HÆSTARÉTTARDÓMAR ÚTGEFANDI HÆSTIRÉTTUR XLVI. BINDI 1975 REYKJAVÍK FÉLAGSPRENTSMIÐJAN H/F MCMLXXVIII Reglulegir dómarar Hæstaréttar 1975. Benedikt Sigurjónsson. Forseti dómsins. Magnús Þ. Torfason. Varaforseti dómsins. Ármann Snævarr. Björn Sveinbjörnsson. Einar Arnalds. Logi Einarsson. 10. 11. Registur. I. MÁLASKRÁ. . Ákæruvaldið gegn Sigurd Evje Markússyni. Kæru- mál. Gæsluvarðhald ...............002.0.0 0... . Ákæruvaldið gegn Ingibjörgu Guðrúnu Magnúsdótt- ur Welding. Kærumál. Gæsluvarðhald ............ - Björn Reynir Alfreðsson og Ingibjörg Jósefsdóttir gegn Dvalni Hrafnkelssyni. Útivistardómur ...... - Kyndill h/f, Keflavík, og Jósafat Arngrímsson gegn Ólafi Ólafssyni. Útivistardómur. Ómaksbætur .... . Kyndill h/f, Keflavík, og Jósafat Arngrímsson gegn Kristjáni Steinari Kristjánssyni. Útivistardómur. Ómaksbætur ...........0200 0000 . Frímúrarareglan á Íslandi gegn Gjaldheimtunni í Reykjavík og gagnsök. Fasteignaskattur. Lögtak. Sératkvæði ...........0...0200 0000 . Eisenhandel Kremer gegn Verslanasambandinu h/f. Ómerking. Heimvísun. Sératkvæði í héraði ........ . Ákæruvaldið gegn Sigurði Inga Tómassyni. Kæru- mál. Gæsluvarðhald ..............200.0 00... 0... . Fjármálaráðherra fí. h. ríkissjóðs gegn hreppsnefnd- um Ásahrepps og Djúpárhrepps vegna hreppanna og eigendum og ábúendum jarða í þeim hreppum, hreppsnefndum Holtahrepps og Landmannahrepps vegna hreppanna, eigendum og ábúendum jarða í þeim hreppum og eigendum jarðanna Næfurholts og Hóla í Rangárvallahreppi, hreppsnefnd Skaftár- tunguhrepps vegna hreppsins og eigendum og ábú- endum jarða í þeim hreppi, sýslunefnd Eyjafjarðar- sýslu vegna sýslunnar og hreppsnefnd Saurbæjar- hrepps vegna hreppsins og hreppsnefndum Bárð- dælahrepps og Ljósavatnshrepps vegna hreppanna og eigendum og ábúendum jarða í þeim hreppum. Kærumál. Frávísunardómur staðfestur. Sératkvæði. Ákæruvaldið gegn Gunnari Jónssyni. Bifreiðar. Brot gegn umferðarlögum og áfengislögum. Nytja- stuldður ........22000020.0 enn Ákæruvaldið gegn Sigurði Kolbeini Eggertssyni. Bifreiðar. Brot gegn umferðarlögum og áfengis- Þ 1% 2% te sa AR “A Bls. ut 10 28 ví 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 28. 29. Málaskrá lögum 2... 00. Oddvitar Reykholtsdalshrepps og Hálsahrepps Í. h. hreppanna gegn Kalman Stefánssyni og Ólafi Kristóferssyni og gagnsök. Landamerki. Veiði- réttur ........... rr Dagfinnur Stefánsson gegn Sigurði M. Helgasyni skiptaráðanda og Soffíu Haraldsdóttur og Soffía Haraldsdóttir gegn Dagfinni Stefánssyni. Hjón. Fjárskipti. Uppboð .......0000000 0000... Reynir Örn Leósson og Hulda Garðarsdóttir gegn Þorvaldi Þórarinssyni. Útivistardómur. Ómaks- bætur .........00 00. Sigurgeir V. Sigurgeirsson gegn Vegagerð ríkisins og Almennum Tryggingum h/f. Útivistardómur .... Þórður Johnsen gegn Sindra-Stáli. Útivistardómur Hvesta h/f gegn skiptaráðandanum í Reykjavík. Útivistardómur. Ómaksbætur ........00000000.... Guðmundur Þengilsson gegn Bjarna Höskuldssyni. Kaupsamningur. Vextir .......00.020000 00... nn... Ragna Aðalsteinsdóttir og Sigríður Aðalsteinsdótt- ir gegn Ólafi Helgasyni. Kærumál. Frávísunardóm- ur staðfestur .........0.0.00000 sn Benedikt V. Gunnarsson gegn Ingjaldi Guðmunds- syni. Kaupgjaldsmál. Kjarasamningar. Sjóveðréttur Benedikt V. Gunnarsson gegn Gunnari Guðmunds- syni. Kaupgjaldsmál. Kjarasamningar. Sjóveðréttur María Helgadóttir gegn Samvinnubanka Íslands h/f og gagnsök. Uppboð. Úrskurður úr gildi felldur .. Prjónastofan Iðunn h/f gegn Framkvæmdastofnun ríkisins f. h. Framkvæmdasjóðs Íslands. Víxilmál. Fyrning víxilréttar .......0.000000 0000... Félag íslenska prentiðnaðarins gegn Alþýðusam- bandi Íslands f. h. Hins íslenska prentarafélags. Kærumál. Félagsdómsmái. Frávísunardómur stað- festur ..........0 000. „Sverrir Ragnars gegn bæjarstjóranum á Akureyri f. h. bæjarsjóðs og til réttargæslu Kaupfélagi Ey- firðinga. Eignarréttur að landspildu .............. . Dánarbú Vigfúsar Jóns Einarssonar gegn Bræðrun- um Ormsson h/f. Kaupgjaldsmál. Kjarasamningar. . Síldarvinnslan h/f gegn Sv. B. Rude og gagnsök. Skuldamál ....2......0000 00 Þórarinn Jónasson gegn Pétri Axel Jónssyni og gagnsök. Víxilmál. ..........002200.0 0... nn... Stjórnarnefnd ríkisspítalanna, heilbrigðisráðherra og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs gegn K og M Dómur 0 LON eð io tn Bls. 49 87 96 104 112 127 30. 3l. 32. 33. 34. 36. 31. 38. 39. 40. dl. 42. 43. 44. Málaskrá sjálfum og vegna ólögráða sonar þeirra, S. Skaða- bótamál. Sératkvæði ........000000. 0000. Bjarni Bender og Ingi B. Ársælsson gegn Hljóm- sveit Guðjóns Pálssonar: Guðjóni Pálssyni, Ómari Axelssyni, Guðjóni Inga Sigurðssyni, Eyþóri Þor- lákssyni og Sigurbjörgu Sveinsdóttur. Kaupgjalds- MÁl 000 Gísli Hafsteinsson og Sigríður Valdimarsdóttir gegn Þuríði Axelsdóttur og gagnsök. Barn. Innsetningar- gerð staðfest .........0..000..0. 0. st Jóhanna Kristjánsdóttir gegn Þorgeiri Þorsteins- syni, lögreglustjóra á Keflavikurflugvelli. Kæru- mál. Frávísun .......200.0.000 sens Ákæruvaldið gegn Friðfinni Júlíusi Guðjónssyni. Líkamsmeiðingar. Brot gegn 217. gr. alm. hegn- ingarlaga nr. 19/1940 ......0..0000 nn Helgi Helgason gegn Ásu Björnsson og gagnsök. Skuldamál ........0.00000 0. . Ólafur Ólafsson gegn Jóni Pálssyni og gagnsök. Skuldamál. Sératkvæði. ..........020..000 0... Gunnar Pálsson gegn Örlaugi Björnssyni og gagn- sök. Fasteignakaup. Gallar. Skaðabótamál. Sýkna. Sératkvæði. .........2.000. 0000 Messíana Tómasdóttir gegn Ólafi Gíslasyni. Hjóna- skilnaður. Eignaskiptasamningur. Ógildingarkrafa Sigmundur P. Lárusson gegn Konráði Ó. Sævalds- syni. Fjárnámsgerð úr gildi felld ................ Sigmundur P. Lárusson gegn Konráði Ó. Sævalds- syni. Fjárnámsgerð úr gildi felld .................. Ármann Magnússon gegn Byggingarsamvinnufélagi atvinnubifreiðastjóra í Reykjavík og nágrenni og gagnsök. Skuldamál. Byggingarkostnaður ........ Ákæruvaldið gegn Einari Sverri Einarssyni og Tryggva Rúnari Leifssyni. Þjófnaður. Eignaspjöll Sveinn Jónsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs. Læknaráð ..........0020000. 0... Jón M. Jónsson h/f gegn Jóni N. Sigurðssyni hæsta- réttarlögmanni f. h. Ursula Key Finanzierungen - Versicherungen. Víxilmál. ......2.0.000000 0... Magnús Leopoldsson gegn Bjarna Th. Mathiesen og Bjarni Th. Mathiesen gegn Magnúsi Leopolds- syni og Hrafni Bachmann og Hrafn Bachmann gegn Magnúsi Leopoldssyni og Bjarna Th. Mathiesen. Bifreiðar. Lausafjárkaup. Skaðabætur ............ . Landflutningar h/f gegn Osta- og smjörsölunni s/f. Farmflutningar. Fylgibréf. Skaðabætur .......... Dómur to eð n sl ö ts sn te e ax vil Bls. 161 195 221 303 337 cs 1 = Ca GO ut VIII 46. 47. 48. 49. 50. öl. 52. 53. öd. 5ð. 56. 5T. 58. 60. 61. 62. 63. 64. 65. Málaskrá Ingi B. Ársælsson gegn Dagbjörtu Kristjánsdóttur. Útivistardómur ..........22.000.00 00. Kyndill h/f, Keflavík, gegn Bárði Jóhannessyni. Útivistardómur ...........200000 0. nn Jón M. Jónsson h/f gegn Jóni N. Sigurðssyni hæsta- réttarlögmanni f. h. Ursula Key Finanzierungen - Versicherungen. Hafning máls. Málskostnaður .... Fasteignasalan Hátúni 4 A gegn Guðlaugi Gísla- syni. Fasteignasala. Þóknun ...................... Lífeyrissjóður verkstjóra gegn Jóni V. Jónssyni s/f. Kærumál. Frávísunardómur staðfestur ............ Kaupfélag Austur-Skaftfellinga gegn Rafnkeli Jónssyni og gagnsök. Mjólkurflutningar. Endur- greiðsla ........202.02.00 nes Ákæruvaldið gegn Jóhanni Geir Guðjónssyni. Kæru- mál. Synjað kröfu um gæsluvarðhald og ráðstafanir samkvæmt 66. gr. almennra hegningarlaga ...... Sigurður Stefánsson gegn þrotabúi Kaupfélags Austfjarða. Skiptamál. Skuldaröð ................ Guðbjartur Pálsson gegn Rafmagnsveitu Reykja- víkur. Raforkusala. Innsetningargerð staðfest .... Ákæruvaldið gegn Sigurði Guðmundi Stefáni Þor- leifssyni. Tékkamisferli. Skjalafals. Brot gegn 155. gr., 248. gr. og 261. gr. almennra hegningarlaga .. M gegn K. Barnsfaðernismál ............2..0..... Sigurður Flosason gegn Samvinnufélaginu Hreyfli og gagnsök. Samvinnufélag. Félagsréttindi ........ Gjaldheimtan í Reykjavík gegn Rafmagnsveitum ríkisins og gagnsök. Synjun lögtaksgerðar staðfest. Sératkvæði ..........00..00000 00 enn 59. Þrotabú Vátryggingafélagsins h/f gegn Vagni £k. Jónssyni hæstaréttarlögmanni. Gjaldþrot. Riftun fjárnáms ........0000000 00 Sigurður Helgason gegn Kristni Bergþórssyni. Vöru- skipti. Gallar. Kvörtun .........00.000000 0000... Jón Þórir Gunnlaugsson gegn Ákæruvaldinu. Kæru- mál. Úrskurður um hald á bifreið úr gildi felldur .. Ákæruvaldið gegn Ingvari Diðrik Júníussyni. Þjófn- aðuUr ......00... es Líneik Guðlaugsdóttir gegn Haraldi Hafliðasyni og gagnsök. Fasteignakaup. Gallar. Skaðabótamál Jónas Guðlaugsson f. h. Svefnbekkjaiðjunnar gegn Guðmundi Magnússyni og gagnsök. Vinnuslys. Skaðabótamál. Löghaldsgerð staðfest ............ Dánarbú Lúðvíks Á. Jóhannessonar, Gunnar Björnsson, Ólafur Guðmundsson, Þorkell Pálsson Dómur Bls. 394 394 396 402 404 418 423 426 135 66. 67. 68. 69. 11. 72. 13. Ta. 75. 76. 78. 79. 80. Málaskrá og Theodór Marinósson gegn Vestfold Bil £ Kaross- eri A/S. Skuldamál. Vextir ...........0..000000... Ákæruvaldið gegn Baldri Heiðdal Heiðdalssyni. Bifreiðar. Brot gegn umferðarlögum og áfengis- lögum. Sakarkostnaður ............00000000000... Ólafur Þórarinsson gegn Sigurjóni Sigurðssyni og Kristrúnu Sigurðardóttur. Lögbann. Sératkvæði .. Othar Örn Petersen gegn Guðjóni Ingvarssyni og Hólmari Viði Gunnarssyni. Kærumál. Víxill. Frá- vísunardómur úr gildi felldur .................... Guðmundur Þorsteinn Ólafsson gegn Fulltrúaráði sjómannadagsins í Reykjavík og Hafnarfirði. Samn- ingsgerð. Umboð. Krafa um ógildingu löggernings . Steinhús h/f gegn samgönguráðherra f. h. Vega- gerðar ríkisins og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Bifreiðar. Skaðabótamál. Vegir .................. Guðmundur Þórðarson gegn bæjarsjóði Sauðár- króks. Útivistarðómur ..........0.00000 0000... Jóhannes Pálsson gegn Magnúsi Oddssyni og Maríu Sigurðardóttur. Útivistardómur .................. Flosi Halldórsson gegn fjármálaráðherra og ríkis- saksóknara f. h. ríkissjóðs. Gæsluvarðhald. Skaða- bætur ..........20020 0000 Jón Bjarnason gegn Valdimar Þórðarsyni. Kærn- mál. Lögmannsþóknun. Úrskurður stjórnar Lög- mannafélags Íslands staðfestur .................. Dagmar Árnadóttir, Karen Árnaðóttir og Guðný Árnadóttir gegn Ríkisútvarpinu og Sverri Krist- jánssyni og gagnsök. Flutningur sjónvarpsefnis. Lögbann úr gildi fellt ...............0.0...00.00.. Guðbjartur Kristinsson vegna sín og ófjárráða barna sinna, Guðbjargar, Hafþórs, Kristins og Jó- hönnu, gegn Sigurbergi Baldurssyni, Friðbergi Þór Leóssyni og Sjóvátryggingarfélagi Íslands h/f. Ósk- að álitsgerðar Læknaráðs ............00..0000.00.00.. . Ákæruvaldið gegn Jóni Gunnari Þórmundssyni. Bif- reiðar. Brot gegn umferðarlögum. Sératkvæði .... Ásgeir Hannes Eiríksson gegn borgarstjóranum í Reykjavík f. h. borgarstjórnar Reykjavíkur, heil- brigðismálaráðherra f. h. heilbrigðismálaráðu- neytisins, og dómsmálaráðherra f. h. dómsmála- ráðuneytisins. Stjórnsýsla. Bann við hundahaldi í Reykjavík staðfest ..............0.00000. 0000... Stefán Eiríksson gegn Bjarna Júlíussyni. Fast- eignakaup. Riftun vegna greiðsludráttar .......... Kyndill h/f gegn Ragnari Jónssyni hæstaréttar- 5% 10/ 6 19 1% 1% IX Bls 500 519 522 532 573 691 g11 81. 82. 85. 86. gt. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 96. 97. 98. Máláskrá lögmanni. Víxilmál ........0..0. 0. Kyndill h/f gegn Flugmó h/f og gagnsök. Víxilmál Kyndill h/f gegn Kristjáni Vilhelmssyni. Fjár- námsgerð staðfest ............%...0.. . Kyndill h/f og Jósafat Arngrímsson gegn Stefáni Jónssyni. Fjárnámsgerð staðfest ................ . Kyndill h/f og Jósafat Arngrímsson gegn Tryggva Hannessyni. Fjárnámsgerð staðfest .............. Kyndill h/f og Jósafat Arngrímsson gegn Ólafi Ólafssyni. Fjárnámsgerð staðfest ................ Kyndill h/f og Jósafat Arngrímsson gegn Kristjáni St. Kristjánssyni. Fjárnámsgerð staðfest ........ Bæjarútgerð Reykjavíkur gegn Ingólfi Péturssyni og gagnsök. Vinnuslys. Skaðabótamál ............ Björgúlfur Kristjánsson gegn Spindli h/f. Kæru- mál. Þingbækur ..........00..0.00 000 nn Ákæruvaldið gegn Samúel Oddgeirssyni. Kærumál. Gæsluvarðhald ..............2..2.00.00 000. Ákæruvaldið gegn Bjarna Leifi Péturssyni. Kæru- mál. Gæsluvarðhald ..............20..00000 0... Fiskiðjan h/f gegn Landshöfn Keflavíkurkaupstað- ar og Njarðvíkurhrepps. Kærumál. Hafning máls. Málskostnaður ..........000.200000 00 .n Ákæruvaldið gegn Birni Þórðarsyni. Gæsluvarðhald. Geðheilbrigðisrannsókn ...........00.0.00000.000... Guðbjörn Guðmundsson gegn Sigmundi P. Lárus- syni. Verktakar. Sameiginlegt tilboð. Skipting hagn- aðar og taps ........0000200 nn Hreppsnefnd Mosfellshrepps gegn borgarsjóði Reykjavíkur vegna Hitaveitu Reykjavíkur. Fast- eignaskattur. Synjun lögtaksgerðar. Sératkvæði .. . Bifreiðar og landbúnaðarvélar h/f gegn Grími Hall- dórssyni Laxdal. Lausafjárkaup. Gallar. Ábyrgðar- skírteini. Skaðabætur ...........0.00..000..0.0000.. Kyndill h/f gegn Plast- og stálgluggum, Selfossi h/f. Útivistardðómur ...............00. 00. Jósafat Arngrímsson og Kyndill h/f gegn Nesti h/f. Útivistardómur ................. 00... 0 Guðmundur Helgi Sigurðsson gegn eigendum fast- eignarinnar nr. 24 við Laugaveg, þeim Magneu J. Þ. Ólafsdóttur, Sigríði Ólafsdóttur, Ólafíu Guðbjörtu Ólafsdóttur, Jónu Oddrúnu Ólafsdóttur, Ólafi M. Ólafssyni, Berki Þóri Arnljótssyni, Kolfreyju Arn- ljótsdóttur, Höllu Arnljótsdóttur, Grímkeli Arn- ljótssyni, Jóhönnu V. Haraldsdóttur, Ólafi Erni Har- aldssyni, Matthíasi Birni Haraldssyni og Þrúði Guð- oo FS 8 % Mo 6 Bls. 620 625 638 640 663 669 671 675 683 687 697 698 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 109. 110. 111. 112. 113. 114. Málaskrá rúnu Haraldsdóttur. Hafning máls. Ómaksbætur ... Ákæruvaldið gegn. Óskari Elíasi Héðni Guðmunds- syni. Kærumál. Gæsluvarðhald .................. Ólafur Steinþórsson gegn fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Slys á fimleikaæfingu. Skaðabótamál. Sýkna ......00000 00 Stefán Ólafsson gegn Samvinnutryggingum g/t. Bifreiðar. Vátrygging. Sératkvæði .............. Ákæruvaldið gegn Sigurgeiri Einari Karlssyni. Kærumál. Gæsluvarðhald. .........0.00000. 00... Carl J. Eiríksson gegn Emil Ágústssyni. borgar- dómara. Kærumál. Frávísun .................2.. Sveinn Benediktsson gegn Agnari Bogasyni og gagnsök. Ærumeiðingar. Fégjald ................ Ole N. Olsen f. h. Niðursuðuverksmiðju O. N. Olsen gegn Steinari Guðmundssyni. Vinnusamningur. Skuldamál .........00.000 00. Emma Þorsteinsdóttir og Jón Þorsteinsson gegn Þorsteini Aðalsteinssyni, Gunnari og Þorsteini Þor- steinssonum og sýslumanninum í Þingeyjarsýslu. Kærumál. Dómkvaðning. Réttarneitun. .......... . Sigurður Jónsson gegn Hrafni Bragasyni borgar- dómara. Kærumál. Dómarar. Þinghöld .......... „ Pálmar Magnússon og Aðalheiður Steinþórsdótti: gegn Byggingarsamvinnufélaginu Lundi. Bygging- arsamvinnufélög. Reikningsskil. Byggingarkostn- AðÐUP .......0 00 Skálafell h/f gegn Erlendi Jónssyni. Sjómannalög Börkur h/f gegn Trésmiðju Þorkels Skúlasonar og gagnsök. Skaðabótamál ..........000%..00. 0... Ólafur H. Pálsson, eigandi Hamrakots, gegn Þor- móði Sigurgeirssyni, eiganda Orrastaða. Landa- merkjamál. Ómerking. Heimvísun ................ Rafveita Hafnarfjarðar gegn h/f Raftækjaverk- smiðjunni Hafnarfirði. Raforkugjald. Endurheimta. Gjaldskrá samkvæmt orkulögum ................ Anna Magnúsdóttir og Einar Magnússon f. h. dánarbús Magnúsar Sigurðssonar gegn Jóhönnu Jónsdóttur, Ármanni Magnússyni, Sigurði H. Magn- ússyni, Svavari Magnússyni, Jónu G. Magnúsdóttur, Jóni H. Magnússyni, Kristínu Þórarinsdóttur, Birni Magnússyni, Magnúsi J. Magnússyni, Kristófer Magnússyni og Bjarna Vilmundarsyni. Búskipti. Sala jarðar ..........22.2..... sn Alfreð Haraldsson gegn Herði Sigurvinssyni. Kæru- mál. Frávísun hrundið ...............0.......00... Dómur Mo / Ao: a ER > Ao %0 5 10 10 /10 1%0 ot ÁR Á st ÞE = T TTA s14 323 839 XII 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. Málaskrá Trygging h/f gegn Ágústi Halldórssyni og Sam- vinnutryggingum g/t. Bifreiðar. Skaðabótamál .... Jón Loftsson h/f gegn Alfreð Óskarssyni og gagn- sök. Gallar á seldri fasteign. Skaðabótamál ...... Jón Bergsteinsson gegn ríkissaksóknara og fjár- málaráðherra f. h. ríkissjóðs. Handtaka. Leit. Skaðabótamál .............020000 0000... Bæjarstjórinn á Ísafirði vegna hafnarsjóðs Ísa- fjarðar gegn Hraðfrystihúsinu Norðurtanga h/f. Lögtak. Vörugjald. Sératkvæði .................... Ákæruvaldið gegn Jóhanni Jóhannssyni. Kærumál. Gæsluvarðhald ...............200000 000... Jóhann Marel Jónasson gegn Sigurði M. Helga- syni skiptaráðanda f. h. þrotabús Jóhanns Marels Jónassonar, Jóni N. Sigurðssyni hæstaréttarlög- manni vegna sjálfs sín og Cuper A/G, Sveini Hauki Valdimarssyni hæstaréttarlögmanni og Ágúst Fjeld- sted hæstaréttarlögmanni. Úrskurður um gjald- þrotaskipti. Frávísun frá Hæstarétti. ............ Jómarco — Jómar og Co h/f gegn Sigurði M. Helga- syni skiptaráðanda f. h. þrotabús Jómarco — Jómar og Co h/f, Gjaldheimtunni í Reykjavík, Jóni N. Sig- urðssyni hæstaréttarlögmanni vegna sjálfs sín og Cuper A/G, Sveini Hauki Valdimarssyni hæstarétt- arlögmanni og Benedikt Blöndal hæstaréttarlög- manni. Úrskurður um gjaldþrotaskipti. Frávísun frá Hæstarétti ...........200.200000 anna Jóhann Marel Jónasson gegn Jóni N. Sigurðssyni hæstaréttarlögmanni f. h. Cuper A/G. Áfrýjun þrotamanns. Frávísun frá Hæstarétti. Sératkvæði Oddviti Barðastrandarhrepps f. h. hreppsins gegn Sigurði M. Helgasyni skiptaráðanda í Reykjavík f. h. dánarbús Guðbjargar Guðmundsdóttur og Vig- fúsar Vigfússonar. Kærumál. Dómsvald skiptaréttar Almennar Tryggingar h/f gegn Sigurgeiri V. Sigur- geirssyni og Sigurgeir V. Sigurgeirsson gegn Al- mennum Tryggingum h/f og Vegagerð ríkisins. Bifreiðar, Skaðabætur. Ábyrgð Vegagerðar ríkisins. Húftrygging ........0..2.0200 0000 Emma Þorsteinsdóttir og Jón Þorsteinsson gegn Þorsteini Aðalsteinssyni, Gunnari Þorsteinssyni og Þorsteini Þorsteinssyni. Kærumál. Dómkvaðning matsmanna. Landskipti. Ómerking .............. Ákæruvaldið gegn Aðalsteini Hinrikssyni Bergdal. Bifreiðar. Brot gegn umferðarlögum og áfengislög- 2%1 2%1 2%1 21 A2 A2 Bls. 842 850 873 895 905 907 914 921 929 933 944 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 136. 137. 138. 139. 140. Málaskrá UM 2... Ákæruvaldið gegn Birni Blöndal. Bifreiðar. Brot gegn umferðarlögum. Of hraður akstur .......... Gunnar Birgir Þorvaldsson gegn Guðrúnu Einars- dóttur og gagnsök. Lögtak. Barnalífeyrir. Fram- færslueyrir ..........200.2...0 0000 Guðrún Einarsdóttir gegn Gunnari Birgi Þorvalds- syni og Unnsteini Beck, skiptaráðanda í Reykjavík, vegna bús hjónanna Guðrúnar Einarsdóttur og Gunnars Birgis Þorvaldssonar. Hjón. Búskipti við skilnað. Séreign ...........200000 0000... Landbúnaðarráðherra f. h. Jarðeignasjóðs ríkisins gegn Kjartani Stefánssyni, Skúlínu Stefánsdóttur, Höskuldi Stefánssyni, Páli A. R. Stefánssyni og Össuri Stefánssyni og Kjartan Stefánsson, Skúlína Stefánsdóttir, Höskuldur Stefánsson, Páll A. R. Stefánsson og Össur Stefánsson gegn landbúnaðar- ráðherra f. h. Jarðeignasjóðs ríkisins og Halldóri Guðbjartssyni. Forkaupsréttur að jörð ............ Guðbjartur Pálsson gegn Hermanni Kristjánssyni. Víxilmál. Réttarfarssekt ............00..0....... Sælgætisgerðin Amor h/f gegn Gjaldheimtunni í Reykjavík og gagnsök. Skattamál. Sératkvæði .... Efnablandan h/f gegn Gjaldheimtunni í Reykja- vík og gagnsök. Skattamál. Sératkvæði .......... Gylfi Guðmundsson gegn h/f Eimskipafélagi Ís- lands. Farmflutningar. Skaðabótamál ............ 5. Jón Loftsson h/f gegn Véltaki h/f. Lausafjárkaup. Skaðabótamál ..........2..200000 0... Olga Mörk Einarsson og Valur Mörk Valsson gegn Ragnheiði Kr. Björnsdóttur og Svövu Magnúsdótt- ur og gagnsök. Lausafjárkaup. Samningar ........ Bæjarstjórn Akureyrar f. h. Akureyrarkaupstaðar gegn Pálma Geir Jónssyni og gagnsök. Vinnuslys. Skaðabótamál ..........0.00000. 00 .n Sverrir Georgsson gegn Vinnuvélum s/f og Sjóvá- tryggingarfélagi Íslands h/f. Bifreiðar. Vátrygging. Vinnuslys. Skaðabótamál. Sýkna. ................ Iðnaðarbanki Íslands h/f, Félag íslenskra iðnrek- enda og Landssamband iðnaðarmanna gegn borgar- stjóranum í Reykjavík f. h. borgarsjóðs Reykja- víkur vegna Húsatrygginga Reykjavíkur. Kæru- mál. Frávísunardómur úr gildi felldur. Réttarverk- un ÁÓMS „....20000000 esne Ásdís M. Sigurðardóttir gegn Jósep Valgeirssyni XIlI Dómur Bls. % 948 % 952 4 2 955 4 2 959 8 2 973 1 % 989 1 0% „ 993 1 % „ 1002 1 1 g 1011 1 2 a 1020 1 54 a 1032 1 54 g 1051 1 7 9 107! 1 8 g 1077 XIV Málaskrá Dómur Bls. f. h. Bílaleigunnar Heiði. Ómerking. Heimvísun. Fjárnámsgerð úr gildi felld ...................... 22, 1101 141. Kaupfélag Patreksfjarðar og Samvinnutryggingar g/t gegn D og gagnsök. Bifreiðar. Skaðabótamál ... 234. 1105 II. NAFNASKRA. Á. Einkamál. Bls. „Aðalheiður Steinþórsdóttir ..............2.2.200050 0... nn TU Ágnar Bogason ........0..20.0nn nr 753 Akureyrarkaupstaður .........0000020000 0000 nn 132, 1051 Alfreð Haraldsson ............2..222..0 0... 839 Alfreð Óskarsson ...........0...0...0 sr 850 Almennar Tryggingar h/f ...............0. 0000. 81, 933 Alþýðusamband Íslands ..............00..0 0000 ð nn 127 Anna Magnúsdóttir ..............002000000 00 enn 823 Ábúendur jarða í Ásahreppi ..........2.00.000.0 0000 30 Ábúendur jarða í Bárðdælahreppi .............0..0.0...00.. 30 Ábúendur jarða í Djúpárhreppi ...........20...0 000. n sn. 30 Ábúendur jarða í Holtahreppi .............00..000. s.n. 30 Ábúendur jarða í Landmannahreppi ........... 30 Ábúendur jarða í Ljósavatnshreppi ............0...0000 000. 20 Ábúendur jarða í Saurbæjarhreppi ...........0...0000.00.... 30 Ábúendur jarða í Skaftártunguhreppi ...........000.....000.. 30 Ágúst Fjeldsted hæstaréttarlögmaður ...................... 907 Ágúst Halldórsson ...........0.0000 000. 842 Ármann Magnússon ..........2..02 0... r sn 311, 823 Ása Björnsson ...........000000 0 242 Ásahreppur .........0..2.000 000. 3 Ásdís M. Sigurðarðóttir ...............00.0000.. 00. 1101 Ásgeir Hannes Eiríksson ..........02000000 0. 601 Barðastrandarhreppur .............2020 00 .enssn rr 929 Bárðdælahreppur ............2.00000. 00 nes 30 Bárður Jóhannesson ..........2..20000000 sense 394 Benedikt Blöndal hæstaréttarlögmaður ............00000.0... 914 Benedikt V. Gunnarsson ..........0.0.. 000... 96, 104 Bifreiðar og landbúnaðarvélar h/f ..............0000.00...0... 687 Bílaleigan Heiði ...................0.0... neee 1101 Bjarni Bender .............2.0..0.ss ess 195 Bjarni Höskuldsson .............0..is. ever 83 Bjarni Júlíusson .............2200.0.00 ess 611 Bjarni Th. Mathiesen ................e.ese sess 374 Bjarni Vilmundarson ...............0.0.ne ss 823 Björgúlfur Kristjánsson .........0000000... 663 Björn Magnússon ..............022.0 00 .e senn 823 Björn Reynir Alfreðsson .............0.eeee sen 4 XVI Nafnaskrá Bis. Borgarsjóður Reykjavíkur .........002.020000 0000... 683, 1077 Borgarstjórinn í Reykjavík .........0000000000 00.00.0000... 601, 1077 Borgarstjórn Reykjavíkur .........200000000 0... nn. 601 Bræðurnir Ormsson h/f ........200000eeeessenssn 145 Byggingasamvinnufélag atvinnubifreiðastjóra í Reykjavík og nágrenni ...........0.20.00...eess ss öll Byggingasamvinnufélagið Lundur ...............0.....000.. 7 Bæjarsjóður Akureyrar .............2.00000 00 sn sn 132 Bæjarsjóður Sauðárkróks ...........02.0200000 0. sen 555 Bæjarstjórinn á Akureyri ...........0.220000 000. enn. 132 Bæjarstjórinn á Ísafirði ...............0.00.0..... ven. 895 Bæjarstjórn Akureyrar ..........02.00000. s.s senn 1051 Bæjarútgerð Reykjavíkur ..........0.00000000. 00... 640 Börkur h/f ........22202020n00es sr 193 Börkur Þór Arnljótsson ..........000020000.0 nn 69 Carl J. Eiríksson .........0.000000..0 ss 728 Cuper A/G ........02.02 0. 907, 914, 921 D .......00200202 rns 1105 Dagbjört Kristjánsdóttir ...............00..2000000 00... 394 Dagfinnur Stefánsson ...........2202.000 00 nr 13 Dagmar Árnadóttir ..............200...0. 0 nn ss 578 Dánarbú Guðbjargar Guðmundsdóttur ................0.0... 929 Dánarnbú Lúðvíks Á. Jóhannessonar ..........0.0000000000.00... 500 Dánarbú Magnúsar Sigurðssonar ..........000000. 0... 0. 823 Dánarbú Vigfúsar Jóns Einarssonar ..........00000000 0000... 145 Dánarbú Vigfúsar Vigfússonar ............0.200 0000... 0... 929 Djúpárhreppur ........0.2202000 0 en ne 30 Dómsmálaráðherra ..............20000000n en 601 Dómsmálaráðuneytið ............202.00 0200. e ner 601 Dvalnir Hrafnkelsson .........20...eoeseessns 4 Efnablandan h/f ...........020200 00 none 1002 Eigandi Hamrakots ..........22.000.00 000 nn nn 804 Eigandi Orrastaða ..............20.00..0 een 804 Eigendur fasteignarinnar nr. 24 við Laugaveg ................ 699 Eigendur jarða í Ásahreppi .............0.0..0.. 00... 30 Eigendur jarða í Bárðdælahreppi ..........00..00.000... 0. 0... 30 Eigendur jarða í Djúpárhreppi ........0000000 000... enn. 30 Eigendur jarða í Holtahreppi ..........2.000000 000... 30 Eigendur jarða í Landmannahreppi ........0000000 000... 0... 30 Eigendur jarða í Ljósavatnshreppi ..........0.000.0. 0000... 20 Eigendur jarða í Saurbæjarhreppi ...........00.000.0000 0000... 30 Eigendur jarða í Skaftártunguhreppi .........0.0000.00...... 30 Eigendur jarðarinnar Hóla í Rangárvallahreppi .............. 20 Eigendur jarðarinnar Næfurholts í Rangárvallahreppi ........ 30 H/f Eimskipafélag Íslands ................0...... even en. 1011 Einar Magnússon ....0.000000000 ss 823 Nafnaskrá XVII Bls Eisenhandel Kremer ...............0.0. 0... sn 10 Emil Ágústsson, borgardómari ..........0...0000.... 00. 728 Emma Þorsteinsdóttir .................20...0.. 000. TIl, 944 Erlendur Jónsson ............2.0200 00. .en nr 788 Eyjafjarðarsýsla ................2.2.2.00 0. ss 30 Eyþór Þorláksson ............22.02.0...ense ss 195 Fasteignasalan Hátúni 4 A ................0000. 00... nn. 396 Félag íslenskra iðnrekenda ...............0.02.0 00. 0. nn 107 Félag íslenska prentiðnaðarins ...............0..0000..0 0000... 127 Fiskiðjan h/f ...............2202.00 0000 nn nr 672 Fjármálaráðherra .................. 30, 164, 364, 542, 556, 702, 873 Flosi Halldórsson ...............0.00..... ses 566 Flugmó h/f ..........0.2.000 002. 625 Framkvæmdasjóður Íslands ..............0.0......0 00 119 Framkvæmdastofnun ríkisins .............02...0 00. s nv. 119 Friðbergur Þór Leósson .............0.0002 0000 nn 592 Frímúrarareglan á Íslandi .......................0 00. nn nn. 5 Fulltrúaráð sjómannadagsins í Reykjavík og Hafnarfirði .... 532 Gísli Hafsteinsson ..............20...0. 00 nr 21 Gjaldheimtan í Reykjavík ................0.... 6, 459, 914, 993, 1002 Grímkell Arnljótsson ............00.00 00... 699 Grímur Halldórsson Laxdal ...............0.0. 0... nn 687 Guðbjartur Kristinsson .............0... 00... ss 592 Guðbjartur Pálsson ..............20...0 00... 423, 989 Guðbjörg Guðbjartsdóttir ................0.00... 0... 592 Guðbjörg Guðmundsdóttir, dánarbú ...............0.0....... 929 Guðbjörn Guðmundsson ..........0..00.000 00. nn 675 Guðjón Ingvarsson ...............000. 0... ss 528 Guðjón Pálsson .............2.0. 0... enn 195 Guðjón Ingi Sigurðsson ............000.00 000 nn 125 Guðlaugur Gíslason ...........002.0 0020. nn 396 Guðmundur Magnússon ..........0.2.0.. eens 494 Guðmundur Þorsteinn Ólafsson ..............0.. 0... 532 Guðmundur Helgi Sigurðsson .............000000 000... 699 Guðmundur Þengilsson ...........0.00.0 000... nn 83 Guðmundur Þórðarson ..........20200 000... nn 555 Guðný Árnadóttir ................... 2... 578 Guðrún Einarsdóttir ................000.0 000... 955, 959 Gunnar Birgir Þorvaldsson ...........0..0.0 000... 955, 959 Gunnar Björnsson ...........0.00.0 ss ss 500 Gunnar Guðmundsson ...........02.2000 00 ns 104 Gunnar Pálsson .............2..0 00... se sr 263 Gunnar Þorsteinsson ...........0.%00. nn TT1, 944 Gylfi Guðmundsson ............002.00 0 ser 1011 Hafnarsjóður Ísafjarðar ...................00000. 00... 895 Hafþór Guðbjartsson ...........200020 0000 592 KVIII Nafnaskrá Bls Halla Arnljótsdóttir ...........0.00000.00.0nnnn tn 699 Halldór Guðbjartsson ..........000020.0n ens 973 Hamrakot ...........000.000.e0nen rr 804 Haraldur Hafliðason ...........200.0. 00 nenni 482 Hálsahreppur .......0002000 000 rn nr 55: H/í Eimskipafélag Íslands ...........000. 0000. 0 00. nt n 1011 H/f Raftækjaverksmiðjan í Hafnarfirði .................... 814 Heilbrigðisráðherra ...........020000 0000 nn enn. 164, 601 Heilbrigðisráðuneytið .............220020. een en een 607 Helgi Helgason ...........000.0eesnssrerrrer rr 242 Hermann Kristjánsson ........20020.0e00neenn ner 989 Hið íslenska prentarafélag ...........0000.000 00 nn 127 Hitaveita Reykjavíkur ...........002200 00 nn eeen 683 Hljómsveit Guðjóns Pálssonar .......0000000000e0 enn 195 Holtahreppur .......0.0000 sense 20 Hólar ..........0..00.0 eens 30 Hólmar Víðir Gunnarsson .........00.00sesenenrrne nr 528 Hraðfrystihúsið Norðurtangi h/f ..........2002.2000 0000. 0... 895 Hrafn Bachmann ..........c00.00eeesssrs rr 314 Hrafn Bragason, borgardómari .........2.200000. 0. ene. nn 114 Hreppsnefnd Ásahrepps ........00.0000 00 .r nennt 30 Hreppsnefnd Bárðdælahrepps .......0000.000 00 en en enn. 30 Hreppsnefnd Djúpárhrepps ........000000 000 nn en 30 Hreppsnefnd Holtahrepps ......0.0.000.000 00 nennt 30 Hreppsnefnd Landmannahrepps .....002000. 0000. rennt 30 Hreppsnefnd Ljósavatnshrepps ........0..0.000 00 ee 00 nr. 30 Hreppsnefnd Mosfellshrepps .......000000 00 eeen ene öTð Hreppsnefnd Saurbæjarhrepps ......0.0..00 00... nn. 30 Hreppsnefnd Skaftártunguhrepps ........0000000 0. 000... 30 Hreyfill, samvinnufélag ........00020000. eeen rr re renn 445 Hulda Garðarsdóttir .............000.0.. een senn st Húsatryggingar Reykjavíkur .........002200 0000. 0 nn rn 1077 Hvesta h/f ...........00.002 00 sn 82 Hörður Sigurvinsson ........02200. en re nnnt nn 839 Höskuldur Stefánsson .........020000 0 eens 973 Iðnaðarbanki Íslands h/f ..........0000000 0000 nn 1077 Ingjaldur Guðmundsson .......0000.. 0000 en enter 96 Ingi B. Ársælsson .........0.00. 00. en nt rn 195, 394 Ingibjörg Jósefsdóttir ..........2..000000 0000 neee 4 Ingólfur Pétursson ......2.22000.0 0000 eeen 640 Ísafjarðarkaupstaður ............0.00000 00... n nn 895 Jarðeignasjóður ríkisins ..........0.0000000 een. nr enn. 973 Jóhann Marel Jónasson ......0.00000 00 nr ner 907, 921 Jóhanna Guðbjartsdóttir ...........22000000 00 een nnnn nn. 592 Jóhanna V. Haraldsdóttir ..........0.02. 00 .n enn 699 Jóhanna Jónsdóttir ........0...002002 senn 823 Nafnaskrá XIX Bls Jóhanna Kristjánsdóttir .................0000000. 000. 0. 221 Jóhannes Pálsson ..............02..0 0... renn 556 Jómarco — Jómar ér Co h/f .........00.00000 0000 914 Jón Bergsteinsson ..............0.0... 0000 enn 873 Jón Bjarnason ............2..20.0 0. .n ns 573 Jón M. Jónsson h/f .............00.00. 00. ner 365, 395 Jón V. Jónsson s/f ...........002.000 00 ene 402 Jón Loftsson h/f ..............00000. 0. sver 1020 Jón H. Magnússon „..........0..000 0000 sn 823 Jón Pálsson ............2.2..000 enn 251 Jón N. Sigurðsson hæstaréttarlögmaður .... 365, 395, 907, 914, 921 Jón Þorsteinsson ................... er T11, 944 Jóna G. Magnúsdóttir ..................0.0... 00... n nn. 325 Jóna Oddrún Ólafsdóttir .............0.0...0.0.0.0.. 0000. 699 Jónas Guðlaugsson ................0000 000 494 Jósafat Arngrímsson .................. 4, 5, 632, 634, 636, 638, 698 Jósep Valgeirsson ..............00000 ene 1105 KR 20.00.0000 164, 435 Kalman Stefánsson ............02.000. 00 enn 55 Karen Árnadóttir .............2...2.......0 rn 578 Kaupfélag Austfjarða, þrotabú ...............0.0.0..0.0 0... 418 Kaupfélag Austur-Skaftfellinga ............................. 402 Kaupfélag Eyfirðinga .................0...0. 00... nn 132 Kaupfélag Patreksfjarðar ...................0.02.0.0 0. 1105 Kjartan Stefánsson ..............002. 000 ss er 97: Kolfreyja Arnljótsdóttir ....................0.00.. 0000 699 Konráð Ó. Sævaldsson ..........0...00.0.0 00 303, 307 Kristinn Bergþórsson ............0..000.. 0. nn 469 Kristinn Guðbjartsson ...........00.0000 0... 592 Kristín Þórarinsdóttir ..................02..00 0... n nn 823 Kristján St. Kristjánsson ..............2..0.. 000... 0... 5, 638 Kristján Vilhelmsson ...............0.00 0000 629 Kristófer Magnússon ............0.00. 0... n nr 823 Kristrún Sigurðardóttir ...............0.2.0.00.. 00... en 522 Kyndill h/f ...... 4, 5, 394, 620, 625, 629, 632, 634, 636, 638, 697, 698 Landbúnaðarráðherra ..............0.0.... 0000. 073 Landflutningar h/f ................2.. 00... 0 nn 385 Landmannahreppur .............000.00 0000 sn 30 Landshöfn Keflavíkurkaupstaðar og Njarðvíkurhrepps ...... S12 Landssamband iðnaðarmanna ..............0..... 00... nn 1077 Lífeyrissjóður verkstjóra ............00...0. 2000 402 Líneik Guðlaugsdóttir ................0.0.0000..0 00. 482 Ljósavatnshreppur ..........2.0..000.0 0... 30 Lúðvík Á. Jóhannesson, dánarbú ...........0.0.000000 000 500 Lögreglustjórinn á Keflavíkurflugvelli ...................... 221 KX Nafnaskrá Bls. Magnea J. Þ. Ólafsdóttir ..........2...2.20000 000... nn. 699 Magnús Leopoldsson .........000.0.0.ssnnn rn 374 Magnús J. Magnússon ........0000000 00 en enst 823 Magnús Oddsson .......0.00.00000 nn 556 Magnús Sigurðsson, dánarbú ..........0000000 0... nn nn vn rn. 323 María Helgadóttir ..............000000 00... ann 112 María Sigurðarðóttir ...........0220000000..n ene nr nr 556 Matthías Björn Haraldsson .........00000..e nn nn nn 699 Messíana Tómasdóttir ..........0.00.002 en. nr nn 283 Mosfellshreppur ........0000000 senn sennrsesss nr 683 Nesti h/f .........00000.0 00 nn 698 Niðursuðuverksmiðja O. N. Olsen .......0.00000000 00... 761 Næfurholt ........2...0..er sr 30 Oddviti Barðastrandarhrepps .......002000 0... enn 929 Oddviti Hálsahrepps .........020020 000 rann 55 Oddviti Reykholtsdalshrepps ......0..000000 enn enn 55 Ole N. Olsen ............. sess 761 Olga Mörk Einarsson .........20000. 0000 0e enn 1032 Orrastaðir ................. 0. 804 Osta og smjörsalan s/f ..........0000.00 00 essa nn 385 Othar Örn Petersen ...............0..n ern 528 Ólafía Guðbjört Ólafsdóttir .........0.000000000 0... nn... 699 Ólafur Gíslason ............0..0. sn 283 Ólafur Guðmundsson ........20....ssð sr 500 Ólafur Örn Haraldsson ............020.0.. ens. 699 Ólafur Helgason .........0.0.0.000 0. autt 37 Ólafur Kristófersson ............000 00 .0ð ns 55 Ólafur Ólafsson ........0...nne senn 4, 251, 636 Ólafur M. Ólafsson ..............e0enn ner 699 Ólafur H. Pálsson ..........ceeecnesses rr 804 Ólafur Steinþórsson ........002.00 00 rann 702 Ólafur Þórarinsson ................s nn 522 Ómar Axelsson ..............ssr sr 195 Páll A. R. Stefánsson .......000000 0 973 Pálmar Magnússon .......00200. ðe nr TTT Pálmi Geir Jónsson .........000000 00 1051 Pétur Axel Jónsson ........000000 00. 161 Plast- og stálgluggar Selfossi h/f ...........220000 000... 697 Prjónastofan Iðunn h/f ........0000000 0000 eeen rn renn 119 Rafmagnsveita Reykjavíkur ........00.000000 00 000... 00... 423 Rafmagnsveitur ríkisins ..........20000 000 ert... 459 Rafnkell Jónsson .........00000 00 n ens 404 H/f Raftækjaverksmiðjan Hafnarfirði ..............0..0....- 814 Rafveita Hafnarfjarðar .........00000000 0. en ne nn rn 814 Ragna Aðalsteinsdóttir .........0.0..200. 00. nr enn nn 87 Ragnar JÓNSSON .....0..200000 0000 nennt snar 620 Nafnaskrá XXI Bls. Ragnheiður Kr. Björnsdóttir ..................0.00 00... en. 1632 Reykholtsdalshreppur ............00200200 00 s nn 55 Reykjavíkurborg ...........0.0.0000 00. s.n 601, 683 Reynir Örn Leósson ...........0...000. 0. s1 Ríkissaksóknari .............2022000000 0 enn 556, 873 Ríkissjóður ...........0.000.0.00000. 0. 164, 364, 542, 556, 702, 873 Ríkisspítalarnir .................2%. 0... n ess 164 Ríkisútvarpið ...........0.200000200 0000 578 Rude, Sv. B. .........220200 0 158 Sr 164 Samgönguráðherra ..............200.000 00. s 542 Samvinnubanki Íslands h/f ...........0..0..0.02 0000 0 112 Samvinnufélagið Hreyfill ....................00...000 0000... 445 Samvinnutryggingar g/t ...........0...0..0 000. 0. 113, 842, 1105 Sauðárkrókskaupstaður ................2000..00 0000. 505 Saurbæjarhreppur ..............0.%..0. s.n 30 Sigmundur P. Lárusson ............200.00.0 000... 303, 307, $75 Sigríður Aðalsteinsdóttir ..................0..00 0... 87 Sigríður Ólafsdóttir ...............0.00..0...0 000 699 Sigríður Valdimarsdóttir ..................2.0... 0... 212 Sigurbergur Baldursson ............0...0... 00. nn 592 Sigurbjörg Sveinsdóttir .................0..2.0... 0... 195 Sigurður Flosason ...............00.0 0. nn 445 Sigurður Helgason ..............2.0... 000 ss 469 Sigurður M. Helgason skiptaráðandi ............ 73, 907, 914, 929 Sigurður Jónsson .................00 000 sn TA Sigurður H. Magnússon ..............0000. 0... ss 823 Sigurður Stefánsson .............0..0.. 0. sn 418 Sigurgeir V. Sigurgeirsson ............200..0.. 0... 81, 933 Sigurjón Sigurðsson ............0...0 ene 522 Sindra-Stál #.............020.00 00. seen 82 Síldarvinnslan h/f ..............20.02. 000. eneenr 158 Sjóvátryggingarfélag Íslands h/f ...................... 592, 1071 Skaftártunguhreppur ............000.0. 00. e er 30 Skálafell h/f ..............02000000 00 nn nnrr 788 Skiptaráðandinn í Reykjavík ............20.0.0%. 0... 00... 82, 959 Skúlína Stefánsdóttir .................02...0 0... nn 973 Soffía Haraldsdóttir ....................20.0. 0... nn 73 Spindill h/f ............2..0..00. neee 663 Stefán Eiríksson .............00000..esssð is 611 Stefán Jónsson .............0000.0 ses 632 Stefán Ólafsson ..........0..00.00 713 Steinar Guðmundsson ...................s sn 161 Steinhús h/f ............02200000000nn ss 542 Stjórnarnefnd ríkisspítalanna ............02.0000 0000 0000. 164 Sv. B. Ruðe ............0.e.eeesssssr ss 158 XXII Nafnaskrá Bls. Svava Magnúsdóttir ............220202 0000. enn 1032 Svavar Magnússon .......00002.00 0. sn 823 Svefnbekkjaiðjan .............2020 000... 494 Sveinn Benediktsson ..........0..0...0. sr 728 Sveinn Jónsson ..........22000 00 rn 361 Sveinn Haukur Valdimarsson hæstaréttarlögmaður ...... 907, 914 Sverrir Georgsson .........220. 00... 1071 Sverrir Kristjánsson ........0.2.0..0. 0. .s 578 Sverrir Ragnars .........2.020. 0000 132 Sýslumaðurinn í Þingeyjarsýslu ..........000000 0000... . il Sýslunefnd Eyjafjarðarsýslu .........0.0000... 000... en. 30 Sælgætisgerðin Amor h/f ...........20.2 0... 993 Theodór Marinósson .........200.00 0... 500 Trésmiðja Þorkels Skúlasonar .........02000020 000. en 193 Trygging h/f .......0.0..2. 0000. 842 Tryggvi Hannesson ..........0000.00 ann 6ðd Unnsteinn Beck skiptaráðandi .........0.0.00.0.00 2000... 959 Ursula Key Finanzierungen — Versicherungen .......... 365, 395 Vagn E. Jónsson hæstaréttarlögmaður ...................... 464 Valdimar Þórðarson .........0.000.0... 0. 57 Valur Mörk Valsson ............2..2...e sn 1032 Vátryggingafélagið h/f ...............2000.0000 0000 n nn 164 Vegagerð ríkisins ............0%..2 0... en 81, 542, 933 Verslanasambandið h/f ..........0000000. 0000. 10 Vestfold Bil á. Karosseri A/S .......020200 0 500 Véltak h/f ..........00...0 1020 Vigfús Jón Einarsson, dánarbú ...........00%. 00... 00... 145 Vigfús Vigfússon, dánarbú ...........00000. 0000 0 00. 929 Vinnuvélar s/f ........0.22202.0n nn 1671 Þorgeir Þorsteinsson ...........2.%2 000. ne ser 221 Þorkell Pálsson ..........002. 000. se ns 500 Þormóður Sigurgeirsson ..........00000 000... 804 Þorsteinn Aðalsteinsson .........00200.00 00... s.s 711, 944 Þorsteinn Þorsteinsson .........000000 0. ens TI, 944 Þorvaldur Þórarinsson ........00.02000.0 0000 sl Þórarinn Jónasson .........2000 0000 nn 161 Þórður Johnsen ..........2.00000 0... rss 82 Þrotabú Jóhanns Marels Jónassonar ...........0000000000000. 907 Þrotabú Jómarco-Jómar ér Co h/f ..........0.0000 000... o14 Þrotabú Kaupfélags Austfjarða .........0.0000 0000... 418 Þrotabú Vátryggingafélagsins h/f ............0.0..0.0. 0000... 164 Þrúður Guðrún Haraldsdóttir .............000.0.0 000... 0... #99 Þuríður Axelsdóttir ...........2000...0.00 000 212 Örlaugur Björnsson .........000.... 0000 263 „Össur Stefánsson ............0.. 0. 973 Nafnaskrá XXKIII Bls. B. Opinber mál. Aðalsteinn Hinriksson Bergdal ..............002.00 0000... 948 Baldur Heiðdal Heiðdalsson ...........0000000. 000... 519 Bjarni Leifur Pétursson ...........200.00 0200 n0 671 Björn Blöndal .............2.2...0...ð ðe 952 Björn Þórðarson ..........2002000.0.00 sr 674 Einar Sverrir Einarsson ..........0..0.02 0000. 337 Friðfinnur Júlíus Guðjónsson ...........20%.0. 0000. rn 222 Gunnar Jónsson .........00.000 00. 45 Ingibjörg Guðrún Magnúsdóttir Welding .................... 2 Ingvar Diðrik Júníusson ..........0.22.0. 0000. en nn TT Jóhann Geir Guðjónsson .........000.00 0. 0.n nr 415 Jóhann Jóhannsson ..........20020 000 ðe 205 Jón Þórir Gunnlaugsson ........0..200.00 00 sn 474 Jón Gunnar Þórmundsson ...........0.02 0000 594 Óskar Elías Héðinn Guðmundsson .............0..000 00... 700 Samúel Oddgeirsson ..........0..... 20. ss 569 Sigurður Kolbeinn Eggertsson ...........0.002 0000 n 0. .n. 49 Sigurður Ingi Tómasson ..........00020.00 nn 28 Sigurður Guðmundur Stefán Þorleifsson ...........20.0..0.... 426 Sigurd Evje Markússon ...........0000.02. 00... 1 Sigurgeir Einar Karlsson ..........0022.02 0000... 121 "Tryggvi Rúnar Leifsson ..........0..020. 00... 337 IH. SKRÁ um lög og reglugerðir, samþykktir o. fl., sem vitnað er til í XLVI. bindi hæstaréttardóma. Grágás. Landbrigða þáttur. Konungsbók, 208. kap. — 59. Staðarhólsbók, 438. kap. — 59. 1281. Jónsbók. Landsleigubálkur, kap. 56 — 59, 60. Þjófabálkur, kap. 15 — 1018, 1019. 1687, 15. apríl. Norsku lög Kristjáns 5. VI. bók, 14. kap., 6. gr. — 424, 425. 1878,nr. 3, 12. apríl. Lög um skipti á dánarbúum og félagsbúum a. fl. 33. gr. — 929. 35. gr. — 929, 932. 55. gr. — 929. 82.-89. gr. — 421. 83. gr. — 419, 420, 421, 422. 1857, 6. janúar. Opið bréf um að stofna byggingarnefnd á verslunur- staðnum Akureyri. — 138, 139, 144. 4.tl.— 133. 5. tl. — 133. 4. gr. — 138. 1882,nr. 5, 17. mars. Landamerkjalög. — 64, 70. 3. gr. — 57. 1885,nr. 29, 4. nóvember. Lög um lögtak og fjárnám án undanfarins dóms eða sáttar. 1.gr.— 899, 957. 15. gr. -- 114. 1887, nr. 18, 4. nóvember. Lög um veð. 3. gr. — 114. 1887,nr. 19, 4. nóvember. Lög um aðför. 9.gr.— 304, 305, 307, 308. 12. gr. — 425. 13. gr. — 425. 31. gr. — 957. 50. gr. — 468. 1895,nr. 34, 13. desember. Lög um stækkun lögsagnarumdæmis og bæjarfélags Akureyrarkaupstaðar. 2. gr. — 138. 1904, 1905, 1905, 1919, 1921, 1921, 1981, 1921, 4982, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KXKV nr. 12, 24. ágúst. Tilskipun um hvernig gegna skuli embættis- störfum amtmanna o. fl. — 138. nr. 14, 20. október. Lög um fyrningu skulda og annarra kröfu- réttinda. 4. gr. — 140. nr. 46, 10. nóvember. Lög um hefð. — 144. 2. gr. — 743. nr. 41, 28. nóvember, Lög um landamerki o. fl. II. kafli — 806. III. kafli — 93. 1.gr.— 41. 16. gr. — 93. nr. 39, 27. júní. Lög um stofnun og slit hjúskapar. VII. kafli — 301. 5l. gr. — 286. 56. gr. — 301. 58. gr. — 301. 59. gr. — 284, 301. 76. gr. — 301. 11. gr. — 301. 79. gr. — 301. nr. 55, 27. júní. Lög um skipulag kauptúna og sjávarþorpa. — 138. nr. 66, 27. júní. Lög um fasteignaskatt. — 9. 3. gr. — 461, 685. nr. 77, 27. júní. Lög um hlutafélög. 4. gr. — 971. 10. gr. —- 516. 39. gr. — 968. nr. 39, 19. júní. Lög um lausafjárkaump. — 694. 1. gr. — 695, 696. 2.gr.— 470. 4. gr. — 1030. 5. gr. — 253. 28. gr. — 617. 42.gr.— 383, 493, 1030. 42.-54. gr. — 864. 43. gr. — 1028, 1030, 1031. 47. gr. — 492, 1030. 50. gr. — 470, 474. öl. gr. — 1030. KXVI Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir .o. fl. 1923, 1923, 1924, 192), 1929, 1930, 1932, 1933, 1935, 52. gr. — 474, 1030. 54. gr. — 375, 383, 470, 474. nr. 15, 20. júní. Vatnalög. — 817. nr. 20, 20. júní. Lög um réttindi og skyldur hjóna. 23. gr. — 961, 969, 971. nr. 8, 4. júní. Lög um heimild fyrir bæjarstjórnir og hrepps- nefndir til að takmarka eða banna hundahald í kaupstöðum og kauptúnum. — 602, 605, 607, 609. 1.gr. — 601. nr. 61, 12. september. Reglugerð um hundahald í Reykjavík. — 604, 605, 606, 607. 1. gr. — 601, 602. nr. 25, 14. júní. Lög um gjaldþrotaskipti. 1. gr. — 910, 917. 19. gr. — 465, 468. 22. gr. — 465, 467, 468. 30. gr. — 465. nr. 2, 7. janúar. Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavík. 8. kafli — 607. 65. gr. — 602, 604, 606, 607. nr. 47, 23. júní. Lög um lækningaleyfi, um réttindi og skyldur lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um skottulækn- ingar. — 181. nr. 93, 19. júní. Vísillög. — 372. IV. kafli — 927. XIV. kafli — 366. 1.gr.— 366, 367, 370. 5. gr. — 367, 370, 514. 10. gr. — 126. 16. gr. — 927. 17. gr. — 366, 371, 991. 19. gr. — 366. 20. gr. — 366, 371. 34. gr. — 119, 124, 125, 126, 991. 41. gr. — 367. 44. gr. — 927. 53. gr. — 119, 124, 126, 991. 64. gr. — 991. 69. gr. — 119, 125, 126. 70. gr. — 120, 124, 126. nr. 38, 28. janúar. Lög um leiðbeiningar fyrir konur um varnir gegn því að verða barnshafandi og um fóstureyðingar. 1936, 1986, Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKVII — 168, 184. 5. gr. — 191. 9. gr. —- 180, 191. 11. gr. — 167. nr. 7, 1. febrúar. Lög um samningsgerð, umboð og ógilda lög- gerninga. III. kafli — 290, 301. 10. gr. — 540. 11. gr. — 540. 13. gr. — 540. 18. gr. — 540. 32. gr. — 532, 540. nr. 85, 23. júní. Lög um meðferð einkamála í héraði. - 95. Kl. kafli — 281, 662. XVII. kafli — 124, 126, 369, 370, 372, 928. 36. gr. — 93, 946. 37. gr. — 93. 39. gr. — 175. 41. gr. — 367. 42. gr. — 663, 664, 667, 668. 52. gr. — 378. 53. gr. — 145. 67. gr. — 94. 69. gr. — 128, 335, 372. Tl. gr. — 94, 171, 175, 613. 72. gr. — 90, 932. 78. gr. — 78, 90, 929, 932. 80. gr. — 402, 404. 82. gr. — 404. 85. gr. — 841. 88. gr. — 611. 105. gr. — 371, 372. 106. gr. — 371, 372. 108. gr. — 42, 128. 109. gr. — 40. 114. gr. — 371, 372, 1102. 115. gr. — 371, 372, 667. 116. gr. — 371, 372, 521, 586, 590. 117. gr. — 305, 309, 371, 372. 118. gr. — 113, 160, 404, 494, 499, 572, 628, 841, 1104. 119. gr. — 367. 120. gr. — 159, 259, 329, 715. 129. gr. — 988. 139. gr. — 945, 1091. 140. gr. — 1091. XKVIII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1987, 1937, 1938, 1988, 1988, 1939, 173. gr. — 281, 282, 661, 662. 178. gr. — 803. 180. gr. — 96, 1099. 181. gr. — 1112, 1119. 188. gr. — 989. 190. gr. — 774, 909, 916. 193. gr. — 909, 916. 194. gr. — 752. 195. gr. — 729, 746, 74, 749, 750, 752, 1098. 196. gr. — 747, 751, 753, 1098. 200. gr. — 715, 854. 201. gr. — 171. 204. gr. — 840. 205. gr. — 171, 446, 794. 208. gr. — 163, 367, 372, 529, 530, 624, 628, 991. 209. gr. — 370. 212. gr. — 444. 215. gr. — 444. 216. gr. — 33. 217. gr. — 32, 34, 40. 218. gr. — 32. 220.gr.— 32, 33, 34, 35, 38, 40, 42. 223. gr. — 113, 909, 916. nr. 46, 13. júní. Lög um samvinnufélög. 3. gr. — 455, 456. 8. gr. — 455. nr. 69, 31. desember. Lög um tekjur bæjar- og sveitarfélaga og eftirlit með fjárstjórn bæjar- og sveitarfélaga. 4. gr. — 461, 685. nr. 16, 13. janúar. Lög um að heimila í viðeigandi tilfellum aö- gerðir á fólki, er koma í veg fyrir að bað auki kyn sitt. —- 165, 168, 169, 178, 179, 184, 186, 187, 191, 193. 3. gr. — 166, 170. 5. gr. — 168, 169, 173, 174, 176, 184, 187, 191. 6. gr. — 168, 176, 187. 7. gr. — 168, 172, 176, 179, 185, 186. 9. gr. — 167. nr. 62, 11. júní. Lög um bókhald. — 998, 999, 1007, 1008. 2.gr.— 993, 1002. nr. 80, 18. janúar. Lög um stéttarfélög og vinnudeilur. — 200. 67. gr. — 127. nr. 5, 10. janúar. Reglugerð um Rafmagnsveitu Reykjavíkur. 13. gr. — 424. 16. gr. — 423. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKIX 17. gr. — 423, 424. 1940,nr. 19, 12. febrúar. Almenn hegningarlög. XIl. kafli — 760. XXII. kafli — 560, 675. KKV. kafli — 759. XXVI. kafli — 670, 701, 906. 20. 24. 25. öT. 66. 68. 70. 11. 72. Ta. 7 sl. 108. 155. 158. 216. 217. 229. 232. 233. „gr. — 587, 588, 753, T5T, 158, 159. 235. 236. 239. 241. 244. 248. 253. 257. 259. 261. 264. 234 gr. — 340, 362. gr. — 760. gr. — 579. gr. — 45, 46, 240, 242, 521, 522, 594, 595, 598, 599, 600. gr. — 415, 416, 417. gr. — 416. gr. — 598. gr. — 948. gr.— 362, 481, 754, 757, 758, 759. gr. — 598. „gr.— 45, 49, 223, 362, 427, 434. gr. — 760. gr. — T5T, 759. gr. — 426, 430, 434. gr. — 769. gr. — 167. gr. — 222, 223, 225, 232, 240. gr. — 587, 588, 590, 759. gr. — 415, 416, 417. gr. — 415, 416, 417. gr. — 587, 588, 753, 754, 75, 758, 759. gr. — 753, 757, 758, 759. gr. — 759. gr. — 757, 758, 760. gr. — 337, 339, 340, 349, 355, 362, 478, 479. gr. — 426, 427, 430, 434. gr. — 362, 481. gr. — 337, 340, 358. gr. — 46. gr. — 426. gr. — 754, 755, T5T, 758, 760, 890. 1940,nr. 35, 12. febrúar. Lög um heilbrigðisnefndir og heilbrigðis- samþykktir. 3. gr. — 608, 609. 1941,nr. 46, 27. júní. Landskiptalög. 1.gr.— 772, 773, 946. 3. gr. — 946. 4. gr. — 946. 5. gr. — 773, 946, 947. KKK Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 6. gr. — TT3, 946. 1942,nr. 14, 15. maí. Lög um læknaráð. 2. gr. — 365, 593. 1942,nr. 61, 4. júlí. Lög um málflytjendur. 8. gr. — 574, 577. 1943, nr. 16, 26. febrúar. Lög um orlof. 6. gr. — 155. 7. gr. — 155. 1943,nr. 64, 16. desember. Lög um birtingu laga og stjórnvalda- erinda. 2.gr. — 822. 7. gr. — 819, 822. 1944,nr. 33, 17. júní. Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 65. gr. — 2, 3, 29, 415, 558, 608, 670, 675, 701, 906. 66. gr. — 602, 606, 607, 608. 67. gr. — 608. 12. gr. — 589. 1945,nr. 67, 182. apríl. Lög um fasteignaskatt til bæjar- og hrepps- félaga og Jöfnunarsjóð sveitarfélaga. 4. gr. — 461, 685. 1946,nr. hh, 7. maí. Lög wm opinbera aðstoð við byggingar íbúður- húsa í kaupstöðum og kauptúnum. 18. gr. — 314. 194?,nr. 87, 5. júní. Lög um afstöðu foreldra til óskilgetinna barna. 16. gr. — 219. 194?,nr. 95, 5. júní. Lög um lögræði. 22. gr. — 214, 219, 220. 23. gr. — 219, 220. 37. gr. — 743. 39. gr. — 114. 1947, nr. 80, 5. júní. Framfærslulög. 3. gr. — 176. 6. gr. — 176. 1948,nr. 40, 5. apríl. Lög um kauprétt á jörðum. — 930, 980, 986, 987. 2.gr.— 931. 4. gr. — 931. 5. gr. — 985. 1948,nr. 14, 8. mars. Lög um ákvörðun fésekta. — 754. 1949,nr. 18, 22. mars. Lög um kyrrsetningu og lögbann. 1.gr. — 523. 9. gr. — 580. 12. gr. — 580. 20. gr. — 841. 26. gr. — 523, 526, 527, 528, 589. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KXKKI 27. gr. — 580. 28. gr. — 580. 1949,nr. 57, 25. maí. Lög um nauðungaruppboð. — 114. 2. gr. — 465. 4. gr. — 113. 12. gr. — 78. 23.gr.— 74, T7, 78. 34. gr. — 465. 46. gr. — 465. 1950,nr. 11, 20. janúar. Heilbrigðissamþykkt fyrir Reykjavík. — 609. 161. gr. —- 604, 606, 608, 609, 610. 1952,nr. 23, 1. febrúar. Lög um öryggisráðstafanir á vinnustöðum. 5. gr. — 1063. 1952, nr. 36, 16. febrúar. Lög um opinbera aðstoð við byggingar íbúð- arhúsa í kaupstöðum og kauptúnum. — 314, 779. 15. gr. — 332. 1953,nr. 7, 3. febrúar. Lög um hundahald og varnir gegn sullaveiki. — 605, 606. 1. gr. — 602. 1954,nr. 20, 8. mars. Lög um vátryggingarsamninga. 20. gr. — T14, 725, 726. 21. gr. — 1091. 24. gr. — T14, 722. 35. gr. — 726. 37. gr. — 714, 1098. 40. gr. — 1092. 92. gr. — 1112. 1954,nr. 11, 9. febrúar. Auglýsing um fullgildingu Evrópuráðssamn- ings um verndun mannréttinda og mannfrelsis. 5. gr. — 890. 8.gr.— 602, 606, 607, 610. 14. gr. — 607. 18. gr. — 610. 1955,nr. 22, 3. maí. Lög um breytingar á almennum hegningarlögum nr. 19 frá 12. febrúar 1940. 4. gr. — 45, 240, 242, 521, 522, 594, 595, 599, 600. 1956, nr. 20, 1. mars. Lög um breyting á almennum hegningarlögum nr. 19 12. febrúar 1940. — 46. 1957,nr. hh, 3. júní. Lög um skatt á stóreignir. — 515. 1956,nr. 57, 10. apríl. Lög um prentrétt. 15. gr. — 757, 759. XKXKII Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 22. gr. — 754, 75T, 758, 760. 1957,nr. 53, 5. júní. Lög um lax- og silungsveiði. 3. gr. — 89, 90. 1958,nr. 16, 9. apríl. Lög um rétt verkafólks til uppsagnarfrests frá störfum og um rétt þess og fastra starfsmanna til launa vegna sjúkdóms- og slysaforfalla. — 149, 150, 152, 154. 1. gr. — 148, 150, 151, 152. 4. gr. — 148, 150, 152, 154. 6. gr. — 155. 7. gr. — 148, 150, 152. 1958,nr. 68, 5. júní. Lög um tollheimtu cg tolleftirlit. 32. gr. — 1018. 1958,nr. 26, 2. maí. Umferðarlög. 24. gr. — 725. 25. gr. — 46, 725. 67. gr. — 1106, 1116, 1117. 69. gr. — 1106, 1116. 74. gr. — 1106, 1112, 1116. 1959,nr. 19, 24. apríl. Lög um sameign fjölbýlishúsa. — 316, 334. 1960,nr. 32, 5. febr. Tilkynning Rafmagnseftirlits ríkisins. — 1061, 1062. 1960,nr. 54, 14. júní. Lög wm verðlagsmál. 6. gr. — 816. 1960,nr. 127, 25. júlí. Reglugerð um leigu á skráningarskyldum öku- tækjum til mannflutninga án ökumanns. 6. gr. — 1102. 1961,nr. 36, 29. mars. Ábúðarlög. 1.gr. — 838. 46. gr. — 946. 1961,nr. 82, 21. ágúst. Lög um meðferð opinberra mála. XVIII. kafli — 569. 34. gr. — 874. 35. gr. — 874. 54. gr. — 87ö. 56. gr. — 875. 61. gr. — 874. 66. gr. — 558. 150. gr. — 570, 572, 874, 890, 894. 151. gr. — 570, 874, 875, 889, 890, 894. 152. gr. — 572. 154. gr. — 557, 558, 572, 873, 874, 876, 890, 894. 155. gr. — 572, 84. 1962,nr. 57, 18. apríl. Lög um Hæstarétt Íslands. 36. gr. — 73. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. KKKITII 1962, nr. 69, 28. apríl. Lög um tekjustofna sveitarfélaga. 65. gr. — 461, 685. 1963,nr. 21, 28. apríl. Lög um kirkjugarða. 26. gr. — 994, 1003. 1963,nr. 28, 29. apríl. Lög um fasteignamat og fasteignaskráningu. 1.gr. — 463. 11. gr. — 463. 1963, nr. 33, 26. apríl. Lög um breytingu á lögum nr. 85, 23. júní 1936 um meðferð einkamála í héraði. 18. gr. — 989. 1963, nr. 245, 31. desember. Reglugerð um tekjuskatt og eignarskatt. 16. gr. — 155. 103. gr. — 902. 4963,nr. 66, 31. desember. Siglingalög. 88. gr. — 1016, 1018. 95. gr. — 1016. 96. gr. — 1016. 99. gr. — 1012. 216. gr. — 98, 105, 642, 792. 232. gr. — 661. 1968, nr. 67, 81. desember. Sjómannalög. 12. gr. — 791, 792. 13. gr. — 791. 18. gr. — 789, 791, 792. 1963, nr. 71, 30. desember. Vegalög. 13. gr. — 548. 1964,nr. 19, 21. maí. Skipulagslög. 30. gr. — 134, 139. 1964, nr. 51, 10. júní. Lög um tekjustofna sveitarfélaga. — 461, 685. 4. gr. — 461, 685. 1965, nr. 29, 23. apríl. Lög um breytingu á lögum nr. 41, frá 28. nóv- ember 1919, um landamerki o. fl. 1. gr. — 41. 1965, nr. 90, 7?. október. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. 42. gr. — 993, 995, 1003, 1004. 1966,nr. 58, 13. maí. Lög um vernd barna og ungmenna. 13. gr. — 217, 219. 36. gr. — 214, 219. 1966, nr. 71, 6. maí. Lög um verðtryggingu fjárskuldbindinga. 1. gr. — 853, 865. 1966,nr. 101, 8. desember. Lög um framleiðsluráð landbúnaðarins, verðskráningu, verðmiðlun og sölu á landbúnaðarafurðum o.fl. 24. gr. — 405. 1967,nr. 48, 29. apríl. Hafnalög. KKKIV Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1967, 1967, 1968, 1968, 1968, — 901. 12. gr. — 896, 897, 899, 902, 903. 25. gr. — 896, 899, 902, 903. nr. 54, 27. apríl. Lög um Jarðeignasjóð ríkisins. — 976. 8. gr. — 977. nr. 58, 29. apríl. Orkulög. — 463, 817. 24. gr. — 816. 25. gr. — 814, 816, 818, 819. 16. gr. — 424. T1. gr. — 460, 462, 463, 464. nr. 40, 23. apríl. Umferðarlög. — 595. 1. gr. — 1072. 24. gr. — 725, 726. 25. gr. — 25, 46, 50, 53, 519, 521, 596, 599, 723, 725, 726, 949. 26. gr. —- 519, 521. 27. gr. — 50, 53, 596. 31. gr. — 519. 38. gr. — 939. 41. gr. — 519. 45. gr. — 848. 46. gr. — 848. 48. gr. — 848. 49. gr. — 849, 939. 50. gr. — 953, 954. 51. gr. — 848. 52. gr. — 848. 53. gr. — 848. 55. gr. — 554. 56. gr. — 554. 67. gr. — 1072, 1074, 1075, 1106. 68. gr. — 1075. 69. gr. — 1072, 1074, 1106. 70. gr. — 1072, 1075. 80, gr. — 46, 50, 53, 54, 519, 521, 596, 948, 949, 951, 953, 954. 81. gr. 46, 50, 54, 520, 521, 594, 595, 596, 598, 599, 600, 949, 951. nr. 51, 2. maí. Lög um bókhald. — 998, 1007. 2. gr. — 770, 993, 1002. 17. gr. — 769, 770. nr. 58, 1. maí. Lög um Stofnfjársjóð fiskiskipa. — 891. 2. gr. — 902. 4. gr. — 897. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. 1968,nr. 79, 81. desember. Lög um ráðstafanir í sjávarútvegi vegna breytingar gengis íslenskrar krónu. 2. gr. — 897, 902. 5. gr. — 897. 1969,nr. 12, 17. mars. Lög um hollustuhætti og heilbrigðiseftirlit. — 608. 9. gr. — 609. 10. gr. — 608, 609. 11. gr. — 608, 609. 19. gr. — 608, 609. 1969,nr. 59, 28. maí. Lög um tollheimtu og tolleftirlit. IX. kafli — 29. 12.gr. — 221. 14. gr. — 221. 1969, nr. 82, 2. júlí. Áfengislög. 24. gr. — 50, 53, 54, 519, 520, 521, 594, 600, 949, 951. 45. gr. — 50, 53, 519, 521, 594, 949. 1969, nr. 301, 10. desember. Reglugerð um fasteignamat og fasteigna- skráningu. 1. gr. — 463. 2. gr. — 463. 1970,nr. 23, 16. apríl. Vegalög. 65. gr. — 934, 938, 939, 942. 1970,nr. 36, 9. maí. Lög um leigubifreiðar. — 456. 1. gr. — 455. 1970, nr. 76, 25. júní. Lög um lax- og silungsveiði. 2. gr. — 59. 3. gr. —- 93. 4. gr. — 60. 84. gr. — 93. 1970,nr. 107, 28. október. Lög um félagsheimili. — 6. 1.gr.— 7, 8. 2.gr.— 8. 1971,nr. 19, 5. apríl. Útvarpslög. 6. gr. — 587, 590. 1971,nr. 68, 15. júní. Lög um tekjuskatt og eignarskatt. 35. gr. — 1000, 1009. 37. gr. — 999, 1000, 1001, 1008, 1009. 38. gr. — 994, 995, 1000, 1001, 1003, 1004, 1009, 1010. 38. gr. — 995, 1004. 39. gr. — 995. 42. gr. — 993, 995, 1003, 1004. 46. gr. — 902. 1971,nr. 94, 24. desember. Lög um breyting á lögum um verðlagys- KEKKVI Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. mál, nr. 54 frá 14. júní 1960. 2. gr. — 816. 1971,nr. 192, 1. september. Gjaldskrá Rafveitu Hafnarfjarðar. — 814, 816, 817, 819. IV. kafli. — 814. 1971,nr. 264, 31. desember. Reglugerð wm raforkuvirki. 3.2., $ 490 — 1062. 1972,nr. ?, 23. mars. Lög um breyting á lögum nr. 68, 15. júní 1971, um tekjuskatt og eignarskatt. 16. gr. — 993, 999, 1003, 1008. 23. gr. — 994, 995, 1003, 1004. 1972,nr. 8, 22. mars. Lög wm tekjustofna sveitarfélaga. — 1, 461, 463, 464, 685. II. kafli. — 459, 460, 686. 3. gr. — 6, 7. 4. gr. — 459, 460, 461, 684, 685, 686, 5. gr. — 6, 7, 8, 9, 462, 463. 24. gr. — 995, 1004. 1972,nr. 109, 31. desember. Lög um breyting á lögum nr. 87, 824. desember 1971, um orlof. 3. gr. —- 130. 1972,nr. 45, 8. febrúar. Heilbrigðisreglugerð. — 609. VI. kafli. — 608. 83. gr. — 608. 84. gr. — 609. 213. gr. — 609. 1972, nr. 320, 19. desember. Reglugerð um fasteignaskatt. — 8. 10. gr. — 460, 684. 11. gr. — 460, 684. 1972,nr. 139, ?. júní. Gjaldskrá fyrir Rafveitu Hafnarfjarðar. — 814, 817. 1973,nr. 783, 21. júní. Lög wm meðferð opinberra mála. VII. kafli. — 891. 35. gr. — 893. 48. gr. — 893. 51. gr. — 890, 893. 55. gr. — 891, 893. 56. gr. — 890, 891, 898. 61. gr. — 890, 891, 893. 63. gr. — 893. T1T. gr. — 45. 118. gr. — 594. 141. gr. — 481, 955. 150. gr. — 890, 894. Skrá um lög, reglugerðir, samþykktir o. fl. XKKVII 151. gr. — 890, 894. 154. gr. — 890, 894. 1973,nr. 39, 9. febrúar. Hafnarreglugerð fyrir Ísafjarðarkaupstað. 39. gr. — 896, 897, 899, 901, 902, 903. 46. gr. — 899. 47. gr. — 899, 902, 903. 1978, nr. 75, 21. júní. Lög um Hæstarétt Íslands. 13. gr. — 415, 672. 20. gr. — 482. 21.gr.— 30, 87, 402, 574, 663, 673, 748, 773, 776, 839, 929. 22. gr. — 748, 776, 1099. 23. gr. — 748. 24. gr. — TT6. 27. gr. —— 176. 28. gr. — TT6. 31. gr. — 31. 36. gr. — 97, 104, 263, 445, 500, 702, 933. 45. gr. — 158, 423, 630, 632, 634, 636, 638. 53. gr. — 715. 58. gr. — 989. 1974,nr. 74, 21. ágúst. Lög um meðferð opinberra mála. 43. gr. — 475, 476. 65. gr. — 415, 416. 67. gr.— 1, 2, 3, 29, 415, 416, 670, 672, 675, TOL, 727, 728, 906. 69. gr. — 415, 417. T1. gr. — 415, 416. 72. gr. — 415, 416. 15. gr. — 675. Tt. gr. — 45. 115. gr. — 599. 118. gr. — 427, 599. 141. gr. — 955. 164. gr. — 727. 172. gr.— 1, 2, 28, 415, 474, 669, 671, 674, 700, 727, 905. 178. gr. — 595. 1975, nr. 66, 14. júlí. Vegalög. 65. gr. — 934. IV. EFNISSKRÁ TIL YFIRLITS. Aðfarargerðir. Sjá aðför, fjárnám, innsetningargerðir, kyrr- setningargerðir, lögbann, lögtak, útburðarmál. Aðför. Aðgerðarleysi. Sjá tómlæti. Aðild, aðilaskipti, fyrirsvar í dómsmálum 145, 164, 500, 601, 753, TTT, 823, 873, 895, 907, 914, 973, 1054, 1077, 1105 Aðildareiður. Aðstoð. Aðstöðugjald. Sjá skattar. Aflýsing. Arkitektar. Atvinnulöggjöf. Atvinnuréttindi. Sjá ökuleyfissviptingu. Ábúð. Ábyrgð á seldum hlut (framleiðslugallar) .................... 687 Ábyrgð á verkum annarra. Ábyrgð framleiðanda. Sjá ábyrgð á seldum hlut .......:...... 687 Ábyrgð húseiganda. Sjá fasteignir og skaðabætur. Áfengi. Áfengislög ........02.20000000 0. 45, 49, 519, 594, 948 Áfrýjun. 1. Áfrýjunarleyfi: a. Áfrýjunarfrestur liðinn 73, 104, 112, 119, 145, 195, 283, 404, 418, 435, 464, 532, 556, 683, 702, 761, 788, 793, 895, 921, 1032, 1071, 1101 b. Áfrýjunarupphæð nær eigi 25.000 krónum. c. Áfrýjunarfrestur liðinn. Áfrýjunarleyfis eigi aflað. 2. Máli gagnáfrýjað 6, 55, 73, 112, 158, 161, 212, 243, 251, 263, 311, 374, 404, 445, 459, 482, 494, 532, 578, 625, 640, 753, 793, 850, 933, 955, 973, 993, 1002, 1032, 1051, 1105 3. Ýmis atriði. Máli, sem vísað hafði verið frá, áfrýjað að nýju .......... Máli, sem útivistardómur hafði gengið í, áfrýjað að nýju 96, 104, 263, 385, 445, 500, 702, 793 Máli, sem útivistardómur hafði gengið í, gagnáfrýjað að NÝJU 22.02.0000. 00 263 Gagnáfrýjandi áfrýjar máli að nýju ........ 761, 921, 933, 989 Áfrýjunarfrestir. Sjá áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. Sjá áfrýjun. Ákæra .........00 0000 426, 594 = c5 Efnisskrá til yfirlits KXXKIX Bls. Álitsgerðir. Árás á opinberan starfsmann. Árekstur bifreiða. Sjá bifreiðar .................0.0........... 842 Árekstur skipa. Ávana- og fíkniefni. Barnaverndarmál ................0.2002 0... 212 Barnsfaðerni ................... 0200... 435 Barnsfaðernismál ................20.00. 00. 435 Barnsmeðlög ..............2.20%% 0... 955 Bifreiðar: A. Einkamál .......... 374, 542, 687, T13, 842, 933, 989, 1071, 1105 B. Opinber mál ..................... 45, 49, 519, 594, 948, 952 Birting dóms ............0.0.0..0 20 153 Birting stjórnvaldserinda ............20...00 000... 814 Bjarglaun. " Björgun. . Blóðrannsókn. Blóðflokkar .......... 45, 49, 435, 519, 594, 713, 948 Botnvörpuveiðar. Bókhald. Brot í opinberu starfi. Búskipti. Sjá skiptamál. Hjónaskilnaður, Byggingameistarar. Byggingarkostnaður. Sjá Byggingarsamvinnufélög. Byggingarsamþykktir .............2..2.0 000 s 3!1 Byggingarsamvinnufélög ..............0...02 0... 000 TTT Börn. Sjá barnavernd. Barnsfaðernismál. Dagsektir. Dánarbú ............2..20.2 nn 823 Dánarbætur. Dómar og úrskurðir. Sjá og dómarar ..........0.0.0000.... 907, 914 Dómarar. Sjá og dómstólar, réttarfar, réttarfarsannmarkar, sératkvæði. 1. Dómarar: Þrír hæstaréttardómarar dæma mál 87, 127, 145, 158, 161, 221, 242, 303, 307, 396, 402, 474, 528, 669, 671, 672, 674, 700, 127, 128, TTL, TTA, 839, 929, 944, 948, 952 Varadómari dæmir í máli fyrir Hæstarétti 6, 10, 119, 164, 683, 814, 823 Samdómendur í héraði: Aukadómþing .............0..2000. 0. 30 Bæjarþing .... 194, 263, 311, 374, 385, 482, 542, 1011, 1051, 1077 Félagsdómur ................0....0 0. 127 Landamerkjaðómur ...........2..0..0. 200. n nr 53, 804 Sakadómur. Siglingadómur. Skiptaréttur. XL Efnisskrá til yfirlits Bls. Sjó- og verslunardómur 10, 96, 104, 445, 500, 640, 674, 713, 788, 793, 839, 850, 1020 Setudómari dæmir mál í héraði ........ ST, 283, 556, 728, 973 Dómara ekki getið í héraðsdómi 73, 132, 212, 404, 435, 522, 573, 669, 700, 823, 895, 933, 1671 2. Sératkvæði: Í Hæstarétti 6, 30, 164, 251, 263, 459, 522, 594, $83, 713, 895, 921, 993, 1002 Í héraði ...............0.00 ser 10 3. Ýmis atriði 45, 164, 418, 445, 519, 556, 578, 594, 727, 774, 804, 850, 895, 1051 Dómhæfi kröfu. Sjá dómkröfur ...........00000000. 000... 0... 611 Dómkröfur ...........2.000.0 enn 556, 6ll Dómkvaðning ...........0.002.200 2000 T(1, 944 Dómstólar. Sjá dómarar. Dómsvald skiptaréttar ...........0000.000 0000... 929 Dráttarvélar. Eftirlaun. Eiður. Eignardómsmál ............00..00 020 30 Eignarréttarfyrirvari. Eignarréttur að landsspildu ..........20200.0 0... nn 132 Eignarspjöll ........02.00202200 000 337 Einkarefsimál ..............2.20..0 rn 753 Embættismenn. Endurgreiðsla ...........2..202002200n ner 404 Endurheimta. Sjá endurgreiðsla og raforkugjald .............. 814 Endurrit skjala. Endurupptaka máls. Sjá dómarar .........0.020200 0000... 1051 Erfðaábúð. Erfðafesta. Erfðir. Erfðaskrá. Fangelsi. Farbann. Farmflutningar ..........00000.. 00 .n ene 385, 1011 Farmgjald. Farmskírteini. Sjá farmflutningar. Farmskírteinisfyrirvarar. Sjá farmflutningar. Fasteignakaup .........20000000 000... 482, 611, 850 Fasteignasala ..............0000..0 0020 err 396 Fasteignaskattar. Sjá skattar. Fasteignir ................2.022.000.0nee 6 Félagsdómur ...............2020 0000 96, 104, 127 Félagsheimili. Sjá fasteignir, skattar ...................0.... 5 Félagsréttindi ..............2.0000. 0000 nn nr 445 Efnisskrá til yfirlits XLI Bls. Félög. Sjá byggingarsamvinnufélög, félagsréttindi. Fjármál hjóna ..............00.0000 00. 959 Fjárnám .............000000 0000 303, 307, 464 Fjárskipti hjóna. Sjá skipti. Fjársvik ...................0022 0000 426 Foreldraráð. Sjá barnavernd .................00.. 00... 212 Forkaupsréttur að jörð .............00.00. 0000... . 973 Fóstureyðingar. Sjá skaðabætur .................00..00.00.. 164 Framfærslueyrir .................20000. 0. 955 Frávísun. A. Einkamál: 1. Frá héraðsdómi ........ 30, 87, 127, 402, 528, 728, 839, 1077 2. Frá Hæstarétti .......................0000000.. 907, 914 B. Opinber mál ...............0.seeeseen rr 221 Fyrning .............2.2.000 00 .n rr 119 Galli ..........0200000 00 193, 850, 1020 Gata, götusvæði. Sjá eignarrétt að landsvæði ................ 132 Geðrannsókn ................2.0 000. 556, 674 Gengi. Sjá ómerkingu ..............20.02 0000 0n sr 19 Gerðardómssamningur ..............2..000 000 sn. 127 Gjafsókn. Gjafvörn 145, 164, 212, 263, 283, 435, 640, 702, 873, 1011, 1071, 1105 Gjaldskrár ....................02.. 0. 814 Gjaldþrotaskipti ...............0.2..0.00 0... 418, 464, 907, 914 Gæsluvarðhald ........ 1, 2, 28, 415, 556, 669, 671, 674, 700, 727, 905 Hafning máls .............2.20.000 00. 395, 673, 699 Hald á munum ............0..00 2000 ns 474 Handtaka ...............2020 00. s rn 873 Hefð ..................20 000 35 Heimvísun ...............00000 0000 2n 0 16, 804, 944, 1101 Hjónaskilnaður., Sjá og barnsmeðlög, framfærslueyrir 73, 283, 959 Hjúskapur. Sjá hjónaskilnað. Hundahald ..............2200000 20 lðlnr 601 Húftrygging. Sjá bifreiðar, skaðabætur ...................... 933 Hæstaréttarlög ................0....0..0 00 158 Innsetningargerð ....................20 0020. 212, 423 Ítrekun ............... 0000 49, 337, 519, 948 Kaupgjald. Sjá og vinnusamninga .................... 96, 104, 145 Kaupmáli. Sjá séreign. Kaupsamningar. Sjá og fasteignakaup, lausafjárkaup 83, 823, 850 Kjarasamningar. Sjá kaupgjaldsmál ................ 96, 104, 145 Kröfugerð. Sjá dómkröfur. Kærufrestir. Sjá kærumál ...............0.....0. 000 TA Kærumál: A. Einkamál: 1. Kæruheimild ....................000 000 663, TT74 XLI Efnisskrá til yfirlits . Hafning máls .....0.0%.2. 0200. . Frávísun frá héraðsdómi .... 30, 87, 402, 528, 728, 839 . Frávísun frá Félagsdómi .............00.0..00.0.000.0.. „ Úrskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands .......... „ Réttarneitun ............2020.00 0000 „ Ýmis atriði ............0..0.... 00... 30 B. Opinber mál: . Atvinnuréttindi. . Ákæra. . Dómsátt. . Gæsluvarðhald .... 1, 2, 28, 415, 669, 671, 674, TOO, 727, „ Leit á Manni ............02000 0 6. Hald lagt á Muni .........00.00 0000 Landamerkjamál ..........20..02.00 0... 56, Landskipti. Sjá dómkvaðningu matsmanna .......0.0..0.0.0.. Lausafjárkaup ........0000000 0... 374, 469,. 687, 1020, Lax- og silungsveiði ............0..00. 000... Líkamsáverkar ...........20..0.0. 0. Læknaráð .............2.22.00 00... 364, Lögbann ............0..2.0.. sn nn 522, Löghald ...............0202 00... r Lögmannafélag Íslands. Sjá kærumál, lögmenn. Lögmenn. Sjá og málflutningur ...........020000 0000... Lögskýring ..........20.00 0000... 6, 30, 594, 788, 895, 993, Lögtak .......0..0.. 00. 6, 459, 683, 895, 955, 993, Matsgerð ..............02..00 00. 482, 793, Matsmenn. Sjá dómkvaðningu matsmanna .........0...0.0.. Málasamlag ..........2.022000 000 Málflutningslaun .........2..2..0 0. sess nn 573, Málflutningur ...........00..00... 30, 311, 494, 556, 839, 895, Málsástæður ................ 158, 263, 423, 629, 632, 634, 636, Málskostnaður ............ 338, 519, 673, 823, 895, 955, 959, 1037, Meðlag. Sjá barnsmeðlög. .......0..200000 00 Miskabætur .........200020.0 00. Mjólkurflutningar. Sjá endurgreiðslu ...............0... 02... Nytjastuldur ..........0.0.22000. nes Opinber starfræksla, bótaábyrgð. Sjá skaðabætur utan samn- ÍNÐA .....02.0000 00 Ófjárhagslegt tjón. Sjá og skaðabætur ................ 1051, Ómaksbætur ...........22..0000 nn 4, 5, 81, 82, Ómerking: A. Einkamál ..........2.2 0000. 10, 804, 944, B. Opinber mál. Prentréttur ............2000.200 02 Raforkugjald ..............202000 00 e sen Rangur framburður fyrir dómi. AO UR GN Ut GOÐ 1077 127 573 T 944 702 1195 699 110! Efnisskrá til yfirlits XLIII Refsiheimildir. Refsingar .......... 45, 49, 222, 337, 426, 477, 519, 594, 753, 948, Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög: a. Sekt dæmd án vararefsingar. b. Sekt dæmd auk refsivistar. c. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar 30.000 krónur. Varðhald 10 dagar .... Fjárhæð sektar 5.000 krónur. Varðhald 2 dagar ...... d. Skilorðsbundnir dómar ;...........0.0..0..0.... 45, 222, e. Varðhaldsrefsing .................. 45, 49, 222, 519, 594, f. Fangelsisrefsing ................00020........ . 337, 426, g. Eignaupptaka. h. Svipting verslunarleyfis. i. Svipting ökuleyfis .................... 45, 49, 519, 594, i. Ómerking ummæla ...........0....00. 00... Réttarfar 112, 158, 263, 402, 423, 426, 494, 556, 601, 611, 625, 629, 632, 634, 636, 638, 713, 839, Réttarfarsannmarkar og vítur. Sjá og aðfinningar, dómarar, lögmenn ..........00.00 0. 45, 164, 556, 578, 727, Réttarfarssekt ..............2...... 0. Réttargæsla .................20 0... 132, Réttarneitun ..............0..22 00. s nr Réttarverkun dóma. Res judicata ...........2.0.00.0. 0. 000... Reikningsskil. Sjá byggingarkostnað, samvinnufélög .......... Riftun. Sjá fasteignakaup, lausafjárkaup, samninga .......... Ritfrelsi. Ríkisstarfsmenn. Sakarefni skipt ..............0.000 0000 164, 611, Sakhætfi. Saksóknarlaun. Samaðild. Sameign. Samningar. Sjá og lausafjárkaup, fasteignakaup, skuldamál 243, 251, 283, 311, 532, 611, 675, Samvinnufélög. Sjá byggingarsamvinnufélög ................. Sáttir. Segulbönd ...............20 0000 578, 611, 793, Sératkvæði: 1. Hæstiréttur 6, 30, 164, 251, 263, 459, 522, 594, 683, 713, 895, 921, 993, 2. Héraðsdómur ..............0.0.0 00. 3. Gerðardómur. Siglingadómur. Siglingalög. Sjó- og verslunardómur 10, 96, 104, 445, 500, 640, 675, 788, 793, 839, Bls. 153 952 594 948 47 1101 895 989 283 Ti 1077 T 611 1011 1020 XLIV Efnisskrá til yfirlits Bls Sjómannalög ...........000200 0000 ner 788 Sjónvarp. Sjá lögbann ..........2000000 00 enn en 578 Sjóveð ........2.200000 00... 96, 104 Skaðabætur, Sjá og fasteignakaup, lausafjárkaup. A. Innan samninga .......... 263, 374, 385, 482, 687, 793, 850, 1011 B. Utan samninga: 1. Árekstur skipa. 2. Bifreiðaslys .........0.0200000 0000 1071, 1105 3. Ýmis persónuslys og líkamsmeiðingar ............ 222, 702 4. Ýmis tilvik .........0000.00.0 00... 164, 337, 542, 933 5. Vinnuslys ......000.0000 0000 494, 640, 1051 6. Handtaka ...........0....e.nee ene 373 T. Gæsluvarðhald ..............20000 00 e nn 556 Skattar: A. Aðstöðugjald. B. Eignarskattur, þ. á m. fasteignaskattur. Sjá og tekju- skattur ..........2.0.0 00... 6, 459, 683 C. Launaskattur. D. Söluskattur. E. Tekjuskattur ......0..020.00 0000 nn 993, 1002 F. Útsvör. Sjá tekjuskattur. Skattsvik. Skilorðsdómar ..........20.000000.n rr 45, 222, 594 Skipaleiga. Skiptamál ...........00000.0 00 ne ene 713, 418, 464 Skiptaréttur. Sjá dómsvald skiptaréttar .................0..... 929 Skírlífisbrot. Skjalafðlsun ...........0.00000. 00 eens sen 426 Skólar. Skuldajöfnuður. Sjá lögtak .........2...22.000 0000 nn. n nn. 955 Skuldamál ........000.00000 00... 158, 242, 251, 311, 500, 777 Spjöll á mannvirkjum. Stefnur, stefnubirting. Stjórnarskrá, stjórnskipun. Stjórnsýsla ..........000.000nn err 601 Söluskattur. Sönnun .....2.0000 000. 195, 311, 337, 500, 675, 113, TTT Tekjuskattur. Sjá skattar. Tékkamisferli. Sjá og fjársvik ............00000 0000. 426 Tilboð .............00...n neee 675 Tilraun .........00.0000 00. sr 337 Togveiðar. Tollar. Tollgæsla ............0022000 nun 221 Tolllagabrot. Tómlæti ...........2..0000 eens 145, 973 Efnisskrá til yfirlits XLV Bls. Traustnám. Umboð .........0.20.00 00... 532, 629, 632, 634, 636, 638 Umferðarlög .................. 45, 49, 519, 594, 948, 952, 1071, 1105 Umferðarréttur. Umsýsla. Uppboð .........020%.00.0. ns 13, 112, 464 Uppsögn á starfssamningi. Upptaka eigna. Úrskurðir ................... 00. 573, 592 Útburðargerðir. Útivist aðilja .................... 4,5, 81, 82, 394, 555, 556, 697, 698 Útsvör. Yfirvöld ..................0.0.2 2. 221 Vanheimild. Vanreifun. Sjá og ómerking .................... 10, 761, 804, 1101 Varnarsamningur við Bandaríki Norður-Ameríku. Varnarþing ..............2...2. sess 402, 839 Vátrygging ................2.20..m.s rs 713 Veðréttindi. Veðskuldabréf. Vegir ...............20 0 542, 933 Veiðiréttindi. Veikindadagar. Venjuréttur. Verðlagsbrot. Verðstöðvun. Verðtrygging .............002... 00... 850 Verjandi í opinberum málum. Verkkaup. Verksamningar ...............2..... ns 675 Verktaki. Sjá verksamningar. Vextir. Sjá og skuldamál .................0.0.00..0.... 83, 500, Töl Viðskiptabréf. Vinnusamningar ................20..0 ess 195, Tölt Vinnuslys. Sjá skaðabætur, 5. lið .................... 494, 640, 1051 Vitni. Víxlar. Víxilmál .................. 119, 161, 635, 528, 620, 625, 989 Vörslusvipting. Vörugjald ......................0 895 Þingbækur ..............220.0020 rr 663 Þinghöld .................2.022. 00. 114 Þinglýsing. Þingsókn ..........0..0.000.0.. 112, 158, 402, 494, 556, 625, 839, 1101 Þingvottar. Þjáningar. Sjá skaðabætur (miski). Þjófnaður ................2200.00. 0 ss 337, 477 XLVI Efnisskrá til yfirlits BIs. Þrotabú. Sjá skiptamál. Ærumeiðingar ................0..0. sneri 753 Ökuleyfissvipting: Ölvun við akstur, ítrekað brot, ævilöng svipting ökuleyfis 49, 519, 948 Ökuleyfissvipting í 1 ár, 1. brot ...........0.00000.0... 45, 394 Ölvun. Sjá áfengislög, umferðarlög. Örorka .........02200. 0. 494, 640, 1051, 1071, 1105 Örorkubætur. Sjá skaðabætur .............0.00.0.0000.. 1051, 1105 Öryggiseftirlit ríkisins. Öryggisgæsla. V. EFNISSKRÁ. Aðfarargerðir. Sjá aðför, fjárnám, innsetningargerðir, kyrr- setningargerðir, lögbann, lögtak, útburðarmál. Aðför. Aðgerðarleysi. Sjá tómlæti. Aðild, aðilaskipti, fyrirsvar í dómsmálum. Dánarbú manns tók við aðild máls, að honum látnum .... 145, Í skaðabótamáli á hendur ríkissjóði var stjórnarnefnd ríkis- spítalanna, heilbrigðisráðherra og fjármálaráðherra öllum stefnt f. h. ríkissjóðs. Ekki talin ástæða til, að öllum þess- um aðilum væri stefnt til sameiginlegs fyrirsvars vegna ríkissjóðs ...........0.......0.. 000. Ekki talinn lagagrundvöllur til að gera kröfur á hendur heil- brigðismálaráðherra og dómsmálaráðherra í máli, sem maður höfðaði gegn borgarstjóra í Reykjavík f. h. borgar- stjórnar í því skyni að fá dæmda ólögmæta synjun hans um að veita manni undanþágu til að halda hund á heimili sínu Maður varð fjárráða eftir uppsögu héraðsdóms og fór sjálfur með mál sitt fyrir Hæstarétti ............................ Í einkamáli S gegn A, ritstjóra, taldi S A m. a. hafa brotið 108. gr. alm. hgl. Þar sem hér var um einkarefsimál að ræða, varð þeirri grein eigi beitt .................0.....0...... A, eiginkona P, sem var félagi í L, byggingarsamvinnufélagi, var aðili að málssókn L gegn P og A, en í yfirlýsingu L um hús, er L reisti í þágu P, sagði, að þau A og L væru eigend- ur hússins ...............0..200 0000 Tvö börn M stóðu að málssókn f. h. dánarbús M gegn ekkju M og Öðrum samerfingjum um eignarrétt að jörð, er þeir töldu búið eiga ....................0 0020 J, er sætti handtöku, beindi bótamáli vegna handtökunnar gegn ríkissaksóknara og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs ...... Bæjarstjórinn í I-kaupstað stóð að málssókn f. h. hafnarsjóðs I Talið, að J, sem úrskurðaður var gjaldþrota, hefði eigi getað dulist, að tilteknir hæstaréttarlögmenn hefðu óskað gjald- þrotaskipta f. h, nafngreindra umbjóðenda sinna, en hefðu eigi beiðst gjaldþrotaskipta á búi J í eigin nafni...... 907, Landbúnaðarráðherra var stefnt til varnaraðildar f. h. jarð- eignasjóðs ríkisins .................0020.d00 00 BIs. 500 164 601 1105 153 TU 823 873 895 914 KLVIII Efnisskrá Bæjarstjórn Akureyrar stefnt til varnaraðildar f. h. kaupstað- APÍNS ........20.0...sss ss 1054 Borgarstjóranum í Reykjavík stefnt til varnaraðildar f. h. borg- arsjóðs Reykjavíkur vegna Húsatrygginga Reykjavíkur .. 1077 Aðildareiður. Aðstoð. Aðstöðugjald. Sjá skattar. Aflýsing. Arkitektar. Atvinnulöggjöf. Atvinnuréttindi. Sjá ökuleyfissviptingu. Ábúð. Ábyrgð á seldum hlut (framleiðslugallar). G keypti nýja bifreið, árgerð 1971, af innflytjanda. Bifreiðin var afhent G í okt. 1971. Seljandi gaf út ábyrgðarskirteini, þar sem hann skuldbatt sig til að gera við galla, sem kynnu að koma fram á bifreiðinni, þar til búið væri að aka henni 10,000 km., en þó ekki lengur en 6 mánuði. G skýrði svo frá, að fljótlega hefði komið fram galli í gírkassa, og hefði selj- andi nokkrum sinnum gert við bifreiðina með því að setja í hana gamlan gírkassa í stað þess, sem í henni var. Það hafði þó reynst ófullnægjandi. Í febr. 1972 krafði G seljanda skriflega um nýjan gírkassa. Ekki náðist samkomulag, og í nóv. s. á. höfðaði G mál gegn seljanda til greiðslu skaða- bóta að fjárhæð 140,000 kr., þar af 60,000 kr. vegna lækkaðs söluverðs, en 80,000 kr. vegna skertra afnota. Áður hafði G selt bílinn. Héraðsdómur, sem skipaður var sérfróðum sam- dómendum, taldi ósannað, að G ætti sök á bilunum þeim, sem orðið hefðu á gírkassanum, og að úr þeim yrði ekki bætt nema með því að skipta um gírkassa. Andvirði nýs gír- kassa og kostnaður við að setja hann í, var talinn 27,000 kr., og afnotamissir G var metinn á 5,000 kr. Hæstiréttur taldi, að seljanda hefði verið skylt að setja nýjan gírkassa Í, og þar sem hann hefði synjað þess, bæri honum að greiða G skaðabætur, Var héraðsdómurinn staðfestur ............ 687 Ábyrgð á verkum annarra. Efnisskrá KLIX Bls. Ábyrgð framleiðanda. Sjá ábyrgð á seldum hlut. Ábyrgð húseiganda. Sjá fasteignir og skaðabætur. Áfengi. Áfengislög. G tók bifreið traustataki og ók henni ölvaður. Hann var eigi sóttur til saka fyrir brot á áfengislögum, en honum var refsað skv. 25. gr. umferðarlaga og 259. gr. alm. hgl., sbr. lög 20/1956 .........000000 0000 ern 45 S var kærður fyrir ölvun við akstur. Hann viðurkenndi akstur, en neitaði að hafa verið undir áhrifum áfengis. Þrír lög- regluþjónar, er handtóku S, báru, að S hefði verið áber- andi ölvaður. Áfengismagn í blóði hans reyndist nema 1.68%.. Áður en rannsókn málsins var lokið, var S sviptur ökuleyfi til bráðabirgða. Upplýst, að S ók bifreið þrisvar sinnum eftir það, áður en dómur gekk. Við töku blóðs úr S höfðu lækninum orðið þau mistök á, að hann notaði brennsluspíritus til að strjúka af handlegg S fyrir blóðtök- una. Þótti það rýra svo gildi rannsóknar á alkohólmagni í blóði S, að ekki var talið fært að leggja hana til grundvall- ar. Var S því sýknaður af ákæru um brot á 2. mgr. sbr. 4. mgr. 25. gr. umferðarlaga, en brot hans talið varða við 2. mgr., sbr. 3. mgr. 25. gr. sömu laga, svo og Í. mgr. 24., sbr. 45. gr. áfengislaga. Þá varðaði brot hans og við 27., sbr. 80. gr. umferðarlaga. S hafði rúmum 4 árum áður sætt sekt fyrir ölvun við akstur. Var hann sviptur ökuleyfi ævilangt og með vísan til 77. gr. hegningarlaga dæmt 30 daga varð- hald ...........0.00 00 49 B, sem var undir áhrifum áfengis, ók bifreið vanbúinni til akst- urs. Í blóði hans fundust reducerandi efni, er samsvöruðu 3.0%. vínanda. Samkvæmt sakavottorði því, sem lagt var fram í héraði, hafði B ekki sætt refsingu áður, en sakar- gögn báru ekki með sér, að sakavottorðið hefði verið borið undir B. B var í héraði dæmt 10 daga varðhald skilorðs- bundið og sviptur ökuleyfi í 1 ár frá 11. maí að telja. Fyr- ir Hæstarétti kom fram, að sakavottorð það, sem lagt hafði verið fram í héraði, var ekki rétt, og hafði B þrívegis sætt sektum fyrir umferðarlagabrot og ennfremur verið dæmd- ur í 10 daga varðhald og sviptur ökuleyfi í 1 ár, fyrir ölvun við akstur með dómi sakadóms 8. janúar 1971. Með dómi Hæstaréttar 16. maí 1975 var B, sem hafði fengið ökuleyfi að nýju í maí 1974, dæmdur til að sæta varðhaldi í 15 daga og sviptur ökuleyfi ævilangt frá birtingu dómsins ........ 519 Tæplega 17 ára gamall piltur, J, ökuréttindalaus, ók bifreið L Efnisskrá undir áhrifum áfengis. Magn alkóhóls í blóði hans reyndist vera 1.97%0. Hann var aðeins ákærður fyrir brot á tilteknum ákvæðum umferðarlaga og þess krafist, að hann yrði svipt- ur rétti til að öðlast Ökuréttindi. Áður en dómur gekk í máli hans í héraði 27. nóvember 1974, hafði hann fengið útgefið. ökuskírteini. Var J sviptur ökuleyfi sínu 1 ár, enda þótti orðalag ákæru ekki standa því í vegi, að svipting ökuleyfis. yrði dæmd sbr. 3. mgr. 118. gr. laga nr. 74/1974. Héraðs- dómari ákvað með vísan til 178. gr. laga nr. 14/1974, að J skyldi halda ökuréttindum sínum, þar til dómur gengi í Hæstarétti í máli hans. Þessi ákvörðun var ekki talin geta staðist, sbr. 5. mgr. 81. gr. umferðarlaga nr. 40/1968, sem er sérákvæði, er gengur framar hinu almenna ákvæði 178. sr. laga nr. 74/1974. J var dæmt 10 daga varðhald og refs- ingin skilorðsbundin vegna ungs aldurs J. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu eigi standa sakfræðileg rök til að skil- orðsbinda refsinguna, sem þeir töldu hæfilega 10 daga varð- hald 2... Á var dæmd refsing skv. 2. mgr., sbr. 4. mgr. 25. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga og 1. mgr. 24. gr., sbr. 45. gr. áfengislaga fyr- ir að hafa gangsett bifreið, er stóð fyrir utan lögreglustöð- ina á Akureyri, og ekið henni aftur á bak u. þ. b. eina bíl- lengd. Hann hafði áður sætt dómssátt fyrir sams konar brot, og hafði sú dómssátt ítrekunaráhrif á brot það, sem hann var nú dæmdur fyrir, sbr. 71. gr. alm. hgl. og 3. mgr. 80. gr. umferðarlaga nr. 40/1968. Honum var dæmt 15 daga varðhald og sviptur var hann ökuréttindum ævilangt frá birtingu héraðsdóms að telja .............0.0.0.0.0.00.0.. Áfrýjun. 1. Áfrýjunarleyti. a. Áfrýjunarfrestur liðinn. 13, 104, 112, 119, 145, 195, 283, 404, 418, 435, 464, 532, 556, 683, 702, 761, 788, 793, 895, 921, 1032, 1071, b. Áfrýjunarupphæð nær eigi 25.000 krónum. c. Áfrýjunarfrestur liðinn. Áfrýjunarleyfis eigi aflað. 2. Máli gagnáfrýjað. 6, 55, 73, 112, 158, 161, 212, 243, 251, 263, 311, 374, 404, 445, 459, 482, 494, 532, 578, 625, 640, 753, 793, 850, 933, 955, 973, 993, 1002, 1032, 1051, 3. Ýmis atriði. Máli, sem vísað hafði verið frá Hæstarétti, áfrýjað að nýju sam- kvæmt heimild í 36. gr. laga nr. 57/1962 ...........00..... Máli, sem útivistardómur hafði gengið í, áfrýjað að nýju sam- kvæmt heimild í 36. gr. laga nr. 75/1973 96, 104, 263, 385, 445, 500, 702, Bls. 594 948 1101 1105 713 193 Efnisskrá Máli, sem útivistardómur hafði gengið í, gagnáfrýjað að nýju skv. heimild í 36. gr. laga nr. 75/1973 .......000000.02.00... Gagnáfrýjandi áfrýjar máli að nýju samkvæmt heimild í 36. gr. laga nr. T5/1973 eftir að málssókn hafði fallið niður .. O höfðaði mál gegn S og krafði hann um nokkra fjárhæð, en S hafði uppi gagnkröfu, sem stafaði m. a. af því, að hann taldi sér bera laun vegna starfssamnings við O frá 1. júlí 1971 til 1. maí 1972. Þá kröfu tók héraðsdómari ekki til greina. O áfrýjaði málinu til Hæstaréttar, en S gagnáfrýj- aði ekki. Þegar af þessari ástæðu kom krafa S um laun frá 1. júlí 1971 til 1. maí 1972 eigi til álita þar ................ 9. nóvember 1973 gekk bæjarþingsdómur í víxilmáli J f. h. C á hendur firmanu JÓ og JM forstjóra. Hafði stefndi í héraði engar varnir uppi fyrir héraðsdómi, sem komast að í víxil- máli. J f. h. C lét gera fjárnám Í eignum JM til tryggingar dómkröfunni 23. janúar 1974, og var fjárnámið að nokkru árangurslaust. J f. h. C krafðist þess með bréfi 15. febrúar 1974, að bú JM yrði tekið til gjaldþrotaskipta. Þessi krafa hans var sameinuð gjaldþrotamáli á hendur sama manni, sem rekið var fyrir skiptarétti að kröfu annarra aðilja. Með úrskurði 19. apríl 1974 var bú JM tekið til gjaldþrotaskipta, og var þá hinn almenni áfrýjunarfrestur í sambandi við dóminn frá 9. nóvember 1973 liðinn. Innköllun til skuld- heimtumanna var gefin út 29. apríl s. á. og birt í Lögbirt- ingarblaði á lögmætan hátt. Stefndi J f. h. C lýsti kröfu sinni í þrotabúið. JM áfrýjaði framangreindum héraðsdómi frá 9. nóvember 1973, eftir að hinn almenni áfrýjunarfrest- ur var löngu liðinn og bú hans hafði verið tekið til gjald- þrotaskipta. Hann kannaði ekki viðhorf þrotabúsins til áfrýjunar málsins, áður en hún var ráðin. Að svo vöxnu þótti hann ekki hafa verið bær um að áfrýja héraðsdómi og var málinu vísað frá Hæstarétti að kröfu J f. h. C. Einn dómari vildi dæma málið að efni til. Hann benti á, að JM hefði skotið málinu í eigin nafni til Hæstaréttar með stefnu 2. júlí 1974, að fengnu áfrýjunarleyfi 19. júní s. á. Á skipta- fundi 9. júlí s. á. skýrði J f. h. C frá áfrýjuninni. Þrotabú JM hafði þá tök á að fá áfrýjunarleyfi og áfrýja málinu af sinni hálfu, ef það hafði hug á því, en af áfrýjun þess varð ekki. Síðan segir: „Áfrýjandi hafði lögmætra hagsmuna að gæta og var því bær til að áfrýja málinu í eigin nafni.. .“. Áfrýjun víxilmáls þótti gersamlega að ófyrirsynju. G, áfrýj- anda, var dæmt í dómi Hæstaréttar að greiða 5000 króna sekt í ríkissjóð vegna tilefnislausrar áfrýjunar samkv. 2. tl. 1. mgr. 188. gr. laga nr. 85/1936, sbr. 18. gr. laga nr. 33/ 1963, og 58. gr. laga nr. 75/1973. Vararefsing var dæmd 2 LI Bls. 263 933 761. 921 LII Efnisskrá daga varðhald ..................02.0... 0. Áfrýjunarfrestir. Sjá áfrýjun. Áfrýjunarleyfi. Sjá áfrýjun. Ákæra. Í ákæru var S sakaður um brot á 248. gr. alm. hegningarlaga vegna notkunar innstæðulausra tékka, sem hann gaf út á eigin ávísunarreikning. Í dómi Hæstaréttar þóttu nokkrir tékkar og notkun þeirra varða S refsingu samkv. 248, gr. alm. hegningarlaga, en atferli með aðra tékka þótti eiga undir 261. gr. sömu laga. Dæmt var, að unnt væri að refsa samkv. þeirri grein, enda fór fram málflutningur í Hæsta- rétti sérstaklega um það efni, sbr. 118. gr. 3. mgr. laga nr. TA/197A ..........200 Maður ók bifreið ökuréttindalaus, og var þess krafist í ákæru, að hann yrði sviptur rétti til að öðlast ökuskírteini. Áður en dómur gekk í héraði, hafði maðurinn fengið útgefið öku- leyfi, og var orðalag ákæru ekki talið standa því í vegi, að hann yrði sviptur ökuleyfi. Í héraði var ákærði sviptur öku- leyfi með vísan til 1. mgr. 24. gr. áfengislaga nr. 82/1969, en þar sem hann var eigi sóttur til saka í ákæru fyrir brot á þeim lögum, var það heimildarlaust .................... Álitsgerðir. Árás á opinberan starfsmann. Árekstur bifreiða. Sjá bifreiðar. Árekstur skipa. Ávana- og fíkniefni. Barnaverndarmál, Konan Þ og maðurinn G hófu sambúð án hjúskapar haustið 1968. Þau eignuðust tvær dætur, H, f. 1968 og aðra dóttur f. 1970. Þ og G slitu sambúðinni haustið 1971. Tók Þ þá með sér yngri dótturina til Reykjavíkur, en H varð eftir hjá föður sínum í Fljótshlíð. Þ taldi, að um það hefði verið rætt milli hennar og G, að hún tæki H til sín jafnskjótt og að- stæður leyfðu, en því var andmælt af hálfu G. Um áramót- in 1972/1973 taldi Þ sig hafa aðstæður til að taka H til sín, en G, sem þá var kvæntur, neitaði að láta H af hendi. Gerð- ist eiginkona G aðili að málinu og studdi kröfu G. G var þá 594 842 Efnisskrá LIII Bls. fluttur til Raufarhafnar. Barnaverndarráð taldi rétt, að Þ fengi H til sín. Barnaverndarnefndirnar í Reykjavík og Fljótshlíðarhreppi tóku ekki skýra afstöðu til málsins, en barnaverndarnefnd Raufarhafnar taldi, að heppilegast væri, að H dveldist áfram hjá G og konu hans. Þ krafðist þess nú að sér yrði afhent H með beinni fógetagerð, og féllst fógeti á það með úrskurði 25. maí 1974, að gerðin skyldi fram fara. Hinn 1. október 1974 fékk Þ H afhenta án aðgerða fógeta. G var þá erlendis, en H dvaldist hjá konu hans. G lýsti sig andvígan afhendingu H, Í áliti barna- verndarnefndar Raufarhafnar 21. október 1974 segir, að tvímælalaust muni það vera H fyrir bestu að vera áfram hjá móður sinni. Í dómi Hæstaréttar segir, að Þ hafi for- eldraráð barnsins H skv. 3. mgr. 22. gr. laga nr. 95/1947 og barnaverndarnefnd Raufarhafnar hafi eigi úrskurðað, að barnið skyldi vera kyrrt hjá G og konu hans, sbr. 3. málsgr. 36. gr. laga nr. 33/1966, heldur lýst þeirri skoðun sinni, að barninu væri fyrir bestu að dveljast áfram hjá Þ. Var úr- lausn fógeta því staðfest, .........00.0.....0. 0. 212 Barnsfaðerni. M var skráður í prestsþjónustubók faðir barns, er K ól, eftir einhliða skýrslu hennar og að M forspurðum. Þetta var tal- ið athugavert ................. 435 Barnsfaðernismál K, ógift stúlka, ól meybarn 25. september 1970. Lýsti hún M föður barnsins. Hann viðurkenndi að hafa haft samfarir við K á getnaðartíma barnsins, snemma í desember 1969. K kvað samfarirnar hafa átt sér stað a. m. k. viku fyrir jól 1969, en fullyrti þó ekki neitt um tímann. D var einnig dreginn inn í málið og viðurkenndi K að hafa haft við hann samfarir á mögulegum getnaðartíma barnsins. D útilokað- ist við blóðrannsókn. K neitaði staðfastlega samförum við aðra karlmenn á mögulegum getnaðartíma barnsins og var ekkert, sem veikti þann framburð. M var því dæmdur fað- ir barnsins og dæmt að greiða meðlag með því, svo og fæð- ingarstyrk og tryggingariðgjald til K árið 1970 samkvæmt ákvörðun yfirvalds. Þá var M dæmdur til greiðslu máls- kostnaðar. Málsvarnarlaun skipaðs talsmanns K í héraði skyldu skv. 215. gr. eml. greidd úr ríkissjóði. K hafði gjaf- vörn fyrir Hæstarétti .............0....0.... 435 Barnsmeðlög. Hjónin G og B skildu. Samkvæmt leyfisbréfi til skilnaðar að borði og sæng skyldi B m. a. greiða 1% meðalmeðlag með LIV Efnisskrá barni þeirra hjóna, GB, til fullnaðs 17 ára aldurs. G taldi hafa orðið vanefndir á greiðslum af hálfu B og krafðist lögtaks fyrir rösklega 37.000 krónum. B kvaðst hafa greitt vegna barnsins GB hærri fjárhæð eða um 55.000 kr. Í dómi Hæstaréttar segir, að fjárgreiðslur þær, sem B telji sig hafa innt af hendi vegna barnsins GB á tímabili því, sem lögtakskrafa G taki til, séu eigi þannig vaxnar, að þær geti komið til skuldajafnaðar við lögtakskröfu um meðlag. G hafði forræði barnsins og var lögbær til að standa að kröfum um lögtak vegna meðlagskröfu þessarar .......- Bifreiðar. A. Einkamál. Árið 1966 keypti B bifreið af M. Í afsali var tekið fram, að smíðaár hennar væri 1957. Bifreið þessa hafði M keypt af H skömmu áður. Árið 1967 seldi B X bifreiðina, og var smíðaár greint 1957. Árið 1968 höfðaði X mál gegn B og krafðist riftunar á kaupunum, þar sem bifreiðin væri raun- verulega af árgerð 1954, en ekki 1957. Með héraðsdómi 1970 var riftun dæmd, og skyldi B endurgreiða X kaupverð bifreiðarinnar ásamt kostnaði hans svo og vöxtum og málskostnaði. Upplýst var, að bifreiðin var þá einskis virði. B höfðaði mál gegn M og H til greiðslu á fjárhæð þeirri, er hann hafði orðið að greiða X ásamt málskostnaði. B hafði tilkynnt M og H um málssókn X á hendur sér með bréfi 28. janúar 1970. H viðurkenndi, að hann hefði vitað, að bifreiðin var ekki af árgerðinni 1957, en það ártal hafði misritast í skrám Bifreiðaeftirlits ríkisins, er H keypti hana. Samkvæmt vottorði Bifreiðaeftirlits ríkisins var smiðaár bifreiðarinnar 1955. H bar, að M hefði verið kunn- ugt um, að bifreiðin var eldri en árgerð 1957, en því neit- aði M. Var því ekki talið sannað, að M hefði vísvitandi blekkt B um árgerð bifreiðarinnar, er hann seldi honum hana. Frestur samkvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922 var löngu liðinn, þegar B tilkynnti M um málssóknina. M var því sýknaður. H var hins vegar talinn hafa orðið valdur að því með hinni röngu tilgreiningu smíðaárs bifreiðarinnar Í afsali sínu til M, að B var seld bifreiðin sem árgerð 1957 og hafa bakað sér skaðabótaskyldu með því gagnvart B. Þar sem engum andmælum var hreyft við fjárhæð bóta- kröfunnar, var H dæmdur til að greiða B hana að fullu. .. Stórri kranabifreið var ekið á nýhækkuðum vegi Í Borgarfirði. Seig hún skyndilega og steyptist út af veginum. Eigandi bifreiðar stefndi vegagerð ríkisins og ríkissjóði til fébóta, þar sem ástand vegarins hefði verið ófulllnægjandi. Talið Bls. þm Efnisskrá LV Bls. Var, að bifreiðin hafi verið breiðari og þyngri en almennt væri gert ráð fyrir um ökutæki á vegum þeim, sem leiðin lá um. Var sýkna dæmd í málinu. Sjá nánar vegir ........ 542 Um ábyrgð á nýrri bifreið, er keypt var hjá innflytjanda, sjá ábyrgð á seldum hlut ..............0.0....0... 687 Hinn 14. júní 1971 um kl. 12 á hádegi var S á ferð eftir Örlygs- hafnarvegi á fólksbifreið sinni af Skoða gerð. Bifreiðin var tæplega ársgömul, og hafði hann keypt hana nýja á 237.319 krónur. Þrjár telpur voru með honum. Skammt frá bænum Hvalskeri fór bifreiðin út af veginum og skemmdist svo mikið, að hún var talin ónýt. Allir, sem í bifreiðinni voru, slösuðust og S hlaut opið beinbrot á vinstra fæti. Hann var fluttur með flugvél á sjúkrahús í Reykjavík. Kl. 1800 sama dag var honum tekið blóð og reyndist áfengismagn í blóði hans 0,37%. Vitni töldu sig hafa fundið áfengislykt af S eftir slysið, en ekki sáust á honum einkenni ölvunar. S hafði húftryggt bifreið sína hjá tryggingafélagi, T. Krafð- ist hann þess, að T greiddi andvirði hennar, eins og það var á slysdegi, en það taldi hann vera 213.589 krónur eða kaup- verð bifreiðarinnar að frádregnum 10%. T neitaði greiðslu, þar sem S hefði verið ölvaður við akstur, og því fyrirgert bótarétti sínum. Til vara var því haldið fram af hálfu T. að akstur S hefði verið svo stórkostlega gálaus, að hann hefði fyrir þá sök fyrirgert bótarétti sínum. Þá taldi T verðgildi bifreiðarinnar ekki hafa verið meira en 170-180 þúsund krónur. Í tryggingaskírteini því, sem S fékk hjá T, segir, að skemmdir, sem verði, þegar ökumaður sé ölvaður, undir áhrifum örvunar- eða deyfilyfja eða illa fyrir kallaður á annan hátt, séu undanskildar ábyrgð. Þar var og vísað til 24. og 25. gr. umferðarlaga. Í dómi Hæstaréttar sagði, að begar gætt væri tímalengdar frá slysinu, uns blóðsýni var tekið, megi að vísu ætla, að áfengismagn í blóði S hafi ver- ið mun meira, er slysið varð, en Þegar sýnið var tekið. Ekki hafi þó verið sýnt fram á með læknisfræðilegum gögnum, að það áfengismagn hlyti að hafa verið svo mikið, að fun- víst verði að telja, að S hafi þá verið ölvaður, og þar sem vitni þau, sem sáu S eftir slysið, töldu sig ekki hafa séð á honum áfengisáhrif, þótti bresta sönnun fyrir því, að S hefði valdið slysinu í ölæði sbr. 20. gr. laga nr. 20/1954. Þá Þótti ekki sannað, að S hefði valdið slysinu af stórkostlegu gáleysi, en samkvæmt vátryggingarskilmálum átti S ekki rétt á bótum, er svo stóð á. Þótti T því ekki geta synjað greiðslu vátryggingafjár af þessum ástæðum. Loks þótti bótafjárhæð S ekki Óeðlileg miðað við 1. mgr. 37. gr. laga nr. 20/1954 og henni hafði eigi verið hnekkt af T. Var T því dæmt til að greiða S þá fjárhæð. Héraðsdómarinn hafði LVI Efnisskrá endurupptekið mál þetta með vísan til 120. gr. laga nr. 85/1936 og þess, að honum sýndist rétt að kveðja til sér- fróða meðdómendur. Einn dómara Hæstaréttar taldi end- urupptöku þegar dómtekins máls af þessum ástæðum ekki hafa stoð í 120. gr. auk þess, sem ekki hefði verið þörf á, að héraðsdómur færi með málið og dæmdi það skv. 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936. Gerði hann sératkvæði og taldi, að ómerkja bæri héraðsdóminn af þessum sÖkUM Bifreiðina R bar þar að, sem bifreiðin X hafði lent út af vegi. Eftir að bifreiðin R hafði numið staðar, bar þar enn að bif- reiðina X1 og skömmu síðar bifreiðina X2. Varð árekstur milli bifreiðanna X1 og X2. Að svo vöxnu ók bifreiða- stjóri R bifreiðinni aftur á bak og sveigði til vinstri yfir veginn. Ætlaði hann að koma bifreiðinni X, sem þar var utan vegar, til aðstoðar. Í sama mund bar að bifreiðina Ý, sem var á vesturleið. Tókst bifreiðastjóra hennar ekki að stöðva bifreið sína í tæka tíð og ók utan Í vinstri hlið bif- reiðar R framanverða. Bifreiðin Ý var vátryggð hjá T, er galt viðgerðarkostnað hennar. Höfðaði T mál gegn eig- anda R og S, vátryggingafélagi R, til endurheimtu við- gerðarkostnaðar. Með framburðum vitna þótti sannað, að bifreiðin R hafi verið stöðvuð, þegar áreksturinn varð við bifreiðina Y, og hafi verið það í a. m. k. 2-3 mínútur. Enn- fremur þótti sannað, að bifreiðastjóri bifreiðarinnar R hafi beðið menn að vera á varðbergi fyrir aðvífandi umferð, er hann ók aftur á bak yfir veginn. Bifreiðin X var á miðj- um vegi með stöðuljósum, og fleiri bifreiðar voru á vett- vangi með einhverjum ljósum. Ekki þótti sýnt, að bifreiða- stjóri R-bifreiðarinnar hafi hagað akstri sínum yfir veginn á þann hátt, að honum verði gefin sök á árekstrinum. Sýnt þótti, að akstursskilyrði voru slæm, er árekstur varð. Sann- að þótti með framburði vitna, að miðað við aðstæður hafi hraði Y verið of mikill. Ennfremur var sýnt, að ökumanni Y mátti vera ljóst, að sérstakrar aðgæslu var þörf, enda sá hann bifreiðina X á miðjum vegi með stöðuljósum. Þótti hann því með aksturslagi sínu hafa sýnt „sérstaklega litla aðgæslu“ og hafa brotið í bága við fyrirmæli 49. gr. um- ferðarlaga nr. 40/1968. Voru Á, bifreiðastjóri á R-bifreið- inni, og S sýknuð í málinu af öllum kröfum T S ók bifreið eftir þjóðvegi og lenti í hvarfi í veginum. Hann ók þar að kveldi til kl. hálf tíu í janúarmánuði, er myrkt var af nóttu. Bifreiðin skemmdist allmikið. S sótti sameigin- lega til fébótaábyrgðar Vegagerð ríkisins, V, og trygginga- félagið A, sem húftryggt hafði bifreiðina. Niðurstaða máls- sóknarinnar á hendur V var sú, að starfsmenn V hefðu eigi sýnt af sér slíka óvarkárni í sambandi við hvarf þetta Í Bls. 113 Efnisskrá LVII Bls. veginum að baki V bótaskyldu gagnvart S, sbr. 2. mgr. 65. gr. vegalaga nr. 23/1970, nú vegalaga nr. 66/1975. A var hinsvegar dæmt að bæta S tjón hans á bifreiðinni sam- kvæmt húftryggingarskilmálum, enda varð eigi talið, að ábyrgðarfyrirvarar í skilmálum þessum firri A þeirri skyldu. Kröfur S á hendur A voru teknar til greina, nema kröfuliður, sem nefndur er vextir af víxli til að greiða við- gerð á bifreið ............000 0000 0000 933 Veðréttur í bifreið, sjá víxilmál ........02.0000 000... 9839 Lyftiarmur bifreiðar nam við háspennustreng og hlaut bif- reiðastjóri, er vann að affermingu, líkamslemstur. Sjá skaðabætur, vinnuslys .......0.000000 nennt 1071 D, 6 ára, var að leik í bratta við veg í kauptúni. Er bifreiðinni B var ekið um veg þennan, hljóp D á undan öðrum dreng, er elti hann, upp bakkann og út á götuna. Varð við það að miða, að hann hafi þá tekið eftir B, en ekki tekist að stöðva sig og runnið á hálku inn undir bifreiðina milli fram- og afturhjóla hennar. B var ekið mjög hægt. Hlaut D mikil meiðsl. KP, eigandi B, var talinn bera skaðabótaábyrgð gagnvart D á tjóni hans „samkvæmt hinni hlutlægu bóta- reglu í 1. mgr. 67. gr., sbr. 69. gr. umferðarlaga nr. 26/ 1957, nú umferðarlaga nr. 40/1968“. Þegar gætt var atvika að slysi, aðstæðna á slysstað og ungs aldurs D, þótti ekki rétt að lækka bætur til hans samkv. ákvæði 3. mgr. 67. gr. laga nr. 26/1958. Sjá nánar skaðabótamál, bifreiðaslys. Trygg- ingafélagið S, er tryggði B, var einnig dæmt greiðslu- skylt gagnvart D, en þá gætt hámarkstryggingarfjárhæðar þeirrar, sem tryggingin tók til.....00.0.0000000 00.00.0000. 1105 B. Opinber mál. G, 17 ára, var handtekinn við akstur bifreiðar, sem hann hafði tekið að ófrjálsu. Áfengismagn í blóði hans reyndist nema 0.73%.. Hann viðurkenndi áfengisneyslu og að hafa kennt áfengisáhrifa við aksturinn. Honum var refsað samkv. 1. mgr. 259. gr. alm. hgl., sbr. lög nr. 20/1956, og 2. mgr., sbr. 3. mgr. 25. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga nr. 40/1968, en hann var eigi sóttur til saka fyrir brot á áfengislögum. Hann hafði eigi sætt refsingu áður. Refsing með vísan til TT. gr. laga nr. 19/1940 15 daga varðhald skilorðsbundið, og var vísað til ungs aldurs G. Sviptur ökuleyfiílár ........ 45 S var kærður fyrir ölvun við akstur. Hann viðurkenndi akstur, en neitaði að hafa verið undir áhrifum áfengis við akstur- inn. Þrír lögregluþjónar, er handtóku S, báru, að hann hefði verið áberandi ölvaður. Áfengismagn í blóði hans reyndist nema 1.68%. Áður en rannsókn málsins var lokið, var S sviptur ökuleyfi til bráðabirgða. Upplýst, að S ók LVIII Efnisskrá Bls. bifreið þrisvar sinnum eftir það, áður en dómur gekk. Við töku blóðs úr S höfðu lækninum orðið þau mistök á, að hann notaði brennsluspíritus til að strjúka af handlegg S fyrir blóðtökuna. Þótti það rýra svo gildi rannsóknar á alkóhólmagni í blóði S, að ekki var talið fært að leggja hana til grundvallar. Var S því sýknaður af ákæru um brot á 2. mgr. sbr. 4. mgr. 25. gr. umferðarlaga, en brot hans talið varða við 2. mgr., sbr. 3. mgr. 25. gr. sömu laga, svo og 1. mgr. 24., sbr. 45. gr. áfengislaga. Þá varðaði brot hans og við 27., sbr. 80. gr. umferðarlaga. S hafði rúmum 4 ár- um áður sætt sekt fyrir ölvun við akstur. Var hann sviptur Ökuleyfi ævilangt og með hliðsjón af 77. gr. hegningarlaga dæmdur til að sæta varðhaldi í 30 daga .................. 49 B, sem var undir áhrifum áfengis, ók bifreið vanbúinni til akst- urs. Í blóði hans fundust reducerandi efni, er samsvöruðu 3.0%0 vínanda. Samkvæmt sakavottorði því, sem lagt var fram í héraði, hafði B ekki sætt refsingu áður, en sakar- gögn báru ekki með sér, að sakavottorðið hefði verið borið undir B. B var í héraði dæmdur í 10 daga varðhald skilorðs- bundið og sviptur ökuleyfi í 1 ár, frá 11. maí 1973 að telja. Fyrir Hæstarétti kom fram, að sakavottorð það, sem lagt hafði verið fram í héraði, var ekki rétt, og hafði B þrívegis sætt sektum fyrir umferðarlagabrot og ennfremur verið dæmdur í 10 daga varðhald og sviptur ökuleyfi í 1 ár, fyrir ölvun við akstur með dómi sakadóms 8. janúar 1971. Með dómi Hæstaréttar 16. maí 1975 var B, sem hafði fengið öku- leyfi að nýju í maí 1974, dæmdur til að sæta varðhaldi í 15 daga og sviptur ökuleyfi ævilangt frá birtingu dómsins .... Tæplega 17 ára gamall piltur, J, ók bifreið ökuréttindalaus og undir áhrifum áfengis. Magn alkóhóls í blóði hans reynd- ist vera 1.97%o. Hann var aðeins ákærður fyrir brot á tiltekn- um ákvæðum umferðarlaga og þess krafist, að hann yrði sviptur rétti til að öðlast ökuréttindi. Áður en dómur gekk Í máli hans í héraði 27. nóvember 1974, hafði hann fengið útgefið ökuskírteini. Var J sviptur Ökuleyfi sínu 1 ár og talið, að orðalag ákæru stæði því ekki í vegi, að slík svipt- ing Ökuleyfis yrði dæmd, sbr. 3. mgr. 118. gr. laga nr. 74/ 1974. Héraðsdómari ákvað á dómþingi með vísan til 178. gr. laga nr. 74/1974, að J skyldi halda ökuréttindum sínum, þar til dómur gengi í Hæstarétti í máli hans. Þessi ákvörð- un var ekki talin geta staðist, sbr. 5. mgr. 81. gr. umferðar- laga nr. 40/1968, sem er sérákvæði, er gengur framar hinu almenna ákvæði 178. gr, laga nr. 74/1974. J var dæmd refs- ing 10 daga varðhald og refsingin skilorðsbundin vegna ungs aldurs J. Tveir dómarar Hæstaréttar gerðu sératkvæði og töldu eigi standa sakfræðileg rök til að skilorðsbinda ut = . Efnisskrá LIX refsinguna, sem þeir töldu hæfilega 10 daga varðhald .... 594 A var sekur skv. 2. mgr., sbr. 4. mgr. 25. gr., sbr. 80. gr. umferð- arlaga og 1. mgr. 24. gr., sbr. 45. gr. áfengislaga fyrir að gangsetja bifreið og aka henni u. þ. b. eina bíllengd undir áhrifum áfengis. Hann hafði áður sætt dómssátt fyrir ölv- unarakstur. Dæmt nú 15 daga varðhald og ævilöng öku- leyfissvipting ..........0.0.00.. 00. 948 B var dæmd 5000 kr. sekt skv. 2. mgr. 50. gr., sbr. 80. gr. um- ferðarlaga fyrir of hraðan akstur ........00000 0000... 95 bo Birting dóms. A, ritstjóri blaðs, var dæmdur til þess að greiða S 10.000 krón- ur til þess að standast kostnað af birtingu dóms í æru- meiðingarmáli í opinberum blöðum. Þá var ÁA dæmt skylt skv. 22. gr. laga nr. 57/1956 að birta forsendur héraðsdóms og forsendur og dómsorð hæstaréttardóms í máli þessu í 1. eða 2. tölublaði blaðs þess, sem hann ritstýrði, er út kæmi eftir birtingu dómsins, og með þeim hætti, er greinir í 2. mgr. 22. gr. nefndra laga .........0.0000 000. nn (53 Birting stjórnvaldserinda. Iðnaðarráðuneytið heimilaði Rafveitunni R hinn 17. febrúar 1972 að hækka frá og með 10. s. m. um 10% smásöluverð raforku samkv. þágildandi gjaldskrá R nr. 192/1971, enda yrði breytingin auglýst með venjulegum hætti. Gjaldskrár- breyting samkvæmt þessari heimild var þó eigi birt og verðhækkun auglýst, fyrr en gjaldskrá nr. 139 7. júní 1972 var birt í B-deild Stjórnartíðinda, sem út komu 10. júlí 1972. Var í niðurlagsákvæði þeirrar gjaldskrár kveðið svo á, að hún taki gildi þegar í stað. R krafði nú fyrirtækið R h/f um greiðslu rafmagnsreikninga á árinu 1972 og var raf- orkuverð þar hækkað um 10% miðað við 10. febrúar 1972. R h/f greiddi reikninga þessa og sótti síðan R í sérstöku dómsmáli um endurgreiðslu. Samkvæmt 25. gr. orkulaga nr. 58/1967 skal ákveða gjald fyrir raforku frá héraðsraf- magnsveitu í gjaldskrá, sem stjórn veitunnar semur, en ráðherra staðfestir. Þar sem gjaldskrárbreyting frá 17. fe- brúar 1962 hafði ekki verið birt í Stjórnartíðindum var tal- ið með vísan til 1. mgr. 2. gr. og 1. mgr. "7. gr. laga nr. 64/ 1943, að gjaldskrárbreytingunni yrði ekki beitt, fyrr en gjaldskrá 139/1972 tók gildi, um skipti þeirra R h/f og R. Endurgreiðslukrafan náði því fram að ganga ............ s14 Bjarglanmn. Björgun. LX Efnisskrá Blóðrannsókn. Blóðflokkar. Samkvæmt blóðrannsókn var talið útilokað, að D væri faðir barns, er Kól ..............000000 0. nn Vínandamagn í blóði ökumanns kannað .. 45, 49, 519, 594, 713, Lækni urðu þau mistök á, er hann tók S blóð, að hann notaði brennsluspíritus til að strjúka af handlegg S fyrir blóð- töku. Þótti þetta rýra svo gildi rannsóknar, að ekki var talið fært að leggja hana til grundvallar. Var S sýknaður af ákæru um brot á 2., sbr. 4. málsgr. 25. gr. umferðarlaga, en sakfelldur var hann skv. vætti lögreglumanna, sem höfðu afskipti af honum og færðu hann til blóðtöku, og var brot fært til 2., sbr. 3. mgr. 25. gr. umferðarlaga ...... Boinvörpuveiðar. Bókhald. Brot í opinberu starfi. Búskipti. Sjá skiptamál, hjónaskilnaður. Buggingameistarar. Byggingarkostnaður. Sjá byggingarsamvinnufélög. Byggingarsam þykktir. Byggingarsamvinnufélög Með samningi 15. mars 1966 tók Byggingasamvinnufélagið B að sér smíði íbúðar fyrir Á í sambýlishúsi, sem félagið byggði. Varð Á þar með félagi í III. byggingaflokki félagsins. Í samningum voru nánari ákvæði um ástand íbúðarinnar við afhendingu, en m. a. var tekið fram, að íbúðin skyldi vera tilbúin undir tréverk og málningu, og allt sameiginlegt utanhúss og innan fullgert. Þá skyldi B taka að sér frágang lóðar, eins og nánar var lýst. Verkið skyldi unnið að öllu leyti fyrir kostnaðarverð án allrar álagningar af hálfu BB, en sameiginlegur kostnaður vegna byggingaflokksins skyldi jafnast niður á byggingaflokkinn í heild í réttum hlut- föllum, þ. á m. á íbúð Á, eftir verðmæti hennar. Í samn- ingnum sagði ennfremur, að verð íbúðar Á skyldi miðast við hlutfallslega stærð hennar, þ. e. skiptilega og óskipti- lega sameign Á í allri fasteigninni, sbr. lög nr. 19/1959 um sameign fjölbýlishúsa. Við uppgjör á byggingakostnaði taldi B, að hluti Á í sameiginlegum byggingakostnaði hefði numið 929.829.50 krónum, og upp í þá fjárhæð hefði hann Bls. 435 948 1 Efnisskrá LXI Bls. greitt 895.332 krónur. Að auki bæri honum að greiða fyrir Ýmislegt, sem ekki félli beinlínis undir byggingasamning- inn. Var þar um að ræða hreinlætistæki og tengingur þeirra, Jólatrésseríu, standsetningu lóðar og vexti vegna vangola- inna framlaga. Á véfengdi réttmæti reiknings B yfir bygg- ingarkostnað. Reikningur þessi var byggður á endurskoð- uðu bókhaldi B, og þar sem A hafði ekki hnekkt niður- stöðu reikningsins með áliti dómkvaddra matsmanna eða á annan hátt, var byggt á niðurstöðu hans í héraðsdómi. Á taldi íbúð sína vera 3.431% af sambýlishúsinu og miðaði það við útreikning, sem G starfsmaður borgarverkfræðings hafði gert. Taldi G tvö sjónarmið vera uppi um Það, hvern- ig reikna ætti eignahlutdeild í fjölbýlishúsum. Annars veg- ar að miða eingöngu við netto flatarmál íbúðar, og skiptist sameign þá í þeim hlutföllum. Hins vegar að taka flatar- mál íbúðar og skipta allri sameign jafnt. Aðferðin, sem íslenski staðallinn gerir ráð fyrir, og hann hefði reiknað eftir, væri í því fólginn að fara einhvern milliveg, þannig að tekinn væri viss hluti sameignar t. d. þvottahús, hjól- hestageymsla og sameiginlegt þurrkherbergi, og skipt jafnt á milli íbúða. Hinum hlutanum væri skipt eftir eignarhlut- föllum. B taldi, að eignarhluti Á væri 3.505% og miðaði við, að allri sameign væri skipt í hlutfalli við flatarmál íbúða. Féllst héraðsdómur á, að sú skipting væri í samræmi við framangreind ákvæði í samningi aðila. Ómótmælt var, að meirihluti manna í III. byggingaflokki hefði samþykkt framkvæmdir þær á lóð hússins, sem um var deilt og var ósannað, að samþykktin hefði ekki verið fengin með eðli- legum hætti. Var því dæmt, að Á væri skyldur að greiða sinn hluta í þessum kostnaði. Þá var Á talinn skyldur til að greiða B fyrir hreinlætistæki og tengingu þeirra, þar sem B hefði haft heimild til þeirra framkvæmda. Upplýst var, að bankareikningar voru sameiginlegir fyrir byggingafé- lagið í heild, en hvorki vaxtatekjur né vaxtagjöld færð á reikning fyrir sameiginlegan byggingarkostnað. Var talið, að með þessu hefði B ekki gert vexti upp á réttan hátt, þar sem B hefði átt að reikna vexti af reikningi bygginga- flokksins gagnvart félaginu, bæði gjalda- og tekjuhlið reikningsins, og félagið hvorki að hafa halla né gróða af þeim vaxtareikningi. Af þessum ástæðum varð ekki séð, hvernig vaxtauppgjör aðila stóð við lokauppgjör, og var Á því sýknaður af vaxtakröfu B að fjárhæð 4.883.40 krónur, en að öðru leyti var krafa B tekin til greina. Hæstiréttur féllst á niðurstöður héraðsdóms með vísan til forsendna hans .......0..0.00. 0 ðll Haustið 1967 var byggingarsamvinnufélagið L stofnað, og var LXII Efnisskrá Bls. tilgangur þess að reisa íbúðarhús fyrir félagsmenn sína. Framkvæmdir á vegum félagsins hófust vorið 1968. Voru þá reist 6 einbýlishús. Upphaflega var fyrirhugað að af- henda væntanlegum kaupendum húsin sem næst fullfrá- gengin, og áætlaður kostnaður við byggingu hvers þeirra var 1.200.000 til 1.300.000 krónur. Fjárhagsvandræði steðj- uðu þegar að félaginu, og var þá ákveðið að afhenda hús- in fokheld. Haustið 1968 leitaði P til framkvæmdastjóra L og falaðist eftir að kaupa eitt af íbúðarhúsunum. Kvað hann sér hafa verið tjáð, að verð á húsi fokheldu mundi verða 500 til 550 þúsund krónur. Samningur var gerður milli L og P í september 1968. Segir þar, að L skuldbindi sig til að byggja húseign P á lóð nr. 3 við E, sem samning- urinn laut að, og afhenda hana P til eignar fokhelda fyrir kostnaðarverð (áætlað verð kr. 550.000). Síðan var ákveð- ið, hvernig inna skyldi af hendi kaupverðið. Hið selda skyldi fært á nafn kaupanda, þegar er tiltekin lán húsnæðismála- stjórnar hefðu verið veitt út á hana. Réttindi og skyldur aðilja samkvæmt samningi þessum skyldu fara í hvívetna eftir samþykktum L og lögum 36/1952, enda hafði kaup- andi áður gengist undir greindar samþykktir, er hann gerðist félagi. P greiddi nú fljótlega 200.000 krónur inn á reikning sinn og veitti stjórn L heimild til þess að taka við láni hjá Húsnæðismálastjórn ríkisins á hans nafni að upp- hæð u. þ. b. 400.000 krónum. Í nóv. 1968 ritaði stjórn L að ósk P og konu hans A undir yfirlýsingu þess efnis, að P og A væru „réttir og skilyrðislausir eigendur að íbúðar- húsinu „nr.3 við E á Akureyri,“ enda hafa þau að fullu stað- ið við umbeðnar greiðslur fyrir eignina fokhelda, en sann- anleg efnisúttekt og vinna, fengin hjá L..... umfram fokhelt ástand greiðist samkvæmt framlögðum reikning- um. ..... Í desember 1968 sendi framkvæmdastjóri L kaupendum húsanna við E, þ. á m. P, áramótauppgjör. Kom þar fram, að heildarkostnaður við byggingu húsanna nam um það bil 740.000 krónum á hvert hús. Þegar tekið hafði verið til- lit til væntanlegs láns Húsnæðismálastofnunar ríkisins og innborgunar P, stóðu ógreiddar 275.063 krónur á reikningi hans hjá L. Að forgöngu P óskuðu kaupendur húsa hjá L eftir dóm- kvaðningu matsmanna til að meta húseignir þeirra til pen- inga. Var óskað í matsbeiðni eftir því, að matið miðaðist „við eðlilegt kostnaðarverð á byggingartímanum með hlið- sjón af aðstæðum“. Niðurstöðutölur matsins voru þær, að eðlilegt kostnaðarverð næmi sem næst 605.000 kr. Matið var dagsett í ágúst 1969. Gerðist nú ekkert í málinu, fyrr en Efnisskrá LXIII hinn 20. maí 1971, en þá var haldinn fundur í L. Var reikn- ingsyfirlit út af byggingarframkvæmdunum þá samþykkt af öllum nema P, sem bauðst þó til að greiða við fyrstu hentugleika 100.000 til 150.000 krónur. Af hálfu L var því lýst, að sameiginlegur kostnaður fé- lagsins við byggingarframkvæmadir hafi verið færður á sérstakan reikning, rekstrarsjóð, og hafi honum fyrst ver- ið skipt og jafnað niður á kaupendur um það leyti, sem byggingarframkvæmdum félagsins lauk, Við skiptingu á sameiginlegum kostnað, sem síðar féll til, hafi verið fundn- ar vaxtatölur, reiknaðar eftir viðskiptastöðu hvers kaup- anda á hverjum tíma, og hlutfallsleg skipting sjóðsins ákvörðuð samkvæmt þeim. Skiptingin hafi verið miðuð við 1. júní 1971. Á árinu 1971 var ákveðið að slíta félaginu og voru þá framkvæmd lokareikningsskil L. Að ósk P voru dómkvadd- ir tveir menn til þess að endurskoða lokareikningsskil þessi. Bentu matsmennirnir á, að nokkur fylgiskjöl vant- aði með reikningum, en athugasemdir við færslur eða nið- urstöður eru ekki gerðar. Um rekstrarsjóð segir í mats- gerðinni, að meginuppistaða hans sé fjármagnskostnaður félagsins ásamt öðrum sameiginlegum rekstrarkostnaði. Þá aðferð, sem félagið beitti við skiptingu rekstrarsjóðs á kaupendur telja þeir í alla staði eðlilega. Í máli L á hend- ur P og konu hans A var því lýst af þeirra hálfu, að þau bæru óskipta fjárábyrgð gagnvart L. P reisti sýknukröfu sína m. a. á því, að áætlað verð Í samningnum frá 9. sept- ember 1968 hafi ekki átt að hækka nema um 5% sam- kvæmt yfirlýsingum forráðamanna L., Útgáfa eignaryfir- lýsinga til handa þeim P og Á valdi því einnig, að þau séu laus mála gagnvart L, og hafi þau enda að fullu greitt kostnaðarverð fasteignarinnar til L. Í héraðsdómi segir, að P hafi gerst félagsmaður í L við undirritun kaupsamnings 9. september 1968. Skv. kaup- samningi hafi umsamið kaupverð eignarinnar verið kostn- aðarverð hennar, og er það í samræmi við gildandi reglur um byggingasamvinnufélög. Hérd. taldi, að framangreindu afsali hafi einungis verið ætlað að veita P og A formlega eignarheimild fyrir eigninni, er hann átti rétt á sam- kvæmt kaupsamningi. Hinsvegar varð ekki talið, að afsal- ið hafi raskað ákvæði kaupsamningsins að öðru leyti. Dóm- urinn taldi eðlilegt að skipta skuld rekstrarsjóðs á bygging- arflokkana við lok þeirrar starfsemi og síðan á kaupendur sem byggingarkostnað, enda var skuld rekstrarsjóðs að meginstofni kostnaður við fjármögnun byggingarfram- kvæmda. Urðu úrslit málsins þau, að teknar voru til greina Bls. LXIV Efnisskrá Bls. kröfur L á hendur P og A, miðað við kostnaðarverð hússins. Eftir skiptingu rekstrarsjóðs á byggingarflokka voru fram kvæmdar nokkrar færslur á rekstrarsjóð. Var sú fjárhæð dregin frá stefnukröfunni. Skiptingin var miðuð við 1. júní 1971, og var upphaf vaxta af greindri fjárhæð miðað við það tímamark ........0000. 00... nett TTT. Börn. Sjá barnavernd, barnsfaðernismál. Dagsektir. Dánarbú. M andaðist 1969. Erfingjar hans voru eftirlifandi kona hans J og börn þeirra. Erfingjar reyndu með sér einkaskipti á bú- inu, en ágreiningur kom upp með erfingjum varðandi eign- arrétt að tiltekinni jörð. Töldu tvö börn M dánarbúið eig- anda að hálfri tiltekinni jörð. Aðrir erfingjar dánarbús- ins töldu dánarbúið þegar hafa selt nafngreindum manni, B, framangreinda jörð alla ásamt öðrum eignum dánar- búsins, sem nánar voru tilgreindar. Síðan leiddi þessi ágreiningur til þess, að opinber skipti voru ákveðin á dán- arbúinu, og þau A og E fengu leyfi skiptaráðanda til máls- höfðunar út af þessu ágreiningsefni fyrir venjulegum dóm- stóli, þ. e. a. S. aukadómþingi R-sýslu. Dæmt var, að með kaupsamningi og síðar afsali hefði ekkja M selt nafngreind- um manni, B, alla jörðina, og var hrundið kröfum þeirra A og E. Sjá nánar kaupsamningar ........00....... 0... 823 Dánarbætur. Dómar og úrskurðir. Sjá og dómarar. Aðfinnsluvert þótti, að Í úrskurði um gjaldþrotaskipti voru skiptabeiðendur eigi nafngreindir á þann hátt, sem rétt hefði verið samkv. 2. mgr. 190. og 193. gr., sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936. Skiptaráðandi hafði í sumum tilvikum aðeins greint hæstaréttarlögmenn þá, sem báru fram skiptabeiðni, en eigi umbjóðendur þeirra „............... 0... 907, 914 Dómarar. Sjá og dómstólar, réttarfar, réttarfarsannmarkar, sératkvæði. 1. Dómarar: Þrír hæstaréttardómarar dæma mál 87, 127, 145, 158, 161, 221, 242, 303, 307, 396, 402, 474, 528, 669, 671, 672, 674, TOO, 12, 128, TTL, TI4, 839, 929, 944, 948, 952 Varadómari dæmir Í máli fyrir Hæstarétti 6, 10, 119, 164, 683, 814, 823 Efnisskrá Samdómendur í héraði: Aukadómþing ...............22.0000 2... 0 Bæjarþing ...... 194, 263, 311, 374, 385, 482, 542, 1011, 1051, Félagsdómur ...............2.200.0 nr Landamerkjadðómur ...........2...2..0 000 55, Sakadómur. Siglingadómur. Skiptaréttur. Sjó- og verslunardómur 10, 96, 104, 445, 500, 640, 674, 713, 788, 793, 839, 850, Setudómari dæmir mál í héraði ............ St, 283, 556, 728, Dómara ekki getið í héraðsdómi 73, 132, 212, 404, 435, 522, 513, 669, 700, 823, 895, 933, 2. Sératkvæði: Í Hæstarétti 6, 30, 164, 251, 263, 459, 522, 594, 683, 713, 895, 921, 993, Í héraði ....................0 0. 3. Ýmis atriði: Að því fundið, að héraðsdómari prófaði ákærðan mann ekki sjálfstætt um sakarefni, en las aðeins fyrir honum lögreglu- skýrslu. Það var talið andstætt 77. gr. laga nr. 74/1974 .... Fundið að því, að samdómendur hefðu verið kvaddir of seint til dómsetu, sbr. 201. gr. laga nr. 85/1936 og dómsformaður hefði tekið dómskýrslur af vitnum einn eftir kvaðningu meðdómenda ............2.2.2... ens Sagt í dómi Hæstaréttar, að ástæðulaust hafi verið, að hinn reglulegi skiptaráðandi viki sæti í máli .................. Fundið að því, að samdómendur í sjó- og verslunardómi tóku eigi sæti í dómi, fyrr en við munnlegan flutning máls, en dómsformaður hafði einn háð fyrri dómþing, þar sem aðil- ar komu fyrir dóm og vitni gáfu skýrslur ................ Að því fundið í opinberu máli, að ekki varð séð af sakargögn- um, að sakavottorð ákærða hefði verið borið undir hann .. Gæsluvarðhaldsúrskurður var kveðinn upp yfir manni 14. nóv- ember 1971. Fundið var að því, að maður þessi hefði eigi, samkvæmt því sem bókað var í þingbók, komið fyrir dóm- ara þann dag, áður en úrskurðurinn var kveðinn upp, en Það væri andstætt 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrárinnar og 66. gr. laga nr. 82/1961. Ennfremur var að því fundið, að dóm- ari mælti fyrir um það í sama úrskurði, að maðurinn skyldi sæta geðheilbrigðisrannsókn, en ekki varð séð, að þá hefðu verið efnitil þess ..................000 0000 Fundið að 'því, að lögbann, sem lagt var á, hefði verið víðtæk- ara en lög leyfa. Þá hafi fógeti ekki gætt ákvæða 27. gr., sbr. 9. gr. og 1. mgr. 12. gr. laga nr. 18/1949. Þá hafi hann ekki kvatt gerðarþola til samkvæmt 2. mgr. 28. gr. sömu BIis. 1077 127 804 1020 973 1071 1002 10 sm ut 164 418 445 519 556 LXVI Efnisskrá laga, er lögbannið var lagt á, þó að engin rök hefðu verið leidd að því, að þess hefði ekki verið kostur .............. Fundið að því, að skipuðum talsmanni ákærðs manns var eigi gert viðvart, er framhaldspróf voru háð í máli hans ...... Fundið að því í dómi Hæstaréttar, að sakarefni var eigi greint í úrskurði um framlengingu gæsluvarðhalds, andstætt því, sem boðið er í 164. gr. laga nr. 74/1974 .........000000.. S var aðili dómsmáls. Hann kærði til Hæstaréttar framkomu H dómara við sig. Taldi hann sig hafa verið í dómsal, þeg- ar sættir hafi verið reyndar í máli þessu. Hafi dómarinn skyndilega risið á fætur, gert hróp að sér, lamið í borðið og boðið sér að víkja úr dómsalnum. Síðan hafi H krafist þess, að lögmaður sóknaraðilja viki sóknaraðilja úr dóm- salnum. Að svo búnu hafi H látið bóka, að bæjarþingi væri slitið. H dómari skýrði svo frá, að þegar sóknaraðili S hafi verið kvaddur í dómsal í því skyni, að reyndar yrðu sættir með aðiljum, hafi hann hafið mikil ræðuhöld utan dag- skrár, „og varð hann ekki stöðvaður þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir dómara“. Hafi sér því verið „nauðugur einn kost- ur að víkja honum úr þinghaldi sbr. 1. mgr. 39. gr. laga nr. 8S5/1936.“ Þar sem sóknaraðili hafi þá tekið að meiðyrða sig, hafi varnaraðili neyðst til að slíta þinghaldinu. Í dómi Hæstaréttar var talið, að skýrsla S væri eigi studd gögn- um, og væri því eigi sannað, að H hefði sýnt af sér óviður- kvæmilega háttsemi á dómþinginu, svo sem S bar honum á brýn. Þegar af þessari ástæðu þóttu eigi efni til að taka til greina kröfur S í máli þessu ......0000020.0 000... Í dómi Hæstaréttar var það talið athugavert, að loftljósmynd, sem þingmerkt er með áritun dómsformanns í landa- merkjamáli, virðist ekki vera sú loftljósmynd, sem upphaf- lega var þannig þingmerkt. Hafði landamerkjadómur eigi gert grein fyrir þessu ósamræmi ........00.000 0000... 0... Héraðsdómari neytti heimildar 3. tl. 200. gr. laga nr. 85/1936 til að kveðja til sérfróða menn til að dæma mál með sér. Í dómi Hæstaréttar segir, að rétt hefði verið, að hinir sér- fróðu dómendur sætu einnig báðir í dómi, þegar matsmenn, vitni og aðiljar gáfu skýrslu fyrir dómi ............0...... Í Hæstarétti er fundið að því í lögtaksmáli, að fógeti hafi eigi bókað skilríklega kröfur aðilja í þinghaldi, þegar munn- legur málflutningur fór fram ..........202 00 000... Mál vegna skaðabóta út af vinnuslysi var flutt á bæjarþingi A í maí 1974. Dómari endurupptók mál í júlí s. á., og kvaddi þá meðdómendur til að sitja í dómi. Var mál síðan endurflutt, dómtekið og dæmt. Í hrá. segir, að héraðsdómara hafi eigi Bls. 578 ö94 12 114 804 850 verið rétt að endurupptaka málið af framangreindri ástæðu 1051 Efnisskrá LXVII Bls. Dómhæfi kröfu. Sjá dómkröfur. Stl Dómkröfur. Fyrir Hæstarétti gerði maður hærri bótakröfu en hann hafði gert fyrir héraðsdómi. Sú hækkun kom eigi til álita sbr. d5. gr. laga nr. T5/1973. Sjá skaðabætur .................. 556 S hafði gert kaupsamning við K um sölu á íbúð. S taldi K hafa vanefnt kaupsamninginn og krafðist þess, að honum yrði rift. K hafði flutt inn í íbúðina. Í stefnu krafðist S þess, að K greiddi honum hæfilega húsaleigu frá því, er hann fluttist í íbúðina og til rýmingardags, til vara frá riftingardegi til rýmingardags, en til þrautavara frá stefnubirtingarðegi til rýmingardags. Þessar kröfur voru eigi taldar dómhæfar sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936 ...........0...0 000... 6li Dómkvaðning. Sýslumaður í Þ-sýslu hafði nefnt oddamann til þess að fram- kvæma, ásamt úttektarmönnum í tilteknum hreppi, land- skipti á landi jarðar nokkurrar. Landskiptamenn töldu eigi heimilt að framkvæma skipti, eins og á stóð, sbr. lög nr. 46/1941, 1. gr. Lögmaður landskiptabeiðanda fór þess á leit við sýslumann, að hann dómkveddi þrjá óvilhalla og hæfa menn til að framkvæma umbeðin landskipti. Sýslumaður færðist undan því og ritaði lögmanni landskiptabeiðanda bréf af því tilefni og rökstuddi afstöðu sína. Bréf þetta þótti verða að skilja svo, að sýslumaður neitaði að taka til með- ferðar hina umbeðnu dómsathöfn. Lögmaður landskipta- beiðanda kærði „úrskurð“ sýslumannsins til Hæstaréttar. Talið var, að kæra væri heimil samkvæmt lokaákvæði 21. gr. laga nr. T5/1973. Dæmt var, að héraðsdómara bæri að taka beiðni sóknaraðilja um dómkvaðningu til meðferðar á dómþingi og taka afstöðu til hennar í úrskurðarformi, sbr. 190. gr. laga nr. 85/1936 .........0..02.000 00 Ti E og J kröfðust þess, að dómkvaddir yrðu þrír undirlandskipta- menn til að framkvæma landskipti á tiltekinni jörð, en til vara, að dómkvaddir verði 4 yfirlandskiptamenn til að framkvæma yfirlandskipti skv. 6. gr. laga nr. 46/1941. Mál- ið var tekið fyrir á aukadómbþingi Þ-sýslu 9. október 1975. Kom þá fram greinargerð af hendi matsbeiðenda. Ekki var sótt þing af hálfu matsþola, og varð eigi séð, að þeim hafi verið gefinn kostur á (þingsókn. Úrskurður aukadómþings Þ-sýslu gekk 29. október s. á. Kærðu þau E og J þann úr- skurð til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að eins og atvikum máls þessa sé háttað, hafi héraðsdómara borið samkvæmt 3. mgr. 139. gr. 1. nr. 85/1936 að gera matsþolum LXVIII Efnisskrá Bls. viðvart um þinghaldið og gefa þeim kost á að lýsa viðhorf- um sínum til dómkvaðningarbeiðni matsbeiðenda, áður en úrskurður yrði lagður á málefnið. Þar sem héraðsdómari gætti þessa ekki, bar að ómerkja hinn kærða úrskurð. .... 944 Dómstólar. Sjá dómarar. Dómsvald skiptaréttar. V. sem búsettur var í Barðastrandarsýslu, lést í maí 1940, en ekkja hans G sat í óskiptu búi eftir hann með börnum þeirra. Hún andaðist í júní 1974. Átti hún þá lögheimili í Reykjavík. Skiptaréttur Reykjavíkur tók bú þetta til skiptameðferðar sem skuldaviðgöngubú. Upp kom ágrein- ingur milli erfingja út af jörð einni í Barðastrandarsýslu, sem talin var eign dánarbúsins. Hreppsnefnd Barðastrand- arhrepps samþykkti að færa sér í nyt heimild laga nr. 40/ 1948 um forkaupsrétt að jörðum og neyta forkaupsréttar að henni. Skiptaráðandi taldi, að samkvæmt 78. gr., sbr. 72. gr. laga nr. 85/1936 hefði átt að flytja málið fyrir aukadóm- þingi í Barðastrandarhreppi, Austur-Barðastrandarsýslu, „sérstaklega þar sem aðiljar hafa ekki komið sér saman um annað.“ Var málinu vísað frá skiptarétti, en sá úrskurður var kærður. Í Hæstarétti urðu málalok þau, að skiptaréttur Reykjavíkur hefði réttilega tekið búið til meðferðar, sbr. tilskipun 21. júní 1793, en sóknaraðilja, oddvita Barða- strandarhrepps f. h. hreppsins, hafi verið heimilt skv. 33. og 35., sbr. 55. gr. laga nr. 3/1878 að bera kröfur sínar um for- kaupsrétt undir þann skiptaráðanda, enda þóttu ákvæði 78. gr. laga nr. 85/1936 eigi standa þessu Í vegi. Kærumáls- kostnaður féll niður ..........0000. 0... enn 929 Dráttarvélar. Eftirlaun. Eiður. Eignardómsmál. Með bréfi 19. ágúst 1971 fór fjármálaráðherra þess á leit f. h. ríkissjóðs við sýslumanninn í Rangárvallasýslu, að hann gæfi út opinbera eignardómsstefnu með heimild í 220. gr. laga nr. 85/1936 til að fá ákveðna með dómi „eignarréttar- stöðu afrétta og hálendissvæðanna í og upp af embættis- umdæmi yðar, þ. á m. Þórisvatnssvæðisins“. Stefnan var útgefin 26. ágúst s. á. og var þar gerð krafa til viðurkenn- ingar á eignarrétti ríkisins að Þórisvatni og Holtamanna- Efnisskrá LXIX afrétti og almenningum, sem til forna hafi verið nefndir Þjórsártungur. Var mörkum landsvæðisins lýst með upp- talningu kennileita. Með opinberri framhaldsstefnu útgef- inni 26. október 1973 var þess krafist, að ríkið yrði talið „grunneigandi“ að landsvæðum þeim, sem málssóknin tæki til. Voru landsvæðin mörkuð á uppdrátt og merkjum lýst með nokkuð ítarlegri upptalningu kennileita en í frum- stefnu. Voru því kröfur stefnanda þær, að ríkissjóður verði talinn grunneigandi að landssvæðum þeim, sem á uppdrátt- inn voru mörkuð ásamt „vötnum og vatnsbotnum með öllum öðrum verðmætum og jarðefnum í jörðu og á svo og vatns- réttindum, en að viðurkenndum rétti bænda (lögbýla) til venjulegra og hefðbundinna afréttarnota svo langt sem þau koma til greina, ásamt tilheyrandi skyldum og kvöð- um“. Til varna tóku í málinu hreppsnefndir Ásahrepps, Djúpárhrepps, Holtahrepps, Landmannahrepps, Skaftár- tunguhrepps, Bárðdælahrepps og Ljósavatnshrepps vegna hreppanna og eigenda og ábúenda jarða í þeim hreppum svo og eigendur jarðanna Næfurholts og Hóla í Rangár- vallahreppi, sýslunefnd Eyjafjarðarsýslu og hreppsnefnd Saurbæjarhrepps. Af hálfu sumra varnaraðila kom fram krafa um frávísun. Var hún m. a. studd þeim rökum, að stefnandi hefði ekki sent dómara svo skilríka beiðni um út- gáfu eignardómsstefnu, sem 217. gr. laga nr. 85/1936 ger- ir ráð fyrir. Stefnandi hafi ekki sannað eða gert sennilegt, að hann hafi öðlast réttindi yfir fasteign þeirri, sem stefn- an beinist að. Því hafi ekki verið lagagrundvöllur til að höfða málið sem eignardómsmál samkvæmt 220. gr. nefndra laga. Héraðsdómur taldi ágreiningsefnið utan þeirra marka, sem ákvæði 220. gr. laga nr. 85/1936 setja til höfðunar eignardómsmáls og vísaði málinu frá dómi. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar. Hæsti- réttur taldi, að beiðni sóknaraðila til sýslumanns Rangár- vallasýslu um útgáfu eignardómsstefnu hafi ekki geymt næga greinargerð um heimild að lögum til útgáfu stefn- unnar. Hafi héraðsdómari því eigi mátt gefa hana út, sbr. 220. gr., 217. gr. og 218. gr. laga nr. 85/1936. Ennfremur segir, að það sé grundvallarregla íslensks réttar, að sá sem krefst réttinda sér til handa í dómsmáli, verði að gera skýra grein fyrir þeim. Sóknaraðili hafi ekki greint skýr- lega, hver væru fasteignaréttindi þau, sem hann telji sig eiga. M. a. bresti alveg skilgreiningu á hver afnotaréttindi, kvaðir og önnur óbein eignarréttindi hann viðurkenni, að aðrir eigi á landsvæði því, er hann telur sína eign. Loks var talið athugunarefni, hvort varnarþing væri rétt, sbr. 216. gr. og 220. gr. laga nr. 85/1936, þar sem margt bendi Bis. LXX Efnisskrá Bls. til, að landsvæði þau, er málið fjallaði um, teljist til fleiri en eins lögsagnarumdæmis. Var frávísunardómur héraðs- dóms því staðfestur að niðurstöðu. Einn dómari Hæsta- réttar taldi, að sóknaraðili hefði hvorki haft umrætt land- svæði í eignarhaldi, sem leitt gæti til hefðar, né reisti hann eignartilkall sitt á öðrum réttaratvikum, sem 220. gr. laga nr. 85/1936 tæki til berum orðum eða fyrir lögjöfnun ...... 2 Eignarréttarfyrirvari. Eignarréttur að landsspildu. S höfðaði mál á hendur bæjarsjóði Akureyrar og K til réttar- gæslu og krafðist þess, að viðurkenndur yrði eignarréttur hans að lóðarspildu að stærð 1389,6 m*, þar sem áður var umferðargatan S-gata, en lóð þessa hafði bæjarsjóður leigt K. Til vara krafðist S tiltekinnar fjárhæðar úr hendi bæjar- sjóðs. Engar kröfur voru gerðar á hendur réttargæslu- stefnda. Við það þótti mega miða, að sá hluti S-götu, sem málið fjallaði um, hefði verið lagður af bæjarsjóði senni- lega á árunum 1914 og 1915, og hefði það verið gert í sam- ræmi við samþykkt bygginganefndar Akureyrar um gatna- gerð á Oddeyri frá 8. febrúar 1904 með heimild í 2. mgr. 4. tl. opins bréfs 6. janúar 1857. Eigandi lands þess, sem gat- an lá um, var þá H, og var hann skyldur til samkvæmt 5. tl. þessa opna bréfs að láta af hendi við bæinn það land, sem til götulagningarinnar þurfti, en gegn endurgjaldi. Ágreiningslaust var, að bæjarsjóður galt ekki fé fyrir land það, sem fór undir S-götu. Var því úrlausnarefni, hvort götustæðið væri nú eign S, sem leiddi rétt sinn frá H. Ekki varð séð, að neinar bótakröfur hefðu verið gerðar á hend- ur bæjarsjóði af hálfu landeigenda fyrir töku lands undir götuna, og þótti ýmislegt benda til, að H hefði í verki sætt sig við töku götustæðisins, án þess að sérstakt endurgjald kæmi fyrir. Þá hafði hvorki S né forverar hans hreyft því, að þeir ættu götustæðið, fyrr en með bréfi 8. júlí 1968. Í því bréfi var því þó ekki haldið fram, að H hefði frá öndverðu haldið eignarrétti sínum að götustæðinu, heldur var tilkall hans til götustæðisins þá byggt á annarri ástæðu. Þótti mega við það miða, að bæjarsjóður hefði orðið eigandi lóð- arspildunnar, þegar S-gata var lögð, og væri það enn, þar sem S hefði ekki sýnt fram á, að bæjarsjóður hefði berum orðum eða í verki afsalað sér síðar rétti til hinnar um- deildu lóðarspildu .........2..00.00 0... 132 Eignarspjöll. Með framburði margra vitna þótti sannað, að E hefði spark- Efnisskrá LXXKI Bls. að í bifreið og rispað afturbretti hennar, en E neitaði sakar- giftum. Viðgerðarkostnaður var áætlaður 3900 krónur. Eig- andi gerði refsikröfu á hendur E, en eigi bótakröfu. Var E refsað samkv. 1. mgr. 257. gr. alm. hegningarlaga ...... 337 Einkarefsimál. S krafðist þess, að A ritstjóra yrði refsað fyrir brot á 108. gr. alm. hegningarlaga vegna meiðyrða, er birst höfðu í óund- irritaðri grein í blaði A, auk refsingar skv. 234., 235. og 236. gr. sömu laga. Í héraðsdómi segir, að brot stefnda hafi getað varðað við XII. kafla alm. hegningarlaga, sbr, 24. gr. sömu laga. Eins og á stóð, þóttu ákvæði laga ekki standa í vegi fyrir efnisdómi í máli þessu, sbr. einnig 1. tl. 81. gr, hgl. Um refsikröfuna skv. 108. gr. alm. hgl. segir í héraðsdómi, að stefnandi reki mál þetta sem einkarefsi- mál skv. XXV. kafla laga nr. 19/1949. Af þeim sökum verði nefndri 108. gr. ekki beitt í máli þessu .................. 153 Embættismenn. Endurgreiðsla. Árið 1956 var stofnað mjólkursamlag á Höfn í Hornafirði og var það eign Kaupfélags Austur-Skaftfellinga, K. Árið eftir samþykktu mjólkurframleiðendur í Nesjahreppi á fundi sínum, að allir mjólkurframleiðendur í hreppnum, sem seldu mjólk til samlagsins, yrðu í félagi um að flytja mjólkina, og að allir skyldu greiða sömu fjárhæð í flutn- ingskostnað fyrir hvern mjólkurlítra. Kosin var nefnd til að sjá um framkvæmdir. R bóndi var á fundi þessum og samþykkti þetta. Samkvæmt ósk bænda hélt K síðan eftir hinni ákveðnu upphæð af hverjum mjólkurlítra, er til mjólkursamlagsins kom, og var samtökum mjólkurfram- leiðenda síðan greidd upphæðin til greiðslu á flutnings- kostnaði mjólkurinnar. Hinn 1. janúar 1959 hætti R að flytja mjólk sína með mjólkurflutningabíl bænda, og flutti hana síðan sjálfur til samlagsins til febrúarloka 1967. Engu að síður hélt K áfram að halda eftir hinni ákveðnu flutn- ingskostnaðarfjárhæð af mjólk R og greiddi upphæðina til samtaka mjólkurframleiðenda eins og áður. R hélt því fram, að hann hefði tilkynnt mjólkurflutninganefndinni haustið 1958, að hann mundi ekki flytja mjólk sína með flutningabíl mjólkurframleiðenda eftir næstu áramót. Árið 1970 höfðaði hann mál gegn K og krafðist þess, að K end- urgreiddi sér þá fjárhæð, sem haldið hafði verið eftir til greiðslu flutningskostnaðar þann tíma, sem hann hefði flutt mjólk sína sjálfur. Talið var, að R hefði verið heim- LÆXXKII Efnisskrá Bls. ilt að segja upp samkomulagi því um mjólkurflutninga, sem hann hafði samþykkt 1957. Þá hafði mjólkursamlagið ávallt tekið á móti mjólk R athugasemdalaust. Hins vegar var ekki talið sannað, að K hefði verið ljós endurkröfukrafa R fyrr en í mars 1962, en með hliðsjón af málavöxtum var talið, að K hefði ekki verið heimilt að halda eftir flutnings- kostnaði af mjólkurinnleggi R gegn mótmælum hans eftir þann tíma. Var K því dæmt til að endurgreiða hann. Í hér- aði hélt K því fram að hluti af kröfu R væri fyrndur eða fallinn niður vegna tómlætis, en frá þeirri málsástæðu var fallið í Hæstarétti ............0....00.0 een en 404 Endurheimta. Sjá endurgreiðsla og raforkugjald. 814 Endurrit skjala. Endurupptaka máls. Sjá dómarar. 1051 Erfðaábúð. Erfðafesta. Erfðir. Erfðaskrá. Fangelsi. Farbann. Farmflutningar. Á árinu 1967 sendi O vörur til kaupfélags, K, á Seyðisfirði með flutningafyrirtækinu L, sem annaðist vöruflutninga með bifreiðum. Um var að ræða 5 vörusendingar fyrir samtals 69.887 krónur, sendar gegn póstkröfu. Taldi O, að ekki hefði mátt afhenda K vörurnar nema gegn framvísun vissra fylgibréfa. L flutti vörurnar ekki á leiðarenda sjálfur, held- ur fól öðrum aðila, J, framflutning þeirra. K var sjálft af- greiðsluaðili fyrir J á Seyðisfirði, og afhenti J K vörurnar, án þess að það framvísaði fylgibréfum. Af hálfu L var ekki vefengt, að hann væri réttur aðili málsins, þótt J hefði flutt vörurnar og afhent þær. Talið var í dómi Hæstaréttar, að samkomulag hefði orðið með málsaðilum um það, að flytj- andi afhenti K ekki vörurnar nema gegn framvísun frum- rits fylgibréfsins. Var það til þess gert, að O gæti fengið kaupverð þeirra greitt með því að senda viðtakanda fylgi- Efnisskrá LXXIII Bls. bréf ásamt vörureikningum gegn póstkröfu. L tókst ekki að leiða í ljós, að samkomulag fetta hefði verið óskuld- bindandi fyrir hann. Afhending varanna, án þess að fylgi- bréfum væri framvísað, var talið brot á þessu samkomu- lagi og varða L skaðabótum til O fyrir það tjón, er hlaust af fyrir hann. L reisti og sýknukröfu sína á því, að O hafði ekki í málinu lagt fram frumrit fylgiskjalanna með árit- aðri kvittun sinni. Ekki var það talið geta leitt til réttar- spjalla fyrir L, þótt hann bætti O tjón hans án þess að O framvísaði fylgibréfunum, sem talin voru glötuð. Þá var O ekki talinn hafa glatað bótarétti sínum vegna tómlætis .. 385 G sendi búslóð sína frá Gautaborg til Reykjavíkur með skipi E. G bauðst til að taka við vörunni við skipshlið í Reykjavík, en af því gat eigi orðið, þar sem tollskoðun hafði þá eigi farið fram. Var vörunum ekið í vöruskála E, þar sem þær voru í umsjá hans. Fórust vörurnar í bruna í skála þessum. Samkv. farmskírteini skyldu gilda ákvæði Haag-reglnanna um vöruflutninga þessa, en eftir 1. gr. þeirra ber farmflytj- andi m. a. ekki ábyrgð á brunatjóni, nema það stafi af yfir- sjónum hans sjálfs. Samkv. 3. gr. reglnanna eru vörur, sem afhentar hafa verið, og varðveittar eru í vörugeymslu „at the sole risk of the owners of the goods.. .“. Leggja varð til grundvallar, að hvorki G né nokkur af hans hálfu hafi fengið í hendur skilríki um flutningsskilmála, og varð ekki talið, að G hafi verið eða átt að vera kunn framangreind ákvæði farmskirteinisins. Þótti E því ekki geta borið fyrir sig þau ákvæði farmskírteinisins, sem ganga lengra í að leysa hann undan ábyrgð á vörunum en leiða má af megin- reglum íslenskra laga. Samkv. 99. gr. siglingalaga nr. 66/ 1963 ber farmflytjanda að bæta tjón á farmi, sem er í um- sjá hans á skipi eða á landi, nema ætla megi, að hvorki hann né neinn annar maður, sem hann ber ábyrgð á, eigi sök á tjóninu. Opinber rannsókn fór fram á brunanum. Þau rannsóknargögn leiddu eigi í ljós, að loku sé skotið fyrir, að starfsmenn E eigi sök á brunanum. E bar fyrir sig, að á hverju hausti auglýsi hann í blöðum, að félagið bruna- tryggi ekki vörur viðskiptamanna í vörugeymslu og séu vörur þar á ábyrgð vörueiganda. Þessar almennu auglýs- ingar E þóttu ekki geta leyst hann undan ábyrgð á tjóni G. Sök út af tjóninu var skipt, sbr. 71. gr. 1. nr. 85/1936, og var Í þessum þætti viðurkenndur réttur G til bóta úr hendi E vegna framangreinds tjóns ...........00.0000. 0000. 1011 Farmgjald. Farmskírteini. Sjá farmflutningar. LXXIV Efnisskrá Bls. Farmskírteinisfyrirvarar. Sjá farmflutningar. Fasteignakaump. L keypti húseign af H með kaupsamningi 25. júlí 1970 og fékk eignina afhenta 1. nóvember s. á. Er L tók við eigninni, taldi hún sig verða vara við margvíslega leynda galla, sem hún hefði ekki tekið eftir áður og H ekki skýrt sér frá. Skýrði L H þegar frá þessu og 10. nóvember s. á. voru dóm- kvaddir matsmenn að beiðni L til að meta kostnað við að bæta úr göllunum. Skiluðu þeir matsgerð, þar sem göllun- um var lýst, og kostnaður við umbætur sundurliðaður í 11 liðum. L fékk afsal frá H fyrir húsinu 10. desember s. á. og gerði þá fyrirvara vegna áðurnefndra galla. Í ljós var leitt, að L hefði skoðað eignina þrisvar, áður en kaupsamn- ingur var undirritaður, einu sinni með eiginmanni sínum, svo og með tveim öðrum mönnum, sínum Í hvort skiptið, og var annar þessara manna pípulagningamaður. Talið, að meirihluti gallanna hefði verið augljós við skoðun, og því varð ekki gerð sú krafa til H, að hann vekti sérstaka at- hygli L á þeim. Hins vegar voru sumir gallanna þannig, að ekki varð talið, að hægt hefði verið að ætlast til, að eftir þeim yrði tekið við skoðun. Var H dæmdur til að greiða L fébætur vegna þeirra ...........0000000 0000... 482 Hinn 7. nóvember 1970 gerðu K og S með sér kaupsamning, þar sem S seldi K íbúð. Kaupverð var 1.400.000 krónur og skyldi greiðast þannig: Við undirskrift kaupsamnings 50.000 krón- ur, Í síðasta lagi 15. desember 1970, 100.000 krónur, Í síð- asta lagi 20. febrúar 1971, 250.000 krónur og í síðasta lagi 20. júní 1971 250.000 krónur. Auk þess tók K að sér að greiða tilteknar áhvílandi veðskuldir, en eftirstöðvarnar skyldi hann greiða með skuldabréfi til 10 ára. Afsal skyldi gefa út 20. febrúar 1971, en það var aldrei gert. Hinn 10. júní 1971 tilkynnti S K með hraðbréfi, að kaupsamningn- um væri rift vegna vanefnda hans. Hefði hann ekki enn innt af hendi þær 250.000 krónur, sem greiðast áttu 20. febrúar og ekki heldur áfallnar greiðslur af veðskuldabréf- um þeim, er hann hefði tekið að sér að greiða. Auk þess taldi S, að K hefði ekki greitt fyrstu greiðslur samkvæmt kaupsamningi á réttum tíma. Í dóminum var því hafnað, að um greiðsludrátt hefði verið að ræða á fyrstu greiðsl- unum. Af hálfu K var viðurkennt, að hann hefði ekki innt af hendi á réttum tíma greiðslu þá, er greiða skyldi 20. febrúar og ekki heldur greitt af veðskuldabréfunum á rétt- um gjalddaga. Þótti ósannað, að K hefði boðið S á lögmæt an hátt greiðslu á framangreindri upphæð, fyrr en eftir að S hafði sent honum riftunarbréfið. Var fallist á, að svo Efnisskrá LXXV Bls. veruleg vanefnd hefði verið orðin af hálfu K hinn 10. júní, að hún heimilaði S riftun samningsins með bréfi hans þann dag ................00. 00... 0 rn 611 Fasteignasala. G fól fasteignasölunni F að selja íbúð sína, og F auglýsti íbúð- ina til sölu. P átti símtal við starfsmann F í tilefni af aug- lýsingunni. P skoðaði síðan íbúðina í fylgd með sölumanni annarrar fasteignasölu, sem G hafði ekki falið að selja íbúð sína. Fyrir milligöngu þeirrar fasteignasölu keypti P síðan íbúðina, og greiddi G henni sölulaun. F taldi, að upplýsingar þær, sem hún veitti P um íbúðina, hefðu leitt til þess, að kaupin tókust. Krafði F því G um sölulaun. Ósannað þótti, að P hefði fengið upplýsingar um, að íbúðin væri til sölu hjá öðrum en F. Þótti verða við það að miða, að sölutilraunir F hefðu leitt til kaupanna, þótt önnur fast- eignasala sæi um samningsgerð. Var því talið, að F ætti rétt á nokkurri þóknun úr hendi G .........0.0...0........ 396 Fasteignaskattar. Sjá skattar. Fasteignir. Reykjavíkurborg krafði Frímúrararegluna á Íslandi (F) um fasteignaskatt af samkomuhúsi hennar við Skúlagötu í Reykjavík, samkvæmt 3. gr. laga nr. 8$/1972. F taldi sig undanþegna skatti þessum samkvæmt 5. gr. laganna, en þar væri að finna tvær undantekningar frá skattskyldu, sem hvor um sig ættu við, þ. e. að húsið væri „félagsheim- il'“ og „samkomuhús“, sem ekki sé rekið í ágóðaskyni. Talið var, að ákvæði 5. gr. laga nr. 8/1972 feli í sér undan- tekningar frá þeirri meginreglu 3. gr. laganna að leggja skuli skatt til sveitarfélaga á allar fasteignir, og beri að skýra það þröngt. Sé eðlilegast að lita svo á, að Þar sé átt við samkomuhús, sem standi öllum almenningi opið eða fé- lagsheimili samkvæmt lögum nr. 107/1970. Húseign F gæti ekki talist slíkt samkomuhús né félagsheimili samkvæmt 5. gr. laga nr. 8/1972. Var lögtak því heimilað fyrir fasteigna- skattinum. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu, að F ætti ekki að greiða skattinn, enda væri undanþáguákvæði 5. gr. for- takslaust og yrði ekki ráðið af orðum þess eða greinargerð með frv. til laganna, að því sé ætlað að taka til Þeirra fé- lagsheimila einna, sem greind eru í lögum nr. 107/1970 .... 6 Gallar á seldri fasteign. Sjá kaupsamningar 850 Félagsdómur. LXXVI Efnisskrá Bls. Talið, að eðlilegast hefði verið að reka mál vegna túlkunar á kjarasamningi fyrir Félagsdómi, en eigi fyrir sjó- og verslunarðómi ..........0200000 0... nn 96, 104 Hinn 15. desember 1971 var gerður kjarasamningur milli Fé- lags íslenska prentiðnaðarins og Hins íslenska prentarafé- lags. Í samningi þessum var kveðið svo á, að ágreining, sem risi út af samningnum eða einhverjum atriðum í hon- um, skyldi leggja í gerð 5 manna, er væru til nefndir eftir nánar greindum reglum. Dómur sá, er gerðarmenn kvæðu upp, skyldi skera úr ágreiningi til fullnustu. Ágreiningur kom upp um það, hvernig skyldi ákveða orlofsdaga og or- lofsfé á samningstímanum. Höfðaði Félag íslenska prent- iðnaðarins mál fyrir Félagsdómi á hendur Alþýðusambandi Íslands f. h. Hins íslenska prentarafélags til að fá skorið úr þessum ágreiningi. Máli þessu var vísað frá Félagsdómi, þar sem ágreininginn skyldi leggja í gerð samkvæmt áður nefndu ákvæði í kjarasamningi aðila. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann .......... 127 Félagsheimili. Sjá fasteignir, skattar. G Félagsréttindi. S, leigubifreiðarstjóri, hóf akstur hjá bifreiðastöðinni Hreyfli, H, í febrúar 1951 og gerðist nokkru síðar félagi í H, sem er samvinnufélag leigubifreiðarstjóra. Íþróttafélag og Taflfélag H hófu árið 1963 útgáfu blaðs, er nefndist Hreyf- ilsblaðið. Félög þessi virðast hafa verið áhugamannafélög félagsmanna, en ekki var skilyrði fyrir inngöngu í þau, að menn væru félagsmenn í H. S gerðist ritstjóri blaðsins 1965 eða fyrr. Ritnefnd blaðsins var skipuð tveim fulltrúum frá hvoru félagi. Í janúar 1971 voru fulltrúar taflfélagsins í ritstjórninni leystir frá störfum, en áður hafði komið til á- greinings milli S og stjórnar H vegna útgáfu blaðsins. Síð- asta tölublað blaðsins kom út í maí 1971. Í janúar 1972 var tilkynnt til firmaskrár Reykjavíkur, að S ásamt X og Y reki tímaritsútgáfu undir nafninu Hreyfilsblaðið. Stjórn H fór þess á leit við S, að hann léti afmá tilkynningu þessa úr firmaskrá, en S varð eigi við þeim tilmælum. Stjórn H taldi S reka blaðið sem einkafyrirtæki sitt í heimildarleysi, og að í blaðinu væru óviðeigandi skrif um H. Samkvæmt samþykkt á aðalfundi H höfðu verið stofnaðir tveir sjóðir, tækifærisgjafasjóður og húsbyggingasjóður, og greiddu fé- lagsmenn tillög til þeirra. Ekki voru sett ákvæði Í sam- þykktir H um sjóði þessa. Vorið 1972 neitaði S að greiða tillög til sjóða þessara. Með bréfi 26. ágúst 1972 tilkynnti Efnisskrá LXXVII Bls. stjórn H S, að honum væri vikið úr félaginu frá 1. septem- ber n.k., og þar með væri niður fallinn réttur hans til af- greiðslu á bifreiðastöð félagsins. Var S tjáð í bréfinu, að framkoma hans undanfarið væri til þess fallin að spilla áliti félagsins út á við og vekja tortryggni og flokkadrætti inn á við. Hefði hann með þessu gerst brotlegur við tiltekin ákvæði samþykkta félagsins. S mótmælti strax þessari ákvörðun félagsstjórnar með bréfi 30. ágúst 1972 og krafð- ist þess, að brottvikningin yrði afturkölluð, en þeirri kröfu var ekki sinnt. S höfðaði síðan mál fyrir sjó- og verslunar- dómi Reykjavíkur gegn H og krafðist þess, að ákvörðun stjórnar H um brottvikningu hans og sviptingu afgreiðslu- leyfis yrði ógilt. H taldi, að S hefði verið skylt að skjóta ágreiningi þessum til aðalfundar H áður en leitað væri til hinna almennu dómstóla. Ekki var á þá málsástæðu fallist og ekki heldur talið, að stjórn H hefði óheft vald til að meta hverjar ávirðingar ættu að valda brottvikningu úr fé- laginu. Samkvæmt sakargögnum þóttu eigi sannaðar þær ávirðingar á S í skiptum hans við H, er réttlætt gætu brott- vikningu hans úr H með þeim hætti, sem raun varð á. Voru kröfur S því teknar til greina .............0..0.000000... 445 Félög. Sjá byggingarsamvinnufélög, félagsréttindi. Fjármál hjóna. Samkvæmt kaupmála hjónanna G og B, sem gerður var og skráður með lögmæltum hætti, skyldu hlutabréf B í J h/f verða séreign hans. Nokkrum árum síðar seldi B fyrir hönd allra hluthafa í J h/f nafngreindum aðiljum öll hluta- bréf í félaginu, samtals að nafnverði 45.000 krónur. Í sama mánuði var stofnað hlutafélagið R. Hlutafé þess skyldi vera 200.000 krónur. Var B skráður fyrir 95.000 króna hlutafé, G fyrir 90.000 króna hlutafé, en þrír nafngreindir ættingjar B voru skráðir fyrir alls 15.000 króna hlutafé. B hélt því fram, að hann hefði varið fé því, sem fékkst fyrir hlutafé hans í J h/f til þess að greiða hlutafé sitt í R h/f, og verði það hlutafé því séreign hans samkv. 3. tl. 1. mgr. 23. gr. 1. nr. 20/1923. Þessu var andmælt af hálfu G. Í málinu þótti skorta reikningsgögn um efnahag J h/f, þegar horfið var að því ráði að selja hlutabréfin í því félagi. Samningurinn um sölu hlutabréfanna þótti því ekki einhlítt gagn um hin raunverulegu viðskipti. Þá skorti glögg gögn um fjárhag B, þegar salan fór fram, og sölu hlutabréfanna er eigi getið í skattframtali þeirra hjóna á árinu 1966. Sönnunarbyrði þótti hvíla á B, fyrir þeirri staðhæfingu, að andvirði hluta- bréfanna í J h/f hafi nægt til að greiða hlutafjáreign hans LXXVIII Efnisskrá Bls. í R h/f og að því hafi verið varið í því skyni. Stefnda þótti eigi hafa tekist með skýrum reikningsskilum að færa sönn- ur að staðhæfingu sinni. Bar því að telja hlutabréf B, að nafnverði 95.000 krónur í R h/f, hjúskapareign hans í bú- skiptum út af skilnaði málsaðilja, enda var eigi gerður sér- stakur kaupmálaauki um þau. Hlutabréf G í fyrirtæki þessu voru talin hjúskapareign hennar við skipti þessi .......... 959 Fjárnám. S og J gerðu dómsátt á bæjarþingi Reykjavíkur 4. nóvember 1971, og skuldbatt S sig til að greiða J ákveðna fjárhæð. S stóð eigi að fullu í skilum. J framseldi K kröfuna og krafð- ist hann 13. nóvember 1973 fjárnáms hjá S til tryggingar eftirstöðvunum. Fógeti tók málið til meðferðar 22. s. m. S mótmælti framgangi gerðarinnar m. a. með vísan til 9. gr. laga nr. 19/1887. Fógeti frestaði málinu að loknum munn- legum málflutningi til 14. desember 1973 og kvað þá upp úrskurð á þá leið, að fyrirtekt málsins 22. nóvember 1973 mætti jafna við greiðsluáskorun samkvæmt áðurnefndu lagaákvæði, og mætti fjárnám því fara fram. Í dómi Hæstaréttar segir, að þegar fjárnámsbeiðni K var tekin til meðferðar 22. nóvember 1973 í fógetarétti Reykjavíkur, hafi ársfrestur sá, sem getur í 9. gr. laga nr. 19/1887 verið liðinn, og eigi hafi verið fullnægt skilyrðum greinarinnar um birtingu greiðsluáskorunar á hendur gerðarþola. Hafi frestun málsins fyrir fógetaréttinum eigi getað bætt úr þessum ágöllum. Talið, að fjárnám hefði því eigi mátt fram- kvæma, og var hinn áfrýjaði úrskurður og hin áfrýjaða fjárnámsgerð því felld úr gildi ...................... 303, 307 V lögmaður krafði F um fé. Með bréfi 9. september 1969 bað hann fógeta að gera löghald í eignum F til tryggingar kröfu sinni. Löghald þetta fór fram 18. s. m. og var lagt löghald á ýmislegt lausafé. Með stefnu birtri 23. s. m. höfð- aði V mál gegn F til greiðslu á kröfunni og gekk dómur í málinu 3. október 1969. Var löghaldsgerðin staðfest og F dæmt til að greiða V kröfuna. F greiddi kröfuna ekki, og 10. desember 1970 lét V gera fjárnám hjá F til tryggingar kröfu sinni í þeim eignum, sem löghald hafði verið gert Í. V tók hina fjárnumdu muni úr vörslum F 27. febrúar 1970 og bað um nauðungaruppboð á þeim til fullnustu kröfu sinni hinn 13. mars 1970. Sama dag var bú F tekið til gjald- þrotaskipta. Nauðungaruppboð á hinum fjárnumdu mun- um fór fram 23. maí 1970, og krafðist V greiðslu á kröfu sinni af uppboðsandvirði munanna. Af hálfu þrotabús F var þessu mótmælt. Var ágreiningurinn lagður í úrskurð upp- boðsréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að samkvæmt 2. gr. Efnisskrá LXXKIX Bls. uppboðslaga nr. 57/1949 úrskurði uppboðshaldari öll atriði varðandi uppboð og samkvæmt 46. gr. sbr. 34. gr. nefndra laga skuli hann úthluta uppboðsandvirði. Þóttu reglur 30. gr. laga nr. 25/1929 um gjaldþrotaskipti, eins og á stóð, ekki vera því til fyrirstöðu, að uppboðshaldari réði ágrein- ingi aðila til lykta. Talið var, að þegar bú F var tekið til gjaldþrotaskipta 13. mars 1970, hefði ekki verið liðinn 6 mánaða frestur sá, sem um ræðir í 22. gr. sbr. 19. gr. laga nr. 25/1929, en upphaf þess frests beri að miða við stefnu- birtingu. Þar sem því sé hvorki haldið fram, að félagið hafi þá átt fyrir skuldum, né að V hafi haft fulla ástæðu til að ætla að svo væri, yrði að líta svo á, að sérréttindi þau, sem V öðlaðist með fjárnáminu 10. desember 1969 féllu niður. Skyldi uppboðsandvirðið því renna til þrotabús F.. 464 Fjárskipti hjóna. Sjá skipti. Fjársvik. S gerðist sekur um þessi brot: 1. S hafði ávísunarreikning á L-banka. Gaf hann í nóv. og des. 1972 út til handhafa 12 tékka á reikninginn, og reyndist ekki innstæða fyrir neinum þeirra, er þeim var framvísað í banka. Kvaðst S hafa legið í óreglu og ekki fylgst með reikningsstöðunni. Fyrir útgáfu og notkun tékka þessara var S refsað í héraði samkv. 248. gr. alm. hegn- ingarlaga. Í dómi Hæstaréttar var dæmt, að útgáfa og notkun 8 af þessum tékkum varðaði S refsingu samkv. 248. gr. alm. hegningarlaga, en notkun og útgáfa 4 tékka varð- aði refsingu samkv. 261. gr. alm. hegningarlaga. Var mál flutt svo fyrir Hæstarétti, að brot gæti varðað við 261. gr., þótt þess ákvæðis væri eigi getið í ákæruskjali, sbr. 118. gr. 3. mgr. laga nr. 74/1974. 2. Í nóv. 1972 komst S yfir tékkhefti, er kona nokkur átti við V-banka. Gaf hann út alls 7 tékka úr tékkhefti þessu, er hann undirritaði sjálfur og valdi númer af handahófi. Tékkana notaði S í viðskiptum, og reyndist engin innstæða fyrir hendi. Var notkun tékkanna talin varða við 248. gr. alm. hegningarlaga. 3. Í nóv. 1972 hugðist S greiða hótelreikning með tékka að fjárhæð 3.000 kr., og var tékkinn úr tékkhefti, er grein- ir í 2 að framan. S ritaði tékkann, falsaði nafn útgefanda og ábekti hann með sama nafni. S var refsað fyrir þetta at- ferli samkv. 155. gr. alm. hegningarlaga. Refsing S fyrir atferli samkv. 1—3 var ákveðin 8 mán. fang. með vísan til 77. gr. alm. hegningarlaga. Hann var og dæmdur til greiðslu skaðabóta ..............000.000.... 426 LXXX Efnisskrá Bls. Foreldraráð. Sjá barnavernd. 212 Forkaupsréttur að jörð. 1964 keypti H jörðina K af S, þáverandi bónda 'þar. Í afsali S til H segir m. a.: „Ef kaupandi síðar selur jörðina, er börn- um seljanda áskilinn forkaupsréttur að henni“. Var af- salinu þinglýst. 1969 seldi H Jarðeignasjóði ríkisins, J, jörð- ina K ásamt annarri jörð E. Afsali til J var þinglýst 4. desember 1969. Í maí 1969 skrifaði umboðsmaður H S bréf, þar sem hann bauð honum og börnunum forkaupsrétt að jörðinni með þeim skilmálum, sem komu fram í kauptil- boði, en gögn um kauptilboðið fylgdi bréfinu. Í júní 1969 svaraði S f. h. barna hans og bað um að fá sent afrit af kauptilboði í jörðina K. Í febrúar 1970 rituðu börn S J bréf, þar sem þau lýstu því, að þau hygðust neyta forkaups- réttar samkv. greindu forkaupsréttarákvæði kaupsamnings um K, enda hefði þeim eigi verið veittur kostur á að ganga inn í kaupin við J. Í dómsmáli, sem börn S höfðuðu gegn J, var samkomulag um, að verði afsalsgerningum til J rift- að með dómi, teljist andvirði K 552.800 krónur af heildar- andvirði beggja jarðanna, sem var 650.000 krónur. Þeirri málsástæðu J, að lög 40/1948 útilokuðu það almennt, að menn gætu samið um forkaupsrétt að jörðum, var hafnað. J bar það og fyrir sig, að sér hefði verið ókunnugt um Íor- kaupsréttarákvæðið, en þessa hafði eigi verið getið í veð- bókarvottorði frá þinglýsingarskrifstofu, þar sem afsal S til H var þinglýst. Þessari málsástæðu J var einnig hrund- ið. Gegn andmælum riftenda var ósannað, að H hafi kynnt þeim kauptilboð í jörðina, eftir að skilmálar voru endan- lega ákveðnir. Ekki töldust þeir heldur hafa fyrirgert for- kaupsrétti sínum með tómlæti. Var krafa stefnenda um riftun á sölu K til J tekin til greina og þeim heimiluð kaup jarðarinnar gegn því, að þeir gyldu kaupverð jarðarinnar 552.800 kr. með því að taka að sér áhvílandi veðskuldir og greiða eftirstöðvar í reiðu fé. Málskostnaður féll niður í héraði, en fyrir Hæstarétti skyldi J greiða riftendum máls- kostnað .........2.0000 s.s 973 Fóstureyðingar. Sjá skaðabætur. 164 Framfærslueyrir. Samkvæmt leyfisbréfi til hjónanna B og G til skilnaðar að borði og sæng skyldi B greiða konunni G framfærslueyri, 18.000 krónur á mánuði, meðan skilnaður að borði og sæng stæði. G taldi hafa orðið vanefndir á þessum greiðslum af hálfu B og krafðist lögtaks í eignum hans til fullnustu á Efnisskrá LXXKXKI Bls. kröfunum, sem námu 270.000 kr. B hélt því fram, að hann hefði greitt gerðarbeiðanda fullan lífeyri og lagði fram skrá yfir greiðslur til G, að fjárhæð 927.000 krónur. Hefði hann því goldið henni hærri fjárhæðir en lögtakskröfu næmi. G kvað greiðslur þessar ekki hafa verið lífeyri, heldur kostnað við heimilishald. Í dómi Hæstaréttar seg- ir, að eigi þyki sannað, að G hafi samþykkt, að sá greiðslu- háttur væri á framfærslueyri, sem felst í greiðslu B á framangreindum reikningum eða í öðrum fjárgreiðslum hans. Komi þær þegar af þeirri ástæðu eigi til skuldajafn- aðar kröfum G á hendur B í máli þessu, sbr. og undir- stöðurök 2. tl. 31. gr. 1. nr. 19/1887 .......000000 0000. 955 Frávísun. A. Einkamál. 1. Frá héraðsdómi. Málsókn haldin slíkum megingöllum, að vísa varð máli frá héraðsdómi. Sjá eignardómsmál .........0000 0000... 30 Héraðsdómari taldi, að málatilbúnaður af hálfu stefnanda væri svo brýnt brot á ákvæðum og anda einkamálalaga nr. 85/ 1936 um skýran og glöggan málflutning, að vísa yrði mál- inu frá héraðsdómi. Héraðsdómur staðfestur þegar af þeim ástæðum, sem þar voru greindar .........0200000.00000.. 87 Hinn 15. desember 1971 var gerður kjarasamningur milli Félags íslenska prentiðnaðarins og Hins íslenska prentarafélags. Í samningi þessum var kveðið svo á, að ágreining, sem risi út af samningnum eða einhverjum atriðum í honum, skyldi leggja í gerð 5 manna, er væru til nefndir eftir nánar greindum reglum. Dómur sá, er gerðarmenn kvæðu upp, skyldi skera úr ágreiningi til fullnustu. Ágreiningur kom upp um það, hvernig skyldi ákveða orlofsdaga og orlofsfé á samningstímanum. Höfðaði Félag íslenska prentiðnaðar- ins mál fyrir Félagsdómi á hendur Alþýðusambandi Íslands f. h, Hins íslenska prentarafélags til að fá skorið úr þess- um ágreiningi. Máli þessu var vísað frá Félagsdómi, þar sem ágreininginn skyldi leggja í gerð samkvæmt áður nefndu ákvæði í kjarasamningi aðila. Frávísunardómur- inn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ...... 127 Lífeyrissjóður verkstjóra í Reykjavík höfðaði mál fyrir bæjar- þingi Reykjavíkur gegn J s/f í Hafnarfirði til heimtu ó- greidds iðgjalds til sjóðsins af launum verkstjóra, sem var starfsmaður J s/f. Af hálfu J s/f var ekki sótt þing. Eigi talið, að 80. gr. laga nr. 85/1936 né önnur varnarþings- ákvæði laganna veiti heimild til að reka mál þetta fyrir bæjarþingi Reykjavíkur. Var málinu því vísað frá héraðs- dÁÓMI .......0.2%.00 000 402 LXXKII Efnisskrá Bls. O héraðsdómslögmaður höfðaði mál til greiðslu víxils gegn H, sem hafði gefið víxilinn út og ábekt hann eyðuframsali, og S, sem hafði samþykkt hann. Ómótmælt var, að víxill þessi hefði orðið til í viðskiptum H og S við J, og töldu H og S sig hafa varnir fram að færa, er gætu komist að í víxilmáli gegn J. O neitaði að upplýsa hver ætti víxilinn. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi ex officio með vísan til 116. gr. laga nr. 85/1936. Í dómi Hæstaréttar sagði, að O hefði formlega heimild að víxlinum fyrir eyðuframsal og væri því rétt að innheimta víxilinn í eigin nafni. Þá hefðu H og S ekki haft uppi neinar þær varnir, er koma mætti að í víxilmáli gegn J. Var því lagt fyrir héraðsdóm- ara að dæma málið að efni til .........0..00000000. 0000... 528 C höfðaði mál fyrir bæjarþingi Reykjavíkur á hendur E borgar- dómara og krafðist þess, að gerðar yrðu margvíslegar „leiðréttingar“ á dómi, sem E hafði kveðið upp í bæjar- þingsmáli, sem C hafði höfðað á hendur B. E krafðist þess, að málinu yrði vísað frá dómi. Héraðsdómari taldi, að skýra bæri 2. mgr. 195. gr. laga nr. 85/1936 svo, að það sé alfarið á mati dómarans, hvaða leiðréttingar hann telur sér skylt eða heimilt að gera á dómi. Með gagnályktun verði niðurstaðan sú, að sá, er vill fá fram leiðréttingu um- fram það, sem dómari telur réttmætt, eigi ekki tiltæk önnur réttarfarsúrræði en áfrýjun. Beri því að vísa frá dómi máli, sem höfðað er til að fá fram leiðréttingar eða breytingar á forsendum hliðsetts dómstóls sbr. einnig 2. mgr. 196. gr. laga nr. 85/1936. Var frávísunarkrafa E því tekin til greina. Dómur þessi var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann 728 Sjó- og verslunardómur vísaði máli frá dómi vegna þess, að það væri höfðað á röngu varnarþingi. Hæstiréttur taldi, að heimilt hefði verið samkvæmt 3. mgr. 204. gr. laga nr. 85/ 1936 að höfða málið fyrir sjó- og verslunardómi Reykja- víkur. Var frávísunarðómurinn því felldur úr gildi ...... 839 Tveimur málum milli IB og H var vísað frá bæjarþinginu, hverju á fætur öðru. Í þeim málum voru kröfur IB gegn H út af brunabótum reistar á sérstakri matsgerð, þar sem matsmenn voru m. a. beðnir að yfirfara undirmatsgerð, sem til var stofnað að ósk IB, og yfirmatsgerð, er fram fór að beiðni H, og setja fram kostnaðaráætlun um að koma húsi í sama ástand og það var í fyrir bruna. Í þriðja mál- inu reisti IB kröfur sínar á undirmatsgerðinni. Héraðs- dómari vísaði máli frá dómi með því að reglur um res judicata stæðu því í vegi, að IB gæti höfðað mál, þar sem byggt væri á sönnunargagni, sem fyrir lá í eldri málunum og hann gat þá byggt rétt sinn á, en gerði ekki. Í dómi Hæstaréttar segir, að um kröfur IB, sem reistar séu á þess- Efnisskrá LXXXTII Bls. um grundvelli, hafi ekki áður gengið dómur, og eigi IB rétt á að fá efnisdóm um þær. Frávísunardómur var felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka mál til efnismeð- ferðar ..............00000 02. 1077 2. Frá Hæstarétti. Sjá gjaldþrotaskipti. 907, 914 B. Opinber mál. J flugfreyja kom með flugvél til Keflavíkurflugvallar frá út- löndum. Tollgæsluyfirvöld ákváðu, að framkvæmd skyldi leit á öllum flugfreyjum, er komu með flugvélinni. J mót- mælti leit nema að undangengnum dómsúrskurði. Lögreglu- stjóri tjáði J, að hann mundi fyrirskipa leit án úrskurðar með vísan til 12. og 14. gr. laga nr. 59/1969. Síðan var leit- in framkvæmd. J kærði synjun lögreglustjóra um að kveða upp úrskurð. Ákvörðun lögreglustjóra um leit talin yfir- valdsákvörðun, sem ekki yrði borin undir Hæstarétt og var málinu vísað frá Hæstarétti ........................ 221 Fyrning. Hinn 9. nóvember 1964 gaf fyrirtækið I út víxil að fjárhæð $ 2322.34. Víxill þessi var samþykktur til greiðslu við sýn- ingu af hlutafélaginu P. Greiðslustaður var Landsbanki Íslands. Hinn 11. október 1967 var rituð á víxilinn svofelld athugasemd: „Sýningarfrestur er 5 ár .. .“. Undir þessa yfirlýsingu rituðu fjórir af fimm stjórnarmönnum I upp- hafsstafi sína. Víxillinn var afsagður sökum greiðslufalls 10. nóv. 1969. Ágreiningslaust var, að áðurnefnd áritun hefði verið gerð löngu eftir, að P ritaði á hann samþykki sitt sem greiðandi. Var ósannað, að breytingin á víxlinum hefði verið gerð með samþykki hans. Var því talið, að hann væri aðeins bundinn af víxilsamþykki sínu í samræmi við upphaflegan texta víxilsins skv. 69. gr. víxillaga nr. 93/1933. F, sem hafði fengið víxilinn framseldan eyðufram- sali frá útgefanda, höfðaði mál á hendur P til innheimtu hans með stefnu Þirtri 24. október 1972, en P neitaði greiðslu. Talið, að F hefði að vísu eigi glatað víxilrétti sín- um á hendur P, þótt hann sýndi honum eigi víxilinn til greiðslu innan þess eins árs frests frá útgáfudegi, sem greinir í 1. mgr. 34. gr. 1. 93/1933 sbr. niðurlagsákvæði 1. mgr. 53. gr. sömu laga. Hins vegar var talið, að reikna yrði fyrningarfrest á víxilskuldbindingu P skv. 1. mer. 70. gr. nefndra laga frá lokadegi greinds sýningarfrests. Kröfur F á hendur P samkvæmt víxlinum voru því fyrndar, er mál var höfðað. Var P því sýknað af kröfu F ................ 119 LXXXKIV Efnisskrá Galli. Í máli T gegn B var krafist skaðabóta vegna galla á einangrun- arefni, er B hafði lagt til, en holrúm fleka, sem T smíðaði, var fyllt með þessu einangrunarefni. Ekki var talið, að gall- ar á útvegg, þar sem flekar þessir voru lagðir, væru svo verulegir, að bakað gæti T skaðabótaskyldu. Sjá ennfremur skaðabótamál innan samninga ........0000000 00.00.0000... Skaðabætur voru dæmdar vegna galla á seldri fasteign. Sjá kaupsamningur, fasteignir ..........2.002000 0000... 00... Sjá lausafjárkaup ...........0...000nen enn Gata, götusvæði. Sjá eignarrétt að landsvæði ...........0.02000.0 0000... Geðrannsókn. Sakaður maður látinn sæta geðrannsókn .................... Maður var kærður fyrir lostugt athæfi gagnvart 5 ára telpu. Hann var úrskurðaður í allt að 60 daga gæsluvarðhald sbr. 1. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann. Kærði var jafnframt úr- skurðaður til að sæta geðheilbrigðisrannsókn, sbr. d lið 2. tl. 75. gr. laga nr. 74/1974. Sjá gæsluvarðhald ............ Sjá ómerkingu .........0.00 0000 nn sn rðr Gerðardómssamningur. Hinn 15. desember 1971 var gerður kjarasamningur milli Fé- lags Íslenska prentiðnaðarins og Hins íslenska prentara- félags. Í samningi þessum var kveðið svo á, að ágreining, sem risi út af samningnum eða einhverjum atriðum í hon- um, skyldi leggja í gerð 5 manna, er væru til nefndir eftir nánar greindum reglum. Dómur sá, er gerðarmenn kvæðu upp, skyldi skera úr ágreiningi til fullnustu. Ágreiningur kom upp um það, hvernig ákveða skyldi orlofsdaga og or- lofsfé á samningstímanum. Höfðaði Félag íslenska prent- iðnaðarins mál fyrir Félagsdómi á hendur Alþýðusambandi Íslands f. h. Hins íslenska prentarafélags til að fá skorið úr þessum ágreiningi. Máli þessu var vísað frá Félagsdómi, þar sem ágreininginn skyldi leggja í gerð samkvæmt áður nefndu ákvæði í kjarasamningi aðila. Frávísunardómurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann .......... Gjafsókn. Gjafvörn. Manni, sem krafði vinnuveitanda sinn um vangoldin laun, or- lofsfé og sjúkrakostnað, veitt gjafsóknarleyfi fyrir Hæsta- Bis. 793 850 1020 132 556 6t4 10 127 Efnisskrá LXXXKV ÞÉLtI 0... Kona ól barn, sem var andlega vanheilt. Hún hafði fengið rauða hunda meðan hún gekk með barnið og farið fram á að fóstrinu yrði eytt, en ekki fengið því framgengt. Henni og manni hennar sjálfum og f. h. hönd barnsins veitt gjaf- sókn í héraði og fyrir Hæstarétti í skaðabótamáli, sem þau höfðuðu af þessum sökum gegn stjórnarnefnd ríkisspítal- anna og ríkissjóði ...................00000.0..0. 0 Kona krafðist þess, að fá barn sitt afhent með beinni fógeta- gerð. Hún fékk gjafvörn fyrir Hæstarétti ................ Gjafsóknarleyfi og gjafvarnarleyfi takmarkað við ákveðna fjárhæð í héraði. Héraðsdómari taldi lagagrundvöll skorta til að beita slíkum takmörkunum, og féllst Hæstiréttur Á það 22.00.0000... Kona hafði gjafsókn í héraði og fyrir Hæstarétti í máli, sem hún höfðaði gegn fyrrverandi eiginmanni sínum til ógild- ingar á samningi þeirra um eignaskipti .................,. Kona fékk gjafvarnarleyfi fyrir Hæstarétti í barnsfaðernismáli Maður, sem krafðist skaðabóta fyrir vinnuslys, fékk gjafsókn í héraði og gjafvörn fyrir Hæstarétti. Í héraði var gjafsókn takmörkuð við 30.000 krónur. Ekki talið heimilt að tak- marka gjafsóknarkostnað þannig samkvæmt 173. gr. laga nr. 85/1936 ..............20 000 Maður, sem hafði slasast á fimleikaæfingu fékk gjafsókn í hér- aði og fyrir Hæstarétti í skaðabótamáli, er hann höfðaði á hendur ríkissjóði .........0...0..0.00.0..0..0. J höfðaði mál út af handtöku, er hann taldi ólögmæta, til bóta og beindi því gegn ríkissaksóknara og fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs. Sagt, að gjafsókn sé lögmælt, sbr. 154. gr. laga nr. 74/1974 ......00... 0. G sendi búslóð sína með skipi E frá Svíþjóð til Íslands. Búslóð- in fórst í bruna í vöruskála E. Í skaðabótamáli G gegn E fékk hann gjafsókn í héraði og fyrir Hæstarétti .......... S slasaðist, er hann vann að því ásamt tveimur öðrum mönn- um að stytta bómu krana bifreiðar, er var eign V og vá- tryggð samkv. 70. gr. umferðarlaga hjá Sj. Í dómsmáli á hendur V og Sj fékk S gjafsókn bæði í héraði og fyrir Hæstarétti. Þeir voru sýknaðir af kröfum S, en málskostn- aður féll niður, og var gjafsóknarkostnaður greiddur úr ríkissjóði fyrir báðum dómum ...........0..00..0.0000.. D, 6 ára gamall drengur, varð fyrir bifreið, er KP átti, og hlaut líkamslemstur. Í dómsmáli gegn KP og tryggingarfélagi S fékk hann gjafsókn fyrir Hæstarétti. Þeim var dæmt að greiða málskostnað fyrir Hæstarétti, 265.000 kr., er renni í ríkissjóð. Allur gjafsóknarkostnaður skyldi greiðast úr ríkissjóði, þar með talin málflutningslaun skipaðs tals- Bls. 164 212 263 283 435 640 102 873 1011 1071 LXXXVI Efnisskrá manns hans 250.000 kr. .....000000 000. 1105 Gjaldskrár. Iðnaðarráðuneytið heimilaði með bréfi 17. febrúar 1972 rafveit- unni R að hækka raforkuverð frá því, er sagði í gjaldskrá fyrir R nr.192/1971. Verðhækkun þessi var eigi auglýst, fyrr en gjaldskrá nr. 139/1972 var birt í B deild Stjórnartíðinda, sem út kom 10. júlí 1972. Eigi var talið heimilt að beita gjaldskrárbreytingu þessari frá fyrra tímamarki, með því að hún var eigi birt með lögmæltum hætti skv. lögum nr. 64/1963, 2. og 7. gr. R h/f galt reikninga, þar sem verð var greint í samræmi við heimild ráðuneytisins 17. febr. 1972. Krafði R h/f R síðan um endurgreiðslu, og náði sú krafa R h/f fram að ganga .......0000 000. 814 Gjald þrotaskipti. Í október 1972 fór Á hæstaréttarlögmaður þess á leit við skipta- ráðandann í Reykjavík, að bú JM yrði tekið til gjaldþrota- skipta á ábyrgð umbjóðanda hans, nafngreinds erlends fyr- irtækis. Tveimur dögum seinna beiddist S hæstaréttarlög- maður þess, að bú sama manns yrði tekið til gjaldþrota- skipta vegna nánar greindrar kröfu skv. dómi í máli milli B og JM. Eftir að gjaldþrotaskiptabeiðnirnar höfðu verið teknar fyrir í skiptarétti Reykjavíkur fór J hæstaréttarlög- maður þess á leit f. h. nafngreinds erlends fyrirtækis, að bú JM. yrði tekið til gjaldþrotaskipta. Þeirri beiðni fylgdi end- urrit dóms bæjarþings Reykjavíkur í máli skiptar áðanda á hendur m. a. JM og endurrit úr fógetabók um fyrirtöku fjárnámsbeiðni til fullnustu þeim dómi. Bú JM var tekið til skiptameðferðar með úrskurði skiptaréttar Reykjavíkur 19. apríl 1974. JM áfrýjaði úrskurði þessum til Hæstaréttar og krafðist þess, að hann yrði úr gildi felldur. Byggði JM eingöngu á því, að í úrskurðinum séu gjaldþrotaskiptabeið- endur eigi réttilega nafngreindir. Verði helst af úrskurðin- um ráðið, að hæstaréttarlögmennirnir Á, S og J hafi í eigin nafni beiðst gjaldþrotaskipta á búi JM. Umbjóðendur þeirra, sem þó séu hinir eiginlegu skiptabeiðendur, séu hins vegar eigi nafngreindir þar. Sé úrskurðurinn gallaður að formi sbr. 2. mgr. 190. gr. og 193. gr. sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936 og beri því að fella hann úr gildi. Í dómi Hæsta- réttar segir, að allir framangreindir hæstaréttarlögmenn hafi krafist gjaldþrotaskipta á búi JM, f. h. nafngreindra umbjóðenda sinna. Sjáist þetta á gjaldbrotaskiptabeiðnun- um sjálfum og ýmsum gögnum máls. JM gat því eigi geng- ið þess dulinn, að hæstaréttarlögmennirnir kröfðust eigi gjaldþrotaskipta í eigin nafni, heldur vegna áðurnefndra Efnisskrá LXXXKVII Bls. umbjóðenda sinna. JM áfrýjaði þó ekki málinu gagnvart umbjóðendum hæstaréttarlögmanna, þ. e. skiptabeiðend- unum. Fyrir þessar sakir bar að vísu málinu sjálfkrafa frá Hæstarétti, og haggaði það ekki þeirri niðurstöðu, að JM hafði stefnt hæstaréttarlögmönnunum Á og S fyrir Hæstarétt. Það þótti aðfinnsluvert, að í hinum áfrýjaða úr- skurði eru skiptabeiðendur eigi nafngreindir á þann hátt, sem rétt hefði verið samkvæmt 2. mgr. 190. og 193. gr. sbr. 223. gr. laga nr. 85/1936. Á hrl. krafðist málskostnaðar fyr- ir Hæstarétti og var honum dæmdur málskostnaður úr hendi JM, svo og var skiptaráðanda f. h, þrotabúsins dæmad- ur málskostnaður úr hendi JM ...................... 907, 914 Kaupfélagið A varð gjaldþrota 1968. S átti þá inni nokkra fjár- hæð á reikningi sinum hjá A. Krafðist hann þess, að fá upphæð þessa greidda utan skuldaraðar. Væri um að ræða andvirði sláturfjárafurða, sem A hefði tekið að sér að selja fyrir hann í umboðssölu. Til vara krafðist S þess, að krafa sín yrði tekin til greina sem forgangskrafa í þrotabú A samkvæmt 83. gr. skiptalaga, þar sem skoða mætti kröf- una sem hluta af launum hans sem bónda. Inneign S hjá A var talin vera verðbætur vegna landbúnaðarafurða, sem S hefði lagt inn í A á árunum 1966 og 1967, og A hafði selt. A hafði ekki haldið þessum vörum sérgreindum, eftir að þær höfðu verið vegnar og metnar enda ekki talið, að það hafi verið skylt. Var því ekki talið, að S hefði verið eigandi afurðanna, er Á seldi þær. Gat S því ekki krafist þess að fá andvirði þeirra greitt utan skuldaraðar, úr þrotabúi A. Ekki var heldur talið, að krafa hans stafaði af fjárvörslu samkvæmt a lið 83. gr. laga nr. 3/1878 og eigi varð henni jafnað til launakröfu samkvæmt 5. tl. b. liðs sömu gr. Var krafan því ekki heldur tekin til greina sem forgangskrafa 418 V lögmaður krafði F um fé. Með bréfi 9. september 1969 bað hann fógeta um að gert væri löghald í eignum F til trygg- ingar kröfu sinni. Löghald þetta fór fram 18. s. m. og var lagt löghald á ýmislegt lausafé. Með stefnu birtri 23. s. m. höfðaði V mál gegn F til greiðslu á kröfunni og gekk dóm- ur Í málinu 3. október 1969. Var löghaldsgerðin staðfest og F dæmt til að greiða V kröfuna. F greiddi kröfuna ekki og 10. desember 1970 gerði V fjárnám hjá F til tryggingar kröfu sinni í þeim eignum, sem löghald hafði verið gert í. V tók hina fjárnumdu muni úr vörslum F 27. febrúar 1970 og bað um nauðungaruppboð á þeim til fullnustu kröfu sinni hinn 13. mars 1970. Sama dag var bú F tekið til gjald- Þrotaskipta. Nauðungaruppboð á hinum fjárnumdu munum fór fram 23. maí 1970, og krafðist V greiðslu á kröfu sinni af uppboðsandvirði munanna. Af hálfu þrotabús F var LEKXVIII Efnisskrá þessu mótmælt. Var ágreiningurinn lagður í úrskurð upp- boðsréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að samkvæmt 2. gr. uppboðslaga nr. 57/1949 úrskurði uppboðshaldari öll atriði varðandi uppboð og samkvæmt 46. gr. sbr. 34. gr. nefndra laga skuli hann úthluta uppboðsandvirði. Þóttu reglur 30. gr. laga nr. 25/1929 um gjaldþrotaskipti, eins og á stóð, ekki vera því til fyrirstöðu, að uppboðshaldari réði ágreiningi aðila til lykta. Talið var, að þegar bú F var tekið til gjald- þrotaskipta 13. mars 1970, hefði ekki verið liðinn 6 mánaða frestur sá, sem um ræðir í 22. gr. sbr. 19. gr. laga nr. 25/ 1929, en upphaf þess frests beri að miða við stefnubirt- ingu. Þar sem því sé hvorki haldið fram, að félagið hafi þá átt fyrir skuldum, né að V hafi haft fulla ástæðu til að ætla að svo væri, yrði að líta svo á, að sérréttindi þau, sem V öðlaðist með fjárnáminu 10. desember 1969 féllu niður. Skyldi uppboðsandvirðið því renna til þrotabús F........ Gæsluvarðhald. Sjá skaðabætur. Sakaður maður var úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 60 dögum. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur, sbr. 1.,3. og 5. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974 ..........000 0000... Sökuð kona var úrskurðuð í gæsluvarðhald allt að 60 dögum. Var hún eiginkona manns þess, er greinir Í næstu reifun á undan. Hún kærði úrskurðinn, sem var staðfestur, sbr. 1., 3. og 5. tl. 67. gr. laga nr. T4/1974 ......02200000. 00... Sakaður maður var við rannsókn máls úrskurðaður Í gæslu- varðhald allt að 3 dögum, sbr. 1. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur .............. Ríkissaksóknari krafðist þess, að G yrði úrskurðaður í gæslu- varðhald vegna sakargifta um brot hans á 232. og 233. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Einnig skírskotaði ríkissaksóknari til 66. gr. nefndra laga, niðurlagsákvæðis 67. gr. laga um meðferð opinberra mála nr. 74/1974 svo og 65., T1. og 72. gr. þeirra laga. Sakadómur hratt kröfu ríkissaksóknara, þar sem brot G gæti ekki varðað fang- elsisrefsingu sbr. 1. tl. 69. gr. laga nr. 14/1974. Ríkissak- sóknari kærði málið til Hæstaréttar og var honum talið það heimilt samkvæmt 3. tl. 172. gr. laga nr. 14/1974 sbr. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 75/1973 og 3. mgr. 66. gr. alm. hgl. Þar sem rannsóknargögn máls vörðuðu einungis atferli, sem 232. gr. alm. hgl. tekur til, taldi Hæstiréttur, að laga- skilyrði brysti til að beita G gæsluvarðhaldi samkvæmt 67. gr. laga nr. 74/1974, sbr. 3. mgr. 65. gr. stjórnarskrárinnar og 1. tl. 69. gr. laga nr. 74/1974. Var hinn kærði úrskurður því staðfestur. Þá var ekki talinn grundvöllur til að beita Bls. 404 556 23 Efnisskrá LEXXKIRX þeim ráðstöfunum gagnvart G, sem greinir í 66. gr. hgl... Maður var grunaður um brot á XXVI kafla almennra hegning- arlaga og úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 60 dögum. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur í Hæstarétti .. Maður, sem hafði verið kærður fyrir rán og játað það brot, var úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 90 daga. Í úr- skurðinum var frá því greint, að hann hafði síðan á árinu 1974 alls framið 24 brot (þjófnað, svik, skemmdarverk, árás og áfengislagabrot) og tvisvar sætt gæsluvarðhaldi. Þegar úrskurðurinn rann út, höfðu verið höfðuð tvö mál á hendur honum og krafist dómsrannsóknar vegna ránsins. Með hliðsjón af brotaferli mannsins, þótti líklegt, að hann héldi brotum áfram, ef hann yrði látinn laus, og var gæslu- varðhald hans framlengt um allt að 60 daga með úrskurði, sbr. 5. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur í Hæstarétti ........................ Maður var kærður fyrir lostugt athæfi gagnvart 5 ára telpu. Hann var úrskurðaður í allt að 60 daga gæsluvarðhald sbr. 1. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann. Kærði var jafnframt úr- skurðaður til að sæta geðheilbrigðisrannsókn, sbr. d lið 2. tl. 75. gr. laga nr. 14/1974 .........22200.0 00 Maður, sem talinn var vanaafbrotamaður, var grunaður um brot á KXVI. kafla almennra hegningarlaga. Hann var úr- skurðaður í gæsluvarðhald allt að 90 daga. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur, sbr. 1., 3. og 5. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974 ............22000 00. S var sakaður um að hafa ráðið manni bana og sætti rann- sókn vegna þess. Hann var úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 60 dögum sama dag og hann framdi brot sitt. Gæslu- varðhaldið var síðan framlengt tvisvar. Enn var S úrskurð- aður Í gæsluvarðhald allt að 90 dögum. Hann kærði úr- skurðinn, sem var staðfestur í Hæstarétti með vísan til 1. og 4. tl. 67. gr. laga nr. T4/1904 .........0.0. 000. J var sakaður um að hafa stolið ritvélum og peningum, svo og að hafa falsað framsal á tékka. Var honum úrskurðað gæsluvarðhald í allt að 20 daga. Það gæsluvarðhald var framlengt allt að 20 dögum vegna þess, að nauðsyn þótti til að kanna auglýsingar um ritvélar, sem til sölu voru boðnar í dagblöðum borgarinnar. Ennfremur þótti nauð- synlegt, að rithandarsérfræðingur athugi framsöl á tékk- um og beri saman við rithönd J. J kærði úrskurð sakadóms um framlengingu gæsluvarðhalds. Var hann staðfestur .... Hafning máls. Áfrýjandi óskaði þess, að mál yrði hafið fyrir Hæstarétti. Sam- Bls. 415 669 6r1 674 700 121 905 XC Efnisskrá Ris. þykkti stefndi það en krafðist málskostnaðar. Málið var hafið og áfrýjandi dæmdur til greiðslu málskostnaðar .... 395 Landshöfn Keflavíkurkaupstaðar og Njarðvíkurhrepps krafð- ist lögtaks hjá F fyrir ógreiddum vogargjöldum að fjárhæð 277.170 kr. auk kostnaðar. Er þingað hafði verið 5 sinnum í málinu í fógetarétti, féll Landshöfn frá öllum kröfum sínum á hendur gerðarþola, en gerðarþoli krafðist máls- kostnaðar. Var samkomulag um að málið væri hafið. Var það gert með úrskurði og málskostnaður til F ákveðinn 30.000 krónur. F kærði úrskurðinn, krafðist staðfestingar á hafningu málsins og að málskostnaður yrði ákveðinn 251.966 krónur. Hann krafðist og kærumálskostnaðar. Talið, að ákvæði 3. mgr. 13. gr. laga nr. T5/1973 væru eigi því til fyrirstöðu, að kæra mætti mál þetta til Hæstaréttar skv. 3. tl. 1. mgr. 21. gr. laganna. Var úrskurður fógeta- réttar staðfestur. Kærumálskostnaður var ekki dæmdur .. 673 Er mál kom fyrir í Hæstarétti, krafðist áfrýjandi þess, að það yrði hafið. Af hálfu stefnda var sótt þing og krafist ómaks- bóta. Var málið því hafið og stefnda dæmdar 10.000 krónur í ómaksbætur ...........00.0000 020 Hald á munum. Hinn 7. apríl 1975 keypti J bifreið af V á 180.000 krónur. J greiddi 50.000 í peningum, en samþykkti tvo víxla fyrir eftirstöðvum kaupverðsins með gjalddögum 1. og 15. maí 1975. Víxlarnir voru útgefnir og ábektir af sambýliskonu J. Daginn eftir, 8. apríl 1975, seldi J Þ bifreiðina fyrir 180.000 krónur, en Þ greiddi J út í hönd. Nokkru síðar tók V að óttast, að J mundi ekki greiða víxlana á gjalddaga, snéri sér til ransóknarlögreglunnar og tók síðan bifreiðina í sín- ar vörslur í samráði við hana. Þ vildi ekki una þessu og krafðist úrskurðar sakadóms um, hvort lagt skyldi hald á bifreiðina. Upplýst var, að J hafði verið úrskurðaður gjald- þrota 23. apríl 1974. Reyndist bú hans eignalaust og var skiptum lokið 20. júní 1974. Sakadómur taldi, að J hafi mátt vera ljóst, að hann gæti ekki staðið við skuldbinding- ar sínar, og líkur þóttu benda til, að J hefði aldrei ætlað sér að standa við þær. Ennfremur taldi dómurinn veru- legar líkur á, að J hefði komist yfir bifreiðina í sviksam- legum tilgangi. Lagði sakadómur því hald á bifreiðina með vísan til 43. gr. laga nr. 74/1974. Hæstiréttur taldi hins vegar eigi skilyrði til slíks, og var úrskurður sakadóms úr gildi felldur .................000. nn ATA Handtaka. Í júlí 1972 stöðvaði lögreglan bifreiðina Y, sem ekið var úr Efnisskrá Reykjavík eftir Vesturlandsvegi. Í (þeirri bifreið voru 8 ung- menni, þ. á m. J. Var ökumanni og farþegum bifreiðarinnar Y skipað að fara út úr bifreiðinni. Fljótlega eftir það hófst lögreglan handa um að flytja fólkið á lögreglustöðina við Hverfisgötu og var því skipað inn í lögreglubíl. Sumir hlýddu því, þar á meðal J, en aðrir höfðu uppi andmæli og streittust á móti. Á lögreglustöðinni var framkvæmd leit á fólkinu. Að henni lokinni var fólkið yfirleitt geymt að- skilið í fangaklefum, meðan leit fór fram í bifreið Y. Eng- in fíkniefni fundust, hvorki á fólkinu né í bifreiðinni, en hasspípa fannst á einum farþeganum K, og var hann tek- inn í vörslu lögreglu. Bifreiðin Y mun hafa verið stöðvuð um eða rétt fyrir klukkan 10 að kvöldi til, en um miðnætti var öllum hleypt út úr lögreglustöðinni og þeim tilkynnt, að þeir mættu fara. Engar yfirheyrslur fóru fram og engar skýrslur voru teknar af fólkinu, en nöfn þess voru skráð og heimilisföng. Ungmenni þessi óskuðu eftir því, að fram færi opinber rannsókn á aðdraganda og ástæðum (þessarar handtöku, og fór rannsóknin fram í sakadómi Reykjavíkur síðar um haustið. Ríkissaksóknari taldi í bréfi í desember s. á. ekki ástæðu til frekari aðgerða í máli þessu, þar sem af hálfu ákæruvalds væri litið svo á, að lögreglumönnum hafi verið rétt, eins og á stóð, að grípa til greindra rann- sóknaraðgerða. Einn af farþegunum, J, höfðaði mál á hendur ríkissaksóknara og fjármálaráðherra f. h. ríkis- sjóðs og hafði uppi skaðabótakröfu, 50.000 krónur. Var krafa J reist á þeim rökum, að handtaka sú, sem lögreglan hafði framkvæmt á honum, svo og frelsissvipting og leit á honum og í farangri hans í bifreiðinni hafi verið ólögmæt. Krafa hans var byggð á 151. gr. laga nr. 82/1962, síðar laga nr. 74/1974 um meðferð opinberra mála. Því var haldið fram, að engu skilyrði 61. gr. laga nr. 73/1973 hafi verið fullnægt, er handtakan fór fram. Leitin, sem gerð var á stefnanda, hafi orðið að byggjast á úrskurði dómara samkv. 51. og 56. gr. laga nr. T3/1973. Stefndi hélt því fram, að handtakan hafi verið heimil samkvæmt 4. tl. 61. gr. nr. 73/1973 og heimild til leitarinnar fælist í VII. kafla sömu laga, sbr. 55. og 56. gr. laganna. Heimild til geymslu stefnanda í fangaklefanum fælist í 63. gr. sömu laga. Stefndi var sýknaður bæði í héraði og í Hæstarétti. Í dómi Hæstaréttar segir, að lögreglumenn hafi haft spurnir af fyrirhugaðri ferð ungmenna í bifreiðinni Y það kvöld, er atburðir þeir gerðust, sem urðu undirrót málssóknarinnar. Samkvæmt heimild, er lögreglumenn byggðu á, var ætl- andi, að meðal farþega væru tveir menn, sem grunaðir voru um misferli með fíkniefni. Var sú vitneskja lögreglu- XCI Bls. XCl Efnisskrá Bls. manna kveikja að því, að bifreiðin var stöðvuð í því skyni að leita að fíkniefnum. Í dómnum segir og, að nokkrir far- þegar í bifreiðinni Y hafi veitt lögreglumönnum mikla mót- spyrnu á vettvangi, er þeir hugðust flytja þá með sér til lögreglustöðvar, en þetta hafi að vísu ekki átt við um J. Leitt sé í ljós, að mikil umferð var við vegarsvæði það, sem bifreiðin var stöðvuð á. Þegar af þessum ástæðum var lögreglumönnum rétt að færa alla þá, er í bifreiðinni voru, á lögreglustöð. Handtaka var heimil samkvæmt 61. gr. 4. tl. 1. nr. 72/1961, eins og aðstæðum var farið. Þá segir enn- fremur, að eins og málið hafi horft við lögreglumönnunum, hafi þeir haft fullnægjandi ástæðu til að leita á J og öðr- um þeim, sem voru í bifreiðinni Y. Þar reyndust vera á ferð ýmsir þeir, sem sætt höfðu rannsókn vegna misferlis með fíkniefni skömmu áður en atburðir þessir gerðust. Bar lögreglumönnum að hafa vakandi auga með atferli þeirra samkv. 34. og 35. gr. 1. 82/1961. J viðurkenndi, að hann þekkti vel til flestra farþeganna. Við lögreglurannsókn nokkrum mánuðum áður höfðu og tveir af þeim, sem voru farþegar í bifreiðinni Y, bendlað J við ólöglegt atferli í sambandi við fíkniefni. Bent var á, að efnum þeim, sem leitin beindist að, sé auðleynt og megi ætla, að nauðsyn hafi borið til skjótrar leitar, eins og hér hafi hagað til. Þegar þessa er gætt, og þess ennfremur, að J kveður eigi í aðiljaskýrslu sinni afdráttarlaust upp úr um, að hann hafi andmælt leit, þykir eigi vera talið, að það valdi ólögmæti leitar, að lögreglumenn öfluðu eigi dómsúrskurðar samkv. 54. og 56. gr. laga nr. 82/1961. Að því er varðaði máls- ástæðu, sem reist var á leit í bifreiðinni, var bent á, að J hafði ekki átt neinar eignir í bifreiðinni Y, nema hluta í áfengi því, sem þar var geymt. Hann var hvorki eigandi né umráðamaður bifreiðarinnar. Þegar þessa er gætt, þykir bótakrafa eigi verða byggð á málsástæðu, sem varðar leit í bifreiðinni. Eigi varð talið, að handtaka J hefði verið framkvæmd með óþarflega hættulegum, særandi eða móðg- andi hætti sbr. 2. tl. 151. gr. laga nr. 82/1961 og laga nr. 14/1974. J var í hópi fólks, sem lögregluaðgerðir beindust heildstætt gegn og varð engin ónauðsynleg töf á fram- kvæmd lögregluaðgerða, sem áfrýjandi sætti. Með vísan til þessa varð eigi talið, að lagagrundvöllur væri fyrir bótakröfum áfrýjanda í máli þessu. Málskostnaður fyrir Hæstarétti var látinn falla niður ..........00.00000 000... 873 Hefð. S, eigandi Kalmanstungu, seldi G, M og Þ landsvæði á Arnar- vatnsheiði 1880 með öllum landsnytjum til lands og Efnisskrá XCIII vatns „utan það að seljandi áskilur sér að hafa silungs- veiði og eggjatöku fyrir sig og sína erfingja .. .“. Talið, að S hafi ekki undanskilið alla silungsveiði, heldur áskilið sér veiði til jafns við kaupunauta sína. Ósannað, að eigendur Kalmanstungu hefðu eignast allan silungsveiðiréttinn fyrir hefð síðar ...............0.....0.000 0000 Sjá ómerking .................0000 20. 10, 944, Landamerkjamál var ómerkt vegna ýmissa annmarka og var því vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar og dóms- álagningar af nýju. Sjá einnig landamerkjamál .......... Hjónaskilnaður. Sjá og barnsmeðlög, framfærslueyrir. Um uppboð á eign hjóna, er skildu, sjá skiptamál ............ M og K gengu í hjónaband árið 1961. Þau eignuðust þrjú börn, fædd 1961, 1963 og 1965. Árið 1970 dró til hjúskaparslita með þeim, og það ár gerðu þau með sér skriflegan samning um skilnaðarkjör. Höfðu þau áður rætt skilnaðarkjörin all ítarlega. Segir í samningi þessum, að M skuli hafa for- ræði allra barnanna, en K umgengnisrétt þannig, að hún hafi þau laugar- og sunnudaga og auk þess allt að fjóra mánuði á sumrin. K skyldi ekki greiða meðlög með börn- unum, en M 2500 krónur, að viðbættri vísitölu, með hverju barni til K, meðan börnin væru hjá henni á sumrin. Hvor- ugt hjónanna skyldi greiða hinu lífeyri. Eignum var skipt þannig, að M skyldi eignast fasteign, er þau áttu, og bifreið. Hann skyldi taka að sér greiðslu á öllum skuldum þeirra hjóna. Þá skyldi hann greiða konunni 200.000 krónur á næstu tveimur árum. Samkomulag var um skiptingu inn- bús. Samkvæmt yfirliti M var lagt til grundvallar, að fast- eignin væri 2.344.000 krónur að verðmæti, bifreiðin 77.000 krónur, en skuldir næmu 1.812.600 krónum. Taldi hann þannig skíra eign nema 608.400 krónum. Hinn 25. nóvember 1970 komu hjónin fyrir fulltrúa yfirborgardómara í Reykja- vík, lögðu fram áðurgreindan samning, óskuðu skilnaðar að borði og sæng og að skilnaðarkjör yrðu í samræmi við samninginn. Leyfisbréf til skilnaðar að borði og sæng var gefið út 1. desember 1970. Var þar tekið fram, að samkomu- lag væri um skiptingu eigna og greiðslu skulda. Eftir skiln- aðinn að borði og sæng greiddi M umsamda 200.000 króna greiðslu. Er frá leið, gerðist K óánægð með framangreind- an samning og krafðist breytinga á honum. Ítrekaði hún kröfur sínar, er beiðni þeirra hjóna um lögskilnað var tek- in fyrir 25. nóvember 1971. Dómsmálaráðuneytið gaf út Bls. 1101 804 13 XCIV Efnisskrá Bis. leyfi til lögskilnaðar 15. maí 1972 og úrskurðaði, að K skyldi hafa forræði yngsta barnsins, en M greiða henni eitt og hálft meðalmeðlag með því. Forræði hinna barnanna skyldi M hafa og annast framfærslu þeirra einn. K höfðaði mál gegn M og krafðist ógildingar á framangreindum samningi. Taldi hún samninginn hafa verið ósanngjarnan í sinn garð, og væri hann ógildur samkvæmt ýmsum meginreglum 1ll. kafla laga nr. 7/1936. Hún kvaðst um það leyti, er hún undirritaði samninginn, hafa átt við veikindi að stríða og hefði M fengið sig með ágengni og fortölum til að skrifa undir. M kvað K hafa gert samninginn af fúsum og frjáls- um vilja og hafa haft góðan tíma til undirbúnings áður. Héraðsdómari hratt kröfu K um ógildingu fjárskiptasamn- ingsins. Hann taldi, að ekki heyrði undir dómstól að meta gildi samningsins að því, er varðaði deilu um forræði barna, sbr. VII. kafla laga nr. 39/1921. Fyrir Hæstarétti krafðist K þess, að samningurinn yrði dæmdur ógildur, að því er fjárskiptin varðaði. Þar kom fram, að hún hafði fengið forræði þeirra tveggja barna, sem M hafði, en hann skyldi greiða með þeim meðalmeðlag. Í dómi Hæstaréttar var tekið fram, að ekki hefði verið kannað með mati dóm- kvaddra manna, hvert var almennt gangverð fasteignar búsins á þeim tíma, er skilnaðarskilmálarnir voru undir- ritaðir. Yrði því að hafa hliðsjón af framlögðum gögnum, húsbyggingarskýrslu aðila, fasteignamati og brunabóta- mati hússins á þeim tíma. Samkvæmt því og öðrum gögn- um var talið ósannað, að samningutinn um fjárskipti hefði verið ósanngjarn, er til hans var stofnað. Ekki var heldur talið sannað, að samningur aðila um skilnaðarkjör væri til orðinn fyrir misneytingu, eða að fyrir hendi hafi verið aðrar ástæður, er ógildi gætu varðað. Þá hafi málshöfðun- arfrestur samkvæmt 59. gr. laga nr. 39/1921 verið liðinn, er mál var höfðað. Var M því sýknaður af kröfu K ...... 283 G og B giftust á árinu 1955. Gerðu þau kaupmála, sem undir- ritaður var og skráður fyrir giftingu. Samkvæmt kaup- málanum skyldi tiltekin íbúð og innanstokksmunir sam- kvæmt skrá verða séreign G, svo og arfur, sem G kynni að tæmast eftir foreldra sína. Að öðru leyti skyldi vera „venju- legt helmingabú“ með þeim hjónum. 1958 stofnuðu hjón- in ásamt þremur öðrum mönnum Vélsmiðjuna J h/f. Þau gerðu kaupmála að nýju 1962, sem skráður var tveimur dögum eftir undirskrift. Samkvæmt þessum kaupmála skyldi tiltekin íbúð verða séreign G, en íbúð sú, sem getið hafði verið í hinum fyrri kaupmála, var seld ári áður. Þá skyldu allir innanstokksmunir þeirra hjóna verða séreign G, og allur arfur, sem hún kynni að fá eftir foreldra sína. Efnisskrá Séreign B samkvæmt kaupmála þessum skyldi vera öll hlutabréf í J h/f, sem skráð voru á nafn hans, svo og aukn- ingarhlutir í hlutafélagi þessu, sem skráðir yrðu á hans nafn. Ennfremur bifreið, svo og arfur, er hann kynni að hljóta eftir foreldra sína. Að öðru leyti skyldi vera „venju- legt helmingabú“ með þeim hjónum. G var skráður eig- andi eins hlutabréfs í J h/f, að nafnverði 1.000 krónur. Með samningi í desember 1965 seldi B, f. h. allra hluthafa í J h/f, nafngreindum aðilja öll hlutabréf í þeirri vélsmiðju, samtals að nafnverði 45.000 krónur. Í desember s. á. var stofnað hlutafélagið R. Skyldi hlutafé í félagi þessu vera 200.000 krónur. Var B skráður fyrir 95.000 króna hlutafé, en G fyrir 90.000 króna hlutafé, og þrír nafngreindir ætt- ingjar B voru skráðir fyrir alls 15.000 króna hlutafé. Við skilnað þeirra hjóna krafðist B þess, að hlutabréf í R h/f, að nafnverði 95.000 krónur, skráð á nafn hans, svo og hlutabréf í sama fyrirtæki, að nafnverði 90.000 krónur, skráð á nafn G, yrði talin séreign B, og utan hjúskapar- eignar málsaðilja. Krafa G var sú aðallega, að R h/f og allar eignir þess félags skuli teljast sameign málsaðilja í hlutföllunum 95 á móti 90 og tilheyrandi hjúskapareign Þeirra hvors um sig, en til vara, að hlutafé B í félaginu, að nafnverði 95.000 krónur, teljist hjúskapareign hans, en hlutabréf G, að nafnverði 90.000. krónur, hjúskapareign hennar í búinu. Krafa B um, að greint hlutafé í R h/f yrði talið séreign hans, var á því reist, að hann hafi varið fé, sem fékkst fyrir hlutabréf hans í vélsmiðjunni J h/f til þess að greiða hlutafé í R h/f, og verði það hlutafé því séreign hans skv. 3. tl. 1. mgr. 23. gr. laga nr. 20/1923. G andmælti þessu og taldi, að B hefði eigi haft fjárhagslegt bolmagn til að greiða hlutaféð í R h/f með andvirði hluta- bréfanna í J h/f. Andvirði bréfanna hafi verið notað til að leysa Ýmsar skuldbindingar af J h/f og B sjálfum. Í dómi Hæstaréttar segir, að í málinu skorti reikningsgögn um efnahag J h/f, þegar horfið var að því ráði að selja hluta- bréfin í því félagi. Samningurinn um sölu hlutabréfanna sé því ekki einhlítt gagn um hin raunverulegu viðskipti. Þá skorti glögg gögn um fjárhag B, þegar salan fór fram, og sölu hlutabréfanna var eigi getið í skattframtali þeirra hjóna árið 1966. Sönnunarbyrði hvíldi á B fyrir þeirri stað- hæfingu, að andvirði hlutabréfa í J h/f hafi nægt til að greiða hlutabréf hans í R h/f og að því hafi verið varið í því skyni. Þótti B eigi hafa tekist með skýrum reiknings- skilum að færa sönnur að staðhæfingu sinni. Bar því að telja hlutabréf hans, að nafnverði 95.000 krónur í R h/f, hjúskapareign hans í búskiptum vegna skilnaðar málsaðilja, XCV Bls. XCVI Efnisskrá enda var eigi gerður sérstakur kaupmáli eða kaupmála- auki um þau. Leggja varð til grundvallar, að hlutabréf G í R h/f verði talin hjúskapareign hernar við skiptin ...... Hjúskapur. Sjá hjónaskilnað. Hundahald. Hinn 22. júlí 1969 var stofnað í Reykjavík félag, er hlaut nafn- ið Hundavinafélagið. Tilgangur þess var m. a. að stuðla að því, að hundahald yrði leyft í þéttbýli, og að settar yrðu reglur um hundahald af hálfu hins opinbera. Félagið fór þess á leit við borgarstjórn, að hún heimilaði hundahald í Reykjavík. Borgarráð leitaði umsagnar heilbrigðisráðs, lögreglustjóra og Dýraverndunarfélags Reykjavíkur og gerði síðan ályktun um málið. Gekk ályktun þessi í þá átt, að breyta ekki reglum um hundahald, en gefa eigendum hunda frest til að hætta hundahaldi. Ályktunin var lögð fyrir borgarstjórn og samþykkt þar með 14 atkvæðum gegn 1. Hundavinafélagið ítrekaði beiðni sína í bréfi 14. ágúst 1971, en beiðninni var synjað. Hinn 31. janúar 1972 sendi Á, varaformaður Hundavinafélagsins, borgarstjóra umsókn um að fá að hafa hund á heimili sínu í Reykjavík. Hann fékk synjun með vísan til reglugerðar nr. 61/1924, sbr. lög 8/1924 og 161. gr. heilbrigðissamþykktar fyrir Reykjavík. Á ítrekaði umsókn sína 1973, en fékk neitun. Hann höfðaði síðan mál á hendur Reykjavíkurborg, heil- brigðismálaráðuneytinu og dómsmálaráðuneytinu og krafð- ist þess, að viðurkennt yrði með dómi, að synjun borgar- stjóra um leyfi til handa Á til að mega halda hund yrði metin ólögmæt. Reisti hann sóknarástæður sínar á því m. a., að ákvæði reglug. nr. 61/1924, sbr. og ákvæði 161. gr. heilbrigðissamþykktar fyrir Reykjavík frá 1950 svo og ákvæði 65. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur frá 1930 ásamt síðari breytingum séu ógild, að því er varðar hunda- hald í Reykjavík, og brjóti í bága við 66. gr. stjórnarskrár- innar, sbr. 8. gr. Evrópuráðssamnings um verndun mann- réttinda og mannfrelsi. Dæmt, að enn sé í fullu gildi bann það, sem lagt var við hundahaldi í Reykjavík með 1. gr. reglug. nr. 61/1924 og 6. gr. lögreglusamþ. Reykjavíkur, sem höfðu lagastoð í 1. gr. laga nr. 8/1924, en nú í 1. gr. laga nr. T/1953. Ekki var fallist á þá röksemd, að ákvæðin væru fallin úr gildi vegna þess, að ekki hefði verið fram- fylgt banni því, sem þau leggja við hundahaldi. Þá var ekki talið, að ákvæði þessi brytu í bága við 66. gr. stjórnarskrár- innar né 8. gr. fyrrnefnds Evrópuráðssáttmála, sem raunar hefði ekki öðlast lagagildi hér á landi. Samkvæmt því var Bls. 9 9 Efnisskrá KCVII Bhs talið, að borgarstjóra hefði hvorki verið skylt né heimilt að veita Á undanþágu til að halda hund á heimili sínu. Ekki var talinn neinn lagagrundvöllur til að gera kröfur á hendur heilbrigðisráðherra eða dómsmálaráðherra í máli þessu ................0 601 Húftrygging. Sjá bifreiðar, skaðabætur ...................0.....0. 933 Hæstaréttarlög. Árið 1966 samdi S við R í Danmörku um kaup á efni í ver- búðarhús og smíði þess. R taldi, að S hefði eigi staðið full skil á kaupverði og sótti S til greiðslu á eftirstöðvunum. Ekki var sótt þing af hálfu S í héraði, og var málið dæmt eftir framlögðum skjölum og skilríkjum samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936. Voru kröfur R teknar til greina að fullu. S áfrýjaði dóminum, en þar sem hann hafði eigi sótt þing í héraði, stóðu ákvæði 45. gr. laga 75/1973 því í vegi, að málsástæður hans yrðu teknar til greina í Hæstarétti. Héraðsdómurinn var því staðfestur .........0.00..... 158 Innsetningargerð. Konan Þ og maðurinn G hófu sambúð án hjúskapar haustið 1968. Þau eignuðust tvær dætur, H, f. 1968 og aðra dóttur, f. 1970. Þog G slitu sambúð í september 1971. Tók Þ þá með sér yngri dótturina til Reykjavíkur, en H varð eftir hjá föður sínum í Fljótshlíð. Þ taldi, að um það hefði verið rætt milli hennar og G, að hún tæki H til sín jafnskjótt og aðstæður leyfðu, en því var andmælt af hálfu G. Um ára- mótin 1972/1973 taldi Þ sig hafa aðstæður til að taka H til sín, en G, sem þá var kvæntur, neitaði að láta H af hendi. Gerðist eiginkona G aðili að málinu og studdi kröfu G. G Var þá fluttur til Raufarhafnar. Leitað var umsagna barna- verndarnefnda í Reykjavík, Fljótshlíðarhreppi og á Rauf- arhöfn, svo og álits Barnaverndarráðs Íslands. Taldi ráðið rétt, að Þ fengi H til sín. Barnaverndarnefndirnar í Reykja- vík og Fljótshlíðarhreppi tóku ekki skýra afstöðu til máls- ins, en barnaverndarnefnd Raufarhafnar taldi, að heppileg- ast væri, að H dveldist áfram hjá G og konu hans. Þ krafð- ist þess nú, að sér yrði afhent H með beinni fógetagerð, og féllst fógeti á það með úrskurði 25. maí 1974, að gerðin skyldi fram fara. Hinn 1. október 1974 fékk Þ H afhenta án aðgerða fógeta. G var þá erlendis, en H dvaldist hjá konu hans. G lýsti sig andvígan afhendingu H. Í áliti barnaverndarnefndar Raufarhafnar 21. október 1974 seg- ir, að tvímælalaust muni það vera H fyrir bestu að vera KXCVIII Efnisskrá Bls. áfram hjá móður sinni. Í dómi Hæstaréttar segir, að Þ hafi foreldraráð barnsins H skv. 3. mgr. 22. gr. laga nr. 95/1947 og barnaverndarnefnd Raufarhafnar hafi eigi úrskurðað, að barnið skyldi vera kyrrt hjá G og konu hans, sbr. 3. málsgr. 36. gr. laga nr. 33/1966, heldur lýst þeirri skoðun sinni, að barninu væri fyrir bestu að dveljast áfram hjá Þ. Var úrlausn fógeta því staðfest .........0.0.00.0.. 0... 0... 212 G skuldaði Rafmagnsveitu Reykjavíkur 89.611 krónur fyrir raf- magnsnotkun. Rafmagnsveitan sendi menn á vettvang til að taka mælitæki úr sambandi og rjúfa með því orku- straum, en G neitaði mönnunum um aðgang að leiguhús- næði sínu, þar sem mælitækin voru. Rafmagnsveitan krafð- ist þess þá, að starfsmönnum sínum yrði með innsetningar- gerð fengin umráð og aðgangur að rafmagnsmælunum. Rafmagnsveitan átti mælana og hafði einkarétt á raf- magnssölu. Talið, að það sé almenn réttarfarsregla, sem m. a. hafi stoð í NL. VI-14-6, að maður geti beitt fógeta- gerð, er hann þarf nauðsynlega að ná umráðum eða hand- höfn með skjótum hætti, ef það liggur fyrir, að hann á augljóslega rétt til þessara aðilda og aðför mætti gera sam- kvæmt 12. gr. og aðalefni 13. gr. laga nr. 19/1887, hefði hann farið þá leið að afla sér dóms um skyldu gagnaðila. Voru því talin skilyrði til að beita innsetningu ...........- 423 Ítrekun. Hinn 6. desember 1968 var E með dómsátt gerð refsing fyrir brot á umferðarlögum og áfengislögum og hann sviptur ökuleyfi í 8 mánuði. Hann gerðist sekur um sams konar brot 4. febrúar 1973. Dómsáttin talin hafa ítrekunaráhrif, ævilöng Ökuleyfissvipting ÁdÆMA .....0000 00 49 E og T, sem margsinnis höfðu sætt refsingum fyrir auðgunar- brot, var refsað á ný fyrir auðgunarbrot, og var við ákvörð- un refsingar vísað til 72. og 255. gr. alm. hegningarlaga .. 337 B, sem var undir áhrifum áfengis, ók bifreið vanbúinni til aksturs. Í blóði hans fundust reducerandi efni, er samsvör- uðu 3.0% vínanda. Samkvæmt sakavottorði því, sem lagt var fram í héraði, hafði B ekki sætt refsingu áður, en sakargögn báru ekki með sér, að sakavottorðið hefði verið borið undir B. B var í héraði dæmdur í 10 daga varðhald skilorðsbundið og sviptur ökuleyfi í 1 ár, frá 11. maí 1973 að telja. Fyrir Hæstarétti kom fram, að sakavottorð það, sem lagt hafði verið fram í héraði, var ekki rétt, og hafði B þrívegis sætt sektum fyrir umferðarlagabrot og enn- fremur verið dæmdur í 10 daga varðhald og sviptur öku- leyfi í 1 ár, fyrir ölvun við akstur með dómi sakadóms 8. janúar 1971. Með dómi Hæstaréttar 16. maí 1975 var B, Efnisskrá KCIX Bls. sem hafði fengið ökuleyfi að nýju í maí 1974, dæmdur til að sæta varðhaldi í 15 daga og sviptur ökuleyfi ævilangt frá birtingu dómsins .....................00.. 519 A sætti dómsátt 2. október 1972 m. a. vegna brots á 25. gr. um- ferðarlaga og 24. gr. áfengislaga vegna ölvunar við akstur. Hann var dæmdur fyrir sams konar brot, sem framið var 13. maí 1974. Dómsáttin frá 2. október 1972 hafði ítrekunar- áhrif á brot það, sem hann var dæmdur fyrir í síðara mál- inu, sbr. 71. gr. alm. hegningarlaga og 3. mgr. 80. gr. um- ferðarlaga nr. 40/1968 ......0.0.0.0... 948 Kaupgjald. Sjá og vinnusamninga. Í maí 1970 var gerður kjarasamningur um kaup og kjör háseta, matsveina og vélstjóra á Vestfjörðum milli Alþýðusam- bands Vestfjarða og útvegsmanna á Vestfjörðum. Í samn- ingnum var ákvæði um skiptakjör, þegar veitt var með línu, og fengu skipverjar á bátum yfir 50 rúmlestir í sinn hlut 31% af brúttóafla miðað við 11 manna áhöfn. Skiptist þessi hluti milli skipverja eftir ákveðnum reglum. Í samningnum var sérstakt ákvæði þess efnis, að vantaði skipverja í róður, skyldi hlutur hans skiptast milli þeirra manna, sem í róður fóru. Þá var í samningnum ákvæði um, að útgerðarmaður skyldi tryggja hlut hvers skipverja með kauptryggingu fyr- ir hvern mánuð af ráðningartímanum, og var kauptrygg- ingin mismunandi há eftir stöðu skipverja. Haustvertíðina 1970 var I ráðinn háseti á vélbát, sem var 64 smálestir brúttó og eign útgerðarmannsins B. Var I ráðinn sam- kvæmt áðurnefndum samningi. Á vélbátnum voru, að land- mönnum frátöldum, aðeins 4 menn í stað 6, sem gert var ráð fyrir Í samningnum. Vantaði 2. vélstjóra og matsvein. Aflahlutur á vertíðinni náði ekki kauptryggingu. Að lok- inni vertíð greiddi B útgerðarmaður I kauptryggingu eins og sex menn hefðu verið á bátnum. I undi þessu ekki og krafði B um 1/4 hluta af kauptryggingu þeirra tveggja manna, sem átt hefðu að vera á bátnum til viðbótar, enda hefðu þeir fjórir menn, sem á bátnum voru, orðið að vinna sex manna störf. Dæmt var, að kauptryggingarákvæðum áðurgreinds samnings væri ætlað að tryggja skipverjum ákveðin lágmarkslaun, sem þeim væru goldin án tillits til stærðar báts eða tölu skipverja og án nokkurrar viðmið- unar við afköst eða sérstakt álag. Þetta ákvæði væri sjálf- stætt og ekki í neinum tengslum við ákvæði samningsins um skiptakjör. Ef ætlunin hefði verið að skipta kauptrygg- ingu á sama hátt og aflahlut, hefði þurft að setja um það skýlaust ákvæði í samninginn. B var sýknaður af kröfu I um aukna kauptryggingu, en B dæmt að greiða honum 1/4 Efnisskrá af andvirði þess aflahluta, sem fallið hefði í hlut 2. vél- stjóra og matsveins. I var dæmdur sjóveðréttur í vélbátn- um til tryggingar tildæmdri fjárhæð skv. 2. tl. 216. gr. sigl- ingalaga nr. 66/1963 .......0.00%. 0. ennn nr rn nn... 96, v rafvirki var ráðinn til B verktaka við Búrfellsvirkjun frá því um miðjan október 1968 til júlíloka 1969. Hann varð óvinnu- fær vegna veikinda frá 17. maí 1969 til 14. júní s. á. og frá 23. júní til 19. júlí s. á. Krafði hann B um vangoldin laun fyrir veikindatímann auk sjúkrakostnaðar, fæðispeninga, orlofs og annarra vangoldinna launa. Nam krafa hans alls kr. 47.780.94. Í samningi þeim, sem gilti milli aðila, var svo- fellt ákvæði: „Greiða skal þeim iðnaðarmönnum, er lokið hafa sveinsprófi og samningur þessi tekur til, í slysa- og sjúkdómstilfellum, sem orsakast við vinnuna eða af henni, þar með talin slys á ferð að og frá vinnustað og hvers kon- ar atvinnusjúkdómar, laun, sjúkdómskostnað og læknis- hjálp í allt að 4 vikur í hverju tilfelli, enda gangi dagpen- ingar slysatrygginga ríkisins til atvinnurekanda. — Um frekari greiðslu vegna slysa og eða veikindaforfalla fer eft- ir lögum nr. 16/1958“. Talið var ósannað, að veikindi V hefðu orsakast við vinnu hans hjá B. Gat V því ekki byggt rétt á ofangreindu samningsákvæði. Þá var talið, að 1. gr. laga nr. 16/1958 ætti ekki við, þar sem V hefði ekki verið búinn að vinna fulla 12 mánuði hjá B, er hann veiktist. Eigi varð talið, að eins mánaðar uppsagnarfrestur, er V átti samningsbundinn rétt á, veitti honum sjálfstæðan rétt til launa í veikindaforföllum samkvæmt 4. gr. laga nr. 16/ 1956, sbr. 1. og 7. gr. laganna. Með því að sannað þótti, að B hefði þegar greitt V það veikindakaup, sem hann ætti rétt á samkvæmt samningi, var B sýknaður af kröfu V um vangoldin laun í veikindum hans. Að því er sjúkrakostnað- inn varðaði, virtist eingöngu um að ræða lyf og greiðslur til lækna. Þótti V ekki hafa sannað gegn mótmælum B, að hann ætti rétt á endurgreiðslu á þeim kostnaði auk veik- indalauna. Var sú krafa því heldur eigi tekin til greina. Í vinnusamningi aðila sagði, að rafvirkjar, sem unnið hefðu í fjóra mánuði eða lengur, skyldu fá greidd laun í 8 daga í veikindaforföllum. Með hliðsjón af þessu ákvæði og 4. gr. laga nr. 16/1958 þótti V eiga rétt til greiðslu á fæðispen- ingum í 8 daga hvort veikindatímabil eða alls í 16 daga. V hafði fengið greiddar 650 krónur á vinnuviku vegna ferða- kostnaðar til og frá vinnustað alls 18.250 krónur. Krafðist hann 7% orlofs af fjárhæð þessari. Var sú krafa hans tek- in til greina, enda var talið, að fjárhæð þessi teldist til skattskyldra tekna hjá V sbr. G-lið 16. gr. reglug. um tekju- og eignaskatt nr. 245/1963. Krafa V um vangoldin laun var Bls. 104 Efnisskrá Cl Bls. á því byggð, að hann hefði eigi fengið greidd full laun til- teknar 3 vikur. Þar var m. a. um að ræða 2 eftirvinnustund- ir, en kvörtun V vegna þeirra þótti of seint fram komin. Að öðru leyti þótti sannað, að V hefði ýmist fengið greitt að fullu eða ekki unnið né boðið fram vinnu sína þann tíma, sem um var deilt ..............000.0... sr 145 Kaupmáli. Sjá séreign. Kaupsamningar. Sjá og fasteignakaup, lausafjárkaup. G seldi B íbúð tilbúna undir tréverk og málningu með kaup- samningi 22. nóvember 1971. Í kaupsamningnum voru ákvæði þess efnis, að kaupandi skyldi greiða venjulega víx- ilvexti af þeim eftirstöðvum kaupverðs, sem ógreiddar væru við afhendingu íbúðarinnar í umsömdu ástandi. Þar var og tekið fram, að gert væri ráð fyrir, að fyrri hluti hús- næðismálastjórnarláns fengist í febrúar 1972, en síðari hluti sex mánuðum síðar. Ef dráttur yrði á þessum lánsveiting- um, bæri kaupanda að greiða víxilvexti af fyrri hluta láns- ins frá 1. mars 1972, en af síðara hlutanum frá 1. september 1972 og til greiðsludags. Þegar G afhenti B íbúðina og gaf honum afsal fyrir henni 10. maí 1972, var síðari hluti hús- næðismálastjórnarlánsins ógreiddur, og krafðist G vaxta af þeirri fjárhæð frá 10. maí. Héraðsdómur taldi, að skilja bæri samninginn þannig, að G ætti ekki að greiða vexti af fjárhæð, sem samsvaraði húsnæðismálastjórnarláninu, fyrr en eftir 1. september 1972. Var sú niðurstaða staðfest í Hæstarétti ...............22220200. 0000 s3 1935 afsalaði S syni sínum M jörðunum „Leirubakka og Hól liggjandi í Landmannahreppi í Rangárvallasýslu“. M and- aðist 1969. Bjó hann á Leirubakka og hálfri jörðinni Hóli (Leirubakkahóli) „sem um eina bújörð væri að ræða, bæði að því er varðaði land og húsakost, reif niður girðingar milli jarða þessara og jarðahúsa á Hóli“. Eftir að bú M var tek- ið til einkaskipta kom upp, að tvö börn M, þau A og E, höfðu sérstöðu um eign búsins í sambandi við jarðirnar Leirubakka og Leirubakkahól. Var búið síðan tekið til opinberra skipta. Fengu A og E leyfi skiptaráðanda til málshöfðunar f. h. dánarbúsins út af eignarrétti búsins að jörðum þessum, og voru til andsvara þar hin börn hins látna, svo og ekkja hans. Með söluumboði 14. maí 1970 höfðu allir samerfingjar veitt eftirlifandi ekkju M heitins, J, heimild til að selja nafngreindum manni jörðina Leiru- bakka ásamt húsum, rafstöð o. fl. Næsta dag gerðu þau CII Efnisskrá ekkjan J, og þessi nafngreindi maður með sér kaupsamn- ing um jörðina, og undirritaði hún hann sem seljandi sam- kvæmt: nefndu umboði. Segir í samningnum, að seljandi selji kaupanda jarðeignina Leirubakka í Landmannahreppi með öllum húsum, gögnum og gæðum, svo og bústofni og vélum samkvæmt skrá. Samningur þessi var vélritaður, en milli lína á eftir orðunum jarðeignina Leirubakka og þar fyrir ofan er handskrifað „og Hól“. Hafði eitt af börnum M ritað þessi handskrifuðu orð á kaupsamninginn, áður en hann var undirritaður, og var hér um leiðréttingu að ræða, sem gerð hafði verið í samráði við J. Kaupandinn B kvað þessi handskrifuðu orð hafa staðið Í samningnum, er hann undirritaði hann. Kvað B mjög líklegt, að hann hefði gengið frá kaupunum, ef hann hefði ekki litið svo á, að Læeirubakkahóll fylgdi með í þeim, og vísaði hann til vissra aðstæðna því til framdráttar. Í nóvember 1970 afsalaði svo J f. h. erfingja M B jörðinni Leirubakka, en þar er ekki sér- staklega minnst á Hól eða Leirubakkahól. Erfingjar M, utan A og E, lýstu því yfir, að í söluumboðinu frá 14. maí 1970 hafi samkvæmt þeirra skilningi falist heimild til handa J til að selja f. h. dánarbúsins bæði Leirubakka og eignarhluta dánarbúsins í Leirubakkahóli. Í kaupsamningn- um hafi og falist loforð um sölu þessa hvorutveggja. Í af- salinu frá nóvember 1970 hafi bæði Leirubakka og eignar- hluta dánarbúsins í Leirubakkahóli verið afsalað til B. Á þetta báru þau A og E brigður. Í dómi Hæstaréttar segir, að þeim A og E hafi verið kunnugt um, að Leirubakki og eignarhluti dánarbúsins í Leirubakkahóli hafi um áratuga skeið verið nytjuð sem um eina og sömu jörð væri að ræða, og í aðiljaskýrslu þeirra segir, að J hafi óskað eftir því að selja „jörð og bú“. Mátti þeim vera ljóst, eins og hinum erfingjunum, að J hafði ekki í hyggju að halda eftir neinu af jarðeign dánarhbúsins. B var því talinn hafa getað treyst því, að eignarhluti dánarbúsins í Leirubakkahóli fylgdi með í kaupunum. Málskostnaður féll niður í héraði, en A og E voru dæmd til þess að greiða stefndu málskostnað fyrir Hæstarétti ...............2002 00. J h/f bauð til kaups hús, er félagið ætlaði að reisa og selja fokheld. Var sérstakur bæklingur prentaður á vegum J h/f um hús þessi og byggingargæðum þeirra nokkuð lýst. Þá var samin sérstök framhaldsútboðslýsing og þar lýst nokkru nánar afhendingarástandi t. d. varðandi útveggi, einangrun milli veggþilja, gerð innveggja, frágang þaks o. fl. Með kaupsamningi í júlí 1971 seldi J h/f síðan Á hús samkv. þessari útboðslýsingu. Þegar kaupsamningur var gerður, var bygging hússins ekki hafin. Í kaupsamningi Bls, Efnisskrá segir, að húsið seljist fokhelt og er nokkuð náin lýsing á afhendingarástandi hússins. Skyldu útveggir hlaðnir með tvöfaldri hleðslu og Þílskúrsveggir úr mátsteini fúgaðir. Útveggir skyldu vera fúgaðir, en ómálaðir. Þak skyldi vera frágengið að utan með tveimur þakgluggum, og var því lýst, hvernig það yrði einangrað. Gluggakarmar skyldu vera í komnir og fúavarðir án glers, og lóð skyldi vera útjöfnuð með ýtu fyrir afhendingu. Afsal fyrir húsið var gefið út 7. febrúar 1972, en A veitti húsinu viðtöku snemma á árinu 1972. Hann taldi, að fram hafi komið margvíslegir gallar á húsinu. Samkv. ósk A fór fram mat þriggja dómkvaddra manna á göllum. Er matsgerð dagsett í júní 1972. Mats- menn lýsa því, að samkvæmt matsbeiðni hafi þeim verið falið að meta það, sem áfátt kann að vera í húsinu, metið á almennan mælikvarða og sérstaklega með samanburði við byggingarlýsingu í kynningarbæklingi og lýsingu Í kaupsamningi. Matsmenn töldu að því er útveggi varðaði, að þar kæmu fram ýmsir gallar, og verki væri ábótavant. Um þakið og frágang þess var það ákvæði í kaupsamningi, að það skyldi frágengið að utan. Matsmenn lýsa þeim skiln- ingi sínum á „fullfrágengnu“, að það feli í sér, að þak húss- ins sé með rennu, kjöljárni og tveir gluggar skuli vera þar með fullfrágengnum ramma, en án glers. Ógengið var frá bílskúrsköntum og eigi lokið pappalögum á bílskúrnum. Metinn var kostnaður við úrbætur þessara þátta, svo og kostnaður við að leggja lagnir í jörð fyrir þakvatn. Í mats- beiðni var farið fram á mat vegna þess að hurðir voru ekki settar í útihurðarkarma skv. ákvæði um fokheld hús. Um það segja matsmenn: „Með því að engin viðurkennd ákvæði eru til hérlendis um þetta atriði, er venjulegra að endan- legar útihurðir fylgi ekki fokheldum húsum, er þessi liður ekki metinn“. Þeir mátu hins vegar kostnað við að ljúka jöfnun lóðar. Um vtra byrði á gaflveggjum var talið, að frágangi væri ábótavant, og mátu matsmenn til fjár kostn- að við að koma því í horf. Nokkur önnur atriði voru líka metin til fjár. Matsmenn segja að lokum, að þeir hafi mið- að lagfæringar á húsinu við, að það nái þeim gæðum, „sem þeir telja að vænta hefði mátt“. Í héraði var dæmt, að með hliðsjón af kynningarbæklingum og útboðslýsingum og kaupsamningi, þá hefði frágangur átt að vera jafn vandað- ur eins og matsmenn lýsi, og var fallist á það, að J h/f væri skaðabótaskylt gagnvart A vegna krafna, sem byggð- ar voru á matsgerðinni. Einn þáttur var þó lækkaður, og að því er varðaði karma í bílskúra, þá var talið að kaup- samningur, samanborið við teikningar, verði ekki skýrður svo, að A hefði mátt gera ráð fyrir því, að umræddir karm- CTIl Bls. CIV Efnisskrá ar fylgdu hinu selda. Var ekki fallist á þennan matslið. Niðurstaða í Hæstarétti er mjög svipuð um þetta atriði, þó var Örlítið hærri fjárhæð dæmd í dómi Hæstaréttar. Kraf- an, sem laut að kostnaði vegna jöfnunar lóðar, var ekki tekin til greina í héraði, með því að hann væri ekki nægi- lega glöggt sundurliðaður. Í dómi Hæstaréttar var fallist á þennan kröfulið, en þar segir: „Enda þótt kröfuliður þessi sé þannig ekki reistur á nákvæmu eða sundurliðuðu mati á kostnaði við jöfnun á lóð gagnáfrýjanda, (þ. e, a. s. A), þykir honum þó svo í hóf stillt, að taka megi hann til greina“. Einn kröfuliður A var reistur á því, að vegna gall- aðrar hleðslu hússins hafi verið nauðsynlegt að vatnsverja húsið að utan. Hafi hann gert það. Hvorki í héraði né í Hæstarétti var þessi kröfuliður tekinn til greina. Í dómi Hæstaréttar segir, að A hafi hvorki sýnt nægilega fram á nauðsyn þessarar aðgerðar, kostnað sinn við hana né að J h/f sé skylt að standa straum af þeim kostnaði. Enn- fremur var það krafa A, að J h/f yrði gert að greiða sér 200.000 krónur vegna verðrýrnunar, Í dómi Hæstaréttar segir, að í matsgerð hinna dómkvöddu manna hafi þeir miðað lagfæringar á húsinu við, að það næði „þeim gæðum, sem þeir telja að vænta hefði mátt“. Með vísan til þessa, og þar sem A hefði ekki að öðru leyti rökstutt þennan kröfulið nægilega, þótti verða að staðfesta úrlausn héraðs- dóms um sýknu J h/f af honum. Fyrir Hæstarétti hafði J h/f uppi þá gagnkröfu, að A yrði dæmt að greiða 174.127 krónur ásamt vöxtum. Var þessi krafa reist á eftirfarandi ákvæði kaupsamnings: „Verði um breytingu á verðlagi að ræða, meðan á byggingaframkvæmdum stendur, áskilur seljandi sér rétt til endurskoðunar söluverðsins við afhend- ingu, og samþykkir kaupandi, að sannaðar hækkanir á vinnu og vörum bætist við söluverðið miðað við það verð- lag, sem gildir við undirskrift“, Krafa J h/f var Þannig fundin, að hann miðaði við hækkun byggingarvísitölu frá tímabilinu júlí-október 1971 til júníloka 1972. Hækkunin var 12,71%, og taldi hann að hækka ætti þá söluverð húss- ins um sömu hlutfallstölu eða úr 1.370.000 krónum í 1.574.127 krónur. Vaxta var krafist af þessari hækkun frá þeim tíma, er A fékk afsal fyrir húsinu, en þá taldi J h/f, að hann hafi lokið þeim verkum, sem honum bar að vinna við húsið. Afsal var gefið út 7. febrúar 1972. Í dómi Hæsta- réttar segir, að ljóst sé, að J h/f hafi reiknað hækkun sölu- verðsins með allt öðrum hætti en í 5. gr. kaupsamnings segir. Sé með öllu ósannað, hverju hækkun á söluverði hússins næmi, ef fylgt væri fyrirmælum nefndrar greinar. Síðar segir svo í dóminum: „Verður því skuldajafnaðar- Bls. Efnisskrá CV Bls. kröfu aðaláfrýjanda (J h/f) ekki sinnt, án þess að til úr- lausnar komi, hvort þetta ákvæði samningsins fari í bága við ákvæði 1. gr. laga nr. T1/1966“. J h/f skyldi greiða A málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti ................ 850 Kjarasamningar. Sjá kaupgjaldsmál 96, 104, 145. Kröfugerð. Sjá dómkröfur. Kærufrestir. Sjá kærumál .........,............... 0. Ti Kærumál. A. Einkamál. 1. Kæruheimild. Árið 1967 var tekinn upp sá háttur við borgardómaraembættið í Reykjavík að halda vélritaðar dómsmálabækur. Er það gert þannig, að dómari les bókanir sínar fyrir vélritara, sem skráir þær jafnóðum með ritvél., Efsta blaðið í ritvél- inni er úr góðum pappír, en auk þess eru með kalkipappír slegin jafn mörg afrit og þurfa þykir. Aðilar undirrita skýrslu sína og vitni oft einnig, en í þingbók undirrita dóm- arar, lögmenn og vottar það, sem bókað hefur verið. Efstu blöðin eru síðan varðveitt og Í lok hvers starfsárs bundin í bók, en dómari, lögmenn og/eða aðilar fá afrit, oft strax í þinglok, staðfest sem endurrit úr þingbók. Lögmaður einn taldi þessa aðferð fara í bága við 42. gr. laga nr. 85/1936 og krafðist (þess, að bókun færi fram í dómsmálabók, bæjar- bingsbók. Þeirri kröfu var hrundið með úrskurði, er kærð- ur var til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að skýra beri 2. mgr. 21. gr. laga nr. 75/1973 svo, að kæra sé heimil. Efnislega var dæmt, að ákvæði 42. gr. laga nr. 85/1936 stæðu því eigi í vegi, að sá háttur væri á hafður, sem tíðk- aður hafi verið ...................0....0. 0. 663 S var gagnstefnandi í tilteknu bæjarþingsmáli. H var dómari í máli þessu og háði dómþing vegna þess. S kærði til Hæsta- réttar „meðferð“ H á máli þessu og sérstaklega framkomu hans í þinghaldi við sig. S kvaðst hafa verið kvaddur í dóm- salinn, og hafi sættir þá verið reyndar í máli þessu. Hafi hann gert grein fyrir hvers vegna hann vildi eigi taka sátta- boði, er H hreyfði. Hafi H þá skyndilega risið á fætur, haft í hótunum við sig, lamið í borðið og boðið sér að víkja úr dómsalnum. Að svo búnu hafi H látið bóka, að bæjar- þingi væri slitið og horfið á braut. H skýrði hins vegar svo frá, að þegar S hafi verið kvaddur í dómsal í því skyni að reyndar væru sættir með aðiljum, þá hafi hann hafnað CVI Efnisskrá Bls. sáttatillöðum H og hafið „utan „dagskrár mikil ræðu- höld ... og varð ekki stöðvaður þrátt fyrir ítrekaðar til- raunir dómara“. Hafi sér því verið „nauðugur einn kostur að víkja honum úr þinghaldi, sbr. 1. málsgr. 39. gr. laga nr. 85/1936“. Þar sem S hafi þá tekið að meiðyrða sig, hafi H neyðst til að slíta þinghaldinu. Lögmaður S sendi nú H dómara kærubréf og fylgdi lögmælt kærugjald. H dómari endursendi lögmanninum kærubréfið ásamt kærugjaldi sama dag og tók fram í bréfi, er fylgdi, að honum væri veittur kostur „á að leiðrétta mishermið í kærunni eða draga hana til baka“. Eigi varð séð, að lögmaður hafi svarað bréfi þessu eða gert frekari reka að kærunni. Krafa S var sú fyrir Hæstarétti, að H yrði „veitt áminning“ eða hann verði „dæmdur í sekt til ríkissjóðs eða vittur“. Í dómi Hæstaréttar segir, að H dómari hafi endursent kærubréfið, en eigi afgreitt kæruna til Hæstaréttar ásamt lögmæltum gögnum, svo sem honum bar, sbr. 24., 27. og 28. gr. laga nr. 75/1973. Var talið að kæran hafi komið fram nægilega tím- anlega, sbr. 22. gr. laga nr. 75/1973. Var kæran talin heimil, sbr. lokaákvæði 21. gr. laga nr. 75/1973. Í dómi Hæstaréttar segir, að skýrslu S um framkomu H á bæjarþingi Reykjavíkur sé andmælt efnislega af H. Skýrslan sé ekki studd neinum gögnum. Eigi þyki því sannað, að H hafi sýnt af sér óviðurkvæmilega háttsemi á dómþinginu, svo sem sóknaraðili S beri honum á brýn. Þegar af þessari ástæðu voru eigi efni til að taka til greina kröfur S í máli þessu .......000000 00 000 ner TA 2. Hafning máls. Landshöfn Keflavíkurkaupstaðar og Njarðvíkurhrepps krafð- ist lögtaks hjá F fyrir ógreiðdum vogargjöldum að fjár- hæð 277.770 krónur auk kostnaðar. Er þingað hafði verið 5 sinnum í málinu í fógetarétti, féll Landshöfn frá öllum kröfum sinum á hendur gerðarþola, en gerðarþoli krafðist málskostnaðar. Var samkomulag um að málið væri hafið Var það gert með úrskurði og málskostnaður til F ákveð- inn 30.000 krónur. F kærði úrskurðinn, krafðist staðfest- ingar á hafningu málsins og að málskostnaður yrði ákveð- inn 251.966 krónur. Hann krafðist og kærumálskostnaðar. Talið að ákvæði 3. mgr. 13. gr. laga nr. T5/1973 væru eigi því til fyrirstöðu að kæra mætti mál þetta til Hæstaréttar skv. 3. tl. 1. mgr. 21. gr. laganna. Var úrskurður fógeta- réttar staðfestur. Kærumálskostnaður var ekki dæmdur .. 673 3. Frávísun frá héraðsdómi. Máli, sem stefnt var fyrir héraðsdóm með eignardómsstefnu, Efnisskrá CvII Bls. var vísað frá héraðsdómi. Frávísunardómur var staðfest- ur í Hæstarétti, sjá nánar eignardómsmál ................ 30 Héraðsdómari taldi, að málatilbúnaður af hálfu stefnanda væri svo brýnt brot á ákvæðum og anda einkamálalaga nr. 85/ 1936 um skýran og glöggan málflutning, að vísa yrði máli frá héraðsdómi. Héraðsdómur staðfestur þegar af þeim ástæðum, sem þar voru greindar ...........00.0..0.00.. ST Lífeyrissjóður verkstjóra í Reykjavík höfðaði mál fyrir bæjar- þingi Reykjavíkur gegn J s/f í Hafnarfirði til heimtu ó- greidds iðgjalds til sjóðsins af launum verkstjóra, sem var starfsmaður J s/f. Af hálfu J s/f var ekki sótt þing. Eigi talið, að 80. gr. laga nr. 85/1936 né önnur varnarþings- ákvæði laganna veiti heimild til að reka mál þetta fyrir bæjarþingi Reykjavíkur. Var málinu því vísað frá héraðs- ÁÓMI s.n 402 O héraðsdómslögmaður höfðaði mál til greiðslu víxils gegn H, sem hafði gefið víxilinn út og ábekt hann eyðuframsali, og S, sem hafði samþykkt hann. Ómótmælt var, að víxill þessi hafði orðið til í viðskiptum H og S við J, og töldu H og S sig hafa varnir fram að færa, er gætu komist að í vixilmáli gegn J. O neitaði að upplýsa hver ætti víxilinn. Héraðsdóm- ari vísaði málinu frá dómi ex officio með vísan til 116. gr. laga nr. 85/1936. Í dómi Hæstaréttar sagði, að O hefði haft formlega heimild að víxlinum fyrir eyðuframsal og væri því rétt að innheimta víxilinn í eigin nafni. Þá hefðu H og S ekki haft uppi neinar þær varnir, er koma mætti að í víxilmáli gegn J. Var því lagt fyrir héraðsdómara að dæma málið að efni til............0..0.00..... 00. 528 C höfðaði mál fyrir bæjarþingi Reykjavikur á hendur E borgar- dómara og krafðist þess, að gerðar yrðu margvíslegar „leiðréttingar“ á dómi, sem E hafði kveðið upp í bæjar- þingsmáli, sem C hafði höfðað á hendur B. E krafðist þess, að málinu yrði vísað frá dómi. Héraðsdómari taldi, að skýra bæri 2. mgr. 195. gr. laga nr. 85/1936 svo, að það sé alfarið á mati dómarans, hvaða leiðréttingar hann telur sér skylt eða heimilt að gera á dómi. Með gagnályktun verði niðurstaðan sú, að sá, er vill fá fram leiðréttingu umfram það sem dómari telur réttmætt, eigi ekki tiltæk önnur rétt- arfarsúrræði en áfrýjun. Beri því að vísa frá dómi máli. sem höfðað er til að fá fram leiðréttingar eða breytingar á forsendum hliðsetts dómstóls sbr. einnig 2. mgr. 198. gr. laga nr. 85/1936. Var frávísunarkrafa E því tekin til greina. Dómur þessi var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann A, sem búsettur var í Keflavík, höfðaði mál gegn H í Ólafs- vík fyrir sjó- og verslunardómi Reykjavíkur, og varðaði málsefnið uppgjör H við A út af vinnu í þágu báts S, er H 1 ta co CVITII Efnisskrá BIs. gerði út. H sótti ekki þing og var málið dæmt samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936. Hafði A áður látið gera kyrrsetn- ingu í eignum H vegna kröfunnar. Í héraðsdómi segir, að stefnukröfur séu vegna vinnu A á tilteknum báti, sem sé eign H og skráður utan Reykjavíkur. Af skjölum máls verði ekki séð, „að stefnandi hafi innt vinnu sína af hendi í Reykjavík, sbr. 85. gr. 1. nr. 85/1936“. Heimili vélbátsins S sé ekki í Reykjavík samkv. 85. gr. laga nr. 85/1936. Mál til staðfestingar löghalds skuli höfðað á því varnarþingi, er sækja má til greiðslu kröfunnar samkvæmt 20. gr. laga nr. 18/1949. Samkvæmt þessu var talið, að málið væri höfð- að á röngu varnarþingi, og bar því að vísa því frá dómi ex officio. Í dómi Hæstaréttar segir, að samkvæmt 3. mgr. 204. gr. 1. nr. 85/1936 hafi verið heimilt að höfða mál þetta fyrir sjó- og verslunardómi Reykjavíkur. Bar því að fella hinn kærða frávísunarðdóm úr gildi og leggja fyrir héraðs- dóm að taka málið til löglegrar meðferðar og dómsálagn- ingar að Nýju .......0.0.000.00 0. nn ern 839 Hús, er IB átti, var vátryggt hjá H. Bruni varð á húsi þessu. Með matsgerð 20. apríl 1967 (mat I) var tjón þetta metið, íþ. e. kostnaður við að koma húsinu í sama ástand og það var í fyrir brunann. H vildi ekki una þessu mati og beiddist yfirmats. Skiluðu yfirmatsmenn matsgerð 26. maí 1967 ímat ID) og varð niðurstaða þeirra 5,8 millj. kr. lægri en hin fyrri. IB vildi ekki una matsgerð þessari og voru að ósk IB dómkvaddir þrír matsmenn til að kynna sér fyrri matsgerðir og meta sjálfstætt brunatjónið eða kostnað við að koma húsinu í fyrra ástand. Matsmenn skiluðu mati sínu 22. febr. 1969 (mat III). Var matsfjárhæð rösklega 11 millj. kr, hærri en matsgerð II, en síðan voru dregnar frá henni fjárhæðir, sem stöfuðu m. a. af verðmætisaukningu o. fl. Að því frádregnu kom út upphæð, sem var svipuð og matsgerð I. Í okt. 1969 höfðaði IB mál gegn H. Var sú máls- höfðun reist á matsgerð III. Því máli var vísað frá héraðs- dómi. Höfðaði IB nú annað mál, sem byggt var á matsgerð III. Urðu málalok enn þau, að máli var vísað frá bæjar- þingi. Frávísunardómur var kærður, en kæru var vísað frá Hæstarétti. Þriðja málið höfðaði IB síðan gegn H fyrir bæjarþinginu, og voru kröfur hans nú reistar á matsgerð 1. Af hálfu H var krafist frávísunar, enda verði eigi talið, að IB geti nú höfðað mál gegn H á grundvelli málsástæðu, sem IB hafi getað komið að í hinum fyrri málum. Af hálfu IB var á það bent, að í frávísunardómi hafi yfirmat (mat 11) og síðar sérstakt mat (mat III) verið talið ófullnægjandi. Verði að svo stöddu eigi byggt á öðru en undirmati (mati 1), og eigi hann kröfu á að mál sé dæmt, sem höfðað sé á þeim Efnisskrá CIX Bls. grundvelli. Í hérd. segir, að reglur um res judicata þyki bera að skilja svo, að þær standi því í vegi, að stefnendur (1B) geti nú rekið mál á hendur H á grundvelli sönnunar- gagns, sem lá fyrir í fyrra málinu og stefnendur gátu byggt á, en gerðu ekki. Var málinu vísað frá dómi. Í hrá. er bent á, að í fyrri málunum hafi málssókn ekki verið reist á mats- gerð I (frá 20. apríl 1967). Þótti IB eiga rétt á að fá efnis- úrlausn um kröfur, sem byggðar eru á þeim málsástæðum og gögnum, sem fram koma í málinu. Var frávísunardómur úr gildi felldur og lagt fyrir héraðsdómara að taka mál til efnismeðferðar ...............2002 020. rns 1077 4. Frávísun frá Félagsdómi. Hinn 15. desember 1971 var gerður kjasasamningur milli Félags ísl. prentiðnaðarins og Hins íslenska prentarafélags. Í samn- ingi þessum var kveðið svo á, að ágreining, sem risi út af samningnum eða einhverjum atriðum í honum, skyldi leggja í gerð 5 manna, er væru til nefndir eftir nánar greindum reglum. Dómur sá, er gerðarmenn kvæðu upp, skyldi skera úr ágreiningi til fullnustu. Ágreiningur kom upp um það, hvernig skyldi ákveða orlofsdaga og orlofsfé á samningstímanum. Höfðaði Félag íslenska prentiðnaðar- ins mál fyrir Félagsdómi á hendur Alþýðusambandi Ís- lands f. h. Hins íslenzka prentarafélags til að fá skorið úr þessum ágreiningi. Máli þessu var vísað frá Félagsdómi, þar sem ágreininginn skyldi leggja í gerð samkvæmt áður nefndu ákvæði í kjarasamningi aðila. Frávísunardómur- inn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ...... 127 5. Úrskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands. Lögmaðurinn G krafðist málflutningslauna úr hendi V vegna flutnings svonefndra stóreignaskattsmála. V óskaði eftir, að stjórn Lögmannafélags Íslands úrskurðaði um kröfu G, og lögðu aðilar ágreininginn í úrskurð stjórnarinnar. Af hálfu V var því haldið fram, að hann hefði aldrei falið G að fara með mál fyrir sig fyrir neinum dómstóli. Talið, að tilgangur 1. mgr. 8. gr. laga nr. 61/1962 sé sá að fá stjórn LMFÍ úrskurðarvald um endurgjald fyrir málflutn- ingsstörf, ef ágreiningur um það er borinn undir hana. Þar sem þetta sé sérregla, beri að skýra hana þröngt, þannig að úrlausn ágreinings um það, hvort málflutningsstarf hafi verið innt af hendi í þágu ákveðins aðila, eins og hér sé deilt um, beri ekki undir stjórnina. Málinu því vísað frá stjórn LMFÍ. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, er staðfesti hann ...........0.....0000 0... ns 573 CK Efnisskrá Bls. 6. Réttarneitun. Í október 1972 kvaddi sýslumaðurinn í Þ-sýslu oddamann til þess að framkvæma, ásamt úttektarmönnum tiltekins hrepps, landskipti á landi nafngreindrar jarðar. Land- skiptamenn litu svo á, að landskiptalög 46/1941, 1. gr., heimiluðu ekki skipti, nema á milli lögbýla, og að eigendur að hluta úr lögbýli geti ekki fengið sínum hluta úrskipt. Samkvæmt því höfnuðu skiptamenn framkominni skipta- kröfu. Lögmaður þeirra aðilja, sem krafist höfðu skipta, ritaði nú sýslumanninum í Þ-sýslu bréf, og krafðist þess, að hann hlutaðist til um að dómkveðja aðra þrjá óvilhalla og hæfa menn til að framkvæma umbeðin landskipti, sbr. 6. gr. laga 46/1941. Sýslumaður ritaði lögmanninum bréf, þar sem hann lýsti því yfir, að hann teldi sér ekki fært að verða við kröfu um yfirlandskiptagerð, og færði rök að þeirri niðurstöðu. Lögmaðurinn kærði „úrskurð“ sýslumannsins til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að bréf sýslu- mannsins Verði ekki skilið á annan veg en þann, að sýslu- maður neiti að taka til meðferðar hina umbeðnu dóms- athöfn. Hér var því um réttarneitun að ræða, og varð kærumál þetta dæmt í Hæstarétti samkvæmt lokaákvæði 21. gr. laga 75/1973. Í dómi Hæstaréttar segir, að héraðs- dómara beri að taka beiðni sóknaraðilja um dómkvaðningu til meðferðar á dómþingi og taka afstöðu til hennar Í úr- skurðarformi, sbr. 190. gr. laga nr. 85/1936 .............. "71 7. Ýmis atriði. Kærumál munnlega flutt .............00%020. 0... að Kærumál varðandi dómsvald skiptaréttar sjá reifun þar ...... 929 M krafðist þess fyrir hönd E og J, að dómkvaddir yrðu þrír undirlandskiptamenn til að framkvæma landskipti á til- tekinni jörð, en til vara var þess krafist, að dómkvaddir yrðu fjórir yfirlandskiptamenn til að framkvæma yfir- landskipti samkv. 6. gr. laga nr. 46/1941. Hinn 9. október 1975 kom fram greinargerð af hendi M f. h. E og J, en þeir sóttu eigi þing. Eigi var heldur sótt þing af varnar- aðilja Þ.A., G.Þ. og Þ.Þ. Í dómi Hæstaréttar segir, að ekki verði séð að varnaraðiljum hafi verið gefinn kostur á þing- sókn. Héraðsdómari réð máli þessu að svo vöxnu til lykta með úrskurði hinn 29. okt. s. á. Var úrskurðurinn síðan kærður til Hæstaréttar. Segir í dómi Hæstaréttar, að eins og atvikum máls þessa sé háttað, hafi héraðsdómara borið samkv. 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 að gera greindum varnaraðiljum viðvart um þinghaldið og gefa þeim kost á að lýsa viðhorfi sínu til dómkvaðningarbeiðni sóknaraðila, áður en úrskurður yrði lagður á málsefnið. Þar sem héraðs- Efnisskrá dómari gætti þess ekki, varð að ómerkja hinn kærða úr- SKUFÐ .......00.0 000 B. Opinber mál. 1. Atvinnuréttindi. 2. Ákæra. 3. Dómsátt. 4. Gæsluvarðhald. Sakaður maður var úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 60 dög- um. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur, sbr. 1., 3. og 5. tl. 67. gr. laga nr. T4/1974 ........00000 000... Sökuð kona var úrskurðuð í gæsluvarðhald allt að 60 dögum. Hún kærði úrskurðinn, sem var staðfestur ........2...... Sakaður maður var við rannsókn máls úrskurðaður Í gæslu- varðhald allt að 3 dögum sbr. 1. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur .............. Sakadómur synjaði með úrskurði kröfu ríkissaksóknara um að úrskurða mann í gæsluvarðhald. Talið, að ríkissaksóknara væri heimilt að kæra úrskurðinn til Hæstaréttar samkvæmt 3. tl. 172. gr. laga nr. 74/1974, sbr. 1. mgr. 13. gr. laga nr. 75/1973 og 3. mgr. 66. gr. laga nr. 19/1940. Sjá gæsluvarð- hald ...........0.0. 0. ene Maður var grunaður um brot á KKVI. kafla almennra hegning- arlaga og úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 60 dögum. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur í Hæstarétti .. Maður, sem hafði verið kærður fyrir rán og játað það brot, var úrskurðaður í gæsluvarðhald alit að 90 daga. Í úr- skurðinum var frá því greint, að hann hefði síðan á árinu 1974 alls framið 24 brot (þjófnað, svik, skemmdarverk, árás og áfengislagabrot) og tvisvar sætt gæsluvarðhaldi. Þegar úrskurðurinn rann út, höfðu verið höfðuð tvö mál á hendur honum og krafist dómsrannsóknar vegna ránsins. Með hliðsjón af brotaferli mannsins, þótti líklegt, að hann héldi brotum áfram, ef hann yrði látinn laus, og var gæslu- varðhald hans framlengt um allt að 60 dögum með úr- skurði, sbr. 5. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Hann kærði úr- skurðinn, sem var staðfestur af Hæstarétti .............. Maður var kærður fyrir lostugt athæfi gagnvart 5 ára telpu. Hann var úrskurðaður í allt að 60 daga gæsluvarðhald, sbr. 1. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, sem staðfesti hann. Kærði var jafnframt úrskurðaður til að sæta geðheilbrigðisrannsókn, sbr. d lið CXI Bls. 28 415 669 6rl CXII Efnisskrá 2. tl. 75. gr. laga nr. T4/1974 .................. 0 Maður, sem talinn var vanaafbrotamaður, var grunaður um brot á XXVI. kafla almennra hegningarlaga. Hann var úr- skurðaður í gæsluvarðhald allt að 90 dögum. Hann kærði úrskurðinn, sem var staðfestur, sbr. 1., 3. og 5. tl. 67. gr. laga nr. 74/1974 ...............000.. 00 S var sakaður um að hafa ráðið manni bana og sætti rannsókn vegna þess. Hann var úrskurðaður í gæsluvarðhald allt að 60 dögum sama dag og hann framdi brot sitt. Gæsluvarð- haldið var síðan framlengt tvisvar. Enn var S úrskurðað- ur Í gæsluvarðhald allt að 90 dögum. Hann kærði úrskurð- inn, sem var staðfestur í Hæstarétti með vísan til 1. og 4. tl. 67. gr. laga nr. T4/1974 .........0..... 00 J var úrskurðað gæsluvarðhald allí að 20 dögum vegna gruns um þjófnað á ritvélum, peningum og fölsun á tékkum. Hann skaut úrskurðinum til Hæstaréttar, sem staðfesti hann ...........022022000 ess 5. Leit á manni. J flugfreyja kom með flugvél til Keflavíkurflugvallar frá út- löndum. Tollgæsluyfirvöld ákváðu, að framkvæmd skyldi leit á öllum flugfreyjum, er komu með flugvélinni. J mót- mælti leit nema að undangengnum dómsúrskurði. Lög- reglustjóri tjáði J, að hann mundi fyrirskipa leit án úr- skurðar með vísan til 12. og 14. gr. laga nr. 59/1969. Síðan var leitin framkvæmd. J kærði synjun lögreglustjóra um að kveða upp úrskurð. Ákvörðun lögreglustjóra um leit talin yfirvaldsákvörðun, sem ekki yrði borin undir Hæsta- rétt og var málinu vísað frá Hæstarétti .................. 6. Hald lagt á muni. Með úrskurði sakadóms Reykjavíkur 21. apríl 1975 var með vísan til 43. gr. laga nr. 74/1974 lagt hald á bifreið, sem talið var að J hefði komist yfir í sviksamlegum tilgangi og síðan selt Þ. Samkvæmt heimild í 1. tl. 172. gr. nefndra laga kærði Þ, eigandi bifreiðarinnar, úrskurðinn til Hæstarétt- ar, sem felldi hann úr gildi, þar sem hann taldi eigi vera skilyrði til að leggja hald á bifreiðina samkvæmt 43. gr. .. Landamerkjamál. S, bóndi í Kalmanstungu, seldi árið 1880 bændunum G, M og Þ landsvæði á Arnarvatnsheiði. G, M og Þ seldu 1884 Hálsa- og Reykholtsdalshreppum landsvæðið. Í afsölum þessum voru merki talin,,... að austan sem jöklar ráða, að sunnan ræður Reykjavatn og Reyká ...“ Árið 1886 var gert landa- merkjabréf um hið selda land. Er það undirritað af S og 100 121 905 221 Efnisskrá CXTII Bls. hreppsnefndarmönnum hreppanna. Þar er nefndur Lang- jökulsendi sem kennileiti á merkjum og sagt: „síðan ræður jökull ofan á móts við Reykjavatn, þá úr jökli yfir Reykja- vatn í Reykárós“. Í útdrætti úr landamerkjaskrá Kalmans- tungu er merkjum lýst þannig, að Reyká ráði til Reykja- vatns „og þaðan sjónhending í Jökulenda“. Landamerkja- skrá þessi er talin undirrituð 1897 af eiganda Kalmans- tungu og fyrirsvarsmönnuin hreppanna. Ágreiningur var um, hvar Jökulendi væri. Áfrýjendur, Hálsa- og Reykholts- hreppar, töldu, að Jökulendi væri á Eiríksjökli norðaustan- verðum. Var krafa þeirra sú, að merkjalína yrði dregin úr Reykárósi við Reykjavatn yfir Reykjavatn um austurenda Eiríksjökuls í sömu stefnu í austurmarkalínu Kalmans- manstungu við jökulrönd Langjökuls. Gagnáfrýjendur, eig- endur Kalmanstungu, kröfðust þess, að merkjalínan yrði dregin úr Reykárósi sjónhending í norðurenda Langjökuls, en þar töldu þeir Jökulenda vera. Merkjadómi þótti ekki grundvöllur til að taka kröfu annarshvors aðila til greina, en ákvað merkjalínuna eftir atvikum og með tilliti til stað- hátta sem beina línu úr vesturrönd Langjökuls í austur- strönd Reykjavatns og síðan ráði norðausturströnd vatns- ins merkjum að Reykárósi. Í Hæstarétti var orðalag landa- merkjabréfsins frá 1886 lagt til grundvallar. Var ekki talið, að umboðsmenn hreppanna hefðu ætlað að breyta þeim merkjum með merkjaskránni 1897, enda hefðu þeir ekki verið til þess bærir. Ekki var talið ljóst, hvar sá staður væri, sem í landamerkjabréfinu 1886 var talinn „á móts við Reykjavatn“, en talið að hann gæti ekki verið norðar en svo, að lína frá honum sjónhending í Reykárós lægi yfir Reykjavatn. Var úrlausn merkjadóms staðfest, þar sem ekki höfðu verið færð fram haldbær rök, er hnekktu henni 56 Í landamerkjamáli milli jarðanna H og O hafði eigandi O uppi þá kröfu, að landamerki væru rétt talin frá punkti B í punkt A á tilteknum uppdrætti. Hins vegar gerði hann eng- ar skýrar kröfur um merkjalínu frá punktinum A í tiltekið vatn. Samkvæmt þessu hafði landamerkjadómur eigi skorið úr um þau landamerki í dómi sínum. Í dómi Hæstaréttar segir, að það leiði af meginreglum II. kafla laga nr. 41/ 1919 að greiða beri til hlítar úr landamerkjadeilu aðilja í landamerkjamáli. Vegna þessa annmarka og þar sem gagnaöflun í málinu þótti ennfremur hafa verið áfátt, eink- um að því er varðar gerð, aldur og viðhald girðingar, sem í málinu greindi, þá bar að ómerkja hinn áfrýjaða dóm og vísa málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar og dóms- álagningar að nýju. Málskostnaður fyrir Hæstarétti var látinn falla niður. Bent var á, að tiltekin ljósmynd, sem CKIV Efnisskrá Bls. þingmerkt var með áritun dómsformanns, virðist ekki vera sú loftljósmynd, sem upphaflega var þannig þingmerkt. Landamerkjadómurinn hafði enga grein gert fyrir þessu ÓSAMFÆMI .........20 0 nr 804 Landskipti. Sjá dómkvaðningu matsmanna .......000.000r 000. n nr 944 Lausafjárkaup. Hinn 29. apríl 1966 keypti B bifreið af Mercedes-Benz gerð af M. Í afsali var tekið fram, að smíðaár bifreiðarinnar væri 1957. Bifreið þessa hafði M keypt af H 13. apríl 1966. Hinn 16. desember 1967 seldi B bifreiðina manni að nafni X og var tekið fram, að smíðaár væri 1957. Með stefnu 21. júní 1968 höfðaði X mál gegn B og krafðist riftunar á bifreiða- kaupunum, þar sem bifreiðin væri raunverulega af árgerð- inni 1954 en ekki 1957. Með dómi bæjarþings Reykjavíkur 91. febrúar 1970 var riftun staðfest og B dæmdur til að end- urgreiða X kaupverð bifreiðarinnar ásamt kostnaði hans svo og vöxtum og málskostnaði. Upplýst var, að bifreiðin var þá einskisvirði. B höfðaði mál gegn M og H til greiðslu á fjárhæð þeirri, er hann hafði orðið að greiða X ásamt málskostnaði. B hafði tilkynnt M og H um málssókn X á hendur sér með bréfi 28. janúar 1970. H viðurkenndi, að hann hefði vitað, að bifreiðin var ekki af árgerðinni 1957, en það ártal hafði misritast Í skrám Bifreiðaeftirlits ríkis- ins, er H keypti hana. Samkvæmt vottorði Bifreiðaeftirlits ríkisins var smíðaár bifreiðarinnar 1955. H bar, að M hefði verið kunnugt um, að bifreiðin var eldri en árgerð 1957, en því neitaði M. Var því ekki talið sannað, að M hefði vís- vitandi blekkt B um árgerð bifreiðarinnar, er hann seldi honum hana. Frestur samkvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922 var löngu liðinn, þegar B tilkynnti M um málssóknina. M var því sýknaður. H var hins vegar talinn hafa orðið vald- ur að því með hinni röngu tilgreiningu smíðaárs bifreiðar- innar í afsali sínu til M, að B var seld bifreiðin sem árgerð 1957 og hafa bakað sér skaðabótaskyldu með því gagnvart B. Þar sem engum andmælum var hreyft við fjárhæð bóta- kröfunnar, var H dæmdur til að greiða B hana að fullu.... 374 Hinn 15. maí 1966 skiptust kaupmennirnir K og S á vörum þannig, að S lét af hendi gjafavörur af tegundinni Helena Rubinstein, en K lét af hendi rennilása. Vöruskipti þessi fóru fram í vörugeymslu K. Kom S þangað sjálfur með gjafavörurnar, en tók á móti rennilásunum. S taldi sig ekki hafa fengið nema þriðjung af því magni af renni- lásum, sem um hefði verið samið. Taldi hann K hafa beitt Efnisskrá CXV Bls. sig svikum í þessum viðskiptum. Hinn 20. júní 1968 ritaði S bréf til K og krafði hann um greiðslu á þeim hluta af gjafavörunum, sem hann taldi ógreiddan, þar sem hann hefði ekki fengið hið umsamda magn af rennilásum. Kvaðst S áður hafa verið búinn að kvarta við K og fara fram á leiðréttingu. K hélt því fram, að vöruskiptin 15. maí 1966 hefðu verið hrein skiptivíðskipti, og að S ætti enga kröfu á sig þeirra vegna. Ekki var talið, að S hefði fært sönnur á þá málsástæðu sína, að K hefði beitt hann svikum. Þá var talið, að kvörtun S um, að greiðslu K hefði verið áfátt væri of seint fram komin samkvæmt 54. gr. sbr. 50. og 2. mgr. 2. gr. laga nr. 39/1922. Var K því sýknaður af kröfu S.... 469 Í byrjun október 1971 keypti G nýja Moskwitch bifreið árgerð 1971 af Bifreiðum og landbúnaðarvélum h/f, sem hafa einkaumboð á innflutningi á slíkum bifreiðum. Bifreiðin var afhent 5. október. Seljandi gaf út ábyrgðarskírteini, bar sem hann skuldbatt sig til að gera við galla, sem kynnu að koma fram á bifreiðinni, þar til búið væri að aka henni 10.000 km, þó ekki lengur en 6 mánuði. G skýrði svo frá, að fljótlega hefði komið fram galli í gírkassa, og hefði selj- andi nokkrum sinnum gert við bifreiðina með því að setja í hana gamlan gírkassa í stað þess, sem í henni var. Hann kvaðst hafa farið $8—10 sinnum með bifreiðina til slíkra viðgerða og hafi hún verið um það bil 2 daga á verkstæði í hvert sinn. Ávallt hafi sótt í sama horfið með Þilunina. Í febrúar 1972 krafði G seljanda skriflega um nýjan gírkassa. Ekki náðist samkomulag og í nóvember 1972 höfðaði G mál á hendur seljanda til greiðslu skaðabóta að fjárhæð 140.000 krónur, þar af 60.000 krónur vegna lækkaðs sölu- verðs, en 80.000 króna vegna skertra afnota. Áður hafði G selt bílinn og taldi söluverð hafa verið 68.000 krónum lægra en ella vegna gallans. Héraðsdómur, sem skipaður var sérfróðum samdómendum, taldi ósannað, að G ætti sök á bilunum þeim, sem orðið höfðu á gírkassanum, og að úr þeim yrði ekki bætt nema með því að skipta um gírkassa. Andvirði nýs gírkassa og kostnaður við að setja hann í var talinn 27.000 krónur, og afnotamissir G var metinn á 5.000 krónur. Hæstiréttur taldi, að seljanda hefði verið skylt að setja nýjan gírkassa í, og þar sem hann hefði synjað þess, bæri honum að greiða G skaðabætur. Var héraðsdómurinn staðfestur ..............00.000.0 0200 687 V tók að sér að einangra geyma fyrir R. Pantaði hann tiltekið magn af 4 tommu (19 em) þykkri glerull hjá J til einangr- unarinnar. Eftirlitsmaður R taldi, að glerullin stæðist ekki upp gefið mál, og reyndist það rétt vera að áliti dóm- kvaddra matsmanna. Sótti V nú J í dómsmáli til bóta CXVI Efnisskrá Bls vegna viðbótarefniskostnaðar og vinnu við lagningu auka- lags, hvorttveggja samkv. niðurstöðu mats og að auki 25.000 kr. fyrir óþægindi og fyrirhöfn. Forstjóri J taldi sig hafa vitað, áður en kaup réðust, að ætlunin væri að nota glerullina til einangrunar geyma, en ekki vitað, að ein- angrun ætti að vera 19 cm þykk. Ef svo hefði verið, myndi hann hafa vakið athygli V á því, að glerullin væri misþykk og gæti skakkað um 10%. Af hálfu V var því haldið fram, að komið hefði þegar fram í samningsviðræðum við J, hver þykkt ætti nákvæmlega að vera. Eigi voru sýnishorn af vörunni til staðar hér á landi, áður en kaup gerðust, en glerullin var framleidd í Bandaríkjunum. Kveðst for- stjóri V því hafa orðið að taka orð starfsmanns J trúanleg um gæði og gerð vörunnar. V vísaði um málstað sinn til 43. gr. laga nr. 39/1922. J bar því við, að af hálfu V hefði eigi verið skýrlega frá því greint, í hvaða skyni nota hefði átt glerullina, en teflt hefði verið á tæpasta vað með þykkt einangrunar, eins og á stóð, þótt hún hefði verið 19 cm þykk. J hefði selt vöru 'þessa um langt árabil, án þess að nokkur kvörtun kæmi fram, en venjulega sé hún notuð til að einangra þök íbúðarhúsa. Þá voru nokkrar athuga- semdir gerðar við mat af hálfu J, einkum varðandi amer- íska staðla, svo og hafi eigi verið tekið tillit til þess við mælingar matsmanna á þykkt glerullar, að efnið hafi ver- ið búið að liggja lengi samþjappað í rúllum, er mat á því fór fram, og pressast saman af þeim sökum. Varakrafa var gerð af hálfu J um, að hann yrði aðeins dæmdur til að greiða afslátt af verði vöru. Lagt var til grundvallar í mál- inu, að pantað hefði verið 4 tommu þykk glerull og að á rúllum hafi verið greind 4 tommu þykkt. Því var hrundið, að V hefði beðið of lengi með að kvarta yfir galla á gler- ullinni. Eigi þótti matsgerð hnekkt með athugasemdum þeim, sem uppi voru hafðar. Þótti J skylt samkv. 43. gr. laga nr. 39/1922 að bæta V tjónið, sem ákvarðað var í sam- ræmi við niðurstöður matsmanna. Hrundið var kröfu V um 25.000 kr. bætur samkvæmt framansögðu, þar sem sú krafa þótti hvorki studd rökum né gögnum. Dómurinn var staðfestur í Hæstarétti, enda hafði matsgerð eigi verið hnekkt. J var dæmt til málskostnaðargreiðslu í héraði og fyrir Hæstarétti ............2002200.0 00 1020 Í okt. 1970 seldu R og S þeim O og V verslunina VV, „þ. e. vörulager, aðstöðu og heiti“. Kaupverð var 1.565.000 kr. og skyldi greiða það m. a. með tilteknum peningagreiðsl- um. Ágreiningur varð milli aðilja um það, hvort kaupverð væri réttilega ákvarðað í kaupsamningi, þ. e. hvort for- sendur þess væru réttar. Upp kom, að V og sonur R töldu Efnisskrá CXVII Bls. vörubirgðir, sem fylgja áttu með í kaupunum, en nafn- greindur maður reiknaði út verð þeirra. Nam verðið 2.095.000 kr., en aðiljar miðuðu við verðið 2.100.000 í samn- ingsviðræðum, og 35% afsláttur var veittur. Eftir undir- ritun samnings komust aðiljar að því, að verðið væri of- reiknað. Samkv. skýrslu löggilts endurskoðanda, sem kann- aði málið, var rétt verð 1.905.000 kr., og var sú skýrsla eigi vefengd. Upplýsingar um vöruverð var komið frá seljendum. Sá ákvörðunargrundvöllur reyndist rangur. Í dómsmáli milli aðilja var dæmt, að kaupendur eigi rétt á lækkun kaupverðs af þessum sökum, sem réttilega sé reikn- uð 65% af hinu ofreiknaða vöruverði, er teljist 123.641 króna. Þá varð enn ágreiningur um virði verslunarheitis- ins. Þegar kaupverð var brotið til verðþátta, mátti telja, að þessi þáttur hafi verið verðlagður á 200.000 kr. Þótti skýrsla V um þetta, er nefndi töluna 300.000 kr., sem R og S byggðu málstað sinn á, eigi fela í sér viðurkenningu af hans hálfu, svo sem skýrslu hans var háttað, er laut fremur að viðræð- um þeirra aðilja á fyrri stigum máls en að lokaniðurstöð- um. Voru O og V dæmd til að greiða R og S eftirstöðvar kaupverðs í samræmi við þessi málsúrslit. Þau höfðu ekki boðið fram greiðslu á fjárhæðinni og voru dæmd til að greiða málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti .......... 1032 Lax- og silungsveiði. S, bóndi í Kalmanstungu, seldi 1880 bændunum G, M og Þ landsvæði á Arnarvatnsheiði. Í afsalinu segir, að landið sé selt með „öllum landsnytjum til lands og vatns, utan það að seljandi áskilur sér að hafa silungsveiði og eggjatöku fyrir sig og sína erfingja ...“. G, M og Þ seldu Hálsa- og Reykholtsdalshreppum landið með afsali 1884, og er þar getið áskilnaðar S um veiði og eggjatöku. Í landamerkja- bréfi um heiðalandið 1886 er notað sama orðalag um veiði S sem í afsalinu 1880. Í útdrætti úr landamerkjaskrá fyrir Kalmanstungu 1897 segir „afkomendur S..., er búa í Kal- manstungu, eiga eggver, álftatekju og silungsveiði í af- réttarlandi Reykdælinga“. Ágreiningur reis milli hrepp- anna og eigenda Kalmanstungu um það, að hverju marki silungsveiði í ám, lækjum og vötnum í hinu selda landi hafi verið undanskilin sölunni í afsalsbréfinu 1880. Málið var dæmt í merkjadómi, er taldi S hafa afsalað viðsemjendum sínum G, M og Þ veiðirétti í ám og vötnum á hinu selda landsvæði, en jafnframt áskilið jörðinni Kalmanstungu rétt til veiði að jöfnu á móti hverjum viðsemjenda þ. e. að einum fjórða hluta. Hæstiréttur taldi það forna og nýja réttarreglu, að landeigandi ætti fiskveiði í vötnum á landi CXVIII Efnisskrá sínu. Því hefði verið rík ástæða til þess, að S kvæði af- dráttarlaust að orði, ef ætlun hans hefði verið sú, að eng- inn réttur til silungsveiði í hinu selda landi fylgdi með í sölunni. Þá var til þess vitnað, að eigandi Kalmanstungu hafði lýst banni við allri silungsveiði, eggjatekju og álfta- tekju á hinu selda landi á manntalsþingum í Hálsa- og Reyk- holtsdalshreppi 1898, en bændur höfðu þá mótmælt banni þessu. Þótti sýnt af því, að bændur hefðu íþá litið svo á, að ekki hefði allur veiðiréttur verið tekinn undan við landsöl- una 1880. Sýnt þótti, að eigendur Kalmanstungu hefðu ekki eignast allan veiðiréttinn fyrir hefð. Dæmt var, að með af- salinu 1880 hefði S haldið eftir silurgsveiðirétti fyrir jörð- ina Kalmanstungu, og að veiðirétturinn á hinu selda landi hafi orðið sameign S og kaupunauta hans, þannig að þeir hafi allir haft jafnan rétt til að nýta veiðina. Var því úr- lausn merkjadómsins staðfest .....00000000 00... Líkamsáverkar. F, dyravörður í veitingahúsi, var sóttur til saka fyrir líkams- meiðingar á þeim A og T, sem hér segir: 1. Að kvöldi 1. desember 1972 var dansleikur í veitinga- húsi einu í Reykjavík. Um kl. 0100 um nóttina kom Á ásamt kunningja sínum og eiginkonum þeirra að dyrum hússins og leitaði ákaft inngöngu á dansleikinn en fékk ekki, enda var búið að loka húsinu. F var einn dyravarða. Eitt sinn, er A leitaði sem ákafast inngöngu og reyndi að hindra, að dyrum væri lokað, eftir að fólki hafði verið hleypt út, greip F til A og kippti honum inn fyrir dyrnar, inn í and- dyrið. Kom þar til átaka með þeim. Fram kom, að F hafði tekið A hálstaki, lagt hann á gólfið og haldið höndum hans fyrir aftan bak. Eftir átökin var ÁA samkvæmt vottorði læknis með nokkra áverka m. a. með þrota í hálsi, bólginn úlnlið og hafði eymsli í hálsi, öxl og úlnlið. Marblettir voru á vinstri upphandlegg og hægri fótlegg. Talið, að fram- koma A hafi gefið F næga ástæðu til afskipta af honum, en hann hafi beitt hann harðræðum framar en efni stóðu til vegna starfa hans sem dyravarðar. Var atferli hans talið varða við 217. gr. hegningarlaga nr. 19/1940. Þá var F gert að greiða A miskabætur og kostnað alls 12.000 krónur. 2. T fór á dansleik í framangreindu veitingahúsi 4. fe- brúar 1973. Er T var að dansa við stúlku eina, vék sér að honum maður, Ó, og sló hann hnefahögg í andlitið. Taldi T sig hafa fengið blóðnasir af högginu. Nokkru síðar urðu aftur átök á milli T og Ó, og átti Ó upptökin. F, er gegndi dyravörslu, kom að og tók T, sem var blóðugur í framan, hálstaki, lagði hann á grúfu á bekk og setti hendur hans Efnisskrá CXIx Bls. aftur fyrir bak. Einnig setti hann hægra hné á bakið á hon- um. Kvaðst T hafa misst meðvitund í þessum meðförum, en er hann rankaði við sér, hafi sér verið mjög erfitt um andardrátt, fundist hann vera að kafna og haft miklar kvalir. Vætti vitna hnígur að því, að F hafi verið harð- leikinn við T, en því neitaði F. F og annar dyravörður fóru síðan með T niður í anddyri hússins. Þar urðu átök milli T og dyravarðanna, og taldi T, að F hafi þá m. a. hert háls- bindið að hálsi sér. Því neitaði F, en hann kvaðst m. a. hafa tekið T hálstaki og hert að. Dyraverðirnir létu T síðan út úr húsinu. Í átökunum hlaut T talsverða áverka m. a. blæð- ingar undir húð í efri augnlokum á báðum augum og undir tárahimnu á augnlokum og augum báðum megin, svo að augnhvíta var rauðblá að sjá á stórum svæðum. Þá hlaut hann punktblæðingar á hálsi vinstra megin við barkakýli. Taldi augnlæknir, að áverkar þessir væru einkennandi fyr- ir skyndilegan þrýstingsauka í bláæðakerfi höfuðsins eins og sést við kyrkingu eða herðingu að hálsæðum. Sannað þótti, að T hefði fengið áverka þessa af völdum F. Var talið, að F hefði gerst offari í dyravarðarstarfi sínu, og að T hefði ekki gefið F ástæðu til að beita slíkum harðræðum, sem hann gerði. Atferli F var talið varða við 217. gr. laga nr. 19/1949. F var gert að greiða T miskabætur og útlagðan kostnað, en ekki var talið fram komin gögn fyrir því, að T ætti rétt til bóta úr hendi F vegna tekjutaps né tafar á námi. F var dæmd refsing, 45 daga varðhald skilorðsbundið fyrir brot þessi ...........0.00.2.020 000 222 Læknaráð. Hæstiréttur leggur fyrir Læknaráð að láta uppi álit sitt á því, hvort maður hafi hlotið tímabundna eða varanlega örorku af völdum meiðsla, er hann hlaut tiltekinn dag og verði svo talið, hverju nemi þá tímabundin varanleg örorka, sem eingöngu verði rakin til þessara meiðsla ................ 364 Hæstiréttur æskir umsagnar Læknaráðs um tiltekin atriði varð- andi bruna alkóhóls í mannslíkama og magn alkóhóls í blóði manns á tiltekinni stundu ..............0....0.... 592 Lögbann. Árið 1929 fóru fram landskipti á beitilandi og engjum jarð- anna Háfs og Háfshóls. Hinn 20. janúar 1932 gerðu eigend- ur nefndra jarða með sér sátt um önnur merki milli jarð- anna en Í landskiptagerðinni voru greind. Fékk Háfshóll með sátt þessari nokkurn landshluta frá Háfi. Sáttin var fyrirfram innrituð 27/6 1933 í afsals- og veðmálabækur CKX Efnisskrá Bls. Rangárvallasýslu til þinglesturs á næsta manntalsþingi. Árið 1972 lét eigandi Háfs grafa skurð á merkjum sam- kvæmt landskiptagerðinni frá 1929. Árið 1974 hugðust eigendur Háfshóls grafa skurð, er þeir töldu vera á merkj- um samkvæmt sáttinni frá 1932. Eigandi Háfs taldi skurð þennan vera á sínu landi og hefði hann eignast það fyrir traustfang eða hefð. Krafðist hann þess, að lögbann yrði lagt við greftri skurðsins. Ljóst þótti, að ágreiningur væri með aðilum um landamerki jarða þeirra. Talið, að ekki verði skorið úr slíkum ágreiningi í lögbannsmáli, og því væri ekki næg ástæða til að synja lögbannsbeiðni gerðar- beiðanda eins og hagaði til. Var því lagt fyrir fógeta að framkvæma lögbannsgerðina gegn þeirri tryggingu, sem hann mæti gilda. Tveir dómarar Hæstaréttar gerðu sér- atkvæði. Kváðu þeir ágreiningslaust, að skurður sá, sem grafa ætti, væri á merkjum samkvæmt sáttargerðinni frá 1932. Sáttargerð þessari hefði ekki verið hnekkt með dóms- úrlausn eða öðrum hætti og væri ekki í ljós leitt, að svo vöxnu máli, að fyrirhugaður skurðgerðargröftur raskaði rétti eiganda Háfs með ólögmætum hætti. Töldu þeir því, að ekki ætti að leggja lögbann við skurðgreftrinum ...... 522 Hinn 22. júlí 1973 var útvarpað í hljóðvarpi viðtali, sem V átti við sagnfræðinginn S. Í viðtali þessu var rætt um Á prófessor, sem lézt 7. nóvember 1952. Dætur Á töldu ýmis ummæli S um föður sinn í viðtali þessu meiðandi fyrir minningu hans, og höfðuðu af því tilefni meiðyrðamál á hendur S. Hinn 2. nóvember 1973 skyldi flytja í sjónvarpi viðtalsþátt P við S. Höfðu dætur Á farið þess á leit við út- varpsstjóra, að þáttur þessi yrði ekki fluttur, en þeim til- mælum var ekki sinnt. Töldu þær þó, að útvarpsstjóri og dagskrárstjóri hljóðvarps hefðu eftir fyrrnefndan viðtals- þátt gefið þeim loforð um, að S fengi ekki oftar að fjalla um Á í útvarpi. Hinn 2. nóvember snéru dætur Á sér til fógeta í Reykjavík og kröfðust þess, að lögbann yrði lagt við því, að minnst yrði á Á í fyrirhuguðum viðtalsþætti við S í sjónvarpinu um kvöldið. Ekki höfðu þær þá séð eða heyrt umræddan þátt. Fulltrúi yfirborgarfógeta tók lög- bannsmálið fyrir á skrifstofu sinni og lýsti yfir því, að ekkert væri því til fyrirstöðu, að lögbannið yrði á lagt gegn tryggingu, er hann ákvað 30.000 krónur. Var fógetaréttur- inn síðan fluttur í húsakynni sjónvarps, og tilkynnti full- trúinn þar framkvæmdastjóra sjónvarps, þrátt fyrir mót- mæli, að lögbannið væri á lagt. Dætur Á höfðuðu að svo búnu mál og kröfðust þess, að dæmt yrði óheimilt að flytja íþann hluta nefnds sjónvarpsþáttar, þar sem fjallað væri um Á og kröfðust jafnframt staðfestingar á lögbanninu. Efnisskrá CXKI Bls. Fyrir Hæstarétti voru af þeirra hendi hafðar uppi vara- kröfur um, að einstakir hlutar sjónvarpsþáttarins yrðu ekki fluttir. Töldu þær felast ærumeiðingar um Á í þættin- um, er vörðuðu við 229., 234. og 235. gr. almennra hegning- arlaga. Dæmt var, að þeir hlutar sjónvarpsþáttarins, sem um var deilt, væru hvorki að efni, orðfæri, tjáningarformi, myndrænni gerð né ytra búningi að öðru leyti með þeim hætti, að fullnægjandi rök væru til að telja þá brjóta í bága við lagareglur um æruvernd og friðhelgi einkalífs eða grundvallarreglur um persónuvernd, þannig að birting yrði dæmd óheimil. Var heldur eigi talið, að rök lægju til þess að banna sýningu á mynd einni af Á, sem krafa hafði verið gerð um, að ekki yrði sýnd í þættinum. Þá var talið ósann- að, að fyrirsvarsmenn Ríkisútvarpsins, sem til þess voru bærir, hefðu skuldbundið stofnunina um það, að S yrði ekki látinn fjalla um Á í hljóðvarpi eða sjónvarpi ........ 578 Löghald. Löghaldsgerð staðfest ...............0..0..... 0... 494 Lögmannafélag Íslands. Sjá kærumál, lögmenn. Lögmenn, sjá og málflutningur. Lögmaðurinn G krafðist málflutningslauna úr hendi V vegna flutnings svonefndra stóreignaskattsmála. V óskaði eftir, að stjórn Lögmannafélags Íslands úrskurðaði um kröfu G, og lögðu aðilar ágreininginn í úrskurð stjórnarinnar. Af hálfu V var því haldið fram, að hann hefði aldrei falið G að fara með mál fyrir sig fyrir neinum dómstóli. Talið, að tilgangur 1. mgr. 8. gr. laga nr. 61/1962 sé sá að fá stjórn LMFÍ úrskurðarvald um endurgjald fyrir málflutnings- störf, ef ágreiningur um það er borinn undir hana. Þar sem Þetta sé sérregla, beri að skýra hana þröngt, þannig að úr- lausn ágreinings um það, hvort málflutningsstarf hafi ver- ið innt af hendi í þágu ákveðins aðila, eins og hér sé deilt um, beri ekki undir stjórnina. Málinu því vísað frá stjórn LMFÍ. Úrskurðurinn var kærður til Hæstaréttar, er stað- festi hann ...............00... 000 573 Lögskýring. Um skýringu á 3. og 5. gr. laga nr. 8/1972 sjá lögtak .......... 6 Um skýringu á 220. gr. laga nr. 85/1936 sjá eignardómsmál .... 30 Héraðsdómari svipti J ökuleyfi í 1 ár með dómi. Á dómbþingi, er hann háði eftir uppsögn dóms, ákvað hann, að J skyldi halda ökuréttindum sínum, þar til dómur Hæstaréttar gengi í máli hans, sbr. 178. gr. laga 74/1974. Í dómi Hæsta- CXXKII Efnisskrá réttar segir, að þessi ákvörðun fái eigi staðist, sbr. 5. mgr. 81. gr. umferðarlaga, sem er sérákvæði, er gengur framar hinu almenna ákvæði 178. gr. laga 7T4/1974 .............. E var stýrimaður á skipi. Hann veiktist meðan á skiprúms- samningi stóð, en hélt áfram vinnu. Eftir lok starfssamn- ings var hann lagður á sjúkrahús. Hann taldi sér bera kaup í 2 mánuði samkvæmt 3. mgr. 18. gr. sjómannalaga 67/1963. Í héraðsdómi segir, að E hafi ekki orðið óvinnu- fær, fyrr en eftir að ráðningartíminn var úti, þótt hann hafi veikst fyrr. Dómarinn leit svo á, að það sé ekki skil- yrði til veikindakaups, að stefnandi verði óvinnufær meðan ráðningartími stendur. Samkvæmt því taldi dómarinn E eiga rétt til 2ja mánaða veikindakaups eftir greindu ákvæði. Í dómi Hæstaréttar segir, að skýra beri ákvæði 3. mgr. 18. gr. laga 67/1963 svo, að skipverji eigi því aðeins rétt til launa úr hendi útgerðarmanns, að hann verði óvinnufær vegna veikinda meðan á ráðningartíma stendur .......... 138 2. málsgr. 12. gr. hafnarlaga nr. 48/1967 lögskýrð varðandi lög- taksheimild. sjá Vörugjald ............00000 0... er 000... 395 Í 38. gr. laga nr. 68/1971 segir: ,,... þó skal eigi reikna skatt gjaldanda að nýju lengra aftur Í tímann en 6 ár“. Ríkis- skattanefnd kvað upp úrskurð um skattbreytingu hjá S 14. apríl 1972. Þótti eiga að lögskýra ákvæðið svo, að frestur til endurákvörðunar á gjöldum S vegna skattárs- ins 1965 hafi verið liðinn, er úrskurðurinn gekk. Einn hrá. taldi, að sá skilningur samræmdist best orðalagi ákvæðisins, að leyft sé að taka til ákvörðunar að nýju gjöld, sem lögð hafa verið á gjaldanda á síðustu 6 gjald- árum. Er þá miðað við, að skattskrá hafi eigi verið lögð fram á því gjaldári, þegar úrskurður er upp kveðinn, eða frestur til framlagningar hennar samkv. 39. gr. laga nr. 68/1971 hafi þá eigi verið liðinn ...................- 993, 1002 Gt oO H> Lögtak. Reykjavíkurborg krafði Frímúrararegluna á Íslandi (F) um fasteignaskatt af samkomuhúsi hennar við Skúlagötu í Reykjavík, samkvæmt 3. gr. laga nr. 8/1972. F taldi sig undanþegna skatti þessum samkvæmt 5. gr. laganna, en þar væri að finna tvær undantekningar frá skattskyldu, sem hvor um sig ættu við, þ. e. að húsið væri „félagsheim- ili“ og „samkomuhús“, sem ekki sé rekið í ágóðaskyni. Talið var, að ákvæði 5. gr. laga nr. 8/1972 feli í sér undan- tekningar frá þeirri meginreglu 3. gr. laganna að leggja skuli skatt til sveitarfélaga á allar fasteignir, og beri að skýra það þröngt. Sé eðlilegast að líta svo á, að þar sé átt við samkomuhús, sem standi öllum almenningi opið eða Efnisskrá CXXIII Bls. félagsheimili samkvæmt lögum nr. 107/1970. Húseign F gæti ekki talist slíkt samkomuhús né félagsheimili sam- kvæmt 5. gr. laga nr. 8/1972. Var lögtak því heimilað fyrir fasteignaskattinum. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu, að F ætti ekki að greiða skattinn, enda væri undanþágu- ákvæði 5. gr. fortakslaust og yrði ekki ráðið af orðum þess eða greinargerð með frv. til laganna, að því sé ætlað að taka til þeirra félagsheimila einna, sem greind eru í lögum nr. 107/1970 ............2.220. rn. 6 Gjaldheimtan í Reykjavík, G, krafðist þess, að gert yrði lögtak fyrir fasteignaskatti, sem lagður hafði verið á húseign í eigu Rafmagnsveitu ríkisins, R. R mótmælti framgangi lögtaksins, þar sem TT. gr. orkulaga nr. 58/1967, sem væru sérlög, undanþægju R skyldu til að greiða opinber gjöld til ríkis og sveitarfélaga. Fógeti féllst á þetta og synjaði um framgang lögtaks. Í dómi Hæstaréttar var vitnað til 3. mgr. 4. gr. laga nr. 8/1972, þar sem segir, að verði ágrein- ingur um gjaldskyldu eða gjaldstofn fasteignaskatts skeri yfirfasteignamatsnefnd ríkisins úr, en þeim úrskurði megi skjóta til dómstóla. Þar sem ágreiningsefnið hafi ekki ver- ið lagt til úrskurðar yfirfasteignamatsnefndar, verði það að svo vöxnu máli, ekki borið undir dómstóla. Var því nið- urstaða fógetaréttar staðfest. Einn af dómurum Hæsta- réttar gerði sératkvæði og taldi, að bera hefði mátt ágrein- inginn undir dómstóla, þótt yfirfasteignamatsnefnd hefði ekki fellt úrskurð um hana ...........0..0000. 000... nn. 459 Hreppsnefnd Mosfellshrepps krafðist lögtaks hjá borgarsjóði Reykjavíkur til tryggingar greiðslu á 4% skatti af hlunn- indum í Mosfellshreppi árin 1973 og 1974. Með úrskurði 29. maí 1974 synjaði fógeti um framgang gerðarinnar, þar sem hann taldi að leita yrði úrskurðar yfirfasteignamatsnefnd- ar ríkisins um gjaldskylduna áður en málinu yrði vísað til dómstóla. Úrskurðinum var áfrýjað til Hæstaréttar, en áður en dómur gengi þar felldi yfirfasteignamatsnefnd rík- isins þann úrskurð, að borgarsjóði væri skylt að greiða hinn umdeilda skatt. Hæstiréttur taldi, að samkvæmt 3. mgr. á. gr. laga nr. 8/1972 yrði að fá úrlausn yfirfasteigna- matsnefndar, áður en ágreiningsefnið yrði borið undir fó- getarétt. Var úrskurðurinn því staðfestur. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu, að ekki þyrfti að leita úrskurðar yfir- fasteignamatsnefndar áður en málið yrði borið undir dóm- stóla, og gerðu sératkvæði ..........................0.... 683 Lögtak var heimilað fyrir vörugjaldi, sem á var lagt samkv. 39. gr. hafnarreglugerðar fyrir kaupstað nr. 39/1973, er talið var hafa stoð í 1. tl. 12. gr. hafnarlaga nr. 48/1967. Tók lögtakið til hafnargjalda, sem lögð voru á sjávarafla CXXIV Efnisskrá Bls. báta, er H, hraðfrystihús, gerði út, en hins vegar þótti lög- taksheimild eigi ná til hafnargjald vegna sjávarafla, sem bátar afhentu til H, er H gerði eigi út. Hafnargjöldin voru miðuð við 1% af heildarverðmæti sjávarafla og tald- ist þar með 10% gjald, sem fiskkaupandi eða fiskmóttak- andi skyldi greiða til stofnfjársjóðs fiskiskipa, sbr. 2. gr. laga nr. 79/1968. Hrundið var þeirri kröfu H, gerðarþola, að honum væri rétt að reikna sér 10% innheimtugjald af innheimtum hafnargjöldum þeirra báta, er hann gerði ekki Út .........2000.0.0 00 ern 895 Hjónin G og B gengu í hjúskap 1955. Slitu þau samvistir Í fe- brúar 1971. Í nóvember 1972 gaf dóms- og kirkjumála- ráðuneytið út leyfisbréf þeim til handa til skilnaðar að borði og sæng. Í þessum ráðuneytisúrskurði var bóndan- um B gert að greiða lífeyri með G, 18.000 krónur á mánuði frá 1. febrúar 1972, meðan skilnaður að borði og sæng stendur. Þá skyldi B greiða G 11 meðalmeðlag með barni þeirra hjóna, GB, til fullnaðs 17 ára aldurs frá 1. febrúar 1973. G taldi vanefndir hafa orðið á skyldum B og krafð- ist lögtaks til tryggingar kröfu vegna lífeyris, að fjárhæð 288.000 kr. og vegna meðlags, að fjárhæð 37.252 kr., en fjárhæð þessi var þó lækkuð um 18.000 krónur síðar. B taldi sig hafa greitt vegna barnsins GB mun hærri fjár- hæð en meðlagskröfu nam. Í dómi Hæstaréttar segir, að fjárgreiðslur þær, sem B telji sig hafa innt af hendi vegna barnsins GB á tímabili því, sem lögtakskrafa G tekur til, séu eigi þannig vaxnar, að þær geti komið til skuldajafn- aðar við lögtakskröfu um meðlag. G hafði forræði barns- ins og var lögbær um að standa að kröfu um lögtak vegna meðlagsgreiðslna þessara. Um kröfuna vegna framfærslu- eyris tilG var því einnig borið við af hálfu B, að hann hafi goldið G eða vegna hennar hærri fjárhæðir en lögtaks- kröfu næmi. Komi þar bæði til greiðslur vegna reiknings fyrir úttekt G á matvörum í tiltekinni verslun, svo og ýmsar aðrar greiðslur til hennar eða vegna hennar. G taldi hins vegar að þessar kröfur gætu ekki komið til skulda- jafnaðar, enda væru þessar greiðslur eigi lífeyrir heldur kostnaður við heimilishald. Í dómi Hæstaréttar segir, að eigi sé sannað, að G hafi samþykkt, að sá greiðsluháttur væri á framfærslueyri, sem felst í greiðslu B á framan- greindum reikningum né öðrum fjárgreiðslum hans. Komi þær þegar af þeirri ástæðu eigi til skuldajafnaðar kröfum G á hendur B í máli þessu, sbr. og undirstöðurök 2. tölu- liðar 31. gr. 1. nr. 19/1887. Úrskurður fógeta var því stað- festur, sbr. 6. tl. 1. gr. laga nr. 29/1885. Var B gert að greiða G málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti, en í héraði Efnisskrá CXXV Bls. var málskostnaður látinn falla niðus .................... 955 Sjá einnig skattamál ................0.0.00.. 0. 993, 1002 Matsgerð. Matsgerð á göllum á seldri fasteign var að vísu eigi jafnsundur- liðuð sem skyldi, en fébætur voru þó ákveðnar með hlið- sjón af henni ..................0 0000 nn 482 Í máli út af galla á einangrunarefni fór fram matsgerð m. a. til skoðunar og álita um þykkt efnis, svo og til mats á því, hver kostnaður væri samfara því að koma einangrun í samningsmælt lag. Seljandi var dæmdur til að greiða kaup- anda fjárhæðir, sem voru í samræmi við niðurstöður mats- manna. Var tekið fram í dómi Hæstaréttar, að matsgerð þessari væri ekki hnekkt, en nokkrar athugasemdir voru við hana gerðar af hálfu aðila, þ. á m. um nákvæmni mæl- ingaraðferða ..................0.0.0..2.0 nn 1020 Matskostnaður. Í dómi sjó- og verslunardóms, þar sem B var sýknaður af kröf- um T, var talið, að veruleg vafaatriði hefðu verið í málinu. Þótti því rétt með heimild í 178. gr. laga 85/1936 að skipta málskostnaði þannig, að B greiddi T helming kostnaðar við mat, sem fram hafði farið að frumkvæði T á ætluðum göllum. Í Hæstarétti varð niðurstaðan sú, að B var sýkn- aður og málskostnaður var látinn falla niður í héraði, en tekið var fram, að B verði ekki dæmt að greiða T hluta matskostnaðar ...............00.0.0.0 2. 793 Matsmenn. Sjá dómkvaðningu matsmanna. 944 Málasamlag. S varð fyrir tjóni á bifreið sinni, er hann ók um þjóðveg og lenti niður í hvarfi á veginum. Hann stefndi til fébóta- greiðslu Í einu og sama máli Vegagerð ríkisins, V, og trygg- ingarfélagi því, A, sem hann hafði húftryggt bifreiðina hjá. Héraðsdómari tekur fram, að enda þótt kröfur stefnanda á hendur stefndu séu ekki byggðar á sömu lagaákvæðum og lagasjónarmiðum, þá sé rót krafnanna hin sama, þ. e. a. s. einn og sami tjónsatburðurinn. Þótti ekki efni til að vísa málinu frá ex officio, en frávísunarkrafa var ekki höfð uppi ................0. 0000 933 Málsástæður. Árið 1966 samdi S við R í Danmörku um kaup á efni í ver- búðarhús og smíði þess. R taldi, að S hefði eigi staðið full skil á kaupverði og sótti S til greiðslu á eftirstöðvunum. CKKVI Efnisskrá Ekki var sótt þing af hálfu S í héraði, og var málið dæmt eftir framlögðum skjölum og skilríkjum samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936. Voru kröfur R teknar til greina að fullu. S áfrýjaði dóminum, en þar sem hann hafði eigi sótt þing í héraði, stóðu ákvæði 45, gr. laga T5/1973 því í vegi, að málsástæður hans yrðu teknar til greina í Hæstarétti. Héraðsdómurinn var því staðfestur .........00000000000.. Fyrir héraðsdómi voru ekki hafðar uppi kröfur um afslátt af kaupverði vegna galla á húsi, sem maður hafði keypt. Fyr- ir Hæstarétti var því lýst yfir, að dómkrafan væri eingöngu reist á því, að hann ætti rétt til skaðabóta. Samkvæmt því kom eigi til álita fyrir Hæstarétti að dæma kaupanda af- slátt af kaupverði, svo sem héraðsdómur hafði gert ...... Málsástæða kom ekki til álita í Hæstarétti, þar sem hún hafði ekki verið höfð uppi í héraði sbr. 45. gr. laga nr. 75/1973 .. Áfrýjandi máls hafði í fógetarétti viðurkennt, að lögfræðingur einn hefði haft umboð til að undirrita dómsátt fyrir sína hönd. Sú málsástæða hans, að lögfræðingurinn hefði ekki haft umboð, var því ekki tekin til greina fyrir Hæstarétti sbr. 45. gr. laga nr. T5/1973 ......0000000 00 enen rr en... Málsástæða, sem ekki hafði verið hreyft í héraði, kom ekki til álita í Hæstarétti ............00... 000... 632, 634, 636, Málflutningslaun. Lögmaðurinn G krafðist málflutningslauna úr hendi V vegna flutnings svonefndra stóreignaskattsmála. V óskaði eftir, að stjórn Lögmannafélags Íslands úrskurðaði um kröfu G, og lögðu aðilar ágreininginn í úrskurð stjórnarinnar. Af hálfu V var því haldið fram, að hann hefði aldrei falið G að fara með mál fyrir sig fyrir neinum dómstóli. Talið, að tilgangur 1. mgr. 8. gr. laga nr. 61/1942 sé sá að fá stjórn LMFÍ úrskurðarvald um endurgjald fyrir málflutn- ingsstörf, ef ágreiningur um það er borinn undir hana. Þar sem þetta sé sérregla, beri að skýra hana þröngt, þannig að úrlausn ágreinings um það, hvort málflutnings- starf hafi verið innt af hendi í þágu ákveðins aðila, eins og hér sé deilt um, beri ekki undir stjórnina. Málinu því vísað frá stjórn LMFÍ. Úrskurðurinn var kærður til Hæsta- réttar, er staðfesti hann .........000000 0000 nn enn Málflutningsþóknun til talsmanns J, sem höfðaði mál gegn ríkissaksóknara til skaðabóta vegna ólögmætrar hand- töku og leitar á sér, var greidd úr ríkissjóði, að því er varðar málflutningsþóknunina fyrir Hæstarétti .......... Málflutningur. Kærumál munnlega flutt .........02000000 00 nennu Bls. 153 263 423 629 638 513 Efnisskrá CXXVII Fundið að óskýrum og villandi málflutningi lögmanns í héraði Mál skriflega flutt í héraði skv. 118. gr. laga nr. 85/1936, þar sem þingsókn féll niður af hálfu stefnda ........ 158, 494, F krafðist skaðabóta að fjárhæð 500.000 krónur í héraði. Í Hæstarétti hækkaði F kröfu sína í 5.000.000 krónur. Talið, að slík hækkun kæmi ekki til álita þar fyrir dómi sbr. 45. gr. laga nr. T5/1903 ......000.00202000 000 Sagt í hæstaréttardómi, að aðili hafi verið hvarflandi í kröfu- gerð sinni og eigi gert skýra tölulega grein fyrir henni. M. a. með hliðsjón af því féll málskostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti niður ............0.0020.200 0000. Í hæstaréttardómi var að því fundið, að lögmenn hafi lagt fram ýmis skjöl, sem engu máli skiptu um málsúrslit .......... Málskostnaður. Saksóknarkostnaði skipt í tilteknum hlutföllum milli dóm- felldra manna ..........02.2000 nn err Dæmt, að áfrýjunarkostnaður í opinberu máli, annar en máls- varnarlaun verjanda sóknaraðila, skyldi greiddur úr ríkis- sjóði, enda hafði af hálfu ákæruvaldsins verið fallið frá kröfu á hendur ákærða um greiðslu frekari áfrýjunar- kostnaðar en málsvarnarlauna .........000000 0000... Landshöfn Keflavíkurkaupstaðar og Njarðvíkurhrepps krafð- ist lögtaks hjá F fyrir ógreiddum vogargjöldum að fjárhæð 277.770 krónur auk kostnaðar. Er þingað hafði verið 5 sinn- um Í málinu í fógetarétti, féll Landshöfn frá öllum kröfum sínum á hendur gerðarþola, en gerðarþoli krafðist máls- kostnaðar. Var samkomulag um, að málið væri hafið. Var það gert með úrskurði og málskostnaður til F ákveðinn 30.000 krónur. F kærði úrskurðinn, krafðist staðfestingar á hafningu málsins, og að málskostnaður yrði ákveðinn 251.966 krónur. Hann krafðist og kærumálskostnaðar. Tal- ið, að ákvæði 3. mgr. 13. gr. laga nr. 75/1973 væru eigi því til fyrirstöðu að kæra mætti mál þetta til Hæstaréttar skv. 3. tl. 1. mgr. 21. gr. laganna. Var úrskurður fógetarétt- ar staðfestur. Kærumálskostnaður var ekki dæmdur .... Í máli milli samerfingja út af eignarétti að jörð, sem tveir erf- ingjar A og E töldu eign búsins, varð niðurstaða sú, að hrundið var kröfum þeirra A og E. Í héraði var málskostn- aður látinn falla niður, en þeim A og E var dæmt að greiða samerfingjum málskostnað fyrir Hæstarétti ............ Af hálfu Í-kaupstaðar var krafist lögtaks vegna hafnargjalds hjá hraðfrystihúsinu H. Í var hvarflandi í kröfugerð sinni í héraði og gerði eigi skýra tölulega grein fyrir henni. Með hliðsjón af því og sakarefninu að öðru leyti, þótti rétt að málskostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti félli niður .... Bls. all 839 556 895 959 ö19 673 823 CKXXVIII Efnisskrá Í lögtaksmáli konu á hendur fyrrverandi eiginmanni út af greiðslum meðlags með barni þeirra og greiðslu lífeyris til hennar, hvorttveggja samkvæmt ákvæðum leyfisbréfs til skilnaðar að borði og sæng, varð sú niðurstaða í héraði, að krafa G náði fram að ganga. Málskostnaður var látinn falla niður. Úrskurður fógeta var staðfestur að öðru leyti en því, að B var dæmt að greiða G málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti ................2200 000... nn Í máli út af búskiptum vegna skilnaðar hjóna féll málskostn- aður niður í héraði, en stefndi var dæmdur til að greiða áfrýjanda málskostnað fyrir Hæstarétti ................ Í máli milli seljanda og kaupanda verslunar voru kaupendur dæmdir til að greiða seljendum tiltekna fjárhæð. Voru þeir dæmdir til greiðslu málskostnaðar bæði í héraði og fyrir Hæstarétti, en í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að þeir hafi eigi boðið fram greiðslu á tiltekinni fjárhæð, sem þeim var dæmt að greiða ........0000000 000. enn. D, sem varð fyrir bifreið, er KP átti og tryggð var hjá S, sótti KP og S til greiðslu bóta vegna líkamslemstra. Í Hæsta- rétti voru KP og S dæmd til að greiða D óskipt 220.000 kr., en KP einum dæmt að greiða D 1.580.000. Í hérd. var máls- kostnaði skipt milli K og S þannig, að K skyldi greiða til- tekna fjárhæð, og S aðra dómmælta fjárhæð. Í Hæsta- rétti segir: „Með tilvísun til 92. gr. laga nr. 20/1954, sbr. 2. mgr. 74. gr. laga nr. 26/1958, þykja eigi efni til skipting- ar milli aðaláfrýjenda (KP og S) samkvæmt niðurlagi 181. gr. laga nr. 85/1936“ .......2..0000000 0000 nn... Meðlag. Sjá barnsmeðlög. Miskabætur. Í meiðyrðamáli var A ritstjóra dæmt að greiða S 50.000 krón- ur í miskabætur vegna ummæla, er vörðuðu refsingu skv. 235. gr. alm. hegningarlaga, Vísað var til 264. gr. 1. mgr. hgl. ........2000.000 00 sn Mjólkurflutningar. Sjá endurgreiðslu. Nytjastuldur. G var handtekinn við akstur bifreiðar, sem hann hafði tekið að ófrjálsu. Áfengismagn í blóði hans reyndist nema 0.73%. Hann viðurkenndi áfengisneyslu og að hafa kennt áfengis- áhrifa við aksturinn. Honum var refsað samkv. Í. mgr. 259. gr. alm. hgl., sbr. lög nr. 20/1956, og 2. mgr., sbr. 3. mgr. 25. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga nr. 40/1968, en hann var eigi sóttur til saka fyrir brot á áfengislögum. Hann Bls. 955 959 1037 1105 955 153 404 Efnisskrá CXKIX hafði eigi sætt refsingu áður. Refsing með vísan til TT. gr. laga nr. 19/1940 15 daga varðhald skilorðsbundið. Sviptur Ökuleyfi í 1 ár ..............0.0002 0000. Opinber starfræksla, bótaábyrgð. Sjá skaðabætur utan samn- INGA .........0. 0000. Ófjárhagslegt tjón. Sjá og skaðabætur. P slasaðist í vinnuslysi. Varð að nema fótlegg burtu 15 cm fyr- ir neðan hné. Hann dvaldist alls um 5 mánuði á sjúkra- húsi. Varanleg örorka var metin 60%. Bætur fyrir þján- ingar, lýti og röskun á stöðu og högum voru dæmdar 500.000 kr. .......02200200 00. D, 6 ára drengur, varð fyrir líkamstjóni í bifreiðaslysi. Var hann meðal annars talinn ófrjór af völdum slyss þessa. Eins og hér stóð sérstaklega á, voru bætur fyrir fjár- hagslegt tjón og annað tjón dæmdar í einu lagi, alls 1.800.000 kr. ......200.000 0 Ómaksbætur. Áfrýjanda máls, sem ekki sækir þing, dæmt að greiða ómaks- bætur ............22.00. 00. 4, 5, 81, Er mál kom fyrir í Hæstarétti, krafðist áfrýjandi þess, að það yrði hafið. Af hálfu stefnda var sótt þing og krafist ómaks- bóta. Var málið því hafið og stefnda dæmdar 10.000 krón- ur í ómaksbætur ..............20000 00... Ómerking. A. Einkamál. Hlutafélagið V hafði um alllangan tíma átt viðskipti við fyrir- tækið E í Þýskalandi. Á árunum 1966 og 1967 var svo kom- ið, að V skuldaði E verulegar fjárhæðir. Í júlí 1967 varð samkomulag með aðilum um greiðslu á skuldinni. Fékk E ríkistryggt skuldabréf frá V, að fjárhæð 2 milljónir króna, útgefið 10. júlí 1967. Síðar reis deila með aðilum um túlk- un á samkomulaginu. V taldi sig hafa greitt skuldina að fullu með áðurnefndu skuldabréfi. E taldi sig hafa tekið við skuldabréfinu til tryggingar greiðslu á skuldinni og ætti skuldin að miðast við gengi þýsks marks. Krafðist E greiðslu á fjárhæð þess gengismunar, sem orðið hafði vegna gengislækkunar íslenskrar krónu miðað við þýskt mark frá því er samkomulagið var gert, og til stefnudags í fe- brúar 1969. Eftir uppsögu héraðsdóms var aflað nokkurra nýrra gagna. Forstjóri stefnanda, sem staðið hafði að sam- komulaginu 1967, og vitnið I, sem verið hafði viðstatt, er samkomulagið var gert, höfðu komið fyrir dóm. Talið var, Bls. 45 702 1051 1105 82 699 CXKK Efnisskrá að dómskýrslur þær og önnur gögn, sem aflað hafði verið eftir uppsögu héraðsdóms, hefðu að réttu lagi átt að liggja fyrir héraðsdómi, sem hafði óskað eftir frekari gögnum við meðferð málsins. Þá skorti skílagrein fyrir skiptum aðila, eftir að skuldabréfið 10. júlí 1967 var gefið út, svo og gögn um það, hvenær yfirfærslur á greiðslum samkvæmt skuldabréfinu hefðu farið fram. Var héraðsdómur af þess- um sökum ómerktur og málinu vísað heim í hérað til lög- legrar meðferðar og dómsálagningar að nýju ............ 10 Landamerkjamál var ómerkt fyrir þá sök, að forráðamaður jarðarinnar O hafði ekki gert skýrar kröfur um merkja- línuna á öllu því svæði, sem ágreiningur var um milli jarð- anna O og H. Landamerkjadómur skar því eigi úr um landamerki til hlítar í dómi sínum. Talið var, að það leiddi af meginreglum II. kafla laga nr. 41/1919 að greiða beri til hlítar úr landamerkjaágreiningi aðilja í máli sem þessu. Vegna þessa annmarka og þar sem gagnaöflun í málinu þótti ennfremur hafa verið áfátt, einkum að því er varðar gerð, aldur og viðhald tiltekinnar girðingar, sem í mál- inu greindi, bar að ómerkja hinn áfrýjaða dóm og vísa málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar og dómsálagn- ingar að NÝJU .........2002000nen err 804 Með úrskurði aukadómþings Þ-sýslu 29. október 1975 var hrundið kröfu E og J um, að dómkvaddir verði þrír undir- landskiptamenn til að framkvæma landskipti á tiltekinni jörð, en til vara að dómkvaddir yrðu 4 yfirlandskiptamenn til að framkvæma yfirlandskipti samkv. 6. gr. laga nr. 46/ 1941. Þau E og J kærðu úrskurð þennan til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að greinargerð hafi komið fram hinn 4. október 1975 í aukadómþingi Þ-sýslu af hálfu mats- beiðenda. Af hálfu matsþola hafi ekki verið sótt þing, og ekki verði séð, að þeim hafi verið gefinn kostur á þing- sókn. Síðan segir, að eins og atvikum máls þessa hafi verið háttað, hafi héraðsdómara borið samkv. 3. mgr. 139. gr. laga nr. 85/1936 að gera varnaraðiljum viðvart um þing- haldið og gefa þeim kost á að lýsa viðhorfi sínu til dóm- kvaðningarbeiðni matsbeiðenda, áður en úrskurður yrði lagður á málsefnið. Þar sem héraðsdómari gætti þessa ekki, bar að ómerkja hinn kærða úrskurð. Kærumálskostnaður féll Niður ...........20002.000 000. ner 944. Á tók bifreið á leigu hjá bílaleigunni B. Tókst svo til, er Á ók bifreið þessari, að hún valt út af vegi og varð tjón á henni. Krafði B Á í dómsmáli um bætur af þessum sökum. Reisti B kröfur sínar eingöngu á 9. gr. leiguskilmála um bifreið- ina, en þar var m. a. lögð sú skylda á leigutaka að greiða allt tjón, sem leiddi af vítaverðu gáleysi við stjórn bifreið- Efnisskrá CXXXKI Bls. ar. Ákvæði þetta var ekki skráð á það frumrit leigusamn- ings, sem lá fyrir héraðsdómi, undirritað af aðiljum. Meðal gagna máls var hins vegar óútfyllt eyðublað samnings- afrits, sem á voru prentaðir almennir samningsskilmálar, lþ. á m. 9. gr. Í bréfi lögmanns, sem var meðal gagna máls, var því haldið fram, að Á hefði tekið bifreiðina á leigu með venjulegum kjörum og m. a. án skuldbindinga af sinni hálfu að því er varðar venjuleg og óhjákvæmileg umferðaróhöpp. Í dómi Hæstaréttar segir, að héraðsdómara hati borið, eins og hér stóð á, sbr. niðurlagsákvæði 114. gr. laga nr. 85/ 1936, að leita nánari skýringa B á því, hverjar skyldur hann teldi Á hafa tekist á hendur við gerð leigusamnings og inna hann sérstaklega eftir því, hvernig gert hefði ver- ið úr garði það samningseintak, sem honum bar að fá Á í hendur, sbr. 6. gr. reglugerðar 127/1960. Var hérd. ómerkt- ur frá og með tilteknu þinghaldi og máli vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar og dómsálagningar að nýju. Fjár- námsgerð, sem gerð hafði verið á grundvelli hérd., var felld úr gildi. Málskostnaður fyrir Hæstarétti féll niður í máli, þar sem Á var áfrýjandi ..........0.....0.0.. 1101 B. Opinber mál. Prentréttur. A var ritstjóri blaðsins M. Í blaðinu birtist óundirrituð grein, þar sem veist var að S. A þótti bera refsi- og skaðabóta- ábyrgð á ummælum, er í grein þessari voru og stefnt var út af, skv. 3. mgr. 15. gr. laga nr. 57/1956 um prentrétt. Þá var A m. a. dæmt skylt skv. 22. gr. laga nr. 57/1956 að birta forsendur héraðsdóms og forsendur og dómsorð hæstaréttardóms í máli þessu í 1. eða 2. tölublaði M, sem út kæmi eftir birtingu dóms þessa og með þeim hætti, er greinir í 2. mgr. 22. gr. nefndra laga .................... 153 Raforkugjald. Iðnaðarráðuneyti heimilaði Rafveitunni R 17. febrúar 1972 að hækka frá og með 10. s. m. um 10% smásöluverð raforku samkvæmt þágildandi gjaldskrá R nr. 192/1971, enda yrði breytingin auglýst með venjulegum hætti. Gjaldskrárbreyt- ing samkvæmt þessari heimild var þó eigi birt og verð- hækkun auglýst, fyrr en gjaldskrá nr. 129, 7. júní 1972 var birt í B-deild Stjórnartíðinda, sem út kom 10. júlí 1972. Var Í niðurlagsákvæði þeirrar gjaldskrár kveðið svo á, að hún tæki gildi þegar í stað. R krafði fyrirtækið R h/f um greiðslu þriggja reikn- inga, og var raforkuverð þar miðað við hækkun á gjald- CEXRKKII Efnisskrá Bls skrá um 10% frá og með 10. febrúar 1972. R h/f greiddi reikninga þessa með fyrirvara, en krafði R síðar endur- greiðslu á reikningunum, með því að hækkun raforku- verðs hefði ekki verið auglýst og birt með (þeim hætti, sem lög nr. 64/1943 áskilja. Framkvæmdastjóri R h/f ritaði forráðamönnum R bréf í apríl 1972 og andmælti verðhækkuninni. Brýn endurgreiðslukrafa var sett fram Í bréfi R h/f til R í nóvember 1972. Dæmt var, að ekki yrði á það fallist að R h/f hafi sakir tómlætis firrt sig rétti til að hafa uppi kröfu um endurgreiðslu. Samkvæmt 25. gr. orkulaga nr. 58/1967 skal ákveða gjald fyrir raforku frá héraðsrafmagnsveitu með gjaldskrá, sem stjórn veit- unnar semur, en ráðherra staðfestir. Eigi var unnt að líta svo á, að raforkuverði samkvæmt gjaldskrá 192/1971 hafi verið löglega breytt fyrir gildistöku gjaldskrár 139/ 1972, enda varð ekki á það fallist með R, að 2. mgr. IV. kafla hinnar fyrrnefndu gjaldskrár ásamt greindu sam- þykki Iðnaðarráðuneytis hafi geymt næga heimild honum til handa til að krefja stefnda um hækkað raforkugjald frá því, sem ákveðið var í staðfestri gjaldskrá, þar sem það ákvæði samrýmdist ekki fyrirmælum 25. gr. orku- laga. Með vísan til ákvæða 1. mgr. 2. gr. og 1. mgr. 7. gr laga 64/1943 var talið, að gildi gjaldskrárbreytingar væri háð birtingu með þeim hætti, er segir í þeim lögum. Hafði gjaldskrárbreytingin ekki verið birt með lögmæltum hætti, þegar R h/f var krafið um hækkun á raforkuverði, svo sem áður segir. Endurgreiðslukrafa R h/f gegn R náði því fram að ganga. R var dæmt að greiða R h/f málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti ............0.2.00.00.0 0... s14 Rangur framburður fyrir dómi. Refsiheimildir. Refsingar og önnur viðurlög Maður, 17 ára að aldri, var dæmdur í 15 daga varðhald fyrir töku bifreiðar að ófrjálsu og akstur hennar án ökurétt- inda og undir áhrifum áfengis. Refsing 15 daga varðhald, skilorðsbundið vegna ungs aldurs. Sviptur ökuleyfi 1 ár .. 45 Maður dæmdur í 30 daga varðhald og sviptur ökuréttindum ævilangt fyrir ítrekaða ölvun við akstur og ítrekaðan akstur án Ökuréttinda ...........0000 0. 00 nn. 49 Dyraverði veitingahúss dæmt 45 daga varðhald skilorðsbund- ið fyrir að valda samkomugesti líkamsmeiðslum. Ákærði gerðist offari í starfi. 217. gr. alm. hgl. beitt .............. 222 Manni dæmt 6 mánaða fangelsi fyrir þjófnað ................ 337 Efnisskrá CKXXII Manni dæmt eins árs fangelsi fyrir þjófnað og eignaspjöll .... Manni dæmt 8 mánaða fangelsi fyrir tékkamisferli og skjala- fals .........0..000 00 Manni dæmt 6 mánaða fangelsi fyrir þjófnað, vísað var til TT. og 255. gr. alm. hgl. ................0000 0000. Maður dæmdur í 15 daga varðhald og sviptur ökuleyfi ævilangt fyrir ítrekaða ölvun við akstur ..........000.00.000 00... Maður, 16 ára að aldri, var dæmdur í 10 daga varðhald skil- orðsbundið og sviptur ökuleyfi í 1 ár fyrir ölvun við akst- ur og akstur án ökuréttinda ..............0.00..000000.. Maður dæmdur í 30.000 króna sekt, en 10 daga varðhald til vara, fyrir ærumeiðingar. Ummæli ómerkt .............. Manni dæmt 15 daga varðhald og hann sviptur Ökuleyfi ævi- langt fyrir ítrekaða ölvun við akstur ...............00... Manni dæmd 5.000 króna sekt, en varðhald í 2 daga til vara, fyrir of hraðan akstur .................0.....0 0. Einstakar refsitegundir og önnur viðurlög: a. Sekt dæmd án vararefsingar. b. Sekt dæmd auk refsivistar. c. Sekt dæmd og varðhald sem vararefsing: Fjárhæð sektar 30.000 krónur. Varðhald 10 dagar ........ Fjárhæð sektar 5.000 krónur. Varðhald 2 dagar .......... d. Skilorðsbundnir dómar ............2000... 00... 45, 222, e. Varðhaldsrefsing .................... 45, 49, 222, 519, 594, f. Fangelsisrefsing ..................000.000 00... 337, 426, g. Eignaupptaka. h. Svipting verslunarleyfis. i. Svipting ökuleyfis ..............0....0... 45, 49, 519, 594, i. Ómerking ummæla ............00.000. 00. Réttarfar. Málsástæða kom ekki til álita í Hæstarétti, þar sem hún hafði ekki verið höfð uppi í héraði sbr. 45. gr. laga nr. 7T5/1973. Sjá málsástæður .......... 158, 263, 423, 629, 632, 634, 636, Um ákæru, sjá það orð ..............0..000 00. Ekki talinn lagagrundvöllur til að gera kröfur á hendur heil- brigðismálaráðherra og dómsmálaráðherra í máli, sem maður höfðaði gegn borgarstjóra í Reykjavík f. h. borgar- stjórnar í því skyni að fá dæmda ólögmæta synjun hans um að veita manni undanþágu til að halda hund á heimili SÍNU 22.00.2000... S hafði gert kaupsamning við K um sölu á íbúð. S taldi K hafa vanefnt kaupsamninginn og krafðist þess, að honum yrði rift. K hafði flutt inn í íbúðina. Í stefnu krafðist S þess, að K greiddi honum hæfilega húsaleigu frá því er hann flutti Í íbúðina og til rýmingardags, til vara frá riftingardegi til Bls. 337 426 47 594 153 948 952 153 952 948 153 638 426 601 CXXKIV Efnisskrá rýmingardags, en til þrautavara frá stefnubirtingardegi til rýmingardags. Þessar kröfur voru eigi taldar dómhæfar sbr. 88. gr. laga nr. 85/1936 .......000000 0000. n nn. Mál skriflega flutt í héraði skv. 118. gr. laga nr. 85/1936, þar sem þingsókn féll niður af hálfu stefnda 112, 158, 402, 494, 556, 625, 839, Héraðsdómari hafði endurupptekið dómtekið mál með vísan til 120. gr. laga nr. 85/1936 og þess, að honum hafði sýnst rétt að kveðja til meðdómendur. Meiri hluti Hæstaréttar taldi ekki ástæðu til að ómerkja héraðsdóm af þessum sök- um Réttarfarsannmarkar og vítur. Sjá og aðfinningar, dómarar, lögmenn. Að því fundið, að héraðsdómari prófaði ákærðan mann ekki sjálfstætt um sakarefni, en las aðeins fyrir honum lögreglu- skýrslu. Það var talið andstætt TT. gr. laga nr. T4/1974 .... Fundið að því, að samdómendur hefðu verið kvaddir of seint til dómsetu, sbr. 201. gr. laga nr. 85/1936, og dómsformaður hefði tekið dómskýrslur af vitnum einn eftir kvaðningu meðdómenda, án þess að atvik, sem greinir í 205. gr. s. 1. réttlæti það .........00.020.. 0000. Gæsluvarðhaldsúrskurður var kveðinn upp yfir manni 14. nóv- ember 1971. Fundið var að því, að maður þessi hefði eigi, samkvæmt því sem bókað var í þingbók, komið fyrir dóm- ara þann dag, áður en úrskurðurinn var kveðinn upp, en það væri andstætt 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrárinnar og 66. gr. laga nr. 82/1961. Ennfremur var að því fundið, að dómari mælti fyrir um það í sama úrskurði, að maðurinn skyldi sæta geðheilbrigðisrannsókn, en ekki varð séð, að þá hefðu verið efni til þess ..........0.0220000 000... Fundið að því, að lögbann, sem lagt var á, hefði verið víðtækara en lög leyfa. Þá hafi fógeti ekki gætt ákvæða 27. gr., sbr. 9. gr. og 1. mgr. 12. gr. laga nr. 18/1949. Ennfremur hafi hann ekki kvatt gerðarþola til samkvæmt 2. mgr. 28. gr. sömu laga, er lögbannið var lagt á, þó að engin rök hefðu verið leidd að því, að þess hefði ekki verið kostur ........ Fundið að því í dómi Hæstaréttar, að sakarefni var eigi greint í úrskurði um framlengingu gæsluvarðhalds, andstætt því sem boðið er í 164. gr. laga nr. 74/1974 ..........0....... Umboðsmaður gerðarþola í héraði vék ýmsum orðum að starfs- manni Í-kaupstaðar í sambandi við innheimtu gjalda. Hér- aðsdómari taldi m. a., að í greinargerðinni hefði umboðs- maðurinn dróttað valdníðslu að starfsmanninum. Í dómi Hæstaréttar segir, að eigi verði séð, að umboðsmaðurinn hafi borið starfsmanninum á brýn valdníðslu. Hins vegar BIs. 611 1101 113 164 556 518 127 Efnisskrá CXXXKV Bls. sé þar kveðið of sterkt að orði, og þótti það aðfinnslu- VEFt 2... 895 Réttarfar. Sjá aðfarargerðir, aðför, aðgerðarleysi, aðild, aðild- areiður, áfrýjun, áfrýjunarfrestur, áfrýjunarleyfi, ákæra, birting laga og stjórnvaldaerinda, dómarar, dómhæfi kröfu, dómstólar, eignardómsmál, endurrit skjala, endur- upptaka máls, félagsdómur, fjárnám, fógetagerðir, frávís- un, frestir, fyrning, gagnaöflun, gerðardómar, gjafsókn, gjafvörn, hafning máls, heimvísun, innsetningargerðir, kyrrsetningar, kærufrestur, kærumál, lög, lögskýring, lög- bann, löghald, löggæslumenn, lögjöfnun, lögmenn, lögsaga, lögtak, málflytjendur, málflutningur, málshöfðun, máls- höfðunarfrestur, málskostnaður, náðun, niðurfelling máis, ómaksbætur, ómerking, réttarfarsannmarkar, sakarefni skipt, sáttir, segulbönd, sératkvæði, stefnur, stefnubirting, tómlæti, uppboð, úrskurðir, útburðargerðir, útivist aðilja, vanreifun, varnarþing, venjuréttur, vitni, vörslusvipting, Þþingsókn, þingvottar. Réttarfarssekt. Áfrýjun víxilmáls þótti gersamlega að ófyrirsynju. Í dómi Hæstaréttar var áfrýjanda dæmt að greiða 5.000 kr. sekt í ríkissjóð samkv. 2. tl. 1. mgr. 188. gr. laga nr. 85/1936, sbr. 18. gr. laga nr. 33/1963 og 58. gr. laga nr. 75/1973. Vararefsing var dæmd 2 daga varðhald .................. 989 Réttargæsla. Aðila stefnt til réttargæslu ..........0....00.0..000... 132, 283 Réttarneitun. Sýslumaður kvaddi að kröfu landskiptabeiðanda oddamann til að framkvæma, ásamt úttektarmönnum tiltekins hrepps, landskipti á landi jarðar. Landskiptamenn töldu sér ekki heimilt að framkvæma skipti, eins og á stóð, sbr. lög 46/ 1941, 1. gr, Lögmaður landskiptabeiðanda óskaði þess nú við sýslumann, að hann dómkveddi aðra þrjá óvilhalla og hæfa menn til þess að framkvæma umbeðin landskipti. Sýslumaður ritaði lögmanninum af þessu tilefni og lýsti því, að hann færðist undan því að framkvæma dómkvaðn- ingu og studdi þá afstöðu sína rökum. Lögmaður land- skiptabeiðanda kærði þennan „úrskurð“ sýslumannsins til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að bréf sýslumanns verði ekki skilið á annan veg en þann, að sýslumaður neiti að taka til meðferðar hina umbeðnu dómsathöfn. Því sé heimilt að dæma kærumál þetta samkvæmt lokaákvæði 21. CKXKVI Efnisskrá Bls. gr. laga nr. T5/1973. Í dóminum segir ennfremur, að hér- aðsdómara hafi borið að taka beiðni lögmanns landskipta- beiðanda um dómkvaðningu ti! meðferðar á dómþingi, og ráða henni til lykta í úrskurði, sbr. 190. gr. 1. nr. 85/1936 .. TT Réttarverkun dóma. Res judicata. IB höfðaði mál gegn H til heimtu brunatjóns í húsi IB, sem tryggt var hjá H. Þrjár matsgerðir lágu fyrir um tjón þetta, I, II og III. Var matsgerð 1 undirmatsgerð, er IB stofnaði til, matsgerð II yfirmatsgerð, sem til var stofnað að ósk H, en matsgerð III sérstök matsgerð, sem IB óskaði eftir. Í fyrsta máli IB gegn H var málssókn reist á mats- gerð III. Því máli var vísað frá héraðsdómi. Öðru sinni höfðaði IB mál gegn H og reisti það á greindri matsgerð og öðrum gögnum. Því máli var einnig vísað frá bæjar- þingi. Sú úrlausn var kærð til Hæstaréttar, en kæru var vísað frá, þar sem hún þótti of seint fram komin. Þriðja málið höfðaði IB gegn H og reisti nú kröfur sínar á fyrstu matsgerðinni. H krafðist frávísunar. Í hérd. var sú krafa tekin til greina. Segir svo í dóminum: „Reglur um res judicata, að því er frávísunardóma varðar, verður hér að skilja þannig, að þær standi því í vegi, að stefnendur (IB? geti nú rekið mál þetta á hendur stefndu (H) á grund- velli sönnunargagns, sem lá fyrir í fyrri málunum og þeir gátu byggt á, en gerðu ekki.“ Var málinu vísað frá dómi. Dómurinn var kærður til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að í hinum fyrri málum hafi IB eigi byggt á mats- gerð þeirri, er málssóknin sé nú reist á, og hafi dómstólar eigi dæmt efnislega um kröfur IB í þessu máli. Þótti IB eiga rétt á að fá efnisúrlausn um kröfur sínar, „byggða á þeim málsástæðum og gögnum, sem fram koma í málinu“. Var frávísunardómur úr gildi felldur og lagt fyrir héraðs- dóm að taka mál til efnismeðferðar. Kærumálskostnaður féll niður .............00 000 1077 Reikningsskil. Sjá byggingarkostnað, byggingarsamvinnufélög .............. TU Riftun. Sjá fasteignakaup, lausafjárkaup, samningar. Hinn 7. nóvember 1970 gerðu K og S með sér kaupsamning, þar sem S seldi K íbúð. Kaupverð var 1.400.000 krónur og skyldi greiðast þannig: Við undirskrift kaupsamnings 50.000 krón- ur, Í síðasta lagi 15. desember 1970 100.000 krónur, í síðasta lagi 20. febrúar 1971 250.000 krónur og í síðasta lagi 20. júní 1971 250.000 krónur. Auk þess tók K að sér að greiða Efnisskrá CKXKXVII Bls. tilteknar áhvílandi veðskuldir, en eftirstöðvarnar skyldi hann greiða með skuldabréfi til 10 ára. Afsal skyldi gefa út 20. febrúar 1971, en það var aldrei gert. Hinn 10. júní 1971 tilkynnti S K með hraðbréfi, að kaupsamningnum væri rift vegna vanefnda hans. Hefði hann ekki enn innt af hendi þær 250.000 krónur, sem greiðast áttu 20. febrúar og ekki heldur áfallnar greiðslur af veðskuldabréfum þeim, er hann hefði tekið að sér að greiða. Auk þess taldi S, að K hefði ekki greitt fyrstu greiðslur samkvæmt kaupsamningi á réttum tíma. Í dóminum var því hafnað, að um greiðslu- drátt hefði verið að ræða á fyrstu greiðslunum. Af hálfu K var viðurkennt, að hann hefði ekki innt af hendi á rétt- um tíma greiðslu þá, er greiða skyldi 20. febrúar og ekki heldur greitt af veðskuldabréfunum á réttum gjalddaga. Þótti ósannað, að K hefði boðið S á lögmætan hátt greiðslu á framangreindri upphæð, fyrr en eftir að S hafði sent honum riftunarbréfið. Var fallist á, að svo veruleg van- efnd hefði verið orðin af hálfu K hinn 10. júní, að hún heimilaði S riftun samningsins með bréfi hans þann dag .. 6li Ritfrelsi. Ríkisstarfsmenn. Sakarefni skipt. K höfðaði skaðabótamál gegn ríkissjóði vegna þess, að hún hafði ekki fengið framkvæmda fóstureyðingu, eftir að hún hafði veikst af rauðum hundum. Var sakarefni skipt samkvæmt 5. mgr. 71. gr. laga 85/1936 og eingöngu fjallað um skaðabótaskylduna. Taldi Hæstiréttur, að þessi skipt- ing hefði verið mjög óheppileg, eins og sakarefni var háttað 164 Í máli, þar sem krafist var riftunar á kaupsamningi vegna greiðsludráttar, var sakarefni skipt skv. 5. mgr. 711. gr. laga 85/1936 og einnig fjallað um, hvort viðurkennt yrði réttmæti riftunar. Tekið fram, að skipting sakarefnis eins og á stóð, hefði ekki verið heppileg ...................... 6ll Í máli, þar sem krafist var bóta vegna tjóns, er hlaust af bruna í vöruskála farmflytjanda, var sakarefni skipt, sbr. 5. mgr. 11. gr. laga 85/1936 .............0. 0200. 1011 Sakhæfi. Saksóknarlaun. Samaðild. CXXKXVIII Efnisskrá Bls. Sameign. Samningar. Sjá og lausafjárkaup, fasteignakaup, skuldamál. Sumarið 1969 seldi H Á 309 kg af nýjum laxi. Hinn 15. septem- ber um haustið greiddi Á H 49.675 krónur fyrir laxinn. Taldi Á, að samið. hefði verið um ákveðið verð, og að framangreind greiðsla hefði verið fullnaðargreiðsla. H taldi, að Á hefði lofað að greiða ekki lægra verð en kaup- félagið í héraðinu mundi greiða, en samkvæmt verðlagi þess hefði verðið á laxinum átt að vera 78.294 krónur. Krafðist H greiðslu á mismuninum. Eigi þótti sannað, að samið hefði verið um annað verð en það, sem H fékk greitt haustið 1969 og kvittaði fyrir athugasemdalaust, enda studdu framburðir nokkurra vitna viðsemjenda Á málstað Á, sem var sýknuð .........0...0.0.00 0000. 243 3 átti tún um 9,7 ha. að stærð. Túnið var gamalt, útkantar þess ekki í fullri rækt og hér og þar í því skemmdir og lélegir blettir. Hafði J hug á að bylta túni sínu og ræsa það betur fram, Sumarið 1968 samdi J við Ó um, að hann risti ofan af túninu og keypti þökurnar. Ekki voru samningar skýrir um viðskipti þessi, en Ó telur þó, að svo hafi verið um sam- ið, að hann risti ofan af eins miklu og hægt væri. Ekki verð- ur séð, að samið hafi verið um verð á |þökunum. Ó telur sig hafa rist ofan af 30.253 m2, þar af um 5000 m? sumarið 1968, en afganginn 1969. Mælinguna annaðist hann sjálfur, en virðist ekki hafa tilkynnt um hana, fyrr en 1971. Sendi Ó J greiðslu fyrir þetta 60.506 krónur. J taldi Ó hafa rist ofan af a. m. k. 5,9 hekturum alls, helmingnum hvort ár 1968 og 1969. Upplýst þótti, að meðalverð á þökum 1968 hefði verið 2 krónur fyrir m?, en 3 krónur 1969. Taldi J, að Ó ætti að greiða sér 86.994 krónur til viðbótar áður nefndri upphæð. Ekki reyndist hægt að mæla með neinni nákvæmni, hve stóru landi Ó hefði rist ofan af, þar sem búið var að umbylta túninu, eftir að ofanafristu lauk, og áður en deilur aðila hófust. En með hliðsjón af aðstæðum og þó einkum framburði og mælingum ráðunauts, er var staðkunnugur, þótti rétt, að landstærð að flatarmáli 4.7 ha. yrði lögð til grundvallar við kröfugerð J á hendur Ó. Um verðákvörðun þótti rétt að leggja til grundvallar, að jafnt hefði verið rist hvort sumarið um sig og reikna helming af þökunum á 2 krónur, en helming á 3 krónur. Einn dóm- ara Hæstarréttar taldi, að málsgögn væru svo ótraust, að Ó yrði ekki gert að greiða fyrir túnþökur af stærra svæði en hann hefði viðurkennt að hafa rist ofan af. Þá þætti rétt að miða við framburð Ó um, hversu miklu hann hefði rist Efnisskrá CKKKIX Bls. ofan af hvort ár 1968 og 1969. Bæri Ó að greiða J 2 kr. fyrir hvern m? af þökum ristum 1969 ...........0..0.0... 251 Samningi um skilnaðarkjör varð eigi hrundið að kröfu kon- unnar K, sjá hjónaskilnað .................000...000000. 283 Með samningi 15. mars 1966 tók Byggingasamvinnufélag at- vinnubifreiðastjóra, B, að sér smíði íbúðar fyrir Á í sam- býlishúsi, sem félagið byggði. Varð Á þar með félagi í III. byggingaflokki félagsins. Í samningum voru nánari ákvæði um ástand íbúðarinnar við afhendingu, en m. a. var tekið fram, að íbúðin skyldi vera tilbúin undir tréverk. Verkið skyldi unnið að öllu leyti fyrir kostnaðarverð, en sameigin- legur kostnaður vegna byggingaflokksins skyldi jafnast niður á byggingaflokkinn í heild í réttum hlutföllum. Verð íbúðar Á skyldi miðast við hlutfallslega stærð hennar, þ. e. skiptilega og óskiptilega sameign Á í allri fasteigninni, sbr. lög nr. 19/1959. Á vefengdi réttmæti reiknings B yfir byggingarkostnað. Reikningur þessi var byggður á endur- skoðuðu bókhaldi B, og þar sem A hafði ekki hnekkt niður- stöðu reikningsins með áliti dómkvaddra matsmanna eða á annan hátt, var byggt á niðurstöðu hans í héraðsdómi. Á kvað íbúð sína vera 3.4319, af sambýlishúsinu, en B taldi, að eignarhluti Á væri 3.505% og miðaði við, að allri sam- eign væri skipt í hlutfalli við flatarmál íbúða. Féllst hér- aðsdómur á, að sú skipting væri í samræmi við ákvæði í samningi aðila. Ómótmælt var, að meirihluti manna Í III. byggingaflokki hefði samþykkt framkvæmdir á lóð húss- ins, sem um var deilt og var ósannað, að samþykktin hefði ekki verið fengin með eðlilegum hætti. Var því dæmt, að Á væri skyldur að greiða sinn hluta í þessum kostnaði. Þá var Á talinn skyldur til að greiða B fyrir hreinlætistæki og tengingu þeirra, þar sem B hefði haft heimild til þeirra framkvæmda. Bankareikningar voru sameiginlegir fyrir byggingafélagið í heild, en hvorki vaxtatekjur né vaxta- gjöld færð á reikning fyrir sameiginlegan byggingarkostn- að. Var talið, að með íþessu hefði B ekki gert vexti upp á réttan hátt. Af þessum ástæðum varð ekki séð, hvernig vaxtauppgjör aðila stóð við lokauppgjör, og var Á því sýknaður af vaxtakröfu B, en að öðru leyti var krafa B tekin til greina. Hæstiréttur féllst á niðurstöður héraðs- dóms með vísan til forsendna hans ................0...... 311 G vistaðist á dvalarheimilinu H 8. júlí 1969. Af hálfu S, sem rekur dvalarheimili þetta, var því haldið fram, að Á, um- boðsmaður G, hafi tjáð forráðamönnum S, að G hygðist gefa einhverri af stofnunum S peningagjöf, að fjárhæð 200 þúsund krónur, Síðan hafi Á afhent peningana og feng- ið í hendur gjafabréf, eins konar kvittun, fyrir þeim 5. júlí CXL Efnisskrá Bls. 1969. Hafi þessi gjöf greitt fyrir því, að G fékk vist á dval- arheimilinu. Af hálfu G var því haldið fram, að hann hafi talið, að fjárhæðin hafi átt að vera fyrirframgreiðsla upp í vistgjöld. Á hafi ekki haft neina heimild til að gefa fjár- hæðina, enda hafi það aldrei borið á góma milli þeirra. Á taldi G hafa veitt sér heimild til að ráðstafa fénu, eins og hann gerði. G höfðaði mál 1972 á hendur S og krafðist end- urgreiðslu fjárins. Talið ósannað, að fyrirsvarsmönnum S hafi mátt vera ljóst, að A hefði ekki haft heimild G til ráðstöfunar fjárins. Samkvæmt því og þar sem ekki varð á það fallist, að ráðstöfun þessa bæri að meta ógilda sam- kvæmt 32. gr. laga nr. 7/1936, var S sýknað af kröfu G .... 532 Hinn 7. nóvember 1970 gerðu K og S með sér kaupsamning, þar sem S seldi K íbúð. Kaupverð var 1.400.000 krónur og skyldi greiðast þannig: Við undirskrift kaupsamnings 50.000 krónur, í síðasta lagi 20. febrúar 1971 250.000 krónur og í síðasta lagi 20. júní 1971 250.000 krónur. Auk þess tók K að sér að greiða tilteknar áhvílandi veðskuldir, en eftir- stöðvarnar skyldi hann greiða með skuldabréfi til 10 ára. Afsal skyldi gefa út 20. febrúar 1971, en það var aldrei gert. Hinn 10. júní 1971 tilkynnti S K með hraðbréfi, að kaupsamningnum væri rift vegna vanefnda hans. Hefði hann ekki enn innt af hendi þær 250.000 krónur, sem greið- ast áttu 20. febrúar og ekki heldur áfallnar greiðslur af veðskuldabréfum þeim, er hann hefði tekið að sér að greiða. Auk þess taldi S, að K hefði ekki greitt fyrstu greiðslur samkvæmt kaupsamningi á réttum tíma. Í dóminum var því hafnað, að um greiðsludrátt hefði verið að ræða á fyrstu greiðslunum. Af hálfu K var viðurkennt, að hann hefði ekki innt af hendi á réttum tíma greiðslu þá, er greiða skyldi 20. febrúar og ekki heldur greitt af veðskulda- bréfunum á réttum gjalddaga. Þótti ósannað, að K hefði boðið S á lögmætan hátt greiðslu á framangreindri upp- hæð, fyrr en eftir að S hafði sent honum riftunarbréfið. Var fallist á, að svo veruleg vanefnd hefði verið orðin af hálfu K hinn 10. júní, að hún heimilaði S riftun samnings- ins með bréfi hans þann dag ........00000 0000 0e nn. 6li S múrarameistari og G byggingameistari gerðu sameiginlegt tilboð í að byggja þvottastöð í Reykjavík fyrir Strætis- vagna Reykjavíkur. Tilboðsfjárhæð var tæpar 6 milljón krónur. S og G gerðu ekki skriflega samninga sín á milli um framkvæmdir tilboðs síns og ekki heldur um, hvernig tap eða hagnaður af verkinu skyldi skiptast milli þeirra. Tilboðið var þannig gert, að G reiknaði út allt tréverkið og alla útvegun til þess svo og allt, er varðaði undirverktaka. S annaðist útreikning vegna steypu, múrverks og flísa- Efnisskrá CXLI Bls lagna. Á grundvelli þessara útreikninga gerðu þeir heildar- tilboð sitt. Að loknu verki reis deila á milli S og G um það, hvernig skipta ætti tapi og gróða af verkinu. G hélt því fram, að hvor þeirra um sig hefði átt að bera tap eða gróða af sínum hluta í heildarverkinu, en S taldi, að hvor þeirra hefði átt að bera tap og gróða af heildarverkinu að jöfnu. Verkþáttur G var mun meiri en verkþáttur S. Samkvæmt uppgeri því, er lagt var til grundvallar, var gróði í verk- þætti G tæpar 350 þúsund krónur, en rúmlega 140 þúsund króna tap á verkþætti S. G og S höfðu fengið bankaábyrgð fyrir efndum á skuldbindingum sínum og báðir lagt fram veð fyrir henni. Ljóst þótti, að ábyrgð beggja hefði verið sú sama gagnvart verkkaupa, og áhætta beggja hefði verið jöfn. G, sem hélt því fram, að hvor þeirra um sig hefði átt að bera tap eða gróða af sínum verkþætti, þótti ekki hafa sannað, að svo hefði verið um samið né að slík skipting taps eða gróða byggðist á venju, þegar eins stæði á og Í skiptum þeirra. Varð því niðurstaða sú, að ágóði sá, sem orðið hafði á verkinu í heild, skyldi skiptast að jöfnu milli G 008 S 0... 675 Ágreiningur varð um kaupverð í samningi út af sölu verslunar, sem seld var ásamt vörubirgðum og verslunarheiii. Upp kom, að vöruútreikningar voru rangir á vörubirgðum og of hátt reiknaðir. Áttu kaupendur rétt á afslætti vegna Þess, en milli aðilja var lagt til grundvallar kaupverði versl- unar, að birgðir væru seldar með 35% afslætti og var tillit til þess tekið varðandi lækkun kaupverðs. Enn fremur var leyst úr ágreiningi milli aðilja um þann verðþátt, sem varð- aði heiti verslunar. Sjá lausafjárkaup .................... 1032 Samvinnufélög. Sjá byggingasamvinnufélög. Um félagsréttindi í samvinnufélagi leigubifreiðastjóra, sjá fé- lagsréttindi ...............0.0.0.0.00.0.0..0 0. 445 Sáttir. Segulbönd. Í dómi Hæstaréttar segir, að í máli hafi nokkrar dómskýrslur verið teknar á segulbönd, en eigi skráð í þingbók. Lögmenn aðilja samþykktu, að aðferð þessi yrði viðhöfð, og vefengdu þeir eigi efni skýrslnanna. Eru þær lagðar til grundvallar við úrlausn málsins. Um dómskýrslur, sem teknar eru á segulbönd, er vísað til athugasemda í dómi Hæstaréttar 8. nóvember 1974 ............00..00. 0. 578, 793 CXLII Efnisskrá Bls. Sératkvæði. 1. Hæstiréttur. Einn dómara Hæstaréttar gerir sératkvæði um forsendur dóms 30 Einn dómari Hæstaréttar gerir sératkvæði um úrslit máls 164, 251, 263, 459, 993, 1002 Tveir dómarar Hæstaréttar gera sératkvæði um úrslit máls 6, 522, 594, 683, 805 Einn dómara Hæstaréttar gerir sératkvæði um formhlið Máls ..........2.. 0. senn 113, 921 2. Héraðsdómur. Einn meðdómari í héraði gerir sératkvæði um niðurstöðu máls ið 3. Gerðardómur. Siglingadómur. Siglingalög. Sjó- og verslunardómur. Í dómi Hæstaréttar er tekið fram, að í tilteknu máli hafi for- maður sjó- og verslunardóms eigi kvatt meðdómendur til, þegar hann háði dómþing til að taka aðilja- og vitnaskýrsl- ur. Var það andstætt ákvæðum 1. mgr. 205. gr. laga nr. 85/1936 .......2..000000 err 193 Sjó- og verslunardómur vísaði máli frá dómi, með því að hann taldi, að mál væri höfðað á röngu varnarþingi. Hæstiréttur hratt þeirri niðurstöðu og taldi málið réttilega höfðað fyrir sjó- og verslunardómi Reykjavíkur skv. 3. mgr. 204. gr. laga nr. 85/1936. Var hinn kærði frávísunardómur úr gildi felldur og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar og dómsálagningar að nýju ......0.0.0.0.0000.... 839 Mál dæmd af sjó- og verslunardómi 10, 96, 104, 445, 500, 640, 675, 788, 793, 339. 1020 Sjómannalög. E var stýrimaður á skipi S árin 1971 og 1972. Með bréfi 25. júní 1972 sagði S E upp störfum, miðað við 1. október 1972, vegna þeirrar óvissu, sem ríkti þá í útgerðarmálum. 5. september 1972 veiktist E og vitjaði þá læknis. Var hann þá frá störfum að læknisráði í 6 daga. Tjáði læknirinn E hinn 25. s. m, að hann þyrfti að fara á sjúkrahús til að- gerðar vegna gallkvilla. Kvaðst læknirinn þá hafa lagt drög fyrir sjúkrahúsrúm. E vann eftir þetta um borð í skip- inu. 25. september 1972 var hann lögskráður, eins og aðrir skipverjar, er skipið fór í veiðiferð. Er skipið kom til hafn- Efnisskrá CXLIII Bls. ar 2. október 1972, var E afskráður af skipinu. S greiddi E kauptryggingu fyrir dagana 1. og 2. október 1972, E vann hjá S 11., 12. og 13. október 1972 gegn tímakaupi verka- manna við netavinnu. 16. október 1972 var stefnandi lagður á sjúkrahús. E taldi sig eiga rétt á 2ja mánaða veikinda- kaupi frá 13. október að telja samkvæmt 18. gr. 3. mgr. sjómannalaga 67/1963. Var meðal annars á því byggt, að uppsögnin frá 25. júní 1972 hafi verið niður fallin, þar sem lögskráð hafi verið á bátinn 25. september s. á. S krafðist sýknu á þeim rökum, að ráðningarsamningi E hafi verið slitið og stefnandi ekki lengur skipverji á skipi S, þegar hann varð óvinnufær af veikindum sínum, enda hafi E verið löglega sagt upp skiprúmi með 3ja mánaða fyrirvara samkvæmt 16. gr. sjómannalaga 67/1963, sbr. 12. gr. sömu laga. Héraðsdómur taldi, að E hefði verið löglega sagt upp skiprúmi, og skipti það ekki máli, þótt skipið hafi eigi kom- ið úr veiðiferð, fyrr en 2. október 1972, sbr. 12. gr. sjó- mannalaga. Vinna E á verkamannakaupi að netum skips 11. og 12. og 13. október 1972 verði eigi heldur talin ný ráðn- ing. Hins vegar taldi héraðsdómur nægilega sannað, að E hefði sýkst meðan á ráðningartíma hans stóð. Hann ætti því rétt til 2ja mánaða veikindakaups samkv. 3. mgr. 18. gr. laga 67/1963. Í dómi Hæstaréttar segir, að Í kjarasamn- ingi þeim, sem gilti um kaup og kjör E hjá S á þeim tíma, er hér skiptir máli, segði, að verði skipstjóri eða stýrimað- ur frá verki vegna veikinda eða slyss skuli útgerðarmaður greiða full laun samkvæmt sjómannalögum. Ákvæði 3. mer. 18. gr. sjómannalaga eigi því við um málsefni það, sem hér um ræðir. Ákvæði Þetta bæri að skýra svo, að skipverji eigi því aðeins rétt til launa úr hendi útgerðarmanns á veik- indatíma, að hann verði óvinnufær meðan á ráðningar- tíma stendur. Ráðningartíma var talið hafa lokið 2. októ- ber 1972, og gat E því eigi sótt S til greiðslu launa samkv. þeim heimildum, sem hann byggir málssóknina á. Var útgerðarmaður S því sýknaður af kröfum E ............., 788 Sjónvarp, sjá lögbann ..................0.. 0 578 Sjóveð. Sjóveð dæmt í skipi til tryggingar vangoldnum aflahlut .... 96, 104 Skaðabætur. Sjá og fasteignakaup, lausafjárkaup. A. Innan samninga. Með kaupsamningi 13. október 1969 keypti Ö húseign í Reykja- CXLIV Efnisskrá vík af G. Var þar raunverulega um að ræða viðbyggingu við hús, byggða um 1923, þrjú herbergi og eldhús. G lét Ö í té afsal fyrir eigninni 21. október 1969. Bæði í afsali og kaupsamningi er tekið fram, að kaupandi hafi kynnt sér ástand hins selda og sætti sig við það að öllu leyti. Skömmu eftir að Ö fluttist í húsnæðið, en það mun hafa verið Í. desember 1969. kveðst hann hafa orðið var ýmissa galla á því, og 18. mars 1970 fékk hann dómkvadda matsmenn til að meta galla þessa. Voru þeir í því fólgnir, að skorkvik- inda varð vart á salerni, í eldhúsi og í stofu. Enn fremur komu í ljós sprungur í veggjum, leki í lofti og með glugga, raki í gólfi og fleiri gallar. Matsmenn, er dómkvaddir voru, töldu að kosta mundi 30.000 krónur að bæta úr göllum. Ö fékk dómkvadda yfirmatsmenn til að meta, hvað kosta mundi að bæta úr göllunum, og mátu þeir kostnaðinn 62.300 krónur. Þá var ekki meðtalinn kostnaður við útrýmingu skorkvikinda, en fyrir lá lausleg álitsgerð frá slökkviliðs- stjóra um, að sá kostnaður mundi nema um 20.000 krónum. Í málinu kom fram, að Ö hafði með kaupsamningi 3. maí 1971 selt húseignina á 632.500 krónur, en kaupverðið hafði verið 750.000 krónur. Í héraði var G dæmdur til að veita Ö 40.000 króna afslátt af kaupverði. Í Hæstarétti kom fram, að ekki höfðu fyrir héraðsdómi verið hafðar uppi kröfur um afslátt af kaupverði, og var dómkrafan eingöngu reist á því, að Ö ætti rétt til skaðabóta. Kom því eigi til álita að dæma kaupanda afslátt af kaupverði. Af hálfu Ö var því ekki haldið fram, að G hefði við söluna veitt honum rangar upplýsingar um ástand hússins, leynt göllum þess vísvit- andi né að öðru leyti vanrækt að láta honum í té upplýs- ingar um atriði, sem máli hefðu skipt eða G hefði borið að upplýsa. Ö taldi, að G hefði vanrækt að láta sig vita um skorkvikindin, en um þau hefði G vitað. Upplýst var, að G hafði á eigin kostnað gert ráðstafanir til að útrýma skor- kvikindunum, og að þær ráðstafanir virtust hafa borið árangur. Samkvæmt því og þar sem bótakrafan vegna skorkvikindanna var ekki á því reist, að húsið hefði þeirra vegna selst fyrir lægra verð en hann galt fyrir það, var bótakrafa vegna þeirra ekki tekin til greina. Gögn máls voru talin ófullkomin, að því er varðaði leka, og héraðs- dómur, sem skipaður var sérfróðum meðdómsmönnum, taldi gólfraka ekki slíkan, að G hefði haft ástæðu til að vekja athygli Ö á honum. Þegar þessa var gætt, aldurs hússins og þeirra krafna, sem á þeim tíma voru gerðar um frágang húsa, þess að Ö skoðaði húsið gaumgæfilega, áður en hann keypti það, og yfirlýsingar Ö um grundvöll kröfu- gerðar hans, var ekki talið, að hann gæti haft uppi skaða- Efnisskrá CXLV Bls. bótakröfur á hendur G vegna galla á húsinu. Var G því sýknaður af kröfum Ö. Einn dómara Hæstaréttar gerði sératkvæði. Taldi hann, að þegar kaupin fóru fram, hefði húshlutinn verið haldinn göllum, sem G mátti vera kunnugt um, og ætti Ö rétt á bótum vegna galla þessara, er væru hæfilega ákveðnar 30.000 krónur auk vaxta. .........2..000.0 00 263 Á árinu 1967 sendi O vörur til kaupfélags, K, á Seyðisfirði með flutningafyrirtækinu L, sem annaðist vöruflutninga með bifreiðum. Um var að ræða 5 vörusendingar fyrir samtals 69.887 krónur, sem voru sendar með póstkröfu. Taldi O, að ekki hefði mátt afhenda K vörurnar nema gegn fram- vísun vissra fylgibréfa. L flutti vörurnar ekki á leiðarenda sjálfur, heldur fól öðrum aðila, J, framflutning þeirra. K var sjálft afgreiðsluaðili fyrir J á Seyðisfirði, og afhenti J K vörurnar, án þess að K framvísaði fylgibréfum. Af hálfu L var ekki véfengt, að hann væri réttur aðili málsins, þótt J hefði flutt vörurnar og afhent þær. Talið var í dómi Hæstaréttar, að samkomulag hefði orðið með málsaðilum um það, að flytjandi afhenti K ekki vörurnar, nema gegn - framvísun frumrits fylgibréfsins. Var það til þess gert, að O gæti fengið kaupverð þeirra greitt með því að senda viðtakanda fylgibréf ásamt vörureikningum gegn póst- kröfu. L tókst ekki að leiða í ljós, að samkomulag þetta hefði verið óskuldbindandi fyrir hann. Afhending varanna, án þess að fylgibréfum væri framvísað, var talin brot á þessu samkomulagi og varða L skaðabótum til O fyrir það tjón, er hlaust fyrir hann. L reisti og sýknukröfu sína á því, að O hefði ekki í málinu lagt fram frumrit fylgiskjal- anna með áritaðri kvittun sinni. Ekki var það talið geta leitt til réttarspjalla fyrir L, þótt hann bætti O tjón hans án þess að O framvísaði fylgibréfunum, sem talin voru glöt- uð. Þá var O ekki talinn hafa glatað bótarétti sínum vegna tómlætis .............0.0000 0. 385 L keypti húseign af H með kaupsamningi 25. júlí 1970 og fékk eignina afhenta 1. nóvember s. á. Er L tók við eigninni, taldi hún sig verða vara við margvíslega leynda galla, sem hún hefði ekki tekið eftir áður og H ekki skýrt sér frá. Skýrði L H þegar frá þessu og 10. nóvember s. á. voru dóm- kvaddir matsmenn að beiðni L til að meta kostnað við að bæta úr göllunum. Skiluðu þeir matsgerð, þar sem göllun- um var lýst, og kostnaður við umbætur sundurliðaður í 11 liðum. L fékk afsal frá H fyrir húsinu 10. desember s. á. og gerði þá fyrirvara vegna áðurnefndra galla. Í ljós var leitt, að L hefði skoðað eignina þrisvar, áður en kaupsamn- ingur var undirritaður, einu sinni með eiginmanni sinum, CXLVI Efnisskrá Bls svo og með tveim öðrum mönnum sínum í hvort skiptið, og var annar þessara manna pípulagningamaður. Talið, að meirihluti gallanna hefði verið augljós við skoðun, og því varð ekki gerð sú krafa til H, að hann vekti sérstaka at- hygli L á þeim. Hins vegar voru sumir gallanna þannig, að ekki var talið, að hægt hefði verið að ætlast til, að eftir beim yrði tekið við skoðun. Var H dæmdur til að greiða L fébætur vegna þeirra ......0...200200. 00 nn enn 482 Á árunum 1966 og 1967 reisti T hús í Kópavogi. Á norðurhlið hússins var komið fyrir 16 einangrunarflekum. Flekarnir voru smíðaðir í verkstæði T. Voru þeir m. a. úr krossviði og ekki smíðaðir í samráði við B. Flekarnir voru færðir í verk- smiðju B, þar sem holrúm flekanna var fyllt með tilteknu einangrunarefni. Við móttöku flekanna voru ekki gerðar athugasemdir af hálfu T nema í tveimur tilvikum, þar sem eitthvað mun hafa aflagast við áfyllingu. Þá fleka lagfærði B. Eftir að flekarnir höfðu verið fylltir á framan- greindan hátt voru þeir felldir í norðurhlið útveggjagrind- ar húss T, sem gerð var úr tré og ryðfrýju stáli. Nokkrar umræður fóru fram milli forráðamanns T og nafngreinds efnaverkfræðings, sem starfaði hjá B, en hann taldi sig hafa bent forráðamanni T á að hólfa ætti flekana, áður en fylling væri sett í þá. Þessu var andmælt af hálfu T. T ritaði B þrjú kvörtunarbréf 26. sept. og 31. des. 1968 og 5. febrúar 1969. Í þessum bréfum krafði T B bóta á göll- um, sem fram komu á flekunum. Í júní 1970 beiddist T síðan dómkvaðningar tveggja matsmanna til þess að lýsa flekunum og ágöllum, sem þar höfðu komið fram, og einn- ig til þess að setja fram áætlun um, hversu mikið mundi kosta að bæta úr göllunum. Það var samhljóða álit mats- manna, að um útlitsgalla væri að ræða, þar sem tiltekin bungun hefði komið fram á ytra byrði flekanna. Þeir tóku fram, að vitaskuld færi það eftir birtu, hversu áberandi gallinn væri. Þeir töldu, að kostnaður við að bæta úr göll- unum næmi 114.500 krónum. Í dómsmáli T á hendur B var höfð uppi þríþætt bóta- krafa: 1) vegna kostnaðar við úrbætur á galla samkv. mats- gerðinni 114.500 kr. 2) bætur vegna vanmetinna útlitsgalla 150.000 kr. og 3) skaðabætur vegna margvíslegra óþæginda 150.000 kr. auk matskostnaðar. Af hálfu B var sýknukrafa einkum á því reist, að hann hefði einungis lagt til ein- angrunarefni í flekana, en hefði enga ábyrgð tekið á flek- unum að öðru leyti, enda hafi T tekið við flekunum athuga- semdalaust, þó að útlitsgallar væru komnir fram, þegar afhending átti sér stað. Sérstaklega var því mótmælt af Efnisskrá CKLVII Bls. hálfu B, að hann bæri nokkra ábyrgð á framangreindum út- litsgöllum. Dómendur í sjó- og verslunardómi, sem farið höfðu margsinnis á vettvang til að skoða flekana, töldu, að þeir hefðu ekki komið auga á neinar ójöfnur á þeim, nema þegar sólargeislar féllu á þá undir skörpu horni. Dómur- inn taldi ójöfnur þessar svo smávægilegar, að T gæti ekki af þessum sökum átt bótarétt á hendur B, enda væri ekki í ljós leitt, að B hefði ábyrgst T, að flekarnir yrðu alger- lega sléttir. Þá væri einnig á það að líta, að einangrunar- gildi flekanna var talið fullnægjandi samkvæmt matsgerð, sem fyrir lá. Var B sýknaður af bótakröfu T. Með vísan til 178. gr. laga 85/1936 var málskostnaður látinn falla niður. Í dómi Hæstaréttar segir, að því áliti dómenda sjó- og verslunardóms sé eigi hnekkt, að ójöfnur á flekunum séu ekki slíkar, að lýtum valdi á húsi T. Var B dæmd sýkna af kröfum T, en B varð eigi dæmt til að greiða hluta mats- kostnaðar. Málskostnaður í héraði féll niður, en T var dæmt að greiða B málskostnað fyrir Hæstarétti .......... 193 Skaðabætur voru dæmdar í máli út af galla á seldri fasteign. Sjá kaupsamningar, gallar, fasteignir .................... 850 B keypti bifreið af M. Í afsali greindi, að smíðaár bifreiðar- innar væri 1957. Bifreið þessa hafði M keypt af H. B seldi X bifreiðina og var tekið fram, að smíðaár væri 1957. Í máli, er X höfðaði gegn B, var dæmd riftun á bifreiða- kaupunum, þar sem bifreiðin væri raunverulega af árgerð- inni 1954, en ekki 1957, og var B dæmdur til að endurgreiða X kaupverð bifreiðarinnar ásamt kostnaði hans svo og vöxtum og málskostnaði. Upplýst var, að bifreiðin var þá einskis virði. B höfðaði mál gegn M og H til greiðslu á fjárhæð þeirri, er hann hafði orðið að greiða X ásamt málskostnaði. B hafði tilkynnt M og H bréflega um máls- sókn XK á hendur sér. H viðurkenndi, að hann hefði vitað, að bifreiðin var ekki af árgerðinni 1957, en það ártal hafði misritast Í skrám Bifreiðaeftirlits ríkisins, er H keypti hana. Samkvæmt vottorði Bifreiðaeftirlits ríkisins var smíðaár bifreiðarinnar 1955. H bar, að M hefði verið kunn- ugt um, að bifreiðin var eldri en árgerð 1957, en því neitaði M. Ósannað var, að M hefði vísvitandi blekki B um árgerð bifreiðarinnar, er hann seldi honum hana. Frestur sam- kvæmt 54. gr. laga nr. 39/1922 var löngu liðinn, þegar B tilkynnti M um málssóknina. M var því sýknaður. H var hins vegar talinn hafa orðið valdur að því með hinni röngu tilgreiningu smíðaárs bifreiðarinnar í afsali sínu til M, að B var seld bifreiðin sem árgerð 1957. Bakaði hann sér CXLVIII Efnisskrá skaðabótaskyldu með því gagnvart B. Þar sem engum and- mælum var hreyft við fjárhæð bótakröfunnar, var H dæmdur til að greiða B hana að fullu ..........02.0..0... Um ábyrgð innflytjanda nýrrar bifreiðar á göllum í bifreið, sjá lausafjárkaup, ábyrgð ..........00000. 00... nn 00... Um tjón á vörum, er hlaust af eldsvoða í skála E, farmflytj- anda, sjá farmflutningar ...........2000.0 00 000... B. Utan samninga. 1. Árekstur skipa. 2. Bifreiðaslys. S vann að því ásamt tveimur samstarfsmönnum sínum að stytta lyftiarm bifreiðar. Var bifreiðin kyrrstæð á vinnu- svæði og hreyfill hennar ekki í gangi. Kranabifreið þessi var eign V s/f, sameignarfélags S og bróður hans, G, til helminga. G var annar þeirra, er unnu með S að framan- greindu verki. Var lyftiarminum komið fyrir á bifreiðinni aftan við stjórnhús hennar, og var hann knúinn með sér- stakri aflvél. Lyftiarmur var samsettur úr fjórum hlutum, sem boltaðir voru saman. Höfðu þeir S og félagar hans tekið af fremsta hlutann, og notuðu við það vörubifreið með lyftiarmi. Er þeir unnu á sama hátt að því að nema burt annan hluta, sló S tvo neðri boltana úr samskeytum með þeim afleiðingum, að bóman seig niður um sam- skeytin, og lenti hún á S, er var hálfboginn að vinnu und- ir henni. Eigi var farið að beita lyftikrana vörubifreiðar- innar, þegar þetta gerðist, en G hafði farið upp í hana og ætlaði að fara að lyfta bómuhlutanum, sem nema skyldi burtu. Hlaut S mikil lemstur, og var metinn 100% öryrki. S höfðaði mál til heimtu fjárbóta gegn V og vátryggingar- félaginu Sj, sem vátryggt hafði bifreið þá, er V átti og bóman tilheyrði. Þar sem hreyfill bifreiðar var ekki í gangi og bifreiðin var kyrrstæð, varð ekki talið, að hún hafi ver- ið í notkun, er slysið varð. S gat því ekki, sbr. 1. gr. laga nr. 40/1948, reist kröfur til skaðabóta gegn V á ákvæðum 67. og 69. gr. þeirra laga. Af sömu ástæðum þótti ekki hald í kröfum hans á hendur Sj, sem vátryggt hafði bifreiðina, samkv. 70. gr. sömu laga. Eigi var talið, að S hafi leitt sönnur að því, að slysið hafi orðið fyrir nein þau atvik, sem annars leiði til skaðabótaábyrgðar fyrir V gagnvart honum. Sýkna. Málskostnaður féll niður í báðum dómum, en S hafði gjafsókn í héraði og fyrir Hæstarétti .......... K ók bifreiðinni B, eign KP, eftir götu í kauptúni 13. mars 1961 um kl. 12 á hádegi. Hafði hann ekið stutta leið, er 314 687 1011 1071 Efnisskrá CXLIX Bls. hann mætti bifreið. Vék hann nokkuð út á vegkant vegna hennar. Taldi hann sig hafa verið á 15—20 km hraða. Færð var nokkuð þung vegna krapa. Bifreiðin B var olíubifreið með tvöföldum afturhjólum og tvöföldum snjókeðjum á báðum afturhjólum. B kvaðst hafa séð drengi að leik í bakka, sem var við götuna, en hann var nokkuð hár með þverstígum og bílabrautum, þar sem börn eru oft að leik. B kvaðst engin merki hafa séð um, að drengirnir ætluðu yfir veginn. Skyndilega varð B þess var, að hjól bifreiðar fóru yfir ójöfnu. Nam hann þegar staðar. Drengurinn D, 6 ára og 2 mánaða, hafði orðið undir afturhjólum og fór bifreið yfir báða fætur drengsins upp að nára. Leitt var í ljós, að drengur elti D og hljóp hann upp bakkann. D mun hafa séð bifreiðina B of seint, ætlað að stöðva sig, en þá runnið til á snjónum á götunni með framangreindum af- leiðingum. Sjónarvottar voru sammála um, að K hefði ekið hægt og að D hefði hlaupið skáhalt upp bakkann í átt að bifreiðinni, og hafi drengurinn fallið í götuna, er hann ienti á bifreiðinni. Meiðsli D voru þau helst, að hann hlaut brot á h. fótlegg, brot á mjaðmagrind og rifu á þvagrás. D lá á sjúkrahúsum hér á landi á árinu 1961 rösklega 5 mánuði og dvaldist á bresku sjúkrahúsi þrívegis á árunum 1961 — 1963, samtals 12 vikur. Læknisvottorð bentu til, að D hafi eigi hlotið varanleg mein af fótbroti og mjaðmagrindar- broti. Hins vegar átti hann lengi í meiðslum beim á þvag- rás, sem hlaust af slysi. Töldu læknar, að D væri ófrjór og mætti rekja það til slyssins. Örorka hans var metin 100% í 2 ár frá slysi, en síðan varanleg örorka 35%. Í hérd. og dómi Hæstaréttar var KP, eigandi B, talinn bótaskyldur gagnvart D samkv. hinni hlutlægu reglu í 1. mgr. 67., sbr. 69. gr. umferðarlaga 26/1958, nú umferðarlaga 40/1968. Í hérd. var 1/4 sakar lagður á D, sbr. 3. mgr. 67. gr. laga nr. 26/1958. Í dómi Hæstaréttar Þótti verða að leggja til grundvallar, að D hefði hlaupið á undan leikfélaga sínum upp bakkann og út á götuna, en ekki tekist að stöðva sig og runnið á hálku undir bifreiðina milli fram- og aftur- hjóla hennar. „Þegar gætt er þessara atvika, aðstæðna á slysstað og ungs aldurs gagnáfrýjanda (D), þykir eigi rétt að lækka bætur til hans samkvæmt ákvæði 3. mgr. 67. gr. laga nr. 26/1958, sbr. nú umferðarlög nr. 40/1968.“ Þá var S, tryggingarfélag dæmt greiðsluskylt við D, sbr. 2. málsgr. 14. gr. umferðarlaga, en greiðsluskylda S var takmörkuð við 500.000 kr. S hafði áður greitt D 280.000 kr. og honum höfðu verið greiddar röskar 28.000 kr. frá sjúkrasamlag- inu. Eins og hér stóð á, þótti rétt að ákveða bætur fyrir fjártjón og annað tjón í einu lagi, og voru bætur dæmdar CL Efnisskrá 1.800.000 krónur, og var þá tekið tillit til fyrrgreindra fjárgreiðslna, „og haft í huga, hvenær þær greiðslur voru inntar af hendi“, og enn, að af ofangreindum 280.000 kr. frá S virtust 150.000 kr. hafa gengið til greiðslu á kostnaði við að leita D lækninga erlendis. Var S og KP dæmt að greiða D 220.000 kr. óskipt, en KP einu var dæmt að greiða honum 1.580.000 kr. Þeim var dæmt að greiða málskostnað fyrir Hæstarétti, 265.000 kr., er renni í ríkissjóð, en gjaf- sóknarkostnaður var greiðdur úr ríkissjóði. Eigi þótti efni til að skipta málskostnaði milli KP og S, sbr. 92. gr. laga nr. 20/1954 og 3. mgr. 181. gr. laga nr. 85/1936, en slíkt var gert í héraði ...........000..0 0000 3. Ýmis persónuslys og líkamsmeiðingar. T fór á dansleik í veitingahúsi í Reykjavík 4. febrúar 1973. Kom Þar til átaka milli hans og Ó, er virðist hafa átt upptökin að að þeim. F dyravörður Í veitingahúsinu kom að þeim Ó og T og tók T, sem var blóðugur í framan, hálstaki, lagði hann á grúfu á bekk og setti hendur hans aftur fyrir bak. Einnig setti hann hægra hné á bakið á honum. T kveðst hafa misst meðvitund í meðförum þessum. Er hann rankaði við sér, hafi sér verið mjög erfitt um andardrátt, fundist hann vera að kafna og haft miklar kvalir. Vætti vitna hnígur að því, að F hafi verið harðleikinn við T, en því neitar F. F og annar dyravörður fóru síðan með T niður í anddyri hússins. Þar urðu átök milli T og dyravarðanna, og telur T, að F hafi þá m. a. hert hálsbindið að hálsi sér. Því neitar F, en kveðst m. a. hafa tekið T hálstaki og hert að. Dyra- verðirnir létu T síðan út úr húsinu. Í átökunum hlaut T talsverða áverka m. a. blæðingar undir húð á efri augn- lokum á báðum augum og undir tárahimnu á augnlokum og augum báðum megin, svo að augnhvíta varð rauðblá að sjá á stórum svæðum. Þá hlaut hann punktblæðingar á hálsi vinstra megin við barkakýli. Taldi augnlæknir, að áverkar þessir væru einkennandi fyrir skyndilegan 'þrýst- ingsauka í bláæðakerfi höfuðsins, eins og sést við kirk- ingu eða herðingu að hálsæðum. Sannað þótti, að T hefði fengið áverka þessa af völdum F. Var talið, að F hefði gerst offari í dyravarðarstarfi sínu, og T hefði ekki gefið F ástæðu til að beita slíkum harðræðum, sem hann gerði. Atferli F var talið varða við 217. gr. laga nr. 19/1940. T krafðist bóta úr hendi F fyrir tekjutap, útlagðan kostnað og miska. T kvaðst hafa stundað nám í líffræði við Há- skóla Íslands og taldi sig hafa tafist í 6 mánuði frá námi vegna framangreinds atburðar. Var kröfufjárhæð vegna námstafa miðuð við laun menntaskólakennara í 6 mánuði. 1105 Efnisskrá CLI Bis. Ekki var talið, að fram væru komin gögn fyrir því, að T ætti rétt á bótum vegna tafar á námi. Hins vegar var F dæmdur til að greiða honum 75.000 krónur í bætur fyrir miska og útlagðan kostnað ...............0.0...0000. 222 Veturinn 1968-1969 var Ó, sem var fæddur 1. apríl 1953, við nám í E skóla. Íþróttakennari skólans æfði sérstakan fim- leikaflokk pilta í skólanum, er halda skyldi sýningu á árs- hátíð skólans 30. mars. Ó stundaði æfingar með flokki þessum og var að áliti kennarans annar af bestu fimleika- mönnum skólans og einn áhugasamasti nemandinn. Hafði hann ætlað sér að fara í Íþróttakennaraskólann. Að kvöldi 24. mars var flokkurinn við æfingar, og varð Ó þá fyrir slysi. Æfingu þeirri, er slysið varð við, lýsir íþróttakennar- inn þannig, að leikfimikista, 1 m. á hæð, var látin standa þvert á gólfi. Stökkmegin kistunnar var sveigjanlegt stökk- bretti 25—35 cm. hátt frá gólfi. Piltar komu hlaupandi að stökkbrettinu, stukku jafnfætis á brettið og síðan upp og fram og í íhvolfri stellingu í hálfboga yfir kistuna með handleggi framrétta. Hinum megin kistunnar stóð piltur, sem tók á móti þeim, sem yfir sveif, þannig að svífandinn beindi höndum að öxlum þess, er á móti tók, og fékk þar tak, en sá síðarnefndi tók með framréttum handleggjum og höndum undir og ofan við mið læri þess, er sveif, þannig að jafnvægi fékkst og svífandinn stöðvaðist. Í einu stökk- inu fór svo, að Ó náði ekki tökum á öxlum þess, sem á móti skyldi taka, og sá heldur ekki á lærum Ó. Skall Ó þá á gólf- ið og slasaðist. Kennarinn hafði í upphafi æfinga þessara staðið að baki þeim, er á móti tók, og aðstoðað hann, en hafði verið hættur því á síðustu æfingum. Í Þetta sinn stóð hann um 3 metra frá kistunni. Ó hlaut tímabundna og Var- anlega örorku. Krafðist hann bóta úr ríkissjóði, þar sem gáleysi leikfimikennarans hefði verið orsök slyssins, en ríkissjóður beri ábyrgð á verkum hans, þar sem hann hefði verið starfsmaður ríkisins. Í dómi Hæstaréttar segir, að Ó hafi verið góður leikfimismaður og búinn að æfa stökk það, sem hann var að taka, er hann slasaðist. Ekki hafi verið sýnt fram á það með áliti sérfróðra manna um fim- leika, að íþróttakennarinn hafi látið undir höfuð leggjast að gæta venjulegra varúðarreglna. Þá þótti varhugavert að telja það honum til sakar, þótt hann væri ekki viðbúinn til að aðstoða þann, er tók á móti Ó í stökkinu, ef honum kynni að fatast eins og raun varð á. Sýkna .............. 702 4. Ýmis tilvik. 29. janúar 1964 sótti konan K um leyfi landlæknis til, að fóstri hennar yrði eytt samkvæmt heimild í lögum nr. 16/1938. CLII Efnisskrá Bls. M unnusti og síðar eiginmaður K ritaði samþykki sitt á umsóknina sama dag. Heimilislæknir K, sérfræðingur Í kvensjúkdómum og fæðingarhjálp, rannsakaði K sama dag. Segir í vottorði hans 30. s. m., sem fylgdi umsókninni, að K hafi veikst 21. janúar 1964 með „typiskum rubeola ein- kennum“ og að ástæða fyrir umsókninni sé „Rubeola in graviditate“. Lagt var til grundvallar, að umsóknin hafi borist skrifstofu landlæknis 30. janúar 1964. Nefndarmenn samkvæmt 5. gr. laga nr. 16/1938 samþykktu fyrir sitt leyti, að fóstureyðing yrði leyfð. Ekki er upplýst hvaða dag sam- þykki nefndarinnar var gefið, og engar upplýsingar fyrir hendi um starfshætti nefndar þessarar við úrlausn hennar varðandi leyfisveitinguna. 13. febrúar 1964 gaf landlæknir út leyfi samkvæmt 3. gr. laga nr. 16/1938 til að eyða mætti fóstri K. Leyfið var bundið því skilyrði, að aðgerðin yrði framkvæmd á fæðingardeild Landspítalans af læknum deildarinnar. Tilefni aðgerðar var tilgreint „Rubeola in graviditate“. Sama dag var leyfið sent heimilislækni K „til fyrirgreiðslu“. Af hálfu K er því haldið fram, að sótt hafi verið um rúm fyrir K á fæðingardeildinni „samstundis“ og leyfi landlæknis barst. Eigi koma fram Í málinu gögn um, hvenær umsókn þessi barst skrifstofu ríkisspítalanna. K var lögð inn á fæðingardeild Landspítalans 21. febrúar 1964. Lá hún þar til 26. s. m. Yfirlæknir deildarinnar neit- aði að framkvæma fóstureyðingu. Segir hann aðalástæð- una hafa verið þá, hve K var langt gengin með og hve hættuleg slík aðgerð væri, þegar svo stæði á. Yfirlæknir- inn kveður rannsókn hafa leitt í ljós, að K væri búin að ganga með fóstur í 14 vikur. Var þá miðað við, að fyrsti dagur síðustu blæðinga hjá henni hefði verið 16. nóvember 1963, en við ákvörðun á aldri fósturs sé ávallt miðað við fyrsta dag síðustu blæðinga svo og skoðun á konunni. K og heimilislæknir hennar reyndu að fá nokkra nafngreinda lækna til að framkvæma fóstureyðingu, en þær tilraunir báru ekki árangur. K ól fullburða barn, S, 26. ágúst 1964, en barn þetta var vanheilt andlega og líkamlega. Lækna- ráð lét uppi það álit, að ljóst virðist samkvæmt þeim gögn- um, sem fyrir liggi, að barnið hafi smitast af rauðum hund- um á fósturskeiði. Yfirgnæfandi líkur séu til, að vanheilindi barnsins séu afleiðingar þeirrar smitunar, Foreldrar barns- ins K og M sóttu ríkissjóð til greiðslu bóta vegna þjáninga og miska í sambandi við veru K á fæðingardeildinni, fyrir fjártjón vegna fæðingar barnsins, heilsugæslu, uppeldis og framfærslu, sbr. 3. og 6. gr. laga nr. 80/1947 og vegna röskunar á stöðu og högum fjölskyldunnar svo og annars miska. Enn fremur sóttu þau f. h. S ríkissjóð til greiðslu Efnisskrá CLIII Bls. bóta, vegna þess að aflahæfi S væri skert umfram aðra menn. K, M og S reistu dómkröfur sínar einkum á því, að saknæm háttsemi hjá opinberum starfsmönnum, sem fjöll- uðu um fóstureyðingarumsókn K og framkvæmd á leyfi landlæknis til aðgerðarinnar, hafi valdið því, að K fékk ekki fóstri sínu eytt og ól barn, sem ekki var heilbrigt. Beri ríkissjóði að bæta fjártjón og miska, sem þau hafi beð- ið af þessum sökum. Kröfur þessar voru studdar því, að seinagangur hafi orðið á afgreiðslu umsóknar K um fóstur- eyðingu. Í dómi Hæstaréttar segir, að á þetta verði ekki fallist. Talið var, að stjórnvöld þurfi að vanda, svo sem kostur er, til svo örlagaríkrar úrlausnar, sem hér er um að ræða, þótt nauðsynlegt sé, að það sé gert greiðlega. Eins og á stóð, hafi stjórnvöldum verið rétt að leita frekari skýr- inga en fyrir lágu, og hafi ekki verið sýnt fram á af hálfu K og M, að við afgreiðslu umsóknarinnar hafi orðið nein slík vanræksla í stjórnsýslu, er baki ríkissjóði fébótaábyrgð. Þá var enn á því byggt af hálfu K og M, að eigi hafi verið brugðið nógu skjótt við um að láta K fá legurúm á fæð- ingardeildinni, eftir að leyfi landlæknis lá fyrir 13. febrúar 1964. Dómurinn taldi eigi hafa verið leidd rök að því, að töf þessi stafaði af vanrækslu þeirra, sem um það mál fjöll- uðu, og auk þess væri ekki leitt í ljós, að skjótari afgreiðsla hefði breytt afstöðu yfirlæknisins til framkvæmdar fóstur- eyðingarinnar, Ekki var heldur talið, að óréttmætt hefði verið af yfirlækni fæðingardeildarinnar að synja K um fóstureyðingu, þar sem fóstureyðing hafi verið orðin var- hugaverð að mati lækna deildarinnar vegna þess, hve langt K var gengin með. Var því ekki talið, að læknar deildarinnar hefðu brotið gegn starfsskyldum sínum að lögum. Loks var talið, að skaðabótaskylda yrði eigi á því reist, að ríkinu sé lögskylt að sjá svo um, að fóstureyðing fáist jafnan framkvæmd, ef löglegt leyfi hefur verið feng- ið til hennar samkvæmt 1. mgr. 3. gr. laga nr. 16/1938, enda leggi hvorki þau lög né aðrar réttarheimildir slíka skyldu á herðar ríkinu. Bótakrafa vegna skerts afla- hæfis barnsins S var á því byggð, að vanheilindi þess væru afleiðing af því, að móðirin fékk rauða hunda. Því var eigi haldið fram, að það, að K fékk rauða hunda, stafi af að- gerðum eða aðgerðarleysi, sem ríkissjóður beri ábyrgð á. Var ríkissjóður því sýknaður af þeim kröfuþætti. Einn dómara Hæstaréttar gerði sératkvæði. Taldi hann ljóst, að töfin á veitingu leyfisins til fóstureyðingarinnar og drátturinn á því, að K fengi inni á fæðingardeildinni hefðu orðið þess valdandi, að fóstureyðingin fór ekki fram. Hefðu þar orðið mistök í stjórnsýslu og afleiðingar þeirra CLIV Efnisskrá mistaka orðið afdrifaríkar. Ríkissjóður beri ábyrgð á starf- semi þeirra stofnana, sem í hlut áttu. Þætti mega leiða það af meginreglum laga með hliðsjón af réttarþróun í þessum efnum, að bótaréttur væri fyrir hendi til þeirra, sem fyrir tjóni verða af þessum sökum .................. Stórri kranabifreið var ekið eftir vegi í Borgarfirði, sem var nýhækkaður. Lét vegkantur undan þunga bifreiðar, og valt hún út af veginum. Um bótamál eiganda gegn vega- gerð ríkisins og ríkissjóði vísast til atriðisorðsins vegir .... Bifreið var ekið eftir þjóðvegi og lenti hún í hvarfi í veginum. Hlaust tjón af. Eigandi bifreiðar sóttti vegagerð ríkisins og vátryggingafélag, sem húftryggt hafði bifreiðina, til fé- bóta. Sjá vegir ........2.22.00000 00 E þótti sannur að þjófnaðarbroti. Bótakröfu H, sem stolinn var verðmætum, var vísað frá dómi, með því að kröfugerð var ófullkomin ...........2002.0 0000. T samþykkti bótakröfu frá eiganda verðmæta, sem T stal. Var T dæmdur til að greiða kröfu þessa ................0.00... 5. Vinnuslys. G hafði starfað um mánaðarskeið sem húsgagnasmiður hjá S, er hann lenti með þumalfingur vinstri handar í sögunar- vél og hlaut af því varanlega örorku, sem metin var 7% auk tímabundinnar örorku. Í ljós var leitt, að hlífar vant- aði á sögunarvél þá, er G vann við, er hann slasaðist, og var talið, að orsakir slyssins mætti rekja til þess vanbúnað- ar. Var S því talinn bera fébótaábyrgð á slysinu. Trygg- ingastærðfræðingur taldi, að tekjutap G vegna slyssins næmi 574.045 krónum, ef miðað væri við algengar vinnu- tekjur iðnaðarmanna, en 333.736, ef miðað væri við vinnu- tekjur G starfsárið 1970. Var dæmt, að hæfilegar bætur vegna öÖrorkutjóns væru 310.000 krónur, þegar frá hefði verið dregin greiðsla frá Tryggingastofnun ríkisins 8.993.00 krónur. S var einnig dæmdur til að greiða G vangreidd laun 53.050 krónur, en sú fjárhæð var viðurkennd af S.... Í desember 1969 var I, vélstjóri á togaranum IA, að vinna við þvott á lofti í vélarrúmi skipsins. Stóð hann á grind við dælumótor stýrismegin, en af grind (þessari náði hann til lofts. Féll I skyndilega af grindinni niður á gólfið í vélar- rúminu og lærbrotnaði á hægra fæti. Hann rotaðist við fallið, en er hann rankaði við sér, lá hann á bakinu. Var hægri fóturinn undir honum, en hinn fóturinn klemmdur fastur við steðja á gólfinu. Hann gat ekki losað sig sjálfur, en menn komu brátt til aðstoðar og losuðu hann. Sigldi tog- arinn síðan með hann til Færeyja, þar sem hann var lagður á sjúkrahús um 6 klukkustundum eftir slysið. Lá hann þar Bls. 164 ð42 494 Efnisskrá CLV Bis. til í mars 1970, en var þá fluttur á sjúkrahús í Reykjavík, þar sem hann dvaldist til 30. september 1970. Fram kom, að grind sú, sem I stóð á, var stækkuð eftir slysið, þannig að hún náði yfir óbrúað bil, sem I hafði fallið niður um. Það var mat héraðsdóms, sem skipaður var sérfróðum með- dómendum, að slysið yrði rakið til ófullnægjandi loftræsti- búnaðar og hins óbrúaða bils, sem I féll niður um. Um- búnaður þessi hefði verið ótryggilegur. Féllst Hæstiréttur á þessa skoðun, og var fébótaábyrgð á slysinu því lögð á eiganda togarans. Örorka I vegna slyssins var metin 100% fyrstu 14) mánuðina, 50% næstu 4, 100% næstu 2 og síðan 20% varanleg örorka. Í var 54 ára gamall, er slysið varð. I voru dæmdar 130.000 kr. í örorkubætur, og höfðu þá ver- ið dregnir frá dagpeningar og örorkubætur að fjárhæð 252.72' kr., sem I hafði fengið frá Tryggingastofnun ríkis- ins. Ennfremur voru honum dæmdar miskabætur, að fjár- hæð 200.000 kr. ........2..02..20.0 640 Á vegum A-kaupstaðar var unnið að því að koma fyrir skólp- pípum í skurði í götu einni, Þ, Lá skurðurinn eins og gatan. Vörubifreiðin S, er P ók og átti, var notuð til flutnings píp- anna að skurðinum. Var S búin lyftikrana, sem komið var fyrir milli stýrishúss og vörupalls. Voru stjórntækin utan stýrishúss. Arm lyftikrana mátti lengja, og var hann í lengstu stöðu, er verk það var unnið, sem hér skiptir máli. Lyftibúnaðurinn var notaður við affermingu S og til að koma pípunum niður í skurðinn. Stjórnaði P búnaðinum og stóð þá við hlið bifreiðar milli skurðs og bifreiðar. Verka- maður aðstoðaði P, og krækti hann í pípurnar uppi á vöru- pallinum og kom fyrir framlengingartaug og gúmmíþétt- ingu. Yfir Þ-götu lá háspennulína. Fjarlægð frá jörðu og upp í miðstreng línunnar reyndist 7.05 m. Nokkurt hlé varð á affermingu, og hékk þá pípa í tauginni, og hafði verið komið gúmmíþéttingu á pípuna. Er P fékk merki um að halda áfram starfi, gekk hann að stjórntæki kranans og brá hendi á það og hugðist lyfta pípu til að koma henni niður yfir járngrind á skurðbrún. Kranaarmurinn mun þá hafa snert rafstreng. Fékk P í sig rafstraum, féll til jarð- ar og hlaut mikil brunasár, einkum á fætur og hendur. P kvað sér eigi hafa verið skýrt frá, að hætta gæti stafað af háspennustrengjunum. Hafi hann þurft að fylgjast með pípunni, sem hann var að lyfta hverju sinni, og þess vegna muni hann ekki hafa tekið eftir strengjunum. Kvaðst hann vera vanur að vinna slík verk. Í bótamáli P á hendur A var bótakrafa á því reist, að slys verði rakið til vangæslu starfsmanna A við verkstjórn og framkvæmd verksins. Í hérd. var því hafnað, að P væri sjálfstæður verktaki, og CLVI Efnisskrá Bls. þótti hann hafa lotið verkstjórn verkstjóra og flokksstjóra A. Verkstjórar A áttu að vita um háspennustrengi og gefa upplýsingar um þá hættu, sem af þeim stafaði, sbr. megin- reglu 5. gr. laga nr. 23/1952. Hefði og verið unnt að fram- kvæma verk á hættuminni hátt, en hættuástand skapist við það, að unnið sé með tækjum undir háspennustrengj- um. Þóttu verkstjórar A eigi hafa sýnt að þessu leyti næga aðgæslu. Hins vegar hafði P reynslu að baki við vinnu- brögð með kranabifreið. Hefði honum átt að vera kunnugt um háspennustrengina og þá hættu, sem af þeim stafar, og átt þá að gæta ítrustu varkárni. Var sök skipt til helm- inga. Í hrád. segir, að P hefði ekki átt að dyljast raftaugar, sem lágu yfir vinnusvæði, enda blasti spennistöð við í næsta nágrenni. Hann hafði á hendi alla stjórn bifreiðar og lyfti- arms hennar. Bar honum að athuga gaumgæfilega allar aðstæður á vinnustað og sýna sérstaka aðgæslu við verk sitt. Þótti mjög hafa á það skort. Verkstjórnarmenn ÁA vöktu ekki athygli P á raftaugunum eða vöruðu hann við hættu, sem því var samfara, ef lyftiarmur bifreiðar snerti þær. Var það vangæsla af þeirra hálfu að ganga ekki úr skugga um, að P væru ljósar hinar hættulegu aðstæður á vinnustað. Var sök skipt svo, að ÁA var dæmt að bæta P tjón hans að 1/3. Hægra fótlim P varð að nema burt um 15 cm neðan við hné, og fékk hann gervilim. Á v. fæti voru numdar burt þrjár tær. Brunaör voru á v. fæti og á fingr- um og lófa, og tveir fingur bæklaðir. Á v. hendi voru og ýmis ör eftir bruna og skyntruflanir í þremur fingrum. Ör- orka var metin 100% í 1 ár frá slysi og varanleg örorka 60%. P dvaldi á sjúkrahúsum samfleitt í 5 mánuði. Var óvinnufær í 1 ár. Tjón vegna tímabundinnar og varan- legrar örorku var dæmt í hrá. 3.400.000 kr., tjón vegna bjáninga, lýta og röskunar á stöðu og högum 500.000 kr... 1051 6. Handtaka. Kröfu um fébætur vegna handtöku og leitar á J af hálfu lög- reglu var hrundið, með því að handtaka hafi eigi verið ólögmæt né framkvæmd með óþarflega hættulegum, sær- andi eða móðgandi hætti. Málssókn J var reist á 151., sbr. 150., 154. og 155. gr. laga nr. 82/1961 og laga nr. 74/1974. Sjá nánar handtaka, leit ..........020020 0000 873 7. Gæsluvarðhald. Hinn 13. nóvember 1971 var F kærður fyrir kynferðismök við 10 ára gamla telpu. Að lögregluyfirheyrslu lokinni var hann settur í fangaklefa og daginn eftir úrskurðaður til að sæta gæsluvarðhaldi allt að 14 daga og hlíta geðrann- Efnisskrá CLVII Bls. sókn á þeim tíma. F var yfirheyrður fyrir dómi 19., 24. og 28. nóvember, Þann dag var gæsluvarðhaldsvist hans fram- lengd um 14 daga og honum enn gert að hlíta geðrannsókn. Hinn 12. desember 1971 var F færður fyrir rétt og að því loknu leystur úr gæsluvarðhaldinu, en gert að hlíta áfram- haldandi geðrannsókn, þar til henni væri lokið. Sætti hann því. F neitaði ávallt öllum sakargiptum. Með bréfi saksókn- ara ríkisins 11. ágúst 1972 var viðkomandi dómara tilkynnt, að eigi væri af ákæruvaldsins hálfu krafist frekari aðgerða í málinu. Vitneskju um þetta kveðst F þó fyrst hafa fengið frá lögreglumanni síðast í október 1972. F höfðaði mál í janúar 1973 á hendur fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs til greiðslu skaðabóta vegna ólögmætrar gæsluvarðhaldsvist- ar og gegn saksóknara ríkisins til að gæta réttar rikis- Valdsins sbr. 3. tl. 154. gr. laga nr. 82/1961. Fyrir Hæsta- rétti var lýst yfir því af hálfu F, að saksóknara væri stefnt f. h. ríkissjóðs, og var málið flutt þar á þeim grundvelli. Krafðist F bóta að fjárhæð 500.000 krónur. Af hálfu ríkis- sjóðs var bótaréttur viðurkenndur. Fram kom, að heil- brigðisaðstöðu og aðbúnaði í fangahúsinu, þar sem F var í gæsluvarðhaldi, var ábótavant, og að F var ekki heill heilsu. Þegar þess var gætt, að F hafði setið í gæsluvarð- haldi í 4 vikur og sætt geðrannsókn þegar á því stigi máls, svo og litið til þess verknaðar, sem F var sakaður um, þóttu bætur til hans hæfilega ákveðnar 350.000 krónur. F hækk- aði bótakröfu sína fyrir Hæstarétti í 5.000.000 krónur, en sú hækkun kom eigi til álita sbr. 45. gr. laga nr. T5/1973 .. 556 Skattar. A. Aðstöðugjald. B. Eignarskattur, þ. á m. fasteignaskattur. Sjá og tekjuskattur. Reykjavíkurborg krafði Frímúrararegluna á Íslandi (F) um fasteignaskatt af samkomuhúsi hennar við Skúlagötu í Reykjavík, samkvæmt 3. gr. laga nr. 8/1972, F taldi sig undanþegna skatti þessum samkvæmt 5. gr. laganna, en þar væri að finna tvær undantekningar frá skattskyldu, sem hvor um sig ættu við, þ. e. að húsið væri „félagsheimili“ og „samkomuhús“, sem ekki sé rekið í ágóðaskyni. Talið var, að ákvæði 5. gr. laga nr. 8/1972 feli í sér undantekn- ingar frá þeirri meginreglu 3. gr. laganna að leggja skuli skatt til sveitarfélaga á allar fasteignir, og beri að skýra það þröngt. Sé eðlilegast að líta svo á, að þar sé átt við samkomuhús, sem standi öllum almenningi opið, eða félags- CLVITII Efnisskrá Bis. heimili samkvæmt lögum nr. 107/1970. Húseign F gæti ekki talist slíkt samkomuhús né félagsheimili samkvæmt 5. gr. laga nr. 8/1972. Var lögtak þá heimilað fyrir fasteigna- skattinum. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu, að F ætti ekki að greiða skattinn, enda væri undanþáguákvæði 5. gr. fortakslaust og yrði ekki ráðið af orðum þess eða greinar- gerð með frv. til laganna, að því sé ætlað að taka til þeirra félagsheimila einna, sem greind eru í lögum nr. 107/1970 .. 6 Gjaldheimtan í Reykjavík, G, krafðist þess, að gert yrði lögtak fyrir fasteignaskatti, sem lagður hafði verið á húseign í eigu Rafmagnsveitu ríkisins, R. R mótmælti framgangi lögtaksins, þar sem TT. gr. orkulaga nr. 58/1967, sem væru sérlög, undanþægju R skyldu til að greiða opinber gjöld til ríkis og sveitarfélaga. Fógeti féllst á þetta og synjaði um framgang lögtaks. Í dómi Hæstaréttar var vitnað til 3. mgr. 4. gr. laga nr. 8/1972, þar sem segir, að verði ágreiningur um gjaldskyldu eða gjaldstofn fasteignaskatts skeri yfir- fasteignamatsnefnd ríkisins úr, en þeim úrskurði megi skjóta til dómstóla. Þar sem ágreiningsefnið hafi ekki ver- ið lagt til úrskurðar yfirfasteignamatsnefndar verði það, að svo vöxnu máli, ekki borið undir dómstóla. Var því nið- urstaða fógetaréttar staðfest Einn af dómurum Hæsia- réttar gerði sératkvæði og taldi, að bera hefði mátt ágrein- inginn undir dómstóla, þótt yfirfasteignamatsnefnd hefði ekki fellt úrskurð um hann ........00000 0... nn 459 Hreppsnefnd Mosfellshrepps krafðist lögtaks hjá borgarsjóði Reykjavíkur til tryggingar greiðslu á 4% skatti af hlunn- indum í Mosfellshreppi árin 1973 og 1974. Með úrskurði 29. maí 1974 synjaði fógeti um framgang gerðarinnar, þar sem hann taldi að leita yrði úrskurðar yfirfasteignamats- nefndar ríkisins um gjaldskylduna áður en málinu yrði vís- að til dómstóla. Úrskurðinum var áfrýjað til Hæstaréttar, en áður en dómur gengi þar felldi yfirfasteignamatsnefnd ríkisins þann úrskurð, að borgarsjóði væri skylt að greiða hinn umdeilda skatt. Hæstiréttur taldi, að samkvæmt 3. mgr. 4. gr. laga nr. 8/1972 yrði að fá úrlausn yfirfast- eignamatsnefndar, áður en ágreiningsefnið yrði borið undir fógetarétt. Var úrskurðurinn því staðfestur. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu, að ekki þyrfti að leita úrskurðar yfir- fasteignamatsnefndar áður en málið yrði borið undir dóm- stóla, og gerðu sératkvæði ...........0000000 0... 000... 683 C. Launaskattur. D. Söluskattur. Efnisskrá CLIX Bls. E. Tekjuskattur. Sælgætisgerðin S var bókhaldsskyld, sbr. 2. tl. 2. gr. laga nr. 62/1938 og 1. tl. a liðs 2. gr. laga nr. 51/1968. Gögn máls þóttu bera með sér, að bókhald S fullnægði eigi lagaregl- um. Voru skattframtöl hans árin 1966, 1967 og 1968 haldin ýmsum annmörkum, sem S hafði eigi gefið viðhlítandi skýringu á. Var ríkisskattanefnd því rétt að taka gjöld S frá þessu árabili til endurákvörðunar að frumkvæði ríkis- skattstjóra, sbr. 4. málsgr. 42. gr. laga nr. 68/1971, áður 4. málsgr. 42. gr. laga nr. 90/1965, sbr. ennfremur 4. mgr. 16. gr. og 2. málsgr. 23. gr. laga nr. 7/1972. Dæmt var, að gætt hefði verið réttra aðferða af hálfu skattyfirvalda við endur- ákvörðun gjaldanna, tekjuskatts, eignarskatts og tekju- útsvars. Var eigi sýnt fram á efnislega ágalla á áætlun ríkisskattanefndar á tekjum S um það árabil, er hér skipti máli, enda þótti áætlunin eigi úr hófi há. Var því hrundið andmælum S, er taldi endurákvörðun skattanna ólögmæta að stofni til. S andmælti sérstaklega heimild skattyfirvalda til að endurákvarða skatta, er stafa frá skattárinu 1965 (gjaldári 1966), en ríkisskattanefnd kvað upp úrskurð sinn um þau gjöld 14. apríl 1972. Voru þau andmæli reist á ákvæði 38. gr. laga nr. 68/1971:,,... þó skal eigi reikna skatt gjaldanda að nýju lengra aftur í tímann en 6 ár“. Í dómi meirihluta dómara var sú lögskýring veitt, að frest- ur til endurákvörðunar skatta hafi verið liðinn 14. april 1972. Einn dómari taldi þann skilning samræmast best orða- lagi ákvæðisins, að leyft sé að taka til ákvörðunar að nýju gjöld, sem lögð hafa verið á skattgjaldanda á síðustu 6 gjaldárum, áður en úrskurður um skattbreytingu er upp kveðinn. Var hrundið kröfu um lögtak hjá S vegna skatt- ársins 1965 í dómi meirihlutans, en lögtak var leyft í dómi minnihlutans ................0.000000 00 993, 1002 F. Útsvör. Sjá tekjuskattur. Skattsvik, Skilorðsdómar. 17 ára manni dæmt 15 daga varðhald skilorðsbundið fyrir brot á 259. gr. alm. hgl. og ölvun við akstur og án ökuréttinda .. 45 Dyraverði dæmt 45 daga varðhald skilorðsbundið fyrir brot á 217. gr. alm, hgl. ............... 0... 222 17 ára maður dæmdur í 10 daga varðhald skilorðsbundið með hliðsjón af ungum aldri fyrir ölvun við akstur ............ 594 Skipaleiga. CLX Efnisskrá Bls. Skiptamál. Hjónin D og S fengu lögskilnað 1970. Skiptaráðandi í Reykja- vík annaðist skipti á búi þeirra. Meðal eigna var bygg- ingalóð í Garðahreppi. Með hliðsjón af 23. gr. laga 57/1949 fól skiptaráðandi uppboðshaldaranum í Gullbringusýslu að selja lóðina á uppboði. Í uppboðsauglýsingu var þess getið, að lóðin væri seld til sameignarslita samkvæmt beiðni skiptaréttar Reykjavikur. Uppboðið fór fram 15. júlí 1971. D varð hæstbjóðandi á 550.000 krónur. Daginn eftir greiddi hann uppboðshaldara 100.000 krónur upp í uppboðsandvirði. D hafði greitt gatnagerðargjald og hitaveitugjald vegna lóðarinnar til sveitarsjóðs Garðahrepps, alls 196.856 krón- ur. Krafðist hann þess, að sú upphæð yrði dregin frá upp- boðsverðinu, en hann fengi síðan útgefið uppboðsafsal fyr- ir lóðinni gegn greiðslu á helmingi eftirstöðva kaupverðs auk uppboðskostnaðar. Uppboðshaldari gekk eftir frekari greiðslu á uppboðsverði í október 1971. S krafðist þá aðal- lega riftunar á uppboðskaupum D vegna dráttar á greiðslu uppboðsverðs, en til vara, að D greiddi allt uppboðsverðið, sem síðan yrði afhent skiptaráðanda í Reykjavík. Talið, að dráttur sá, sem varð á greiðslu uppboðsandvirðis, varðaði eigi riftun uppboðskaupa, eins og á stóð. Hins vegar þóttu eigi fram komin af hálfu D haldkvæm rök fyrir því, að hann fengi uppboðsafsal gegn greiðslu á helmingi uppboðs- andvirðisins, þegar frá hefðu verið dregnar áðurgreindar 196.856 krónur, er hann taldi sig hafa greitt vegna lóðar- INNAF 2........00 ss 13 Kaupfélagið A varð gjaldþrota 1968. S átti þá inni nokkra fjár- hæð á reikningi sínum hjá A. Krafðist hann þess, að fá upphæð þessa greidda utan skuldaraðar. Væri um að ræða andvirði sláturfjárafurða, sem A hefði tekið að sér að selja fyrir hann í umboðssölu. Til vara krafðist S þess, að krafa sín yrði tekin til greina sem forgangskrafa í þrotabú A samkvæmt 83. gr. skiptalaga, þar sem skoða mætti kröf- una sem hluta af launum hans sem bónda. Inneign S hjá A var talin vera verðbætur vegna landbúnaðarafurða, sem S hefði lagt inn í A á árunum 1966 og 1967, og A hafði selt. A hafði ekki haldið þessum vörum sérgreindum, eftir að þær höfðu verið vegnar og metnar, enda ekki talið, að það hafi verið skylt. Var því ekki talið, að S hefði verið eigandi afurðanna, er A seldi þær, og gat S því ekki krafist þess að fá andvirði þeirra greitt utan skuldaraðar, úr þrotabúi A. Ekki var heldur talið, að krafa hans stafaði af fjárvörslu samkvæmt a lið 83. gr. laga nr. 3/1878 og eigi varð henni jafnað til launakröfu samkvæmt 5. tl. b liðs sömu gr. Var krafan því ekki heldur tekin til greina sem forgangskrafa 418 Efnisskrá CLXI Bls. Sjá gjaldþrot, uppboð .........0000.000. 0 464, 907, 914 Skiptaréttur. Sjá dómsvald skiptaréttar .............0.000..00. 929 Skírlífisbrot. Skjalafölsun. S komst yfir tékkhefti frá V-banka, er kona nokkur átti. Hann hugðist greiða hótelreikning með tékka úr þessu tékkhefti. Ritaði hann tékkann með fölsuðu nafni og ábekti með sama nafni. Atferli S varðaði hann refsingu samkv. 1. mgr. 155. gr. alm. hegningarlaga ..................... 000. 425 Skólar. Skuldajöfnuður. Sjá lögtak ...............0020. 955 Skuldamál. Sjá og samningar, fasteignakaup, lausafjárkaup, kaupgjald. Árið 1966 samdi S við R í Danmörku um kaup á efni í verbúðar- hús og smíði þess. R taldi, að S hefði eigi staðið full skil á kaupverði og sótti S til greiðslu á eftirstöðvunum. Ekki var sótt þing af hálfu S í héraði, og var málið dæmt eftir framlögðum skjölum og skilríkjum skv. 118. gr. laga nr. 85/1936. Voru kröfur R teknar til greina að fullu. S áfrýjaði dóminum, en þar sem hann hafði eigi sótt þing í héraði, stóðu ákvæði 45. gr. laga 75/1973 því í vegi að málsástæð- ur hans yrðu teknar til greina í Hæstarétti. Héraðsdóm- urinn var því staðfestur ................0.00....00 158 Sumarið 1969 seldi H Á 309 kg af nýjum laxi. Hinn 15. septem- ber um haustið greiddi Á H 49.675 krónur fyrir laxinn. Taldi Á, að samið hefði verið um ákveðið verð, og að framangreind greiðsla hefði verið fullnaðargreiðsla. H taldi, að Á hefði lofað að greiða ekki lægra verð en kaup- félagið í héraðinu mundi greiða, en samkvæmt verðlagi þess hefði verðið á laxinum átt að vera 78.294 krónur. Krafðist H greiðslu á mismuninum, Eigi þótti sannað, að samið hefði verið um annað verð en það, sem H fékk greitt haustið 1969 og kvittaði fyrir athugasemdalaust, enda studdu framburðir nokkurra viðsemjenda Á málstað Á, sem var sýknuð ..........2..00.20 0000 242 Skuldamál út af samningi um túnristu, sjá samningar ........ 251 Um skuldamál vegna uppgjörs á íbúðum í byggingarsamvinnu- félögum, sjá það orð .............0. 000. 311, 777 k CLXITI Efnisskrá Bls. Frá hausti 1967 til vors 1968 seldi V í Noregi S í Reykjavík ýmislegt efni til smíða á strætisvögnum fyrir 1.200.000 krónur norskar. Samkvæmt ódagsettum samningi eða samningsuppkasti milli málsaðila skyldu allar vörurnar afhendast „gegn fyrirfram umsömdu verði“. Hugsanlegar breytingar á verði áttu að tilkynnast skriflega. Innheimta skyldi vera „sjálfvirk með tilvísun til banka, sem samið hefur verið um“. Þá sagði, að „samstæður“ skyldu vera „staðgreiddar eða með samþykktum víxlum“ og skyldi vera nánar samið um til hve langs tíma þær væru. S greiddi eitthvað af vörunum með víxlum og reiknaði V forvexti og bankakostnað af víxlum þessum S til skuldar. Einnig krafði V S um útflutningstryggingariðgjald. Alls námu kröfur V á hendur S 69.164.71 norskum krónum. Meðal gagna máls var bréf frá V til S 1. desember 1967, þar sem V óskaði eftir greiðslu á 40.857 norskum krónum. Þar af nam vaxta- og bankakostnaður 31.584 krónum, 7.395 krón- ur voru iðgjald af útflutningstryggingu, 1.878 krónur voru ferðakostnaður, en frá þeirri kröfu féll V. Í janúar 1968 komu tveir menn frá V til Reykjavíkur til viðræðna um viðskipti aðilanna. Kveðast þeir hafa átt fund með fram- kvæmdastjóra S hinn 19. janúar, og hafi hann lofað greiðslu á framangreindri fjárhæð. Þeir hafi samið skýrslu um viðræðurnar og sent S hana 23. eða 24. janúar. Í skýrslu þessari, sem er ódagsett. segir varðandi framangreinda fjárhæð: „Sjekk bliver sent fra S .. . etter egen avíale med banken. Ved senere forfald af discontoen má V. bank sende nota pá omkostninger til S... bank“. Af hálfu 5 var því neitað, að skýrsla þessi hefði borist. Með bréfi 1. febrúar 1968 krafði V S um áðurnefnda fjárhæð og gerði grein fyrir kröfu sinni um iðgjald af útflutningstryggingu. V krafðist enn greiðslu með bréfi 16. maí 1968 og loks með bréfi 6. ágúst 1968. Hótaði V þá sérstökum innheimtuað- gerðum. Því bréfi svaraði S 16. ágúst og kvaðst hvorki minnast samkomulags né viðræðna um þessa kröfu. V svaraði bréfi þessu 20. ágúst og krafðist enn greiðslu. í bréfi þessu er sérstaklega tekið fram, að S sé ósamþykkur iðgjaldinu vegna útflutningstryggingar og gerð nánari grein fyrir þeirri kröfu. Framkvæmdastjóri S, sem hafði staðið í samningum af hálfu S og undirritað bréfið 16. ágúst, lést í ágústmánuði 1970 og hafði þá eigi gefið skýrslu í málinu. Talið, að með hliðsjón af skýrslu sendimanna V, sem þeir höfðu staðfest fyrir dómi, svo og því hversu seint S andmælti kröfu V, yrði að leggja til grundvallar, að S hefði samþykkt að greiða vaxta- og bankakostnað þann, sem að framan greinir, alls 31.584 norskar krónur. Efnisskrá CLXIITI Bls. Var S því dæmt til að greiða V þá fjárhæð. Hins vegar þótti ljóst af bréfum V 1. febrúar og 20. ágúst 1968, að S hefði aldrei samþykkt að greiða iðgjaldið af útflutnings- tryggingunni, og var sú krafa því eigi tekin til greina. S var ennfremur sýknað af kröfu V um annan banka- og vaxtakostnað, þar sem V hefði ekki uppfyllt það skilyrði, sem það taldi sjálft, að S hefði sett fyrir greiðslu, að V sendi innheimtukröfur vegna þess um hendur banka hér á landi 00... 500 Spjöll á mannvirkjum. Stefnur, stefnubirting. Stjórnarskrá, stjórnskipun. Stjórnsýsla. Hinn 22. júlí 1969 var stofnað í Reykjavík félag, er hlaut nafnið Hundavinafélagið. Tilgangur þess var m. a. að stuðla að því, að hundahald yrði leyft í þéttbýli, og að settar yrðu reglur um hundahald af hálfu hins opinbera. Félagið fór þess á leit við borgarstjórn, að hún heimilaði hundahald í Reykjavík. Borgarráð leitaði umsagnar heil- brigðisráðs, lögreglustjóra og Dýraverndunarfélags Reykja- víkur og gerði síðan ályktun um málið. Gekk ályktun þessi í þá átt, að breyta ekki reglum um hundahald. en gefa eigendum hunda frest til að hætta hundahaldi. Ályktunin var lögð fyrir borgarstjórn og samþykkt þar með 14 at- kvæðum gegn 1. Hundavinafélagið ítrekaði beiðni sína í bréfi 14. ágúst 1971, en beiðninni var synjað. Hinn 31. jan- úar 1972 sendi Á, varaformaður Hundavinafélagsins, borg- arstjóra umsókn um að fá að hafa hund á heimili sínu í Reykjavík. Hann fékk synjun með vísan til reglugerðar 61/1924, sbr. lög 8/1924 og 161. gr. heilbrigðissamþykktar fyrir Reykjavík. Á ítrekaði umsókn sína 1973, en fékk neit- un. Hann höfðaði síðan mál á hendur Reykjavíkurborg, heilbrigðismálaráðuneytinu og dómsmálaráðuneytinu og krafðist þess, að viðurkennt yrði með dómi, að synjun borgarstjóra um leyfi til handa Á til að mega halda hund yrði metin ólögmæt. Reisir hann sóknarástæður sínar á því m. a., að ákvæði reglug. 61/1924, sbr. og ákvæði 161. gr. heilbrigðissamþykktar fyrir Reykjavík frá 1950 svo og ákvæði 65. gr. lögreglusamþykktar Reykjavíkur frá 1930 ásamt síðari breytingum séu ógild, að því er varðar hundahald í Reykjavík, og brjóti í bága við 66. gr. stjórn- arskrárinnar sbr. 8. gr. Evrópuráðssamnings um verndun CLXIV Efnisskrá mannréttinda og mannfrelsi. Talið, að enn sé í fullu gildi bann það, sem lagt var við hundahaldi í Reykjavík með 1. gr. reglug. 61/1924 og 65. gr. lögreglusamþ. Reykja- víkur, sem höfðu lagastoð í 1. gr. laga 8/1924, en nú 1. gr. laga T/1953. Ekki var fallist á þá röksemd, að ákvæðin væru fallin úr gildi vegna þess, að ekki hefði verið fram- fylgt banni því, sem þau leggja við hundahaldi. Þá var ekki talið, að ákvæði þessi brytu í bága við 66. gr. stjórnar- skrárinnar né 8. gr. fyrrnefnds Evrópusáttmála, sem raun- ar hefði ekki öðlast lagagildi hér á landi. Samkvæmt því var talið, að borgarstjóra hefði hvorki verið skylt né heim- ilt að veita Á undanþágu til að halda hund á heimili sínu. Ekki var talinn neinn lagagrundvöllur til að gera kröfur á hendur heilbrigðisráðherra eða dómsmálaráðherra í máli þessu ...........000 0000 rr Söluskattur. Sönnun. Sjá vinnusamningar ..........2000000 nennt Þrátt fyrir neitun E, þótti sannað með framburði margra vitna, að hann hefði sparkað í bifreið og valdið spjöllum á henni. Refsað samkv. 1. mgr. 257. gr. alm. hegningarlaga. Sjá eignarspjöll ...........0..00 000. e rr Sönnur í þjófnaðarmáli, sjá þjófnað ......000%2.0 0... 0. en. S, íslenskur aðili, og V, norskur áttu verslunarskipti saman. Sannað þótti með skýrslu tveggja umboðsmanna V, er áttu viðræður við S hér á landi, að S hefði samþykkt að greiða tiltekinn vaxta- og bankakostnað. Ljóst þótti af sömu skýrslu, að S hefði eigi gengist undir að greiða tiltekið ið- gjald. Var mál dæmt á þessum grundvelli, en S lést, áður en hann gat gefið skýrslu í málinu ......022.000 00.00.0000... Í máli milli G og S, er höfðu gert sameiginlegt tilboð í verk, voru verkþættir hvors um sig sjálfstæðir, en verkþáttur G var mun meiri en verkþáttur S. Samkvæmt uppgeri því, er lagt var til grundvallar, var gróði í verkþætti G tæpar 350 þúsund krónur, en rúmlega 140 þúsund króna tap á verkþætti S. G og S höfðu fengið bankaábyrgð fyrir efndum á skuldbindingum sínum og báðir lagt fram veð fyrir henni. Ljóst þótti, að ábyrgð beggja hafði verið sú sama gagnvart verkkaupa, og áhætta beggja hefði verið jöfn. G, sem hélt því fram, að hvor þeirra um sig hefði átt að bera tap eða gróða af sínum verkþætti, þótti ekki hafa sannað, að svo hefði verið um samið né, að slík skipting taps eða gróða byggðist á venju, þegar eins stæði á og í skiptum þeirra. Varð því niðurstaða sú, að ágóði sá, Bls. 601 337 337 500 Efnisskrá CLXV BIs. sem orðið hafði á verkinu í heild, skyldi skiptast að jöfnu milli G og S...........0..000 000 675 Í máli út af uppgjöri á íbúð A, félagsmanns hjá byggingar- samvinnufélagi, B, véfengdi A reikning B yfir byggingar- kostnað. Hann var byggður á endurskoðuðu bókhaldi B, og hafði A ekki hnekkt reikningnum með áliti dómkvaddra manna eða á annan hátt. Var því dómur byggður á honum. Meirihluti manna í byggingarflokki þeim, sem A var í hjá B, samþykkti tiltekin útgjöld, og þótti ósannað, að sú sam- þykkt hafi eigi verið fengin með eðlilegum hætti ........ 311 Í máli milli L, byggingarsamvinnufélags, og P, félagsmanns, út af kostnaðarverði íbúðar, var lögð til grundvallar mats- gerð dómkvaddra manna, er endurskoðuðu reikningsskil og kváðu á um, hvort eðlileg hefði verið skipting rekstrar- útgjalda á íbúðina .................0..0000000 0000. 7 Í máli út af vátryggingarbótum bifreiðar þótti bresta sönnun fyrir því, að S, ökumaður, hefði valdið slysi „í ölæði“, sbr. 20. gr. laga 20/1954, en blóðsýni, sem honum var tekið um 6 klst. eftir slys, sýndi 0,37%. áfengismagn. Vitni, er sáu S eftir slys, töldu sig ekki hafa séð áfengis- áhrif á honum ..........0.000.000 00 113 Tekjuskattur. Sjá skattar. Tékkamisferli. Sjá og fjársvik. S gerðist sekur um þessi brot: 1. S hafði ávísunarreikning á L-banka. Gaf hann í nóv. og des. 1972 út til handhafa 12 tékka á reikninginn, og reyndist ekki innstæða fyrir neinum þeirra, er þeim var framvísað í banka. Kvaðst S hafa legið í óreglu og ekki fylgst með reikningsstöðunni. Með útgáfu og notkun tékka þessara var S refsað í héraðsdómi samkv. 248. gr. alm. hegningarlaga. Í dómi Hæstaréttar var dæmt, að útgáfa og notkun 8 af þessum tékkum í viðskiptum varðaði S refs- ingu samkv. 248. gr. alm. hegningarlaga, en notkun og útgáfa 4 tékka varðaði refsingu samkv. 261. gr. alm. hegn- ingarlaga. Var mál flutt svo fyrir Hæstarétti, að brot gæti varðað við 261. gr., þótt þess ákvæðis væri eigi getið í ákæruskjali, sbr. 118. gr., 3 mgr. laga nr. 74/1974. 2. Í nóv. 1972 komst S yfir tékkhefti, er kona nokkur átti við V-banka. Gaf hann út alls 7 tékka úr tékkhefti þessu, er hann undirritaði sjálfur og valdi númer af handa- hófi. Tékkana notaði S í viðskiptum. Reyndist engin inn- stæða fyrir hendi. Var notkun tékkanna talin varða við 248. gr. alm. hegningarlaga. 3. Í nóv. 1972 hugðist S greiða hótelreikning með tékka CLXVI Efnisskrá Bls. að fjárhæð 3.000 kr., og var tékkinn úr tékkhefti, er grein- ir í 2 að framan. S ritaði tékkann, falsaði nafn útgefanda og ábekti hann með sama nafni. S var refsað fyrir þetta atferli samkv. 155. gr. alm. hegningarlaga. Refsing S fyrir atferli samkv. 1-3 var ákveðin 8 mán. fangelsi með vísan til 77. gr. alm. hegningarlaga. Hann var og dæmdur til greiðslu skaðabóta ...........00000.0...0..0. 426 Tilboð. G og S gerðu sameiginlega tilboð í verk, og var tilboð sam- þykkt. Verkþættir þeirra voru sjálfstæðir og var verk- þáttur G mun meiri en verkþáttur S. Samkvæmt uppgjöri því, er lagt var til grundvallar, var gróði á verkþætti G tæpar 350 þúsund krónur, en rúmlega 140 þúsund króna tap á verkþætti S. G og S höfðu fengið bankaábyrgð fyrir efndum á skuldbindingum sínum og báðir lagt fram veð gagnvart henni. Ljóst þótti, að ábyrgð beggja hafði verið sú sama gagnvart verkkaupa, og áhætta beggja hefði verið jöfn. G, sem hélt því fram, að hvor þeirra um sig hefði átt að bera tap eða gróða af sínum verkþætti, þótti ekki hafa sannað, að svo hefði verið um samið né, að slík skipting taps eða gróða byggðist á venju, þegar eins stæði á og í skiptum þeirra. Varð því niðurstaða sú, að ágóði sá sem orðið hafði á verkinu í heild, skyldi skiptast að jöfnu milli G Og S.....0000 00 675 Tilraun. R. lögreglumaður handtók E, sem sannur varð að innbroti í lyfjabúð. Var E tekinn að róta til í lyfjavörum, er hann var handtekinn, en eigi hafði hann slegið eign sinni á neinn hlut. EF var refsað samkv. 244., sbr. 20. gr. alm. hegningar- laga .........0..0 002. 337 Togveiðar. Tollar. Tollgæsla. J flugfreyja kom með flugvél til Keflavíkurflugvallar frá út- löndum. Tollgæsluyfirvöld ákváðu, að framkvæmd skyldi leit á öllum flugfreyjum, er komu með flugvélinni. J mót- mælti leit nema að undangengnum dómsúrskurði. Lögreglu- stjóri tjáði J, að hann mundi fyrirskipa leit án úrskurðar með vísan til 12. og 14. gr. laga nr. 59/1969. Síðan var leitin framkvæmd. J kærði synjun lögreglustjóra um að kveða upp úrskurð. Ákvörðun lögreglustjóra um leit talin yfir- Efnisskrá CLXVII Bls. valdsákvörðun, sem ekki yrði borin undir Hæstarétt og var málinu vísað frá Hæstarétti .......................... 221 Tolllagabrot. Tómlæti. V rafvirki sótti B verktaka m. a. um greiðslu á kaupi fyrir 2 eftirvinnustundir. Talið, að kvörtun vegna þessa hafi kom- ið of seint fram, og var B því sýknaður .................. 145 Börn S, sem nutu samningsmælts forkaupsréttar um jörð, er S seldi H, höfðuðu mál til riftunar á sölugerningi um jörð- ina frá Htil J. Afsali til J var þinglýst 4. des. 1969, en rift- unarmál var þingfest 22. sept. 1970. Riftun var boðuð með bréfi barnanna til J í febrúar 1970. Stefnendur þóttu eigi hafa glatað rétti sínum fyrir tómlæti .................... 97 Lð Traustnám. Umboð. G vistaðist á dvalarheimilinu H, í júlí 1969. Af hálfu S, sem rak H, var því haldið fram, að Á, umboðsmaður G, hafi tjáð forráðamönnum S, að G hyggðist gefa einhverri af stofnunum S peningagjöf að fjárhæð 200 þúsund krónur. Síðan hafi Á afhent peningana og fengið í hendur gjafa- bréf, eins konar kvittun fyrir þeim, 3 dögum áður en G vistaðist á H. Hafi þessi gjöf greitt fyrir því, að G fékk vist á dvalarheimilinu. Af hálfu G var því haldið fram, að hann hafi talið, að fjárhæðin hafi átt að vera fyrirfram- greiðsla upp í vistgjöld. Á hafi ekki haft neina heimild til að gefa fjárhæðina, enda hafi það aldrei borið á góma milli þeirra. Á taldi G hafa veitt sér heimild til að ráðstafa fénu eins og hann gerði. G höfðaði mál 1972 á hendur S og krafðist endurgreiðslu fjárins. Talið ósannað, að fyrirsvars- mönnum S hafi mátt vera ljóst, að Á hefði ekki haft heir- ild G til ráðstöfunar fjárins. Samkvæmt því og þar sem ekki varð á það fallist, að ráðstöfun þessa bæri að meta ógilda samkvæmt 32. gr. laga nr. T/1936, var S sýknað af kröfu G ............0.22 000... 532 K áfrýjaði fjárnámsgerð. Grundvöllur fjárnámsgerðarinnar var dómsátt. K hélt því fram fyrir Hæstarétti, að lögfræðing- ur sá, sem undirritað hefði sáttina fyrir hans hönd, hefði ekki haft umboð til þess. Væri sáttin því eigi bindandi fyr- ir sig. K var sjálfur viðstaddur fjárnámsgerðina og lýsti þar yfir því, að sáttin hefði verið gerð í sínu umboði, en án sinnar vitundar. Þar sem þessari yfirlýsingu K um, að sátt- in hefði verið gerð í umboði hans, hafði ekki verið hnekkt, CLXVIII Efnisskrá Bls. var hún lögð til grundvallar dómi í málinu, sbr. og 45. gr. laga nr. 75/1973. Fjárnámsgerðin því staðfest ............ 629 K áfrýjaði fjárnámsgerð. Grundvöllur fjárnámsgerðarinnar var dómsátt, sem lögmaður K hafði undirritað fyrir hans hönd. K krafðist þess, að fjárnámsgerðin yrði felld úr gildi, þar sem lögmann þann, sem sáttina gerði fyrir hann, hefði skort umboð til þess. Þegar fjárnámsgerðin fór fram, var sótt þing af hálfu K, en ekki var þessari málsástæðu þá hreyft í fógetaréttinum. Kom hún því eigi til álita í Hæsta- rétti, sbr. 45. gr. laga nr. 15/1975 .......... 632, 634, 636, 638 Umferðarlög. G, 17 ára, ók ölvaður bifreið, sem hann tók að ófrjálsu. Hann var eigi sóttur til saka fyrir brot á áfengislögum. Hann gekkst við áfengisneyslu og að hafa kennt áfengisáhrifa við aksturinn. Í blóðsýni reyndist vera 0,73%, áfengismagn. Refsað skv. 259. gr. alm. hgl., sbr. lög 20/1956, og 2. mgr. sbr. 3. mgr. 25. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga. Hann hafði eigi áður sætt refsingu. Refsing með vísan til 77. gr. alm. hgl. 15 daga varðhald, sem dæmt var skilorðsbundið með vísan til ungs aldurs ákærða. Hann var sviptur ökuleyfi í lÁr 22... 45 Við töku blóðs úr S, sem ók Þifreið og var grunaður um ölvun, urðu lækni þau mistök, að hann notaði brennsluspíritus til að strjúka af handlegg S fyrir blóðtökuna. Þótti það rýra svo gildi rannsóknar, er sýndi raunar 1,68%. áfengismagn Í blóði S, að eigi þótti fært að leggja hana til grundvallar. Var S því sýknaður af ákæru um brot á 20., sbr. 4. mgr. 25. gr. umferðarlaga, en brot hans var fært til 2., sbr. 3. mgr. 25. gr. sömu laga. Brot hans varðaði enn fremur við 27. gr. laganna. S hafði 4 árum áður sætt sekt fyrir ölvunar- akstur. Dæmt 30 daga varðhald, og var S sviptur ökuleyfi ævilangt ........00.000.000 nn nn 49 B, sem var undir áhrifum áfengis, ók bifreið vanbúinni til aksturs. Í blóði hans fundust reducerandi efni, sem sam- svöruðu 3,0%. vínanda. Samkv. sakavottorði því, sem lagt var fram í héraði, hafði B ekki sætt refsingu áður. B var í héraðsdómi dæmdur í 10 daga varðhald skilorðsbundið og sviptur ökuleyfi í 1 ár. Fyrir Hæstarétti var leitt í ljós, að greint sakavottorð var ekki rétt, og hafði B sætt þrívegis sektum fyrir umferðarlagabrot og enn fremur ver- ið dæmdur í 10 daga varðhald og sviptur ökuleyfi í 1 ár fyrir ölvun við akstur. B hafði fengið ökuleyfi, áður en dómur Hæstaréttar gekk. Var hann í þeim dómi dæmdur til 15 daga varðhalds og sviptur ökuleyfi ævilangt. Hann var dæmdur til að greiða verjanda sínum málsvarnarlaun, Efnisskrá CLXIX Bls. en kostnaður af áfrýjun sakarinnar var að öðru leyti greiddur af ríkissjóði, enda féll ríkissaksóknari frá kröfum að því leyti ...............0000. 0. 519 Tæplega 17 ára piltur, J, ók bifreið Ökuréttindalaus og undir áhrifum áfengis. Hann var aðeins sóttur til saka fyrir brot á umferðarlögum og ekki áfengislögum jafnframt. Var þess m. a .krafist, að hann yrði sviptur rétti til að öðlast ökuskírteini. Áður en dómur gekk í héraði, fékk J öku- leyfi. Var J sviptur ökuleyfi í 1 ár, enda var talið, að orða- lag ákæru stæði því ekki í vegi, að slík svipting ökuleyfis yrði dæmd, sbr. 3. mgr. 118. gr. laga 74/1974. Héraðsdómari ákvað á dómþingi, sem háð var eftir að dómur var sagður upp, að J skyldi halda ökuréttindum sínum, þar til dómur gengi í Hæstarétti í máli hans. Þessi ákvörðun var ekki talin geta staðist, sbr. 5. mgr. 81. gr. umferðarlaga, sem er sérákvæði, er gengur framar hinu almenna ákvæði 178. gr. laga 74/1974. J var dæmd 10 daga varðhaldsrefsing og var hún skilorðsbundin með tilliti til ungs aldurs J. J var svipt- ur ökuleyfi 1 ár. Tveir dómarar Hæstaréttar töldu eigi standa sakfræðileg rök til að skilorðsbinda refsinguna, sem þeir töldu hæfilega 10 daga varðhald .................... 594 Lögreglumenn stöðvuðu bifreið í Oddagötu á Akureyri, en öku- maður var grunaður um að vera undir áhrifum áfengis. Ók P lögreglumaður bifreiðinni að lögreglustöðinni á Akur- eyri. Á var farþegi í bifreiðinni og fór með henni að lög- reglustöðinni. P lagði bifreiðinni rétt við lögreglustöðina og tók straumláslykla úr henni, en A ætlaði að doka við í bifreiðinni. Skömmu síðar heyrði P, þá kominn inn á varð- stofuna, að bifreiðin var gangsett, og sá hann, að A var kominn undir stýri hennar. Hljóp P þegar út ásamt öðrum lögreglumanni, Þ, Hafði A ekið bifreiðinni um það bil bíl- lengd aftur á bak, en þá hafði vél hennar drepið á sér. Var ákærði að gangsetja bifreiðina á ný, þegar P og Þ komu að henni og girtu fyrir frekari akstur. Þ taldi óhugs- andi, að bifreiðin hefði getað sigið aftur á bak, án þess að vélarafli hennar væri beitt, en P taldi það nær óhugsandi. Samkvæmt eiðfestum vitnisburði lögregluþjónanna beggja þótti sannað, að A hefði í umrætt sinn gangsett bifreiðina við lögregluvarðstofuna og að A hefði jafnframt ekið bif- reiðinni aftur á bak um eina bíllengd. A var tekið blóð- sýni, og reyndist 1,85%, alkóhóls í því. Var honum dæmd refsing samkvæmt 2. mgr., sbr. 4. mgr. 25. gr., sbr. 80. gr. umferðarlaga nr. 40/1968 og 1. mgr. 24. gr., sbr. 45. gr. áfengislaga nr. 82/1969. A sætti dómsátt 2. október 1972 fyrir brot á 2. mgr. sbr. 3. mgr. 25. gr. umferðarlaga, 1. mgr. 27. gr og 1. og 3. mgr. 38. gr., 1. mgr. 49. gr. og 1. CLXX Efnisskrá Bls. mgr. 50. gr. umferðarlaga og 1. mgr. 24. gr. áfengislaga. Var hann sviptur ökuleyfi í 10 mánuði. Brot það, sem hann var nú dæmdur fyrir, var framið 13. maí 1974. Í dómi Hæstaréttar segir, að brot það, sem ákærði sætti refsingu fyrir með dómsátt 2. október 1972, hafi ítrekunaráhrif á refsingu fyrir síðargreinda brotið, sbr. T1. gr. alm. hgl. og 3. mgr. 80. gr. umfl. nr. 40/1968. A var dæmt 15 daga varð- hald og hann var sviptur ökuréttindum ævilangt frá lög- birtingu héraðsdóms að telja, sbr. 81. gr, umfl. og 24. gr. áfl. 948 Með vætti tveggja lögreglumanna, sem höfðu fylgst með akstri B á þjóðvegi, þótti sannað, þrátt fyrir neitun hans, að hann hefði ekið með óleyfilegum hraða í tiltekið skipti. Vann hann þannig til refsingar samkvæmt 2. mgr. 50. gr. sbr. 80. gr. umferðarlaga nr. 40/1968. Gegn neitun ákærða þótti vætti vitnisins G lögreglumanns eigi nægileg sönnun þess, að B hafi ekið bifreið með óleyfilegum hraða í tiltekið annað skipti, og var ákærði sýknaður af því ákæruatriði. B hafði sætt áður þrívegis sekt fyrir umferðarlagabrot. Refsing hans nú var dæmd 5.000 króna sekt til ríkissjóðs, 2ja daga varðhald til vara .......0..0000. 000 nn tr 952 S vann að því ásamt fleiri mönnum að stytta arm krenabifreið- ar. Bifreið var þá kyrrstæð, og hreyfill ekki í gangi. Samkv. 1. gr. umferðarlaga gat S ekki reist bótakröfu gegn eiganda bifreiðar og vátryggingarfélagi á 67. og 68. gr. þeirra laga. Sýkna ........00000 00. 1071 D, 6 ára, varð fyrir bifreið, sem ekið var um veg í kauptúni. KP, eigandi bifreiðar, þótti vera skaðabótaskyldur gagn- vart D samkv. hinni hlutlægu reglu 1. mgr. 67., sbr. 69. gr. umferðarlaga nr. 26/1958. Þá var tryggingarfélagi bifreiðarinnar og dæmt að greiða D hluta af tjóninu, þ. e. miðað við tryggingarfjárhæð, sbr. 2. mgr. 74. gr. umferðar- laga nr. 26/1958 ........0.200 0000 00 ner 1105 Umferðarréttur. Umsýsla. Uppboð. Hjónin D og S fengu lögskilnað 1970. Skiptaráðandi ! Reykja- vík annaðist skipti á búi þeirra. Meðal eigna var byggingar- lóð í Garðahreppi. Með hliðsjón af 23. gr. laga 57/1949 fól skiptaráðandi uppboðshaldaranum í Gullbringusýslu að selja lóðina á uppboði. Í uppboðsauglýsingu var þess getið, að lóðin væri seld til sameignarslita samkvæmt beiðni skiptaréttar Reykjavíkur. Uppboðið fór fram 15. júlí 1971. D varð hæstbjóðandi á 550.000 krónur. Daginn eftir greiddi Efnisskrá CLXXI Bls. hann uppboðshaldara 100.000 krónur upp í uppboðsand- virði. D hafði greitt gatnagerðargjald og hitaveitugjald vegna lóðarinnar til sveitarsjóðs Garðahrepps alls 196.856 krónur. Krafðist hann þess, að sú upphæð yrði dregin frá uppboðsverðinu, en hann fengi síðan útgefið uppboðsafsal fyrir lóðinni gegn greiðslu á helmingi eftirstöðva kaup- verðs auk uppboðskostnaðar. Uppboðshaldari gekk eftir frekari greiðslu á uppboðsverði í október 1971. S krafðist þá aðallega riftunar á uppboðskaupum D vegna dráttar á greiðslu uppboðsverðs, en til vara, að D greiddi allt upp- boðsverðið, sem síðan yrði afhent skiptaráðanda í Reykja- vík. Talið, að dráttur sá, sem varð á greiðslu uppboðsand- virðis, varðaði eigi riftun uppboðskaupa, eins og á stóð. Hins vegar þóttu eigi fram komin af hálfu D haldkvæm rök fyrir því, að hann fengi uppboðsafsal gegn greiðslu á helmingi uppboðsandvirðisins, þegar frá hefðu verið dregnar áðurgreindar 196.856 krónur, er hann taldi sig hafa greitt vegna lóðarinnar ...............00..0000000... 73 S krafðist þess, að fasteign M yrði seld á nauðungaruppboði til lúkningar skuld samkvæmt veðskuldabréfi, útgefnu af M, tryggðu með 2. veðrétti í fasteigninni. Uppboðsbeiðn- inni fylgdi ljósrit veðskuldabréfsins. Málið var tekið fyrir í uppboðsrétti Reykjavíkur 7. september 1971, en þá var hvorki sótt þing af hálfu uppboðsbeiðanda né uppboðsþola. Uppboðshaldari frestaði samt málinu, og var það tekið fyrir í uppboðsréttinum og því frestað nokkrum sinnum, án þess að sótt væri þing af hálfu aðila. Hinn 17. janúar 1972 var sótt þing af hálfu uppboðsbeiðanda. Var þá ákveð- in sala á fasteigninni, að undangenginni auglýsingu í dag- blöðum. Er málið kom fyrir 18. maí 1972, mótmælti upp- boðsþoli því, að uppboð færi fram, þar sem uppboðsheimild væri áfátt. Uppboðshaldari úrskurðaði, að uppboðið skyldi fara fram. Úrskurði þessum var áfrýjað til Hæstaréttar. Dæmt, að þar sem eigi var sótt þing af hálfu uppboðs- beiðanda, þegar málið var tekið fyrir í fyrsta sinni, og for- föllum eigi lýst, hefði málatilbúnaður hans verið ónýtur skv. 4. gr. laga nr. 57/1949, sbr. 118, og 223. gr. laga nr. 85/1936. Hefði uppboðshaldara því borið að fella málið nið- ur. Var hinn áfrýjaði úrskurður því felldur úr gildi og synj- að um framgang uppboðsins .............0.000.00. 112 V lögmaður krafði F um fé. Með bréfi 9. september 1969 bað hann fógeta um, að gert væri löghald í eignum F til trygg- ingar kröfu sinni. Löghald þetta fór fram 18. s m. og var lagt löghald á ýmislegt lausafé. Með stefnu birtri 23. s. m. höfðaði V mál gegn F til greiðslu á kröfunni og gekk dóm- ur í málinu 3. október 1969. Var löghaldsgerðin staðfest og CLXXTI Efnisskrá F dæmt til að greiða V kröfuna. F greiddi kröfuna ekki og 10. desember 1970 gerði V fjárnám hjá F til tryggingar kröfu sinni í þeim eignum, sem löghald hafði verið gert í. V tók hina fjárnumdu muni úr vörslum F 27. febrúar 1970 og bað um nauðungaruppboð á þeim til fullnustu kröfu sinni hinn 13. mars 1970. Sama dag var bú F tekið til gjald- þrotaskipta. Nauðungaruppboð á hinum fjárnumdu mun- um fór fram 23. maí 1970, og krafðist V greiðslu á kröfu sinni af uppboðsandvirði munanna. Af hálfu þrotabús F var þessu mótmælt. Var ágreiningurinn lagður í úrskurð uppboðsréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að samkvæmt 2. gr. uppboðslaga nr. 57/1949 úrskurði uppboðshaldari öll atriði varðandi uppboð og samkvæmt 46. gr., sbr. 34. gr. nefndra laga skuli hann úthluta uppboðsandvirði. Þóttu reglur 30. gr. laga nr. 25/1929 um gjaldþrotaskipti eins og á stóð ekki vera því til fyrirstöðu, að uppboðshaldari réði ágreiningi aðila til lykta. Talið var, að þegar bú F var tekið til gjaldþrotaskipta 13. mars 1970 hefði ekki verið lið- inn 6 mánaða frestur sá, sem um ræðir í 22. gr., sbr. 19. gr. laga nr. 25/1929, en upphaf þess frests beri að miða við stefnubirtingu. Þar sem því sé hvorki haldið fram, að félagið hafi þá átt fyrir skuldum, né að V hafi haft fulla ástæðu til að ætla að svo væri, yrði að líta svo á, að sér- réttindi þau, sem V öðlaðist með fjárnáminu 10. desember 1969 féllu niður. Skyldi uppboðsandvirðið því renna til þrotabúsF .........02002000 00 Uppsögn á starfssamningi. Upptaka eigna. Úrskurðir. Úrskurður stjórnar Lögmannafélags Íslands kærður til Hæsta- réttar ........0...000. 000 Hæstiréttur úrskurðar, að Læknaráð láti í té álitsgerð ........ Útburðargerðir. Útivist aðilja. Áfrýjandi sótti eigi þing. Útivistardómur 4, 5, 81, 82, 394, 555, 556, 697, Útsvör. Yfirvöld. J flugfreyja kom með flugvél til Keflavíkurflugvallar frá út- Bls. 464 573 592 698 Efnisskrá CLXXIII Bls. löndum. Tollgæsluyfirvöld ákváðu, að framkvæmd skyldi leit á öllum flugfreyjum, er komu með flugvélinni. J mót- mælti leit, nema að undangengnum dómsúrskurði. Lög- reglustjóri tjáði J, að hann mundi fyrirskipa leit án úr- skurðar með vísan til 12. og 14. gr. laga nr. 59/1969. Siðan Var leitin framkvæmd. J kærði synjun lögreglustjóra um að kveða upp úrskurð. Ákvörðun lögreglustjóra um leit talin yfirvaldsákvörðun, sem ekki yrði borin undir Hæsta- rétt og var málinu vísað frá Hæstarétti .................. 221 Vanheimild. Vanreifun. Sjá og ómerking. Ýmissa gagna var aflað eftir uppsögu héraðsdóms, er að réttu lagi áttu að liggja fyrir héraðsdómi. Mál var vanreifað. Ómerking ...............0.0 0 10 O krafði S um greiðslu vangoldinnar húsaleigu í húsi sínu. Krafa þessi þótti mjög vanreifuð og eigi gerð nein grein, sem hald er í, fyrir kröfu þessari. Þar á meðal var eigi lýst húsnæði því, sem stefndi bjó í eða gögn lögð fram um fjárhæð húsaleigu í sambærilegu húsnæði í kaupstað, þar sem fasteignin var, á þeim tíma, sem hér var um að ræða. Kröfunni var vísað frá dómi í Hæstarétti, en í héraði var sýknað af þessari kröfu, þar sem hún þótti eigi nægilega rökstudd ..................222 161 Gagnaöflun í landamerkjamáli þótti áfátt. Ómerkt m. a. fyrir þá sSÖk ......0...0.0.000 804 Á tók bíl á leigu hjá bílaleigunni B. Ók Á út af vegi, og valt billinn. Sótti B Á til bóta fyrir tjón, sem varð á bifreið o. fl, Kröfur sínar reisti B eingöngu á 9. gr. leiguskilmála, þar sem kveðið var á um skyldu leigutaka til að bæta tjón á bifreið, sem hlytist m. a. fyrir vítavert gáleysi hans. Upp kom, að ákvæði þetta var ekki skráð á frumrit leigusamn- ings, sem lá fyrir héraðsdómi, undirritað af aðiljum. Af hálfu lögmanns Á var því haldið fram í bréfi, sem var meðal gagna máls, að Á hefði tekið bílinn á leigu án skuld- bindinga af sinni hálfu, að því er varðar venjuleg og óhjá- kvæmileg umferðaróhöpp. Eins og hér stóð á, þótti hérd. hafa átt samkv. 114. gr. laga nr. 85/1936 að leita nánari skýringa hjá B á því, hverjar skyldur hann teldi, að Á hefði tekist á hendur við gerð leigusamnings, og innt hann eftir því sérstaklega, hvernig gert hefði verið úr garði Það samningseintak, sem honum bar að fá Á í hendur, sbr. 6. gr. reglugerðar 127/1960. Þótti rétt að ómerkja héraðs- dóm af þessum sökum frá og með tilteknu þinghaldi og vísa málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar og dómsálagn- CLXXKIV Efnisskrá ingar að nýju. Málskostnaður féll niður í Hæstarétti .... Varnarsamningur við Bandaríki Norður-Ameríku. Varnarþing. Lífeyrissjóður verkstjóra í Reykjavík höfðaði mál fyrir bæjar- þingi Reykjavíkur gegn J s/f í Hafnarfirði til heimtu ógreidds iðgjalds til sjóðsins af launum verkstjóra, sem Var starfsmaður J s/f. Af hálfu J s/f var ekki sótt þing. Eigi talið, að 80. gr. laga nr. 85/1936 né önnur varnarþings- ákvæði laganna veiti heimild til að reka mál þetta fyrir bæjarþingi Reykjavíkur. Var málinu því vísað frá héraðs- ÁÓMI .......0.00 000 Sjá kærumál ............200.0 0. Vátrygging. 14. júní 1971 um kl. 12 á hádegi var S á ferð eftir Örlygshafnar- vegi á fólksbifreið sinni af Skoða gerð. Bifreiðin var tæp- lega ársgömul, og hafði hann keypt hana nýja á 237.319 krónur. Þrjár telpur voru með honum. Skammt frá bæn- um Hvalskeri fór bifreiðin út af veginum og skemmdist svo mikið, að hún var talin ónýt. Allir, sem í bifreiðinni voru, slösuðust, og S hlaut opin beinbrot á vinstra fæti. Hann var fluttur með flugvél á sjúkrahús í Reykjavík. Ki. 1800 sama dag var honum tekið blóð og reyndist áfengismagn í blóði hans 0,37%o. Vitni töldu sig hafa fundið áfengislykt af S eftir slysið, en ekki sáust á honum einkenni ölvunar. S hafði húftryggt bifreið sína hjá tryggingafélagi, T. Krafð- ist hann þess, að T greiddi andvirði hennar, eins og það var á slysdegi, en það taldi hann vera 213.589 krónur eða kaupverð bifreiðarinnar að frádregnum 10%. T neitaði greiðslu, þar sem S hefði verið ölvaður við akstur, og þvi fyrirgert bótarétti sinum. Til vara var því haldið fram af hálfu T, að akstur S hefði verið svo stórkostlega gálaus, að hann hafi fyrir þá sök fyrirgert bótarétti sínum. Þá taldi T verðgildi bifreiðarinnar ekki hafa verið meira en 170-180 þúsund krónur. Í tryggingaskírteini því, sem S fékk hjá T, segir, að skemmdir, sem verði þegar ökumaður sé ölvaður, undir áhrifum örvunar- eða deyfilyfja eða illa fyrir kallaður á annan hátt, séu undanskildar ábyrgð. Þar var og vísað til 24. og 25. gr, umferðarlaga. Í dómi Hæsta- réttar sagði, að þegar gætt væri tímalengdar frá slysinu, uns blóðsýni var tekið, megi að vísu ætla, að áfengismagn í blóði S hafi verið mun meira, er slysið varð, en þegar sýnið var tekið. Ekki hafi þó verið sýnt fram á með læknis- fræðilegum gögnum, að það áfengismagn hlyti að hafa Bls. 1101 402 839 Efnisskrá CLXXV Bls. Verið svo mikið, að fullvíst verði að telja, að S hafi þá Verið ölvaður, og þar sem vitni þau, sem sáu S eftir slysið, töldu sig ekki hafa séð á honum áfengisáhrif, þótti bresta sönnun fyrir því, að S hefði valdið slysinu í ölæði, sbr. 20. gr. laga nr. 20/1954. Þá þótti ekki sannað, að S hefði vald- ið slysinu af stórkostlegu gáleysi, en samkvæmt vátrygg- ingarskilmálum átti S ekki rétt á bótum, er svo stóð á. Þótti T því ekki geta synjað greiðslu vátryggingarfjár af þessum ástæðum. Loks þótti bótafjárhæð S ekki óeðlileg miðað við 1. mgr. 37. gr. laga nr. 20/1954 og henni hafði eigi verið hnekkt af T. Var T því dæmt til að greiða S þá fjárhæð. Héraðsdómarinn hafði endurupptekið mál þetta með vísan til 120. gr. laga nr. 85/1936 og þess, að honum sýndist rétt að kveðja til sérfróða meðdómendur. Einn dóm- ara Hæstaréttar taldi endurupptöku þegar dómtekins máls af þessum ástæðum ekki hafa stoð í 120. gr. auk þess, sem ekki hefði verið þörf á, að héraðsdómur færi með málið og dæmdi það skv. 3. tl, 200. gr. laga nr. 85/1936. Gerði hann sératkvæði og taldi að ómerkja bæri héraðsdóminn af þessum sökum .............0... 0. 113 Veðréttindi. Veðskuldabréf. Vegir. S átti stóra kranabifreið með tveim afturöxlum. Tvöfaldir hjól- barðar voru báðum megin á báðum afturöxlunum. Krana- bómunni var stjórnað úr sérstöku húsi aftur á grind bif- reiðarinnar og var lyftubúnaður knúinn með sjálfstæðu vélarafli, óháðu vélarafli bifreiðarinnar. Bifreiðin var ó- skrásett. S leigði Vita- og hafnamálastjórninni bifreið þessa til afnota við framkvæmdir í Rifshöfn vorið 1967. Af því tilefni var fengið leyfi hjá Vegagerð ríkisins til að aka bifreiðinni frá Reykjavík vestur að Rifi. Í leyfinu var tekið fram, að heildarþungi hennar mætti ekki vera yfir 30 tonn og mesta breidd 2,74 m. Bifreiðaeftirlit ríkisins veitti og leyfi til akstursins. Áður en lagt var af stað, var bifreiðin vegin, Reyndist hún vera 23.150 kg. Hafði krana- bóman þá verið tekin af, en hún var flutt á sérstökum vagni vestur. Þungi á framöxli reyndist vera 3.190 kg og snéri þá mótvægi kranabómunnar aftur. Áður en lagt var af stað frá Reykjavík, athugaði lögreglan bifreiðina og taldi ekkert til fyrirstöðu um ferðina. Ekki var aflað heimildar til ferðarinnar frá lögregluyfirvöldum, nema í Reykjavík. Ökumaður kranabifreiðarinnar kvaðst áður hafa ekið bif- CLXXVI Efnisskrá reiðinni m. a. austur á Hvolsvöll og hafa verið kunnugur leiðinni vestur. Hann var einn í bifreiðinni. Bifreið, sem dró tengivagn þann, sem kranabóman var á, var ekið á eftir kranabifreiðinni. Í henni voru ökumaður hennar og annar maður. Undir Hafnarfjalli var stansað og tveir hjól- barðar, sem höfðu sprungið, teknir undan kranabifreið- inni. Voru það ytri hjólbarði á miðöxli hægra megin og ytri hjólbarði á aftasta öxli vinstra megin. Áður en lagt var af stað aftur, var kranahúsinu snúið þannig. að mót- vægið snéri fram. Var það gert til að létta bifreiðina að aftan. Bar síðan ekki til tíðinda, fyrr en kom að eystri brúnni yfir síkið hjá Ferjukoti. Ökumaður kranabifreiðar- innar kvaðst hafa ekið hægt yfir brúna, en um leið og afturhjólin hafi sleppt brúnni, hafi bifreiðin byrjað að síga hægra megin. Hafi það ekki skipt neinum togum, að bif- reiðin steyptist út af veginum hægra megin og á hvolf utan við vegkantinn, sem var um þriggja metra hár. Fór bifreiðin að nokkru leyti á kaf í síkið, og komst ökumaður naumlega út úr henni. Ekki kvaðst ökumaðurinn hafa séð neitt athugavert við brúna eða veginn við hana áður en en óhappið varð. Dómkvaddir menn skoðuðu vettvang. Segir í skýrslu þeirra, að vegurinn á milli síkisbrúnna hafi sigið smátt og smátt og því verið bætt ofan á hann nokkr- um sinnum. Síðast hafi vegurinn verið hækkaður um 40 til 60 em um mánaðamótin maí-júní þá um vorið, en áður hafi hann verið talsvert lægri en gólf brúnna. Næst eystri brúnni var vegurinn aðeins 3,0 til 3,15 m á breidd milli vegbrúna. Vegurinn hafði ekki verið þjappaður að öðru leyti en því, að brautir höfðu troðist undan hjólum öku- tækja. Út við. vegbrúnir og um miðju, þar sem þjöppunar frá umferð hafði ekki gætt, var vegurinn mjög laus, og létu vegkantarnir auðveldlega undan fæti, þegar á þá var stigið. Rétt austan við eystri síkisbrúna var aðvörunar- merkið A 8, sem táknar, að vegur þrengist. Dómkvaddir matsmenn gerðu ýmsar athuganir og mælingar á krana- bifreiðinni eftir að óhappið varð. Samkvæmt niðurstöðum Þeirra var heildarþungi bifreiðarinnar 22.800 kg. Þungi á framöxli, er mótvægi snýr aftur, var 2.850 kg., en er mót- vægi snýr fram, 10.050 kg. Þyngdarpunktur bifreiðarinnar færðist fram um 142 m, ef mótvæginu var snúið fram. Utanmál hjólbarða á afturöxlum var 2,7 m. S krafðist bóta úr hendi Vegagerðarinnar og ríkissjóðs vegna skemmda þeirra. sem urðu á kranabifreiðinni. Byggði fé- lagið kröfu sína á því, að í ljós væri leitt, að ástand vegar- ins og burðarþol á slysstað hefði verið allsendis ófullnægj- andi, og ekkert hefði verið gert til að vara við þessu ástandi Bls. Efnisskrá CLXXVII Bls. vegarins. Talið, að kranabifreiðin hafi verið breiðari og þyngri en gert er ráð fyrir um ökutæki, sem ekið er á þeim vegum, er leiðin lá um. Hafi því hvílt sérstök varfærnis- skylda á ökumanninum og ökutækið orðið að vera í full- komnu lagi. Sterkar líkur voru taldar leiddar að því, að þungi á framöxli hafi orðið óhæfilega mikill og stýris- hæfni ökutækisins skerst við það, að mótvæginu var snú- ið fram. Hafi því verið mjög varhugavert að aka því eftir þeim ökuleiðum, sem fyrirhugaðar voru. Við þessar að- stæður hafi akstur ökutækisins verið algerlega á ábyrgð S, og þótt í ljós væri leitt, að ástand vegarins hefði ekki ver- ið í samræmi við fyllstu verkfræðilegar kröfur, bæri að sýkna stefndu, Vegagerðina og ríkissjóð, af kröfum S. .... 542 S ók bifreið sinni í janúar 1973 eftir Suðurlandsvegi austur í Landeyjar í Rangárvallasýslu að kveldi til. Var myrkur á og nokkur ísing á veginum. Um kl. 23.30 veitti S athygli viðvörunarskilti um vegavinnu, en þá var ferð bifreiðar- innar eftir ágiskun hans 50-60 km/klst. Hægði hann þá ferðina. Skyndilega sá S ræsi þvert yfir veginn, sem graf- ist hafði af völdum vatnsrennslis. Steyptist bifreiðin um- svifalaust, án þess að tækist að stöðva hana, niður í ræsið og rakst á ræsisbakkann hinum megin. Við þetta skemmad- ist bifreiðin mikið og varð óökuhæf. S fékk högg á and- litið og nokkurn áverka á nef, en farþegi í aftursæti fékk áverka á andlit og brjóst. Samkvæmt könnun lögreglu hag- aði svo til á slysstað, að vatn hafði runnið yfir Mmalarveg- inn og myndað þrjá skurði með smáhöftum á milli þvert yfir veginn, Skurðurinn í miðið var dýpstur, um 50-60 cm á dýpt, en í þeim skurði hafði Þifreiðin staðnæmst. Sá skurður var um 2 metra á lengd og þvert yfir veginn. Að- Vvörunarskilti um vegavinnu (A-9) stóð við veginn hægra megin, ef miðað er við akstursstefnu bifreiðarinnar, ná- lægt 50 metrum frá hvarfinu. Skömmu áður en slys þetta varð hafði runnið úr veginum á sama stað. en við þá vega- skemmd hafði verið gert, og aðvörunarskiltið hafði staðið við veginn frá því sú viðgerð fór fram. Lögreglumaður taldi, að útilokað hefði verið að aka yfir umrætt hvarf á venjulegri fólksbifreið á þeim tíma, sem slysið varð. Hemla- för bifreiðar voru 10 metrar. S höfðaði mál á hendur Vegagerð ríkisins og trygginga- félagi bifreiðarinnar, A, er hann hafði húftryggt bifreið sína hjá. Kröfu sína á hendur V reisti stefnandi á því, að slysið stafaði af stórkostlegu gáleysi af hálfu starfsmanna V, og var vísað til 65. gr. laga nr. 23/1970. Í héraðsdómi er tekið fram, að enda þótt kröfur S á hendur V og Á séu ekki byggðar á sömu lagaákvæðum og lagasjónarmiðum, CLXXVIII Efnisskrá Bls. þá sé rót krafnanna hin sama, þ. e. a. s. einn og sami tjónsatburðurinn. Þótti ekki efni til að vísa málinu frá dómi ex officio af þeim sökum, en frávísunarkrafa var ekki höfð uppi Í málinu. Í héraðsdómi er bent á, að vegarslóði hafi verið fram hjá hvarfi því á veginum, sem S lenti ofan í, og jafnframt að aðvörunarskilti A-9 var hægra megin í akst- ursstefnu bifreiðar, u. þ. b. 50 m frá hvarfinu, þegar slysið varð. Þegar gætt var að varúðarráðstöfunum af hálfu vega- gerðarmanna, og svo þess, að vitað var að mikil umferð var um veginn á þeim tíma, þegar S ók bifreið sinni, engin óhöpp höfðu hent bifreiðar, svo að vitað sé, og engin kvört- un hafði borist til vegaverkstjóra um, að vegurinn væri hættulegur umferð og einnig að vegfarendur gátu búist við spillingu vegna rigningartíðar, þá varð að telja, að starfsmenn stefnda V hafi ekki sýnt af sér þá óvarkárni, sem fellt geti skaðabótaábyrgð á slysi þessu á V, sbr. og 2. mgr. 65. gr. vegalaga nr. 23/1970. Var V sýknuð af kröf- um S í héraðsdómi, en málskostnaður þeirra í milli látinn falla niður. Í dómi Hæstaréttar segir, að eigi verði talið, að starfsmenn V hafi sýnt af sér slíka óvarkárni að baki V bótaskyldu gagnvart S samkvæmt 2. mgr. 65. gr. vega- laga 23/1970, nú vegalaga 66/1975. Var úrlausn héraðsdóms staðfest. S var dæmt að greiða V málskostnað fyrir Hæsta- rétti. Málssókn S á hendur A var á því reist, að í vátryggingar- skilmálum sagði svo um bótaskyldu félagsins, að félagið bætti „skemmdir á ökutækinu sjálfu af eldingu, eldsvoða og sprengingum, sem stafi af honum, árekstri, áakstri, veltu og hrapi eða af því að ökutækinu er stolið eða rænt svo og af flutningsslysi .. .“ Fallist var á, að ÁA bæri að bæta S tjón hans samkv. þessum skilmálum, enda varð eigi talið, að ábyrgðarfyrirvarar Í vátryggingarskilmálun- um firri A þeirri skyldu. Í skilmálunum var það ákvæði, að af sérhverju tjóni, sem verða kann á bifreiðinni, beri eig- andi sjálfsábyrgð, er nemi 10.000 krónum. Bar að draga upphæð þessa frá fjárhæðum þeim, sem Á bar ella að greiða S. A var dæmt að greiða S málskostnað bæði í héraði og fyrir Hæstarétti .........02000000 0... 933 Veiðiréttindi. Veikindadagar. Venjuréttur. Verðlagsbrot. Efnisskrá CLXXIX Bls. Verðstöðuun. Verðtrygging. Í kaupsamningi um fasteign, sem J h/f skuldbatt sig til að reisa og selja A, var eftirfarandi ákvæði: „Verði um breyt- ingu á verðlagi að ræða, meðan á byggingaframkvæmdum stendur, áskilur seljandi sér rétt til endurskoðunar sölu- verðsins við afhendingu, og samþykkir kaupandi, að sann- aðar hækkanir á vinnu og vörum bætist við söluverðið mið- að við það verðlag, sem gildir við undirskrift.“ J h/f krafði A um hækkun söluverðs í samræmi við hækkun á bygg- ingavísitölu á byggingartímabilinu, en þá hækkun taldi J h/f nema 12.71%. Í dómi Hæstaréttar segir, að sýnt sé, að Í málinu sé hækkun söluverðs reiknuð með allt öðrum hætti en í kaupsamningnum segir. Þótti með öllu ósannað, hverju hækkun á söluverði hússins næmi, ef fylgt væri fyrirmælum kaupsamningsins. Síðan segir: „Verður því skuldajafnaðarkröfu aðaláfrýjanda (þ. e. J h/f) ekki sinnt, án þess að til úrlausnar komi, hvort þetta ákvæði samn- ingsins fari í bága við ákvæði 1. gr. laga nr. T1/1966“. .... 850 Verjandi í opinberum málum. Verkkaup. Verksamningar. S múrarameistari og G byggingameistari gerðu sameiginlegt tilboð í að byggja þvottastöð í Reykjavík fyrir Strætisvagna Reykjavíkur. Að loknu verki reis deila á milli S og G um það „hvernig skipta ætti tapi og gróða af verkinu. Verk- þáttur G var mun meiri en verkþáttur S. Samkvæmt upp- geri (því, er lagt var til grundvallar, var gróði í verkþætti G tæpar 350 þúsund krónur, en númlega 140 þúsund króna tap á verkþætti S. G og S höfðu fengið bankaábyrgð fyrir efndum á skuldbindingum sínum og báðir lagt fram veð fyrir henni. Ljóst þótti, að ábyrgð beggja hafði verið sú sú sama gagnvart verkkaupa, og áhætta beggja hefði verið jöfn. G, sem hélt því fram, að hvor þeirra um sig hefði átt að bera tap eða gróða af sínum verkþætti, þótti ekki hafa sannað, að svo hefði verið um samið né, að slík skipting taps eða gróða byggðist á venju, þegar eins stæði á og í skiptum þeirra. Varð því niðurstaða sú, að ágóði sá, sem orðið hafði á verkinu í heild, skyldi skiptast að jöfnu milli G og S............... 0... 675 Verktaki. Sjá verksamningar. CLEXX Efnisskrá Bis. Vegtir. Sjá og skuldamál. G seldi B íbúð tilbúna undir tréverk og málningu með kaup- samningi 22. nóvember 1971. Í kaupsamningnum voru ákvæði þess efnis, að kaupandi skyldi greiða venjulega víxilvexti af þeim eftirstöðvum kaupverðs, sem ógreiddar væru við afhendingu íbúðarinnar í umsömdu ástandi. Þar var og tekið fram, að gert væri ráð fyrir, að fyrri hluti húsnæðismálastjórnarláns fengist í febrúar 1972, en síðari hluti sex mánuðum síðar. Ef dráttur yrði á þessum láns- veitingum, bæri kaupanda að greiða víxilvexti af fyrri hluta lánsins frá 1. mars 1972, en af síðara hlutanum frá 1. sept- ember 1972 og til greiðsludags. Þegar G afhenti B íbúð- ina og gaf honum afsal fyrir henni 10. maí 1972, var síðari hluti húsnæðismálastjórnarlánsins ógreiddur, og krafðist G vaxta af þeirri fjárhæð frá 10. maí. Héraðsdómur taldi, að skilja bæri samninginn þannig, að G ætti ekki að greiða vexti af fjárhæð, sem samsvaraði húsnæðismálastjórnarláan- inu fyrr en eftir 1. september 1972. Var sú niðurstaða stað- fest í Hæstarétti .............000000 000 33 Sjá og skuldamál ..........2..00.. eeen rr 509 Upphafstími vaxta í skuldamáli var miðaður við birtingu hér- aðsdómsstefnu í málinu .........000.0 00... sn 761 Viðskiptabréf. Vinnusamningar. Í mars 1967 réðu B og 1 hljómsveitina G til starfa hjá sér í samkomuhúsinu L. Hófst samningstíminn 1. maí s. á. Allir hljómsveitarmennirnir höfðu áður gegnt hljómleika- störfum í öðrum samkomuhúsum og sögðu starfi sínu upp með mánaðarfyrirvara, áður en þeir hófu störf hjá B og I. Af hálfu hljómsveitarinnar var því haldið fram, að ráðningartíminn hefði verið 6 mánuðir frá 1. maí til 1. nóv- ember. Skyldi hljómsveitinni tryggð 17 stunda vinna á viku allan tímann og lágmarkskauptrygging vera 20.995 krónur á viku. Samkomuhúsinu var lokað frá 3. júlí til 3. septem- ber 1967, og starfaði hljómsveitin ekki á meðan, en hóf störf að nýju 4. september. Tveim vikum síðar, hinn 17. september, hætti hún störfum. Var sú ástæða til færð af hálfu hljómsveitarmanna, að hljómsveitinni hefðu engin laun verið greidd þann tíma, sem samkomuhúsið var lokað og aðeins greiðd laun 13'% klukkustund á viku í september. Sótti nú hljómsveitin B og I til greiðslu launa fyrir þann tíma, sem samkomuhúsið hafði verið lokað, svo og vangreiddra launa áðurgreindar tvær vikur í september. Enn fremur skaðabætur fyrir samningsrof, er jafngiltu Efnisskrá CLXXXI BIs. 20.995 krónum á viku, eftir að hljómsveitin hætti vinnu í september til 1. nóvember, að frádregnum launum, sem hún hafði fengið á því tímabili. Enginn ágreiningur var um tímakaup það, sem hljómsveitin átti að fá, en af hálfu B og Í var því mótmælt, að hljómsveitin hefði verið ráðin til 6 mánaða, svo og að henni skyldi tryggt ákveðið lágmarks- kaup á viku. Þá fullyrtu B og I, að gert hefði verið ráð fyr- ir, að samkomuhúsinu yrði lokað um mánaðamótin júní-júlí vegna viðgerða, er eigi tækju skemmri tíma en mánuð, og hljómsveitin fengi eigi laun þann tíma. Gögn máls sýndu, að hljómsveitinni höfðu verið greidd laun fyrir 17 stundir á viku fyrstu 9 vikur ráðningartímans, hvort sem þær voru unnar eða ekki. Þegar þessa var gætt, svo og aðdraganda að ráðningu hljómsveitarinnar, þótti mega leggja til grund- vallar, að þeim hefði með ráðningarsamningnum verið tryggð greiðsla fyrir minnst 17 stundir á viku samnings- tímann. Ósannað þótti gegn mótmælum hljómsveitarmanna, að þeir hefðu ekki átt að fá laun þann tíma, sem samkomu- húsinu var lokað. Ekki þóttu hljómsveitarmenn hafa fært sönnur á, að ráðningarsamningur þeirra hefði átt að gilda í 6 mánuði. Með hliðsjón af framburði hljómsveitarmanna svo og því, að þeir höfðu allir sagt upp starfi annars staðar, þegar ráðningarsamningur þeirra við B og I var gerður, þótti ljóst, að þeir hefðu mátt ætla, að þeim væri tryggð- ur vinnusamningur um nokkurn tíma. Var því talið, að um samningsrof hefði verið að ræða af hálfu B og I. Þá var talið, að hljómsveitarmönnum hefði verið rétt að hætta störfum fyrirvaralaust vegna vanefnda B og I. B og I var því gert að greiða óskipt hljómsveitarmönnunum laun fyr- ir tímabilið frá 3. júlí til 4. september, vangreidd laun frá 4. september til 17. september og bætur vegna samnings- rofa, er þóttu hæfilega ákveðnar 60.000 krónur .......... 195 S réðst til starfa hjá O 1. maí 1970. Taldi hann, að ráðningar- tímabilið hafi verið til 30. apríl 1972. Kvaðst S hafa átt að annast bókhald ásamt erlendum bréfaskriftum og að að- stoða stefnanda vegna drykkjuskapar hans. Um mánaða- mótin júní-júlí 1971 var bókhald fyrirtækis O tekið af S. Taldi S, að sér bæru laun til 30. apríl 1972. O andmælti greiðsluskyldu. Kvað hann S hafa fjarlægt blöð úr dagbók stefnanda, þegar hann frétti, að taka ætti af honum bók- haldið, og þar með gert að engu árangur hluta vinnu sinn- ar í þjónustu Q. S reisti kröfur sínar á því, að hér hefði ver- ið um ólögmæta uppsögn að ræða og bæri sér, svo sem áður segir, laun til 30. apríl 1972. O hafði innt af hendi til S Ýmsar fjárgreiðslur m. a. vegna kaupa á bifreið, Hafði O uppi kröfur til heimtu á fjárhæðum, sem hann hefði ofgold- CLXXXII Efnisskrá ið S. Um fjárhæð kaupgreiðslna varð nokkur ágreiningur milli þeirra O og S. Héraðsdómari taldi, að S hefði fyrir- gert rétti sínum til hugsanlegra bóta fyrir ólögmæta upp- sögn vegna atferlis með bókhaldsgögn O, en það atferli hefði verið andstætt 17. gr. 1. mgr. laga 51/1968. S áfrýj- aði ekki fyrir sitt leyti dóminum til Hæstaréttar, og kom því launakrafa S um laun frá 1. júlí 1971 til 1. maí 1972 ekki til greina. Ein af stefnukröfum O var fólgin í húsa- leigukröfu. Í héraðsdómi þótti krafa þessi ekki nægilega rökstudd, og var sýknað af henni. Í dómi Hæstaréttar var þessi krafa um húsaleigu talin mjög vanreifuð og var henni vísað frá héraðsdómi. Um kaupkröfu var fallist á sjónar- mið S um mánaðarlaun og krafa hans lögð til grundvallar. Leitt var í ljós, að O hafði greitt S meira en tildæmdum launum hans vegna starfs þessa nam, og var S dæmt að greiða O mismuninn. Vextir voru miðaðir við birtingu hér- aðsdómsstefnu í málinu, að því er upphaf varðar ........ Vinnuslys, sjá skaðabætur, 5. lið .................... 494, 640, Vitni. Víxlar. Vígilmál. Hinn 9. nóvember 1964 gaf fyrirtækið I út víxil að fjárhæð $ 2322.34. Víxill þessi var samþykktur til greiðslu við sýn- ingu af hlutafélaginu P. Greiðslustaður var Landsbanki Íslands. Hinn 11. október 1967 var ritað á víxilinn svofelld athugasemd: „Sýningarfrestur er 5 ár . .“. Undir þessa yfirlýsingu rituðu fjórir af fimm stjórnarmönnum 1 upp- hafsstafi sína. Víxillinn var afsagður sökum greiðslufalls 10. nóv. 1969. Ágreiningslaust var, að áðurnefnd áritun hefði verið gerð löngu eftir, að P ritaði á hann samþykki sitt sem greiðandi. Var ósannað, að breytingin á víxlinum hefði verið gerð með samþykki hans. Var því talið, að hann væri aðeins bundinn af víxilsamþykki sínu í samræmi við upp- haflegan texta víxilsins skv. 69. gr. víxillaga nr. 93/1933. F, sem hafði fengið víxilinn framseldan eyðuframsali frá útgefanda, höfðaði mál á hendur P til innheimtu hans með stefnu birtri 24. október 1972, en P neitaði greiðslu. Talið, að F hefði að vísu eigi glatað víxilrétti sínum á hendur P, þótt hann sýndi honum eigi víxilinn til greiðslu innan þess eins árs frests frá útgáfudegi, sem greinir í 1. mgr. 34. gr. 1. 93/1933, sbr. niðurlagsákvæði 1. mgr. 53. gr. sömu laga. Hins vegar var talið, að reikna yrði fyrningarfrest á víxil- skuldbindingu P skv. 1. mgr. 70. gr. nefndra laga frá loka- degi greinds sýningarfrests. Kröfur F á hendur P sam- Bls. Efnisskrá CLEXXXIII Bls. kvæmt víxlinum voru því fyrndar, er mál var höfðað. Var P því sýknað af kröfu FP...........0.0.0.0.00.0..... 0. 119 P sótti Þ til greiðslu fjárhæðar samkvæmt víxli. Þ krafðist sýknu og kvað P hafa tekið að sér að greiða víxilinn með fé, sem hann hefði undir höndum fyrir Þ. Talið, að slíkar Varnir komist ekki að í víxilmáli, sbr. 208. gr. laga 85/1936 161 Þýskt firma, U, höfðaði mál fyrir bæjarþingi Reykjavíkur gegn hlutafélaginu J til greiðslu á víxilskuld að fjárhæð 5.564.76 þýsk mörk, auk vaxta og kostnaðar. Skuld þessi var samkvæmt víxli útgefnum af þýska firmanu R, en samþykktum af J. Á bakhlið vixilsins voru rituð nokkur framsöl, og þar var áritun um afsögn víxilsins vegna Sreiðslufalls. Stefndi krafðist frávísunar málsins vegna vanreifunar, en stefnandi krafðist þess þá, samkvæmt heim- ild í 5. tl. 119. gr. eml.,, að málið yrði hafið. Málið var síðan hafið, og var hafningin eigi kærð til Hæstaréttar. Stefnandi lét nú lagfæra framsölin á víxlinum með því að strika yfir hin röngu framsöl og rita framsal til sín frá réttum aðila. Höfðaði hann síðan mál gegn J að nýju til greiðslu víxilsins. Á framhlið víxilsins var áritun svohljóð- andi í íslenskri þýðingu: „Greiðist á sölugengi innheimtu- banka fyrir sýningarvíxla á Hamborg á gjalddaga, að við- bættum innheimtukostnaði og stimpilgjaldi (DM 4.20) ásamt 12% ársvöxtum frá 23. júlí 1970 til greiðsludags.“ Stefndi krafðist sýknu, en til vara sýknu að svo stöddu. Var sýknukrafan studd þeim rökum, að ekki væri um að ræða víxilmál í skilningi XVII. kafla eml. Víxillinn væri og gefinn út með ólögmætu skilyrði. Þá hefði stefnandi fengið víxilinn framseldan eftir afsögn og frá aðila, sem stefndi taldi sig eiga gagnkröfu á. Hefði sá aðili fram- selt stefnanda víxilinn í því skyni að koma í veg fyrir, að hægt væri að leggja löghald á víxilandvirðið til trygg- ingar gagnkröfunni. Þá væri málið ekki víxilmál, sbr. 20. gr. víxillaga nr. 93/1933, þar sem U hefði eignast víxilinn við framsal eftir afsögn. Talið, að skjal það, sem málið var risið af, fullnægði formskilyrðum 1. gr. víxillaga, sbr. ennfremur 5. gr. og 2. mgr. 41. gr. laganna. J hafði ekki hnekkt því, að U, sem hafði rétta formlega heimild að vixl- inum, væri réttur aðili málsins, en aðrar varnir, sem hann hafði haft uppi, voru ekki taldar komast að í víxilmáli samkvæmt 208. gr. eml. Var J því dæmdur til að greiða U andvirði víxilsins ................000000.000.0 365 O héraðsdómslögmaður höfðaði mál til greiðslu víxiis gegn H, sem hafði gefið víxilinn út og ábekt hann eyðuframsali, og S, sem hafði samþykkt hann. Ómótmælt var, að víxill þessi hefði orðið til í viðskiptum H og S við J, og töldu CLXXKIV Efnisskrá H og S sig hafa varnir fram að færa, er gætu komist að í víxilmáli gegn J. O neitaði að upplýsa hver ætti víxilinn. Héraðsdómari vísaði málinu frá dómi ex officio með vísan til 116. gr. laga nr. 85/1936. Í dómi Hæstaréttar sagði, að O hefði formlega heimild að víxlinum fyrir eyðuframsal og væri því rétt að innheimta víxilinn í eigin nafni. Þá hefðu H og S ekki haft uppi neinar þær varnir, er koma mætti að í víxilmáli gegn J. Var því lagt fyrir héraðsdóm- ara að dæma málið að efnitil .............00.00%.. 000... R hrl. höfðaði mál gegn K til greiðslu á 6 víxlum. K hélt því fram, að Á ætti víxlana, og að þeir væru greiddir, Fyrir Hæstarétti kom fram, að Á átti víxlana. Þar sem R var handhafi þeirra samkvæmt eyðuframsali til innheimtu, var honum heimilt að innheimta þá í eigin nafni. K gat ekki haft uppi þá vörn í víxilmáli, að víxlarnir væru greiddir, þar sem þeir báru það eigi með sér, sbr. 208. gr. laga nr. 85/1936 ........0.0.00. sn F höfðaði mál gegn K til greiðslu víxils. K hélt því fram, að víxillinn væri greiddur. Þingsókn féli niður af hálfu K eftir að aðilayfirheyrslur höfðu farið fram, og var málið því dæmt samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936. Talið, að þær varnir, sem K hefði haft uppi um efni máls, væru ekki slík- ar, að þær kæmust að í víxilmáli, sbr. 208. gr. laga nr. 35/ 1936 .......2..2 00. Víxill var út gefinn 17. jan. 1974 af H og samþykktur af G. Þar sem enginn gjalddagi var tilgreindur, taldist hann sam- þykktur til greiðslu við sýningu. H fullyrti, að víxillinn hefði verið sýndur til greiðslu í sparisjóðnum V 5. apríl 1974, og eigi fengist greiddur. Þessi staðhæfing þótti ósönn- uð gegn andmælum G. Víxill var lagður fram við þingfest- ingu máls í bæjarþingi 30. maí 1974, „og um leið verður að telja, að fram hafi farið á honum fullnægjandi sýning“. Samkv. 34. gr. víxillaga 93/1933 ber að sýna sýningarvíxla til greiðslu innan eins árs frá útgáfudegi. Var því viðbára G um, að sýning hefði farið fram of seint, að engu hafandi. Afsagnargerðar gagnvart G, samþykkjanda víxils, var eigi þörf, sbr. 53. gr. laga nr. 93/1933. G taldi ennfremur, að hann hefði greitt tiltekna fjárhæð upp í víxilinn til fyrri eiganda hans, en hann bar það ekki með sér. Gegn andmæl- um stefnanda varð þessari viðbáru ekki við komið í málinu, sbr. 208. gr. laga nr. 85/1936. G var dæmdur til að greiða H, löglegum handhafa víxilsins, víxilfjárhæðina ásamt vöxtum frá þingfestingarðegi, sbr. framangreint. Í dómi Hæsta- réttar sagði, að kröfugerð G væri eigi studd neinum hald- bærum rökum og var hann dæmdur til að greiða 5.000 kr. sekt til ríkissjóðs vegna tilefnislausrar áfrýjunar máls, Efnisskrá CLXXKXV Bls. sbr. 2. tl. 1. mgr. 188. gr. laga nr. 85/1936, sbr. 18. gr. laga nr. 33/1963 og 58. gr. laga nr. 75/1973 .................. 989 Vörslusvipting. Vörugjald. Í 12. gr. hafnarlaga 48/1967 er heimilað að leggja hafnargjöld á sjávarafla, sem lagður er á land á hafnarsvæði. Eru gjöld þessi lögtakskræf samkvæmt sömu heimild. Með 39. gr. hafnarreglugerðar fyrir Í-kaupstað 39/1973 er heimilað að leggja 1% vörugjald á heildarverðmæti sjávarafla, sem lagður er á land til vinnslu eða brottflutnings. Ákvæði þetta var talið í dómi Hæstaréttar sækja lagastoð í 12., sbr. 25. gr. hafnarlaga. Með framangreindri 39. gr. reglugerðar 39/1973 er mælt svo fyrir, að kaupandi sjávarafla inn- heimti „gjaldið hjá seljanda og er ábyrgur fyrir því til hafnarsjóðs, þótt hann vanræki innheimtu þess“. Í-kaup- staður krafðist greiðslu á hafnargjaldi skv. þessu úr hendi hraðfrystihúss, sem keypti afla af tilteknum bátum, og veitti auk þess viðtöku afla af bátum, sem það sjálft gerði út. Í dómi meiri hluta Hæstaréttar var talið, að lögtaks- heimild 2. mgr. 12. gr. hafnarlaga nr. 48/1967 heimilaði eigi lögtak hjá kaupanda sjávarafla til tryggingar vörugjalds vegna móttöku afla frá skipum, sem H átti eigi. Var því sú niðurstaða fógeta að synja lögtaks fyrir greindum hluta af vörugjöldum staðfest. Tveir dómarar töldu innheimtu- reglu 39. gr. reglugerðar 39/1973 vera í samræmi við hina almennu innheimtureglu vörugjalda í upphafsákvæði 1. mgr. 46. gr. hennar. Samkvæmt upphafsákvæðum 47. gr. hennar eru öll vörugjöld lögtakskræf. Reglugerðarákvæði þessi voru talin hafa lagastoð í ákvæðum 1. og 2. mgr. 12. sr. og 25. gr. laga 48/1967, sbr. og 3. tl. 1. mgr. 1. gr. laga 29/1885. Þótti mega skýra ákvæði 2. mgr. 12. gr. laga 48/ 1967 og 47. gr. reglugerðar 39/1972 svo, að heimilt sé að gera lögtak hjá móttakanda vöru til tryggingar vörugjaldi, sem hann hefur eigi gert skil á. Af hálfu H voru bornar brigður á, að Í væri heimilt að reikna vörugjald af framlagi því, að fjárhæð 10% fiskverðs, er honum ber að greiða sem fiskkaupanda eða fiskmóttak- anda til Stofnfjársjóðs fiskiskipa, sbr. 2. gr. laga 79/1968. Samkvæmt 4. gr. laga 58/1968, sbr. 5. gr. laga 79/1968, skyldi gjald þetta lagt á reikning þess fiskiskips, sem aflað hefur hráefnisins. Í lögum 58/1968 er kveðið á um ráðstöfun á fé þessu úr Stofnfjársjóði fiskiskipa til hagsbóta fyrir eiganda þess skips, sem lagði afla á land. Talið var, að það CLXXXVI Efnisskrá Bls. ákvæði 39. gr. reglugerðar 39/1973, er bindur framan- greinda skyldu til greiðslu hafnargjalda við „heildarverð- mæti sjávarafla“ hefði næga stoð í 2. mgr. 12. gr. laga 48/1967. Varð að skýra það orðalag svo, að það tæki í skipt- um aðilja máls þessa m. a. til greiðslna, er fiskkaupandi innir af hendi til Stofnfjársjóðs fiskiskipa við kaup á sjáv- arafla. Var lögtak heimilað fyrir þeim hluta kröfu. er stafar af greiðslu stefnda á framangreindu gjaldi til Stofnfjár- sjóðs fiskiskipa. H taldi, að sér væri heimilt að draga frá í uppgjöri við Í 10% vegna innheimtulauna, er sér bæri af því fé, sem stafaði frá öðrum bátum en þeim, sem hann átti. Í dómi Hæstaréttar segir, að hvorki finnist í ákvæðum 12. gr. 1. ti. hafnarlaga 48/1967 né 39. gr. reglugerðar 39/1973 né öðrum réttarreglum heimild til að veita H rétt til innheimtuþókn- unar af vörugjaldi, sem hann innheimtir eða geldur sjálfur 895 Þingbækur. Árið 1967 var tekinn upp sá háttur við borgardómaraembættið í Reykjavík að halda vélritaðar dómsmálabækur. Er það gert þannig, að dómari les bókanir sínar fyrir vélritara, sem skráir þær jafnóðum með ritvél. Efsta blaðið í ritvél- inni er úr góðum pappír, en auk þess eru með kalkipappír slegin jafn mörg afrit og þurfa þykir. Aðilar undirrita skýrslu sína og vitni oft einnig, en í þingbók undirrita dóm- arar, lögmenn og vottar það, sem bókað hefur verið. Efstu blöðin eru síðan varðveitt og í lok hvers starfsárs bundin í bók, en dómari, lögmenn eða aðilar fá afrit, oft strax í þinglok, staðfest sem endurrit úr þingbók. Lögmaður einn taldi þessa aðferð fara í bága við 42. gr. laga 85/1936 og krafðist þess, að bókun færi fram í dómsmálabók, bæjar- þingsbók. Þeirri kröfu var hrundið með úrskurði, er kærð- ur var til Hæstaréttar. Í dómi Hæstaréttar segir, að skýra bæri 2. mgr. 21. gr. laga T5/1973 svo, að kæra sé heimil. Efnislega var dæmt, að ákvæði 42. gr. laga 85/1936 stæði því eigi í vegi, að sá háttur væri á hafður, sem tíðkaður hafi verið ...............00.020 s.n 663 Þinghöld. S, aðili að dómsmáli, kærði til Hæstaréttar framkomu H dóm- ara við sig. Sjá dómarar ................000. 0000. 714 Þinglýsing. Þingsókn. S krafðist þess, að húseign M yrði seld á nauðungaruppboði. Efnisskrá CLXKXVII Bls. Þegar uppboðsmálið var tekið fyrir í fyrsta sinni í uppboðs- réttinum, var ekki sótt þing af hálfu S. Uppboðshaldari frestaði samt málinu. Hæstiréttur taldi, að uppboðshaldari hefði þá átt að fella málið niður, þar sem málatilbúnaður S hefði þá verið ónýtur. Sjá uppboð ..........0..0.0....0... 112 Árið 1966 samdi S við R í Danmörku um kaup á efni í verbúðar- hús og smíði þess. R taldi, að S hefði eigi staðið full skil á kaupverði og sótti S til greiðslu á eftirstöðvunum. Ekki var sótt þing af hálfu S í héraði, og var málið dæmt eftir fram- lögðum skjölum og skilríkjum samkvæmt 118. gr. laga nr. 85/1936. Voru kröfur R teknar til greina að fullu. S áfrýj- aði dóminum, en þar sem hann hafði eigi sótt þing í héraði, stóðu ákvæði 45. gr. laga 75/1973 því í vegi að málsástæð- ur hans yrðu teknar til greina í Hæstarétti. Héraðsdómur- inn var því staðfestur ..............0..20. 0... 158 Stefndi sótti ekki þing í héraði ........ 402, 494, 556, 625, 839, 1101 Þingvottar. Þjáningar. Sjá skaðabætur (miski). Þjófnaður. E og T voru sóttir til saka fyrir eftirgreind brot: 1. J, finnskur ferðamaður, vaknaði við það að morgun- lagi í herbergi í gististað í Reykjavík, að ókunnur maður stóð við rúm hans, en maður þessi hraðaði sér þegar á braut. J kvaðst hafa séð annan ókunnan mann óglöggt. J saknaði skjalatösku sinnar, en í henni voru m. a. japönsk jen, bankabækur o. fl., samtals að verðmæti 9.360 kr. Grun- ur beindist að þeim E og T um að vera valdir að broti þessu, Síðara hluta þessa dags hafði stúlka, sem var í slagtogi með þeim E og T, reynt að skipta japönskum jenum í banka. Við sakbendingu benti J á E og kvað hann vera mann þann, sem stóð við rúm hans samkv. framansögðu. E og T neituðu sakargiftum. Hvorki taskan né innihald hennar fundust. Sannað þótti, að E hefði gerst sekur um þjófnað á verðmætum þessum, og var refsað samkv. 244. gr. alm. hegningarlaga. Hins vegar þótti ekki nægilega sannað, að T hefði verið viðriðinn þjófnaðinn. Kröfu J um bætur var vísað frá dómi vegna ófullnægjandi kröfugerðar. 2. E og T voru staddir í húsi einu í Reykjavík ásamt fleira fólki, þ. á m. H. Þeir höfðu áfengi um hönd. Lög- regla var kvödd á staðinn. Bar H þá E og T þeim sökum, að þeir hefðu tekið af sér peningaveski sitt og hefðu tekið úr því 4.000 kr. E og T neituðu þessu. Ekki þótti sök þeirra sönnuð, og voru þeir sýknaðir af ákæru. CLEKXXKVIII Efnisskrá Bls. 3. T kom að næturlagi ásamt fleira fólki í hús eitt í Reykjavík. Húsráðandi svaf. T braut upp skrifborðsskúffu og stal úr henni 6.000 kr. og strætisvagnamiðum að verð- mæti 3.900 kr., svo og úri, Peningunum varði T til áfengis- kaupa, en gaf hluta af strætisvagnamiðunum. Úrið kom í leitirnar og strætisvagnamiðar að fjárhæð 1.800 kr. Art- ferli T þótti varða við 244. gt. alm. hegningarlaga. Hann samþykkti bótakröfu húsráðanda að fjárhæð 8.100 kr. og var dæmdur til að greiða honum þá fjárhæð. 4. R, lögregluþjónn, sem bjó í húsi nálægt lyfjabúð, B, heyrði að næturlagi brothljóð. Sá hann mann við dyr B, og var sá að hreinsa glerbrot úr rúðu í útihurð B. R fór þegar á vettvang og handtók mann þennan, sem þá var kominn inn í lyfjabúðina. Reyndist hann vera E, sem kvaðst hafa séð mann vera að brjótast inn í B og hafa þá farið þangað til að hringja á leigubil. Sannað þótti, að E hefði brotist inn í B í þjófnaðarskyni. Atferlið þótti varða við 244., sbr. 20. gr. alm. hegningarlaga. Bótakrafa var eigi gerð. E og T höfðu margsinnis áður sætt refsingu fyrir auðg- unarbrot. E var einnig refsað samkv. 257. gr. 1. mgr. alm. hegningarlaga, sjá eignarspjöll. Refsing E var ákveðin 1 árs fangelsi með vísan til TT. gr. og 72. og 255. gr. alm. hegningarlaga. Refsing T var ákveðin 6 mán. fangelsi með vísan til 72. og 255. gr. alm. hegningarlaga. Um skaða- bætur sjá hér að framan. Í héraðsdómi voru E og T dæmd- ir til að greiða málsvarnarlaun til verjanda sinna hvor um sig, en annan málskostnað óskipt. Hæstiréttur staðfesti þau ákvæði héraðsdóms og dæmdi E og T til að greiða máls- varnarlaun til verjenda sinna fyrir Hæstarétti hvorn um sig, en annan áfrýjunarkostnað skyldi E greiða að 2/3 og Tað 1/3 ........20200000 00 337 I stal peningaveski með 15.000 krónum í frá S. Af sakaferli I þótti mega ráða, að hann væri vanaafbrotamaður, og var refsing hans því með vísan til 72. gr. og 255. gr. hegningar- laga nr. 19/1940 ákveðin fangelsi í 6 mánuði ............ 471 Þrotabú. Sjá skiptamál. Ærumeiðingar. A, ritstjóri blaðsins M, birti óundirritaða grein í blaði sínu, þar sem veist var að S, formanni stjórnar Síldarverksmiðja rík- isins. Í greininni segir, að „fádæma stjórnleysi hafi ríkt hjá Síldarverksmiðjum ríkisins um langt árabil“ og sé þar „máske“ um að kenna stjórnarformanninum, S. Í grein- inni er látið liggja að því, að S hafi beitt sér fyrir því Efnisskrá CLEXXIX Bls. innan stjórnarinnar, að keypt væri tiltekið skip til verk- smiðjanna, en S hafi verið umboðsmaður seljanda og hafi þegið „að sögn“ 3.2 milljónir í sölulaun. Þá felst ennfremur í greininni, að S hafi vanrækt að framkvæma eðlilega skoð- un á skipinu og miklir gallar hafi komið fram á því, en það muni kosta um 40 milljónir að gera við skipið. S krafðist refsinhr á hendur A samkv. 108., 234., 235. og 236. gr., sbr. 72. gr. alm. hgl., og fébóta úr hans hendi og ómerking- ar ummæla, svo og fjár úr hendi A til að standast kostnað af birtingu dóms í málinu o. fl. A viðurkenndi, að ummæl- in væru röng og andmælti því ekki, að þau sættu ómerk- ingu. Hins vegar krafðist hann sýknu af refsikröfu og skaðabótakröfu og kröfu um fégjald vegna birtingar dóms í málinu. Í því efni vísaði hann til þess, að S hefði skrifað, nokkru eftir að grein í blaði A birtist, grein í annað tiltekið blað, þar sem veist hefði verið að A og honum m. a. borið á brýn, að hann stundaði rógsiðju. A taldi því, að sér hafi verið goldið líku líkt með grein S. Dæmt var, að A bæri refsi- og skaðabótaábyrgð á þeim ummælum, sem stefnt væri út af skv. 3. mgr. 15. gr. laga 57/1956 um prentrétt. Talið var, að S hefði verið opinber starfsmaður, þegar greinin birtist. Var fallist á, að um- stefnd ummæli væru meiðandi fyrir hann, og að í grein- inni í heild fælust aðdróttanir í garð stefnanda. Ummælin voru ekki talin réttlætt. Háttsemi stefnda var talin varða við 235. gr. hgl. 19/1940, en ósannað þótti að 236, gr. ætti við. S taldi, að A hefði jafnframt gerst brotlegur við 108. gr. sömu laga. Dæmt var, að nieð því að S ræki mál þetta sem einkarefsimál skv. XXV., kafla laganna, yrði 108, gr. ekki beitt í málinu. Við mat á refsingu var til þess vísað, að skv. sakavottorði A hefði hann verið dæmdur í 19 mál- um fyrir brot gegn 108., 229., 234. og 235. gr. alm. hegning- arlaga. Ennfremur hafði hann sætt tveimur dómum, þar sem honum var refsað skv. 234. og 235. gr. laganna, þótt Þeirra dóma væri eigi getið á sakavottorðum. Af þessum málum var eitt dæmt á árinu 1966 og annað á árinu 1988, en greinin, sem út af var stefnt, birtist 23. febrúar 1971. Með vísan til þessa, þótti rétt að hafa hliðsjón af 72. gr. alm. hgl. við ákvörðun refsingar stefnda. Þótt grein sú, sem S reit, eftir að framangreind grein birtist í blaði A, væri „sumpart nokkuð hvöss“, eins og segir í héraðsdómi, var á það litið, að þau ummæli voru uppi höfð sem and- svar S við vítaverðum aðdróttunum í hans garð. Ummæli S þóttu ekki þess eðlis, að unnt væri að beita 239. gr. alm. hgl. til refsilækkunar. Var refsing ákveðin 30 þús. króna sekt, sbr. lög 14/1948, og skv. 241. gr. alm. hgl. var greinin CXC Efnisskrá í heild ómerkt. Þá var A dæmt að greiða S 10.000 krónur til að standast kostnað við birtingu dóms þessa í opinberum blöðum, en þeirri fjárhæð hafði ekki verið tölulega mót- mælt. Enn var ÁA dæmdur með vísan til 22. gr. laga nr. 57/1956 til að birta forsendur héraðsdóms og forsendur og dómsorð hæstaréttardómsins í fyrsta eða öðru tölublaði M, sem út kemur eftir uppkvaðningu þess dóms. Loksar A dæmt að greiða S 50.000 króna bætur skv. 1. mgr. 264. gr. alm. hgl., en vaxta hafði ekki verið krafist .............. Ökuleyfissvipting. Ölvun við akstur, ítrekað brot, ævilöng svipting ökuleyíis 49, 519, Ökuleyfissvipting í 1 ár, 1. brot ......2000.00.0 00... 45, Ölvun. Sjá áfengislög, umferðarlög. Örorka. Örorkumat framkvæmt af læknum ...... 494, 640, 1051, 1071, Örorkubætur. Sjá skaðabætur. Við vinnuslys slasaðist P svo mjög á fæti, að nema varð fót burtu 15 cm fyrir neðan hné. Varanleg örorka var talin 60%. Örorkubætur fyrir tímabundna og varanlega örorku voru dæmdar 3.400.000 kr. og bætur fyrir þjáningar, lýti og röskun á stöðu og högum 500.000 kr. ....0000000 000... 6 ára drengur slasaðist í bifreiðaslysi, og voru afleiðingar slyss m. a., að hann var talinn ófrjór. Varanleg örorka var talin 35%. Óbætt tjón var dæmt 1.800.000 krónur, fjárhagslegt og ófjárhagslegt ...........0.22000. 0. Öryggiseftirlit ríkisins. Öryggisgæsla. Bls. 153 948 394 1105 1051