HÆSTARÉTTARDÓMAR ÚTGEFANDI HÆSTIRÉTTUR XKXI. BINDI 1960 REYKJAVIK FÉLAGSPRENTSMIÐJAN H/F MCMLX Reglulegir dómarar Hæstaréttar 1960: Þórður Eyjólfsson. Forseti dómsins frá 1. janúar til 31. ágúst. Gizur Bergsteinsson. Forseti dómsins frá 1. september til 31. des- ember. Árni Tryggvason. Jón Ásbjörnsson. Lét af embætti 31. marz 1960. Jónatan Hallvarðsson. Lárus Jóhannesson. Skipaður hæstaréttardómari frá 1. maí 1960. Magnús Þ. Torfason. Settur hæstaréttardómari 130. apríl. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Registur. I. MÁLASKRÁ. . Ákæruvaldið gegn Ingimar Jónssyni. Fjárdráttur opinbers starfsmanns ...........200. 000... 0... . Kristinn Magnússon, María Magnúsdóttir, Sigríður Kristinsdóttir, Margrét Kristinsdóttir, Magnús Sverrisson og Gunnar Sverrisson gegn Kvenfélag- inu Hringnum. Kærumál, Heitfesting vitnis ...... . Ákæruvaldið gegn Sigurði Móses Þorsteinssyni. Um- ferðarlög. Sératkvæði .............000000.0...0..... . Sameinaðir verktakar h/f, Sverrir Þorláksson, Jón Eyjólfsson og Jóhann Jón Jónsson gegn Ragnhildi Aðalsteinsdóttur og gagnsök. Skaðabótamál ...... . Ragnhildur Steindórsdóttir gegn Herði Ólafssyni. Kærumál. Málskostnaður ..........200.0000000.0.. . Guðlaug Magnúsdóttir gegn borgarstjóranum í Reykjavík. Kærumál. Frávísunarkrafa. Dómkvaðn- ing matsmanna .......2.2.2000.0000 es . Björn H. Jónsson, Þórunn Franz og Valdimar Auð- unsson gegn Herbert Pangritz. Vinnulaun. Skaða- bætur. Staðfesting fjárnáms .........0.00000.00... . Björn H. Jónsson, Þórunn Franz og Valdimar Auð- unsson gegn Magdalenu Mellahn. Vinnulaun. Skaða- bætur. Staðfesting fjárnáms ..........0.00.00.0.... . Trausti Jónsson og Hraðfrystihús Keflavíkur h/f gegn Guðmundi Ibsenssyni, Skaðabætur .......... Kristján Guðjónsson gegn Kristjáni Fjeldsted. Kæru- mál. Málskostnaður ........0000000 ne... Valdstjórnin gegn Helga Guðjóni Guðmundssyni. Lögræðissvipting. Sératkvæði ........0.0.000..0.. Samtrygging íslenzkra botnvörpunga gegn Íslenzk- um endurtryggingum. Greiðsla með erlendri mynt. Gengi. Sératkvæði ............200000 0000... Jóhann Gunnar Ólafsson, uppboðshaldari í Ísafjarðar- sýslu, gegn Helga Benediktssyni og Guðmundi H. Oddssyni. Innheimta uppboðsskuldar ............. Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja gegn Helga Bene- diktssyni. Vátrygging. Sératkvæði ................ Borgarstjórinn í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs gegn Verzlunarsparisjóðnum, eiganda Vesturgötu 2 í Dómur A 1% 24 A A 24 4 2% 2% % % 1% % Bls. 118 123 123 134 139 142 149 155 160 165 168 175 191 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 25. 26. 21. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Málaskrá. Reykjavík, og gagnsök. Um eignarrétt að lóðar- spildum ......0000000 00 nn Ákæruvaldið gegn Reyni Hjaltasyni og Sveinbirni Hjaltasyni. Eignaspjöll. Röskun á húsfriði. Líkams- árás. Þjófnaður, Sératkvæði .........0.00..0000.... Árni Markússon gegn Bæjarútgerð Reykjavíkur. Skaðabótakrafa ........000000000 00. Togaraafgreiðslan h/f gegn Sölva Þorsteini Valdi- marssyni. Skaðabætur .........2200000 000... 00... Olíufélagið Skeljungur h/f gegn borgarstjóranum í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs. Útsvarsmál ........ Guðni Ólafsson gegn póstmeistaranum í Reykja- vík. Skaðabætur. Ómerking. ........000000.000.... Þorlákur Jónsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs og Valtý Bjarnasyni, forstöðumanni Blóðbank- ans. Kærumál. Framlagning sakargagna .......... Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Þorláki Jóns- syni. Kærumál. Framlagning sakargagna ......... Byggingarfélagið M. Oddsson h/f gegn tollstjóran- um Í Reykjavík. Útivistardómur ................. . Þórarinn G. Benediktsson gegn Verði h/f og gagn- sök. Skaðabótakrafa ..........0000000 0000... Guðni Ólafsson f. h. Apótekarafélags Íslands gegn póstmeistaranum í Reykjavík f. h. póstsjóðs og gagn- sök, Skaðabætur. Ómerking ...........000000.0.0... Ákæruvaldið gegn Marteini Magnússyni Skaftfells. Umferðarlagabrot .........0000000e ee Bæjarstjórinn á Húsavík f.h. bæjarsjóðs gegn Sig- fúsi Baldvinssyni. Útsvarsmál .................... Ákæruvaldið gegn Daníel Halldórssyni. Ákæra um hlutdeild í þjófnaði ...........0200000. 000... Halldór Ólafsson gegn Halldóri Sigurðssyni og Sig- ríði Bogadóttur. Kærumál. Frávísun .............. Þorvaldur Örn Vigfússon gegn Nýja Kompaníinu h/f Skaðabótakrafa ..........000000000 nn Ákæruvaldið gegn Sæmundi Guðmundssyni. Þjófn- AÐUP ..........00000 nn Magni Guðmundsson gegn bæjarsjóði Reykjavíkur. Skaðabótakrafa ..........2020200 0000 nn Trygging h/f gegn Óskari J. Þorlákssyni og Rögnu Björnsson. Kærumál. Vitnaskylda ................ Engilbert Jóhannsson gegn Smiði h/f. Skaðabóta- krafa ........2.020000 00 0n Ármann Sigurbjörnsson gegn Sementsverksmiðju ríkisins og gagnsök. Vinnulaun. Sératkvæði ...... . Jóhann Árnason og Sigurbjörg Helgadóttir gegn Dómur 28 Bls. 197 203 243 249 264 267 270 211 No Go Gt 294 299 306 310 316 vi 37. 38. 39. 40. dl. 42. 43. 44. öl. 52. 53. Málaskrá. Ástu Guðmundsdóttur og Jafet Sigurðssyni. Um eignarhluta sameigenda að fasteign .............. Egill Árnason gegn Sveini Egilssyni h/f og gagnsök. Kaup og sala. Skuldamál ...............0.00...... Garðar Jónsson gegn Böðvari Bjarnasyni. Skuldamál Olíustöðin h/f gegn bæjarstjóranum í Hafnarfirði f.h. bæjarsjóðs. Útsvarsmál ...................... Ákæruvaldið gegn Ólafi Friðgeiri Ólafssyni. Umferð- arlagabrot ............2..20.0 0000 Ingolf Petersen f.h. Ingólfsbakaríis gegn Agnari Gústafssyni. Útivistardómur ..................... Ingolf Petersen f. h. Ingólfsbakaríis gegn Sigurjóni Þórðarsyni. Útivistarðómur ...................... Ingolf Petersen f. h. Kökugerðarinnar h/f gegn Guð- mundi Guðmundssyni. Útivistardómur ............ Aðalbjörg Sigríður Ásgeirsdóttir f. h. Birgis Þórs Helgasonar gegn Hólmfríði Löve. Umboðsskortur. Frávísun .........0....000..0 00. . Vilhjálmur Þ. Gíslason gegn Þorsteini Egilssyni og gagnsök. Meiðyrðamál ................00...00.... „ Hörður Ólafsson gegn tollstjóranum í Reykjavík f. h. ríkissjóðs. Lögtak. Innheimta þinggjalda ...... . Arnljótur Ólafsson Pétursson gegn valdstjórninni og Ólafi Jónssyni. Kærumál. Vitnaskylda ............ - Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Kristjáni Ás- geirssyni. Skaðabótamál ................00.0...0.... . H/f Júpíter gegn borgarstjóranum í Reykjavík í. h. bæjarsjóðs. Útsvarslög. Um skyldu atvinnurekanda til innheimtu útsvars starfsmanna sinna .......... . Trausti Jónsson og Hraðfrystihús Keflavíkur h/f gegn Karli Karlssyni. Skaðabætur ................ Kristján Bjarnason, eigandi Norður-Hvols, gegn eig. endum Péturseyjar I og II, Valla og Nikhóls, þeim Sigurjóni Árnasyni, Elíasi Guðmundssyni, Þórði Guðmundssyni, og Herði Þorsteinssyni, og landbún- aðarráðherra vegna ríkisjarðanna Fells, Holts, Keldudals og Álftagrófar og eigendum Suður-Hvols, þeim Arnþrúði Guðjónsdóttur, Guðmundi Eyjólfs- syni og Sigurði Eyjólfssyni. Landamerkjamál ...... Barnavinafélagið Sumargjöf, Samband íslenzkra kristniboðsfélaga, Blindrafélag Íslands og Sigríður Davíðsdóttir gegn skiptaráðandanum í Reykjavík, Snorra Jónassyni, Björgu Halldórsdóttur og Valgerði Halldórsdóttur og gagnsök. Erfðamál .............. Ákæruvaldið gegn Erlendi Einarssyni, Agli Thorar- ensen, Einari Ólafssyni, Helga Péturssyni, Hjalta Dómur 23 2% 2 2% 2% 2% 2% 2% % % % % 234 25 4. % 5L 5 % BIs. 338 351 360 364 368 372 373 373 374 390 393 399 403 408 420 Málaskrá. Pálssyni og Stefáni Björnssyni. Ákæra um órétt- mæta verzlunarhætti. Ómerking .........00.000... . Haraldur Ágústsson gegn Hallgrími Magnússyni og Herði Kristinssyni. Kærumál. Frávísun ........... 5. Jón Andrésson gegn Guðjóni Ólafssyni og gagnsök. Jarðarleiga. Sératkvæði ...........0.2.02000.0..00.. 56. Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Halldóri Ás- grímssyni. Tekjuskattur .........0.000.00 0000... ', Fjóla Kristjánsdóttir gegn valdstjórninni. Kærumál. Vitnaskylda. Ómerking .........00.00000 00... 0... . Guðmundur og Sigurður Eyjólfssynir og Arnþrúður Guðjónsdóttir f. h. dánarbús Eyjólfs Guðmundssonar gegn Kristjáni Bjarnasyni og gagnsök. Landskipta- Mál ........0 00 0nrrer rr 59. Kjartan Ingimarsson og Ingimar Ingimarsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Skaðabótamál .. . Ákæruvaldið gegn Hermanni Sigurðssyni. Umferðar- lagabrot. Rangur framburður ........0.00000000... . Ákæruvaldið gegn Guðmundi Karlssyni. Umferðar- lagabrot .......00000000 ner 2. Ingolf Petersen gegn Jóni N. Sigurðssyni. Útivistar- ÁÓMUr .....0.0.000.0 ns 3. Ingolf Petersen gegn tollstjóranum í Reykjavík f. h. ríkissjóðs. Útivistardómur ..........2.0000..00.0.0... .„ Tngolf Petersen gegn Ólafi Ásgeirssyni. Útivistar- ÁÓMUr ........0.00 0 5. Ingolf Petersen gegn Áka Jakobssyni. Útivistar- ÁÓMUF ........00.000 ss ;. Ingolf Petersen gegn Sigurgeir Sigurjónssyni. Úti- vistardómur ........000 0. ene '. Ingolf Petersen gegn Kristjáni Ragnarssyni. Útivist- AFðÓMUP .......0..0000 0 . Ingolf Petersen gegn Flugmo h/f. Útivistardómur . Ingolf Petersen gegn Helga Ásgeirssyni. Útivistar- ÁÓMUr .....000.0 nr . Ingolf Petersen gegn Guðmundi Jónssyni. Útivistar- dÁÓMUr ......0000 00 nð er . Ingolf Petersen gegn Lárusi Árnasyni. Útivistar- ÁÓMUr ........0000 000 . Ingolf Petersen gegn Helga Ásgeirssyni. Útivistar- ÁÓMUr ......00.00 00. . Ingolf Petersen gegn Helga Ásgeirssyni. Útivistar- ÁÓMUr .....0.0200 00 . Ingolf Petersen gegn Hönnu Kristjánsdóttur. Úti- vistardómur ......2020000 ses Dómur '% 136 19 2% 2% *% 2% *% 2% % %% *% $% 2% % *% % %% ?% %% VII Bls. 435 443 447 460 465 466 484 492 499 502 502 503 503 504 504 505 505 506 506 507 507 508 VIII 75. 76. "1. 79. 80. sl. 82. 83. 84. 85. 86. st. 89. 90. 91. 92. 93. Málaskrá. Ingolf Petersen gegn Svövu Ágústsdóttur. Útivist- arðómur .........2.202eeeeerrss Ingolf Petersen gegn Hjördísi Davíðsdóttur. Útivist- ardðómur ........000.0000es eee Dagbjartur Geir Guðmundsson gegn Markúsi B. Þorgeirssyni. Vinnulaun. Ómerking ............... . Bergljót Pálsdóttir Ólafsson gegn Gylfa Þ. Gísla- syni, Tómasi Guðmundssyni og Vilhjálmi S. Vil- hjálmssyni persónulega og f. h. Menningar- og fræðslusambands alþýðu og Ragnari Jónssyni. Kærumál. Frávísunarkrafa. Höfundaréttur ........ Arnljótur Ólafsson Pétursson gegn valdstjórninni. Kærumál. Úrskurður rannsóknardómara um leit í bifreið kærður ........0000000000 000... Hörður Ólafsson gegn Ragnari Blöndal h/f og Gunn- ari Hall. Skuldamál ...........0.0200 0000... 0... Magnús Andrésson gegn The Bank of Nova Scotia og Bjarna Guðmundssyni. Kærumál. Um heitfest- ingu löggilts skjalaþýðara ...........0.0.00000000. Ákæruvaldið gegn Magnúsi Sigurjónssyni Magnús- syni. Þjófnaður. Áfengislagabrot .............0... Ákæruvaldið gegn John William Meadows. Fisk- veiðabrot .........2..000.00 00 een Kristinn Sigurðsson gegn stjórnarmönnum Vinnslu- stöðvarinnar í Vestmannaeyjum, þeim Jóhanni Sig- fússyni, Sighvati Bjarnasyni, Jónasi Jónssyni, Har- aldi Hannessyni og Guðjóni Jónssyni, fyrir hönd Vinnslustöðvarinnar. Félagsréttindi ............... Helga Þórðardóttir gegn Hirti Jónassyni og gagn- sök. Skipti á búi hjóna ........0..00000.00. 00... Ákæruvaldið gegn Jóni Gíslasyni. Umferðarlagabrot Dagbjartur Geir Guðmundsson gegn Garðari Óla- syni. Vinnulaun. Ómerking .........0.000..0.0... . Dagbjartur Geir Guðmundsson gegn Hannesi Berg. Vinnulaun. Ómerking ........0000000 000... 0... Dagbjartur Geir Guðmundsson gegn Birni Jónssyni. Vinnulaun. Ómerking ..........0...0.0 0... Dagbjartur Geir Guðmundsson gegn Þorgeiri Sig- urðssyni. Vinnulaun. Ómerking .................. Ingolf Petersen og Málfríður Jónsdóttir gegn Gústaf Ólafssyni og til réttargæzlu uppboðshaldaranum í Reykjavík. Útivistarðómur ............000........ Ingolf Petersen og Málfríður Jónsdóttir gegn upp- boðshaldaranum í Reykjavík og til réttargæzlu Gúst- af Ólafssyni. Útivistardómur ............0....0.... Ingolf Petersen og Málfríður Jónsdóttir gegn Gústaf Dómur *% 2% % % % % GN :% t% GN 1% 2% 2) ?% 2% 2% 2% ut þá io ölt 525 öð1 535 572 94. 95. 96. gt. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. Málaskrá. Ólafssyni f. h. Einars Kristjánssonar og til réttar- gæzlu uppboðshaldaranum í Reykjavík. Útivistar- ÁÓMUP .....00000n rss Ingimar Jónsson gegn Einari Stefánssyni. Útivistar- ÁÓMUr ......000 00 Birgir Helgason gegn Hólmfríði Löve. Útivistar- ÁÓMUr ......00 00 Ingolf Petersen og Málfríður Jónsdóttir gegn Ein- ari Kristjánssyni og gagnsök. Úrskurður um frest- beiðni .........00200r0 res Jón Lundberg gegn Þorleifi Jónassyni. Kærumál. Framlagning dómsgagna .......0000000 00... Jóhann Helgason gegn Alvari Óskarssyni. Kæru- mál. Málskostnaður ........000000. ns Ákæruvaldið gegn Bjarna Ingimarssyni. Sýknað af ákæru um fiskveiðabrot ........000000.00.. 00... Ákæruvaldið gegn Ernest Johnson. Sýknað af kæru um fiskveiðabrot .......20.00000n sn X gegn Y og gagnsök. Barnsfaðernismál ........ Ingolf Petersen og Málfríður Jónsdóttir gegn Ein. ari Kristjánssyni og gagnsök. Uppboðsgerðum áfrýjað ........022000.0n rns ern Árni Árnason gegn Jónu G. Stefánsdóttur. Útivist. ArðÓMUr .......0000 sn Jóna G. Stefánsdóttir gegn Árna Árnasyni. Dómi og fjárnámsgerð áfrýjað til staðfestingar ........ Sverrir Guðfinnur Karlsson gegn valdstjórninni. Kærumál. Gæzluvarðhald ........00.000000.0..0.0... Höfðaklettur h/f gegn Kaupfélagi Húnvetninga. Kærumál. Frávísunarkrafa. Ómerking ............ Höfðaklettur h/f gegn Kaupfélagi Skagstrendinga. Kærumál. Frávísunarkrafa. Ómerking ............ Hraðfrystihús Gerðabátanna h/f gegn Axel Jóns- syni. Kærumál. Synjað um frest .......00000000... Sigurjón Björnsson gegn Halldóri Björnssyni og Sveinbirni H. Pálssyni. Kærumál. Málskostnaður .. Lárus Þ. Valdimarsson gegn Kaupfélagi Skagstrend- inga. Kærumál. Synjað um frávísun .............. G. Helgason ér Melsted h/f gegn E. O. Umez Ero- nini og gagnsök. Lausafjárkaup. Skaðabótakröfur. Endurgreiðslukröfur ........02200000. 0000... Gunnar Ásgeirsson gegn Óskari Hansen. Útivistar- ÁÓMUr .......00000 00... Árnason, Pálsson á Co. h/f gegn Siggeiri Vilhjálms- syni h/f. Útivistarðómur ........000000. 00.00.0000. Firmað J. B. Péturssonar blikksmiðja o. fl. gegn Dómur 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% %% 2% IX Bls. 574 575 578 605 619 621 624 626 632 634 653 653 115. 116. 117. L19. 120. 123. 124. 125. 126. 127. 128. Málaskrá. Valdimar Oddssyni, Útivistardómur .............. Valdimar Oddsson gegn J. B. Kristinssyni f. h. firm- ans J. B. Péturssonar blikksmiðja o. fl. Útivistar- QÓMUr .......0...0.. 000. Samvinnufélagið Björg gegn Ágúst Fjeldsted f. h. Peter Knud Petersen, Skeggja h/f og Njáli Gunn- laugssyni og Skeggi h/f gegn Samvinnufélaginu Björg, Ágúst Fjeldsted f. h. Peter Knud Petersen og Njáli Gunnlaugssyni. Útivist. Ómakslaun ...... Samvinnufélagið Björg gegn Ágúst Fjeldsted f.h. Thormand Thomsen, Skeggja h/f og Njáli Gunn- laugssyni og Skeggi h/f gegn Samvinnufélaginu Björg, Ágúst Fjeldsted f. h. Thormand Thomsen og Njáli Gunnlaugssyni. Útivist. Ómaksbætur ........ . Samvinnufélagið Björg gegn Ágúst Fjeldsted f. h. Eyfinn Duurhus, Skeggja h/f og Njáli Gunnlaugs- syni og Skeggi h/f gegn Samvinnufélaginu Björg, Ágúst Fjeldsted f. h. Eyfinn Duurhus og Njáli Gunn- laugssyni. Útivist. Ómaksbætur ................... Samvinnufélagið Björg gegn Ágúst Fjeldsted f.h. Peter Hougaard, Skeggja h/f og Njáli Gunnlaugs- syni og Skeggi h/f gegn Samvinnufélaginu Björg, Ágúst Fjeldsted f. h. Peter Hougaard og Njáli Gunn- laugssyni. Útivist. Ómaksbætur .................. Bolli A. Ólafsson gegn Samvinnufélagi rafvirkja. Kærumál. Frávísunarkrafa .........00..00.00002... - Bæjarútgerð Reykjavíkur gegn Ágúst Fjeldsted f. h. Johannes Tversens. Skaðabætur vegna riftunar á vinnusamningi ...............2.2.. 00... . Ákæruvaldið gegn Stefáni Guðna Ásmundssyni. Fiskveiðibrot .................00 000. Fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs gegn Mjólkursam- sölunni. Krafa um endurgreiðslu á söluskatti ...... Ákæruvaldið gegn Tryggva Gunnarssyni. Kynferðis- brot. Rangur framburður. Sératkvæði ............ Sigríður Ögmundsdóttir og Sjúkrasamlag Njarðvík- urhrepps gegn Claudia Owen og gagnsök. Skaða- bætur ..........200.2002. 0. Kjartan Sigurjónsson gegn Brandi Brynjólfssyni og gagnsök. Útburðarmál. Frávísun frá Hæstarétti .... Steindór Jónsson og Guðmundur H, Þórðarson f. h. Árnasonar, Pálssonar á Co. h/f gegn Brandi Brynj- ólfssyni og gagnsök. Fjárnámsgerð staðfest ...... Gísli Ólafsson gegn Guðmundi Þórarinssyni og Stef- áni Sigurðssyni, fulltrúa bæjarfógetans á Sauðár- króki. Kærumál. Krafa um, að dómari víki sæti .... Dómur 2% 2% Ao Ao Ao Ao %0 Ao %0o Ao '%0 '%0o 10 "Ao 140 Bls. 654 654 655 657 658 658 662 666 672 677 689 704 "07 709 129. 139. 122 Á 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. Málaskrá. Gunnar Ólafsson ér Co. h/f gegn Kjartani Friðbjarn- arsyni. Skaðabætur. Sératkvæði .................. Fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs gegn Almennum Tryggingum h/f. Vátrygging. Ábyrgð ríkissjóðs sam- kvæmt lögum nr. 110/1951 ......0.0000000 000... . Júlíus Björnsson, raftækjaverzlun, gegn Sigurði Þor- geirssyni. Kærumál. Frestun vegna áfrýjunar aðal- Máls ......00000 ns Guðlaugur Einarsson gegn Gústaf A. Sveinssyni, Sigfúsi Bjarnasyni, Arnbirni Óskarssyni, Kristjáni Kristjánssyni borgarfógeta og Huldu Ásgeirsdóttur. Útivistarðómur ............0.0.0. 0. en en Gunnar Ásgeirsson gegn Óskari Hansen. Útivistar- ÁÓMUr ......00000 ner Kristján Guðmundsson, Eiríkur Sigurðsson, Þor- steinn Jónsson og dánarbú Vilmundar Jónssonar gegn Jóni Gíslasyni og gagnsök. Um eignarrétt að fasteign. Ítaksréttindi ...........0.000000000000.... Arnbjörn Óskarsson og Sigfús Bjarnason gegn Guð- laugi Einarssyni og Hulda Ásgeirsdóttir gegn Guð- laugi Einarssyni og Axel Eyjólfssyni og Axel Eyj- ólfsson gegn Huldu Ásgeirsdóttur, Arnbirni Óskars- syni og Sigfúsi Bjarnasyni. Úrskurður um málflutn- ingsfrest ...........20200.. nn Arnbjörn Óskarsson og Sigfús Bjarnason gegn Guð- laugi Einarssyni og Hulda Ásgeirsdóttir gegn Guð- laugi Einarssyni og Axel Eyjólfssyni og Axel Eyj- ólfsson gegn Huldu Ásgeirsdóttur, Arnbirni Óskars- syni og Sigfúsi Bjarnasyni. Uppboðsgerðum áfrýjað til ómerkingar ..........200200s0 nes Ákæruvaldið gegn William George Hardie. Ákæra um fiskveiðibrot ...........0000 00. Ákæruvaldið gegn Guðjóni Atla Árnasyni. Kyn- ferðisbrot .........02.0200 0. Kolbeinn Skúlason gegn Þráni Sigurbjörnssyni. Kærumál. Frestbeiðni ...........200000 0000... Emil Gunnlaugsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Skaðabótakrafa ......0.00.00000000..... Ákæruvaldið gegn Daníel Halldórssyni. Umferðar- lagabrot ..........02020000 0. Þorsteinn Jónsson gegn Jóni Gíslasyni og gagnsök. Um eignarrétt að fasteign. Ítaksréttindi .......... Magnús Andrésson gegn The Bank of Nova Scotia. Kærumál. Frávísunarkrafa .........0.0000000000.. 44, Þorsteinn Jónsson gegn Jóni Gíslasyni og gagnsök. Veiðiréttindi. Lögbann ............20000 000... 0... Dómur *o 270 *%0 0 #0 M1 "A XI Bls. 113 125 126 138 142 14 765 714 780 786 796 807 XII 145. 146. lát. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. Málaskrá. Alfreð Hilmar Þorbjörnsson gegn Landleiðum h/f og Jósef Smára Guðmundssyni. Skaðabótamál .... Axel Eyjólfsson gegn Sigfúsi Bjarnasyni, Arnbirni Óskarssyni og til réttargæzlu Kristjáni Kristjáns- syni borgarfógeta. Útivistardómur ................ Sigurður Pálmason f. h. Verzlunar Sigurðar Pálma- sonar gegn Jóni Grímssyni f. h. Ingólfs Hálfdánar- sonar, Útivistardómur .........0.0.0..00. 0 Ófeigur Guðnason gegn borgarstjóranum í Reykja- vík f. h. bæjarsjóðs. Lóðarréttindi. Brottflutning- ur húss ..........0020000 00. Halldór Jónsson gegn Gunnari Elíassyni. Skuldamál Jens Sveinsson gegn Karli Pálssyni, Páli Árnasyni og Birgi Árnasyni. Kærumál. Frestbeiðni ............ Helgi Benediktsson gegn Bátaábyrgðarfélagi Vest- mannaeyja. Fjárnám, Skuldajöfnuður ............ Leifur Böðvarsson gegn Ólafi Guðmundssyni. Húsa- leiga. Endurheimta ofgreidds fjár ................ Olíuverzlun Íslands h/f gegn bæjarsjóði Neskaup- staðar. Útsvarsmál. Sératkvæði .................. Valdstjórnin gegn Hauki Hvannberg. Kærumál. Sak- borningi synjað um brottför úr lögsagnarumdæmi SÍNU ....00000000000n0n rr Borgarstjórinn í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs gegn Guðmundi Halldórssyni. Um ráðningarkjör opinbers starfsmanns .................0 000. Bjarni Pálsson gegn Atla Þorbergssyni. Kærumál. Frávísun frá héraðsdómi ........................ Dómur 3%1 3%1 341 %.2 As As Bls. S1l 817 817 818 824 829 832 836 840 846 Il. NAFNASKRÁ. A. Einkamál. Bls. Aðalbjörg Sigríður Ásgeirsdóttir f. h. Birgis Þórs Helgasonar .. 374 Agnar Gústafsson .........00220.0.n eens 372 Alfreð Hilmar Þorbjörnsson ..........000200 0. 0n enn s1l Almennar Tryggingar h/f ..........20020000 0000 nn nn 713 Alvar Óskarsson ..........00.0.0.. tn 578 Apótekarafélag Íslands ............220..0. 0. nennt enn 285 Arnbjörn Óskarsson ........0000000 000. 725, 137, 738, SIT Arnþrúður Guðjónsdóttir ..........0.0000000 0000. nn... 408, 466 Atli Þorbergsson ........002000. nn nrr sn 856 Axel Eyjólfsson ..........000000.nnnn enn 737, 138, 817 Axel Jónsson .........0..sen ens 624 Áki Jakobsson ..........eeesssssrr rr 503 Ármann Sigurbjörnsson ..........200000 000 332 Árnason, Pálsson ér Co. h/f .......2200000 00... 653, TOT Árni Árnason ..............ee ser 605 Árni Markússon ............0ecsssr 243 Ásta Guðmundsdóttir .............2.00..00 rr 338 Barnavinafélagið Sumargjöf ..........0.00.00 0020 nn en nn 420 Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja .........00..0... 00... 191, 832 Berg, Hannes ........00..0000.2. 00 563 Bergljót Pálsdóttir Ólafsson .........2..00.0.0 enn. n nn 512 Birgir Árnason ............00..0 000 n ner 829 Birgir Þór Helgason ........20200.00 00 ss sn 314, 574 Bjarni Guðmundsson .......22000000 00 senn 525 Bjarni Pálsson ..........0.200....senss ss 856 Björg Halldórsdóttir ...........00.002000 00 ens ss 420 Björn H. Jónsson .......2000000 nn 142, 149 Björn Jónsson .......00000000ns nn 566 Björnsson, Ragna ........00000000 sens 322 Blindrafélag Íslands .............2.02000 eee enni 420 Bolli A. Ólafsson .........0.0.0.0 sr 658 Brandur Brynjólfsson ........200000000.ne sn 704, TOT Byggingarfélagið M. Oddsson h/f ..........0000.0.00 00... 270 Bæjarútgerð Reykjavíkur ........00000000 000... 243, 662 Böðvar Bjarnason .........000e0 even 360 Dagbjartur Geir Guðmundsson ............ 509, 560, 563, 566, 569 Duurhus, Eyfinn ..........0200000 nes e enn 657 Egill Árnason ..................nesnse rr 351 XIV Nafnaskrá. Bls. Egilson, Þorsteinn ..................0....000 000 380 Einar Kristjánsson .................0.00000000 573, 574, 602 Einar Stefánsson ..................0..0. 00. 73 Eiríkur Sigurðsson .....................000. 000 126 Elías Guðmundsson ...............0....0.. nn 408 Emil Gunnlaugsson .................0. 00... 714 Engilbert Jóhannsson ..................00...000 0 325 E. O. Umez Eronini ...............0.....0 634 Eyjólfur Guðmundsson, dánarbú ...........000000000.000 466 Fjeldsted, Kristján ...............0.....0..... 000. 169 Flugmo h/f ................ 505 Franz, Þórunn ................0......0 0000. 0 142, 149 Garðar Jónsson ..............2...0.2000 0. 360 Garðar Ólason ...............000..0 ns 560 G. Helgason ér Melsted h/f ................... 00 634 Gíslason, Gylfi Þ. .............0.00..02.. 0 512 Gíslason, Vilhjálmur Þ. ..........0.....0.. 0... 380 Gísli Ólafsson ...............0..0.00 0 709 Guðjón Ólafsson .............0..0.... 00 447 Guðlaug Magnúsdóttir .................0....... 0000 139 Guðlaugur Einarsson .............0...000 0000 125, 137, 138 Guðmundur Eyjólfsson ..............0.0.000 0. 408, 466 Guðmundur Guðmundsson ...........0.0.0. 000. 313 Guðmundur Halldórsson .............0.....0.000 0 851 Guðmundur Ibsensson ........................ 0 155 Guðmundur Jónsson ..............200.00 000 506 Guðmundur H. Oddsson ..........000...0..00 sn 175 Guðmundur Þórarinsson ..............00.0..0. 000 709 Guðni Ólafsson ................0..0 nn 260 Guðni Ólafsson f. h. Apótekarafélags Íslands ................ 285 Gunnar Ásgeirsson ............2...... 653, 726 Gunnar Elíasson ..............20.000.0..0 rs 824 Gunnar Ólafsson € Co. h/f ...........0.0... 713 Gunnar Sverrisson ...................0..0 00 118 Gústaf Ólafsson ............00..0.0.. 0. 572, 573 Gústaf A. Sveinsson „...........020..00.0 rs 725 Hafnarfjarðarkaupstaður ...............0...000.000 00 364 Hall, Gunnar .......0.........0 0000 519 Halldór Ásgrímsson .............0.00..0. 000. 460 Halldór Björnsson .............000...0000 0000 626 Halldór Jónsson ................000..0000 0. 824 Halldór Ólafsson ..............002.0.0.00 00 306 Halldór Sigurðsson ..............0..000.20. 00. 306 Hallgrímur Magnússon .............0...0.0.0.0 0 443 Hanna Kristjánsdóttir ........................0.00. 0000. 508 Hansen, Óskar Nafnaskrá. XV Bls. Haraldur Ágústsson .............0.0... eens 443 Helga Þórðardóttir ..............000000..e nv ess 550 Helgi Ásgeirsson ...................s sn 505, 507 Helgi Benediktsson ..........00000.0nen ens 175, 191, 832 Hjördís Davíðsdóttir ...............200.0.00... 0 een 509 Hjörtur Jónasson ...........200000. 00. seven 550 Hougaard, Peter ..........22200000neeoeee er 653 Hraðfrystihús Gerðabátanna h/f ..........22000000 0000... 624 Hraðfrystihús Keflavíkur h/f ...........0.0.200000 0000... 155, 403 Hringurinn, kvenfélag .........020000000 0. enn 118 Hulda Ásgeirsdóttir ................2.00..0. 00... 725, 731, 7138 Húsavíkurkaupstaður .............0.0000 0000... 294 Höfðaklettur h/f .............20.00.0er ene 621, 622 Hörður Kristinsson ............000.0.0enr ns 443 Hörður Ólafsson ............0.0..0.n s.s 134, 388, 519 Hörður Þorsteinsson .............20.00.0 senn 408 Ingimar Ingimarsson ..........2.000..00 00 sen 484 Ingimar Jónsson ..........000000000 nest 573 Ingolf Petersen f. h. Ingólfsbakaríis .................... 372, 373 Ingolf Petersen f. h. Kökugerðarinnar h/f ................... 373 Ingólfur Hálfdánarson ............002000 0000 nn een slí Íslenzkar endurtryggingar ...............%..0. 00 nn nr. 168 Iversen, Johannes .............22000.00nnn ner 662 J. B. Pétursson, firma ..........20.00 0000. 654 Jafet Sigurðsson ............0.0.0.. 00 nr nn 338 Jens Sveinsson .............000000 senn 829 Jóhann Árnason ........0.....0.00e rss 338 Jóhann Helgason ...........00.002000 00 0n eðr 578 Jóhann Jón Jónsson ........002000000 res 128 Jóhann Gunnar Ólafsson ...........0..0.. e.s nn 175 Jón Andrésson ...........00..ssess ns 44 Jón Eyjólfsson ..............2.2.0 neee err 128 Jón Gíslason ...........0.00.en senn 726, 786, 807 Jón N. Sigurðsson ..........0..00202. 00 seen 502 Jóna G. Stefánsdóttir .................200002 0000. 0 nr 605 Jósef Smári Guðmundsson ..........2020000000. 0. gl1 Júlíus Björnsson, raftækjaverzlun ............000.0. 0... ..0.. 725 Júpíter h/f ............202200000ere sn 399 Karl Karlsson .............000...enessss ss 403 Karl Pálsson ...............00.0eeneenssrt sr 829 Kaupfélag Húnvetninga ............02.0. 0. ss sn 621 Kaupfélag Skagstrendinga ...........0.0002200. 0000... 622, 632 Kjartan Friðbjarnarson ..............00..ensssss 713 Kjartan Ingimarsson ............2022000.00enersð nr 484 Kjartan Sigurjónsson ...........00002%02 00 s.s ses 704 Kolbeinn Skúlason ..............000. 0 sr ss 765 XVI Nafnaskrá. Bls Kristinn Magnússon ........020000000 0000 ns ses 118 Kristinn Sigurðsson .........000000... senn 541 Kristján Ásgeirsson ...........2..00..... enn 393 Kristján Bjarnason ...........000000..0 ses. ss 408, 466 Kristján Guðjónsson ..........220200000 0. sss sn 160 Kristján Guðmundsson ..........00200000000 0... sn 126 Kristján Kristjánsson .........00200.000es.eses ss 125, SIT Kristján Ragnarsson ...........2200.0eensesser ss 504 Kvenfélagið Hringurinn ................2200.0 s.s ees ses 118 Landbúnaðarráðherra vegna ríkisjarðanna Fells, Holts, Keldu- dals og Álftagrófar ...........2.000000 0. 408 Landleiðir h/f ...........0..22002000 00 ll Lárus Árnason ............0.e.nneensnr sr 506 Lárus Þ. Valdimarsson ...........0.2020.0.nenene 632 Leifur Böðvarsson ........0.2000000 0. .e nn 836 Lundberg, Jón .........0..0000seess nn oT5 Löve, Hólmfríður ...............2.00.. 0. ens 314, 574 Magni Guðmundsson .............0.0... sn ss 318 Magnús Andrésson .........20222000000esnren nn 525, 796 Magnús Sverrisson ...........202000.. sn ss 118 Margrét Kristinsdóttir ...................2.0..0.. vn ss 118 María Magnúsdóttir ................02.00.. 0. s.s ss 118 Markús B. Þorgeirsson ...........0.0000 0... s ss 509 Málfríður Jónsdóttir ..............22000002 0020... 572, 573, 574, 602 Mellahn, Magdalena ...........00.2000000 00 nv ee 149 Menningar. og fræðslusamband alþýðu ...........0.0000 0000... 5l2 Mjólkursamsalan ...........2002..00.eenssess rr 672 Neskaupstaður ...........2.0200 0000 00n 840 Njáll Gunnlaugsson ............0.00. 0000... 655, 656, 657, 658 Nýja Kompaníið ..............20200000eesnr sr 310 Olíufélagið Skeljungur h/f .............0...000000 000 en 257 Olíustöðin h/f ..............2.2.20..200nðns ss 364 Olíuverzlun Íslands h/f .................00.. 0... en 840 Owen, Claudia ..........2002000 0000 0ens sn 689 Ófeigur Guðnason ............0.0...s nes 818 Ólafsson, Bergljót Pálsdóttir ...............0.2.2000000. 000... 512 Ólafur Ásgeirsson ...............0...00 een 503 Ólafur Guðmundsson ..............ssn enn 836 Óskar J. Þorláksson .........0..0.0.... sn 322 Pangritz, Herbert .............20000... 0. ens 142 Páll Árnason ..........000.000 0. enst 829 Petersen, Ingolf 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 572, 573, 574, 602 Petersen, Peter Knud ............202.000000 rns 655 Póstmeistarinn í Reykjavík vegna póstsjóðs .............. 260, 285 Ragnar Blöndal h/f ............2.020020 00 00snee nr 519 Ragnar Jónsson ........2.0000000 000 512 Nafnaskrá. XVII Bls. Ragnhildur Aðalsteinsdóttir .............02.000000 00... en nn 128 Ragnhildur Steindórsdóttir ...........0200000000 0. nn 134 Reykjavíkurkaupstaður ............ 139, 197, 257, 318, 399, 818, 851 Ríkissjóður ...... 264, 267, 270, 388, 393, 460, 484, 502, 672, 718, "74 Samband íslenzkra kristniboðsfélaga .........0..00000000. 000... 420 Sameinaðir verktakar h/f ...........020200 00 .n ene 128 Samtrygging íslenzkra botnvörpunga .........00000. 000... 0... 168 Samvinnufélagið Björg ..........0.0.0000. 0000. 655, 656, 657, 658 Samvinnufélag rafvirkja ........02.0000 000. en en 658 Sementsverksmiðja ríkisins .............000200 0000. 332 Sigfús Baldvinsson .........0..200.000 ne ns nn 294 Sigfús Bjarnason .......000000000 enn 725, 137, 138, 817 Siggeir Vilhjálmsson h/f .............200002. 00 ne nn 653 Sigríður Bogadóttir .............02.00200 00 nn 306 Sigríður Davíðsdóttir ............2..002020. none 420 Sigríður Kristinsdóttir .................200000. 000. 118 Sigríður Ögmundsdóttir ............220000. 0000 689 Sigurbjörg Helgadóttir ..............2022000 000. nn 338 Sigurður Eyjólfsson ..........20.20000 00. 408, 466 Sigurður Pálmason .............0.00 0 ner 817 Sigurður Þorgeirsson ...........0......... ðe 125 Sigurgeir Sigurjónsson ........0000000 000 504 Sigurjón Árnason ...........00...nns sn 408 Sigurjón Björnsson ..........0000200.0 neee 626 Sigurjón Þórðarson ...............eneesees 373 Sjúkrasamlag Njarðvíkurhrepps .....0.00000000 00... 683 Skeggi h/f ..........20.000000. 00 655, 656, 657, 658 Skiptaráðandinn í Reykjavík ..........0.200200 0000... nn. 420 Smiður h/f ...........200.00e0eeeenr sr 325 Snorri Jónasson .........002200.000 0 420 Stefán Sigurðsson ..........000.0000ns ner 709 Steindór Jónsson ........000000000nn nn TOT Svava Ágústsdóttir ..............2220.0..00 0. 508 Sveinbjörn H. Pálsson ...........2202000 000. s.n 626 Sveinn Egilsson h/f .............00000.00n0 0 351 Sverrir Þorláksson ...........20000000.0 se senn 123 Sölvi Þorsteinn Valdimarsson ..........20.22.02.0 00... 249 The Bank of Nova Scotia .........2000000 000... 525, 796 Thomsen, Thormand ...........0200000.0eee rn 656 Togaraafgreiðslan h/f ................202000.00.n seen 249 Tómas Guðmundsson .........20000000. 0. sess ol2 Trausti Jónsson ........000.00..s0 sens 155, 403 Trygging h/f .............0200200 eens 322 Uppboðshaldarinn í Ísafjarðarsýslu ...............00..0...... 175 Uppboðshaldarinn í Reykjavík ......0...0000000 000... 512, 573 Valdimar Auðunsson ...........0.0..sn 142, 149 XVIII Nafnaskrá. Bls Valdimar Oddsson ..........00.0.0.000ssen 654 Valgerður Halldórsdóttir .............220022000ennenne nn. 420 Valtýr Bjarnason ........200.0000enssssr nr 264 Verzlunarsparisjóðurinn .........0200200 000 sn sas sn 197 Vilhjálmur S. Vilhjálmsson ........0000000 0. nenna 512 Vilmundur Jónsson, dánarbú .........200000000s sn. nn 726 Vinnslustöðin í Vestmannaeyjum .........000000 0... 0... 541 Vörður h/f .........0.00000e0.enseeesr sn 271 X, varnaraðili barnsfaðernismáls ............022.000 000... 0... 598 Y, sóknaraðili barnsfaðernismáls ............000000 00... ..... 598 Þorgeir Sigurðsson ........200000000 00 ess 569 Þorlákur Jónsson .........e2eeeeseeuns 264, 267 Þorleifur Jónasson .......0...2eeeeeeeeess 575 Þorsteinn Jónsson ......0.0.000000 00 ns sn 726, 786, 807 Þorvaldur Örn Vigfússon ..........220000.00 00 0n enn 310 Þórarinn G. Benediktsson ..........000000 00 en senn atl Þórður Guðmundsson .........000000 0. 0n ss sn 408 Þráinn Sigurbjörnsson ........022000000 00 nn sn nn 765 B. Opinber mál. Arnljótur Ólafsson Pétursson ........00000.0 00... 390, SIT Bjarni Ingimarsson ..........0.0000 sess nrr nr 582 Daníel Halldórsson ...........0.eeeeeenenu 299, 780 Einar Ólafsson ..........0.2.....v sess 435 Erlendur Einarsson ...........0eeeeeðer 435 Fjóla Kristjánsdóttir .............22002200.eeeeneene en 465 Guðjón Atli Árnason ..........0000 0. nes nennt 147 Guðmundur Karlsson .........200000eeessss sr 499 Hardie, William George ........20000000 00. nn t42 Helgi Guðjón Guðmundsson .........0000000 0000 000 n tn. 165 Helgi Pétursson .......20000.0 0. ss sn sssn rr 435 Hermann Sigurðsson .........020000 00 res 492 Hjalti Pálsson .........2.00.200 00 nest 435 Hvannberg, Haukur .........0000000 00 ser nn 846 Ingimar Jónsson ........2000000 sense ss 1 Johnson, Ernest .......000200000 eeen 589 Jón Gíslason .........0...essess sr 504 Magnús Sigurjónsson Magnússon .........000000 000... 00... 531 Meadows, John William .......000000000 00 nn ens 535 Ólafur Jónsson ..........0..0.en sn 390 Ólafur Friðgeir Ólafsson ..........0000..0. 0. teens 368 Reynir Hjaltason ........00.0000 eee sense 203 Sigurður Móses Þorsteinsson ........0.02000 000. eeen ern. 123 Skaftfells, Marteinn Magnússon .......0000.0000 nn enn... 289 Stefán Guðni Ásmundsson ........00.00 000. enn 666 Stefán Björnsson ......2..000000 ene ss ss 435 Nafnaskrá. KIX Bls Sveinbjörn Hjaltason ........00000.0000ns eens 203 Sverrir Guðfinnur Karlsson ........0.....enen eee 618 Sæmundur Guðmundsson .........0.00..00 nn 316 Thorarensen, Egill ...........00.0000 0000 senn 435 Tryggvi Gunnarsson .......0220.00snsrsssn nn 677 III. SKRÁ um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað er til í 1281, 1878, 1884, 1885, 1887, 1903, 1905, 1905, 1905, 1914, 1919, XXKKI. bindi hæstaréttardóma. Jónsbók. Landsleigubálkur. 22. kap. — 728, 736, 787, 795. nr. 8, 12. apríl. Lög um skipti á dánarbúum, félagsbúum o. fl. 82. gr. — 187. nr. 1, 12. janúar. Lög um bygging, ábúð og úttekt jarða. — 448, 453, 455. 2. gr. — 448, 453. 10. gr. — 454. nr. 29, 16. desember. Lög um lögtak og fjárnám án undanfar- ins dóms eða sáttar. 2. gr. — 389. nr. 19, 4. nóvember. Lög um aðför. 20. gr. — 832, 835. nr. 68, 7. september. Byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík. 5. gr. — 823. nr. 13, 20. október. Lög um rithöfundarétt og prentrétt. 6. gr. — 516. 17. gr. — 513, 515. 18. gr. — 513, 515. 20. gr. — 513, 515. nr. 14, 20. október. Lög wm fyrning skulda og annarra kröfu- réttinda. 3. gr. — 340, 349. nr. 46, 10. nóvember. Lög um hefð. 8. gr. — 163. nr. 56, 80. nóvember. Siglingalög. 13. gr. — 271. 48. gr. — 277. 236. gr. — 156, 404. 238. gr. — 271, 277. 239. gr. — 188. 240. gr. — 271. 261. gr. — 277. nr. 41, 28. nóvember. Lög um landamerki o. fl. — 411. III. kafli — 709, 732, 791. 9. gr. — "II. 1920, 1921, 1982, 1928, 1980, 1933, 1933, 1933, 1938, 1933, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKL nr. 5, 18. maí. Lög um bann gegn botnvörpuveiðum. 1. gr. — 535, 536, 584, 592, 745, 746. 3. gr. — 535, 536, 592, 745, 746. nr. 55, 27. júní. Lög um skipulag kauptúna og sjávarþorpa. 24. gr. — 141. nr. 39, 27. júní. Lög um lausafjárkaup. 30. gr. — 647, 649. 31. gr. — 649. 32. gr. — 649. nr. 68, 7. maí. Lög um bráðabirgða-unglingafræðslu í Reykjavik. 1. gr. — 6. 5. gr. — 6. 6. gr. — 6, 55. T. gr. — 6. nr. 48, 19. maí. Lög um gagnfræðaskóla. — 6, 7. 9. gr. — 7. 10. gr. — 7. 12. gr. — 7. 13. gr. — 7. 14. gr. — 7. 15. gr. — 7. 17. gr. — 7. 18. gr. — ", 55. nr. 32, 19. júní. Lög wm tilbúning og veralun með smjörlíki o. fl. 9. gr. — 437, 441. 13. gr. — 437. nr. 73, 19. júní. Lög um bann við okri, dráttarvegti o. fl. — 522. T. gr. — 454, 838. nr. 84, 19. júní. Lög um varnir gegn ólögmætum verslunar. háttum. 1. gr. — 436, 441, 442. 2. gr. — 436, 441. nr. 87, 19. júní. Ábúðarlðg. — 455. 9. gr. — 453. 11. gr. — 455. 13. gr. — 454. 36. gr. — 449, 455. 54. gr. — 449, 455. nr. 93, 19. júní. Vísillög. 17. gr. — 66l. 26. gr. — 660. 34. gr. — 660, 661. "4. gr. — 522, 524. XKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1985, nr. 6, 9. janúar. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. 7. gr. — 463. 10. gr. — 463. 1935, nr. 118, 18. maí. Lög um hæstarétt. 38. gr. — 191, 606. 47. gr. — 166. 1936, nr. ?, 1. febrúar. Lög um samningsgerð, umboð og ógilda lög- gerninga. 31. gr. — 458. 32. gr. — 454. 1936, nr. 8, 1. febrúar. Lög wm erfðaábúð og óðalsrétt. — 448, 449, 451, 454. I. kafli — 454, 455. III. kafli — 454, 455. 2. gr. — 449, 451, 452, 454. 4. gr. — 451, 454, 458. 9. gr. — 455. 25. gr. — 454, 455. 1936, nr. 85, 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. 5. gr. — 661. 36. gr. — "11. 46. gr. — 309, 310, 514, 516, 857. 69. gr. — 660, 66l. T1. gr. — 319. 82. gr. — 633. S4. gr. — 130. ss. gr. — 803. 105. gr. — 141, 247, 660. 108. gr. — 141. 110. gr. — 578. 114. gr. — 660, 858. 116. gr. — 857, 859. 117. gr. — 725. 118. gr. — 362. 120. gr. — 510, 560, 563, 567, 569, 858. 126. gr. — 324. 127. gr. — 121. 139. gr. — 140. 148. gr. — 266, 269. 180. gr. — 859. 190. gr. — 621, 623. 193. gr. — 510, 561, 564, 567, 570, 621, 623. 200. gr. — 326. 208. gr. — 660. 213. gr. — 601. 1936, nr. 133, 28. desember. Reglugerð um tekjuskatt og eignarskatt. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKIII 22. gr. — áb6d. 54. gr. — 464. 1937, nr. 45, 13. júní. Lög um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. 1. gr. — 668, 670. 4. gr. — 666, 668, 670, 671. 1937, nr. 72, 24. júní. Reglugerð um gerð og notkun bifreiða. 2. gr. — 23. 1940, nr. 19, 12. febrúar. Almenn hegningarlög. 20. gr. — 204, 677, 680, 688, 748, 763. 22. gr. — 301, 493, 498, 677, 680, 687, 688. 26. gr. — Ólá. 57. gr. — 304, 305. 68. gr. — 6, 117, 207, 241, 302, 304, 317, 318, 493, 498, 532, 534, 680, 748, 763. 69. gr. — 534. 76. gr. — 241. TI. gr. — 117, 205, 241, 304, 498, 534, 677, 688. 138. gr. — 1,2,3, 4, 5, 85, 94, 97, 99, 103, 106, 111, 113, 114, 115. 141. gr. — 1, 6, 116. 142. gr. — 493, 498, 677, 680, 687. 194. gr. — 748, 763. 200. gr. — 677, 679, 687. 215. gr. — 277. 217. gr. — 204., 206, 207, 237. 219. gr. — 723. 231. gr. — 204, 206, 237. 235. gr. — 380, 387. 244. gr. — 204, 207, 241, 301, 317, 532, 533, 534. 247. gr. — 1, 2, 3, 85, 94, 99, 113. 249. gr. — 1, 3, 4, 5, 94, 97, 99, 103, 106, 111, 113, 114, 115. 255. gr. — 204. 257. gr. — 204, 206, 207, 239. 261. gr. — 1, 3, 4, 5, 94, 97, 99, 103, 106, 111, 113, 114, 115. 1940, nr. 26, 18. febrúar. Lög um breyting á lögum nr. 45 18. júní 1937, um dragnótaveiðar í landhelgi. 1. gr. — 668, 670. 1940, nr. 31, 12. febrúar. Póstlög. 20. gr. — 263, 288. 1941, nr. 23, 16. júní. Bifreiðalög. 27. gr. — 723. 34. gr. — 815. 35. gr. — 396, 397, 490, 815. 36. gr. — 393, 394, 397, 119, 723. 1941, nr. 24, 16. júní. Umferðarlög. 4. gr. — 723. 7. gr. — "14. XKIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1941, nr. 46, 27. júní. Landskiptalög. 3. gr. — 469, 480, 481. 9. gr. — 482. 10. gr. — 472, 479, 480, 481. 13. gr. — 469. 1943, nr. 16, 26. febrúar. Lög um orlof. — 148. 4. gr. — 153. 1943, nr. 39, ?. apríl. Lög um húsaleigu. 1. gr. — 836. 13. gr. — 837, 838, 839. 1943, nr. 65, 16. desember. Lög um dómsmálastörf, lögreglustjórn, gjaldheimtu o. fl. í Reykjavík. 2. gr. — 166. 4. gr. — 166. 1943, nr. 116, 30. desember. Lög um ættaróðal og erfðaábúð. — 454, 455. 34. gr. — 452. 38. gr. — 451, 454, 458. 45. gr. — 455. 1944, nr. 83, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 6r. gr. — 400, 402, 823. TI. gr. — á4b6d. 1945, nr. 60, 12. mara. Lög um laun starfsmanna ríkisins. — 10. 1945, nr. 66, 12. apríl. Lög um útsvör. — 367. 4. gr. — 258, 259, 364, 366, 367, 368. 8. gr. — 294, 298, 841, 842, 845. 9. gr. — 297, 298. 21. gr. — 843. 24. gr. — 258, 364, 367, 842. 25. gr. — 843. 29. gr. — 399, 400, 401, 402. 1945, nr. 83, 22. október. Lög um viðauka við lög nr. 45 18. júní 1937, um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. — 666. 1945, nr. 195, 22. október. Byggingarsamþykkt fyrir Reykjavík. 4. gr. — 823. 1946, nr. 48, 7. maí. Lög um gagnfræðanám. —T. 9. gr. — 17. 5d. gr. — T. 56. gr. — "7. 1946, nr. 50, 7. maí. Lög um almannatryggingar. 113. gr. — 855. 1946, 1946, 194, 1947, 194, 194, 1947, 194, 1948, 1948, 1949, 1949, 1949, 1950, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKV nr. 59, 7. maí. Lög um sérstakar fyrningarafskriftir. 5. gr. — 367. nr. 167, 21. desember. Reglugerð um áhættuiðgjöld og flokkun starfa og starfsgreina samkv. 113. gr. laga nr. 50 1946, um almannatryggingar. — 855. nr. 29, 9. apríl. Lög wm vernd barna og ungmenna. 44. gr. — 677, 679, 687. nr. 59, 24. maí. Lög um breyting á lögum nr. 66 12. apríl 1946, um útsvör. — 841, 842, 845. nr. 61, 81. maí. Lög um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. 2. gr. — 191, 192. nr. 83, 5. júní. Lög um breyting á lögum nr. 29 frá 16. des. 1885, um lögtak og fjárnám án undanfarins dóms eða sáttar. — 389 (þar misprentað 87/1947 fyrir 83/1947). nr. 95, 5. júní. Lög um lögræði. — 165. 4. gr. — 374. 5. gr. — 168. 8. gr. — 166. mr. 128, 29. desember. Lög um dýrtíðarráðstafanir. 15. gr. — 838. nr. hh, 5. apríl. Lög um vísindalega verndun fiskimiða land- grunnsins. — 536, 585, 592, 596, 666, 745. nr. 100, 29. desember, Lög um dýrtíðarráðstafanir vegna at- vinnuveganna. III. kafli — 674. 22. gr. — 672, 674, 675. nr. 42, 23. maí. Erfðalög. III. kafli — 430, 431. 19. gr. — 431. 24. gr. — 430. 25. gr. — 422, 430, 434. 26. gr. — 429, 434. 27. gr. — 434. nr. 57, 25. maí. Lög um nauðungaruppboð. 11. gr. — 188. 33. gr. — 189. 34. gr. — 184, 189. nr. 110, 30. desember. Lög um breyting á lögum nr. 61 31. maí 1947, um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. — 191, 192. nr. 22, 19. mara. Lög um gengisskráningu, launabreytingar, stóreignaskatt, framleiðslugjöld o. fl. KKVI Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1951, 1951, 1951, 1951, 1951, 1958, 1952, 1958, — 170, 171, 172, 173, 174, nr. 5, 29. janúar. Lög um breyting á lögum nr. 5 18. maí 1920, um bann gegn botnvörpuveiðum. — 592. 1. gr. — 535, 536, 745, 746. nr. 8, 5. febrúar. Ábúðarlög. 9. gr. — 453. 13. gr. — 454. 36. gr. — 452. nr. 27, 5. mara. Lög um meðferð opinberra mála. 2. gr. — 165. 4. gr. — 165, 35. gr. — "747. 48. gr. — 519. 67. gr. — 620. T. gr. — 221. 93. gr. — 391, 392. 100. gr. — 492. 103. gr. — 465. 115. gr. — 435. 118. gr. — 85. 159. gr. — 290. 160. gr. — 290. 164. gr. — 465. 172. gr. — 390, 465, 517, 619, 846. nr. 81, ?. mara. Lög um breyting á lögum nr. 45 13. júní 1937, um bann gegn dragnótaveiði í landhelgi. — 666. 1. gr. — 668, 671. nr. 110, 19, desember. Lög um lagagildi varnarsamnings milli Íslands og Bandaríkjanna og um réttarstöðu liðs Bandaríkj- anna og eignir þess. — 847. 1. gr. viðbætis við varnarsamninginn — 393. 12. gr. viðbætis við varnarsamninginn — 394, 490, 718, 719. nr. ?, 24. janúar. Lög um breyting á bifreiðalögum nr. 23 16. júní 1941. 1. gr. — 393. nr. 21, 19. mara. Reglugerð um verndun fiskimiða umhverfis Ísland. — 671. 1. gr. — 536, 585, 592, 596, 668, 670, 745. 5. gr. — 668, 745, 746. nr. 81, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 4 5. apríl 1948, um vísindalega verndun fiskimiða landgrunnsins. — "745, 592. 1952, 1953, 1953, 1953, 195), 1954, 195%, 1954, 1954, 1954, 1955, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKVII 1. gr. — 536, 585, 745, 746. nr. 82, 8. desember. Lög um breyting á lögum nr. 5 18. mai 1920, um bann gegn botnvörpuveiðum. — 536, 585, 596. 1. gr. — 535, 536, 585, 592, 745, 746. mr. 113, 29. desember. Lög um lausn ítaka af jörðum. — 131. nr, 75, 17. desember. Lög um framlenging á gildi III. kafla laga nr.100 1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnuveganna. 3. gr. — 675. nr. 88, 24. desember. Lög um skipan innflutnings. og gjald- eyrismála, fjárfestingarmála o. fl. 4. gr. — 174. nr. 212, 28. desember. Reglugerð um skipan innflutnings- og gjaldeyrismála, fjárfestingarmála o. fl. 15. gr. — 174. nr. 20, 8. mara. Lög um vátryggingarsamninga. — 193. 3. gr. — 194. 12. gr. — 196. 24. gr. — 191, 192, 194, 196. 39. gr. — 173, 174, 175. nr. 88, 14. apríl. Lög um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. 11. gr. — 387. nr. 46, 14. apríl. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 367. 10. gr. — 366, 367. nr. 58, 24. apríl. Áfengislög. 6. gr. — 532, 533. 1. gr. — 532, 534. 19. gr. — 517, 519. 24. gr. — 370, 372, 493, 494, 498, 500, 501, 555, 556, 559. 35. gr. — 532, 534. 36. gr. — 532, 534. 42. gr. — 519. 45. gr. — 370, 372, 493, 498, 500, 501, 555, 559. nr. 108, 23. desember. Lög um framlenging á gildi III. kafla laga nr. 100/1948, um dýrtíðarráðstafanir vegna atvinnu- veganna. — 674, 675, , 3. gr. — 672, 674, 675. nr. 168, 29. desember. Reglugerð um söluskatt. 6. gr. — 672. nr. 22, 8.mdí. Lög um breytingar á almennum hegningarlög. um mr. 19 frá 12. febr. 1940. XKVIII krá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1955, 1955, 1957, 1958, 1958, 1958. 1958, 1958, 4. gr. — 304, 305. nr. 53, 26. janúar. Auglýsing um umferð og umferðarmerki í Reykjavík. — 124. nr. if, 80. desember. Reglugerð um tekjuskatt og eignarskatt. — 367. 28. gr. — 366, 367. nr. 60, ?.júná. Lög um Háskóla Íslands. 25. gr. — 301. nr. 16, 9. apríl. Lög um rétt verkafólks til uppsagnarfrests frá störfum og um rétt þess og fastra starfsmanna til launa vegna sjúkdóms- og slysaforfalla. — 333, 336. 1. gr. — 332, 334, 336. 4. gr. — 332, 333, 334, 335, 336, 337. T. gr. — 337. nr. 26, 2. maí. Umferðarlög. 25. gr. — 370, 493, 498, 500, 501, 555, 559. 26. gr. — 291, 554, 555, 559, 27. gr. — 369, 370. 32. gr. — 124, 127. ðt. gr. — 124, 127, 291, 370, 554, 555, 559. 38. gr. — 291. 45. gr. — 554, 555, 559. 48. gr. — 124, 127, 289, 291. 49. gr. — 291, 781. 50. gr. — 781. 710. gr. — 397, 723. 80. gr. — 124, 127, 291, 370, 372, 493, 498, 500, 501, 554, 559, 781. 81. gr. — 370, 372, 493, 494, 498, 500, 501, 556, 559. nr. 83, 29. maí. Lög um útflutningssjóð o. fl. — 169, 170, 172, 173, 174, 21. gr. — 173. 22. gr. — 170, 171, 172, 173, 174. 28. gr. — 169. 29. gr. — 173. nr. #0, 30. júní. Reglugerð um fiskveiðilandhelgi Íslands. 1. gr. — 666. 3. gr. — 668, 671. 6. gr. — 666, 668, 671. 7. gr. — 6TI1. nr. 87, 29. ágúst. Reglugerð um viðauka við reglugerð nr. 70 30. júní 1958, um fiskveiðilandhelgi Íslands. 1. gr. — 666, 668, 671. 2. gr. — 666, 668, 6T1. IV. EFNISSKRÁ. A. Atriðisorð efnisskrár. Ábúð. Ábyrgð á verkum annara. Aðför. Sjá fjárnám, lögbann, lög- tak, útburðargerðir. Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Áðiljaskýrslur. Áfengislagabrot. Áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. kvæði. Ákæra. Almannahætta. eignaspjöll. Atvinnuréttindi. Atvinnurekstur. Auðgunarregla. Sjá sérat- Sjá brenna, Barnavernd. Barnsfaðernismál. Bifreiðar. Blóðbankinn. Blóðrannsókn. Borgararéttindi. Brenna. Dómar og úrskurðir. Dómarahæfi. Dómarar. Dómkvaðning. Dómsgögn. Dómstólar. Eftirgrennslan brota. Eiður. Sjá barnsfaðernismál. Eignardómsmál. Eignarréttur. Eignaspjöll. Embættismenn. starfsmenn. Endurgreiðsla. Erfðaábúð. Sjá ábúð. Erfðir. Sjá opinberir Fasteignir, Félög. FHiskveiðabrot. Fjárdráttur. Fjárnám. Fógetagerðir. Sjá fjárnám, lög- bann, lögtak, útburðarmál. Framkröfur. Frávísun. Frestir. Friðhelgi einkalífs. Sjá heimilis- helgi. Fyrning. Gagnkröfur. Sjá skuldajöfnuður. Gengi. Sjá gjaldeyrir. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldeyrir. Greiðsla. Sjá gjaldeyrir. Grunnleiga. Sjá lóðarleiga. Gæeluvarðhald. Háskólalög. Hefð. Heimilishelgi. Hjón. Hlutdeild. Húsaleiga. Húsleit. Höfundaréttur. KKK Efnisskrá. Innheimta. Okur, Ítaksréttindi, Ómaksbætur. Ítrekun. Ómerking. Jarðarleiga. Sjá ábúð. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kaup og sala. Kynferðisbrot. Kærumál. Landamerkjamál. Landhelgisbrot. brot. Landskipti. Lax- og silungsveiði. Leiga. Sjá ábúð, húsaleiga, lóð- arleiga. Leit. Lákamsárás og íkamsmeiðing. Lóðamerki. Lóðarleiga. Loforð. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Lögbann. Lögmenn. Sjá málflutningsmenn. Lögreglumenn. Sjá opinberir starfsmenn. Lögræði. Lögtak. Sjá fiskveiða- Málasamlag. Málflutningsmenn. Málflutningur. Málshöfðun. Sbr. ákæra. Málskostnaður. Sbr. ómaksbætur. Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. Mat og skoðun. Meðalganga. Meiðyrði. Merkjadómur. Misneyting. Neyðarvörn. Opinber mál. Opinberir starfsmenn. Óréttmætir veralunarhættir. Orlof. Póstmál. Prestar. Sjá þagnarskylda. Rangur framburður. Refsingar., Réttarfarssektir og vítur. Sakhæfi. Saknæmi. Samaðild. Sameign. Samningar. Sératkvæði. Siðferðisbrot. Sjá kynferðisbrot. Sjó- og veralunardómur. Sjómannalög. Sjóveð. Sjúkrahús. Sjúkrasamlög. Skaðabætur. Skattar, Skjalþýðendur. Skipti. Skjöl. Sjá dómsgögn. Skuldajöfnuður. Skuldamál. Skuldaskil. Stjórnarskráin. Stjórnsýsla. Sveitarstjórn. Sjá stjórnsýsla. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, borgararéttindi, Sönnun. Sönnunarbyrði. Tilraun. Tómlæti. Umboð. Efnisskrá. Umboðssala. Umboðssvik. Sjá fjársvik. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Uppboð. Uppgjöf réttinda. Sjá loforð. Upptaka eigna. Úrskurðir. Útburðarmál. Útivist aðilja. Útsvör. Sjá skattar. Varnarliðsmál. Vátrygging. Veð. Sjá sjóveð. Veiði. Sjá fiskveiðabrot. Lax- og silungsveiði. Verelun. Sjá kaup og sala. Órétt- mætir verzlunarhættir. KKKI Vettvangsmál. Vextir. Viðskiptatilkynningar. og sala. Vinnusamningar. Vitni. Vísilmál. Sjá kaup Þagnarskylda. Þjófnaður. Ærumeiðingar. Sjá meiðyrði. Óréttmætir verzlunarhættir. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. B. Efnisskrá. Ábúð. Frá árinu 1931 hafði G á leigu jörðina H, sem var eign J. Um- samið eftirgjald var kr. 200.00 á ári. Byggingarbréf var ekki gefið út, og fékk G því lífstíðarábúð samkvæmt ábúð- arlögum nr. 1/1884. Árið 1939 fékk G skriflega yfirlýsingu frá J um, að hann leigði G jörðina H „á erfðaábúð sam. kvæmt lögum um erfðaábúð“, en þá voru í gildi lög um erfðaábúð nr. 8/1936. Ekki var jarðarafgjalð þó lækkað til samræmis við afgjaldsákvæði 2. gr. nefndra laga, heldur var það látið haldast óbreytt, kr. 200.00 á ári. Árið 1951 lét J úttektarmenn meta eftirgjald eftir jörðina, og mátu þeir það kr. 800.00 á ári. Krafðist J síðan eftirgjalds samkvæmt matinu, en G neitaði að greiða meira en kr. 200.00. Árið 1958 höfðaði J mál á hendur G og krafðist vangreidds af- gjalds í 7 ár, kr. 4200.00. Einnig krafðist J þess, að ógild yrði metin yfirlýsing hans um erfðaábúð og að G yrði dæmt að víkja af jörðinni vegna vangreiðslu. Kröfunni um ógildingu yfirlýsingarinnar var hrundið, þar sem talið var, að þó að ákvæði um erfðaábúð í lögum nr. 8/1936 væru ekki miðuð við bygging jarða í einkaeign, þá gætu einstakl- ingar samt samið um að hlíta að sumu leyti sams konar reglum um ábúð jarða. Um lögskipti þeirra G og J færi því eftir ákvæðum laga nr. 8/1936, en þó með þeim tak- mörkunum, að ákvæðin geti átt við um skipti þeirra, að KXXKII Efnisskrá. þau brjóti ekki í bága við ófrávíkjanleg fyrirmæli ábúðar- laga og að aðiljar hafi ekki sjálfir með samningi frá þeim vikið. Og þar sem aðiljar hafi ekki látið yfirlýsinguna frá 1939 taka til jarðarleigu, þá eigi um hana að fara eftir ákvæð- um ábúðarlaga. Telja megi, að með yfirlýsingunni frá 1939 hafi farið fram ný bygging á jörðinni í merkingu 54. gr. þágildandi ábúðarlaga nr. 87/1933, og hafi þá hækkun af- gjaldsins verið heimil eftir 36. gr. sömu laga. Var fjárkrafa J því tekin til greina. Þar sem byggingarbréf hafði ekki verið út gefið og réttarafstaða aðilja eftir útgáfu yfirlýs- ingarinnar frá 1939 var mjög óglögg, var G ekki talinn hafa fyrirgert ábúðarrétti með vangreiðslu. Var útbygg- ingarkröfunni því hrundið ................. sr Ábyrgð á verkum annarra. A varð fyrir slysi á togara og sótti útgerðarfélagið um bætur. Kröfunni var hrundið, með því að slysið verði ekki rakið til vanbúnaðar skips, handvammar starfsmanna stefnda né annarrar áhættu, sem stefndi eigi að bera ábyrgð á að lögum Atvinnurekanda dæmt að greiða að % hlutum skaðabætur vegna tjóns, sem verkamaður varð fyrir og að mestu leyti mátti rekja til mistaka starfsmanna atvinnurekandans .. A vann við vélavinnu hjá fyrirtækinu B og varð fyrir slysi. Sótti hann B um tjónbætur, með því að slysið mætti rekja til ófullkomins öryggisbúnaðar. A var sjálfur í stjórn félagsins B, og því ekki talinn geta haft uppi kröfur á hendur því sökum þess, að vanrækt hefði verið það, er honum bar sjálfum að annast .........000000 000. 310, S, íslenzkur atvinnurekandi, hafði til sjálfstæðra umráða bif- reiðina X, eign varnarliðs Bandaríkjanna. Ökumaður X átti sök á tjóni, sem A varð fyrir. Þar sem X hafði ekki verið vátryggð lögum samkvæmt og varnarliðið látið hana þannig úr umsjá sinni, var ríkissjóður talinn ábyrgur samkvæmt lögum nr. 110/1951 fyrir þeim greiðslum, sem á vátrygg- ingarfélag hefðu fallið, ef bifreiðin hefði verið tryggð eftir 1. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941 ............00... 0000. Ríkissjóður dæmdur bótaskyldur samkvæmt lögum nr. 110/1951 vegna tjóns, er hlauzt af gálausum akstri varnarliðsbif- TEIÐAFr ...........00000 0 484, Ríkissjóði ekki dæmt skylt að bæta tjón, er strokufangar höfðu Valið .............0.200000 ner Bls. 4dt 243 243 325 393 718 Efnisskrá KKXKITII Aðför. Sjá fjárnám, lögbann, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Sjá einnig samaðild. Skip, eign þrotabús A, var árið 1950 selt á nauðungaruppboði í Ísýslu, og voru G og H kaupendur. Árið 1956 var höfð- að mál á hendur G og H af J, uppboðshaldara og skipta- ráðanda í Í-sýslu f. h. þrotabús A, til innheimtu eftirstöðva uppboðsverðs. Með því að skiptum á þrotabúi A hafði ver- ið lokið árið 1955 og þau ekki tekin upp aftur, gat þrota- búið ekki verið aðili að málinu, en rétt þótti að leggja þann skilning í málshöfðunina, að málið væri sótt af J, upp- boðshaldara í Í-sýslu, til innheimtu uppboðsverðs ........ Í héraði var faðir ólögráða drengs sóttur f. h. hans til greiðslu skaðabóta. Eftir að drengurinn var orðinn fjárráða, áfrýj- aði móðir hans dóminum fyrir hans hönd, en þar sem hana brast heimild til áfrýjunar, var málinu vísað frá Hæstarétti ...............0...20...2. A hafði unnið að viðgerð íbúðarskúrs eftir beiðni B, leigutaka skúrsins. A stefndi G, eiganda skúrsins, til greiðslu á við- gerðarkostnaði, en G var sýknaður, þar sem ekki var leitt í ljós, að hann hefði orðið ábyrgur fyrir greiðslunni ...... H/f V var með héraðsdómi dæmt að greiða K skaðabætur og sjóveðréttur í skipinu X viðurkenndur til tryggingar þeim. T og H, eigendur X, áfrýja dóminum og krefjast þess, að sjóveðréttur verði felldur niður ............0..0.00...0. 0... Aðiljaskýrslur. a) Einkamál. Héraðsdómur hafði samkvæmt 114. gr. laga nr. 85/1936 kvatt stefnanda skaðabótamáls fyrir dóm til að gefa skýrslu um tiltekið málsatriði. Stefnandi kom fyrir dóm, en gaf ófull- nægjandi skýrslu, og síðar neitaði hann að koma fyrir dóm og gefa fyllri skýrslu, þó að honum hefði átt að vera það unnt. Af þessum sökum vísaði héraðsdómur málinu frá dómi samkvæmt 116. gr. laga nr. 85/1936, og staðfesti Hæstiréttur þá niðurstöðu ................0..0 0000... b) Opinber mál. Bræðurnir R og S voru grunaðir um að hafa kveikt í sveitabæ. Í fyrstu kvaðst S ekki vita um upptök eldsins, en síðar breytti hann framburði sínum og kvað R hafa látið orð falla um, að bezt væri að kveikja í bænum, en ekki hafi hann þó séð R gera það. R synjaði þess, að hann væri vald- Cc Bls. 175 374 360 403 856 KKKIV Efnisskrá. ur að eldsvoðanum, en neitaði að tjá sig um framburð S að öðru leyti en því, að hann trúi því ekki, að S beri annað en það, sem rétt sé .......20000000ennensn sn A bifreiðarstjóri, sem var handtekinn ölvaður við stýri bifreiðar sinnar á götu í Reykjavík, játaði fyrir lögreglumönnum að hafa ekið undir áhrifum áfengis. Þegar A kom fyrir dóm, tók hann þessa skýrslu aftur. Kvaðst hann þá ekki hafa neytt áfengis, fyrr en eftir að hann hafði stöðvað bifreið sína. Þessi framburður talinn marklaus, þar sem hann fór í bága við fyrri játningu A og framburð vitna .......0020000.00..... Við húsrannsókn hjá A fundust bruggunartæki ásamt brúsa með vökva. Við efnagreiningu reyndist vökvinn ekki innihalda mælanlegt magn af alkóhóli. A játaði, að hann hefði brugg- að áfengi í tækjunum, en þó ekki í stórum stíl. Samkvæmt játningu A var honum dæmd refsing eftir 7. gr. sbr. 36. gr. laga nr, 58/1954 ..........0200.ener nennt Stúlkan X, 15 ára að aldri, kvað G hafa ráðizt á sig á götu, varp- að sér til jarðar og reynt að hafa samfarir við hana nauð- uga. G játaði, að hann hefði beitt stúlkuna líkamlegu ofbeldi og rifið föt hennar, en neitaði því, að hann hefði reynt að þröngva henni til samfara. Þrátt fyrir þessa neitun G var hann talinn sannur að sök um nauðgunartilraun .......... Áfengislagabrot. Lögreglumenn handtóku A bifreiðarstjóra kl. 5 að morgni við Höfðatún í Reykjavík, þar sem hann sat áberandi ölvaður við stýri bifreiðar sinnar. Hafði hann ekið bifreiðinni út af ak- brautinni og fest hana. A var færður á lögreglustöðina, og játaði hann þar fyrir varðstjóra og lögreglumanni, að hann hefði ekið bifreiðinni undir áhrifum áfengis. Í blóði A reynd- ust vera reducerandi efni 1.93%0. Þegar A kom síðar fyrir dóm, breytti hann frásögn sinni. Kvaðst hann nú ekki hafa neytt áfengis, fyrr en eftir að hann festi bifreiðina utan akbraut- arinnar. Þessi framburður braut m.a. í bága við framburð vitnis, sem veitt hafði akstri A eftirtekt og séð, að hann var ölvaður. Brot A varðaði m.a. við 24. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954. Refsing ákveðin varðhald 15 daga og auk þess sviptur ökuleyfi eitt ár .........000000000.eneenn nn... A, sem heima átti á sveitabæ í Hafnahreppi, bað í síma lögreglu- menn í aðalhliði Keflavíkurflugvallar að sækja sig og bifreið sína upp Í flugvallarhverfið og aka sér heim, með því að hann væri undir áhrifum áfengis. Lögreglumenn sóttu A og bifreið hans, en sögðu honum að bíða við flugvallarhliðið, unz þeir hefðu aðstæður til að aka honum heim. Nokkru síðar tók A bifreið sína og ók heim til sín, án þess að lögreglumenn yrðu þess varir. Þegar dómsrannsókn hófst út af þessu, kvaðst Á Bls. öðl 147 Efnisskrá. KKKV í fyrstu hafa hitt B kunningja sinn við flugvallarhliðið, og hefði B ekið honum heim. B kom fyrir dóm og staðfesti fyrst þenna framburð A, en síðar könnuðust þeir A og B við, að framburður þeirra um þetta væri rangur. Kvaðst A hafa ekið sjálfur heim til sín. Brot A heimfært m.a. undir 24. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954 ...........20220000 0... ner A kannaðist við að hafa ekið bifreið undir áhrifum áfengis um götur Í-kaupstaðar, Reducerandi efni í blóði hans reyndust samsvara 1.53%, af alkóhóli. Brot hans heimfært m.a. undir 24. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954. Refsing ákveðin varðhald 10 daga. Auk þess sviptur ökuleyfi eitt ár ..............0.... Með úrskurði sakadóms Reykjavíkur var eftir beiðni lögreglu- stjóra heimiluð leit að áfengi í tiltekinni leigubifreið. Öku- maður bifreiðarinnar kærði úrskurðinn til Hæstaréttar og krafðist þess, að hann væri úr gildi felldur. Talið var, að leit sú, sem kveðið var á um í úrskurðinum, hefði tvímælalaust verið heimil, sbr. 2. mgr, 19. gr. laga nr. 58/1954. Var úr- skurðurinn því staðfestur ............20000000 00... Við húsleit hjá A fundust bruggtæki ásamt brúsa með vökva, sem líklegt þótti, að væri brugg. Við efnagreiningu reyndist vökvinn þó ekki innihalda mælanlegt magn af alkóhóli. A játaði, að hann hefði bruggað áfengi í tækjunum, en þó ekki í stórum stíl. Var honum dæmd refsing samkvæmt "7. gr. sbr. 36. gr. laga nr. 58/1954 og bruggtækin gerð upptæk ...... A keypti 8 flöskur af ólöglega innfluttu áfengi í erlendu skipi hér við land. Var honum refsað eftir 6. gr. sbr. 35. gr. laga Nr. 58/1954 .......0.0020 0000 Hjónin M og K voru um miðnætti á leið frá Hafnarfirði til Reykjavíkur í bifreið sinni. Mættu þau þá bifreið, sem A ók, og var hann einn í bifreiðinni. Ók A óvarlega í veg fyrir bifreið hjónanna, svo að hætta var á árekstri. Veittu hjónin þá A eftirför til Hafnarfjarðar, og er hann nam staðar, fór K úr bifreið sinni og átti orðaskipti við hann. Óku hjónin því næst til lögreglustöðvarinnar og kærðu A fyrir ölvun við akstur. Kvaðst K hafa fundið vínlykt af A, og hafi hann verið óstöðugur á fótum, er hann kom út úr bifreiðinni. M taldi einnig, að A hefði verið ölvaður, en ekki hafði hann tal af A. Löggæzlumenn náðu ekki tali af A fyrr en á öðrum degi frá atviki þessu. Kvaðst hann ekki hafa verið undir áhrifum áfengis og ekki neytt áfengis, áður en hann hóf aksturinn. Tveir menn, sem höfðu tal af A þegar eftir komu hans til Hafnarfjarðar umrædda nótt, unnu eið að því, að þeir hefðu ekki séð þá nein áfengis- áhrif á honum. Með því að framburðum vitna bar ekki saman, og athugun hjónanna á ástandi A virtist hafa verið Bls. 492 ölT 531 öð1 KKXVI Efnisskrá. fremur lausleg, þótti ekki sannað, að A hefði gerzt sekur um ölvun við akstur .........00000200 0000 nn Áfrýjun. Ný málsgögn lögð fram í Hæstarétti 129, 203, 310, 325, 368, 408, 466, 517, 535, 541, 554, 582, 589, 598, 666, 689, 726, 742, 7836, Í héraði var h/f A dæmt að greiða skaðabætur og sjóveð viður- kennt í skipi til tryggingar þeim. Eigendur skipsins, B og C, áfrýjuðu málinu og kröfðust aðallega ómerkingar þess og frávísunar frá héraðsdómi, en til vara, að sjóveðréttur verði felldur niður. Með því að krafan um ómerkingu og frávísun var reist á málsástæðu, sem að engu varðaði sjó- veðrétt í skipinu, var henni ekki sinnt. Hins vegar var dæmt um varakröfuna að efni til ..........00.000.00... Tveimur mönnum dæmd refsing í héraði. Máli áfrýjað aðeins að því er annan þeirra varðaði .........2.0000000000.00... Með dómi Hæstaréttar var úrskurður héraðsdómara ómerktur vegna formgalla, en þess jafnframt getið, að málsgögn þau, er úrskurðinum fylgdu, bendi til þess, að hann sé að nið- urstöðu til réttur ........00.2000 000. senn 621, Í kærumáli út af ákvörðun málskostnaðar er þess getið í dómi Hæstaréttar, að héraðsdómari hafi metið þrjár gagnkröfur stefnda í héraði til lækkunar málskostnaði þeim, sem stefnda var gert að greiða, enda þótt eðlilegra hefði verið að leggja sjálfstætt dóm á gagnkröfurnar. En þar sem málinu hafi ekki verið áfrýjað í heild, verði við þessa með- ferð að sitja .........0.000.0000. ser Í fógetadómi var úrskurðað, að A skyldi samkvæmt kröfu B borinn út úr leiguhúsnæði. Eftir uppkvaðningu úrskurðar- ins ráðstafaði B húsnæðinu, og hlítti A þeim gerðum hans án fyrirvara. Síðar áfrýjaði A úrskurðinum og krafðist ómerkingar hans. Með því að áðurgreind framkoma A varð eigi samþýdd áfrýjun málsins síðar, var málinu vísað frá Hæstarétti ............0200000 0... nn Áfrýjun máls talin hafa verið að ófyrirsynju ................ Í einkamáli bar áfrýjandi fram varakröfu, sem ekki hafði verið reifuð í héraði. Var því ekki um hana dæmt í Hæstarétti Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn .... 129, 155, 191, 243, 260, 271, 285, 294, 318, 325, 332, 351, 360, 374, 393, 447, 460, 541, 605, 634, 689, 713, 738, S11, 824, Bls 554 807 155 299 622 626 704 138 186 840 Efnisskrá. KXKXXKVII Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. Ákæra. A, sem hafði vörzlu opinberra sjóða, lánaði ýmsum aðiljum í heimildarleysi fé úr sjóðunum án þess að taka skriflegar viðurkenningar eða tryggingar. Voru sum lánanna endur- greidd, en önnur ekki. Fyrir misferli þetta var A ákærður eftir 261. gr. sbr. 249. gr. laga nr. 19/1940. Í dómi Hæsta- réttar segir, að með þessu hafi A framið verknað, sem ákvæði 247. gr. nefndra laga taki til. En þar sem ákæru sé svo háttað, sem að framan er lýst, og í greindum brot- um ÁA felist atriði, sem lýst er í 249. gr., þá megi heim- færa brot hans til 261. gr. sbr. 249. gr., eins og ákæra taki til Stjórnarmenn fyrirtækis voru sóttir til sakar fyrir verknað, sem talinn var varða við tiltekin ákvæði laga um varnir gegn Óóréttmætum verzlunarháttum nr. 84/1933 sbr. lög nr. 32/1933. Í ákæruskjali voru eigi greind nein tímatak- mörk athafna þeirra, sem ákærðu var sök á gefin. Þar sem þetta braut í bága við fyrirmæli 2. tl. 2. mgr. 115. gr. laga nr. 27/1951, þótti ákæruskjalið ekki verða lagt til grundvallar dómi um efni máls. Var ákærunni því vísað frá héraðsdómi Í sama máli var að því fundið, að héraðsdómari hafði látið ódæmt um tiltekið ákæruatriði, en í þess stað tekið til úr- lausnar atriði, sem ákæra tók ekki til .................... Almannahætta. Sjá brenna, eignaspjöll. Atvinnuréttindi. Bifreiðarstjóri ók bifreið ölvaður um götur Reykjavíkur. Svipt- ur ökuleyfi eitt ár samkvæmt 24. gr. laga nr. 58/1954 og 81. gr. laga nr. 26/1958 ..........0.2.0... 0 sn A ók bifreið undir áhrifum áfengis, og í sambandi við rann- sókn málsins fékk hann B til að gefa ranga skýrslu fyrir dómi. Var hann sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 1. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940, 24. gr. laga nr. 58/1954 og 81. gr. laga nr. 26/1958 ...........20..00 0000 nn Bifreiðarstjóri ók bifreið undir áhrifum áfengis um götur Í-kaup- staðar. Var hann sviptur ökuleyfi eitt ár samkvæmt 24. gr. laga nr. 58/1954 og 81. gr. laga nr. 26/1958 .............. Atvinnurekstur. Útgerðarfélagið J í Reykjavík, sem samkvæmt kröfu bæjar- yfirvalda hafði haldið eftir af kaupi starfsmanna sinna Bls. 435 435 368 492 499 XKXVIII Efnisskrá. Bls. til útsvarsgreiðslu þeirra, sbr. 29. gr. laga nr. 66/1945, taldi sig eiga rétt til ómakslauna frá bænum vegna innheimtu þessarar. Kröfu J var hrundið, þar sem talið var, að Íé- lagið hefði með atvinnurekstri sínum og ráðningu starfs- manna gengizt undir kvöð samkvæmt nefndri lagagrein að halda eftir af kaupi starfsmannanna og skila sveitarstjórn því, sem þannig var haldið eftir ...............000.00... 399 Auðgunarregla. A, húseigandi í Reykjavík, leigði B íbúðarskúr á húslóð sinni gegn því, að B léti framkvæma tiltekna viðgerð á skúrnum og skyldi húsaleiga í 1% ár koma til jafnaðar við viðgerð- arkostnaðinn. B samdi við C húsasmíðameistara um við- gerðina, og að henni lokinni fluttist B í skúrinn og dvald- ist þar 8—10 mánuði. B hafði greitt hluta af viðgerðar- kostnaðinum, en C sótti síðar A til greiðslu eftirstöðvanna. Í héraði var krafa C tekin til greina, með því að viðgerðin hafi farið fram með vitund og samþykki A og hann hafi orðið eigandi umbótanna og haft hag af þeim. Í Hæstarétti var A hins vegar sýknaður, þar sem hann hefði ekki lofað C að greiða neinn hluta kostnaðarins, og ekki sé í ljós leitt, að atvik liggi svo til, að hann hafi orðið ábyrgur fyrir greiðslu kostnaðarins eftir öðrum réttarreglum .......... 360 Barnavernd. A, 25 ára að aldri, stundaði sjómennsku í Vestmannaeyjum á vetrarvertíð 1957. Telpan X, sem varð 14 ára 9. febrúar 1957, vandi nokkuð komur sínar í hús það, sem A ásamt fleiri sjómönnum hafði samastað í, og kvað hún þá hafa komið fyrir, að A hefði kysst hana. Að kvöldi 23. marz 1957 hitti A telpuna á götu, tók hana með sér heim í svefn- stað sinn og hafði samfarir við hana með samþykki hennar. Var talið leitt í ljós, að þetta hefðu verið fyrstu samfarir hennar. Var A dæmd refsing m. a. eftir Í. mgr. 44. gr. barna- verndarlaga nr. 29/1947 ........00000.0 enn nn 677 Barnsfaðernismál. K ól hinn 25. ágúst 1958 óskilgetið fullburða barn, sem hún lýsti M föður að, en hann vildi ekki kannast við faðernið. Blóð- rannsókn á þeim og barninu útilokaði M ekki frá faðerninu. Aðiljar voru sammála um, að þau hefðu frá því í marz eða apríl 1957 haft öðru hvoru holdleg mök saman fram eftir árinu. Kvað K þetta samband þeirra hafa staðið allt árið og fram í janúar 1958, en barnið taldi hún komið undir seint í október 1957, því að eftir það hefði hún ekki haft á klæðum. M bar það hins vegar, að síðustu samfarir þeirra hefðu átt Efnisskrá. KXKIX Bls. sér stað 6. október 1957. Leitt var í ljós, að M hafði bæði fyrir og eftir barnsburð látið K í té nokkrar peningaupp- hæðir og haldið þeim greiðslum áfram fram til ársins 1960. Einnig hafði allan þann tíma orðið framhald á kunningsskap málsaðilja. Samkvæmt þessu þótti K hafa líkur með sér, og var henni dæmdur fyllingareiður .........0.0000000..00.. 598 Bifreiðar. a) Einkamál. Árekstur varð milli bifreiðanna X og Y. R, ógift stúlka, 19 ára að aldri, var farþegi í X. Hlaut hún áverka, sem höfðu í för með sér mikil og varanleg líkamslýti. R krafðist í máli gegn eigendum og bifreiðarstjórum beggja bifreiðanna, að þeim yrði in solidum dæmt að greiða henni fébætur. Komu engin andmæli fram gegn fébótaábyrgðinni. Voru R dæmdar bætur fyrir varanleg líkamslýti, þjáningar og óþægindi kr. 120.000,00, fyrir atvinnutjón kr. 25.000.00, og auk þess vegna lækniskostnaðar, skemmda á fatnaði o. fl. kr. 2749.00 ...... 128 Bifreiðin X var í eign varnarliðs Bandaríkjanna. Var X þá óvá- tryggð samkvæmt 1. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941, sem þá voru í gildi. Varnarliðið fékk S, íslenzkum verktaka, bifreið- ina til sjálfstæðra umráða. Hafði S ekki heldur tryggt X samkvæmt nefndu lagaákvæði, er ökumaður hennar olli með gálausum akstri tjóni á bifreið K. Höfðaði K mál á hendur ríkissjóði og krafðist skaðabóta. Í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að S hafi verið skylt að tryggja X, er hann fékk umráð hennar úr höndum erlends aðilja, sem ekki vátryggir bifreið- ar sínar. Og þar sem varnarliðið hafi afhent íslenzkum að- ilja X án þess að ganga tryggilega frá því, að hún væri vá- tryggð lögum samkvæmt, þá hafi ríkissjóður orðið ábyrgur samkvæmt 2. tl. 12. gr. viðbótarsamnings, er fylgir lögum nr. 110/1951, fyrir þeim greiðslum, sem á vátryggingarfélag hefðu fallið, ef K hefði verið tryggð eftir 1. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941. Var bótakrafa K tekin til greina, en þó þann- ig, að einstakir kröfuliðir voru lækkaðir ................ 393 Áætlunarbifreiðin X, sem annaðist fólksflutninga milli Keflavík- urkaupstaðar og Keflavíkurflugvallar, staðnæmdist á flug- vellinum við greinilega merktan viðkomustað hinn 19. janú- ar 1956, kl. 0917. Vörubifreiðin Y, sem var í eigu varnar- liðs Bandaríkjanna, ók þá aftan á X og laskaði hana. Var X ónothæf í 37 daga, og krafðist A, eigandi X, bóta vegna at- vinnutjóns úr ríkissjóði samkvæmt 2. tl. 12. gr. fylgiskjals með lögum nr. 110/1951. Af hálfu ríkissjóðs var talið, að sök bæri að skipta, þar sem stöðvunarljós X hefðu verið hulin snjó og ökumaður hennar hefði ekki gefið merki um, að hann hyggðist stöðva bifreiðina. Leitt var í ljós, að ökumað- KL Efnisskrá. ur Y ók henni keðjulausri á hálum vegi og með óhæfilegum hraða. Þótti því rétt að leggja alla fébótaábyrgð vegna árekstrarins á ríkissjóð, enda þótt stöðvunarljós X kynnu að hafa verið hulin snjó. Var tjón A metið kr. 25.000.00, og ríkissjóði dæmt að greiða þá fjárhæð að fullu ............ Konan S ætlaði að ganga yfir Reykjanesbraut og var komin inn á veginn, er bifreið, eign A, ók á hana. Hlaut S mikla áverka. Ökumaður bifreiðarinnar var talinn eiga meginsök á slysinu vegna óhæfilegs ökuhraða og vangæzlu um bifreiðarstjórn. Hins vegar var S ekki talin hafa gætt fullrar varkárni. Sök var skipt þannig, að S skyldi bera % hluta tjóns, en ÁA % hluta. Bætur fyrir atvinnutjón og örorku voru ákveðnar kr. 65.000.00, fyrir lýti og þjáningar kr. 25.000.00 og fyrir fata- spjöll og lækningakostnað kr. 6085.00. Var A dæmt að greiða S % hluta þessara fjárhæða ..............02200000...... Í sama máli krafðist Sjúkrasamlag N-hrepps greiðslu úr hendi A á sjúkrakostnaði, er það hefði innt af höndum vegna meiðsla S, kr. 8087.44. A vefengdi hvorki fjárhæðina né skyldu sína til að greiða hana, að því leyti, sem hann yrði tal- inn bera fébótaábyrgð á slysinu. Var A dæmt að greiða Sjúkrasamlaginu fjárhæð þessa að % hlutum .............. Bifreiðinni X var ekið suður S-veg. Er hún kom að gatnamótum þess vegar og H-vegar, ók bifreiðin Y vestur H-veg og tók krappa beygju til hægri inn á S-veg. Rákust bifreiðarnar á, og hlauzt af tjón á X. Þó að X væri komin um 80 em inn á vegamót S-vegar og H-vegar, var ökumaður Ý talinn eiga alla sök á árekstrinum vegna hinnar röngu beygju, enda hafði hann nægjanlegt svigrúm til beygju þeirrar, sem um var að tefla. Í skaðabótamáli eiganda X gegn eiganda Y var hinum síðarnefnda dæmt að bæta tjónið að fullu ................ Hinn 26. okt. 1957, kl. um 2300, ók A í lítilli fólksflutningabifreið frá Reykjavík til Hafnarfjarðar. Hvassviðri var, og gekk á með snjóhryðjum. Er A nálgaðist Kópavogsbrú, sá hann stóra áætlunarbifreið koma á móti sér sunnan brúarinnar. Kvað hann bifreið þessa hafa ekið allhratt og of innarlega á veginum. Hafi hann þá ekið bifreið sinni út á vinstri veg- arbrún, en þar hafi verið mikil hálka. Er hann ætlaði að „rétta bifreiðina aftur af“ og aka inn á brúna, hafi hún ekki látið að stjórn. Í sama mund hafi áætlunarbifreiðin ekið fram hjá, en þá hafi hann ekki ráðið við stefnu bifreiðar sinnar, og hafi hún rekizt á brúarstólpa og skaddazt. Taldi A ökumann áætlunarbifreiðarinnar, B, eiga sök á óhappi þessu. Þegar skýrsla var síðar tekin af B, minntist hann ekki, að hann hefði mætt bifreið A eða veitt henni athygli. Fullyrti hann, að hann hefði í þetta sinn ekið réttu megin á veginum og með hóflegum hraða. Í skaðabótamáli A BIs. 484 689 689 Efnisskrá. XLI Bls. gegn B og eiganda áætlunarbifreiðarinnar var sök B ekki talin sönnuð, og fébótakröfu A því hrundið ................ s11 b) Ogpinber mál. Ökukennarinn A var að kenna nemandanum S bifreiðarakstur á götum Reykjavíkur. Var S við stýri kennslubifreiðarinnar (X), er henni var ekið á hægri ferð sunnan Njarðargötu yfir syðri akbraut Hringbrautar og nokkuð inn á nyrðri ak- brautina. Í sama mund bar að bifreiðina Y, sem var á leið austur Hringbraut. Lenti hún á vinstri framaurhlíf á X, en tjón varð lítið. Talið var leitt í ljós, að X hafi verið stönzuð, er áreksturinn varð, og hafði ökumaður Y nægilegt rúm á veginum til að beygja til vinstri fram hjá X. A kvaðst ekki hafa séð til ferða Y, er hann lét S aka inn á nyrðri akbraut- ina. Ekki var sannað, hver hefði verið ökuhraði Y, en líkur þóttu til, að hún hefði verið á of mikilli ferð. Þótti í refsi- máli ekki varlegt að leggja til grundvallar, að Y hafi verið komin í svo mikla nánd, er X var ekið inn á nyrðri akbraut- ina, að A hefði með því unnið til refsingar vegna aðgæzlu- skorts. Var hann því sýknaður af ákærunni .............. 123 Lögreglubifreiðin X ók austur Hringbraut í Reykjavík með 30— 35 km hraða miðað við klst. Er hún átti ófarið um 10 m að gatnamótum þess vegar og Tjarnargötu, ók A úr Tjarnar- götu að norðan í veg fyrir X og beygði til austurs. Með því að hemla X í skyndi varð árekstri forðað. Með þessari hátt- semi var A talinn hafa brotið 1. mgr. 26. gr., 1. mgr. 37. gr., 1. mgr. 38. gr., 3. mgr. 48. gr. og c.lið 3. mgr. 49. gr. laga nr. 26/1958. Hins vegar var hann sýknaður af ákæru um brot á 4. mgr. 48. gr., með því að ósannað var, að stöðvunarmerki hafi verið á nefndum gatnamótum. Var A dæmd 400 kr. sekt 289 Bifreiðarstjórinn Ó var tekinn ölvaður við stýri bifreiðar sinnar utan akbrautar, þar sem hann hafði fest bifreiðina. Reducer- andi efni í blóði hans reyndust svara til 1.93%, af alkóhóli. Ó játaði fyrir lögreglumönnum, að hann hefði verið ölvaður að akstri, en þegar hann kom fyrir dóm, kvaðst hann þá fyrst hafa tekið að neyta áfengis, er hann hafði fest bifreiðina. Með framburði vitnis, er veitt hafði Ó athygli við akstur inn, og öðru, sem fram kom í málinu, þótti sök Ó sönnuð. Var brot hans heimfært til 2. sbr. 4. mgr. 25. gr., 1. mgr. 27. gr. og 1. mgr. 37. gr., sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 auk ákvæða í áfengislögum. Var honum dæmt varðhald 15 daga og svipt- ur Ökuleyfi eitt ár ........0.0000000 00 nn enn 368 H bifreiðarstjóri leitaði aðstoðar lögreglumanna um að koma sér og bifreið sinni heim, með því að hann væri undir áhrifum áfengis. Lögreglumenn tóku H og bifreið hans í umsjá sína, en áður til þess kæmi, að þeir ækju honum heim, tók H bif- XLII Efnisskrá. Bls. reiðina að lögreglumönnum óvörum og ók burt. Er hann kom fyrir dóm, kvað hann B kunningja sinn hafa komið og ekið sér heim. B bar fyrst hið sama fyrir dómi, en síðar játaði hann, að þetta væri ekki rétt. Höfðu þeir H og B komið sér saman um, að B skyldi gefa hina röngu skýrslu. Með þessari hátt- semi var H talinn hafa brotið ákvæði 142. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940, 2. sbr. 3. mgr. 25. gr. laga nr. 26/1958 og 1. mgr. 24. gr. laga nr. 58/1954, Var refsing ákveðin fangelsi 4 mánuði og auk þess sviptur ökuleyfi ævilangt ............ 492 A ók bifreið ölvaður um götur Í-kaupstaðar. Reyndust reducer- andi efni í blóði hans samsvara 1.53%, af alkóhóli. Var brot hans heimfært undir 2. sbr. 4. mgr. 25. gr. laga nr. 26/1958 og 1. mgr. 24. gr. laga nr. 58/1954. Refsing ákveðin varðhald 10 daga. Auk þess sviptur ökuleyfi eitt ár ................ 499 Leit lögreglumanna að áfengi í bifreið samkvæmt úrskurði saka- dómara sögð tvímælalaust heimil, sbr. 2. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954, en bifreiðarstjórinn hafði kært úrskurðinn, með því að hann taldi grun um áfengissölu ekki hafa legið fyrir .. 517 Er hjónin M og K voru á leið frá Hafnarfirði til Reykjavíkur, mættu þau bifreið, sem A ók, og var hann einn í bifreiðinni. Ók A óvarlega í veg fyrir bifreið hjónanna, svo að hætta var á árekstri. Veittu hjónin þá A eftirför til Hafnarfjarðar og höfðu tal af honum. Kærðu þau hann síðan fyrir ölvun við akstur, Er rannsókn málsins hófst á öðrum degi eftir atburð þenna, synjaði A fyrir, að hann hefði neytt áfengis dag þann, er hann mætti hjónunum. Báru og vitni, er höfðu tal af A, þegar eftir að hann kom til Hafnarfjarðar umrædðd- an dag, að þau hefðu ekki séð nein áhrif áfengis á honum. Með því að athugun hjónanna á ástandi A hafði verið fremur lausleg, þótti ekki sannað, að hann hefði ekið undir áhrifum áfengis. Hins vegar var hann talinn hafa með ógætilegum akstri gerzt sekur við 1. mgr. 26. gr., 1. mgr. 37. gr. og 1. mgr. 45. gr. laga nr. 26/1958. Var honum dæmt að greiða 1000 kr. sekt ............2..022 000... 554 Bifreiðarstjóri var talinn sannur að sök um ofsahraðan akstur frá Selfossi til Reykjavíkur. Brot hans heimfært undir 49. gr. og 2. mgr. 50. gr. laga nr. 26/1958. Sekt ákveðin kr. 1500.00 780 Blóðbankinn. Þ fékk við uppskurð á Landspítalanum blóðgjöf frá Blóðbanka Íslands. Fyrst eftir uppskurðinn heilsaðist honum vel og var brautskráður úr spítalanum hálfum mánuði síðar. Rúmum mánuði eftir brottförina af spítalanum fór Þ að kenna þján- inga í liðamótum og litbrigða á hörundi. Kvaðst hann eftir það hafa legið þungt haldinn á sjúkrahúsi um 1%% mánuð, en ekki hafi heilsa hans komizt í samt lag aftur. Taldi Þ, að Efnisskrá. XLIII orsök sjúkdóms þessa mundi vera, að annaðhvort hafi hann fengið blóð úr röngum blóðflokki eða of gamalt blóð úr rétt- um blóðflokki. Í skaðabótamáli, er Þ höfðaði gegn ríkissjóði, lagði forstöðumaður Blóðbankans fram afrit úr spjaldskrá bankans með upplýsingum um blóðgjöfina að öðru leyti en því, að ekki var skýrt frá nafni blóðgjafans. Krafðist Þ þá úrskurðar um skyldu forstöðumannsins til að skýra frá nafni blóðgjafans. Fallizt var á þau rök forstöðumannsins, að menn mundu vera fúsari til að gefa bankanum blóð, ef nöfnum þeirra væri haldið leyndum í sambandi við blóðgjafir til sjúklinga. Og þar sem þjóðfélagsleg nauðsyn þótti vera til að stuðla að því, að menn væru fúsir til blóðgjafar, var krafa Þ ekki tekin til greina ......0...00000 00 enne nan. Blóðrannsókn. A sætti ákæru fyrir akstur bifreiðar undir áhrifum áfengis. Rann- sókn á blóði hans sýndi efni í því, sem samsvara 1.93%, af vínanda. Var brot hans m.a. heimfært undir 2. sbr. 4. mgr. 25. gr. laga nr. 26/1958 .......00000e00eeerrrrnnn err Í blóði bifreiðarstjóra, sem ók bifreið með áhrifum áfengis, voru efni, sem samsvöruðu 1.53%, af vínanda. Hafði hann því gerzt sekur við 2. sbr. 4. mgr. 25. gr. laga nr. 26/1958 ............ Greining framkvæmd á blóðflokkum málsaðilja og barns í sam- bandi við barnsfaðernismál .........000000 000. nn... Borgararéttindi. Skólastjóri gagnfræðaskóla, sem sekur hafði gerzt um fjárdrátt úr sjóðum skólans o. fl., sætti refsingu m. a. eftir 247. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940. Var hann og sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga .....0000000. 00.00.0000. R var sannur að sök um íkveikju í sveitabæ, líkamsárás og rösk- un á húsfriði. Hlaut hann fangelsi 2 ár samkvæmt 2. mgr. 257. gr., 217. gr. og 231. gr. laga nr. 19/1940. Í sama máli var S, bróðir R, talinn samsekur honum um ofangreind brot, en auk þess var hann sekur um þjófnað eftir 244. gr. nefndra laga. Hlaut S einnig 2 ára fangelsi. Báðir voru þeir R og S sviptir réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga ...... A var dæmd refsing fyrir þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 og jafnframt sviptur réttindum eftir 3. mgr. 68. gr. laganna .......200000 sess 316, Bifreiðarstjóri hlaut refsingu samkvæmt 1. mgr. 142. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að hafa fengið mann til að bera rangan framburð fyrir dómi. Sviptur réttindum eftir 3. mgr. 68. gr. sömu laga .......000c000rer nr T var dæmd 6 mánaða fangelsisvist fyrir kynferðisbrot samkvæmt 2. mgr. 200. gr. laga nr. 19/1940 og fyrir að fá mann til að Bls. 368 499 598 203 531 492 KLIV Efnisskrá. bera rangt fyrir dómi, sbr. 1. mgr. 142. gr. og 22. gr. sömu laga. Var hann sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laganna ...........0020..0.00 00. G var dæmd refsing, fangelsi 2 ár og sex mánuðir, samkvæmt 1. mgr. 194. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 fyrir nauðgunar- tilraun. Hann var og sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. sömu laga ............00.2000 0000 Brenna. Sjá eignaspjöll. Dómar og úrskurðir. Á dómi í opinberu máli voru Þeir annmarkar, að héraðsdómur hafði látið tiltekið ákæruatriði ódæmt, en hins vegar veitt úrlausn um atriði, sem ekki var ákært fyrir .............. Stjórnendur verzlunarfyrirtækis voru sóttir til sakar fyrir mis- ferli í verzlunarrekstri. Á héraðsdómi voru þeir ágallar, að ekki var greint á milli athafna, sem rannsókn málsins fyrir útgáfu ákæruskjals tók til, og hins vegar atvika, sem eftir þann tíma gerðust og ákæran gat því ekki átt við ........ Í úrskurði héraðsdóms um vitnaskyldu skorti algerlega forsend- ur fyrir dómsathöfninni. Þar sem þetta var brýnt brot á 103. sbr. 164. gr. laga nr. 27/1951, var úrskurðurinn ómerktur og málinu vísað heim í hérað ..............0..0.000..000. Í héraðsdómi skorti fullnægjandi greinargerð um málsatvik, og einnig var rökstuðningur fyrir niðurstöðu ófullkominn. Olli þetta ásamt vanreifun málsins ómerkingu dómsins .... 509, 560, 563, 566, Í úrskurði héraðsdóms um frávísunarkröfu í einkamáli, voru aðiljar málsins eigi greindir, og kröfum aðilja, málsatvik- um og málsástæðum var þar aðeins lýst að litlu leyti. Vegna þessa ágalla, sbr. 190. gr. og 193. gr. laga nr. 85/ 1936, var úrskurðurinn ómerktur .............0...... 621, Úrskurður héraðsdóms í einkamáli var ómerktur vegna form- galla, en þess jafnframt getið, að málsgögn bendi til þess, að hann sé að niðurstöðu til réttur ................ 621, Í einkamáli hafði héraðsdómari metið þrjár gagnkröfur stefnda til lækkunar á málskostnaði þeim, sem honum var gert að greiða, enda þótt réttara hefði verið að leggja sjálfstætt dóm á gagnkröfurnar. Var að þessu fundið ............ Dómarahæfi. Hrundið kröfu um, að héraðsdómari í einkamáli víki sæti .... Dómarar. Fundið að því, að í refsimáli á hendur háskólastúdent, hafði héraðsdómari ekki gætt ákvæða 1. mgr. 25. pr. laga nr. 60/1957 ..............2000.0 rr Bls, 677 147 435 569 622 622 626 709 Efnisskrá. XLV Bls. A varð fyrir slysi við vélavinnu á trésmíðaverkstæði. Í skaða- bótamáli út af slysinu kvaddi héraðsdómari ekki sérfróða menn til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 200. gr. laga nr. 85/1936. Var að þessu fundið ................ 325 Getið um ýmsa annmarka á héraðsdómi í opinberu máli .... 435 Héraðsdómari vanrækti að skrá forsendur fyrir úrskurði í opin- beru máli. Var úrskurðurinn því ómerktur .............. 465 Fundið var að því, að héraðsdómari hafði ekki heitfest vitni samkvæmt 100. gr. laga nr. 27/1951 ........0000..00.... 492 Í einkamáli voru ýmsir gallar á meðferð máls og dómi. M. a. var forsendum dómsins áfátt og rökstuðningur fyrir nið- urstöðu ófullkominn. Olli þetta ómerkingu 509, 560, 563, 566, 569 Úrskurður í einkamáli ómerktur, með því að þar greindi eigi aðilja málsins og málsatvikum aðeins lýst að litlu leyti 621, 622 Dómkvaðning. Héraðsdómari var beðinn að dómkveðja matsmenn til að meta verðmæti, sem taka skyldi eignarnámi. Eignarnámsþoli krafðist frávísunar málsins frá héraðsdómi, með því að greinargerð fyrir matsbeiðni væri áfátt. Frávísunarkröf- unni var hrundið, þar sem glöggt mátti sjá af framlögð- um gögnum, samkvæmt hvaða lagaheimild eignarnáms var krafizt og hvað meta skyldi ..........0.0.0200 00... 0... 139 Héraðsdómari í Reykjavík hafði dómkvatt matsmenn til að fram- kvæma eignarnámsmat. Eignarnámsþoli kærði dómkvaðn- inguna til Hæstaréttar og krafðist ómerkingar hennar, með því að honum hefði ekki verið tilkynnt um þinghald það, er dómkvaðning fór fram. Lögmaður eignarnámsþola hafði þó fengið tilkynningu um þinghaldið, klukkutíma áður en það hófst, og greindi hann engin forföll frá þingsókn. Með skírskotun til 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 var ómerk- ingarkröfunni ekki sinnt ............20.00000.0 0. 00 enn. 139 Dómsgögn. Í skaðabótamáli var þess krafizt, að forstöðumaður Blóðbankans legði fram það spjald úr spjaldskrá bankans, er greindi nafn tiltekins blóðgjafa. Þar sem þjóðfélagsleg nauðsyn þótti bera til þess, að slíkum nöfnum væri haldið leyndum, var kröfunni hrundið ...............20000 200 ner 264 A, sem legið hafði á Landspítalanum og taldi sig hafa orðið þar fyrir heilsutjóni vegna rangrar blóðgjafar, höfðaði skaða- bótamál á hendur ríkissjóði. Í málinu krafðist hann þess, að yfirlæknir Landspítalans yrði skyldaður til að leggja fram sjúkraskýrslu hans. Var krafan tekin til greina .......... 267 Í skaðabótamáli andmælti stefnandi í héraði framlagningu dóms- KLVI Efnisskrá. gagna, með því að þau væru of seint fram komin. Héraðs- dómari hratt andmælum þessum með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar, en staðfestur þar ...........000000... Dómstólar. Umboðsdómari fer með opinbert mál samkvæmt 2. mgr. 5. gr. laga nr. 27/1951 ..........0200000.0 esne Tveir sérfróðir menn sátu í dómi ásamt hinum reglulega héraðs- dómara í skaðabótamáli út af slysi í togara ................ Tveir sérfróðir menn sátu í dómi ásamt hinum reglulega héraðs- dómara í skaðabótamáli út af slysi við vélavinnu .......... Fundið að því, að héraðsdómari hafði ekki kvatt sérfróða menn til að dæma með sér skaðabótamál út af slysi við vélavinnu á trésmíðaverkstæði ............2.000.000. 0. Tveir byggingafróðir menn sátu í dómi ásamt hinum reglulega héraðsdómara í máli út af ágreiningi sameigenda að húseign um ákvörðun eignarhlutfalla 0. fl. ........00000.0.00.00... Skaðabótamál út af árekstri bifreiða dæmt án meðdómsmanna Í landskiptamáli voru tveir sérkunnáttumenn kvaddir til setu í dómi ásamt héraðsdómara .........2.2......... sr Tveir sérfróðir menn sátu í dómi ásamt hinum reglulega héraðs- dómara í máli út af höfundarétti ..............02.00000.... Í opinberu máli út af fiskveiðabroti kvaddi héraðsdómari með sér tvo samdómendur ...........20000..0... 535, 582, 589, 666, Héraðsdómari kveður með sér tvo sérfróða menn til að dæma mál út af kröfu um riftingu á húsakaupum .........0.0.... 605, Mál til heimtu verzlunarskuldar var höfðað fyrir sjó- og verzlun- ardómi, án þess að þar væri um að ræða verzlunarskipti milli kaupmanna, sbr. 2. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Undir rekstri málsins ætlaði héraðsdómari að flytja málið fyrir aukadóm- þing, en því var andmælt af hálfu stefnda. Var málið svo flutt áfram fyrir sjó- og verzlunardómi. Undir rekstri máls- ins síðar krafðist stefndi frávísunar þess, með því að það ætti ekki undir sjó- og verzlunardóm, en þeirri kröfu hratt héraðsdómur með úrskurði. Í kærumáli taldi Hæstiréttur það ekki eiga að varða frávísun, þó að málið væri rekið fyrir sjó- og verzlunardómi. Mundi og héraðsdómara hafa verið heimilt að kveðja meðdómsmenn til að dæma málið með sér, þó að það hefði verið rekið fyrir aukadómþingi ............ Tveir umboðsdómarar fara saman með rannsókn opinbers máls samkvæmt 2. mgr. 5. gr. laga nr. 27/1951 ........0..0.0.... Tveir byggingafróðir menn dæma ásamt héraðsdómara mál til heimtu skaðabóta vegna galla á seldum húshluta .......... Eftirgrennslan brota. A, leigubifreiðarstjóri á bifreiðastöðinni B, var sakaður um brot Bls. 249 310 338 393 466 öl2 142 165 632 846 856 Efnisskrá. KXLVII gegn áfengislöggjöfinni. Í rannsókn málsins bar Ó, full- trúi lögreglustjóra, sem vitni, að ónafngreindur bílstjóri á nefndri bifreiðastöð hefði tjáð sér, að á stöðinni væri stunduð ólögleg áfengissala. A krafðist þess þá, að Ó yrði gert skylt að nafngreina bílstjóra þenna, en þeirri kröfu var hrundið með úrskurði rannsóknardómarans. A kærði úr- skurðinn til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að Ó hafi fengið umræðda vitneskju í starfi sínu sem trúnaðar- mál í sambandi við eftirgrennslan ætlaðra brota. Eðli máls samkvæmt sé hér um efni að ræða, sem leynt á að fara, enda þjóðfélagslegir hagsmunir því að baki. Verði Ó því ekki krafinn vættis um slíkt efni, nema dómsmálaráðherra leyfi, sbr. 2. mgr. 93. gr. laga nr. 27/1951. Og með því að leyfi ráðherra lá ekki fyrir, var krafa A ekki tekin til greina Rannsóknardómari kvað upp úrskurð um, að lögreglumönnum væri heimil leit að ólöglegu áfengi í tiltekinni leigubifreið. Bifreiðarstjórinn kærði úrskurðinn til Hæstaréttar, en þar var hann staðfestur með skírskotun til 2. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954 .........000eeeesssðs sr Húsleit var gerð hjá manni, sem grunaður var um þjófnað. Fundust stolnir munir í vörzlum hans. Einnig fundust bruggtæki, og leiddi það til ákæru á hendur manninum fyrir brot á áfengislögum ........0.02000. 000... 0... Eiður. Sjá barnsfaðernismál. Eignardómsmál. A höfðaði eignardómsmál með opinberri stefnu samkvæmt 220. gr. laga nr. 85/1936 og krafðist þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur hans að tiltekinni engjaspildu .......... 726, A, sem taldi sig eiga rétt til veiði í á undan tilteknu engja- svæði, lét leggja lögbann við veiði B á þeim stað. Í sam- bandi við staðfestingu lögbannsins gaf A út opinbera stefnu samkvæmt 220. gr. laga nr. 85/1936 .....0.00.00.. Eignarréttur. Ágreiningur reis milli Reykjavíkurbæjar (R) og eiganda fast- eignarinnar Vesturgötu 2 (V) um eignarrétt að óbyggðri lóðarspildu, að stærð 115 fermetra, sunnan austurhluta hússins nr. 2 við Vesturgötu. Hélt R því fram, að land milli Vesturgötu og sjávar á þessu svæði hafi upphaflega verið eign R, en á ýmsum tímum á 19. öld hafi lóðum þar verið „útvísað“ til tiltekinna aðilja, en ekki verði séð, að umrædd þrætulóð hafi verið afhent, hvorki í sambandi við Vesturgötu 2 né sérstaklega. Af hálfu V var hins vegar leitt í ljós, að árið 1914 var Vesturgata 2 og Hafnarstræti 1 Bls. 390 öl7 531 786 807 KLVIII Efnisskrá. Bls. í eigu sama aðilja. Seldi sá aðili þá Hafnarstræti 1, og var í kaupbréfinu tekið fram, að kaupandi og síðari eig- endur Hafnarstrætis í skyldu hafa umferðarrétt um lóð seljanda við Vesturgötu 2, þ. e. um lóðarspildu þá, sem R og V deildu nú um. Var kaupbréfi þessu þinglýst árið 1915, og árið 1928 var greindu samningsákvæði þinglýst sérstaklega sem kvöð á Vesturgötu 2. Þá kom og fram, að árið 1928 seldi þáverandi eigandi Vesturgötu 2 eign þessa og lét fylgja afsalinu uppdrátt af lóðinni, staðfestan af lóðaskrárritara Reykjavíkur, en á uppdrætti þessum var þrætuspildan sýnd innan marka lóðarinnar Vesturgötu 2. Hinar fornu „útvísanir“ R á lóðum á þessu svæði voru óglöggar, en ekki kom fram, að aðrir en eigendur Vestur- götu 2 og Hafnarstrætis 1 hefðu notað lóðarspilduna. Taldi Merkjadómur Reykjavíkur, að samkvæmt framkomnum gögnum bæri að viðurkenna eignarrétt V að þrætuspildunni. Var sú niðurstaða staðfest í Hæstarétti .................. 197 Í framangreindu máli deildu R og V einnig um eignarrétt að tveimur öðrum lóðarspildum. Var önnur 108.7 fermetrar að stærð og lá milli vesturhluta hússins nr. 2 við Vestur- götu og gangstéttar við Vesturgötu, en hin, 35.2 fermetrar að stærð, lá meðfram vesturgafli nefnds húss. Þar sem V færði engin haldbær rök fyrir því, að spildur þessar til- heyrðu lóðinni nr. 2 við Vesturgötu, og að um hefð gat ekki verið að ræða, þar sem spildurnar voru óafgirtar á alfaraleið meðfram götunni, þá var kröfu V um viður- kenningu eignarréttar hrundið .............2.2.0000.0.00. 197 Í íbúðarhúsi einu áttu A og B neðri hæð og íbúð í kjallara, en D og E voru eigendur að efri hæð og rishæð. Aðrir hlutar hússins og lóðin voru í óskiptri sameign. Út af ágreiningi um eignarhlutföll höfðuðu D og E mál gegn A og B og kröfðust þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur þeirra að efri hæð og rishæð ásamt 42% af sameiginlegum hlutum eignarinnar, en þó aðeins að % hluta af tækjum í þvottahúsi, og að jafnframt verði viðurkennt, að eignar- hluti þeirra teljist 42% af allri fasteigninni. A og B viður- kenndu kröfuna um eignarrétt D og E að efri hæð og ris- hæð, en kröfðust sýknu af kröfunni um ákvörðun eignar- hlutfalla. Leitt var í ljós, að í sambandi við byggingu húss- ins og síðar var framkvæmd um skiptingu kostnaðar nokk- uð mismunandi, einkum framan af, og þótti eigi sannað, að samningur um ákveðin eignarhlutföll hafi komizt á með aðiljum. Var sýknukrafa A og B því tekin til greina, að því er eignarhlutföll varðaði .................00..0...... 338 Í sama máli kröfðust A og B þess í gagnsök, að viðurkennt verði, að stigapallur framan við dyr neðri hæðar til kjall- Efnisskrá. KLIX Bls. ara hússins verði talinn fylgja neðri hæð sem úrskipt eign, en þeirri kröfu var hrundið ..............22000.0000..0...... 338 Fjárnám var gert í bifreiðinni X til tryggingar dómkröfu á hendur A, sem þá var skráður eigandi X í bifreiðaskrá Reykjavíkur. A og B áfrýjuðu fjárnáminu og kröfðust ómerkingar þess, þar sem B hefði verið eigandi X á fjár- námsdegi. Gegn mótmælum fjárnámshafa, sem gagnáfrýj- aði málinu til staðfestingar, tókst þeim A og B þó ekki að færa sönnur á staðhæfingu sína, og var fjárnámsgerðin því staðfest .............220202 00... TOT Fyrir norðan bæinn S liggja margar samfelldar engjaspildur niður að ánni A, sem rennur í boga norðan þeirra. Spildur þessar hafa frá ómunatíð verið nytjaðar til slægna frá ýmsum jörðum í viðkomandi hreppi og nágrannahreppum eða af ýmsum aðiljum, sem öðlazt höfðu réttindi til þess. J, eigandi S, taldi, að hér væri aðeins um að ræða slægju- ítök í jörðu hans. Höfðaði hann eignardómsmál með opin- berri stefnu og krafðist þess, að viðurkenndur yrði eignar- réttur hans að einni landspildunni, X. Fjórir aðiljar töldu sig sameigendur að X og tóku til varna í málinu. Af frásögn Landnámu þótti mega ráða, að engjasvæðið hefði í önd- verðu verið hluti af jörðinni S, og samkvæmt landamerkja- skrám lágu merki S að ánni A beggja megin engjasvæðis- ins. Frumgögn skorti um það, hvenær umráð X hefðu verið skilin frá S og hvort önnur umráð en til slægna hefðu geng- ið undan jörðinni. Gögn, sem fram komu í málinu, þóttu frekar veita líkur fyrir því, að aðeins væri um slægjuítak að ræða. Var eignarréttur J því viðurkenndur ............ 726 Hliðstætt mál því, sem greinir hér næst á undan, varðandi engjaspilduna Ý var rekið milli J, eiganda S, og Þ, sem nytjað hafði Y til slægna. Var niðurstaðan þar einnig sú, að eignarréttur J var viðurkenndur .............0...000... 786 Þ, sem nytjað hafði engjaspilduna YÝ til slægna, eins og segir hér að framan, taldi sig eiga veiðirétt í ánni A undan land- spildunni og lét leggja lögbann við því, að J, eigandi jarð- arinnar S, stundaði þar veiði. Þegar staðfestingarmál um lögbannið kom fyrir Hæstarétt, hafði þegar verið úr því skorið með fullnaðardómi, að J ætti eignarrétt að Y, en Þ aðeins slægjuítak. Gat Þ því eigi stutt kröfu sína við það, að hann væri eigandi landspildunnar. Og þar sem hann færði eigi sönnur að því, að hann og fyrri ítakshafar að engjaspildunni hefðu stundað veiði fyrir henni með þeim hætti, að firrt hefði J rétti til að stunda þar veiði, þá var lögbannið úr gildi fellt ................2.200000 0000... 807 A fékk með lóðarleigusamningi lóð á leigu frá Reykjavíkurbæ (R) til að hafa á henni hænsnabú. Í samningnum var tekið d L Efnisskrá. Bls. fram, að lóðin sé leigð til eins árs í senn, og geti hvor aðili sagt samningum upp með 3 mánaða fyrirvara. Á reisti hús úr vikurholsteini á lóðinni, án þess að byggingarnefnd veitti til þess samþykki sitt. Rak hann þar fyrst hænsnabú, en síðar leigði hann húsið undir trésmíðaverkstæði. R sagði A upp leigunni með nægum fyrirvara og krafðist þess, að hann flytti smíðahúsið burt af lóðinni. A taldi R hafa viðurkennt rétt sinn til að hafa húsið á lóðinni með því að amast ekki við byggingu þess, leiða í það vatn og rafmagn frá bæjarstofnunum og krefjast og taka við fasteignagjöld- um af því. Kvað hann eign þessa njóta verndar samkvæmt 67. gr. stjórnarskrárinnar, og væri brottnám þess án bóta óheimilt. Talið var, að samkvæmt ákvæðum leigusamn- ingsins hafi A ekki getað vænzt þess, að hús, sem hann reisti á lóðinni, fengju að vera þar nema til bráðabirgða. Var A því dæmt skylt samkvæmt kröfu R að flytja húsið burt af lóðinni, R að kostnaðarlausu ........0..000.0.0.. 818 Eignaspjöll. Hinn 24. október 1957 fóru bræðurnir R og S ásamt fleira fólki ölvaðir í leigubíl frá Reykjavík austur í Þingvallasveit. Var ekið til M bónda, sem þá var þar einbúi á býli sínu. Gengu R og S óboðnir í íbúðarhús hans, og er M skipaði þeim að hverfa á brott, réðust þeir á hann og veittu honum áverka. Förunautar R og S óku þá burtu og tóku M með sér. Sannað þótti, að þegar bræðurnir voru orðnir einir eftir í húsinu, hafi R borið eld að því. Þó að S yrði þess var, gerði hann engar viðhlítandi slökkviráðstafanir og hófst ekki handa um björgun verðmæta, þótt hann ætti þess kost. Brunnu þar til kaldra kola íbúðarhús, hlaða með heyi því, er M hafði aflað um sumarið, og fjós og fjárhús í smíð- um. Auk þess fór mikið annað verðmæti forgörðum, svo sem innbú og verkfæri. R og S voru ákærðir og dæmdir m. a. eftir 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940, en ekki var ákært eftir 164. gr. sömu laga. Hlutu þeir bræðurnir hvor um sig fangelsi 2 ár .........0000000 een 203 Embættismenn. Sjá opinberir starfsmenn. Endurgreiðsla. A hafði greitt útsvar sitt, sem að mestum hluta var veltuútsvar, til Reykjavíkurbæjar. Með því að hann taldi útsvarið ólög- lega á lagt að nokkrum hluta, krafðist hann í dómsmáli endurgreiðslu, sbr. 27. gr. laga nr. 66/1945. En þar sem álagning útsvarsins af hálfu skattayfirvalda var ekki haldin þeim annmörkum, að dómstólar fengi hnekkt gerðum þeirra, var kröfu A um endurgreiðslu hrundið .................- 257 Efnisskrá. LI Bla. A, verzlunarfyrirtæki í Reykjavík, og B, verzlunarfyrirtæki í Nigeríu, sömdu svo með sér, að ÁA skyldi selja B tiltekið magn af fiski, er afhendast skyldi smám saman á 7 mán- uðum. Fékk A fyrirfram í hendur tryggingarfé frá B. Sökum viðtökudráttar af hálfu B var samningurinn ekki efndur eftir efni sínu. Höfðaði B þá mál á hendur Á og krafðist endurgreiðslu á því, er hann taldi standa inni hjá A af tryggingarfénu. A gagnstefndi B í málinu til greiðslu skaðabóta vegna vanefnda. Voru A dæmdar hærri skaða- bætur en eftirstöðvum tryggingarfjárins nam, og kom því ekki til endurgreiðslu ..........0000000 00 senn 634 Árið 1955 greiddi Mjólkursamsalan í Reykjavík (M) 3% söluskatt af heildarandvirði brauða, sem hún seldi í umboðssölu í mjólkurbúðum sínum. M taldi, að henni hefði aðeins borið að greiða söluskatt af umboðslaunum þeim, er hún fékk vegna sölu brauðanna, og krafði ríkissjóð um endurgreiðslu á því, er hún taldi sig hafa ofgreitt af þessum sökum. Tal- ið var, að M hefði borið að greiða söluskatt af heildarand- virði brauðanna samkvæmt 3. gr. laga nr. 108/1954. Var endurgreiðslukröfunni því hrundið ..............000..0...... 672 Með húsaleigusamningi 1. október 1947 tók A á leigu íbúð í húsi B frá þeim tíma til 1. október 1948 „án framlengingar“. Í maí 1948 hafði A greitt í húsaleigu samtals kr. 4875.00, en þá mat húsaleigunefnd samkvæmt 11. gr. laga nr. 39/1943 hæfilega leigu fyrir nefnt tímabil kr. 2160.00. Í október 1948 var A í húsnæðisvandræðum með sig og fjölskyldu sína, en hann hafði 5 börn á framfæri sínu. Undirrituðu þeir ÁA og B þá samkomulag um, að allur ágreiningur út af samningn- um 1. október 1947 skyldi niður falla, en jafnframt kom B því til leiðar, að nýr aðili, sem keypti húsið af B 1. október 1948, leigði A áfram íbúð þá, er hann hafði haft. Árið 1951 höfðaði A mál á hendur B og krafði hann um endurgreiðslu á mismun áðurgreindra fjárhæða, kr. 2715.00, samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943. B bar þá fyrir sig samkomulagið frá því í október 1948, en með því að sýnt þótti, að A hefði undirritað það vegna ótta við yfirvofandi útburð og að B hefði mátt vera það ljóst, þá var A ekki talinn bundinn við yfirlýsingu þá, sem í samkomulaginu fólst. Var B því dæmt að endurgreiða hina ofteknu húsaleigu, kr. 2715.00 ........ 836 Erfðaábúð. Sjá ábúð. Erfðir. Í erfðaskrá, er konan A gerði 1954, voru m. a. ákvæði um stofn- un sjóðs til að stuðla að rannsóknum hjartasjúkdóma, og skyldi yfirlæknir lyfjaðeildar Landspítalans eiga sæti ásamt LII Efnisskrá. fleirum í stjórn sjóðsins. S læknir var notarialvottur við staðfestingu erfðaskrárinnar. Eftir lát A reis ágreiningur um gildi erfðaskrárinnar, og var S, sem þá var orðinn yfir- læknir lyfjadeildar Landspítalans, kvaddur vættis. Af hálfu aðilja, sem vefengdi gildi erfðaskrárinnar, var því mótmælt, að S fengi að heitfesta framburð sinn vegna afstöðu sinnar til væntanlegs sjóðs. Sú afstaða var þó ekki talin slík, að synja ætti S um staðfestingu vættis síns .................. Konan S lézt árið 1959. Komu þá til álita tvær erfðaskrár, er hún hafði gert. Var hin fyrri dags. 24. sept. 1955 og staðfest af notario publico. Frumrit þeirrar skrár kom eigi í leitir, en endurrit úr notarialbók sýndi, að hún hafði verið í lög- mætum búningi. Hin erfðaskráin, dags. 28. júlí 1958, fannst í hirzlum S. Var hún á 3 lausum blöðum, tölusettum 1—3. Meginefni arfleiðslunnar var skráð á blöð nr. 1 og 2, en á nr. 3 voru undirskriftir S og tveggja votta. Á það blað hafði S ritað ákvæði um, að erfðaskráin frá 24. sept. 1955 væri úr gildi felld. Erfðaskrá þessari fylgdi óvottfest „erfðabréf“, undirritað af S og dags. 26. júlí 1958. Erfingjar samkvæmt síðari erfðaskránni og erfðabréfinu voru að nokkru leyti hinir sömu sem arf áttu að taka eftir erfðaskránni frá 24. sept. 1955. Við skipti á dánarbúi S vefengdu lögerfingjar hennar gildi beggja erfðaskránna, arfþegi samkvæmt fyrri erfðaskránni hélt fram gildi hennar, en arfþegar eftir síð- ari skránni og erfðabréfinu gerðu kröfu um, að sú arfleiðsla yrði metin gild. Með dómi Hæstaréttar var síðari skráin dæmd ógild, þar sem meginefni hennar var ritað á tvö óundirrituð og óvottfest blöð, auk þess sem vottun á þriðja blaðinu var eigi í samræmi við ákvæði 25. og 26. gr. laga nr, 42/1949. Með áðurgreindri áritun á þriðja blaðið hafði S afturkallað erfðaskrána frá 24. sept. 1955, og var ekki talið, að sú skrá tæki aftur gildi í heild við það, að síðari erfðaskráin var metin ógild, enda ekki vitað um hinztu af- stöðu S til flestra þeirra, sem arf áttu að taka eftir fyrri skránni. Hins vegar þóttu þau arfleiðsluatriði fyrri skrár- innar eiga að gilda, sem látin voru haldast í síðari skránni og erfðabréfinu frá 1958 og S vildi þá standa við. En all- ur arfur, sem ekki var ráðstafað með þessum hætti, skyldi falla til lögerfingja ...........2.2..000 000. ens rr Fasteignir. Sjá eignarréttur. Félög. Í V-kaupstað hafði verið stofnað félagið V. Samkvæmt sam- þykktum þess gátu orðið félagsmenn eigendur fiskiskipa og útgerðarmenn í kaupstaðnum. Markmið félagsins og 118 420 Efnisskrá. LIIl Bls. starfsemi var vinnsla og sala fisks og fiskafurða frá félags- mönnum, en þó skyldi einnig heimilt að vinna og selja fisk- afurðir frá utanfélagsmönnum. Var félaginu ætlað að koma sér upp eignum, þar á meðal fullkominni hraðfrystistöð. Fé- lagsmenn skyldu greiða stofntillag við inngöngu í félagið, og auk þess skyldi rekstrarhagnaður lagður í séreignar- sjóði félagsmanna og sameignarsjóð eftir tilteknum reglum. Ábyrgð félagsmanna skyldi vera takmörkuð við inneign þeirra í sjóðum félagsins. Við félagsslit skyldi skipta eign- um félagsins milli félagsmanna. K, sem gerði út fiskiskip, gekk í félagið árið 1940. Innti hann af hendi framlög til félagsins samkvæmt samþykktum þess. Vorið 1955 hætti K útgerð. Greiddi félagið honum þá og bauðst til að greiða stofnsjóð hans og séreignarsjóð, en taldi hann ekki eiga rétt til annarra eigna í félaginu. K höfðaði þá mál á hend- ur félaginu og krafðist þess, að viðurkenndur væri réttur hans sem sameiganda að eignum þess. Talið var, að eins og gerð félagsins, markmiði og starfsemi væri háttað, hafi félagsmenn, sem lögðu fram fjárframlög til þess, þar á meðal K, orðið sameigendur í tilteknum hlutföllum að eign- um þess, eins og þær væru á hverjum tíma, enda séu ákvæði félagssamþykkta um skiptingu eignanna við félagsslit í samræmi við það. Til þess að félagsmaður fyrirgerði þess- um áunna eignarrétti með því að hætta útgerð eða segja sig úr félaginu, þyrftu að vera fyrir hendi skýlaus fyrir. mæli um það í félagslögunum, sem félagsmaður hefði samið sig undir, en slík ákvæði væru ekki í samþykktum félagsins. Hins vegar var talið, að samkvæmt fyrirmælum í sam- þykktunum eigi félagsmenn ekki rétt til að fá eignarhlut sinn afhentan, þó að þeir gangi úr félaginu, fyrr en við félagsslit, að séreignarsjóði undanskildum. Þegar mál þetta kom fyrir Hæstarétt, hafði félaginu V verið slitið, en í þess stað stofnað hlutafélagið V, er yfirtók eignir og skuldir eldra félagsins. Með dómi Hæstaréttar var viðurkennt, að K hefði rétt til hlutdeildar í eignum V við félagsslitin .... 541 FHiskveiðabrot. Hinn 13. apríl 1958 kom gæzluflugvél að brezkum togara, sem var að veiðum í nánd við Vestmannaeyjar. Samkvæmt hornamælingum reyndist staður togarans 0.9 sm innan fisk- veiðimarka. Togarinn tók stefnu út úr landhelginni og sinnti ekki stöðvunarmerkjum flugvélarinnar. Nokkru síð- ar kom varðskip á vettvang og tók togarann. Reyndist tökustaðurinn 1.2 sm utan fiskveiðimarka. Skipstjóri tog- arans, M, viðurkenndi, að hann hefði verið að veiðum, þegar mælingarnar voru gerðar, en taldi sig ekki hafa verið LIV Efnisskrá. Bis. innan fiskveiðimarkanna. Mælingar flugvélarmanna voru þó taldar sanna sök hans. Var M dæmd 230.000 kr. sekt sam- kvæmt 1. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920, sbr. 1. gr. laga nr. 5/1951 og 1. gr. laga nr. 82/1952. Afli og veiðarfæri gert upptækt ........2200000. seen 535 Hinn 9. apríl 1958 mældi varðskip stað íslenzks togara, sem var að veiðum úti af Selvogi. Sýndi mælingin, sem gerð var með ratsjá og gíróáttavita, stað togarans 0.37 sm innan fiskveiðimarka. Önnur mæling með sömu aðferð 9 mínútum síðar sýndi stað togarans 0.19 sm innan sömu marka. Í héraði voru mælingar þessar lagðar til grundvallar, án þess að gert væri ráð fyrir skekkjum, og skipstjóri togarans sakfelldur. Eftir uppsögu héraðsdóms settu kunnáttumenn staðarákvarðanir varðskipsins út í sjókort af ýmsum gerð- um. Ef gert var ráð fyrir — 1 miðunarskekkju og 3.75% fjarlægðarskekkju, sem fundin var sem meðaltal af tveim- ur fjarlægðarskekkjum samkvæmt mælingum þriggja dóm- kvaddra kunnáttumanna, reyndust staðir togarans sam- kvæmt báðum staðarákvörðunum varðskipsins utan fisk- veiðimarka. Samkvæmt því þóttu eigi leiddar sönnur að sök skipstjórans, og var hann sýknaður af ákærunni .... 582 Gæzluflugvél, sem var á leið frá Vestfjörðum til Reykjavíkur, taldi sig hafa staðið brezkan togara að veiðum innan fisk- veiðimarka samkvæmt mælingum, er hún gerði. Var tog- aranum skipað að halda til Reykjavíkur, og þar var skip- stjóra hans dæmd sekt samkvæmt staðarákvörðunum gæzlu- flugvélarinnar. Í Hæstarétti var leitt í ljós, að í skýrslum löggæzlumanna gætti ósamræmis og missagna um tíma- takmörk í sambandi við flug gæzluflugvélarinnar og hve- nær mælingar voru gerðar yfir togaranum. Einnig kom fram, að misskilnings hafði gætt um kennileiti, sem staðar- ákvarðanir voru miðaðar við. Vegna þessara annmarka á sakargögnum þótti varhugavert að telja sönnur leiddar að sök skipstjórans, enda þótt hann hefði miklar líkur gegn sér. Var hann því sýknaður af ákærunni ................ 589 Hinn 25. ágúst 1959 mældi gæzluflugvél stað vélbátsins R um 38 sm innan 4 mílna marka, sem um ræðir í í. gr. reglu- gerðar nr. 87/1958, en þar var hann að dragnótaveiðum. Skipstjóri bátsins, S, viðurkenndi brot sitt. Þegar réttar- próf hófust yfir S hinn 26. sept. 1959, hafði afli bátsins verið lagður á land og var ekki fyrir hendi sérgreindur, og veiðarfæri þau, sem notuð voru til hinna ólöglegu veiða, brunnu, meðan þau voru enn í vörzlum S. Var upptaka veiðarfæra og afla því ekki dæmd. Refsing S var ákveðin með tilliti til þess, að upptaka var ekki dæmd, kr. 10.000.00 sekt til Fiskveiðasjóðs Íslands Efnisskrá. LV Bls. Varðskipið V var statt út af Loðmundarfirði hinn 15. des. 1957. Sást þá brezkur togari, T, grunsamlega nærri landi. V gerði þá og í næstu 21 mín. fjórar staðarákvarðanir með ratsjá. Sýndi fyrsta mælingin stað T um 0.6 sm innan fiskveiði- marka, og önnur mælingin 2 mín. síðar sýndi stað hans um 0.4 sm innan sömu marka. Síðari mælingar sýndu stað T nær mörkunum, en þó innan þeirra. Lagði héraðsdómur mælingar V til grundvallar án athugunar á nákvæmni þeirra, og var skipstjóri togarans sakfelldur, Eftir uppsögu héraðs- dóms mörkuðu kunnáttumenn stað T á sjóuppdrátt og reikn- uðu þá með hámarksskekkjum, sem fundizt höfðu á ratsjá, sem V notaði við mælingarnar. Reyndist þá staður T sam- kvæmt fyrstu mælingunni um eða rétt innan við fiskveiði- mörk, og eftir annarri mælingunni um 0.2 sm utan sömu marka. Samkvæmt þessu þótti varhugavert að telja sök togaraskipstjórans sannaða, og var honum dæmd sýkna af ákærunni .........20200.0 0 nn 742 Fjárdráttur. Árið 1928 var stofnaður ungmennaskóli í Reykjavík samkvæmt lögum nr. 68/1928. Með lögum nr. 48/1930 var skólinn gerð- ur að gagnfræðaskóla, er rekinn skyldi af bæjarsjóði Reykja- víkur og ríkissjóði. Árið 1928 var A skipaður skólastjóri skólans, og gegndi hann því starfi til ársins 1955. Hafði hann á hendi bókhald skólans og vörzlu sjóða hans, þ. e. rekstrarsjóðs skólans öll árin, nemendasjóðs, sem stofnað- ur var árið 1940, og byggingarsjóðs, sem fé var veitt til úr bæjarsjóði og ríkissjóði á árunum 1945— 1952. Á tímabilinu frá því í september 1941 til ársloka 1954 tók A fé úr sjóð- um þessum í heimildarleysi til eiginna nota, samtals að fjárhæð kr. 839.771.09. Fyrir fjárdrátt þenna var honum refsað samkvæmt 147. gr. sbr. 138. gr. laga nr. 19/1940..... 1 A skólastjóri, sem að framan greinir, veitti ýmsum aðiljum í heimildarleysi lán úr áðurgreindum sjóðum gagnfræðaskól- ans. Þegar upp komst um misferli hans, höfðu sumir lán- Þegar endurgreitt lánin, en aðrir ekki. Fyrir atferli þetta var Á ákærður eftir 261. gr. sbr. 249. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940, og var brot hans fært til þessara refsiákvæða í héraðsdómi. Í dómi Hæstaréttar segir, að A hafi með lánveitingum þessum framið verknað, sem ákvæði 247. gr. laga nr. 19/1940 taki til. En þar sem ákæru sé svo hátt- að, sem áður segir, og Í greindum brotum ákærða felist atriði, sem lýst er í 249. gr. nefndra laga, þá beri að stað- festa heimfærslu héraðsdómara til refsiákvæða, að því er verknað þenna varðar ............0.0... ess 1 Í framangreindu máli á hendur A skólastjóra kom í ljós, að LVI Efnisskrá. hann hafði tekið ýmis verðbréf, sem voru í eign sjóða gagn- fræðaskólans, og sett þau að handveði til tryggingar lán- um, sem hann tók sjálfum sér til handa í lánastofnunum. Einnig hafði hann afhent syni sínum verðbréf skólasjóða til sams konar nota. Í rannsókn málsins komu sum bréfin fram, en önnur ekki. Fyrir misferli þetta var A ákærður og dæmdur eftir 261. gr. sbr. 249. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940 .......022.00.020n nr Árið 1942 keypti A skólastjóri, sem að framan greinir, vörubif- reið fyrir kr. 20—30 þús. og greiddi hana með fé úr rekstrar- sjóði gagnfræðaskólans. Kvaðst A hafa fengið heimild skóla- nefndarmanna til að kaupa bifreiðina í því skyni að aka nemendum í skíðaferðir, og var það stutt af vætti tveggja skólanefndarmanna., En yfirkennari og íþróttakennari skól- ans báru báðir fyrir dómi, að þeim væri ókunnugt um, að skólinn hefði nokkurn tíma haft bifreið til umráða, og hefðu aldrei heyrt þess getið, að skólinn ætti bifreið. Hins vegar var leitt í ljós, að sonur A, sem var stöðvarbílstjóri, hafði tekið við bifreiðinni og ekið henni frá stöðinni eða í flug- vallarvinnu. Hirti A eða sonur hans tekjur af bifreiðinni, en gjöld vegna hennar voru greidd úr rekstrarsjóði skól- ans. Í desember 1944 seldi A hifreiðina fyrir kr. 18.000.00. Árið 1945 færði A í bækur rekstrarsjóðs skólans tap á bÞif- reiðinni, kr. 54.051.20. Fyrir brot þetta sætti A refsingu samkvæmt 247. gr. sbr. 138. gr. laga nr. 19/1940, og 141. gr. sömu laga ........2..0.020. 0. Fjárnám. Fjárnámi áfrýjað til staðfestingar .................. 142, 149, A átti dómskuld á hendur B, að fjárhæð kr. 40.000.00. Er fjár- nám skyldi fram fara hjá B á skrifstofu hans, var hún lokuð, og mætti enginn fyrir hönd hans. Skýrði A þá svo frá, að hann hefði innheimt fyrir B kr. 14.753.48, og lagði fógeti honum út þá fjárhæð upp í dómskuldina. Fjárnám var gert fyrir eftirstöðvunum í bifreið, sem í bifreiðaskrá Reykjavíkur var skráð eign B. Fjárnámi þessu var áfrýj- að til ómerkingar, að því er bifreiðina varðaði, af B og meðalgöngumanninum S. Kváðu þeir bifreiðina hafa verið eign S á fjárnámsdegi. A gagnáfrýjaði til staðfestingar. Þar sem þeir B og S gátu ekki fært sönnur á staðhæfingu sína, var fjárnámið staðfest ..........0..0.000000 0... Vátryggingarfélaginu B hafði með dómi verið gert að greiða H útgerðarmanni vátryggingarbætur vegna sjótjóns. Krafðist H fjárnáms hjá B samkvæmt dóminum, en K kvað H skulda sér hærri fjárhæð vegna ógreiddra iðgjalda, sem lögtaksrétt hefðu. Taldi B, að dómskuldin væri niður fallin Bls. 605 "07 Efnisskrá. LVII Bls. vegna skuldajafnaðar. En þar sem H vildi ekki kannast við, að B hefði á hann réttar og gjaldkræfar gagnkröfur, sem skuldajafna mætti við dómskuldina við fjárnámsgerð, sbr. 20. gr. laga nr. 19/1887, og þar sem ekki var leitt í ljós af hálfu B, að það hefði á fjárnámsdegi átt aðfararhæfar lögtakskröfur á hendur H, sem við fjárnámið mætti skulda- jafna við dómkröfu hans, þá var andmælum B hrundið og lagt fyrir fógeta að framkvæma fjárnámið ............ 832 Fógetagerðir. Sjá fjárnám, lögbann, lögtak, útburðarmál. Framkröfur. A varð fyrir bifreið og hlaut meiðsli. Var sök skipt þannig, að A skyldi fá bætt tjón sitt úr hendi eiganda bifreiðarinnar, B, að % hlutum. Sjúkrasamlagið S hafði greitt legukostn- að A á sjúkrahúsi. Í máli S á hendur B var B dæmt að greiða S % hluta kröfu þess ......20000000. 0. 689 Varnarliðsbifreið, X, átti sök á meiðslum S, og innti ríkissjóð- ur, R, af hendi skaðabætur til S samkvæmt lögum nr. 110/ 1951. X var vátryggð hjá vátryggingarfélaginu A samkvæmt 36. gr. þágildandi bifreiðalaga nr. 23/1941, en tekið var fram í vátryggingarskilmálum, að Á áskildi sér endur- greiðslurétt á hendur vátryggingartaka, ef tjóni væri valdið af ásettu ráði eða sökum stórkostlegrar óvarkárni. R höfð- aði mál á hendur A og krafði það um greiðslu á þeirri fjár- hæð, sem R hafði innt af hendi til S. A krafðist sýknu, kvað ökumann X hafa valdið tjóninu af stórkostlegu gáleysi, en R bæri ábyrgð á slíkum verknaði varnarliðsmanna. Í dómi Hæstaréttar segir, að áverki sá, er ökumaður X veitti S, hafi verið skaðabótaverk utan samninga og R því ábyrg- ur samkvæmt 2. tl. 12. gr. varnarsáttmálans. Hins vegar eigi hugsanleg endurkrafa A á hendur ökumanni X stoð í vátryggingarsamningnum, en á slíkum kröfum ber R ekki ábyrgð eftir lögum nr. 110/1951. Var A samkvæmt því dæmt til að greiða R kröfu hans .......200000 0... 000... 118 Frávísun. a) Frá Hæstarétti. A áfrýjaði máli til Hæstaréttar „fyrir hönd ófjárráða sonar síns B“ með stefnu 28. des. 1959. Í Hæstarétti var leitt í ljós, að B hafði orðið fjárráða 8. nóv. 1958. Og þar sem ekki var sannað, að A hefði haft umboð frá B til að áfrýja málinu fyrir hönd hans, þegar áfrýjunarstefna var gefin út, var mál. inu sjálfkrafa vísað frá Hæstarétti ...................... 374 Í fógetadómi var úrskurðað, að ÁA skyldi samkvæmt kröfu B bor- inn út úr leiguhúsnæði. Eftir uppkvaðningu úrskurðarins LVIII Efnisskrá. ráðstafaði B húsnæðinu, og hlítti A þeim gerðum hans án fyrirvara. Síðar áfrýjaði A úrskurðinum og krafðist ómerk- ingar hans, en þar sem áðurgreind framkoma hans varð eigi samþýdd áfrýjun málsins síðar, var málinu vísað frá Hæstarétti .......................... Í einkamáli bar áfrýjandi fram varakröfu í Hæstarétti, sem eigi hafði verið reifuð fyrir héraðsdómi. Var kröfu þessari vísað frá Hæstarétti ...................20..00. 000. b) Frá héraðsdómi. Héraðsdómari var beðinn að dómkveðja matsmenn til að meta verðmæti, sem taka skyldi eignarnámi. Eignarnámsþoli krafðist frávísunar málsins, með því að greinargerð fyrir matsbeiðni væri áfátt. Héraðsdómari hratt kröfunni, þar sem glöggt mætti sjá af framlögðum gögnum, samkvæmt hvaða lagaheimild eignarnáms var krafizt og hvað meta skyldi. Eignarnámsþoli kærði úrskurð héraðsdómara til Hæstaréttar, en þar var úrskurðurinn staðfestur .......... Í máli út af vinnulaunum var tilteknum kröfulið vísað frá Hæsta- rétti vegna vanreifunar ............0.00200.0 sn Í héraði var h/f A dæmt að greiða G skaðabætur og sjóveð við- urkennt í skipinu X til tryggingar þeim. Eigendur skipsins, B og C, áfrýjuðu málinu og kröfðust frávísunar þess frá héraðsdómi, þar sem auk h/f A hefði h/f B staðið að útgerð X, en h/f B hefði ekki verið stefnt. Þar sem þessi máls- ástæða varðaði ekki sjóveðrétt í X, var frávísunarkröf- unni hrundið ................20..22 0000. sn Húseignin R með tilheyrandi leigulóð var í sameign þeirra A, B og C. Átti A 6/21, B 7/21 og C 8/21 hluta fasteignarinnar. Á lóð hússins hafði einn af fyrri eigendum þess reist bíl- skúr og selt D. A og B höfðuðu mál gegn D og kröfðust dómsviðurkenningar fyrir því, að hann ætti enga hlutdeild í lóðarréttindum hússins. D krafðist frávísunar, þar sem allir sameigendur stæðu ekki að málssókninni, og skírskotaði til 46. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að A og B ættu sjálfstæð- an rétt til að fá úr því skorið, hvernig lóðarréttindum þeirra væri háttað, enda mundi C ekki bíða neinn hnekki, þó að krafa þeirra næði fram að ganga. Var frávísunarkröfunni því hrundið ....................20020 000 A, B og C höfðu tekið að sér í sameiningu að hafa umsjón með byggingu húss, og skyldu umsjónarlaun skiptast að jöfnu milli þeirra. Er byggingu var lokið, hafði C veitt viðtöku mestum hluta umsjónarlaunanna. A höfðaði þá mál á hend- ur C og krafðist skila á sínum hluta umsjónarlaunanna. B höfðaði meðalgöngusök og krafðist þess, að C yrði gert að greiða honum þann hluta umsjónarlauna, sem honum bæri. Bis. 704 186 139 142 306 Efnisskrá. LIX Bls. Þá krafðist B þess einnig, að C yrði dæmt að greiða honum tiltekna fjárhæð vegna uppmælingar á byggingunni. Sam- kvæmt kröfu A var þessari síðastgreindu kröfu vísað frá héraðsdómi, þar sem A væri ekki skylt að hlíta því, að inn í málið væri dregin krafa, sem væri annars eðlis en krafa hans í aðalsök .........2.0000 00 .e nn 443 Konan B hafði ásamt fleirum erft höfundarétt að skáldskap látins föður hennar, P. Áður en 50 ár voru liðin frá dauða P, var ljóðabók eftir hann gefin út á vegum félagsins M. B taldi bókina gefna út án heimildar frá henni. Höfðaði hún mál gegn þeim, sem staðið höfðu að útgáfunni, og gerði í málinu kröfur um refsingu, upptöku bókarupplags og skaða- bætur sér til handa. Hinir stefndu kröfðust frávísunar máls- ins, þar sem allir sameigendur að höfundaréttinum stæðu ekki að málssókninni, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936. Héraðs- dómur tók frávísunarkröfuna til greina, en Hæstiréttur taldi, að hver sameigandi að höfundarétti hafi samkvæmt 17., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 sjálfstæða heimild til að átelja í dómsmáli meint brot á rétti hans. Hafi B því verið máls- sóknin heimil, enda sé fébótakrafa út af hinu meinta broti skiptanleg, og B sæki varnaraðilja ekki um heildarbætur, heldur aðeins það, sem hún telji eiga að koma í sinn hlut. Samkvæmt þessu hratt Hæstiréttur frávísunarkröfunni .... 512 Í héraði var kröfu í einkamáli um frávísun þess frá héraðsdómi hrundið með úrskurði. Úrskurðurinn var kærður til Hæsta- réttar, en þar var hann ómerktur vegna formgalla .... 621, 622 Máli út af verzlunarskuld var stefnt fyrir sjó- og verzlunardóm. Stefndi krafðist frávísunar, með því að málið ætti ekki undir sjó- og verzlunardóm, en þeirri kröfu var hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti, enda var málið þess eðlis, að héraðsdómara hefði verið heimilt að kveðja meðdóm- endur til að dæma það með sér ........02000000. 00... 632 A höfðaði mál á hendur B til greiðslu skuldar samkvæmt fram- lögðum víxli. B krafðist frávísunar, þar sem á víxlinum væri ritað orðið „tryggingarvíxill“, og fullnægði hann því ekki lagaskilyrðum um form víxla, en skuldaskipti þau, sem víxillinn ætti að tryggja, væru óuppgerð og krafa samkvæmt þeim ekki gjaldkræf. Hafi málið ekki verið lagt til sátta, sem þó hefði verið skylt, ef ekki var um víxilskuld að ræða. Talið var, að orðið „tryggingarvíxill“ skilorðsbindi ekki svo skjalið, að það fullnægi ekki af þeim sökum skilyrðum víx- illaga um form víxla. Var frávísunarkröfunni hrundið með skírskotun til 17. gr. víxillaganna nr. 93/1933 ............ 658 Krafa stefnda í skuldamáli um frávísun frá héraðsdómi vegna vanreifunar af hálfu stefnanda o. fl. ekki tekin til greina .. 796 Í skuldamáli sinnti stefnandi ekki tilmælum héraðsdómara um LX Efnisskrá. að koma fyrir dóm og gera í aðiljaskýrslu grein fyrir atrið- um, sem máli skiptu og honum átti að vera unnt að tjá sig um. Af þeim sökum vísaði dómarinn málinu frá héraðsdómi samkvæmt 116. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, en staðfestur þar ............ Frestir. Í Hæstarétti var áfrýjendum, sem áfrýjað höfðu uppboðsgerð- um, synjað um málflutningsfrest vegna andmæla gagn- aðilja, þar sem engin haldbær rök komu fram fyrir frest. beiðninni ..............0.... 02... Stefndi í héraðsdómsmáli var talinn hafa fengið nægilega fresti í málinu til öflunar gagna. Var honum synjað um frekari frest Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðal. málsins samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 .....0.000000000nne ns Gagnáfrýjanda og stefnda í Hæstarétti synjað um málflutnings- frest, þar sem engin haldbær rök komu fram fyrir frest- beiðninni ...................2000 000 Eftir að stefnandi einkamáls í héraði hafði fengið mikla fresti til að afla gagna í málinu, lagði hann fram nýtt gagn, sem stefndi mótmælti sem óstaðfestu. Æskti stefnandi þá frests til að fá gagnið staðfest fyrir dómi. Þar sem talið var, að hið nýja gagn kynni að hafa áhrif á úrslit málsins, þótti rétt að veita stefnanda nokkurn frest til að afla staðfest. ingar þess ...............02 0000 Steindu í héraði höfðu hvað eftir annað fengið fresti til öfl- unar gagna. Að þeim loknum æsktu þeir þess að koma sjálf- ir fyrir dóm og gefa aðiljaskýrslu og leiða jafnframt eitt vitni. Stefnandi andmælti frekari frestveitingu, en þar sem hann hafði sjálfur skorað á stefndu að koma fyrir dóm og ekki þótti útilokað, að skýrslur þeirra kynnu að hafa áhrif á úrslit málsins, þá var frestbeiðnin tekin til greina og sú niðurstaða staðfest í Hæstarétti ....,..................... Friðhelgi einkalífs. Sjá heimilishelgi. Fyrning. Tveir menn, A og B, höfðu reist hús í félagi og m. a. unnið sjálfir að byggingu þess. Með stefnu 11. október 1956 höfðaði A mál á hendur erfingjum B og krafðist greiðslu úr höndum þeirra af þeim sökum, að hann hefði lagt fram meiri vinnu en B að smíði hússins. Þar sem eigi varð séð, að neinn hluti af kröfu A hefði orðið til eftir 11. október 1952, var krafan tal- in fyrnd samkvæmt 1. tölulið 3. gr. laga nr. 14/1905, enda ekki talið skipta máli, að A hafði eftir 11. október 1952 ann- Bls. 856 574 624 125 137 165 829 Efnisskrá. LXI Bls. azt um greiðslu á einum sameiginlegum kostnaðarlið við hús- bygginguna. Og þar sem erfingjar B viðurkenndu ekki kröfu A, voru þeir samkvæmt framansögðu sýknaðir af henni .. 338 Gagnkröfur. Sjá skuldajöfnuður. Gáleysi. Sjá saknæmi. Gengi. Sjá gjaldeyrir. Gjafsókn. Gjafvörn. Uppboðshaldara veitt gjafsóknarleyfi í héraði og fyrir Hæsta- rétti í máli til innheimtu uppboðsandvirðis ................ 175 A, sem varð fyrir slysi á togara, fær gjafsókn fyrir Hæstarétti í máli á hendur útgerð togarans til heimtu slysabóta ........ 243 Maður sækir útgerðarfélag skips um bætur fyrir tjón, er hann hlaut í sambandi við skipskaða, og fær gjafsókn í héraði og fyrir Hæstarétti ............2.0000.000 neee 271 A varð fyrir slysi við vélavinnu á trésmíðaverkstæði. Í máli á hendur atvinnurekandanum til heimtu tjónbóta fær hann gjafsókn fyrir Hæstarétti .............0.0.00.0000.000.. 310, 325 Sóknaraðili og varnaraðiljar landamerkjamáls fá gjafsókn og gjafvörn fyrir Hæstarétti ............000000000. 000... 408 Í arfleiðslumáli fá félög, stofnanir og einstaklingur, sem arf áttu að taka samkvæmt arfleiðsluskrá, gjafsókn fyrir Hæstarétti 420 Eigandi jarðar, A, krafðist þess, að ábúandi jarðarinnar, B, viki af henni. B fær gjafvörn í héraði og fyrir Hæstarétti ...... 447 Í máli út af landskiptum fá sóknaraðili og varnaraðiljar gjaf- sókn í héraði og fyrir Hæstarétti..............200.0...000.. 468 Sækjandi barnsfaðernismáls fær gjafsókn fyrir Hæstarétti .... 598 Gjaldeyrir. Vátryggingarfélagið S hafði endurtryggt hjá vátryggingarfélag- inu I hluta af frumtryggingum sínum, og skyldi I greiða þann hluta í enskri mynt. Eftir gildistöku laga nr. 33/1958 varð framkvæmdin á ákvæðum 22. gr. laganna þannig, sbr. 28. gr. þeirra, að vátryggingarfélög, sem skiluðu bönkum erlendum gjaldeyri, fengu hann greiddan með 55% álagi, sem svaraði til þess, að gengi á sterlingspundi væri kr. 70.6025. S, sem greitt hafði tjónbætur í ísl. kr. eftir gildis- töku laga nr. 33/1958, taldi sig þrátt fyrir þetta eiga rétt til að fá endurtryggingarhlutann greiddan af I í sterlingspund- um, miðað við gengi kr. 45.55 samkvæmt lögum nr. 22/1950. Í máli milli félaganna varð niðurstaðan sú, að I væri rétt að miða greiðslu sína við gengi á sterlingspundi kr. 70.6025, með því að S fengi í bönkum íslenzkan gjaldeyri fyrir hinn LXII Efnisskrá. erlenda miðað við það gengi og þar með greiddan að fullu umræddan endurtryggingarhluta, er S hafði innt af hendi í ísl. krónum .............0000 000 sn ss Erlendum aðilja gert að greiða íslenzku verzlunarfyrirtæki skaðabætur í erlendri mynt vegna samningsrofa í verzl- unarviðskiptum .............2202.0 00 esne Greiðsla. Sjá gjaldeyrir. Grunnleiga. Sjá lóðarleiga. Gæeluvarðhald. Gæzluvarðhaldsvist sökunauts látin koma til frádráttar dæmadri refsivist ................0.020.. nn Gæzluvarðhaldsúrskurður kærður til Hæstaréttar samkvæmt 3. tl. 172. gr. laga nr. 27/1951. Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn Háskólalög. Fundið að því, að við rannsókn á hendur háskólastúdent vegna grunar um hlutdeild í þjófnaði var ekki gætt ákvæða 1. mgr. 25. gr. laga nr. 60/1957. ...........000. 0. ne sn Hefð. Reykjavíkurbær, R, höfðaði árið 1958 mál á hendur eiganda Vest- urgötu 2 í Reykjavík, V, og krafðist viðurkenningar á því, að óbyggð lóðarspilda sunnan austurhluta hússins Vestur- götu 2 væri eign bæjarins. R hafði upphaflega átt land milli Vesturgötu og sjávar, en „útvísað“ lóðum þar smám saman á 19. öld. Ekki kom fram, að nefndri lóðarspildu hefði verið „útvísað“, en afhendingar lóða á þessu svæði voru óglöggar. Leitt var í ljós, að aðili sá, sem átti Vesturgötu 2 árið 1914, hafði þá talið spildu þessa sína eign og heimilað með samn- ingi eiganda Hafnarstrætis 1 umferð um hana. Var kvöð þessi síðar þinglesin og getið í afsals- og veðmálabókum við báðar fasteignirnar. Við sölu á Vesturgötu 2 árið 1928 var afsalinu látinn fylgja uppdráttur, staðfestur af lóðaskrárrit- ara Reykjavíkurbæjar, er sýndi hina umdeildu spildu innan lóðarmarka Vesturgötu 2. Samkvæmt framansögðu var kröfu R hrundið, en eignarréttur V að lóðarspildunni við- urkenndur ...........22020200nense Í sama máli krafðist V þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur hans að tveimur óbyggðum lóðarspildum. Lá önnur milli vesturhluta hússins nr. 2 við Vesturgötu og gangstéttar við götuna, en hin lá meðfram vesturgafli nefnds húss. Þar sem V færði engin haldbær rök fyrir því, að spildur þessar til- heyrðu Vesturgötu 2, og að ekki gat heldur verið um hefð BIs. 168 634 203 619 299 197 Efnisskrá. LXIII Bls. að ræða, þar sem spildurnar voru óafgirtar á alfaraleið meðfram götu, þá var kröfu V hrundið .................. 197 Þ átti slægjuítak í landareign jarðarinnar S. Hafði hann stundað veiði í á, sem rann meðfram ítakslandinu, en er J, eigandi S, tók einnig að stunda veiði þar, lét Þ leggja lögbann við veiði hans. Í máli til staðfestingar lögbanninu tókst Þ ekki að sanna, að hann og fyrri ítakshafar hefðu stundað veiði fyrir engjalandinu með þeim hætti, að firrt hefði J rétti til að stunda þar veiði. Var lögbannið því úr gildi fellt. En eins og málið lá fyrir, þurfti ekki úr því að leysa, hvort Þ kynni að hafa öðlazt með hefð veiðiítak fyrir landspildunni við hlið J .........2000000..ees senn 807 Heimilishelgi. Bræðurnir R og S fóru ölvaðir í leigubíl ásamt fleira fólki frá Reykjavík austur að Svartagili í Þingvallasveit, en þar bjó M bóndi og var einn síns liðs. Fóru bræðurnir óboðnir inn í íbúðarhúsið, en er M varð þeirra var, skipaði hann þeim að fara brott úr húsinu. Bræðurnir hlýddu því ekki, heldur réð- ust á M og veittu honum áverka. Flúði M þá af heimilinu Í leigubílnum ásamt fólki því, er var með bræðrunum. Eftir þetta kveikti R í húsinu, og brann það ásamt fleiri eignum til kaldra kola. Lét S þetta afskiptalaust og gerði hvorki til- raun til að slökkva eldinn né bjarga verðmætum, þó að hann ætti þess kost. Í sakamáli, sem höfðað var gegn þeim R og S, var þeim dæmd refsing, m.a. samkvæmt 231. gr. laga nr. 19/1940 .........2202.nenens ss 203 Hjón. Árið 1955 gengu þau M og K í hjónaband. M var námsmaður og eignalítill, en K hafði hlotið miklar eignir að erfðum. Sum- arið 1958, er M dvaldist við nám erlendis, ritaði hann K bréf, kvaðst hafa fellt hug til stúlku þar og spurði K, hvort hún vildi samþykkja hjónaskilnað. Jafnframt segir hann í bréf. inu: „Eitt skaltu vita... ég sækist ekki eftir eignunum þín- um“. Í september 1958 æsktu hjónin skilnaðar að borði og sæng, og fór þá fram uppskrift á eignum búsins, er skipta skyldi opinberum skiptum. Enginn kaupmáli hafði verið gerð- ur með hjónunum, en K taldi sig eina eiganda að eignunum, með því að M hefði í framangreindu bréfi afsalað sér tilkalli til þeirra. Gegn mótmælum M þótti þó slíkur skilningur ekki verða lagður í hin tilfærðu orð bréfsins. Var kröfu K um, að allar eignir búsins yrðu látnar falla í hennar hlut, hrundið með úrskurði skiptaráðanda, og staðfesti Hæstiréttur úr- skurðinn ..........2.020000e.esss sn 550 LXIV Efnisskrá. Bls. Hlutdeild. Fimm unglingspiltar í Reykjavík komu sér saman um að brjót- ast inn í verzlunarhús eitt í Mosfellssveit og stela þar varn- ingi. Er verzlunarhúsið norðan við Þingvallaveginn, skammt fyrir neðan Álafoss. Fleiri hús eru þar í námunda. Laust eftir miðnætti aðfaranótt 21. desember fengu fimmmenning- arnir D leigubílstjóra til að aka sér upp í Mosfellssveit. Kvaðst D hafa álitið, að erindi piltanna væri að heimsækja þar stúlkur, enda báru piltarnir, að um það hefði verið rætt í bílnum. Var ekið nokkuð fram hjá verzlunarhúsinu og stað- næmzt Í grennd við hús, þar sem ljós var í glugga. Þar fóru 3 piltanna úr bilnum og hurfu út í myrkrið, en D ók áfram að Álafossi með hina 2 og sofnaði þar um stund í bílnum. Þeg- ar ekið var til baka, fór annar þessara pilta að leita þremenn- inganna. Komu þeir síðan fjórir til baka og höfðu með sér kassa, sem þeir komu fyrir í bílnum, en í kassanum var varningur sá, sem þremenningarnir höfðu stolið í verzlunar- húsinu. Var síðan ekið til Reykjavíkur. Þar tók D ökugjald af piltunum, en ekkert af þýfinu. D var sóttur til sakar fyrir hlutdeild í þjófnaði piltanna. Einn piltanna, sem áður hafði gerzt sekur um þjófnað, kvaðst þekkja D og telja víst, að hann hefði rennt grun í áform þeirra, og annar bar það, að þeir piltarnir hefðu rætt um þjófnaðinn á leiðinni til Reykjavíkur, en ekki var sannað, að svo hefði verið. Héraðs- dómur taldi, að allar aðstæður sönnuðu það, að D hefði verið ljóst erindi piltanna umrædda nótt, og dæmdi honum refs- ingu samkvæmt 244. gr., sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940. Hæsti- réttur leit hins vegar svo á, að sök D væri ekki sönnuð, og var hann því sýknaður af ákærunni .................... 299 Bifreiðarstjóri, sem fékk vitni til að bera rangt fyrir dómi, dæmdur sekur við 1. mgr. 142. gr. sbr. 1. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 .........02000200 00. 492 T, sem sekur reyndist um kynferðisbrot, mæltist til þess við vitn- in A og B, að þau bæru rangt fyrir dómi. Varð A við tilmæl- um hans, en B synjaði. Fyrir þetta var T refsað samkvæmt 1. mgr. 142. gr. sbr. 1. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 og, að því er B varðaði, sbr. 1. mgr. 20. gr. sömu laga .......... 677 Húsaleiga. Í fógetadómi var úrskurðað, að A skyldi vegna vanefnda á greiðslu húsaleigu borinn út úr húsnæði, sem hann hafði tekið á leigu af B. Eftir uppkvaðningu úrskurðarins ráðstaf- aði B húsnæðinu, og hlítti A þeim gerðum hans án fyrirvara. Síðar áfrýjaði A úrskurðinum og krafðist ómerkingar hans, en með því að áðurgreind framkoma A varð ekki samþýdd áfrýjun málsins síðar, var málinu vísað frá Hæstarétti .... 704 Efnisskrá. LXV Bls. A tók íbúð á leigu í húsi B frá 1. október 1947 til 1. október 1948 „án framlengingar“. Í maí 1948 hafði A greitt í húsaleigu samtals kr. 4875.00, en þá mat húsaleigunefnd samkvæmt 11. gr. laga nr. 39/1943 hæfilega leigu fyrir greint tímabil kr. 2160.00. Í októbermánuði 1948 var A í húsnæðisvandræðum með sig og fjölskyldu sína, en hann hafði 5 börn á framfæri. Samkvæmt áðurgreindu samningsákvæði um lok leigutíma og með hliðsjón af fyrri túlkunum fógetadóms á slíkum samningsákvæðum og ákvæðum 1. mgr. 1. gr. greindra húsaleigulaga mátti A búast við útburði eftir kröfu húseig- anda, tækist honum ekki að ná samningum að nýju um leigu íbúðarinnar. Undirrituðu þeir A og B þá hinn 7. október 1948 samkomulag um „að gera engar kröfur og láta allan ágreining út af samningi um húsaleigu, dags. 1. október 1947, niður falla“. Jafnframt kom B því til leiðar, að nýr aðili, sem keypti húsið af B 1. okt. 1948, leigði A áfram íbúð þá, er hann hafði haft. Árið 1951 höfðaði A mál á hendur B og krafði hann um endurgreiðslu á oftekinni leigu 1. okt. 1947 til 1. okt. 1948, kr. 2715.00, samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943. B bar þá fyrir sig samkomulagið frá 7. okt. 1948, en með því að sýnt þótti, að A hefði undirritað það vegna ótta við yfir- vofandi útburð og að B hefði mátt vera það ljóst, þá var A ekki talinn bundinn við yfirlýsingu þá, sem í samkomulaginu fólst. Var B því dæmt að endurgreiða hina ofteknu leigu .. 836 Húsleit. Í sambandi við rannsókn opinbers máls var húsleit gerð hjá grunuðum Manni ............000.. 00. 1, 531 Höfundaréttur. B, dóttir P, hafði ásamt fleirum erft höfundarétt að skáldskap hans. Áður en 50 ár voru liðin frá dauða P, voru ljóðmæli eftir hann gefin út á vegum félagsins M. Þar sem B taldi bókina gefna út án heimildar frá sér, höfðaði hún mál gegn þeim, sem staðið höfðu að útgáfunni, og gerði í því kröfur um refsingu, upptöku bókarupplagsins og skaðabætur sér til handa. Hinir stefndu kröfðust frávísunar málsins, þar sem allir sameigendur að höfundaréttinum stæðu ekki að málssókninni, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936. Héraðsdómur tók frávísunarkröfuna til greina, en Hæstiréttur taldi, að hver sameigandi að höfundarétti hefði samkvæmt 17., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 sjálfstæða heimild til að átelja í dóms. máli meint brot á rétti hans. Hafi B því verið málssóknin heimil, enda sé fébótakrafa út af hinu meinta broti skiptan- leg og B sæki varnaraðilja ekki um heildarbætur, heldur að- eins það, sem hún telji eiga að koma í sinn hlut. Samkvæmt bessu hratt Hæstiréttur frávísunarkröfunni .............. öl2 LXVI Efnisskrá. Bls. Innheimta. Samkvæmt kröfu bæjaryfirvalda í Reykjavík hafði útgerðar- félagið J haldið eftir af kaupi starfsmanna sinna til útsvars- greiðslu þeirra, sbr. 29. gr. laga nr. 66/1945. Taldi J sig eiga rétt til ómakslauna frá bænum vegna innheimtu þessarar og hélt eftir 2% af innheimtri útsvarsfjárhæð, er það gerði bænum reikningsskil. Var þá af hálfu bæjarins krafizt lög- taks hjá J fyrir þeirri fjárhæð, er eftir stóð. Talið var, að J hefði með atvinnurekstri sínum og ráðningu starfsmanna gengizt undir þá kvöð samkvæmt nefndri lagagrein að halda eftir af kaupi starfsmannanna og skila sveitarstjórn því, sem þannig var eftir haldið, Fælist hvorki í nefndri 29. gr. né öðrum réttarreglum heimild, er veiti J rétt til ómakslauna af hinu innheimta útsvari. Samkvæmt þessu var lögtakið heimilað ...............00.e enn 399 Ítaksréttindi. Norður af engjum og úthaga bæjarins S í A-hreppi liggja marg- ar samfelldar, en afmarkaðar engjaspildur niður að ánni A, sem rennur Í boga norðan þeirra. Spildur þessar hafa frá ómunatíð verið nytjaðar til slægna frá ýmsum jörðum í A- hreppi og nágrannahreppnum Sk eða af einstökum aðiljum, sem öðlazt höfðu réttindi til þess. Eftir að lög um lausn ítaka af jörðum nr. 113/1952 gengu í gildi, höfðaði J, eigandi S, eignardómsmál með opinberri stefnu og krafðist þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur hans að einni landspildunni, X. Fjórir aðiljar, sem nytjað höfðu X til slægna, töldu sig sameigendur að landspildu þessari og tóku til varna í mál- inu. Kváðu þeir X vera fullkomið eignarland þeirra, en J taldi þá aðeins eiga þar slægjuítak. Af frásögn Landnámu þótti mega ráða, að engjasvæðið hefði í öndverðu verið hluti af jörðinni S, og samkvæmt landamerkjaskrám lágu merki S að ánni A beggja megin engjasvæðisins. Frumgögn skorti um það, hvenær umráð X hefðu verið skilin frá S og hvort önnur umráð en til slægna hefðu gengið undan jörðinni. Gögn, sem fram komu í málinu, veittu frekar líkur fyrir því, að aðeins væri um slægjuítak að ræða. Var eignarréttur J því viðurkenndur ........0000000eeeeeeneeeree rr 126 Hliðstætt mál því, sem greinir hér næst á undan, varðandi engja- spilduna Y var rekið milli J, eiganda S, og Þ, sem nytjað hafði Y til slægna. Varð niðurstaðan þar einnig sú, að J ætti eignarrétt að landspildunni, en að Þ ætti þar slægjuítak .. 786 Þ, sem nytjað hafði engjaspilduna Ý til slægna, eins og greinir hér að framan, taldi sig eiga veiðirétt í ánni A undan land- Efnisskrá. LXVII Bls. spildunni og lét leggja lögbann við því, að J, eigandi jarðar- innar S, stundaði þar veiði. Þegar staðfestingarmál um lög- bannið kom fyrir Hæstarétt, hafði verið úr því skorið með fullnaðarðdómi, að J ætti eignarrétt að Y, en Þ ætti þar slægjuítak. Gat Þ því ekki stutt kröfu sína um staðfestingu lögbannsins við það, að hann væri eigandi landspildunnar. Þ taldi, að með langvarandi veiði hans og fyrri notenda slægjuítaksins hefði unnizt hefð á veiðirétti honum til handa, en ekki þótti sannað, að sú veiði hefði verið stunduð með þeim hætti, að firrt hefði J rétti til að veiða fyrir þessu landi sínu. Var lögbannið því úr gildi fellt. En eins og málið lá fyrir, þurfti ekki úr því að leysa, hvort Þ kynni að hafa öðlazt með hefð veiðiítak fyrir landspildunni við hlið J .. 807 Ítrekun. Maður dæmdur fyrir ítrekaðan þjófnað til refsingar samkvæmt 255. gr. laga nr. 19/1940 ..........0..0... 0000 203 Jarðarleiga. Sjá ábúð. Játning. Sjá aðiljaskýrslur. Kaup og sala. Í desember 1954 pantaði E hjá bifreiðasölunni h/f S sendiferða- bíl af gerðinni X ásamt útvarpi, miðstöð, klukku, stefnuljós- um og heilum frambekk. Afhenti E h/f S jafnframt innflutn- ings- og gjaldeyrisleyfi fyrir bílnum. Mistök urðu hjá h/f S um pöntun bílsins, og í maí 1955 varð samkomulag með að- iljum, að E tæki við bíl af gerðinni Y, en án nefndra Íylgi- hluta. Lofaði h/f S að afhenda þá síðar. Kaupverð bils þessa nam kr. 67.216.67. Í nóvember 1956 hafði h/f S afhent E útvarpið og stefnuljósin, en ekki aðra fylgihluti. Var E þá búinn að greiða upp í andvirði bilsins kr. 63.201.11. Taldi h/f S, að E bæri að greiða andvirði fylgihlutanna sérstak- lega, en E staðhæfði, að andvirði Þeirra væri innifalið í fram- angreindu kaupverði. H/f S höfðaði nú mál á hendur E og krafði hann um eftirstöðvar kaupverðsins, kr. 4015.56, og andvirði útvarpsins, kr, 2950.00. E höfðaði gagnsök og krafð- ist bóta fyrir óafhenta fylgihluti, kr. 8485.00. Í málinu lagði E fram bréf frá h/f S, undirritað af stjórnarformanni þess, þar sem sagt er, að E eigi eftir að fá frá h/f S heilan fram- bekk, miðstöð, útvarp, stefnuljós og klukku og að „ofan- greinda hluti skuldbindum við okkur að afgreiða honum að kostnaðarlausu innan 40 daga“, H/f S neitaði því, að það væri bundið við yfirlýsingu þessa, þar sem hún væri ekki undirrituð af prókúruhafa þess, heldur öðrum manni á LXVIITI Efnisskrá. þeim tíma, sem prókúruhafinn hefði verið fjarverandi vegna veikinda. Þessi andmæli voru ekki tekin til greina, þar sem bréfið varðaði venjuleg viðskipti við kaupunaut h/f S og var undirritað af manni, sem annaðist slík viðskipti fyrir það. Og þar sem eðlilegastur skilningur á orðalagi bréfsins væri sá, að E ætti að fá fylgihlutina án sérstakrar greiðslu, þá var h/f S dæmt í gagnsök í héraði að greiða E kr. 8485.00. Í aðalsök var E gert að greiða h/f S eftirstöðvar bílverðs- ins, kr. 4015.56 ..........00..0 nn 351 Í febrúar 1953 gerðu verzlunarfyrirtækin A í Reykjavík og B í Nigeríu með sér samning þess efnis, að Á seldi B 1000 pakka af skreið, mismunandi tegundar og stærðar, cif Port Har- court fyrir samtals £ 66.690-0-0. Afhenda skyldi vöruna þann- ig: 1000 pakka í júní/júlí og síðan sama magn mánaðarlega í ágúst— desember 1953. Greiðslu skyldi þannig hagað, að B setti fyrirfram tryggingarfé, 15% af heildarverðinu, þ.e. £ 10.003-10-0. Af því fé skyldi A taka 15% af andvirði hverr- ar sendingar, en 85% af andvirðinu skyldi B greiða hverju sinni með staðfestri ábyrgð, er stofna skyldi hjá Landsbanka Íslands, 20 dögum áður en útskipun færi fram. Af trygging- arfé því, sem fyrirfram átti að setja, greiddi B þó aðeins £ T000-0-0, og veitti A því viðtöku. Þegar fyrsta afhending átti að fara fram, stóð B ekki við loforð sitt um að setja bankatryggingu fyrir greiðslunni, og eftir það urðu marg- ítrekaðar vanefndir á því af hans hendi. Skoraði A marg- sinnis á B að setja áskildar bankatryggingar og veitti honum tilslökun á tilslökun ofan um afhendingartíma og féllst jafn- vel á lækkun á kaupverði, ef B efndi samninginn að öðru leyti. Jafnframt tjáði hann B hvað eftir annað, að vanefndir hans mundu leiða til þess, að ÁA yrði að selja fiskinn fyrir reikning hans. Afhending á nokkru af hinni seldu vöru fór þó fram á árinu 1953 og fram til vors 1954, þ.e. alls 1836 pökkum, en með bréfi 19. júlí 1954 tilkynnti A B, að sá hluti vörunnar, sem óafhentur var, hefði verið seldur öðrum. Í apríl 1956 höfðaði B mál á hendur A og krafðist endur- greiðslu á eftirstöðvum tryggingarfjár þess, er Á hafði feng- ið í upphafi viðskiptanna, sem B taldi nema £3056-6-3. A gagnstefndi og krafðist skaðabóta vegna vanefnda B á kaupsamningnum, £ 3434-1-5. B taldi þegjandi samkomulag hafa orðið með þeim aðiljum um að fella kaupsamninginn frá febrúar 1953 úr gildi, þar sem síðar hefði verið samið um annan afhendingartíma og jafnvel annað verð. Á þetta var þó ekki fallizt. Talið var, að A hefði með framkomu sinni sýnt, að hann vildi, svo lengi sem hann taldi sér það fært, halda kaupunum upp á B, en að vísu með skilorðsbundnum tilslökunum. Var A því ekki talinn hafa fyrirgert rétti sínum Efnisskrá. LXIX Bls. til skaðabóta. Varð niðurstaða málsins sú, að B skyldi greiða A skaðabætur, £ 3134-16-2. Frá þeirri upphæð voru dregnar eftirstöðvar tryggingarfjárins, sem A tók undir sjálfum sér, £ 3056-6-3, en B dæmt að greiða A mismuninn, £78-9-11 .. 634 Kynferðisbrot. T, sem heimilisfastur var í Reykjavík, stundaði sjómennsku í Vestmannaeyjum á vetrarvertíð 1957, þá á 26. aldursári. Hafði hann svefnstað ásamt mörgum fleiri sjómönnum í húsi við H-veg. Ýmsar ungar telpur vöndu komur sínar í húsið til sjómannanna, og var telpan X ein þeirra, en hún varð 14 ára 9. febrúar 1957. Kvaðst hún þá hafa kynnzt T, og hafi þá komið fyrir, að hann hafi kysst hana. Að kvöldi 23. marz 1957 hitti T telpuna X á götu, tók hana með sér heim í svefnstað sinn og hafði þar samfarir við hana með samþykki hennar. Samkvæmt framburði þeirra X og T voru þetta fyrstu samfarir hennar. Með þessu var T talinn hafa gerzt brotlegur við 2. mgr. 200. gr. laga nr. 19/1940 og 1. mgr. 44. gr. barnaverndarlaga nr. 29/1947 ................ 67t G, sem margsinnis hafði verið dæmdur fyrir þjófnað og ölv- unarbrot, var árið 1959 ákærður fyrir tilraun til nauðgunar. Hann hafði einnig áður sætt ákæru fyrir sams konar brot, en þá var sök hans ekki talin sönnuð gegn neitun hans. Í máli því, sem nú lá fyrir, synjaði G þess líka, að hann væri sekur. Í prófum málsins var leitt í ljós, það sem hér segir. Hinn 6. apríl 1959 að kvöldi kom G, sem þá var 31 árs að aldri, heim til konunnar J í húsi við E-götu og neytti þar áfengis, sem hann hafði meðferðis. Nokkru sið- ar kom telpan Y, tæpra 16 ára að aldri, í heimsókn til J. Átti hún heima skammt þar frá í húsi við G-götu, sem lá samhliða E-götu, en milli gatna þessara var óbyggð þver- gata. Um kl. 22.20—-22.25 fór G burt úr húsinu. Um 7T-8 mínútum síðar fór Y einnig af stað heim til sín. Á leiðinni varð G á vegi hennar á E-götu og varð henni samferða inn í þvergötuna. Urðu þar átök milli þeirra, og laust fyrir kl. 23.00 kom Y heim til sín. Var hún þá blóðug á hálsi og hnjám og föt hennar rifin í hengla, þar á meðal rifið nið- ur úr tvennum buxum. Samkvæmt læknisskoðunum, sem fram fóru þá um kvöldið og daginn eftir, hafði Y mar- bletti og rispur utan á hálsi báðum megin, rispur og mar á læri og hnjám og fleiri skrámur, en engin sérstök könn- un fór fram á því, hvort samfarir eða tilraun til þeirra hefði átt sér stað. Y skýrði þegar frá því og héit fast við það í prófum málsins, að þegar þau G voru komin nokkuð inn í þvergötuna, hafi hann skyndilega ráðizt á hana og fellt hana til jarðar utan við götuna. Hafi hann lagzt ofan LXxX Efnisskrá. Bls, á hana, tekið um háls henni, svo að henni lá við köfnun, og hótað að kæfa hana, ef hún gæfi hljóð frá sér eða léti ekki að vilja hans. Hafi hún þó reynt að æpa, en ekki get- að það vegna hálstaksins. G hafi rifið niður úr buxum hennar og gert ítrekaðar tilraunir til að hafa samfarir við hana, en bað hafi þó ekki tekizt vegna mótþróa hennar. Að lokum hafi G sleppt henni, og hafi hún þá farið heim til sín. G kom aftur heim til J um kl. 23.05. Kvaðst hann hafa farið heim til kunningja síns í G-götu, en það reyndist ósatt. Er lög- reglumenn handtóku G í húsi J nokkru síðar um kvöldið, lét hann orð falla á þá leið, að þær létu svona þessar stelpur, begar maður væri að reyna við þær. Í prófun málsins synjaði G bess staðfastlega, að hann hefði gert tilraun til að nauðga Y. Kvað hann Y hafa farið að stríða sér, þegar þau komu inn í þvergötuna, en þá hafi hann reiðzt og tekið í hana og hrakið hana eitthvað og e.t.v. tekið um háls henni. Þá kvaðst hann og hafa tekið í buxur hennar, og hafi þær rifn- að, er hún reyndi að slíta sig lausa. Hafi ekki orðið milli Þeirra frekari sviptingar. Þrátt fyrir synjun G þóttu samt komnar fram svo sterkar líkur gegn honum, að hann var sakfelldur samkvæmt 1. mgr. 194. gr. sbr. 1. mgr. 20. gr. laga nr. 19/1940. Var refsing hans ákveðin fangelsi tvö ár og sex mánuðir ..........00..00.0000 rs TAT Kærumál. a) Einkamál. S læknir var notarialvottur, er A gerði erfðaskrá árið 1954. Í erfðaskránni var m.a. ákveðið, að af erfðafé skyldi stofn- aður sjóður til að stuðla að rannsóknum hjartasjúkdóma, og skyldi yfirlæknir lyfjaðeildar Landspítalans ásamt fleirum eiga sæti í stjórn sjóðsins. Eftir lát A vefengdu erfingjar gildi erfðaskrárinnar, og var S, sem þá var orðinn yfirlækn- ir lyfjadeildar Landspítalans, kvaddur vættis. Af hálfu að- ilja, sem rengdu gildi erfðaskrárinnar, var því mótmælt, að S fengi að staðfesta vætti sitt vegna afstöðu hans til vænt- anlegs sjóðs. Með úrskurði skiptaréttar var mótmælum þess- um hrundið og S heimiluð staðfesting vættisins. Úrskurður- inn var kærður til Hæstaréttar samkvæmt 3. tl. 198. gr. laga nr. 85/1936, en staðfestur þar ............0000000. 00... 118 Ákvæði héraðsdóms um málskostnað kært til Hæstaréttar sam- kvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936, en staðfest þar .. 134, 578, 626 Héraðsdómari var beðinn að dómkveðja matsmenn til að meta verðmæti, sem taka skyldi eignarnámi. Eignarnámsþoli, G, krafðist frávísunar matsmálsins, með því að greinargerð fyrir matsbeiðninni væri áfátt. Héraðsdómari hratt frávís- unarkröfunni með úrskurði, þar sem glöggt mætti sjá af Efnisskrá. LXXT framlögðum gögnum, samkvæmt hvaða lagaheimild eignar- náms var beðizt og hvað meta skyldi. G kærði úrskurðinn samkvæmt 108. gr. sbr. 143. gr. laga nr. 85/1936, en hann var staðfestur í Hæstarétti ...............000000.000.0.0.. Matsmenn voru dómkvaddir í héraði til að framkvæma eignar- námsmat. Eignarnámsþoli, G, kærði dómkvaðninguna sam- kvæmt 143. gr. laga nr. 85/1936 og krafðist ómerkingar henn- ar, með því að honum hefði ekki verið tilkynnt um þinghald, er dómkvaðning fór fram. Lögmaður G hafði þó fengið vitn- eskju um þinghaldið, skömmu áður en það hófst, og greindi hann engin forföll frá þingsókn. Hæstiréttur hratt ómerk- ingarkröfunni með skírskotun til 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 .........0000 00. nes A lét leggja lögbann við því, að B stundaði veiði á tilteknum stað við á nokkra. Í staðfestingarmáli var A ekki talinn hafa sannað, að hann einn ætti þar veiðirétt. Var lögbannið úr gildi fellt og A gert að greiða B 5000 kr. í málskostnað. B kærði málskostnaðarákvæðið samkvæmt 186. gr. laga nr. 85/1936 og krafðist kr. 25.170.00 í málskostnað samkvæmt framlögðum reikningi. Hæstiréttur taldi málskostnaðinn hæfilega ákveðinn kr. 8000.00 ......0.2.000000 00... Þ taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni vegna rangrar blóðgjafar, er hann lá sjúklingur á Landspítalanum. Í skaðabótamáli, sem hann höfðaði á hendur ríkissjóði, krafðist hann þess, að V, forstöðumaður Blóðbankans, legði fram gagn, sem var í vörzlum Blóðbankans og greindi nafn blóðgjafans. Héraðs- dómari úrskurðaði, að V væri óskylt að leggja gagn þetta fram. Þ kærði úrskurðinn samkvæmt 151. gr. laga nr. 85/1936, en Hæstiréttur staðfesti hann ..............0..... Maður taldi sig hafa beðið heilsutjón vegna rangrar læknismeð- ferðar á Landspítalanum. Í skaðabótamáli á hendur ríkis- sjóði út af þessu krafðist hann, að S, yfirlækni Landspítal- ans, yrði gert skylt að leggja fram sjúkraskýrslu hans. Úr- skurður héraðsdómara um, að S væri skylt að leggja fram skýrsluna, var af S kærður samkvæmt 151. gr. laga nr. 8S5/1936, en staðfestur í Hæstarétti ...................... Húseignin K með tilheyrandi leigulóð var í sameign þeirra A, B og C. Einn af fyrri eigendum hússins hafði reist bílskúr á lóð þess og selt D. Á og B höfðuðu mál gegn D og kröfðust viðurkenningar á því, að bílskúrnum fylgdu ekki nein lóðar- réttindi. D krafðist frávísunar málsins frá héraðsdómi, þar sem allir sameigendurnir stæðu ekki að málssókninni, og skírskotaði til 46. gr. laga nr. 85/1936. Úrskurður héraðs- dómara féll á þá leið, að A og B ættu sjálfstæðan rétt til að fá úr því skorið, hvernig lóðarréttindum þeirra væri háttað, enda mundi C ekki bíða neinn hnekki, þó að krafa þeirra Bls. 139 139 160 267 LXXKII Efnisskrá. Bls. yrði tekin til greina, Samkvæmt því var frávísunarkröfu D hrundið. D kærði úrskurðinn samkvæmt 108. gr. nefndra laga. Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn með skírskotun til . forsendna hans ...........20020000 0000 nr 306 Ó, dómkirkjuprestur | Reykjavík, tilkynnti konunni R einslega lát eiginmanns hennar, S, sem skyndilega hafði að borið. S hafði verið tryggður fyrir slysförum hjá vátryggingarfé- laginu T. Í máli, sem R höfðaði gegn T til greiðslu vátrygg- ingarfjárins, hélt T því fram, að því væri óskylt að greiða féð, með því að S mundi hafa stytt sér aldur. Að tilhlutan T var Ó kvaddur fyrir dóm, og voru þá af hálfu T lagðar fyrir hann þær spurningar, hvort honum hafi virzt lát S koma R á óvart og hvort hún hafi látið nokkur sérstök orð falla eftir tilkynninguna í viðurvist Ó og manna, sem með honum voru. Héraðsdómari felldi úrskurð um, að hér væri um trúnaðarsamband að ræða, sem gegn mótmælum R yrði ekki rofið, sbr. 3. tl. 126. gr. laga nr. 85/1936. Samkvæmt 128. gr. sömu laga kærði T úrskurðinn, en í Hæstarétti var hann staðfestur með skírskotun til forsendna hans ........ 322 A, B og C höfðu tekið að sér í sameiningu að hafa umsjón með byggingu húss, og áttu umsjónarlaun að skiptast að jöfnu með þeim. Er byggingu var lokið, hafði C tekið við mestum hluta umsjónarlaunanna. A höfðaði þá mál á hendur C og krafðist skila á sínum hluta umsjónarlaunanna. B höfðaði meðalgöngusök og krafðist þess, að C yrði gert að greiða hon- um þann hluta umsjónarlauna, er honum bæri. Þá krafðist B þess einnig, að C yrði dæmt að greiða honum tiltekna fjár- hæð vegna uppmælingar á byggingunni. Samkvæmt kröfu A úrskurðaði héraðsdómari, að síðastgreindri kröfu skyldi vísað frá dómi, þar sem A væri ekki skylt að hlíta því, að inn í málið væri dregin krafa, sem væri óskyld kröfu hans í aðalsök. Í kærumáli var úrskurðurinn staðfestur í Hæstarétti .................0.220.. 00 443 Félagið M gaf út ljóðmæli eftir P, áður en 50 ár voru liðin frá dauða hans. B, dóttir P, taldi bókina gefna út án heimildar frá sér. Höfðaði hún mál gegn þeim, sem að útgáfunni stóðu, og gerði í málinu kröfur um refsingu, upptöku bókar- upplags og skaðabætur. Hinir stefndu kröfðust frávísunar málsins frá héraðsdómi með tilvísun til 46. gr. laga nr. 85/1936, þar sem fleiri erfingjar en B væru eigendur að höf- undarréttinum, en þeir stæðu ekki að málssókninni. Héraðs- dómur tók kröfuna til greina og felldi frávísunardóm í mál- inu. B kærði dóminn til Hæstaréttar. Taldi Hæstiréttur, að hver sameigenda að höfundarétti hefði samkvæmt 17., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 sjálfstæða heimild til að átelja í dómsmáli meint brot á rétti hans. Hafi B því verið máls- Efnisskrá. LXXIII sóknin heimil, enda sé fébótakrafa út af hinu meinta broti skiptanleg, og B sæki varnaraðilja aðeins um þær bætur, sem hún telji eiga að koma í sinn hlut. Var frávísunarkröf- unni því hrundið ...........220000 0... anrensnn rr Í skuldamáli krafðist stefndi í héraði, M, að löggiltum skjal- þýðanda, B, væri synjað um að staðfesta framburð sinn varðandi þýðingu á tilteknu dómskjali. Með úrskurði héraðs- dómara var B heimiluð staðfesting. M kærði málið sam- kvæmt 128. gr. laga nr. 85/1936, en í Hæstarétti var úr- skurðurinn staðfestur ........2..200000 0000 Í skaðabótamáli andmælti stefnandi í héraði framlagningu dóms- gagna, með því að þau væru of seint fram komin. Héraðs- dómari hratt andmælum þessum með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar samkvæmt 151. gr. laga nr. 85/1936. Hæstiréttur staðfesti úrskurðinn .........2.00000000.0.0.0... Í héraði var kröfu um frávísun frá dómi hrundið með úrskurði. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, en þar var hann ómerktur vegna formgalla .........000000 000... 0... 621, A stefndi h/f H til greiðslu starfslauna og lagði til grundvallar reikningsyfirlit, sem hann hafði fengið frá félaginu, stað- fest af stjórnarformanni þess. Eftir þingfestingu málsins fékk h/f H fresti þrisvar sinnum, en er það æskti enn frests, var því andmælt af A. Synjaði héraðsdómari um frestinn með úrskurði, sem kærður var til Hæstaréttar, en stað- festur þar ..........0.200000. en ene nr rn Máli út af verzlunarskuld var stefnt fyrir sjó- og verzlunar- dóm. Stefndi krafðist frávísunar, með því að verzlunarskipt- in hefðu ekki gerzt milli aðilja, sem greinir í 2. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunarkröfunni var hrundið bæði í hér- aði og fyrir Hæstarétti, enda var málið þess eðlis, að héraðs- dómara hefði verið heimilt að kveðja meðdómendur til að dæma það með sér ........2.002000 00. A höfðaði mál á hendur B til greiðslu skuldar samkvæmt fram- lögðum víxli. B krafðist frávísunar, þar sem á víxilskjalið væri ritað orðið „tryggingarvíxill“, og fullnægði skjalið því ekki lagaskilyrðum um form víxla. Hafi málið ekki verið lagt til sátta, sem þó hefði verið skylt, ef ekki var um víxil- skuld að ræða. Þá væru og enn óuppgerð skuldaskipti þau, sem víxillinn hefði átt að tryggja. Héraðsdómari hratt frá- vísunarkröfunni, með því að skjalið fullnægði kröfum um form víxla og andmæli út af óuppgerðum viðskiptum gætu ekki komizt að samkvæmt 17. gr. víxillaga nr. 93/1933. Var úrskurðurinn kærður til Hæstaréttar, en staðfestur þar .... Í máli, sem rekið var í kaupstaðnum S út af ágreiningi A og B um lóðamörk, krafðist A, að héraðsdómarinn, D, viki sæti. Studdi A kröfu sína öðrum þræði með því, að faðir D, sem bls. öl2 525 öTð 622 624 632 658 LXXIV Efnisskrá. Bls. áður hafði gegnt bæjarfógetaembætti í S-kaupstað, hefði haft afskipti af mælingu umræddra lóða og hvernig girð- ingum hefði þar verið fyrir komið. Í öðru lagi taldi A, að D, sem var bæjarfulltrúi í S-kaupstað, þyrfti að gæta hags- muna bæjarins, en vera kynni, að á bæjarsjóð kæmi að greiða bætur, ef hluti af lóðinni færi undir götu. Hvorug þessi ástæða þótti sýna, að D hefði slíkra fjárhagslegra eða siðferðilegra hagsmuna að gæta, að hann fengi ekki litið óhlutdrægt á málavöxtu. Var kröfu A því hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti .............................. 709 Kærumáli frestað í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðalmálsins .. 725 Þ hafði keypt fasteign af K árið 1957. Í máli, sem hann höfðaði á hendur K í sept. 1958, krafðist hann riftunar á kaupunum vegna leyndra galla á fasteigninni. K krafðist í gagnsök greiðslu á eftirstöðvum kaupverðs. Gagnaöflun var talið lokið í okt. 1958, og 27. febrúar 1959 fór fram munnlegur flutningur í héraði, Eftir það veitti dómari aðiljum kost á að afla frekari gagna. Fóru fram vitnaleiðslur og aðiljayfir- heyrslur vorið 1959. Eftir það gerðist ekkert í málinu fyrr en í júní 1960, en þá fékk Þ dómkvadðdda 2 menn til að fram- kvæma mat. Var matsgerðin lögð fram í dómi 13. sept. 1960. K mótmælti þá matsgerðinni sem óstaðfestri, og krafðist Þ þá frests til að fá matsmennina fyrir dóm. Þrátt fyrir andmæli K og undanfarandi drátt á málinu veitti dómari Þ frest, þar sem matsgerðin kynni að hafa áhrif á úrslit málsins. Hæstiréttur staðfesti frestveitinguna með skírskot- un til forsendna hins kærða úrskurðar .................... 765 Eftir að skuldamál A á hendur B hafði verið á annað ár fyrir héraðsdómi, krafðist B frávísunar þess vegna vanreifunar af hálfu A. Talið var, að nokkurrar ónákvæmni gætti í reifun málsins, en ekki svo, að varða ætti frávísun. Hratt héraðs- dómari því frávísunarkröfunni með úrskurði. Kærði B úr- skurðinn til Hæstaréttar, en þar var hann staðfestur ...... 796 Stefndu í héraði höfðu hvað eftir annað fengið fresti til öflunar gagna. Að þeim loknum æsktu þeir þess að koma sjálfir fyrir dóm og gefa aðiljaskýrslur og leiða jafnframt eitt vitni. Stefnandi andmælti frekari frestveitingu, en þar sem hann hafði áður skorað á stefndu að koma fyrir dóm og ekki þótti útilokað, að skýrslur þeirra kynnu að hafa áhrif á úr- slit málsins, þá var þeim veittur frestur. Staðfesti Hæsti- réttur þá niðurstöðu ..................0000000.0. 0... 829 Í skuldamáli sinnti stefnandi ekki tilmælum héraðsdómara um að koma fyrir dóm og gera í aðiljaskýrslu grein fyrir atriðum, sem máli skiptu og honum átti að vera unnt að tjá sig um. Héraðsdómari vísaði þá málinu frá héraðsdómi með skír- Efnisskrá. LXXV skotun til 116. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, en staðfestur þar ................ b) Ogpinber mál. Samkvæmt úrskurði sakadómara í Reykjavík fór fram leit að ólöglegu áfengi í bifreið A. Tilefni leitarinnar var m.a., að Ó, fulltrúi lögreglustjóra, kvað ónafngreindan bifreiðarstjóra á bifreiðastöðinni X, þar sem A stundaði akstur, hafa gefið í skyn, að á stöðinni færi fram ólögleg áfengissala. A krafð- ist þess þá, að Ó yrði gert skylt sem vitni að nafngreina bif- reiðarstjóra þenna, en þeirri kröfu hratt rannsóknardómar- inn með úrskurði. A kærði úrskurðinn til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að Ó hafi fengið umrædda vitneskju í starfi sínu sem trúnaðarmál í sambandi við eftirgrennslan afbrota. Eðli málsins samkvæmt sé hér um efni að ræða, sem leynt á að fara, enda þjóðfélagslegir hagsmunir því að baki. Verði Ó því ekki krafinn vættis um slíkt efni, nema dóms- málaráðherra leyfi, sbr. 2. mgr. 93. gr. laga nr. 27/1951. Og þar sem leyfi ráðherra lá ekki fyrir, var úrskurður hér- aðsdómara staðfestur ..........0020000 000 Í opinberu máli úrskurðaði héraðsdómari, að konan A skyldi krafin vættis, þrátt fyrir andmæli hennar. A kærði úrskurð- inn til Hæstaréttar samkvæmt 6. tl. 172. gr. laga nr. 27/1951. Í Hæstarétti var úrskurðurinn ómerktur vegna formgalla .. Rannsóknarðómari kvað upp úrskurð um, að lögreglumönnum væri heimil leit að ólöglegu áfengi í leigubifreið, sem Á hafði umráð yfir. A kærði úrskurðinn til Hæstaréttar sam- kvæmt heimild í 1. tl. 172. gr. laga nr. 27/1951. Hæstiréttur taldi leitina tvímælalaust heimila, sbr. 2. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954. Var úrskurðurinn því staðfestur .............. S var sakaður um að hafa beitt móður sína ofbeldi og neytt hana til að láta af hendi peninga. Rannsóknardómari úrskurðaði S í gæzluvarðhald. S kærði úrskurðinn samkvæmt 3. tl. 172. gr. laga nr. 27/1951, en hann var staðfestur í Hæstarétti .. Með úrskurði héraðsdóms árið 1959 var sakborningnum H bönn- uð brottför úr lögsagnarumdæmi Reykjavíkur. Árið 1960 krafðist H þess, að bannið yrði fellt niður, en héraðsdómur synjaði þess með úrskurði. H kærði úrskurð þenna sam- kvæmt 3. tl. 172. gr. laga nr. 27/1951. Með því að H var sak- aður um stórfelld afbrot, og rannsókn á hendur honum var ekki lokið, var úrskurður héraðsdóms staðfestur ........ Landamerkjamál. Vegna landskipta, sem framkvæma átti á jörðinni H milli sam- eigendanna A og B, þurfti að ákveða landamerki hennar. Kom þá upp ágreiningur um staðsetningu tveggja horn- marka jarðarinnar, og var deila þessi lögð undir merkja- Bls. 390 465 517 619 846 LXXVI Efnisskrá. Bls. dóm til úrlausnar. Að því máli stóðu A annars vegar, en B og eigendur aðliggjandi jarða hins vegar. Í málinu þurfti að kanna og skýra ákvæði í landamerkjaskrám. Auk þess komu fram vætti ýmissa staðkunnugra manna. Þóttu gögn Þessi sýna, að krafa A um staðsetningu hornmarkanna ætti ekki rétt á sér. Voru mörkin því ákveðin eftir því, sem B og eigendur aðliggjandi jarða töldu rétt vera. Staðfesti Hæsti- réttur niðurstöðu þessa .............2..020..000 00. 408 Landhelgibrot. Sjá fiskveiðabrot. Landskipti. Jörðin H var í óskiptri sameign A og B, og bjó hvor á sinni hálflendu. H var skipt undirlandskiptum árið 1951. Skiptun- um var skotið til yfirlandskiptanefndar, og lauk hún skipt- um með yfirlandskiptagerð 10. maí 1952. A, sem ekki felldi sig við skiptin, fékk dómkvadda tvo menn til að athuga yfirlandskiptin og láta upp álit sitt um þau. Í álitsgerð sinni töldu þeir hlut A hafa að ýmsu leyti verið fyrir borð bor- inn, m. a. um skiptingu túns og ræktanlegs lands. A höfð- aði síðan árið 1955 mál á hendur dánarbúi B og krafðist þess, að yfirlandskiptagerðin yrði úr gildi felld. Færði hann aðallega fram þessar málsástæður: 1. Að hann hafi hlotið rýrara land en B og auk þess óhaganlegra, þar sem gróð- urlendi hans jarðarhluta, einkum kúahagar, sé fjær bæ en sams konar land, sem komið hafi í hluta B. 2. Að skipt- ing jarðarinnar sé óskipuleg, þannig að land hvors jarðar- hluta hafi verið skipt í sundurlausar skákir, en ekki í sam- hengi, eins og þó hefði verið gerlegt. 3. Að skilin hafi Verið eftir á þremur stöðum óskipt svæði, án þess að nauð- syn hafi til borið. Héraðsdómur komst að þeirri niður- stöðu, að með yfirlandskiptagerðinni hafi ekki í neinum verulegum atriðum verið hallað á A, að því er varðaði landgæði og aðstöðu til búrekstrar. Hratt dómurinn því fyrstgreindri málsástæðu. Hins vegar taldi héraðsdómur- inn, að skipta hefði mátt jörðinni þannig, að hvor aðili fengi samfellt land í sinn hluta. Auk þess hefði á tilteknu svæði mátt hafa merkjalínur beinni og einfaldari en gert var. Leit dómurinn svo á, að hér væri um að ræða veru- legt brot á ákvæðum 10. gr. landskiptalaga nr. 46/1941, og samkvæmt því felldi hann yfirlandskiptagerðina úr gildi. Báðir aðiljar áfrýjuðu dóminum. Í Hæstarétti var fallizt á þá niðurstöðu héraðsdóms, að jarðarhluti A samkvæmt yfirlandskiptunum væri ekki síðri um landgæði og að- stöðu til búrekstrar en hluti B. Þá þótti og leitt í ljós, m. a. með nýjum gögnum í Hæstarétti, að bæði með tilliti Efnisskrá. LXXVII til landsnytja og hættu af vatnaágangi á landið hefðu verið vandkvæði eða jafnvel ógerningur að skipta jörðinni þann- ig, að land hvors aðilja yrði samfellt. Þótti því skipta- tilhögun sú, sem ákveðin var í yfirlandskiptagerðinni, ekki eiga út af fyrir sig að valda riftun á henni. En þar sem skilið hafi verið eftir óskipt land á þremur stöðum, án þess að ástæður til að undanskilja það skiptum eftir 3. sbr. 13. gr. laga nr. 46/1941 hefðu verið fyrir hendi, þá bæri samkvæmt kröfu A að taka landsvæði þessi til skipta. Og með því að réttlátum og hagkvæmum skiptum á svæð- um þessum yrði e. t. v. ekki við komið nema með því að hagga að einhverju leyti við þegar framkvæmdum skipt- um, þá varð niðurstaðan sú í Hæstarétti, að yfirlandskipta- gerðin var úr gildi felld .............0..00000 000... nn. Lax- og silungsveiði. Jörðinni E hafði frá ómunatíð fylgt réttur til slægna á engja- spildu, sem lá innan landamerkja jarðarinnar S á bökkum árinnar A. Þ, eigandi jarðarinnar E, lét leggja lögbann við því, að J, eigandi jarðarinnar S, stundaði veiði í nefndri á undan engjaspildunni. Þegar mál það, sem Þ hafði höfð- að á hendur J til staðfestingar lögbanninu, kom fyrir Hæstarétt, hafði verið úr því skorið með fullnaðardómi í öðru máli, að J ætti eignarrétt að nefndri engjaspildu, en að Þ ætti þar slægjuítak. Gat Þ því ekki stutt kröfu sína um veiðiréttindi við það, að hann væri eigandi landspild- unnar. Þ taldi, að með langvarandi veiði hans og fyrri notenda slægjuítaksins hefði unnizt hefð á veiðirétti hon- um til handa, en ekki þótti sannað, að sú veiði hefði verið stunduð með þeim hætti, að firrt hefði J rétti til að veiða fyrir þessu landi sínu. Var lögbannið því úr gildi fellt. En eins og málið lá fyrir, þurfti ekki úr því að leysa, hvort Þ kynni að hafa öðlazt með hefð veiðiítak fyrir landspild- unni Við hlið J ..........2000.0000e enn nrr Leiga. Sjá ábúð, húsaleiga, lóðarleiga. Leit. Með úrskurði sakadómara var lögreglunni í Reykjavík heimil- uð leit að áfengi í leigubifreiðinni X, sem Á hafði í umráð- um sínum. A kærði úrskurðinn til Hæstaréttar og krafðist ógildingar hans, með því að ekki hefði legið fyrir rökstudd- ur grunur um, að í bifreiðinni væri áfengi, sem ætlað var til sölu. Hæstiréttur taldi leit þá, sem úrskurðurinn fjallaði um, hafa verið tvímælalaust heimila, sbr. 2. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954. Var úrskurðurinn því staðfestur .............. Bls. 466 807 LXXVIII Efnisskrá. Bls. líkamsárás og líkamsmeiðing. a) Opinber mál. Bræðurnir R og S, sem voru undir áhrifum áfengis, fóru óboðnir inn í sveitabæ, þar sem M bóndi var fyrir einn manna. M skipaði þeim að hverfa brott úr húsinu, en er þeir sinntu því ekki, kvaðst M hafa gripið járnstól og reitt hann til höggs án þess þó að slá með honum. Réðust bræðurnir þá á M, slógu hann í höfuðið, felldu hann á legubekk og þjörmuðu þar að honum. Er M slapp frá þeim, flúði hann heimilið. Eftir það brann íbúðarhúsið og fleiri eignir af völdum þeirra R og S. Samkvæmt læknisvottorði hafði M hlotið bólgu og hrufl ofan við vinstra eyra, kúlu og hrufl á enni hægra megin og bólgu á neðri vör innanverðri, en þar hafði einnig sprungið fyrir. Ekki var með öllu ljóst, hvern þátt hvor þeirra bræðra áttu í árásinni, en þeim var báðum gefin sök á meiðslunum, og í sakamáli gegn þeim var þeim báðum dæmd refsing m.a. eftir 217. gr. laga nr. 19/1940 .......... 203 G, 31 árs að aldri, sem margsinnis hafði sætt refsingum fyrir Ýmis afbrot, kom hinn 6. apríl 1959 að kvöldi heim til kon- unnar J í húsi við E-götu og neytti þar áfengis, sem hann hafði meðferðis. Nokkru síðar kom telpan Y, tæpra 16 ára að aldri, í heimsókn til J. Átti hún heima skammt þar frá í húsi við G-götu, sem lá samsíða E-götu,en milli gatna þessara var óbyggð þvergata. Um kl. 22.25 fór G burt úr húsinu, og um T—S8 mínútum síðar fór Y einnig af stað heim til sín. Skammt frá húsi J varð G á vegi Y og fylgdist með henni inn í þvergötuna. Urðu þar átök á milli þeirra, og laust fyrir kl. 23.00 kom Y heim til sín. Var hún þá blóðug á hálsi og hnjám og föt hennar rifin í hengla. Y var þegar flutt á slysavarðstofuna, og samkvæmt lýsingu læknis þar var hún skelfd og miður sín, allmikið marin og viðkvæm beggja megin á hálsi og grunnar afrifur á báðum hnjám. Engin könnun fór fram á því, hvort samfarir eða tilraun til þeirra hefði átt sér stað. Samkvæmt læknisskoðun daginn eftir hafði Y upphleypta bólgubletti ofan og aftan til við bæði eyru og vinstra megin á enni, marbletti og bólgu á hálsi báðum megin og húðrispur, eins og eftir neglur, marbletti og bólgu aftan á báðum axlarliðum, marblett ofarlega á hægra læri innanverðu og rispur utanvert á læri. Einnig var þétt bólga ofan og neðan við báðar hnéskeljar, og var húðin þar marin með rispum og fleiðri. Y skýrði þegar frá því og hélt fast við það í prófum málsins, að þegar þau G voru kom- in nokkuð inn í þvergötuna, hafi hann skyndilega ráðizt á hana, fellt hana til jarðar, tekið um háls henni, svo að henni lá við köfnun, rifið niður um hana fötin og gert ítrekaðar tilraunir til að hafa samfarir við hana, sem þó Efnisskrá. LXXIX Bls. hafi ekki tekizt vegna mótþróa hennar. G synjaði hins veg- ar staðfastlega fyrir það, að hann hafi gert tilraun til að nauðga Y. Kvað hann þeim hafa sinnazt, er þau komu inn í þvergötuna, og hafi hann þá tekið í hana og hrakið hana eitthvað og e.t.v. tekið um háls henni. Hafi þá föt hennar rifnað í þeim sviptingum. G var ákærður fyrir brot á 1. mgr. 194. gr. sbr. 1. mgr. 20. gr. laga nr. 19/1940. Bæði í héraði og Hæstarétti þótti næg sönnun komin fram fyrir því, að hann hefði gert tilraun til að nauðga Y. Var honum sam- kvæmt því dæmd refsing eftir nefndum hegningarlaga- grEINUM „.......000000 00 TTT b) Einkamál. R, ógift stúlka, 19 ára að aldri, varð fyrir meiðslum, er árekstur varð milli tveggja bifreiða, en R var farþegi í annarri bif- reiðinni. Samkvæmt vottorði læknis hlaut R stóra skurði á andlitið, og lá flipi sá, sem varð á milli skurðanna, uppi á enni. Einnig varð hún fyrir miklu andlegu áfalli, Þrátt fyrir læknisaðgerðir urðu andlitslýti R mikil og varanleg. Í skaða- bótamáli R á hendur eigendum og bifreiðarstjórum beggja bifreiðanna viðurkenndu aðiljar þessir bótaskyldu sína. Voru R dæmdar bætur fyrir líkamslýti, þjáningar og óþægindi kr. 120.000.00, fyrir atvinnutjón kr. 25.000.00 og fyrir annað tjón kr. 2749.00 ......202.00.000eeeer nr 128 A, háseti á togara, hljóp eftir þilfarinu við vinnu sína. Steig hann þá óvarlega á snúningsás, en er alda reið undir skipið, rann hann af ásnum og féll á þilfarið. Hlaut hann slæmt brot á hægri handlegg. Útgerð skipsins var sýknuð af skaða- bótakröfu A, með því að slysið yrði ekki rakið til neinnar áhættu, sem útgerðarmaður bæri ábyrgð á að lögum ...... 243 S verkamaður vann við uppskipun úr togara. Samkvæmt skipun verkstjóra skyldi S ásamt þremur öðrum mönnum setja þungan lestarhlera úr járni yfir lestarop. Héldu þeir fjór- menningarnir hver undir sitt horn hlerans, en er hann var kominn yfir opið, slepptu félagar S hleranum, án þess að nokkurt merki eða aðvörun væri gefin. S, sem var óviðbú- inn, sleppti ekki takinu, en við það slitnaði helmingurinn af beygivöðva vinstri upphandleggs. Var S lengi frá vinnu, og varanleg örorka hans metin 16%. Fékk hann dæmdar bæt- ur úr hendi fyrirtækis þess, sem hafði með höndum af- greiðslu togarans ...........0.0000 0000 0n nr 249 Þegar togarinn V sökk á hafi úti í ofviðri árið 1950, lenti háset- inn Þ í sjónum, en var bjargað eftir um það bil 40 mínútur. Þ taldi sig hafa orðið fyrir miklu og varanlegu heilsutjóni af volki þessu. Höfðaði hann mál á hendur útgerð skipsins til greiðslu skaðabóta. Í málinu komu fram mörg vottorð LXKK Efnisskrá. Bls. lækna, sem skoðað höfðu Þ eftir slysið á árinu 1950 og næstu árum á eftir. Leitt var í ljós, að Þ gekk með sjúklegar breyt- ingar í hryggjarliðum. Læknaráð taldi þó sennilegt, að sjúk- dómur þessi hefði verið til kominn, áður en Þ varð fyrir slysinu. Í héraði var útgerð skipsins sýknuð af bótakröfu Þ, með því að ekki væri sannað, að hann hefði beðið heilsutjón af umræddu slysi. Þ áfrýjaði málinu og krafðist þess fyrir Hæstarétti, að útgerðinni yrði dæmt að greiða skaðabætur af vátryggingarfé skipsins. Hæstiréttur sýknaði útgerðina þegar af þeirri ástæðu, að sjóveð fyrir skaðabótakröfum eftir 13. gr. laga nr. 56/1914 nái ekki til vátryggingarfjár, sbr. 238. gr. sömu laga .............00..00 0. nn nn. 271 Er A húsgagnasmiður var að vinna við vélhefil á trésmíðaverk- stæði h/f X, lenti hægri hönd hans í hefiltönnunum með beim afleiðingum, að hann missti framan af þremur fingrum handarinnar. Varanleg örorka hans var metin 30%. A taldi h/f K hafa vanrækt að setja öryggishlif á vélhefilinn og krafði félagið um bætur. Með því að A var einn af stjórnar- mönnum h/f X, var hann ekki talinn geta haft uppi bóta- kröfur vegna þess, að vanrækt hafi verið, það sem hann sjálfur átti að annast. Var h/f X því sýknað af bótakröfunni 310 E trésmiður vann á trésmíðaverkstæði. Lenti hann þá með vinstri hönd undir nótsagarblað, og sködduðust allir fingur handar- innar nema þumalfingur. Varanleg örorka hans var metin 18%. Taldi E slitgalla á nótsagarhjólinu hafa orsakað slysið, en eigandi verkstæðisins, h/f Y, hafi vanrækt að endurnýja hjólið. Sótti hann félagið til greiðslu skaðabóta. Þar sem E var stjórnarformaður h/f Y, var hann ekki talinn geta haft uppi bótakröfu á hendur því vegna vanrækslu, sem hann átti sjálfur að annast, að úr væri bætt. Var h/f Y því sýkn- að af skaðabótakröfu hans .............00..0. 0... nn. 325 Faðir ófjárráða drengs, B, var í héraði dæmt að greiða fyrir hans hönd skaðabætur vegna augnmeiðsla, er kona var talin hafa hlotið, er B skaut óvarlega úr gasbyssu í nærveru hennar. Móðir B áfrýjaði dóminum, eftir að B var orðinn fjárráða. Var málinu vísað frá Hæstarétti vegna um- boðsskorts .............200000 e.s 374 Er konan S ætlaði að ganga þvert yfir þjóðveg, varð hún fyrir bifreið. Samkvæmt vottorði læknis hlaut hún brot á vinstra lærbeinshálsi, skurð í hársverði framan til á höfði og heila- hristing. Varanleg örorka hennar af völdum slyssins var metin 35%. S var talin eiga sök á slysinu að %“ hluta, en Ökumaður bifreiðarinnar að % hlutum. Voru bætur fyrir at- vinnutjón ákveðnar kr. 65.000.00, fyrir lýti og þjáningar kr. 25.000.00 og aðrar bætur kr. 6085.00. Var eiganda bifreiðar- innar gert að greiða S % af fjárhæðum þessum ........ 689 Efnisskrá. LKXKI Bls. Lóðamerki. Sunnan austurhluta hússins nr. 2 við Vesturgötu er óbyggð lóð- arspilda, að stærð 115 ferm. Sunnan lóðarspildunnar, milli hennar og Hafnarstrætis, er húseignin Hafnarstræti 1. Ágrein- ingur reis milli Reykjavíkurbæjar, R, og eiganda Vestur- götu 2, V, um eignarrétt að spildu þessari. Hélt R því fram, að land milli Vesturgötu og sjávar á þessu svæði hefði upp- haflega verið eign R, en á ýmsum tímum á 19. öld hafi lóð- um þar verið „útvísað“ til tiltekinna aðilja, en ekki verði séð, að umrædd þrætulóð hafi verið afhent, hvorki í sambandi við Vesturgötu 2 né sérstaklega. Af hálfu V var hins vegar leitt í ljós, að árið 1914 var Vesturgata 2 og Hafnarstræti 1 í eign sama aðilja. Seldi sá aðili þá Hafnarstræti 1, og var í kaupbréfinu tekið fram, að eigendur Hafnarstrætis 1 skyldu hafa umferðarrétt um lóð seljanda við Vesturgötu 2, þ.e um lóðarspildu þá, sem R og V deildu nú um. Var kaupbréfi þessu þinglýst árið 1915, og árið 1928 var greindu samningsákvæði þinglýst sérstaklega sem kvöð á Vestur- götu 2. Þá kom og fram, að árið 1928 urðu eigendaskipti að Vesturgötu 2, og fylgdi þá afsalinu til hins nýja eiganda uppdráttur af lóðinni, staðfestur af lóðaskrárritara Reykja- víkur, en á uppdrætti þessum var þrætuspildan sýnd innan marka lóðarinnar Vesturgötu 2. Hinar fornu afhendingar R á lóðum á þessu svæði voru óglöggar, en ekki kom fram, að aðrir en eigendur Vesturgötu 2 og Hafnarstrætis 1 hefðu notað lóðarspilduna. Taldi Merkjadómur Reykjavíkur, að samkvæmt gögnum þessum bæri að viðurkenna eignarrétt V að lóðarspildunni. Var sú niðurstaða staðfest í Hæstarétti 197 R og V, sem um getur hér næst á undan, deildu einnig um eignar- rétt að tveimur öðrum lóðarspildum. Var önnur 108.7 fer- metrar að stærð og lá milli vesturhluta hússins nr. 2 við Vesturgötu og gangstéttar við Vesturgötu, en hin, 35.2 fer- metrar að stærð, lá meðfram vesturgafli nefnds húss. Báðar voru lóðarspildur þessar ógirtar. Þar sem V færði engin hald- bær rök fyrir því, að spildur þessar tilheyrðu lóðinni nr. 2 við Vesturgötu, og að um hefð gat ekki verið að ræða, þar sem spildurnar voru á alfaraleið meðfram götunni, þá var kröfu V um viðurkenningu eignarréttar hrundið bæði í Merkjadómi Reykjavíkur og í Hæstarétti .................. 197 Lóðarleiga. Með lóðarleigusamningi 11. nóvember 1943 fékk Ó á leigu frá Reykjavíkurbæ (R) lóð á þá óbyggðu svæði í bænum. Stærð lóðarinnar var 2162 fermetrar, og ársleiga kr. 150.00. Tekið var fram, að lóðin sé leigð til að hafa á henni hænsnabú. Um leigutíma segir í samningnum, að lóðin sé leigð til eins f LXKKII Efnisskrá. Við árs í senn, en hvor aðili geti sagt samningnum upp með 3 mánaða fyrirvara. Árið 1943 reisti Ó hús úr vikurholsteini á lóðinni, að stærð 180 m?. Ekki aflaði hann samþykkis byggingarnefndar, en þegar húsið var fullgert, fékk hann án athugasemda leitt í það vatn og rafmagn frá bæjar- stofnunum. Húsið var og metið til fasteignamats og bruna- bóta, og galt Ó af því öll lögboðin gjöld. Ó notaði fyrst hús og lóð til að reka þar hænsnabú, en því hætti hann á árunum 1953— 1954, og eftir það leigði hann húsið undir trésmíðaverkstæði. Með bréfi 11. júlí 1956 sagði R leigunni upp með 3 mánaða fyrirvara, en Ó neitaði að taka upp- sögnina gilda. Á árunum 1956 og 1957 leitaði R tvívegis að- stoðar dómstóla, fyrst sakadómara og því næst borgar- fógeta, til að fá húsið fjarlægt af lóðinni, en þau mál ónýtt- ust bæði. Höfðaði R síðan mál fyrir bæjarþinginu gegn Ó með stefnu 3. marz 1958 og krafðist þess, að hann yrði dæmdur til að flytja húsið burt, R að kostnaðarlausu. Ó krafðist sýknu, Kvað hann uppsögnina frá 1956 vera niður fallna, með því að R hefði án fyrirvara veitt viðtöku opin- berum gjöldum af húsinu árin 1957 og 1958. R kvað bæjar- starfsmenn hafa tekið við gjöldum þessum af misgáningi, enda hefði Ó verið tilkynnt það fljótlega, og ætti hann kost á endurgreiðslu gjaldanna. Talið var, að Ó hefði mátt vera ljóst af aðgerðum R, að halda átti uppsögninni til streitu, og geti viðtaka gjaldanna með ofangreindum hætti ekki ónýtt uppsögnina. Í öðru lagi taldi Ó, að R hefði viður- kennt rétt sinn til að hafa húsið á lóðinni með því að am- ast ekki við byggingu þess, leiða í það vatn og rafmagn og taka við fasteignagjöldum af því frá byrjun. Kvað hann þessa eign sína eiga að njóta verndar samkvæmt 67". gr. stjórnarskrárinnar, og væri því brottnám þess án bóta óheimilt. Þessari málsástæðu var einnig hrundið. Var talið, að samkvæmt ákvæðum leigusamningsins hafi Ó ekki get- að vænzt þess, að hús, sem hann reisti á lóðinni, fengju að vera þar nema til bráðabirgða. Var Ó dæmt skylt að taka húsið burt af lóðinni, R að kostnaðarlausu. Staðfesti Hæstiréttur þessa niðurstöðu .........02000000 000... Loforð. einkaskuldaskil á búi R gaf skuldheimtumaðurinn H lof- orð um 40% eftirgjöf á kröfu sinni með því skilyrði, „að allir kreditorar samþykki“ slíka eftirgjöf. Síðar kom í ljós, að við skuldaskilin hafði greiðsla farið fram á ýmsum kröf- um með fullu nafnverði þeirra. Þar sem skilyrði því, sem H setti fyrir loforði um eftirgjöf, var ekki fullnægt, var hann ekki talinn við það bundinn .........00000000 0000... Bls. 818 Efnisskrá. LXXKXITIL M og K gengu í hjónaband árið 1955. Var M eignalítill, en K hafði hlotið miklar eignir að erfðum. Ekki var gerður kaup- máli með þeim hjónum. Árið 1958, er M dvaldist erlendis, ritaði hann K bréf og æskti þess, að hún samþykkti skilnað Þeirra. Jafnframt tók hann fram í bréfinu: „Eitt skaltu vita .... ég sækist ekki eftir eignunum þínum.“ Er skiln- aður að borði og sæng var gerður með hjónunum síðar á árinu 1958, taldi K sig eina eiganda að eignum búsins, þar sem M hefði í framangreindu bréfi afsalað sér tilkalli til þeirra. Ekki var þó talið, að í hinum tilfærðu orðum bréfs- ins fælist loforð af hálfu M um afsal á búshelmingi hans. Var kröfu K því hrundið af skiptaráðanda, og staðfesti Hæsti- réttur þá úrlausn ............0220. 000. n sn Með leigusamningi, dags. 1. október 1947, tók A íbúð á leigu í húsi B. Þegar leigutíma samkvæmt samningnum lauk hinn 1. október 1948, hafði A greitt B í húsaleigu kr. 2715.00 fram yfir það, sem lög leyfðu. A, sem hafði fimm börn á framfæri, var þá í húsnæðisvandræðum með sig og fjöl- skyldu sína. Undirrituðu þeir A og B þá hinn 7. október 1948 samkomulag um að „gera engar kröfur og láta allan ágrein- ing út af samningi um húsaleigu, dags. 1. október 1947, niður falla“. Jafnframt kori B því til leiðar, að nýr aðili, sem keypti húsið af B 1. okt. 1948, leigði A áfram íbúð þá, er hann hafði haft. Árið 1951 höfðaði A mál á hendur B og krafði hann um endurgreiðslu á fyrrgreindum kr. 2715.00 samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943. B bar þá fyrir sig sam- komulagið frá 7. október 1948, en með. því að sýnt þótti, að A hefði undirritað það vegna ótta við yfirvofandi útburð og að B hefði mátt vera það ljóst, þá var A ekki talinn bund- inn við loforð það, sem af hans hálfu fólst í nefndu sam- komulagi. Var B því dæmt að endurgreiða hina ofteknu leigu Læknar. Læknaráð. Læknir gefur skýrslu um árangur læknisaðgerða, sem fram- kvæmdar höfðu verið þá fyrir tveimur árum ............ Læknir lýsir meiðslun. stúlku, er hlutust af bifreiðarslysi .... Læknir, er mat örorku stúlku, sem orðið hafði fyrir bílslysi, kveðst ekki hafa tekið tillit til lýta, sem meiðslin höfðu í för með sér ...............2.. 0... Krafa var gerð um, að maður yrði sviptur sjálfræði vegna of- drykkju. Í málinu voru lögð fram læknisvottorð um drykkiu- fýsn hans ............002...0.00 s.s Læknir lýsir áverkum á manni, sem varð fyrir líkamsárás .. Geðveikralæknir rannsakar sakhæfi sakbornings ........ 203, Læknir lýsir meiðslum manns, sem varð fyrir slysi á togara .. Bls, 836 203 147 243 LXKKIV Efnisskrá. Bls. Læknir metur örorku manns vegna slysfara .. 243, 249, 271, 310, 325, 689 Læknir telur, að dráttur, sem á því varð, að slasaður maður kæmist undir læknismeðferð, hafi tafið fyrir bata hans. Læknaráð komst að annari niðurstöðu .......000.0.000... 243 Læknir lýsir meiðslum manns, sem hafði orðið fyrir vöðva- sliti í handlegg við vinnu í skipi .......0000000.. 0000... 249 Þ taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni vegna rangrar blóð- gjafar á Landspítalanum. Kvaðst hann annaðhvort hafa fengið blóð úr röngum blóðflokki eða of gamalt blóð úr réttum blóðflokki. Í skaðabótamáli, er Þ höfðaði gegn ríkis- sjóði út af þessu, lagði V, forstöðumaður Blóðbanka Íslands, fram afrit úr spjaldskrá bankans með upplýsingum um blóðgjöfina að öðru leyti en því, að ekki var skýrt frá nafni blóðgjafans. Krafðist Þ þá úrskurðar um skyldu V til að skýra frá nafni blóðgjafans. Fallizt var á þau rök V, að menn mundu vera fúsari til að gefa bankanum blóð, ef nöfnum þeirra væri haldið leyndum í sambandi við blóð- gjafir til sjúklinga. Og þar sem þjóðfélagsleg nauðsyn þótti vera til að stuðla að því, að menn væru fúsir til blóðgjaf- ar, var kröfu Þ hrundið ........000000000 0000... 0... 264 Þ höfðaði skaðabótamál á hendur ríkissjóði vegna þess, að hann hefði orðið fyrir rangri læknismeðferð á Landspítalanum. Í málinu krafðist Þ þess, að S, yfirlækni Landspítalans, yrði gert skylt að leggja fram sjúkraskýrslu hans. S neit- aði þessu og byggði synjun sína á því, að í sjúkraskýrslu væru skráð ýmis atriði, er vörðuðu einkamálefni sjúklings. Ekki var fallizt á þessi rök S, þar sem Þ óskaði sjálfur framlagningar skýrslunnar. Var S því gert skylt að leggja fram endurrit sjúkraskýrslunnar ........200.00000.00 00... 267 Þegar togarinn V sökk á hafi úti árið 1950, lenti A háseti í sjónum, en var bjargað eftir um það bil 40 mínútur. Taldi A sig hafa hlotið varanlegt heilsutjón af volki þessu. Í skaðabótamáli A á hendur útgerð skipsins komu fram mörg vottorð lækna um heilsufar hans árið 1950 og næstu ár á eftir. Árið 1954 gaf héraðslæknir, þar sem A átti heimili, skýrslu um heilsufar A, áður en slysið gerðist. Læknaráð taldi, m. a. með skírskotun til síðastgreinds vott- orðs, að heilsubrestur A mundi hafa verið til kominn fyrir slysið, en ætti ekki rætur sínar að rekja til þess ........ 271 Læknir lýsir meiðslum, er maður varð fyrir við vélavinnu á trésmíðaverkstæði .........002000000 00... 310, 325 Augnlæknar lýsa meiðslum konu, sem talin voru stafa af því, að skotið var úr gasbyssu í nærveru hennar ............ 374 Læknir greinir blóðflokka málsaðilja og barns í sambandi við barnsfaðernismál ...........0000.00. 0. enn 598 Efnisskrá. LXXXV Bls. Læknir lýsir áliti sínu um getnaðartíma barns í sambandi við barnsfaðernismál ............2..200000 0000 598 Maður var ákærður fyrir að hafa haft samfarir við 14 ára telpu. Í því sambandi fór fram læknisskoðun á telpunni .. 677 Læknar lýsa meiðslum konu, sem varð fyrir bílslysi, og meta örorku hennar .............0200.0.n even 689 Læknar skoða stúlku, sem varð fyrir nauðgunartilraun, og lýsa líkamsáverkum á henni ..........2.00000000 nn ne 14 Lög. Lögskýring. A skólastjóri, sem hafði vörzlu opinberra sjóða, lánaði ýmsum aðiljum í heimildarleysi fé úr sjóðunum án þess að taka skriflegar viðurkenningar eða tryggingar. Voru sum lán- anna endurgreidd, en önnur ekki. Fyrir misferli þetta var A ákærður eftir 261, gr. sbr. 249. gr. laga nr. 19/1940. Í dómi Hæstaréttar segir, að með þessu hafi A framið verkn- að, sem ákvæði 247. gr. greindra laga taka til. En þar sem ákæru sé svo háttað, sem að framan er lýst, og í nefndum brotum A felist atriði, sem lýst er í 249. gr., þá megi heim- færa brotin til 261. gr. sbr. 249. gr., eins og ákæra takitil.. 1 A, skólastjóri gagnfræðaskóla, fékk heimild tveggja skóla- nefndarmanna til að kaupa bifreið, sem nota ætti til að flytja nemendur í skíðaferðir, Í stað þess að nota bifreið- ina þannig, lét ÁA son sinn fá bifreiðina til einkanota. Tekj- ur af rekstri hennar hirtu þeir A eða sonur hans, en gjöld vegna rekstrarins greiddi A úr sjóðum skólans. A seldi síð- an bifreiðina og færði þá í bækur rekstrarsjóðs skólans tap á rekstri hennar, um kr. 54.000.00. Fyrir misferli þetta var A ákærður sérstaklega eftir 261. gr. sbr. 249. gr. sbr. 138. gr. laga nr. 19/1940 og einnig eftir 247. gr. sbr. 138. gr. sömu laga. Í ákæruskjalinu, sem tók til margra fleiri brota A, var og tekið fram, að vanræksla hans og hirðu- leysi um fjárreiður skólans ættu undir 141. gr. nefndra laga. Í dómi Hæstaréttar segir, að eins og saksókn sé hátt- að, beri að heimfæra greint brot A til 247. gr. sbr. 138. gr. og 141. gr. greindra laga ..............0..0.. 00. s.n. 1 S læknir var notarialvottur, er Á gerði erfðaskrá árið 1954. Í erfðaskránni var m. a. ákveðið, að af erfðafé skyldi stofn- aður sjóður til að stuðla að rannsóknum hjartasjúkdóma, en yfirlæknir lyfjadeildar Landspítalans skyldi ásamt fleir- um eiga sæti í stjórn sjóðsins. Í máli, er síðar reis um gildi erfðaskrárinnar, þótti ekki varhugavert, sbr. 1. tl. 2. mgr. 127. gr. laga nr. 85/1936, að S heitfesti vætti sitt, enda þótt hann væri þá orðinn yfirlæknir nefndrar lyfjadeildar 118 Héraðsdómari dómkvaddi matsmenn til að framkvæma eignar- námsmat. G, matsþoli, kvað sér ekki hafa verið gert við- LXXKXVI Efnisskrá. vart, áður en dómkvaðning fór fram, og kærði af þeim sök- um dómkvaðninguna og krafðist ómerkingar hennar. Leitt var í ljós, að lögmaður G hafði fengið vitneskju um þing- haldið, klukkutíma áður en það hófst, og greindi hann engin forföll frá þingsókn. Var ómerkingarkröfunni hrund- ið með skírskotun til 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 .... Er skipstjóri á fiskiskipi kom til hafnar, áður en ráðningar- tími var á enda, höfðu orðið eigendaskipti að skipinu. Sagt, að skipstjórinn hefði þá mátt telja ráðningarsamningi sín- um slitið. (Sbr. hins vegar um skiprúmssamninga skipverja 2. mgr. 40. gr. laga nr. 41/1930) .....0.00000 0000... Skýrð ákvæði í IV. kafla laga nr. 33/1958 um útflutningssjóð o. fl, að því er varðar greiðslu á yfirfærslubótum ...... Í samþykktum bátavátryggingarfélagsins B voru ákvæði um, að því sé ekki skylt að bæta tjón á skipi, fyrr en að við- gerð lokinni. Skip A, sem var í skylduvátryggingu hjá B, varð fyrir tjóni. Vildi A ekki hlíta nefndu ákvæði í sam- þykktum B um gjalddaga tjónbóta. Í dómi Hæstaréttar segir, að þar sem um skylduvátryggingu sé að ræða og greint samþykktarákvæði sé sett einhliða af B, þá leiði af megin- reglunni í 4. mgr. 24. gr. laga nr. 20/1954 um vátryggingar- samninga, að A sé ekki við það bundinn. Í skiptum aðilja gildi því um gjalddaga tjónbóta ákvæði 1. mgr. 24. gr. laga nr. 20/1954 .........0..eeeer ser A, háseti á togara, sem var þar að vinnu, steig upp á snúningsás, en er alda reið undir skipið, féll hann á þilfarið og hand- leggsbrotnaði. A höfðaði skaðabótamál á hendur útgerð togarans. Í dómi Hæstaréttar segir, að eins og slysinu hafi verið háttað, þyki það eigi verða rakið til vanbúnaðar skips, handvammar starfsmanna útgerðarinnar né ann- arrar áhættu, sem útgerðarmaður beri ábyrgð á að lögum Niðurjöfnunarnefnd talið heimilt samkvæmt 3. tl. 4. gr. laga nr. 66/1945 að leggja á gjaldðþegn svonefnt veltuútsvar .... Þ, háseti á togara, taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni, er tog- arinn fórst á hafi úti. Höfðaði hann skaðabótamál á hend- ur útgerð togarans og krafðist bóta af vátryggingarfé skips- ins. Þar sem sjóveð fyrir skaðabótakröfum eftir 13. gr. laga nr. 56/1914 nær ekki til vátryggingarfjár skips, sbr. 238. gr. sömu laga, var kröfu Þ hrundið .................- Í útsvarsmáli hélt sveitarfélag því fram, að gjaldþegninn A hefði með samningi undirgengizt útsvarskyldu. Í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að um heimild til álagningar útsvara fari eftir því, sem ákveðið sé í útsvarslögum um afstöðu skattþegna til bæjar- eða sveitarfélaga, en ekki eftir samningum .....cc..0.snsessðn sest Bls. 139 155 168 191 243 257 21 Efnisskrá. LXKXVII Bls. A, B og C áttu húseign ásamt lóðarréttindum í óskiptri sam- eign. A og B höfðuðu mál gegn D, sem taldi sig hafa rétt til að láta bílskúr standa á húslóðinni. Kröfðust A og B viðurkenningar á því, að D ætti þar engin lóðarréttindi. D krafðist frávísunar málsins samkvæmt 46. gr. laga nr. 85/ 1936, þar sem C stæði ekki að málssókninni. Talið var, að A og B hefðu sjálfstæðan rétt til að fá úr því skorið, hvernig lóðarréttindum þeirra væri háttað, enda mundi C ekki bíða neinn hnekki, þó að krafa þeirra yrði tekin til greina. Var frávísunarkröfunni því hrundið .......... 306 Ákvæði 4. gr. laga nr. 16/1958 um rétt fastra starfsmanna til launa í forföllum vegna sjúkdóma eða slysa skýrð þannig, að þegar um er að ræða endurteknar fjarvistir vegna sama sjúkdóms eða sömu slysfara, þá eigi starfsmaður aðeins rétt til launa fyrstu 14 forfalladagana. En þegar um mis- munandi sjúkdóma eða slys er að tefla, þá beri starfs- manni réttur til launa fyrstu 14 dagana í hvert sinn, sem slík forföll ber að höndum. Þessi skýring talin styðjast við meðferð frumvarps til laganna á Alþingi ................ 332 Samkvæmt 3. tl. 4. gr. útsvarslaga nr. 66/1945 er niðurjöfnunar- nefnd við álagningu útsvara ekki bundin við sömu fyrningu eigna, sem lögð er til grundvallar við ákvörðun tekjuskatts, sbr. 10. gr. laga nr. 46/1954 .........0...00000 000. 364 Lögtaksgerð, sem frestað var 21. nóvember 1956, en síðan fram haldið 16. apríl 1959, ekki talið haldið áfram með hætfileg- um hraða, sbr. 2. gr. laga nr. 29/1885 og lög nr. 83/1947. Var lögtaksréttur því niður fallinn ...........00000000... 388 Skýrð ákvæði um ábyrgð ríkissjóðs samkvæmt 2. tl. 12. gr. við- bætis við varnarsamning, sem veitt var lagagildi með lög- um nr. 110/1951 .............0000 0000 393, 718 Útgerðarfélagið J, sem haldið hafði eftir af launum starfs- manna sinna upp Í útsvarsskuldir þeirra samkvæmt 29. gr. laga nr. 66/1945, taldi sig eiga rétt til ómakslauna af hinum innheimtu útsvarsgreiðslum. Kröfu J um slíka þókn- un var hrundið, með því að það með atvinnurekstri sínum og ráðningu starfsmanna til hans hefði gengizt undir kvöð samkvæmt nefndri lagagrein, en hvorki í henni né öðrum réttarreglum sé að finna heimild, er veiti J rétt til ómaks- launa af innheimtu útsvari .............2.00.0 00... nn. 399 Arfleiðslugerningur, sem skráður var á þrjú sundurlaus blöð, en tvö þeirra óundirskrifuð og óvottfest, ekki talinn full- nægja kröfum laga nr. 42/1949 um form erfðaskráa .... 420 Í ákæruskjal skorti tilgreiningu um tímamörk athafna þeirra, sem ákærðu var gefin sök á. Varð ákæruskjalið því ekki lagt til grundvallar um efni máls, sbr. 2. tl. 2. mgr. 115. gr. laga nr. 27/1951 ............2.00.0 nn ves 435 LXXXVIII Efnisskrá. A hafði samkvæmt ábúðarlögum nr. 1/1884 fengið jörð B til lífstíðarábúðar. Árið 1939 lýsti B því, að hann leigði A jörðina á erfðaábúð samkvæmt lögum nr. 8/1936. Í máli, sem síðar reis milli aðilja, var talið, að þó að lög nr. 8/1936 séu ekki miðuð við byggingu jarða í einkaeign, þá sé ein- staklingum þó heimilt að semja svo sín á milli, að um byggingarkjör fari í höfuðatriðum eftir sams konar regl- um og lögin hafa að geyma, en þó með þeim takmörkun- um, að ákvæðin geti átt við um skipti aðilja, að þau brjóti ekki í bága við ófrávíkjanleg ákvæði ábúðarlaga og að aðiljar hafi ekki sjálfir með samningi frá þeim vikið. Um nánari skýringu á ýmsum ákvæðum laga nr. 8/1936 og ábúðarlaga, sjá dóminn og sératkvæði ............020.2... Það er talin meginregla skattalaga, að tekjur, sem skattþegn aflar með atvinnurekstri eða á annan hátt, séu lagðar sam- an og tekjuskattur síðan reiknaður af þeim sem einni heild. Af því leiði, að halla, sem verður á einhverri grein í at- vinnurekstri skattþegns, beri að draga frá heildartekjum hans, nema sett lög mæli öðruvísi .........00000........ Sagt, að þrátt fyrir ákvæði 46. gr. laga nr. 85/1936 hafi hver sameigandi að höfundarétti samkvæmt 17., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 sjálfstæða heimild til að átelja í dómsmáli meint brot á rétti hans, enda sé skaðabótakrafa, ef um hana er að ræða, skiptanleg og ekki sé krafizt heildarbóta, heldur aðeins þess, sem viðkomandi aðili telur eiga að koma í sinn hlut ......0.0000000 00 nssnen sr Ekki talið, að orðið „tryggingarvíxill“, sem skráð var á víxil- skjal, hafi skilorðsbundið skjalið í merkingu 1. mgr. 26. gr. víxillaga nr. 93/1933. Var skjalið talið fullnægja skil- yrðum 1. gr. laganna um form víxla .......00000000000.. Skýrð ákvæði 22. gr. laga nr. 100/1948, sbr. 3. gr. laga nr. 108/1954, um söluskatt ........00200000 000 Kærumáli frestað sjálfkrafa í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 2. mgr. 117. gr. laga nr. 85/1936 .....000000000.0.... Gert ráð fyrir, að við fjárnám samkvæmt dómi megi koma fram til skuldajafnaðar aðfararhæfum lögtakskröfum .... Lögbann. A lét leggja lögbann við því, að B stundaði veiði í á undan tiltekinni landspildu. Í staðfestingarmáli leiddi A ekki sönn- ur að réttmæti lögbannsins, og var það því fellt úr gildi.. Lögmenn. Sjá málflutningsmenn. Lögreglumenn. Sjá opinberir starfsmenn. Lögræði. A hafði verið drykkjusjúklingur árum saman og oft dvalizt á Bls. á4T 460 512 658 672 832 807 Efnisskrá. LXXKIX Bls. heilsuhælum af þeim sökum. Lögreglan hafði oft þurft að hafa afskipti af honum vegna ölvunar hans, enda hafði hann hlotið ölvunarsektir 54 sinnum. Eftir tilmælum föður A var hann sviptur sjálfræði samkvæmt 3. tl. 5. gr. laga nr. 95/1947 í því skyni að vista hann á viðeigandi hæli .. 16 A, ólögráða piltur, var talinn hafa valdið líkamstjóni af gáleysi. Í héraði var faðir A dæmdur til að greiða skaðabætur fyrir hönd A. M, móðir A, áfrýjaði síðar málinu til Hæstaréttar fyrir hönd A. En þar sem Á hafði kvænzt og var því orð- inn fjárráða, þegar áfrýjunarstefnan var gefin út, og M sannaði ekki, að hún hefði þá haft umboð frá A til að áfrýja málinu, var því vísað frá Hæstarétti ............ 374 ot Lögtak. Lögtaks var krafizt í eignum S til tryggingar útsvari, sem á hann hafði verið lagt í kaupstaðnum H árið 1957 vegna tekna af síldarsöltun, sem S hefði rekið í H-kaupstað sum- arið 1956. S, sem heimilisfastur var í A-kaupstað árið 1956, mótmælti því, að lögtak yrði framkvæmt. H studdi heimild sína til álagningar útsvarsins öðrum þræði við það, að S hefði haft heimilisfasta atvinnustofnun í H-kaupstað árið 1956, en einnig hélt H því fram, að S hefði skuldbundið sig með samningi til að greiða útsvar til H af greindri starf- semi. Í lögtaksmálinu þótti ekki í ljós leitt, að atvinnu- rekstur S í H-kaupstað hefði verið með þeim hætti, að hann hefði orðið þar útsvarsskyldur, hvorki samkvæmt alið 8. gr. laga nr. 66/1945 né öðrum ákvæðum þeirra laga. Og að því er snerti þá málsástæðu H, að S hefði með samn- ingi undirgengizt útsvarsskyldu, þá er tekið fram í dómi Hæstaréttar, að um heimild til álagningar útsvara fari eftir því, sem ákveðið er í útsvarslögum um afstöðu skatt- þegna til bæjar- og sveitarfélaga, en ekki eftir samningum. Var því synjað um framkvæmd lögtaks ..........00000... 294 Er lögtaks var krafizt hjá O fyrir eftirstöðvum útsvars til kaupstaðarins H, álögðu árið 1957, mótmælti O framkvæmd lögtaksins á þeim grundvelli, að niðurjöfnunarnefnd hefði við álagningu útsvarsins ekki fylgt reglum skattalaga nr. 46/1954 um fyrningarafskriftir eigna. Mótmælunum var hrundið, með því að niðurjöfnunarnefnd beri samkvæmt 3. tl. 4. gr. laga um útsvör nr. 66/1945 að taka til greina við álagningu útsvara sérhvað það, er telja má máli skipta um gjaldþol útsvarsgreiðanda, og hafi hún eigi verið bundin við sömu fyrningu eigna, sem lögð var til grundvallar við ákvörðun tekjuskatts. Var framkvæmd lögtaks því heimiluð 364 Hinn 21. nóvember 1956 fór fram lögtaksgerð hjá H til trygg- ingar þinggjölðum hans frá árinu 1955. Með því að gerðin XC Útg. Efnisskrá. reyndist árangurslaus að nokkru, var henni frestað. Hinn 16. apríl 1959 var lögtak framkvæmt í bifreið H, að honum fjarverandi, til tryggingar þinggjöldum hans árið 1958 og eftirstöðvum þinggjalda frá árinu 1955. H áfrýjaði lögtaks- gerðinni og krafðist ómerkingar hennar, að því er varðaði lögtak fyrir eftirstöðvunum frá 1955. Talið var, að þar sem lögtaksgerðinni frá 1956 var ekki haldið áfram með hæfi- legum hraða, hafi lögtaksréttur fyrir nefndum eftirstöðv- um verið niður fallinn hinn 16. apríl 1959 samkvæmt 2. gr. laga nr. 29/1885, sbr. lög nr. 83/1947. Var lögtaksgerðin því felld úr gildi, að því er varðaði þinggjöldin frá 1955 .. erðarfélagið J hafði samkvæmt kröfu Reykjavíkurbæjar (R) haldið eftir af launum starfsmanna sinna til útsvarsgreiðslu þeirra, sbr. 29. gr. laga nr. 66/1945. Taldi J sig eiga rétt til ómakslauna frá bænum vegna innheimtu þessarar og hélt eftir 2% af innheimtri útsvarsfjárhæð, er það gerði R reikningsskil. Var þá af hálfu R krafizt lögtaks fyrir þeirri fjárhæð, sem eftir stóð. Talið var, að J hefði með atvinnu- rekstri sínum og ráðningu starfsmanna til hans gengizt undir þá kvöð samkvæmt nefndri lagagrein, að halda eftir af launum starfsmanna sinna og skila R því, sem þannig var eftir haldið. Fælist hvorki í 29. gr. laga nr. 66/1945 né öðrum réttarreglum heimild, er veitti J rétt til ómaks- launa af hinu innheimta útsvari. Samkvæmt þessu var lög- tak heimilað ...................2.00 0000 H, kaupfélagsstjóri í V-kauptúni, átti jörðina L, sem hann seldi á leigu að hluta, en nytjaði sjálfur að hluta og notaði af- urðirnar sem búsílag. Skattárin 1950 og 1951 varð tap á nefndum búrekstri H. Taldi hann sér heimilt að draga tap betta frá tekjum sínum nefnd skattár, áður en skattur væri á þær lagður, en skattayfirvöld synjuðu honum um frá- dráttinn og hækkuðu tekjuskatt hans sem því svaraði. Af hálfu ríkissjóðs var krafizt lögtaks fyrir nefndum hluta skattsins, en þeirri kröfu var synjað bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Var það talin meginregla skattalaga, að tekjur, sem skattþegn aflar með atvinnurekstri eða á annan hátt, séu lagðar saman og tekjuskattur síðan reiknaður af þeim sem einni heild. Af því leiði, að halli, sem verður á ein- hverri atvinnugrein í atvinnurekstri skattþegns, sé dreginn frá heildartekjum hans, nema sett lög mæli öðruvísi, en hér var því ekki til að dreifa .......................... Vátryggingarfélaginu B hafði með dómi verið gert að greiða H útgerðarmanni vátryggingarbætur vegna sjótjóns. Þegar H krafðist fjárnáms hjá B samkvæmt dóminum, mótmælti B því, að fjárnám næði fram að ganga, þar sem það ætti hærri fjárkröfur á hendur H en dómskuldinni næmi, vegna Bls. 388 399 460 Efnisskrá. ógreiddra iðgjalda af skipum H, en iðgjaldakröfur þessar hefðu lögtaksrétt. Mótmælum þessum var hrundið, þar sem B sannaði ekki, að það hefði á þeim tíma, er fjárnámið hófst, haft aðfararhæfar lögtakskröfur, sem við fjárnámið mætti skuldajafna við dómkröfu H ..........0.2000.0.0... Árið 1954 var útsvar lagt á olíufélagið O í kaupstaðnum N. Í lögtaksmáli, sem dæmt var í Hæstarétti árið 1958, var synjað um framkvæmd lögtaks til tryggingar útsvari þessu, með því að ekki hefði að öllu leyti verið lagt á rétta útsvars- stofna. Eftir það tók niðurjöfnunarnefnd N-kaupstaðar út- svar O fyrir árið 1954 til endurnýjaðrar ákvörðunar og fór þá eftir niðurstöðum í nefndum dómi Hæstaréttar um út- svarstofn. Krafðist N síðan lögtaks hjá O fyrir þessu endur- nýjaða útsvari. Var það bæði í héraði og fyrir Hæstarétti talið réttilega á lagt og framkvæmd lögtaks heimiluð .... Málasamlag. Sbr. meðalganga. a. Einkamál. I. Kröfusamlag. 1. Af hálfu sækjanða .........2000000.. 00... 380, 447, 512, 2. Gagnkröfur .........020000 00... 351, 509, 563, 569, 634, II. Aðiljasamlag. 1. Sóknaraðilja ...... 155, 306, 338, 403, 420, 484, 602, 689, 707, 2. Varnaraðilja 128, 142, 149, 175, 338, 408, 420, 466, 512, 519, 626, 726, 738, A varð fyrir bílslysi, og greiddi sjúkrasamlagið S kostnað af legu hans á sjúkrahúsi. A og S sækja eiganda bifreiðarinnar í sama máli, A til greiðslu skaðabóta vegna heilsutjóns o. fl. og S til greiðslu á framkröfu sinni ..........0000.00000.. b. Opinber mál. 1. Aðili ákærður fyrir fleiri brot en eitt .. 1, 203, 492, 531, 554, 2. Fleiri aðiljar en einn ákærðir í sama máli ............ 203, Málflutningsmenn. Sonur málsaðilja flytur mál af hans hendi fyrir Hæstarétti sam- kvæmt 2. mgr. 5. gr. laga nr. 61/1942 ................ 380, Áfrýjun uppboðsgerða til ógildingar á þeim sögð hafa verið gerð algerlega ófyrirsynju ........20000000 000 nnrr nn Átalin óhæfileg ummæli héraðsdómslögmanns í bréfum til hér- aðsdómara, en endurrit þeirra voru lögð fram í Hæstarétti Málflutningur. R bað héraðsdómara að nefna tvo matsmenn til að framkvæma eignarnámsmat. Á dómþingi, er málið var tekið fyrir, krafð- ist matsþoli, G, frávísunar þess, með því að R hefði ekki 832 840 605 832 138 s11 689 ett 435 460 138 807 XCII Efnisskrá. Bls, lagt fram skriflega greinargerð né heldur fengið frest til að leggja slíka greinargerð fram. Sé þetta andstætt ákvæð- um 105. gr. laga nr. 85/1936, enda sé málið vanreifað. Frá- vísunarkröfunni var hrundið, þar sem R hafði látið fylgja matsbeiðninni endurrit af hæstaréttardómi, sem greindi til fullnaðar, samkvæmt hvaða lagaheimild eignarnáms mátti krefjast og hvað meta skyldi. Var ekki talin þörf á nánari greinargerð um þau efni ..............0.00.0. 0... nn. 139 A réðst starfsmaður til B frá 1. marz 1957 til 1. marz 1959. Í starfssamningnum var ákvæði um, að auk launa skyldi B greiða alla opinbera skatta og útsvar A, honum að kostn- aðarlausu, B sagði upp vinnusamningnum í febrúar 1958. A höfðaði þá mál gegn B til greiðslu eftirstöðva vinnu- launa, skaðabóta vegna ólöglegrar uppsagnar og til greiðslu á kr. 8268.00, sem væru ógreidd opinber gjöld A til bæjar- sjóðs Reykjavíkur fyrir árið 1957. Í dómi Hæstaréttar segir, að ekki hafi verið í ljós leitt, að hve miklu leyti síðastnefnd krafa væri miðuð við laun A á vegum B. Samkvæmt því var kröfu þessari vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar 142 Í máli A á hendur B til greiðslu fébóta út af heilsutjóni, sem A taldi sig hafa orðið fyrir, var hvorki í héraðsstefnu né greinargerð í héraði getið, á hvað málsástæðu krafan væri reist. Af öðrum framlögðum skjölum þótti mega ráða, að A teldi tjón sitt stafa af gáleysi starfsmanna B. Í munn- legum málflutningi í héraði var hins vegar lýst yfir af hálfu A, að frá þessari málsástæðu væri fallið, en að krafan ætti stoð sína í því, að tjón A hefði borið að við starf á vegum B í atvinnurekstri, sem telja mætti sérlega hættulegan. Af hálfu B var ekki andmælt, að þessi máls- ástæða væri höfð uppi. Þrátt fyrir framangreindan galla á málflutningi, sbr. 105. gr. laga nr. 85/1936, þótti mega leggja efnisdóm á málið ..............0..20.0000 0... 243 A, háseti á fiskiskipi, stefndi B útgerðarmanni til greiðslu afla- hlutar frá vetrarvertíð 1958. Í málinu var ágreiningur um verðlagningu á fiski þeim, sem kom í hlut A og laun hans átti við að miða. Í skiprúmssamningi A var tekið fram, að um ráðningu hans skyldu gilda „Vestmannaeyjakjör“. Enda þótt A aflaði ekki gagna um verð það, sem hásetum í Vestmannaeyjum var goldið fyrir afla á umræddri ver- tíð, var samt lagður dómur á málið að efni til í héraði. Hæstiréttur taldi, að þar sem upplýsingar brast um atriði, sem máli skiptu, hefði héraðsdómi verið rétt að veita aðilj- um kost á að afla framhaldsgagna samkvæmt 120. gr. laga nr. 85/1936 eða vísa málinu frá dómi, ef hann taldi það réttara. Var hinn áfrýjaði dómur m. a. af þessum ástæð- um ómerktur og málinu vísað heim í hérað 509, 560, 563, 566, 569 Efnisskrá. XCTII Kröfu um málflutningsfrest í Hæstarétti hrundið ...... 574, Í víxilmáli krafðist stefndi í héraði frávísunar málsins vegna vanreifunar af hendi stefnanda, þar sem m. a. væri ekki getið í stefnu, hver hefði gefið vixilinn út, og ekki að því vikið, hvaða þýðingu það hefði fyrir úrslit málsins, að á víxilskjalið var skráð orðið „tryggingarvíxill“. Héraðsdóm- ari taldi reifun málsins ekki svo ábótavant, að frávísun ætti að varða, og staðfesti Hæstiréttur þá niðurstöðu .... Kærumáli frestað í Hæstarétti samkvæmt lögjöfnun frá 117. gr. laga nr. 85/1936 vegna áfrýjunar aðalmálsins ........ Í eignardómsmáli bar áfrýjandi fram í Hæstarétti varakröfu, sem ekki hafði verið reifuð í héraði. Var henni því ekki sinnt Krafa stefnda í skuldamáli um frávísun málsins vegna van- reifunar af hálfu stefnanda ekki tekin til greina ........ Í Hæstarétti komu fram endurrit bréfa, sem lögmaður áfrýj- anda hafði sent héraðsdómaranum. Átaldi Hæstiréttur óhæfileg ummæli lögmannsins í bréfum þessum ........ Í skuldamáli sinnti stefnandi ekki tilmælum héraðsdómara um að koma fyrir dóm og gera Í aðiljaskýrslu grein fyrir atrið- um, sem máli skiptu og honum átti að vera unnt að tjá sig um. Dómari vísaði þá málinu frá héraðsdómi með skír- skoun til 116. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, en staðfestur þar ............0... Málshöfðun. Sbr. ákæra. G stefndi í héraði h/f A og fékk það dæmt til að greiða sér skaðabætur vegna rofa á skiprúmssamningi. Til trygging. ar dæmdri bótakröfu var viðurkennt sjóveð í skipinu %X. Eigendur skipsins, T og H, áfrýjuðu málinu sem meðal- göngumenn og kröfðust frávísunar þess frá héraðsdómi, þar sem auk h/f A hafi h/f B staðið að útgerð skipsins, en h/f B hafi ekki verið stefnt. Þar sem þessi frávísunar- ástæða varðaði ekki sjóveðrétt í X, var frávísunarkröfunni hrundið .........20.0... es seen Skip þrotabús h/f A var selt á nauðungaruppboði í Í-sýslu, og voru G og H kaupendur, Þar sem þeir stóðu ekki í skil- um með greiðslu uppboðsverðs, var mál höfðað gegn þeim af J, uppboðshaldara og skiptaráðanda í Í-sýslu f. h. þrota- bús h/f A. Þar sem skiptum á þrotabúi h/f A var lokið, þegar mál var höfðað, og þau höfðu ekki verið tekin upp aftur, gat þrotabúið ekki verið aðili að málinu, en rétt þótti að leggja þann skilning í málshöfðunina, að málið væri sótt af J, uppboðshaldara í Í-sýslu, til innheimtu upp- boðsverðs .......2..2000 00 A taldi sig hafa orðið fyrir tjóni vegna mistaka póststarfs- manna í Reykjavík. Höfðaði hann af því tilefni skaðabóta- Is. 137 658 725 186 196 155 175 KXCIV Efnisskrá. Bls. mál á hendur póstmeistaranum í Reykjavík vegna póst- sjóðs. Í málinu var ekki leidd í ljós heimild póstmeistarans í Reykjavík til að taka á móti stefnu f. h. póstsjóðs og gefa bindandi yfirlýsingar fyrir dómi, að því er sakarefni þetta varðaði. Var málinu því vísað frá héraðsdómi .. 260, 285 Húseignin X með tilheyrandi leigulóð var í sameign þeirra A, B og C. Einn af fyrri eigendum hússins hafði reist bílskúr á lóð þess og selt D. A og B höfðuðu mál gegn D og kröfð- ust viðurkenningar á því, að bilskúrnum fylgdu ekki nein lóðarréttindi. D krafðist frávísunar málsins frá héraðs- dómi, þar sem allir sameigendurnir stæðu ekki að máls- sókninni, og skírskotaði til 46. gr. laga nr. 85/1936. Úr- skurður héraðsdómara féll á þá leið, að A og B ættu sjálf. stæðan rétt til að fá úr því skorið, hvernig lóðarréttindum þeirra væri háttað, enda mundi C ekki bíða neinn hnekki, þó að krafa þeirra yrði tekin til greina. Var frávísunar- kröfu D því hrundið. Úrskurðurinn var kærður til Hæsta- réttar, en staðfestur þar .............0000.000.0. 306 Félagið M gaf út ljóðmæli P, áður en 50 ár voru liðin frá dauða hans. B, dóttir P, taldi bókina gefna út án heimildar frá sér. Höfðaði hún mál gegn þeim, sem að útgáfunni stóðu, og gerði í málinu kröfur um refsingu, upptöku bók- arupplags og skaðabætur. Hinir stefndu kröfðust frávís- unar málsins frá héraðsdómi með tilvísun til 46. gr. laga nr. 85/1936, þar sem fleiri erfingjar en B væru eigendur að höfundaréttinum, en þeir stæðu ekki að málssókninni. Hæstiréttur taldi, að hver sameigenda að höfundarétti hefði samkvæmt 1T., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 sjálfstæða heimild til að átelja í dómsmáli meint brot á rétti hans. Hafi B því verið málshöfðunin heimil, enda sé skaðabóta- krafa út af hinu meinta broti skiptanleg, og B sæki varn- araðilja aðeins um þær bætur, sem hún telji eiga að koma í hinn hlut. Var frávísunarkröfunni því hrundið .......... 512 Málskostnaður. Sbr. ómaksbætur. a. Einkamál. 1. Aðili, sem tapar máli að öllu leyti eða mestu leyti, dæmdur til að greiða málskostnað .... 128, 142, 149, 155, 168, 249, 257, 271, 294, 332, 338, 351, 360, 364, 388, 393, 399, 403, 460, 484, 519, 541, 602, 634, 662, 672, 689, TOT, 713, 718, 738, TTA, 811, 818, 832, 836, 840, 851 A, háseti á togara, sem taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni, er skipið fórst í hafi, krafðist þess í máli gegn eiganda skips- ins, h/f V, að fá bætur greiddar af vátryggingarfé skipsins, kr. 391.310.00. H/f V var sýknað með skírskotun til ákvæða 238. gr. laga nr. 56/1914. A var dæmt að greiða h/f V kr. Efnisskrá. XCV Els. 8000.00 upp í málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti .. 271 Þau M og K áttu fasteign í Reykjavík í sameign með aðilj- unum A og B. Í máli, sem A og B höfðuðu gegn M og K til að fá viðurkennt, að eignarhluti þeirra ÁA og B væri 42% af allri fasteigninni, voru M og K sýknuð, með því að enginn samningur hafði komizt á með aðiljum um eignar- hlutföllin né þau verið ákvörðuð með öðrum hætti. Í mál- inu höfðuðu þau M og K gagnsök og gerðu ýmsar kröfur, sem aðeins voru að nokkru leyti teknar til greina. Í héraði var málskostnaður bæði í aðalsök og gagnsök felldur nið- ur, og var sú niðurstaða staðfest í Hæstarétti, en þeim A og B gert að greiða M og K kr, 3000.00 upp í málskostnað í Hæstarétti ...............20000.0000 ne 338 B var í héraði dæmt að greiða A kr. 270.000.00 ásamt máls- kostnaði, kr. 27.000.00. A áfrýjaði dóminum og eftirfarandi fjárnámsgerð til staðfestingar, og var sú krafa tekin til greina, enda kom enginn fyrir dóm í Hæstarétti af hálfu B. Með því að B hafði áður áfrýjað greindum dómsathöfn- um, en ekki framfylgt þeirri stefnu, var hann talinn hafa gefið ÁA ástæðu til málskotsins. Samkvæmt því var B dæmt að greiða A málskostnað í Hæstarétti, kr. 9000.00 ...... 605 Vegna hjónaskilnaðar M og K var fasteign þeirra seld á upp- boði eftir ákvörðun skiptaréttar. A og S áttu sameiginlega hæsta boð, og var það samþykkt. G héraðsdómslögmaður, sem gætti réttar M við skiptin, átti næsthæsta boð. Áfrýj- aði hann uppboðinu og stefndi A og S til að þola ómerk- ingu þess og K til réttargæzlu. A og S áfrýjuðu þá uppboð- inu til staðfestingar og stefndu G. K áfrýjaði málinu einn- ig til staðfestingar og stefndi þeim G og M. Af hálfu M var málinu gagnáfrýjað. Krafðist hann ómerkingar uppboðsins og stefndi þeim A, S og K. G fylgdi ekki fram sinni stefnu, og gekk útivistardómur í máli hans. Með dómi Hæstaréttar var uppboðsgerðin staðfest, enda var ástæða sú, sem M færði fram til stuðnings ómerkingarkröfunni, sögð haldlaus. Og þar sem G hafði veitt þeim A og S annars vegar og K hins vegar tilefni til áfrýjunar málsins, voru þeir M og G dæmd- ir til að greiða in solidum málskostnað í Hæstarétti, þeim A og S kr. 15.000.00 og K kr. 15.000.00 .......000000000.. 738 2. Málskostnaður látinn falla niður. B var með héraðsdómi dæmt að greiða H skuld ásamt máls- kostnaði, en í málinu var ágreiningur um, hvort skuldin hefði verið fallin í gjalddaga. B áfrýjaði málinu, en af hálfu H kom enginn fyrir dóm í Hæstarétti. Héraðsdómurinn var staðfestur, en málskostnaður felldur niður fyrir báðum dómum ........0000000 nr 191 XCVI Efnisskrá. Í máli milli V og Reykjavíkurbæjar var deilt um eignarrétt að þremur lóðarspildum, sem áfastar voru óvefengdri eignar- lóð V. Þótti V hafa sannað eignarrétt sinn að einni spildunni, en að því er hinar tvær varðaði, var kröfum hans hrundið. Málskostnaður í Hæstarétti var felldur niður .............. A, sem árum saman hafði sent umsóknir til Reykjavíkurbæjar um leigulóð undir íbúðarhús, krafðist bóta úr bæjarsjóði vegna þess, að brigðað hefði verið við hann loforð um leigu- lóð. Með því að A var ekki talinn hafa leitt sönnur að því, að slíkt loforð hefði verið gefið, var Reykjavíkurbær sýkn- aður, en málskostnaður fyrir báðum dómum felldur niður .. A, opinber starfsmaður, höfðaði meiðyrðamál á hendur yfir- manni sínum, B, út af ummælum, er B hefði viðhaft, er þeir voru einir í skrifstofu B og áttu þar tal saman. Í málinu viðurkenndi B ekki, að hann hefði sagt það, sem á hann var borið, og ósannað var, að hann hefði við ummælunum geng- izt utan réttar, eins og A hélt fram. Var B því sýknaður af kröfum A, en málskostnaður felldur niður í báðum dómum M og K gengu í hjónaband árið 1955, og var enginn kaupmáli með þeim gerður. M var eignalítill, en K hafði hlotið miklar eignir að erfðum. Er skilnaður hjónanna var gerður árið 1958, krafðist K þess, að allar eignir búsins yrðu látnar falla í hennar hlut. Taldi hún M hafa með tilteknum orðum í sendibréfi afsalað sér tilkalli til eignanna. Slíkur skilningur þótti þó ekki verða lagður í orð þessi, og var kröfu K því hrundið, en málskostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti felldur niður ...........0000..0.esene rðr A taldi sig hafa eignarrétt að engjaspildu, sem í öndverðu hafði tilheyrt jörðinni X, en B, eigandi X, kvað A einungis eiga þar slægjuítak. Í eignardómsmáli milli A og B út af ágrein- ingi þessum þótti A ekki hafa sannað, að önnur umráð land- spildunnar en til slægna hefðu gengið undan jörðinni X. Var krafa B um viðurkenningu eignarréttar honum til handa yfir spildunni því tekin til greina, en málskostnaður bæði í héraði og fyrir Hæstarétti felldur niður ...... 726, A taldi sig hafa unnið hefð á veiðirétti í á undan landspildu, þar sem hann átti slægjuítak. Í máli milli hans og B, sem eignarrétt átti að landspildunni, var A ekki talinn hafa fært sönnur á, að hann og forverar hans hefðu stundað veiði fyrir engjalandinu með þeim hætti, að B væri firrtur rétti til að veiða þar. A var dæmt að greiða málskostnað í héraði, en fyrir Hæstarétti var málskostnaður felldur niður Í skuldamáli var stefndi sýknaður að mestu leyti af kröfum stefnanda og málskostnaður felldur niður fyrir báðum dómum ........200 000 Bls. 197 318 380 550 1836 Efnisskrá. XCVII 3. Gjafsókn. Gjafvörn. Sýslumanni veitt gjafsóknarleyfi í héraði og fyrir Hæstarétti í máli til innheimtu uppboðsandvirðis. Krafa hans var tekin til greina, en málskostnaður felldur niður fyrir báðum dóm- um. Skipuðum talsmönnum hans dæmd málflutningslaun úr TÍkissjóði ...............0.02.0.. 0... ss A, háseti á togara, sótti B, útgerð skipsins, um skaðabætur vegna meiðsla, sem hann hlaut við vinnu sína á togaran- um. Fékk hann gjafsókn fyrir Hæstarétti. B krafðist sýknu, en ekki málskostnaðar. Var sýknukrafan tekin til greina, málskostnaður felldur niður og ríkissjóði gert að greiða gjafsóknarkostnað A, þar með talin laun talsmanns hans .. Þ, háseti á togara, taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni, er skipið sökk á hafi úti. Höfðaði hann skaðabótamál gegn V, útgerð togarans. Fékk hann gjafsókn fyrir Hæstarétti. V var sýkn- að af kröfunni, Þ gert að greiða tiltekna fjárhæð upp í málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti, en talsmanni hans dæmd málflutningslaun úr ríkissjóði ............... A húsgagnasmiður varð fyrir slysi við vélavinnu. Sótti hann B, atvinnurekanda sinn, um skaðabætur. Fékk A gjafsókn fyrir Hæstarétti. B var sýknaður, málskostnaður felldur niður fyrir báðum dómum og talsmanni A dæmd málflutn- ingslaun úr ríkissjóði .............0.000000000 310, Í landamerkjamáli fengu aðiljar gjafsókn og gjafvörn fyrir Hæstarétti. Málskostnaður féll niður í báðum dómum, en málflutningslaun talsmanna dæmd úr ríkissjóði ......... Í erfðamáli var þremur stofnunum og einum einstaklingi, sem arf áttu að taka samkvæmt erfðaskrá, veitt gjafsókn fyrir Hæstarétti. Aðiljar þessir töpuðu málinu. Málskostnaður var felldur niður, en talsmanni þeirra dæmd laun úr ríkis- SJÓÐI ..........20.0.00 00. A, eigandi jarðar, krafðist þess, að B, leiguliða á jörðinni, yrði gert skylt að víkja af henni og dæmt að greiða áfallna land- skuld. Fyrri kröfunni var hrundið, en hin síðari tekin til greina. Málskostnaður fyrir báðum dómum var felldur nið- ur, en talsmanni B, sem fengið hafði gjafsókn fyrir Hæsta- rétti, dæmd málflutningslaun úr ríkissjóði ................ Í landskiptamáli fengu aðiljar gjafsókn og gjafvörn bæði í hér- aði og fyrir Hæstarétti. Málskostnaður fyrir báðum dómum var látinn niður falla, en ríkissjóði gert að greiða mál- flutningslaun talsmanna aðilja ...........0.0000000. 0... Í barnsfaðernismáli K gegn M var K dæmdur eiður í héraði. M áfrýjaði málinu. K fékk gjafvörn fyrir Hæstarétti. Hér- aðsdómur var staðfestur, málskostnaður í Hæstarétti felld- ur niður, en ríkissjóði gert að greiða laun talsmanns K .. Bls. 243 211 325 408 420 447 466 598 XCVITII Efnisskrá. 4. Frávísunar- og ómerkingardómar. Máli vísað frá Hæstarétti. Áfrýjanda dæmt að greiða máls- kostnað .........000.ssen ss 374, A, opinberum starfsmanni, var stefnt f.h. ríkisstofnunar. Með því að ekki var leitt í ljós, að A væri heimilt að binda stofnunina í dómsmáli, var héraðsdómur og málsmeðferð dæmd ómerk og stefnanda í héraði, sem áfrýjaði málinu, gert að greiða málskostnað fyrir báðum dómum .... 260, Héraðsdómur og málsmeðferð dæmd ómerk vegna vanreifunar og galla á málsmeðferð og málinu vísað heim í hérað. Málskostnaður felldur niður í Hæstarétti 500, 560, 563, 566, 5. Kærumál. Kærumálskostnaður dæmdur .... 118, 139, 160, 264, 267, 306, 322, 443, 512, 525, 575, 578, 624, 626, 632, 658, 765, 796, Kærumálskostnaður felldur niður .............. 134, 621, 622, Kært málskostnaðarákvæði héraðsdóms ........ 134, 160, 578, b. Opinber mál. Einn aðili sakfelldur og gert að greiða sakarkostnað .... 1, 289, 316, 368, 492, 499, 531, 535, 554, 666, 677, 747, Tveir aðiljar sakfelldir og gert að greiða in solidum sakar- kostnað ..........cseesessn ss Aðili sýknaður og sakarkostnaður lagður á ríkissjóð .. 123, 299, 582, 589, Vegna galla á ákæru var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi. Ríkissjóði gert að greiða sakarkostnað Í kærumáli var úrskurður héraðsdómara ómerktur og málinu vísað heim í hérað. Ríkissjóði gert að greiða kærumáls- kostnað sóknaraðilja ..........00.0000e00esn enn... Úrskurður héraðsdómara kærður af sakborningi, en kröfur hans ekki teknar til greina. Kærumálskostnaður ekki dæmdur .. 390, 517, Sakborningur kærir úrskurð héraðsdómara. Kröfur hans ekki teknar til greina, en ríkissjóði gert að greiða málflutnings- laun skipaðs réttargæzlumanns hans .....00..0000000.... Krafa valdstjórnarinnar um, að H væri sviptur sjálfræði, tekin til greina. H dæmt að greiða allan sakarkostnað í héraði og fyrir Hæstarétti .........000000000000ennn rns Málsmeðferð. Sbr. opinber mál. Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 1. tl. 38. gr. laga nr. 112/1935, með því að enginn kom fyrir dóm af hendi stefnða ........e.ccnesns sr 191, Hæstaréttardómarar greiða atkvæði um efni máls samkvæmt 47. gr. laga nr. 112/1935, eftir að þeir höfðu greitt sér- atkvæði um ómerkingu málsins ......0.0.000000 00... 0... Bls. 104 285 569 829 ON 856 626 465 846 619 165 605 165 Efnisskrá. KCIX Sakarefni skipt í skaðabótamáli samkvæmt 71. gr. laga nr. 85/ 1936, þannig að fyrst fór fram málflutningur um skaða- bótaskylduna eingöngu ...................0000000000 A krafðist skaðabóta vegna meiðsla, er hann hafði orðið fyrir við vélavinnu. Fundið að því, að héraðsdómari hafði ekki kvatt sérfróða menn til að fara með og dæma málið með sér, sbr. 3. tl. 1. mgr. 200. gr. laga nr. 85/1936 ............ A, háseti á fiskiskipi, sótti útgerð skipsins um ógoldinn afla. hlut. Í málinu brast upplýsingar um atriði, sem meginmáli skipti um úrlausn þess, en auðvelt var að afla. Í dómi Hæstaréttar segir, að af þessum sökum hefði héraðsdómi Verið rétt samkvæmt 120. gr. laga nr. 85/1936 að veita að- iljum kost á að afla framhaldsgagna eða vísa málinu frá dómi, ef hann taldi það réttara. Var hinn áfrýjaði dómur m. a. af þessum sökum úr gildi felldur og málinu vísað heim í hérað ..........0.)......... 509, 560, 563, 566, Í kærumáli var ákveðinn munnlegur flutningur í Hæstarétti. Í skuldamáli var að því fundið, að héraðsdómari hafði metið þrjár gagnkröfur varnaraðilja til lækkunar málskostnaði þeim, sem honum var gert að greiða sóknaraðilja, enda þótt eðlilegra hefði verið að leggja sjálfstætt dóm á gagn. kröfur þessar. En þar sem málinu var ekki áfrýjað af hálfu greinds varnaraðilja, varð við þessa málsmeðferð að sitja B krafðist þess fyrir fógetadómi, að K yrði borinn út úr leigu- húsnæði. Þegar málið var fyrst tekið fyrir, fékk B frest til næsta dags til að leggja fram greinargerð. Við þá fyrir- tekt málsins, sem þannig hafði verið ákveðin, kom enginn fyrir dóm af hálfu K. Þar sem K hafði ekki borið fram neinar varnir, var krafa B tekin til greina samkvæmt máls- útlistun hans. K áfrýjaði málinu, en með því að hann var talinn hafa fyrirgert rétti til áfrýjunar, eftir að úrskurður gekk í héraði, var málinu vísað frá Hæstarétti .......... Kærumáli frestað í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðalmálsins . A, sem keypt hafði hús af B, krafðist skaðabóta úr hendi hans vegna galla á húsinu. Fjárhæð bótakröfunnar studdi A við niðurstöður yfirmats, sem fram hafði farið. Þegar munn- legur flutningur málsins fór fram í héraði, hafði A lokið að mestu viðgerð á húsinu. Héraðsdómur kvað þá upp úr- skurð um, að aðiljum veittist færi á að upplýsa, hvað við- gerðin hefði kostað. A sinnti þessu ekki, en krafðist, að dómur yrði byggður á yfirmatinu. Héraðsdómur kvaddi þá A fyrir dóm samkvæmt 114. gr. laga nr. 85/1936 til að gefa skýrslu um viðgerðarkostnaðinn. A kom fyrir dóm, en gaf ófullnægjandi upplýsingar. Héraðsdómur frestaði þá mál- inu um viku til að gefa A kost á að leggja fram gögn um Bls. 318 569 - öl2 704 „ 125 C Efnisskrá Bls. kostnaðinn. Að þeim fresti liðnum var lýst yfir því af hálfu A, að hann mundi ekki koma aftur fyrir dóm né leggja fram frekari gögn. Þar sem héraðsdómur taldi, að A væri unnt að veita umkrafða fræðslu, vísaði hann málinu frá dómi samkvæmt 116. gr. laga nr. 85/1936. Staðfesti Hæstiréttur þá niðurstöðu .........000.0000e0 en renn. 856 Mat og skoðun. Sbr. blóðrannsókn, læknar. Endurskoðendur rannsaka og gefa álitsgerðir um bókhald og fjárreiður opinbers starfsmanns, sem sekur var um fjárdrátt 1 Héraðsdómari var beðinn að dómkveðja matsmenn til að meta verðmæti, sem taka skyldi eignarnámi. Matsþoli krafðist frávísunar málsins, með því að greinargerð fyrir matsbeiðn- inni væri áfátt. Frávísunarkröfunni var hrundið, þar sem glöggt mátti sjá af hæstaréttardómi, sem matsbeiðninni fylgdi, samkvæmt hvaða heimild eignarnáms var krafizt og hvað meta skyldi ...........0000.e.nee etern 139 Héraðsdómari í Reykjavík hafði dómkvatt matsmenn til að fram- kvæma eignarnámsmat. Matsþoli kærði dómkvaðninguna til Hæstaréttar og krafðist ómerkingar hennar, með því að honum hefði ekki verið tilkynnt um þinghald það, er dóm- kvaðning fór fram. Lögmaður matsþola hafði þó fengið til- kynningu um þinghaldið, klukkutíma áður en það hófst, og greindi hann engin forföll frá þingsókn. Með skírskotun til 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 var ómerkingarkröf- unni ekki sinnt .........cc.cceseen sann 139 Læknir lýsir högum manns, sem sóttur var til lögræðissvipting- ar vegna ofdrykkju ........0.000000 00 navn nrerrn nr 165 Rannsóknarlögreglumenn rannsaka og gefa skýrslu um aðstæð- ur á sveitabæ, þar sem húsbrenna af mannavöldum hafði átt sér stað ...........000e ns 203 Sárfróðir menn rannsaka eldstæði og hitunartæki húss, sem brunnið hafði og ætlað var, að kveikt hefði verið í af ásettu ráði ...........0..0 ens 203 Vottorð Veðurstofu Íslands lögð fram í sakamáli ...... 203, 747 Tryggingafræðingur metur tjón manns, sem hlaut meiðsli vegna slyss .......0.000. 000. 249, 325, 689 Öryggiseftirlit ríkisins rannsakar öryggisbúnað vinnuvéla, þar sem slys átti sér stað .......2.00000000e er enen renn. 310 Atvinnudeild Háskólans framkvæmir gerla- og efnarannsóknir á matvöru vegna saksóknar út af meintu broti á lögum nr. 84/1933 um varnir gegn óréttmætum verzlunarháttum 435 Úttektarmenn jarða meta jarðarafgjald ...............2..... 447 Dómkvaddir menn láta uppi álit um framkvæmd landskipta .. 466 Dómsskjöl á erlendu máli þýðd af löggiltum skjalþýðara .... 525 Efnisskrá. Dómkvaðdir kunnáttumenn athuga nákvæmni ratsjár í sam- bandi við ákæru út af fiskveiðabroti ................ 533, Skólastjóri Stýrimannaskólans framkvæmir athugun á mæling- um gæzluflugvéla og varðskipa í sambandi við meint fisk- veiðabrot .........000000000 nn 535, 582, 666, Dómkvaddir menn, sérfróðir um siglingar, marka á sjóuppdrátt staðsetningar togara samkvæmt mælingum löggæzlu- MANNA ......sr0ssss ss 582, Dómkvaddir menn meta kostnað við að fullgera hús, sem var í smíðum .........0..eeesss ss Atvinnudeild Háskólans framkvæmir rannsókn á byggingarefni í sambandi við skaðabótamál út af húsasölu .............. Eftirlitsmenn bifreiða skoða bifreið í sambandi við skaðabóta- mál út af bifreiðarslysi ...........0.0000000 0. enn Rannsóknarmaður athugar aðstæður á vettvangi, þar sem brot var framið, og lýsir spjöllum á fatnaði stúlku, sem orðið hafði fyrir árás .........20..00.0.nene nr Eftirlitsmenn bifreiða og lögreglumenn prófa ökuhæfni bifreið. ar aðilja, sem sakaður var um of hraðan akstur .......... Húsaleigunefnd metur hæfilega húsaleigu eftir íbúð samkvæmt lögum nr. 39/1943 .......000000000 ee Dómkvaddir menn gefa álitsgerð um áhættu, sem fylgir starfi lögreglumanna, slökkviliðsmanna og strætisvagnstjóra ... Dómkvaðddir menn meta galla á seldu húsi .................. Meðalganga. Í héraði var h/f V dæmt að greiða skaðabætur og sjóveð viður- kennt í skipinu X til tryggingar þeim. Eigendur skipsins, A og B, áfrýjuðu málinu og kröfðust þess, að sjóveðréttur yrði felldur niður ............000000000 0... 155, A, B og C höfðu tekið að sér í sameiningu að hafa umsjón með byggingu húss, og skyldu umsjónarlaun skiptast að jöfnu milli þeirra. Er byggingu var lokið, hafði C veitt viðtöku mestum hluta umsjónarlaunanna. A höfðaði þá mál á hendur C og krafðist skila á sínum hluta umsjónar- launanna. B höfðaði meðalgöngusök og krafðist þess, að C yrði gert að greiða honum þann hluta umsjónarlauna, sem honum bæri. Þá krafðist B þess einnig, að C yrði dæmt að greiða honum tiltekna fjárhæð vegna uppmæl- ingar á byggingunni. Samkvæmt kröfu A var þessari síðast- greindu kröfu vísað frá héraðsdómi, þar sem ÁA væri ekki skylt að hlíta því, að inn í málið væri dregin krafa, sem væri annars eðlis en krafa hans í aðalsök .............. Meiðyrði. A, sem var starfsmaður við opinbera stofnun, kvað B, for- stjóra stofnunarinnar, hafa ærumeitt sig með tilteknum CcI Bls. 742 142 142 605 605 118 14 780 836 851 856 403 443 CII Efnisskrá. orðum, er þeir voru tveir einir staddir í skrifstofu B. Af þessum sökum sagði A samdægurs upp starfi sínu með lögmæltum fyrirvara. Höfðaði hann mál gegn B og fjár- málaráðherra f. h. ríkissjóðs. Krafðist hann þess, að hin tilteknu ummæli væru ómerkt, að B yrði dæmd refsing fyrir þau, gert að greiða A hæfilega fjárhæð til birtingar dóms og kr. 10.000.00 í miskabætur. Þá krafðist A og, að B aðallega, en fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs til vara, yrði dæmt að greiða honum kr. 100.000.00 í skaðabætur fyrir það, að hann var hrakinn úr opinberu starfi. Í flutn- ingi málsins kvaðst B ekki muna nákvæmlega, hvernig orðaskipti hans og A hefðu verið í umrætt skipti, en mót- mælti því, að ummæli hans hefðu verið á þann veg, sem A hélt fram. Af hálfu A var það fært fram, að B hefði á fundi starfsmanna stofnunarinnar ekki mótmælt því, að hann hefði viðhaft ummælin, og lagði fram því til sönn- unar vottorð fimm manna, sem þann fund sátu. Héraðs- dómur taldi mótmæli B gegn því, að hann hefði látið um- rædd orð falla, ekki nægilega ákveðin, og væri því rétt með hliðsjón af vottorði hinna fimm starfsmanna að leggja skýrslu A til grundvallar. Voru ummælin talin varða við 235. gr. laga nr. 19/1940, B dæmd 600 króna sekt og gert að greiða A kr. 150.00 í kostnað af birtingu dóms og kr. 1000.00 í miskabætur. Hins vegar voru báðir hinir stefndu sýknaðir af fébótakröfu A vegna þess að hann hefði verið hrakinn úr starfi. B áfrýjaði dóminum og A gagnáfrýjaði, en fyrir Hæstarétti hafði hann ekki uppi fébótakröfu vegna starfssviptingar. Í Hæstarétti urðu úrslit þau, að B var sýknaður, með því að hann hefði ekki viðurkennt að hafa sagt orð þau, sem málið var af risið, og ekki væri heldur í ljós leitt, að hann hefði gengizt við þeim á nefndum starfs- mannafundi né með öðrum hætti. Málskostnaður var felld. ur niður fyrir báðum dómum .........200.0. 0. 0000 Sakborningi í opinberu máli dæmd réttarfarssekt vegna meið- 2 yrða um lögreglumenn í varnarskjali .................... Merkjadómur. Mál dæmd af merkjadðómum ..........0.000 0000. 197, Misneyting. Með húsaleigusamningi, dags. 1. október 1947, tók A húsnæði á leigu í húsi B frá þeim degi til 1. október 1948 „án fram- lengingar“. Í maí 1948 hafði A greitt í húsaleigu samtals kr. 4875.00, en þá mat húsaleigunefnd samkvæmt 11. gr. laga nr. 39/1943 hæfilega leigu fyrir greint tímabil kr. Bls. 380 289 709 Efnisskrá. CTIT Bls. 2160.00. Í októbermánuði 1948 var A í húsnæðisvandræðum með sig og fjölskyldu sína, en hann hafði 5 börn á fram- færi. Samkvæmt áðurgreindu samningsákvæði um lok leigutíma og með hliðsjón af túlkun fógetadóms á slíkum samningsákvæðum og ákvæðum 1. mgr. 1. gr. laga nr. 39/ 1943 mátti A búast við útburði eftir kröfu húseiganda, tæk- ist honum ekki að ná samningum að nýju um leigu íbúðar- innar. Undirrituðu þeir A og B þá hinn 7. október 1948 samkomulag um „að gera engar kröfur og láta allan ágrein- ing út af samningi um húsaleigu, dags. 1. október 1947, niður falla“. Jafnframt kom B því til leiðar, að nýr aðili, sem keypti húsið af B 1. október 1948, leigði A áfram íbúð þá, sem hann hafði haft. Árið 1951 höfðaði A mál á hendur B og krafði hann um endurgreiðslu á oftekinni húsaleigu 1. október 1947 til 1. október 1948, kr. 2715.00, samkvæmt 13. gr. laga nr. 39/1943. B bar þá fyrir sig samkomulagið frá 7. október 1948, en með því að sýnt þótti, að A hefði undirritað það vegna ótta við yfirvofandi útburð og að B hefði mátt vera það ljóst, þá var A ekki talinn bundinn við yfirlýsingu þá, sem í samkomulaginu fólst. Var B því dæmt að endurgreiða hina ofteknu húsaleigu ............ 836 Neyðarvörn. Bræðurnir R og S, 25 og 26 ára að aldri, fóru óboðnir inn á heimili M, aldraðs bónda, sem þar var einn síns liðs. M skipaði þeim að hverfa á brott úr húsinu, en þeir sinntu því ekki. Greip M þá járnstól, reiddi hann til höggs og ógn- aði bræðrunum með honum án þess að berja þá. Veittust bræðurnir þá að M, börðu hann og hröktu, og hlaut hann minni háttar ákomur í viðureign þessari. Í sakamáli, sem höfðað var gegn bræðrunum fyrir atferli þetta o. fl, var framangreind ógnun af hálfu M ekki talin hafa réttlætt árás þeirra. Var þeim R og S dæmd refsing m. a. samkvæmt 217. gr. laga nr. 19/1940 .........0000000.0 0000 203 Okur. H hafði veitt peningalán gegn vixlum. Sannað var, að H hafði tekið hærri vexti af lánunum en heimilt var eftir lögum nr. 73/1933. Er H krafðist í skuldamáli gegn R greiðslu á eftirstöðvum víxilfjárhæðanna, dró hann frá þá fjárhæð, sem hann hafði tekið umfram lögleyfða vexti ............ 519 Ómaksbætur. Áfrýjandi kom ekki fyrir dóm, og voru stefnda dæmdar ómaks- bætur samkvæmt kröfu hans .............. 655, 656, 657, 658 CIV Efnisskrá. Ómerking. a. Einkamál. Er dómkveðja átti matsmenn í héraði samkvæmt beiðni R, krafðist matsboli, G, frávísunar matsmálsins vegna þess, að R hefði ekki gert næga grein fyrir matsbeiðninni. Hér- aðsdómari hratt frávísunarkröfunni með úrskurði. G kærði úrskurðinn og krafðist ómerkingar hans, en sú krafa var ekki tekin til greina, með því að matsbeiðandi var talinn hafa gert næga grein í héraði fyrir matsatriðum ........ 139 Héraðsdómari hafði dómkvatt matsmenn samkvæmt beiðni R. Matsþoli, G, kærði dómkvaðninguna til Hæstaréttar og krafðist ómerkingar hennar, með því að honum hefði ekki verið tilkynnt þinghald það, er matsmenn voru dómkvaddir. Í kærumálinu kom fram, að lögmaður G hafði fengið vitneskju um þinghaldið, nokkru áður en það hófst, og hafði hann ekki tilkynnt forföll frá þingsókn. Samkvæmt þessu og með skírskotun til 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 var ómerkingarkrafan ekki tekin til greina .................. 139 Útgerðarfélagið h/f V var dæmt til að greiða A skaðabætur vegna rofa á skiprúmssamningi. Viðurkennt var sjóveð í skipinu XK til tryggingar dómkröfunni. T og H, eigendur X, áfrýjuðu dóminum sem meðalgöngumenn og kröfðust ómerkingar hans, þar sem h/f D hefði einnig staðið að útgerð skipsins, en því hefði ekki verið stefnt í málinu. Þar sem málsástæða þessi varðaði að engu sjóveðrétt í K, var ómerkingarkrafan ekki tekin til greina ...........20000000 000. n0 nr 155 A höfðaði skaðabótamál á hendur ríkisstofnun og stefndi starfs- manninum B fyrir hönd hennar. Í héraði var krafa A tekin til greina að nokkru leyti. A áfrýjaði málinu, en í Hæstarétti var héraðsdómur og málsmeðferð ómerkt, með því að ekki var leitt í ljós, að B hefði heimild til að taka á móti stefnu og gefa bindandi yfirlýsingu fyrir dómi fyrir hönd ríkis- stofnunarinnar, að því er sakarefni þetta varðaði .... 260, 285 Hinn 21. nóvember 1956 fór fram lögtaksgerð hjá H til trygging- ar þinggjöldum hans frá árinu 1955. Með því að gerðin reynd- ist árangurslaus að nokkru, var henni frestað. Hinn 16. apríl 1959 var lögtak framkvæmt í bifreið H, að honum fjarver- andi, til tryggingar þinggjöldum hans árið 1958 og eftirstöðv- um þinggjaldanna frá árinu 1955. H áfrýjaði lögtaksgerðinni og krafðist ómerkingar hennar, að því er varðaði lögtak fyrir eftirstöðvunum frá 1955. Talið var, að þar sem lögtaks- gerðinni frá 1956 var ekki haldið fram með hæfilegum hraða, hafi lögtaksréttur fyrir nefndum eftirstöðvum verið niður fallinn hinn 16. apríl 1959 samkvæmt 2. gr. laga nr. 29/1885, sbr. lög nr. 83/1947. Var lögtaksgerðin því felld úr gildi, að því er varðaði þinggjöldin frá 1955 ..........0..000000..... 388 Efnisskrá. CV A, háseti á fiskiskipi, sótti B, útgerðarmann skipsins, um greiðslu aflahlutar frá vetrarvertíð 1958. Í málinu var ágreiningur um verðlagningu á fiski þeim, sem kom í hlut A og laun hans átti við að miða. Í skiprúmssamningi A var tekið fram, að um ráðningu hans skyldu gilda „Vestmannaeyjakjör“. Enda þótt A aflaði ekki gagna um verð það, sem hásetum Í Vestmannaeyjum var goldið fyrir afla á umræddri vertíð, var samt lagður dómur á málið að efni til í héraði. Hæsti- réttur taldi, að þar sem upplýsingar brast um atriði, sem máli skiptu, hefði héraðsdómi verið rétt að veita aðiljum kost á að afla framhaldsgagna eða vísa málinu frá dómi, ef hann taldi það réttara. Auk þess var greinargerð um málsatvik í forsendum hins áfrýjaða dóms mjög áfátt og rökstuðning- ur fyrir niðurstöðum ófullkominn, Braut þetta í bága við ákvæði 193. gr. laga nr. 85/1936. Af framangreindum ástæð- um var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað ..........20200 0000 509, 560, 563, 566, 569 Konan A, sem erft hafði höfundarétt að ljóðum föður síns, höfð- aði mál gegn aðiljum, sem gefið höfðu ljóðmælin út án heim- ildðar frá henni, að því er hún taldi. Krafðist hún refsingar, upptöku bókarupplags og skaðabóta. Í héraði var málinu vísað frá dómi, með því að fleiri erfingjar en ÁA væru eig- endur að höfundaréttinum, en þeir hefðu ekki staðið að máls- sókninni með henni, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936. A kærði frá- vísunardóminn. Hæstiréttur taldi, að hver sameigandi að höfundarétti hefði samkvæmt Ít., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 sjálfstæða heimild til að átelja í dómsmáli meint brot á rétti hans. Hafi A því verið málssóknin heimil, enda sé fébótakrafa út af hinu meinta broti skiptanleg, og A sæki varnaraðilja aðeins um þær bætur, sem hún telji eiga að koma í sinn hlut. Var héraðsdómurinn því ómerktur og málinu vísað heim í hérað ...........02020 000 enn. 512 Hrundið kröfu um ómerkingu uppboðsgerða, með því að engin haldbær rök komu fram fyrir henni .........02.000... 602, 738 Í úrskurði héraðsdóms um frávísunarkröfu voru ekki greind nöfn aðilja málsins, og kröfum þeirra, málsatvikum og máls- ástæðum aðeins lýst að litlu leyti. Hafði héraðsdómur því eigi gætt ákvæða 2. mgr. 190. gr. og 4. mgr. 193. gr. laga nr. 85/1936. Vegna þessa galla á formhlið málsins var dómurinn ómerktur og málinu vísað heim í hérað ............ 621, 622 b. Í opinberum málum. Stjórnarmenn Osta- og smjörsölunnar s.f. í Reykjavík, 6 að tölu, voru saksóttir fyrir brot á lögum nr. 84/1933 um varnir gegn óréttmætum verzlunarháttum, sbr. og 13. gr. laga nr. 32/1933 um tilbúning og verzlun með smjörlíki o. fl. analogice. Í hér- CvI Efnisskrá. aði var þeim dæmd sekt samkvæmt lögum nr. 84/1933. Í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að í ákæruskjali séu ekki greind nein tímatakmörk athafna þeirra, sem ákærðu sé gefin sök á, en það brjóti í bága við ákvæði 115. gr. laga nr. 27/1951. Vegna þessa ágalla verði ákæruskjalið ekki lagt til grundvallar dómi um efni málsins. Var hinn áfrýjaði dómur af þessum sökum ómerktur og ákærunni vísað frá hér. aðsdÓmi ............22.0.0.0 0. Opinber mál. 1, skólastjóri gagnfræðaskóla, lánaði ýmsum aðiljum án heim- ildar fé úr sjóðum skólans. Tók hann hvorki skriflegar viður- kenningar né tryggingar af lánþegum. Fyrir misferli þetta var Í ákærður samkvæmt 261. gr. sbr. 249. gr. laga nr. 19/1940. Þegar rannsókn málsins hófst, höfðu sum lánin verið endurgreidd, en önnur ekki. Í dómi Hæstaréttar segir, að með þessu hafi I framið verknað, sem ákvæði 247. gr. laga nr. 19/1940 taki til. En þar sem ákæru sé svo háttað, sem að framan er lýst, og í greindum brotum I felist atriði, sem lýst er í 249. gr., þá megi heimfæra nefnd brot til 261. gr. sbr. 249. gr., eins og gert sé í ákæruskjali .............. Opinber starfsmaður, I, var sakaður um að hafa dregið sér og notað í heimildarleysi fé úr opinberum sjóðum, sem voru í vörzlu hans. Eftir að ákæruskjal var birt I, voru af hans hálfu lagðir fram við rannsókn málsins reikningar yfir ýmis störf varðandi embætti hans, sem hann taldi sér bera greiðslu fyrir auk embættislaunanna. Dómstólar töldu kröfur þess- ar óviðkomandi hinu opinbera máli og tóku ekki afstöðu til þeirra ...........2..000 00. A var sóttur til sakar fyrir brot á umferðarlögum, en sýknaður af ákærunni í Hæstarétti. Einn hæstaréttardómenda greiddi sératkvæði um forsenduatriði ....................0.000..... Af hálfu valdstjórnarinnar var höfðað mál gegn H og þess kraf- izt, að hann yrði sviptur sjálfræði. Tveir dómenda í Hæsta- rétti greiddu sératkvæði og töldu, að ómerkja bæri hinn áfrýjaða dóm, en þar sem meiri hluti dómenda féllst ekki á ómerkingu, stóðu allir dómendur að efnisdómi í málinu samkvæmt 47. gr. laga nr. 112/1935 ..........000.000.. Í máli, þar sem tveir menn voru ákærðir fyrir eignaspjöll, rösk- un á húsfriði, líkamsárás o. fl., greiða tveir dómenda Hæsta- réttar sératkvæði um forsenduatriði ...................... M, sem saksóttur var og dæmdur fyrir brot á umferðarlögum, hlaut einnig réttarfarssekt samkvæmt 160. sbr. 159. gr. laga nr. 27/1921 vegna óviðurkvæmilegra ummæla í varnarskjali um lögreglumenn ..............2000. nn Í dómi Hæstaréttar er að því fundið, að í refsimáli á hendur há. Bls. 435 123 165 203 Efnisskrá. CVII Bls. skólastúdent hafði héraðsdómari ekki gætt ákvæða 1. mgr. 25. gr. laga nr. 60/1957 ..........2.00000 00... 299 Samkvæmt ósk lögreglustjóra í Reykjavík úrskurðaði sakadóm- ari, að lögreglu væri heimil leit að áfengi í bifreið A. Til- efni leitarinnar var m. a., að Ó, fulltrúi lögreglustjóra, kvað ónafngreindan bílstjóra á bifreiðastöðinni X, þar sem Á stundaði akstur, hafa gefið í skyn, að á stöðinni færi fram ólögleg áfengissala. A krafðist þess þá, að Ó yrði gert skylt sem vitni að nafngreina bifreiðarstjóra þenna, en þeirri kröfu hratt rannsóknardómarinn með úrskurði. A kærði úr- skurðinn til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að Ó hafi fengið umrædda vitneskju sína í starfi sínu sem trúnaðar- mál í sambandi við eftirgrennslan afbrota. Eðli málsins samkvæmt sé hér um efni að ræða, sem leynt á að fara, enda þjóðfélagslegir hagsmunir því að baki. Verði Ó því ekki krafinn vættis um slíkt efni, nema dómsmálaráðherra leyfi, sbr. 2. mgr. 93. gr. laga nr. 27/1951. Og þar sem leyfi ráðherra lá ekki fyrir, var úrskurður héraðsdóms staðfestur 390 Í máli gegn stjórnarmönnum verzlunarfyrirtækis, sem sakaðir voru um brot á ákvæðum laga nr. 84/1933 um varnir gegn óréttmætum verzlunarháttum, voru ekki í ákæruskjali greind nein tímamörk athafna þeirra, sem ákærðu var sök á gef. in. Þar sem þetta var andstætt fyrirmælum 2. tl. 2. mgr. 115. gr. laga nr. 27/1951, þótti ákæruskjalið ekki verða lagt til grundvallar dómi um efni málsins. Var ákærunni því vísað frá héraðsdómi ............20.0...0 sens 435 Í dómi Hæstaréttar í síðastgreindu máli var að því fundið, að héraðsdómur hafði látið ódæmt tiltekið ákæruatriði, en hins vegar veitt úrlausn um atriði, sem ákæra tók ekkitil ...... 435 Í sama máli taldi Hæstiréttur það athugavert, að rannsókn máls- ins hefði öðrum þræði verið beint að atvikum, sem gerzt höfðu, eftir að ákæruskjal var út gefið, og hegðun sakborn- inga bæði fyrir og eftir þann tíma verið metin þeim til refs- ingar, án þess að greint væri á milli sakaratriða, en ákær- an hafi ekki getað tekið til atvika, sem gerðust eftir út- gáfu ákæruskjals ..........0..000000 00... 435 Talið aðfinnsluvert við málsmeðferð í héraði, að vitni voru ekki heitfest samkvæmt 100. gr. laga nr. 27/1951 .............. 492 Úrskurður sakadómara í Reykjavík um, að lögreglumönnum sé heimil leit að áfengi í tiltekinni bifreið, staðfestur í Hæsta- rétti með skírskotun til 19. gr. laga nr. 58/1954 .......... 517 Í máli gegn skipstjóra á togara, sem sóttur var til sakar fyrir meint fiskveiðabrot, gætti ósamræmis og missagna í skýrsl- um löggæzlumanna um veigamikil atriði. Þótti því ekki unnt að leggja þær til grundvallar refsiðómi í málinu .......... 589 Með héraðsdómi í máli út af fiskveiðabroti var skipstjóra fiski- CVIII Efnisskrá. skips dæmd refsing og afli og veiðarfæri skipsins gerð upp- tæk, Skipstjórinn áfrýjaði málinu. Í Hæstarétti var leitt í ljós, að afli skipsins hafði verið lagður í land og var ekki fyrir hendi sérgreindur, þegar rannsókn málsins hófst. Einn- ig kom fram, að veiðarfæri skipsins höfðu ekki verið tekin úr vörzlum ákærða og að þau höfðu farið forgörðum í bruna, áður en málið kom fyrir Hæstarétt. Af framangreindum sökum var upptaka ekki dæmd í Hæstarétti ............ Í máli út af kynferðisbroti greiða tveir dómendur Hæstarétt. ar sératkvæði ...................2 0000... A var sakaður um að hafa gert tilraun til að nauðga stúlkunni X. Fengu löggæzlumenn vitneskju um atburð þenna, þegar eftir að hann gerðist. Í dómi Hæstaréttar er að því fundið, að ekki var þá þegar framkvæmd ýtarleg læknisskoðun á stúlkunni og ekki heldur nákvæm athugun á vettvangi. Höfðu löggæzlumenn því ekki gætt nægjanlega ákvæða 35. gr. laga nr. 27/1951 ..............020200 00 Með úrskurði rannsóknardómara var sakborningi synjað um brottför úr lögsagnarumdæmi sínu. Úrskurðurinn var kærð. ur til Hæstaréttar, en staðfestur þar ............0.00..... Opinberir starfsmenn. Í var árið 1928 skipaður skólastjóri ungmennaskóla í Reykjavík, sem árið 1930 var gerður að gagnfræðaskóla og rekinn af bæjarsjóði og ríkissjóði. Gegndi I stöðu þessari til ársins 1955. Hafði hann á hendi bókhald skólans og vörzlu sjóða hans, þ. e. rekstrarsjóðs skólans öll árin, nemendasjóðs, sem stofnaður var árið 1940, og byggingarsjóðs, sem fé var veitt til úr bæjarsjóði og ríkissjóði á árunum 1945— 1952. Á tíma- bilinu frá því í september 1941 til ársloka 1954 tók I fé úr sjóðum þessum í heimildarleysi til eiginna nota, samtals að fjárhæð samkvæmt niðurstöðum ríkisendurskoðenda kr. 839.771.09. Fyrir fjárdrátt þenna var honum refsað sam- kvæmt 147. gr. sbr. 138. gr. laga nr. 19/1940. I hafði einnig gerzt sekur við fleiri hegningarlagagreinar, og var refsing hans ákveðin fangelsi 3 ár .............000.0. 20... 0... Í sama máli og greinir hér næst á undan var leitt í ljós, að Í skólastjóri hafði veitt ýmsum aðiljum í heimildarleysi fé að láni úr áðurgreindum sjóðum skólans. Þegar upp komst um misferli hans, höfðu sumir lánþegar endurgreitt lánin, en aðrir ekki. I tók hvorki skriflegar viðurkenningar né trygg- ingar af lánþegunum. Í dómi Hæstaréttar segir, að I hafi með lánveitingum þessum framið verknað, sem ákvæði 247. gr. laga nr. 19/1940 taki til. Í ákæruskjali voru brot þessi hins vegar talin varða við 261. sbr. 249. gr. og 138. gr. nefndra laga. Þar sem í verknaði ákærða fólust atriði, sem Bls. 666 67 147 846 Efnisskrá. lýst er í 249. gr., þótti mega heimfæra brotin til refsiákvæða þeirra, sem greind voru í ákæruskjali ..............0... Í framangreindu máli á hendur I skólastjóra sannaðist í rann- sókn þess, að hann hafði tekið ýmis verðbréf, sem voru í eigu sjóða skólans, og sett þau að handveði til tryggingar lánum, sem hann tók sjálfum sér til handa í lánastofnunum. Einnig hafði hann afhent syni sínum verðbréf skólasjóða til sams konar nota. Í rannsókn málsins komu sum bréfin fram, en önnur ekki. Fyrir misferli þetta var I ákærður og dæmdur eftir 261. gr. sbr. 249. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940 ...... Árið 1942 keypti I skólastjóri, sem að framan greinir, vörubif- reið fyrir kr. 20—-30 þús. og greiddi hana með fé úr rekstrar. sjóði gagnfræðaskólans. Kvaðst I hafa fengið heimild skóla- nefndarmanna til að kaupa bifreiðina í því skyni að aka nemendum í skíðaferðir, og var það stutt af vætti tveggja skólanefndarmanna. En yfirkennari og íþróttakennari skól- ans báru báðir fyrir dómi, að þeim væri ókunnugt um, að skólinn hefði nokkurn tíma haft bifreið til umráða og hefðu aldrei heyrt þess getið, að skólinn ætti bifreið. Hins vegar var leitt í ljós, að sonur I, sem var stöðvarbílstjóri, hefði tekið við bifreiðinni og ekið henni í atvinnuskyni. Hirti I eða sonur hans tekjur af bifreiðinni, en gjöld vegna hennar voru greidd úr rekstrarsjóði skólans. Í desember 1944 seldi I bif- reiðina fyrir kr. 18.000.00. Árið 1945 færði I í bækur rekstrar- sjóðs skólans tap á bifreiðinni, kr. 54.051.20. Fyrir brot þetta sætti I refsingu samkvæmt 247. gr. sbr. 138. gr. laga nr. 19/1940 og 141. gr. sömu laga ........0.000000 0000... Í sama máli var I dæmd refsing fyrir stórfellda óreiðu og van- rækslu í starfi samkvæmt 141. gr. laga nr. 19/1940 ........ Eftir að ákæruskjal hafði verið birt I skólastjóra, sem greinir hér að framan, voru af hans hálfu lagðir fram við rannsókn málsins reikningar yfir ýmis störf varðandi embætti hans, sem hann taldi sér bera greiðslu fyrir auk embættislaun- anna. Dómstólar töldu þessar kröfur óviðkomandi hinu opin- bera máli og tóku ekki afstöðu til þeirra ............0..... Póstmeistaranum í Reykjavík var stefnt f.h. póstsjóðs til greiðslu skaðabóta. Með því að eigi var leidd í ljós heimild póstmeistarans til að taka á móti stefnu og gefa bindandi yfirlýsingar fyrir dómi f.h. póstsjóðs í máli þessu, var því vísað frá héraðsdómi ...........200000.0 0... 260, Þ taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni vegna rangrar blóðgjafar á Landspítalanum. Höfðaði hann af því tilefni skaðabótamál á hendur ríkissjóði. Í því máli var forstöðumanni Blóðbanka Íslands ekki talið skylt að skýra frá nafni viðkomandi blóð- gjafa, þar sem þjóðfélagsleg nauðsyn bæri til, að gætt væri CIX Bls. 285 CKX Efnisskrá. þagnarskyldu um nöfn manna, sem veittu Blóðbankanum blóð í lækningaskyni .................000.00000 00... Þ, sem verið hafði sjúklingur á Landspítalanum, áleit sig hafa beðið heilsutjón vegna rangrar læknismeðferðar þar. Krafð- ist hann af því tilefni skaðabóta úr ríkissjóði. Í málinu gerði hann kröfu um, að S, yfirlækni Landspítalans, yrði gert skylt að leggja fram sjúkraskýrslu hans. S neitaði þessu og byggði synjun sína á því, að í sjúkraskýrslu væru skráð ýmis at- riði, er vörðuðu einkamálefni sjúklings. Ekki var fallizt á þessi rök S, þar sem Þ æskti sjálfur framlagningar skýrsl- unnar. Var S dæmt skylt að leggja fram endurrit hennar .. Sakborningi dæmd réttarfarssekt fyrir meiðandi ummæli um lög- reglumenn í framlögðu varnarskjali .........,........... Í máli, sem konan R höfðaði gegn vátryggingarfélagi til heimtu líftryggingarfjár látins eiginmanns hennar, var dómkirkju- presti, sem tilkynnt hafði R lát eiginmannsins, talið óskylt að skýra frá viðbrögðum R og hvaða orð hún hefði látið falla við það tækifæri ...................0.000.0...0 Í refsimáli á hendur A var fulltrúa lögreglustjóra í Reykjavík dæmt óskylt að skýra frá nafni manns, sem hafði veitt hon- um vitneskju um atvik í sambandi við almenna eftirgrennsl- an ætlaðra brota ...............00200 00 nn Í máli á hendur skipstjóra, sem sakaður var um fiskveiðabrot, gætti svo mikils ósamræmis og missagna í skýrslum lög- gæzlumanna um veigamikil atriði málsins, að ekki þótti unnt að leggja þær til grundvallar refsidómi .................. A var sakaður um að hafa gert tilraun til að nauðga stúlkunni X. Fengu löggæzlumenn vitneskju um atburð þenna, þegar eft. ir að hann gerðist. Í dómi Hæstaréttar er að því fundið, að ekki var þá þegar framkvæmd ýtarleg læknisskoðun á stúlk- unni og ekki heldur nákvæm athugun á vettvangi. Höfðu löggæzlumennirnir því ekki gætt nægilega ákvæða 35. gr. laga nr. 27/1951 ............20002 0000 Í desembermánuði 1954 komst á samkomulag með Reykjavíkur- bæ og félagi strætisvagnstjóra um, að strætisvagnstjórar skyldu verða fastir starfsmenn bæjarins með réttindum þeim og skyldum, sem slíku starfi fylgja. Í samningsumleitunum milli aðilja þessara voru m.a. launakjör vagnstjóranna til- tekin í tveimur bréfum borgarstjóra, dags. 30. nóvember og 7. desember 1954. Gengu vagnstjórarnir að kjörum þessum, og bæjarráð og bæjarstjórn samþykktu síðan loforð þau, er fólust í nefndum bréfum borgarstjóra. Í máli, er A strætis- vagnstjóri höfðaði gegn Reykjavíkurbæ árið 1959, var úr því leyst, hvernig skýra bæri tiltekið atriði í fyrrgreindu bréfi borgarstjóra frá 7. desember 1954 varðandi launa- kjörin (sjá nánar stjórnsýsla) ............00000.000000.. Bls. 267 289 322 390 589 747 Efnisskrá. Dómkvaddir menn gefa álitsgerð um áhættu, sem fylgir starfi lögreglumanna, slökkviliðsmanna og strætisvagnstjóra .... Óréttmætir veralunarhættir. Refsimál var höfðað á hendur stjórnarmönnum fyrirtækis fyrir brot á ákvæðum laga nr. 84/1933 um varnir gegn óréttmæt- um verzlunarháttum o.fl. Vegna galla á ákæru var mál- inu vísað frá héraðsdómi ..........0220000.0 00. nn 00 nn Orlof. Atvinnurekandinn A sagði iðnaðarmanninum B ólöglega upp starfi, áður en ráðningartíma var lokið. A var dæmt að greiða B eftirstöðvar vinnulauna fram að uppsagnardegi með fjárhæðinni X, bætur fyrir ólöglega uppsögn með áætl- unarfjárhæðinni Y og loks orlofsfé samkvæmt lögum nr. 16/1943, sbr. lög nr. 8/1957, 6% af fjárhæðunum X og Y samanlögðum ..........2..0..00. sen 142, Póstmál. Sendisveinn atvinnurekandans A, 11 ára að aldri, fékk greiddar á pósthúsinu í Reykjavík fjárhæðir, sem til A áttu að ganga, með því að kvitta á póstávísanir og póstkröfur með fölsuð- um nöfnum og nota ranglega nafnstimpil A. Þar sem A taldi, að póststarfsmönnum hefði með skyldri aðgæzlu átt að vera ljóst, að um fölsun var að ræða, stefndi hann póstmeistar- anum í Reykjavík f.h. póstsjóðs og krafðist skaðabóta. Með dómi Hæstaréttar var málinu vísað frá héraðsdómi, með því að eigi var í ljós leidd heimild póstmeistarans í Reykja- vík til að taka á móti stefnu og gefa bindandi yfirlýsing- ar fyrir dómi f.h. póstsjóðs, að því er sakarefni þetta varð. aði ....0..0020.000e rr 260, Prestar. Sjá þagnarskylda. Rangur framburður. Bifreiðarstjórinn A leitaði aðstoðar lögreglumanna um að koma sér og bifreið sinni heim, með því að hann væri undir áhrif. um áfengis. Lögreglumenn tóku A og bifreið hans í umsjá sína, en áður til þess kæmi, að þeir ækju honum heim, tók A bifreiðina að lögreglumönnunum óvörum og ók burtu. Er A kom fyrir dóm, kvað hann B kunningja sinn hafa komið og ekið sér heim. B bar fyrst hið sama fyrir dómi, en neitaði þó að heitfesta framburð sinn. Þremur dögum síðar skýrði B lögreglumönnum ótilkvaddur frá því, að hann hefði ekki ekið A heim, og væri fyrri framburður hans um það rangur. A játaði þá, að samkomulag hefði orðið með honum og B um hinn ranga framburð. A var dæmd CXI Bls. 851 435 149 285 CxXIl Efnisskrá. refsing m. a. fyrir brot á ákvæðum 1. mgr. 142. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. sömu laga .............. Eftir að A varð ljóst, að lögreglumenn höfðu hann grunaðan um kynferðisbrot, mæltist hann til þess við kunningja sína B og C, að þeir hjálpuðu honum úr klípu með því að bera rangt um tiltekin atvik, ef þeir yrðu yfirheyrðir. B neitaði þessu, en C varð við tilmælunum og gaf ranga skýrslu, er hann var kvaddur fyrir dóm. A viðurkenndi sök sína. Var honum dæmd refsing m. a. samkvæmt 1. mgr. 142. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 22. gr. sömu laga og einnig sbr. 20. gr. laganna, að því er B varðaði .................... Refsingar. 1. Einstök refsiverð verk og refsiákvæði. A var skólastjóri gagnfræðaskóla, sem rekinn var af ríki og bæjarfélagi í sameiningu. Varð hann sekur um brot þau, sem hér greinir: a. Um 13 ára skeið hafði A dregið sér fé úr sjóðum skól- ans til eiginna nota, samtals kr. 839.771.09. Varðaði brot þetta við 247. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940. b. A hafði lánað ýmsum aðiljum fé úr sjóðum skólans án heimildar. Voru sum lánanna endurgreidd, er rannsókn hófst, en önnur ekki. ÁA tók hvorki skriflegar viðurkenn- ingar né tryggingar fyrir lánum þessum. Fyrir atferli þetta sætti hann ákæru samkvæmt 261. gr., sbr. 249. gr., og 138. gr. laga nr. 19/1940. Hæstiréttur taldi, að ákvæði 247. gr. laganna ættu við um verknað þenna, en eins og ákæru var háttað, og þar sem í greindum brotum fæl- ust atriði, sem lýst væri í 249. gr., þá bæri að heimfæra verknaðinn undir framangreind hegningarlagaákvæði í ákæruskjali. c. A hafði tekið ýmis verðbréf, sem voru í eigu sjóða skól- ans, og sett þau að handveði til tryggingar lánum, sem hann tók sjálfum sér til handa í lánastofnunum. Einnig hafði hann afhent syni sínum verðbréf skólasjóða til sams konar nota. Fyrir verknað þenna sætti A refsingu samkvæmt 261. gr. sbr. 249. gr, og 138. gr. laga nr. 19/1940. d. A keypti vörubifreið fyrir fé úr rekstrarsjóði gagnfræða- skólans, en notaði hana eingöngu í sjálfs sín þarfir eða sonar síns, og runnu tekjur af notkun bifreiðarinnar til þeirra, en rekstrargjöld hennar voru greidd af fé skól- ans. Eftir að A hafði selt bifreiðina, færði hann í bæk- ur rekstrarsjóðs skólans tiltekna fjárhæð sem tap á reksti hennar. Í ákæruskjali voru brot þessi talin varða við 261. gr., sbr. 249. gr., og 138. gr. laga nr. 19/1940. Bls. 492 677 Efnisskrá. CXIIl Bis. En auk þess sætti A ákæru samkvæmt 141. gr. sömu laga fyrir óreiðu og vanrækslu í starfi. Hæstiréttur taldi, að eins og saksókn væri háttað, bæri að heimfæra mis- ferli A með bifreiðina til 247. gr. sbr. 138. gr. og 141. gr. laga nr. 19/1940. e. Loks sætti A refsingu fyrir stórfellda vanrækslu og hirðu- leysi í starfi samkvæmt 141. gr. laga nr. 19/1940. Fyrir brot þau, er greinir í ae, var A dæmt fangelsi3ár.. 1 S ökukennari var í bifreið með nemanda sínum, er ók bifreið- inni. Er bifreiðinni var ekið inn á aðalbraut, varð árekstur við aðra bifreið, sem kom eftir aðalbrautinni. S sætti ákæru fyrir brot á lögum nr. 26/1958 og auglýsingu nr. 53/1955, en var sýknaður í Hæstarétti, með því að eigi þótti sann- aður skortur á aðgæzlu af hans hendi .................. 123 Bræðurnir R og S fóru óboðnir inn á sveitabæ og urðu ekki við skipun húsráðanda, M, um að hverfa brott úr húsinu. Réð- ust þeir á M, börðu hann og veittu honum nokkrar ákomur. Eftir það bar R eld að húsinu, en S gerði engar slökkvi- ráðstafanir né reyndi að bjarga verðmætum, þótt hann ætti þess kost. Brann húsið ásamt fleiri eignum til kaldra kola. Þeim R og S var báðum dæmd refsing í samræmi við ákæru- skjal samkvæmt 2. mgr. 257. gr., 217. gr. og 231. gr. laga nr. 19/1940. Að því er S varðaði, var brot hans gegn 2. mgr. 257. gr. að nokkru leyti talinn tilraunarverknaður og því jafnframt heimfærður til 20. gr. nefndra laga. Þá var S einnig í sama máli dæmd refsing fyrir þjófnað, er hann hafði framið í annað skipti, og var það brot, þar sem um ítrekun var að tefla, heimfært til 255. gr. sömu laga. Hlutu þeir R og S hvor um sig fangelsi 2 ár .................. 203 A ók bifreið sinni óvarlega út á aðalbraut og sinnti ekki stöðv- unarmerkjum lögreglumanna. Var honum dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 26. gr., 1. mgr. 37. gr., 1. og 3. mgr. 38. gr., 3. mgr. 48. gr. og 3. mgr. 49. gr., sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958. Sætti A 400 kr. sekt. Einnig var honum dæmd réttarfarssekt, kr. 400.00, vegna meiðyrða um lögreglumenn Í varnarskjali ................2.02..0 0... 289 A var ákærður fyrir hlutdeild í þjófnaði samkvæmt 244. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940, en sýknaður í Hæstarétti ....... 299 A tók ófrjálsri hendi matvæli og fatnað úr skipi. Var honum dæmd refsing samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940 ...... 316 Bifreiðarstjóri ók ölvaður og gálauslega um götur Reykjavíkur. Var honum dæmt varðhald 15 daga samkvæmt 24. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954 og 2. sbr. 4. mgr. 25. gr. og 1. mgr. 37. gr., sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 ............00..0..... 368 Máli á hendur stjórnarmönnum fyrirtækis vegna meintra brota á lögum nr. 84/1933 um varnir gegn óréttmætum verzlunar- h CKIV Efnisskrá. háttum vísað frá héraðsdómi ..........00..00 0000... 0... Bifreiðarstjóri ók undir áhrifum áfengis og fékk vitni til að bera rangt fyrir dómi. Var honum dæmd refsing eftir 142. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940, 24. gr. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954 og 25. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958, fangelsi 4 mánuði ..........00.s ser A, sem var undir áhrifum áfengis, ók bifreið um götur Íkaup- staðar. Refsing dæmd samkvæmt 24. gr. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954 og 25. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 varðhald 10 daga ........0.0%00 0. nn enst M var sekur um þjófnað og brugg og innflutning áfengis. Hon- um var dæmd refsing samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, 6. gr. sbr. 35. gr. laga nr. 54/1958 og 7. gr. sbr. 36. gr. sömu laga. Refsing ákveðin fangelsi 1 mánuð og 6000 kr. sekt .. Togaraskipstjóra dæmd refsing fyrir ólöglegar fiskveiðar innan fiskveiðimarka. Sekt ákveðin samkvæmt 1. gr. sbr. 3. gr. laga nr. 5/1920 kr. 230.000.00 .....00000000 enn rr rn. Bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir óvarlegan akstur. Brot heim- fært til 1. mgr. 26. gr. 1. mgr. 37. gr. og 1. mgr. 4ö. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958. Sekt dæmd kr. 1000.00 ........ Togaraskipstjóri sýknaður af ákæru um fiskveiðibrot 582, 589, Skipstjóra á fiskiskipi dæmd sekt, kr. 10.000.00, fyrir ólöglegar dragnótaveiðar í landhelgi ..........0000000 nn. 0 e 000... A, sem hafði afvegaleitt 14 ára telpu og haft samfarir við hana, dæmd refsing eftir 2. mgr. 200. gr. laga nr. 19/1940 og Í. mgr. 44. gr. laga nr. 29/1947. A hafði unnið vitni á að bera rangt fyrir dómi. Varðaði það brot hans við 142. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940. A reyndi einnig að fá annað vitni til að bera rangt fyrir dómi, en það synjaði. Var sá verkn- aður A heimfærður til 142. gr. sbr. 22. gr. og 20. gr. laga nr. 19/1940. Refsing ákveðin fangelsi 6 mánuði .......... A gerði tilraun til að nauðga 15 ára telpu. Var honum dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 194. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/ 1940, fangelsi tvö ár og sex mánuði .......0.0.0000 0000... Bifreiðarstjóra dæmd sekt, kr. 1500.00, fyrir of hraðan akstur samkvæmt 49. gr. og 2. mgr. 50. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 .......00000 ns 2. Ákvörðun refsingar. Sekt dæmd ásamt fangelsisrefsingu ......0200000 000... 00... Skipstjóra á fiskiskipi var dæmd sekt samkvæmt lögum nr. 45/1937 fyrir ólöglegar dragnótaveiðar Í landhelgi. Þegar dómur gekk, var ólöglega veiddur afli ekki lengur fyrir hendi sérgreindur, og veiðarfæri skipsins höfðu farið for- görðum. Við ákvörðun refsingar var tekið tillit til þess, að upptaka afla og veiðarfæra var ekki dæmd „0... 492 499 öð1 5ðð 554 142 666 er" 147 180 531 Efnisskrá. CKV 3. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar kr. 400.00. Varðhald 10 daga .......... — — — 6.000.00. — 25 — — — 230.000.00. — 8 mán. .......... — — — 1.000.00. — 3 daga .......... — — — 10.000.00. — 30 —— — — 1.500.00. — 10 b. Fangelsi dæmt .................. 1, 203, 316, 492, 531, 677, c. Varðhald dæmt .............02.000 sn. 368, d. Upptaka eignar dæmd .................. 0. nn 531, e. Svipting réttinda dæmd samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningar- laga nr. 19/1940 .................. 1, 203, 316, 492, 531, 677, Í. Svipting ökuleyfis dæmd ...............0...000.. 368, 492, g. Ómerking ummæla ............000..0 0. 0 Réttarfarssektir og vítur. Bifreiðarstjóri, sem sakaður var um brot á umferðarlögum samkvæmt kæru lögreglumanna, viðhafði meiðandi ummæli um lögreglumennina í varnarskjali í héraði. Var honum í Hæstarétti dæmd 400 kr. réttarfarssekt samkvæmt 160. gr. sbr. 159. gr. laga nr. 27/1951 ...........0.00 0000... Talið aðfinnsluvert við meðferð opinbers máls í héraði, að vitni voru ekki heitfest samkvæmt 100. gr. laga nr. 27/1951 Áfrýjun máls sögð hafa verið gerð ófyrirsynju .............. Vítt óhæfileg ummæli héraðsdómslögmanns í bréfum til hér- aðsdómara ...............0...ess sn Sakargögn. Sjá dómsgögn. Sakhæfi. Sakborningur, sem sekur reyndist um íkveikju í húsi og fleiri afbrot, var af geðveikralækni hvorki talinn fáviti né geð- veikur, en hins vegar mjög treggefinn og með geðveilu á háu stigi. Var hann í refsidómi talinn sakhæfur .......... Geðveikralæknir telur A, sem gert hafði tilraun til að nauðga 15 ára telpu, hvorki vera geðveikan, geðveilan né fávita, held- ur treggefinn vandræðamann. Var A talinn sakhæfur .... Saknæmi. Bræðurnir R og S voru staddir einir á sveitaheimili gegn banni húsráðanda. R bar eld að húsinu, og brann það ásamt úti- húsum og fleiri eignum til kaldra kola. S gerði ekki viðhlit- andi slökkviráðstafanir og hófst ekki handa um neinar virkar aðgerðir til björgunar verðmætum, þótt hann ætti þess kost. Voru bræðurnir með þessari háttsemi taldir hafa gerzt sekir við 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940 .......... Bls. 289 öð1 ö3ð 554 666 180 147 499 Jðð 14 499 239 259 492 138 203 CXVI Efnisskrá. A varð fyrir meiðslum við vinnu sína á togara. Talið, að slysið mætti rekja til gálauslegra athafna samstarfsmanna hans og aðgæzluskorts af hálfu yfirmanna ..........0020000. 000... A varð fyrir slysi við vélavinnu hjá h/f X. Taldi hann öryggis- búnaði hafa verið áfátt og krafði X um bætur. Með því að A var sjálfur í stjórn h/f X, var hann ekki talinn geta haft uppi kröfur á hendur því sökum þess, að vanrækt var, það sem honum bar sjálfum að annast .................. 310, Bifreiðaslys talið stafa af gáleysi bifreiðarstjóra .... 484, 689, Samaðild. A og B keyptu í sameiningu skip á uppboði. Gaf uppboðshaldari út afsal þeim til handa á þann veg, að A væri eigandi skips- ins að % hlutum, en B að % hluta. Í máli til heimtu eftir- stöðva uppboðsandvirðis var því ekki andmælt af hálfu B, að hann bæri ábyrgð á allri greiðslunni in soliðum með A, ef um skuld væri að tefla ...............000000. 0... 0... A og B, sem voru tveir af þremur sameigendum að húseign, höfðuðu mál gegn H og kröfðust dómsviðurkenningar fyrir því, að hann ætti enga hlutdeild í lóðarréttindum hússins. H krafðist frávísunar, þar sem allir sameigendur stæðu ekki að málssókninni, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936. Talið var, að A og B ættu sjálfstæðan rétt til að fá úr því skorið, hvern- ig lóðarréttindum þeirra væri háttað, enda mundi þriðji sam- eigandinn ekki bíða neinn hnekki, þó að krafa þeirra næði fram að ganga. Var frávísunarkröfunni því hrundið ...... Jörðin X var í óskiptri sameign þeirra A og B. Í sambandi við landskipti á jörðinni milli þeirra kom fram, að ágreiningur var um landamerki X milli A annars vegar og eigenda og um- ráðamanna nokkurra aðliggjandi jarða hins vegar, en B var á sama máli og þeir um landamerkin. Í landamerkjamáli, sem út af þessu reis, sótti A málið, en B gerðist varnaraðili við hlið eigenda og umráðamanna viðkomandi nágrannajarða Konan B hafði ásamt fleirum erft höfundarétt að ljóðum P. Taldi hún aðilja, sem staðið höfðu að útgáfu ljóða P, hafa gert það án heimildar frá sér. Höfðaði B mál gegn aðiljum þessum og krafðist refsingar, upptöku bókarupplags og skaðabóta sér til handa. Af hálfu hinna stefndu var krafizt frávísunar, þar sem allir eigendur höfundaréttarins stæðu ekki að málssókninni, sbr. 46. gr. laga nr. 85/1936. Héraðs- dómur tók frávísunarkröfuna til greina, en Hæstiréttur taldi, að hver sameigenda að höfundarétti hefði sjálfstæða heimild samkvæmt 17., 18. og 20. gr. laga nr. 13/1905 til að átelja í dómsmáli meint brot á rétti hans. Hafi B því verið málssóknin heimil, enda sé fébótakrafa út af hinu Bls. 249 325 718 175 306 408 Efnisskrá. CXVII Bls. meinta broti skiptanleg og B sæki varnaraðilja ekki um heildarbætur, heldur aðeins það, sem hún telji eiga að koma í sinn hlut. Samkvæmt þessu hratt Hæstiréttur frávísunar- kröfunni ................0.. 00... 512 Sameign. Sjá einnig samaðild. ÁA og B áttu neðri hæð og kjallaraíbúð í húsi einu, en D og E voru eigendur að efri hæð og rishæð. Út af ágreiningi um eignarhlutföll höfðuðu D og E mál gegn Á og B og kröfð- ust þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur þeirra að efri hæð og rishæð ásamt 42% af sameiginlegum hluta eignar- innar, en þó aðeins að % hluta af tækjum í þvottahúsi, og að jafnframt verði viðurkennt, að eignarhluti þeirra telj- ist 42% af allri fasteigninni. A og B viðurkenndu kröfuna um eignarrétt D og E að efri hæð og rishæð, en kröfðust sýknu af kröfunni um ákvörðun eignarhlutfalla. Í héraði Þótti sannað, að komizt hefði á samningur með aðiljum um, að eignarhlutföll fasteignarinnar yrðu talin þau, sem D og E gerðu kröfu til, þ. e. að 42 hundraðshlutum hjá þeim, en 58 hundraðshlutum hjá A og B. Tók héraðsdómur kröfu D og E um þetta til greina. Í gagnsök í héraði var þess krafizt af hálfu A og B, að viðurkenndur yrði eignar- réttur þeirra að % hlutum þvottahúss og miðstöðvarher- bergis og tækja í þvottahúsi, og var sú krafa tekin til greina. Þá var þess og krafizt í gagnsök, að A væri einn eigandi að geymslu undir forstofutröppum og að svalastiga, og að B væri einn eigandi að geymslu í kjallaraforstofu. Féll dómur um þetta þeim A og B í vil. Loks var þess kraf- izt Í gagnsök af hálfu A, að hann væri einn eigandi stiga- palls framan við dyr hæðarinnar til kjallara hússins, en þar sem ekki var sannað, að Þallur þessi hefði verið gerð. ur á kostnað A eins, og pallurinn var nauðsynleg samgöngu- leið fyrir báðar hæðir hússins að sameiginlegum eignar- hlutum í kjallara, þá var A aðeins talinn eiga hlutfallslegan rétt til hans. A og B áfrýjuðu málinu til Hæstaréttar, en því var ekki gagnáfrýjað. Í Hæstarétti var talið leitt í ljós, að í sambandi við byggingu hússins og síðar hafi fram- kvæmd um skiptingu kostnaðar milli aðilja verið nokkuð mismunandi, einkum framan af, og Verði ekki af þeirri framkvæmd leitt, að samningur um ákveðið eignarhlutfall hafi komizt á með aðiljum. Var sýknukrafa A og B því tekin til greina, að því er eignarhlutföll varðaði. Hins vegar var staðfest sú niðurstaða héraðsdóms, að A ætti aðeins hlutfallslegan rétt til stigapallsins ...................... 338 Í síðastgreindu máli kröfðust A og B þess í gagnsök í héraði, að D og E yrði gert skylt að flytja burtu af lóð hússins CKVIII Efnisskrá. Bls. rauðamöl, er þeir hefðu flutt þangað án heimildar frá A og B, og að þeir D og E verði dæmdir til að lagfæra rask, er þeir hafi gert á lóðinni. Kröfu þessari var hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti, með því að umræddar aðgerð- ir voru ekki taldar baka þeim A og B tjón eða óþægindi 338 Sameign að jörð átti að slíta með landskiptagerð, en vegna galla á gerðinni felldi Hæstiréttur hana úr gildi ........ 466 Samningar. Sjá einnig kaup og sala, loforð. Með samningi 1. marz 1957 réðst A starfsmaður til iðnfyrir- tækisins B frá þeim degi til 1. marz 1959. Hinn 27. febrúar 1958 var ÁA sagt upp starfinu með viku fyrirvara vegna vanrækslu og Íjarvistar frá skyldustörfum. Í skaðabóta- máli, sem A höfðaði á hendur B, tókst B ekki að sanna þessar sakir á hann. Voru A því dæmdar bætur vegna ólög- mætrar UPPSAGNAr .......020000 0 nn 142, 149 G var ráðinn skipstjóri á fiskiskipi B á vetrarvertíð 1956. Skipið var til viðgerðar í Svíþjóð, en er það kom hingað til lands hinn 30. marz 1956, voru orðin eigendaskipti að því. Gekk G þá af skipinu. Þar sem G mátti telja ráðningartíma sín- um slitið með eigendaskiptunum, voru honum dæmdar bæt- ur úr hendi B fyrir atvinnutjón frá 30, marz 1956 til ver- tíðarloka ..........2.0es seen 155 Í máli til heimtu útsvars er tekið fram í dómi Hæstaréttar, að um heimild til álagningar útsvara fari eftir því, sem ákveðið er í útsvarslögum um afstöðu skattþegna til bæjar- eða sveitarfélaga, en ekki eftir samningum .............- 294 Í máli milli sameigenda að húseign um eignarhlutföll þeirra var leitt í ljós, að framkvæmd um skiptingu kostnaðar milli eigendanna hafði verið nokkuð mismunandi. Þótti eigi af þeirri framkvæmd verða leitt, að samningur um ákveðin eignarhlutföll hafi komizt á með aðiljum .............- 338 A húseigandi leigði B íbúðarskúr á lóð sinni, og skyldi húsa- leiga greidd fyrst í stað með því, að B léti gera við skúr- inn. G húsasmiður annaðist viðgerðina eftir beiðni B. Höfð- aði G síðan mál á hendur A og krafði hann um greiðslu á viðgerðarkostnaðinum, þar sem viðgerðin hefði farið fram með vitund hans og samþykki. Kröfu G var hrundið, með því að hann leiddi ekki sönnur að því, að A hefði lof- að að greiða kostnaðinn .......2..0000.. eeen nn enn 360 A hafði fengið jörð B til lífstíðarábúðar samkvæmt ábúðarlög- um. B gaf síðar yfirlýsingu um, að hann leigði honum jörðina á erfðaábúð samkvæmt lögum um erfðaábúð, en um slíka ábúð giltu þá ákvæði laga nr. 8/1936. Þrátt fyrir yfirlýsingu þessa létu aðiljar jarðarafgjald ekki fara eftir lögum nr. 8/1936, heldur hélzt það óbreytt frá því sem áður Efnisskrá. CKIX Bls. hafði verið. Í máli, er síðar reis milli aðilja út af ágrein- ingi um ábúðina, er tekið fram í dómi Hæstaréttar, að þó að ákvæði um erfðaábúð í lögum nr. 8/1936 séu sett um byggingu þjóðjarða og annarra jarða í almannaeign, en ekki miðuð við byggingu jarða í einkaeign, þá þyki samt mega telja, að einstaklingar geti samið svo sín á milli, að um byggingarkjör fari í höfuðatriðum eftir sams konar reglum og lögin um erfðaábúð hafa að geyma. Lögskipti þeirra A og B ættu því að fara eftir ákvæðum laga nr. 8/1936, en þó með þeim takmörkunum, að ákvæðin geti átt við um skipti þeirra, að þau brjóti ekki í bága við ófrávíkjanleg ákvæði ábúðarlaga og að aðiljar hafi ekki sjálfir með samningi frá þeim vikið .............00.0... 447 A, búsettur í Færeyjum, var ráðinn í skiprúm á togara B í Reykjavík. Er A kom til Reykjavíkur, stóð yfir deila milli útgerðarmanna og stéttarfélags íslenzkra sjómanna út af ráðningu erlendra manna á togara. Voru vandkvæði á að hefja veiðar á þeim skipum, sem Færeyingar höfðu verið ráðnir til. Af hálfu B var þá vefengt, að bindandi ráðn- ingarsamningur hefði komizt á við A. Varð þetta til þess, að A fór þegar næsta dag aftur til Færeyja. Í skaðabóta- máli A gegn B út af riftun á ráðningarsamningi var dæmt, að bindandi samningur hefði verið á kominn. Og þar sem B hefði þegar í upphafi vefengt gildi samningsins, hefði A ekki þurft að bíða átekta í Reykjavík, heldur verið heimilt að hverfa heim til sín. Voru Á samkvæmt því dæmdar bæt- ur úr hendi B ..............0..00...snsesr rr 662 Árið 1943 tók Ó á leigu af Reykjavíkurbæ (R) lóðarspildu undir hænsnabú á þá óbyggðu svæði í bænum. Var tekið fram í samningnum, að lóðin sé leigð til eins árs í einu, og geti hvor aðili sagt samningnum upp með 3 mánaða fyrirvara. Árið 1956 sagði R leigunni upp með umsömdum fyrirvara, en Ó neitaði að víkja af lóðinni. R leitaði þá á árunum 1956 og 1957 tvívegis aðstoðar dómstóla til að fá fjarlægð hús Ó af lóðinni, en þau mál ónýttust bæði. R höfðaði þá mál gegn Ó fyrir bæjarþingi með stefnu 3. marz 1958 og krafðist þess, að Ó yrði gert að víkja af leigulóðinni. Í málinu bar Ó m.a. fram þá málsástæðu, að uppsögnin frá 1956 væri úr gildi fallin, með því að R hefði án fyrirvara tekið við fasteigna- gjöldum og brunabótagjöldum af húsi á lóðinni fyrir árin 1957 og 1958. R kvað bæjarstarfsmenn hafa tekið við gjöld- um þessum af misgáningi, og hefði Ó verið tilkynnt það fljót- lega og boðin endurgreiðsla þeirra, en við lóðarleigugjaldi hefði aldrei verið tekið. Talið var, að Ó hefði mátt vera ljóst af aðgerðum R, að halda átti uppsögninni til streitu, og geti CXK Efnisskrá. Bls. viðtaka gjaldanna með ofangreindum hætti ekki ónýtt upp- sögnina. Voru kröfur R teknar til greina ................ 818 A talinn hafa gefið loforð um uppgjöf fjárkröfu vegna báginda, sem hann átti í, og hafi viðtakanda mátt vera það ljóst. Var A því ekki talinn við loforðið bundinn .............. 836 Sératkvæði. Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði um forsendu- atriði dóms í opinberu máli, þar sem ákært var fyrir brot á umferðarlögum ...............00 see 123 Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði um ómerkingu lögræðissviptingarmáls ...........00.2200 0000... 165 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í skuldamáli, þar sem krafizt var greiðslu í erlendri mynt ................ 168 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli til heimtu vátryggingarfjár ..........0.2000000 rns 191 Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði um forsendu- atriði í refsimáli út af eignaspjöllum o. fl. .............. 203 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í máli út af kröfu um greiðslu vinnulauna í sjúkdómsforföllum ............ 332 Einn dómenda í sjó- og verzlunardómi Reykjavíkur greiðir sér- atkvæði í refsimáli út af ákæru um brot gegn lögum um varnir gegn óréttmætum verzlunarháttum ............... 435 Tveir dómenda Hæstaréttar greiða hvor um sig sératkvæði í máli út af jarðarleigu ............0220000 0000. 447 Einn dómenda í sjó- og verzlunardómi Reykjavíkur greiðir sér- atkvæði í máli út af lausafjárkaupum ......00.0000.0.... 634 Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í refsimáli út af kynferðisbroti o. fl. .......2200..0200 nn enn 677 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í skaðabótamáli út af árekstri bifreiða .........0.200.00 0000. n ven 713 Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði um forsenduat- riði dóms í útsvarsmáli ..........002000 0... se nr. 840 Siðferðisbrot. Sjá kynferðisbrot. Sjó- og veralunardómur. Mál til heimtu bóta vegna slita á ráðningarsamningi .... 155, 403 Mál gegn vátryggingarfélagi til heimtu tjónbóta út af sjóslysi 191 Mál til heimtu skaðabóta vegna slyss við togveiðar .... 243, 271 Mál milli kaupmanna út af lausafjárkaupum .......... 351, 634 Mál út af ákæru um brot á lögum um varnir gegn óréttmæt- um verzlunarháttum .........02000000 0. ens 435 Mál til heimtu vinnulauna á fiskiskipi .. 509, 560, 563, 566, 569, 662 Úrskurður um frávísunarkröfu. Ómerking .............. 621, 622 Máli út af verzlunarskuld var stefnt fyrir sjó- og verzlunar- dóm. Stefndi krafðist frávísunar, með því að verzlunar- Efnisskrá. CKXKI Bls. skiptin hefðu ekki gerzt milli aðilja, sem greinir í 2. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Frávísunarkröfunni var hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti ...................... 632 Sjómannalög. G var ráðinn skipstjóri á fiskiskipi B á vetrarvertíð 1956. Skipið var til viðgerðar í Svíþjóð, en er það kom hingað til lands hinn 30. marz 1956, voru orðin eigendaskipti að því. Gekk G þá af skipinu. Þar sem G mátti telja ráðningartíma sínum slitið með eigendaskiptunum, voru honum dæmdar bætur úr hendi B fyrir atvinnutjón frá 30. marz 1956 til vertíðarloka 155 Er fiskiskip B, sem A var ráðinn háseti á vetrarvertíðina 1956, kom hingað til lands 30. marz 1956, voru orðin eigendaskipti að því. Skráðist A þá daginn eftir úr skiprúmi, enda leit- aði hinn nýi eigandi ekki eftir því við hann, að hann yrði á skipinu áfram. Samkvæmt því var Á talinn hafa eignazt bótarétt á hendur B vegna atvinnutjóns frá 30. marz 1956 til vertíðarloka ..........2.22000000.n sen 403 Sjóveð. Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar greiðslu á skaðabótum vegna slita á ráðningarsamningi ...........0.00.00... 155, 403 Þ, háseti á togara, taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni, er tog- arinn fórst á hafi úti. Höfða! | n skaðabótamál á hend- ur útgerð skipsins og krafðist a af vátryggingarfé þess. Þar sem sjóveð fyrir skaðabótakröfum eftir 13. gr. laga nr. 56/1914 nær ekki til vátryggingarfjár skips, sbr. 238. gr. sömu laga, var kröfu Þ þegar af þeirri ástæðu hrundið .. 271 Sjúkrahús. A, sem dvalizt hafði til lækninga á Landspítalanum, taldi sig hafa beðið heilsutjón vegna rangrar blóðgjafar þar. Í skaða- bótamáli, er hann af þessu tilefni höfðaði gegn ríkissjóði, var yfirlækni Landspítalans gert skylt samkvæmt kröfu A að leggja fram endurrit af sjúkraskýrslu hans. Hins vegar var forstöðumanni Blóðbanka Íslands ekki dæmt skylt að greina frá nafni viðkomandi blóðgjafa .............. 264, 267 Sjúkrasamlög. A hafði hlotið meiðsli í bílslysi, og hafði sjúkrasamlagið S greitt kostnað af sjúkrahúsvist hans. Í máli, sem S höfðaði ásamt A gegn eiganda bifreiðarinnar, var ökumaður bifreiðarinnar talinn eiga sök á slysinu að % hlutum, en A að % hluta. Var eiganda bifreiðarinnar dæmt að greiða S % hluta af útlögðum sjúkrakostnaði ..........02.000000 0... nn... 689 CXXII Efnisskrá. Bls, Skaðabætur. a) Vegna vanefnda á samningi. A réðst starfsmaður til iðnfyrirtækisins S hinn 1. marz 1957. Í ráðningarsamningnum segir m. a.: „Samningur þessi gildir fyrir báða aðilja í tvö ár frá 1. marz 1957 að telja. Verði honum ekki sagt upp með 3ja mánaða fyrirvara, skal hann framlengjast af sjálfu sér í 3 mánuði í senn. Almennur uppsagnarfrestur af beggja hálfu, vinnuveitanda og vinnuþegna, er 3 mánuðir.“ S sagði A upp samningnum hinn 27. febrúar 1958 með viku fyrirvara. A höfðaði þá mál gegn S og krafðist bóta fyrir atvinnutjón frá 1. marz 1958 til 1. marz 1959. Í málinu bar S það fyrir sig, að heim- ilt hefði verið að víkja A úr starfi vegna vanrækslu hans, en gegn mótmælum A var slík sök ekki sönnuð. Í öðru lagi taldi S, að skýra bæri uppsagnarákvæði samningsins þann- ig, að heimilt hefði verið að segja honum upp með 3 mán- aða fyrirvara, hvenær sem var á tveggja ára tímabilinu. Þessi málsástæða var ekki heldur tekin til greina, Þótti A eiga rétt til bóta fyrir það, sem eftir var af tveggja ára ráðningartímanum, en með því að A hóf störf annarsstað- ar, þremur vikum eftir að hann hætti störfum hjá S, og skýrði ekki frá, hver laun hans hefðu orðið þar til 1, marz 1959, voru bætur með hliðsjón af því ákveðnar lágar .. 142, 149 A var ráðinn skipstjóri á fiskiskip V vetrarvertíðina 1956. Er A tók við skipinu, var það til viðgerðar í Svíþjóð, en þegar hann kom á skipinu hingað til lands hinn 30. marz 1956, höfðu orðið eigendaskipti að því. Gekk A þá af skipinu og krafði V um bætur fyrir atvinnutjón. Í máli, sem af þessu reis milli aðilja, var talið, að A hefði mátt líta svo á, að ráðningartíma hans væri slitið, er eigendaskipti urðu að skipinu. Voru honum dæmdar bætur og upphæð þeirra miðuð við aflahlut skipstjóra á sambærilegum skipum á vetrarvertíð 1956 og svo það, að hann hafði unnið að hús- byggingu fyrir sjálfan sig, það sem eftir var ráðningartímans 155 M, sem heimilisfastur var ásamt fjölskyldu sinni í Reykjavík, sendi Reykjavíkurbæ (R) árum saman umsóknir um leigu- lóð undir íbúðarhús. Umsóknum þessum var aldrei svarað skriflega, en af hálfu R var því haldið fram, að M hefði jafnan verið gert kunnugt munnlega, þegar tilefni var til, að hann hefði ekki komið til greina við úthlutanir lóða. M höfðaði skaðabótamál á hendur R og reisti kröfuna á því, að bæjaryfirvöld hefðu um langt árabil látið hann standa í þeirri trú, að hann mundi fá byggingarlóð, án þess að á því yrðu efndir, Af þessum sökum hafi hann ekki hafizt handa um aðra útvegi, en m. a. vegna verðfalls peninga hafi hann beðið af því mikinn hnekki. Gegn mótmælum R Efnisskrá. CKXIII Bls. var M ekki talinn hafa fært sönnur á, að hann hefði fengið loforð um leigulóð frá bæjaryfirvöldum, og því ekki um að ræða nein loforðsbrigð af hálfu R. Var kröfu M því hrundið 318 E pantaði árið 1954 hjá bifreiðasölunni S bíl af gerðinni X. Bílnum átti að fylgja útvarp, miðstöð, klukka, stefnuljós og frambekkur. Mistök urðu hjá S um pöntun bílsins, en síðar varð samkomulag með aðiljum um, að E tæki við bíl af gerðinni Y, en án nefndra fylgihluta. Lofaði S að afhenda þá síðar. Kaupverð Þíls þessa nam kr. 67.216.67. Í nóvember 1956 hafði S afhent útvarpið og stefnuljósin, en ekki aðra fylgihluti. Taldi S, að E bæri að greiða fylgi- hlutina sérstaklega, en E staðhæfði, að andvirði þeirra væri innifalið í framangreindu kaupverði. E hafði, er hér var komið, greitt upp í andvirði bílsins kr. 63.201.11. S höfðaði nú mál gegn E og krafði hann um eftirstöðvar bílverðsins, kr. 4015.56, og andvirði útvarpsins, 2950.00. E höfðaði gagn. sök og krafðist skaðabóta vegna óafhentra fylgihluta, þ. e. miðstöðvar, klukku og frambekks, kr. 8485.00. Í málinu færði E sönnur að því, að hann ætti rétt á að fá fylgihlut- ina án sérstakrar greiðslu. Enda þótt E hefði um langan tíma notað laus sæti, er bílnum fylgdu til bráðabirgða Í stað frambekkjarins, var hann ekki fyrir tómlæti talinn hafa firrt sig rétti til að krefjast andvirðis bekkjarins, enda bar S að eiga frumkvæðið að afhendingu hans. Sam- kvæmt þessu var bótakrafa E tekin til greina með kr. 8485.00, en jafnframt var honum gert að greiða S eftir- stöðvar kaupverðs, kr. 4015.56 ....0..000000. en... 351 K hafði ráðizt háseti á fiskiskip V vetrarvertíðina 1956. Skipið var til viðgerðar í Svíþjóð, en þegar það kom hingað til lands, hinn 30. marz 1956, höfðu orðið eigendaskipti að því. K var þá skráður úr skiprúmi daginn eftir, enda leitaði hinn nýi eigandi skipsins ekki eftir því við hann, að hann yrði áfram á skipinu. Í máli, sem K höfðaði gegn V, var hann talinn eiga rétt til bóta vegna slita á ráðningarsamn- ingi. Var upphæð bótanna miðuð við aflahlut háseta á sam- bærilegum skipum á vetrarvertíð 1956 ........0..00000... 403 Verzlunarfyrirtækin A í Reykjavík og B í Nigeríu gerðu með sér samning í febrúar 1953 þess efnis, að A seldi B tiltekið magn skreiðar, sem afhenda skyldi smám saman mánuðina júni—desember 1953. Greiðslu skyldi þannig hagað, að B setti fyrirfram tryggingarfé, 15% af heildarverðinu. Af því skyldi A taka 15% af andvirði hverrar sendingar, en 85% skyldi B greiða hverju sinni með staðfestri ábyrgð, er stofn- uð yrði hjá Landsbanka Íslands, 20 dögum áður en útskipun færi fram. B greiddi þó aðeins nokkurn hluta tryggingar- fjárins, og veitti A því fé viðtöku. Þegar fyrsta afhending CKXKIV Efnisskrá. Bls. átti að fara fram, stóð B ekki við loforð sitt um að setja bankatryggingu fyrir greiðslunni, og eftir það urðu marg- ítrekaðar vanefndir af hans hendi. Skoraði A margsinnis á B að setja umsamdar bankatryggingar og veitti honum til- slökun á tilslökun ofan um afhendingartíma og féllst jafn- vel á lækkun á kaupverði, ef B efndi samninginn að öðru leyti. Jafnframt tjáði hann B hvað eftir annað, að van- efndir hans mundu leiða til þess, að hann (A) yrði að selja fiskinn fyrir reikning hans. Afhending á nokkru af hinni seldu vöru fór þó fram á árinu 1953 og fram til vors 1954, en þá fékk B tilkynningu frá A um, að sá hluti vör- unnar, sem óafhentur var, hefði verið seldur öðrum. Eftir það höfðaði B mál á hendur A og krafðist endurgreiðslu á eftirstöðvum þess tryggingarfjár, sem A hafði fengið í upphafi viðskiptanna, en þær taldi B nema £ 3056-6-3. A gagn- stefndi og krafðist bóta vegna vanefnda B á samningnum, £3434.15. B taldi þegjandi samkomulag hafa orðið um að fella kaupsamninginn úr gildi, þar sem síðar hefði verið sam- ið um annan afhendingartíma og jafnvel annað verð. Á þetta var þó ekki fallizt. Talið var, að A hefði með framkomu sinni sýnt, að hann vildi, svo lengi sem hann taldi sér fært, halda kaupunum upp á B, þó að það væri með skilorðsbundnum tilslökunum. Var A því ekki talinn hafa fyrirgert rétti sín- um til skaðabóta. Varð niðurstaða málsins sú, að B skyldi greiða A skaðabætur, £3134-16-2. Frá þeirri upphæð voru dregnar eftirstöðvar tryggingarfjárins, sem A tók undir sjálfum sér, £3056-6-3, en B dæmt að greiða mismuninn, 8011 „0... 634 A, búsettur í Færeyjum, var ráðinn í skiprúm á togara B í Reykjavík. Er A kom til Reykjavíkur, stóð yfir deila milli útgerðarmanna og stéttarfélags íslenzkra sjómanna út af ráðningu erlendra manna á togara. Voru vandkvæði á að hefja veiðar á þeim skipum, sem Færeyingar höfðu verið ráðnir til. Af hálfu B var þá vefengt, að bindandi ráðn- ingarsamningur hefði komizt á. Varð þetta til þess, að A fór þegar næsta dag aftur til Færeyja. Í skaðabótamáli A gegn B út af riftun á ráðningarsamningi var dæmt, að bindandi samningur hefði verið á kominn. Og þar sem B hefði þegar í upphafi vefengt gildi samningsins, hefði A ekki þurft að bíða átekta í Reykjavík, heldur verið heimilt að hverfa heim til sín. Voru A því dæmdar bætur úr hendi B samkvæmt kröfu hans, en upphæð bótanna sætti ekki andmælum af hálfu BB ...............0.00000 000 662 b) Utan samninga. Árekstur varð milli bifreiðanna X og Y. R, ógift stúlka, 19 Efnisskrá. CXXV Bls. ára að aldri, var farþegi í K. Hlaut hún stóra skurði á andlit og höfuð, og losnuðu upp flipar milli skurðanna. Af þessu leiddi mikil og varanleg líkamslýti. Samkvæmt læknis- vottorði, sem gefið var eftir athugun nær þremur árum síð- ar en slysið gerðist, hafði R orðið fyrir miklu andlegu áfalli við slysið, og telur læknirinn óvíst, að hún jafni sig nokk- urn tíma af því til fulls. R krafðist í máli gegn eigendum beggja bifreiðanna, að þeim yrði in soliðum dæmt að greiða henni fébætur. Komu engin andmæli fram gegn fébóta- ábyrgðinni. Voru R dæmdar bætur fyrir varanleg líkams- lýti, þjáningar og óþægindi kr. 120.000.00. R var ekki talin hafa hlotið varanlega örorku af slysinu. Voru bætur fyrir atvinnutjón ákveðnar kr. 25.000.00. Auk þess fékk hún bætur fyrir sjúkrakostnað o. fl. ...........2..020 00 een. 128 A, háseti á togara, þurfti vegna vinnu sinnar, að hraða för sinni eftir þilfari skipsins, en þar var ógreið leið vegna fiskkassa. Steig hann þá upp á snúningsás, en gætti þess ekki, að yfirborð hans var sleipt af slori. Er hann var staddur uppi á ásnum, reið alda undir skipið, en við það missti ÁA jafnvægið, féll á þilfarið og handleggsbrotnaði. A höfðaði skaðabótamál á hendur útgerð skipsins, en hún var sýknuð á báðum dómstigum. Í dómi Hæstaréttar segir, að eins og slysinu var háttað, þyki það ekki verða rakið til vanbúnaðar skips, handvammar starfsmanna útgerðar- innar né annarrar áhættu, sem hún eigi að bera ábyrgð á að lögum .......0..00.000.000 s.n 243 S verkamaður vann við uppskipun úr togara. Samkvæmt skipun verkstjóra skyldi S ásamt þremur öðrum mönnum setja þungan lestarhlera úr járni yfir lestarop. Héldu þeir fjór- menningarnir hver undir sitt horn hlerans, en er hann var kominn yfir opið, slepptu félagar S hleranum úr nokkurri hæð, án þess að merki eða aðvörun væri gefin. S, sem var óviðbúinn, sleppti ekki takinu, en við það slitnaði helm- ingur af beygivöðva vinstri upphandleggs hans. S höfðaði skaðabótamál á hendur fyrirtækinu T, sem annaðist upp- skipunina. Ekki var talin óhæfa af verkstjóranum að láta setja hlerann yfir með handafli, þó að unnt hefði verið að gera það með vélarafli og það verið hættuminna. En verkstjóranum var láð það, að hann hafði ekki leiðbeint verkamönnunum um, að öruggara var að leggja hlerann yfir opið með öðrum hætti en þeim að láta hann falla. Auk þess voru það talin mistök af samstarfsmönnum S að gera honum ekki viðvart, áður en þeir slepptu hleranum. Samkvæmt þessu þótti bera að leggja bótaskyldu á T. En talið var, að þar sem S var vanur uppskipunarstörfum, hefði hann átt að hlutast til um, að viðhöfð væri hættuminni CKXXVI Efnisskrá. Bls. aðferð við verkið, og þar sem hann hefði ekki gert það, ætti hann nokkra sök. Var sök skipt þannig, að S skyldi sjálfur bera *% hluta tjónsins, en fá % hluta þess bætta af T. S var 29 ára að aldri, er slysið gerðist, og ókvæntur. Var hann fyrst 6 vikur frá verki, en eftir það gat hann lengi aðeins unnið létt störf. Varanleg örorka var metin 16%. Atvinnutjón hans var metið kr. 70.000.00, þjáninga- bætur kr. 15.000.00 og annar kostnaður kr. 700.00. Var T dæmt að greiða honum %4 hluta greindra fjárhæða, kr. 68.560.00 ...........0.000 00. 249 Skaðabótakrafa höfð uppi á hendur póstsjóði vegna meintra mistaka póststarfsmanna. Í Hæstarétti var málið ómerkt og því vísað frá héraðsdómi vegna galla á málshöfðun 260, 285 Er togari fórst á hafi úti, lenti hásetinn Þ í sjónum, en var bjargað í annað skip. Taldi Þ sig hafa beðið heilsutjón af volki þessu og höfðaði skaðabótamál gegn útgerð togarans. Krafðist hann þess, að bætur yrðu greiddar af vátrygg- ingarfé togarans, en bótakrafan var á því reist, að skip- stjóri togarans hefði með vanrækslu átt sök á slysinu. Þar sem útgerðarmaður ábyrgist slíkar kröfur samkvæmt 13. gr. laga nr. 56/1914 aðeins með skipi og farmgjaldi, en sjóveð fyrir þeim nær ekki til vátryggingarfjár, sbr. 238. gr. sömu laga, þá var útgerðin þegar af þeirri ástæðu sýkn- uð af skaðabótakröfunni ...............000..0... 0... 0. 27 A, sem var trésmiður og vann við smíðar hjá h/f X, varð fyrir slysi við vélavinnu á verkstæði. Taldi hann, að orsakir slyssins mætti rekja til þess, að tilteknu véltæki hefði verið áfátt, en á því bæri h/f X ábyrgð. A var sjálfur í stjórn h/f X og þekkti gerla til véla og verka á verkstæði þess. Talið var, að honum hefði þá borið sem stjórnanda í félag- inu skylda til að hefjast handa um að fá úr því bætt, sem áfátt var. Gæti hann ekki haft uppi kröfur á hendur félag- inu sökum þess, að vanrækt var það, sem honum sjálfum bar að annast. Samkvæmt því var h/f X sýknað af skaða- bótakröfu A ..........0.00 0000 310, 325 Í meiðyrðamáli Þ gegn V gerði Þ kröfur í héraði um miska- bætur og skaðabætur vegna atvinnutjóns. Í Hæstarétti hafði hann ekki uppi síðastnefnda kröfu, en krafðist miskabóta. Ekki var talið sannað, að V hefði viðhaft ummæli þau, sem stefnt var út af, og var hann því sýknaður af öllum kröf- um Þ, þar á meðal kröfunni um miskabætur ............ 380 Bifreiðin X var í eign aðilja, sem taldist til „liðs Bandaríkjanna“ samkvæmt 1. gr. viðbætis við lög nr. 110/1951. Hafði aðili þessi ekki tryggt bifreiðina samkvæmt 1. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941, sem þá voru í gildi, er hann fékk S, íslenzkum verktaka, bifreiðina til sjálfstæðra umráða. S hafði ekki Efnisskrá. CKXVII Bis. heldur tryggt X samkvæmt nefndu lagaákvæði, er öku- maður hennar olli með gálausum akstri tjóni á bifreið K. Höfðaði K mál á hendur S og ríkissjóði (R) og krafðist þess, að þeim yrði dæmt að greiða in solidum skaðabætur. Hinir stefndu mótmæltu því ekki, að ökumaður X hafi einn átt sök á slysinu. S krafðist sýknu á þeim grundvelli, að hann hefði haft X með höndum í sambandi við framkvæmd verks fyrir varnarliðið, en ekki orðið umráðamaður hennar Í merkingu 1. mgr. 35. gr. laga nr. 23/1941. Féllst héraðs- dómur á þessi rök S, en taldi hann hins vegar bera ábyrgð á tjóninu sem atvinnurekanda, sem haft hefði ökumann X í þjónustu sinni. R krafðist sýknu vegna aðildarskorts, þar sem S hefði verið umráðamaður X í merkingu nefndrar 35. gr. laga nr. 23/1941. Héraðsdómur taldi aftur á móti, að eigandaábyrgðin hvíldi á R samkvæmt ákvæðum viðbætis við lög nr. 110/1951. Var S og R gert með héraðsdómi að greiða in soliðum K skaðabætur. R skaut málinu til Hæsta- réttar, en S áfrýjaði ekki af sinni hálfu. Hæstiréttur taldi, að S hefði fengið X til sjálfstæðra umráða og afnota. Hefði honum því borið að vátryggja X, þar sem hann tók við henni úr höndum erlends aðilja, sem ekki vátryggir bif- reiðar sínar. En þar sem varnarliðið lét X úr umsjá sinni í hendur íslenzks aðilja án þess að ganga tryggilega frá því, að hún væri tryggð lögum samkvæmt, hefði R orðið ábyrgur samkvæmt 2. tl. 12. gr. fylgiskjals með lögum nr. 110/1951 fyrir þeim greiðslum, sem á vátryggingarfélag hefði fallið, ef X hefði verið tryggð eftir 1. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941. Var því staðfest ákvæði héraðsdóms um bótaskyldu R ........0.000202000ne nn 393 Fólksflutningabifreiðin X, sem fór áætlunarferðir milli Kefla- víkurkaupstaðar og Keflavíkurfiugvallar, staðnæmdist á flugvellinum réttu megin á akbraut og við greinilega merkt- an viðkomustað að morgni hins 19. janúar 1956, er fullbjart var orðið. Vörubifreiðin Y, sem var Í eigu varnarliðs Banda- ríkjanna, ók þá aftan á X og laskaði hana. Var K ónothæf í 37 daga. Kröfðust eigendur X vegna atvinnutjóns skaða- bóta úr ríkissjóði samkvæmt 2. tl. 12. gr. fylgiskjals með lögum nr. 110/1951. Af hálfu ríkissjóðs var talið, að sök bæri að skipta, þar sem stöðvunarljós K hefðu verið hulin snjó og ökumaður hennar hefði ekki gefið stöðvunarmerki, áður en hún nam staðar. Leitt var í ljós, að ökumaður Y ók henni keðjulausri á hálum vegi og með óhæfilegum hraða. Þótti því rétt að leggja alla fébótaábyrgð vegna árekstrarins á ríkissjóð, enda þótt stöðvunarljós X kynnu að hafa verið hulin snjó. Atvinnutjón eigenda X var metið kr. 25.000.00, og ríkissjóði dæmt að greiða þá fjárhæð að fullu ........ 484 CXXVIII Efnisskrá. BIis. Konan S ætlaði að ganga yfir Reykjanesbraut undan Ytri Njarðvík og var komin inn á veginn, er bifreið, sem var á leið til Reykjavíkur, ók á hana. S, sem hlaut mikla áverka, höfðaði skaðabótamál á hendur A, eiganda bifreiðarinnar. Ökumaður bifreiðarinnar var talinn eiga meginsök á slys- inu vegna óhæfilegs ökuhraða og vangæzlu um bifreiðar- stjórn. Hins vegar var S ekki talin hafa gætt fullrar var- kárni. Sök var skipt þannig, að A skyldi bera % hluta tjóns, en S % hluta. S hlaut við áreksturinn brot á lærleggshálsi og heilahristing. Örorka var metin þannig: Fyrstu tvö árin frá 100 til 50 af hundraði og síðan varanleg örorka vegna slyssins 35 af hundraði. S var 56 ára að aldri, bjó með eiginmanni sínum og stundaði ekki atvinnu utan heimilis. Bætur fyrir atvinnutjón og örorku voru metnar kr. 65.000.00, fyrir lýti og þjáningar kr. 25.000.00 og fyrir fataspjöll o. fl. kr. 6085.00. Var A dæmt að greiða % hluta þessara fjár- hæða. Í sama máli var A dæmt að greiða Sjúkrasamlagi N-hrepps, sem greitt hafði sjúkrahúskostnað S, % hluta kröfu þess, að fjárhæð kr. 8087.44 ..........000.00....... 689 Bifreiðinni X var ekið suður S-veg. Er hún kom að gatnamót- um þess vegar og H-vegar, ók bifreiðin Y vestur H-veg og tók krappa beygju inn á S-veg. Varð árekstur milli bifreið- anna, og hlauzt af tjón á X. Þó að X væri komin um 80 cm inn á vegamót S-vegar og H-vegar, var Ökumaður Y talinn eiga sök á árekstrinum vegna hinnar röngu beygju, enda hafði hann nægilegt svigrúm til beygju þeirrar, sem um var að tefla. Var eiganda Y dæmt að greiða eiganda X viðgerðarkostnað ...................2. 00... 713 Bifreiðin K var í eign varnarliðs Bandaríkjanna. Ökumaður hennar olli S tjóni með gálausum akstri. Ríkissjóður (R) greiddi S skaðabætur samkvæmt 2. tl. 12. gr. fylgiskjals með lögum nr. 110/1951. Bifreiðin X var tryggð hjá vá- tryggingarfélaginu A fyrir tjóni, sem hún kynni að valda og skylt væri að tryggja fyrir eftir íslenzkum bifreiðalög- um. R krafðist þess í dómsmáli, að ÁA greiddi honum þá fjárhæð, sem hann (R) hafði orðið að greiða S. Af hálfu A var synjað um greiðslu og það borið fyrir, að samkvæmt vátryggingarskilmálum ætti A endurgreiðslurétt á hendur ökumanni X, þar sem hann hefði valdið slysinu með stór- kostlegri óvarkárni, en R bæri ábyrgð á þeirri endur- greiðslukröfu samkvæmt lögum nr. 110/1951. Á þessa máls- ástæðu var ekki fallizt. Í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að ökumaður X hafi valdið S tjóni með skaðabótaverki utan samninga, og hafi R því orðið bótaskyldur gagnvart S sam- kvæmt 2. tl. 12. gr. fylgiskjals með lögum nr. 110/1951. En R sé ekki samkvæmt nefndu ákvæði fylgiskjalsins ábyrg- Efnisskrá. CXKIX Bls. ur fyrir hugsanlegri endurkröfu A á hendur ókumanni X, þar sem sú krafa hafi stoð sína í vátryggingarsamningn- um og 7. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941, sem voru í gildi, þegar vátrygging var tekin. Var Á samkvæmt þessu dæmt að greiða R kröfu hans, enda var ekki deilt um fjárhæð hennar ..........0...2000000. senn 718 G, sem gert hafði tilraun til að nauðga stúlkunni A, var í refsidómi gert að greiða henni miskabætur og bætur fyrir lækniskostnað og fataspjöll ............0.00000.0. 0... TA Refsifangar struku úr refsivist, tóku bíl ófrjálsri hendi og ollu spjöllum á honum. Eigandi bílsins krafðist bóta úr ríkis- sjóði og reisti kröfu sína á því, að orsakir tjónsins mætti rekja til vangæzlu fangavarða. Bótakröfunni var hrundið, og er tekið fram í dómi Hæstaréttar, að þó að ríkisvaldið setji og framkvæmi refsilög til verndar almannahagsmun- um og einstaklinga, þá leiði eigi af því, að það taki á sig að bæta skaða, sem þeir menn valda, er úr refsivist strjúka 774 A ók í lítilli fólksflutningsbifreið frá Reykjavík til Hafnar- fjarðar að kvöldi dags seint í októbermánuði. Hvassviðri var, og gekk á með snjóhryðjum. Er A nálgaðist Kópavogs- brú, sá hann stóra áætlunarbifreið koma á móti sér sunnan brúarinnar. Kvað hann bifreið þessa hafa ekið allhratt og of innarlega á veginum. Hafi hann þá ekið bifreið sinni út á vinstri vegbrún, en þar hafi verið mikil hálka. Er hann ætlaði að beygja aftur til hægri inn á brúna, hafi bifreiðin ekki látið að stjórn, en í sama mund hafi áætlunarbifreiðin ekið fram hjá. Hafi þetta orðið til þess, að bifreið hans rakst á brúarstólpa og skaddaðist. Taldi A ökumann áætl. unarbifreiðarinnar eiga sök á óhappi þessu. Í skaðabótamáli gegn ökumanni og eiganda áætlunarbifreiðarinnar tókst A ekki að sanna, að þeirri bifreið hefði í umrætt skipti verið ekið gálauslega. Var skaðabótakröfu hans því hrundið 811 Skattar. a) Útsvör. Árið 1957 var olíusölufélaginu S gert að greiða Reykjavíkur- bæ (R) í útsvar kr. 940.000.00, en af þeirri fjárhæð voru kr. 869.556.00 svonefnt veltuútsvar, sem miðað var við 1.5% af verzlunarveltu S árið 1956, en hún hafði numið tæpum 58 milljónum króna. S kærði útsvarið til ríkisskattanefnd- ar, en hún lét það óbreytt standa. Eftir að S hafði goldið útsvarið, höfðaði það mál gegn R og krafðist endurgreiðslu á nefndum kr. 869.556.00. Taldi S þessa veltuútsvarsálagn- ingu ólögmæta, með því að rekstrartekjur nægi ekki til greiðslu hennar, heldur verði S að ganga á stofnfé sitt og eignir. Endurgreiðslukröfunni var hrundið á báðum dóm- 1 CXXX Efnisskrá. Bls. stigum. Segir í dómi Hæstaréttar, að samkvæmt 3. tl. 4. gr. laga um útsvör nr. 66/1945 sé niðurjöfnunarnefnd rétt að taka til greina við álagningu útsvars sérhvað það, sem máli skipti um gjaldþol útsvarsgreiðanda, og eftir 2. mgr. 24. gr. sömu laga sé úrskurður ríkisskattanefndar fullnaðar- úrskurður um útsvarsupphæð. Við álagningu útsvars á S hafi nefnd skattayfirvöld haldið sér innan valdmarka sinna, og séu ekki slíkir annmarkar á ákvörðun útsvarsins, að dómstólar fái hnekkt gerðum þeirra ......0200.00000.... 257 Árin 1952— 1956 hafði S, sem heimilisfastur var í A-kaupstað, stundað að sumrinu síldarsöltun í kaupstaðnum H. Aðstöðu til starfsemi þessarar hafði S fengið á hafnargarðinum í H-kaupstað, þar af bæði árin 1955 og 1956 með beinum samningum við H-kaupstað, og goldið leigu fyrir. S hafði greitt til H útsvar af starfsemi þessari, sem á var lagt árin 1953—1956, en árið 1957 neitaði S að greiða útsvar það, sem á hann var lagt það ár vegna starfseminnar árið 1956. H krafðist þá lögtaks hjá S og studdi kröfu sína annars vegar við það, að S hefði orðið útsvarsskyldur sam- kvæmt ákvæðum útsvarslaga, og hins vegar við það, að bæjarstjórn H-kaupstaðar hafi sett það skilyrði fyrir leigu á söltunaraðstöðunni, að leigutaki gengist undir að greiða útsvar til H-kaupstaðar. Hafi S þannig með því að sam þykkja greint skilyrði samið á sig útsvarsskyldu í H-kaup- stað. Fógeti synjaði um framkvæmd lögtaksins, og áfrýjaði H úrskurði fógeta. Í dómi Hæstaréttar segir, að ekki sé í ljós leitt, að síldarsöltun S í Hkaupstað sumarið 1956 hafi verið með þeim hætti, að hann hafi orðið þar útsvarsskyld- ur, hvorki samkvæmt alið 8. gr. laga nr. 66/1945 né öðrum ákvæðum þeirra laga. Og að því er varði þá málsástæðu, að S hafi með samningi við H undirgengizt útsvarsskyldu, þá sé á það að líta, að um heimild til álagningar útsvars fari eftir því, sem ákveðið sé í útsvarslögum um afstöðu skattþegna til bæjar- eða sveitarfélaga, en ekki eftir samn- ingum. Samkvæmt þessu var lögtakskröfunni einnig hrund- ið í Hæstarétti ..........20.00.0.. sense 294 Í kaupstaðnum H var olíusölufélaginu O gert að greiða útsvar árið 1957. O neitaði að greiða hluta af útsvarinu, kr. 60.000.00, með því að niðurjöfnunarnefnd hefði við ákvörðun álagn- ingargjaldstofns ekki fylgt reglum laga um tekjuskatt og eignarskatt nr. 46/1945, sbr. reglugerð um sama efni nr. 147/ 1955, að því er varðaði fyrningarafskriftir eigna. Af hálfu H var því ekki andmælt, að útsvar O hefði orðið kr. 60.000.00 lægra, ef nefndum reglum hefði verið fylgt, en hins vegar staðhæft, að niðurjöfnunarnefnd væri um útsvarsálagningu ekki við þau lagaákvæði bundin. Hefði og ríkisskattanefnd Efnisskrá. CXKKI Bls. staðfest gerðir niðurjöfnunarnefndar í þessu efni. Í lög. taksmáli H gegn O til heimtu greindra eftirstöðva var mót- mælum O hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Talið var, að samkvæmt 3. tl. 4. gr. útsvarslaga nr. 66/1945 sé niðurjöfnunarnefnd rétt við álagningu útsvars að taka til greina sérhvað það, er telja má skipta máli um gjaldþoi útsvarsgreiðanda, og eftir 24. gr. sömu laga sé úrskurður ríkisskattanefndar fullnaðarúrskurður um fjárhæð útsvars. Samkvæmt þessu séu nefnd skattayfirvöld ekki bundin við sömu fyrningu eigna, sem lögð sé til grundvallar við ákvörð- un tekjuskatts, og þar sem skattayfirvöldin hafi haldið sér innan valdmarka sinna, séu eigi slíkir annmarkar á ákvörð- un útsvarsins, að dómstólar fái hnekkt gerðum þeirra .. 364 Útgerðarfélagið J hafði samkvæmt kröfu Reykjavíkurbæjar (R) haldið eftir af launum starfsmanna sinna til útsvarsgreiðslu þeirra, sbr. 29. gr. laga nr. 66/1945. Taldi J sig eiga rétt til ómakslauna frá R vegna innheimtu þessarar og hélt eftir 2% af innheimtri útsvarsupphæð frá starfsmönnunum, er það gerði R reikningsskil. Var þá af hálfu R krafizt lögtaks fyrir þeirri fjárhæð, sem eftir stóð. Talið var, að J hefði með atvinnurekstri sínum og ráðningu starfsmanna til hans gengizt undir þá kvöð samkvæmt nefndri lagagrein, að halda eftir af launum starfsmanna sinna og skila R þvi, sem þannig var eftir haldið. Fælist hvorki í 29. gr. laga nr. 66/1945 né öðrum réttarreglum heimild, er veiti J rétt til ómakslauna af hinu innheimta útsvari. Var lögtak því heimilað ...................0.. 399 Árið 1954 var útsvar lagt á olíusölufélagið A í kaupstaðnum N. Í lögtaksmáli, sem dæmt var í Hæstarétti árið 1958, var synjað um framkvæmd lögtaks til tryggingar útsvari þessu, með því að ekki hefði að öllu leyti verið lagt á rétta út- svarsstofna. Eftir það tók niðurjöfnunarnefna N-kaupstaðar útsvar A fyrir árið 1954 til endurnýjaðrar álagningar og fór þá eftir niðurstöðum í nefndum dómi Hæstaréttar um útsvarsstofn. Krafðist N síðan lögtaks hjá A fyrir þessu endurnýjaða útsvari. Var það bæði í héraði og fyrir Hæsta- rétti talið réttilega á lagt og framkvæmd lögtaks heimiluð 840 b) Tekjuskattur. Lögtaksréttur fyrir tekjuskatti og öðrum þinggjöldum talinn niður fallinn, þar sem lögtaksmáli hafði ekki verið haldið áfram með hæfilegum hraða, sbr. 2. gr. lögtakslaga nr. 29/1885 og lög nr. 83/1947 ...........0.0.. 388 H, kaupfélagsstjóri í V-kauptúni, átti jörðina L, sem hann seldi á leigu að hluta, en nytjaði sjálfur að hluta og notaði af- urðirnar sem búsílag, Skattárin 1950 og 1951 varð tap á CKKKII Efnisskrá. Bls. nefndum búrekstri H. Taldi hann sér heimilt að draga tap þetta frá tekjum sínum nefnt skattár, áður en skattur væri á lagður, en skattayfirvöld synjuðu honum um frá- dráttinn og hækkuðu tekjuskatt hans sem því svaraði. Af hálfu ríkissjóðs var krafizt lögtaks fyrir nefndum hluta skattsins, en þeirri kröfu var synjað á báðum dómstigum. Var það talin meginregla skattalaga, að tekjur, sem skatt- þegn aflar með atvinnurekstri eða á annan hátt, séu lagðar saman og tekjuskattur síðan reiknaður af þeim sem einni heild. Af því leiði, að halli, sem verður á einhverri atvinnu- grein í atvinnurekstri skattþegns, sé dreginn frá heildar- tekjum hans, nema sett lög mæli öðruvísi, en hér var því ekki til að dreifa ..........200000.. s.s sess 460 c) Söluskattur. Árið 1955 greiddi Mjólkursamsalan í Reykjavík (M) 3% sölu- skatt af heildarandvirði brauða, sem hún seldi í umboðssölu í búðum sínum. M taldi, að henni hefði aðeins borið að greiða söluskatt af umboðslaunum þeim, er hún fékk vegna sölu brauðanna, og krafði ríkissjóð um endurgreiðslu á því, sem hún taldi sig hafa ofgreitt af þessum sökum. Ákvæði 3. gr. laga nr. 108/1954 voru skýrð á þá leið, að M hefði borið að greiða söluskatt af heildarandvirði seldra brauða í umboðssölu. Var endurgreiðslukröfunni því hrundið 672 Skipti. Með því að skiptum á þrotabúi h/f A var að fullu lokið árið 1955 og skiptin höfðu ekki verið tekin upp aftur, gat þrota- búið ekki verið aðili að dómsmáli, sem höfðað var árið 1956 175 Við skipti á dánarbúi var leyst úr ágreiningi um gildi erfða- skráa (sjá erfðir) .......00200000eeenesenenrrr rr 420 M og K gengu í hjónaband árið 1955. M var námsmaður og eignalítill, en K hafði fengið miklar eignir að erfðum. Sumarið 1958, er M dvaldist við nám erlendis, ritaði hann K bréf, kvaðst hafa fellt hug til stúlku þar, og spurði K, hvort hún vildi samþykkja hjónaskilnað. Jafnframt segir hann í bréfinu: „Eitt skaltu vita .. ég sækist ekki eftir eignunum þínum.“ Í september 1958 æsktu hjónin skilnaðar að borði og sæng, og fór þá fram uppskrift á eignum búsins, er skipta skyldi opinberum skiptum. Enginn kaupmáli hafði verið gerður með hjónunum, en K taldi sig eina eiganda að eignum búsins, með því að M hefði í framangreindu bréfi afsalað sér tilkalli til þeirra. Gegn mótmælum M var þó ekki talið, að hann hefði með hinum tilfærðu orðum afsalað sér búshelmingi sínum. Var kröfu K því hrundið bæði af skiptarétti og Hæstarétti ..........00000..00.0.... 550 Efnisskrá. CKXXIII Bls. Skírlífisbrot. Sjá kynferðisbrot. Skjalþýðendur. Í einkamáli lagði stefnandi fram í héraði dómsskjal á erlendu máli ásamt þýðingu á því, gerðri af löggiltum skjalþýð- anda, sbr. lög nr. 32/1914. Stefndi hélt því fram, að þýð- ingin væri ekki rétt um tiltekin atriði, og krafðist hann þess, að skjalþýðandanum væri synjað um að staðfesta fyrir dómi framburð sinn um þýðinguna. Mótmælum þessum var hrundið, og staðfesting heimiluð ................00...0... 525 Skjöl. Sjá dómsgögn. Skuldajöfnuður. A útgerðarmaður höfðaði mál gegn vátryggingarfélaginu B til heimtu vátryggingarbóta, kr. 6187.50. B krafðist sýknu vegna þess, að A hefði með vanrækslu fyrirgert rétti til bóta. Til vara bar B fram hærri gagnkröfu án gagnstefnu, og hreyfði A ekki andmælum gegn henni. Krafa A var talin hafa verið réttmæt, en niður fallin vegna skuldajafnaðar ...... 191 Vátryggingarfélaginu B hafði með dómi verið gert að greiða A útgerðarmanni vátryggingarbætur vegna sjótjóns. Krafðist A fjárnáms hjá B samkvæmt dóminum, en B kvað A skulda sér hærri fjárhæð ógreiddra iðgjalda, sem lögtaksrétt hefðu. Taldi B, að dómskuldin væri niður fallin vegna skuldajafn- aðar. En þar sem Á vildi ekki kannast við, að B hefði á hann réttar og gjaldkræfar gagnkröfur, sem koma mætti að við fjárnámsgerð til skuldajafnaðar, sbr. 20. gr. laga nr. 19/1887, og þar sem ekki var leitt í ljós af hálfu B, að það hefði á fjárnámsdegi átt aðfararhæfar lögtakskröfur á hend- ur ÁA, sem við fjárnámið mætti skuldajafna við dómkröfu hans, þá var andmælum B hrundið og lagt fyrir fógeta að framkvæma fjárnámið .............020.00... sn. nn 832 Skuldamál. Aðiljum, sem í félagsskap ráku iðnfyrirtæki, dæmt að greiða in solidum starfsmanni fyrirtækisins eftirstöðvar vinnulauna, orlofsfé og skaðabætur vegna ólögmætrar riftunar á vinnu- SAMNINBI .........0000 0000. 142, 149 Vátryggingarfélagið S hafði endurtryggt hjá vátryggingarfélag- inu I hluta af frumtryggingum sínum, og skyldi I greiða Þann hluta í enskri mynt. Eftir gildistöku laga nr. 33/1958 varð framkvæmdin á ákvæðum 22. gr. laganna þannig, sbr. 28. gr., að vátryggingarfélög, sem skiluðu bönkum erlendum gjaldeyri, fengu hann greiddan með 55% álagi, sem svaraði til þess, að gengi á sterlingspundi væri kr. 70.6025. S, sem CXKKIV Efnisskrá. Bls. greitt hafði tilteknar tjónbætur í íslenzkum krónum eftir gildistöku laga nr. 33/1958, taldi sig þrátt fyrir þetta eiga rétt til að fá endurtryggingarhlutann greiddan af I í ster- lingspundum, miðað við gengi kr. 45.55 samkvæmt lögum nr. 22/1950. Í máli, sem S höfðaði á hendur I til heimtu van- greiddra endurtryggingarbóta, varð niðurstaðan sú, að I væri rétt að miða greiðslu sína við gengi á sterlingspundi kr. 70.6026, með því að S fengi í bönkum íslenzkan gjaldeyri fyrir hinn erlenda miðað við það gengi og þar með greiddan að fullu umræddan endurtryggingarhluta, er S hafði innt af hendi í ísl. krónum .............00.0 ss ss 168 Er skipið X var selt á nauðungaruppboði 7. júlí 1950, urðu kaup- endur að því H og G. Kaupverð var kr. 805.000.00. Uppboðs- haldari (U) lýsti á uppboðinu, hvaða veðbönd, þar á meðal lýstar sjóveðskröfur, mundu hvíla á skipinu. Gert var ráð fyrir, að H og G tækju nokkurn hluta veðskulda þessara undir sjálfum sér sem veðhafar í skipinu, þar á meðal sem eigendur að sjóveðskröfu, að fjárhæð kr. 89.141.99. Hafði þessi krafa þó verið vefengd á uppboðinu. Eftir að H hafði sett U nokkurt tryggingarfé, gaf U þeim H og G afsal fyrir skipinu hinn 19. júlí 1950, þar sem því er lýst, að þeir hafi greitt kaupverðið og tryggt greiðslu á kröfum, sem lýst var við uppboðið. Eftir þetta fór fram málflutningur í skipta- rétti um gildi greindrar sjóveðskröfu milli H og G annars vegar og aðilja, sem vefengt hafði kröfuna, hins vegar. Lauk því máli svo vorið 1955, að krafan var aðeins tekin til greina með kr. 2530.46. Kom þá í ljós, að vegna lækkunar á kröfu Þessari skorti rúmar 50 þús. kr. á, að tryggingarféð hrykki fyrir greiðslu kaupverðsins. U höfðaði síðan með stefnu 21. desember 1956 mál á hendur H og G til greiðslu nefndra eftirstöðva kaupverðs skipsins. H og G báru það fyrir í fyrsta lagi, að U hefði lýst því í uppboðsafsali, að kaup- verðið væri að fullu greitt. Talið var, að þó að í afsalinu stæði, að kaupendur hefðu tryggt greiðslu á kröfum þeim, sem lýst var við uppboðið, þá væri U samt ekki firrtur rétti til að krefjast eftirstöðva kaupverðsins, þegar í ljós kom, að honum hafði láðzt að taka næga tryggingu. Í öðru lagi héldu þeir H og G því fram, að U hefði með tómlæti glatað rétti til eftirstöðvanna, þar sem hann hafi ekki krafizt þeirra fyrr en í desember 1955, en þá hafi verið liðið næstum hálft sjötta ár frá útgáfudegi uppboðsafsals. Þessum mótmælum var einnig hrundið, með því að dráttur á innheimtunni staf- aði af málflutningnum um fyrrnefnda sjóveðskröfu, þar sem þeir H og G voru aðiljar og máttu því vita, hverju dráttur- inn var að kenna. Samkvæmt þessu var H og G dæmt að greiða nefndar eftirstöðvar kaupverðs .................. 175 Efnisskrá. CXKKV Bls. A útgerðarmaður höfðaði mál á hendur vátryggingarfélaginu B og krafðist greiðslu vátryggingarfjár vegna tjóns, sem orðið hafði á skipi hans. B krafðist sýknu að svo stöddu, með því að viðgerð á skipinu hefði ekki farið fram, en í samþykkt- um B væri ákvæði um, að því sé ekki skylt að bæta tjón fyrr en að viðgerð lokinni. Mótmælum B var hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Í dómi Hæstaréttar segir, að þar sem um skylduvátryggingu hafi verið að ræða og greint sam- þykktarákvæði um gjalddaga hafi verið sett einhliða af B, þá leiði af meginreglunni í 4. mgr. 24. gr. laga nr. 20/1954 um vátryggingarsamninga, að A sé ekki við það bundinn. Í skiptum aðilja gildi því um gjalddaga tjónbóta ákvæði 1. mgr. 24. gr. laga nr. 20/1954 .......020000.00. 00... 191 Í máli út af lausafjárkaupum milli A og B, var A sem kaupanda dæmt að greiða eftirstöðvar kaupverðs, en B sem seljanda dæmt að greiða skaðabætur vegna vanefnda um afhendingu seldra muna. (Sjá nánar kaup og Sala) ......000000000... 351 A húseigandi leigði B íbúðarskúr á lóð sinni, og skyldi húsaleiga greidd fyrst í stað með því, að B léti á sinn kostnað gera við skúrinn. G húsasmiður annaðist viðgerðina samkvæmt beiðni B. Höfðaði G síðan mál á hendur A og krafði hann um greiðslu á viðgerðarkostnaðinum, þar sem viðgerðin hefði farið fram með vitund hans og samþykki. Kröfu G var hrund- ið, með því að hann leiddi ekki sönnur að því, að A hefði lofað að greiða kostnaðinn ............00.000.0..... 0... 360 Leiguliða á jörð dæmt að greiða landsdrottni jarðarafgjald. (Sjá nánar ábúð) .......2.20.00000 0. 447 H átti fjárkröfu á hendur þeim R og G. Við einkaskuldaskil á búi R gaf H loforð um 40% eftirgjöf á kröfu sinni gagnvart báðum skuldurunum, en með því skilyrði, „að allir kreditorar samþykki“ slíka eftirgjöf. Eftir að skuldaskilunum var lokið, kom í ljós, að við framkvæmd þeirra hafði greiðsla farið fram á ýmsum kröfum með fullu nafnverði þeirra. H höfðaði þá mál gegn R og G og krafðist greiðslu á þeim 40% kröfu sinnar, sem ekki voru greidd við skuldaskilin. Niðurstaða málsins varð sú, að H væri ekki bundinn við loforð sitt um eftirgjöf, þar sem skilyrði fyrir því hefði ekki verið fullnægt, og krafa hans því tekin til greina .........2.02000000.0.0.0.. 519 Hinn 25. júlí 1957 fengu H kaupmaður og G bakari á Akranesi hvor um sig kornvörusendingu frá Reykjavík með skipinu X. Vegna misgánings þeirra A, afgreiðslumanns X, og G fóru nokkrir sekkir af kornvöru H til G, og hagnýtti G sér þá. A höfðaði síðar mál gegn G til greiðslu á andvirði 45 sekkja, en G kvaðst aðeins hafa tekið við 20 sekkjum umfram það, sem hann átti sjálfur. Hinn 5. marz 1960, meðan á rekstri málsins stóð, greiddi G andvirði þessara 20 sekkja með kr. CKKKVI Efnisskrá. Við 1592.50, og tók A við því með fyrirvara. Í málinu tókst A ekki að sanna, að G hefði fengið meira af kornvöru H en um- rædda 20 sekki. Var G því sýknaður af kröfu Á að öðru leyti en því, að honum var dæmt að greiða A 6% ársvexti af kr. 1592.50 frá 25. júlí 1957 til 5. marz 1960 .........0.0000.00... Skuldaskil. einkaskuldaskil á búi R lofaði skuldheimtumaðurinn H að gefa upp 40% af kröfu sinni, ef aðrir skuldheimtumenn gerðu hið sama. Síðar kom í ljós, að við framkvæmd skuldaskil- anna hafði greiðsla farið fram á ýmsum kröfum með fullu nafnverði þeirra. Þar sem skilyrði H fyrir eftirgjöfinni hafði þannig ekki verið fullnægt, var hann ekki talinn við hana bundinn. Var R því dæmt að greiða H þau 40% kröfunnar, sem ekki voru greidd við skuldaskilin .................... Stjórnarskráin. A fékk á leigu frá Reykjavíkurbæ (R) landspildu á óbyggðu svæði í bænum til að hafa þar hænsnabú. Í leigusamningnum var tekið fram, að lóðin sé leigð til eins árs í senn og að hvor aðili geti sagt honum upp með 3 mánaða fyrirvara. ÁA reisti á lóðinni einlyft hús úr vikurholsteini, 180 fermetra að flatarmáli. Eftir að R hafði sagt samningnum upp, krafðist hann þess í dómsmáli, að A yrði gert skylt að nema húsið burt af lóðinni, R að kostnaðarlausu. Á taldi sig eiga rétt til bóta vegna brottnáms hússins samkvæmt 67. gr. stjórnar- skrárinnar nr. 33/1944. Talið var, að eins og framangreind- um ákvæðum leigusamningsins var háttað, hafi A mátt vera ljóst, að hús, er hann reisti á lóðinni, fengi aðeins að vera þar til bráðabirgða. Var framangreindum mótmælum hans því hrundið ...........020000000nnn nr Stjórnsýsla. Samkvæmt 3. tl. 4. gr. laga um útsvör nr. 66/1945 er niðurjöfn- unarnefnd rétt við álagningu útsvars að taka til greina sér- hvað það, er telja má skipta máli um gjaldþol útsvarsgreið- anda, og eftir 2. mgr. 24. gr. sömu laga er úrskurður ríkis- skattanefndar fullnaðarúrskurður um útsvarsupphæð. Við álagningu tiltekins útsvars, sem um var deilt, höfðu nefnd skattayfirvöld haldið sér innan valdmarka sinna, og Voru ekki þeir annmarkar á ákvörðun útsvarsins, að dómstólar fengju hnekkt gerðum þeirra ........0.000.0.......0.. 257, A taldi, að póststarfsmenn á pósthúsinu í Reykjavík hefðu með vanrækslu á skyldustörfum valdið sér tjóni. Stefndi hann póstmeistaranum í Reykjavík f. h. póstsjóðs og krafðist skaðabóta. Með dómi Hæstaréttar var málinu vísað frá hér- Bls. 824 519 818 364 Efnisskrá. CKKXKVII Bls. aðsdómi, með því að eigi var í ljós leidd heimild póstmeist- arans til að taka á móti stefnu og gefa bindandi yfirlýsingar fyrir dómi f.h. póstsjóðs, að því er sakarefni þetta varð- Aði ......000.nee ner 260, 285 Af hálfu kaupstaðarins H var sótt útsvarsmál á hendur A, en hann taldi sig ekki útsvarsskyldan í kaupstaðnum. H hafði m.a. uppi þá málsástæðu, að A hefði með samningi við H- kaupstað undirgengizt útsvarsskyldu. Þessi málsástæða var ekki talin haldbær, og er í dómi Hæstaréttar tekið fram, að um heimild til álagningar útsvara fari eftir því, sem ákveðið sé í útsvarslögum um afstöðu skattþegna til bæjar- eða sveit. arfélaga, en ekki eftir samningum .........00000000000.. 294 M, sem heimilisfastur var ásamt fjölskyldu sinni í Reykjavík, sendi Reykjavíkurbæ (R) árum saman umsóknir um leigu- lóð undir íbúðarhús. Umsóknum þessum var aldrei svarað skriflega, en af hálfu R var því haldið fram, að M hefði jafn- an verið gert kunnugt munnlega, þegar tilefni var til, að hann hefði ekki komið til greina við úthlutanir lóða. M höfð- aði skaðabótamál á hendur R og reisti kröfuna á því, að bæj- aryfirvöld hefðu um langt árabil látið hann standa í þeirri trú, að hann mundi fá byggingarlóð, án þess að á því yrðu efndir. Hafi hann af þessu beðið mikinn hnekki, m.a. vegna verðfalls peninga. Gegn mótmælum R var M ekki talinn hafa fært sönnur á, að hann hefði fengið loforð um leigulóð frá bæjaryfirvöldum. Var kröfum hans því hrundið .......... 318 Rannsókn fór fram fyrir dómi út af grun um, að Á bifreiðar- stjóri hefði gerzt sekur um brot á áfengislögum. Ó, fulltrúi lögreglustjóra í Reykjavík, bar sem vitni, að ónafngreindur bifreiðarstjóri á bifreiðastöðinni X, þar sem Á stundaði akst- ur, hefði gefið sér í skyn, að á stöðinni færi fram ólögleg áfengissala. A krafðist þess þá, að Ó yrði gert skylt að nafn- greina bifreiðarstjóra þenna, en þeirri kröfu hratt héraðs- dómari með úrskurði, A kærði úrskurðinn til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að Ó hafi fengið umrædda vitn- eskju í starfi sínu sem trúnaðarmál í sambandi við eftir- grennslan afbrota. Eðli málsins samkvæmt sé hér um efni að ræða, sem leynt á að fara, enda þjóðfélagslegir hags- munir því að baki. Verði Ó því ekki krafinn vættis um slíkt efni, nema dómsmálaráðherra leyfi, sbr. 2. mgr. 93. gr. laga nr. 27/1951. Og þar sem leyfi ráðherra lá ekki fyrir, var úr- skurður héraðsdómara staðfestur ...........0.00..0000.... 390 Árið 1955 greiddi Mjólkursamsalan í Reykjavík (M) 3% söluskatt af heildarandvirði brauða, sem hún seldi í umboðssölu í búð- um sínum. M taldi, að henni hefði aðeins borið að greiða söluskatt af umboðslaunum þeim, er hún fékk vegna sölu brauðanna. Í máli út af ágreiningi um þetta voru ákvæði 3. CXXKVIII Efnisskrá. Bls. gr. laga nr. 108/1954 skýrð á þá leið, að M hefði borið að greiða söluskatt af heildarandvirði brauðanna. Geti það ekki haggað þessari niðurstöðu, þó að verðlagsstjóri hafi ekki leyft M að bæta söluskatti þannig ákveðnum við útsöluverð brauðanna, sbr. 26. gr. laga nr. 100/1948 ............00.0... 672 Refsifangar struku úr refsivist, tóku bíl ófrjálsri hendi og ollu spjöllum á honum. Eigandi bílsins krafðist bóta úr ríkissjóði og reisti kröfu sína á því, að orsakir tjónsins mætti rekja til vangæzlu fangavarða. Bótakröfunni var hrundið, og er tekið fram í dómi Hæstaréttar, að þó að ríkisvaldið setji og fram- kvæmi refsilög til verndar almannahagsmunum og einstakl- inga, þá leiði eigi af því, að það taki á sig að bæta skaða, sem þeir menn valda, er úr refsivist strjúka .............. TT4 Reykjavíkurbær (R) sagði A upp lóðarleigusamningi, og var uppsögnin talin hafa tekið gildi 1. janúar 1957. A neitaði að víkja af lóðinni. Meðan á málarekstri stóð út af ágreiningi þessum, tóku bæjarstarfsmenn af misgáningi við fasteigna- gjöldum til R af húsi, sem stóð á lóðinni. Af hálfu R var A tilkynnt fljótlega um misgáning þenna og endurgreiðsla boð- in. Ekki hafði verið tekið við lóðarleigugjaldi. Talið var, að með málarekstri sínum hefði R sýnt, að hann vildi halda upp- sögninni til streitu, og gæti viðtaka framangreindra gjalda ekki fellt hana úr gildi ................0.000.0 0000... 818 Í desembermánuði 1954 komst á samkomulag með Reykjavíkur. bæ og félagi strætisvagnstjóra um, að vagnstjórarnir skyldu verða fastir starfsmenn bæjarins með réttindum þeim og skyldum, sem slíku starfi fylgja. Í samningsumleitunum milli aðilja þessara voru kjör vagnstjóranna tiltekin í tveim- ur bréfum borgarstjóra. Gengu vagnstjórarnir að kjörum þessum, og bæjarstjórn samþykkti síðan loforð þau, er fól- ust í bréfum borgarstjóra. Laun skyldu vagnstjórarnir taka samkvæmt 10. launaflokki bæjarins, og tekið var fram í bréfi borgarstjóra, að þeir skyldu fá bætt launakjör með sama hætti og aðrir starfsmenn í 10. launaflokki kynnu að fá. Síðar samþykkti bæjarstjórn að greiða fastráðnum lög- reglumönnum og slökkviliðsmönnum, sem laun tóku sam- kvæmt 10. launaflokki, 8% af laununum til viðbótar sem „áhættuþóknun“. Kröfðust strætisvagnstjórar sömu uppbótar á sín laun, Í máli, sem út af þessu reis, var talið, að líta yrði á nefnda „áhættuþóknun“ sem launauppbót, er vagn- stjórarnir ættu rétt til að fá samkvæmt nefndu fyrirheiti í bréfi borgarstjóra, sem bæjarstjórn hafði samþykkt ...... 851 Sveitarstjórn. Sjá stjórnsýsla. Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgararéttindi. Efnisskrá. CKKXKXIK Sönnun. Sönnunarbyrði. a) Einkamál. Í meiðyrðamáli A á hendur B kvað A meiðyrðin hafa fallið í við- tali, þar sem engin vitni voru viðstödd. Gegn mótmælum B gat A ekki fært sönnur á, að B hefði viðhaft ummæli þau, sem stefnt var út af. Ekki þótti heldur sannað, að B hefði viður- kennt ummælin utan réttar á tilteknum fundi, þar sem mál- efni þetta var til umræðu .........000000 0000 nn nn Í barnsfaðernismáli K gegn M var K talin hafa líkurnar með sér og henni dæmdur fyllingareiður .........0.00000000.. Fjárnám var gert hjá A í bifreið, sem skráð var á hans nafn í bifreiðaskrá Reykjavíkur. A og B áfrýjuðu fjárnáminu og kváðu bifreiðina hafa verið eign B á fjárnámsdegi. Gegn mótmælum fjárnámshafa gátu þeir þó ekki sannað þetta, og var fjárnámið staðfest í Hæstarétti .................. A hafði nytjað landspildu, sem sannað þótti, að áður hefði verið hluti af jörðinni X. Í máli milli A og B, eiganda X, um eignarrétt að landspildunni þótti A ekki hafa fært sönnur að því, að meira en slægjuítak á landspildunni hafi gengið undan X, enda studdu líkur, sem fram komu í málinu, mál- stað B .........2.2000000nssn ens 726, b) Opinber mál. Tiltekin ákæruatriði ekki talin sönnuð, og því sýknað af þeim sn 1, 123, 289, 299, 554, 582, 589, Bræðurnir R og S, sem báðir voru ölvaðir, voru staddir einir í húsi, er eldur kom upp í því. Þeir höfðu við komu sína í húsið ráðizt með ofbeldi á húsbóndann og hrakið hann burtu. Voru þeir því æstir í skapi, sérstaklega R, sem taldi húsbóndann hafa gert á hluta sinn. Við rannsókn málsins bar S, að hann hefði heyrt R segja í forstofugangi hússins, að rétt væri að „kveikja í helvítis kofanum“, og í sama mund hefði hann séð eldsbjarma í ganginum. Er hann gætti betur að, sá hann, að eldur logaði í tróði á vegg gangsins, þar sem þilplötur höfðu raskazt. R kvað sig reka minni til, að hann hefði verið í reyk og svælu í húsinu, áður en hann fór þaðan, en að öðru leyti myndi hann ekki atvik vegna ölvunar. Kvaðst hann ekki bera brigður á framburð S. Talið var sannað, að R hefði kveikt í húsinu .......... A bifreiðarstjóri var tekinn ölvaður við stýri bifreiðar sinnar, þar sem hann hafði fest hana utan akbrautar. A játaði þá fyrir lögreglumönnum, að hann hefði verið ölvaður að akstri, en þegar hann kom fyrir dóm, kvaðst hann þá fyrst hafa tekið að neyta áfengis, er bifreiðin hafði stöðvazt. Með Bls. 598 TOT 186 142 203 CXL Efnisskrá. Bls. framburði vitnis, sem séð hafði A við aksturinn, og öðru, sem fram kom í málinu, þótti sök A sönnuð ...........0..00..... 368 A, sem margsinnis hafði hlotið refsiðóma fyrir þjófnað og önnur auðgunarbrot, tók rafmagnsrakvél í vörugeymslu, þar sem hann vann, og hafði heim með sér. Fannst vélin, er leit var gerð hjá A vegna grunar um annan þjófnað. A kvaðst ekki hafa ætlað að kasta eign sinni á vélina, en ekki var tekið mark á þeirri staðhæfingu, og var honum dæmd refsing fyr- ir fullframinn þjófnað .............020022 000... 531 Hjón, sem veitt höfðu eftirtekt akstri A í bifreið að kvöldi dags og þá átt samtal við hann, báru fyrir dómi, að þau hefðu álitið hann vera undir áhrifum áfengis. Önnur tvö vitni, sem höfðu samband við A síðar þetta sama kvöld, báru hins veg- ar, að þau hefðu þá ekki séð nein merki þess, að hann hefði neytt áfengis. Þar sem vitnaframburðum bar ekki saman, og athugun hjónanna á Á virtist hafa verið fremur lausleg, var sök hans ekki talin sönnuð .............0000.00...0.. 554 Í máli á hendur skipstjóra, sem sakaður var um fiskveiðabrot, gætti svo mikils ósamræmis og missagna í skýrslum lög- gæzlumanna um veigamikil atriði málsins, að ekki þótti unnt að leggja þær til grundvallar refsidðómi .................. 589 G, sem margsinnis hafði verið dæmdur fyrir þjófnað og ölvunar- brot, var árið 1959 ákærður fyrir tilraun til nauðgunar. Hann hafði áður sætt ákæru fyrir sams konar brot, en þá var sök hans ekki talin sönnuð gegn neitun hans. Í máli því, sem nú lá fyrir, synjaði G þess líka, að hann væri sekur. Í prófum málsins kom fram, að G, sem var 31 árs að aldri, og stúlk- an Y, tæpra 16 ára, höfðu verið að kvöldi dags gestir á sama heimili í Reykjavík. G fór burt á undan Y, en beið hennar skammt frá húsinu og varð samferða henni eftir stíg, sem lá um óbyggt svæði í átt til heimilis Y. Kom þá til átaka milli þeirra, og skömmu síðar kom Y heim til sín með áverka á hálsi, hnjám og læri, og voru föt hennar rifin í hengla. Skýrði hún svo frá, að G hefði ráðizt á hana, fellt hana til jarðar, tekið köfnunartaki um háls henni og rifið niður um hana fötin. Hefði hann gert ítrekaðar tilraunir til að hafa samfarir við hana, sem þó ekki hefði tekizt vegna mótþróa hennar. G kannaðist við að hafa ráðizt á Y, hrakið hana og rifið föt hennar, en tilefni þess hafi verið það, að hún hafi farið að stríða honum. Hins vegar hafi hann ekki reynt að hafa samfarir við hana. Er G var handtekinn umrætt kvöld, lét hann þó orð falla við lögreglumenn, að þær létu svona þessar stelpur, þegar maður væri að reyna til við þær. Þrátt fyrir synjun G þóttu svo miklar líkur komnar fram gegn hon- um, að honum var dæmd refsing fyrir tilraun til nauðgunar 747 Efnisskrá. CXLI Bls. Tilraun. Bræðurnir R og S voru staddir einir í íbúðarhúsi í sveit, er R bar eld að húsinu. Brann það ásamt útihúsum og fleiri eign- um, en húsdýrum var bjargað af öðrum mönnum, sem bar þar að. S gerði engar slökkviráðstafanir og hófst ekki handa um björgun eigna, enda þótt hann hefði átt þess kost að bjarga skepnum og ýmsum búsmunum, án þess að leggja sig í hættu. Var S dæmd refsing eftir 2. mgr. 257. gr. laga nr. 19/1940 og að sumu leyti, þ.e. að því er varðaði húsdýr þau, er björguðust, samkvæmt sama lagaákvæði sbr. 20. gr. nefndra laga .........0.eeeseeeenessn ss 203 A, sem árangurslaust hafði reynt að fá mann til að bera rangt fyrir dómi, dæmd refsing eftir 142. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 .......0.0000s ern 677 Manni dæmd refsing fyrir nauðgunartilraun samkvæmt 1. mgr. 194. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ........000000. 000... 74 Tómlæti. Nauðungaruppboð fór fram á skipi 7. júlí 1950, og urðu G og H kaupendur. Hinn 19. s.m. gaf uppboðshaldari (U) þeim af- sal, þar sem tekið var fram, að þeir hefðu greitt og tryggt greiðslu á uppboðsandvirðinu. Í desember 1955 krafði U þá G og H um greiðslu á eftirstöðvum andvirðisins. en þeir töldu U hafa fyrirgert rétti til þeirra með tómlæti um kröfu- gerð á hendur þeim. Upphæð eftirstöðvanna var komin undir úrslitum máls, sem rekið var fyrir skiptarétti um gildi sjó- veðskröfu, en úrskurður í því máli féll ekki fyrr en vorið 1955. Með því að G og H voru aðiljar að því máli, var talið, að þeim hefði mátt vera ljóst, af hverju dráttur á innheimtu greindra eftirstöðva stafaði. Var mótmælum þeirra því hrundið ............2.00.0.00 0000 nene 175 E keypti bíl af S bifreiðasala, og átti heill frambekkur að fylgja bílnum. Þegar bíllinn var afhentur í apríl 1954, fylgdi bekk- urinn ekki, en S lofaði að afhenda hann síðar. Í stað bekkj- arins lét S til bráðabirgða fylgja tvö laus sæti. Hinn 9. nóvember 1956 höfðaði S mál gegn E til greiðslu eftirstöðva kaupverðsins. E höfðaði gagnsök með stefnu 5. desember s.á. og krafðist skaðabóta, m.a. vegna vanefnda S um af- hendingu bekkjarins. Talið var, að E hefði ekki fyrir tóm- læti firrt sig rétti til að krefjast andvirðis bekkjarins, enda hafi S borið að eiga frumkvæði að því að afhenda hann .. 351 A hafði með samningi selt B ákveðið magn skreiðar, sem af- henda átti smám saman á tilteknum tímum. Vegna marg- ítrekaðs viðtökudráttar B og vanefnda um tryggingu kaupverðs veitti B honum ýmsar tilslakanir um afhending- artíma og féllst jafnvel á lækkun kaupverðs. A tilkynnti þó CXLII Efnisskrá. B margsinnis, að vanefndir hans gætu leitt til þess, að selja yrði vöruna fyrir reikning B. Í skaðabótamáli A á hendur B var hann talinn hafa sýnt með framkomu sinni, að hann vildi halda kaupunum upp á B. Þótti A ekki hafa firrt sig rétti til bóta .............0....000000 000 n Eftir að fógeti hafði úrskurðað, að A skyldi borinn út úr leigu- húsnæði, hlítti hann án þess að gera fyrirvara ráðstöfunum leigusala um húsnæðið. Var A því talinn hafa firrt sig rétti til að áfrýja málinu .............00.0.. 0... enn nn Umboð. A taldi sig hafa orðið fyrir tjóni vegna vangæzlu póststarfs- manna á pósthúsinu í Reykjavík. Höfðaði hann skaðabóta- mál á hendur póstsjóði og stefndi póstmeistaranum í Reykja- vík fyrir hans hönd. Málinu var vísað frá héraðsdómi, með því að ekki var í ljós leidd heimild póstmeistarans til að taka við stefnu og gefa bindandi yfirlýsingar fyrir dómi f. h. póst- sjóðs, að því er sakarefni þetta varðaði .............. 260, E pantaði bifreið af gerðinni X ásamt tilheyrandi fylgihlutum hjá bifreiðasölunni h/f S. Mistök urðu um pöntun bifreiðar- innar, en h/f S afhenti E aðra bifreið af líkri gerð, en án fylgihlutanna. Lofaði framkvæmdarstjóri og prókúruhafi h/f S að afhenda þá síðar. Er dráttur varð á afhendingu hlutanna, fékk E í hendur bréf frá h/f S, þar sem því er lýst, að þeir verði afgreiddir honum að kostnaðarlausu innan 40 daga. Í máli, er síðar reis milli h/f S og E út af viðskiptum þessum, hélt h/f S því fram, að verð fylgihlutanna hefði ekki Verið innifalið í kaupverði bifreiðarinnar, heldur hefði E átt að greiða þá sérstaklega. Taldi h/f S sig ekki bundið af yfir- lýsingunni í fyrrgreindu bréfi, þar sem það sé ekki undirritað af prókúruhafa h/f S, heldur stjórnarformanni þess, en þá hafi prókúruhafinn verið veikur. Þessum mótmælum var hrundið þar sem bréfið varðaði venjuleg viðskipti við kaupu- naut h/f S og var undirritað af manni, sem samkvæmt stöðu sinni annaðist slík viðskipti af hendi þess. En eðlilegastur skilningur á orðalagi bréfsins þótti vera sá, að E ætti að fá fylgihlutina án sérstakrar greiðslu ............0........... Í héraði var faðir ólögráða drengs sóttur fyrir hans hönd til greiðslu skaðabóta. Eftir að drengurinn var orðinn fjárráða, áfrýjaði móðir hans héraðsdóminum fyrir hans hönd, en þar sem hana brast heimild til áfrýjunar, var málinu vísað frá Hæstarétti ....................20000000 sen Umboðssala. Ákvæði b.liðs 3. gr. laga nr. 108/1954 skýrð á þá leið, að umboðs- sala beri að greiða í söluskatt 3% af heildarandvirði vöru Bls. 634 704 285 35l 314 Efnisskrá. CXLIII Bls. þeirrar, sem hann selur í umboðssölu, en ekki einungis af umboðslaununum .........0000.eesssesssss 672 Umboðssvik. Sjá fjársvik. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Uppboð. Þegar nauðungaruppboð fór fram á skipinu X hinn ". júlí 1950, gerði uppboðshaldari (U) grein fyrir veðböndum og höftum á skipinu, sem kunnugt var um. Þar á meðal var sjóveðs- krafa, sem G hafði lýst, að fjárhæð kr. 89.141.99, en mótmæli komu fram gegn henni þegar á uppboðinu. Hæstbjóðandi varð H, sem bauð kr. 805.000.00. Samþykkti U boð hans með símskeyti 13. júlí 1950 og gat þess í skeytinu, að á uppboð- inu hefðu legið fyrir nákvæmar upplýsingar um áhvílandi sjóveðskröfur og aðrar veðkröfur. U samþykkti síðar, að G, eigandi umræddrar sjóveðskröfu, gengi inn í boðið með H, og gaf U þeim G og H uppboðsafsal fyrir skipinu hinn 19. júlí 1950. Er tekið fram í afsalinu, að H hafi greitt kaup- verðið, tekið að sér tilteknar veðskuldir og greitt og tryggt greiðslu á kröfum þeim, sem lýst var við uppboðið. Samtímis greiddi H til U kr. 122.737.36 sem tryggingu fyrir greiðslu uppboðskostnaðar og þess hluta kaupverðs, sem þeir G og H tækju ekki að sér að greiða veðhöfum með samþykki þeirra eða tækju undir sjálfum sér sem eigendur að samn- ingsveðkröfum og sjóveðskröfum. Eftir þetta var fyrrgreind sjóveðskrafa G vefengd, og fór málflutningur um gildi henn- ar fram í skiptarétti, þar sem G og H héldu uppi vörnum. Gekk úrskurður í málinu vorið 1955 með þeim úrslitum, að sjóveðréttur var aðeins viðurkenndur fyrir kr. 2530.46 af kröfunni. Þessi lækkun kröfunnar leiddi til þess, að trygg- ingarféð hrökk ekki fyrir greiðslu á uppboðsandvirðinu, og skorti á það rúmar 50 þús. krónur. Krafði U þá G og H um greiðslu þessara eftirstöðva í desember 1955, en þeir neituðu greiðslu. Í máli, er U höfðaði gegn þeim til greiðslu eftir- stöðvanna, báru þeir fyrir sig, að samkvæmt orðalagi afsals- ins um fulla greiðslu og tryggingu kaupverðs og svo orða- lagi símskeytisins frá 13. júlí 1950 hefðu þeir átt að mega treysta því, að frekari greiðslu yrði ekki krafizt og að þeir mundu taka undir sjálfum sér sjóveðskröfu G með fullri upphæð, kr, 89.141.99. Þessum mótmælum var hrundið, þar sem talið var, að þó að U hefði láðzt að taka nógu háa trygg- ingu, þá eigi það ekki að leiða til þess, að kaupendur losni við að greiða þann hluta uppboðsverðs, sem trygging náði ekki til. Og ekki gátu þeir G og H heldur verið grandlausir CKLIV Efnisskrá. Bls. um gildi sjóveðskröfunnar, þar sem henni hafði verið mót- mælt þegar á uppboðinu. Þá var U ekki talinn hafa firrt sig rétti fyrir tómlæti til að krefjast eftirstöðvanna, þar sem G og H voru aðiljar að málflutningnum um sjóveðskröfuna og máttu því vita, af hverju dráttur á innheimtu stafaði. Samkvæmt þessu var krafa U tekin til greina ............ 175 Nauðungaruppboð fór fram á húseign í Reykjavík, eign M, sam- kvæmt kröfum margra fjárnámshafa. E varð hæstbjóðandi, og var boð hans samþykkt. M og eiginmaður hennar, P, áfrýjuðu uppboðinu og stefndu E og uppboðshaldaranum. Kröfðust þau ómerkingar uppboðsins, með því að þau hafi á uppboðsþingi lagt fram áfrýjunarstefnur, að því er varð- aði sumar fjárnámsgerðirnar, en boðizt til að greiða aðrar kröfur, sem á húseigninni hvíldu. E gagnstefndi til staðfest- ingar. Gegn mótmælum E og uppboðshaldara færðu hjónin ekki sönnur á, að þau hafi gert nein slík skil á kröfum þeim, sem voru grundvöllur uppboðsins, að skylt hafi verið að fresta framkvæmd þess. Var krafa E um staðfestingu upp- boðsins því tekin til greina ...........0.020000 00... nn... 602 Vegna hjónaskilnaðar M og K fór fram uppboð á fasteign þeirra, og varð G hæstaréttarlögmaður hæstbjóðandi f.h. A og S. Samþykkti uppboðshaldari boð þetta. M áfrýjaði uppboðinu og krafðist ómerkingar þess. Færði hann það til, að hann hefði álitið G hafa boðið í eignina fyrir sjálfs sín hönd. Málsástæða þessi var sögð haldlaus þegar af þeirri ástæðu, að G hafði lagt fram umboð á uppboðsþinginu frá þeim A og S til að bjóða í eignina fyrir þeirra hönd. Var umboðsins einnig getið í þingbók, sem þeir M og lögmaður hans höfðu undirritað. Var ómerkingarkröfunni því hrundið .... 738 Uppgjöf réttinda. Sjá loforð. Upptaka eigna. Bruggtæki og ílát gerð upptæk samkvæmt 69. gr. laga nr. 19/1940 531 Upptaka dæmd til Landhelgissjóðs Íslands á afla og veiðarfær- um skips, sem verið hafði að ólöglegum veiðum innan fiskveiðimarka .......0...02.20.0. 000 nn 535 A, skipstjóri á skipinu R, hlaut refsiðóm fyrir ólöglegar veiðar innan fiskveiðimarka. Afli sá, sem var í R, þegar Á var stað- inn að ólöglegum veiðum, hafði verið lagður á land og var ekki fyrir hendi sérgreindur, þegar réttarpróf hófust yfir A. Var því ekki unnt að ákveða upptöku afla. Í Hæstarétti var leitt í ljós, að veiðarfæri þau, sem notuð höfðu verið til hinna ólöglegu veiða, höfðu brunnið, meðan þau voru enn í vörzlum A. Var upptaka þeirra því ekki heldur dæmd .... 666 Efnisskrá. CXLV Bls. Úrskurðir. Beiðni um málflutningsfrest í Hæstarétti hrundið ...... 574, 137 Kærumáli frestað í Hæstarétti vegna áfrýjunar aðalmálsins .. 725 Útburðarmál. Í fógetadómi var úrskurðað, að A skyldi vegna vanefnda á greiðslu húsaleigu borinn út úr húsnæði, sem hann hafði tekið á leigu af B. Eftir uppkvaðningu úrskurðarins ráðstafaði B húsnæðinu, og hlítti A þeim gerðum án fyrirvara. Síðar áfrýjaði A úrskurðinum og krafðist ómerkingar hans. Mál- inu var vísað frá Hæstarétti, með því að áðurgreind fram- koma A varð ekki samþýdd áfrýjun málsins síðar ........ 704 Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti ekki dómþing. Útivistardómur 270, 372, 373, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 572, 573, 574, 605, 653, 654, 655, 656, 657, 658, 725, 726, SIT Útivist stefnda. Mál flutt skriflega samkvæmt 1. tl. 38. gr. laga Mr. 112/1935 ........0.0... 0... 191, 605 Útsvör. Sjá skattar. Varnarliðsmál. Aðili, sem taldist til „liðs Bandaríkjanna“, sbr. 1. gr. viðbætis við varnarsamning samkvæmt lögum nr. 110/1951, afhenti S, Íslenzkum verktaka, bifreiðina X til sjálfstæðra umráða og afnota. Varnarliðið hafði ekki tryggt K hinni lögboðnu ábyrgðartryggingu samkvæmt 36. gr. laga nr. 23/1941, sem þá voru í gildi, enda tryggði það ekki slíkar bifreiðar, held- ur hafði þær í sjálfstryggingu. S tryggði bifreiðina ekki heldur, þótt honum bæri skylda til þess, þar sem hann tók við henni úr höndum erlends aðilja, sem ekki tryggði bif. reiðar sínar. Meðan XK var í umráðum S, olli ökumaður hennar með árekstri tjóni á bifreiðinni Y. K, eigandi Y, höfðaði þá mál á hendur S og ríkissjóði (R) til greiðslu skaðabóta. Viðurkennt var af hálfu stefndu, að ökumaður X hefði einn átt sök á árekstrinum. Í héraði var S og R dæmt að greiða in soliðum skaðabætur. R áfrýjaði málinu, en S ekki. R krafðist sýknu á þeim grundvelli, að hin al- menna eigandaábyrgð á X hafi hvílt á S einum sem um- ráðamanni hennar samkvæmt 35. gr. laga nr. 23/1941, en ekki á varnarliðinu. Í dómi Hæstaréttar er einnig lagt til grundvallar, að svo hafi verið. Hins vegar var talið, að það hafi verið vanræksla af hálfu varnarliðsins, að ganga ekki tryggilega frá því, að X væri vátryggð lögum sam: kvæmt, er það lét hana í hendur íslenzks aðilja, en á þeirri d CKLVI Efnisskrá. Bls. vanrækslu beri R ábyrgð samkvæmt 2. tl. 12. gr. fyrrnefnds viðbætis við lög nr. 110/1951. Varð niðurstaðan því sú, að R væri ábyrgur fyrir þeim greiðslum, sem á vátryggingar- félag hefðu fallið, ef bifreiðin hefði verið tryggð eftir 1. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941 ......00200000. 0000. n er... 393 Varnarliðsbifreiðin X olli með árekstri tjóni á íslenzku bifreið- inni Y. Ökumaður X átti einn sök á árekstrinum. Ríkissjóði var samkvæmt 2. tl. 12. gr. viðbætis við lög nr. 110/1951 dæmt að greiða eigendum Y skaðabætur .........000.... 484 Bifreiðin X var í eign varnarliðs Bandaríkjanna. Ökumaður hennar olli S tjóni með gálausum akstri. Ríkissjóður (R) greiddi S skaðabætur samkvæmt 2. tl. 12. gr. viðbætis við varnarsamning eftir lögum nr. 110/1951. Þegar umrætt slys gerðist, var X tryggð ábyrgðartryggingu eftir íslenzkum lögum hjá vátryggingarfélaginu Á. Í vátryggingarskilmál- um áskildi A sér endurgreiðslurétt á hendur ökumanni X, ef hann ylli tjóni af stórkostlegri óvarkárni, sbr. 7. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941, sem þá voru í gildi, R höfðaði mál á hendur A og krafðist greiðslu á þeirri fjárhæð, sem hann (R) hafði orðið að greiða S. Af hálfu A var krafizt sýknu. Taldi A sig eiga endurkröfu á hendur ökumanni X, sem valdið hafi tjóninu af stórkostlegri óvarkárni, en á þeirri endurkröfu beri R ábyrgð samkvæmt lögum nr. 110/ 1951. Á þetta var ekki fallizt. Í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að ökumaður X hafi valdið S tjóni með skaðabóta- verki utan samninga, og hafi R því orðið bótaskyldur gagn- vart S samkvæmt fyrrgreindum 2. tl. 12. gr. viðbætis við lög nr. 110/1951. En R sé ekki samkvæmt greindu ákvæði ábyrgur fyrir hugsanlegri endurkröfu Á á hendur öku- manni X, þar sem sú krafa hafi stoð sína Í vátryggingar- samningnum og 7. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941. Var Á sam- kvæmt þessu dæmt að greiða R kröfu hans, enda var ekki deilt um upphæð hennar .......00000000 en enn0nnn nn. T1S Vátrygging. H, útgerðarmaður í Vestmannaeyjum, átti fiskiskipið X í skyldu- tryggingu hjá vátryggingarfélaginu B samkvæmt 2. gr. laga nr. 61/1947, sbr. lög nr. 110/1949. Hinn 25. júlí 1957 varð X fyrir tjóni af völdum annars skips. Dómkvaddir menn mátu tjónið kr. 6875.00. Með stefnu 13. janúar 1958 höfð- aði H mál á hendur B og krafðist greiðslu á nefndri fjár- hæð að frádregnum 10% vegna sjálfstryggingar. B krafðist sýknu að svo stöddu, þar sem viðgerð á X hefði enn ekki farið fram, en samkvæmt 12. gr. samþykkta B sé því ekki skylt að bæta skaða, fyrr en að viðgerð lokinni. Sé krafa H samkvæmt því ekki í gjalddaga fallin. Þessari mótbáru Efnisskrá. CXLVII Bls. var hrundið bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Í dómi Hæstaréttar segir, að þar sem um skylduvátryggingu hafi verið að ræða og framangreint ákvæði um gjalddaga í 12. gr. samþykkta B sé sett einhliða af því, þá leiði af megin- reglunni í 4. mgr. 24. gr. laga um vátryggingarsamninga nr. 20/1954, að H sé ekki við það bundinn. Í skiptum aðilja gildi því um gjalddaga ákvæði 1. mgr. 24. gr. síðastgreindra laga. Samkvæmt því var H dæmdur réttur til vátryggingar- fjárins, en hins vegar var krafan talin niður fallin vegna skuldajafnaðar við gagnkröfu, sem B hafði uppi í málinu og ekki var andmælt af H ..............000. 0000. 00. 191 A, háseti á togara, sem taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni vegna vangæzlu skipstjórnarmanna, er togarinn fórst, höfð- aði skaðabótamál á hendur útgerð togarans og krafðist bóta af vátryggingarfé skipsins. Þar sem sjóveð fyrir skaðabótakröfum samkvæmt 13. gr. laga nr. 56/1914 nær ekki til vátryggingarfjár skips, sbr. 238. gr. sömu laga, var kröfu A hrundið ............202.0 0000. 211 Varnarlið Bandaríkjanna tryggði ekki bifreiðar sínar hér á landi, merktar VL, ábyrgðartryggingu þeirri, sem boðin var í 36. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sbr. lög nr. 7/1952, heldur hafði þær í sjálfstryggingu. Varnarliðið afhenti S, íslenzk- um verktaka, eina af þessum bifreiðum til sjálfstæðra um- ráða og afnota. S vátryggði ekki heldur bifreiðina, eins og honum var þó skylt, þar sem hann tók við henni úr hönd- um erlends aðilja, sem ekki vátryggði bifreiðar sínar. Með. an bifreiðin var í umráðum S, olli ökumaður hennar tjóni á annarri bifreið með áakstri. Eigandi þeirrar bifreiðar höfðaði mál á hendur ríkissjóði og krafðist skaðabóta. Þar sem varnarliðið hafði vanrækt að ganga tryggilega frá því, að bifreið sú, er það afhenti S, væri vátryggð lögum samkvæmt, er það lét hana úr sínum höndum, var ríkis- sjóður talinn ábyrgur samkvæmt 2. tl. 12. gr. viðbætis við lög nr. 110/1951 fyrir þeim greiðslum, sem á vátryggingar. félag hefðu fallið, ef bifreiðin hefði verið tryggð samkvæmt fyrrgreindum lagaboðum ...........00.00 00... n 393 Varnarliðsbifreiðin K ók á konuna S og olli henni heilsutjóni. Ríkissjóður (R) galt S skaðabætur samkvæmt lögum nr. 110/1951, K var tryggð lögboðinni ábyrgðartryggingu hjá vátryggingarfélaginu A. Í vátryggingarskilmálum hafði A áskilið sér endurgreiðslurétt á hendur ökumanni X, ef hann ylli tjóni af stórfelldri óvarkárni, sbr. 7. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941, sem þá voru í gildi. Í máli, sem R höfðaði á hendur A til greiðslu á fjárhæð þeirri, sem R hafði goldi S, krafðist A sýknu, þar sem ökumaður X hefði valdið tjón- inu með stórkostlegu gáleysi. Ætti A því endurgreiðslurétt CKLVIII Efnisskrá. Bls. á hendur honum, en á þeirri endurkröfu beri R ábyrgð samkvæmt lögum nr. 110/1951. Á þetta var ekki fallizt. Í dómi Hæstaréttar segir, að ökumaður X hafi valdið S tjóni með skaðabótaverki utan samninga, og hafi R því orðið bótaskyldur gagnvart S eftir síðastgreindum lögum. En R sé ekki ábyrgur samkvæmt þeim lögum fyrir hugsan- legri endurkröfu A á hendur ökumanni X, þar sem sú krafa hafi stoð sína í vátryggingarsamningnum og 7. mgr. 36. gr. laga nr. 23/1941. Var A samkvæmt því dæmt að greiða R kröfu hans, enda var ekki deilt um upphæð hennar 718 Veð. Sjá sjóveð. Veiði. Sjá fiskveiðabrot, lax- og silungsveiði. Verelun. Sjá kaup og sala. Óréttmætir verzlunarhættir. Vettvangsmál. Mál um lóðarmörk í Reykjavík rekið fyrir Merkjadómi Reykja- VÍkKUr .........200000 00. 197 Landamerkjamál samkvæmt lögum nr. 41/1919 .............. 408 Mál um lóðarmörk á Sauðárkróki rekið samkvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 ..........2.22.0000 00. 709 Mál út af ágreiningi um, hvort aðili ætti eignarrétt að land- spildu eða aðeins ítaksrétt, rekið sem vettvangsmál sam- kvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 .................. 126, 786 Mál út af veiðirétti í á rekið sem vettvangsmál .............. 307 Vextir. Krafizt 6% ársvaxta og þeir dæmdir .... 128, 142, 149, 175, 191, 249, 332, 351, 393, 447, 484, 605, 634, 662, 689, 113, 718, 824, 836 Krafizt T% ársvaxta af víxilskuldum og þeir dæmdir .......... 519 Í skaðabótamáli út af slysi voru vextir dæmdir frá þeim degi, er slys gerðist ...........00.0.0. 0. 128, 249, 484, 689, 713 Vextir dæmdir af skuld frá gjalddaga .............. 191, 662, 824 Vextir dæmdir frá kröfugerðardegi ................ 175, 383, 634 Vextir dæmdir frá stefnudegi .................. 142, 149, 332, 351 Vextir dæmdir af framkröfu frá þeim degi, er kröfuhafi leysti hana til sín ............002.0 0000 0 se 605 Viðskiptatilkynningar. Sjá kaup og sala. Vinnusamningar. Starfsmanni við iðnfyrirtæki dæmdar eftirstöðvar vinnulauna, orlofsfé og skaðabætur vegna ólögmætrar riftunar á starfs- SAMNINSI „.........000000 0. 142, 149 Efnisskrá. CXLIX Skipstjóra er gekk af skipi, þegar eigendaskipti urðu að því, dæmdar bætur vegna slita á ráðningarsamningi ........ Starfsmanni við iðnfyrirtæki dæmd laun samkvæmt 4. gr. laga nr. 16/1958 fyrir tímabil. er hann hafði forfallazt frá vinnu vegna sjúkdóms. Var nefnd 4. gr. skýrð þannig, að starfs- manni beri réttur til launa fyrstu 14 dagana í hvert sinn, er forföll ber að höndum vegna mismunandi sjúkdóma eða slysa, en aðeins fyrstu 14 dagana, þegar um endurtekin forföll er að ræða vegna sama sjúkdóms eða sömu slysfara Sýknað af kröfu um vinnulaun, þar eð hún var fyrnd sam- kvæmt 1. tl. 3. gr. laga nr. 14/1905 .......200200 0000... Háseta á fiskiskipi dæmdar bætur vegna ólögmætrar riftunar á ráðningarsamningi ..........200000n renn 403, Mál til heimtu hásetahlutar á fiskiskipi ómerkt vegna vanreif- unar og galla á málsmeðferð ........ 509, 560, 563, 566, Vitni. I, skólastjóri gagnfræðaskóla, sem einnig hafði vörzlu skóla- sjóða, hafði árum saman dregið sér ólöglega fé úr sjóðum þessum. Í sambandi við opinbera rannsókn málsins voru endurskoðendur ársreikninga skólans yfirheyrðir sem vitni Í sama máli var leitt í ljós, að I skólastjóri hafði lánað ýms- um aðiljum í heimildarleysi fé úr sjóðum gagnfræðaskólans. Í rannsókn málsins voru lánþegar yfirheyrðir sem vitni Þegar A gerði erfðaskrá árið 1954, var S læknir notarialvottur. Í erfðaskránni var m. a. ákveðið, að af erfðafé skyldi stofn- aður sjóður til að stuðla að rannsóknum hjartasjúkdóma, og skyldi yfirlæknir lyfjadeildar Landspítalans eiga sæti í stjórn sjóðsins. Eftir lát A vefengdu erfingjar gildi erfða- skrárinnar, og var S, sem þá var orðinn yfirlæknir lyfja- deildar Landspítalans, kvaddur vættis. Af hálfu aðilja, sem rengdu erfðaskrána, var því mótmælt, að S fengi að stað- festa vætti sitt vegna afstöðu hans til væntanlegs sjóðs. Þessum mótmælum var hrundið, þar sem talið var, að S væri ekki svo við málið riðinn, að synja bæri honum um staðfestingu framburðarins ..........00000 0000. s.n Ó, dómkirkjuprestur í Reykjavík, tilkynnti konunni R einslega lát eiginmanns hennar, S, sem skyndilega hafði að borið. Í máli, sem R höfðaði gegn vátryggingarfélaginu T til heimtu líftryggingarfjár, var Ó dæmt óskylt að svara spurningum frá T um viðbrögð R, er henni var tilkynnt látið, og hvort hún hafi látið nokkur sérstök orð falla eftir tilkynninguna í viðurvist Ó og manna, sem með honum voru ............ Samkvæmt úrskurði sakadómara í Reykjavík fór fram leit að ólöglegu áfengi í bifreið A. Tilefni leitarinnar var, að Ó, fulltrúi lögreglustjóra, kvað ónafngreindan bifreiðarstjóra Bls. 155 332 338 662 569 118 322 CL Efnisskrá. á bifreiðastöðinni X, þar sem Á stundaði akstur, hafa gefið í skyn, að á stöðinni færi fram ólögleg áfengissala. A krafðist þess þá, að Ó yrði gert skylt sem vitni að nafn- greina bifreiðarstjóra þenna. Þeirri kröfu var hrundið, þar sem Ó hefði fengið umrædda vitneskju í starfi sínu sem trúnaðarmál í sambandi við eftirgrennslan afbrota. Sam- kvæmt eðli málsins sé hér um efni að ræða, sem leynt á að fara, og verði Ó því ekki krafinn vættis um það, nema dómsmálaráðherra leyfi, sbr. 2. mgr. 93. gr. laga nr. 27/1951 Úrskurður héraðsdómara um vitnaskyldu A í opinberu máli ómerktur vegna formgalla ........22.0000 0... ne. Manni dæmd refsing eftir 142. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að fá menn og gera tilraun til að fá menn til að bera rangt fyrir dÓMI ..........2002. 00. 492, Í einkamáli lagði stefnandi fram í héraði dómsskjal á erlendu máli ásamt þýðingu á því, gerðri af löggiltum skjalþýð- anda. Stefndi hélt því fram, að þýðingin væri ekki rétt um tiltekin atriði, og krafðist þess, að skjalþýðandanum væri synjað um að staðfesta fyrir dómi framburð sinn um þýð- inguna. Mótmæli þessi þóttu ekki hafa við rök að styðjast, og var þeim hrundið ...........200.00 0... nn - Hjón, sem veitt höfðu eftirtekt akstri A í bifreið að kvöldi dags og átt þá samtal við hann, báru fyrir dómi, að þau hefðu álitið hann vera undir áhrifum áfengis. Önnur vitni, sem höfðu samband við A síðar um kvöldið, báru hins vegar, að þau hefðu ekki séð nein merki þess, að hann hefði neytt áfengis. Þar sem vitnaframburðum bar ekki saman, og at- hugun hjónanna virtist hafa verið fremur lausleg, var sök A ekki talin sönnuð .........20.000 0000 ner Vígsilmál. A höfðaði mál á hendur B til greiðslu skuldar samkvæmt fram- lögðum víxli. B krafðist frávísunar, þar sem á víxilskjalið væri ritað orðið „tryggingarvíxill“, og fullnægði skjalið því ekki lagaskilyrðum um form víxla. Ekki var talið, að til- greint orð hafi skilorðsbundið skjalið í merkingu 1. mgr. 26. gr. víxillaga nr. 93/1933. Var það því talið fullnægja skilyrðum 1. gr. nefndra laga um form víxla. B hafði einnig uppi þau andmæli, að skuldaskipti aðiljanna, sem víxillinn hefði átt að tryggja, væru enn óuppgerð. Dæmt var, að þessi andmæli gætu ekki komizt að í málinu samkvæmt 17. gr. greindra víxillaga ..........0.0000. 0. en nn Þagnarskylda. Þ taldi sig hafa orðið fyrir heilsutjóni vegna rangrar blóðgjafar, er hann lá sjúklingur á Landspítalanum. Í skaðabótamáli, Bls. 390 465 Ut is ut 554 658 Efnisskrá. CLI Bls. er hann höfðaði út af þessu á hendur ríkissjóði, krafðist hann þess, að V, forstöðumaður Blóðbankans, legði fram gagn, sem var í vörzlum Blóðbankans og greindi nafn blóð- gjafans. Kröfu þessari var hrundið, þar sem þjóðfélagsleg nauðsyn bæri til að stuðla að því, að menn væru fúsir til blóðgjafar, og því rétt að halda nöfnum þeirra leyndum .. 264 Þ taldi sig hafa beðið heilsutjón sökum rangrar læknismeð- ferðar á Landspítalanum. Í skaðabótamáli á hendur ríkis- sjóði út af þessu krafðist hann, að S, yfirlækni Landspítal- ans, yrði gert skylt að leggja fram sjúkraskýrslu hans. S neitaði þessu og byggði synjun sína á því, að í sjúkra- skýrslu væru skráð ýmis atriði, sem vörðuðu einkamálefni sjúklings og leynt ættu að fara. Þar sem Þ óskaði sjálfur framlagningar skýrslunnar, var mótmælum S hrundið .. 267 Í máli, er ekkjan R höfðaði á hendur vátryggingarfélagi til heimtu líftryggingarfjár eftir eiginmann sinn, S, var Ó dómkirkjuprestur krafinn vættis um það af hálfu félags- ins, hvernig viðbrögð R hefðu verið, er hann tilkynnti henni einslega lát S, sem skyndilega hafði að borið, og hvaða orð R hafi látið falla eftir tilkynninguna í viðurvist Ó og manna, sem með honum voru. Gegn mótmælum R var Ó dæmt óskylt að bera vætti um framangreint atriði, sbr. 3. tl. 126. gr. laga nr. 85/1936, enda væru ekki fyrir hendi skilyrði til þess eftir síðustu málsgrein nefndrar 126. gr. ........ 322 Í sambandi við rannsókn máls á hendur A bifreiðarstjóra vegna meints brots hans á áfengislögum bar Ó, fulltrúi lögreglu- stjóra í Reykjavík, að ónafngreindur bifreiðarstjóri á bif- reiðastöðinni X, þar sem Á stundaði akstur, hefði tjáð sér, að í stöðinni færi fram ólögleg áfengissala. A krafðist þess þá, að Ó yrði gert skylt að nafngreina bifreiðarstjóra þenna. Í dómi Hæstaréttar segir, að Ó hafi fengið umrædda vitneskju í starfi sínu sem trúnaðarmál í sambandi við eftir- grennslan ætlaðra brota. Eðli máls samkvæmt sé hér um efni að ræða sem leynt á að fara, enda þjóðfélagslegir hagsmunir því að baki. Samkvæmt 2. mgr. 93. laga nr. 27/ 1951 verði Ó því ekki krafinn vættis um slíkt efni, nema dómsmálaráðherra leyfi. Og þar sem slíkt leyfi liggi ekki fyrir, verði Ó ekki að svo vöxnu máli krafinn vættis um atriði þetta ........2..020200000 0 390 Þjófnaður. A braut að nóttu til rúðu í húsi vélsmiðju einnar, fór inn um opið og tók þar inni ýmsa smáhluti, sem hann hafði á brott með sér. Hann hafði áður sætt refsingu fyrir auðg- unarbrot, og var brot hans nú heimfært til 255. gr. laga nr. 19/1940 .......0.20.000.0 ns 203 CLII Efnisskrá. Bls. D leigubílstjóri, sem ekið hafði fimm unglingum að nóttu til frá Reykjavík upp í Mosfellssveit, þar sem þeir frömdu innbrot í verzlunarhús og þjófnað, var sakaður um að hafa verið í vitorði með þeim og ákærður fyrir hlutdeild í þjófn- aðinum. Með því að sök D var ekki talin sönnuð, var hann sýknaður af ákærunni (sjá nánar hlutdeild) .............. 299 A fór um borð í mannlausan bát í Reykjavíkurhöfn og stal þar ýmsum munum. Var honum dæmd refsing eftir 244. gr. laga nr. 19/1940 ........00000.0nneenene nn 316 Vegna grunar um peningaþjófnað fór fram húsleit á heimili A. Fannst þá falin undir dýnu í rúmi hans ný rafmagnsrakvél. A kannaðist við að hafa tekið vélina í heimildarleysi í vörugeymslu, þar sem hann hafði unnið, en kvaðst ekki hafa ætlað að kasta eign sinni á hana. Ekki var tekið mark á þessum framburði, og var A dæmd refsing eftir 244. gr. laga nr, 19/1940 .......2.0000000eesas err 531 Ærumeiðingar. Sjá meiðyrði, réttarfarssektir. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. Stúlka, 19 ára að aldri, meiddist í bílslysi og hlaut mikil og varanleg andlitslýti. Læknir sá, sem framkvæmdi örorku- mat, taldi aðeins vera um tímabundna örorku að ræða, þ. e. meðan sárin væru að gróa, þar sem hér væri fremur um lýtaslys að ræða en Örorkuslys .......02.000.0.0000... 128 A hlaut við vinnu á togara slæmt brot á hægra handlegg. Var varanleg örorka hans metin 20% ......00c0neenc0000 0... 243 S varð fyrir því slysi við uppskipunarvinnu, að helmingur af beygivöðva vinstri upphandleggs slitnaði. Varanleg örorka metin 16% .........0s.0esn nr 249 Er togari fórst á hafi úti, lenti A háseti í sjónum, en var bjarg- að í annað skip eftir 40 mínútur. Taldi A sig hafa orðið fyrir heilsutjóni af volki þessu. Mat læknir örorku hans 75 80%. Er málið kom fyrir Læknaráð, taldi það leitt í ljós með nýjum gögnum, að heilsubrestur A hafi verið fyrir hendi, áður en hann lenti í umræddu slysi, en eigi ekki rætur til þess að rekja .........0000000 nn nn nn 271 A trésmiður varð fyrir því slysi við vélavinnu, að hann missti framan af þumalfingri, vísifingri og löngutöng hægri hand- ar. Varanleg örorka metin 30% ....0c...ceeeseseenn 310 Við vélavinnu varð E trésmiður fyrir því slysi, að allir fingur Efnisskrá. CLIII Bls. vinstri handar hans nema þumalfingur sködduðust. Var varanleg örorka metin 18% ............00.000 00... 325 Konan S lenti í bílslysi og hlaut brot á vinstra lærbeinshálsi. Heilsu S hafði verið ábótavant, áður en slysið gerðist. Við örorkumat var S metin 70% öryrki, þar af 35% af völd- um umræðds slyss .........0..0200000...nen en 689