HÆSTARÉTTARDÓMAR ÚTGEFANDI HÆSTIRÉTTUR XKXII. BINDI 1961 REYKJAVÍK FÉLAGSPRENTSMIÐJAN H/F MCMLXT Reglulegir dómarar Hæstaréttar 1961: Gizur Bergsteinsson. Forseti dómsins frá 1. janúar til 31. ágúst. Jónatan Hallvarðsson. Forseti dómsins frá 1. september til 31. desember, Árni Tryggvason. Lárus Jóhannesson. Þórður Eyjólfsson. ut 10. 11. 12. 13. 14. 16. Registur. I. MÁLASKRÁ. H/f Norðlendingur, fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs og Útgerðarfélag Akureyringa h/f gegn Kaup- félagi Skagfirðinga. Um sjóveð ............0.... Þórður Halldórsson gegn Guðmundi H. Oddssyni og Helga Benediktssyni og gagnsök. Skaðabótamál. Sératkvæði ................000000 0000... Sveinbjörn Jónsson f. h. Bjarna Sveinbjörnssonar gegn Hilmari Erni Gunnarssyni. Skaðabótamál.. Afgreiðsla smjörlíkisgerðanna h/f gegn skiptaráð. andanum í Vestmannaeyjum f. h. þrotabús Þing- valia h/f. Kærumál. Frávísun .................. Ákæruvaldið gegn Magnúsi Guðmundssyni. Kæru- mál. Framhaldsrannsókn ............0.00.00000... Samvinnufélag Ísfirðinga gegn bæjarsjóði Siglu- fjarðar. Útsvarsmál .............00.0000 0 Sveitarstjóri Njarðvíkurhrepps f. h. hreppsins gegn Valgeiri Helgasyni. Kærumál. Málskostnaður .... Ákæruvaldið gegn Gunnlaugi Bjarnasyni Meisteð. Kæra um ölvun við akstur, Blóðrannsókn ...... Ákæruvaldið gegn Gunnlaugi Bjarnasyni Melsteð. Ákærði ók bifreið, eftir að hann hafði verið svipt- ur Ökuleyfi .........2.000000 00 Ákæruvaldið gegn Hafliða Hafliðasyni. Tolllaga- brot og áfengislaga .........0.000.000 0... 0... Ákæruvaldið gegn Georg Sigurvaldasyni. Ölvun við akstur bifreiðar ...........000000000. 0. Ákæruvaldið gegn Kristþóri Zophoníasi Sveinssyni. Áfengislagabrot .........20000000 00... Davíð Árnason gegn Ragnari Haraldssyni. Skaða- bótamál ........2..2020000 000 Bæjarstjórinn í Kópavogi f. h. Kópavogskaupstað- ar gegn Helga Lárussyni og Helgi Lárusson gegn bæjarstjóranum í Kópavogi f. h. Kópavogskaup- staðar og til réttargæzlu landbúnaðarráðherra f. h. jarðeignadeiidar ríkisins. Lóðarleigusamningur .. Guðmundur Guðmundsson og Ólafur Guðmundsson gegn Hjálmari Þorsteinssyni £ Co. Skuldamál .. Gísli Finnsson gegn Erlendi Blandon og gagnsök. Húsaleigusamningur. Skaðabætur ................ Dómur 'M rá 1% Bls. 22 28 33 46 50 52 59 63 74 " s1 86 98 101 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 3l. 32. 33. 34. Málaskrá Guðbrandur Ásmundsson gegn Byggingarsam- vinnufélaginu Framtaki. Málskostnaður ......... Búnaðarbanki Íslands gegn borgarstjóranum í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs. Útsvarsmál ......... Ákæruvaldið gegn Hafsteini Jóhannssyni. Kæra um brot gegn 4. mgr. 220. gr. og 244. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og lögreglusamþykkt .. Ákæruvaldið gegn Þorsteini Skúlasyni. Áfengis- lagabrot ........2.2002.000 en Ákæruvaldið gegn Brynjari Ólafssyni. Álits Lækna- ráðs leitað ...........020000. 0... Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Hannesi Guðmundssyni og gagnsök. Ómerking .......... Gunnar Ásgeirsson, Lárus Ingimarsson og Matt- hías Guðmundsson gegn Þorsteini Thorarensen. Úti- vistarðómur. Ómaksbætur ......0.0000000.0 H/í Marz gegn Almennum tryggingum h/f. Vá- trygging ........22002 000 H/f Jupiter og h/f Marz gegn Elding Trading Com- pany og gagnsök. Skaðabótamál ..........0...... Oddur Helgason gegn Sigurgeiri Sigurjónssyni Í. h. Alf Thomsen A/S. Mál felit niður. Ómaksbætur .. Hinrik A. Þórðarson gegn hreppsnefnd Skeiða- hrepps f. h. hreppsins. Um greiðslu kostnaðar af lagningu sýsluvegar ........00.000.00 000 Davíð Ólafsson, Hannes Ólafsson, Steinunn Ólafs- dóttir og Þóra Ólafsdóttir gegn Guðmundi Ólafs- syni, Jónínu Ólafsdóttur, Málfríði Ólafsdóttur og Helga Runólfssyni sem fjárhaldsmanni Bjarnar Á. Þorbjörnssonar og Ólafs Á. Þorbjörnssonar. Kæru- mál. Uppboðsskilmálar ........2000000 00. Ákæruvaldið gegn Þóri Ásvaldi Roff. Ákæra um brot gegn áfengislögum og umferðarlögum ...... Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja gegn Helga Benediktssyni. Sjótjón. Vátrygging Íiskiskips .... Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja gegn Helga Benediktssyni. Vátrygging fiskiskips ............ Tryggvi Sigurðsson f. h. Jóhannesar Tryggvasonar gegn Júpiter h/f og Marz h/f og gagnsök. Skaða- bótamál ...........22.00 0000 Sigurður Guðjónsson, Guðný Guðjónsdóttir og Stefanía Guðjónsdóttir gegn Haraldi Þórðarsyni, Helgu Elísbergsdóttur, Ísafold Björnsdóttur og skiptaráðandanum í Reykjavík f. h. dánarbús Guðna G. Sigurðssonar. Erfðamál ............... Þorsteinn Thorarensen gegn Gunnari Ásgeirssyni, Dómur 12 1% Bis. 112 118 157 163 167 170 176 186 VI Hæ = Málaskrá Lárusi Ingimarssyni og Matthíasi Guðmundssyni. Víxilmál ...........00... 0000 Sölusamband íslenzkra fiskframleiðenda gegn Trolle á Rothe h/f f. h. eiganda v/s Walburg og gagnsök. Farmsamningur. Ábyrgð farmflytjanda Helgi Benediktsson, Olíuverzlun Íslands h/f og BP. á Íslandi h/f gegn bæjarstjóranum í Vest- Mmannaeyjum f. h. Vestmannaeyjakaupstaðar og gagnsök. Samningar. Lögbann .................. Alrsennar tryggingar h/f gegn Bílamiðstöðinni s/f. Vátrygging. Sératkvæði .......................... Ákæruvaldið gegn Ísak Randver Valdimarssyni. Bifreiðar, Ákæra um manndráp af gáleysi ...... Guðmundur Benediktsson gegn Þorvaldi Jónassyni. Útivistardómur. Ómaksbætur .................... Árnason, Pálsson á Co. h/f gegn tollstjóranum í Reykjavík f. h. ríkissjóðs. Útivistardómur. Ómaks- bætur ......0..0..000 0 Gunnar Ásgeirsson gegn Inga Ingimundarsyni. Úti- vistardómur ......0.....000. 00. H/f Austfirðingur, Síldar- og fiskimjölsverksmiðj- an h/f og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn eigendum b/v Witten. Útivistardómur ............ Árni Ólafsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs. Kærumál. Frávísun ..............0....0.... Steypumöl h/f gegn Ólafi Jónssyni. Samningar .. Trygging h/í gegn Rögnu Björnsson og Klemenz Tryggvasyni hagstofustjóra. Kærumál. Krafa um framlagningu skjals ..........020.0.2000 0000... Ákæruvaldið gegn Magnúsi Guðmundssyni. Fram- haldsrannsókn ...........22... 0002... Einar Viðar gegn Gunnari Ásgeirssyni og Jóhannesi Guðmundssyni. Víxilmál ..........0.00.0.00.00000.. Ásgeir Þorleifsson gegn Ástríði Stefánsdóttur. Kærumál., Frávísun .............0.000 0000... Kjötiðjan h/f gegn Árna Sigurjónssyni og Jóni Einarssyni f. h. Fæðiskaupendafélags Hafnarfjarð- ar. Kærumál. Frávísun ........0..0.00000.0.0.00.. Jónína Jónsdóttir Parrington gegn Hallgrími Stein- grímssyni. Kærumál. Frávísun .................. Guðrún Jakobsdóttir gegn Iðnaðarmannafélaginu í Reykjavík f. h. Styrktarsjóðs Ísleifs Jakobssonar, Steinunni Bjarnason f. h. Dóru Sigríðar Bjarnason og Ingibjargar Bjarnason og Verzlunarmannafélagi Reykjavíkur, Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík f. h. Styktarsjóðs Ísleifs Jakobssonar gegn Guð- Dómur 2 / “ 2% to sr eð to st ER a SR ÆN a Nr EN 219 234 254 255 261 266 271 272 274 275 279 60. 61. 62. 63. 64. 66. 67. Málaskrá rúnu Jakobsdóttur og Steinunni Bjarnason f. h. Dóru Sigríðar Bjarnason og Ingibjargar Bjarnason og Steinunn Bjarnason f. h. Dóru Sigríðar Bjarna- son og Ingibjargar Bjarnason gegn Guðrúnu Ja- kobsdóttur og Iðnaðarmannafélaginu í Reykjavík f.h. Styrktarsjóðs Ísleifs Jakobssonar. Erfðamál .. Borgarstjórinn í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs gegn Hinu íslenzka steinolíuhlutafélagi. Útsvarsmál .. Eyjólfur K. Jónsson gegn Inga R. Helgasyni. Kæru- mál. Frávísun ........0.00000 000. nn. . Trygging h/f gegn Marz h/f. Vátryggingarsamn- ÍNBUP .....200000 00 nr . Sveinbjörn Jónsson f. h. eigenda og vátryggjenda b/v Mechthild gegn Síldar- og fiskimjölsverksmiðj- unni h/f og Samtryggingu íslenzkra botnvörpunga og Síldar- og fiskimjölsverksmiðjan h/f og Sam- trygging íslenzkra botnvörpunga gegn Sveinbirni Jónssyni f. h. eigenda og vátryggjenda b/v Mecht- hild. Sjóslys. Skaðabætur ..........0.000. 00. 0..... Helgi Benediktsson gegn stjórnarmönnum Vinnslu- stöðvarinnar í Vestmannaeyjum, þeim Jóhanni Sig- fússyni, Sighvati Bjarnasyni, Jónasi Jónssyni, Har- aldi Hannessyni og Guðjóni Jónssyni fyrir hönd Vinnslustöðvarinnar. Félagsréttindi .............. Jón E. Waage gegn Kristjáni Guðlaugssyni. Úti- vistarðómur .......220000.00n nr Anna Jónsdóttir gegn Félagsprentsmiðjunni h/f. Útivistardómur ...........000. 000... nn Oddgeir Þ. Oddgeirsson gegn Páli Oddgeirssyni. Útivistardómur. Ómaksbætur .........0.0000...... Alþýðublaðið gegn Páli Víkonssyni. Útivistardómur Alþýðublaðið gegn Myndamótum h/f. Útivistar- ÁÓMUr ........200..00 ser Alþýðublaðið gegn Myndamótum h/f. Útivistar- ÁÓMUr .....0..20000 ner Alþýðublaðið gegn Myndamótum h/f. Útivistar- ÁÓMUr ........20002 000 Anton Högnason gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs. Útivistardómur. Ómakslaun ............... . Valdstjórnin gegn Arnljóti Jónssyni. Lögræði. Sér- atkvæði ........0..200000 000 Aðalsteinn Hjartarson, Óskar Hjartarson, Kristrún Hjartardóttir, Sigríður Hjartarðóttir, Torfi Hjart- arson og Gústaf Hjartarson gegn Jóni Gíslasyni og gagnsök. Eignardómsmál. Ítaksréttindi ...... Byggir Ltd. á Associates gegn utanríkisráðherra Dómur t% 25 29 2%4 23 24 2% 2% 25 ?% 29 ?% % VII Bls. 294 300 305 310 336 336 337 337 338 338 339 350 VIII 68. 69. 70. 71. 12. 73. 74. 76. 7. 18. 79. 80. 81. 82. 83. Málaskrá f. h. Utanríkisráðuneytisins og fjármálaráðherra í. h. ríkissjóðs og gagnsök, Um atvinnuréttindi ís- lenzkra aðilja á varnarsvæðum samkvæmt samn- ingi Íslands og Bandaríkjanna, sbr. lög nr. 110/1951 Ákæruvaldið gegn Jónasi Guðmundssyni. Þjófnaður Birgir Þór Helgason gegn Hólmfríði Löve. Ómerk.- ing. Frávísun ............0.0..0.00.0.... 0. um brot í opinberu starfi, brot gegn friðhelgi einka- lífs, rangar sakargiftir og handhöfn skotvopns og skotfæra ............0000000. 0 Snæbjörn Sigurðsson gegn Margréti Sigurðardótt- ur, Ragnari Davíðssyni, Aðalsteinu Magnúsdóttur og Gísla Björnssyni og Agli Halldórssyni og Ingólfi Gunnarssyni og Sigurði M. Helgasyni, settum bæj- arfógeta og sýslumanni, og samdómendunum Guð- mundi Blöndal og Elíasi Tómassyni. Kærumál. Frávísun ......0.0.0....... Ákæruvaldið gegn Jóni Frímanni Sigvaldasyni. Bif- reiðar. Of hraður akstur ...........0.0.00000.0... Ólafur Þorgrímsson gegn Skipaútgerð ríkisins. Kærumál. Dómstólar .........0..)0.0.000. Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja gegn Hrað. frystistöðinni h/f og gagnsök. Vátrygging fiski. skips. Tjónbætur .............0.0..0..... 00. . Haraldur Kristinsson gegn Ræktunarfélagi Vestur- Ísafjarðarsýslu. Skuldamál ................00.... Olíufélagið h/f gegn dánarbúi Jóns Gunnarssonar og gagnsök. Skaðabótamál ...................... Níels Ingvarsson gegn innheimtumanni ríkissjóðs, bæjarfógetanum í Neskaupstað f. h. ríkissjóðs. Ómerking. Frávísun .................... Þórunn Guðjónsdóttir gegn dánarbúi Elísabetar Pétursdóttur og Guðjóns Guðmundssonar, Halldóru Guðjónsdóttur, Guðjóni Guðjónssyni, Lúðvík Guð. Jónssyni, Albert Guðjónssyni og Guðmundi Guð- jónssyni. Skiptamál. Framfærslukrafa .......... Björn Guðmundsson f. h. Stuðlabergs h/f gegn Gísla J. Johnsen f. h. A/B Jönköping Motorfabrik. Kærumál, Málskostnaður .............0.0......... Ákæruvaldið gegn Brynjari Ólafssyni. Manndráp .. Ákæruvaldið gegn Guðmundi Þórðarsyni. Nauðgun Ákæruvaldið gegn Bjarna Sigurði Guðjónssyni og Magnúsi Jónssyni. Ákæra um manndráp af gáleysi Jóhanna Þórðardóttir Kaldalóns gegn Hafsteini Hjartarsyni, Kristni Jónssyni, Benedikt Björnssyni, Dómur % % % 1% % Bls. 359 367 370 316 áli 413 417 421 428 432 446 451 456 460 470 481 sd. 85. 86. st. 88. 89. 91. 92. 93. 96. gt. 98. 99. 100. Málaskrá Herði Guðmundssyni og Kjartani Ásmundssyni og gagnsök þeirra og Hilmari Sigurðssyni til réttar- gæzlu. Krafa um útburð. Sameign .............. Stjórn Lífeyrissjóðs togarasjómanna gegn Ísfirð- ingi h/f og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Kæru- mál. Frestun uppboðs samkvæmt lögum nr. 48/1961 Trygging h/f gegn Rögnu Björnsson. Slysatrygging Ákæruvaldið gegn Þóri Jónssyni. Bifreiðar. Of hrað. ur akstur .........0..20000.00nen sr M gegn K, Ómerking og heimvísun barnsfaðernis- Máls ......0.000 00 Ákæruvaldið gegn Einari Pálssyni, Pétri Eggerz Péturssyni, Guðbjarti Heiðdal Eiríkssyni og Knud Alfred Hansen. Brot í opinberu starfi. Fjárdráttur. Rangar skýrslur. Ákærureglur. Frávísun skaða- bótakröfu. Sératkvæði ..............000 000... Ólafur Þorgrímsson gegn Helga Benediktssyni. Kærumál. Frestun uppboðs samkvæmt lögum nr. 48/1961 .......00020000.0 rn Siggeir Vilhjálmsson gegn Árnasyni, Pálssyni ér Co. h/f. Fjárnámsgerð staðfest ................. Stjórn Verkamannafélagsins Dagsbrúnar, Edvarð Sigurðsson, Guðmundur J. Guðmundsson, Tryggvi Emilsson, Tómas Sigurþórsson, Kristján Jóhanns- son, Halldór Björnsson og Hannes M. Stephensen svo og þeir persónulega gegn Kassagerð Reykja- víkur h/f. Kærumál. Frávísun .................. Jóhann Kjartansson gegn Neista h/f. Útivistar- ÁÓMUr ........0.002 0. Valtýr Guðmundsson f. h. Árnasonar, Pálssonar í Co. h/f gegn Siggeir Vilhjálmssyni. Útivistar- dÁÓMUr ...........0200 nr Jóhann Eyjólfsson f. h. Akurs h/f gegn Guðmundi Matthíassyni. Útivistardómur .................... o. Kolbeinn Skúlason gegn Þráni Sigurbjörnssyni. Útivistardómur ............220.. 00. Hörður Ólafsson gegn tollstjóranum í Reykjavík í. h. ríkissjóðs. Útivistardómur .................. Indriði Waage gegn Þorvaldi Jónassyni og Jóni Bjarnasyni. Útivistardómur ..................0.... Ásmundur Jóhannsson gegn Kristvin Hanssyni. Útivistardómur .............0.....000 0. sn Elías Pálsson gegn borgarstjóranum í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs. Skaðabótamál ................ Blikksmiðjan Glófaxi s/f gegn Þorsteini Löve. Kærumál. Frávísun ........0.0..200020 0000... Dómur 1% 1% 9 t% 2% 2 2 23 6 IX Bls. 500 506 öll 532 536 598 604 606 606 607 607 610 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 112. 113. 116. 117. Málaskrá Benedikt Sigurjónsson f. h. herstjórnanda varnar- liðs Bandaríkjanna á Íslandi gegn Þorsteini Brands- syni. Kærumál. Frávísun ........................ Unnur Jónsdóttir gegn tollstjóranum í Reykjavík f. h. ríkisjóðs og Finnboga Kjartanssyni til rétt- argæzlu. Lögtaksmál .................0.0......0.... Sveinn Þórarinsson gegn Hirti Jónssyni f. h. Jóns Karlssonar Lýðssonar og gagnsök. Bifreiðar. Skaðabótamál ..............0..0..000000 0 Sigurður Sigurðsson gegn Guðmundi Sigurðssyni. Útburðarmál ..................0 00... Sigurður Jóhann Ingibergsson gegn Vélsmiðjunni Héðni h/f. Skaðabótamál .............0.0000.0..... Ákæruvaldið gegn Jóni Óskari Jónssyni. Ákæra um brot gegn áfengislögum og umferðarlögum .. Eyjólfur Þórarinsson gegn Rafvirkjadeild Samein- aðra verktaka. Félagsréttindi. Skaðabótakrafa. Sér- atkvæði .........0...0...2 0. Björn Pálsson gegn h/f Eimskipafélagi Íslands. Skaðabótamál .............2.0.20000 0000 9. Ákæruvaldið gegn Hreini Tómassyni. Líkams- áverkar .............00000 0 . Hálfdan Helgason gegn Hervald Andréssyni. Bif- reiðar. Skaðabætur ..............0.0000... 0000. Snæbjörn Sigurðsson gegn Margréti Sigurðardótt- ur, Ragnari Davíðssyni, Aðalsteinu Magnúsdóttur, Gísla Björnssyni, Agli Halldórssyni og Ingólfi Gunnarssyni og gagnsök. Landamerki. Ómerking. Heimvísun ............00.00000 2... Þráinn Sigurbjörnsson gegn Kolbeini Skúlasyni. Útivistardómur ...........0.00000. 20. Vilhjálmur Guðmundsson gegn dómsmálaráðherra og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Útivistar- ÁdÓMUr ......00.2000 00 4. Guðjón Sigurðsson gegn Sigvalda Thordarson. Um þóknun arkitekts fyrir hústeikningar ............ . Skipaútgerð ríkisins gegn Pappírspokagerðinni h/f. Skaðabótamál. Fyrirvari farmflytjanda um ábyrgð á farmi .........2.00.00 02. Ákæruvaldið gegn Friðriki Anton Högnasyni og Eyjólfi Halldórssyni. Áfengislagabrot. Rangar skýrslur .........0.20.200000 nn Bernhard Petersen og Hraðfrystistöðin í Vest- mannaeyjum gegn Sveinbirni Jónssyni f. h. eig- enda m/s Anette S og gagnsök. Mál fellt niður .. Dómur 1%40 "%0 %g 20 Ao #0 3044 30 %1 Bls. 613 617 620 629 632 638 646 653 661 675 685 T14 720 124 733 118. 119. 120. 121. 122. 125. 126. 128. 129. 130. 131. 132. 133. Málaskrá Björn Jónsson gegn Fiskiræktar- og veiðifélagi Miðfirðinga. Skaðabótamál ...............0000.... Jónatan Kr, Jóhannesson gegn Valdimar Ásgeirs- syni. Um rétt til byggingar ofan á hús í sameign. Skaðabætur .............2000.0 2000. nn Afgreiðsla smjörlíkisgerðanna h/f gegn skiptaráð- andanum í Vestmannaeyjum f. h. þrotabús Þing- valla h/f. Búskipti. Krafa, sem lýst var í þrotabú, að liðnum innköllunarfresti, ekki tekin til greina við úthlutun úr búinu ..........0000.0. 000 0..0.0.. Hrafn Jónsson gegn Guðmundi Óskari Guðmunds- syni. Skaðabótamál ...............200.. 0000... Ingibjörg Magnúsdóttir, Ingibjörn Þ. Jónsson, Árni Jónsson, Einar Magnússon, Ari Einarsson, dánarbú Egils Pálssonar og dánarbú Guðmundar Eyjólfsson- ar gegn Miðnesi h/f, skilanefnd Garðs h/f, Árna Magnússyni og Berent Magnússyni og gagnsök. Landamerkjamál ............000 0200... Hersteinn Pálsson gegn Osta- og smjörsölunni s/f og gagnsök. Meiðyrðamál ...........0000.00.00... á. Magnús Gíslason, Kristján Egilsson og Þorsteinn Sigurðsson gegn Sjóvátryggingarfélagi Íslands h/f og gagnsök. Mál höfðað gegn ófjárráða aðiljum. Voru dómur og málsmeðferð í héraði því ómerkt sjálfkrafa og málinu vísað frá héraðsdómi Þorvaldur Einarsson gegn Guðgeiri Sveinssyni. Kaupkrafa .........02..0000 0000 nr Þorvaldur Einarsson gegn Auðunni Þórðarsyni. Kaupkrafa ..........2.00000 0000. Fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn Bernharði Hjartarsyni og gagnsök. Skaðabótamál. Sérat- kvæði .............2002000 0. Ákæruvaldið gegn Þorvaldi Jóni Ottóssyni. Bifreið- ar, Áfengislagabrot og umferðarlagabrot ........ Ákæruvaldið gegn Ármanni Jakobssyni. Meiðyrði. Ákærureglur ...........000000 0. Anton Björnsson gegn fjármálaráðherra og dóms- málaráðherra f. h. ríkissjóðs. Útivistardómur .... Borgarstjórinn í Reykjavík f. h. bæjarsjóðs gegn Sigurði Á. Magnússyni og Stefáni Einarssyni. Íbúðarhús í Reykjavík var vegna mistaka starfs- manna kaupstaðarins reist á of lágum grunni, miðað við götu. Eigendum hússins dæmdar bætur Guðlaug Helga Sveinsdóttir gegn Elí Auðunarsyni. Fjármál hjóna. Búskipti .........00000000 000... Valgerður Valdimarsdóttir gegn félagsbúi Ólafs Dómur a > AR = „eð Á = to st HR á 21 *%1 XI Bls. 139 744 149 779 186 790 793 g1l 815 830 830 839 XII 134. 135. 136. 137. 138. 140. 141. 142. Málaskrá Jónssonar og Guðlaugar Helgu Sveinsdóttur og Guðlaugu Helgu Sveinsdóttur persónulega og Guðlaug Helga Sveinsdóttir gegn Valgerði Valdi- marsdóttur, Fjármál hjóna. Búskipti ............ Lárus Salómonsson gegn Herði Ólafssyni. Um þóknun lögmanns fyrir lögfræðilega aðstoð Sigurður Þorgeirsson gegn Júlíusi Björnssyni. Um öflun gagna ..............00. 00 s.n Ingólfur G. S. Esphólín gegn Árna S. Böðvarssyni og gagnsök. Skuldamál ...........000000.0.00.. Kápan h/f gegn Vigdísi Aðalsteinsdóttur. Skaða- bótamál. Brottvikning úr starfi .................. Jón Árnason, Árni Jónsson og Björn Jónsson gegn útibúi Útvegsbanka Íslands á Akureyri. Kærumál. Málskostnaður ............2..202.2 00. „ Þjóðleikhússtjóri f. h. Þjóðleikhússins gegn Þóru Borg og gagnsök, Skaðabótamál. Brottvikning úr opinberu starfi ............0...2.000 000... Gunnar Gunnarsson gegn bæjarstjóranum á Akur- eyri f., h, bæjarsjóðs. Um öflun gagna .......... Muninn h/f gegn Kristóbert Rósinkarssyni og gagnsök. Skaðabótamál. Sératkvæði ............ Sigurður Þorgeirsson gegn Júlíusi Björnssyni. Skuldamál. Sératkvæði .............000.0000.0... Dómur *h1 2%1 Á2 A 2 '%2 "Aa in so 1 to so so HR Bls. 844 849 859 86l 868 873 818 887 838 900 Il. NAFNASKRÁ. A. Einkamál. Bls. Aðalsteina Magnúsdóttir ..........0.002.000 0000... 411, 685 Aðalsteinn Hjartarson ..........200.0000ensr ne 350 Afgreiðsla smjörlíkisgerðanna h/f ...........00000.00.00.... 28, 744 Akur h/f .........00 0000 605 Akureyrarkaupstaður ..........0.020000 0000 n. en 887 Albert Guðjónsson .........2.0.0nenð rn 451 Alf Thomsen A/S ......0.0.0ene err 156 Almennar tryggingar h/f ........20200200 0. .n enn 142, 234 Alþýðublaðið ..........202000000 000 336, 337, 338 Anette S m/s, eigendur ........0200000 000 nn 733 Anna Jónsdóttir ..........20.000.00.00nr 335 Anton Björnsson ..........0eeesnsenrs 830 Anton Högnason ..........00000ne nn 338 Ari Einarsson ...........ee.sesenen 760 Auðunn Þórðarson .........22.000 00 0ðnn nn 790 Austfirðingur h/f ...........2..0000. 0 254 Árnason, Pálsson ár Co. h/f ...........00 00... 253, 596, 604 Árni S. Böðvarsson ........20.s ss 861 Árni Jónsson, EfriFlankastöðum ..........0000.00 0000... 760 Árni Jónsson, Laufásvegi 71, Reykjavík ..........00000000... 873 Árni Magnússon ............esessssrse err 760 Árni Ólafsson ...........220.nnennn rr 255 Árni Sigurjónsson ..........00...nnnse rr 275 Ásgeir Þorleifsson ..........2..0000. 0 nn 274 Ásmundur Jóhannsson .........e..ceeesee ser 607 Ástríður Stefánsdóttir .............22200 00... 274 BP. á Íslandi h/f ...........00000..n sense 219 Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja .......0.000000... 170, 176, 421 Benedikt Björnsson .........0000..0 0. 500 Benedikt Sigurjónsson .........20200 0. senn 613 Berent Magnússon ........000.000.s0 ns 760 Bernharð Hjartarson ........02.2000 00 en sess 793 Bernhard Petersen ..........0.000.0n0ne en 133 Birgir Þór Helgason .........2.0200enensss sn 370 Bílamiðstöðin s/f .........20000200 0... 234 Bjarnason, Dóra Sigríður ..........02000000 er en nn 283 Bjarnason, Ingibjörg .........0000000.s senn 283 Bjarnason, Steinunn ........200200.0.n eens ss 283 Bjarni Sveinbjörnsson ........2200000ser rr 22 XIV Nafnaskrá Bls Björn Guðmundsson ............000%00 0000. 456 Björn Jónsson, Litla-Ósi ..........................000 0 734 Björn Jónsson, Laufásvegi 71, Reykjavík ............0........ 873 Björn Pálsson ................00.00.00. 0 653 Björn Á. Þorbjörnsson ...........0.....00 00. 163 Björnsson, Ragna .............0...0.000 00 266, öll Blandon, Erlendur .............0...0.00. 0000. 101 Blikksmiðjan Glófaxi s/f ..............0...00...0 00 610 Borg, Þóra ...........0...0.0 0000. 878 Borgarstjórinn í Reykjavík ................... 118, 294, 607, 830 Búnaðarbanki Íslands .....................0.00000 0 118 Byggingarsamvinnufélagið Framtak ...........00000.00000. 112 Byggir Ltd. á Associates ...........0...00.000 00. 359 Bæjarfógetinn í Neskaupstað .............0...000.00.00 446 Bæjarstjórinn á Akureyri ............00.0... 0000 887 Bæjarstjórinn í Kópavogi .............0.0.00.00 00. 86 Bæjarstjórinn í Vestmannaeyjum .........0...00000.000 219 Dagsbrún, verkamannafélag ................000.0000 0 598 Davíð Árnason ...........0.0.000.00000 nr si Davíð Ólafsson ...............2.0000 0. 163 Dánarbú Egils Pálssonar .............0......00 000 760 Dánarbú Elísabetar Pétursdóttur og Guðjóns Guðmundssonar 451 Dánarbú Guðmundar Eyjólfssonar ...........00000.00000 0. 760 Dánarbú Guðna G. Sigurðssonar ............0.00000 0 201 Dánarbú Jóns Gunnarssonar .............00000000 sn 432 Dómsmálaráðherra .............0.00% 00... 114, 830 Dóra Sigríður Bjarnason ...........022000000 000 283 Edvarð Sigurðsson ...............220200000..0 nn 598 Egill Halldórsson .............0...00.0.000 sr 411, 685 Egill Pálsson, dánarbú ............00.00..2..0000 nn 760 Eimskipafélag Íslands h/f ..................0.00.00 00. 653 Einar Magnússon ............2.00.00. 020. 760 Einar Viðar ....................2.0 00 272 Elding Trading Company .............00000. 0000 147 Elí Auðunarson ............2..000000 0000 839 Elías Pálsson ...............0...0.000 0000 607 Elías Tómasson .................00.00 0000 dll Elísabet Pétursdóttir, dánarbú .............0.......000000.. 451 Erlendur Blandon ................22.20000 00 101 Espholín, Ingólfur G. S..........0.0000.000 00 861 Eyjólfur Konráð Jónsson .............20000.. 000 0n sn 300 Eyjólfur Þórarinsson .................0.00000 0000 646 Félagsprentsmiðjan h/f .................0.00.0.0 0000. 335 Finnbogi Kjartansson .................00.000000 000. 617 Fiskiræktar- og veiðifélag Miðfirðinga ...................... 734 Fjármálaráðherra .... 1, 138, 254, 255, 338, 359, 506, 714, 793, 830 Nafnaskrá XV Bls. Framtak, byggingarsamvinnufélag ............0.00000.. 00... 112 Fæðiskaupendafélag Hafnarfjarðar .............0..000.0.0.0... 2715 Garður h/f, skilanefnd ................0.. 000 ss 760 Gísli Björnsson ..........02.000 00. nsssr sr 411, 685 Gísli Finnsson ...........20.0..... sens 101 Gísli J. Johnsen ............0.2..0.0 ns senn 456 Glófaxi, blikksmiðja, s/f ............2.020000 0000. 610 Guðbrandur Ásmundsson ............00.0..n 0. 112 Guðgeir Sveinsson ............000000 s.n 136 Guðjón Guðjónsson ...........200000 00 ens n sn 451 Guðjón Guðmundsson, dánarbú ..........00.00.0. 0... 0. nn 451 Guðjón Jónsson .........2.0000.000. nn 324 Guðjón Sigurðsson ..........200.02.0.s ess 115 Guðlaug Helga Sveinsdóttir ..............202000....0 00. 839, 844 Guðmundur Benediktsson ...........0.000000. eens 253 Guðmundur Blöndal ............200000.0e sess dll Guðmundur Eyjólfsson, dánarbú ........00.0000000.. 0. 0... 160 Guðmundur Guðjónsson ...........0.2.00. ss 451 Guðmundur Guðmundsson ...........2000. 00. ss ss 98 Guðmundur J. Guðmundsson ..........0.00000 00... 598 Guðmundur Óskar Guðmundsson ...........00000..0 0... 149 Guðmundur Matthíasson ........2220220.000neen rn 605 Guðmundur H. Oddsson .........2.00000.00 ne nn 5 Guðmundur Ólafsson ...............s.ensn ss 163 Guðmundur Sigurðsson ...........2.20000 000 629 Guðni G. Sigurðsson, dánarbú ..........2.000000.. s.n... 201 Guðný Guðjónsdóttir ..............2.0.00. s.n. 201 Guðrún Jakobsdóttir ...............2.2000 0. ss sen 283 Gunnar Ásgeirsson ..........2.0.00 nn 142, 210, 254, 272 Gunnar Gunnarsson ..........000.00.. sn 887 Gústaf Hjartarson ..........0.200000 00 ðn nn 350 Hafsteinn Hjartarson .............020000. 00. ee ns 500 Halldór Björnsson ............2000 0200 ss sen 598 Halldóra Guðjónsdóttir ..............02.002.00.. sn. 451 Hallgrímur Steingrímsson .........0020000. 00 279 Hannes Guðmundsson ...........000.0 00. sess 138 Hannes Ólafsson ...............0. 000 163 Hannes M. Stephensen .........020000.000n sess 598 Haraldur Hannesson ..........22.0020 ss sess 324 Haraldur Kristinsson ............2.02..0.se seen 428 Haraldur Þórðarson ...........22000.e seven 201 Hálfdan Helgason .............02.2000 sense 675 Helga Elísbergsdóttir ..............22000.0..se ess 201 Helgi Benediktsson ..........000.000.... 5, 170, 176, 219, 324, 592 Helgi Lárusson ........00000000000 00 nn 86 Helgi Runólfsson ..........00..00.00 sess 163 XVI Nafnaskrá Bls. Hervald Andrésson ..............00.0..0.0 00 675 Hersteinn Pálsson ........................ 00. 712 Héðinn, vélsmiðja, h/f ...............0.00.000 0 632 Hið íslenzka steinolíuhlutafélag .................00.0000000..... 294 Hilmar Örn Gunnarsson ..............00..0 0 22 Hilmar Sigurðsson ..............0..0.0..0.0. 00 500 Hinrik Þórðarson ...................00..0.0 0 157 Hjálmar Þorsteinsson £ Co. ............00.. 0. 98 Hjörtur Jónsson ...............0.200..0.00 620 Hólmfríður Löve ..............0.0...00..00 000 370 Hraðfrystistöðin h/f ...............0....0...0.0 0 421 Hraðfrystistöðin í Vestmannaeyjum ..............00...000.. 133 Hrafn Jónsson ............0..0.00.00 000 749 Hörður Guðmundsson ..............00..00..0 00. 500 Hörður Ólafsson .............000..0.0 0. 606, 849 Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík ..............0...000.00000.... 283 Indriði Waage ...............0....0000 0000 606 ingi R. Helgason ..............0..00000..... 0. 300 Ingi Ingimundarson .................2..00..0 0 254 Ingibjörg Bjarnason ............0...0.00.0..0 00. 283 Ingibjörg Magnúsdóttir „................0.0.. 000... 760 Ingibjörn Þ. Jónsson ..............0000000. 00. 760 Ingólfur Gunnarsson ...............0.0200..00 00... 411, 685 Ingólfur G. S. Espholín ..........00%...0.0 ss 861 Ísafold Björnsdóttir ..........0.000.0... 201 Ísfirðingur h/f .............0000 0 506 Ísleifur Jakobsson, styrktarsjóður .............0.0000000....... 233 Jarðeignadeild ríkissjóðs ..................0... 86 Jóhann Eyjólfsson ..................00000 000 nn 605 Jóhann Kjartansson .................0.0 0... 604 Jóhann Sigfússon ...................0000 0000. 324 Jóhanna Þórðardóttir Kaldalóns ............0000000 0000... 500 Jóhannes Guðmundsson ..............0002000 0. sn 212 Jóhannes Tryggvason ................0. 0000. 186 Jón Árnason ............20.0. 0000 873 Jón Bjarnason ............2...20000 eee 606 Jón Einarsson .............20200.0 0. sn ss 275 Jón Gíslason .............22..00 0. enn 350 Jón Gunnarsson, dánarbú ..........0.0000. 000. 0 nn 432 Jón Karlsson Lýðsson ............0.00.00. 00 rr 620 Jón E. Waage ...............0000 00 sn 335 Jónas Jónsson .............200. 0000 324 Jónatan Kr. Jónsson .............0..00 00. .e ner 739 Jónína Ólafsdóttir .................000.0.00. 000 163 Jónína Jónsdóttir Parrington ............0000000 00 sn 279 Júpiter h/f ..............0200.0 00... 147, 186 Nafnaskrá XVII Bls. Júlíus Björnsson .......000200 0000 s ss 859, 900 Jönköping Motorfabrik A/B .............20000 0000 456 KR. 2002. ereerrrr 536 Kaldalóns, Jóhanna Þórðardóttir .............000000000 00... 500 Kassagerð Reykjavíkur h/f ...........2200.0 0... e ss 598 Kaupfélag Skagfirðinga .............2...00.. 00 nn enn 1 Kápan h/f .............000000.0.s nr 868 Kjartan Ásmundsson ...........eeseessee sr 500 Kjötiðjan h/f .........22.202000.0 0. een 275 Klemenz Tryggvason hagstofustjóri ...............0.0..0000.0.. 266 Kolbeinn Skúlason .........02000..n sess 605, TI4 Kópavogskaupstaður .............202.000 s.s sn 86 Kristinn Jónsson .........000000000e nes 500 Kristján Egilsson .........0.0.220000 00 ssss ss 113 Kristján Guðlaugsson ...........0...2. 00. nn 335 Kristján Jóhannsson ..........2000000 000 s sr 598 Kristóbert Rósinkarsson ............02..0. 0. 2388 Kristrún Hjartardóttir ...............00...200 0200... 350 Kristvin Hansson ............00.00%. 00 ss sn 607 Landbúnaðarráðherra f. h. ríkissjóðs ............000000000.0.. 86 Lárus Ingimarsson ..........2..00..00 0. 142, 210 Lárus Salómonsson ..........00000 0 ss. 849 Lifeyrissjóður togarasjómanna ............0.0. 0... nn 506 Lúðvík Guðjónsson .............0... 20 n ss 451 Löve, Hólmfríður .............20..22 00 370 Löve, Þorsteinn ............002.0.... eens 610 M. 00 536 Magnús Gíslason ..........2.000.0.00 nn 779 Margrét Sigurðardóttir .............0000.. 00... 411, 685 Marz h/f ......2..2.02020 0000 142, 147, 186, 305 Matthías Guðmundsson ..........0.0. 0... sn 142, 210 Málfríður Ólafsdóttir ..............2..0...... enn 163 Mechthild, b/v, eigendur og vátryggjendur .................. 310 Miðnes h/f ...........2.000. 0... 760 Muninn h/f ..........0.22.0200 0 sr 888 Myndamót h/f ............2.200.00 s.n 337, 338 Neisti h/f ............0...02000. 00 604 Níels Ingvarsson .............0002...n ss 446 Njarðvíkurhreppur ...........020.. 0000. s ss 50 Norðlendingur h/f ................0..00... sess 1 Oddgeir Þ. Oddgeirsson ...........00..... s.s. sn 336 Oddur Helgason .............0.0...n.s sn 156 Olíufélagið h/f ..................20002 0... 432 Olíuverzlun Íslands h/f .............20..000 0. en sn 219 Osta- og smjörsalan s/f .............200. 0... sver 712 Ólafur Guðmundsson ............0......n nr 98 XVIII Nafnaskrá Ólafur Jónsson, Álfsnesi ..............0..0.0.0 000 Ólafur Jónsson bifreiðarstjóri, Reykjavík Ólafur Á. Þorbjörnsson Ólafur Þorgrímsson Óskar Hjartarson ...........20..0..0.0 000 Pappirspokagerðin h/f ..................2000 0000 Parrington, Jónína Jónsdóttir ...............00.000.0..0. 0000... Páll Oddgeirsson ...............0...0.s sens Páll Víkonsson ............222..00 000. Petersen, Bernhard .................0.0200 000 Rafvirkjadeild Sameinaðra verktaka ................0.0.000.... Ragna Björnsson .............2.2000 sess 266, Ragnar Davíðsson ...............0.0. 0 nv en 411, Ragnar Haraldsson ...................eees ser Reykjavíkurkaupstaður ..............000.00000... 118, 294, 607, Ríkissjóður .. 1, 86, 138, 253, 254, 255, 338, 359, 446, 506, 606, 617, T14, 793, Ræktunarfélag Vestur-Ísafjarðarsýslu ........................ Samtrygging íslenzkra botnvörpunga ..........0000000 0000... Samvinnufélag Ísfirðinga ..................0000. 000. Siggeir Vilhjálmsson .............00.20...00 0 nn 596, Sighvatur Bjarnason ..............2000.00 senn sr Siglufjarðarkaupstaður ...............0.... ens Sigríður Hjartardóttir ..................2.00. 0. senn Sigurður Guðjónsson ........022000000. 00 nn Sigurður M. Helgason, settur sýslumaður ................... Sigurður Jóhann Ingibergsson ............00.... 0... en. Sigurður Á. Magnússon .............000.... sn Sigurður Sigurðsson ...........2..0..0.0.00 rn Sigurður Þorgeirsson ........02..220000.0 0... 859, Sigurgeir Sigurjónsson .............0.000. 0. Sigvaldi Thordarson .............2....0.0. ens Sildar- og fiskimjölsverksmiðjan h/f .................... 254, Sjóvátryggingarfélag Íslands h/f ...............00.000. 0000... Skeiðahreppur ..........22020000 0000 ner Skipaútgerð ríkisins ...............2... 0000... 417, Skiptaráðandinn í Reykjavík ...........0.0.00%02. 0000... Skiptaráðandinn í Vestmannaeyjum .............00.00.0.. 28, Snæbjörn Sigurðsson ............002.0 000. nr 411, Stefanía Guðjónsdóttir ...............2.0000 0000... Stefán Einarsson ...........0.002.00nneensr Steinunn Bjarnason .............20200 000 ee en Steinunn Ólafsdóttir ..................0..... s.s. Stephensen, Hannes M. .........0..2...0 0... seen Steypumöl h/f ...........0.000. 00... Stuðlaberg h/f ............000.000 0 ner Bls. 261 844 163 592 350 720 279 336 336 133 646 öll 685 sl 830 Nafnaskrá XIX Bls. Styrktarsjóður Ísleifs Jakobssonar ............200..000000.. 283 Sveinbjörn Jónsson ............2..20.0 senn 22 Sveinbjörn Jónsson hæstaréttarlögmaður ................ 310, 733 Sveinn Þórarinsson ......................s sense 620 Sölusamband íslenzkra fiskframleiðenda ..................... 212 Thomsen, Alf, A/S ..........00.. 0 156 Thorarensen, Þorsteinn .............020000 000 142, 210 Thordarson, Sigvaldi .................0..00..0 0. nn 115 Tollstjórinn í Reykjavík f. h. ríkissjóðs ............ 253, 606, 617 Torfi Hjartarson .............2.0..0.s ses 350 Tómas Sigurþórsson ...............000. 0... sn 598 Trolle á Rothe h/f ............20.0.20 00... 212 Trygging h/f ................0.00. s.n 266, 305, 511 Tryggvi Emilsson ................220. 00. .n enn 598 Tryggvi Sigurðsson .................. s.s sn 186 Unnur Jónsdóttir ...............0.2.0. eens 617 Utanríkisráðherra .................20.0... senn 359 Utanríkisráðuneytið ................0...0 0000... 359 Útgerðarfélag Akureyringa h/f ...........000...0 0000. 1 Utvegsbanki Íslands, útibú á Akureyri .........0..0000..0.... 873 Valdimar Ásgeirsson ............20.0.. 00. 739 Valgeir Helgason .............222.00.. sess 50 Valgerður Valdimarsdóttir .................0.0000.. 0000. 844 Valtýr Guðmundsson ............200.0. 0. ns 604 Varnarlið Bandaríkjanna á Íslandi ................0....0..... 613 Verkamannafélagið Dagsbrún .............2..00.. 0... 0 00 598 Verzlunarmannafélag Reykjavíkur ...........0200000000 0000. 283 Vestmannaeyjakaupstaður ............02.020. 000. n nn 219 Vélsmiðjan Héðinn h/f ...................0. 0... n nn 632 Viðar, Einar ...............2.2.000. 0. ns 212 Vigdís Aðalsteinsdóttir .................0.....0. 00... 868 Vilhjálmur Guðmundsson ..........00.0000.0 nr t14 Vinnslustöðin í Vestmannaeyjum ...........00.00. 0. 00 n 324 Waage, Indriði ..................0...... 00. s nn 606 Waage, Jón EB. .............2..2.0 0000 ss 335 Walburg, v/s, eigendur .............0..0.20 0. nn sn 212 Witten, b/v, eigendur .............0...2 00... 0 254 Þingvellir h/f, þrotabú ............0...00.0. 000 28, 744 Þjóðleikhúsið ......................00002 00. 878 Þorsteinn Brandsson .............00000. ss ss 613 Þorsteinn Löve ..............0.2.000. 20 sn sn 610 Þorsteinn Sigurðsson .............2.0.0. 00. T19 Þorsteinn Thorarensen .............000.0. 0... en 142, 210 Þorvaldur Einarsson .............000.0. ens 786, 790 Þorvaldur Jónasson ..........2200..0s ss ss sr 253, 606 Þóra Borg ................00..s sess 818 XK Nafnaskrá Bls. Þóra Ólafsdóttir ..............00.0.2..0. sn sr 163 Þórður Halldórsson .............0.2.00 00 ene 5 Þórunn Guðjónsdóttir .............2..00000 0000... nn 451 Þráinn Sigurbjörnsson ...........000000 00 sn 605, 714 B. Opinber mál. Arnljótur Jónsson .......2.200000..ðð nr 339 Ármann Jakobsson .......0...00ee ss 815 Bjarni Sigurður Guðjónsson ..........0000.00 0000 481 Brynjar Ólafsson ..........0.00.0 000. 137, 460 Einar Pálsson .........2...eeneeeeness sr 538 Eyjólfur Halldórsson ..........2.02000 00 0n sn T2A Friðrik Anton Högnason .........2.000.0ee eeen rn 724 Georg Sigurvaldason ........00200.000eenns 74 Guðbjartur Heiðdal Eiríksson ............000.000 000... 0... 538 Guðmundur Þórðarson .......2.00.200..r ss 470 Gunnlaugur Bjarnason Melsted .........0..00000. 0. 000. 52, 59 Hafliði Hafliðason ...........2..0... es se er 63 Hafsteinn Jóhannsson ........2.000.essess seen 124 Hreinn Tómasson .........0.s0 sess 661 Ísak Randver Valdimarsson ...........00... nn 247 Jón Óskar Jónsson ........2.. 0 638 Jón Frímann Sigvaldason ..........000.000 00 nn 413 Jónas Guðmundsson ........200000 00 0e nr 367 Knud Alfred Hansen .......20.00.00 ns 538 Kristþór Zónhóníias Sveinsson ..........0000 0000 nn nr 7 Magnús Guðmundsson ......20002 0. 33, 271, 376 Magnús Jónsson .......0.00.00 sn nn 481 Pétur Eggerz Pétursson ........000000 00. 538 Þorsteinn Skúlason ........2...0.nnsrs nr 131 Þorvaldur Jón Ottósson .........20000000n nn st1 Þórir Jónsson .......e0ssesserne ss 532 Þórir Ásvaldur Roff ..............00 nn 167 um 1281, 1855, 1885, 1878, 1887, 1914, 1919, II. SKRÁ lög, reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað er til í XXXII. bindi hæstaréttardóma. Jónsbók. Landsleigubálkur, 22. kap. — 351, 358. 9. maí. Tilskipun sem lögleiðir á Íslandi með nokkrum breyt- ingum lög 3. janúar 1851 um prentfrelsi. 11. gr. — 774, 778, nr. 29, 16. desember. Lög um lögtak og fjárnám án undan- gengins dóms eða sáttar. — 257, 258, 260. 1. gr. — 259. T. gr. — 618. 8. gr. — 258. 12. gr. — 258. nr. 8, 12. apríl. Lög um skipti á dánarbúum og félagsbúum o. fl. 4. kapítuli — 164. 6. kapítuli — 617. 22. gr. — 745. 27. gr. — 164. 50. gr. — 164. ðð. gr. — 164. 68. gr. — 618, 81. gr. — "745. 90. gr. — "745, nr. 19, 4. nóvember. Lög um aðför. 11. gr. — 88. 34. gr. — 618. nr. 56, 80. nóvember. Siglingalög. — 216. 3. gr. — 1. 13. gr. — 6. 723. 53. gr. — 3. 195. gr. — 174. 224. gr, — 316. 236. gr. — 3, 6, 21, 789, 792. nr. 41, 28. nóvember, Lög um landamerki o. fl. II. kafli — 691, 764. III. kafli — 356. XKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1921, nr. 39, 27. júní. Lög um stofnun og slit hjúskapar. 712. gr. — 280. 1922, nr. 39, 19. júní. Lög um lausafjárkaup. 5. gr. — 100, 262. 28. gr. — 459. 42. gr. — 153, 155. 43. gr. — 153, 155. 51. gr. — 153. 52. gr. — 153, 155. 54. gr. — 147, 153. 1923, nr. 10, 20. júní. Lög wm samþykktir wm sýsluvegasjóði. — 157. 5. gr. — 157. 1923, nr. 15, 20. júní. Vatnalög. 79. gr. — 428. 147. gr. — 428. 1923, nr. 20, 20. júní. Lög um réttindi og skyldur hjóna. VII. kafli. — 617. 25. gr. — 839, 846. 47. gr. — 618. 48. gr. — 839, 846. 49. gr. — 618. 1924, nr. 19, 4. júní. Lög um nauðasamninga. 2. gr. — 32, 745, "48. 1924, nr. 4, 4. júní. Lög um aukaútsvör ríkisstofnana. — 119. 1. gr. — 120, 121, 122, 123. 1928, nr. 10, 15. apríl. Lög um Landsbanka Íslands. — 120. 1928, nr. 71, 7. maí. Lög um vernd atvinnufyrirtækja gegn órétt- mætum prentuðum ummælum. — 113. 2. gr. — TT5. 1929, nr. 25, 14. júní. Lög um gjaldþrotaskipti. 3. gr. — 32, 748. 6. gr. — 745. 1930, nr. 2, 7. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. 46. gr. — 413, 414, 534. 96. gr. — 414, 534, 536. 1930, nr. ?, 11. mara. Lög um Útvegsbanka Íslands h/f og um Íslandsbanka. — 120. 1931, nr. 61, 8. september. Lög um ríkisbókhald og endurskoðun. 15. gr. — 541. 1932, nr. 47, 23. júní. Lög um lækningaleyfi, um réttindi og skyld- ur lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um skottu- 1933, 1984, 1935, 1935, 1985, 1936, 1936, 1936, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKITII lækningar. 10. gr. — 270. nr. 102, 19. júní. Lög um samþykktir um sýsluvegasjóði. — 159, 161. 6. gr. — 157, 161, 162. nr. 74, 29. desember. Lög um síldarútvegsnefnd, útflutning á síld, hagnýtingu markaða o. fl. 11. gr. — 821. nr. 20, 9. janúar. Lög um vátryggingar opinna vélbáta. 4. gr. — 176. nr. 33, 9. janúar. Áfengislög. 15. gr. — 132. 33. gr. — 132. nr. 112, 18. maí. Lög um Hæstarétt. 38. gr. — 210, 272, 596. 44. gr. — 138, 47. gr. — 343. nr. 30, 1. febrúar. Lög um breytingu á og viðauka við sigl- ingalög nr. 56 30. nóvember 1914. — 3. 2. gr. — 2,3. 4. gr. — 2. nr. 69, 23. júní. Lög um innflutning, sölu og meðferð á skot- vopnum, skotfærum, allskonar sprengjum og hlutum og efni í þau. — 40, 125, 753. 1. gr. — 383, 406. 3. gr. — 383, 406. nr. 85, 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. — 257. 34. gr. — 275. 36. gr. — 447. 37. gr. — 447. 45. gr. — 82. 46. gr. — 26, 505. T1. gr. — 256, 363. 88. gr. — 280. 104. gr. — 257, 258, 259, 260. 114. gr. — 447. 118. gr. — 51, 211, 229, 273, 447, 120. gr. — 269, 859, 900. 126. gr. — 269, 270. 146. gr. — 270. 191. gr. — 138. 193. gr. — 536. 198. gr. — 28, 255, 274, XXIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1936, 1937, 1938, 1938, 1938, 1938, 1938, 1939, 1940, 200. gr. — 419, 420. 211. gr. — 282. 214. gr. — 536. 223. gr. — 257, 258, 259. nr. 105, 12. október. Reglugerð um innflutning, sölu og með. ferð á skotvopnum, skotfærum, allskonar sprengjum og hlut. um og efni í þau. — 40. 3. gr. — 383, 384, 406, "753. T. gr. — 383, 406. nr. 46, 18. júní. Lög um samvinnufélög. — 278. nr. 27, 18. janúar. Lög um vátryggingarfélög fyrir vélbáta. — 177. 2. gr. — 177. 3. gr. — 176. nr. 62, 11, júní. Lög um bókhald. 2. gr. — 903. nr. 80, 11. júní. Lög um stéttarfélög og vinnudeilur. — 601. 18. gr. — 602. 44. gr. — 601, nr. 54, 28. júní. Samþykkt um sýsluvegasjóð í Árnessýslu. — 158. nr. 121, 28. nóvember. Auglýsing um staðfesting Dóms. og kirkjumálaráðuneytisins á samþykkt um breytingu á lögreglu- samþykkt fyrir Reykjavík nr. 2 7. janúar 1980. 15. gr. — 413. nr. 84, 12. júní. Lög um breytingar á lögum nr. 87 18. janúar 1938 um vátryggingafélög fyrir vélbáta. — 177. nr. 19, 12. febrúar. Almenn hegningarlög. VI. kafli — 546, 548, 549. XIV. kafli — 559. XXVI. kafli — 559, 567. 2. gr. — 367, 382, 461, 470, 546, 724. 17. gr. — 461. 20. gr. — 368, 471, 546, 552, 585. 22. gr. — 539, 545, 546, 551, 552, 582, 585, 727. 57. gr. — 410, 411. 60. gr. — 130. 61. gr. — 410. 68. gr. — 126, 130, 368, 370, 384, 410, 462, 469, 471, 480, 546, 553, 586, 724, 127, 132. 69. gr. — 63, 65, 73, 381, 384, 406. T1. gr. — 133. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKV 72. gr. — 130. 74. gr. — 60. 76. gr. — 370, 469, 480, 586, 724, 732. TI. gr. — 130, 370, 410, 480, 546, 585, 724. 78. gr. — 370. 108. gr. — 815, 818, 829. 138. gr. — 383, 384, 404, 409, 539, 543, 544, 545, 546, 551, 552, 553, 582, 583, 584, 5ðð. 139. gr. — 383, 384, 404, 409. 141. gr. — 409. 142. gr. — 409, 543, 544, 545, 546, 551, 552, 553, óð4, 585, 726, 721. 143. gr. — 544, 583, 584. 146. gr. — 543, 544, 545, 551, 552, 553, 584, 585, 726. 147. gr. — 544, 545, 546. 148. gr. — 381, 384, 409. 194, gr. — 471, 479. 200. gr. — 471, 479, 211. gr. — 461, 462, 468, 469. 215. gr. — 248, 468, 488, 498. 218. gr. — 468, 662, 674. 220. gr. — 126, 130. 233. gr. — 383, 404, 410. 234. gr. — "8. 235. gr. — 172, Ti3, "8. 236. gr. — TT3. 240. gr. — 583. 241. gr. — 173, Tit, 818, 829. 244, gr. — 125, 126, 130, 236, 368. 247. gr. — 539, 543, 550, 551, 553, 582, 583. 254. gr. — 543, 550, 553, 563, 566, 585. 259. gr. — 236. 264. gr. — TT5, 818, 829. 1940, nr. 82, ?. maí. Lög um breyting á lögum nr. 27 13. janúar 1938 um vátryggingarfélög fyrir vélbáta. — 17. 1941, nr. 23, 16. júní. Bifreiðalög. 26. gr. — 414. 34. gr. — 439, 626. 35. gr. — 440. 36. gr. — 782, 783, {34 38. gr. — 414. 1941, nr. 24, 16. júní, Umferðarlög. 7. gr. — 439. 1941, nr. 38, 27. júní. Lög um breyting á lögum nr. 27. 13. janúar 1938 um vátryggingarfélög fyrir vélbáta. — 17. XKVI Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1941, 1941, 1942, 1942, 1942, 1944, 1944, 1944, 1945, 1945, 5. gr. — 177. 10. gr. — 177. nr. 69, 87. júní. Lög um sparisjóði. 21. gr. — 120. nr. 115, ?. nóvember. Lög um Búnaðarbanka Íslands. — 122. 2. gr. — 1821. 3. gr. — 119, 120, 121. 49. gr. — 120, 121, 122. nr. 14, 15. maí. Lög um Læknaráð. — 342. 2. gr. — 137. nr. 82, 11. júní. Lög um vátryggingarfélög fyrir vélbáta. — 177, 178. 2. gr. — 177. 21. gr. — 177. nr. 61. 4. júlí. Lög um málflytjendur. — 376. 8. gr. — 301, 303, 304. 9. gr. — 377. 12. gr. — 421. Nr. 192, 24. nóvember. Reglugerð um starfsháttu Læknaráðs. — 342. nr. 37, 4. mara. Samþykkt um breyting á samþykkt um sýslu- vegasjóð Árnessýslu nr. 54/1938. — 158. nr. 65, 16. desember. Lög um dómsmálastörf, lögreglustjórn, gjaldheimtu o. fl. í Reykjavík. 2. gr. — 343. 4. gr. — 343. nr. 15, 24. mare. Lög um breyting á lögum nr. 382 11. júní 1942 um vátryggingarfélög fyrir vélbáta. — 178. nr. 83, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 65. gr. — 25. 69. gr. — 361, 364, 365. 15. desember. Samþykktir Lögmannafélags Íslands. 11. gr. — 303, 304. nr. 81, 7. apríl. Lögreglusamþykkt fyrir Akraneskaupstað. 1. gr. — 126, 130. 3. gr. — 126, 130. 6. gr. — 126, 130. 70. gr. — 126, 130. nr. 66, 12. apríl. Lög um útsvör. — 123. 4. gr. — 298, 299. 1947, 1947, 1947, 1947, 194, 1947, 194, 1947, 1948, 1948, 1949, 1949, 1949, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKVII 6. gr. —- 46, 118, 120. 8. gr. — 46, 48, 49, 50, 295, 296, 299. 9. gr. — 46, 49, 50, 296. 12. gr. — 296. nr. 29, 9. apríl. Lög um vernd barna og ungmenna. 39. gr. — 186, 195. nr. 84, 22. apríl. Vegalög. 13. gr. — 157. nr. 50, 1?. maí. Lög um breyting á lögum nr. 108 19. júní 1933 um samþykktir um sýsluvegasjóði. — 159, 161. mr. 59, 24. maí. Lög um breyting á lögum nr. 66 12. apríl 1945 um útsvör. — 486. nr. 61, 31. maí. Lög um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. — 178, 183. 2. gr. — 178, 183, 421. 12. gr. — 421, 422, 425. 21. gr. — 178, 183. 22. gr. — 178. nr. 80, 5. júní. Framfærslulög. — 282. nr. 86, 5. júní. Lög um þjóðleikhús. — 878. 3. gr. — 878, 880. 4. gr. — 878. 5. gr. — 878. T. gr. — 879, 883, 884. nr. 95, 5. júní. Lög um lögræði. — 343, 347, 348. 5. gr. — 344, 349. T. gr. — 343, 344,347. 8. gr. — 343. 28. gr. — 343. nr. 1?, 8. mara. Lög um skráning skipa. 5. gr. — 421. T. gr. — 1. nr. 25, 1. apríl. Lög um breyting á lögum mr. 61, 31. mdí 194? um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. — 178. nr. 18, 22. mare. Lög um kyrrsetningu og lögbann. 20. gr. — 280, 599. 27. gr. — 599. nr. 40, 23. maí. Lög um áburðarverksmiðju. 9. gr. — 120. mr. 42, 23. maí. Erfðalög. XKVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1949, 1949, 19.4,9, 1950, 1950, 1950, 1951, 1951, 1951, 1951, 1951, 32. gr. — 202, 205. nr. 57, 25. maí. Lög um nauðungaruppboð. 1. gr. — 509, 15. gr. — 164. 25. gr. — 164. nr. 162, 23. september. Reglugerð um þjóðleikhús. 13. gr. — 879, 883. 16. gr. — 885. nr. 110, 30. desember. Lög um breyting á lögum mr. 61 31. maí 1947 um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. — 178, 183. 1. gr. — 178, 421. nr. 11, 20. janúar. Heilbrigðissamþykkt fyrir Reykjavík. — MM. nr, 42, 8. mí. Lög um dánarvottorð og dánarskýrslur. — 267. nr. 73, 15. apríl. Samþykkt um sýsluvegasjóð Árnessýslu. — 159, 160, 162. 2. gr. — 158, 160, 162. nr. 27, 5. mara. Lög wm meðferð opinberra mála. — 348. 2. gr. — 339, 343, 348. 4. gr, — 339, 343. 54. gr. — 638. 66. gr. — 725. Tt. gr. — 545, 561, 563. Sd, gr. — 377. 89. gr. — "729. 100. gr. — 545, 118. gr. — 468, 539, 543, 544, 549, 550, 732. 141. gr. — 382, 639. 145. gr. — 546. 146. gr. — 674, nr. #7, 16. mara. Lög um breyting á áfengislögum nr. 33/1935. — 136. nr. 49, 16. marz. Lög um sölu lögveða án undangengins lögtaks. — 509. nr. 110, 19. desember, Lög um lagagildi varnarsamnings milli Íslands og Bandaríkjanna og um réttarstöðu liðs Bandaríkj- anna og eignir þess. — 139, 361, 365, 613, 615. 3. gr. varnarsamningsins — 360. 5. gr. varnarsamningsins — 616. 6. gr. viðbætis við varnarsamninginn — 361, 364, 365, 366, 616. 12. gr. viðbætis við varnarsamninginn — 140, 615. nr. 113, 29. desember, Lög um stofnun og rekstur Iðnaðar. 1952, 1952, 1953, 1953, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XXKIX banka Íslands h/f. — 120. nr. 23, 1. febrúar. Lög wm öryggisráðstafanir á vinnustöðum. 5. gr. — 636. 16. gr. — 186, 195, 196. 18. gr. — 186, 195. 19. gr. — 186, 195, 196. nr. 132, 23. júní. Reglugerð um sölu og útflutning saltsíldar, bar með talin kryddsíld, sykursíld og önnur sérverkuð síld. 6. gr. — 821. 2, nr. 103, 83. desember. Lög um breyting á lögum nr. 61/194? um vátryggingarfélög fyrir fiskiskip. — 178. 10. gr. — 421, 425. nr. 113, 29. desember. Lög um lausn ítaka af jörðum. — 345. nr. 17, 10. febrúar. Lög um Framkvæmdabanka Íslands. — 120. mr. 25, 16. febrúar. Lög um breyting á lögum nr. 61 4. júlí 1942 um málflytjendur. — 376. nr, 47, 7. júlí, Tilskipun um reglur til að koma í veg fyrir árekstra á sjó. 19. gr. — 315. 21. gr. — 316. 22. gr. — 315. 23. gr. — 315. nr. 58, 11. september. Auglýsing um skipun og skipting starfa ráðherra o. fl. — 96. nr. 20, 8. mara. Lög um váltryggingarsamninga. — 308, 531. 18. gr. — 784. 21. gr. — 143. 22. gr. — 143. 25. gr. — 216, 782. 29. gr. — 143. 45. gr. — 308. 50. gr. — 308. 51. gr. — 239. 64. gr. — 171. 122. gr. — 530. 124. gr. — 512, 529, 530, öðl. nr. 38, 14. apríl. Lög wm réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. 16. gr. — 880. KKK 1954, 1954, 1954, 1954, 1955, 1955, 1956, 1956, 1956, 1956, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. nr. 46, 14. apríl. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. — 260. 12. gr. — 449, 450, nr. 58, 24. apríl. Áfengislög. — "6, 639. 6. gr. — 410. 17. gr. — 410. 18. gr. — 726, 728. 19. gr. — 77, 78, 79, 80, 132, 133, 134, 135, 136. 22. gr. — 409. 24. gr. — 56, 58, 72, 74, 75, 168, 169, 640, 645, 811, 812. 25. gr. — 638. 33. gr. — 65, 73, 410. 39. gr. — 726. 42. gr. — 78, 79, 132, 133, 134. 45. gr. — 56, 58, 74, 75, 168, 169, 409, 640, 645. nr. 128, 19. október. Reglugerð um útgáfu og notkun vega- bréfa á varnarsvæðum á Keflavíkurflugvelli. — 364. nr. 105, 1?. desember. Lög um breyting á tilskipun 9. maí 1855, sem lögleiðir á Íslandi með nokkrum breytingum lög 3. janúar 1851 um prentfrelsi. — 18. 3. gr. — "TA, nr. 22, 3. maí. Lög um breytingar á almennum hegningar- lögum nr. 19 12. febrúar 1940. — 546. 4. gr. — 410, 411. T. gr. — 130. 8. gr. — 410. nr. 1þt, 80. desember. Reglugerð um tekjuskatt og eignarskatt. — 450. 41. gr. — 449, 450. 8t. gr. — 448, 450. nr. 20, í. mara, Lög um breyting á almennum hegningar- lögum nr. 19 12. febrúar 1940. — 236. nr. 35, 4. apríl. Lög um breyting á lögum nr. 20 8. mara 1954 um vátryggingarsamninga. — 178. nr. 67, 10. apríl. Lög um prentrétt. — 828. 15. gr. — 815. 16. gr. — 818, 829. 22. gr. — 773, 178. nr. 68, Í7. ágúst. Lög um tollheimtu og tolleftirlit. 1957, 1957, 1957, 1957, 1957, 1958, 1958, 1958, 1959, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KXKT 22. gr. — 64, 72. 38. gr. — 64, 65, 72, 73. 42. gr. — 64, 72. nr. 41, 13. mara. Reglugerð um tollheimtu og tolleftirlit. 34. gr. — 65, 72. 36. gr. — 65, 71, 72. 102. gr. — 65, 72. nr. 32. 22. maí. Lög um heimild handa ríkisstjórninni til að selja Kópavogskaupstað land jarðanna Kópavogs og Digra- ness og um eignarnámsheimild á erfðafesturéttindum. — ST. nr. 44, 3. júní. Lög um skatt á stóreignir. — 257, 259. 9. gr. — 258. 10. gr. — 257, 260. mr. 63, 21. júní. Lög um Landsbanka Íslands. 16. gr. — 874. nr. 95, 28. júní. Reglugerð um skatt á stóreignir. 23. gr. — 260. 24. gr. — 260, 371. nr. 26, 2. maí. Umferðarlög. — "76, 782. 4. gr. — 584. 5. gr. — 534. 25. gr. — 55, 56, 72, 75, 167, 168, 169, 409, 638, 639, 640, 645, 811, 812, 814. 26. gr. — 248, 252, 534, 640, 645. 27. gr. — 56, 58, 59, 60, 235, 724, 727. 35. gr. — 235. 37. gr. — 248, 252, 639, 640, 645, 811, 812, 814. 50. gr. — 534. 60. gr. — 252. 67. gr. — 680. 69. gr. — 684. 13. gr. — 783. 15. gr. — 784. 80. gr. — 56, 58, 59, 60, 74, 75, 168, 169, 235, 248, 252, 409, 534, 535, 639, 640, 645, 811, 812, 814. 81. gr. — 57, 58, 59, 74, 75, 168, 170, 640, 645, 811, 812, 814. nr. 72, 23. desember. Auglýsing um skipun og skipting starfa ráðherra o. fl. III. kafli — 365. nr. 95, 14. júlí. Auglýsing um breyting á lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík nr. 2 7. janúar 1980. — 533, 534. nr. 64, 20. nóvember. Auglýsing um skipun og skipting starfa XKKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1960, 1960, 1960, 1960, 1961, 1961, 1961, 1961, ráðherra o. fl. IV. kafli — 365. nr. 4, 20. febrúar. Lög um efnahagsmál. — 445. 31. gr. — 628. 33. gr. — 874, nr. 84, 30. maí. Lög um breyting á lögum nr. 49 182. júní 1958 um lífeyrissjóð togarasjómanna. — 508. 24. júní. Siðareglur Lögmannafélags Íslands. 1l. gr. — 303, 304. 17. gr. — 303. 18. gr. — 301, 303. nr. 124, 15. júlí. Auglýsing um aðalbrautir og hámarkshraða á bjóðvegum í nágrenni Reykjavíkur, Gullbringu-, Kjósar- og Árnessýslu. — 535. nr. 1, 5. janúar. Bráðabirgðalög um heimild stofnlánadeildar sjávarútvegsins við Landsbanka Íslands til að opna nýja lánaflokka. — 508, 509, 510. 2. gr. — 594, 595. 3. gr. — 508, 509, 593, 594, 595. nr. 2, íh4. janúar. Reglugerð um nýja lánaflokka stofnlána- deildar sjávarútvegsins við Landsbanka Íslands. 6. gr. — 508, 593. nr. 31, 24. mara. Lög um breyting á almennum hegningar- lögum nr. 19 12. febrúar 1940. 6. gr. — 367, 382, 461, 470, 546, 724. nr. 48, 29. mara. Lög um heimild stofnlánadeildar sjávarútvegs- ins við Landsbanka Íslands til að opna nýja lánaflokka. — 509, 510. 2. gr. — 594, 595. 3. gr. — 509, 510, 593, 594, 595. IV. EFNISSKRÁ. A. Atriðisorð efnisskrár, Aðför. Sjá fjárnám, lögbann, lög- hald, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Sbr. lögræði. Aðiljaskýrslur, Alþjóðalög. Arkitektar. Atvinnuréttindi. Auðgunarregla. Ábyrgð á verkum annarra. Sbr. skaðabætur. Áfengislagabrot. Áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. Ágreiningsatkvæði. Sjá kvæði. Ákæra. Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Árekstur skipa. sérat- Barnsfaðernismál. Bifreiðar. Blóðrannsókn. Borgararéttindi. Byggingarréttur. Dagsektir. Dómar og úrskurðir. Dómarahæfi. Dómarar. Dómsgögn. Dómstólar. Eftirgrennslan brota. Sjá lög- reglumenn, mat og skoðun, málsmeðferð, opinber mál. Eignardómsmál. Eignarréttur, Embættismenn. starfsmenn, Endurgreiðsla. Erfðir, Sjá opinberir Farmsamningur. Fasteignir. Sjá eignarréttur. Félagsréttindi. Sjá félög. Félög. Fjárdráttur. Fjárnám. Fógetagerðir. Sjá fjárnám, lög- bann, löghald, lögtak, útburð. argerðir. Framfærsla. Frávísun. Frestir. Friðhelgi einkalífs. Fyrning. Gerðardómar. Gjafsókn. Gjafvörn. Gjaldþrotaskipti. Sjá skipti. Greiðsla. Gæsluvarðhald. Hegningarauki. Hjón. Hlutdeild. Húsaleiga. Húsleit. Sjá leit. Ítaksréttindi. Ítrekun. Kaup og sala. Kynferðisbrot. Sjá skírlífisbrot. Kærumál. KXKXKIV Efnisskrá Landamerkjamál. Refsingar. Lax- og silungsveiði. Réttarfar. Leiga. Sjá húsaleiga, lóðarleiga. Leit. Líkamsárás. Líkamsmeiðingar. Sjá árás, skaðabætur. Líkur. Sjá sönnun. Loforð. Sjá samningar. Lóðarleiga. Læknar. Læknaráð. Lög. Lögskýring. Lögbann. Löghald. Lögmannafélag Íslands. Lögmenn. Sjá Lögmannafélag Ís- lands. Málflutningsmenn. Lögreglumenn. Lögræði. Lögtak. Manndráp. Mat og skoðun. Málflutningsmenn. Málflutningur. Málshöfðun. Sbr. ákæra. Málskostnaður. Málsmeðferð. Meðalganga. Meiðyrði. Nauðgun. Novaleyfi. Sjá skírlífisbrot. Opinber mál. Opinberir starfsmenn. Orlof. Ómaksbætur. Ómerking. Ómerking ummæla. Sjá meiðyrði. Prentréttur. Rangar sakargiftir. Rangar skýrslur. líkams- Réttarfarssektir og vítur. Sakargögn. Sjá dómsgögn. Sakhæfi. Sameign. Samningar. Sáttanefndir. Sératkvæði. Sjó- og verælunardómur. Sjótjón. Sjóveð. Skaðabætur. Skattar. Skilorðsbundnir dómar. Skip. Skipti. Skírlífisbrot. Skotvopn. Skuldamál. Sprengjukast á almannafæri. Stjórnarskráin. Stjórnsýsla. Svipting réttinda. Sjá atvinnu- réttindi, borgararéttindi. Sýsluvegir. Sönnun. Tilraun. Tolllagabrot. Tómlæti. Trygging. Sjá vátrygging. Umboðssala. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Umferðarréttur. Uppboð. Upptaka. Úrskurðir. Útburðarmál. Útivist aðilja. Útsvör. Sjá skattar. Varnarliðsmál. Efnisskrá KEXXV Vátrygging. Þjóðaréttur. Sjá alþjóðalög. Veð. Sjá sjóveð. Þjófnaður. Veiði. Sjá lax- og silungsveiði. Vettvangsmál. Ærumeiðingar. Vextir. Vinnusamningar. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Vitni. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Vírilmál. Örorka. B. Efnisskrá. Aðför. Sjá fjárnám, lögbann, löghald, lögtak, útburðargerðir. Aðgerðaleysi. Sjá tómlæti. Aðild. Sbr. lögræði. H/f N var í héraði dæmt að greiða vegna kaupa á nauðsynj- um til skips félagsins, b/v N, kr. 190.886.11, og til trygg- ingar dómskuldinni var dæmdur sjóveðréttur í b/v N. Eftir uppsögu héraðsdóms varð fyrirsvarsmaður ríkissjóðs á upp- boði hæstbjóðandi í b/v N, en framseldi síðan h/f Ú boð sitt, Greindir þrír aðiljar áfrýjuðu síðan skuldamálinu til Hæstaréttar og kröfðust þess, að ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt yrði úr gildi fellt ..................0..00.00... 1 A höfðaði mál gegn B og krafði hann um bætur fyrir spjöll á bifreiðinni S. A var ekki skráður eigandi þeirrar bifreiðar, en þar sem hann lagði fram yfirlýsingu aðilja, sem taldist eigandi hennar samkvæmt þinglýstri eignarheimild, um, að A ætti bótakröfu þá, sem um var að tefla, var sýknu- kröfu B, er hann reisti á aðildarskorti A, ekki sinnt .... S1 Fjárheimtumáli gegn félagi var beint gegn tveimur félags- mönnum, sem stefnt var fyrir þess hönd. Eigi var í ljós leitt, að menn þessir væru bærir að binda félagið fyrir dómi, og var málinu því vísað frá héraðsdómi .......... 275 Ekkja, sem situr í óskiptu búi með ófjárráða börnum sínum eftir mann sinn, sækir vátryggingafélag um slysabætur eftir manninn ...............0..0 00... öll Aðiljaskýrslur. Sjá samningar, sönnun. Alþjóðalög. Sagt, að eigi sé að alþjóðalögum fyrir hendi regla, er selji her- stjórn Bandaríkjanna á Íslandi undir lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við menn, sem hún ræður hér á landi til starfa ..............20202.0.0.e nn 613 XKXKVI Efnisskrá Arkitektar. Í dómi Hæstaréttar í máli, þar sem krafizt var bóknunar arki- tekts fyrir hústeikningu, sagt, að eðlilegt sé að telja arki- tekt falið að gera allar teikningar húss, nema fyrirvari sé um annað Atvinnuréttindi. G ók bifreið, er hann var með áhrifum áfengis, og var sviptur ökuleyfi ævilangt samkvæmt 3. mgr. 81. gr. laga nr. 26/ 1958 og 1. mgr. 24. gr. laga nr. 58/1954 ..........0..0... Þ, sem hinn 12. febrúar 1954 hafði verið dæmdur fyrir ólög- lega áfengissölu samkvæmt 15. sbr. 33. gr. laga nr. 33/1935, varð sekur um ólöglegan flutning áfengis í bifreið sinni 26. marz 1960 samkvæmt 19. sbr. 42. gr. laga nr. 58/1954. Af hendi ákæruvalds var þess krafizt, að Þ yrði auk refsingar dæmd ökuleyfissvipting. En þar sem ítrekunaráhrif dóms- ins frá 12. febrúar 1954 voru samkvæmt Ti. gr. laga nr. 19/1940 niður fallin og Þ var ekki sannur að sök um að hafa gert sér áfengissölu að atvinnu, var nefnd krafa ákæruvaldsins ekki tekin til greina ..................0... Samkvæmt 3. gr. varnarsamnings Íslands og Bandaríkjanna frá 5. maí 1951 og 6. gr. viðbætis við þann samning frá 8. maí s. á., fer starfsráðning til varnarliðsins á Keflavíkur- flugvelli eigi fram á frjálsum vinnumarkaði, að því er tekur til íslenzkra aðilja, en er háð ákvörðun íslenzkra stjórnvalda, m. a. að því er varðar heimild til að taka að sér framkvæmdir í þágu varnarliðsins. Samningsákvæði þessi hafa lagagildi, sbr. lög nr. 110/1951, og fara ekki í bága við 69. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 .......... Bifreiðarstjóri, sem sekur var um ólöglega áfengissölu og hlut- deild í röngu vætti, sviptur Ökuleyfi ævilangt ............ Bifreiðarstjóri ók bifreið, er hann var með áfengisáhrifum, og var sviptur ökuleyfi sínu þrjú ár ........0000000.. 0... Auðgunarregla. Á vegum ræktunarfélags voru grafnir framræsluskurðir á landi H bónda og hann síðan krafinn um greiðslu kostnaðar af því verki. Eigi sannaðist, að hann hefði samið um fram- kvæmd verksins né lofað greiðslu kostnaðar af því. Þá var eigi heldur í ljós leitt með matsgerð samkvæmt 147. gr. vatnalaga nr. 15/1923, að hann hefði haft gagn eða auðgun af skurðgreftinum, þannig að honum væri skylt samkvæmt 79. gr. þeirra laga að bera kostnað af honum. Var honum því dæmd sýkna af kröfu ræktunarfélagsins ............ Bls. 115 14 131 359 124 s1l Efnisskrá KKKVII Ábyrgð á verkum annarra. Sbr. skaðabætur. Véibátur, sem lá utan á vélskipi við bryggju, losnaði úr tengsl- um, er vélskipið var flutt frá bryggjunni, og rak vélbátinn til hafs. Sökk hann síðan, og var skipverja, Þ, sem þar var um borð, naumlega bjargað. Skipshöfn vélskipsins átti vegna skeytingarleysis síns sök á óförum þessum. Skip- verjar vélbátsins höfðu og sýnt hirðuleysi um gæzlu hans, og Þ hafði eigi, er efni var til, gefið til kynna, að hann væri um borð í bátnum. Þ hlaut af volki sínu heilsutjón, og var eigendum vélskipsins eftir málavöxtum dæmt að bæta honum það að % hlutum ...........2..00 0000... Sölusamband íslenzkra fiskframleiðenda og eigendur v/s Wal- burg undirrituðu hinn 13. nóvember 1956 farmsamning þess efnis, að eigendur skipsins tókust á hendur að flytja fyrir sölusambandið 600 lestir af saltfiski frá íslenzkum höfn- ura til Ítalíu. Í farmsamningnum var m. a. ákvæði þess efnis, að eigendur skipsins bæru ekki ábyrgð á neinu tjóni, skemmdum eða töfum, jafnvel þó að slíkt „stafi af hirðu- leysi eða vanrækslu skipstjóra eða áhafnar eða einhvers annars aðilja í þjónustu eigendanna um borð eða í landi“. Samkvæmt þessu báru eigendur skipsins ekki ábyrgð á skemmdum, sem urðu á fiski, eftir að hann var kominn í lest skipsins, og taldar voru hafa orðið fyrir handvömm skipverja Eiganda skips dæmt að bæta tjón, er hlauzt af mistökum skip- stjórnarmanna ........2.22000.0 nn n nr Eiganda bifreiðar dæmt að bæta tjón, er hlauzt af vangæzlu ökumanns um stjórn bifreiðarinnar ...............0..00... Skipaútgerð hafði í fylgibréfum með vörusendingum undanþeg- ið sig ábyrgð á tjóni, er vörueigendur gætu tryggt sig gegn með sjóvátryggingu samkvæmt tilgreindum skilmál- um. Krafa um bætur fyrir vörur, sem fóru forgörðum Í útskipun, því eigi tekin til greina ........0..0.0.0...0.0.. Ríkissjóði dæmt að bæta tjón manns, sem slasaðist í starfi á vegum vegamálastjórnarinnar, þar sem eigi hafði verið gætt nauðsynlegra Öryggisráðstafana .................... Áfengislagabrot. Manni dæmd sýkna af ákæru um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar með hliðsjón af niðurstöðu rannsóknar áfengismagns í blóði hans og öðrum gögn- um Máls .......0000.00.0. err Refsing dæmd fyrir ólöglegan innflutning áfengis og það gert upptækt .......0000000 0 G játaði að hafa neytt víns og fundið til áfengisáhrifa við stjórn bifreiðar. Áfengisrannsókn blóðs, er læknir tók honum, leiddi í ljós reikul efni, 0.87%0. G var dæmt varðhald Bls. 212 310 432 120 193 52 63 XKKVIIT fnisskrá 15 daga og ökuleyfissvipting ævilangt, m. a. samkvæmt ákvæðum áfengislaga nr. 58/1954 .........0.00000000..00.. Hinn 8. júlí 1960 stöðvuðu lögreglumenn bifreið, er K ók, og urðu þá varir við töskur í bifreiðinni, sem í voru 17 flöskur af brennivíni. Kvaðst K hafa keypt vínföng þessi, er hann ætlaði til eigin neyzlu, í Áfengisverzlun ríkisins. Eigi þótti K færa að því nægar líkur, að vínið hefði eigi verið ætlað til sölu. Var honum því dæmd sekt og upptaka vínsins sam- kvæmt 19. og 42. gr. laga nr. 58/1954 ........0.00.0%..... Bifreiða:stjóra, sem hafði áfengi meðferðis í bifreið sinni, dæmd refsing samkvæmt 4. mgr. 19. gr. sbr. 42. gr. laga nr. 58/1954 .........02.000 eens Lögreglumaður, sem var á verði við samkomuhús í Ytri-Njarð- vík aðfaranótt 19. október 1958, stöðvaði bifreið á leið frá samkomuhúsinu og taldi ökumanninn (B) hafa verið með þeim ölvunareinkennum að vera loðmæltur og með gljáa í augum. Annar lögreglumaður á vettvangi kvaðst ekki hafa séð ölvunareinkenni á B, sem hefði hins vegar verið í þrasi við fólk og ör í skapi. B taldi sig eigi hafa neytt sterkari drykkja en öls og neitaði ölvunaráhrifum. Sam- kvæmt rannsókn á blóði B voru í því reducerandi efni, er svöruðu til 0.51% af vínanda. Læknaráð Íslands hafði í álitsgerð talið, að eðlileg reducerandi efni blóðs nemi 0.03%, og séu efni þessi „meiri í venublóði og meiri að kvöldi dags en endranær". Með hliðsjón af þessu þótti eigi verða við það miðað, að áfengismagn í blóði B hefði náð því lág- marki, er getur í 3. mgr. 25. gr. umferðarlaga nr. 26/1958, og var honum því dæmd sýkna af ákæru um brot gegn áfengislögum og umferðarlögum .......0000000 00.00.0000. Bifreiðarstjóri sýknaður af ákæru um brot gegn 1. mgr. 24. gr. sbr. 45. gr. áfengislaga nr. 58/1954 .....0..00000.. 00. Bifreiðarstjóra dæmd refsing fyrir áfengissölu .............. Manni dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 24. gr. laga nr. 58/1954 fyrir að aka bifreið, er hann var með áhrifum áfengis .. Áfrýjun. Ný málsgögn lögð fyrir Hæstarétt .... 1, 5, 33, 52, 98, 124, 142, 167, 186, 201, 305, 324, 339, 350, 413, 460, 470, 481, 500, öll, 532, 538, 617, 620, 629, 685, 715, 720, 749, 793, 811, 388, Í héraði var dæmd greiðsla verzlunarskuldar og sjóveðréttur til tryggingar henni. Áfrýjað var ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt, en krafizt staðfestingar héraðsdóms að öðru leyti Hinn 17. maí 1960 var h/f N í héraði dæmt að greiða verzl- unarskuld, kr. 190.886.11, og var sjóveð jafnframt dæmt til tryggingar skuldinni í skipi félagsins, b/v N. Á uppboði hinn 22. júní 1960 varð fyrirsvarsmaður ríkissjóðs hæst- Bls. A 131 167 638 724 sll 900 Efnisskrá XKKIX Bls. bjóðandi í b/v N, en framseldi síðan h/f Ú boð sitt í skipið. Þessir aðiljar gengu síðan inn í málið fyrir Hæstarétti og kröfðust þess, að ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt yrði fellt úr gildi .............2.200. 00 en ene 1 Áfrýjandi, sem fengið hafði novaleyfi, bar fram í Hæstarétti kröfu um hærri vexti af skaðabótafjárhæð en krafizt hafði verið í héraði ............0...0e0ens ens Eigendum skips var í héraði dæmt að bæta tjón, sem rakið varð til handvammar skipshafnar, og sjóveðréttur viður- kenndur til tryggingar bótafjárhæð. Fyrir Hæstarétti var leitt í ljós, að skipið hafði verið ónýtt metið og það strikað út af skipaskrá, áður en héraðsdómur var upp kveðinn, en jafnframt var lýst samþykki eigendanna við því, að greiðslu. skylda, ef til kæmi, væri dæmd á hendur þeim persónulega án takmörkunar á aðfararandlagi, sbr. 13. gr. laga nr. 56/ 1914 .........000 0. 5 Aðili máls hafði fyrir Hæstarétti uppi kröfur, er gengu lengra en kröfur hans í héraði. Að því leyti varð dómur ekki á ut þær lagður .........020020.0. een 86 Kröfu áfrýjanda eigi sinnt í Hæstarétti, þar sem hún hafði eigi verið höfð uppi í héraði ..........000000. 0... 0... 170 Krafa aðilja, sem hagsmuni átti um lóð og mannvirki á henni, um, að veðsetning lóðarréttinda og mannvirkja yrði dæmd ógild, var tekin til greina í héraði. Veðhafinn lét áfrýjun málsins ekki til sín taka, og stóðu ákvæði héraðsdómsins um greint efni því óhögguð ..........000000 000... nn... 219 Er hjónin M og K slitu hjúskap sínum 10. júní 1949, var K fengið forræði sonar þeirra, B, sem fæddur er 22. janúar 1939, og hélt hún því, unz B kvæntist 1958. Skaðabótamáli, sem höfðað var gegn B með héraðsstefnu 11. maí 1956, var ranglega beint að M f. h. B, og með héraðsdómi 27. júní 1959 var B dæmt áfall. Hinn 21. júní 1960 áfrýjaði B hér- aðsdóminum, sem, af þeim sökum að M var ekki bær að gegna nefndu fyrirsvari, var ásamt meðferð málsins í hér- aði ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi .......... 310 Dánarbú málsaðilja, sem andaðist eftir áfrýjun máls, tekur við málsaðildinni fyrir Hæstarétti ..........0..0.00.00.... 432 Áfrýjunarleyfi. Áfrýjunarfrestur liðinn .... 46, 101, 118, 138, 147, 170, 186, 219, 234, 283, 310, 324, 370, 428, 432, 536, 617, 620, 646, 786, 790, 830, 844, 861, 878 Ágreiningsatkvæði. Sjá sératkvæði. XL Efnisskrá Bls. Ákæra. Í ákæru gætti ónákvæmni, að því er varðaði lýsingu sakarefnis. En ónákvæmni þessi skipti ekki máli, þar sem hún gat ekki valdið misskilningi og vörn varð ekki áfátt af þessum sök- um, sbr. 118. gr. laga um meðferð opinberra mála nr. 27/1951 538 Með ákæru 15. júní 1960 var G sóttur til sakar fyrir brot gegn ákvæðum 146, gr., 1. mgr. 142. gr. og 138. gr. laga nr. 19/ 1940. Með framhaldsákæru 26. júlí 1960 var hann til við- bótar saksóttur fyrir brot á ákvæðum 1. mgr. 154. gr. og 1. mgr. 247, gr. sömu laga. Framhaldsákæran tók þannig til annars brots en þess, sem í frumákæru greindi, og hafði það verið í ljós leitt fyrir birtingu frumákæru. Brast því skilyrði samkvæmt 1. tölulið 1. mgr. 118. gr. laga nr. 27/1951 til útgáfu framhaldsákæru, og þar af leiddi, að G varð eigi sakfelldur fyrir brot gegn refsiákvæðum, er þar greindi ...............20.... ss. 538 Í viðtalsgrein í opinberu blaði voru settar fram ærumeiðandi aðdróttanir í garð Síldarútvegsnefndar, formanns hennar (E) og varaformanns (J). Viðtal þetta tjáðist vera við V, sem síðar kannaðist við, að ummæli þar væru rétt eftir sér höfð. Af hendi þeirra E og J var þess æskt, að opinbert mál yrði af þessu efni höfðað gegn V og á hendur honum gerðar m. a. kröfur um ómerkingu ummæla, miskabætur og fé til að standast kostnað af birtingu dóms í málinu í blaði eða riti. Þar sem V hafði ekki nafngreint sig sem höf- und viðtalsgreinarinnar í merkingu 2. mgr. 15. gr. laga um prentrétt nr. 57/1956, var mál eigi af hendi ákæru- valdsins höfðað gegn honum, heldur gegn ábyrgðarmanni blaðsins (A), sem ábyrgð bar á efni greinarinnar sam- kvæmt 3. mgr. 15. gr. nefndra laga. Í því máli hafði ákæru- valdið uppi á hendur A kröfur þær, er að framan greinir. En þar sem E og J höfðu eigi beiðzt þess, að kröfunum væri beint gegn A í opinberu máli, mátti ákæruvaldið eigi sækja þær á hendur honum, og var þeim því vísað frá héraðsdómi .............20...0 enn 815 Álitsgerðir. Sjá mat og skoðun. Árekstur skipa. Tveir togarar, íslenzki togarinn A og þýzki togarinn M, voru síðla kvölds hinn 15. september 1956 að veiðum á Hala- miðum í suðaustan golu og þoku, og voru bæði skipin með stjórnborðsvörpu í sjó. Varð árekstur milli skipanna, þannig að framstefni A rakst á M aftan við hvalbak stjórn- borðsmegin. Skipstjórnarmenn hvors skipsins um sig höfðu orðið varir við hitt skipið, en létu undir höfðu leggjast að Efnisskrá XLI Bls. gera tiltækar ráðstafanir til varnar árekstri, Ábyrgð á árekstrinum var að % hlutum dæmdur á hendur skip- stjórnarmanna M, en að % hluta á hendur skipstjórnar- manna A. Sjá skaðabætur ........200000000.. 0... er... 310 Barnsfaðernismál. Í héraðsdómi í barnsfaðernismáli voru málsatvik eigi rakin og metin, svo sem vera bar. Var þessi meðferð brýnt brot á meginreglum 1. mgr. 193. gr. og 214. gr. laga nr. 85/1936. Af þessum sökum var dómurinn ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar .........0000.0.00... 536 Bifreiðar. a) Einkamál. B, G og V tóku bifreið til heimildarlausra nota, og urðu spjöll á bifreiðinni. Á hendur G var opinbert mál höfðað. Í því máli var honum dæmt að greiða tjónbætur, kr. 25.000.00, enda hafði hann samþykkt kröfuna. Því næst greiddu þeir G og V hvor um sig % hluta greindrar fjárhæðar, en bif- reiðareigandinn sótti B í sérstöku máli til greiðslu hennar að % hluta. B hafði í því máli m. a. uppi mótmæli gegn bótafjárhæðinni, og dæmdist tjónið í heild hæfilega metið kr. 20.500.00. Var B samkvæmt því gert að greiða þá fjár- hæð, að frádregnum greiðslum þeirra G og V, þ. e. kr. 3.833.32 ..0..eseen sr 22 Aðilja, sem átti þátt í heimildarlausri töku og notkun bifreiðar, dæmt að greiða bætur vegna spjalla á bifreiðinni ........ 22 Bifreiðinni A var ekið fram hjá bifreiðinni B hægra megin, en er B um sama leyti sveigði einnig til hægri, varð árekstur með bifreiðunum. Ökumenn bifreiðanna þóttu báðir eiga sök á árekstrinum, þannig að ökumaður Á ætti % sakar, en Ökumaður B % sakar .........000000 00 n0 nn sl B rak þá atvinnu að leigja út bifreiðar án ökumanns, þar á meðal bifreiðina X, sem vátryggingarfélagið Á vátryggði til þeirra nota. Samkvæmt vátryggingarskilmálum var bif- reiðin undanþegin ábyrgð A, væri henni „stýrt af einhverj- um þeim, sem ekki hefur löglegt ökuskírteini“, en þessi regla takmarkaðist hins vegar af því ákvæði skilmálanna, að vátryggingin tæki til skemmda á bifreiðinni, ef henni var „stolið eða rænt“. L tók greinda bifreið á leigu og skuld- batt sig gagnvart B til að lána hana ekki öðrum. Hann fékk þó M, sem var ökuréttindalaus, stjórn bifreiðarinnar, og var þessi háttsemi þeirra beggja refsiverð samkvæmt 27. og 35. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958. Stjórn bifreið- arinnar var M því með öllu heimildarlaus og varð hvorki XLII Efnisskrá Bls. beint né óbeint rakin til neinnar réttarlegrar heimildar frá B. Auðsætt var, að í hinu tilvitnaða ákvæði vátryggingar- skilmála var eigi aðeins átt við beinan þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, heldur einnig við nytjastuld sam- kvæmt 259. gr. sömu laga, sbr. lög nr. 20/1956. Að svo vöxnu máli, var vátrygging A á bifreiðinni talin taka til skemmda, er á henni urðu undir stjórn M .............000.00.000... 234 A ók á reiðhjóli norður Suðurgötu og B ók bifreið austur Tún- götu í Reykjavík. Bar þá í sama mund á mót nefndra gatna, og varð árekstur ökutækjanna. A ók hægt um réttan vegjaðar Suðurgötu, en gætti hins vegar eigi fullrar var- kárni í akstri inn á Túngötu, sem var aðalbraut. B kvaðst eigi hafa séð til ferða A og ekki orðið hans var, fyrr en árekstur varð. Eins og aðstæðum er háttað, gat B þó eigi sézt yfir A, nema fyrir vangæzlu sakir. Töldust A og B eiga jafna sök á árekstrinum ............2000.000000... 432 Hinn 4. marz 1952 varð drengur, tæplega sex ára gamall, fyrir bifreið við gatnamót í Reykjavík og slasaðist. Var bifreið- inni ekið til vinstri yfir gangbraut af stefnu, sem leyfð var samkvæmt umferðarljósum, og varð drengurinn þá fyrir bifreiðinni. Ökumaður bifreiðarinnar hafði orðið drengsins var, og þar sem hann mátti ætla, að drengurinn legði leið sína út á gangbrautina, bar honum að gæta ýtr- ustu varkárni. Með hliðsjón af 34. gr. laga nr. 23/1941 var ábyrgð á öllu tjóni drengsins, er hlaut 10% varanlega ör- orku, lögð á ökumanninn, sem var eigandi bifreiðarinnar 620 Hinn 6. marz 1959 var H, um kl. 2130, á ferð ríðandi á Þver- vegi í Reykjavík á hægri vegjaðri. Leigubifreið til mann- flutninga undir stjórn eiganda bifreiðarinnar var þá ekið á móti H og lenti á hesti hans með þeim afleiðingum, að H fótbrotnaði, Lá H af þessu efni alllengi í sjúkrahúsi og hlaut af lemstri sínu 10% varanlega örorku. Eigi var í ljós leitt, að H hefði á nokkurn hátt átt sök á slysinu, og voru honum dæmdar fullar bætur úr hendi eiganda bifreið- arinnar, sbr. 67. gr. umferðarlaga nr. 26/1958 ............ 675 b) Opinber mál. Lögreglumenn stöðvuðu bifreið, er G stjórnaði. Hann hafði eigi ökuskírteini meðferðis, og grunur féll á hann um að vera með áhrifum áfengis. Var honum því tekið blóð til rann- sóknar, og samkvæmt vottorði rannsóknarstofu reyndust í því „reducerandi“ efni, er samsvara 0.51%. af vínanda. Lögreglumenn lýstu því áliti sínu fyrir dómi, að G hefði verið með áhrifum áfengis, en sjálfur synjaði hann fyrir, að svo hefði verið. Héraðsdómari, sem taldi G sannan að sök, dæmdi honum varðhald og sviptingu ökuleyfis. Fyrir Hæsta- Efnisskrá KLIII rétt voru lögð ný málsgögn. Vitni eitt kvaðst engin ein- kenni áfengisáhrifa hafa séð á G á tíma, sem máli skipti. Þá var lögð fram ýtarleg skýrsla forstöðumanns rann- sóknarstofu þeirrar, sem í hlut átti, um aðferðir hans við ákvörðun áfengismagns í blóði, þ. á m. í blóði G sérstak- lega. Kvað forstöðumaðurinn jafnan gerðar tvær mælingar vínandamagns og meðaltal þeirra talið niðurstaða um áfengismagnið. Mælingar á magni áfengis í blóði G höfðu sýnt 04T% og 0.355% og niðurstaða því talin 0.51%0, eins og áður greinir. Þá kvað forstöðumaðurinn jafnan um ein- hverja mælingarskekkju að tefla, og mætti samkvæmt reynslu hans gera ráð fyrir allt að 0.2%. mismun tveggja mælinga á sama úrtaki blóðs. Læknaráð Íslands fjallaði að tilhlutan Hæstaréttar um skýrslu forstöðumannsins og fellst á hana, jafnframt því sem ráðið gat þess, að gera yrði ráð fyrir, að eðlilegt magn rokgjarnra efna í blóði G hefði eigi verið undir 0.03%, eins og á stóð. Hæstiréttur taldi ekki sannað, að áfengismagn í blóði G hefði náð því lágmarki, sem getur í 3. mgr. 25. gr. laga nr. 26,/1958 um umferð. Samkvæmt því og með hliðsjón af öðrum gögnum var G sýknaður, enda mátti eigi vegna galla á meðferð máls legga dóm á það sakaratriði, að hann hefði eigi haft ökuskírteini meðferðis ........2.00000 0... 52 Hinn 6. marz 1959 var G dæmt varðhald og svipting ökuleyfis ævilangt fyrir brot gegn áfengislögum og umferðarlög- um. Var sá dómur birtur G hinn 23. s. m. og honum síðan áfrýjað til Hæstaréttar, er sýknaði af ákærunni 25. janúar 1961. Hinn 12. nóvember 1959 stóð lögreglan G að því að stjórna bifreið, og hafði hann þá ökuskírteini sitt enn í vörzlum sínum. Þar sem áfrýjun frestar ekki verkun dóms, að því er varðar sviptingu ökuleyfis, sbr. 5. mgr. Sl. gr. laga nr. 26/1958, var G samkvæmt 1. mgr. 27. gr. sbr. 80. gr. sömu laga dæmd refsing, en þó einungis sekt, sbr. 3. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940, enda hafði ekki samkvæmt 7. mgr. 81. gr. laga nr. 26/1958 verið gerð gangskör að því, að G afhenti lögregluyfirvöldum ökuskírteini sitt ........ 59 Hinn 8. apríl 1960 stöðvaði lögreglumaður G við akstur bif- reiðar vegna grunar um, að hann væri með áhrifum áfengis. G játaði neyzlu áfengis og að hafa fundið á sér. Áfengisrann- sókn á blóði, er læknir tók honum, leiddi í ljós „reducerandi efni, er samsvara 0.87% af alkóhóli“ Var G, sem hinn 23. maí 1958 hafði sætt refsingu og ökuleyfissviptingu fyrir sams konar brot, dæmt varðhald 15 daga og svipting öku- leyfis ævilangt ..........2.0000000 nenna 74 Lögreglumenn stöðvuðu hinn 8. júlí 1960 bifreið, er K ók og í voru töskur með 17 flöskum af brennivíni. Áfengi þetta, XLIV Efnisskrá Bls. sem K kvaðst hafa keypt í Áfengisverzlun ríkisins, taldi hann sig ætla til eigin neyzlu. En þar sem K þótti eigi færa að því nægar líkur, að áfengið hefði eigi verið ætlað til sölu, var honum dæmd sekt og upptaka vínfanganna samkvæmt 19. og 42, gr. laga nr. 58/1954 .............. 7 Hinn 26. marz 1960 voru lögreglumenn að eftirliti í bifreið í Reykjavík. Veittu þeir þá eftirför og stöðvuðu bifreið, er þeim þótti aka ógætilega, og hófu síðan með samþykki öku- mannsins (Þ) áfengisleit í bifreiðinni. Í henni fannst ekki annað áfengi en flaska með brennivíni, flaska með vodka og Ölflaska með brennivíni, er Þ fékk lögreglumönnunum Þegar. Enn fremur fannst þar poki með 24 korktöppum. Þ þótti ekki færa að því nægar líkur, að hann hefði ekki ætlað áfengi þetta til sölu, sbr. 4. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954, og var honum því dæmd sekt samkvæmt 2. mgr. 42. gr. sömu laga. Þ hafði hinn 12. febrúar 1954 verið dæmd refsing fyrir ólöglega áfengissölu, en þar sem ítrekunar- áhrif þess dóms voru samkvæmt 171. gr. laga nr. 19/1940 niður fallin og Þ var ekki talinn hafa gert sér áfengissölu að atvinnu, var honum ekki samkvæmt kröfu ákæruvalds dæmd ökuleyfissvipting ...........0..0.0.0000.00 0 131 Aðfaranótt sunnudags 19. október 1958 stöðvaði lögregluvarð. maður við samkomuhús í Ytri Njarðvík bifreið á leið frá samkomuhúsinu, og taldi lögreglumaðurinn ökumanninn (B) með þeim ölvunareinkennum, að hann hefði verið loð- mæltur og með gljáa í augum. Annar lögreglumaður á vett- vangi kvaðst ekki hafa séð ölvunareinkenni á B, en hann hefði verið í þrasi við fólk og ör í skapi. B taldi sig ekki hafa neytt sterkari drykkja en öls og neitaði því að hafa fundið á sér, Áfengisrannsókn á blóði B leiddi í ljós „redu- cerandi“ efni, er svöruðu til 0.51% af vínanda. Samkvæmt ályktun Læknaráðs Íslands er talið, að eðlileg reducerandi efni blóðs, er mælist sem áfengi án þess að vera það, nemi 0.03%0, og séu efni þessi „meiri í venublóði og meiri að kvöldi dags en endranær“. Með hliðsjón af þessum læknis- fræðilegu niðurstöðum og öðrum gögnum málsins þótti ekki verða við það miðað, að áfengismagn í blóði B hefði náð því lágmarki, sem getur í 3. mgr. 25. gr. umferðarlaga nr. 26/1958. Var B því dæmd sýkna af ákæru um brot gegn áfengislögum og umferðarlögum ................0000.. 167 Manni dæmd sekt fyrir of hraðan akstur bifreiðar um götu í Reykjavík ...............0.00.. 00. 532 Í bifreiðarstjóri ók bifreið sinni austur svonefndan Nausta- hvamm í Neskaupstað á um 30 km hraða, miðað við klukku- stund, að hann telur, er fimm ára gamall drengur ók á reið- hjóli inn á akbrautina austan hússins nr. 12 við nefnda Efnisskrá XLV Bls. götu og lenti framan á bifreiðinni hægra megin. Drengur- inn hlaut mikið lemstur og andaðist daginn eftir. Sam- kvæmt vitnaskýrslum og öðrum gögnum málsins þótti eigi í ljós leitt, að Í ætti refsiverða sök á dauðaslysi þessu, og var honum því dæmd sýkna af ákæru um brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940 og 1. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 37. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 ......0..00.0000.0. nn. 247 Hinn 22. október 1957 framkvæmdu lögreglumenn með skeið- úrum mælingu á hraða bifreiða, sem ekið var um Reykja- nesbraut milli Miklatorgs og Litluhlíðar í Reykjavík, en á þeim kafla var leyfilegur hámarkshraði þá 25 km, miðað við klukkustund, samkvæmt 15. gr. samþykktar nr. 121/ 1938 um breytingu á 46. gr. lögreglusamþykktar fyrir Reykjavík nr. 2/1930. Samkvæmt mælingu lögreglumanna ók J bifreið sinni 518—520 metra vegarlengd á 29.2 sekúnd- um, og var honum dæmd sekt fyrir brot gegn 46. gr. sbr. 96. gr. greindrar lögreglusamþykktar og 26. sbr. 38. gr. laga nr, 23/1941 .......0.22.02020 nn 413 Manni dæmd sekt fyrir of hraðan akstur bifreiðar um götu í Reykjavík ...........2000.. 00... 532 Er J ók bifreið sinni af bifreiðastæði í Keflavík, rakst hún á aðra bifreið, er þar stóð. Lögreglunni var gert viðvart um árekstur þenna, og þar sem grunur féll á J um að hafa verið hér að verki, fóru tveir lögreglumenn heim til hans litlu síðar. Töldu þeir hann þá með áhrifum áfengis. Önnur vitni voru eigi samsaga um, hvort J hefði verið með áfengis- áhrifum á tíma, er máli skipti. Að svo vöxnu máli og þar sem lögreglumennirnir létu meðal annars undir höfuð leggj- ast rannsókn áfengismagns í blóði J, var hann ekki talinn sannur að sök um að hafa með áfengisáhrifum ekið bifreið sinni. Hins vegar var honum dæmd sekt fyrir vangæzlu í akstri samkvæmt 1. mgr. 37. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 638 Þ, sem neytt hafði áfengis, hóf akstur bifreiðar, og fór hún út af veginum fyrir mistök Þ. Í blóði hans fundust reducer- andi efni svarandi til 0.66% af vinanda. Samkvæmt því og öðrum gögnum málsins þótti í ljós leitt, að Þ hefði verið með áhrifum áfengis við aksturinn, enda þótt hann neitaði að hafa þá fundið á sér. Var honum dæmd 2500 króna sekt og svipting ökuleyfis þrjú ár samkvæmt 2. og 3. mgr. 25. gr. og 1. mgr. 37. gr. sbr. 1. mgr. 80. gr. og 81. gr. laga nr. 26/1958 og 1. mgr. 24. gr. laga nr. 58/1954 .............. 811 Blóðrannsókn. G var sakaður um að hafa verið með áhrifum áfengis við akst- ur bifreiðar, og var honum því tekið blóð til rannsóknar. Samkvæmt vottorði rannsóknarstofu, er rannsóknina fram- XLVI Efnisskrá kvæmdi, reyndust í blóði G „reducerandi efni“, er samsvara 0.51%e af vínanda. Fyrir Hæstarétt var lögð ýtarleg greinar- gerð forstöðumanns rannsóknarstofunnar um aðferðir hans við ákvörðun áfengismagns í blóði, þ. á m. í blóði G sér- staklega. Kvað forstöðumaðurinn jafnan gerðar tvær mæl- ingar vínandamagns og meðaltal þeirra talið niðurstaða um áfengismagnið. Mælingar á magni áfengis í blóði G höfðu sýnt 0.47% og 0.55% og niðurstaða því talin 0.51%, eins og áður greinir. Þá kvað forstöðumaðurinn jafnan um einhverja mælingarskekkju að tefla, og mætti sam- kvæmt reynslu hans gera ráð fyrir allt að 0.2% skekkju eða mismun tveggja mælinga á sama úrtaki blóðs. Lækna- ráð Íslands fjallaði að tilhlutan Hæstaréttar um skýrslu forstöðumannsins og lýsti sig samþykkt henni. Jafnframt lét ráðið þess getið, að gera yrði ráð fyrir því, að eðlilegt magn rokgjarnra efna í blóði G hefðu, eins og á stóð, eigi verið undir 0.03%. Samkvæmt þessu voru með. blóðrann- sókninni eigi taldar leiddar sönnur að því, að áfengismagn í blóði G hefði náð því lágmarki, sem getur í 3. mgr. 25. gr. umferðarlaga nr. 26/1958 ............000000 000... Áfengisrannsókn framkvæmd á blóði bílstjóra, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við stjórn bif- reiðar ...........2.200...r nr Samkvæmt áfengisrannsókn, er framkvæmd var á blóði öku- manns, voru Í því „reducerandi efni, er samsvara 0.51%0 af alkóhóli“. En í álitsgerð Læknaráðs Íslands í dómsmáli var talið, að eðlileg reducerandi efni blóðs, er mælist sem áfengi án þess að vera það, nemi 0.03%0. Að svo vöxnu máli varð ekki við það miðað, að áfengismagn í blóði ökumanns- ins hefði náð því lágmarki, er getur í 3. mgr. 25. gr. um- ferðarlaga nr. 26/1958 .........000000 00 s.n Bifreiðarstjóri neitaði því að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar, en í blóði hans fundust reducerandi efni, er svöruðu til 0.66%, af vínanda .................... Borgararéttindi. A var dæmd refsing fyrir þjófnað o. fl. og sviptur réttindum samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 .............. Ákvæði í héraðsdómi frá 25. október 1960 um sviptingu réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 fellt niður með dómi Hæstaréttar 6. maí 1961, sbr. 6. gr. laga nr. 31/1961 og 2. gr. laga nr. 19/1940 ..........22202 0000. n 0 Í dómi Hæstaréttar 12. maí 1961 var krafa ákæruvalds sam- kvæmt ákæruskjali 8. október 1960 um sviptingu réttinda eftir ákvæðum 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 ekki tekin til greina, sbr. 6. gr. laga nr. 31/1961 og 2. gr. laga nr. 19/ Bls. 167 124 Efnisskrá KLVII 1940 .......20.0000 sens Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940 felld niður, sbr. 6. gr. laga nr. 31/1961 og 2. gr. laga nr. 19/1940 ..........000ns nn Fyrir Hæstarétti var af hendi ákæruvalds fallið frá kröfu í ákæruskjali um sviptingu réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. laga nr. 19/1940, sbr. 6. gr. laga nr. 31/1961 .. 470, 538, Byggingarréttur. Þeir J og V áttu í sameign tveggja íbúða hús, sína íbúðina hvor. Var íbúð V á grunnhæð, en íbúð J á efri hæð og í risi. Sumarið 1957 hófst J handa um að byggja ofan á húsið án samþykkis V, sem talinn var eigandi byggingar- réttar þess, sem um var að tefla, í hlutfalli við eign sína í húsinu. Vegna skerðingar þess réttar voru V dæmdar bætur úr hendi J .............0000 00 00n ner Dagsektir. Þar sem annmarkar voru á efndum loforðs, voru þær eigi dæmdar að viðlögðum dagsektum, eins og krafizt var .. Dómar og úrskurðir. Nafn dómara eigi greint í úrskurði eða dómi, svo sem boðið. er í 1. mgr. 193. gr. laga nr. 85/1936 .... 28, 46, 74, 81, 118, 124, 138, 163, 170, 176, 201, 255, 274, 275, 283, 294, 324, 350, 451, 460, 500, 536, 592, 596, 598, 617, 629, 734, 744, "79, 815, 839, 844, Í lögtaksmáli hafði gerðarþoli uppi þær dómkröfur, aðallega að málinu yrði vísað frá fógetadóminum, en til vara, að synjað yrði um framkvæmd lögtaks. Í úrskurði sínum kvað fógeti á um hvort tveggja, að málinu yrði ekki frávísað og að lögtak skyldi fara fram. Í máli þessu átti sérstakur úrskurður um frávísunarkröfu ekki við, þar sem fógeta bar að kveða á um það, hvort lögtak skyldi framkvæmt eða Ekki „.......0.0000 00. Í barnsfaðernismáli voru málsatvik hvorki rakin né metin, eins og vera bar. Var þessi meðferð brýnt brot gegn meginregl- um 193. gr. og 214. gr. laga nr. 85/1936. Dómurinn var því ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar með- ferðar .......2.00000 sens Dómarahæfi. Í máli til heimtu skattfjárhæðar var héraðsdómari fyrirsvars- maður ríkissjóðs og var því óhæfur til að fara með málið, sbr. 1. tölulið 36. gr. laga nr. 85/1936. Fulltrúi dómarans, er dómarastörfum gegndi í málinu, mátti það ekki heldur, Bls. 376 124 139 86 873 536 XLVIII Efnisskrá sbr. 3. mgr. 37. gr. sömu laga. M. a. af þessum sökum var dómur fulltrúans ómerktur ........0.020000 0000... Dómarar. Ákærði hafði eigi verið spurður um ákæruatriði, og varð því ekki um það dæmt ........00..20200000 s.s Gerðarþoli í lögtaksmáli krafðist aðallega frávísunar málsins frá fógetadómi, en til vara, að synjað yrði um framkvæmd gerðarinnar, og kvað fógeti síðan á um synjun frávísunar og framkvæmd lögtaksgerðar. En þar sem honum bar að veita úrlausn um, hvort lögtak skyldi fram fara eða ekki, átti eigi við sérstakur úrskurður um frávísunarkröfu . Af hendi dómara, sem óhæfur var til að gegna dómarastörfum í máli, var meðferð hans á málinu að öðru leyti með öllu löglaus. Var málsmeðferðin ásamt dómi í héraði því ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...........00.00000000000.. Í dómi í barnsfaðernismáli voru málsatvik eigi að neinu leyti rakin né metin, svo sem vera bar, og var þessi meðferð brýnt brot á meginreglum 1. mgr. 193. gr. og 214. gr. laga nr. 85/1936. Vegna þessara megingalla á dóminum var hann ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegr- ar meðferðar og uppsögu dóms af nýju ................ Eftir að sökunautur var af dómþingi fluttur í varðhald, liðu meira en 24 klukkustundir, unz hann var látinn laus, án þess að gæzluvarðhaldsúrskurður væri upp kveðinn. Hafði dómarinn því eigi gætt ákvæða 1. mgr. 65. gr. stjórnar- skrárinnar nr. 33/1944 og 66. gr. laga nr. 27/1951 ...... Dómsgögn. R, ekkja S, er lézt 30. júlí 1959, krafði vátryggingarfélagið T um greiðslu slysatryggingarfjár, en T hafði tryggt S slysa- tryggingu. T, er taldi S hafa stytt sér aldur, neitaði greiðslu, og höfðaði R þá mál til heimtu fjárins. T taldi dánarvott- orð um S, er Níels prófessor Dungal hafði gefið og afhent hafði verið Hagstofu Íslands, geta haft þýðingu í máli þessu og krafðist afhendingar þess til framlagningar í mál- inu. En þar sem Níels prófessor hafði krufið lík S og ýtar- leg skýrsla hans um krufninguna og ályktun um dánar- orsök lágu þegar fyrir í málinu, voru eigi efni gegn and- mælum hagstofustjóra til að taka kröfu T til greina .... Dómstólar. Tveir samdómendur sátu í dómi ásamt hinum reglulega hér- aðsdómara í máli, varðandi leigu lóðar ................ Tveir sérfróðir samdómendur fara ásamt hinum reglulega hér- aðsdómara með skaðabótamál út af slysi í hraðfrystihúsi Bls. 446 52 . 255 446 536 124 186 Efnisskrá XLIX Bls. Tveir samdómsmenn fara ásamt hinum reglulega héraðsdóm- ara með mál út af tjóni á bifreið og ábyrgð vátryggjanda 234 Mál var höfðað fyrir sjó- og verzlunardómi, en stefndi krafðist frávísunar, þar sem málið heyrði undir almennan héraðs- dóm. Málið átti að vísu undir bæjarþing, en þar sem hér- aðsdómari mátii dæma það með samdómsmönnum og ákvæðum laga um sáttaumleitun var fullnægt, var eigi efni til frávísunar, þótt dómstóllinn nefndist sjó- og verzl- unarðómur ......2.00..00s er 417 Tveir sérfróðir menn sátu í dómi ásamt hinum reglulega hér- aðsdómara í máli, er af hendi ákæruvalds var höfðað út af banaslysi af völdum sprengingar í hraðfrystihúsi .... 481 Tveir sérfróðir menn sitja í dómi og fara ásamt hi um reglu- lega héraðsdómara með mál á hendur vátr ir til heimtu slysabóta Hvorki lögfestir samningar Íslands og Bands þjóðalög leiddu til þess, að herstjórn Bandaríkjanna á Ís- landi skyldi hlíta lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við mann, er hún hafði ráðið til starfa hér á landi ...... 613 Tveir sérfróðir samdómendur fara ásamt hinum reglulega hér- aðsdómara með skaðabótamál, sem risið var af slysi vél- virkjanema í starfi við búnað hraðfrystihúss ............ 632 Tveir sérfróðir samdómsmenn sátu í dómi ásamt hinum reglu- lega héraðsdómara í máli út af þóknun arkítekts fyrir hústeikningu ........000000 0000 nn rr 715 Tveir sérfróðir samdómsmenn fara ásamt hinum reglulega hér- aðsdómara með skaðabótamál eiganda húshluta gegn sam- eiganda hans út af rétti til byggingar ofan á húsið ...... 739 Tveir sérfróðir samdómsmenn fara ásamt hinum reglulega hér- aðsdómara með skaðabótamál út af slysi, er hlauzt af sprengingu á bifreiðaverkstæði ...........0..000...0000 0. T49 Tveir sérfróðir samdómsmenn sitja í dómi og fara ásamt hin- um reglulega héraðsdómara með mál húseiganda á hendur kaupstað til heimtu skaðabóta af þvi efni, að hús hafði samkvæmt ákvörðun starfsmanna kaupstaðarins verið reist á of lágum grunni, miðað við götuhæð .................. 830 Eftirgrennslan brota. Sjá lögreglumenn, mat og skoðun, málsmeðferð, opinber mál. Eignardómsmál. J höfðaði eignardómsmál með opinberri stefnu samkvæmt 220. gr. laga nr, 85/1936 og hafði uppi þá dómkröfu, að tiltekin engjaspilda yrði dæmd eign hans ........000000.... 0... 350 L Efnisskrá Bls. Eignarréttur. N, eigandi b/v N, var hinn 17. maí 1960 dæmt að greiða verzl- unarskuld, og jafnframt var kveðið á um sjóveð í b/v N til tryggingar skuldinni. Hinn 22. júní 1960 varð fyrirsvars- maður ríkissjóðs hæstbjóðandi í b/v N á uppboði og fram- seldi síðan Ú boð sitt í skipið. Greindir tveir aðiljar og skuldari áfrýjuðu héraðsdómi því næst hinn 10. ágúst 1960, og samkvæmt kröfu þeirra var ákvæði dómsins um sjóveðrétt fellt úr gildi, þar sem lagaskilyrði brast til þess, að sjóveðréttur stofnaðist ..............20000. 000... 1 O fékk samkvæmt samningi á leigu lóð á hafnarsvæði V-kaup- staðar til starfrækslu og mannvirkjagerðar. Á leigutíman- um mátti O framselja leiguréttinn og selja mannvirki, en þau var V hins vegar rétt, að leigutíma liðnum, að leysa til sín fyrir matsverð, er þó væri eigi hærra en upphaflegt kostnaðarverð. O seldi undir lok leigutímans H réttindi sín og mannvirki, er gerð höfðu verið. V taldi þessar ráðstaf- anir óheimilar og söluna til H ógilda. Á það var ekki fallizt, og var tilboð V um greiðslu á andvirði mannvirkjanna til O því ófullnægjandi, þar sem H var orðinn löglegur eig- andi þeirra ..............0200.e0enr ee 219 Norður af bænum Innri-Skeljabrekku í Andakílshreppi liggja samfelldar engjaspildur niður að Andakílsá, er rennur á mörkum þeirra norðanverðum. Hafa spildur þessar um langan aldur verið nytjaðar til slægna frá nálægum jörð- um og af ýmsum einstökum aðiljum, sem öðlazt höfðu slík réttindi. Í sambandi við framkvæmd laga um ítök nr. 113/ 1952 reis ágreiningur um það, hvort hér væri um að tefla eignarrétt eða ítaksréttindi einungis. Af því efni höfðaði eigandi greindrar jarðar (J) eignardómsmál með opin- berri stefnu og krafðist þess, að engjaspildan X yrði dæmd eign hans. Fimm aðiljar, eigendur grannjarðar einnar, töldu sig eiga engið og tóku til varna í málinu. Af frásögn Land- námu mátti ráða, að engjasvæðið hefði í öndverðu verið hluti eignarjarðar J. Gagna var vant um það, hvenær engið hefði verið skilið frá jörðinni, að því er nýtingu þess varðar, og hvort önnur umráð en til slægna hefðu undan jörðinni gengið vegna afsals jarðeiganda eða fyrir hefð. Að svo vöxnu máli, var engið dæmt eign J, en slægjuítak varnaraðilja hins vegar viðurkennt .........00020000.0.0.. 350 J átti húseign að hálfu og þeir B, H og K að hálfu. J krafðist útburðar leigutaka í húsi þessu. En sameigendur hennar andmæltu framkvæmd þeirrar gerðar og kváðu hana bresta heimild til að krefjast á eindæmi sitt útburðar, þar sem hún ætti húseignina að sínum hluta í óskiptri sameign á móti þeim og þeir því rétt til ráðstöfunar allrar húseign- Efnisskrá arinnar að hálfu. J tókst ekki að sanna þá skiptingu á af- notum og umráðum húseignarinnar, að hún mætti ráðstafa húsnæði því, sem um var að tefla, að sameigendum sínum forspurðum. Var krafa hennar um útburð því ekki tekin til greina .................0000n ss Íbúð í Reykjavík var í þinglýsingarbókum og öðrum opinberum skjölum skráð eign G, og krafðist hann útburðar föður síns, S, er þar bjó. S neitaði að víkja og kvaðst raunveru- lega vera eigandi íbúðarinnar að hluta í sameign við G. Honum tókst þó ekki að hnekkja rétti G samkvæmt greind. um eignarheimildum til að segja upp afnotum íbúðarinnar. Var framkvæmd útburðar því leyfð ..................... Deilt var um landamerki milli höfuðbýlis (G) og býla, sem lagt hafði verið land frá G. Þrætt var um landsvæði, er sækja þurfti um frá G til vatnsbóls og úthaga jarðarinnar. Talið var ósennilegt og ósannað, að eigendur G hefðu með vilja eða Í verki svipt sig eignarumráðum að umferðarsvæði til greindra landsnytja, og því rétt að dæma hæfilega breiða umferðarbraut eign þeirra ............0.0..0 00... Sameigendur íbúðarhúss áttu réttindi til byggingar ofan á húsið í hlutfalli við eign sína í húsinu .............00......... Embættismenn. Sjá opinberir starfsmenn. Endurgreiðsla. Hinn 5. febrúar 1952 sendi E með skipi til New York 2083 kassa af lúðusneiðum, sem hann hafði á hendi í umboðssölu, þar á meðal 800 kassa frá Í h/f. Andvirði umræddra 800 kassa færði E Í h/f til tekna, miðað við fullt markaðsverð þeirra. En er til kom, kvaðst hann hafa orðið að selja T91 kassa frá Í h/f lægra verði, og hefði sú verðlækkun numið kr. 112.592.61. Krafðist hann því endurgreiðslu þeirrar fjár- hæðar úr hendi Í h/f, sem neitaði greiðslu. E lagði fram bréf erlendra kaupenda frá 16. desember 1952, þar sem frá því er skýrt, að tap hefði orðið á lúðusendingu. En eigi var þess getið, að sendingin hefði verið frá Í h/f, og engin sönnun kom fram fyrir því né heldur hinu, að um galla hefði verið að tefla. Þá var því eigi haldið fram af hálfu E, að hann hefði rætt við fyrirsvarsmann Í h/f, áður en hann ákvað sölu á lækkuðu verði, né heldur að hann hefði til- kynnt Í h/f, að á vörunni hefðu verið gallar, fyrr en í greinargerð í héraði. Að svo vöxnu máli, var endurgreiðslu- krafan ekki tekin til greina .....................00000... Erfðir. G ráðstafaði öllum eignum sínum með erfðaskrá hinn 14. desem- LI Bls. 500 629 Q ö 61 LII Efnisskrá ber 1950. Erfðaskrá þessi var undirrituð í viðurvist notarii pubiici og færð í notarialbókina, og skyldi endurrit úr henni jafngilda frumriti erfðaskrárinnar, „ef það skyldi glatast“. Með erfðaskrá 2. október 1956 arfleiddi G þrjá aðilja að til- teknum eignum, en í þeirri erfðaskrá lét hann að engu getið, hverjir hljóta skyldu aðrar eignir hans, að honum látnum. Þar sem G afturkallaði ekki erfðaskrána frá 14. desember 1950 í notarialbókinni og ósannað var, að hann hefði ótvírætt látið í ljós, að þau ákvæði þeirrar erfðaskrár, sem eigi var breytt með erfðaskránni frá 2. október 1956, skyldu falla úr gildi, voru þau gild metin, sbr. 32. gr. laga nr. 42/1949 Systurnar E og S gerðu hinn 15. nóvember 1934 fyrir notorio publico erfðaskrá, þar sem svo var ákveðið, að sú þeirra, er lengur lifði, skuli erfa alit, sem hin láti eftir sig, hverju nafni, sem nefnist. Bróðir systranna, Í, andaðist 25. júní 1940. Samkvæmt gjafabréfi hans erfði S allar eignir hans, Þó þannig, að Iðnaðarmannafélasið í Reykjavík fengi kr. 10.000.00 af eignum búsins, en meðal þeirra var hálf fast- eignin við Hafnarstræti 4 og Veltusund 1 í Reykjavík. Hinn 24. janúar 1942 komu þær systur enn fyrir notarium publicum og lýstu því í tilefni af arfi S eftir bróður þeirra, ö það væri skilyrðislaus vilji þeirra, að sú þeirra, er leng- ur lifði, skyldi erfa hina að öllum eignum hennar, föstum og lausum. Var þessi viljayfirlýsing þeirra skráð á arf- leiðsluskrána frá 15. nóvember 1934, Í framhaldi af þessu gerðu þær E og S gagnkvæma og sameiginlega arfðleiðslu- skrá, dags. 10. júlí 1942, þar sem svo er kveðið á, að eftir lát þeirra beggja skuli skiptaráðandi selja greinda fasteign og andvirði hennar, að frádregnum kostnaði og skuldum, ganga til stofnunar sjóðs á vegum Háskóla Íslands, þó eigi hærri fjárhæð en kr. 50.000.00, en fé, sem þá yrði af- gangs, til styrktarsjóðs í minningu bróður þeirra Í. Var þessi arfleiðsluskrá undirrituð í viðurvist notarii publici. E andaðist hinn 5. nóvember 1950, og hinn 11. júní 1955 gerði S, sem erft hafði allar eignir E, arfleiðsluskrá í viður- vist tveggja arfleiðsluvotta. Í þessari arfleiðsluskrá var kveðið á um stofnun minningarsjóðs um E af tilteknum fasteignarhluta og ráðstafað ýmsum verðmætum til tiltek- inna aðilja. Tekið var fram, að ákvæði arfleiðsluskrárinnar frá 10. júlí 1942 um þar greinda sjóði skuli óhögguð standa. Loks var ákveðið, að I efnafræðingur skyldi erfa allar aðrar eignir arfleiðanda, en andist hann fyrr en arfleiðandi, þá dóttir hans D. S andaðist 20. júní 1959, en I var þá látinn. Ágreiningur varð um túlkun arfleiðsluskránna og gildi þeirra. Talið var, að S hefði verið skylt að virða í einu og w Bls 201 Efnisskrá LIIT Bls öllu hina sameiginlegu og gagnkvæmu arfleiðsluskrá þeirra systra frá 10. júlí 1942, og mátti hún í engu breyta þeirri arfleiðsluskrá. Bar því að fylgja ákvæðum hennar í hví- vetna um eignir þær, er hún geymdi ákvæði um. Öðrum eignum mátti S ráðstafa að vild sinni. Að því er þær varð- aði, var arfleiðsluskráin frá 11. júní 1955 því gild ........ 283 Farmsamningar. Samkvæmt farmsamningi 13. nóvember 1956 tókust eigendur v/s Walburg á hendur flutning fyrir Samband íslenzkra fiskframleiðenda á 600 lestum saltfisks frá íslenzkum höfn- um til Ítalíu. Í farmsamningi var m. a. ákvæði þess efnis, að eigendur skipsins bæru „ekki ábyrgð á neinu tjóni eða skemmdum“, jafnvel þó að slíkt stafaði af „hirðuleysi eða vanrækslu skipstjóra eða áhafnar eða einhvers annars að. ilja í þjónustu eigenda um borð eða í landi“. Samkvæmt þessu báru eigendur skipsins eigi ábyrgð á skemmdum, sem urðu á hluta fiskfarmsins í hleðsluhöfn hér á landi fyrir handvömm skipverja ............02000. 0... 212 Fasteignir. Sjá eignarréttur. Félagsréttindi. Sjá félög. Félög. Á árinu 1950 var félag stofnað, er nefndist Fæðiskaupendafé. lagið í Hafnarfirði. Tilgangur félagsins var að sjá félags- mönnum fyrir góðu fæði við vægu verði, og í því skyni var komið upp mötuneyti, er starfrækt var fram á mitt ár 1958. Samkvæmt samþykktum félagsins var ábyrgð félagsmanna takmörkuð við stofnsjóðsinnstæðu. Það hafði ekki verið skrásett og eigi hafði því verið slitið, er síðar greind máls- sókn hófst. Í marz, apríl og maí 1958 fékk mötuneyti fé. lagsins með gjaldfresti ýmsar vörur hjá verzlun einni í Hafnarfirði, K, fyrir samtals kr. 27.994.40. Er skuld þessi greiddist ekki, höfðaði K hinn 28. september 1960 mál til heimtu fjárhæðarinnar gegn tveimur félagsmönnum f. h. félagsins. Höfðu félagsmenn þessir báðir verið viðskipta- menn mötuneytisins, unz það hætti störfum. Annar Þeirra hafði verið kjörinn í stjórn félagsins árið 1952, en eigi stjórnarformaður. Hinn var nefnt ár kjörinn varaendur- skoðandi félagsins, og annaðist hann fjármál þess undir lokin. Eigi var í ljós leitt, að greindir félagsmenn væru til þess bærir að binda félagið fyrir dómi. Var málinu því vísað frá héraðsdómi ................0.0...0... 275 LIV Efnisskrá Vinnslu- og sölumiðstöð fiskframleiðenda í Vestmannaeyj- um og síðar Vinnslustöðin. Félagar gátu orðið eigendur fiskiskipa og útgerðarmenn í Vestmannaeyjum, sem höfðu umráð fiskafia, er félagið tæki til vinnslu eða sölu, en markmið félagsins var sala og vinnsla fisks og fiskafurða frá félagsmönnum ásamt öflun og rekstri eigna og tækja í því skyni. Félagsmenn skyldu greiða félaginu stofntillög, sem miðuð voru við stærð fiskibáta þeirra, og rekstrar- hagnaður lagðist í séreignarsjóð og sameignarsjóð félags- manna eftir settum reglum. Ábyrgð félagsmanna var tak- mörkuð við inneign þeirra í sjóðum félagsins, og við félags- slit skyldi skipta eignum félagsins milli félagsmanna í réttu hlutfalli við bókaðar eignir þeirra hjá félaginu. H var einn stofnenda félags þessa. En vegna brots á því ákvæði félagslaganna, að félagsmenn skyldu afhenda félaginu fisk- afla sinn, var H vikið úr félaginu með bréfi félagsstjórn- arinnar 3. júní 1952, er staðfest var á aðalfundi félagsins 22. desember s. á. Af hendi félagsins var H boðin endur- greiðsla stofnframlaga hans ásamt vöxtum til 3. júní 1952, en eigi frekari greiðslur. H taldi brottvikninguna ólögmæta. Hann höfðaði mál gegn félaginu með héraðsstefnu 26. marz 1956. Hann krafðist dóms um það, að hann væri gildur félagsmaður Vinnslustöðvarinnar, en til vara, að hann væri sameigandi annarra félagsmanna að öllum eignum hennar. Málið var dæmt í Hæstarétti hinn 28. apríl 1961. Þar kom fram, að í desembermánuði 1959 hafði í Vestmannaeyjum verið stofnað hlutafélagið Vinnslustöðin h/f. Voru sam- þykktir þess dagsettar 18. desember 1959, og tilgangur félags- ins var m.a. sá, „að yfirtaka eignir og rekstur Vinnslustöðv- arinnar í Vestmannaeyjum svo og allar skuldir og skuld- bindingar samkvæmt ársreikningum félagsins pr. 31. des- ember 1958“. Fyrir Hæstarétti krafðist H þess dómsorðs, aðallega að hann hefði verið fullgildur félagsmaður í félag- inu Vinnslustöðinni við slit þess 17. desember 1959, en til vara, að hann hefði átt hlutdeild í eignum félagsins við slit þess nefndan dag. Rök þóttu færð að því, að félags- stjórninni hefði verið heimilt að víkja H úr félaginu Vinnslustöðinni vegna brota hans á lögum félagsins. Þar af leiddi, að H var ekki félagsmaður í því félagi eftir 3. júní 1952. Aðalkrafa H varð því ekki til greina tekin. En eins og markmiði og starfsemi sameignarfélagsins var háttað, voru félagsmenn taldir hafa verið sameigendur að þeim eignum félagsins, sem eigi voru eftir félagslögum sér- eign einstakra félagsmanna. Samkvæmt þessu taldist H auk séreignar sinnar hafa átt rétt til hlutdeildar í öðrum eign- um félagsins, er honum var úr því vikið hinn 3. júní 1952, Bls. Efnisskrá miðað við rétt mat eignanna á þeim tíma .............. Félagið Rafvirkjadeild sameinaðra verktaka var stofnað á ár- inu 1951. Var tilgangur félagsins að tryggja þátttakendum sérstaka aðstöðu til starfa fyrir varnarliðið og betri en utanfélagsmenn fengu notið. Félagsmenn gátu samkvæmt samþykktum félagsins orðið þeir einir, er voru löggiltir raf- virkjameistarar og fullnægðu auk þess öðrum tilteknum skilyrðum. E rafvirkjameistara tókst ekki að sanna, að hann fullnægði félagsskilyrðum. Krafa hans um skaða- bætur úr hendi félagsins, vegna þess að honum höfðu eigi verið veitt félagsréttindi, var því ekki tekin til greina Fjárdráttur. Póstmálafulltrúinn P hafði á hendi vörzlu gamalla frímerkja á vegum póststjórnarinnar. Voru frímerki þessi mjög verð- mæt orðin. Á árinu 1959 leyfði P skrifstofustjóra í aðal- skrifstofu Landssímans, E, að taka úr frímerkjageymsl- unni og slá eign sinni á allmörg þessara frímerkja. Af sölu- verði frímerkja, er E telur hafa numið 85--90 þúsundum króna, lét hann 10.000 krónur í umslag og stakk því í vasa P. Nýtti P fé þetta með frímerkjatökuna í huga. Háttsemi þeirra E og P varðaði við 1. mgr. 247. gr. og 138. gr. al- mennra hegningarlaga nr. 19/1940 ............0.000000.0... Fjárnám. Staðfest fjárnámsgerð til tryggingar víxilskuld .„............ Fjárnámsgerð áfrýjað til staðfestingar ...................... - 646 Fógetagerðir. Sjá fjárnám, lögbann, löghald, lögtak, útburðarmál. Framfærsla. G, sem andaðist 12. maí 1957, hafði með samþykki barna sinna og leyfi skiptaráðanda setið í óskiptu búi eftir konu sína, er lézt á árinu 1941. Var G um skeið í nokkrum tengslum við heimili dóttur sinnar Þ og eiginmanns hennar, en þau hjón slitu samvistir síðla árs 1950. Eftir það var G á veg. um greindrar dóttur sinnar, unz hann andaðist. Þ gerði kröfu í bú foreldra sinna um greiðslu fyrir fæði föður síns og þjónustu, veitta honum, frá 1. maí 1944 til dánar- dægurs hans, samtals kr. 141.383.00. Eiginmaður Þ lýsti því, að í búskapartíð þeirra hjóna hefði engin krafa af framan- greindu efni stofnazt þeim til handa. Með hliðsjón af þessu og öðrum gögnum var Þ dæmd þóknun fyrir umönnun og hjúkrun föður síns einungis frá ársbyrjun 1951, samtals kr, 55.000.00 .....20200200.0 000 LVI Efnisskrá Frávísun. a) Frá Hæstarétti. Úrskurður skiptadóms, þar sem hrundið var kröfu í þrotabú, var kærður til Hæstaréttar. Slíkt mál sætir ekki kæru, sbr. 3. tölulið, b, 198. gr. laga nr. 85/1936. Var kærumálinu því vísað frá Hæstarétti ............2.00000 00... Gerðarþoli lögtaksmáls til heimtu stóreignaskatts samkvæmt lögum nr. 44/1957 gerði þær dómkröfur, aðallega að mál- inu yrði vísað frá fógetadómi, en til vara, að synjað yrði um framkvæmd lögtaks. Fógeti úrskurðaði, að málinu yrði ekki vísað frá fógetadómi og að lögtak skyldi fara fram. Gerðarþoli skaut máli þessu til Hæstaréttar með kæru og gerði m. a. þá kröfu, að úrskurður fógeta yrði ómerktur og málinu vísað frá fógetadómi. Þar sem fógeta bar í máli þessu að ákveða, hvort lögtak færi fram eða ekki, og sér- stakur úrskurður átti því ekki við um frávísunarkröfu, varð það ályktarorð fógeta, að málinu yrði ekki vísað frá fógeta- dómi, eigi kært til Hæstaréttar. Ályktarorð fógeta um, að lögtak skyldi fara fram, bar hins vegar ekki undir kæru- meðferð, sbr. 4. tölulið 198. gr. laga nr. 85/1936. Var mál. inu því vísað frá Hæstarétti ...........2.000000 0000... Í fógetadómi var hinn 12. ágúst 1960 kveðinn upp úrskurður um, að S skyldi að kröfu Þ og á hans ábyrgð borin út úr íbúð sinni ásamt búslóð og fólki á hennar vegum. Fógeti taldi hins vegar eigi unnt að fullnægja úrskurði þessum, og á dómþingi 13. marz 1961 lýsti hann því, „að hann myndi ekki, að svo stöddu, framfylgja úrskurði í máli þessu um útburð á gerðarþola, fyrr en hún hafi húsnæði í að fara, sem að áliti borgarlæknis metist hæft til íbúðar fyrir hana og börn hennar“. Þessari ákvörðun fógeta skaut Þ til Hæsta- réttar með kæru, en þar sem slík óformleg yfirlýsing gat ekki sætt kærumeðferð, var því máli vísað frá Hæstarétti Ákvæði 8. gr. laga nr. 61/1942 veita eigi heimild til að skjóta sér í lagi til Hæstaréttar úrskurði stjórnar Lögmannafélags Íslands, þar sem hún tekur mál til efnismeðferðar. Kæru slíks úrskurðar félagsstjórnarinnar var því vísað frá Hæstarétti ............2.02000. ee Hinn 27. júní 1960 gekk héraðsdómur í landamerkjamáli, sem síðan var áfrýjað til Hæstaréttar með stefnu 21. júlí s. á. Á árinu 1961, áður en greint áfrýjunarmál var dæmt Í Hæstarétti, fóru vitnaleiðslur um málsefnið fram í héraði. Ákvörðun héraðsdóms um greiðslu kostnaðar af vitnamál- inu var kærð til Hæstaréttar, en þar sem vitnamálið var þáttur í meðferð áfrýjunarmálsins fyrir Hæstarétti, var kæran löglaus. Kærumálinu var þvi vísað frá Hæstarétti .. Bls. 28 255 214 300 4ll Efnisskrá LVII Bls. Lögbannsgerð, sem framkvæmd hefur verið, verður ekki skotið til Hæstaréttar einni út af fyrir sig, sbr. 27. gr. laga nr. 18/1949 og 20. gr. i. f. sömu laga, og eigi er Í lögum heim- ild til áfrýjunar eða kæru slíkrar lögbannsgerðar með öðr- um hætti en í sambandi við dóm í staðfestingarmáli um gildi hennar. Kæru lögbannsgerðar var því vísað frá Hæstarétti ..............0 rn 598 b) Frá héraðsdómi. Efnt var til félagsskapar til starfrækslu mötuneytis fyrir félags- menn. Félaginu voru settar samþykktir, en eigi var það skrásett, og los komst á félagsskapinn, er frá leið. Á árinu 1958 var stofnað til skuldar í matvöruverzlun einni vegna úttektar á vörum til mötuneytisins. Er skuld þessi, sem nam kr. 27.994.40, greiddist ekki, var af hálfu verzlunar- innar höfðað mál til heimtu fjárins gegn tveimur félags- mönnum í. h. félagsins. Annar þessara manna hafði á ár- inu 1952 verið kjörinn í stjórn félagsins, og hinn hafði að nokkru sinnt fjárreiðum þess. En þar sem eigi þótti í ljós leitt, að þeir mættu binda félagið fyrir dómi, var málinu vísað frá héraðsdómi ........00.00.0.eer nn 275 Með héraðsstefnu 23. maí 1960 höfðaði H mál gegn fyrrverandi eiginkonu sinni J til viðurkenningar á skyldu hennar til framfærslu kjörsonar þeirra S „til fullnaðs 16 ára aldurs hans, enda verði upphæð meðlagsins ákveðin með yfir- valdsúrskurði“. Aðiljar höfðu á sínum tíma leitað lögskiln- aðar í Stjórnarráðinu, sbr. 72. gr. laga nr. 39/1921. Í skiln- aðarleyfi Dómsmálaráðuneytisins 24. janúar 1958 var J fengið forræði S og H gert að greiða meðlag með honum. Þá hafði Dómsmálaráðuneytið með bréfi 10. nóvember 1960 synjað málaleitan H um, að honum yrði fengið forræði S. Eins og málið lá fyrir, varð dómur ekki lagður á kröfu H, og var henni því vísað frá héraðsdómi ........0.20000.... 279 Samkvæmt kröfu H var lagt löghald á eignir fyrrverandi eigin- konu hans, J, til tryggingar kröfu, að fjárhæð kr. 65.079.00. Eftir reikningi H, sem lagður hafði verið fram við löghalds- gerðina, var hér um kröfu að tefla, að sumu leyti gjald- fallna, en að öðru leyti ógjaldfalina, er H taldi sig eiga á hendur J vegna framfærslu kjörsonar þeirra. Í héraðs- stefnu til staðfestingar lögbannsgerðinni var eigi getið neinnar fjárhæðar, er tryggð skyldi með löghaldinu, og því eigi fullnægt ákvæðum 2. mgr. 20. gr. laga nr. 18/1949 og 88. gr. laga nr. 85/1936. Staðfestingarmálinu var því vísað frá héraðsdómi ..........2.20%. 20 enn 279 Með héraðsstefnu 11. maí 1956 höfðaði A skaðabótamál gegn M vegna ófjárráða sonar hans S, sem fæddur var 22. janúar LVIII Efnisskrá Bls. 1939. M tók til efnisvarna í málinu fyrir hönd S, sem var dæmt áfall. S var sonur M og eiginkonu hans K, en þau hjónin slitu hjúskap sínum samkvæmt skilnaðarbréfi 10. janúar 1949. Fékk K þá forræði S og hélt því, unz hann kvæntist hinn 8. nóvember 1958. M var því ekki bær að hafa fyrirsvar S í skaðabótamálinu, sbr. 24. gr. laga nr. 95/1947. Málsmeðferð og dómur í héraði voru því ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...............0.00...... 370 Mál var höfðað fyrir sjó- og verzlunardómi, og krafðist stefndi frávísunar þess, þar sem það bæri undir bæjarþing. Mál þetta átti að vísu undir bæjarþing, en þar sem héraðsdóm. ara Var rétt að dæma það með samdómsmönnum og ákvæð- um laga um sáttaumleitan var fullnægt, var frávísunar- krafan eigi tekin til greina ..................0.0.00..0.... 417 Fulltrúi bæjarfógeta tók fyrir á bæjarþingi skattheimtumál ríkissjóðs á hendur N. Enginn sótti þing af hálfu ríkis- sjóðs, en dómarinn lagði fram greinargerð, sem bæjarfógeti hafði undirritað, skráði í þingbók, að málið væri þingfest, sáttatilraun hefði reynzt árangurslaus og að skriflegur mál- flutningur hefði verið ákveðinn. N var sjálfur mættur. Eigi leiðbeindi dómarinn honum, sem var ólöglærður, svo séð yrði af gögnum málsins, en ritaði í bingbók mótmæli hans og frestaði málinu til greinargerðar hans. Er Þingað var í málinu, að þeim fresti liðnum, kom enginn fyrir dóm af hendi ríkissjóðs, en N mætti og lagði fram greinargerð ásamt gögnum. Að því loknu, var ritað í þingbók, að aðiljar féllu frá málflutningi, og málið því næst tekið til dóms. Eigi varð af málsgögnum ráðið, að ganga mætti fram hjá sáttanefnd, svo sem gert var. Vegna hinna stórfelldu galla á meðferð málsins var hún ásamt dómi í héraði ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ............000000000... 446 Skaðabótakröfu í opinberu máli vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar, enda mátti eigi tefja málið vegna þessa ágalla, sbr. meginreglu 145. gr. laga nr. 27/1951 ................ 538 Héraðsdómari hratt kröfu stefnda um frávísun máls með úr- skurði, sem Hæstiréttur staðfesti ........................ 610 Varnarsamningur Íslands og Bandaríkjanna á grundvelli Norður- Atlantshafssamningsins frá 5. maí 1951 og viðbótarsamn- ingur um réttarstöðu liðs Bandaríkjanna og eignir þeirra frá 8. maí 1951, sem lögfestir voru með lögum nr. 110/1951, geyma eigi ákvæði, er leiði til þess, að herstjórn Banda- ríkjanna á Íslandi hlíti lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við aðilja þar, og að alþjóðalögum er herstjórnin eigi heldur seld undir lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við menn, er hún ræður til starfa hér á landi. Máli, sem Efnisskrá LIxX Bls. höfðað var á hendur herstjórninni til greiðslu vinnulauna, var því vísað frá héraðsdómi ................2.000...0.... 613 Fjá:heimtumál var höfðað gegn þremur mönnum, sem allir voru ófjárráða, er héraðsstefna var gefin út og málið þing- Íest. Voru þeir því eigi þá bærir að ráðstafa sakarefni. Að svo vöxnu máli, var sökinni vísað frá héraðsdómi ........ T19 Hinn 24. júní 1959 birtist í blaði einu viðtal við nafngreindan mann (V), þar sem aðdróttanir um ýmiss konar misferli voru hafðar uppi gegn Sildarútvegsnefnd, formanni hennar (E) og varaformanni (J). Með bréfi til Dómsmálaráðuneyt- isins var þess æskt af hálfu þeirra E og J, að ákæruvaldið höfðaði refsimál út af ummælunum og bæri fram í því máli á hendur V kröfu um ómerkingu ummæla, miskabætur og fé til að standast kostnað af birtingu dóms í málinu í opinberu blaði eða riti. Ákæruvaldið taldi réttilega, að V hefði eigi nafngreint sig sem höfund í merkingu 2. mgr. 15. gr. laga um prentrétt nr. 57/1956, og höfðaði því sam- kvæmt 3. mgr. nefndrar lagagreinar refsimál gegn ábyrgðar- manni blaðsins (A) og hafði í því máli uppi gegn Á greind- ar kröfur. En þar sem þeir E og J höfðu eigi æskt kröfu- gerðar á hendur A, mátti ákæruvaldið ekki beina kröfun- um gegn honum, og var þeim því vísað frá dómi ........ 815 Frestir. M, sem sætti ákæru fyrir rangar sakargiftir, hafði jafnan neit- að að finna stað tilteknum ummælum sínum. Er verjandi M fyrir Hæstarétti kvað M vilja koma fyrir dóm í þessu skyni, frestaði Hæstiréttur málinu og lagði með úrskurði fyrir héraðsdómara að kveðja M fyrir sakadóm, veita honum færi á að gefa skýrslu og rannsaka síðan málið, eftir því sem efni yrðu til ...........0.00000000.e00 re 271 Friðhelgi einkalífs. Hinn 18. og 22. janúar 1960 bárust lögreglustjóra Reykjavíkur í pósti bréf, þar sem honum var hótað lífláti. Grunur féll á starfandi lögregluþjón í Reykjavík (M) um að hafa samið og sent bréf þessi, og sætti hann af því efni ákæru sam- kvæmt 233. gr. og 138. og 139. gr. laga nr. 19/1940. M neit- aði að eiga nokkurn þátt í samningu eða sendingu hótunar- bréfa þessara. Eftir að bréfin höfðu borizt lögreglustjóra, lét hann hefja eftirgrennslan á vegum embættis síns um sendingu þeirra. Hinn 27. febrúar 1960 tók yfirlögreglu- þjónninn skýrslu af lögreglumanninum S, sem skýrði frá því, að hann hefði um viku af febrúar boðið M heim og veitt honum vín. Hefði M þá gefið til kynna, að hann hefði staðið að orðsendingu til lögreglustjóra, og haft með höndum LX Efnisskrá vélritað blað, er hann las af hótun um líflát lögreglustjóra. Hinn 29. marz 1960 kom S aftur fyrir yfirlögregluþjóninn og skýrði nú svo frá, að er hann aðfaranótt 18. janúar 1960 var á verði í Stjórnarráðshúsinu í Reykjavík, hefði M komið þangað, haft þar viðdvöl á aðra klukkustund og þá skrifað á ritvél líflátshótun til lögreglustjóra, er hann hafði á brott með sér. Tæknideild rannsóknarlögreglunnar í Reykjavík lét uppi það álit sitt, að fyrra hótunarbréfið virtist vera skrifað á tiltekna ritvél í Stjórnarráðinu. Að því er hitt bréfið varðar, taldi tæknideildin víst, að það hefði verið skrifað á ritvél í verzlunarskrifstofu einni í Reykavík, en leitt var í ljós, að þangað hafði M komið. Samkvæmt þessu og öðrum gögnum var talið mjög líklegt, að M væri höf- undur beggja bréfanna. En eigi þótti það sannað, m. a. vegna þess, að S var eigi Ógallað vitni .........0.0000... Fyrning. Vátryggingarfélag var krafið um greiðslu tjónbóta vegna skemmda, sem orðið hefðu á tilteknu fimm ára tímabili á skipi í vátryggingu félagsins. Skemmda þessara var ekki getið í skipsbókum og eigi höfðu þær verið tilkynntar fé- laginu fyrr en í lok tryggingartímabilsins. Var því allt á huldu um, hvenær skemmdir höfðu orðið og hvort eða hverj- ar bótakröfur kynnu að vera fyrndar samkvæmt ákvæðum 29. gr. laga nr. 20/1954 .........2000000 re Skaðabótakrafa vegna galla á vöru var fyrnd samkvæmt ákvað. um 54. gr. laga um lausafjárkaup nr. 39/1922, þar sem lengri tími en eitt ár var liðinn frá afhendingu vörunnar, er kaup- andi kvartaði undan göllum, og eigi var í ljós leitt, að selj- andi hefði tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á vörunni .... Gerðardómar. Fyrir Hæstarétti krafðist vátryggingarfélag þess, að héraðs- dómur yrði ómerktur og málinu vísað frá héraðsdómi, þar sem sakarefni bæri eftir samþykktum félagsins undir gerð. ardóm. Kröfu þessari var ekki sinnt, þar sem hún haíði ekki verið höfð uppi í héraði ..........2200000 000. Gjafsókn. Gjafvörn. Maður, sem hlaut heilsutjón í sjóslysi, fær gjafsókn í héraði og fyrir Hæstarétti .............002000020 000. Gjafvörn konu í barnsfaðernismáli fyrir Hæstarétti ........ Dreng, sem slasaðist af völdum bifreiðar, veitt gjafsókn í máli til heimtu tjónbóta .........2000020000n0 nn Vélvirkjanema, sem slasaðist í starfi, veitt gjafsókn í máli til heimtu slysabóta .........02000.0 neee Eiganda veiðiréttar veitt gjafsókn bæði í héraði og fyrir Hæsta- Bls. 376 142 147 170 536 620 Efnisskrá LXI Bls. rétti í málaferlum gegn fiskiræktar- og veiðifélagi, en Íé- laginu gjafvörn fyrir Hæstarétti .......0.0000000000..... 134 Gjaldþrotaskipti. Sjá skipti. Greiðsla. Bæjarstjórn Vestmannaeyjakaupstaðar hafði selt QO á leigu lóð til starfsrækslu og mannvirkjagerðar þar, en O síðan selt H leigurétt sinn og mannvirki. Bæjarstjórn, sem taldi sölu þessa og framsal réttinda til H brjóta gegn ákvæðum leigumálans og löglaus, vildi samkvæmt heimild í leigu- málanum og að leigutíma liðnum leysa til sín mannvirki á lóðinni fyrir matsverð, er hún bauð fram í hendur O. O, sem taldi sig, eins og þá var komið, ekki réttan aðilja þeirra skipta, synjaði viðtöku fjárins, er þá af hálfu bæjarstjórnar var lagt í banka sem geymslufé til handa O. Greiðslutilboð þetta var ófullnægjandi, þar sem H taldist hafa eignazt umrædd mannvirki á löglegan hátt og án þess að í bága bryti við leigumálann .......00.000. 00 err nettan 219 Gæaluvarðhald. Gæzluvarðhald sökunauts látið kom til frádráttar refsivist, sbr. 76. gr. laga nr. 19/1980 ....0..0000...- 367, 460, 470, 538, 12 Ha Hegningarauki. Hegningarauki dæmdur, sbr. 78. gr. laga nr. 19/1940 .......... 367 Hjón. M og K gengu í hjónaband á árinu 1945. Hinn 30. júní 1957 fengu þau leyfi Dómsmálaráðuneytisins til skilnaðar að borði og sæng, og hinn 22. ágúst s. á. var bú þeirra tekið til opinberrar skiptameðferðar samkvæmt 6. kafla laga nr. 3/1878 og T. kafla laga nr. 20/1923. Meðal eigna búsins var húshluti, er M hafði keypt árið 1952 og þinglýst var á nafn hans. Í málflutningi var við það miðað, að húshluti þessi kæmi til skipta milli hjónanna, sbr. 49. gr. laga nr. 20/1923. Hinn 13. marz 1959, áður en skiptum lauk, var gert lögtak í húseigninni til tryggingar þinggjöldum, er lögð höfðu verið á M árin 1957 og 1958. K krafðist þess, að lög- taksgerðin yrði felld úr gildi, þar sem lögtak væri óheimilt í sameign þeirra hjónanna undir opinberum skiptum. Á þetta varð ekki fallizt, þar sem skuldheimtumenn geta þrátt fyrir skipti á búi hjóna fylgt fram rétti sinum með lögsókn, sbr. 68. gr. laga nr. 3/1878 og 47. gr. laga nr. 20/1923 .... 617 Er skilnaður varð með hjónum og bú þeirra var til skipta- meðferðar, var í það lýst kröfu vegna lántöku mannsins LXII Efnisskrá til öflunar verðmætis, er taldist hjúskapareign hans. Konan bar ekki ábyrgð á skuld þessari, sbr. 25. gr. laga nr. 20/ 1923, enda eigi í ljós leitt, að konan hefði tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á henni .................0...0....... 839, Hlutdeild. E fékk þá G og K til að bera rangt við yfirheyrslu um sakar- atriði í refsimáli, en að nokkru urðu tilmæli hans um þetta efni árangurslaus. Var E dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 142. gr. og 147. gr. sbr. 22, gr. og að nokkru 20. gr. laga Mr. 19/1940 ...............00. 0 F fékk vitni til að bera rangt fyrir dómi og var dæmdur sekur við 142. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940 .................. Húsaleiga. Hinn 23. júlí 1955 tók G á leigu verzlunarhúsnæði hjá E, tvær stofur á neðri hæð í húsi hans. Skyldi leigutíminn vera tíu ár, frá 1. ágúst 1955 til 1. ágúst 1965. Með bréfi 26. júní 1959 sagði G húsnæðinu upp frá 1. n. m. og bar fyrir sig vanefndir leigusamningsins af hendi E, er hann taldi í því fólgnar, að hann hefði eigi fengið aðgang að salerni og fatahengi í anddyri, eins og um hefði verið samið, og hitun húsnæðisins hefði verið ófullnægjandi. E taldi riftun leigu- málans af hendi G rakalausa og krafðist húsaleigu fyrir þann tíma, er leið, þar til hann gat selt húsnæðið á leigu af nýju, greiðslu skuldar G vegna húsaleiguuppbótar og hitunar og svo skaðabóta vegna spjalla á húsnæðinu, er hann taldi G bera ábyrgð á. G tókst ekki að sanna, að E hefði, svo riftun mætti varða, vanefnt skyldur sínar sam- kvæmt leigusamningnum. G, sem riftað hafði samningnum ólöglega, var dæmt að greiða E leiguskuldð, hitunarkostnað, húsaleigu, meðan húsnæðið nýttist ekki, bætur fyrir óþæg- indi og svo bætur fyrir að koma húsnæðinu í viðunandi horf, en G bar að annast viðhald þess á sinn kostnað. Eigi var tekin til greina krafa E, að fjárhæð kr. 800.00, vegna spjalla á húsinu af árekstri bifreiðar, sem flutti vörur til G, enda var ekki í ljós leitt, að áreksturinn hefði orðið með þeim hætti, að G væri skaðabótaskyldur ................ Húsleit. Sjá leit. Ítaksréttindi, Sunnan Andakílsár og norðan bæjarins Innri-Skeljabrekku, eru samfelldar engjaspildur, er frá ómunatíð hafa verið nytj- aðar til slægna frá nálægum jörðum eða af einstökum aðiljum, er öðlazt höfðu slík réttindi. Er lög um ítök nr. Bls. 844 538 724 101 Efnisskrá LXTII 113/1952 komu til framkvæmda, reis ágreiningur um það, hvort hér væri um að tefla eign eða ítaksréttindi. Höfðaði eigandi greindrar jarðar (J) af því efni með opinberri stefnu eignardómsmál og krafðist þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur hans að spildunni X. Eigendur grannjarðar, er tóku til varnar í málinu, töldu spilduna eign sína. Af Landnámu mátti ráða, að í öndverðu hefði engið verið hluti eignarjarðar J. Hins vegar var gagna vant um, hvenær það hefði skilizt frá jörðinni, að því er nýtingu þess varðaði, og hvort önnur umráð en til slægna hefðu undan jörðinni gengið fyrir afsal jarðareiganda eða hefð. Engjaspildan var að svo vöxnu máli dæmd eign J, en slægjuítak varnaraðilja jafnframt viðurkennt ...........00000. 0... sn sn Ítrekun. G ók bifreið, er hann var með áhrifum áfengis, og var um ítrek- að brot að tefla. Varðaði það því refsingu samkvæmt 4. mgr. 80. gr. laga nr. 26/1958 og ítrekunarákvæði 45. gr. laga nr. 58/1954 ...........2000.00 nes Ítrekun þjófnaðar ............0...220..0. enn Þ var hinn 12. febrúar 1954 dæmd 3000 króna sekt fyrir áfengis- sölu samkvæmt 15. sbr. 33. gr. laga nr. 33/1935. Ítrekunar- áhrif þess dóms voru samkvæmt "71. gr. laga nr. 19/1940 niður fallin, er Þ hinn 26. marz 1960 var sakaður um ólög- legan flutning áfengis í bifreið sinni .................... Kaup og sala. H keypti þakplötur af E og veitti þeim viðtöku í október eða nóvember 1950, H taldi galla koma fram á plötunum, en undan því kvartaði hann eigi sannanlega fyrr en 30. desem- ber 1952. Að svo vöxnu máli og þar sem ekki var í ljós leitt, að E hefði tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á vörunni, var skaðabótakrafa vegna galla á henni fyrnd samkvæmt ákvæðum 54. gr. laga um lausafjárkaup nr. 39/1922 ...... Í nóvembermánuði 1931 seldi bæjarstjórn Vestmannaeyjakaup- staðar Olíuverzlun Íslands h/f á leigu lóð á hafnarsvæði kaupstaðarins til afnota í rekstri olíuverzlunar, enda væri gætt varnaðar gegn slysahættu, og til mannvirkjagerðar. Hinn 3. maí 1933 framseldi Olíuverzlun Íslands h/f B.P. á Íslandi h/f rétt sinn samkvæmt leigusamningnum, og virð- ast eigi af hendi kaupstaðarins hafa verið gerðar athuga- semdir af þessu efni, en um var að tefla sams konar notkun lóðar og Olíuverzlun Íslands h/f höfðu verið heimiluð. Með afsali Olíuverzlunar Íslands h/f 27. maí 1959, er B.P. á Ís- landi h/f staðfesti 25. júní s. á., seldi hlutafélagið H, útgerð- armanni í Vestmannaeyjum, lóðarréttindi og mannvirki, og Bls. 350 74 367 131 147 LXIV Efnisskrá Bls. hugðist H nota þau í þágu útgerðar sinnar, en slíkt taldi bæjarstjórn brjóta í bága við leigusamninginn. Krafðist fyrirsvarsmaður kaupstaðarins því riftunar sölunnar til H og afhendingar mannvirkja, er gerð höfðu verið á lóð- inni, í hendur bæjarfélagsins gegn greiðslu matsverðs þeirra samkvæmt ákvæðum leigusamningsins. Bauð fyrirsvars- maðurinn síðan fram verðið í hendur olíufélaganna, en þau synjuðu viðtöku, enda töldu þau sig ekki aðilja þeirra skipta, eins og komið var. Var féð þá lagt í banka sem geymslufé þeirra. Þetta greiðslutilboð var dæmt ófullnægjandi, þar sem gengið var fram hjá H, sem talinn var orðinn löglegur eigandi mannvirkjanna samkvæmt greindu afsali til hans, enda voru fyrirhuguð not hans af eignunum eigi metin ósam- býðanleg leigusamningnum, þar sem þau voru hættuminni en nýting hinna upphaflegu leigutaka .......0.2.00000.0... 219 Fiskafurðir frystihúss Í h/f voru fluttar út og seldar um hendur E. Eftir að viðskiptum þessum var lokið, kom upp ágrein- ingur með aðiljum um eðli þeirra og svo um reikningsskil. Fyrirsvarsmaður Í h/f hélt því fram, að E hefði verið kaupandi afurðanna og greitt fast verð fyrir lúðu, en átt að greiða hæsta markaðsverð á hverjum tíma fyrir annan fisk. Auk hagnaðar af fisksölunni skyldi E greitt úr hendi Í h/f 1% af fobverði annars fisks en lúðu. E hefði veðsett fiskinn bönkum í sínu nafni, á umbúðum hefði nafn hans verið greint sem framleiðanda og útflutningsleyfi hefðu verið miðuð við fisk, verkaðan í frystihúsi, er E ætti eða hefði á leigu. E kvaðst ekki hafa verið kaupandi fiskafurð- anna, heldur annazt sölu þeirra í umboðssölu gegn tiltekn- um umboðslaunum. Lán í bönkum hafi verið á hans nafni af hagkvæmisástæðum einum, nafn hans á umbúðum hafi ekki gefið til kynna, að hann væri eigandi fisksins, enda hefði merki frystihússins einnig verið á umbúðunum, og af hálfu stjórnvalda hafi því enginn gaumur verið gefinn, hvort fiskur, sem fluttur var út samkvæmt útflutningsleyf- um hans, var hans eign eða ekki. Skriflegur samningur um viðskipti þessi hafði enginn verið gerður. Er viðskiptin fóru fram, hafði meginhluti fiskafurða hér á landi lengi verið flutt- ur út í umboðssölu fyrir reikning framleiðenda. Var eigi í ljós leitt, að um fiskafurðir þær, sem hér var um að tefla, hefði átt að fara með öðrum hætti, en sönnunarbyrði fyrir því, að svo hefði verið, þótti eiga að hvíla á Í h/f. Var því lagt til grundvallar, að skipti aðilja hefðu ekki verið kaup, heldur umboðssala .........00000n enn 861 Kynferðisbrot. Sjá skírlífisbrot. Efnisskrá LXV Kærumál. a) Einkamál. Úrskurður skiptadóms um, að krafa í Þrotabú skyldi ekki tekin til greina, var kærður til Hæstaréttar. En þar sem slíkt mál sætir ekki kæru til æðra dóms, sbr. 3. tölulið, b, 198. gr. laga nr. 85/1936, var kærumálinu sjálfkrafa vísað frá Hæstarétti „........ Staðfest ákvæði héraðsdóms um málskostnað, sem kært hafði verið til Hæstaréttar „.................0.... Staðfestur úrskurður uppboðsdóms um uppboðsskilmála um jörð, eign dánarbús, en skiptafundur hafði áður fjallað um skilmálana, sbr. 2. mgr. 50. gr. laga nr. 3/1878 ........., Í lögtaksmáli til heimtu stóreignaskatts samkvæmt lögum nr. 44/1957 krafðist gerðarþoli aðallega frávísunar málsins frá fógetadómi, en til vara, að lögtak færi ekki fram. Í úrskurði fógeta var í niðurstöðu svo kveðið á, að málinu yrði ekki vísað frá fógetadómi og að lögtak skyldi fara fram. Gerðar- þoli kærði úrskurð þenna til Hæstaréttar og krafðist þess m. a. að úrskurðurinn yrði ómerktur og málinu vísað frá fógetadómi. Í máli þessu bar fógeta að ákveða, hvort lögtak skyldi fara fram eða ekki, og því átti sérstakur úrskurður um frávísunarkröfu ekki við. Það ályktarorð í úrskurði fógeta, að málinu yrði ekki vísað frá fógetadómi, varð því ekki kært til Hæstaréttar. Hins vegar bar ályktarorð fógeta um, að lögtak skyldi fram fara, eigi undir kærumeðferð, sbr. 4. tölulið 198. gr. laga nr. 85/1936, og var málinu því vísað frá Hæstarétti ..............00 R, ekkja S, er lézt 30. júlí 1959, krafði vátryggingarfélagið T um slysatryggingarfé. T, er taldi S hafa stytt sér aldur, neitaði greiðslu. Höfðaði R þá mál til heimtu fjárins. T taldi dánarvottorð, sem afhent hafði verið Hagstofu Íslands, kunna að hafa þýðingu í máli þessu. Hagstofustjóri neit- aði að láta vottorðið fram. Níels prófessor Dungal hafði gefið dánarvottorðið. Hann hafði krufið lík S. Ýtarleg skýrsla um krufninguna og ályktun prófessorsins um dánarorsök Var lögð fram í dómsmálinu. Að svo vöxnu máli var eigi tekin til greina krafa T um, að hagstofustjóra yrði dæmt að láta fram dánarvottorðið ............00.00.. Með úrskurði fógetadóms 12. ágúst 1960 var kveðið á um Það, að S skyldi samkvæmt kröfu Þ og á hans ábyrgð borin út úr íbúð þeirri, er hún hafði haft til afnota, ásamt bú- slóð sinni og fólki því, er þar var á hennar vegum. Fógeti taldi hins vegar eigi unnt að verða við kröfu Þ um að full- nægja úrskurðinum, og á dómþingi 13. marz 1961 lýsti hann því, „að hann myndi ekki, að svo stöddu, framfylgja Bls, 28 50 163 266 LXVI Efnisskrá Bls. úrskurði í máli þessu um útburð á gerðarþola, fyrr en hún hafi húsnæði í að fara, sem að áliti borgarlæknis metist hæft til íbúðar fyrir hana og börn hennar“. Þessa ákvörðun fógeta kærði Þ til Hæstaréttar, sem vísaði því málskoti frá sér, þar sem slík óformleg yfirlýsing mátti eigi að lögum sæta kæru. Sagt, að Þ hefði mátt krefjast formlegs úrskurðar fógeta, ef hann vildi eigi una ákvörðun hans, og skjóta þeim úrskurði síðan til Hæstaréttar sam- kvæmt 4. tölulið 198. gr. laga nr. 85/1936, ef því var að skipta 274 Á árinu 1950 var stofnað félag, er nefndist Fæðiskaupendafé- lagið í Hafnarfirði. Tilgangur félagsins var að sjá félags- mönnum fyrir góðu fæði, og í því skyni var komið upp mötuneyti, er starfrækt var fram á mitt ár 1958. Félagið var aldrei skrásett. Mánuðina marz, apríl og maí 1958 fékk félagið ýmsar vörur með gjaldfresti hjá verzlun einni í Hafnarfirði, K, fyrir samtals kr. 27.994.40. Er skuld þessi greiddist ekki, höfðaði K mál gegn þeim Á og J f. h. fé- lagsins, en þeir voru báðir félagsmenn og viðskiptamenn mötuneytisins, unz það hætti störfum. En eigi var Í ljós leitt, að þeir væru bærir að binda félagið, og var málinu því vísað frá dómi .........000.00 00 nn ene 275 H höfðaði með stefnu 23. maí 1960 mál gegn fyrrverandi eigin- konu sinni J til viðurkenningar á skyldu hennar til fram- færslu kjörbarns þeirra S. Málsaðiljar höfðu á sínum tíma leitað lögskilnaðar í Stjórnarráðinu, sbr. 72. gr. laga nr. 39/1921. Í skilnaðarbréfi Dómsmálaráðuneytisins 24. febrúar 1958 var J fengið forræði kjörbarnsins og H gert að greiða meðlag með því. Hinn 10. nóvember 1960 synjaði Dóms- málaráðuneytið málaleitun H um, að honum yrði fengið forræði barnsins. Eins og málið lá fyrir, varð ekki lagður dómur á greinda kröfu H á hendur J, og var kröfunni því vísað frá héraðsdómi .........0..20.0. 00 ss 278 H fékk lagt löghald á eignir J til tryggingar kröfu, að fjár- hæð kr. 65.079.00, og samkvæmt reikningi var hér um að tefla kröfu, að sumu leyti gjaldfallna, en að öðru leyti ógjaldfallna, sem H taldi sig eiga á hendur J. Í héraðs- stefnu var eigi getið neinnar fjárhæðar, sem löghaldið ætti að tryggja, og var því ekki fullnægt ákvæðum 2. mgr. 20. gr. laga nr. 18/1949 og 88. gr. laga nr. 85/1936. Var kröfu þessari því vísað frá héraðsdómi ........0...02020.00000.. 279 I héraðsdómslögmaður bar fram kæru við stjórn Lögmannafé- lags Íslands vegna ritsmíðar í dagblaði í Reykjavík og beindi máli þessu gegn E héraðsdómslögmanni, sem er einn af ritstjórum blaðsins. Er kröfu E um frávísun máls- ins frá stjórn lögmannafélagsins var hundið með úrskurði stjórnarinnar, kærði E hann til Hæstaréttar. En þar sem Efnisskrá LXvVII 8. gr. laga nr. 61/1942 geymir eigi heimild til að skjóta sér Í lagi til Hæstaréttar úrskurði stjórnar Lögmannafélags Íslands um töku máls til efnismeðferðar, var kærumálinu vísað frá Hæstarétti ...........02.00000 000. Eftir áfrýjun héraðsdóms í landamerkjamáli var háð vitnamál um málsefni í héraði. Ákvörðun dómsins um greiðslu kostn- aðar hans var kærð til Hæstaréttar. Greint vitnamál var þáttur í meðferð aðalmálsins fyrir Hæstarétti, og brast heimild til að kæra nefnda ákvörðun héraðsdóms. Kæru- málinu var því vísað frá Hæstarétti .................... Mál, sem átti undir bæjarþing, var höfðað fyrir sjó-og verzlunar- dómi, En þar sem héraðsdómara var rétt að dæma málið með samdómendum og ákvæðum laga um sáttaumleitan var fullnægt, var málinu eigi vísað frá héraðsdómi, þótt dómstóllinn nefndist sjó- og verzlunardómur ............. Máélskostnaðarákvæði héraðsdóms staðfest .................. Hinn 17. nóvember 1960 krafðist stjó Lífeyrissjóðs togara- sjómanna, sbr. lög nr. 34/1960, að b/v Í yrði seldur á upp- boði til lúkningar gjaldföllnu iðgjaldi til sjóðsins auk vaxta og kostnaðar, en því máli var frestað til 9. febrúar 1961. Hinn 26. janúar 1961 tilkynnti Stofnlánadeild sjávarútvegs- ins uppboðsdóminum, að hún samkvæmt heimild í 3. gr. bráðabirgðalaga nr. 1/1961 tæki sér fyrst um sinn tveggja mánaða frest til athugunar á fjárhag h/f Í, eiganda nefnds botnvörpungs, og var uppboði samkvæmt því hinn 9. febrú- ar 1961 frestað til 27. marz s. á, en af hendi lífeyrissjóðs- ins var frekari frestun uppboðs þá andmælt og úrskurðar krafizt um það atriði. Með úrskurði uppboðsdóms 13. maí 1961, er staðfestur var í Hæstarétti, var hrundið kröfu líf- eyrissjóðsins um sölu á skipinu, eins og á stóð, sbr. 1. mgr. 3. gr. bráðabirgðalaga nr. 1/1961 og 1. mgr. 3. gr. laga nr. 48/1961 um bann við aðför í eignum útgerðarfyrirtækis við þær aðstæður, sem lýst var .....0.2.00000 000. Staðfestur úrskurður uppboðsdóms um frestun uppboðs, sbr. 3. gr. bráðabirgðalaga nr. 1/1961 og 3. gr. laga nr. 48/1961 Úrskurði fógetadóms um lögbann var skotið til Hæstaréttar með kæru. En þar sem lögbannsgerð, er framkvæmd hefur verið, verður eigi einni út af fyrir sig skotið til Hæstaréttar, sbr. 27. gr. laga nr. 18/1949 og 20. gr.i. f. sömu laga, og eigi er í lögum heimild til áfrýjunar eða kæru slíkrar lög- bannsgerðar með öðrum hætti en í sambandi við dóm í staðfestingarmáli um gildi hennar, þá var kærumálinu vís- mw að frá Hæstarétti .............2.000.00 nn Staðfestur úrskurður bæjarþings, þar sem hrundið var kröfu stefnda í héraði um frávísun máls .........000.000.000.. Þ, sem unnið hafði í þjónustu varnarliðs Bandaríkjanna á Kefla- Bls. 300 áll 506 592 LXVIII Efnisskrá Bls. víkurflugvelli, höfðaði mál gegn herstjóra varnarliðsins til greiðslu vangoldinna vinnulauna. Hæstiréttur vísaði málinu frá héraðsdómi, þar sem lögsaga íslenzkra dómstóla í slíku máli varð hvorki reist á ákvæðum varnarsamnings Íslands og Bandaríkjanna, sbr. lög nr. 110/1951, né á reglum al- þjóðaréttar ............2.000002 000 613 Ákvæði héraðsdóms um málskostnað kært til Hæstaréttar .. 873 b) Opinber mál. Verjandi ákærða í héraði krafðist framhaldsrannsóknar um ýmis atriði. Úrskurður héraðsdómara um, að kröfu verjandans skyldi í engu sinnt, var kærður til Hæstaréttar, sem kvað á um rannsókn tiltekinna atriða .........0.000000.0.00.0.. 33 Landamerkjamál. Í landamerkjamáli komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu, að eigandi jarðar ætti umferðarsvæði tiltekinnar breiddar til úthaga sinna og vatnsbóls, en ákvörðun marka umferðar- svæðisins var vísað til landamerkjadóms ................ 685 Tvö landamerkjabréf komu fram um landamerki. Annað bréfið greindi merkin sem línu um tiltekin kennileiti og framhald þeirrar línu til skurðar við merkjalínu, er hún var dregin til. Merkjagreining hins bréfsins var hins vegar ófullkomin, þar sem einungis var tilgreind átt frá tilteknum stað, en eigi frekari kennileiti, er mörkuðu stefnu merkjalínunnar. Ákvæði fyrr nefnda bréfsins voru lögð til grundvallar landamerkjunum ......0200000 0000 760 Lax. og silungsveiði. Fiskiræktar- og veiðifélag var stofnað á árinu 1938 og sam- þykktir þess ásamt arðskrá staðfestar 1939. Jörðinni Ó, eign B, var í upphafi haldið utan félagsins. En á aðalfundi fé- lagsins 23. febrúar 1940, var ákveðið að taka eignarnámi sjávarveiði fyrir jörðinni samkvæmt leyfi viðkomandi ráðu- neytis frá 21. júní 1939 og aðra veiði jarðarinnar á leigu. Síðan fór fram mat á veiðiréttindum B, og eignarnám sjáv- arveiðinnar var framkvæmt í maímánuði 1940. Eigi gerði B reka að því að fá hrundið mati veiðiréttindanna né eignarnáminu, en veitti leigugreiðslum og eignarnámsbót- um viðtöku án athugasemda. Eftir að arðshlutur hans var aukinn á árinu 1957, gat B því ekki krafið félagið um frek- ari greiðslur ........02.000000 nn ns 734 Leiga. Sjá húsaleiga, lóðarleiga. Efnisskrá LXIKX Bis. Leit. Tollgæzlumenn leita tollskylds varnings í vistarveru skipverja 63 Lögreglumenn leita áfengis í leigubifreið ................ 11, 181 Húsleit eftir þýfi ................2.00 0... 124, 367 Er M var settur í varðhald fannst skammbyssa í vasa hans, og var skotfæra síðan leitað í bifreið hans .............. 376 Leit sakargagna í íbúð sakaðs manns ..........0.000000..... 376 Leit í íbúð manns, sem sakaður var um vörzlu ólöglegs áfengis 376 Líkamsárás. Aðfaranótt 19. apríl 1959 fékk lögreglan á Akureyri vitneskju um, að maður lægi á akbraut á torgi þar í kaupstaðnum. Við athugun kom í ljós, að maður þessi (I) hafði hlotið sár á vinstri augabrún og heilahristing. Rannsókn málsins leiddi í ljós, að I hafði verið í þröng manna, er verið höfðu meira og minna drukknir. Einn þessara manna kvaðst hafa séð H ljósta I höfuðhöggi, svo að hann féll við, en aðrir sjónarvottar þessa komu ekki fram. I hafði að sögn vitna verið mjög ölvaður og reikað í spori. Eigi þótti loku fyrir það skotið, að hann hefði hlotið áverkann af falli einu í götuna. Að svo vöxnu máli, taldist ekki sannað gegn neitun H, að hann hefði greitt I höfuðhögg eða veitt honum áverka á annan háit. Var H því dæmd sýkna af ákæru um brot gegn 218. gr. laga nr. 19/1940 ........000000000.0... 661 Líkamsmeiðingar. Sjá líkamsárás, skaðabætur. Líkur. Sjá sönnun. Loforð. Sjá samningar. Lóðarleiga. Með lóðarleigusamningi 2. apríl 1947, er breytt var með samn- ingi 6. febrúar 1948, seldi landbúnaðarráðherra H á leigu lendu á Digraneshálsi í Kópavogi. Á árinu 1955 lét H hluta lands þessa af hendi til afnota handa samvinnufélagi gegn loforði ráðherra um aðra lendu í staðinn, að stærð 4.736 ha, með sömu skilmálum sem gilt höfðu um land það, er hann lét til samvinnufélagsins, enda yrði lenda þessi leyst úr erfðaleigu þriðja aðilja. Hinn 15. ágúst 1957 afsalaði landbúnaðarráðherra Kópavogskaupstað samkvæmt lögum nr. 32/1957 lendum jarðanna Digraness og Kópavogs, m. a. með þeim skilmálum, að kaupstaðurinn virti réttindi aðilja samkvæmt gefnum loforðum til lóða úr lendum þessum, en ráðherra hafði þá eigi enn efnt við H loforð það, er áður greinir. Þáverandi fyrirsvarsmaður kaupstaðarins kvað LXX Efnisskrá sér hafa verið kunnugt um loforð þetta, en talið það ógilt, og af hendi kaupstaðarins var efndum neitað. Kópavogs- kaupstað var dæmt að efna loforðið, en þar sem ósýnt var, hvernig til tækist um lausn landsins úr leigu þeirri, er áður getur um, var krafa H um dagsektir eigi tekin til greina Með leigusamningi 6. og 12. nóvember 1931 leigði Vestmanna- eyjakaupstaður Olíuverzlun Íslands h/f lóð á hafnarsvæði kaupstaðarins til starfrækslu sinnar. Var leigutaka heimilað að gera þar uppfyllingu undir olíugeyma og olíugeymslu, enda væri þess gætt, að hætta á íkveikju eða sprengingu væri útilokuð. Leigutími var ákveðinn 20 ár. Að leigutíma liðnum, var kaupstaðnum heimilt að taka lóðina í sínar hendur ásamt mannvirkjum fyrir matsverð þeirra, er þó yrði aldrei hærra en upphaflegt kostnaðarverð. Á leigutím- anum mátti leigutaki selja og veðsetja afnotarétt sinn ásamt mannvirkjum, enda færi sú ráðstöfun ekki í bága við leigumálann., Hinn 3. maí 1933 afsalaði Olíuverzlun Íslands h/f til B.P. á Íslandi h/f réttindum sínum sam- kvæmt leigumálanum án athugasemda af hendi Vestmanna- eyjakaupstaðar, en það framsal hins leigða mun ekki hafa haft í för með sér breytingu á nýtingu lóðarinnar eða starf- rækslu á henni. Eins og áður greinir, var upphaflegur leigu- tími ákveðinn 20 ár, þ. e. til 6. nóvember 1951. Hinn 23. júní 1952 var leigusamningurinn framlengdur 5 ár, Að þeim tíma liðnum æskti leigutaki enn 5 ára framlengingar, en leigusali lét ekki kost framlengingar lengur en 3 ár til við- bótar, þ. e. til 6. nóvember 1959. Hinn 9. janúar 1959 ákvað bæjarstjórn Vestmannaeyjakaupstaðar að tilkynna leigu- taka, að um frekari framlengingu leigumálans yrði ekki að tefla og félli hann því úr gildi hinn 6. nóvember 1959. Jafn- framt var leigutaka tjáð, að kaupstaðurinn myndi neyta heimildar samningsins til „yfirtöku mannvirkja á lóðinni“. Í maí og júnímánuði 1959 seldu greind hlutafélög H, út- gerðarmanni í Vestmannaeyjum, leiguréttindi sín og mann- virki á lóðinni. H hugðist nota lóðina fyrir starfrækslu í sambandi við útgerð sína, og hóf hann þar nokkrar fram- kvæmdir. Þá veðsetti hann þessi réttindi sín banka til trygg- ingar víxilskuld, að fjárhæð kr. 500.000.00. Af hendi Vest- mannaeyjakaupstaðar var framsal réttinda til H og fram- kvæmdir hans taldar fara í bága við rétt kaupstaðarins, og voru ágreiningsefnin borin undir dómstóla með þessum úrslitum: 1) Krafa um riftun afsals lóðarréttinda og mann- virkja til H var ekki tekin til greina, þar sem framsalið var heimilt samkvæmt leigumálanum, enda fyrirhuguð nýt- ing lóðarinnar af hendi H hættuminni en sú, er leyfð var. 86 Efnisskrá LXXI 2) Leigumálinn talinn úr gildi fallinn 6. nóvember 1959, enda leiguhöfum kunnugt, að hann var framlengdur ein- ungis um 3 ár frá 6. nóvember 1956 að telja. 3) Samkvæmt mati dómkvaddra manna 4. febrúar 1960 var uppfylling, er leigutakar höfðu gert, talin hafa kostað í upphafi kr. 45.000.00. Fjárhæð þessa bauð Vestmannaeyjakaupstaður greindum hlutafélögum sem gagngjald mannvirkisins og lagði síðan í banka sem geymslufé, er þau höfnuðu viðtöku þess. Greiðslutilboð þetta var ekki fullnægjandi, þar sem því var ekki beint til H, sem var orðinn löglegur eigandi, og var kaupstaðnum því ekki dæmdur eignarréttur upp- fyllingarinnar. 4) Staðfest var lögbann við framkvæmd- um H á lóðinni eftir lok leigutímans. 5) Dæmt var í hér- aði, að áður greind veðsetning H skyldi ógild og afmást úr veðmálabókum. Stóð sú úrlausn óhögguð, þar sem veð- hafi hafði eigi áfrýjað af sinni hendi. 6) Krafa um, að afsal réttinda til H yrði afmáð úr veðmálabókum, eigi tekin til greina, sbr. 1 ........20000000 0 ne nn Læknar. Læknaráð. Læknar lýsa heilsutjóni, þ. á m. orkutjóni, manns, sem lent hafði í sjóslysi .........02.222.000 0 Læknir tekur manni, sem grunaður var um að hafa með áfengis- áhrifum ekið bifreið, blóð til rannsóknar ................ Í máli gegn bifreiðarstjóra, er sakaður var um að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar, gefur forstöðumaður rannsóknarstofu skýrslu um áfengisrannsókn á blóði og framkvæmd hennar ..........20.00.0nn ens Læknaráð Íslands lætur í té álitsgerð um sama efni ........ Læknir tekur blóð til rannsóknar úr manni, sem sakaður var um að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar Hæstiréttur ákveður með úrskurði, að leitað skuli umsagnar Læknaráðs Íslands, sbr. 1. og 2. mgr. 2. gr. laga nr. 14/ 1942, um skýrslu Rannsóknarstofu háskólans, varðandi krufningu á líki konu, en mál hafði verið höfðað af ákæru- valds hálfu gegn B samkvæmt 211. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að hafa ráðið konunni bana .........000%0. 0. ...0.0.. Læknir lýsir áverka drengs, sem slasaðist á vinnustað ...... Læknir metur örorku drengs .........2000000. nn nn. Læknir lýsir lemstrum drengs, er hann hlaut í umferðarslysi og beið bana af .........20000 0000 nn nr Prófessor í læknisfræði hafði gefið út dánarvottorð til Hag- stofu Íslands um S, sem hafði verið slysatryggður hjá vá- tryggingafélaginu T. Ekkja S krafðist tryggingarfjárins, en T neitaði greiðslu, enda taldi það S hafa stytt sér aldur. Í dómsmáli, sem ekkjan höfðaði til heimtu bótanna, taldi Bls. ö2 52 52 14 137 186 186 247 LXxXTI Efnisskrá fyrirsvarsmaður T dánarvottorðið geta haft þýðingu um úrslit sakarefnis og krafðist framlagningar þess. En þar sem þegar var komin fram ýtarleg skýrsla prófessorsins um krufningu á líki S og ályktun hans um dánarorsök, þóttu eigi efni til að skylda hagstofustjóra til að leggja fram dánarvottorðið ............00..0.. Læknar lýsa geðheilsu manns, sem sóttur er til lögræðissvipt- IMBAF „0000 Læknir lýsir meiðslum, er maður hlaut í umferðarslysi ... Læknir metur örorku manns, er meiðsli hlaut í umferðarslysi. Læknir kemur á vettvang, þar sem kona hafði andazt voveif- lega, og lýsir aðstæðum ...................00.00000 Læknir framkvæmir réttarkrufningu á líki konu og kveður áverka koma heim við það, að konan hefði verið tekin kverkataki og kyrkt ..........0.0.00.0. 000. Geðlæknir rannsakar sakhæfi sakbornings .................. Læknir, er framkvæmdi réttarkrufningu á konulíki, kvað áverka á líkinu koma heim við það, að konan hefði verið tekin kverkataki og kyrkt, og í leggöngum hefði fundizt mikið af sæðisfrumum. Álitsgerð Læknaráðs Íslands var fengin um skýrslu læknisins og sérstaklega spurt um hættu- semi kverkataka og hvort ráða mætti af gögnum málsins, að samfarir hefðu verið hafðar við konuna að óvilja henn- ar. Læknaráð staðfesti ályktun læknisins um dánarorsök, kvað kverkatak auðveldlega leiða til bana, ef svo fast væri tekið, að blóð safnaðist í höfði, jafnframt pví að barkinn lokaðist, en tjáðist ekki geta látið uppi neina skoðun á því, hvort samfarir hefðu átt sér stað gegn vilja konunnar, enda hefðu engin meiðsl fundizt á kynfærum hennar, er bentu til ofbeldis að þessu leyti ............ Læknar lýsa áverkum telpu, sem nauðgað hafði verið ...... Læknar koma á vettvang og skoða lík manns, sem látizt hafði Voveiflega ..........0...000.00 0. Læknir framkvæmir réttarkrufningu á líki sama manns .... Heimilislæknir manns um 20 ára skeið gefur skýrslu um heilsu- far hans og aðra hagi, að honum látnum ............... Læknir gefur vottorð um hættusemi kolsýrlingseitrunar .... Læknir lýsir líkamsáverka, er drengur hlaut af völdum bifreiðar Læknir metur örorku drengs, sem hlaut lemstur í bifreiðarslysi Læknir metur örorku manns, er missti sjón á hægra auga .. Læknir lýsir áverkum, er maður hlaut af slysförum Læknir metur örorku sama manns ..............00.0 00 Læknar lýsa áverka manns, er lögreglumenn komu að á al- mannafæri að næturlagi Bls 266 339 - 432 - 432 á60 öll öll öll 620 620 632 653 653 €61 149 Efnisskrá LXKXITII Læknar lýsa heilsutjóni manns af slysförum ................ Læknir lýsir heilsu manns og metur örorku hans ............ Álitsgerð Læknaráðs Íslands um orsakir heilsutjóns manns og um mat á örorku hans ...........2..0...0 s.n Læknir lýsir áverka slasaðs manns og metur örorku hans .. Lög. Lögskýring. H/í N var skráð í hlutafélagaskrá Ó-kaupstaðar, og í afsals- og veðmálabókum sama kaupstaðar var b/v N talinn eign nefnds félags. Heimili skipsins var því í kaupstaðnum, sbr. 3. gr. laga nr. 56/1914 og 7. gr. laga nr. 17/1948 ........ Skipstjóri fiskiskips, sem heimahöfn átti á Íslandi og gert var út þaðan til fiskveiða, mátti eigi samkvæmt 2. gr. laga nr. 30/1936, skýrðri í samræmi við undirstöðurök þeirra laga, stofna hér á landi til sjóveðréttar í skipinu vegna kaupa á þar töldum nauðsynjum, nema til beinnar heimferðar án veiða, sbr. 4. gr. laganna ...........200. 0... ens B, G og V voru samsekir um óheimila notkun bifreiðar og spjöll á henni. G var í opinberu máli dæmt að greiða fullar bætur fyrir tjónið. En eigi var þar með samkvæmt 46. gr. laga nr. 85/1936 girt fyrir það, að B væri síðar í sérstöku máli sóttur til greiðslu bóta fyrir tjónið að hluta, sem greiðsla var þá eigi komin fyrir ...........0..00000.00.... Samvinnufélög lúta um útsvarsskyldu og álagningu ákvæðum 6. gr., A, II, 2. töluliðar, laga nr. 66/1945, og koma því eigi um þau til álita ákvæði laga nr. 59/1947 um breytingu á 8. gr. laga nr. 66/1945, þar sem þau taka einungis til félaga samkvæmt ákvæðum 6. gr., A, II, 1. töluliðar, þeirra laga 2.....00.20000r nr Af hendi ákæruvalds var með tilvísun til 69. gr. laga nr. 19/ 1940, 38. gr. laga nr. 68/1956 og 33. gr. laga nr. 58/1954 krafizt upptöku smyglaðs áfengis og ýmiss varnings ann- ars. Ákvæði 69. gr. laga nr. 19/1940 áttu hér ekki við, en upptaka var dæmd samkvæmt öðrum greindum lagaboðum Sagt, að eigi skipti máli um refsinæmi verknaðar samkvæmt 4. sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954, þó að grunur lög- gæzlumanna um ólögmætan áfengisflutning komi þá fyrst til, er þeir hafa stöðvað bifreið eða hafið afskipti af henni í öðru skyni en leit að áfengi .............00000000.00.0.. Samkvæmt lögum nr. 47/1924, sbr. a.lið 6. gr. laga nr. 66/1945, er Búnaðarbanki Íslands eigi útsvarsskyldur. Var því synj- að um lögtak til heimtu útsvars úr hendi bankans til bæjar- sjóðs Reykjavíkur ............2.000000 000 r en Það ákvæði 2. gr. samþykktar nr. 73/1950 um sýsluvegasjóð Árnessýslu, að hlutaðeigandi hreppsfélag skuli „leggja fram a.m.k. % hluta alls kostnaðar við vegi í II. flokki eftir Bls. 193 793 193 888 22 46 63 TT 118 LXXIV Efnisskrá ákvörðun sýslunefndar í hvert sinn“, eigi talið hafa stoð í lögum .......00.2..00 00. Þar sem ákvæði í lögum miða að því að gera hlut Bátaábyrgðar- félags Vestmannaeyja betri en annarra hliðstæðra vá- tryggingarfélaga, þótti eigi rétt að skýra 1. gr. laga nr. 110/1949 þannig, að greindu bátaábyrgðarfélagi væri skylt að tryggja skip, sem að staðaldri er notað til annars en fiskveiða, í víðtækari mæli en segir í 4. tölulið 21. gr. laga nr. 61/1947 .........0.2020200 0000 Samkvæmt 3. gr. varnarsamnings Íslands og Bandaríkjanna frá 5. maí 1951 og 6. gr. viðbætis við varnarsamninginn frá 8. maí s. á. er starfsráðning varnarliðsins, að því er íslenzka aðilja varðar, háð ákvörðun íslenzkra stjórnvalda, en fer ekki fram á frjálsum vinnumarkaði. Gildir þetta einnig um heimild aðilja til að taka að sér framkvæmdir á vegum varnarliðsins. Greind samningsákvæði hafa laga- gildi, sbr. lög nr. 110/1951, og brjóta ekki í bága við 69. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 ........0000 0000... Samkvæmt lögjöfnun frá 12. gr. í. f. laga nr. 61/1947, eðli máls og öðrum atvikum var vátryggingarábyrgð báta- ábyrgðarfélags talin haldast, þar til vélbátur í tryggingu bess var skráður í öðru umdæmi ..............0..000.00.... Með ákæru 15. júní 1960 var G sóttur til sakar fyrir brot gegn 146. gr., 1. mgr. 142. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940 og með framhaldsákæru 26. júlí s. á. fyrir brot gegn 1. mgr. 254. gr. og 1. mgr. 247. gr. sömu laga. Þar sem framhalds- ákæran þannig fjallaði um annað brot en frumákæran og bað brot var í ljós leitt fyrir birtingu hennar, brast skilyrði samkvæmt 1. tölulið 1. mgr. 118. gr. laga nr. 27/1951 til að gefa út framhaldsákæru með greindu efni ............ Röng skýrsla manns fyrir rannsóknarlögreglu, þar sem hann var yfirheyrður sem vitni og staðfesti skýrslu sína með undirskrift sinni, varðaði við 147. gr. laga nr. 19/1940 .... Samkvæmt 27. gr. sbr. 20. gr. i. f., laga nr. 18/1949 verður lögbannsgerð, er framkvæmd hefur verið, eigi einni út af fyrir sig skotið til Hæstaréttar, og engin heimild er í lögum til að skjóta slíkri lögbannsgerð til æðra dóms, nema í sambandi við dóm í staðfestingarmáli um gildi hennar. Var því vísað frá Hæstarétti kæru fógetaúrskurðar um framkvæmd lögbannsgerðar .........0020000 000... Varnarsamningur Íslands og Bandaríkjanna á grundvelli Atlants- hafssamningsins frá 5. maí 1951 og viðbótarsamningur um réttarstöðu liðs Bandaríkjanna og eignir þeirra frá 8. maí 1951, sem lögfestir voru með lögum nr. 110/1951, geyma eigi ákvæði, er leiði til þess, að herstjórn Bandaríkjanna á Íslandi lúti lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við Bls. 157 176 3 4 5 5 5 59 21 38 38 98 Efnisskrá LXXV Bls. aðilja þar. Þá er og eigi að alþjóðalögum fyrir hendi regla, er selji herstjórnina undir lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við menn, er hún ræður til starfa hér á landi. Samkvæmt þessu var vísað frá héraðsdómi máli, er Þ höfð- aði gegn herstjóra varnarliðsins til greiðslu vangoldinna launa fyrir störf í þjónustu liðsins á Keflavíkurflugvelli .. 613 Lögbann. Staðfest lögbann við framkvæmdum aðilja á lóð eftir lok leigu- tíma hans ..........0.0. est 219 Úrskurður fógetadóms um framkvæmd lögbannsgerðar var kærður til Hæstaréttar. Samkvæmt 27. gr., sbr. 20. gr. í. Í, laga nr. 18/1949 verður lögbannsgerð, er framkvæmd hefur verið, eigi skotið til æðra dóms einni út af fyrir sig, og eigi er í lögum heimild til áfrýjunar eða kæru slíkrar lög- bannsgerðar með öðrum hætti en í sambandi við dóm Í staðfestingarmáli um gildi hennar. Kærumálinu var því vísað frá Hæstarétti ...........2000000. nr 598 Löghald. Eftir kröfu H var löghald lagt á eignir J til tryggingar fjár- kröfu, kr. 65.079.00, er samkvæmt reikningi H var að sumu leyti gjaldfallin, en að öðru leyti ógjaldfallin, vegna fram- færslu kjörsonar aðilja. Í héraðsstefnu til staðfestingar löghaldinu var eigi getið fjárhæðar, er löghaldið ætti að tryggja, og því ekki fullnægt ákvæðum 2. mgr. 20. gr. laga nr. 18/1949 og 88. gr. laga nr. 85/1936. Samkvæmt þessu var málinu vísað frá héraðsdómi .........0000.000000.0.. 279 Lögmannafélag Íslands. Í ágreiningsmáli tveggja lögmanna fyrir stjórn Lögmannafé- lags Íslands krafðist varnaraðili þess, að stjórnin vísaði málinu frá sér, og kærði síðan synjunarúrskurð stjórnar- innar um það efni til Hæstaréttar. En þar sem ákvæði 8. gr. laga nr. 61/1942 heimila eigi kæru slíks úrskurðar, var málinu vísað frá Hæstarétti ...........0.0000 00... 0... 300 Lögmenn. Sjá Lögmannafélag Íslands. Málflutningsmenn. Lögreglumenn. Rakalaus sakburður lögreglumanns varðaði við 1. mgr. 148. gr. laga nr. 19/1940, en var eigi með þeim hætti, að um brot gegn 138. og 139. gr. sömu laga væri að tefla ...... 376 Átalin sú vanræksla lögreglumanna, er fyrstir hófu eftir- grennslan um kynferðisbrot, að þeir tilkynntu rannsóknar- lögreglu eigi þegar um atburðinn, enda þótt þeir yrðu þess varir, að stórglæpur hafði verið framinn ................ 470 LXXVI Efnisskrá Lögreglumenn létu undir höfuð leggjast að hlutast til um áfengisrannsókn á blóði manns, sem grunaður var um að hafa verið með áhrifum víns við stjórn bifreiðar ........ Lögræði. Skaðabótamál höfðað gegn föður vegna ófjárráða sonar hans Faðir höfðar skaðabótamál vegna ófjárráða sonar síns ...... Í héraði var A sviptur lögræði með þeim rökum, að hann væri geðveikur og af þeim sökum eigi fær um að ráða persónu- legum högum sínum og fjármálum. Fyrir Hæstarétt voru lagðar nýjar skýrslur lækna og álitsgerð Læknaráðs Ís- lands um geðheilsu A. Eigi var sannað, að A væri geð- veikur eða hefði verið það, er héraðsdómur var kveðinn upp. A var dæmd sýkna .................00.0 00 Hjónin M og K slitu hjúskap sínum samkvæmt skilnaðarleyfi 10. júní 1949, og fékk K þá forræði sonar þeirra, S, sem fæddur var 22. janúar 1939, og hélt því, þar til S kvæntist hinn 8. nóvember 1958. Með héraðsstefnu 11. maí 1956 var höfðað skaðabótamál gegn M fyrir hönd S, sem talinn var hafa orðið af gáleysi valdur að líkamstjóni. En Þar sem M, sem tók til varna um efni máls, var eigi bær að fara með fyrirsvar S í því máli, var héraðsdómur ásamt meðferð máls í héraði ómerktur og málinu vísað frá hér- AðSÖÓMI .........00.000... Faðir höfðar skaðabótamál vegna ófjárráða sonar síns ...... Þrír menn voru allir ófjárráða, er héraðsdómsstefna á hendur þeim í fjárheimtumáli var gefin út og það mál þingfest, og máttu þeir því ekki ráðstafa sakarefni. Meðferð máls- ins og dómur í héraði voru ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .....................2...n Lögtak. Samvinnufélagi Ísfirðinga var gert að greiða útsvar á Siglufirði vegna síldarverkunar og síldarsölu þar sumarið 1956. En þar sem atvinnurekstur þessi var eigi talinn hafa verið annar eða meiri en átt er við í c-lið 1. töluliðar 9. gr. laga um útsvör nr. 66/1945, gat hann ekki leitt til útsvarsskyldu á Siglufirði. Var því synjað um framkvæmd lögtaks fyrir útsvarinu ..........0...00000 00. Synjað um framkvæmd lögtaks til heimtu útsvars af Búnaðar- banka Íslands, þar sem bankinn er ekki útsvarsskyldur, sbr. lög nr. 47/1924 og alið 6. gr. laga um útsvör nr. 66/1945 Gerðarþoli í lögtaksmáli gerði fyrir fógetadómi þær dómkröfur, aðallega að málinu yrði vísað frá fógetadómi, en til vara, að lögtak yrði ekki látið ná fram að ganga. Ályktarorð í úrskurði fógeta voru þau, að málinu yrði ekki vísað frá Bls. 638 22 186 339 370 620 46 118 Efnisskrá LXXVII Bls. fógetadómi, en lögtakið skyldi framkvæmt. Gerðarþoli skaut úrskurðinum til Hæstaréttar með kæru og krafðist þess m. a., að úrskurður fógeta yrði ómerktur og málinu vísað frá fógetadómi. En þar sem fógeta bar að kveða á um það, hvort lögtak færi fram eða ekki, og sérstakur úrskurður um frávísunarkröfu átti því ekki við, varð álykt- arorð fógeta um, að málinu yrði ekki vísað frá fógetadómi, eigi kært til Hæstaréttar. Hins vegar bar ályktarorð fógeta um, að lögtak skyldi fara fram, eigi undir kærumeðferð, sbr. 4. tölulið 198. gr. laga nr. 85/1936. Málinu var því vísað frá Hæstarétti ........................ 0 255 Hinu íslenzka steinolíuhlutafélagi var gert að greiða Reykja- vikurkaupstað fyrir árið 1958 útsvar, að fjárhæð kr. 430.- 000.00. Af þeirri fjárhæð voru kr. 291.280.00 lagðar á starf- rækslu félagsins í Njarðvíkurhreppi. Félagið greiddi upp í útsvarið kr. 170.000.00, en neitaði frekari greiðslu, þar sem Reykjavíkurkaupstað væri óheimil álagning á rekstur þess í Njarðvíkurhreppi, sem væri útsvarsskyldur þar, enda hefði það þegar greitt upp í útsvarið nokkra fjárhæð um- fram skyldu. Atvinnurekstur félagsins í Njarðvíkurhreppi var útsvarsskyldur þar samkvæmt alið 2. mgr. 8. gr. laga nr. 66/1945. Var því hrundið kröfu Reykjavíkurkaupstaðar um framkvæmd lögtaks til tryggingar eftirstöðvum út- SVAFSÍNS .......00.000.00 res 294 Bú hjónanna M og K var undir opinberum skiptum. Lögtak fyrir þinggjöldum M var þá gert í húseign í sameign þeirra. K, sem taldi lögtak heimildarlaust, er þannig stæði á, áfrýjaði lögtaksgerðinni til Hæstaréttar. En þar sem skuld. heimtumenn annars hjóna eða beggja geta fylgt fram rétti sínum með lögsókn, þó að eignir hjónanna séu undir skipt- um, sbr. 68. gr. laga nr. 3/1878 og 47. gr. laga nr. 20/1923, var krafa K um ógildingu lögtaksgerðarinnar ekki tekin til greina ............20..20000 00 617 Manndráp. Fimm ára gamall drengur hjólaði á reiðhjóli fram undan húsi út á götu í veg fyrir bifreið, rakst á hana og hlaut slíkt lemstur, að hann beið beina af. Bifreiðarstjórinn taldi sig hafa ekið á um 30 km hraða, miðað við klukkustund, og hefði hann stöðvað bifreiðina þegar, er áreksturinn varð. Sjónarvottur taldi bifreiðina hafa verið á fremur lítilli ferð, er slysið varð. Eigi var í ljós leitt, að öryggisbúnaði bif- reiðarinnar hefði í neinu verið áfátt. Ökumaðurinn var sýknaður af ákæru um brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940 og 1. mgr. 26. gr. og 1. mgr. 37. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 247 Á fjórða tímanum aðfaranótt 30. ágúst 1959 vaknaði J, starfs- LXXVIII Efnisskrá stúlka á Elliheimilinu Fjólugrund á Akranesi, við hávaða í næsta herbergi, en þar svaf vistkonan X, fædd 3. apríl 1916. Er J heyrði X skipa einhverjum á brott, taldi hún, að ölvaður maður mundi kominn inn í herbergi vistkon- unnar. J, samstarfsstúlka hennar, og karlmaður, sem þær sóttu í næsta hús, héldu því næst til herbergis X, en hún lá þá hreyfingarlaus á náttkjól einum klæða og hálfnakin á legubekk, og höfuðlagsmegin á legubekknum sat B, fæddur 3. júní 1937. Var hann ölvaður, en sjálfbjarga og rólegur, að því er virtist. Læknir, sem kom á vettvang nokkru seinna, kvað X látna. Lík hennar var krufið. Dánar- orsökin var talin kyrking með kverkataki, og í leggöngum fannst mikið af sæðisfrumum. B, sem verið hafði að drykkju kvöldið áður og fram eftir nóttu, játaði að hafa farið inn um glugga elliheimilisins og til herbergis K í þeim tilgangi að hafa við hana samfarir, enda hefði hann áður haft af henni slík kynni. Kvað B sig minnast samfara, en hins vegar eigi neins mótþróa XK í því sambandi né ofbeldis af sinni hálfu gagnvart henni. Sérfræðingur í geðsjúkdómum rannsakaði geðheilsu B og kvað hann sakhæfan. B var talinn sannur að sök um að hafa tekið X kverkataki, er leiddi hana til bana. Brot B varðaði við 211. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, og var refsing hans ákveðin fangelsi 10 ár .......2.0000 ner Hinn 15. júlí 1958 varð sprenging í frystikerfi frystihúss í Vest- mannaeyjum, og streymdi frá því fljótandi ammoníak og ammoníaksgufa út í vélasal hússins. Einn starfsmanna, er þar voru að vinnu, brenndist svo mjög, áður en honum tókst að komast út úr húsinu, að hann andaðist nokkrum dögum síðar. Er þetta gerðist, fór fram prófun frystikerf- isins eftir viðgerð þess. A og B, báðir sérfróðir menn, höfðu umsjón með prófuninni. Voru þeir sóttir til sakar fyrir van- gæzlu í framkvæmd verksins, er leitt hefði til sprengingar. innar og dauða greinds starfsmanns frystihússins. Að fengnu áliti sérfróðra kunnáttumanna, þótti eigi loku skotið fyrir það, að efnisgalli í kerfinu hefði verið orsök eða samorsök sprengingarinnar, og var þeim A og B dæmd sýkna af ákæru um brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940 .....0..00000...... Mat og skoðun. Sbr. blóðrannsókn, læknar, örorka. Læknar lýsa heilsutjóni manns, er hann hafði hlotið í sjóslysi Læknir tekur manni blóð til rannsóknar á áfengismagni þess Rannsóknarstofa framkvæmir rannsókn á áfengismagni í blóði manns, sem sakaður var um akstur bifreiðar, er hann hefði verið með áhrifum áfengis ........0.0000.0 0000. Læknaráð Íslands lætur í té álitsgerð um rannsókn áfengis- Bis. 460 470 I Ut ut Efnisskrá LXXIX magns í blóði og nákvæmni hennar ........0.0.0.0..0.. Læknir tekur til rannsóknar blóð úr manni, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar Áfengisrannsókn framkvæmd á blóði manns, sem sakaður var um að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar Áfengisrannsókn á blóði manns, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við stjórn bifreiðar .......... Læknir metur örorku ...........0002 000 Tryggingafræðingur áætlar atvinnutjón drengs, sem slasaðist svo á vinnustað, að hann missti vinstri handlegg og hlaut 15% varanlega Örofku .......2.000000 00 Dómkvaddir menn meta til peningaverðs mannvirki á leigulóð, er stjórn kaupstaðar vildi leysa til sín, að liðnum leigutíma Lögreglumaður framkvæmir athugun á vettvangi, þar sem bana- slys hafði orðið af völdum bifreiðar ...........00.0.0.... Læknir lýsir lemstrum drengs, er hann hlaut í umferðarslysi og beið bana af .........0.0000 00 nr Dómari framkvæmir athugun á vettvangi, þar sem banaslys hafði orðið af völdum bifreiðar ...........2000 00... Læknir framkvæmir réttarkrufningu á líki manns, sem látizt hafði voveiflega ..........200000 00 nn Tveir menn voru dómkvaddir til að meta skemmdir á skipi vegna árekstrar, en matsbeiðnin afturkölluð, áður en mats- menn lykju störfum ........200000 0. s.s Læknar lýsa geðheilsu manns vegna kröfu um, að hann yrði sviptur lögfræði .........20000.0 0. Álitsgerð Læknaráðs Íslands í sama máli .........0...00..... Starfsmenn tæknideildar rannsóknarlögreglunnar í Reykjavík framkvæma athugun á ritvélum og vélrituðu letri hótunar- bréfa, sem lögreglustjóra Reykjavíkur höfðu borizt ...... Lögreglumaður framkvæmir athugun á byssu, sem tekin hafði verið úr ólöglegri vörzlu manns ......0.00200 0000. H bóndi var krafinn um greiðslu kostnaðar af grefti framræslu- skurða á landi sínu, er ræktunarfélag hafði látið fram. kvæma. Eigi var sannað, að H hefði samið um framkvæmd verksins né gengizt undir að greiða kostnað af því. Þá var ekki heldur í ljós leitt með maisgerð samkvæmt 147. gr. vatnalaga nr. 15/1923, að hann hefði haft gagn eða auðgun af skurðgreftinum, þannig að honum væri sam- kvæmt 79. gr. sömu laga skylt að bera kostnað af honum Tryggingarfræðingur metur örorkubætur manns, sem slasazt hafði í umferðarslysi .......2.2.200.0 eeen Læknir lýsir meiðslum, er maður hlaut í umferðarslysi ...... Læknir metur örorku manns af meiðslum, er hann varð fyrir Í umferðarslysi ...........0..000.0.0 0 Árekstur varð bifreiðar og reiðhjóls. Dómkvaddir menn fram- 14 167 186 219 247 247 247 266 310 339 339 428 432 432 LEXKK Efnisskrá kvæma skoðun á reiðhjólinu og segja álit sitt á því, með hverjum hætti áreksturinn hafi orðið .................... Læknir kemur á vettvang, þar sem kona hafði látizt voveiflega, og lýsir áverkum á líki hennar .......,.........0000.00... Geðveikralæknir rannsakar sakhæfi manns, sem sætti ákæru fyrir manndráp ..............0.00.. nr Læknir framkvæmir réttarkrufningu á líki konu, sem hafði verið kyrkt ..............00000. 000 Álitsgerð Læknaráðs Íslands um banamein konu, sem kyrkt hafði verið, og atvik í því sambandi .................... Rannsókn framkvæmd á vettvangi, þar sem nauðgun hafði Verið framin ..............02 000. Rannsóknarstofa háskólans framkvæmir rannsókn á fötum manns, er sakaður var um nauðgun ...........0.000.000... Geðsjúkdómalæknir rannsakar sakhæfi manns, er framið hafði NAUÐGUN ............0022 0000 Læknar lýsa áverkum stúlku, sem nauðgað hafði verið ...... Mannsbani hlauzt af sprengingu í frystikerfi hraðfrystihúss, en þau mistök urðu, að hlutur sá, er sprakk, glataðist, áður en fullkomin rannsókn færi fram á því, hvort um efnisgalla kynni að hafa verið að tefla ................0..0..00000.. Álitsgerðir sérfróðra manna um orsakir sprengingar í hrað- rystikerfi, er mannsbani hlauzt af ...........00.00..0.... Skýrslur lækna um heilsu og banamein manns, sem látizt hafði voveiflega, og svo um réttarkrufningu á líki hans ....... Álitsgerð læknis um hættusemi kolsýrlingseitrunar .......... Bifreiðaeftirlitsmenn framkvæma athugun á ökuhraða bifreiðar og mælingu vegar í sambandi við ákæru á hendur manni fyrir of hraðan akstur ............20000.0 00 nn Læknir lýsir líkamsáverka af völdum bifreiðarslyss .......... Læknir metur örorku drengs, sem hlaut heilsutjón af völdum umferðarslyss ...............0.00000.0 00 Bifreiðaeftirlitsmenn skoða bifreið, er drengur hafði orðið fyrir og slasazt .....................000 000. Tryggingarfræðingur áætlar atvinnutjón drengs, er hlotið hafði 10% varanlega örorku vegna umferðarslyss .............. Læknir metur örorku manns, sem af slysförum missti hægra ABA 20..2000snr es Tryggingafræðingur áætlar atvinnutjón manns, sem slasaðist og missti sjón á hægra auga ..............0...0 00. Læknir lýsir lemstrum manns, sem við fermingu skips hrapaði af þilfari niður í lest ................00..0.0 000 Læknir metur örorku sjómanns, sem slasaðist af að hrapa af þilfari skips í lest þess ...............000....00. 0. Tryggingarfræðingur metur atvinnutjón manns, er hlotið hafði varanlega örorku .............2200..00 s.n Bls. 432 460 460 460 460 470 470 470 470 481 4ð1 öll öll 532 620 620 620 620 632 632 653 Efnisskrá LXXXKI Bls. Læknar lýsa áverka, sem maður hafði á höfði, er lögregla kom að honum, þar sem hann lá á torgi að næturlagi .. 661 Læknar lýsa áverka, er maður hlaut í umferðarslysi ...... 675 Metin örorka manns, er hlaut lemstur í umferðarslysi ...... 675 Tryggingarfræðingur áætlar atvinnutjón manns, sem meiddist Í umferðarslysi ................0..02...0.. 0 675 Dómkvaddir menn meta til fjár rétt til byggingar ofan á hús 739 Dómkvaddir menn meta skemmdir á íbúð vegna framkvæmda í sambandi við byggingu ofan á húsið .................. 739 Læknir lýsir áverkum og metur örorku ..........0.00000000... 149 Tryggingarfræðingur áætlar atvinnutjón manns, sem hlotið hafði varanlega örorku ..........22000 000 149 Læknar lýsa heilsu manns, sem orðið hafði fyrir slysi ...... 793 Læknir metur örorku manns, sem slasazt hafði .............. 793 Læknaráð lætur í té álit á orsökum heilsutjóns og á örorkumati 793 Tryggingarfræðingur metur atvinnutjón manns, er hlotið hafði 45% ÖFOFKU ........00.00 00 Áfengisrannsókn á blóði bifreiðarstjóra ................0..... sl Dómkvaddir menn meta tjón, er leiddi af því, að íbúðarhús í kaupstað var reist á of lágum grunni, miðað við götuhæð 830 Læknir lýsir áverka manns og metur örorku hans ............ 8883 Tryggingarfræðingur metur atvinnutjón manns, sem talinn var 18% Öryrki ........2000200 0000 888 Málflutningsmenn. Héraðsdómslögmaður, sem skipaður var verjandi í opinberu máli, hafði í héraði og í kærumáli fyrir Hæstarétti uppi fjarstæðukenndar og löglausar kröfur, varðandi rannsókn og meðferð máls. Sætti hann af þessu efni vítum og lækk- un málflutningslauna ...........202.20 0. sn 33 Verjandi bar í munnlegum málflutningi fyrir Hæstarétti fram ósk um það, að ákærði M, sem í héraði hafði verið sak- felldur fyrir rangar sakargiftir, fengi að koma fyrir saka- dóm og greina staðreyndir til stuðnings sakburði sínum, og frestaði Hæstiréttur málinu af þessu efni. Er M því næst kom fyrir dóm, neitaði hann að svara dómara þeim, er með málið fór, en kvaðst mundu tjá sig fyrir öðrum dómara. Eftir að Hæstiréttur hafði veitt verjanda frest til að bera fram kröfu um, að héraðsdómari viki sæti, og héraðsdómari hafði veitt M og verjanda hans tækifæri til að koma fyrir dóm, án þess að þeir sinntu því, taldi Hæstiréttur hátterni verjandans óviðunandi og leysti hann frá verjandastarfinu, sbr. 84. gr. laga nr. 27/1951 og 2. mgr. 9. gr. laga nr. 61/1942 376 Málflutningur. Opinbert kærumál flutt munnlega fyrir Hæstarétti .......... 33 LXXXKTI Efnisskrá Verjandi ákærðs manns sætir vítum og lækkun málflutnings- launa fyrir að hafa uppi í héraði og í kærumáli fyrir Hæsta- rétti löglausar og fjarstæðukenndar kröfur, varðandi rann- sókn og meðferð máls ..........0.0.0000 0... Fyrir Hæstarétti hafði umboðsmaður aðilja uppi víðtækari kröf- ur en gerðar höfðu verið í héraði. Að því leyti varð dómur ekki á þær lagður ............00.00 0000. Í skaðabótamáli fór munnlegur málflutningur í héraði fram hinn 23. júní 1960, en dómur var eigi upp kveðinn fyrr en 14. september s. á. Þar sem tilætlað gagn gat eigi orðið að munnlegum málflutningi með slíkum drætti og dómar- inn hafði með honum brotið gegn 1. mgr. 191. gr. laga nr. 85/1936, sbr. og 44. gr. laga nr. 112/1935, var héraðsdóm. urinn og meðferð málsins frá og með 23. júní 1960 ómerkt og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar og uppsögu dóms af NÝJU .....000000000 00 nn Kröfu, er áfrýjandi hafði uppi í Hæstarétti, eigi sinnt, þar sem henni hafði eigi verið hreyft í héraði .................. Mál flutt skriflega í Hæstarétti samkvæmt 1. tölulið 38. gr. laga nr, 112/1935 .......0.000000 00 nn 210, 272, Hæstiréttur frestaði flutningi máls í því skyni, að sakborn- ingur kæmi samkvæmt ósk verjanda síns fyrir sakadóm og gæfi skýrslu um sakarefni. Er fyrir dóm kom, neitaði sakborningur hins vegar að svara hinum reglulega dómara, en hvorki sakborningur né verjandi hans gerðu þó kröfu um, að dómarinn viki sæti. Var hátterni verjandans slíkt, að hann var leystur frá verjandastarfanum, sbr. 84. gr. laga nr. 27/1951 um meðferð opinberra mála og 2. mgr. 9. gr. laga nr. 61/1942 um málflytjendur ..........0000.0... Málshöfðun. Sbr. ákæra. Mál höfðað til greiðslu verzlunarskuldar félags gegn tveimur félagsmönnum fyrir hönd félagsins. En þar sem eigi var Í ljós leitt, að greindir aðiljar væru bærir að binda félagið fyrir dómi, var málinu vísað frá ..........0000000 0000... Í héraðsstefnu til staðfestingar löghaldi var eigi getið Íjár- hæðar, sem löghaldið ætti að tryggja, sbr. 2. mgr. 20. gr. laga nr. 18/1949 og 88. gr. laga nr. 85/1936. Leiddi þessi galli á málatilbúnaði til frávísunar .........02.000.00000..- Skaðabótamáli á hendur ófjárráða manni var eigi beint gegn lögráðamanni hans, og varðaði þetta frávísun sakarinnar Mál til greiðslu vinnulauna manns í þjónustu varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli var höfðað gegn herstjóra Bandaríkj- anna á Íslandi. Hvorki af samningum Íslands og Banda- ríkjanna, sem lögfestir voru með lögum nr. 110/1951, né af reglum alþjóðalaga varð leidd heimild íslenzkra dóm- Bls. 138 596 215 370 Efnisskrá LXXKIIT stóla til lögsögu yfir herstjórn Bandaríkjanna hér á landi um skipti hennar og aðilja, er hún ræður hér til starfa. Var málinu því vísað frá héraðsdómi ................0........ Málskostnaður. Sbr. Gjafsókn. Gjafvörn. Ómaksbætur. H/í N var í héraði stefnt til greiðslu andvirðis nauðsynja, er skipstjóri hafði tekið út til skips félagsins, b/v N, kr. 190.- 886.11. Þá var og krafizt sjóveðréttar í b/v N til tryggingar fjárkröfum. Af hendi h/f N kom enginn fyrir dóm í hér- aði, og voru nefndar dómkröfur teknar þar til greina. Í Hæstarétti var ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt fellt úr gildi. En þar sem h/f N hafði eigi án lögmætra forfalla látið sækja þing í héraði, var því þrátt fyrir greind mála- lok dæmt að greiða málskostnað fyrir Hæstarétti ........ Ákvæði héraðsdóms um málskostnað kært til Hæstaréttar og staðfest þar .........0.0....2. 000 Byggingarsamvinnufélag var í héraði krafið um endurgreiðslu stofnfjárframlags félagsmanns, kr. 50.000.00, sem það greiddi ásamt vöxtum, áður en málið var tekið til dóms, en haldið var fram kröfu á hendur félaginu um málskostn- að. Héraðsdómur kvað svo á, að málskostnaður skyldi falla niður. Málinu var áfrýjað, og dæmdi Hæstiréttur félagið til greiðslu málskostnaðar bæði í héraði og fyrir Hæstarétti, enda hafði féð verið gjaldkræft, er málið var höfðað, og greiðsla eigi boðin fram, fyrr en þingað hafði verið í mál- inu í héraði fjórum sinnum ..............0..0 00. Áfrýjanda, sem áfrýjaði víxilmáli til staðfestingar, dæmdur málskostnaður úr hendi stefndu, sem með því að taka fyrr út áfrýjunarstefnu höfðu gefið tilefni til staðfestingar- málsins ................. E áfrýjaði héraðsdómi í víxilmáli til staðfestingar, og voru kröfur hans teknar til greina, þ. á m. um málskostnað fyrir Hæstarétti, enda höfðu stefndu áfrýjað málinu af sinni hálfu, áður en E tók út áfrýjunarstefnu sína ............ M var dæmd sýkna af ákæruatriði, en áfall að öðru leyti. Ákveðið var, að M skyldi greiða sakarkostnað að hálfu, en ríkissjóður að hálfu, sbr. 2. mgr. 141. gr. laga nr. 27/1951 3 Ákvæði héraðsdóms um málskostnað staðfest í Hæstarétti .. Áfrýjanda, sem áfrýjaði fjárnámsgerð til staðfestingar, dæmd. ur málskostnaður úr hendi stefnda, sem með því að taka fyrr út áfrýjunarstefnu hafði gefið tilefni til staðfestingar- málsins ................. 0. Krafa ákæruvalds var tekin til greina að nokkru, en ákærða að öðru leyti dæmd sýkna af refsikröfum. Samkvæmt 2. mgr. 141. gr. laga um meðferð opinberra mála var ákveðið, Bls. 50 112 210 596 LXKKIV Efnisskrá að sakarkostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti greiddist að hálfu af ákærða og að hálfu úr ríkissjóði .............. Ákvæði héraðsdóms um, að málskostnaður félli niður, kært til Hæstaréttar, sem dæmdi málskostnað .......02000000..0... Málsmeðferð. Kærumál flutt munnlega fyrir Hæstarétti ............2...... Úrskurður sakadóms, varðandi kröfu verjanda um framhalds- rannsókn, kærður til Hæstaréttar, sem kvað á um rann- sókn tiltekinna atriða ........000000 0000. enn Maður var sakaður um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar. Eftir að málinu hafði verið áfrýjað, var aflað m. a. skýrslu læknis um framkvæmd og nákvæmni áfengisrannsóknar á blóði og álitsgerðar Læknaráðs Íslands um sama EÍNI 20... .r rr Maður sætti ákæru fyrir að hafa eigi haft ökuskírteini með- fer sakaratriði þetta, er málið var rannsakað, og varð dómur því ekki á það lagður .......0.22000. 0. ern nn nn. Manni var dæmd svipting öÖkuleyfis ævilangt, en eigi hafði verið gerð að því gangskör, að hann afhenti lögregluyfir- völdum ökuskírteini sitt, er hann síðar var staðinn að akstri bifreiðar. Var til þessa litið við ákvörðun refsingar fyrir það brot, sbr. 3. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 .... B sætti ákæru samkvæmt 211. gr. laga nr. 19/1940. Hæstiréttur ákvað með úrskurði, að fengin skyldi álitsgerð Læknaráðs Íslands um skýrslu Rannsóknarstofu háskólans, varðandi krufningu á líki konu, sem B var sakaður um að hafa svipt lífi, sbr. 1. og 2. mgr. 2. gr. laga nr. 14/1942 ............ Í skaðabótamáli, sem flutt var munnlega í héraði hinn 23. júní 1960, var dómur eigi kveðinn upp fyrr en 14. september s. á. Þar sem þessi málsmeðferð braut í bága við 1. mgr. 191. gr. laga nr. 85/1936, sbr. og 44. gr. laga nr. 112/1935, og munnlegur flutningur gat eigi með slíkum drætti komið að tilætluðum notum, var meðferð málsins frá og með 23. júní 1960 og svo héraðsdómur ómerkt og málinu heim- vísað til löglegrar meðferðar og uppsögu dóms af nýju .. M, sem sætti ákæru fyrir rangar sakargiftir, hafði skorazt undan að finna stað tilteknum ummælum sínum. Er verj- andi M lýsti því fyrir Hæstarétti, að M væri reiðubúinn að koma fyrir dóm og tilgreina ákveðnar staðreyndir til stuðnings sakburði sínum, lagði Hæstiréttur með úrskurði fyrir héraðsdómara að kveðja M fyrir sakadóm, veita hon- um færi á að gefa skýrslu og halda rannsókn um málið, eftir því sem sú skýrsla kynni að gefa tilefni til ........ Hinn 13. marz 1961 lýsti fógeti því, að hann myndi ekki að svo 33 ö2 52 63 138 271 Efnisskrá LXXKV stöddu framfylgja úrskurði um útburð S samkvæmt kröfu Þ, er upp hafði verið kveðinn 12. ágúst 1960. Þessa ákvörðun fógeta kærði Þ til Hæstaréttar, sem vísaði málinu frá, þar sem slík óformleg yfirlýsing mátti eigi sæta kærumeðferð Á bæjarþingi var tekið fyrir skattheimtumál ríkissjóðs gegn N. Af hendi ríkissjóðs sótti enginn þing, en N kom sjálfur á þingið. Dómarinn, sem lagði fram sóknarskjöl, lét skrá í þingbók, að málið væri þingfest og að sáttatilraun hefði reynzt árangurslaus. Ákveðinn var skriflegur málflutning. ur, mótmæli N bókuð og málinu síðan frestað til greinar- gerðar hans. Að þeim fresti liðnum, var þingað í málinu af nýju. Fyrir dóm kom þá enginn af hendi ríkissjóðs fremur en fyrr, en N mætti og lagði fram greinargerð ásamt gögn. um. Var því næst bókað, að aðiljar féllu frá málflutningi og málið tekið til dóms. Á bæjarþingi fór með málið fulltrúi bæjarfógeta, en bæjarfógeti hafði sjálfur undirritað greinar- gerð sóknaraðilja. Eigi sást, að dómarinn hefði leiðbeint N, sem var ólöglærður, og eigi varð af málsgögnum ráðið, að ganga mætti fram hjá sáttanefnd, svo sem gert hafði verið. Vegna hinnar löglausu meðferðar málsins var öll meðferð þess og héraðsdómur ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ....................000 00 Í forsendum héraðsdóms í barnsfaðernismáli voru málsatvik eigi rakin og metin á fullnægjandi hátt. Var þessi meðferð andstæð meginreglum 1. mgr. 193. gr. og 214. gr. laga nr. 85/1936. Héraðsdómur var því ómerktur og málinu heim- vísað til löglegrar meðferðar og dómsuppsögu .......... Lögreglumenn létu undir höfuð leggjast að hlutast til um áfengis- rannsókn á blóði manns, sem grunaður var um að hafa ekið bifreið, er hann var með áhrifum áfengis .......... Héraðsdómari lét hinn 14. júlí 1960, kl. 1425, flytja sökunaut af dómþingi í varðhald, þar sem hann sat til kl. 1610 dag- inn eftir, er hann var látinn laus, en gæzluvarðhaldsúr. skurður var enginn upp kveðinn. Var því eigi gætt ákvæða 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 og 66. gr. laga nr. 27/1951 .......2......20 00. Málsmeðferð og dómur í héraði í fjárheimtumáli gegn þremur mönnum, sem allir voru ófjárráða, er mál var höfðað, ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ Meðalganga. Hinn 17. maí 1960 var N h/f dæmt að greiða verzlunarskuld og sjóveðréttur dæmdur í skipi félagsins N til tryggingar dómkröfunni. Ríkissjóður varð hæstbjóðandi í N á uppboði hinn 22. júní 1960, en framseldi síðan Ú h/f boð sitt í skipið. Greindir þrír aðiljar stóðu síðan að áfrýjun málsins Is. 446 536 = to Nn LXXXVI Efnisskrá til Hæstaréttar og kröfðust þess, að ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt yrði úr gildi fellt ..........00000000.000.- 1 Meiðyrði. Ritstjóri dagblaðs birti í blaði sínu ummæli, sem, lesin í sam- hengi, gáfu til kynna misferli af hálfu fyrirtækis um með- ferð á vöru, er það hafði til sölu. Fyrir aðdróttun þessa, sem ekki var réttlætt, var ritstjóranum dæmd refsing sam- kvæmt 235. gr. laga nr. 19/1940, og voru ummælin ómerkt samkvæmt 1. mgr. 241. gr. sömu laga. Þá var ritstjóranum dæmt skylt samkvæmt 22. gr. laga nr. 57/1956 að birta for- sendur héraðsdóms í málinu og svo forsendur og niður- stöðu dóms Hæstaréttar í fyrsta eða öðru tölublaði blaðs síns, er út kæmi eftir birtingu dóms Hæstaréttar ........ 112 Í viðtalsgrein í blaði nokkru við nafngreindan mann (V), er eigi hafði undirritað greinina sem höfundur, en gekkst við viðtalinu, voru aðdróttanir í garð Síldarútvegsneindar, formanns hennar og varaformanns um ýmiss konar mis- ferli. Var af þessu efni höfðað opinbert mál gegn ábyrgðar- manni blaðsins fyrir brot gegn 108. gr. laga nr. 19,/1940. Þó að tiltekin ummæli væru í nefndri grein höfð eftir V, sem síðar hafði kannazt við, að þau væru rétt hermd eftir sér, var hann ekki talinn hafa nafngreint sig sem höfund greinarinnar í merkingu 2. mgr. 15. gr. laga um prentrétt nr. 57/1956. A, er í blaðinu var nafngreindur sem ábyrgðar- maður þess, bar því ábyrgð á efni greinarinnar samkvæmt 3. mgr. nefndrar lagagreinar og var dæmd 2000 króna sekt 815 Nauðgun. Sjá skírlifisbrot. Novaleyfi. Áfrýjandi fær novaleyfi og ber fyrir Hæstarétti fram kröfu um hærri vexti en krafizt hafði verið í héraði .............. 5 Opinber mál. Úrskurður sakadóms, þar sem hrundið var kröfu verjanda um framhaldsrannsókn, var kærður til Hæstaréttar, sem kvað á um rannsókn tiltekinna atriða .........0000000...0.0. 00... 33 Framangreint kærumál flutt munnlega fyrir Hæstarétti ...... 33 Verjandi ákærða í héraði hafði þar og fyrir Hæstarétti í kæru- máli uppi löglausar og fjarstæðukenndar kröfur, varðandi rannsókn sakaratriða og meðferð máls. Var þetta látið varða hann vítum og lækkun málflutningslauna ......... 33 Í máli bifreiðarstjóra, sem sakaður var um að hafa verið með áhrifum áfengis við akstur bifreiðar, lét forstöðumaður rannsóknarstofu í té skýrslu um framkvæmd áfengisrann- Efnisskrá LXXXVII Bls. sóknar á blóði og nákvæmni hennar ...........000000.... 52 Læknaráð Íslands lætur í té álitsgerð um sama efni ........ 52 Maður sætti ákæru m. a. fyrir að hafa ekki haft meðferðis öku- skírteini, er hann ók bifreið. En þar sem honum hafði eigi verið kynnt þetta sakaratriði, varð dómur eigi á það lagður 52 Manni var dæmd svipting Ökuleyfis ævilangt. Er hann síðar var staðinn að akstri bifreiðar, hafði enn eigi verið gerð að því gangskör, að hann afhenti lögregluyfirvöldum öku- skírteini sitt. Við ákvörðun refsingar fyrir það brot var til þessa litið, sbr. 3. tölulið 74. gr. laga nr. 19/1940 ........ 59 Hæstiréttur kveður með úrskurði á um, að Læknaráð Íslands láti í té álitsgerð um skýrslu Rannsóknarstofu háskólans, varðandi krufningu á líki konu, sem B var talinn hafa SVIÐ lÍfi .........00.0.00... 137 M sætti ákæru fyrir rangar sakargiftir, en hann hafði skorazt undan að finna stað tilteknum ummælum sínum. Fyrir Hæstarétti lýsti verjandi M því, að M vildi koma fyrir dóm og tilgreina ákveðnar staðreyndir til stuðnings sak- burði sínum. Hæstiréttur kvað þá með úrskurði á um, að héraðsdómari skyldi kveðja M fyrir sakadóm, veita honum færi á að gefa skýrslu og halda rannsókn um málið, eftir því sem efni yrði þá til ...........0.0...... 211 Verjandi bar í munnlegum málflutningi fyrir Hæstarétti fram ósk um, að ákærða M, sem í héraði hafði verið sakfelldur fyrir rangar sakargiftir, væri veittur kostur á að koma fyrir dóm og greina staðreyndir til stuðnings sakburði sín- um, og frestaði Hæstiréttur málinu í þessu skyni. Er M því næst kom fyrir sakadóm, neitaði hann að svara dómara þeim, er með málið fór, en kvaðst mundu tjá sig fyrir öðrum dómara. Eftir að Hæstiréttur hafði veitt ákærða og verjanda hans frest til að bera fram kröfu um, að héraðs- dómarinn viki sæti, og héraðsdómarinn hafði veitt þeim ítrekuð tækifæri til að koma fyrir dóm af þessu efni, án þess að þeir sinntu því, taldi Hæstiréttur hátterni verjand- ans óviðunandi og leysti hann frá verjandastarfi sínu, sbr. Sd. gr. laga nr. 27/1951 um meðferð opinberra mála og 2. mgr. 9. gr. laga nr. 61/1942 um málflytjendur ......... 2376 Lögreglumenn fengu að næturlagi vitneskju um nauðgun ung- lingsstúlku og hófu eftirgrennslan um það mál. Átalið var, að þeir tilkynntu rannsóknarlögreglu eigi þá þegar um at- burðinn, enda þótt þeir yrðu þess varir, að stórglæpur hafði verið framinn ................000.. 0000 470 Sprenging varð í frystikerfi hraðfrystihúss, er af hlauzt bani starfsmanns þar. Þau mistök urðu í rannsókn málsins, að vélarhluti sá, er sprakk, glataðist, áður en fullkomin rann- sókn færi fram á því, hvort þar hefði verið um efnisgalla LEXXKVIII Efnisskrá að ræða. En slíkur galli gat, ef því var að skipta, verið orsök eða samorsök sprengingarinnar .......000000.0.0..0.. Í ákæru gætti nokkurrar ónákvæmni í lýsingu sakarefnis, en eigi skipti hún máli, þar sem um misskilning gat ekki verið að tefla og vörn varð ekki áfátt, sbr. 118. gr. laga nr. 27/1951 Með ákæru 15. júní 1960 var G sóttur til sakar fyrir brot gegn ákvæðum 146. gr., 1. mgr. 142. gr. og 138. gr. laga nr. 19/ 1940. Með framhaldsákæru 26. júlí 1960 var hann til viðbótar saksóttur fyrir brot á ákvæðum 1. mgr. 254. gr. og 1. mgr. 247. gr. sömu laga. Þar sem hér var um annað brot að tefla en það, er frumákæran tók til, og það var í ljós leitt fyrir birtingu hennar, brast skilyrði samkvæmt 1. tölulið 1. mgr. 118. gr. laga nr, 27/1951 til greindrar fram- haldsákæru ........00.0. se Skaðabótakröfu, er höfð var uppi í opinberu máli, vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar, enda varð málið ekki tafið vegna þessa ágalla, sbr. meginreglu 145. gr. laga nr. 27/1951 Maður var grunaður um að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur bifreiðar, en lögreglumenn létu undir höfuð leggjast að hlutast til um áfengisrannsókn á blóði hans .........- Hinn 14. júlí 1960, kl. 1425, lét héraðsdómari flytja sakborning af dómþingi í varðhald, þar sem honum var haldið án gæzlu- varðhaldsúrskurðar til kl. 1610 daginn eftir, er hann var látinn laus. Af hendi dómarans var því eigi gætt ákvæða 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 og 66. gr. laga nr. 27/1951 .......000.0eeseneeens sr Opinberir starfsmenn. Löreglumaður bar í kæru til Dómsmálaráðuneytisins og á dóm- þingum sakaðóms Reykjavíkur ýmsar sakir á hendur lög- reglustjóra og lögreglumanna í Reykjavík. Sakburður þessi var rakalaus og varðaði við 1. mgr. 148. gr. laga nr. 19,/1940, en eigi með þeim hætti, að refsing yrði dæmd samkvæmt 138. og 139. gr. sömu laga, eins og krafizt var af hendi ákæruvalds „.......0.000.e0 ess P póstmálafulltrúi hafði á hendi vörzlu gamalla frímerkja á vegum Póst- og símamálastjórnarinnar. Var hér um að tefla afgangsbirgðir frímerkja, er gefin höfðu verið út á ýmsum árum á tímabilinu 1873 til 1925 og voru verðmæt orðin. Á árinu 1959 leyfði P skrifstofustjóra í aðalskrifstofu Landssímans, E, að taka úr hirzlum Póst- og símamála- stjórnarinnar allmörg þessara frímerkja og slá eign sinni á þau. Seldi E síðan af þessum frímerkjum fyrir kr. 85.000.00 til kr. 90.000.00, að hann taldi. Af því fé runnu kr. 10.000.00 til P með þeim hætti, að sögn þeirra félaga, að E lét fjár- hæðina í umslagi í vasa P, sem síðan nýtti féð með frí- 538 538 538 638 Efnisskrá LXXXIX Bls. merkjaviðskiptin í huga. Þessi háttsemi þeirra E og P beggja var færð til 1. mgr. 247. gr. og 138. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 ........2020000. ene nn en 538 Opinberir starfsmenn, sem sekir voru um rangan framburð og hlutdeild í röngum framburði, höfðu eigi brotið gegn ákvæð- um 138. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 auk ákvæða XV. kafla þeirra laga .........0000000 000 n0 nn. 538 Hinn 20. október 1949 var leikkonan Þ með ráðningarsamningi ráðin fastur leikari til Þjóðleikhússins í Reykjavík frá 1. nóvember 1949 til 1. september 1951. Starfaði Þ samkvæmt þeim samningi, unz nýr ráðningarsamningur var gerður 29. júní 1955 fyrir tímabilið 1. september 1955 til í. septem- ber 1956, en samningurinn skyldi framlengjast til 1. septem- ber 1957, væri honum ekki sagt upp með þriggja mánaða fyrirvara. Hinn 29. maí 1957 barst Þ bréf þjóðleikhússtjóra um, að samningurinn rynni út 1. september þ. á. Ráðningar- samningurinn var ekki með nýjum gerningi endurnýjaður eða framlengdur, og hinn 1. september lét þjóðleikhússtjóri fella niður greiðslu launa til leikkonunnar. Þ, sem kvað ákvæði samningsins ólögmæt, að því er varðaði ráðningar- tímabil, taldi aðgerðir þjóðleikhússtjóra eigi geta leitt til ráðningarslita fyrr en í lok leikárs þess, er endaði 30. júní 1958, sbr. 7. gr. laga nr. 86/1947 og 13. gr. reglugerðar nr. 162/1949. Um ráðningu og kjör fastráðinna leikara Þjóð- leikhússins, sem eru opinberir starfsmenn, gilda reglur opin- bers réttar. Ráðningarsamningar, sem þjóðleikhússtjóri gerir við þá, skulu samkvæmt ". gr. laga nr. 96/1947 og 13. gr. reglugerðar nr. 162/1949 miðaðir við leikár, er telst frá 1. júlí til 30. júní. Getur hvor aðilja sagt ráðningar- samningi upp, enda sé það gert eigi síðar en þremur mán- uðum áður en ráðningartími er útrunninn. Komi uppsögn eigi til, framlengist samningur óbreyttur, jafnlangan tíma sem hann gilti. Samkvæmt því, sem nú var rakið, hafði það frávik í ráðningarsamningi Þ, að lok ráðningartíma- bils skyldi miðast við 1. september, eigi gildi. Og þar sem samningnum var ekki sagt upp fyrir 1. apríl 1957, fram- lengdist ráðningin um tímabilið í. júlí 1957 til 30. júní 1958. Að svo vöxnu máli, var Þjóðleikhúsinu dæmt að greiða Þ skaðabætur ..........0000 ess Sí8 Orlof. Leikkonu við Þjóðleikhúsið í Reykjavík var sagt upp og hún svipt launum ólöglega. Henni voru dæmd laun til þess tíma, er slíta mátti ráðningu hennar að lögum í lok leik- árs. Þá var henni og dæmt orlofsfé, miðað við eins árs or- XC Efnisskrá lof, enda hafði hún í framkvæmd jafnan fengið orlof í byrjun leikárs fyrir næsta ár á undan Ómaksbætur. Áfrýjandi kom ekki fyrir dóm og voru stefnda dæmdar ómaks- bætur eftir kröfu hans ............0.0...... 142, 253, 336, 338 Ómerking. Munnlegur málflutningur í skaðabótamáli í héraði fór fram hinn 23. júní 1960, en dómur var eigi upp kveðinn fyrr en 14. september s. á. Þar sem héraðsdómari hafði með drætti þessum brotið gegn 1. mgr. 191. gr. laga nr. 85/1936, sbr. og 44. gr. laga nr. 112/1935, og munnlegur málflutningur gat eigi með slíkum drætti komið að tilætluðu gagni, var héraðs- dómur og meðferð málsins frá og með 23. júní 1960 ómerkt og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar og uppsögu dóms af Nýju .........0.0.000. 00 138 Hjónin M og K slitu hjúskap sínum samkvæmt skilnaðarleyfi 10. júní 1949, og var K þá falið forræði sonar þeirra S, sem fæddur var 22. janúar 1939, sem hún hélt, unz S kvæntist 8. nóvember 1958. Með héraðsstefnu 11. maí 1956 var skaða- bótamál höfðað gegn M fyrir hönd S, sem var dæmt áfall í héraði. En þar sem M var ekki bær að hafa fyrirsvar S í málinu, var meðferð þess ásamt dómi í héraði ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ...............000000.. 370 Er skattheimtumál ríkissjóðs á hendur N var tekið fyrir á bæjarþingi, kom enginn á Þingið af hendi stefnanda, en dóm- arinn lagði sjálfur af hans hendi fram sóknarskjöl og lét skrá í þingbók, að málið væri þingfest, sáttatilraun hefði reynzt árangurslaus og að ákveðinn væri skriflegur mál- flutningur auk mótmæla N, sem var á þinginu. Var málinu síðan frestað til greinargerðar N. Er þingað var í málinu, að þeim fresti liðnum, sótti enginn þing af hendi stefn. anda, en N mætti og lagði fram gögn og greinargerð. Eftir að ritað hafði verið í þingbókina, að aðiljar féllu frá málflutn- ingi, var málið tekið til dóms. Fulltrúi bæjarfógeta fór með málið, en sjálfur hafði bæjarfógeti undirritað greinargerð sóknaraðilja. Eigi var leitt í ljós, að dómarinn hefði leiðbeint N, sem var ólöglærður, og eigi varð séð, að ganga hefði mátt fram hjá sáttanefnd, svo sem gert hafði verið. Var öll með- ferð málsins í héraði ásamt héraðsdómi ómerkt og málinu vísað frá dómi ..................0.0.00 00... 446 Héraðsdómur í barnsfaðernismáli ómerktur, þar sem málsatvik voru í forsendum hans eigi rakin og metin á fullnægjandi hátt, sbr. 193. gr. og 214. gr. laga nr. 85/1936 ............ 536 Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu, að eigandi jarðar ætti Efnisskrá rétt til umferðar og umferðarsvæði tiltekinnar breiddar að vatnsbóli sínu og úthögum. En þar sem undir landamerkja- dóm bar að setja niður merki fyrir umferðarsvæðið, var héraðsdómur ómerktur og málinu heimvísað ............ Þrír menn voru í héraði dæmdir til greiðslu fjár, en enginn þeirra var fjárráða, er mál var höfðað. Þar sem þeir máttu þá eigi ráðstafa sakarefni, voru málsmeðferð og dómur í héraði ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi .......... Ómerking ummæla. Sjá meiðyrði. Prentréttur. Í blaðagrein voru tilgreind ummæli V, sem kvað þau rétt eftir sér höfð. V hafði eigi undirritað greinina og var ekki talinn hafa nafngreint sig í merkingu 2. mgr. 15. gr. laga nr. 57/ 1956. A, sem tjáðist í blaðinu vera ábyrgðarmaður þess, bar því ábyrgð á efni greinarinnar samkvæmt 3. mgr. 15. gr. sömu laga .......00.0000. 0 nn Rangar sakargiftir. Í bréfi til Dómsmálaráðuneytis og á dómþingum sakadóms Reykjavíkur bar lögregluþjónninn M ýmsar sakir á lög- reglustjórann í Reykjavík og lögreglumenn. Sakburður þessi var rakalaus, og var M dæmd refsing samkvæmi Í. mgr. 148. gr. laga nr. 19/1940 Rangar skýrslur. Af frímerkjum, sem E, skrifstofustjóri Landssímans, hafði dregið sér á saknæman hátt, seldi hann G útvarpsstöðvarstjóra tvö frímerki sumarið 1959, og í janúar 1960 fól hann G geymslu allmargra þessara frímerkja. Eftir beiðni E lofaði G því að segjast eiga frímerkin, yrði hann um það spurður, og að hann hefði látið E fá sams konar frímerki án þess að inna eftir ástæðum fyrir þessum tilmælum. Síðar fékk E enn fremur loforð G um að skýra á greindan hátt frá málavöxtum, ef til yfirheyrslu kæmi út af frímerkjunum. Eigi var talið, að G hefði verið ljóst, að E hefði aflað frímerkjanna með auðg- unarbroti, fyrr en hann var beðinn að bera rangt um þau við yfirheyrslu. Fáum dögum síðar efndi G loforð sitt með röngum framburði fyrir rannsóknarlögreglu, sem hann stað- festi með undirskrift sinni, en eigi leyndi hann við yfirheyrsl- una handhöfn frímerkjanna. Þessi háttsemi G varðaði við 147. gr. laga nr. 19/1940 ........0.0002. 000 Er G, nokkrum dögum eftir að hann var yfirheyrður af rann- sóknarlögreglunni í framangreindu máli, kom fyrir dóm, tjáði dómarinn honum, að hann væri grunaður um refsi- verða háttsemi, og yrði hann því yfirheyrður sem sak- xXCI Bls. 685 119 538 XCII Efnisskrá borningur. Hann endurtók rangan framburð sinn, þann er að framan greinir, en af þeim sökum átti hann ekki að sæta refsingu, sbr. 143. gr. laga nr. 19/1940, og var honum því dæmd sýkna af ákæru um brot gegn 142. gr. sömu laga Í sama máli var röng skýrsla K, er hann samkvæmt beiðni EF gaf fyrir rannsóknarlögreglu og staðfesti með undirskrift sinni, færð til 147. gr. laga nr. 19/1940 .........0080..... K kom síðar fyrir dóm og gaf þá einnig ranga skýrslu um sama efni. En þar sem hann mátti vera í vafa um, hvort hann var yfirheyrður sem vitni eða sökunautur, var hann sýknaður af ákæru um brot gegn 142. gr. laga nr. 19/1940 ! Eins og að framan greinir, fékk E þá G og K til að bera rangt um sakaratriði, og varðaði hlutdeild E í röngum framburði þeirra fyrir rannsóknarlögreglu við 147. gr. sbr. 22. gr. laga nr. 19/1940. Árangurslaus tilmæli E við K um rangan framburð vörðuðu E refsingu samkvæmt 147. gr. sbr. 22. og 20. gr. laga nr. 19/1940. Þá vörðuðu fortölur EF við þá G og K um rangan framburð og við 1. mgr. 142. gr. sbr. 22. og 20. gr. sömu laga ............000.0 0. Leigubifreiðarstjórinn F seldi E í bifreið sinni hálfflösku af víni, og sáu tveir lögreglumenn, er viðskipti þessi fóru fram. F fékk af ótta við afleiðingar þessa verknaðar síns E til að bera rangt um, hvað þeim hefði farið á milli. Af þessu efni var F dæmt fangelsi fjóra mánuði fyrir brot gegn 18. sbr. 39. gr. áfengislaga nr. 58/1954 og 142. gr. sbr. 1. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940. Hann var og ævilangt sviptur öku- leyfi bifreiðarstjóra. E var dæmt fangelsi þrjá mánuði sam- kvæmt 142. gr. laga nr. 19/1940 ...........00. 0. Refsingar. 1. Einstök refsiverð verk og refsiákvæði. A var ákærður fyrir að hafa verið með áhrifum áfengis við stjórn bifreiðar og brotið gegn áfengislögum og umferðar- lögum, en sýknaður í Hæstarétti ............0.0.0.0000...... A ók bifreið, eftir að hann hafði verið sviptur öÖkuleyfi ævi- langt, og var dæmd 1000 króna sekt fyrir brot gegn 1. mgr. 21. gr. sbr. 1. og 3. mgr. 80. gr. laga nr. 26/1958 og 3. tl. 74. gr. laga nr. 19/1940 .........0.0.0.0 0... A flutti ólöglega til landsins ýmsan varning, þ. á m. vínföng, og var dæmd 25.000 króna sekt samkvæmt 2. mgr. 22. gr. sbr. 42. gr. og 1. mgr. 38. gr. laga nr. 68/1956, 1. mgr. sbr. 3. tölulið 2. mgr. 34. gr. og 3. tölulið 36. gr. sbr. 1. mgr. 102. gr. reglugerðar nr. 41/1957 og 3. gr. sbr. 2. tölulið 33. gr. laga nr. 58/1954 ..............0..0 0000. A hafði verið með áfengisáhrifum við stjórn bifreiðar og var Bls. 538 538 538 Efnisskrá XCIII dæmt varðhald 15 daga samkvæmt 2. sbr. 3. mgr. 25. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 og 1. mgr. 24. gr. sbr. 45. gr. laga nr. 58/1954 .........0000020. 00 nenna A bifreiðarstjóri flutti 17 flöskur af brennivíni í bifreið sinni og var dæmd 14.450 króna sekt samkvæmt 19. sbr. 42. gr. laga nr. 58/1954 ........000000 nn enn A var fyrir þjófnað á sprengiefni og sprengjukast á almanna- færi dæmt fangelsi 4 mánuði samkvæmt 2. mgr. 244. gr. laga nr, 19/1940 og 1., 3. og 6. sbr. 70. gr. lögreglusam- þykktar nr. 81/1945, auk brota gegn 106. og 220. gr. nefndra laga ........0000n nr A flutti áfengi í bifreið sinni og var dæmd sekt, kr. 2.175.00, samkvæmt 19. sbr. 42. gr. laga nr. 58/1954 .......0000%.. A, sem var sakaður um að hafa verið með áfengisáhrifum við stjórn bifreiðar, sýknaður í Hæstarétti af ákæru um brot gegn 25. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 og 24. sbr. dö. gr. laga nr. 58/1954 ........2.000000eenr nn Drengur varð fyrir bifreið, er A stjórnaði, og beið bana. Á var sýknaður af ákæru um brot gegn 215. gr. laga nr. 19/1940 og 26. og 37. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 .....0.000000 0. A var dæmt fangelsi 8 mánuði samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/ 1940 fyrir þjófnað og samkvæmt 244. sbr. 20. gr. sömu laga fyrir tilraun til þjófnaðar .......00000000 000... 00... A var dæmt fangelsi 4 mánuði fyrir rangar sakargiftir sam. kvæmt 1. mgr. 148. gr. laga nr. 19/1940 og fyrir vörzlu skot- vopns ásamt skotfærum samkvæmt 1. mgr. 3. gr. sbr. 7. gr. reglugerðar nr. 105/1936 og 1. og 3. gr. laga nr. 69/1936, en sýknaður var hann af ákæru um brot gegn 233. gr. laga nr. 19/1940 með sendingu hótunarbréfa .........00.0.02... A ók bifreið of hratt á götu í Reykjavík og var dæmd 300 króna sekt samkvæmt 2. mgr. 26. gr. sbr. 38. gr. laga nr. 23/1941 og 46. gr. sbr. 96. gr. lögreglusamþykktar nr. 2/1930 .... A varð konu, er hann hafði samfarir við, að bana með kverka- taki og var samkvæmt 211. gr. laga nr. 19/1940 dæmt fang- elsi 10 ár ..........0n.sr rss A nauðgaði 12 ára gamalli telpu og var dæmt fangelsi 10 ár samkvæmt 1. mgr. 194. gr. og 1. mgr. 200. gr. laga nr. 19/1940 Tveimur mönnum dæmd sýkna í Hæstarétti af ákæru um brot gegn 215. gr. laga nr. 19/19480 .......0..000000 000. 000... A ók bifreið með óvirkum hraðamæli of hratt um götu í Reykja- vík og var dæmd 600 króna sekt samkvæmt 4., 5., 26. og 50. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 og 46. sbr. 96. gr. lögreglu- samþykktar nr. 2/1930 ......0020000 ee eee snnann rr A dæmt fangelsi 15 mánuði samkvæmt 1. mgr. 247. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940 fyrir fjárdrátt og samkvæmt 147. og 1. mgr. 142. sbr. 22. og að nokkru 20. gr. sömu laga fyrir Bls. T 124 131 167 247 367 413 460 470 XCIV Efnisskrá að fá menn og gera tilraun til að fá mann til rangs fram- burðar .....0.0...0.....0.. 0. A dæmt fangelsi T mánuði samkvæmt 1. mgr. 247. gr. og 138. gr. laga nr. 19/1940 fyrir fjárdrátt .............0........ A dæmt skilyrt fangelsi 5 mánuði samkvæmt 147. gr. laga nr. 19/1940 fyrir rangan framburð fyrir rannsóknarlögreglu .. A dæmt skilyrt fangelsi 2 mánuði samkvæmt 147. gr. laga nr. 19/1940 fyrir rangan framburð fyrir rannsóknariögreglu .. ! A dæmd 500 króna sekt samkvæmt 1. mgr. 37. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 fyrir vangæzlu um stjórn bifreiðar ...... A var ákærður samkvæmt 218. gr. laga nr. 19/1940 fyrir líkams- árás, en var sýknaður í Hæstarétti ............0.0....... A dæmt fangelsi 4 mánuði samkvæmt 142. sbr. 1. mgr. 22. gr. laga nr. 19/1940 fyrir að fá mann til rangs framburðar og samkvæmt 18. sbr. 39. gr. laga nr. 58/1954 fyrir áfengissölu A dæmt fangelsi 3 mánuði samkvæmt 142. gr. laga nr. 19/1940 fyrir rangan framburð ..............0.0%.0 0... Ábyrgðarmanni blaðs dæmd 300 króna sekt samkvæmt 235. gr. laga nr. 19/1940 fyrir meiðyrði í blaðinu ................ A ók bifreið, er hann var með áhrifum áfengis, og urðu mistök um stjórn bifreiðarinnar. Honum var dæmd 2500 króna sekt samkvæmt 2. og 3. mgr. 25. gr. og 1. mgr. 37. gr. sbr. 80. gr. laga nr. 26/1958 og 1. mgr. 24. gr. laga nr. 58/1954 .. Ábyrgðarmanni blaðs dæmd 2000 króna sekt samkvæmt 108. gr. laga nr. 19/1940 fyrir meiðyrði í blaðinu um opinbera starfsmenn ..............0.0 0000 2. Ákvörðun refsingar. A ók bifreið, eftir að hann hafði verið sviptur ökuleyfi ævilangt. Við ákvörðun refsingar var litið til þess, að eigi hafði sam- kvæmt 7. mgr. 81. gr. laga nr. 26/1958 verið gerð gangskör að því, að hann afhenti ökuskírteini sitt lögregluyfirvöld. um, er hann framdi brot sitt, sbr. 3. tl. 74. gr. laga nr. 19/1940 3. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög. a. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar kr. 1.000.00. Varðhald 5 daga ........... — — — 25.000.00. — 2 mán. .......... — — — 14.450.00. — 45 daga .......... — — — 2.175.00. — 8 — — — — 300.00. — 3 — — — — 600.00. — Á a — — 500.00. — 2 — — — 2.500.00. — 12 — — — — 2.000.00. — 10 Bls. 538 538 538 638 661 124 724 112 s11 59 oa a Efnisskrá RCV Bls. Fangelsi dæmt ................ 124, 367, 376, 460, 470, 538, 724 Varðhald dæmt ..............2.... 00. 74 Upptaka eignar dæmd .............0.000. 000... 63, 77, 131, 376 Svipting réttinda samkvæmt 3. mgr. 68. gr. hegningarlaga nr. 19/1940 ..........002200 020 124 Svipting ökuleyfis dæmd .............00000..0... 74, 724, S11 Ómerking ummæla ............0.00.0 0. sn 172 Réttarfar. H/f N var í héraði dæmt að greiða skuld vegna nauðsynja til skips síns, b/v N, og til tryggingar skuldinni var sjóveð- réttur dæmdur í b/v N. Eftir uppsögu héraðsdóms varð ríkissjóður á uppboði hæstbjóðandi í b/v N, en framseldi síðan boð sitt h/f Ú. Greindir þrír aðiljar áfrýjuðu málinu til Hæstaréttar, þar sem ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt var samkvæmt kröfu þeirra úr gildi fellt. En þrátt fyrir þau málalok var h/f N, sem án lögmætra forfalla hafði eigi sótt þing í héraði, dæmt að greiða málskostnað fyrir Hæstarétti „...............2..02 0000 1 Áfrýjandi, sem fékk novaleyfi fyrir Hæstarétti, krafðist þar hærri vaxta af skaðabótafjárhæð en hann hafði gert í hér- aði, sbr. 31. gr. laga nr. 4/1960 og tilkynningar Seðlabanka Íslands um vaxtabreytingar frá 21. febrúar og 28. desem- ber 1960 ........000.0000 nn 5 B, G og V voru samsekir um spjöll á bifreið, sem þeir höfðu notað í heimildarleysi. Í opinberu máli, sem höfðað hafði verið gegn G, var honum dæmt að greiða fullar bætur fyrir tjónið. Eigi var þar með samkvæmt 46. gr. laga nr. 85/1936 skotið loku fyrir það, að mál væri síðar höfðað gegn B og hann sóttur um bætur fyrir tjónið að hluta, sem greiðsla var þá eigi komin fyrir ..........0..2.220 000 to Lo Dómkröfur aðilja fyrir Hæstarétti gengu lengra en kröfur hans í héraði. Að því leyti varð dómur ekki lagður á kröfurnar í Hæstarétti ..........2..00.0..00 00... 86 Í héraði hafði eigi verið hreyft kröfu, sem höfð var uppi í Hæstarétti, og var henni því ekki sinnt þar .............. 170 Kærður var til Hæstaréttar fógetaúrskurður, þar sem bæði var synjað frávísunarkröfu og ákveðin framkvæmd lögtaks. Hvorug ákvörðunin mátti sæta kærumeðferð, og var mál- inu því vísað frá Hæstarétti ...................0..0.00.0. 250 Skaðabótamál gegn ófjárráða manni var eigi beint gegn réttum lögráðamanni. Meðferð máls og dómur í héraði voru því ómerkt og málinu vísað frá héraðsdómi ................ 370 Verjandi sakbornings fyrir Hæstarétti rækti verjandastarf sitt þannig, að Hæstiréttur taldi óviðunandi og leysti hann frá starfanum, sbr. 84. gr. laga nr. 27/1951 um meðferð opin- KCVI Efnisskrá berra mála og 2. mgr. 9. gr. laga nr. 61/1942 um málflytj- ENÁUF ......0000000 000 Meðferð máls og dómur í héraði ómerkt og máli vísað frá hér- aðsdómi, m. a. af þeim ástæðum, að héraðsdómari var van- hæfur til meðferðar þess máls, málatilbúnaður sóknar- aðilja var ónýtur vegna útivistar hans, eigi varð séð, að gætt hefði verið ákvæða laga um sáttaumleitan fyrir sátta- nefnd og eigi var ólöglærðum varnaraðilja leiðbeint af hendi dómara .............0.20...0. 00. Í dómi í barnsfaðernismáli voru málsatvik ekki rakin og þau eigi metin, sbr. meginreglu 1. mgr. 193. gr. og 214. gr. laga nr. 85/1936. Var dómurinn því ómerktur og málinu heim- vísað til löglegrar meðferðar .............0..00.. 0000... Nokkur ónákvæmni í ákæruskjali um lýsingu sakarefnis kom ekki að sök, þar sem hún gat eigi valdið misskilningi og vörn varð ekki áfátt, sbr. 18. gr. laga nr. 27/1951 ...... Með ákæruskjali 15. júní 1960 var G sóttur til sakar fyrir brot gegn tilteknum ákvæðum XV. kafla laga nr. 19/1940 og 138. gr. sömu laga. Með framhaldsákæru 26. júlí s. á. var honum gefið að sök annað brot, sem leitt hafði verið í ljós fyrir birtingu frumákærunnar. Brast því heimild til fram- haldsákæru þessarar, sbr. 1. tölulið 1. mgr. 118. gr. laga Nr, 27/1951 .......000000 0. Skaðabótakröfu, sem höfð var uppi í opinberu máli, vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar .............00000 0. 0000... Lögbannsgerð, er framkvæmd hefur verið, verður ekki skotið til Hæstaréttar með öðrum hætti en í sambandi við dóm í staðfestingarmáli um gildi hennar, sbr. 27. gr. laga nr. 18/1949 og 20. gr. i. f. sömu laga ............020.. 0000... Eftir að handtekinn maður hafði verið leiddur fyrir dómara, var hann lengur en sólarhring í varðhaldi, án þess að gæzlu- varðhaldsúrskurður væri kveðinn upp. Hafði dómarinn því eigi gætt ákvæða 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/ 1944 og 66. gr. laga nr. 27/1951 ...........000.00 000. Máli vísað frá héraðsdómi, þar sem varnaraðiljar voru ófjár- ráða, er það var höfðað .............020.00.00 0... en Af hendi ákæruvalds var mál höfðað gegn ábyrgðarmanni blaðs (Á) samkvæmt 108. gr. laga nr. 19/1940 vegna ummæla í blaðinu um opinbera starfsmenn (E og J) og m. a. hafðar uppi þær kröfur, að Á yrði dæmt að greiða þeim E og J miskabætur og kostnað við birtingu dóms í málinu og svo að ummæli yrðu ómerkt. En þar sem þeir E og J höfðu ekki farið fram á, að greindar kröfur yrðu hafðar uppi Í opinberu máli á hendur Á, átti ákæruvaldið eigi sókn sakar um þær, og var þeim því vísað frá dómi .............. 446 536 538 538 538 598 724 719 Efnisskrá KXCVII Réttarfarssektir og vítur. Verjandi í opinberu máli sætir vítum og lækkun málsvarnar- launa vegna löglausrar og fjarstæðukenndrar kröfugerðar, varðandi rannsókn máls og meðferð .........0000..0.. Fyrir Hæstarétti bar verjandi M, sem sakaður var um rangar sakargiftir, fram ósk um, að M gæfist kostur á að koma fyrir sakadóm og gefa þar skýrslu um sakarefni. Er fyrir dóm kom, neitaði M að svara hinum reglulega dómara, kvaðst hins vegar mundu tjá sig fyrir Öðrum dómara, en hvorki M né verjandi hans gerðu þó kröfu til, að dómarinn viki sæti. Rækti verjandinn verjandastarfa sinn með þeim hætti, að eigi var við unandi, og leysti Hæstiréttur hann frá starfanum, sbr. 84. gr. laga nr. 27/1951 um meðferð opinberra mála og 2. mgr. 9. gr. laga nr. 61/1942 um mál- flytjendur ................0. 02 Átalið var, að lögreglumenn, er fyrstir hófu eftirgrennslan um nauðgunarmál, tilkynntu rannsóknarlögreglunni eigi án undandráttar um atburðinn, enda þótt í ljós væri leitt, að stórglæpur hafði verið framinn ............0.0.0.....0.... Vélarhluti í frystikerfi hraðfrystihúss sprakk og hlauzt af bani starfsmanns. Efnisgalli, sem kynni að hafa verið í vélar. hlutanum, gat, ef því var að skipta, verið orsök eða sam- orsök sprengingarinnar, en vélarhlutinn glataðist, áður en fullkomin rannsókn væri framkvæmd á honum. Voru mis- tök þessi átalin .................0.000 00. Sakargögn. Sjá dómsgögn. Sakhætfi. B var sannur að sök um að hafa með miklum áfengisáhrifum ruðzt inn til vistkonu á elliheimili til að hafa við hana samfarir og þá tekið hana kverkataki, sem leiddi til bana hennar. B var rannsakaður af sérfræðingi í geðsjúkdómum, sem taldi hann hvorki fávita né geðveikan, heldur of. drykkjumann, hugsanlega með dulda geðveilu, er varla eða ekki kæmi fram, nema undir lamandi áhrifum áfengis. Brot B var fært til 211. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, og fékk ölvun hans, þá er hann framdi verknað. inn, eigi leyst hann undan refsingu, sbr. 17. gr. sömu laga. Refsing B var ákveðin fangelsi 10 ár ........000000..... Geðsjúkdómalæknir framkvæmir rannsókn á manni, sem hafði nauðgað unglingstelpu, og telur ekkert „finnanlegt, sem dragi úr sakhæfi hans“ ............0.0........ 0. Sameign. Einn sameigandi húseignar krafðist útburðar á leigutaka nokk- Bls. 376 470 481 460 KCVIII Efnisskrá Bls. urs hluta hússins. Aðrir eigendur mótmæltu framkvæmd útburðar, þar sem þeir ættu rétt til ráðstöfunar allrar eignarinnar að sínum hluta og einn eigenda því ekki bær að krefjast útburðar á eindæmi sitt. Gegn þessum mótmæl- um var krafa um útburð eigi tekin til greina ............ 50 Í húsi, sem byggt var í Reykjavík á árunum 1951 og 1952, voru tvær íbúðir, önnur á grunnhæð og hin á efri hæð ásamt risi. J hafði átt síðar greindu íbúðina frá upphafi, en hina íbúðina eignaðist V hinn 8. maí 1956. Sumarið 1957 hófst J handa um byggingu ofan á húsið og gerð sér- stakrar íbúðar í rishæð þess án samkomulags við V, en hann var talinn eigandi byggingarréttar þess, sem um var að tefla, í hlutfalli við eign sína í húsinu. Honum voru því dæmdar bætur vegna skerðingar þessa réttar úr hendi J .. 73 Samningar. Landbúnaðarráðherra leigði H með lóðaleigusamningi 2. apríl 1947, er breytt var með samningi 6. febrúar 1948, lendu á Digraneshálsi í Kópavogi. Á árinu 1955 lét H hluta þessa lands af hendi til samvinnufélags gegn loforði ráðherra um aðra lendu í staðinn, að stærð 4.736 ha, með sömu kjörum og skilmálum sem gilt höfðu um land það, er hann lét, enda yrði lendan leyst úr þágildandi erfðaleigu þriðja aðilja. Hinn 15. ágúst 1957 afsalaði landbúnaðarráðherra Kópavogskaupstað samkvæmt lögum nr. 32/1957 lendum jarðanna Digraness og Kópavogs, m. a. með þeim skilmál- um, að kaupstaðurinn virti réttindi aðilja samkvæmt lof- orðum og samningum til lóða þar, en eigi hafði ráðherra þá enn efnt loforð það til H, er áður getur. Þáverandi fyrirsvarsmaður Kópavogskaupstaðar kvað sér hafa verið loforð þetta kunnugt, en hann hefði talið það ógilt, og af hálfu kaupstaðarins var efndum neitað. Kaupstaðnum var dæmt skylt að efna loforðið, en þar sem ósýnt var, hvernig til tækist um lausn landsins úr erfðaleigu þeirri, er áður greinir, var efndaskyldan eigi á lögð að viðlögðum dag- sektum, heldur ákveðinn efndafrestur, enda bæri þá undir fógeta samkvæmt 11. gr. laga um aðför nr. 19/1887 að til- taka bætur vegna vanefnda, ef til þeirra kæmi .......... 86 Á árinu 1955 smíðaði H innbúnað í veitingastofu þeirra G og Ó og krafði þá síðan um kr. 8.870.46 fyrir efni og vinnu, að frádregnum kr. 7.000.00, er greiðdar höfðu verið. Þeim G og Ó tókst ekki að sanna staðhæfingu sína um, að H hefði tekizt á hendur umrætt verkefni í ákvæðisvinnu fyrir kr. 7.000.00 alls, og þar sem endurgjald það, sem H krafðist, var eigi sannanlega ósanngjarnt, var krafa hans tekin til greina, sbr. 5. gr. laga um lausafjárkaup nr. 39/1922 .... 9 Efnisskrá XCIX Bls. Riftun húsaleigusamnings af hendi leigutaka var ólögmæt og honum dæmt að greiða húseiganda leigu og hitunarkostn- að, meðan húsnæðið nýttist ekki, og svo kostnað við að koma húsnæðinu í viðunandi horf, en hann átti samkvæmt samningi að annast Viðhald ............0...000..0.. 0. 101 Með samningi 13. nóvember 1956 milli eigenda v/s Walburg og Sölusambands íslenzkra fiskframleiðenda tókust eigend- ur skipsins á hendur að flytja fyrir sölusambandið 600 lestir af saltfiski frá höfnum á Íslandi til Ítalíu. Farm- gjaldið, £ 145-0-0 á lest, skyldi greiðast fyrirfram við undir. skrift farmskírteinis, en ferming, búlkun og afferming átti að vera skipseigendum að kostnaðarlausu. Skipið var á Húsavík hinn 18. desember 1956 og lestaði þar. Er fiskur var kominn í tvær lestir skipsins, var tekið að dæla brennsluolíu frá bifreiðum í olíugeymi rétt við aðra lestina, sem var opin og fiskur í henni óvarinn, en olíuleiðslur frá þifreiðunum voru samkvæmt tilvísun vélstjóra skipsins ar áfyllingarstútum ofan þilja. Er áfyllingin hafði 5 nokkra hríð, gaus olía um loftrás upp úr olíugeym- inum og yfir fiskpakka í opinni lestinni. Endurtók þetta sig við frekari tilraunir til áfyllingar, unz fyrsti vélstjóri skipsins opnaði loftrásir frá geyminum við borðstokka skips- ins. Eftir það tókst áfylling olíunnar slysalaust. Af greind- um ástæðum spilltust 162 fiskpakkar, að verðmæti £ 690-19-0, og dró sölusambandið þá fjárhæð frá farmgjaldinu, er það var greitt, enda hafði tjónið orðið fyrir handvömm skip- verja, er sölusambandið taldi eigendur skipsins bera ábyrgð á. Þessu vildu þeir ekki una og vísuðu um það efni til farmsamningsins, en þar sagði m. a., að eigendur bæru ekki ábyrgð á neinu tjóni eða skemmdum, „jafnvel þó stafi af hirðuleysi eða vanrækslu skipstjóra eða áhafnar eða ein- hvers annars aðilja í þjónustu eigendanna um borð eða í landi“, Samkvæmt þessu og þar sem aðiljum var að lögum frjálst að semja um ábyrgð á farminum, var sölusamband- inu dæmt skylt að greiða nefnda fjárhæð ................ 212 Með samningi 6. og 12. nóvember 1931 tók Olíuverzlun Íslands h/f á leigu hjá Vestmannaeyjakaupstað lóð á hafnarsvæði kaupstaðarins. Var leigutaka heimilt að gera þar uppfyll- ingu undir olíugeyma eða olíugeymslu, enda væri svo frá því mannvirki gengið, að hætta á íkveikju eða sprengingu væri útilokuð. Leigutími var ákveðinn 20 ár. Að þeim tíma liðnum og síðan á fimm ára fresti var kaupstaðnum heimilt að taka lóðina ásamt mannvirkjum í sínar hendur fyrir matsverð, er þó yrði aldrei hærra en upphaflegt kostnaðar- verð. Á leigutímanum mátti leigutaki selja og veðsetja af- notarétt sinn ásamt mannvirkjum, enda færi sú ráðstöfun Efnisskrá ekki í bága við saraninginn. Hinn 3. maí 1933 afsalaði Olíu- verzlun Íslands h/f B.P. á Íslandi h/f réttindum sínum sam- kvæmt leigusamningnum, en eigi leiddi það til breytinga á nýtingu lóðarinnar og starfrækslu á henni. Eins og áður greinir, var upphaflegur leigutími samkvæmt samningnum 20 ár, þ. e. til 6. nóvember 1951 að telja. Hinn 23. júní 1952 var samningurinn framlengdur um 35 ár frá 6. nóvember 1951 að telja. Að þeim tíma liðnum æskti leigutaki enn framlengingar leigumálans um 5 ár, en leigusali fellst á að framlengja hann um 3 ár aðeins, þ. e. til 6. nóvember 1959. Hinn 9. janúar 1959 ákvað bæjarstjórn Vestmannaeyja að tilkynna leigutaka, að samningurinn yrði ekki fram- lengdur og félli hann því úr gildi 6. nóvember s. á. Jafn- framt var leigutaka tjáð, að kaupstaðurinn myndi neyta ákvæða samningsins til „yfirtöku mannvirkja á lóðinni“. Hinn 27. maí 1959 seldi Olíuverzlun Íslands h/f H, útserðar- manni í Vestmannaeyjum, leiguréttindi sín og mannvirki á lóðinni, og með yfirlýsingu 25. júní s. á. staðfesti BP. á Íslandi h/f þá sölu. Hugðist H nota lóðina ásamt mann- virkjum í sambandi við útgerð sína og hóf þar nokkrar framkvæmdir, m. a. holræsagerð. Þá veðsetti H hinn 20. júli 1959 Útvegsbanka Íslands í Vestmannaeyjum umrædd réttindi sín með 2. veðrétti til tryggingar víxli, að fjárhæð kr. 500.000.00. Af hálfu Vestmannaeyjakaupstaðar voru ýms- ar þessara ráðstafana taldar fara í bága við réttindi kaup- staðarins, og var af því efni höfðað mál með stefnu 22. febrúr 1960 og 5. maí s. á., en samkvæmt kröfu fyrirsvars- manns kaupstaðarins 1. febrúar 1960 hafði lögbann hinn 17. s. m. verið lagt við framkvæmdum, er H hafði hafið á lóðinni. Urðu úrslit máls þessi: 1. Krafa um riftun af- sals lóðarréttinda og mannvirkja til H var ekki tekin til greina, þar sem framsalið var heimilt samkvæmt leigu- málanum og fyrirhuguð nýting H á lóðinni hættuminni en sú, er heimiluð var. 2. Dæmt var, að leigumálinn hefði fallið úr gildi 6. nóvember 1959, enda leiguhöfum kunnugt, að hann var framlengdur einungis um 3 ár frá 6. nóvem- ber 1956 að telja. 3. Samkvæmt mati dómkvaddra manna 4. febrúar 1960 var uppfylling sú, er gerð hafði verið, þá talin kr. 747.000.00 virði, en upphaflegt kostnaðarverð kr. 45.000.00, er kaupstaðurinn bauð umræddum olíufélögum hinn 15. febrúar 1980 sem gagngjald mannvirkisins og lagði síðan í banka sem geymslufé, er þau höfnuðu viðtöku þess. Greiðslutilboð þetta var ekki fullnægjandi, þar sem því var ekki beint til H, sem á sínum tíma hafði gengið inn í umrædd réttindi samkvæmt löglegu framsali. Kaupstaðn- um var því eigi dæmt mannvirkið. 4. Staðfest var lögbann Bls. Efnisskrá CI Bls. við framkvæmdum H á lóðinni eftir lok leigutímans. 5. Dæmt var í héraði, að áðurgreind veðsetning H skyldi úr gildi felld og afmáð úr veðmálabókum. Stóð sú úrlausn óhögguð, enda hafði veðhafi ekki áfrýjað af sinni hálfu. 6. Samkvæmt því, sem getur um í 1. atriði, var eigi tekin til greina krafa um, að afsal H yrði afmáð úr veðmála- bókum .......202000 00 0nsn er 219 Með samkomulagi 26. apríl 1957 veitti Ó hlutafélagi í Reykja- vík einkarétt til tekju grjóts og annarra steinefna úr landi eignarjarðar sinnar, og jafnframt var Ó ákveðinn forgangs- réttur til flutninga með vörubifreið úr grjótnáminu „fyrir taxta Þróttar“, að frádregnum 20%. Ágreiningslaust var, að átt var við taxta Vörubílstjórafélagsins Þróttar í Reykja- vík. En samkvæmt kjarasamningi þess félags og Vinnu- veitendasambands Íslands var um að tefla mismunandi gjaldskrár fyrir akstur, og varð ágreiningur um, við hverja þeirra skyldi miða í skiptum aðilja. Eigi varð stuðzt við venju um úrlausn þess ágreinings. Að svo vöxnu máli og þar sem eigi var sýnt, að gjald það, sem Ó krafðist, væri ósanngjarnt, voru reikningsskil hans lögð til grundvallar, sbr. 5. gr. laga um lausafjárkaup nr. 39/1922 ............ 261 M, eigandi b/v M, gerði hinn 1. febrúar 1955 vátryggingar- samning við T þess efnis, að T tókst á hendur að tryggja M um fimm ár gegn þeirri einkaréttarábyrgð, sem á hon- um hvíldi sem atvinnurekanda við útgerð nefnds togara, með allt að 1.000.000 króna tryggingarfé, þó með tilgreind- um takmörkunum. Greiddi M síðan tryggingariðgjöld, sem í gjalddaga féllu 1. febrúar árin 1955, 1956, 1957 og 1958. Í vátryggingarsamningi aðilja var ákvæði þess efnis, að T væri heimilt með 14 daga fyrirvara að segja tryggingunni upp, þá er stórfelld lækkun hefði orðið á kaupmætti ís- lenzku krónunnar, hvort sem hún stafaði af gengisfalli eða öðrum orsökum. Samkvæmt þessu ákvæði sagði T hinn 31. október 1958 tryggingunni upp frá 15. nóvember s. á. Varð M til þess að halda tryggingunni að greiða aukaið- gjald, kr. 4.799.39, fyrir tímabilið 15. nóvember 1958 til 1. febrúar 1959. Höfðaði M síðan mál til endurheimtu þeirrar fjárhæðar úr hendi T. Í ljós þótti leitt, að slík lækkun hefði orðið á kaupmætti krónunnar frá 1. febrúar 1955 til 31. október 1958, að T mátti beita greindu uppsagnarákvæði, sem hvorki braut í bága við 50. gr. laga nr. 20/1954 né önn- ur lög. Var T því dæmd sýkna af kröfu M .............. 305 Sumarið 1953 réð ræktunarfélag S, ráðunaut Búnaðarfélags Íslands, til þess að mæla fyrir skurðum í M-hreppi. Gröftur skurðanna var síðan framkvæmdur árið eftir á vegum ræktunarfélagsins, þ. á m. á landi H, er síðan var krafinn CIr Efnisskrá Bis. greiðslu að sínum hluta. En H var sýknaður af þeirri kröfu, þar sem eigi var sannað, að hann hefði beiðzt skurðgraft- arins né játazt undir greiðslu kostnaðar af því verki, enda varð greiðsluskylda hans eigi heldur reist á 79. gr. sbr. 147. gr. vatnalaga nr. 15/1923 .........000000 000. nn en 423 Útflutningur á fiskafurðum, er framleiddar voru í frystihúsi Í h/f, fór um hendur E. Um viðskipti þessi hafði eigi verið gerður skriflegur samningur. Er þeim var lokið, reis ágreiningur um eðli þeirra og svo um reikningsskil. Af henð; Í h/f var því haldið fram, að E hefði verið kaup- andi afurðanna. Hefði hann greitt fast verð fyrir lúðu, en átt að greiða hæsta markaðsverð á hverjum tíma fyrir annan fisk. Af fobverði annars fisks en lúðu skyldi Í h/f greiða E 1%. E hefði veðsett bönkum fiskinn í sínu nafni, á umbúðum fisksins hefði nafn hans verið greint sem fram- leiðanda og útflutningsleyfi hefðu verið miðuð við fisk, verkaðan í frystihúsi, er E ætti eða hefði á leigu. E kvaðst ekki hafa verið kaupandi fiskafurðanna, heldur annazt sölu þeirra í umboðssölu gegn tilteknum umboðslaunum. Af hagkvæmisástæðum einum hefðu lán í bönkum út á fiskinn verið í sínu nafni, nafn hans á umbúðunum hefði ekki gefið til kynna, að hann væri eigandi fisksins, enda hefði merki frystihússins einnig verið á umbúðunum, og af hálfu stjórnvalda hefði því enginn gaumur verið gefinn, hvort fiskur, sem fluttur var út samkvæmt útflutningsleyfum hans, var eign hans eða ekki. Er viðskipti þessi fóru fram, hafði meginþorri fiskafurða um langt skeið verið fluttur it í umboðssölu fyrir reikning framleiðenda. Var eigi í ljós leitt, að samizt hefði um annað, að því er varðaði fiskaf- urðir þær, sem hér var um að tefla, en sönnunarbyrði fyrir því þótti eiga að hvíla á Í h/f. Samkvæmt þessu var við það miðað, að skipti aðilja hefðu verið á umboðssölu- grundvelli (........20000.0 ene enn 861 Sáttanefndir. Af gögnum máls, sem ómerkt var og vísað frá héraðsdómi vegna margvíslegra dómglapa, varð eigi ráðið, að heimilt hafi verið, svo sem gert var, að ganga fram hjá sátta- mönnum með sáttatilraun í málinu .........00000000.000 0. 446 Sératkvæði. Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í skaðabótamáli manns, er hlotið hafði heilsutjón í sjóslysi .............. Meðdómandi í héraði greiðir sératkvæði í máli út af lóðarleigu 86 Einn dómenda Hæstarétar greiðir sératkvæði í máli til heimtu tryggingarbóta ..........2.00.000 enn renn 234 ut Efnisskrá Einn dómenda Hæstaréttar, sem sératkvæði greiddi í máli til lögræðissviptingar, taldi, að ómerkja bæri héraðsdóm og vísa málinu frá héraðsdómi. En þar sem sú úrlausn hafði eigi samþykki meiri hluta dómenda, greiddi hann atkvæði um efni málsins, sbr. 47. gr. laga nr. 112/1935 .......... Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í opinberu máli Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í skaðabótamáli, að því er varðar málskostnað ..........000.0. 0000... Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í skaðabótamáli Meðdómandi í landamerkjadómi greiðir sératkvæði .......... Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í skaðabótamáli Einn dómenda Hæstaréttar greiðir sératkvæði í skaðabótamáli Tveir dómenda Hæstaréttar greiða sératkvæði í skuldamáli .. Sjó- og veralunardómur. Mál til heimtu andvirðis skipsnauðsynja .........00.0..0.0.... Mál gegn eigendum skips til heimtu tjónbóta út af sjóslysi .. Mál til heimtu andvirðis innbúnaðar veitingastofu .......... Mál til heimtu tryggingarbóta vegna skemmda á skipi ...... Mál til heimtu bóta vegna galla á vöru ..........0.0.0...0.. Mál til heimtu sjótjónsbóta ..........2.00.. 0000... Mál um vátryggingu fiskiskips .........0.0.....0 000. 0... Skaðabótamál út af tjóni af árekstri skipa .................. Mál, sem að lögum bar undir bæjarþing, var höfðað fyrir sjó- og verzlunardómi. Eigi voru efni til að vísa málinu frá þeim dómi, þar sem málið var svo vaxið, að héraðsdóm- ara var rétt að dæma það með samdómsmönnum og ákvæð- um laga um sáttaumleitan var fullnægt ................ Mál til heimtu vátryggingarbóta vegna tjóns á fiskiskipi .... Krafa skipverja um slysabætur .............0.000. 0000... Kaupgjaldsmál skipverja .........200..200 00 enn. 786, Mál út af viðskiptum umboðssöluaðilja ............0...000.0... Mál til heimtu slysabóta .........0.200200 0000 enn Sjótjón. Skip H, Skaftfellingur, sem var í tryggingu Bátaábyrgðarfé- lags Vestmannaeyja, var haustið 1956 í vöruflutningum milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja. Hinn 23. nóvember 1956 lestaði skipið í Reykjavík vörur til Vestmannaeyja. Næsta dag kom upp eldur í skipinu, og olli hann skemmdum á skipinu og farmi þess. Sjótjónsbætur, er af þessu efni féllu á skipið, námu samtals kr. 66.722.00, og höfðaði H mál á hendur bátaábyrgðarfélaginu til greiðslu þeirrar fjárhæð- ar, en vátryggingin tók til sameiginlegs sjótjóns samkvæmt 64. gr. laga nr. 20/1954. H hafði hvorki innt af hendi sjó- tjónsbætur þær, er samkvæmt niðurjöfnun féllu á skipið CTII Bls. 339 538 646 139 160 793 888 900 417 421 653 790 861 888 CIV Efnisskrá vegna bruna á vörum í því, né heldur fengið framsal réttra aðilja á þeim bótakröfum, sem því urðu ekki dæmdar honum. H fékk því einungis dóm fyrir sjótjónskröfum sem skipseigandi, og námu þær bætur kr. 8.132.13, að frádregn- um 10%, er voru í sjálfstryggingu samkvæmt lögum ábyrgð- arfélagsins, þ. e. kr. 7.318.92 .......02.000. 000 Sjóveð. B/v N átti heimahöfn á Íslandi og var gerður þaðan út til fisk- veiða. Samkvæmt 2. gr. laga nr. 30/1936 mátti skipstjóri því ekki stofna til sjóveðréttar í skipinu vegna úttektar á nauðsynjum, sem í nefndri grein eru taldar, í öðrum til- vikum en þeim, er í 4. gr. laganna getur, þ. e. til beinnar heimferðar án Veiða .............00..000.0 0 Í héraði var sjóveðréttur í skipi dæmdur til tryggingar bóta- fjárhæð vegna tjóns, sem rakið varð til handvammar skips- hafnar. Fyrir Hæstarétti var í ljós leitt, að skipið hafði verið ónýtt metið og strikað út á skipaskrá, áður en dómur gekk í héraði, en jafnframt var lýst samþykki eigenda skipsins við því, að greiðsluskylda, ef til kæmi, væri dæmd á hendur þeim persónulega án takmörkunar á aðfararand- lagi, sbr. 13. gr. laga nr. 56/1914 ...........0..0.000. 00... Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar skaðabótum vegna tjóns af árekstri skipa ............2..00000 0... nn Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar kaupkröfu skipverja 786, Sjóveðréttur dæmdur til tryggingar slysabótum .............. Skaðabætur. Hinn 30. janúar 1954 lá v/b Orri utan á v/s Oddi við bryggju í Ólafsvík. Er fárviðri brast á um kvöldið, var v/s Oddur flutt frá bryggjunni, án þess að skipshöfn þess skips gerði nokkra tilraun til að flytja v/b Orra að bryggju eða festa hann þar. Stuttu síðar losnaði Orri frá Oddi, og rak Orra undan veðrinu, unz hann steytti á skeri og sökk, en upp úr sjó stóðu þó blátoppar siglutrjánna. Er þetta gerðist, var einn skipverja Orra, Þ, um borð í skipinu. Tókst hon- um að klífa upp í framsigluna og binda sig við hana. Var hann, er hér var komið, örmagna orðinn og barst í kaf í ólögum. Er um þrjár stundir voru liðnar, frá því hrakn- ingar þessir hófust, var Þ bjargað, en hann hafði þá misst meðvitund. Af volki þessu hlaut Þ heilsutjón, og var örorka hans hinn 30. nóvember 1960 metin 30%. Skipshöfn v/s Odds þótti með óhæfilegu skeytingarleysi eiga sök á óför- um v/b Orra, en skipshöfn hans var einnig talin hafa sýnt hirðuleysi um gæziu hans. Þá hafði Þ eigi gert vart við sig, er skipverji á v/s Oddi fór um borð í v/b Orra og 170 310 790 888 Efnisskrá CV Bls. kallaði, hvort nokkur væri þar. Samkvæmt þessum mála- vöxtum var eigendum v/s Odds dæmt að bæta Þ tjón hans að % hlutum .......0.0.00.0..e enn B, G og V tóku bifreið til heimildarlausra nota. Valt bifreiðin undir stjórn G, og urðu spjöll á henni. Í opinberu máli, sem höfðað var gegn G, var honum dæmt að greiða tjón- bætur, kr. 25.000.00, enda hafði hann samþykkt bótafjár- hæðina. Því næst greiddu þeir G og V hvor um sig Íg hluta greindrar fjárhæðar, en eigandi bifreiðarinnar sótti B síð- an Í sérstöku máli til greiðslu % hluta hennar. B hafði í því máli m. a. uppi mótmæli gegn bótafjárhæðinni, og tald- ist tjónið í heild hæfilega metið kr. 20.500.00. Var B sam- kvæmt því dæmt að greiða þá fjárhæð, að frádregnum greiðslum þeirra G og V, kr. 3.833.32 20.00.0000... 22 Ökumaður bifreiðarinnar S hugðist aka hægra megin fram hjá bifreiðinni A, sem þá vék einnig til hægri, og rákust bifreiðarnar saman. Báðir þóttu ökumennirnir hafa sýnt vangæzlu. Í skaðabótamáli var eiganda bifreiðarinnar S dæmt að bera tjón sitt sjálfur að % hluta, en eiganda bÞif- reiðarinnar A gert að bæta honum það að % hlutum .... 81 Kveðið var á um tiltekinn frest til efnda á loforði án þess að leggja dagsektir við efndaleysi. Í málinu var eigi höfð uppi varakrafa um skaðabætur, ef efndir yrðu eigi innan fullnægjufrests dóms, en í dómi Hæstaréttar segir, að ákvörðun slíkra bóta myndi bera undir fógeta samkvæmt 11. gr. laga nr. 19/1887 um aðför ........002000000.000.. 86 Riftun húsaleigusamnings af hendi leigutaka var ólögmæt og honum dæmt að greiða skaðabætur vegna samningsrofa og kostnað af að koma húsnæðinu í viðunandi horf, en leigu- taki hafði átt að annast viðhald þess. Krafa húseiganda um bætur vegna spjalla á húsinu af árekstri bifreiðar, er flutti vörur til leigutakans, var eigi tekin til greina, þar sem ekki var í ljós leitt, að áreksturinn hefði orðið með þeim hætti, að leigutakinn væri skaðabótaskyldur ...... 101 H keypti af E þakplötur og veitti þeim viðtöku í október eða nóvember 1950. Undan göllum, sem taldir voru á plötunum, kvartaði H eigi sannanlega fyrr en 30. desember 1952. Þar sem að þá var liðinn lengri tími en ár, frá því plöturnar voru afhentar, og eigi var í ljós leitt, að E hefði tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á þeim, var skaðabótakrafa H vegna galla á þeim fyrnd samkvæmt 54. gr. laga nr. 39/ 1922 um lausafjárkaup ......0..000. 0. eens 147 Ellefu ára gamall drengur var settur til þess starfa í flök- unarsal hraðfrystihúss að ýta fiski til flökunarmanna af rafknúnu færibandi. Hinn 21. júní 1957, er drengurinn var að verki sínu, varð vinstri hönd hans milli færibands og Ut CVI Efnisskrá Bls keflis, er flutti færibandið, og gekk allur handleggur hans upp á keflið, áður en því yrði við komið að stöðva færi- bandið. Hlaut drengurinn af þessu slíkt lemstur að nema varð handlegg hans af um 15 sentimetrum neðan axlar- liðar, Varanleg örorka af þessum áverka var metin 75%. Öryggisbúnaði á vinnustað var að því leyti áfátt, að vörn var engin um kefli það, er að framan greinir, og fara varð að rofum í klefa utan flökunarsalarins í 40 til 50 metra fjarlægð frá slysstað til þess að stöðva færibandið. Vegna þessa skorts á öryggisbúnaði og þess gáleysis verk- stjórnarmanns að fela drengnum verk við slíkar aðstæður og svo með hliðsjón af aldri drengsins var vinnuveitanda hans dæmt að bæta tjón hans að fullu, sbr. 16., 18. og 19. gr. laga nr. 23/1952 og 39. gr. laga nr. 29/1947. Þóttu bætur til drengsins hæfilega metnar alls kr. 365.683.00 .. 186 Með farmsamningi 13. nóvember 1956 tókust eigendur v/s Wal- burg á hendur að flytja fyrir Sölusamband íslenzkra fisk- framleiðenda frá höfnum á Íslandi til Ítalíu 600 smálestir af saltfiski, og var farmgjaldið ákveðið £145-0-0 á smá- lest, er greiðast skyldi fyrirfram við undirskrift farmskír- teinis. Hinn 18. desember 1956 lestaði skipið á Húsavík. Er fiskur var kominn í tvær lestir skipsins, var hafizt handa um að dæla olíu í olíugeyma þess frá bifreiðum í landi, og var leiðsla frá bifreiðunum samkvæmt tilvísun vélstjóra skipsins tengd við áfyllingarstút aftan við aðra lestina. Er dælt hafði verið litlu magni olíu á geymi þenna, spýttist olía úr honum út um loftrásarop yfir í fisklestina, sem Var opin, á fiskfarminn og olli skemmdum á honum. Endurtók þetta sig, þar til fyrsti vélstjóri hafði opnað loftventla á olíugeyminum. Af fiski spilltust 162 pakkar, að verðmæti £ 690-19-0. Sölusambandið taldi eigendur skipsins eiga að bæta þenna skaða, er orðið hefði fyrir stórkostlega handvömm skipverja, og hélt greindri fjárhæð því eftir af farmgjaldinu, er greiðsla þess fór fram. Talið var í ljós leitt, að umrætt tjón mætti rekja til vangæzlu skipverja, er annast áttu móttöku olíunnar. Í farmsamningnum var hins vegar kveðið svo á, að eigendur skipsins bæru ekki ábyrgð á neinu tjóni eða skemmdum, jafnvel þó að slíkt stafaði „af hirðuleysi eða vanrækslu skipstjóra eða áhafnar eða einhvers annars aðilja í þjónustu eigendanna um borð eða Í landi“, Þóttu eigendur skipsins samkvæmt þessu ákvæði löglega undanþegnir ábyrgð á tjóni því, sem um var að tefla, og var sölusambandinu dæmt að greiða þeim umrædda fjárhæð .................0...00.00 000 212 Hinn 15. september 1956 að kvöldi voru íslenzkur togari A og þýzkur togari M að veiðum á Halamiðum, og voru bæði Efnisskrá CcvVIN Bls. skipin með stjórnborðsvörpu í sjó. Suðvestan gola var á og þoka. Varð þá árekstur milli skipanna með þeim hætti, að stefni A rakst á M aftan við hvalbak stjórnborðsmegin. Samkvæmt skýrslu skipstjórnarmanna A var stjórnborðs- vörpu skipsins kastað kl. 2145. Á stjórnpalli voru skip- stjóri, stýrimaður og háseti. Um þetta leyti tilkynnti stýri- maður, að m. a. sæist í ratsjánni skip, er síðar reyndist vera M, 15 um bakborða í einnar mílu fjarlægð. Var þá ratsjáin stillt á einnar mílu kvarða og síðan fylgzt með ferðum greinds skips, en jafnframt gefin hljóðmerki með eimpípu, eitt langt og eitt stutt. Kom þar, að stýrimaður tilkynnti, að M nálgaðist og virtist skera stefnu A. Hljóð- merki voru þá gefin þrisvar sinnum með stuttu millibili, eitt langt og eitt stutt hverju sinni. Samtímis heyrðust tvö löng hljóðmerki frá M með nokkru millibili. Stýrimað- ur tilkynnti nú, að fjarlægðin milli skipanna væri %s sjó- mílu, og í sömu andrá sáust ljós M á bakborða. Var A þá sveigt til stjórnborða og sett á fulla ferð aftur á bak. Varð nú áreksturinn, er áður getur. Skýrslur skipstjórnar- manna M voru á þá leið, að á stjórnpalli hefðu auk skip- stjóra verið háseti og stýrimaður, er gætti ratsjár skips- ins. Eftir að stjórnborðsvörpu hafði verið kastað, var togað í 10? til 30? stefnu og þokumerki stöðugt gefin. Þar kom, að skip, sem reyndist vera A, sást í ratsjánni, og nálgaðist það óðum. Stefna M var þá sett 10%, og er skipstjóri nokkru síðar sá dauf, hvít ljós 40? til 600 á stjórnborða og því næst skipið sjálft, lét hann leggja stýrið hart í bak- borða í því skyni að afstýra árekstri, en því varð þá ekki við komið. Samkvæmt 19., 22. og 23. gr. tilskipunar nr. 47/ 1953 bar M. eins og á stóð, að víkja fyrir A, sveigja til stjórnborða, draga úr ferð og nema staðar eða taka aftur á bak, ef nauðsyn bar til. En allt þetta létu skipstjórnar- menn M undir höfuð leggjast. A var á hinn bóginn heimilt að halda stefnu og ferð, meðan allt var með felldu, sbr. 21. gr. tilskipunar nr. 47/1953. Er sýnt var, að árekstur skipanna var yfirvofandi, bar skipstjórnarmönnum þeirra beggja að gera allar tiltækar ráðstafanir til að afstýra árekstri, svo sem að setja á fulla ferð aftur á bak og draga inn togvírana. Skipstjórnarmenn beggja skipanna töldust eiga sök á árekstrinum. Eins og öllum atvikum var háttað, var fjárhagsleg ábyrgð á sjóslysi þessu sam- kvæmt 224. gr. siglingalaga nr. 56/1914 dæmd á hendur eigenda M að % hlutum og á hendur eiganda A að “% hluta 310 Hlutafélagið B tók að sér að annast viðhaldsvinnu fyrir varn- arlið Bandaríkjanna á Keflavíkurflugvelli samkvæmt heim- ild Utanríkisráðuneytisins í bréfi 15. marz 1955, er gilda CVIIl Efnisskrá átti fyrst um sinn. Leyfi þetta var afturkallað með bréfi ráðuneytisins 28. júlí 1959, og með bréfi ráðuneytisins 19. ágúst s. á. var B tilkynnt, að því væri óheimilt að takast á hendur önnur verkefni fyrir varnarliðið, er háð væru notkun tollfrjálsra tækja. Jafnframt var varnarliðinu tjáð, að því væri óheimilt að taka við verktilboðum frá B. B, sem taldi sig rangindum beitt af hendi ráðuneytisins, höfð- aði mál og krafðist þess, að bann ráðuneytisins við skipt- um þess við varnarliðið yrði úr gildi fellt og ríkissjóði dæmt skylt að bæta tjón þess fé. Samkvæmt 3. gr. varnar- samnings Íslands og Bandaríkjanna 5. maí 1951, 6. gr. viðbætis við varnarsamninginn 8. maí 1951 og eðli máls, fara starfsráðningar varnarliðsins, að því er tekur til ís- lenzkra aðilja, ekki fram á frjálsum vinnumarkaði, en eru háðar ákvörðun íslenzka stjórnvalda, m. a. um það, hverjum sé heimilt að taka að sér framkvæmdir í þágu "varnarliðsins. Greind samningsákvæði, sem hafa lagagildi, sbr. lög nr. 110/1951, brjóta ekki í bága við 69. gr. stjórnar- skrárinnar nr. 33/1944, og eigi fór Utanríkisráðuneytið út fyrir valdmörk sín með ákvörðunum þeim, er getið var. Kröfur B voru því ekki teknar til greina ................ Bátaábyrgðarfélagi dæmt að bæta tjón á vélbát, er seldur hafði verið úr umdæmi þess, en eigi skrásettur af nýju annars staðar ...........2200000 00 sen Vátryggingarábyrgð bátaábyrgðarfélags talin taka til tjóns, sem varð á vélbát, er honum hlekktist á, og svo til spjalla, sem kunnu að eiga rót sína að rekja til mistaka björg- unarMaNNaA ........00.00 nr Árekstur varð með reiðhjóli, sem ekið var inn á aðalbraut, og bifreið, er fór um þá götu. Ökumenn beggja farar- tækjanna voru sekir um vangæzlu, og var eiganda bifreið- arinnar dæmt að bæta tjón hjólreiðamannsins að hálfu .. J höfðaði skaðabótamál til heimtu bóta vegna lemstra, er hann hlaut í umferðarslysi, en hann andaðist, áður en mál hans var dæmt í Hæstarétti. Eigi voru efni til að dæma dánar- búi J fébætur, er miðaðar væru við lengri tíma en raun- verulega lífstíð hans .............0.00..000 00. E fekk á leigu lóð til byggingar íbúðarhúss í landi Reykja- vikurkaupstaðar í marzmánuði 1953. Voru þá á lóðinni tveir íbúðarskálar, og bjó E í öðrum þeirra, en mágur hans í hinum. Reif E nú íbúðarskála sinn og hófst handa um byggingu íbúðarhúss á lóðinni. Síðar sótti E um leyfi stjórnvalda til stækkunar hússins. Þeirri umsókn var synj- að, og mun skáli sá, er mágur E bjó í, hafa verið talinn stækkun hússins til fyrirstöðu. Eftir að E hafði í bréfi til borgarstjóra lýst því, að hann myndi ekki, fengi hann leyfi Bls, 359 421 421 432 Efnisskrá CIX Bis. til stækkunar húss síns, amast við skála mágsins, var umrætt leyfi veitt honum. Síðar krafðist E brottflutnings skálans, en því var synjað. Höfðaði E þá skaðabótamál á hendur Reykjavíkurkaupstað vegna tafa á byggingar- framkvæmdum. Eigi var bótakrafa E til greina tekin, enda hafði hann hafið framkvæmdir án fyrirvara um brottflutn- ing skálans og tjáð sig, eins og áður getur, mundu una skálanum, ef greind umsókn hans yrði sambykkt ...... 607 Tænlega sex ára gamall drengur varð fyrir bifreið við gatna- mót í Reykjavík og slasaðist. Bifreiðinni var ekið inn á gatnamótin, er það var heimilt samkvæmt umferðarljós- um, en sveigt síðan út af gatnamótunum til vinstri þvert á gangbraut. Ökumaðurinn hafði orðið drengsins var og mátti ætla, að hann mundi leggja leið sína út á gang- brautina, eins og heimilt var samkvæmt umferðarljósum. A5 svo vöxnu máli og þar sem hemlar bifreiðarinnar voru ekki í fullkomnu lagi, bar ökumanninum að gæta ýtrustu varkárni, enda átti hann, eins og á stóð, að vægja fyrir umferð um gangbrautina. Ábyrgð á öllu tjóni drengsins, sem fótbrotnaði og hlaut 10% varanlega örorku, var dæmd á hendur ökumanninum, en hann var jafnframt eigandi bifreiðarinnar „.............20002. 0000 n 0 620 Er véivirkjaneminn S vann að því í frystihúsi í Reykjavík á vegum vélsmiðjunnar H að festa gúmslöngur við frysti- pönnur, hrasaði hann, og við það stakkst skrúfjárn, er hann notaði við verkið, í hægra auga hans, sem ónýttist. Greind- ar gúmslöngur fluttu frystilög til pannanna og voru tengd- ar þeim þannig, að endum þeirra var brugðið á stúta og fest með klemmum, er hertar voru með skrúfum. Er S herti skrúfu einnar klemmunnar, sem hann telur hafa verið í axlarhæð sinni, varð slysið. Vatnsagi mun hafa verið á gólfi frystihússins og svo nokkur feiti eða olía, en eigi um- fram það, sem vænta mátti í frystihúsi. Engin atvik þóttu eiga að leiða til ábyrgðar H á slysi þessu, og var H því dæmd sýkna af kröfu S um bætur fyrir tjón hans ...... 632 Rafvirkjadeild Sameinaðra verktaka var stofnuð árið 1951 sem sjálfstæður verktaki innan Sameinaðra verktaka, m. a. í því skyni að tryggja þátttakendum sérstaka og betri að- stöðu til að starfa fyrir varnarliðið en utanfélagsmenn fengu notið. Samkvæmt samþykktum félagsins gátu þeir einir orðið félagsmenn, sem voru löggiltir rafvirkjameist- arar og fullnægðu auk þess tilteknum skilyrðum. E raf- virkjameistara tókst ekki að sanna, að hann hefði fullnægt þeim skilyrðum. Var því hrundið kröfu um skaðabætur, er hann hafði uppi gegn félagsskapnum, vegna þess að hon- um höfðu ekki verið veitt félagsréttindi ................ 646 CX Efnisskrá Hinn 10. október 1956 að kvöldi kom v/s Lagarfoss, eign h/f Eimskipafélags Íslands, til Keflavíkur og lagðist þar að bryggju til að ferma hraðfrystan fisk í 2. og 3. lest skips- ins. Umsjón með fermingu hafði 3. stýrimaður, sem kvaddi sér til aðstoðar bátsmanninn B og fól honum stjórn ferm- ingar í 2. lest. Er opnaðar höfðu verið tilteknar lúgur þeirrar lestar, bárust um það fyrirmæli stýrimanns að opna heldur í þeirra stað aðrar lúgur lestarinnar. Hófst B nú ásamt öðrum manni handa um það án þess að loka áður lúgum þeim, er fyrr höfðu verið opnaðar, og tókst svo til, að B gekk aftur á bak ofan í það lestarop og hrapaði niður á lestargólf, en milliþilfar í lestinni var einnig opið. Hlaut B af fallinu lemstur og 18% varanlega örorku. Slys þetta þótti einvörðungu verða rakið til gá- leysis B sjálfs, en eigi til vangæzlu annarra skipverja né vanbúnaðar skips. Var h/f Eimskipafélagi Íslands því dæmd sýkna af kröfu B um skaðabætur .........0.000000.0.... H var hinn 6. marz 1959, um ki. 2130, á ferð ríðandi á Þver- Við vegi í Reykjavík og hélt sig á hægri vegjaðri. Leigubif- reið, er á móti kom, lenti á hesti H, sem fótbrotnaði, lá síðan alllengi í sjúkrahúsi og hlaut af lemstri sínu 10% varanlega örorku. Eigi var í ljós leidd nein sök H á slys- inu, og voru honum því dæmdar fullar bætur úr hendi bifreiðareigandans, er ók henni sjálfur, sbr. 67. gr. um- Íerðarlaga nr. 26/1958 ........000%2 0000 0 útskipun á vegum Skipaútgerðar ríkisins eyðilagðist vöru- sending frá P h/f, sem krafði útgerðina um skaðabætur, kr. 5.355.00. Skipaútgerðin neitaði greiðslu, og var vörn hennar sú, að hún hefði um margra ára skeið á fylgibréf- um með vörusendingum undanþegið sig ábyrgð á hverju því tjóni á farmi, sem sendandi mætti tryggja sig gegn „með venjulegri sjóvátryggingu samkvæmt W.A.skilmálum“, en fyrirsvarsmaður P h/f kvað sér hafa verið ókunnugt um nefndan fyrirvara, Fyrirvarinn var prentaður á fylgi- bréfin á áberandi hátt, greindir skilmálar um sjóvátrygg- ingu voru algengir hér á landi og P h/f hafði átt mikil viðskipti um flutninga við skipaútgerðina. Að svo vöxnu máli, var krafa P h/f eigi tekin til greina ................ B átti jörð á félagssvæði fiskiræktar. og veiðifélags. Frá stofn- un félagsins 1938 og fram til ársins 1956 voru honum greidd- ar samtals kr. 1.056.00 í arð af þeirri veiði jarðar hans, sem félaginu bar að svara arði af. Á árinu 1957 var arðs- Ítala B hækkuð frá því, sem áður hafði verið lagt til grund. vallar. Taldi B þá, að sér bæri aukagreiðsla, kr. 20.834.00, fyrir nefnt tímabil í samræmi við greinda hækkun ítölu hans. En þar sem B hafði eigi á sínum tíma gert viðeig- Bls. 675 120 Efnisskrá CXI Bls. andi ráðstafanir til hnekkis hinni upphaflegu arðsákvörðun og tekið án fyrirvara við greiðslu arðsins, var félaginu dæmd sýkna af kröfu hans um frekari greiðslu .......... 734 Á árunum 1951 og 1952 var byggt í Reykjavík hús með tveimur íbúðum, á grunnhæð, sem var að mestu ofan jarðar, og á efri hæð ásamt risi. J átti síðar greindu íbúðina frá upp- hafi, en V eignaðist hina íbúðina samkvæmt afsali 8. maí 1956. Sumarið 1957 hófst J handa um byggingu ofan á húsið og gerð sérstakrar íbúðar í rishæð þess án samþykkis eða atbeina V, sem talinn var eigandi byggingarréttar þess, er um var að tefla, í hlutfalli við eign sína í húsinu. Honum voru því dæmdar bætur úr hendi J vegna skerðingar þess réttar ...........00.20 nn 139 Hinn 17. apríl 1951 vann G að því á bifreiðaverkstæði að „gata pakkningar“, og var notaður til þess koparhólkur, er til tækur var á verkstæðinu. Er bit hólksins slæfðist við notk- unina, hóf G að skerpa hann. Sprakk hólkurinn þá í hönd- um G, og tók framan af þremur fingrum hægri handar. Rannsókn leiddi í ljós, að hólkur sá, sem hér var um að tefla, var hlaðið sprengjuhylki. Höfðu slík hylki verið í opnum skáp á verkstæðinu, án þess að fram kæmi, að nokk- ur hefði haft vitneskju um, að í þeim væri sprengiefni. Eigi sannaðist, að sprengjur þessar hefðu borizt inn á verk- stæðið með vitund eiganda þess eða manna, er hann bar ábyrgð á. Eins og sprengjuhylkjunum var háttað, varð greindum aðiljum eigi metið til vangæzlu, að þeir höfðu eigi veitt hylkjunum eftirtekt og fjarlægt þau. Að svo vöxnu máli og þar sem réttarreglur annars leiddu eigi til ábyrgð- ar verkstæðiseigandans á slysinu, var hann sýknaður af kröfu G um bætur fyrir tjón hans .........0.00.00.0.... 149 Í októbermánuði 1948 var á vegum Vegagerðar ríkissjóðs unnið að grefti jarðganga í Arnarneshamri í Ísafjarðarsýslu. B var meðal verkamanna, er þar unnu. Dag nokkurn, eftir að sprenging hafði verið framkvæmd í göngunum, fór B ásamt öðrum verkamönnum inn í jarðgöngin í því skyni að hlaða á bifreið grjóti, sem losnað hafði við sprenging- una. Er þeir höfðu um sinn unnið að þessu, hrundi grjót úr lofti jarðganganna og hæfði höfuð B vinstra megin og vinstri öxl. B, sem eigi var látinn bera hjálm né annan búnað til varnar grjóthruni, hlaut nokkurn höfuðáverka, er blæddi úr, og var hann um stund frá verki. Eigi var þó talin ástæða til að kveðja til lækni, og hóf B vinnu af nýju, að um tveimur stundum liðnum. Daginn eftir leitaði B þó læknis, sem ráðlagði honum að vinna ekki erfiðisvinnu. Var farið að því ráði, og linnti þá brátt þrautum, er B hafði kennt eftir slysið. Hélzt það þar til um það bil ári eftir CXII Efnisskrá Bls. slysið, er B tók að kenna höfuðþyngsla. Fór heilsu hans síðan hnignandi. Varð hann að gefast upp bæði við nám og ýmis störf, er hann tók sér fyrir hendur, og hinn 8. febrúar 1960 var hann metinn 45% öryrki. Örorkumatið framkvæmdi sérfræðingur í lyflækningum, og taldi hann „nokkurn veginn víst, að vanheilsa hans stafaði af nefndu slysi“. Yfirlæknir, sem gaf vottorð um heilsubrest B, taldi hann „vafalaust afleiðing slyssins, sem hann varð fyrir í október 1948“. Læknaráð kvað ekki verða fullyrt, að van- heilsa B stafaði af höfuðáverka þeim, sem áður greinir, en sennilegt mætti telja, að svo væri, enda hefðu ekki komið fram líkur fyrir öðrum orsökum. Stóðu átta læknaráðs- menn að ályktun þessari, en hinn níundi taldi réttara, að í stað orðanna: „en sennilegt má telja“ í ályktun ráðsins, kæmi: „en ekki er útilokað“. Gögn málsins, þar á meðal greind læknisgögn, voru talin leiða nægar líkur að því, að heilsubrestur B ætti rót sína að rekja til slyssins. Sam- kvæmt því og þar sem eigi höfðu verið gerðar nauðsyn- legar öryggisráðstafanir við framkvæmd verksins, var ríkis- sjóði dæmt að greiða B bætur, samtals kr. 326.600.00. En með hliðsjón af því, að mikill dráttur varð af hendi B á málshöfðun, voru vextir einungis dæmdir frá stefnudegi, 12. september 1958 ..............000.0 0. 793 Íbúðarhús í Reykjavík var vegna mistaka starfsmanna kaup- staðarins á sviði byggingarmála reist á of lágum grunni, miðað við götuhæð. Eigendum hússins voru af þessu efni dæmdar skaðabætur úr bæjarsjóði ...................... 830 Kaupmanni, sem vikið hafði afgreiðslustúlku fyrirvaralaust úr starfi án sannaðra saka, dæmt að greiða henni bætur, miðað við þriggja mánaða uppsagnarfrest samkvæmt kjara- SÆMNINGI ........0.0.02000.. 0 868 Hinn 20. október 1949 réðst leikkonan Þ með ráðningarsamn- ingi fastur leikari Þjóðleikhússins í Reykjavík. Þrátt fyrir ákvæði 7. gr. laga nr. 86/1947 og 13. gr. reglugerðar nr. 162 frá 23. september 1949 um, að ráðningarsamningur leik- ara skuli miðast við leikár, þ. e. 1. júlí til 30. júní, var svo kveðið á í ráðningarsamningi Þ, að lok ráðningartíma- bils skyldi miðast við 1. september, en uppsagnarfrestur samkvæmt samningnum vera þrír mánuðir, eins og fyrir er mælt í nefndri reglugerðargrein. Hinn 29. maí 1957 barst Þ bréf frá þjóðleikhússtjóra, þar sem því var lýst, að ráðn- ingarsamningur hennar rynni út hinn 1. september s. á. Eigi kvaðst Þ hafa tekið bréf þetta sem uppsögn. Hinn 1. september 1957 felldi leikhúsið niður greiðslu launa til Þ, og taldi hún mega jafna þeirri ráðstöfun til uppsagnar. Það frávik í ráðningarsamningi Þ frá ákvæðum reglugerðar Efnisskrá CXTII Bls. nr. 162/1949 um lok ráðningartímabils, er áður getur, var ólöglegt, og gátu aðgerðir bjóðleikhússtjóra því eigi leitt til þess, að samningurinn félli úr gildi fyrr en 30. júní 1958. Var Þjóðleikhúsinu því dæmt að greiða Þ laun til þess tíma frá 1. september 1957, er greiðslu launa var hætt, eins og áður getur, kr. 57.833.22, og iðgjaldshluta atvinnurekanda til Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins, 6% af launafjárhæð- inni, kr. 3.469.99. Eftir ráðningarsamningi sínum bar Þ tveggja mánaða sumarleyfi, er að jafnaði skyldi tekið frá 1. júlí til 31. ágúst. Hafði Þ samkvæmt þessu fengið sumar- leyfi sitt eftir á, þ. e. í uppphafi hvers leikárs fyrir næsta leikár á undan. Við lok þess tíma, sem Þ var ráðin til, hafði hún því ekki fengið orlof fyrir síðasta starfsár sitt. Voru henni af þessu efni, eins og á stóð, dæmdar bætur, kr. 9.640.80. Hins vegar var hvorki tekin til greina krafa Þ um sérstakar bætur af því efni, að hlé varð á því, að hún kæmi fram fyrir almenning á leiksviði, né heldur bóta- krafa vegna missis aukatekna þann hluta ráðningartím- ans, sem hún var frá störfum .............0.000 00. 878 Hinn 2. júlí 1959 var unnið að uppskipun fisks úr vélbát við bryggju á Ísafirði. Tunna var látin síga niður í lestina, þar sem fiskur var settur í hana og hún síðan dregin upp um lúguop í þilfarinu með vélvindu. K hafði þann starfa að stjórna vindunni og drætti upp úr lestinni. Er K var að þessu verki, lenti hægri hönd hans milli vindustrengsins og vinduássins með þeim afleiðingum, að af tók þumal- fingurinn. Orsök slyssins var að nokkru talin vangæzla K og að nokkru vanbúnaður skips, en svonefnd eyru á vinduásnum kvað K hafa valdið því, að hönd hans dróst með ásnum undir strenginn. Samkvæmt þessu var eiganda skips dæmt að bæta tjón K að % hluta ................ 8838 Skattar. Útsvör. Samvinnufélag Ísfirðinga rak síldarverkun og síldarsölu á Siglu firði sumarið 1956. En þar sem atvinnurekstur þessi var eigi talinn hafa verið annar eða meiri en átt er við Í c.lið 1. töluliðar 9. gr. laga um útsvör nr. 66/1945, gat hann ekki leitt til útsvarsskyldu á Siglufirði. Var því synjað um lög- tak til heimtu útsvars, er þar hafði verið lagt á samvinnu- félagið ..................... 0000. 46 Búnaðarbanka Íslands var fyrir árið 1958 gert að greiða út- svar, kr. 45.000.00, til bæjarsjóðs Reykjavíkur vegna leigu- tekna af húseign bankans í Reykjavík. Búnaðarbanki Íslands er eign ríkisins og ekki verzlunarstofnun í merkingu laga nr. 47/1924. Samkvæmt þeim lögum var bankinn því ekki útsvarsskyldur, sbr. einnig a-lið 6. gr. laga nr. 66/1945 um h CKIV Efnisskrá ÚÍSVÖF ......02000000 ne Hið íslenzka steinolíuhlutafélag var skrásett í Reykjavík, og þar var aðalstjórnarstöð þess. Það hafði einnig umfangs- mikla starfrækslu á Keflavíkurflugvelli í Njarðvíkurhreppi og var þar útsvarsskylt samkvæmt a.lið 2. mgr. 8. gr. laga nr. 66/1945. Reykjavíkurkaupstað var því óheimilt að leggja útsvar á greinda starfrækslu. Var synjað framkvæmd lög- taks fyrir hluta útsvars Reykjavíkurkaupstaðar, sem við hana var miðaður ..........2.00.00.0 0. nn Skilorðsbundnir dómar. H, sem hinn 21. febrúar 1955 hafði verið dæmd skilorðsbundin refsing, varð enn sekur og dæmdur af nýju hinn 7. apríl 1960. Var honum þá í einu lagi gerð óskilorðsbundin hegn- ing fyrir þau brot, sem hann hafði verið sóttur fyrir um- rædd tvö skipti .........0000..0..nnse senn Tveimur mönnum dæmt skilorðsbundið fangelsi fyrir brot gegn 147. gr. laga nr. 19/1940 .........0000 0000 nn nr Skip. B/v N var í afsals-og veðmálabókum Ó-kaupstaðar talin eign h/f N, sem skráð var í hlutafélagaskrá sama kaupstaðar. Þar var því heimili skipsins, sbr. 3. gr. laga nr. 56/1914 og 7. gr. laga nr. 17/1948 .........2000 0000 ven nn nn Skipti. G, sem andaðist 12. maí 1957, hafði samkvæmt leyfi skiptaráð- anda setið í óskiptu búi eftir eiginkonu sína, að fengnu samþykki barna þeirra hjóna. G var um skeið í tengslum við heimili dóttur sinnar Þ og manns hennar, en þau hjón slitu samvistir síðla árs 1950. Eftir það veitti Þ föður sínum umönnun og hjúkrun. Þ krafðist greiðslu af óskipt- um eignum dánarbús foreldra sinna fyrir fæði föður síns og þjónustu, veitta honum, frá 1. maí 1944 til dauðadags hans, samtals kr. 141.383.00. Eiginmaður Þ lýsti því, að í hjúskapartíð þeirra hjóna hefði engin krafa af framan- greindu efni stofnazt á hendur G. Með hliðsjón af þessu og öðrum gögnum var Þ dæmd þóknun fyrir umönnun og hjúkrun föður síns einungis frá ársbyrjun 1951 til dánar- dægurs hans, samtals kr. 55.000.00 ......0000000 0000... d M og K, sem gengu í hjónaband árið 1945, fengu leyfi Dóms- málaráðuneytisins til skilnaðar að borði og sæng hinn 30. júní 1957, og hinn 22. ágúst 1957 var bú þeirra tekið til opinberrar skiptameðferðar samkvæmt 6. kafla skiptalaga nr. 3/1878 og T. kafla laga nr. 20/1923. Meðal eigna búsins var talinn húshluti, er M hafði keypt árið 1952 og þinglýst 294 124 538 Efnisskrá CXV Bls, var á nafn hans. Í málflutningi var við það miðað, að húshluti þessi kæmi til skipta milli hjónanna, sbr. 49. gr. laga nr. 20/1923. Hinn 13. marz, áður en búskiptum lauk, var gert lögtak í eigninni til tryggingar þinggjöldum M, er á hann höfðu verið lögð árin 1957 og 1958. K taldi óheimilt hafa verið að gera lögtak í sameign hennar og M, sem var undir opinberum skiptum, og krafðist þess, að lögtaks- gerðin yrði felld úr gildi. Þessi krafa var eigi tekin til greina, þar sem skuldheimtumenn geta þrátt fyrir skipti á búi hjóna fylgt fram rétti sínum með málsókn, sbr. 68. gr. laga nr. 3/1878 og 47. gr. laga nr. 20/1923 .......... 617 Bú Þ h/f var tekið til gjaldþrotaskipta hinn 30. ágúst 1958. Sam- kvæmt 6. gr. laga nr. 25/1929, sbr. 2. gr. laga nr. 19/1924, var gefin út og birt opinber innköllun til lánardrottna, og lauk kröfulýsingarfresti hinn 17. janúar 1959. Á skuldalista, sem stjórnendur Þ h/f afhentu skiptaráðanda, er gjald- Þþrotaskipta var óskað, var m. a. getið skuldar við A, sem hins vegar lýsti eigi þeirri kröfu sinni í búið fyrr en í apríl- mánuði 1959, og sætti hún þá andmælum lánardrottna. Að svo vöxnu máli, hafði A samkvæmt 3. mgr. 22. gr. sbr. 90. gr. og 81. gr. laga nr. 3/1878 glatað rétti til að fá kröfuna tekna til greina við úthlutun eigna þrotabúsins, sbr. og 6. gr. laga nr. 25/1929 og 2. gr. laga nr. 19/1924 .. 744 Bú hjónanna M og K, er gengið höfðu að eigast á árinu 1951, var tekið til opinberra skipta vegna skilnaðar þeirra. E lýsti kröfu, kr. 20.000.00, og krafðist greiðslu þeirrar fjár- hæðar úr búinu. K andmælti kröfunni, en M viðurkenndi hana, enda var hér um að tefla skuld vegna kaupa á bif- reið, sem taldist hjúskapareign hans. Samkvæmi 25. gr. laga nr. 20/1923 bar K ekki ábyrgð á kröfu þessari, enda eigi í ljós leitt, að hún hefði tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á kröfunni. Í 48. gr. sömu laga er boðið, að við búskipti vegna hjónaskilnaðar skuli kanna sjálfstætt hjúskapar- eign hvors hjóna um sig og skuldir þær, er á hvoru hjóna hvíli. Hjúskapareignum hjónanna ber því að halda að- greindum og ganga úr skugga um sérskuldir þeirra. Kröfu E var því ranglega beint gegn K, og var henni dæmd sýkna 839 V lýsti í bú greindra hjóna kröfu, kr. 50.000.00, hann kvaðst hafa lánað M til að eignast íbúð, er M hafði flutt með sér í búið og taidist hjúskapareign hans. M viður- kenndi kröfuna, en K andmælti henni. Gögn málsins þóttu ekki eiga að leiða til þess, að kr. 30.000.00 yrðu teknar til greina við búskiptin. Hins vegar voru fram komnar svo veigamiklar líkur fyrir 20.000.00 króna láni, að sú fjár hæð var við skiptin talin skuld M. En þar sem K hs eigi tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á skuld þessari, var CXVI Efnisskrá Bls kröfunni, eins og á stóð og að framan greinir, ranglega beint gegn K og henni því dæmd sýkna, sbr. 25. gr. og 48. gr. laga nr. 20/1923 .......2000000enen ns 844 Skirlífisbrot. Síðla kvölds í janúarmánuði 1961 var tólf ára gömul stúlka, X, á ferli í Reykjavík á leið heim til sín. Varð þá á vegi henn- ar G, fæddur 26. apríl 1930. Hugðist X hraða sér fram hjá G, sem þá vék sér að henni og spurði, hvar hún ætti heima, og síðan, hvort hann mætti verða henni samferða, og ját- aði K því. Spurði G nú, hver væri skemmsta leið til til- greindrar götu. Greiddi X úr þeirri spurningu hans, gekk með honum spöl fram hjá heimili sínu og benti honum á leiðina. Bað G hana þá að fylgja sér, en hún neitaði og kvaðst þurfa að hraða sér heim. Réðst G þá á telpuna, tók fyrir munn hennar og kverkar, er hún hrópaði á hjálp, bar hana eða dró inn á nálægan leikvöll og inn í skýli bar, hótaði að drepa hana, þegar hún enn kallaði á hjálp, er hann hafði losað um kverkatakið, og nauðgaði henni síðan eftir að hafa barið hnakka hennar oftar en einu sinni upp að steinvegg skýlisins, svo að hún missti með- vitund, en þó mundi hún síðar kvalafullan sársauka vegna ef arandi atferlis hans. Eftir miðnætti náði telpan gang- andi heim til sín, hálfnakin og með ýmsa áverka. Bar hún nokkur klæða sinna, sem voru ötuð óhreinindum, rifin, tætt og skorin með eggjárni, en vasahnífur G fannst á vettvangi. X hafði hlotið ýmsa áverka, eins og áður greinir, og lá hún af þeim sökum í sjúkrahúsi til loka janúarmánaðar. Sérfræðingur í geðsjúkdómum framkvæmdi rannsókn á G, sem framið hafði glæpinn í ölvunarástandi, og taldi hann sakhæfan. Var honum samkvæmt 1. mgr. 194. gr. og 1. mgr. 200, gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 dæmt fangelsi 10 ár ........00.00000.en rennt 470 Skotvopn og skotfæri. Er sakaður maður (M) var færður í varðhald, fannst skamm- byssa í vasa hans, og við leit í bifreið hans fundust einnig nokkur skotfæri. M hafði ekki leyfi til að bera skotvopn, og var honum dæmd refsing samkvæmt 3. sbr. 7. gr. reglu- gerðar nr. 105/1936, sbr. lög nr. 69/1936 .......000000... 376 Skuldamál. H/f N var í héraði dæmt að greiða kr. 190.886.11, andvirði nauðsynja til skips félagsins, b/v N, er skipstjóri hafði tekið út hérlendis. Þá var og dæmdur sjóveðréttur í b/v N til tryggingar dómskuldinni. Eftir uppsögu héraðsdóms Efnisskrá CKVII Varð fyrirsvarsmaður ríkissjóðs á uppboði hæstbjóðandi í skipið, en framseldi boð sitt síðan h/í Ú. Af hendi greindra aðilja var málinu áfrýjað til Hæstaréttar. Þar sem nefnt skip átti heimahöfn á Íslandi og var gert þaðan út til fisk- veiða, mátti skipstjóri ekki samkvæmt 2. gr. laga nr. 30/ 1936 með úttekt á skipsnauðsynjum stofna til sjóveðráttar Í skipinu umfram það, er í 4. gr. nefndra laga getur, þ. e. til beinnar heimferðar án veiða. Þar sem því var ekki til að dreifa, var ákvæði héraðsdóms um sjóveðrétt úr gildi fellt H smíðaði á árinu 1955 innbúnað í veitingastofu í Reykjavík og krafði eigendur hennar síðan um kr. 8.870.46 fyrir efni og vinnu, að frádregnum kr. 7.000.00, er greiddar höfðu verið. Eigendum veitingastofunnar tókst ekki að sanna staðhæfingu sína um, að H hefði tekizt verk þetta á hend- ur í ákvæðisvinnu fyrir kr. 7.000.00 alls. Og þar sem endur- gjald það, sem H gerði kröfu til, var ekki sannanlega ósann- gjarnt, var krafa hans tekin til greina, sbr. 5. gr. laga um lausafjárkaup nr. 39/1922 ........0.0. 0. Arkitekt dæmd þóknun fyrir hústeikningu .................. Mál til heimtu kauptryggingar sjómanns ............., 186, Kveðið á um þóknun málflutningsmanns fyrir ýmsa fyrirgreiðslu Mál út af ýmsum ágreiningi í skiptum umboðssöluaðilja .... S vann að smíði húss J í Reykjavík og fékk um hendar J ýmis rafmagnstæki til heimilisnota og verk unnið í sambandi Við þau. Kvaðst S hafa tekið við Þessum verðmætum sem greiðslu fyrir vinnu sína við hús J samkvæmt beiðni hans. Leitt var í ljós, að umrædd tæki höfðu verið afgreidd úr verzlun, er faðir J rak í Reykjavík, og krafði verzlunin S um andvirði þeirra. Engin grein var hins vegar gerð fyrir því, að S hefði verið skuldaður fyrir andvirðinu í verzl- unarbókum, og sönnur þóttu eigi að því leiddar, að krafa hefði stofnazt á hendur honum vegna úttektar hans eða annarra í umboði hans. Var S því sýknaður af kröfu verzlunarinnar ...........0.0..0.0.00 00. Sprengingar á almannafæri. H dæmd refsing samkvæmt lögreglusamþykkt Akraneskaup- staðar fyrir sprengingar þar á almannafæri á gamlárskvöld 1957 og 1858 og aðfangadag jóla 1958, en sprengjur bær, sem um var að tefla, hafði H gert sjálfur án heimildar. Atferli H þótti hins vegar eigi svo vaxið, að það varðaði við á. mgr. 220. gr. laga nr. 19/1940 .........0..00000 1 Stjórnarskráin. Utanríkisráðherra felldi úr gildi leyfi, er hann hafði veitt hluta- félagi til að annast viðhaldsvinnu fyrir varnarliðið á Kefla. Bls. 98 115 7190 849 861 900 CXVIII Efnisskrá víkurflugvelli fyrst um sinn. Þá var félaginu og tilkynnt, að því væri óheimilt að bjóða í önnur verk á vegum varn- arliðsins, sem háð væru notkun tollfrjálsra tækja. Jafn- framt var og varnarliðinu gefið til kynna, að því væri óheimilt að veita viðtöku verktilboðum frá félaginu. Greind.- ar ákvarðanir utanríkisráherra höfðu stoð í 3. gr. varnar- samnings Íslands og Bandaríkjanna 5. maí 1951 og 6. gr. ; viðbótarsamningi 8. maí 1951, er hafa lagagildi, sbr. lög nr. 110/1951, og brjóta ekki í bága við 69. gr. stjórnar- nnar nr. 33/1944 ......0000eenn nr cl SÁL dLi Hinn 14. júlí 1960, kl. 1425, lét héraðsdómari flytja sökunaut af dómþingi í varðhald, þar sem honum var haldið, án þess að gæzluvarðhaldsúrskurður væri upp kveðinn, til kl. 1610 daginn eftir, er hann var laus látinn. Þessi fram- kvæmd braut í bága við ákvæði 1. mgr. 65. gr. stjórnar- skrárinnar nr. 33/1944 og 66. gr. laga nr. 21/1951 2... tjórnsýsla. Hinn 15. ágúst 1957 afsalaði landbúnaðarráðherra Kópavogs- kaupstað lendum jarðanna Digraness og Kópavogs sam- kvæmt heimild í lögum nr. 32/1957. Í afsalinu segir m. a.! „Einstaklingar, félög og stofnanir, sem fengið hafa á leigu eða loforð fyrir lóðum eða landspildum í Kópavogi, halda rétti sínum samkvæmt þar að lútandi samningum eða skuld- bindingum.“ H hafði á árinu 1955 látið af hendi til afnota handa samvinnufélgi leiguland á þessum slóðum gegn munn- legu loforði landbúnaðarráðherra um, að hann fengi á leigu í staðinn annað land í Digranesi. Fyrirsvarsmanni Kópavogskaupstaðar var kunnugt um loforð þetta, sem ekki hafði verið efnt á greindum afsalsdegi, en hann taldi það ógilt og eigi bindandi fyrir stjórnvöld kaupstaðarins, sem dæmt var að efna það .......c0ecceenerne nr nr Með bréfi 15. marz 1955 veitti utanríkisráðherra hlutafélaginu B fyrst um sinn leyfi til að annast viðhaldsvinnu fyrir varnarlið Bandaríkjanna á Keflavíkurflugvelli, en felldi leyfi þetta úr gildi 28. júlí 1959 og bannaði B 19. ágúst s. á. önn- ur verk fyrir varnarliðið með tollfrjálsum tækjum. Jafn- framt var varnarliðinu tjáð, að því væri óheimilt að taka við verktilboðum frá B. Samkvæmt 3. gr. varnarsamnings Íslands og Bandaríkjanna frá 5. maí 1951 og 6. gr. viðbætis við þann samning fara starfsráðningar varnarliðsins, að því er íslenzka aðilja varðar, ekki fram á frjálsum vinnu- markaði, en eru háðar ákvörðunum íslenzkra stjórnvalda, m. a. um það, hverjir megi taka að sér framkvæmdir á veg- um varnarliðsins. Hafa greind ákvæði lagagildi, sbr. lög nr. 110/1951, og fara eigi í bága við 69. gr. stjórnarskrár- Bls. 359 124 86 Efnisskrá CKIX Bls. innar nr. 33/1944, Kröfur B um ógildingu á greindum bönn- um við skiptum þess og varnarliðsins og svo um bætur úr ríkissjóði af því efni voru að svo vöxnu máli ekki teknar til greina ................0..0.. 359 Vegna mistaka starfsmanna kaupstaðar á sviði byggingamála var íbúðarhús þar reist á of lágum grunni, miðað við götuhæð. Kaupstaðnum var af þessu efni dæmt að greiða eigendum hússins skaðabætur ...............0000000000. 830 Leikkonan Þ réðst samkvæmt ráðningarsamningi 20. október 1949 fastur leikari Þjóðleikhússins í Reykjavík frá 1. nóvem- ber 1949 til 1, september 1951. Starfaði Þ samkvæmt greind- um samningi, unz nýr ráðningarsamningur var gerður 29. júní 1955 fyrir tímabilið 1. september 1955 til 1. september 1956, og skyldi hann framlengjast til 1. september 1957, væri honum ekki sagt upp með þriggja mánaða fyrirvara. Hinn 29. maí 1957 barst Þ bréf Þjóðleikhússtjóra um, að samningurinn rynni út 1. september 1957, og þann dag lét hann fella niður launagreiðslur til leikkonunnar. Þ leit svo á, að ákvæði ráðningarsamningsins um ráðningartímabil væri ólögmætt, og taldi aðgerðir bjóðleikhússtjóra eigi geta leitt til ráðningarslita fyrr en í lok leikárs þess, er endaði 30. júní 1958, sbr. 7. gr. laga nr. 86/1947 og 13. gr. reglugerð- ar nr. 162/1949. Um ráðningu og kjör fastráðinna leikara Þjóðleikhússins gilda reglur opinbers réttar. Ráðningar- samningar þeirra skulu samkvæmt 7. gr. laga nr. 86/1947 og 13. gr. reglugerðar nr. 162/1949 miðaðir við leikár, sem telst frá 1. júlí til 30. júní. Getur hvor aðilja sagt ráðningar- samningi upp, enda sé það gert, eigi síðar en þremur mánuð. um áður en ráðningartími er útrunninn, og komi uppsögn ekki til, framlengist samningurinn, jafnlangan tíma og hann gilti áður. Samkvæmt því, sem nú var rakið, hafði ákvæðið í ráðningarsamningi Þ um lok ráðningartímabils eigi gildi. Af því leiddi, að ráðning Þ framlengdist um tíma- bilið 1. júlí 1957 til 30. júní 1958, þar sem honum var ekki sagt upp fyrir 1. apríl 1957. Af þessu efni var Þjóðleikhús- inu dæmt að greiða Þ skaðabætur ...................... 878 Svipting réttinda. Sjá atvinnuréttindi, borgararéttindi. Sýsluvegir. H lagði út fé til greiðslu kostnaðar við gerð sýsluvegar í Ár- nessýslu og krafði viðkomandi hreppsfélag því næst um hluta þess fjár með skírskotun til samþykktar um sýslu- vegasjóð Árnessýslu, þar sem segir, að hreppsfélag skuli greiða a.m.k. 14 hluta kostnaðar við slíkan veg sem þann, er hér var um að tefla. En þar sem ákvæði þetta hafði eigi CKX Efnisskrá Bis. stoð í lögum og hreppurinn hafði eigi tekizt á hendur í þessu efni frekari skuldbindingar en lög mæla, var krafa H ekki tekin til greina .........000000 0. es sneri 157 Sönnun. Hinn 15. ágúst 1957 afsalaði landbúnaðarráðherra Kópavogs- kaupstað lendum jarðanna Digraness og Kópavogs sam- kvæmt lögum nr. 32/1957, og var í afsalinu kveðið svo á. að aðiljar, sem fengið hefðu loforð fyrir lóðum eða land- spildum þar, skyldu halda rétti sínum „samkvæmt þar að lútandi samningum eða skuldbindingum“. H hafði á árinu 1955 látið af hendi leiguland sitt á þessum slóðum til af- nota handa byggingasamvinnufélagi, að því er hann stað- hæfði, gegn munnlegu loforði landbúnaðarráðherra um annað leiguland með sömu skilmálum sem um hitt höfðu gilt. Í máli, er H höfðaði til efnda því loforði, voru á það færðar sönnur með yfirlýsingu S, sem gegnt hafði embætti landbúnaðarráðherra á umræddum tíma, og svo með skýrslu deildarstjóra í ráðuneyti því, sem fer með landbúnaðarmál 66 H annaðist smíði innbúnaðar í veitingastofu í Reykjavík og krafðist endurgjalds fyrir efni og vinnu, kr. 8.870.46. Eig- endum veitingastofunnar tókst ekki að færa sönnur á þá staðhæfingu sína, að H hefði tekizt verkið á hendur fyrir kr. 7.000.00 alls. Var krafa H því tekin til greina, enda var hún ekki sannanlega ósanngjörn, sbr. 5. gr. laga um lausa- fjárkaup nr. 39/1922 ......2000000eenenner rr 98 G sagði hinn 26. júní 1959 upp leigusamningi um verzlunarhús- næði, er gerður hafði verið um tímabilið 1. ágúst 1955 til 1. ágúst 1965, og bar fyrir sig vanefndir leigusala, sem fólgn- ar væru í því, að ófullnægjandi aðgangur samkvæmt samn- ingnum hefði verið veittur að salerni og fatahengi í and- dyri utan verzlunarhúsnæðisins og hitun þess hefði verið ófullnægjandi. Eigi tókst G að sanna, að hann hefði verið svo vanhaldinn af leigusala í framangreindu efni, að hann, sem aldrei hafði kvartað og lagt við riftun samningsins, gæti sagt sig frá honum án teljandi fyrirvara .......... 101 G rak verzlun í leiguhúsnæði. Bifreið, sem flutti til hans vörur, ók á húsið og olli nokkrum spjöllum. Eigi var sannað, að spjöllin hefðu orðið með þeim hætti, að G væri skaðabóta- skyldur gagnvart eiganda hússins .......2.2000.....00000.. 101 Forstjóri verzlunarfyrirtækis á Akranesi tilkynnti hinn 3. marz 1958 lögreglustjóranum þar, að þá nýverið hefði innbrot verið framið í vörugeymslu fyrirtækisins og stolið þaðan þremur dúnkum með svonefndum Leótöflum. Hinn 23. júní s. á. fékk lögreglan vitneskju um, að smádrengur hefði um hönd óeðlilega mikið af sams konar töflum og stolið hafði verið. Við Efnisskrá CXKI Við eftirgrennslan skýrði drengurinn svo frá, að bróðir hans, H, ætti mikið af töflum þessum heima hjá sér, og fannst í herbergi hans dunkur, hálffullur af töflum. H neitaði allri sök á innbrotsþjófnaðinum. Talið var, að þjófnaðurinn hefði verið framinn einhvern tíma í næstu viku fyrir 3. marz 1958, en H var skráður skipverji á togara, sem var Í veiðiför án viðkomu á Akranesi frá 21. febrúar 1958 til 10. marz s. á. Samkvæmt þessu og með hliðsjón af því, hvernig háttað var aðgangi að vörugeymslunni og herbergi H, þóttu sönnur eigi færðar fyrir sök H, og var honum því dæmd sýkna .......00.0000 000 eftirgrennslan lögreglumanna kom í ljós, að bifreiðarstjóri hafði meðferðis í bifreið sinni eina flösku af brennivíni, eina flösku af vodka og ölflösku með brennivíni. Þá voru og í poka í mælaborði bifreiðarinnar 24 korktappar. Eigi þótti bifreiðarstjórinn færa að því nægar líkur, að vínföng þessi hefðu eigi verið ætluð til sölu, sbr. 4. mgr. 19. gr. laga nr. 58/1954 Aðfaranótt 19. október 1958 stöðvaði lögreglumaður bifreið og taldi ökumanninn (B) með ölvunareinkennum, er hann lýsti þannig, að ökumaðurinn hefði verið loðmæltur og augu hans gljáandi. Annar lögreglumaður kvaðst ekki hafa séð ölvunareinkenni á B, sem hins vegar hefði verið ör í skapi og í þrasi við fólk. B neitaði áfengisáhrifum, enda hefði hann ekki neytt sterkari drykkja en öls. Áfengisrannsókn á blóði B leiddi í ljós reducerandi efni, er svöruðu til 0.51% af vínanda. Samkvæmt álitsgerð Læknaráðs Íslands er tal- ið, að eðlileg reducerandi efni blóðs, er mælist sem áfengi án þess að vera það, nemi 0.03%, og séu efni þessi „meiri í venublóði, og meiri að kvöldi dags en endranær“. Að svo vöxnu máli þótti ekki sannað, að B hefði vegna áfengis- áhrifa við akstur orðið brotlegur við áfengislög og um- ferðarlög Hinn 18. og 22. janúar 1960 bárust lögreglustjóranum í Reykja- vík bréf í pósti, og var honum í bréfum þessum hótað lif- láti. Lét lögreglustjórinn, er honum höfðu borizt bréf þessi, hefja eftirgrennslan um sendingu þeirra. Í þessu sambandi skýrði yfirlögregluþjónninn ýmsum lögreglumönnum frá bréfunum, þ. á m. lögreglumanninum S, og hinn 27. febrúar kom S fyrir yfirlögregluþjóninn og gaf skýrslu. Skýrði S þá frá því, að um viku af febrúar hefði hann boðið lög- reglumanninum M heim til sín og veitt honum vín. Hefði M þá sagt: „Ég sendi lögreglustjóranum nýlega sendingu til áréttingar og hressingar.“ Því næst hefði M lesið af vélrituðum blöðum, er hann hafði meðferðis, hótanir um líflát lögreglustjóra. Hinn 29. marz 1960 gaf S yfirlögreglu- Bls. 124 131 CXXII Efnisskrá Bis. þjóninum enn skýrslu. Skýrði hann nú svo frá, að aðfara- nótt 18. janúar 1960, er hann var á verði í Stjórnarráðs- húsinu í Reykjavík, hefði M komið Þangað og dvalið þar á aðra klukkustund. Á þeim tíma hefði M skrifað á ritvél, sem þar var, hótunarbréf til lögreglustjórans í Reykjavík og haft það á brott með sér. Er S var sýnt bréfið, sem lög- reglustjóra barst hinn 18. janúar, taldi hann þar komið sama bréfið, sem M skrifaði í Stjórnarráðshúsinu. Af hálfu tæknideildar rannsóknarlögreglunnar var því lýst, að bréf þetta virtist skrifað á ritvél þá í Stjórnarráðshúsinu, sem S kvað M hafa notað. Þá taldi tæknideildin mega fullyrða, að síðara bréfið hefði verið skrifað á ritvél í verzlunarskrif- stofu einni í Reykjavík, en þangað hafði M vanið komur sínar nokkuð. Leitt var í ljós, að M, sem sætt hafði áminn. ingum fyrir misferli í starfi, bar þungan hug til lögreglu- stjórnarinnar. Líklegt þótti samkvæmt gögnum þeim, sem fram komu, að fyrra hótunarbréfið hefði verið skrifað á ritvél í Stjórnarráðinu, En rannsókn þess atriðis var ekki svo ýtarleg, að niðurstaða hennar út af fyrir sig yrði talin full sönnun þess. Það veikti sönnunargildi vættis S, að hann lét ekki án undandráttar upp við lögreglustjórnina vitneskju þá, er hann taldi sig hafa um háttsemi M, leyndi að eigin sögn höfuðatriðum málsins, er hann gaf yfirlög- regluþjóninum skýrslu hinn 27. febrúar 1960, og lét á þriðja mánuð undir höfuð leggjast að skýra frá atburðum þeim í Stjórnarráðinu, er hann taldi hafa gerzt þar aðfaranótt 18. janúar 1960, án þess að hann léti þá til sín taka sem lögreglumaður og sérstaklega skipaður varðmaður á staðn- um. Samkvæmt gögnum málsins í heild þóttu miklar líkur komnar fram fyrir því, að M væri höfundur beggja hótunar- bréfanna, en gegn eindreginni neitun hans var það eigi talið sannað ..................0022220.0 0 376 Eigi var sannað, að H hefði beiðzt skurðgraftar á landi sínu, og eigi var heldur í ljós leitt, að hann hefði undirgengizt greiðslu kostnaðar af því verki. Var hann því sýknaður af kröfu ræktunarfélags, er staðið hafði að þessum fram- kvæmdum, um greiðslu fyrir verkið ..................... 428 Aðfaranótt 30. ágúst 1959 vaknaði starfsstúlka á elliheimili við hávaða í næsta herbergi, þar sem vistkonan XK bjó. Heyrði stúlkan X skipa einhverjum út, og réð af því, að ölvaður maður væri kominn inn í herbergi X. Er Þangað var komið til athugunar á því, hvað um væri að vera, lá X hálfnakin á legubekk, en höfðalagsmegin á bekknum sat B, mjög ölv- aður. Læknir, sem kom á vettvang, kvað X andaða. Var lík hennar krufið og dánarorsökin talin kyrking, en í leg- göngum hennar fannst mikið af sæðisfrumum. B játaði að Efnisskrá CXKIII Bls. hafa farið inn um glugga hússins og til herbergis K í því skyni að hafa við hana samfarir, enda hefði hann áður haft af henni slík kynni. B kvað sig ráma í, að samfarir hefðu átt sér stað, en taldi sig hins vegar ekki minnast þess að hafa beitt X ofbeldi. Læknaráð staðfesti álit krufn- ingarlæknis um dánarorsök. Lýsing á aðkomu að B og líki X í herbergi hennar, verksummerki á líkinu, greind læknis- gögn um krufningu líksins og dánarorsök, viðbrögð B eftir atburðinn og svo það, að öðrum en honum var eigi til að dreifa, þóttu veita sönnur fyrir því, að B hefði í sambandi við samfarir við X tekið hana kverkataki, er leiddi til bana hennar ..........0.0 ene 460 Sprenging varð í hraðfrystikerfi frystihúss, er það var prófað, að viðgerð lokinni, og streymdi frá kerfinu ammoníak og ammoníaksgufa inn í vélasal hússins. Einn starfsmanna, er þar voru að verki, brenndist svo, að hann lézt nokkru síðar. A og B, vélfróðir menn, höfðu umsjón með prófun kerfis- ins. Sættu þeir ákæru samkvæmt 215. gr. laga nr. 19/1940 og var gefin að sök vangæzla Í starfi, er sprengingin yrði rakin til. Álitsgerðir sérfróðra kunnáttumanna voru fengnar um málsefni. Í rannsókn málsins urðu þau mistök, að vélar- hluti sá, er sprakk, glataðist, áður en fullkomin athugun færi fram á því, hvort um efnisgalla hefði þar verið að tefla, en slíkur galli hefði að áliti sérfróðra manna get- að verið orsök eða samorsök slyssins. Með hliðsjón af greindum álitsgerðum varð við það að miða, að um of- fyllingu frystikerfisins í heild hefði eigi verið að ræða, en A og B kváðust hafa lokað lokum kerfisins, eftir því sem við átti, og þótti eigi í ljós leitt, að þeir hefðu orðið sekir um vanrækslu í því efni. Möguleiki var talinn á því, að fljótandi ammoníak hefði safnazt Í alllangri lárétti pípu kerfislagnarinnar og valdið vökvaslagi því, sem um var að tefla, eða gert það öflugra, en eigi báru þeir A og B ábyrgð á nefndri tilhögun lagnarinnar. Þá var eigi talið, að hrímun, er vart varð, hefði veitt nægilegt tilefni til að ætla hættu á ferðum, né heldur, að ráðrúm hefði verið til að stöðva vélarnar, eftir að vökvaslag heyrðist. Eftir gögnum málsins var því hvorki sannað, að þeim A og B hefði orðið á van- gæzla við fyllingu kerfisins né að slysið yrði rakið til at- vika, er þeir bæru ábyrgð á .....0000.000. 000... 0... 481 Lögreglunni í Reykjavík var hinn 30. júlí 1959, kl. 0850, tilkynnt símleiðis, að eldur mundi uppi í vörugeymslu h/f K þar í í borginni. Lögreglumenn fóru þegar á vettvang ásamt slökkviliði. Eigi reyndist um að tefla eldsvoða. Hins vegar stóð bifreið stjórnarformanns h/f K í vörugeymslunni, og var formaðurinn örendur undir stýri hennar. Hafði vélar- CXKIV Efnisskrá BIs. hlíf bifreiðarinnar verið lyft upp, geymsluhólf hennar var opið, hjólkoppur hafði verið tekinn af vinstra afturhjóli, allar rúður voru niður dregnar, og vélin hafði sýnilega Verið í gangi, en stöðvazt, án þess að kveikjan væri rofin. Allar dyr vörugeymslunnar höfðu verið læstar, er fyrst var að komið, og loft mengað. Réttarkrufning var framkvæmd á líki S, og var banamein hans talið kolsýrlingseitrun vegna dvalar í lokuðu húsrými, þar sem bifreið hefði Verið Í gangi. S var slysatryggður hjá vátryggingarfélaginu T. Er ekkja S krafðist vátryggingarfjárins, kr. 1.000.000.00, neitaði T greiðslu og hafði uppi þá vörn, að S hefði framið sjálfs- morð. Fyrir því þóttu að vísu fram komnar allmiklar líkur, svo sem ferð hans í vörugeymsluna um alllangan veg, að hann hafði látið vél bifreiðarinnar ganga þar í lokuðu rúmi, þrátt fyrir augljósa hættu, sem slíkt hlaut að hafa í för með sér, og ónauðsynlegar og Óeðlilegar aðgerðir hans við bifreiðina á þessum stað. Hins vegar gátu útiðyr vörugeymsl- unnar hafa lokazt af sjálfu sér vegna umbúnaðar á hurð. um, og eigi voru í ljós leidd atvik, er líklegt var að lægju til grundvallar ákvörðun S um að stytta sér aldur. Var því ekki talið sannað, að um sjálfsmorð hefði verið að tefla .. 517 Er J hinn 22. júlí 1959 ók bifreið sinni af bifreiðastæði í Keflavík, rakst hún á aðra bifreið, er þar stóð. Tveir lögreglumenn hófu eftirgrennslan af þessu efni. Fóru þeir heim til J og töldu hann með áhrifum áfengis. Þeir létu undir höfuð leggj- ast að hlutast til um áfengisrannsókn á blóði J, og athugun þeirra að öðru leyti var eigi svo nákvæm sem skyldi. Lög- reglumennirnir voru ekki kvaddir vættis um sakarefni fyrr en 17. nóvember 1960. Eigi var í ljós leitt, að lögreglumenn- irnir hefðu gert J kunnugt, að hann væri borinn beim sök- um, sem um var að tefla, og engin skýrsla var af honum tekin, fyrr en hann kom fyrir sakadóm hinn 19. janúar 1960. Þá voru skýrslur vitna ósamhljóða um það, hvort J hefði verið með áfengisáhrifum á þeim tíma, er máli skipti. J neitaði að hafa verið með áfengisáhrifum við akstur. Eins og sakargögnum var háttað, taldist það ekki sannað .... 638 Aðfaranótt 18. apríl 1959, kl. 0310, fékk lögreglan á Akureyri vitneskju um, að I bifreiðarstjóri lægi á Ráðhústorgi, og við athugun kom í ljós, að hann hafði allmikinn áverka á höfði. I hafði verið í Þröng manna, er voru meira og minna með áfengisáhrifum. Einn þessara manna kvaðst hafa séð H ljósta I höfuðhöggi, svo að hann félli við, en aðrir gátu ekki um þetta borið. í var að sögn vitna svo ölvaður, að hann reikaði í spori, og möguleiki var á, að hann hefði hlotið áverkann af að falla í götuna, Að svo vöxnu máli var Efnisskrá CKKV Bls. gegn neitun H eigi talið sannað, að hann hefði valdið áverka I með höfuðhöggi eða á annan hátt .............. 661 B var meðal verkamanna, er unnu í þjónustu Vegagerðar ríkis- sjóðs að grefti jarðganga í Arnarreshamri í Ísafjarðarsýslu í októbermánuði 1948. Dag nokkurn, eftir að sprenging hafði verið framkvæmd í göngunum, fór B ásamt öðrum verka- mönnum inn í göngin í því skyni að hlaða á bifreið grjóti, sem losnað hafði við sprenginguna. Er þeir höfðu unnið að þessu nokkra hríð, hrundi grjót úr lofti jarðganganna og kom á höfuð B vinstra megin og á vinstri öxl honum. B hafði eigi verið fenginn hjálmur né annar búnaður til varnar grjóthruni. Hlaut hann nokkurn höfuðáverka, er blæddi úr, og var hann um stund frá verki. Eigi var talin ástæða til að leita læknis að svo stöddu, og hóf B vinnu af nýju, að um tveimur klukkustundum liðnum. Daginn eftir fór B þó til læknis, sem ráðlagði honum að vinna ekki erf- iðisvinnu. Var farið að því ráði, og linnti þá brátt þraut- um, er B kenndi eftir slysið. Um það bil ári eftir slysið tóku að sækja á B höfuðþyngsli. Fór heilsu hann síðan hnignandi. Varð hann að gefast upp bæði við nám og ýmis störf, er hann tók sér fyrir hendur, og hinn 8. febrúar 1960 var hann talinn 45% öryrki. Örorkumat það framkvæmdi sérfræðingur í lyflækningum, og taldi hann „nokkurn veg- inn víst, að vanheilsa slasaða stafi af nefndu slysi“. Yfir- læknir, sem gaf vottorð um heilsubrest B, taldi heilsubrest- inn „vafalaust afleiðing slyssins, sem hann varð fyrir í október 1948“, Leitað var álits Læknaráðs Íslands um: „Hvort fullyrt verði eða sennilegt talið, að heilsuleysi stefn- anda, sem lýst er í læknisgögnum málsins, sé að öllu leyti eða nokkru afleiðing meiðslanna, er stefnandi hlaut af völd- um slyss þess, er málið fjallar um.“ Ályktun ráðsins um þetta efni var á þessa leið: „Ekki verður fullyrt, að heilarýrnun og sjúkdómseinkenni stefnanda stafi af höfuðáverka þeim, er hann varð fyrir í október 1948, en sennilegt má telja, að svo sé, enda koma ekki fram í gögnum málsins líkur fyrir öðrum orsökum.“ Stóðu að ályktun þessari átta læknaráðs- menn, en einn ráðsmanna taldi rétt, að í stað orðanna: „en sennilegt má telja“ kæmi: „en ekki er útilokað“. Gögn málsins, þar á meðal greind læknisgögn, voru talin leiða nægar líkur að því, að heilsubrestur B ætti rót sína að rekja til slyssins, og var það lagt til grundvallar í skaða- bótamáli hans gegn ríkissjóði .............0.000000000.000.. 793 Er bú hjónanna M og K var til skiptameðferðar vegna skiln- aðar þeirra, lýsti V í búið kröfu, að fjárhæð kr. 50.000.00, er hún hefði lánað M til kaupa á íbúð og greiðslu kostn- aðar við að gera hana íbúðarhæfa, en íbúð þessi var hjú- CKXVI Efnisskrá skapareign M. Taldi V sig hafa innt lán þetta af hendi með tveimur 25.000 króna greiðslum, en M, sem viðurkenndi kröfuna, kvaðst í fyrstu hafa tekið við kr. 20.000.00 úr hendi V og síðar samtals kr. 30.000.00. K andmælti kröfunni. Leitt var í ljós, að V hafði hinn 21. apríl 1950 tekið út úr sparisjóðsbók sinni kr. 20.000.00, að M lagði hinn 24. s. m. kr. 20.000.00 inn í sparisjóðsbók sína og að hann hinn 20. júní s. á. greiddi sömu fjárhæð upp í kaupverð greindrar íbúðar. Þóttu fram komnar svo sterkar líkur fyrir réttmæti kröfu V að þessum hluta, að kr. 20.000.00 voru taldar skuld M við búskiptin. Hins vegar voru ekki fram komin þau sönn- unargögn, að K ætti að hlíta því, að krafa V yrði að öðru leyti tekin til greina við skiptin ........................ Tilraun. J gerði með verkfærum tilraun til að brjótast inn í sölubúð í því skyni að fremja þar þjófnað, og var honum dæmd refs- ing samkvæmt 244. gr. sbr. 20. gr. laga nr. 19/1940 ...... E gerði árangurslausa tilraun til að fá mann til rangs fram- burðar og var dæmd refsing samkvæmt 1. mgr. 142. gr. og 147. gr. sbr. 22. gr. og 20. gr. laga nr. 19/1940 .......... Tolllagabrot. Manni dæmd refsing fyrir ólöglegan innflutning ýmiss konar varnings, sem gerður var upptækur Tómlæti. Útgerðarfélag krafði vátryggingarfélag, sem skip útgerðarfé- lagsins hafði verið tryggt hjá frá 15. apríl 1951 til 15. apríl 1956, um vátryggingarbætur vegna skemmda á skipinu nefnt tímabil, er orðið hefðu ýmist vegna handvammar skip- verja eða af völdum óveðurs. Skemmda þessara var eigi setið í skipsbókum og eigi höfðu þær verið tilkynntar vá- tryggingarfélaginu fyrr en í lok tryggingartímabilsins, og var þó í ljós leitt, að vátryggingafélagið hafði 32 sinnum greitt tryggingarbætur frá því í október 1951 þar til í októ- ber 1955 og að skipið hafði á því tímabili verið fjórum sinn- um á ári í slipp. Var því allt á huldu um, hvenær umrædd- ar skemmdir hefðu orðið og hverjar bótakröfur kynnu að vera fyrndar samkvæmt ákvæðum 29. gr. laga nr. 20/1954. Með hliðsjón af hér að lútandi ákvæðum í vátryggingar- samningi aðilja og svo 21. og 22. gr. laga nr. 20/1954 var vátryggingarfélaginu dæmd sýkna .............00.00..... Lengri tími en eitt ár var liðinn, frá því að kaupandi fékk vöru afhenta, er hann kvartaði undan göllum á henni. Sam- kvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922 um lausafjárkaup var skaða- bótakrafa út af göllunum því fyrnd, enda var eigi í ljós Bls. 844 367 538 63 142 Efnisskrá CKKVII Bls. leitt, að seljandi hefði tekizt á hendur sérstaka ábyrgð á VÖFUNNI „.......02.000 000 147 Frá stofnun veiðifélags á árinu 1938 og fram til ársins 1956 tók eigandi veiðiréttar, B, fyrirvaralaust við arðgreiðslum frá félaginu og gerði ekki viðeigandi ráðstafanir til að fá hnekkt grundvelli þeirra arðgreiðslna. Voru því eigi teknar til greina kröfur B um frekari arð úr hendi félagsins fyrir nefnt tíma- bil til samræmis við hækkun arðsítölu hans, sem ákveðin var á árinu 1957 ..........000.0000. senn 734 E sendi með skipi til New York hinn 5. febrúar 1952 2083 kassa af lúðusneiðum, þ. á m. 800 kassa, er hann hafði á hendi í umboðssölu frá I h/f. Andvirði umræddra 800 kassa færði E á reikningi I h/f til tekna með fullu markaðsverði þeirra, en kvaðst síðar hafa vegna skemmda vörunnar orðið að selja T91 þeirra á lækkuðu verði, og hefði verðlækkunin numið kr. 112.592.61. Krafðist E endurgreiðslu þeirrar fjár- hæðar úr hendi I h/f, sem neitaði greiðslu. Í bréfi frá er- lendum kaupendum 16. desember 1952 var frá því skýrt, að tap hefði orðið á lúðusendingu, en eigi var þess getið, að hún hefði verið frá I h/f. Engin sönnun kom fram fyrir því, að svo hefði verið, né heldur því, að um galla hefði verið að tefla. Þá hélt E því ekki fram, að hann hefði gert Í h/f viðvart, áður en hann samþykkti sölu á lækkuðu verði, né heldur, að hann hefði tilkynnt því galla á vörunni fyrr en Í greinargerð í héraði. Samkvæmt þessu var endur- greiðslukrafan ekki tekin til greina ......0...0..000000... 861 Trygging. Sjá vátrygging. Umboðssala. E annaðist um skeið útflutning og sölu fiskafurða frá frysti- húsi I h/f. Eftir að viðskiptum þessum lauk, reis ágrein- ingur með aðiljum um eðli þeirra. Af hálfu I h/f var því haldið fram, að E hefði samkvæmt samningi aðilja verið kaupandi fiskafurðanna. Hefði hann greitt fast verð fyrir nokkurn hluta afurðanna, en átt að greiða hæsta markaðs- verð að öðru leyti. Af fobverði annars fisks en lúðu hefði hann fengið 1% úr hendi Í h/f. Hann hefði veðsett fiskinn í eigin nafni, haft nafn sitt sem framleiðanda á umbúðum og notað eigin útflutningsleyfi, er miðuð hefðu verið við framleiðslu í eigin frystihúsi hans. E kvaðst ekki hafa keypt fiskinn, heldur annazt sölu hans í umboðssölu gegn tilteknum umboðslaunum. Andmælti hann rökum Í h/f fyrir því, að um kaup af sinni hendi hefði verið að ræða. Lán í bönkum hefðu aðeins til hagræðis verið á sínu nafni, auk nafns síns á umbúðum hefði þar einnig verið merki frysti. CXKVIII Efnisskrá húss Í h/f og stjórnvöld hefðu látið sig engu skipta, hvort hann samkvæmt útflutningsleyfum sínum flutti út eigin fisk eða annarra. Er viðskipti þessi fóru fram, hafði mikill hluti fiskafurða landsmanna um langt skeið verið fluttur út í umboðssölu fyrir reikning framleiðenda. Skriflegur samn- ingur aðilja hafði eigi verið gerður, og tókst Í h/f ekki að sanna, að um kaup hefði verið að tefla af hendi E. Að svo vöxnu máli var við það miðað, að viðskipti aðilja hefðu Verið á grundvelli umboðssölu ...........0....0.0.00 0. Umferðarlög. Sjá bifreiðar. Umferðarréttur. Eigandi jarðar taldist eiga rétt til umferðar um eigið umferðar- svæði til úthaga síns og vatnsbóls, en lagt var fyrir landa- merkjadóm að setja niður merki umferðarsvæðisins ...... Uppboð. Hæstiréttur staðfestir úrskurð uppboðsdóms um uppboðsskil- mála fyrir jörð í eigu dánarbús, en skiptafundur hafði áður um skilmálana fjallað, sbr. 2. mgr. 50. gr. laga nr. 3/1878 .. Uppbeði á botnvörpuskipi frestað samkvæmt ákvæðum 3. gr. bráðabirgðalaga nr. 1/1961 og 3. gr. laga nr. 48/1961 ... Aðfararbann það, sem ákveðið er í 3. gr. laga nr. 1/1961 og 3. gr. laga nr. 48/1961, tók til uppboðs til fullnægju kröfu uppboðsbeiðanda, og var því staðfestur úrskurður uppboðs- dóms um frestun uppboðsins ............0...0000 0... Upptaka. Dæmd upptaka smyglvarnings samkvæmt ákvæðum tolllaga og áfengislaga, en 69. gr. laga nr. 19/1940 átti þar ekki við Bifreiðarstjóri flutti í bifreið sinni 17 brennivínsflöskur, sem gerðar voru upptækar til ríkissjóðs samkvæmt 2. mgr. 42. sr. laga nr. 58/1954, þar sem eigi voru færðar að því nægar líkur, að vínföng þessi hefðu eigi verið ætluð til sölu .... Vínföng, sem bifreiðarstjóri flutti í bifreið sinni, gerð upptæk samkvæmt 2. mgr. 42. gr. laga nr. 58/1954 .............. Byssa og skotfæri, er M hafði í vörzlum sínum án leyfis stjórn- valda, gerð upptæk samkvæmt 3. gr. laga nr. 69/1936 .... Úrskurðir. Úrskurður Hæstaréttar um, að Læknaráð Íslands láti, sbr. 1. og 2. mgr. 2. gr. laga nr. 14/1942, í té álitsgerð, varðandi skýrslu Rannsóknarstofu háskólans um krufningu konulíks, en andlát hennar varð með þeim hætti, að maður sætti ákæru samkvæmt 211. gr. laga nr. 19/1940 .............. Bls. Sel 685 163 „ 506 592 63 Ti 131 376 Efnisskrá CXKIK Hæstiréttur kveður með úrskurði á um framhaldsrannsókn í opinberu Máli .........002200.00.0 0 Úrskurður Hæstaréttar um öflun málsgagna í einkamáli .. 859, Útburðarmál. Húseign í Reykjavík var í sameign. Einn eigendanna, J, krafð- ist útburðar leigutaka nokkurs hluta hússins. Aðrir eigendur mótmæltu framkvæmd útburðar, þar sem J væri eigi bær að krefjast hans á eindæmi sitt, en þeir ættu húseignina ásamt J í óskiptri sameign og þá jafnframt rétt til ráð- stöfunar allrar sameignarinnar í hlutfalli við eignarítölu sína. Gegn þessum mótmælum tókst J ekki að sanna rétt sinn til að ráðstafa afnotum umrædðds hluta húseignar- innar, að sameigendum sínum forspurðum, Krafa J um út- Íbúð í húsi einu í Reykjavík var þinglýst eign G, en S, sem þar bjó, taldi íbúðina raunverulega sameign þeirra. Hinn 21. janúar 1959 sagði G upp afnotum S af íbúðinni frá 14. maí s. á. að telja, og hinn 25. maí s. á. krafðist G útburðar S, er þá hafði eigi rýmt húsnæðið. S höfðaði hins vegar mál gegn G, þar sem hann krafðist afsals fyrir íbúðinni gegn greiðslu verðs hennar að hluta. Aflaði S ýmissa gagna, er hann taldi styðja málstað sinn, og lagði þau fram í út- burðarmálinu, en eigi þóttu þau mega hnekkja þeim rétti, er G sem skráður eigandi allrar íbúðarinnar í þinglýsingar- bókum hafði til að segja upp afnotum íbúðarinnar. Var krafa G um útburð því tekin til greina ................ Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti ekki dómþing. Útivistardómur .... 142, 156, 253, 254, 335, 336, 337, 338, 604, 605, 606, 607, 714, Stefndi sótti ekki dómþing. Mál flutt skriflega samkvæmt 1. tölulið 38. gr. laga nr. 112/1935 210, 272, Útsvör. Sjá skattar. Varnarliðsmál. Samkvæmt leyfi Utanríkisráðuneytisins 15. marz 1955, er gilda skyldi fyrst um sinn, tók hlutafélagið B að sér að annast viðhaldsvinnu fyrir varnarlið Bandaríkjanna á Keflavíkur- flugvelli. Utanríkisráðuneytið afturkallaði leyfi þetta með bréfi 28. júlí 1959 og tilkynnti B síðan með bréfi 19. ágúst s. á., að því væri óheimilt að taka að sér önnur verkefni fyrir varnarliðið með notkun tollfrjálsra tækja. Jafnframt Bls. 2 88 500 629 830 CXKK Efnisskrá Bls. var varnarliðinu tjáð, að það mætti ekki taka við verk- tilboðum frá B. Í máli, er B höfðaði 6. nóvember 1959, var þess krafizt, að téð bönn við skiptum þess og varnarliðsins yrðu úr gildi felld og ríkissjóði dæmt að bæta tjón B af þessum ráðstöfunum. Samkvæmt 3. gr. varnarsamnings Ís- öð lands og Bandaríkjanna 5. maí 1951 og 6. gr. viðbætis við þann samning 8. maí 1951, fara starfsráðningar varnar- liðsins, að því er tekur til íslenzkra aðilja, eigi fram á frjálsum vinnumarkaði, en eru háðar samþykki íslenzkra stjórnvalda, m. a. um það, hverjum sé heimilt að taka að sér framkvæmdir fyrir varnarliðið. Greind samningsákvæði, sem hafa lagagildi, sbr. lög nr. 110/1951, brjóta eigi í bága við 69. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944, og eigi fór Utan- ríkisráðuneytið út fyrir valdmörk sín með ákvörðunum þeim, sem um var að tefla. Að svo vöxnu máli voru kröfur B ekki teknar til greina .................200. 00... 359 Þ, sem unnið hafði í þjónustu herstjórnar Bandaríkjanna á Keflavíkurflugvelli, höfðaði mál gegn herstjóra varnarliðs- ins til greiðslu vangoldinna vinnulauna. Varnarsamningar Íslands og Bandaríkjanna, sem lögfestir voru með lögum nr. 110/1951, geyma eigi ákvæði, sem ráða megi af, að her- stjórn Bandaríkjanna á Íslandi skuli hlíta lögsögu íslenzkra dómstóla í skiptum sínum við aðilja hér á landi, og eigi leiða reglur alþjóðalaga til þess, að herstjórnin sé seld undir lögsögu íslenzkra dómstóla um skipti sín við menn, er hún ræður hér til starfa. Samkvæmt þessu var máli Þ vísað frá héraðsdómi ............202.000 0... .nn 613 Vátrygging. Botnvörpungurinn M, eign útgerðarfélagsins h/f M, var í vá- tryggingu hjá vátryggingarfélaginu A tímabilið 15. apríl 1951 til 15. apríl 1956. Hinn 15. marz 1956 voru samkvæmt beiðni h/f M dómkvaddir menn til að meta kostnað við við- gerð á tilteknum skemmdum á b/v M, og kvaðst fyrir- svarsmaður félagsins beiðast matsins vegna væntanlegs flutnings skipsins til annars vátryggingarfélags, svo að girt væri fyrir deilur um það síðar meir, hvern viðgerðar- kostnað A bæri að greiða. Niðurstaða matsmanna var sú, að viðgerðarkostnaður sá, sem um var að tefla, myndi nema alls kr. 171.506.89, og sótti h/f M A til greiðslu þeirr- ar fjárhæðar. Af hendi h/f M var því haldið fram, að um- ræddar skemmdir ættu rót sína að rekja til handvammar skipverja eða óveðra, og bæri vátryggingarfélaginu því að bæta þær samkvæmt vátryggingarsamningi aðilja. Vátrygg- ingarfélaginu hafði eigi verið skýrt frá skemmdunum fyrr en í lok vátryggingartímabilsins, og var þó í ljós leitt, að Efnisskrá CXXKI Bls, frá því í október 1951 og þar til í október 1955 hafði h/f M 32 sinnum fengið vátryggingarbætur úr hendi A vegna skemmda á nefndu skipi sínu, og talið var, að skipið hefði á nefndu tímabili verið fjórum sínnum á ári í slipp. Eigi var skemmdanna getið í skipsbókum, og var því allt á huldu um, hvenær þær hefðu orðið og hverjar bótakröfur kynnu að vera fyrndar samkvæmt ákvæðum 29. gr. laga nr. 20/1954. Að svo vöxnu máli átti h/f M eigi rétt til vá. tryggingarbóta úr hendi A, sbr. hér að lútandi ákvæði í vátryggingarsamningi aðilja og 21. og 22. gr. laga nr. 20/1954 14 V/b Skaftfellingur, VR 33, eign H, var skráður í Vestmannaeyj- um sem fiskiskip og vátryggður hjá Bátaábyrgðarfélagi Vestmannaeyja, Haustið 1956, er báturinn var í vöruflutn- ingum milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja, kom upp Í bátnum eldur, er olli tjóni á bát og vörum. Er bátaábyrgðar- félagið var krafið um greiðslu tjónbóta, hafði það uppi þá vörn, að trygging bátsins þar væri úr gildi gengin, þar sem hann hefði verið hafður í vöruflutningum, en trygg- ingin hefði verið miðuð við fiskveiðar og iðgjöld ákveðin samkvæmt því. Bátaábyrgðarfélagið hafði hins vegar viður- kennt trygginguna með því að bæta að hluta tjón það, er á bátnum varð, samkvæmt mati eigin virðingarmanna. Þegar af þeirri ástæðu var vátryggjandaábyrgð dæmd á hendur félaginu ..................0.0000 00 170 Vélbáturinn Skaftfellingur, 60.46 rúmlestir brúttó, var skráður í Vestmannaeyjum sem fiskiskip á árinu 1940. Fyrst um sinn var báturinn í fiskflutningum til Bretlands og að fisk- veiðum jöfnum höndum. Eftir lok styrjaldarinnar var bát- urinn gerður út til botnvörpuveiða á vetrum og síldveiða á sumrum, auk þess sem hann var notaður til vöruflutninga milli innlendra hafna. Sumarið 1949 kom upp eldur í bátn- um, þegar hann var á síldveiðum fyrir Norðurlandi, er skipverjum tókst ekki að slökkva. Annað skip kom þá á vettvang, og réð skipshöfn þess niðurlögum eldsins. Var sú hjálp metin björgun og björgunarlaun dæmd. Eigandi báts- ins, H, höfðaði þá mál á hendur Bátaábyrgðarfélagi Vest- Mmannaeyja til endurgreiðslu björgunarlauna. Héraðsdómur tók þá kröfu til greina, enda hefði báturinn lögum sam- kvæmt verið í vátryggingu félagsins, er fengið hafði greitt úr ríkissjóði tryggingariðgjald hans árið 1949, kr. 19.890.00. Fyrra hluta árs 1950 lét bátaábyrgðarfélagið virða bátinn til tryggingar og ákvað vátryggingariðgjald hans hjá félag- inu. Um þetta leyti var báturinn aðallega gerður út til fiskveiða, en var brátt tekinn til vöruflutninga við strendur landsins. Árin 1954 til 1959, að báðum árum meðtöldum, var lögskráð á bátinn til vöruflutninga eingöngu, að undan- Lo CKXKII Efnisskrá skilinni netjavertíð 1954. Hinn 15. marz 1958 ritaði stjórn bátaábyrgðarfélagsins H bréf og tilkynnti honum, að vá- tryggingu bátsins hjá félaginu væri sagt upp frá 22. marz 1958, þar sem hann væri ekki notaður til fiskveiða, heldur flutninga eingöngu. H ritaði félaginu hinn 17. s. m. og mót- mælti uppsögn tryggingarinnar, sem hann taldi óheimila bæði samkvæmt landslögum og lögum félagsins. Var mál þetta síðan í athugun aðilja og stjórnvalda, unz H höfðaði mál gegn félaginu með stefnu 2. apríl 1959 til dóms um það, að báturinn væri tryggingarskyldur hjá félaginu og að lög- um í vátryggingu þess. Í dómi Hæstaréttar í máli þessu er rakin lagasetning um vátryggingu fiskiskipa, þ. á m. lagaboð um undanþágu Bátaábyrgðarfélags Vestmannaeyja frá hinni almennu löggjöf um þetta efni. Þar sem þau undanþáguákvæði miðuðu að því að gera hlut þess félags betri en annarra vátryggingarfélaga, er um var að tefla, þótti eigi rétt að skýra 1. gr. laga nr. 110/1949 þannig, að félaginu væri skylt að tryggja skip, sem að staðaldri er notað til annars en fiskveiða, í víðtækara mæli en mælt er í 4. tölulið 21. gr. laga nr. 61/1947, en þar segir, að sé skip „að staðaldri notað til einhvers, sem er óviðkomandi fiskveiðum, er tjón, sem það veldur eða hlýtur, því aðeins bótaskylt, að vátryggjandi hafi samþykkt notkunina“. Sam- kvæmt þessu mátti Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja, eins og á stóð og að framan er rakið, segja upp vátryggingu v/b Skaftfellings ........2..0020 0000 eens B rak þá atvinnu að leigja út bifreiðar án ökumanns, þar á meðal bifreiðina X, er vátryggingarfélagið A vátryggði til slíkra nota. Samkvæmt vátryggingarskilmálum var bifreið. in úr ábyrgð vátryggjanda, væri henni „stýrt af einhverj- um þeim, sem ekki hefur löglegt ökuskírteini“. Þessi regla takmarkaðist hins vegar af því ákvæði vátryggingarskil- málanna, að vátryggingin tæki til skemmda, er verða kynnu á bifreiðinni, væri henni „stolið eða rænt“. L tók bifreiðina á leigu og gekkst undir þá skuldbindingu gagnvart B að lána hana ekki öðrum. L rauf þetta samningsákvæði, þar sem hann fékk M, sem eigi hafði ökuskírteini, stjórn bif- reiðarinnar. Var hér um að tefla refsiverða háttsemi þeirra L og M beggja, sbr. 27. og 35. gr. og 80. gr. laga nr. 26/ 1958, og varð handhöfn M á bifreiðinni hvorki beint né óbeint rakin til neinnar réttarlegrar heimildar frá B. Talið var, að í hinu tilvitnaða ákvæði vátryggingarskilmálanna væri eigi aðeins átt við beinan þjófnað samkvæmt 244. gr. laga nr. 19/1940, heldur einnig við nytjastuld samkvæmt 259. gr. sömu laga, sbr. lög nr. 20/1956. Að svo vöxnu máli, Efnisskrá CKKXKIII Bls. var vátryggingin talin taka til skemmda, sem urðu á bif- reiðinni undir stjórn M .............0.000 0000 0.n 234 Vátryggingarfélagið T tókst með samningi 1. febrúar 1955 á hendur að tryggja M h/f um fimm ára skeið gegn þeirri einkréttarábyrgð, er á því hvíldi sem atvinnurekanda vegna útgerðar b/v M, með tryggingarfé, allt að kr. 1.000.000.00, þó með tilgreindum takmörkunum. M h/f greiddi ársiðgjöld af tryggingu þessari, sem féllu í gjalddaga 1. febrúar árin 1955, 1956, 1957 og 1958. Í vátryggingarskilmálunum var m. a. heimild til handa T til að segja tryggingunni upp með 14 daga fyrirvara, þá er stórfelld lækkun yrði á kaupmætti íslenzkrar krónu, hvort sem hún stafaði af gengislækkun eða öðrum orsökum, og með tilvitnun til þessa ákvæðis sagði T hinn 31. október 1958 tryggingarsamningnum upp frá 15. nóvember 1958 að telja. Til þess að halda trygging- unni, varð M h/f að greiða aukaiðgjald, kr. 4.799.39, um tímabilið 15. nóvember 1958 til 1. febrúar 1959. Leitt var í ljós, að slík lækkun hafði orðið á kaupmætti íslenzku krón- unnar á tímabilinu frá 1. febrúar 1955 til 31. október 1958, að T var rétt að beita uppsagnarákvæði vátryggingarskil- málanna, því er áður greinir, enda brutu þeir hvorki í bága við 50. gr. laga nr. 20/1954 né önnur lög. Var T því dæmd sýkna af kröfu M h/f um endurgreiðslu aukaiðgjaldsins 305 V/b Hellisey, VE 2, 25 rúmlestir að stærð, var skrásett í Vest- mannaeyjum og í vátryggingu hjá Bátaábyrgðarfélagi Vest- mannaeyja. Hinn 18. október 1956 seldu eigendur bátsins hann til Sauðárkróks. Skráningarskjöl bátsins voru send bæjarfógetanum á Sauðárkróki ásamt tilkynningu um, að báturinn hefði verið felldur af skipaskrá Vestmannaeyja. Skjöl þessi fékk bæjarfógetinn í hendur hinn 26. októher 1956, en eigi var báturinn skráður á Sauðárkróki fyrr en 12. marz 1957. Í janúarmánuði 1957, er báturinn lá við hafnargarð á Sauðárkróki, hlekktist honum á í ofviðri. Urðu á honum allmiklar skemmdir, og krafði eigandi hans Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja um greiðslu tjónbóta. Þar sem vátryggingarábyrgð félagsins á vélbátnum var í gildi, unz hann var skráður af nýju á Sauðárkróki, var því dæmt að bæta tjónið ...............0... 000... 421 Vátryggingarábyrgð hbátaábyrgðarfélags talin taka bæði til spjalla, sem á bát urðu, er honum hlekktist á, svo og til tjóns, er gat átt rót sína að rekja til mistaka við björg. un hans .........022200000. 00 á21 Hinn 30. júlí 1959, kl. 0850, var lögreglunni í Reykjavík til kynnt, að eldur mundi kominn upp í vörugeymslu h/f K þar í kaupstaðnum. Er lögreglumenn komu á vettvang, kom í ljós, að um eldsvoða var ekki að tefla, en í vörugeymsl. CKKKIV Efnisskrá Bls unni stóð bifreið stjórnarformanns h/f K (S), og var hann örendur undir stýri bifreiðarinnar. Vélarhlíf bifreiðarinnar hafði verið lyft upp, geymsluhólf var opið, hjólkoppur hafði verið tekinn af vinstra afturhjóli, allar rúður dregnar niður, vélin hafði sýnilega verið í gangi, en stöðvazt, án þess að kveikjan væri rofin. Allar dyr hússins voru læstar, er fyrst var að komið, og loft mengað. Réttarkrufning var fram- kvæmd á líki S, og var banamein hans talið kolsýrlings- eitrun vegna dvalar í lokuðu húsrými, þar sem bifreið var Í gangi. S hafði verið slysatryggður hjá vátryggingarfé- laginu T samkvæmt tryggingarbréfi 5. marz 1959. En upp- haflega mun S hafa keypt slysatryggingu hjá T í marz 1954, þá að fjárhæð kr. 500.000.00, en tryggingarfjárhæðin var síðan hækkuð í marz 1957 í kr. 1.000.000.00, og eftir það hélzt hún óbreytt. Er ekkja S krafði T um tryggingarbætur, neitaði það greiðslu bótanna og bar aðallega fyrir sig, að S hefði framið sjálfsmorð, en samkvæmt skilmálum, er um trygginguna giltu, varð félagið eigi krafið dánarbóta, ef um sjálfsmorð var að tefla. Til vara byggði félagið greiðslusynjun sína á því, að S hefði orðið á stórkostlegt gáleysi í sambandi við vátryggingaratburðinn, og væri það því ekki bótaskylt samkvæmt 124. gr. laga um vátryggingar- samninga nr. 20/1954. Lagt var til grundvallar, að bana- mein S hefði verið kolsýrlingseitrun, en eigi hafði T sér- staklega undanskilið sig ábyrgð af slíkum sökum. Eigi var sannað, að um sjálfsmorð væri að tefla. Þá var ekki í ljós leitt, að S hefði af ráðnum hug látið hjá líða nauðsynlegar ráðstafanir til varnar vátryggingaratburðinum, sbr. 124. gr. laga nr. 20/1954, en fyrir Hæstarétti var í ljós leitt, að T hafði í skilmálum sínum um trygginguna vikið frá því lagaákvæði, að því er varðaði stórkostlegt gáleysi vá- tryggða. T var því dæmt að greiða ekkju S vátryggingar- fjárhæðina, kr. 1.000.000.00 22.20.0000. .n enn 511 Skipaútgerð ríkisins hafði um margra ára skeið á fylgibréfum með vörusendingum undanþegið sig ábyrgð á hverju því tjóni á farmi, sem sendandi mátti tryggja sig gegn „með venjulegri sjóvátryggingu samkvæmt W.A. skilmálum“. Við útskipun á vegum skipaútgerðarinnar eyðilagðist vörusend- ing frá P h/f, er krafðist bóta úr hendi útgerðarinnar, kr. 5.335.00, enda kvað fyrirsvarsmaður P h/f sér hafa verið ókunnugt um nefndan fyrirvara. Fyrirvarinn var prentaður á fylgibréfin á áberandi hátt, greindir skilmálar um sjóvá- tryggingu voru algengir hér á landi og P h/f hafði átt mikil viðskipti um flutninga við skipaútgerðina. Að svo vöxnu máli var henni dæmd sýkna af kröfu P h/f .............. 720 Efnisskrá CXKKV Veð. Sjá sjóveð. Veiði. Sjá lax- og silungsveiði. Vettvangsmál. Mál út af ágreiningi um, hvort aðili ætti eignarrétt að land- spildu eða ítaksrétt aðeins, rekið sem vettvangsmál sam- kvæmt III. kafla laga nr. 41/1919 ......0000000000...0.0. Landamerkjamál samkvæmt II. kafla laga nr. 41/1919 .. 685, Vegtir Hinn 16. september 1959 voru manni í héraði dæmdar tjón- bætur ásamt 6% ársvöxtum til greiðsludags, en með dómi Hæstaréttar 16. janúar 1961 voru vextir af dómkröfunni ákveðnir 9% frá 22. febrúar 1960 til 29. desember 1960 og T% frá þeim degi til greiðsludags, sbr. 31. gr. laga nr. 4/1960 og tilkynningar Seðlabanka Íslands um vaxtabreytingar frá 21. febrúar 1960 og 28. desember 1960, enda hafði kröfu- hafi fengið novaleyfi fyrir Hæstarétti og borið þar fram kröfur um hærri vexti en krafizt hafði verið í héraði .. Mikill dráttur hafði orðið á höfðun skaðabótamáls, og voru vextir af bótafjárhæð dæmdir frá stefnudegi ............ Vinnusamningar. Krafa húsgagnasmíðameistara um greiðslu fyrir smíði innbún- aðar veitingastofu tekin til greina, enda ekki í ljós leitt, að hún væri ósanngjörn, sbr. 5. gr. laga nr. 39/1922, né sannað, að samið hefði verið um verkið í ákvæðisvinnu .. Sýknað af kröfu um greiðslu fyrir gröft framræsluskurða, enda eigi sannað, að verkið hefði verið unnið samkvæmt beiðni landeiganda, né heldur í ljós leitt það gagn hans af greft- inum, að hann ætti að bera kostnað af honum, sbr. 79. og 147. gr. vatnalaga nr. 15/1923 .....0.00000000 000... 0... Krafa arkitekts um þóknun fyrir hústeikningar tekin til greina og sagt, að eðlilegast sé við það að miða, að arkitekt, sem ráðizt hefur til að teikna hús, hafi verið falið að gera allar teikningar þess, hafi annað eigi verið sérstaklega áskilið ............... 0... err Kaupkrafa sjómanns á grundvelli kjarasamnings ...... 786, Verzlunarstúlku vikið fyrirvaralaust úr starfi án sannaðra saka og andstætt ákvæði kjarasamnings um þriggja mánaða uppsagnarfrest. Henni dæmdar bætur í samræmi við kjör, sem hún hafði notið .......0....0ee.oesene rn Leikkonu við Þjóðleikhúsið sagt upp starfa andstætt ákvæðum, er að lögum giltu um kjör hennar, og henni dæmdar bætur af því efni .........00022000en ens Bls. 350 160 7193 98 428 115 790 CKXKVI Efnisskrá Bls. Vitni. Afstaða vitnis til atburða var með þeim hætti, að hún þótti veikja sönnunargildi vættis þess um atburðina .......... 376 G gaf samkvæmt beiðni E ranga skýrslu fyrir rannsóknarlög- reglu og staðfesti skýrsluna með undirskrift sinni. Varð- aði þetta við 147. gr. laga nr. 19/1940 ..........0.00..... 538 K hafði samkvæmt beiðni E gefið rannsóknarlögreglu ranga skýrslu um sakarefni, og varðaði það hann við 147. gr. laga nr. 19/1940. Er hann síðar kom fyrir dóm, bar hann einnig rangt um sama efni. Á dómbþinginu var hann ekki nefndur vitni, heldur „mætti“, og eigi varð séð, að brýnd hefði verið fyrir honum vitnaskyldan með þeim hætti, sem boðið er í 100. gr. laga nr. 27/1951. Þá tjáði dómarinn hon- um ekki, hvort hann væri krafinn vitnisburðar eða yfir- heyrður vegna grunar um refsiverða hegðun, sbr. 2. mgr. 11. gr. nefndra laga. Þar sem K mátti því vera í vafa um þetta, var honum dæmd sýkna af ákæru um brot gegn 142. gr. laga nr. 19/1940 .........0.0......... 538 Fyrir framangreint atferli var E dæmd refsing eftir 147. sbr. 22. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Þá gerði E og árangurslausa tilraun til að fá K til rangs framburðar. Varðaði það hann við sömu lagaákvæði, sbr. 20. gr. lag- anna. Með fortölum sínum við þá G og K um rangan fram- burð varð E enn fremur sekur við 142. gr. sbr. 22. og 20. gr. laga nr. 19/1940 ................0 00 538 Vísilmál. Þrír menn dæmdir til að greiða víxilskuld einn fyrir alla og allir fyrir einn ...............00.000 0000. 210 Staðfestur dómur í víxilmáli ................00000... 0 272 Þjóðaréttur. Sjá alþjóðalög. Þjófnaður. Mánudaginn 3. marz 1958 tilkynnti forstjóri verzlunarfyrirtækis á Akranesi lögreglustjóranum þar, að þá nýverið hefði verið framið innbrot í vörugeymslu fyrirtækisins og stolið þaðan þremur dúnkum af svonefndum Leótöflum. Ekkert kom fram í málinu fyrr en 23. júní s. á., er lögreglan fékk vitn- eskju um, að smádrengur hefði um hönd mikið af sams konar töflum og stolið hafði verið. Við eftirgrennslan skýrði drengurinn svo frá, að bróðir hans, H, ætti mikið af þess- um töflum heima hjá sér, og fannst í herbergi hans hálf- fullur dunkur af töflum. H neitaði allri sök á innbrots- þjófnaðinum. Talið var, að þjófnaðurinn hefði verið fram- inn einhvern tíma í næstu viku fyrir 3. marz 1958, en H Efnisskrá CKXXVII Bls. var skráður skipverji á togara, sem var Í veiðiför án við- komu á Akranesi frá 21. febrúar 1958 til 10. marz s. á. Samkvæmt þessu og með hliðsjón af því, hvernig aðgangi að vörugeymslunni og herbergi H var háttað, þóttu sönnur eigi færðar að sök H, og var hann því sýknaður ...... 124 H, sem ásamt tveimur mönnum öðrum braut upp hengilás fyrir geymsluskúr, þar sem þeir stálu þremur pökkum af sprengiefni (dynamit), dæmd refsing samkvæmt 2. mgr. 244. gr. laga nr. 19/1940 .......20200000 nn nn 124 Manni dæmd refsing fyrir þjófnað á reiðhjóli, útvarpstæki og tóbaksvörum svo og fyrir tilraun til þjófnaðar .......... 367 Ærumeiðingar. Sjá meiðyrði. Ökuleyfi. Sjá atvinnuréttindi. Ölvun. Sjá áfengislagabrot. Örorka. Læknir telur varanlega örorku manns 30%, „er skiptist þannig: Traumatisk neurosa 15% og sköddun á blóðrás 15%“ .... Ellefu ára drengur slasaðist svo á vinnustað, að nema varð brott vinstri handlegg hans um 15 cm neðan axlarliðar. Læknir mat varanlega örorku drengsins T5% ............ 186 Maður lærbrotnaði í umferðarslysi. Brotið greri, en fóturinn styttist og rýrnaði. Læknir taldi örorku mannsins nema 20% 432 Drengur lærbrotnaði í umferðarslysi. Varð um tveggja cm stytting á fætinum, og leiddi það til hryggskekkju í mjó- baki. Varanleg örorka drengsins var metin 10% ........ 620 Varanleg örorka manns, er missti sjón á hægra auga, metin 20% 632 Við fermingu skips féll skipverji af þilfari niður í lest skipsins og hlaut beinbrot á vinstra úlnlið og vinstra læri. Hann varð ekki jafngóður, og var Örorka hans talin nema 18% .. 653 Læknir metur manni 10% varanlega örorku, er leiddi af fót- broti í bifreiðarslysi .............202.0 00. nn 675 Örorka manns, sem slasazt hafði og misst framan af þremur fingrum hægri handar, var metin til frambúðar 26% .... 749 Varanleg örorka manns, er slasazt hafði og hlotið heilsutjón, metin 45% ........0.os.seeeesss 793 Varanleg örorka manns, sem misst hafði þumalfingur hægri handar af slysförum, metin 18% ...........000..00....... 888 ut