru og með sams konar sniði Ekki var byggt á lóð O, en árið 1930 seldi O Kvennaheimilinu H lóð sína. H eignaðist um sama leyti aðliggjandi lóð, og eru nefndar tvær lóðir á gatnamótum Túngötu og Garðastrætis. H áformaði að byggja félagsheimili á lóðum þessum. Árið 1956 voru á fundi samvinnunefndar um skipulagsmál í Reykjavík sam- þykktar teikningar af byggingu fyrirhugaðs kvennaheimilis á lóðum þessum, og byggingarnefnd Reykjavíkur samþykkti síðar að leyfa H að hefja byggingarframkvæmdir á „fimm- lyftu félagsheimili“ „með fyrirvara um hugsanlega skaða- bótakröfu“. Þegar H lét framkvæma gröft fyrir nefndri byggingu árið 1956, lét ekkja B, G, leggja lögbann við fram- kvæmd verksins. Í staðfestingarmálinu kom einungis til álita í Hæstarétti, hvort H væri óheimilt að byggja á lóð Þeirri, sem H hafði keypt af O, félagsheimili samkvæmt Efnisskrá. LXV teikningu þeirri, er byggingarnefnd hafði samþykkt. Talið var einsætt, að fyrirhuguð bygging bryti í bága við framan- greinda kvöð, sem sett hafði verið til hagsbóta eigendum næstu húsa og sérstaklega eiganda næstu lóðar, upphaflega eign B, síðar G. Sýnt þótti, að yfirvöld skipulagsmála hefðu rétt til að ákveða, hvers konar byggingu mætti reisa á lóð H, en G var hins vegar talin eiga tilkall til, að úr væri skor- ið með eignarnámsmati, hvort eign hennar rýrnaði í verði við áðurgreindar framkvæmdir H að því leyti, sem þær færu í bága við kvöðina, þannig að henni yrði metnar bætur, ef um verðrýrnun á eign hennar væri að ræða. Var H talið óheim- ilt að reisa fyrirhugaða byggingu á nefndri lóð fyrr en G hefði samkvæmt eignarnámsreglum verið tryggður réttur til þeirra bóta, er hún kynni að eiga. Að formi til urðu skipulagsyfirvöld að framkvæma slíkt eignarnám, en á kostnað H, sbr. 24. gr. laga nr. 55/1921 .....00000.00000.. Kærumál. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til Hæstaréttar 1, 4, 416, Héraðsdómur hafði í rekstri skuldamáls kveðið upp úrskurð um að aðiljum gæfist kostur á að afla tiltekinna gagna. Þeirra gagna var eigi aflað og var málinu þá vísað frá héraðsdómi. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem felldi dóminn úr gildi og vísaði málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar ......0..2.00.00 enn Héraðsdómur afgreiddi einungis með bókunum í þingbók kröfu aðilja um frávísun máls og málflutning um þá kröfu, Dóms- athafnir þessar voru kærðar til Hæstaréttar, sem ómerkti þær, þar sem meðferð þessi braut í bága við 108. gr. og 190.— 193. gr. laga nr. 85/1936 .......000000 000. nn Ákvörðun lögreglustjóra um sviptingu ökuleyfis til bráðabirgða skal samkvæmt $1. gr. umferðarlaga nr. 26/1958 borin undir úrskurð héraðsdómara. Til Hæstaréttar var kærð úrlausn héraðsdómara um slíkt efni, en þar sem algerlega skorti á, að fullnægt væri ákvæðum 164. gr. laga nr. 27/1951 um for- sendur og skýrleik, var ákvörðun þessi ómerkt og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar ................ Héraðsdómari í einkamáli, þar sem bæði var um aðalsök og gagnsök að tefla, hafði með úrskurði gefið aðiljum kost á að afla frekari gagna, en þeir sinntu því eigi. Vísaði hér- aðsdómari málinu í heild frá dómi. Sá dómur var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann. Var talið, að nauðsynleg gögn skorti í aðalsök, og vegna þeirra tengsla, sem voru milli málsefnis í aðalsök og gagnsök, var gagnsök einnig vísað frá dÓMi .........00000000 sn enn Bla, ö4l 419 26 163 LXVI Efnisskrá. Kærumáli frestað sjálfkrafa vegna áfrýjunar aðalmáls .... 194, Kærð var til Hæstaréttar ákvörðun héraðsdómara um dóm- kvaðning matsmanna. Var ákvörðunin staðfest .......... Með héraðsdómi var I dæmt að greiða S tiltekna fjárhæð ásamt vöxtum og kostnaði. Hinn 6. marz 1957 fór fram fjárnám í tiltekinni bifreið til tryggingar fjárhæðum þessum. Fjár- námsgerð þessi var endurupptekin 1. nóvember 1957. S fór þess þá á leit, að bifreið þessi yrði ekki að sinni tekin af I og var málinu frestað að beiðni umboðsmanns S. Á fresti þessum fór fram sakamálsrannsókn í tilefni kæru P á hend- ur S, en P hélt því fram, að hann væri eigandi nefndrar kröfu á hendur I. S andmælti þessu. Er málið var næst tekið fyrir í fógetadómi, var sótt þing af hálfu P og þess krafizt, að fógetamálinu yrði enn frestað. Fógeti synjaði þessa með úr- skurði, sem kærður var til Hæstaréttar. Var úrskurðurinn staðfestur, þar sem leggja varð til grundvallar hinn óáfrýj- aða héraðsdóm, sem greindi S einan sem dómhafa ........ A krafðist þess, að fógeti legði farbann á B samkvæmt 8. gr. laga nr. 18/1949 til tryggingar því, að unnt yrði að gera að- för Í eignum B. Fógeti krafðist tryggingar af A vegna far- bannskröfunnar, en af hálfu A var því ekki sinnt. Lýsti fó- geti þá þeirri ákvörðun sinni, að hann mundi ekki fram- kvæma kyrrsetningargerðina, nema sett væri 15.000 króna trygging. Þessa ákvörðun kærði A til Hæstaréttar. Er málið kom þangað, var því lýst af hálfu A, að kyrrsetningar á B mundi ekki lengur krafizt og úrslit kærumálsins skiptu ekki A lengur máli að öðru leyti en því, að hann vildi fá úr því skorið, hvort fógeti hefði farið rétt að. Að svo vöxnu máli þótti A ekki lengur hafa neinna lagahagsmuna að gæta í kærumálinu, sem þess vegna var vísað frá Hæstarétti .... Héraðsdómari í máli til heimtu barns úr fóstri synjaði með úr- skurði um frest til að fá úrlausn barnaverndarnefndar og barnaverndarráðs um málsefni. Úrskurður þessi var kærður til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi, þar sem talið var, að gögn þessi væru svo mikilsverð, að veita bæri frest til öflunar þeirra .................20.. 0... G, sem átti sundmarðabú, varð að hætta rekstri þess, eftir að eldi slíkra dýra var bannað með lögum nr. 11/1951. G höfðaði mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs (R) til heimtu um 250.000 króna skaðabóta af þessum sökum. Af hálfu R var því lýst, að hann væri fús að greiða G bætur fyrir beint tjón hans af setningu laganna, þ. á m. andvirði búra og tækja í samræmi við framkvæmt mat. Hins vegar taldi R mat á húsum G, kr. 230.000.00, vera á röngum grundvelli byggt. Héraðsdómur var á sömu skoðun og þar sem ekki var úr Bís. öt1 363 442 Efnisskrá. LXVII bætt, vísaði hann málinu frá dómi. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann .......... D höfðaði mál gegn P til riftunar á kaupum húss, til greiðslu skaðabóta o. fl, og lagði D við þingfestingu fram stefnu, greinargerð og nokkur gögn. P sótti þing ásamt lögmanni og fékk frest til samningar greinargerðar. Næst kom P einn fyrir dóm, án þess að leggja fram greinargerð. Héraðsdóm- ari leiðbeindi þá P um málsmeðferð, og varð að samkomu- lagi, að P fengi enn vikufrest til greinargerðar. Að þeim fresti loknum bað P enn um viku til hálfs mánaðar frest til öflunar gagna, en D synjaði. Héraðsdómari synjaði um frestinn með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar og staðfestur þar .........2.20000.00 00. Bæjarþingsmáli Þ gegn Ó og H var vísað frá héraðsdómi. H kærði frávísunardóminn til Hæstaréttar til breytingar, en beindi einungis kæru sinni gegn héraðsdómaranum f. h. ríkis- sjóðs. Slík kæra var löglaus, og var kærumálinu því vísað frá Hæstarétti .............20000.00 00... 482, Í máli, sem A höfðaði gegn S og J til greiðslu skuldar, hafði A við munnlegan flutning málsins uppi varakröfu um að F yrði dæmt að greiða stefnukröfuna. Héraðsdómari vísaði varakröfunni frá dómi, þar sem F hafði ekki verið löglega stefnt til að gæta hagsmuna sinna. A kærði úrlausn héraðs- dómara til Hæstaréttar, sem staðfesti hana .............. Í máli, sem A höfðaði gegn ríkissjóði út af stóreignaskatti, krafð- ist hann þess, að héraðsdómari viki sæti. Kröfuna byggði A á því, að dómarinn væri ritari Hæstaréttar og hefði með höndum margs konar launuð einkastörf á vegum ríkisvalds- ins. Héraðsdómari hratt þessari kröfu með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar. Hæstiréttur staðfesti úrskurð- inn, enda töldust framangreindar málsástæður með öllu haldlausar .........02020000 0000... 530, 532, 534, 537, Vítt var tilefnislaus kæra máls til Hæstaréttar 530, 532, 534, 537, Þrotabú B höfðaði mál gegn H og V til riftunar á gerningi B 2. október 1951 um ráðstöfun fjár í hendur sonar B og til skila á því fé. Skiptafundur í þrotabúinu ákvað 29. júlí 1953, að krafist skyldi afhendingar fjárnáms og mál höfðað, ef með þyrfti. Umboðsmaður þrotabús B hóf þegar tilraunir til fjárheimtunnar, en þær reyndust árangurslausar. Mál var loks höfðað 14. janúar 1959. Í málinu var höfð uppi frá- vísunarkrafa, byggð á því, að málið væri of seint höfðað. Héraðsdómari hratt þeirri kröfu með úrskurði, sem kærð var til Hæstaréttar. Hæstiréttur felldi úrskurðinn úr gildi og vísaði málinu frá héraðsdómi. Var talið, að ákvæði 27. gr. laga nr. 25/1929 tækju til gernings þess, sem þrotabú B Bls. 454 4tl 484 ölt 539 539 LXVIII Efnisskrá. Bls. vildi rifta. Málshöfðunarfrestur samkvæmt 30. gr. sömu laga var liðinn og málssóknarheimild varð eigi leidd af öðrum réttarreglum ..........200.00 000 sn ns 559 Landamerkjaágreiningur reis annars vegar milli eiganda jarð- arinnar N-H og hins vegar eigenda jarðanna P, H, F, Á og K. Eigendur jarðanna N-H og S-H voru sameigendur að landi því, sem um var deilt, en eigandi S-H andmælti kröf- um eiganda N-H. Er svo var komið, kröfðust eigendur P, H, F, Á og K þess, að landamerkjamálinu yrði vísað frá dómi með skírskotun til 46. gr. laga nr. 85/1936. Héraðsdómur hratt þeirri kröfu með úrskurði, sem kærður var til Hæsta- réttar og staðfestur þar. Var talið, að eigandi N-H ætti rétt til að fá efnislega úr því skorið, hver væru landamerki nefndra jarða og framangreint lagaákvæði yrði ekki skilið svo, að það varnaði honum þess, enda hefði eigandi S-H og gerzt aðili málsins ............2..02...... ner 581 Af hálfu bæjarsjóðs Á var krafizt lögtaks fyrir útsvari, sem lagt hafði verið á h/f F. Áður en málið kom fyrir fógeta, hafði ríkisskattanefnd fellt útsvarið niður. Af hálfu F var krafizt frávísunar málsins af þessum sökum, en fógeti hratt þeirri kröfu með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar. Hæsti- réttur ómerkti úrskurðinn með þeim rökum, að fógeta hefði Þegar borið að synja um framkvæmd lögtaksins, eftir að útsvarið hafði verið fellt niður, þar sem það bar ekki undir fógetadóm að leggja dóm á, hvort ríkisskattanefnd hefði í þessu efni farið að lögum ............20000 000... 588 Héraðsdómari lýsti því í dómi, að hann samþykkti, að kærða G yrði skipaður réttargæzlumaður í opinberu máli. Hins vegar lét dómarinn bóka í þingbók synjun sína um, að G yrði skip- aður héraðsdómslögmaðurinn E sem réttargæzlumaður, þar sem slík skipun bryti í bága við 85. gr. laga nr. 27/1951. Þessa ákvörðun kærði G til Hæstaréttar, sem ómerkti hana, þar sem sakarefni var með öllu óreifað í hinni bókuðu ákvörðun héraðsdómara ...........2.2.....sseesererr 623 Rannsókn hafði farið fram fyrir sakaðómi vegna andláts S. Dómsmálaráðuneytið hafði síðan ákveðið, að frekari rann- sókn skyldi eigi fram fara. Vátryggingarfélag (T), sem S var líftryggður hjá, kærði þessa ákvörðun til Hæstaréttar. Ákvörðun þessi, sem batt T samkvæmt 2. gr., 20. gr., 42. gr., 74, gr. og 115. gr. laga nr. 27/1951, varð eigi að lögum kærð til Hæstaréttar. Málinu var því vísað frá dómi ............ 633 Úrskurður héraðsdómara, þar sem synjað var kröfu um að dóm- arinn viki sæti, kærður til Hæstaréttar og staðfestur þar .. 657 Þ höfðaði mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs (R) aðal- lega til niðurfellingar á stóreignaskatti Þ, en til vara til Efnisskrá. LXIX Bls. verulegrar lækkunar hans. Af hálfu R var krafizt frávís- unar málsins á þeim grundvelli, að Þ hefði eigi borið skatt- álagninguna undir ríkisskattanefnd. Héraðsdómari tók þessa kröfu til greina. Frávísunardómurinn var kærður til Hæsta- réttar, sem felldi hann úr gildi, þar sem ákvæði 10. gr. laga nr. 44/1957, sbr. 23. gr. reglugerðar nr, 95/1957, þóttu ekki vera málssókn Þ til fyrirstöðu ...........0.0000. 00.00.0000. 700 Í apríl 1959 höfðaði A mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs (R) aðallega til niðurfellingar á stóreignaskatti A, en til vara til verulegrar lækkunar hans. Af hálfu A var kraf- izt frávísunar málsins á þeim grundvelli, að sams konar málsefni hefði áður verið dæmt í Hæstarétti, að um væri að tefla misnotkun á dómstólum til tafar skattheimtu, auk þess sem málið væri vanreifað. Héraðsdómari taldi frávís- unarkröfuna eigi á rökum reista og hratt henni með úr- skurði, sem kærður var til Hæstaréttar. Hæstiréttur stað- festi úrskurðinn ..........000...0 0... 0... 103, TOT, Til, 715 Í sambandi við víðtæka dómsrannsókn, m. a. vegna ætlaðra brota olíufélagsins (HÍS) á gjaldeyris. og innflutningslög- gjöfinni, fóru fram miklar yfirheyrslur yfir framkvæmdar- stjóra HÍS, H. Meðan á rannsókn stóð, lagðist H í sjúkrahús, og varð um tíma eigi fram haldið yfirheyrslum vegna sjúkrahúsvistar hans. Nokkrir læknar töldu, að H væri heilsu sinnar vegna nauðsynlegt að fara til útlanda til lækn- ismeðferðar. Einn læknir, sérfræðingur í geðsjúkdómum, var hins vegar gagnstæðrar skoðunar. Rannsóknardómarar synjuðu með úrskurði H leyfis til að fara af landi brott, bæði með tilliti til þess, hversu alvarleg hin ætluðu brot H væru svo og þess, að ekki þóttu næg rök fyrir því, að heilsu- fari H væri svo háttað, að hann þyldi eigi yfirheyrslur hér. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann 731 Kyrrsetning. Sjá og löghald. A krafðist þess, að fógeti legði farbann á B samkvæmt 8. gr. laga nr. 18/1949 til tryggingar því, að unnt yrði að gera að- för Í eignum B. Fógeti krafðist tryggingar af Á vegna lög- bannskröfunnar, en A neitaði. Lýsti fógeti þá þeirri ákvörð- un sinni, að hann mundi ekki framkvæma kyrrsetningar- gerðina, nema sett væri 15000 króna trygging. A kærði þá ákvörðun til Hæstaréttar, en Hæstiréttur vísaði kærumálinu frá dómi, þar sem Á átti ekki lengur lagahagsmuna að gæta í málinu ................s ser 363 Landamerkjamál. Eigendur jarðanna N og S í Borgarfirði greindi á um landa: LXK Efnisskrá. Bls. merki á mótum Hvítár og Þverár, sérstaklega hvort svo- nefnd Kríueyri og aðrar eyrar á ármótunum ættu undir N eða S. Kom því til landamerkjamáls og varð þá jafnframt þriðji landeigandi, eigandi jarðarinnar H, sem einnig átti land að ármótunum að hluta, aðili málsins. Í rekstri málsins varð samkomulag um merki milli S og H annars vegar og N og H hins vegar, og voru þau merki ákveðin í samræmi við það. Landamerkjadómur og síðar Hæstaréttur skáru úr ágreiningnum um merki milli N og S með þeim hætti, að merkin voru ákveðin með línum milli tiltekinna depla á upp- drætti, þannig að fyrrnefnd Kríueyri taldist vera innan landamerkja S, en aðrar eyrar hins vegar ekki nema að litlu leyti. Var sú úrlausn á því byggð, að af gögnum mætti ráða, að meginstraumur Hvítár hefði fallið norðan Kríueyrar um 1890, er gerð voru landamerkjabréf N og S og greindu Hvítá sem markaskil milli jarðanna, enda þóttu afnot búenda N og S af þrætusvæðinu, sem gögn náðu til, eigi skera úr að þessu leyti á annan veg eða hinn ..................0.0... 435 Ágreiningur reis milli eigenda jarðanna E-S og S-S um landa- merki milli þeirra. Þegar litið var til ákvæða elztu landa- merkjaskráa milli jarðanna frá 1845 og 1886, svo og margra vitnaframburða, m. a. þeirra vitna, sem voru á merkja- göngu þarna, áður en landamerkjaskrá frá 1923 og 1929 var gerð og báru, að ekki hafi verið ætlunin að breyta fyrri stefnu markalínunnar á þessum slóðum, þótti nægjan- lega sannað, að mörk á þrætulandinu lægju eins og eigend- ur S-S héldu fram. Voru landamerkin ákveðin í samræmi Við það ...........00000000.nrn sr 509 Fundið að því, að í dómi í landamerkjamáli var ekki kveðið á um þóknun og ferðakostnað dómenda í héraði í samræmi við ákvæði 9. gr. laga nr. 41/1919 ...........0....0..... 509 Landamerkjaágreiningur reis annars vegar milli eiganda jarð. arinnar N-H og hins vegar eigenda jarðanna P, H, F, Á og K. Eigendur jarðanna N-H og S-H voru sameigendur að landi því, sem um var deilt, en eigandi S-H lýsti því, að hann andmælti dómkröfu eiganda N-H. Er svo var kom- ið, kröfðust eigendur P, H, F, Á og K þess, að landamerkja- málinu yrði vísað frá dómi með skírskotun til 46. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að eigandi N-H ætti rétt til að fá efnislega úr því skorið, hver væru landamerki nefndra jarða, og framangreint lagaákvæði yrði ekki skilið svo, að það varnaði honum þess, enda hefði eigandi S-H og gerzt aðili málsins ................00...20.0 0000 öð1 Efnisskrá. LXXI Bls. Landbúnaðarmál. Í lögum nr. 94/1947 eru ákvæði um verðlagningu landbúnaðar- afurða á innlendum markaði, og fjalla tvær nefndir um þessi mál, svonefnd verðlagsnefnd landbúnaðarafurða, skip- uð þrem fulltrúum frá framleiðendum og þrem frá neyt- endum, svo og framleiðsluráð landbúnaðarins. Í framkvæmd hefur verðlagsnefndin fyrst áætlað kostnað við rekstur bús af tiltekinni stærð, þar með taldar tekjur bónda af vinnu hans sjálfs, og jafnframt áætlað heildarmagn þeirra afurðategunda, sem áformað er að selja. Framleiðsluráð hefur því næst verðskráð hinar einstöku vörutegundir fyrir innlendan markað með þeim hætti, að tekjur bóndans sam- svari heildargjöldum samkvæmt verðlagsgrundvellinum. Á fundi verðlagsnefndar í september 1958 varð samkomulag um verðlagsgrundvöll landbúnaðarafurða frá 1. september 1958 til 31. ágúst 1959. Nefndin áætlaði útgjöldin svo og afurðamagnið tekju megin, en áætlaði hins vegar ekki, hvaða verð bóndinn þyrfti að fá fyrir hinar ýmsu afurða- tegundir. Framleiðsluráð ákvað hins vegar í því efni, m. a. að bóndi þyrfti að fá kr. 22.20 fyrir hvert kg af I. og II. fl. dilkakjöti. Hinn 18. september ákvað framleiðsluráð svo, að heildsöluverð á slíku kjöti skyldi vera kr. 24.59 hvert kg. Fulltrúar neytenda í verðlagsnefnd (N) töldu þessa verðlagningu brjóta í bága við verðlagsgrundvöll- inn og vera 85 aurum of háa á hvert kg. Höfðaði N mál gegn framleiðsluráði (F) til dómsviðurkenningar á því, að framangreind verðlagning hefði verið óheimil. F taldi, að hver bóndi þyrfti að fá kr. 22.20 fyrir hvert kg, miðað við allt það kjötmagn, sem verðlagsgrundvöllurinn byggði á. Allmikið magn þyrfti að selja á erlendum markaði fyrir lægra verð, þrátt fyrir uppbætur samkvæmt lögum nr. 33/1958. Þess vegna hefði orðið að ákveða heildsöluverðið, eins og gert var. Samkvæmt 4. gr. laga nr. 94/1947 skal söluverðið miðast við, að heildartekjur bænda verði í sem nánustu samræmi við heildartekjur annarra vinnandi stétta. Ekki þóttu leidd að því rök, að ákvörðun F um heildsöluverð á nefndu kjöti bryti í bága við nefnt laga- ákvæði né aukið tekjur bónda umfram það, sem ákveðið var í verðlagsgrundvellinum. Var F því sýknuð af framan- greindum kröfum N ............020 000. sn ss ö72 Leiðbeiningarskylda dómara. Héraðsdómari leiðbeinir ólöglærðum aðilja um meðferð máls 471 LXXKII Efnisskrá. Bls Leigusamningar. Sjá og húsaleigu. N, sem var prókúruhafi samvinnuútgerðarfélagsins B, gerði samning í. h. B um leigu á tilteknum bát, eign S, um 3% mánaðar skeið. Hann undirritaði og f. h. B tryggingar- víxla vegna umsamis leigugjalds. Vanskil urðu á greiðsl- um nokkurra víxlanna, að fjárhæð kr. 43.500.00. Neitaði B að greiða víxilfjárhæðirnar. Talið var, að N hefði, er litið var til tilgangs með starfsemi félgsins, haft umboð til að gera nefndan skipsleigusamning f. h. B. B var því talið bundið af þessum ráðstöfunum, enda ósannað, að viðsemj- andi af hálfu S hefði vitað eða mátt vita, að N hefði skort heimild til að gera skipsleigusamninginn. Var B því dæmt að greiða S víxilfjárhæðirnar ................ 230 Lyfsala. Í Reykjavík er starfrækt verzlunarfélag, Pöntunarfélag Nátt- úrulækningafélags Reykjavíkur. Í stjórn félagsins voru, er mál þetta hófst, M, J, F, K og S. Síðar kom G í stað F. Lyfsalafélag Íslands kærði til sakadómara sölu nefnds fé- lags á bætiefnablöndunum Ad. og San. svo og á efnunum Ba., Lax.,, Mist., Im., og Bi., þar sem Lyfsalafélagið taldi öll þessi efni vera lyf. Framangreindir stjórnendur Pönt- unarfélagsins voru vegna þessa ákærðir fyrir ætluð brot á 17. gr. laga nr. 47/1932, tilskipun frá 4. desember 1672, 30. gr. kansellíbréfs frá 16. september 1797, sbr. auglýsingu nr. 72/1940 og 36. gr. reglugerðar nr. 273/1950. Viðurkennt var, að efni þessi voru á boðstólum til sölu í búð Pöntunar- félagsins. Í málinu lágu fyrir skýrsla Atvinnudeildar Há- skólans um rannsókn á efnum þessum, álitsgerðir tveggja prófessora við læknadeild Háskólans og landlæknis svo og umsögn Læknaráðs. Samkvæmt þessum sakargögnum þótti eigi örugglega í ljós leitt, að öðrum en lyfsölum sé óheim- ilt samkvæmt lagaboðum þeim, er greind voru í ákæru- skjali, að annast sölu á efnunum Ad., San., Ba., Bi., Mist. og Im. Voru M, J, F, K og S því sýknaðir af ákæru, að því er varðaði sölu þessara efna. Með sölu á efninu Lax., sem taldist vera lyf, ásamt árituðum notkunarreglum þóttu framangreindir stjórnarmenn hins vegar hafa brotið gegn ákvæðum framangreindrar tilskipunar og kansellíbréfs, svo og reglugerðar. Á umbúðum efnanna Ad. og San. þóttu ekki vera neinar þær upplýsingar, er brytu í bága við ákvæði 17. gr. laga nr. 47/1932, en hins vegar þóttu framan- greindir stjórnarmenn hafa brotið gegn því ákvæði með auglýsingum um hin efnin. Var stjórnarmönnum þessum dæmd sektarrefsing og efnið Lax. gert upptækt til ríkis- Efnisskrá. LXXITITI sjóðs. Þar sem G hafði hins vegar ekki á fullnægjandi hátt gefizt kostur á að skýra horf sitt til ákæruatriða, var hann sýknaður af öllum kröfum ákæruvalds .................. “ Læknar. Læknaráð. Læknir gefur skýrslu um rannsókn á líki stúlku, sem myrt hafði verið .................0.0.0.. rn Læknir framkvæmir geðrannsókn á ákærðum manni og gefur skýrslu um niðurstöðu ..........0....0000... 0... nn Læknir gefur skýrslu um áfengismagn í blóði sakbornings .. 40, Læknir gefur álit um örorku slasaðs manns .... 92, 348, 423, Læknaráð lætur í té umsögn, hvað felist í orðinu lyf svo og um álitsgerðir tveggja prófessora í sambandi við máls- atriði, hvort tiltekin efni teldust vera lyf ................ Læknisfræðiprófessorar og landlæknir láta uppi álit um, hvort tiltekin efni séu lyf .............2020.000 00... sr Læknir framkvæmir skoðun á líki og lætur upp álit um dánar- OFSÖk ........000000 00 333, 367, 385, Læknir gefur skýrslu um heilsufar stúlku, sem hafði orðið fyrir áreitni hermanna .........0.0000.2 0000 nn Læknir lýsir áverkum manns, er orðið hafði fyrir slysi .. 671, Læknaráð lætur upp álit um, hvort dráttur á læknismeðferð hefði valdið örkumlum eða dregið úr batahorfum ........ Læknar láta uppi álit um heilsufar manns, sem var undir dómsrannsókn vegna ætlaðra brota .........0.00.0...00.. Lög. Lögskýring. Bifreiðarstjóri hafði gerzt sekur um að aka bifreið undir áhrif- um áfengis. Þegar þetta varð, voru í gildi bifreiðalög nr. 23/1941 og umferðarlög nr. 24/1941, en hins vegar höfðu umferðarlög nr. 26/1958 tekið gildi, þegar mál hans var dæmt. Samkvæmt 2. gr. laga nr. 19/1940 urðu honum eigi dæmd þyngri viðurlög en kveðið var á um í hinum eldri lÖgum ........20200 000... 14, Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðal- málsins samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 ......0.0002000 nes 194, Ákvæði 1. gr. laga nr. 42/1956 um skipulag á fólksflutningum með bifreiðum þóttu eiga örugglega verða skilin svo, að fólksflutningur aðilja, sem ekki hafði sérleyfi til flutninga á umræddri leið, en flutti farþega án endurgjalds og ekki í atvinnuskyni, væri refsiverður samkvæmt lögunum ...... Í 19. gr., sbr. 51. gr. laga nr. 34/1946 um fræðslu barna segir, að krefja megi sveitarsjóð um greiðslu fyrir forfallavinnu vegna barnakennara, sem eigi geti stundað starf sitt sök- Bls. 29 29 323 473 145 145 408 662 719 119 731 323 öt1 201 LXXKIV Efnisskrá. um veikinda. Talið var, að sama máli gegndi um forföll vegna barnsburðar ..............2...eee ess Ákvæðum N. L. VI— 14 verður ekki beitt með lögjöfnun um brottflutning húss af lóð ..........0....0000. 0... A neyddist til að bregða búi vegna yfirvofandi eignarnáms og seldi þá m. a. tíu kýr. Sala kúnna taldist ekki þáttur í atvinnurekstri A í merkingu skattalaga og hagnaðar hans af sölunni því eigi til skattskyldra tekna hans .......... Þ, sem átti rétt til 34 daga orlofs vegna starfs síns hjá S, hafði verið sagt upp starfanum með þriggja mánaða uppsagnar- fresti. Þ hætti störfum hjá S að vilja hans, þegar tveir mán- uðir voru eftir af uppsagnarfrestinum. Þ krafði S um orlofs- fé, miðað við 34 daga. S taldi, að Þ, sem naut fulls kaups áð- urnefnda tvo mánuði, hefði þar með notið þess orlofs, sem hún ætti rétt til, og ríflega það. Talið var, að þessi tími, er uppsagnarfrestur var að líða að lokum og ætla mátti, að Þ hefði einnig þurft að nota til leitar að nýju starfi, væri ekki orlofstími í skilningi laga nr. 16/1943, nema sam- þykki beggja aðilja kæmi til. Ósannað var, að svo hefði verið, og var krafa Þ því tekin til greina ................ Ágreiningur var um landamerki lands, sem var í óskiptri sam- eign þeirra A og B. A höfðaði landamerkjamál gegn eigend- um nágrannajarða og studdi B málstað þeirra. Ákvæði 46. gr. laga nr. 85/1936 voru eigi talin varna A þess, að hann fengi efnislega úr því skorið, hver væru landamerki á nefndu svæði, enda þótt B hefði eigi samstöðu með honum í málinu Sköttum og útsvörum varð eigi jafnað til gjalda samkvæmt 3. mgr. 2. gr. laga nr. 44/1957 við álagningu stóreignaskatts Við álagningu stóreignaskatts á G var fasteign, sem G var bú- inn að afhenda syni sínum sem fyrirfram greiddan arf, talin G til eignar í samræmi við 2. gr. laga nr. 44/1957. Það þótti leiða af grundvallarreglu 67. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944, að nefnd fasteign, sem var orðin lögleg eign sonar G áður en lög nr. 44/1957 tóku gildi, yrði ekki gerð að skattandlagi G ............2000.2 0000... Lögbann. Mál var höfðað af G m. a. til staðfestingar á lögbanni. Héraðs- dómur, sem hratt staðfestingarkröfunni, var kveðinn upp 16. júlí 1958. G áfrýjaði dómi þessum til Hæstaréttar með stefnu 15. september s. á. Lögbannið var þá fallið úr gildi sam- kvæmt 23. og 27. gr. laga nr. 18/1949, og var því kröfu um staðfestingu á lögbanninu vísað frá Hæstarétti ............ Bla. 227 486 498 öðl 759 159 Efnisskrá. LXXV Löghald. Sjá og kyrrsetningu. Löghaldsgerð framkvæmd og staðfest með dómi ............ Lögreglusamþykktir. Ökumaður, sem ók of hratt og ógætilega, hafði m. a. brotið gegn 46. gr., sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur Nr. 2/1930 .......0..2.0000 00. Lögræði. Sjá sjálfræði. Loögtak. Lögtak heimilað fyrir útsvari manns, er taldist hafa heimilis- fasta atvinnustofnun í tilteknu bæjarfélagi ................ Lögtaksgerð, sem hreppstjóri hafði framkvæmt, tekin fyrir í fógetadómi sýslunnar samkvæmt 9. gr. laga nr. 29/1885 .. B-hreppur lagði útsvar á olíufélagið Sk vegna starfrækslu fé- lagsins þar í hreppi. Sk taldi sig eigi vera útsvarsskyldan þar. Í ljós var leitt, að samkvæmt samningi milli Sk og bónd- ans 1, til heimilis í B-hreppi, lagði Sk honum til endurgjalds- laust geymi og dælu fyrir benzin og annaðist viðhald á þeim á eigin kostnað. I taldist kaupa benzín og bifreiðaolíu frá Sk, komna á geymi, hafa á hendi sölu hennar og fá tiltek- inn afslátt frá kaupverði. I mátti ekki kaupa sams konar vörur frá öðrum en Sk. Talið var, að salan færi raunveru- lega fram á vegum Sk, og hún einn þáttur í víðtækara sölu- kerfi hans. Sk var því talinn útsvarsskyldur í B-hreppi og kveðið á um lögtak fyrir útsvarinu ...............00..... J var á árinu 1957 gert að greiða kr. 3.989.00 í tekjuskatt til ríkissjóðs. J neitaði að greiða skattinn á þeim grundvelli, að honum hefðu ranglega verið taldar til skattskyldra tekna kr. 20.000.00, sem var mismunur á matsverði og söluverði tíu kúa, sem hann seldi á árinu 1956. Af hálfu ríkissjóðs var krafizt lögtaks fyrir skattgjaldi þessu. Leitt var í ljós, að J, sem hafði rekið kúabú í kaupstaðnum A, seldi fasteign sína þar ríkisfyrirtæki í árslok 1956. Var viðurkennt, að eignin hefði verið tekin eignarnámi samkvæmt lagaheimild, ef eigi hefði samizt um kaupin. Þetta leiddi til þess, að J brá búi og seldi nefndar kýr sínar. Að svo vöxnu máli var sala kúnna ekki talin þáttur í atvinnurekstri J í merkingu skattalaga og hagnaður af sölunni því eigi til skattskyldra tekna hans. Var því synjað um framkvæmd lögtaks ........ Lögveð. Lögveðréttur dæmdur í bifreið til tryggingar dæmdum skaða- bótum vegna bifreiðarslyss ................0.00... 0. 0... 385 210 430 430 LXXVI Efnisskrá. Bls. Manndráp. G réðst að unnustu sinni, stakk hana tvisvar eða þrisvar með hníf undir holhönd með þeim afleiðingum, að stúlkan beið bana. Þótti sannað, að G hefði framið verknaðinn af ásettu ráði, að vísu í geðofsakasti og undir nokkrum áfengisáhrif- um, en að nokkru leyti fyrirhugað. G, sem var sakhæfur, var dæmd 16 ára fangelsisrefsing samkvæmt 211. gr. al- mennra hegningarlaga nr. 19/1940. Hann var og sviptur rétt- indum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga .............. 29 Þrjár telpur, 5—T ára, stóðu á gangstétt við gatnamót í Vest- mannaeyjum, er bifreiðarstjórinn D ók bifreið sinni yfir gatnamótin, en í sömu svifum stökk ein telpnanna, S, út á akbrautina, varð fyrir bifreiðinni og beið þegar bana. Talið var, að D hefði átt að veita telpunum eftirtekt, ef hann hefði sýnt fulla aðgæzlu, er hann ók yfir gatnamótin, og síðan fylgjast með ferðum þeirra og haga akstri sínum svo, að þeim stafaði sem minnst hætta af. Með þessum að- gæzluskorti sínum taldist D m. a. hafa orðið sekur við 215. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Var D dæmd 1500 króna sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi sex mánuði ...... 333 Snemma morguns í nóvembermánuði ók K bifreið sinni vestur Hringbraut í Reykjavík. Lenti bifreiðin á manni, sem var á gangi yfir götuna. Lézt hann af völdum slyssins. K viður- kenndi að hafa ekið með 40 km hraða miðað við klst., er slysið varð, og vitni báru, að hann hefði ekið hratt. Þótti því sannað, að K hefði ekið ólöglega hratt, miðað við að- stæður, auk þess sem hann hefði ekki beitt nægilegri at- hygli að ferðum vegfarandans, þar sem ekkert skyggði á hann. Var K m. a. talinn sekur við 215. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Var honum dæmd 7000 króna sektarrefsing og hann sviptur ökuleyfi ævilangt ..........0000000.0.0.0 0000... 385 Fullorðin kona (M), sem hafði verið farþegi í strætisvagni, er J ók, fór út um afturðyr strætisvagnsins á biðstöð, en kápa hennar festist milli stafs og hurðar eða hurðarstýr- ingar, þegar J lokaði dyrunum og ók af stað. M féll við þetta á götuna, varð undir öðru afturhjóli strætisvagnsins og slasaðist svo mjög, að hún andaðist skömmu síðar. Talið var, að J hefði ekki sýnt nægjanlega aðgæzlu, er hann ók af stað, án þess að hafa fullvissað sig um það áður, að allir þeir, sem ætluðu úr vagninum, væru komnir alveg út úr honum og úr hættu, en til þess hafði J aðstæð- ur. Hafði J með þessu m. a. brotið gegn 215. gr. hegningar- laga nr. 19/1940. Var honum dæmd sektarrefsing, kr. 4000.00. Hins vegar þótti ekki næg ástæða til að svipta J Ökuleyfi. .........000.200 00 408 Efnisskrá. LXXVIT Mat og skoðun. Læknir skoðar og kryfur lík stúlku, sem hafði verið myrt .... Tryggingafræðingur metur tjón manns, er hlaut meiðsl vegna SIYSS ........00.0 0000 92, 348, 423, 473, Dómkvaddir undir. og yfirmatsmenn skoða byggingargalla og meta tjón af þeirra völdum ...........02000. 0000... Atvinnudeild Háskólans rannsakar efni til ákvörðunar á því, hvort um lyf sé að tefla ..............0..0.0000 00. n 0 nr. Innlendir og erlendir sérfræðingar athuga og láta uppi álit um bleikiefni í tilteknu þvottaefni svo og framkvæma og gefa skýrslu um slitbþolsprófanir á efnum, sem þvegin höfðu verið m. a. með nefndu þvottaefni ..................0... Dómkvaðning matsmanna heimiluð, þótt eigi væri skorið úr gildi heimildar til eignarnáms á landspildu þeirri, er mats- menn áttu að meta ...............0. 0. sn Dómkvaddir menn láta uppi álit um, hvort unnt sé að flytja hús af lóð í heilu lagi ................0.. sess Heilbrigðisnefnd gefur umsögn um húsnæði, sbr. 1. gr. laga nr, 10/1957 ........0.0020000 nes Læknir framkvæmir skoðun á líki og lætur uppi álit um dánar- OFSÖK .........02000 00 nn 333, 385, Tryggingafræðingur metur framfærslutjón foreldra vegna and- láts sonar þeirra ............0.0.0.00. 00. senn Skólastjóri Stýrimannaskólans framkvæmir athugun á staðar- ákvörðunum varðskipsmanna í sambandi við ákæru um brot á fiskveiðalöggjöfinni ........ 376, 464, 493, 584, 604, Lögreglumaður framkvæmir athugun á slysstað og gefur skýrslu um athuganir sínar ............2.00... 0... 0... Bifreiðaeftirlitsmaður skoðar bifreið, sem valdið hefur slysi, og gefur skýrslu um ástand hennar ................ 367, Læknir gefur skýrslu um krufningu á líki manns, er fórst í bifreiðarslysi ..................2002000 0000 Dómkvaddir sérkunnáttumenn láta uppi álit á eldshættu af flug- eldum svo og líkindum til sjálfsíkveikju í þeim .......... Dómkvaddir sérfróðir menn um flug framkvæma rannsókn á flugvél af svipaðri gerð og eyðilagzt hafði í flugi. Þeir láta og uppi álit um, hvort unnt hefði verið að lenda slíkri vél, eftir að jafnvægistæki hennar hefðu bilað .............. Skoðunarmaður flugvéla framkvæmir skoðun á flugvél, sem eyðilagzt hafði í flugslysi, og gefur skýrslu um skoðunina Flugráð nefnir þrjá sérfróða menn um flug til að kanna orsakir flugslyss ........0.2002000. 00. Þrír flugmenn, nefndir af Félagi íslenzkra atvinnuflugmanna, láta uppi álit um orsakir flugslyss .........00.00.0.0..... Bls. 29 119 105 145 168 217 227 330 408 367 613 367 408 367 6t1 780 780 LXXVIII Efnisskrá. Þrír flugvélafróðir menn meta flugvél, er fórst í flugslysi .. Dómkvaddir matsmenn lýsa ástandi húss, meta galla á því svo og verðmæti hússins ......2...0002000 00 nv. n nn. Málasamlag. a) Einkamál. I. Kröfusamlag. 1. Af hálfu sækjanda .. 49, 79, 92, 135, 348, 367, 423, 473, 594, 662, 671, 684, 719, 738, 2. Gagnkröfur .........020000 0000 26, II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja .........0.000.00000. 0... 367, 509, 759, 2. Varnaraðilja 49, 73, 105, 168, 227, 267, 270, 320, 340, 419, 445, 489, 517, 559, 681, b) Opinber mál. 1. Aðili ákærður fyrir fleiri brot en eitt .. 40, 145, 238, 274, 313, 2. Fleiri aðiljar en einn ákærðir í sama máli 145, 238, 618, 625, Málflutningsmenn. Hæstaréttarlögmaður sektaður fyrir ósæmileg ummali í greinar- gerð og ummælin ómerkt .......0.200000 0000 nn s.n Málflutningur. Einkamáli vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar ............ Stefndi sótti ekki þing í Hæstarétti og mál því flutt skriflega samkvæmt 38. gr. laga nr. 112/1935 .... 267, 270, 523, 527, Sýknuástæða, sem fyrst var höfð uppi við munnlegan málfluin- ing, talin of seint fram komin og henni því eigi sinnt .... Sakarefni skipt samkvæmt heimild í 71. gr. laga nr. 85/1936 .. S höfðaði mál gegn málfærslumanninum Ó. Voru dómkröfurnar þríþættar. Málatilbúnaði og málflutningi í héraði var svo áfátt af hendi S um alla þætti krafnanna, að héraðsdómur og málsmeðferð í héraði voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ..........2..200000. nn Málshöfðun. Stjórnendur verzlunarfyrirtækis, þ. á m. B, voru ákærðir fyrir verðlagsbrot og mál höfðað gegn þeim. B sat á Alþingi, er málið var höfðað, en samþykki þingdeildar var eigi fengið til málshöfðunar samkvæmt 49. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944. Héraðsdómur, sem sakfelldi B, var því ómerktur og málinu vísað frá dómi, að því er hann varðaði .................. Bls. 780 193 634 193 116 780 450 115 401 143 529 523 591 641 Efnisskrá. LXKIX Málskostnaður, sbr. ómaksbætur. I. Einkamál. A. 1. Málskostnaður látinn niður falla .. 49, 88, 92, 116, 135, 207, 345, 450, 457, 473, 572, 591, 671, 780, 2. Aðili, sem tapar máli að mestu eða öllu leyti, dæmdur til greiðslu málskostnaðar .. 65, 73, 79, 105, 122, 160, 210, 219, 227, 230, 267, 270, 348, 367, 394, 423, 430, 435, 445, 486, 489, 498, 523, 526, 527, 529, 541, 594, 598, 604, 634, 641, 662, 681, 684, 691, 719, 738, 752, 755, 759, 772, B. 1. Kærumálskostnaðar ekki krafizt ............0000000000... 2. Kærumálskostnaður látinn niður falla .... 163, 194, 363, Kærumálskostnaður dæmdur .. 4, 26, 120, 217, 320, 442, 454, 411, 517, 530, 532, 534, 537, 539, 559, 657, 700, 703, TOT, 711, 3. Málskostnaðarákvæði héraðsdóms kært til Hæstaréttar ss 1, 4, 416, C. Frávísunarðómar: Máli vísað frá héraðsdómi. Stefnanda í héraði dæmt að greiða málskostnað ..............0.200. 00... 165, D. Ómerkingardómar: 1. Sóknaraðilja dæmt að greiða málskostnað ........ 340, 2. Varnaraðilja dæmt að greiða málskostnað .......... 26, 3. Málskostnaður látinn niður falla .......... 88, 116, 163, E. Í máli milli K og M, er K höfðaði til ógildingar á tilboði M til þeirra P og R, var P og R stefnt til réttargæzlu og var sótt þing af þeirra hálfu. M var sýknaður af kröfum K, og var P og R dæmdur málskostnaður úr hendi K fyrir Hæstarétti II. Opinber mál. A. 1.Aðili dæmdur sekur og honum gert að greiða sakarkostnað 7, 12, 14, 29, 40, 213, 238, 274, 313, 323, 330, 333, 376, 385, 401, 408, 464, 493, 564, 584, 604, 613, Aðili sýknaður og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð .... 20, B. Í opinberu máli, þar sem ákærðu voru einungis sakfelldir að litlu leyti, en sýknaðir af flestum ákæruatriðum, var þeim einungis dæmt að greiða hluta sakarkostnaðar, sbr. 141. gr. laga nr. 27/1951 ..........0.0..0 00. senn 145, Á og J voru ákærð í verðlagsmáli. Í Hæstarétti var J algerlega sýknuð af kröfum ákæruvalds og Á að miklu leyti. Var Á einungis dæmt að greiða '% hluta sakarkostnaðar, en % hlutar hans lagðir á ríkissjóð ............0..0000. 0000. n Málsmeðferð. Héraðsdómur vísaði skuldamáli frá dómi sökum vanreifunar. Hæstiréttur taldi hins vegar, að framlögð gögn væru full- nægjandi, en héraðsdómur ætti þó að kveðja málsaðilja fyrir Í Bls. 793 715 T15 419 340 641 120 588 398 143 618 201 LXKXK Efnisskrá. dóm til skýrslugjafar um tiltekin atriði, sbr. 114. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunardómurinn var því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar ................ Mál til heimtu fæðisskuldar var svo vanreifað og málatilbúnað- ur svo gallaður, að héraðsdómur og málsmeðferð voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .................. Héraðsdómur afgreiddi einungis með bókunum í þingbók kröfu aðilja um frávísun máls og málflutning um þá kröfu. Með þessu var brotið í bága við ákvæði 108. gr. og 190.— 193. gr. laga nr. 85/1936. Dómsathafnir þessar voru því ómerktar og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar .... G, sem var ákærður um ólöglega sölu lyfja, sýknaður af ákæru, þar sem honum hafði eigi á fullnægjandi hátt gefizt kostur á að skýra horf sitt til ákæruatriða .............00.000.... A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skylda B til að greiða byggingarleyfisgjöld, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómhæf, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .................. A krafðist þess, að B yrði dæmt að greiða honum að fullu and- virði húss, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómtæk, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og mál- inu vísað frá héraðsdómi ............00000.0..0 nr A krafðist þess, að viðurkennd yrði með dómi skaðabótaskylda B vegna bifreiðaáreksturs, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki dómtæk, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...........0.0000000.00... Okur. Lögfræðingurinn B var ákærður fyrir að hafa veitt ýmsum að- iljum lán með hærri vöxtum en heimilt var samkvæmt lög- um nr. 73/1933. Voru meginákæruatriðin sautján að tölu. Var B sakfelldur samkvæmt átta þeirra, en sýknaður af níu ákæruatriðum. Að því er varðaði þau tilvik, sem B var sak- felldur fyrir, var hann í þremur þeirra talinn hafa brotið gegn ákvæðum 2. gr., sbr. 6. gr. laga nr. 73/1933, sbr. 1. gr. laga nr. T5/1952, með því að taka of háa vexti af víxillánum, tryggðum með veði í fasteign eða handveði. Í fimm tilvikum taldist B hins vegar hafa brotið gegn 3. gr., sbr. 6. gr. laga nr. 73/1933, með því að hafa tekið eða áskilið sér of háa vexti af öðrum lánum. Var B dæmd sektarrefsins samkvæmt téðum lögum, kr. 570.000.00. Í þeim tilvikum, er B var sýkn- Bls. 26 120 145 165 207 340 Efnisskrá. LXXXKI Bls. aður af ákæruatriðum, taldist ýmist sök eigi sönnuð, hún fyrnd eða vera um refsilausan tilraunaverknað að ræða .. 274 Lögfræðingurinn H var ákærður fyrir að hafa keypt marga víxla af G, sem var framkvæmdarstjóri h/f R, gegn hærri vöxt- um en heimilt var samkvæmt 3. gr. laga nr. 73/1933. H taldi, að hér hefðu verið um verðbréfakaup að tefla, sem lög nr. 73/1933 tækju ekki til. Talið var, að efni viðskipta H og G hefði verið það, að H lánaði h/f R fé gegn víxlum, en af víxilfjárhæðunum voru teknir vextir og þóknun, sem svör- uðu til 48% ársvaxta, og töldust vextir þessir endurgjald til H fyrir lánveitingarnar. Þetta varðaði H refsingu sam- kvæmt 3. gr., sbr. 6. gr. laga nr. 73/1933, og var honum dæmd sektarrefsing, kr. 191.625.00. Hins vegar var H sýknaður af þeirri ákæru að hafa brotið gegn nefndum lagaboðum, með því að hafa tekið við skuldaskil h/f R innheimtulaun af framangreindum víxlum, er hann átti sjálfur. Þóttu inn- heimtulaunin vera annars eðlis en vextir eða endurgjald, sem getur í 3. gr. og 6. gr. laga nr. 13/1933 .......0.0...- 313 B, sem tekið hafði of háa vexti af víxilskuld, er tryggð var með fasteignaveði, var dæmt að endurgreiða hina ofteknu vexti 394 E hafði keypt af G, framkvæmdarstjóra h/f R, fjögurra mánaða víxil, að nafnverði kr. 50.000.00, en E var kunnugt um, að G tók víxillán þetta til vörukaupa fyrir h/f R. Talið var ljóst, að E hefði í viðskiptum þessum verið lánveitandi í skilningi laga nr. 73/1933, og þar sem raunverulegir árs- vextir voru 36%, hafði hann brotið gegn 3. gr. þeirra laga. Þá hafði E og sem milligöngumaður selt S og Á víxla fyrir G. Samkvæmt gögnum málsins námu þessi víxillán S eigi lægri fjárhæð en kr. 100.000.00 og vextir af þeim minnst 18% p. a. Víxillán Á námu eigi lægri fjárhæð en kr. 150.000.00 og vextir af þeim minnst 20% p. a. Talið var, að E hefði gert sér þessa milligöngu að tekjulind og hefði hann þar með gerzt brotlegur við 6. gr. sbr. 3. gr. laga nr. 73/1933. Fyrir þessi brot var E gerð 60.000 króna sekt .. 401 Ómaksbætur. Mál hafið eftir kröfu áfrýjanda. Stefnda dæmdar ómaksbætur 164 Áfrýjandi sækir ekki dómþing við þingfestingu í Hæstarétti. Stefnda dæmdar ómaksbætur .. 272, 273, 366, 505, 506, 508, 569 Ómerking. Héraðsdómur vísaði skuldamáli frá dómi sökum vanreifunar. Hæstiréttur taldi hins vegar, að framlögð gögn væru full- nægjandi, en héraðsdómur ætti þó að kveðja málsaðilja fyrir dóm til skýrslugjafar um tiltekin atriði. Frávísunar- LXXKII Efnisskrá. dómurinn var því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar ............2.0.00. 00. Mál til heimtu fæðisskuldar var svo vanreifað og málatilbún- aður svo gallaður, að héraðsdómur og málsmeðferð voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ Landsvæði í Höfnum hafði verið tekið eignarnámi og bætur greiddar samkvæmt mati. Í hlut jarðarinnar K II kom ttil- tekin fjárhæð, sem þinglesin eigandi jarðarinnar, S, veitti viðtöku. S hafði hins vegar áður selt G hluta af landi jarð- arinnar, um “% hluta að sögn G. G krafði S um hluta bót- anna. Bæjarþing Reykjavíkur fjallaði um málið og dæmdi S til að greiða G nokkrar bætur. Dómur og málsmeðferð var ómerkt og málinu vísað frá bæjarþinginu, þar sem talið var, að athugun á vettvangi, lýsing og mat á stað- háttum skipti máli um úrlausn þess, þannig að vettvangs- dómur samkvæmt TII. kafla laga nr. 41/1919 hefði átt að fjalla um málið, auk þess sem málið hefði ekki verið reif- að nægilega í ýmsum atriðum .........0.000000 000... Héraðsdómur afgreiddi einungis með bókunum í þingbók kröfu aðilja um frávísun máls og málflutning um þá kröfu. Með þessu var brotið í bága við ákvæði 108. gr. og 190.— 193. gr. laga nr. 85/1936. Dómsathafnir þessar voru því ómerkt- ar og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar .. Ákvörðun lögreglustjóra um sviptingu ökuleyfis til bráðabirgða skal samkvæmt 81. gr. umferðarlaga nr. 26/1958 borin undir úrskurð héraðsdómara. Til Hæstaréttar var kærð úr- lausn héraðsdómara um slíkt efni, en þar sem algerlega skorti á, að fullnægt væri ákvæðum 164. gr. laga nr. 27/ 1951 um forsendur og skýrleik, var ákvörðun þessi ómerkt og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar .... A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skylda B til að greiða byggingarleyfisgjöld, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómhæf, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð í héraði þess vegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .......... A krafðist þess, að B yrði dæmt að greiða honum að fullu and. virði tiltekins húss, en fjárhæð dómkröfu var ekki til- tekin. Krafan taldist því eigi dómhæf, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð þess vegna ómerkt og mál- inu vísað frá héraðsdómi ............0.0.00000 000. A krafðist þess, að með dómi yrði viðurkennd skaðabótaskylda B vegna tiltekins bifreiðaáreksturs, en fjárhæð dómkröfu var ekki tiltekin. Krafan var því ekki talin dómtæk, sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936, dómur og málsmeðferð þessvegna ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ Bls. 26 88 116 120 163 165 207 Efnisskrá. LXKXTII Bls, Héraðsdómi í landamerkjamáli var að vísu áfátt um lýsingu málsatvika og rökstuðning, en eigi þótti samt næg ástæða til að ómerkja dóminn af þeim sökum ....0..00000.0.0... 509 Af hálfu bæjarsjóðs A var krafizt lögtaks fyrir útsvari, sem lagt hafði verið á h/f F. Áður en málið kom fyrir fó- geta, hafði ríkisskattanefnd fellt útsvarið niður. Af hálfu F var krafizt frávísunar málsins af þessum sökum, en fógeti hratt þeirri kröfu með úrskurði. Hæstiréttur ómerkti úr- skurðinn með þeim rökum, að fógeta hefði borið að synja um framgang lögtaksins, eftir að útsvarið hafði verið fellt niður, þar sem það bar ekki undir fógetadóm að leggja dóm á, hvort ríkisskattanefnd hefði farið að lögum, er hún felldi útsvarið niður .........2.000200 0000... 0... 588 Fyrir Hæstarétti hafði áfrýjandi uppi kröfu um ómerkingu héraðsdóms, reista á því, að héraðsdómari hefði átt að víkja sæti í málinu, þar sem hann hefði eigi mátt líta óhlutdrægt á málavexti. Áfrýjandi færði engin haldbær rök fyrir þessari kröfu, og var henni eigi sinnt .......... 598 Hjónn K og M áttu í hjónaskilnaðarmáli og var bú þeirra tekið til opinberra skipta. Eiginkonan, K, höfðaði mál gegn M og gerði þá dómkröfu, að tiltekin yfirlýsing M um sölutil- boð í fasteign þeirra yrði dæmd ógild og óskuldbindandi fyrir K. Héraðsdómari sagði í dómi sínum, að sakarefnið væri það eitt, hvort M hefði „haft þann ráðstöfunarrétt á fé- lagsbúi þeirra hjóna“, sem fólst í nefndri yfirlýsingu. Fyrir Hæstarétti krafðist K ómerkingar héraðsdóms á þeim grund. velli, að héraðsdómari hefði eigi dæmt fyrrgreinda kröfu sína. Engin rök dómskapaeðlis voru því til fyrirstöðu, að dómur yrði lagður á nefnda kröfu K, og hæfðu hin tilvitn- uðu ummæli héraðsdómara því eigi í mark. Ekki þótti samt næg ástæða til að ómerkja héraðsdóminn af þessum sökum, þar sem héraðsdómari hafði eigi vísað kröfu K frá dómi, heldur fjallað um málsástæður þær, sem vörðuðu efni sakar 598 Stjórnendur verzlunarfyrirtækis, þ. á m. B, voru ákærðir fyrir verðlagsbrot og mál höfðað gegn þeim. B sat á Alþingi, er málið var höfðað, en samþykki þingdeildar var eigi feng- ið til málshöfðunar samkvæmt 49. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944., Héraðsdómur, sem hafði sakfellt B, var því ómerkt. ur og málinu vísað frá dómi, að því er hann varðaði ...... 618 Héraðsðómari lýsti því í dómi, að hann samþykkti, að kærða G yrði skipaður réttargæzlumaður í opinberu máli. Hins vegar bókaði dómarinn í þingbók synjun sína um, að tiltekinn héraðsdómslögmaður yrði skipaður til þessa starfa, þar sem slíkt bryti í bága við 85. gr. laga nr. 27/1951. Sakarefni var LXXKIV Efnisskrá. Bls. óreifað með öllu í hinni bókuðu ákvörðun dómara og var hún því ómerkt ........0.2.220000 00... 623 S höfðaði mál gegn málfærslumanninum Ó. Voru dómkröfurnar í þremur liðum, endurgreiðslukrafa vegna svonefndra of- tekinna málfærslulauna í tilteknum dómsmálum, vaxtakrafa og bótakrafa vegna talinnar vanrækslu um innheimtu kröfu. Málatilbúnaði og málflutningi í héraði um allar þessar kröfur var mjög áfátt af hendi S, mjög skorti á lýsingu málavaxta og reifun krafna, og reikningar óglöggir. Máls- meðferðin braut svo mjög í bága við fyrirmæli laga nr. 85/1936 um greiðan og skýran málflutning, að héraðsdóm- ur og málsmeðferð þar voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .......,........22002200.0nn ss 641 Þ höfðaði mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs (R) aðal- lega til niðurfellingar á stóreignaskatti Þ, en til vara til verulegrar lækkunar hans. Af hálfu R var krafizt frávís- unar málsins á þeim grundvelli, að Þ hefði eigi borið skatt- álagninguna undir ríkisskattanefnd. Héraðsdómari tók þessa kröfu til greina. Frávísunardómurinn var kærður til Hæsta- réttar, sem ómerkti hann, þar sem ákvæði 10. gr. laga nr. 44/1957, sbr. 23. gr. reglugerðar nr. 95/1957 þóttu eigi vera málssókninni til fyrirstöðu ...............202000.0 0... 0... 700 Af hálfu hjúkrunarheimiiisins G var krafizt úr hendi hjónanna B og S dvalarkostnaðar vegna móður eiginkonunnar S. Samkvæmt 9. gr. framfærslulaga nr. 80/1947 ber undir yfir- vald að ákveða meðlag barna með foreldrum. Slíkur úr- skurður var ekki fyrir hendi gagnvart S og var héraðsdóm- ur á hendur henni því ómerktur og málinu vísað frá héraðs- dómi, að því er hana snerti. Málatilbúnaði gagnvart B var einnig ábótavant af hendi G. Málavöxtum lítt lýst í stefnu og greinargerð, reikningar óglöggir, aðiljar eigi kvaddir fyrir dóm né heldur bróðir S, sem greitt hafði vistgjald móð- ur sinnar að nokkru. Héraðsdómur var því einnig ómerktur, að því er til B tók, og málinu vísað frá héraðsdómi ...... 775 Ómerking ummæla. Orðið „drykkjumaður“, sem viðhaft var um málsaðilja í greinar- gerð, var ómerkt, þar sem það var ekki nægjanlega réttlætt 122 Óviðurkvæmileg ummæli í greinargerð í einkamáli ómerkt 194, 634. Opinber mál. Skaðabætur dæmdar í opinberu máli ............00.00 0000... 7, 213 Fundið að því í opinberu máli, að vitni, sem borið hafði mjög ósennilega og andstætt því, er fram var komið, hafði ekki verið einangrað, meðan á rannsókn stóð ................ 40 Efnisskrá. LXXKXV Bls, G, sem var ákærður um ólöglega sölu lyfja, sýknaður af ákæru, bar sem honum hafði eigi á fullnægjandi hátt gefizt kostur á að skýra horf sitt til ákæruatriða ...........0.00000.... 145 Ákvörðun héraðsdóms um sviptingu ökuleyfis til bráðabirgða kærð til Hæstaréttar ..........0.0000 000 sn 163 Fundið að því, að héraðsdómari í opinberu máli hafði utan dóms aflað munnlegra skýrslna um tiltekin atriði, og þær skýrslur eigi staðfestar fyrir dÓMi ......00000.0.0 0000 nn nn. 201 Fundið að því, að í opinberu máli út af ölvun við akstur voru lögreglumenn ekki látnir staðfesta vætti sitt fyrir dómi og ákærði ekki samprófaður við vitni ......02..000.00.0000. 323 Fundið að því, að verjandi í opinberu máli sendi héraðsdómi all- mörg utanréttarvottorð, sem síðar voru lögð fram við fram- haldspróf, án þess að fyrir hendi væru skilyrði samkvæmt 2. mgr. 102. gr. laga nr. 27/1951 .......002000 00 0000... 613 Rannsókn hafði farið fram fyrir sakadómi vegna andláts S. Dómsmálaráðuneytið hafði ákveðið, að frekari rannsókn skyldi eigi fram fara. Vátryggingarfélag (T), sem S var lif- tryggður hjá, kærði þessa ákvörðun til Hæstaréttar. Ákvörð- un þessi, sem batt T samkvæmt 2. gr. 20. gr, 42. gr., TA. gr. og 115. gr. laga nr. 27//1951, varð eigi að lögum kærð til Hæstaréttar. Var málinu því vísað frá dómi ............ 633 Í sambandi við víðtæka dómsrannsókn, m. a. vegna ætlaðra brota olíufélags (HÍS) á gjaldeyris. og innflutningslöggjöfinni, fóru fram miklar yfirheyrslur yfir framkvæmdarstjóra HÍS, H. Meðan á rannsókn stóð, lagðist H í sjúkrahús, og varð um tíma eigi fram haldið yfirheyrslum vegna sjúkrahúsvist- ar hans. Nokkrir læknar töldu, að H væri heilsu sinnar vegna nauðsynlegt að fara til útlanda til læknismeðferðar. Einn læknir, sérfræðingur í geðsjúkdómum, var hins vegar gagn- stæðrar skoðunar. Rannsóknardómarar synjuðu með úr- skurði H leyfis til að fara af landi brott, bæði með tilliti til þess, hversu alvarleg hin ætluðu brot H væru svo og þess, að ekki væru næg rök fyrir því, að H þyldi ekki hér yfirheyrsl- ur heilsu sinnar vegna .........000000rnn nn 731 Opinberir starfsmenn. Fjármálaráðuneytið vék tollgæzlumanninum G úr starfi með bréfi 30. marz 1953, og tók frávikning gildi 1. apríl s. á. G höfðaði mál gegn ríkissjóða (R) til heimtu bóta. Sannað var, að G hafði verið með áhrifum áfengis við framkvæmd toll- gæzlustarfa að morgni 22. marz 1953. Vætti vitni hnigu og að því, að oftar hafi sézt vín á honum, er hann var á tollverði. Ásakanir um óstundvísi, ólögmætar fjarvistir og vanrækslu um heimtu tiltekinna skjala þóttu hins vegar ekki sannaðar LXXXKVI Efnisskrá. Bls. gegn mótmælum G. Honum var ekki gefinn kostur á að skýra mál sitt, áður en frávikning var ráðin. Þótti fyrir. varalaus frávikning ekki á nægum rökum reist, sbr. og 19. gr. þágildandi áfengislaga nr. 33/1935. Var R því dæmt að greiða G nokkrar fébætur, sem með tilliti til hegðunar G og annarra málavaxta voru ákveðnar kr. 20.000.00 ........ 122 Sýslumaður gaf bónda nokkrum, J, fyrirskipun um að slátra öllu fé sínu, og taldi sýslumaður sig gefa skipun þessa að fyrir- mælum landbúnaðarráðuneytis. Af þess hálfu var hins veg- ar talið, að sýslumaður hefði misskilið umsögn ráðuneytis- ins. Ríkissjóður var talinn bera fébótaábyrgð vegna þessara fyrirmæla sýslumanns ............00.. 00. .0.. 0 135 H hafði verið settur til að gegna tollgæzlumannsstarfi á Kefla- víkurflugvelli 6. desember 1948. Hann fékk ekki skipunar- bréf, en starfinu hafði hann gegnt óslitið, Þegar honum var vikið úr því án fyrirvara 30. marz 1953. Þar sem H hafði gegnt starfinu svo lengi, setning hans ótímabundin og ekki vegna forfalla annars starfsmanns, þótti hann eiga rétt á þriggja mánaða uppsagnarfresti, nema hann hefði brotið af sér þann rétt. Sakir þær, sem á hann voru bornar, voru ým- ist Ósannaðar eða svo smávægilegar, að þær gátu ekki rétt- lætt fyrirvaralausa uppsögn. Voru H því dæmdar 20.000 króna skaðabætur úr ríkissjóði ..............0.000......... 691 Óréttmætir verslunarhættir. Einkaumboðsmaður (K) og sölufirma (H) fyrir danskt þvotta- efni töldu, að Neytendasamtökin í Reykjavík (N) hefðu með viðvörun til almennings í blöðum gegn einhliða notkun þvottaefnisins m. a. brotið gegn 11. gr. laga nr. 84/1933, Í einkamáli, sem K og H höfðuðu gegn N og stjórnarmönn- um þeirra, kröfðust þeir þess, að stjórnarmönnunum yrði dæmd refsing fyrir brot á nefndu ákvæði. Dómsmálaráðu- neytið hafði tilkynnt, eftir að hafa kynnt sér endurrit rann- sóknar, að það fyrirskipaði ekki frekari aðgerðir í málinu. Samkvæmt 16. gr. laga nr. 84/1933 sæta brot samkvæmt 11. gr. skilyrtri opinberri ákæru. K og H töldust því ekki réttir aðiljar að refsikröfunni og voru stjórnarmennirnir sýknaðir af henni ...................00.000 rn 168 Orlof. Þ, sem átti rétt til 34 daga orlofs vegna starfa síns hjá S, hafði verið sagt upp starfanum með þriggja mánaða uppsagnar- fresti. Þ hætti störfum hjá S að vilja hans, þegar tveir mán- uðir voru eftir af uppsagnarfrestinum. Þ krafði S um orlofs- fé, miðað við 34 daga. S taldi, að Þ, sem naut fulls kaups Efnisskrá. LXXXVII Bls. áðurnefnda tvo mánuði, hefði þar með notið þess orlofs, sem hún átti rétt til, og ríflega það. Talið var, að þessi tími, er uppsagnarfrestur var að líða að lokum og ætla mátti, að Þ hefði einnig þurft að nota til leitar að nýju starfi, væri ekki orlofstími í skilningi laga nr. 16/1943, nema samþykki beggja aðilja kæmi til. Ósannað var, að svo hefði verið, og var krafa Þ því tekin til greina ............0.0.0.00.00.. 498 Óskilgetin börn. Stúlka afsalaði sér með skriflegri yfirlýsingu móðurrétti yfir ófæddu óskilgetnu barni sínu. Yfirlýsingu þessa lét hún af hendi við hjón og eftir fæðingu barnsins afhenti hún þeim barnið. Nokkrum mánuðum síðar vildi stúlkan fá barn sitt aftur, en hjónin höfðu þá ættleitt barnið. Krafa stúlkunnar um afhendingu barnsins og ógildingu ættleiðingarinnar var ekki tekin til greina ...........0..00000. 00... 49 Prókúruumboð. Samkvæmt samþykktum samvinnufélagsins B var tilgangur þess sagður vera „að reka verzlun, iðnað og útgerð í því skyni að efla atvinnu til almennra hagsbóta á félagssvæðinu“. N var ráðinn framkvæmdarstjóri félags þessa í desembermánuði 1955 og var prókúruumboð hans auglýst í Lögbirtingablaði 25. janúar 1956. Meðan N var prókúruhafi gerði hann samn- ing f. h. B um leigu á tilteknum bát, eign S, um 3% mán- aðar skeið. Hann undirritaði og f. h. B tryggingarvíxla vegna umsamins leigugjalds. Vanskil urðu á greiðslu nokkurra víxlanna, að fjárhæð kr. 43.500.00. Neitaði B að greiða víxil- fjárhæðirnar. Talið var, að N hefði, er litið var til tilgangs með starfsemi félagsins, haft umboð til að gera nefndan skipsleigusamning f. h. B. Var B því talið bundið af þessum ráðstöfunum, enda ósannað, að viðsemjandi af hálfu S hefði vitað eða mátt vita, að N hefði skort heimild til að gera skipsleigusamninginn. Var B því dæmt að greiða S víxil- fjárhæðirnar .............22..0..0.00.. sens 230 Pöntun. Sjá kaup og sala. Refsingar. 1. Einstök refsíverð verk. A, sem gerðist sekur um þjófnað, dæmd fangelsisrefsing .. 7, 12, 213 A, sem gerðist sekur við áfengis- og bifreiðalög, dæmd sektar- refsing ............2..20000 nes 14 A, sem framdi manndráp af ásettu ráði, dæmd fangelsisrefsing 29 LXXXVIII Efnisskrá. Forstöðumönnum pöntunarfélags, sem brotið höfðu gegn lögum um lyfsölu, dæmd sektarrefsing ........2.0200000000....0.. A, sem brotið hafði gegn lögum um skipulag á fólksflutning- um með bifreiðum, dæmd sektarrefsing ...........00...... Mönnum, sem brotið höfðu gegn áfengislögum, dæmd sektar- refsing ........20000000 nn 238, A, sem gerzt hafði sekur um okur, dæmd sektarrefsing 274, 313, A, sem brotið hafði gegn ákvæðum bifreiðarlaga, dæmd sektar- refsing ........00..000.n enn 323, A, sem hafði brotið gegn ákvæðum húsaleigulaga, dæmd sekt- aArrefsSiNg .........0.20000 nes A, sem með gálausum akstri hafði orðið mannsbani af gáleysi, dæmd sektarrefsing ...........20000000 00... 0... 333, 385, A, sem gerzt hafði sekur um fiskveiðabrot, dæmd sektar- refsing ........020000 000... 376, 464, 493, 584, 604, A, sem brotið hafði gegn verðlagsákvæðum, dæmd sektarrefsing 2. Ákvörðun refsingar. Refsing ákveðin með tilliti til 77. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 7, A hafði gerzt sekur um að aka bifreið undir áhrifum áfengis á tíma, þegar bifreiðalög nr. 23/1941 og umferðarlög nr. 24/1941 voru í gildi. Mál hans var hins vegar dæmt eftir gildistöku umferðarlaga nr. 26/1958, en þyngri viðurlög fyrir brot þetta samkvæmt þeim lögum komu ekki til greina, sbr, 2. gr. laga nr. 19/1940 ........00000 00... Refsing ákveðin með hliðsjón af 72. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 ........2..0.00 seen 3. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar kr. 1.000.00. Varðhald 6 daga .......... — — — 5.000.00. — 30 — 40, — — — 600.00. — 3 — — — —- 1.000.00. — ð — 201, — — — 6.600.00. — 45 — — — — T.125.00. — 60 — — — — 1T.000.00. — TS — — — — 4.000.00. — 30 — — — — 29.100.00. — 130 — — — — 32.850.00. — 150 — — — —- 27.525.00. — 120 — — — — 570.000.00. — 1 ár (1, 73/1933) — — — 191.625.00. — 8 mán. (1.73/1933) — — — 3.000.00. — 15 daga .......... Bls. 201 323 401 743 330 408 613 625 213 14 213 238 274 313 323 Efnisskrá. LXXKXIX — — — 10.000.00. — 50 — — — — 1.500.00. — 8 — 333, Bls. — — — 100.000.00. — 8 mán. 376,464, 584, 604 — — — 'T.000.00. — 45 daga .......... — — — 60.000.00. -- 4 mán. (1.73/1933) —- — — 4.000.00. — 20 daga .......... — — — 15.000.00. — 12 — — — — 500.00. — 2 — b. Fangelsi dæmt .......00.000.0. 000. nn. 7, 12, 29, Upptaka eignar dæmd .............. 376, 464, 493, 584, 604 Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningar- lága .....0000000 enn 7, 12, 29, e. Svipting ökuleyfis .......0.00..0.000000.00.... 14, 40, 323, 333, f. Ómerking ummæla ......0..00000.00. 0. .n nn 122, ag Réttargæzla. máli milli K og M, er K höfðaði til ógildingar á tilboði M til þeirra P og R, var P og R stefnt til réttargæzlu og var sótt þing af þeirra hálfu. M var sýknaður af kröfum K, og var P og R dæmdur málskostnaður úr hendi K fyrir Hæsta- kt rétti .........0.0.00 0 5 Héraðsdómari lýsti því í dómi, að hann samþykkti, að kærða G yrði skipaður réttargæzlumaður í opinberu máli. Hins vegar bókaði dómarinn í þingbók synjun sína um, að tiltek- inn héraðsdómslögmaður yrði skipaður til þessa starfa, þar sem slíkt bryti í bága við 85. gr. laga nr. 27/1951. Sakar- efni var óreifað með öllu í hinni bókuðu ákvörðun dóm- ara og var hún því ómerkt, en í dómi Hæstaréttar var tek- ið fram, að hún væri rétt að efni til .......0..022.020000... Réttarfarssektir og vítur. Fundið var að því í opinberu máli, að vitni, sem hafði borið mjög ósennilega og andstætt því, sem fram var komið, hafði ekki verið einangrað, meðan á rannsókn stóð ...... Fundið að því, að héraðsdómari í opinberu máli hafði utan dóms aflað munnlegra skýrslna um tiltekin atriði og þær skýrslur eigi staðfestar fyrir dómi .........00000000000.. Fundið að því, að í opinberu máli út af ölvun við akstur voru lög- reglumenn ekki látnir staðfesta vætti sitt fyrir dómi og ákærði ekki samprófaður við vitni ...........00000000... Fundið að því, að fógeti hafði ekki kveðið upp sjálfstæðan úr- skurð, sbr. 190. gr. laga nr. 85/1936, út af ágreiningi um tryggingu í kyrrsetningarmáli ..........000000 00.00.0000... Fundið að því, að í dómi í landamerkjamáli var ekki kveðið á um þóknun og ferðakostnað dómenda í héraði í samræmi 385 401 408 634 213 613 213 385 194 623 40 201 323 363 XC Efnisskrá. við ákvæði 9. gr. laga nr. 41/1919 ...................... Vítt var tilefnislaus kæra máls til Hæstaréttar 530, 532, 534, 537, Fundið að því, að verjandi í opinberu máli sendi héraðsdómi allmörg utanréttarvottorð, sem síðan voru lögð fram við framhaldspróf, án þess að fyrir hendi væru skilyrði sam- kvæmt 2. mgr. 102. gr. laga nr. 27/1951 ................ Vítt ósæmileg ummæli í dómsskjali .................... 623, Hæstaréttarlögmaður sektaður fyrir ósæmileg ummæli í grein- argerð og ummælin ómerkt ..............000...0. 00. Sakhæfi. G, sem myrti unnustu sína, var sendur til geðrannsóknar hjá lækni. G var talinn sakhæfur .............0.0........0.00.. Saknæmi. G myrti unnustu sína. Ljóst þótti, að G hefði framið verknaðinn af ásettu ráði og að nokkru leyti fyrirhugað ............ Sératkvæði. Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í opinberu máli út af akstri bifreiðar ...................2..20000000 00. Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði í máli út af ættleið- ingu barns ............2.2.2..0s sn Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í skaðabóta- Máli ......000000.00 79, 671, Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði í skaðabótamáli 92, 719, Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði um kærumálskostnað .. Tveir hæstaréttardómarar greiða sératkvæði um málsvarnar- laun verjanda í Hæstarétti ..........00.0.0..0.0.0.0.0. Tveir hæstaréttardómarar greiða hvor sitt sératkvæði í skaða- bótamáli ............00..00.0.0000 Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði í kærumáli út af ákvörð- un um tryggingu vegna kyrrsetningarbeiðni ............. Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði um málflutningslaun í opinberu máli út af fiskveiðibroti .................0.0.0.... Tveir hæstaréttardómarar greiða sératkvæði í opinberu máli út af bifreiðarslysi ...................0.0.0000..00 00. Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði í útsvarsmáli ......... Tveir hæstaréttardómarar greiða sératkvæði í máli um endur- greiðslukröfu .................0..00000 00. Hæstaréttardómari greiðir sératkvæði í máli um orlofsfé .... Tveir hæstaréttardómarar greiða sératkvæði í máli til svipt- ingar sjálfræðis ....................0.0..00 00 Dómandi í Hæstarétti greiðir sératkvæði í máli út af stór- eignaskatti .................0000000 Bls. 509 539 613 657 634 29 23 20 49 684 793 217 238 348 363 376 385 430 457 498 Efnisskrá. Sérleyfi til fólksflutninga. Framkvæmdarstjóri verzlunarfélags í Vík í Mýrdal (R) var kærður fyrir að hafa sumarið 1957 á vegum nefnds félags haft með höndum fólksflutninga á leiðinni milli Víkur og Reykjavíkur með tiltekinni vörubifreið, sem hafði rúm fyrir 12 farþega, án þess að hafa sérleyfi til slíkra fólks- flutninga, svo og fyrir að hafa látið taka fargjald af far- Þegum, sem ekið var stuttan spöl á nefndri leið. Sannað var, að fólksflutningum hafði verið haldið uppi með nefndri bifreið á framangreindri leið sumarið 1957. Hins vegar var ósannað, að þeir farþegar hefðu greitt fargjald. Ákvæði 1. gr. laga nr. 42/1956 þóttu eigi örugglega verða skilin svo, að slíkir flutningar án endurgjalds og ekki í atvinnu- skyni væru refsiverðir samkvæmt nefndum lögum, og var R því sýknaður af þeirri ákæru. Hins vegar þótti R, með því að láta taka fargjald nokkrum sinnum af farþegum, sem ferðuðust stuttan spöl með nefndri bifreið, hafa brotið gegn framangreindu lagaákvæði, sbr. 1. og 8. gr. reglu- gerðar nr. 82/1956. Var R dæmd 1000 króna sektarrefsing .. Sjálfræði. Mál var höfðað fyrir sakadómi Reykjavíkur gegn konunni O til sviptingar sjálfræðis. Með margs háttar gögnum þótti sannað, að um slíka ofnautn áfengis væri að ræða hjá henni, að hún var svipt sjálfræði samkvæmt 5. gr. laga nr. 95/1947 Sjó- og veralunardómur. Mál til heimtu skaðabóta vegna ætlaðs tjóns af aðvörun neyt- endasamtaka gegn notkun tiltekins þvottaefnis .......... Mál til heimtu verzlunarskuldar ..............0....00... 445, Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi. Í ágústmánuði 1949 keypti Þ húseign í Reykjavík af P. Skömmu síðar fluttist Þ í húsið. Eftir um það bil ár kom í ljós, að hurðir tóku að festast í körmum og endurtók það sig aftur, þótt heflað væri af hurðunum. Við nánari athugun kom í ljós, að grunnur hússins var að síga og springa. Þ fékk nú dómkvadda tvo sérfróða menn til að segja álit sitt á skemmdunum svo og meta til fjár tjón Þ vegna gallanna. Þeir töldu lélegar undirstöður hússins valda skemmdunum og kostnaður af viðgerð mundi nema kr, 53.980.00, auk 5000 króna tjóns Þ vegna óþæginda og leigutaps. Yfirmats- menn staðfestu undirmatsgerðina. Þ höfðaði mál gegn P og byggingarmeistaranum S til heimtu bóta. Með héraðs- XCI Bls. 201 564 168 523 XCTI Efnisskrá. Bls. dómi í október 1956 voru Þ dæmdar 55.000 króna bætur. Í febrúar 1957 lét Þ gera fjárnám í húseign P til tryggingar dæmdum fjárhæðum. P og S áfrýjuðu málinu til Hæsta- réttar og Þ gagnáfrýjaði. Er málið var flutt og dæmt í Hæstarétti í febrúar 1959, lágu fyrir ný gögn, sem sýndu, að gallarnir á húsinu voru mun meiri en matsmenn höfðu talið og viðgerðarkostnaður þannig hærri. Talið var, að P, sem reisti húsið, bæri fébótaábyrgð á tjóni Þ vegna þessara galla á húsinu við sölu þess. Á teikningu af húsinu, sem afhent var byggingarfulltrúa, hafði S ritað nafn sitt sem múrarameistari, sbr. byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík nr. 43/1924. Samkvæmt þeim ákvæðum var S talinn hafa tekið á sig skyldu til að sjá um að tilhlýðilega væri gengið frá undirstöðum og gólfi hússins. Nú var viðurkennt, að S hafði aldrei komið á staðinn, meðan húsið var í smíðum, og ekkert eftirlit haft með verkinu né sagt fyrir um það. Vegna þessarar stórfelldu vanrækslu var S og talinn skaða- bótaskyldur gagnvart Þ in solidum með P. Ákvörðun hér- aðsdóms um fjárhæð bóta var staðfest, enda þótti fram- kvæmd áðurgreinds fjárnáms ekki verða samrýmd gagn.- áfrýjun Þ til hækkunar dæmdra bóta, en hins vegar var ekki talin ástæða til lækkunar þeirra .................... 105 Fjármálaráðuneytið vék tollgæzlumanninum G úr starfi með bréfi 30. marz 1953, og tók frávikning gildi 1. apríl s. á. Var honum ekki veittur kostur á að skýra mál sitt, áður en frávikning var ráðin. G höfðaði mál gegn ríkissjóði (R) til heimtu bóta. Sannað var, að G hafði verið með áhrifum áfengis við framkvæmd tollgæzlustarfa að morgni 22. marz 1953. Vætti vitna hnigu og að því, að oftar hafi sézt vín á honum, er hann var á tollverði. Ásakanir um óstundvísi, ólögmætar fjarvistir og vanræksla um heimtu tiltekinna skjala þóttu hins vegar ekki sannaðar gegn andmælum hans. Eins og á stóð, þótti fyrirvaralaus frávikning samt eigi á nægum rökum reist, sbr. og 19. gr. þágildandi áfengis- laga nr. 33/1935, og var R því dæmt að greiða G nokkrar fébætur, sem með tilliti til hegðunar G og annarra mála- vaxta þóttu hæfilega ákveðnar kr. 20.000.00 .....0.0.0.... 122 D höfðaði mál gegn P til að fá rift kaupum aðilja um tiltekna fasteign svo og til greiðslu 76.000 króna skaðabóta. Af hálfu P var engin afstaða tekin til krafna D. Leitt var í ljós, að P hafði ekki innt neinar greiðslur af hendi sem kaup- andi samkvæmt samningi aðilja, og þótti hann því hafa vanefnt samninginn svo verulega, að riftunarkrafa D var tekin til greina. Er litið var til þess, að húseignin var D arðlaus vegna vanefnda P um nokkurn tíma svo og þess, Efnisskrá. XCITII Bls. er vitað var um söluverð, venjulega vaxtahæð, skattgreiðsl- ur, önnur útgjöld af slíkri fasteign og til annarra málsat- vika, voru D einnig dæmdar 15.000 króna skaðabætur úr hendi P vegna vanefndanna ........200000nsenssnn nn 594 H hafði verið settur til að gegna tollgæzlumannsstarfi á Kefla- víkurflugvelli 6. desember 1948. Hann fékk ekki skipunar- bréf, en starfinu hafði hann gegnt óslitið, þegar honum var vikið úr því án fyrirvara 30. marz 1953. Þar sem H hafði gegnt starfinu svo lengi, setning hans ótímabundin og ekki vegna forfalla annars starfsmanns, þótti hann eiga rétt á þriggja mánaðar uppsagnarfresti, nema hann hefði brotið þann rétt af sér. Sakir þær, sem á hann voru bornar, voru ýmist ósannaðar eða svo smávægilegar, að þær gátu ekki réttlætt fyrirvaralausa uppsögn. Voru H því dæmdar 20.000 krónua skaðabætur úr ríkissjóði .......... 691 Með ráðningarsamningi 3. febrúar 1945 réðst A í þjónustu L sem trésmiður um sex mánaða skeið frá 1. marz s. á. að telja. A hélt áfram störfum hjá L að ráðningartíma loknum með sömu launakjörum og áður, og jafnframt var honum falin stjórn annarra trésmiða í vinnustofu L, þó svo, að verkfræðingar og birgðavörður L sögðu fyrir um, hvaða verk skyldu unnin á hverjum tíma. Hélzt svo, unz A var sagt upp starfi 2. marz 1953, miðað við 1. apríl s. á. Talið var, að A ætti rétt á þriggja mánaða uppsagnar- fresti, eins og starfi hans var háttað. Voru honum því dæmdar rúmlega T700 króna bætur úr hendi L .......... T52 A keypti bílskúr með lóðarréttindum, innréttaðan sem íbúðar- húsnæði til bráðabirgða. A höfðaði mál gegn seljandanum B, aðallega til riftunar á kaupunum, en til vara til greiðslu skaðabóta vegna ætlaðra vanefnda B. Með héraðsdómi var B sýknaður af riftunarkröfunni og fyrir Hæstarétti krafð- ist A einungis skaðabóta vegna nefndra skipta aðilja. B hafði að vísu lofað að greiða A kostnað af byggingarleyfi og teikningum nýs húss, en þar sem Á lét eigi gera hús- teikningu né leysti til sín byggingarleyfi, var fjárkrafa eigi talin hafa stofnazt vegna þessa loforðs B, sem var því sýknaður af tiltekinni fjárkröfu af því tilefni. Hins vegar var B dæmt að greiða A kr. 11.000.00 vegna leyndra galla, sem talið var, að hann hefði mátt treysta, að eigi væru fyrir hendi, svo og kr. 10.000.00 vegna óþæginda, sem stöfuðu af vanefnd B um að framkvæma viðgerðir á húsinu ........0.00.000.0e.ss re 793 b) utan samninga. J, sem hafði stolið peningum frá S og skemmt peningaskáp XCIV Efnisskrá. Bls. hans, dæmdur til að greiða honum skaðabætur í opinberu máli gegn J ............200.0 0000 ns Bandarískur ríkisborgari, W, var handtekinn af íslenzkum lög- reglumönnum á heimili sínu í Reykjavík síðari hluta dags. Hafði fulltrúi sakadómara í Reykjavík gefið lögreglumönn- unum þessa fyrirskipan eftir beiðni eiginkonu W og viðtal við lögreglustjórann á Keflavíkurflugvelli, en aðiljar þessir lýstu W hættulega geðsjúkan. W var fyrst fluttur í fanga- geymslu lögreglunnar í Reykjavík, en skömmu síðar til geð- veikrasjúkrahússins að Kleppi. W mótmælti aðgerðum þess- um og krafðist þess að fá að hafa samband við bandaríska sendiráðið í Reykjavík. Þessu var ekki sinnt. Hann var síð- an látinn dveljast í sjúkraherbergi ásamt mörgum geð- veikum mönnum þar til næsta morgun, er yfirlæknir sjúkra- hússins lét hann fara, þar sem hann taldi enga ástæðu til innilokunar W á sjúkrahúsinu. W höfðaði mál gegn ríkis- sjóði (R) til greiðslu skaðabóta vegna þessara aðgerða. Að vísu þótti sýnt, að W væri haldinn alvarlegum skap- brestum, en hins vegar með öllu ósannað, að hann hefði verið svo hættulegur umhverfi sínu, að þörf hefði verið framangreindra róttækra aðgerða. Handtaka hans og inni- lokun á geðsjúkrahúsi töldust því vera mistök af hálfu opinberra starfsmanna, er R bæri fébótaábyrgð á, sbr. 151. gr. laga nr. 27/1951. Voru W dæmdar 15.000 króna skaðbætur úr hendi R ....................0.. 0. nn 0. 65 Í vorleysingum hafði myndazt geil í þjóðveg í Vatnsdal í Húna- vatnssýslu. Starfsmenn vegagerðar ríkisins höfðu fram- kvæmt bráðabirgðaviðgerð á skemmdunum, en þrátt fyrir hana var enn talsverð dæld í veginum í byrjun júlí- mánaðar s. á., er bifreið J ók eftir veginum og lenti í dældinni með þeim afleiðingum, að hún skemmdist talsvert. Það var talin vanræksla af hálfu vegagerðar ríkisins að setja ekki hættumerki við dældina og það því fremur, að vegurinn var beinn og greiður beggja vegna. Hins vegar þótti ökumaður bifreiðar J hafa ekið of hratt og óvarlega, og var ríkissjóði því einungis dæmt að greiða J helming þess tjóns, sem af þessu leiddi, en það var viðgerðarkostnað. ur og tjón vegna afnotamissis bifreiðarinnar ............ 79 Sumarið 1953 var Þ ráðinn til starfa við byggingu héraðssjúkra- húss í H-sýslu. Var honum fengin stjórn hjólvindu, sem var látin lyfta tunnu með steypu, en hjólvindan var knúin benzin- vél. Hinn 21. júlí 1953, er Þ var búinn að vinna við vélina nokkuð á annan mánuð, varð hann þess var, er vélin var í gangi, að losnað hafði bolti í vélinni. Þ hugðist nú gera við bilun þessa, en stöðvaði þó eigi vélina, og fór í því skyni = Um Efnisskrá. XCV með hönd sína, klædda vettlingi, svo nálægt hjólum og reim- um, að hendin festist undir reim á tannhjóli og tættust þrír miðfingur handarinnar svo, að taka varð tvo þeirra alveg af og hinn þriðja að mestu. Hlaut Þ af þessu örorku, sem metin var 34%. Engar hlífar voru á keðjureimum framan. greindrar vélar, en slíkar hlífar, að ofan og til hliðar, voru nauðsynlegar, enda lögmæltar, sbr. 18. gr. laga nr. 23/1952. Slysið þótti að nokkru verða rakið til þessa skorts á öryggis- búnaði og fébótaábyrgð að því leyti lögð á sýslusjóð H-sýslu, sem var óvéfengdur aðili málsins. Á hinn bóginn var Þ tal- inn hafa sýnt mikla ógætni, með því að reyna að gera við vélina, meðan hún var í gangi og á þann hátt sem lýst var. Var Þ því talinn eiga að bera % hluta tjóns síns sjálfur, en sýslusjóði H-sýslu var dæmt að greiða honum % hluta þess. Orkutjón Þ var talið nema kr. 125.000.00 og bætur fyrir þjáningar og lýti voru metnar á kr. 35.000.00 ........ mánaðamótin september-október 1951 kom upp torkenni- legur sjúkdómur í fé bóndans J. Skýrði J þegar sýslumanni sínum frá þessu, og lét sýslumaður því næst dýralækni skoða kindurnar. Að skoðun lokinni, 6. október, tilkynnti sýslu- maður J, að fé hans væri frá og með þeim degi í sóttkví. Málið var síðan til athugunar hjá sauðfjársjúkdómanefnd, yfirdýralækni og landbúnaðarráðuneyti, og sýktir líkams- hlutar af fénu voru sendir til rannsóknar. Leið svo tíminn, án þess að nokkuð væri aðhafzt, en J leitaði hvað eftir ann- að svars hjá sýslumanni um, hvað gera ætti með féð. Um mánaðamótin október-nóvember tjáði sýslumaður svo J, að skera ætti allt féð niður, og var sá niðurskurður fram- kvæmdur 3. nóvember s. á. Sýslumaður taldi sig hafa gefið skipun þessa samkvæmt fyrirmælum ráðuneytisins, en af hálfu þess var staðhæft, að hér væri um misskilning að ræða hjá sýslumanni. J krafðist bóta úr ríkissjóði (R) fyrir missi fjárins, en nefndur sjúkdómur var að áliti sérfræðinga vægur og hættulítill. Féllst R á að greiða J alls kr. 25.038.00 fyrir féð, en J taldi það eigi nægar bætur og höfðaði því mál gegn R til greiðslu frekari bóta. Talið var, að R bæri ábyrgð á fyrirskipun sýslumanns og væri því skylt að bæta J tjón hans vegna niðurskurðarins, þ. e. niðurskurðar á 132 kind- um. Þótti bera við það að miða, að J hefði haldið áfram sauðfjárbúskap, ef ekki hefði komið til niðurskurðar, og að J hefði, eins fljótt og kostur var á, komið sér upp nýjum fjárstofni fyrir niðurlagsverðið, kr. 38.413.23. Einnig þótti J eiga rétt til bóta fyrir afurðatjón um nokkurn tíma. Þóttu nefndar viðbótarbætur hæfilega ákveðnar 32.908.77, auk g Bls. 92 KCVI Efnisskrá. bóta vegna kostnaðar af sóttkví, kr. 2000.00, og kr. 3000.00 vegna fyrirhafnar við samningaumleitanir ........ 135 Í nóvembermánuði 1953 birtu Neytendasamtökin í Reykjavík (N) í dagblöðum bæjarins viðvörun til almennings við ein- hliða notkun danska þvottaefnisins Hvile Vask, sem var á boðstólum hér á landi. Var sérstaklega talið, að í þvotta- efninu væri óhæfilega mikið bleikiefni, sem gæti valdið óeðlilega miklu sliti á þvotti. Einkaumboðsmaður hins danska framleiðanda hér á landi (K) svo og hið danska sölufirma (H) töldu framangreinda viðvörun óréttmæta, en hún hefði dregið úr sölu þvottaefnisins hér á landi og bakað sér fjártjón. Sóttu þeir því N og einstaka stjórnar. menn m. a. til greiðslu skaðabóta af þessum sökum. Með margs konar álitsgerðum sérfróðra aðilja taldist sannað, að bleikiefni í þvottaefni þessu væri óhæfilega mikið. Þóttu því eigi efni til að dæma fébætur á hendur N og nefndum stjórnarmönnum þeirra fyrir framangreinda viðvörun til almennings ...............0..20...en ser 168 Á, sem stolið hafði kuldaúlpum frá B og D, dæmdur til að greiða þeim skaðabætur í opinberu máli gegn A .................. 213 Í byrjun september 1953 lá norskt flutningaskip í Keflavíkur- höfn og losaði sementsfarm til Kaupfélags Suðurnesja (K). Að morgni 7. september var unnið að því að losa III. lest skipsins. Sementspokunum var staflað á fleka niðri í lest- inni, en flekarnir því næst dregnir upp með togvindum. Þennan morgun voru fjórir menn sendir til vinnu í lest þess- ari, J, 56 ára, og þrír unglingar, og komu þeir sér saman um að haga störfum svo, að tveir og tveir ynnu við hvern fleka í stað fjögurra eins og venja var. Sementspokarnir voru í stöflum, en þeim megin, sem J hóf vinnu sína, var lág pokaröð fyrir framan aðalstæðuna, og byrjaði J og piltur sá, er með honum var, að taka poka úr fremri röð- inni. Eftir skamma stund hrundi aðalstæðan yfir J og hlaut hann af brot á efri enda vinstri lærleggs. J höfðaði mál til heimtu skaðabóta úr hendi K. Talið var, að verkstjóra K hefði borið að athuga, hvernig umhorfs var í lestinni, áður en nefndir menn voru sendir til starfa, gera nauðsynlegar var- úðarráðstafanir og segja fyrir um, hvernig haga skyldi vinn- unni. Taldist nægjanlega sannað, að verkstjórinn hefði lát- ið þetta undir höfuð leggjast, enda bar og að meta sönn- unaratriði K í óhag, þar sem hann hlutaðist ekki til um rannsókn á atvikum að slysinu samkvæmt 26. gr. laga nr. 23/1952. Var K því talinn skaðabótaskyldur að % hlutum vegna slyssins, en J hins vegar látinn bera % hluta tjóns síns sjálfur, þar sem óvarlegt þótti, að hann skyldi byrja að Efnisskrá. XCVII Bls. taka sementspokana fyrir framan hina háu aðalstæðu. J hlaut 25% varanlega Örorku vegna slyssins. Tjón hans vegna örorku og atvinnumissis þótti nema kr. 80.000.00, vegna þjáninga og lýta kr. 20.000.00 og lækniskostnaðar kr. 1000.00. Var K dæmt að greiða J % hluta fjárhæða þessara, þ. e. kr. 80.800.00 ......00000enesener rns 348 Síðari hluta dags 29. nóvember 1954 var 21 árs gamall ókvænt- ur, barnlaus maður, G, á ferð á reiðhjóli frá Reykjavíkur. flugvelli austur Njarðargötu. Reiðhjólið var ljóslaust. Bif- reið, eign B, var ekið á eftir G í sömu átt og skipti engum togum, að G varð fyrir bifreiðinni með þeim afleiðingum, að að hann lézt skömmu síðar. Foreldrar G, J, 68 ára og K, 63 ára, kröfðu B bóta vegna andláts G. Talið var, að ökumað- ur bifreiðar B hefði ekið óhæfilega hratt og óvarlega eftir atvikum og bæri B því fébótaábyrgð á slysinu samkvæmt 35. gr. laga nr. 23/1941. Á hinn bóginn þótti slysið og að nokkru verða rakið til þess gáleysis G að vera á ferð á ljóslausu reiðhjóli, eftir að dimmt var orðið. Með tilliti til þess var B dæmt að bæta % hluta tjónsins. J og K, sem ráku búskap í vist, áttu 8 börn og var G næstyngstur barn- anna. G og annar bróðir hans höfðu unnið á búi foreldra sinna, en auk þess utan heimilis, er aðstæður leyfðu. Voru tekjur G utan heimilis tæpar 13 þúsund krónur árið 1952 og tæpar 15 þúsund krónur árið 1953. Hrein eign hans í árslok 1953 nam tæpum 22 þúsundum króna. Taldar voru nægar líkur fyrir því, að G hefði framfært foreldra sína a. m. k. að nokkru leyti, ef honum hefði enzt líf. Með hliðsjón af hreinni eign G, sem ætla mátti að hafi runnið til foreldra hans, framangreindri sakarskiptingu og bótum frá Trygg- ingastofnun ríkisins, kr. 9400.00, þóttu dánarbætur úr hendi B hæfilega ákveðnar kr. 25.000.00. Auk þess var B dæmt að greiða J og K % hluta útfararkostnaðar og kostnaðar af út- reikningi dánarbóta ........020000000 eeen nn 367 Varnarliðsbifreið var ekið aftan á íslenzka fólksflutningsbifreið á Keflavíkurflugvelli. Skemmdist bifreiðin mjög og nokkrir farþegar, er sátu aftast í henni, slösuðust, þ. á m. J, 37 ára gömul ekkja. Hlaut hún heilahristing og brot á báðum fót- um auk smærri áverka. Dvaldist hún rúma 13 mánuði á sjúkrahúsi. J höfðaði mál gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs (R) til heimtu bóta, sbr. lög nr. 110/1951. Af hálfu R var viðurkennd óskoruð fébótaábyrgð vegna slyssins. Eng- um andmælum var heldur hreyft gegn fjórum liðum í dóm- kröfum, þ. e. vegna lækniskostnaðar, fatatjóns, örorkumats og útreiknings örorkubóta, samtals kr.2080.00. Atvinnutjóns- bætur tilJ, sem hlaut 18% varanlega örorku af slysinu, voru h XCVIII Efnisskrá. Bls. ákveðnar kr. 100.000.00 og bætur fyrir þjáningar og lýti kr. 30.000.00 ......200000000ns ens 423 Í beinamjölsverksmiðju h/f FL var mjölkvörn. Á kvörninni var keilulaga trekt og í trektinni rafknúin vifta, sem þyrlaði mjölinu niður trektina. Rofi var 34 m frá trektinni. Eitt sinn stíflaðist mjöltrektin, og fór þá A, sem vann í verk- smiðjunni, þar að og hugðist laga stífluna. Við þær aðgerðir tók hann eigi rafstraum af viftunni, heldur fór með vinstri handlegg svo langt upp í mjöltrektina, að fjórir fingur vinstri handar urðu fyrir viftunni og sködduðust fingurnir. Hlaut A af 20% varanlega örorku. Hann höfðaði mál gegn h/f FL til greiðslu skaðabóta vegna slyssins. Félagið var sýknað af kröfum A. Þótti hvorki forráðamönnum né verk- stjóra h/f FL verða, eins og á stóð, gefin sök á slysinu, enda skipti eigi máli, þótt fyrrnefndur rofi væri eigi á sjálfri trektinni ............20..0.0.0 020. 473 Tveir bandarískir varnarliðsmenn veittust með margs konar ósæmilegu atferli að 17 ára afgreiðslustúlku, U, á bifreiða- stöð Keflavíkur. Ekki beittu þeir hana þó neinu líkamlegu ofbeldi. U hlaut af þessum atgangi geðrænt áfall, m. a. varð hún sjúklega hræðslugjörn. Var ríkissjóði samkvæmt lög- um nr. 110/1951 dæmt að greiða U skaðabætur af þessum sökum kr. 20.000.00 vegna heilsutjóns og kr. 650.00 vegna fyrirhafnar og útlagðs kostnaðar .............0000000000.. 662 Fimm manns, þ. á m. stúlkan G, tóku bifreið á leigu janúarkvöld eitt 1957, og var ekið um götur Reykjavíkur og nágrenni hennar. G og annar farþegi sátu í framsæti hjá bifreiðar- stjóra og eiganda bifreiðarinnar, J. Farþegi þessi hélt á tveim kössum með flugeldum, sem áformað var að skjóta utan við bæinn. Farþegar reyktu allir og sumir voru undir áfengisáhrifum. Skyndilega kviknaði í flugeldunum og varð bifreiðin þegar alelda. Farþegar og J björguðust úr bif- reiðinni ómeiddir, að undantekinni G, sem hlaut allmikil brunasár. G höfðaði mál gegn J til greiðslu skaðabóta fyrir vinnutjón, sjúkrakostnað, fataspjöll, þjáningar og lýti, samtals rúmar 20.000 króna. Talið var, að slysið yrði ekki rakið til notkunar bifreiðar í skilningi 34. gr. bif- reiðalaga nr. 23/1941. Íkviknunin þótti verða rakin til reyk- inga farþeganna, sem voru allir fulltíða og máttu sjá, að mjög hættulegt var að reykja nálægt þeim. Ekki þótti verða talið, að flutningur þeirra í bifreiðinni væri svo varasamur, að J hefði átt að banna hann, enda flugeldarnir í lokuðum umbúðum. Að vísu hefði það verið ámælisvert af J að láta viðgangast reykingar í bifreiðinni, eins og á stóð, en með tilliti til allra málavaxta væri þó eigi næg ástæða til að Efnisskrá. KCIR Bls, fella skaðabótaábyrgð á J af þeim sökum. J var því sýkn- aður af kröfum G. ......00000 ene. ees 6r1 Þ, 69 ára gamall, var starfsmaður hjá varnarliðinu á Kefla- víkurflugvelli. Í nóvember 1957 um kl. 17 var hann ásamt fleiri starfsmönnum fluttur í bifreið að skála, þar sem var mötuneyti starfsmanna á vellinum. Að þessu sinni staðnæmdist bifreiðin við bakhlið skálans, og gekk Þ síðan áleiðis að anddyri hans gegnum húsasund, sem var óupp- lýst. Í sundinu lá staur, til að gefa bifreiðastjórum til kynna, að þeir skyldu eigi aka um sundið. Hnaut Þ um staur þennan og hlaut talsverð meiðsli af. Þ höfðaði mál gegn ríkissjóði (R), sbr. lög nr. 110/1951, til heimtu skaða- bóta. Hinn bandaríski vinnuveitandi Þ lét leggja nefndan staur í framangreint sund, og var staurinn ekki litaður þannig, að hann væri auðkenndur frá jarðveginum. Húsa- sundið var óupplýst, og verkamönnum virðist ekki hafa verið skýrt frá farartálma þessum. Vinnuveitandinn van- rækti og að tilkynna slysið samkvæmt 26. gr. laga nr. 23/1952, og varð rannsókn á orsökum slyssins þess vegna ekki eins rækileg og skyldi. Þ taldist hins vegar ekki hafa gætt nægilegrar varúðar, og var R því dæmt að greiða honum tjón hans að hálfu, þ. e. atvinnutjón, kr. 30.000.00, og bætur fyrir þjáningar, kr. 6000.00, eða kr. 18.000.00 .. 684 Níu ára gömlum dreng (J) var að beiðni foreldra og fyrir milligöngu barnaverndarnefndar komið til vistar á hæli, sem ríkissjóður rekur fyrir vangæfa drengi. Eftir um mánaðardvöl á hælinu varð það slys, að annar drengur þar skaut ör af boga og lenti örin í auga J með þeim af- leiðingum, að síðar varð að taka augað. Hlaut J af þessu 25% varanlega örorku. Faðir J höfðaði mál fyrir hans hönd gegn ríkissjóði (R) til greiðslu skaðabóta. Að fengnu áliti lækna og Læknaráðs var ekki talið sannað, að örkuml J yrðu rakin til ófullnægjandi eða seinnar læknismeðferð. ar, er forstöðumenn hælisins ættu sök á. Hins vegar þótti ljóst, að gæzla örvabogans hefði verið með öllu ófull- nægjandi af hendi stjórnarmanna hælisins, og þá sérstak- lega, þar sem óstýrilátir drengir áttu þarna dvöl. Að því athuguðu og þar sem foreldrar drengjanna, sem komið var þangað til dvalar, áttu að mega treysta því, að full- nægjandi ráðstafanir væru gerðar um öryggi þeirra, var fébótaábyrgð vegna slyssins lögð óskipt á R. Voru örorku- bætur til J ákveðnar kr. 90.000.00, bætur fyrir þjáningar og lýti kr. 25.000.00, auk þess sem R var dæmt að greiða útlagðan kostnað, kr. 800.00 ......0.2020000 000. 719 Tvær bifreiðar rákust á á gatnamótum í Reykjavík. Bifreið Þ Cc Efnisskrá. Bis. var ekið með ofsalegum hraða að gatnamótunum og hafði hin bifreiðin, eign G, tendrað stefnuljós til merkis um fyrir- hugaða beygju, þegar bifreið Þ átti a. m. k. 200 metra ófarna að gatnamótunum. Engu að síður hélt bifreið Þ áfram með óbreyttum hraða, þar til árekstur varð. Var ökumaður bif- reiðar Þ talinn eiga alla sök á árekstrinum og Þ því dæmt að greiða G viðgerðarkostnað og bætur fyrir afnotamissi bifreiðarinnar, tæpar 5000 krónur ..........0200200..000.. 138 Hinn 2. ágúst 1949 var flugmaðurinn S að kenna flugnemanum K svonefnt blindflug. Eftir að K hafði gert ýmsar æfingar í þessu skyni, sagði S honum að rétta flugvélina úr hallandi stöðu, er hún var í. K tókst þetta ekki og tók S þá við stjórn flugvélarinnar, en fékk þó ekki að gert. Fór svo, að flug- vélin skall í sjóinn og gereyðilagðist, en S og K björguðust. Eigendur flugvélarinnar höfðuðu mál gegn S til heimtu bóta fyrir missi flugvélarinnar. Þær líkur þóttu vera fyrir því, að bilun á jafnvægisstjórntækjum flugvélarinnar hefðu vald- ið slysinu, að það var lagt til grundvallar í málinu. Dóm- kvaddir sérfróðir menn töldu, að óhugsandi væri við þær aðstæður að framkvæma lendingu á slíkri flugvél. S var því sýknaður af skaðabótakröfu eigendanna, enda varð eigi tal- ið, að S hefði tekið flugvélina í heimildarleysi ............ 180 Skattar og gjöld. a) Til bæjar. og sveitarfélaga. Arkitektinn H átti heimili að Þ-koti í B-hreppi. Þar taldi hann fram tekjur sínar árið 1956 og þar var lagt á hann útsvar 1957. Reykjavíkurbær (R) lagði einnig 5000 króna útsvar á H sama ár. Sú útsvarsálagning var talin heimil samkvæmt a-lið 3. mgr. 8. gr. útsvarslaga nr. 66/1945. Leitt var í ljós, að H hafði opna teiknistofu í Reykjavík, og var talið, að meginhluti starfs hans að teikningum og öðru þar að lút- andi færi fram á teiknistofunni, sem yrði að teljast heimilis- föst atvinnustofnun hans í Reykjavík .................... 210 Árið 1957 lagði B-hreppur útsvar á olíufélagið Sk vegna starf- rækslu félagsins þar í hreppi. Sk neitaði greiðslu, Í málinu lá fyrir samningur milli bóndans I á K í B-hreppi og Sk. Samkvæmt samningnum skyldi sala á benzíni og bifreiða- olíu frá Sk fara fram að K. Sk. skyldi leggja til endurgjalds- laust neðanjarðargeymi fyrir benzín og benzindælu svo og annast viðhald á hvoru tveggja á sinn kostnað. Sk skyldi og flytja vöruna til sölustaðar I að kostnaðarlausu. I skyldi kaupa vöruna komna í geymi og hafa á hendi sölu hennar, en honum var óheimilt að kaupa sams konar vörur frá öðr- um en Sk. Kaupverð skyldi vera í samræmi við ákvörðun Efnisskrá. cI Bls. verðlagsyfirvalda, meðan varan lyti slíkum fyrirmælum, en annars almennt gangverð. I skyldi fá afslátt frá nefndu kaupverði, 8 aura af benzinlítra og 10.25% af olíuverði. Þótt I teldist þannig verða eigandi benzinsins, þegar það var kom. ið Í geyminn, voru önnur atriði samningsins talin bera með sér, að salan færi raunverulega fram á vegum Sk. Sk átti mannvirki þau og tæki, sem nauðsynleg voru til starfræksl- unnar og kostaði viðhald á þeim, og salan taldist vera einn þáttur í víðtækara sölukerfi Sk. Taldist Sk því hafa verið útsvarsskyldur í B-hreppi samkvæmt 8. gr. laga nr. 66/1945 og var lögtak heimilað fyrir útsvarinu. .................. 430 Af hálfu bæjarsjóðsins A var krafizt lögtaks fyrir útsvari, sem lagt hafði verið á h/f F. Áður en málið kom fyrir fógetadóm, hafði ríkisskattanefnd fellt niður útsvar F. Af hálfu F var krafizt frávísunar málsins af þessum sökum, en fógetadóm- ur hratt þeirri kröfu. Hæstiréttur ómerkti þann úrskurð með þeim rökum, að fógeta hefði borið að synja um framgang lögtaksins, eftir að útsvarið hafði verið fellt niður, þar sem það bar ekki undir fógetadóm að leggja dóm á, hvort ríkis- skattanefnd hefði farið að lögum, er hún felldi útsvarið niður 588 Í 7. gr. laga nr. 35/1948 segir, að Sementsverksmiðja ríkisins á Akranesi (S) sé „undanþegin öllum sköttum og opinberum gjöldum nema útsvari til sveitarsjóðs“. Bæjarsjóður Akra- ness (A) krafði S um kr. 150.000.00 til greiðslu á byggingar- leyfisgjöldum S samkvæmt byggingarsamþykkt nr. 195/1949. Talið var, að orðalag framangreindrar lagagreinar væri svo víðtækt og ótvírætt, að S væri undanþegin greiðslu nefnds byggingarleyfisgjalds. S var því sýknuð af kröfum A 609 Við skattframtal 1956 í Reykjavík taldi rafvirkinn A fram tekj- ur sínar árið 1955. Skattyfirvöldum þóttu tekjur þess- ar óeðlilega lágar og áætluðu því A til viðbótar 30.000 króna tekjur. Niðurjöfnunarnefnd Reykjavíkur ákvað út- svar A kr. 8.400.00, en ríkisskattanefnd lækkaði það eftir kæru Á í kr. 7500.00. Leitt var í ljós, að útsvarið hefði orðið kr. 5410.00, ef lagt hefði verið á A án tekjuáætlunar. Þar sem skattyfirvöld áætluðu A framangreinda tekjuhækkun, án þess að honum væri áður gefinn kostur á að skýra fram- tal sitt, svo sem boðið er í 35. gr. laga nr. 46/1954, þótti A eiga rétt til endurgreiðslu á mismuninum úr bæjarsjóði Reykjavíkur (R). R var því dæmt að endurgreiða A kr. 2090.00 ........000 00 755 b) Til ríkissjóðs. J var á árinu 1957 gert að greiða kr. 3.989.00 í tekjuskatt til ríkissjóðs. J neitaði að greiða skattinn á þeim grundvelli, ClIl Efnisskrá. að honum hefðu ranglega verið taldar til skattskyldra tekna kr. 20.000.00, sem var mismunur á matsverði og söluverði tíu kúa, sem hann seldi á árinu 1956. Af hálfu ríkissjóðs var krafizt lögtaks fyrir skattgjaldi þessu. Leitt var í ljós, að J, sem hafði rekið kúabú í kaupstaðnum A, seldi fast- eign sína þar ríkisfyrirtæki í árslok 1956. Var viðurkennt, að eignin hefði samkvæmt lagaheimild verið tekin eignar- námi, ef eigi hefði samizt um kaupin. Þetta leiddi til þess, að J brá búi og seldi nefndar kýr sínar. Að svo vöxnu máli var sala kúnna ekki í merkingu skattalaga talin þáttur í at- vinnurekstri J og hagnaður af sölunni því eigi til skatt- skyldra tekna hans. Var því synjað um framkvæmd lögtaks Með dómi Hæstaréttar 29. nóvember 1958 var dæmt, að stór- eignaskattur af hlutabréfum G samkvæmt lögum nr. 44/1957 skyldi miðast við sannvirði þeirra. Ríkisskattanefnd ákvað síðan verðmæti nefndra bréfa kr. 392.600.00, og sættu aðiljar, þ. e. G og ríkissjóður (R), sig við það mat. Heildarniður- staða ríkisskattanefndar varð sú, að G bæri samtals að greiða í stóreignaskatt kr. 662.598.00, en af þeirri fjárhæð skyldu þó tveir tilgreindir aðiljar annast greiðslu á kr. 98.150.00. Þessari niðurstöðu vildi G ekki una og höfðaði mál gegn R aðallega til viðurkenningar á því, að stóreigna- skattur hans skyldi aðeins nema kr. 9.039.00, en til vara, að framangreind skattfjárhæð, kr. 662.598.00, yrði lækkuð til muna. Þessar kröfur byggði G á þremur atriðum, þ. e., 1) að fasteignir G hefðu verið metnar of háu verði til skatts, þar sem miða hafi átt við fasteignamat 1. maí 1957; 2) að skylt hafi verið að draga frá skuldlausri eign G alla skatta til ríkis og bæjar, sem á voru lagðir 1957 og 3) óheimilt hafi verið að telja með eignum G fasteign, sem hann hafði af- hent syni sínum sem fyrir fram greiddan arf árið 1956. Að því er varðaði fyrsta atriðið, var eigi talið, að reglur laga nr. 44/1957 um sérstakt mat á fasteignum leiddu til þess, að þær og þ. á m. fasteignir G, væru yfirleitt metnar hærra verði til skatts en nam raunverulegu verðmæti þeirra í kaupum og sölum. Krafa G, byggð á þessum sjónarmiðum, var því eigi tekin til greina. Að því er snerti annað atriðið, þótti ekki af lögum nr. 46/1954, lögum nr. 44/1957 né af öðrum réttarreglum verða leitt, að þeim skattgjöldum yrði jafnað til gjalda í 3. mgr. 2. gr. laga nr. 44/1957. Þessi krafa G var því heldur ekki tekin til greina. Um þriðja atriðið var hins vegar talið, að með nefndri fyrir fram greiðslu upp í arf, sem fram fór áður en lög nr. 44/1957 tóku gildi, hefði greind fasteign orðið lögmæt eign sonar G. Af grundvallarreglu 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 þótti leiða, að óheimil Bls. 486 Efnisskrá. CIll væri sú tilfærsla á eignum þeirra feðga, sem 2. gr. laga nr. 44/1957 kvað á, þ. e. að nefnd eign var gerð að skattandlagi G. Var því felld úr gildi sú ákvörðun skattyfirvalda að telja G nefnda fasteign til eignar við ákvörðun stóreignaskatts Skiptamál. Hjónin K og M áttu í hjónaskilnaðarmáli og vegna þess var bú Við þeirra tekið til opinberra skipta samkvæmt 6. kafla laga nr. 3/1878 og VII. kafla laga nr. 20/1923, og var skiptum ekki lokið, þegar M krafðist þess fyrir fógetadómi, að G, sem K hafði framleigt hluta af íbúð hjónanna, yrði borinn út úr húsnæðinu, en M átaldi hagnýtingu K á nefndri íbúð, sem hún hafði fengið til afnota. Eins og á stóð, þótti M hafa átt að æskja úrlausnar skiptaráðanda um ágreiningsefnið, en þar sem svo hafði eigi verið gert, var synjað um fram- kvæmd útburðargerðar ...........00000200 000 .n nn. skiptameðferð á félagsbúi hjóna (E og Þ), sem áttu í hjóna- skilnaðarmáli, kom upp ágreiningur um greiðslu opin- berra gjalda. Samkvæmt óvéfengdum reikningi féllu kr. 14.597.57 af þinggjaldi 1957 á tekjur, er eiginmaðurinn Þ afl. aði, en kr. 21.667.03 á tekjur E. Samkvæmt 11. gr. laga nr. 46/1954 var fyrrtalda fjárhæðin því tekin af búshelmingi Þ, en sú síðari af búshelmingi E. Með sama hætti voru kr. 9806.00 af útsvari 1957 teknar af búshelmingi Þ og kr. 14.564.00 af búshelmingi E, sbr. 57. gr. laga nr. 20/1923 og 31. gr. laga nr. 66/1945. Þ krafði og um endurgreiðslu að hluta á þinggjöldum og útsvari 1954—-1956. E fullyrti, að hún hefði lagt fram af tekjum sínum hlutfallslega til greiðslu þessara skatta. Talið var, að ekki tíðkaðist almennt, að hjón krefðu hvort annað kvittana, er líkt stæði á, og þar sem Þ hafði ekki fært líkur að því, að hann hefði árangurslaust krafið E um greiðslur þessar á sínum tíma, þótti varhugavert að hrinda nefndri fullyrðingu E, sem var því sýknuð af þess- um kröfum Þ ........200020000 seen Skuldajöfnuður. Mál milli A og B var hafið og stefnda B dæmdur málskostn- aður. Málið var síðar upp tekið og dæmt að efni til. Dæmd- ur málskostnaður í fyrra málinu var látinn koma til skulda- jafnaðar við dæmdar kröfur á hendur B í síðara málinu .. Skuldamál. J seldi Þ húseign fyrir kr. 45.000.00 í apríl 1949. Þ greiddi þegar kr. 30.000.00, en gaf út skuldabréf fyrir eftirstöðvunum, kr. 15.000.00, tryggt með 1. veðrétti í húseigninni. Gjalddagi Bls. 159 489 634 712 CIV Efnisskrá. samkvæmt bréfinu var 1. september 1949. J andaðist 2. október 1950. Af hálfu dánarbús J (DJ) var nú höfðað mál gegn Þ til heimtu skuldarinnar samkvæmt veðskuldabréf- inu, en það mál var hafið vegna útivistar sækjanda og DJ dæmt að greiða Þ kr. 350.00 í málskostnað. DJ höfðaði mál af nýju. Þ taldi sig hafa greitt J skuldina, að undantekn- um 500 krónum, í tvennu lagi nokkru áður en skuldin féll í gjalddaga. Ekki hafði hann þó kvittanir fyrir fjárhæðum Þessum og ekki var þessa getið á skuldabréfinu. Menn, sem Þ kvaðst hafa fengið hjá peninga til þessara greiðslna, báru að vísu, að á þessum tíma hefðu þeir lánað Þ þessar fjár- hæðir. Ekki þótti þó með þessu færðar nægar sönnur á, að Þ hefði greitt skuldina, eins og hann taldi, og var honum því dæmt að greiða DJ skuldarfjárhæðina, að frádregnum áðurnefndum 350 krónum .........000000 00. nn sn Stjórnarskrá. Stjórnendur verzlunarfyrirtækis, þ. á m. B., voru ákærðir fyrir Í 2. verðlagsbrot og mál höfðað gegn þeim. B sat á Alþingi, er málið var höfðað, en samþykki þingdeildar var eigi fengið til málshöfðunar samkvæmt 49. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944. Héraðsdómur, sem sakfelldi B, var því ómerkt- ur og var málinu vísað frá dómi, að því er hann varðaði .. gr. laga nr. 44/1957 um skatt á stóreignir var kveðið svo á, að fyrir fram greiddur arfur á árinu 1956 skyldi leggj- ast við eign þess, sem greiðsluna innti af hendi. G hafði á árinu 1956 afhent syni sínum fasteign sem fyrir fram greiddan arf, þ. e. áður en lög nr. 44/1957 tóku gildi. Af grundvallarreglu 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 þótti leiða, að óheimil væri sú tilfærsla á eignum þeirra feðga, sem 2. gr. laga nr. 44/1957 kvað á um, þar sem lögmæt eign sonar G var gerð að skattandlagi hans. Var því felld úr gildi sú ákvörðun skattyfirvalda, að telja G nefnda fast- eign til eignar við ákvörðun stóreignaskatts .............. Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgararéttindi. Sönnun. Játning aðilja, studd öðrum sakargögnum, lögð til grundvallar í sakamáli ..............2.2.0.. sess G hafði tekið yfirsæng í húsi J og farið með hana heim til sín. Kvaðst G hafa ætlað að geyma sængina, þangað til J kæmi til að gista hjá sér. Þessi skýring G var talin marklaus og hann dæmdur fyrir brot á 244. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 Með vætti fjögurra lögreglumanna svo og fimmta vitnis var Bls. 772 618 159 12 Efnisskrá. talið sannað, að A hefði ekið bifreið undir áhrifum áfengis. A, sem neitaði að láta taka sér blóð til rannsóknar, taldi sig eigi hafa fundið til áfengisáhrifa .........2..00000... Kennarinn Þ, sem krafði G-hrepp um greiðslu launa fyrir kennslu í forföllum Þ, lagði fram reikning, sem saminn var í samráði við forfallakennara og samþykktur af skóla- nefnd G-hrepps. G-hreppur þótti eigi hafa fært líkur að því, að Þ hefði ekki innt reikningsfjárnæðina af hendi. Var hún því lögð til grundvallar ........0.0000000000.0.. Menn nokkrir, sem ákærðir voru fyrir brot á áfengislögum, neituðu á síðara stigi rannsóknar, að réttilega hefðu verið bókaðar viðurkenningar þeirra fyrir dómi. Ekkert mark var á þessu tekið, enda stutt vitnaframburðum, að rétt var bókað .........eossensesneen Atvinnurekandinn K lét ekki hlutast til um rannsókn á atvik- um að slysi, sem J varð fyrir í þjónustu hans, sbr. 26. gr. laga nr. 23/1952. Vafi um sönnunaratriði var því metinn K í óhag .......00.0000 0. nnnnrr rns 348, Í skiptamáli, sem rekið var vegna skilnaðar hjónanna E og Þ, hafði eiginmaðurinn Þ m. a. uppi kröfu um, að E endur- greiddi honum hluta af þinggjöldum og útsvara þriggja undanfarinna ára. E kvaðst hafa greitt sinn hluta af tekjum sínum. Talið var, að ekki tíðkaðist almennt, að hjón krefðu hvort annað kvittana, er líkt stæði á, og þar sem Þ færði ekki að því líkur, að hann hefði á sínum tíma krafið E árangurslaust um greiðslur þessar, þótti varhugavert að hrinda nefndri fullyrðingu E. Hún var því sýknuð af þessari kröfu Þ ........00000. ss Skuldarinn A samkvæmt veðskuldabréfi taldi sig vera búinn að greiða skuldareiganda B alla skuldina, að undanteknum 500 krónum, en enga kvittun hafði A fyrir þeim greiðslum. B var látinn, er til máls kom út af þessum skiptum. A kvaðst hafa fengið fjárhæðirnar að láni hjá tilteknum mönnum, og báru þeir, að um þetta leyti hefðu þeir lánað A þessar fjárhæðir. Ekki þótti þetta samt næg sönnun þess, að A hefði greitt nefnda skuld með þeim hætti, er hann hélt fram, og var honum því dæmt að greiða dánar- búi B alla skuldarfjárhæðina .........220000.000 00... 00... Tilraun. Sannað var, að B áskildi sér 14% ársvexti af innlagi, er hann lofaði að leggja inn í tiltekinn banka til ráðstöfunar fyrir S. Innlag þetta kom aldrei S til ráðstöfunar, og var hér því einungis um tilraunarverknað að ræða, sem var refsi- laus samkvæmt lögum nr. 13/1933 ....00000000 00... CV Bls. 14 219 238 684 634 CVI Efnisskrá. Bls. U og G, sem voru undir áhrifum áfengis, gerðu tilraun til að aka bifreið og brutu með því gegn 24. gr. laga nr. 58/1954 og 23. gr. laga nr. 23/1941, sbr. 2. gr. laga nr. 6/1951 .... 743 Tómlæti. Atvinnurekandinn K lét ekki hlutast til um rannsókn á atvik- um að slysi, sem J varð fyrir í þjónustu hans, sbr. 26. gr. laga nr. 23/1952. Vafi um sönnunaratriði var því metinn K í Óhag .............0000000 0000 348, 684 Umboð. Sjá prókúruumboð. Umferðarlög. Sannað var, að bifreiðarstjóri hafði ekið bifreið undir áhrifum áfengis. Hafði hann með þeim akstri m. a. brotið gegn 2. mgr. 4. gr. umferðarlaga nr, 24/1941 .................... 14 Bifreiðarstjóri, sem var aðili að árekstri á gatnamótum, var m.a. ákærður fyrir brot á 2. gr., 3. mgr. 4. gr. og 1. mgr. 7. gr. umferðarlaga nr. 24/1941 .............0.000000 0. 20 Ökumaður, sem ók of hratt og ógætilega, hafði m. a. brotið gegn 2. gr., 4. gr., sbr. 14. gr. umferðarlaga nr. 24/1941, sbr. nú 37. gr. og 49. gr., sbr. 80. gr umferðarlaga nr 26/1958 385 Upptaka eigna. Upptaka dæmd á ólöglegum hagnaði vegna áfengissölu .... 40 Upptaka dæmd á lyfjavöru, sem ekki var seld af lyfsala ...... 145 Upptaka dæmd á áfengi, sem ólöglega var ætlað til sölu ...... 238 Upptaka dæmd á afla og veiðarfærum fiskveiðiskips, sem verið hafði að ólöglegum veiðum í landhelgi .. 376, 464, 493, 584, 604 Í verðlagsmáli var kröfu um upptöku ólöglegs hagnaðar beint persónulega gegn stjórnendum verzlunarfyrirtækisins Þ h/f, en viðskipti þau, sem saksóknin beindist að, voru rekin af Þ h/f. Þegar af þessari ástæðu var upptaka eigi dæmd 618, 625 Útburðargerðir. Hjónin M og K áttu í hjónaskilnaðarmáli og vegna þess var bú þeirra tekið til opinberra skipta samkvæmt 6. kafla laga nr. 3/1878 og VII. kafla laga nr. 20/1923, og var skipt- um ekki lokið, þegar M krafðist þess fyrir fógetadómi, að G, sem K hafði framleigt hluta af íbúð hjónanna, yrði borinn út úr húsnæðinu, en M átaldi hagnýtingu K á nefndri íbúð, sem hún hafði fengið til afnota. Eins og á stóð, þótti M hafa átt að æskja úrlausnar skiptaráðanda um deilu- efnið, en þar sem svo hafði eigi verið gert, var synjað um framkvæmd útburðargerðar ..........2.0000220 20... 489 Efnisskrá. CvVII Útivist aðilja. Áfrýjandi sækir ekki dómþing í Hæstarétti. Útivistardómur 87, 272, 273, 366, 450, 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 569, 570, 655, 656, 749, 750, Tól, Varnarliðsmál. Í kjarasamningi milli Félags íslenzkra rafvirkja (Í) og Félags löggiltra rafvirkjameistara (L) voru ákvæði um, að raf- virki skyldi fá ókeypis fæði á vinnustað, þegar unnið væri utan Reykjavíkur. Rafvirkinn E, sem var félagi í Í, vann hjá bandarísku félagi á Keflavíkurflugvelli (M) og krafð- ist þess, að félagið greiddi honum fæðiskostnað samkvæmt þessu samningsákvæði, en í 6. gr. fylgiskjals II með lögum nr. 110/1951 segir, að um ráðningarkjör og vinnuskilyrði hjá liði Bandaríkjanna skuli fara að íslenzkum lögum og venjum. Ekki þótti öruggt að skýra framangreint samnings- ákvæði milli Í og L þannig, að E ætti rétt til nefndra hlunn- inda í þjónustu M á Keflavíkurflugvelli, en þar var hér- lent heimilisfang og aðalstarfstöð M. Var M því sýknaður af kröfum E ..........202.00 0000 see Varnarliðsbifreið ók á íslenzka fólksflutningabifreið, sem J var farþegi í. Slasaðist J mjög. Ríkissjóði var dæmt að greiða J fébætur, sbr. lög nr. 110/1951 .........00000. 0000... Tveir bandarískir varnarliðsmenn veittust með margs konar ósæmilegu atferli að 17 ára afgreiðslustúlku, U, á bifreiða- stöð í Keflavík. Ekki beittu þeir hana þó neinu líkamlegu of- beldi. U hlaut af þessum sökum geðrænt áfall, m. a. varð hún sjúklega hræðslugjörn. Var ríkissjóði samkvæmt lög- nr. 110/1951 dæmt að greiða U skaðabætur af þessum sök- um, kr. 20.000.00, vegna heilsutjóns og kr. 650.00 vegna fyrirhafnar og útlagðs kostnaðar ...........0000000.0.0.. Íslenzkur starfsmaður hjá varnarliðinu slasaðist, er hann féll um staur hjá mötuneytisskála varnarliðsins á Keflavíkur- flugvelli. Ríkissjóði var dæmt að bæta starfsmanninum tjón hans að nokkru, sbr. lög nr. 110/1951 .............. Vátrygging. J átti hús vátryggt hjá húsatryggingu Reykjavíkurbæjar (HR) fyrir kr. 48.100.00 og hafði greitt tilskilið iðgjald á þeim tíma, er hér skipti máli. Í ágústmánuði 1956 lét J flytja hús sitt af grunni um 100 m veg. Eldur kom upp í húsinu 9. september s. á., og brann það til kaldra kola. J krafði nú HR brunabótafjárhæðarinnar, en HR neitaði þeirri kröfu. Talið var, að með flutningi hússins og frágangi þess að hon- um loknum hafi orðið mikil breyting á verðmæti þess svo Bls. 808 423 662 684 CVIII Efnisskrá. Bls, og þeirri hættu, sem vátryggingarsamningurinn tók til. J hafi því eigi haft ástæðu til að ætla, að HR sætti sig við, að samningurinn héldist óbreyttur, án sérstakrar yfirlýs- ingar af hans hendi, en J tilkynnti HR ekkert um nefndar ráðstafanir. Hús J var því ekki talið hafa verið í trygg- ingu eftir þessar aðgerðir og HR sýknaður af kröfum hans 591 Veð. Viðurkenndur veðréttur í fasteign til tryggingar dómsskuld .. 772 Verðlagsmál. Í lögum nr. 94/1947 eru ákvæði um verðlagningu landbúnaðar- afurða á innlendum markaði, og fjalla tvær nefndir um þessi mál, svonefnd verðlagsnefnd landbúnaðarafurða, skip- uð þrem fulltrúum frá framleiðendum og þrem frá neyt- endum, svo og framleiðsluráð landbúnaðarins. Í framkvæmd hefur verðlagsnefndin fyrst áætlað kostnað við rekstur bús af tiltekinni stærð, þar með taldar tekjur bónda af vinnu hans sjálfs, og jafnframt áætlað heildarmagn þeirra af- urðategunda, sem ráðgert er að selja. Framleiðsluráð hefur því næst verðskráð hinar einstöku vörutegundir til sölu á innlendum markaði, þannig að tekjur þær, sem bóndinn fær í hendur, svari til þeirra heildargjalda, sem ráð var fyrir gert í verðlagsgrundvellinum. Á fundi verðlagsnefnd- ar Í september 1958 varð samkomulag um verðlagsgrund- völl landbúnaðarafurða frá 1. september 1958 til 31. ágúst 1959. Í skýrslu nefndarinnar, sem send var framleiðsluráði, voru útgjöldin sundurliðuð með tilteknum fjárhæðum og tekna megin var einnig greint, við hvaða afurðamagn væri miðað, en látið vera í eyðu til ákvörðunar framleiðslu- ráði, hvaða verð bóndinn þyrfti að fá fyrir hinar ýmsu af- urðategundir, til þess að heildartekjur svöruðu til heildar- gjalda. Framleiðsluráð ákvað svo, hvaða verð bóndinn byrfti að fá fyrir hverja afurðagrein, m. a. fyrir hvert kg I. og TI. flokks dildakjöts kr. 22.20. Með auglýsingu 18. sept- ember 1958 ákvað framleiðsluráð síðan heildsöluverð á slíku dilkakjöti kr. 24.59 hvert kg. Fulltrúar neytenda í verðlags- nefnd (N) töldu þessa verðlagningu brjóta í bága við verð. lagsgrundvöllinn og vera 85 aurum of háa á hvert kg. Höfðaði N mál gegn framleiðsluráði (F) og gerði þær dóm- kröfur, að ákveðið yrði með dómi, að F hefði verið óheimilt samkvæmt ákvæðum laga nr. 94/1947 að kveða á um nefnda hækkun. Af hálfu F var sú grein gerð fyrir verð- lagningunni, að bóndi fengi því aðeins þær tekjur, sem hon- um voru ákveðnar af verðlagsnefnd, að til hans rynnu kr. Efnisskrá. CIX Bls. 22.20 pr. kg. af öllu því kjötmagni, sem við er miðað í verð. lagsgrundvellinum. Allmikið magn þurfi að selja á erlendum markaði og útflutningsbætur samkvæmt 19. gr. laga nr. 33/ 1958 nægi ekki til að bóndinn fái nefnt verð fyrir útflutt kjöt, Af þeim sökum hafi orðið að ákveða verðið eins og gert var. Samkvæmt 4. gr. laga nr. 94/1947 skal söluverðið miðast við, að heildartekjur bænda verði í sem nánustu samræmi við heildartekjur annarra vinnandi stétta. Ekki þóttu leidd að því rök, að ákvörðun F um heildsöluverð á framangreindu kjöti hefði farið í bága við nefnt lagaákvæði né aukið tekjur bænda umfram það, sem ákveðið var í verðlagsgrundvellinum. F var því sýknað af kröfum N .. 572 Mál var höfðað gegn stjórnendum Þ h/f, þeim B, G og Á, fyrir að hafa látið nefnt fyrirtæki selja samtals 890 sekki af kaffi á tilteknu tímabili á of háu verði, þar sem í verðút- reikningum Þ hafi verið reiknað með, að 59 kg hafi verið í hverjum sekk, en á sölunótum Þ til viðskiptamanna þess hafi hver sekkur verið reiknaður 60 kg. Voru B, G og Á ákærð fyrir að hafa brotið gegn tilteknum tilkynningum Innflutningsskrifstofunnar og verðlagsstjóra, sbr. 35. gr. og 39. gr. laga nr. 86/1956, svo og krafizt upptöku ólöglegs hagnaðar samkvæmt 19. gr. laga nr. 35/1950, sbr. 69. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Ákærðu voru sakfelld í héraði. Hæstiréttur ómerkti héraðsdóm og vísað málinu frá dómi, að því er varðaði B, sem sat á Alþingi, er málið var höfð- að, en samþykki þingdeildar var eigi fengið til málshöfð- unar samkvæmt 49. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944. Um sakar- efnið var annars í ljós leitt, að um langt skeið hafði hver kaffisekkur, sem á vörureikningi er talinn 60 kg, við toll- meðferð, verið metinn 59 kg vegna hugsanlegrar þurrðar og rýrnunar. Með tilliti til þessarar meðferðar af hálfu tollyfirvalda og þar sem verðgæzlan hreyfði engum and- mælum á þeim tíma, er saksóknin tók til, þótt verðgæzlu- menn hefðu bæði vörureikninga og verðreikninga til athug- unar og eigi var hrundið þeirri fullyrðingu ákærðu, að um einhverja þurrð og rýrnun hefði verið að tefla, voru G og Á sýknuð af ákæru í málinu. Upptaka var eigi dæmd þegar af þeirri ástæðu, að kröfunni var beint gegn ákærðu per- sónulega, en viðskipti þau, er saksókn beindist að, voru rekin af Þ h/f ........2.0000000 00 senn 618 Í stjórn verzlunarfyrirtækis h/f Ó, voru Á, Þ og J. Mál var höfðað gegn þeim öllum til að þola upptöku ólöglegs hagn- aðar samkvæmt 19. gr. laga nr. 35/1950, en gegn Á einum til refsingar fyrir að hafa látið h/f Ó hefja sölu á tilteknu magni af fataefni, án þess að fyrir lægi staðfesting verð- CX Efnisskrá. lagsstjóra svo og fyrir að hafa selt efnið fyrir hærra verð en verðlagsstjóri heimilaði. H/f Ó rak viðskipti þau, er saksóknin tók til, en krafan um upptöku beindist gegn ákærðu persónulega. Þegar af þeirri ástæðu var upptaka eigi dæmd. Að því er varðaði ákæruna gegn Á, var leitt í ljós, að fyrirsvarsmenn h/f Ó höfðu á verðreikningum greint rétt innkaupsverð nefndrar vöru, sem eigi varð talið óeðlilega hátt markaðsverð. Hámarksverð það, sem verð- lagsstjóri setti á vöruna, var úr öllu hófi lágt, enda byggt á matsverði, sem eigi var miðað við raunverulegt verðmæti vörunnar. Hámarksverðið var og ekki ákveðið af stjórn Innflutningsskrifstofunnar, sbr. 4. gr. laga nr. 35/1950 og 35. gr. laga nr. 86/1956, heldur af verðlagsstjóra, en til þess skorti lagaheimild. Verðákvörðun þessi var því ógild og Á sýknaður af þessum lið ákærunnar. Hins vegar hafði hann brotið gegn tilkynningu verðlagsstjóra nr. 8 og 10/ 1957, sbr. 3. gr., 4. gr. og 19. gr. laga nr. 35/1950. Með hlið- sjón af því, að um mikið vörumagn var að tefla og mála. vöxtum að öðru leyti, var Á dæmd 15.000 króna sektarrefsing Vextir. Krafizt T% ársvaxta, en þeir einungis dæmdir 6% ............ Krafizt 6% ársvaxta og þeir dæmdir .... 79, 92, 105, 122, 135, 160, 219, 348, 367, 394. 423, 445, 662, 684, 691, 719, 738, 752, Krafizt T% ársvaxta og þeir dæmdir .......... 230, 267, 270, Vettvangsmál. 2 Landsvæði í Höfnum hafði verið tekið eignarnámi og bætur greiddar samkvæmt mati. Í hlut jarðarinnar K II kom tiltekin fjárhæð, sem þinglesinn eigandi jarðarinnar, 8, veitti viðtöku. S hafði hins vegar áður selt G hluta af landi jarðarinnar, um % hluta að sögn G. Bæjarþing Reykjavíkur fjallaði um málið og dæmdi S til að greiða G nokkrar bæt- ur. Hæstiréttur vísaði málinu frá bæjarþinginu, þar sem talið var, að athugun á vettvangi, lýsing og mat á stað- háttum skipti máli um úrlausn þess, þannig að vettvangs- dómur samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 hefði átt að fjalla um málið ..................02.00.0.n0 Vinnusamningar. G, sem var tollgæzlumaður á Keflavíkurflugvelli, var vikið fyrirvaralaust út starfi. Sannað var, að hann hefði verið með áhrifum áfengis við störf sín tiltekinn dag og vætti vitna hnigu að því, að oftar hefði sézt vín á honum við þau störf. Ásakanir um óstundvísi, fjarvistir og aðrar ávirðing- BIs. 625 65 155 72 116 Efnisskrá. CXI Bls ar voru hins vegar eigi sannaðar. Fyrirvaralaus frávikning þótti eigi á nægum rökum reist, og var ríkissjóði dæmt að greiða G fébætur, sem eftir atvikum þóttu hæfilega ákveðn- ar kr. 20.000.00 .......00002002 00. 122 Gift kona, Þ, var ráðin barnakennari í G-skólahverfi skólaárið 1952—1953. Í janúarmánuði 1953 ól Þ barn. Þ greiddi stunda- kennara laun í 3 mánuði vegna þessara forfalla og krafði síðan G-hrepp um þá fjárhæð. Í 19. gr. sbr. 51. gr. laga um fræðslu barna nr. 34/1946 segir, að krefja megi sveitar- sjóð um greiðslu forfallavinnu eftir reglum, er fræðslumála- stjórn setur, vegna kennara, sem eigi geta stundað starf sitt vegna veikinda. Var talið, að sama máli gegndi um forföll vegna barnsburðar. Eigi var í ljós leidd fastmótuð venja um lengd forfallatíma vegna barnsburðar, og þar sem tímalengd sú, er Þ lagði til grundvallar, taldist ekki ósanngjörn og launin að öðru leyti eðlileg, var G-hreppi dæmt að greiða Þ fjárhæðina ...............0.000000.0.0.. 219 Í kjarasamningi milli Félags íslenzkra rafvirkja (Í) og Félags löggiltra rafvirkjameistara (L) voru ákvæði um, að raf- virki skyldi fá ókeypis fæði á vinnustað, þegar unnið væri utan Reykjavíkur, Rafvirkinn E vann hjá bandarísku fé- lagi á Keflavíkurflugvelli (M) og krafðist þess, að félagið greiddi honum fæðiskostnað samkvæmt þessu samnings- ákvæði, en í 6. gr. fylgiskjals Il með lögum nr. 110/1951 segir, að um ráðningarkjör og vinnuskilyrði hjá liði Banda- ríkjanna skuli fara að íslenzkum lögum og venjum. Ekki þótti öruggt að skýra framangreint samningsákvæði milli L og Í, sem E var félagi í, þannig að E ætti rétt til nefndra hlunninda við vinnu í þjónustu M á Keflavíkurflugvelli, en þar var hérlent heimilisfang og aðalstarfsstöð M. Var M því sýknaður af kröfum E ...............00 0000... 345 H hafði verið settur til að gegna tollgæzlumannsstarfi á Kefla- víkurflugvelli 6. desember 1948. Hann fékk ekki skipunar- bréf, en starfinu hafði hann gegnt óslitið, þegar honum var vikið úr því án fyrirvara 30. marz 1953. Þar sem H hafði gegnt starfinu svo lengi, setning hans verið ótíma- bundin og ekki vegna forfalla annars starfsmanns, þótti hann eiga rétt á þriggja mánaða uppsagnarfresti, nema hann hefði brotið af sér þann rétt. Sakir þær, sem á hann voru bornar, voru ýmist ósannaðar eða svo smávægilegar, að þær gátu ekki réttlætt fyrirvaralausa uppsögn. Voru H því dæmdar 20.000 króna skaðabætur úr ríkissjóði .... 691 Með ráðningarsamningi 3. febrúar 1945 réðst A í þjónustu L sem trésmiður um sex mánaða skeið frá 1. marz 1945 að telja. A hélt áfram störfum hjá L að ráðningartíma lokn- CxXITI Efnisskrá. um með sömu kaupkjörum og áður, og var honum nú falin stjórn annarra trésmiða í vinnustofu L, þó svo, að verk- fræðingar og birgðavörður L sögðu fyrir um, hvaða verk skyldu unnin á hverjum tíma. Hélzt svo, unz Á var sagt upp starfi 2. marz 1953, miðað við 1. apríl s. á. Talið var, að A ætti rétt á þriggja mánaða uppsagnarfresti, eins og starfi hans var háttað. Voru honum því dæmdar rúmar T100 krónur úr hendi L .........202000 00 0n sessa Víælar. Víxilmál. N, sem var prókúruhafi samvinnuútgerðarfélagsins B, gerði samning f. h. B um leigu á tilteknum bát, eign S, um 3 mánaðar skeið. Hann undirritaði og f. h. B tryggingarvíxla vegna umsamins leigugjalds. Vanskil urðu á greiðslum nokk- urra víxlanna, að fjárhæð kr. 43.500.00. Neitaði B að greiða víxilfjárhæðirnar. Talið var, að N hefði, er litið var til tilgangs með starfsemi félagsins, haft umboð til að gera nefndan skipsleigusamning f. h. B. B var því talið bundið af þessum ráðstöfunum, enda ósannað, að viðsemjandi af hálfu S hefði vitað eða mátt vita, að N hefði skort heim- ild til að gera skipsleigusamninginn. Var B því dæmt að greiða S víxilfjárhæðirnar ..........02..02002 0... 0000... Víxilskuldarar dæmdir til greiðslu víxilfjárhæðar ásamt kostn- Aði ........2.00nesen rr 267, Vitni. Fundið að því í opinberu máli, að vitni, sem hafði borið mjög ósennilega og andstætt því, sem fram var komið, hafði ekki verið einangrað, meðan á rannsókn stóð ...... Skipverjar á vélbát, sem grunaður var um að hafa verið að dragnótaveiðum í landhelgi, báru fyrir dómi, að hinn ákærði skipstjóri og þeir hefðu verið að handfæraveiðum í umrætt sinn. Þeir færðust hins vegar undan að staðfesta þetta vætti sitt með eiði, og var þá ekkert mark á því tekið ........ Þjófnaður. I stal peningum úr jakka sofandi manns, brauzt í önnur skipti inn í hús og tók þaðan peninga og ýmsa muni. Honum var dæmd 12 mánaða fangelsisrefsing samkvæmt 244. og 255. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, enda hafði hann áður verið dæmdur fyrir auðgunarbrot ........0000.0. 00 sn nn G tók yfirsæng úr húsi og var talinn hafa slegið eign sinni á hana. Var honum dæmd 45 daga fangelsisrefsing samkvæmt 244. og 255. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, enda hafði hann áður verið dæmdur fyrir auðgunarbrot ........000000.00... 152 230 270 40 613 Efnisskrá. CXIII Bls. ÁA tók að ófrjálsu kuldaúlpur úr íbúðum. Var honum dæmd refs- ing fyrir brot á 244. gr. hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 72. gr. og TT. gr. sömu laga, fangelsi 8 mánuði ................ 213 Ættleiðing. Vorið 1957 varð ógift, ung stúlka, Þ, barnshafandi. Sumarið næsta dvaldist hún uppi í sveit hjá bróður sínum, H, og lét þá, að hans sögn, í ljós ætlun sína um að gefa einhverjum barnið. Hinn 20. september s. á. segir H systur sína hafa beð- ið sig um að spyrja hjónin M og J þar í sveit, hvort þau vildu fá barnið. Það hafi hann gert 24. s. m. og eftir stuttan umhugsunarfrest hafi þau lýst því, að þau væru reiðubúin að taka barnið, en með því skilyrði, að þau fengju það að gjöf sem eigið barn. Kvaðst H þegar hafa sagt systur sinni frá þessum svörum. Skömmu síðar tjáði Þ og foreldrum sín- um, að hún hefði ákveðið að gefa barnið. Foreldrarnir kváð- ust því samþykk. M og J hittu Þ 1. desember 1957 og undir- ritaði Þ þá og afhenti þeim svohljóðandi yfirlýsingu: „Ég undirrituð afsala mér móðurrétti yfir barni mínu. Þ.L.“ Þ ól barn sitt 28. janúar 1958, og á þriðja degi eftir fæðingu afhenti Þ þeim M og J barnið. Um mánuði síðar spurðu M og J H þess, hvort nokkuð væri því til fyrirstöðu að þau létu skíra barnið og kveðst hann hafa sagt, að svo væri eigi. Frá þessu viðtali kvaðst H hafa skýrt systur sinni nokkru síðar, en í bréfi til hans, 3. marz 1958, andmælti hún því, að M og J létu skíra barnið og kvaðst mundu taka barnið aftur til sín. H kvaðst ekki hafa skýrt M og J frá þessum undirtektum. Í marzmánuði 1958 beiddust M og J, að ráði lögfræðings, ættleiðingar á barni Þ. Gaf dómsmálaráðuneyt- ið út ættleiðingarbréf hinn 9. maí 1958, þar sem m. a. var kveðið svo á, að óskilgetin dóttir Þ megi teljast skilgetið barn M og J, að hún taki nafn M að föðurnafni svo og arf eftir þau hjón lögum samkvæmt. Í lok aprílmánuðar létu M og J skíra barnið. Um mánuði síðar ritaði Þ þeim hjónum bréf, þar sem hún lýsti því, að hún og barnsfaðirinn ætluðu að taka barnið til sín og mundu sækja það, jafnframt því, sem hún bauð M og J greiðslu fyrir þann tíma, er þau höfðu haft barnið. M og J neituðu að afhenda barnið og vísuðu Þ burt, er hún sótti þau heim. Um þetta leyti kvaðst Þ fyrst hafa vitað um ættleiðingarbréf dómsmálaráðuneytisins. Þ krafðist þess nú fyrir dómi, að ættleiðingarbréf þetta yrði dæmt ógilt, að henni yrðu dæmd foreldraráð barnsins og M og J dæmt að afhenda henni barnið. M og J voru sýknuð af þessum dómkröfum. Talið var, að framangreind yfirlýsing Þ og framkoma hennar fyrir og næst eftir barnsburðinn CXIV Efnisskrá. yrði ekki skilin öðruvísi en svo, að hún hefði gefið M og J loforð um, að þau fengju barnið sem sitt eigið barn og að hún hefði afhent þeim barnið til efnda á því loforði. Eðli- legt framhald þessa hafi verið það, að leitað hafi verið leyfis til ættleiðingar barnsins. Þóttu eigi efni til að dæma ættleið- ingarleyfið ógilt, þar sem talið var, að skólanefnd, sem jafn- framt er barnaverndarnefnd, hefði veitt fullnægjandi vottorð samkvæmt 8. gr. laga nr. 19/1953 og 32. gr. laga nr. 29/1947. Að vísu hafði dómsmálaráðuneytið látið undir höfuð leggj- ast að leita vitneskju um faðerni barnsins og æskja síðan umsagnar barnsföður, en þar sem slík umsögn er samkvæmt 6. gr. laga nr. 19/1953 einungis til leiðbeiningar, en ekki bindandi fyrir ráðuneytið, þótti vöntun á henni ekki eiga að Valda ógildi leyfisins. Talið var og, að M og J hefðu haft nokkra ástæðu til að ætla, að faðerni barnsins ætti að fara leynt. Heimili þeirra hjóna var og mjög gott samkvæmt gögnum málsins ...............0.00.. 0. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. Örorkubætur dæmdar: 26 ára gamall bifreiðarstjóri slasaðist á hendi og hlaut af 34% varanlega örorku. Tjón hans vegna örorku var metið á kr. 125.000.00 .........0...0. 0. 56 ára gamall sjómaður hlaut lærbrot af völdum slyss. Varan- leg örorka var metin 25%. Bætur fyrir örorku og atvinnu- tjón metnar í einu lagi ...................000 0... 31 ára gömul ekkja hlaut brot á báðum fótum og heilahristing af völdum bifreiðaslyss. Varanleg örorka var metin 18%. Bætur fyrir örorku og atvinnutjón metnar í einu lagi .... Níu ára gamall drengur missti auga af völdum bogaskots. Var- anleg örorka var metin 25%. Örorkubætur ákveðnar kr. 90.000.00 ....0200000 00... 0nn sr Bls. 92 423